2/12/2022

Chương 2

TÍNH GIÁ DỰA TRÊN HOẠT ĐỘNG

(Activity Based Costing - ABC)

Nội dung
1. Hạn chế của việc phân bổ chi phí sản xuất chung trong hệ thống
tính giá thành truyền thống
2. Đặc điểm của phương pháp tính giá dựa trên hoạt động
3. Quá trình tính giá thành theo phương pháp tính giá dựa trên
hoạt động
4. Ưu điểm của phương pháp tính giá dựa trên hoạt động
5. Bài tập thực hành

1
 2/12/2022

Về việc phân bổ cpsxc cho từng loại sản

phẩm

Trong những năm 1800, hệ thống tính giá thành nhấn mạnh đến sự
đơn giản vì:
1. Dữ liệu chi phí và hoạt động phải được thu thập thủ công và tất cả
các phép tính đã được thực hiện bằng giấy và bút chì.
2. Hầu hết các công ty chỉ sản xuất một vài loại sản phẩm tương tự
nhau, vì vậy có rất ít sự khác biệt trong chi phí sản xuất chung phân
bổ cho mỗi loại sản phẩm.

Tỷ lệ phân bổ chi phí sản xuất chung

Một tỷ lệ phân bổ chi phí sản xuất chung được sử
dụng cho toàn bộ nhà máy
Chi phí nhân công trực tiếp thường được sử dụng làm tiêu
thức phân bổ cho chi phí sản xuất chung vì:
1. Thông tin về chi phí nhân công trực tiếp đã được ghi sổ trong
kỳ.
2. Chi phí nhân công trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi
phí sản phẩm.
3. Các nhà quản trị tin rằng chi phí nhân công trực tiếp và chi phí
sản xuất chung có mối quan hệ mật thiết với nhau.

2
 2/12/2022

Tỷ lệ phân bổ chi phí sản xuất chung

Ngày nay, chi phí nhân công trực tiếp không còn là một tiêu thức phân bổ phù hợp
cho chi phí sản xuất chung, vì:
1. Hầu hết các công ty tiêu thụ nhiều loại sản phẩm khác nhau nên mỗi loại sản
phẩm tiêu hao mức chi phí sản xuất chung khác nhau.
2. Xét về tỷ trọng chi phí trong tổng chi phí sản phẩm thì tỷ trọng chi phí nhân
công trực tiếp đã ngày càng giảm xuống, trong khi tỷ trọng chi phí sản xuất chung
ngày càng tăng. Nhiều loại chi phí sản xuất chung mới có thể không tương quan
với chi phí nhân công trực tiếp.
3. Những tiến bộ về công nghệ đã giúp làm giảm chi phí và sự phức tạp của việc
thu thập các nguồn dữ liệu đa dạng.

Sử dụng một tỷ lệ phân bổ chi phí sản xuất chung đơn lẻ

không còn là phương pháp tối ưu đối với nhiều công ty trong
môi trường kinh doanh hiện nay.

Sử dụng một vài tiêu thức để phân bổ chi phí

sản xuất chung

Nhiều công ty áp dụng hệ thống tính giá thành mà ở đó mỗi bộ phận

có tỷ lệ phân bổ chi phí sản xuất chung riêng.

Bộ phận gia công

Tiêu thức phân bổ được lựa
chọn phụ thuộc vào bản
chất công việc được thực
hiện trong mỗi bộ phận

3
 2/12/2022

Sử dụng một vài tiêu thức để phân bổ chi phí

sản xuất chung
Kết quả phân bổ không chính xác khi công ty kinh doanh nhiều loại sản
phẩm khác nhau và chi phí chung phức tạp.

Phương pháp
tính giá dựa trên
hoạt động (ABC)

Đặc điểm của phương pháp tính giá dựa trên

hoạt động (ABC)
• Phương pháp ABC xác định đối tượng tập hợp chi phí là các hoạt động
• Mỗi hoạt động được hiểu như là một sự kiện mà làm tiêu hao nguồn lực
của doanh nghiệp, làm phát sinh chi phí trong doanh nghiệp
Ví dụ:
Cài đặt máy
Tiếp nhận bệnh nhân
Viết hóa đơn cho khách hàng
Mở một tài khoản ngân hàng

4
 2/12/2022

Đặc điểm của phương pháp tính giá dựa trên

hoạt động (ABC)

Nhiều tiêu thức phân bổ chi phí sản xuất chung

được sử dụng. Mỗi tiêu thức phân bổ tương
ứng theo mỗi hoạt động

Quá trình tính giá thành theo phương pháp ABC

Bước 1: Nhận diện các chi phí trực tiếp

Chi phí trực tiếp trong các doanh nghiệp sản xuất thường bao gồm:
chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp.
Bước 2: Nhận diện các hoạt động
Bước 3: Chọn tiêu thức phân bổ
Tiêu chuẩn phân bổ chính là nguồn sinh phí ở hoạt động đó
Bước 4: Tính toán mức phân bổ
Bước 5: Tổng hợp tất cả các chi phí để tính giá thành sản phẩm.

10

5
 2/12/2022

Ví dụ minh
Khoản mục Sản phẩm A Sản phẩm B họa
Một doanh nghiệp sản xuất hai
Chi phí vật liệu 25.000 15.000 loại sản phẩm A và B với sản
trực tiếp lượng sản phẩm A trong năm
là 5000 và sản phẩm B là
Chi phí nhân 10.000 10.000 20.000. Giờ công lao động hao
công trực tiếp phí để sản xuất mỗi loại sản
phẩm là 2 giờ. Báo cáo về chi
Tổng cộng 35.000 25.000
phí vật liệu trực tiếp và nhân
công trực tiếp cho mỗi loại sản
Tổng chi phí sản xuất chung trong kỳ phẩm như sau (Đvt: đồng)
là 875 triệu đồng

11

Ví dụ minh họa: Cách thức phân bổ trên dẫn đến giá thành đơn vị
sản phẩm như sau:

Nếu áp dụng phương pháp tính Khoản mục Sản phẩm A Sản phẩm B
giá truyền thống và giờ công lao
động trực tiếp được chọn làm
Chi phí vật liệu 25.000 15.000
tiêu thức phân bổ thì:
trực tiếp
• Tổng giờ công lao động trực
tiếp: Chi phí nhân công 10.000 10.000
(5.000 sp x 2 giờ/sp) + trực tiếp
(20.000 sp x 2 giờ/sp) = 50.000 Chi phí sản xuất 35.000 35.000
giờ
chung (2 giờ x
• Tỷ lệ phân bổ chi phí sản
xuất chung là: 17.500 đ)
875.000.000 đồng : 50.000 Tổng cộng 70.000 60.000
giờ = 17.500 đồng/giờ

12

6
 2/12/2022

Qua phân tích hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, phát hiện có 5 hoạt
động ảnh hưởng đến chi phí sản xuất chung. Số liệu chi phí sản xuất chung
tập hợp theo 5 hoạt động như sau:

Hoạt động Tổng chi Số lần phát sinh hoạt động Tỉ lệ phân
phí SXC Tổng số Sản phẩm Sản phẩm bổ (1.000
(1.000đ) A B đ/lần)
1. Khởi động máy 230.000 5.000 3.000 2.000 46
2. Kiểm tra chất 160.000 8.000 5.000 3.000 20
lượng
3. Giao lệnh sản 81.000 600 200 400 135
xuất
4. Vận hành máy 314.000 40.000 12.000 28.000 7,85
5. Tiếp nhận vật liệu 90.000 750 150 600 120
Tổng 875.000

13

Hoạt động Tỉ lệ Sản phẩm A Sản phẩm B

phân bổ Số lần Chi phí Số lần Chi phí
(1.000 (1.000 đ) (1.000 đ)
đ/lần)
1. Khởi động máy 46 3.000 138.000 2.000 92.000
2. Kiểm tra chất 20 5.000 100.000 3.000 60.000
lượng
3. Giao lệnh sản 135 200 27.000 400 54.000
xuất
4. Vận hành máy 7,85 12.000 94.200 28.000 219.800
5. Tiếp nhận vật liệu 120 150 18.000 600 72.000
Tổng chi phí SXC 377.200 497.800
Sản lượng sản xuất 5.000 20.000
Chi phí sản xuất
chung cho mỗi đơn 75,44 24,89
vị sản phẩm

14

7
 2/12/2022

Phương pháp ABC Phương pháp truyền thống

Khoản mục Sản phẩm A Sản phẩm B Sản phẩm A Sản phẩm B
Chi phí vật 25.000 15.000 25.000 15.000
liệu trực tiếp
Chi phí nhân 10.000 10.000 10.000 10.000
công trực tiếp
Chi phí sản 75.440 24.890 35.000 35.000
xuất chung
Tổng cộng 110.440 49.890 70.000 60.000

Phương pháp ABC giúp:

• Định giá bán sản phẩm có tính cạnh tranh hơn
• Có giải pháp cắt giảm chi phí có cơ sở khoa học hơn
trên cơ sở thiết kế lại quá trình sản xuất

15

Bài tập thực hành

Một doanh nghiệp sản xuất một loại sản phẩm với hai kiểu dáng: kiểu phổ thông và kiểu tân
tiến. Mặt hàng thuộc kiểu phổ thông đã sản xuất từ nhiều năm trong khi mặt hàng kiểu tân
tiến chỉ mới đưa vào thị trường vài năm trước. Do bổ sung thêm một kiểu sản phẩm mới nên
lợi nhuận của đơn vị đã giảm đáng kể. Các nhà quản trị tại công ty quan tâm nhiều hơn đến
tính chính xác của hệ thống tính giá thành vì trên thực tế, doanh thu của kiểu sản phẩm tân
tiến tăng với tốc độ rất nhanh.
• Hiện tại chi phí sản xuất chung được phân bổ cho sản phẩm trên cơ sở giờ công lao động
trực tiếp. Trong năm tài chính hiện tại, công ty dự toán tổng chi phí sản xuất chung là
900.000.000đ với sản lượng thuộc kiểu phổ thông là 40.000 sản phẩm và kiểu tân tiến là
5.000 sản phẩm. Để sản xuất một sản phẩm kiểu tân tiến cần 2 giờ công lao động, trong khi
sản phẩm kiểu phổ thông chỉ mất 1 giờ. Chi phí vật liệu trực tiếp và nhân công trực tiếp đơn
vị sản phẩm như sau:
Chỉ tiêu Kiểu sản phẩm
Phổ thông Tân tiến
Chi phí vật liệu trực tiếp (đồng) 40.000 25.000
Chi phí nhân công trực tiếp (đồng) 14.000 7.000

16

8
 2/12/2022

Bài tập thực hành

Yêu cầu:
1. Hãy xác định tỷ lệ tạm phân bổ chi phí sản xuất chung và giá thành đơn vị sản phẩm
theo từng kiểu dáng.
2. Giả sử, chi phí sản xuất chung của công ty có thể được tập hợp theo bốn hoạt động
cơ bản với số liệu thực tế trong năm như sau:
Loại hoạt động Tổng chi phí Số lượng các hoạt động
Tổng số Tân tiến Phổ thông
Số lệnh mua hàng 204.000.000 600 200 400
Giờ máy hoạt động 182.000.000 35.000 20.000 15.000
Lệnh sửa chữa sản phẩm 379.000.000 2.000 1.000 1.000
Vận chuyển 135.000.000 900 250 650
Hãy xác định mức chi phí sản xuất chung đơn vị tính theo từng hoạt động ở trên.

3. Sử dụng số liệu vừa tính ở yêu cầu (2), và phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt
động, hãy xác định số chi phí sản xuất chung phân bổ cho mỗi kiểu sản phẩm trong
năm, qua đó tính lại giá thành đơn vị mỗi kiểu sản phẩm.

17