Materiaªy do Repetytorium z matematyki

2011/2012

1 Dziaªania na liczbach wymiernych i niewymiernych

‚wiczenie 1.1. Obliczy¢

1. 1 − 12 + 32 − 34 + 45 ,
n o
2 −1
2
7
· (−0, 7)−1


4 : 5 : 0, 75
6. (2−1,8)−2
,
− 23
2. 1 − 1 2 3 4



+ − + , (1−0,2)−2
2 3 4 5
√
3

−2 √4

6
2 2
3. 1 : 1 2 3 4
7.
−2 ,



2 · 3 : 4 · 5, √
3 √
6 6
2 2
4. 1 : 1 2 3




2 · 3 : 4 , 1
−2 
−2
· (−0, 2) · 3 − 4 13 : −2, 4 − 3, 2 · −1 12
8. 2
 −1 .
−82 · 23 · 4−6 1−(0,5)2
5. 5 −4 7 , 2−( 14 )
−1 + 1
3 ·9 ·3
‚wiczenie 1.2. Obliczy¢
p √   √ 
1. x(1 − x) + x x
√
1−x
: 1√
1+ x
+ x
1−x , x ∈ (0, 1),
p √ √
x−2 x+1 4x+1
2. √ √ : √ + 1, x ∈ (1, +∞),
x−24x+1 4x−1
3. √ 1 √
2 1+1 2
+ √ 1 √
3 2+2 3
+ √ 1 √
4 3+3 4
+ ··· + √1 √
(n+1) n+n n+1
,

4. x + x1  oraz x4 + x14 , gdy x 6= 0 i x2 + x12 = 5,

 

5. x5 + x15 , gdy x > 0 i x2 + x12 = 7.

‚wiczenie 1.3. Która z nast¦puj¡cych liczb jest wymierna
√ p √ p
√ p √ √
11 + 6 2 11 − 6 2
p √ √
6, 3 + 2 2 − 2, 3 − 2 2 − 2, √ , √ .
3+ 2 3− 2
√ √ √
‚wiczenie 1.4. Uzasadni¢, »e liczby 5 oraz 2 + 3 s¡ niewymierne.
3

‚wiczenie 1.5. Usun¡¢ niewymierno±¢ z mianownika w nast¦puj¡cych wyra»eniach

2 1 1 1 1
√ , √
3
, √
3
, √ , √ √ .
2 4 4−1 1+ 2 1+ 2+ 3
‚wiczenie 1.6. Wykaza¢, »e
√ √
1.
p
3
p
3
5+2− 5 − 2 = 1,
r √ r √
a + a2 − b2 a − a2 − b2 √
2. + = a + b, a > b > 0,
2 2
r √ r √
a + a2 − b2 a − a2 − b2 √
3. − = a − b, a > b > 0,
2 2
p √ p √ 2
4. a + b + 2 ab + a + b − 2 ab = 4a, a ≥ b ≥ 0,

a6 b6
5. ∀a,b6=0 2
+ 2 ≥ a4 + b4 .
b a

1
‚wiczenie 1.7. Rozªo»y¢ na czynniki nast¦puj¡ce wyra»enia

1. x4 − y 4 , 3. x4 + x2 + 1, 5. (x−y)3 +(y−z)3 +(z −x)3 ,

2. x2 − 2xy + y 2 − 16, 4. x8 + x4 + 1, 6. (x + y + z)3 − x3 − y 3 − z 3 .

‚wiczenie 1.8. 1. Zamieni¢ uªamek zwykªy 7

9 na uªamek dziesi¦tny.
2. Zamieni¢ uªamek dziesi¦tny 0, 3(15) na uªamek zwykªy.
‚wiczenie 1.9. Wykaza¢, »e

1. Je»eli a + b + c = 0, to a3 + b3 + c3 = 3abc. 3. a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 ).

2. Je»eli a2 +b2 +c2 = ab+ac+bc, to a = b = c. 4. a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 ).

2 Indukcja matematyczna

‚wiczenie 2.1. Udowodni¢, »e

n(n + 1) 1 1 1 n
1. ∀n∈N 1 + 2 + . . . + n = , 2. ∀n∈N + +...+ = .
2 1·2 2·3 n(n + 1) n+1

‚wiczenie 2.2. Pokaza¢, »e

n(n + 1)(2n + 1)
∀n∈N 12 + 22 + . . . + n2 = .
6
‚wiczenie 2.3. Udowodni¢, »e

1. ∀a,b∈R ∀n∈N (ab)n = an · bn , 2. ∀0<a<b ∀n∈N an < bn .

‚wiczenie 2.4. Wykaza¢, »e dla dowolnego n ∈ N liczba postaci

1. 34n+2 + 1 jest podzielna przez 10, 7. 4n + 15n − 1 jest podzielna przez 9,

2. 10n − 4 jest podzielna przez 6,
3. n3 + 2n jest podzielna przez 3,
4. 34n − 1 jest podzielna przez 5,
5. 52n − 4 jest podzielna przez 3,
6. 7 · 10n + 2 jest podzielna przez 9,
8. 102n+1 + 1 jest podzielna przez 11,
9. 10n − (−1)n jest podzielna przez 11,
10. 26n − 1 jest podzielna przez 7,
11. n3 − n jest podzielna przez 6,
12. n(2n2 − 3n + 1) jest wielokrotno±ci¡ 6.

‚wiczenie 2.5. Udowodni¢ wzory na wyrazy ogólne danego ci¡gu arytmetycznego i geometrycznego
oraz na sumy wyrazów tych ci¡gów.
‚wiczenie 2.6. Korzystajac z zasady indukcji matematycznej wykaza¢,»e

1. ∀n∈N 2n > 2n, 7. ∀n∈N n! ≥ 2n−1 ,

2. ∀n>3 3n > n2n , 8. ∀n>2 2n
n! 6 n4 ,

3. ∀n>5 2n > n2 , 9. ∀n∈N 1

12
+ 1
22
+ 1
32
+ ... + 1
n2
≤ 2 − n1 ,

4. ∀n>5 3n > 3n, 10. ∀n≥3 n! ≥ n + 1,

√
5. ∀n∈N (2n)! < 22n (n!)2 , 11. ∀n≥2 1 + √1
2
+ √1
3
+ ... + √1
n
> n,

6. ∀n≥2 2(n!) < n+1 ,

(2n)!
12. ∀n∈N 1
n+1 + 1
n+2 + ... + 1
3n+1 > 1.

2
3 Funkcja liniowa. Warto±¢ bezwzgl¦dna

‚wiczenie 3.1. Rozwi¡za¢ równania

1. |x − 1| + |x − 3| = 2, 7. |2x − 3| = 5x + 5,
2. ||x − 1| − 3| − |x − 1| = 0, 8. ||x| + |x + 1|| = 4,
3. |4x + 5| − 4|6 − x| = 5,
9. 2|x + 6| − |x| + |x − 6| = 18,
4. |2x − 3| = |5x + 5|,
√ √
10. |6x − 3 − 2 2| =
p
5. |2x − 4| − |4 − x| = 2, 17 − 12 2,
√ √
6. ||x − 1| − 3| = 1, 11. | x − 1 − 2| + | x − 1 − 3| = 1.

‚wiczenie 3.2. Rozwi¡za¢ równania w zale»no±ci od parametrów m, n

1. m2 x − m2 − 1 = x, 5. |mx + 2| = 1, 9. mx + 2 = nx + n,
2. (m + 1)x + m = −1, 6. |x + m| = m, 10. (x + m)2 = (x + n)2 .
3. mx + 2 = x, 7. |mx + 1| = m,
4. |x + 2| = m, 8. ||x − 2| − 1| = m,

‚wiczenie 3.3. Niech m ∈ R b¦dzie parametrem. Rozwi¡za¢ nierówno±ci

1. |x − 2| < 5. 11. |x − 2| − |x − 1| ≥ |x + 1| − 5,
2. |x + 3| > 4, 12. |x + 3| + 4 ≥ 2x,
3. |1 − 2x| < 3, 13. |x + 5| < |2x − 1|,
4. |x − 2| − 2 ≥ 4,
 
14. |x + 2| + 1 ≥ x,
5. (x + 2)2 − 8x + |3 − x| < 3x − 1,
p
15. ||x − 1| − 2| > 3,
6. |3x − 1| + |6 − 2x| < 10.
16. |2 − |x − 3|| ≤ 1,
7. |x − 2| + |x − 7| < 3,
8. |x + 3| < 5 − |x − 1|, 17. |x + 3| > m,

9. |x − 2| < x + 2, 18. |x − 1| < m,

10. x − |5x − 2| < 0, 19. (m + 1)x + 4 < (3 − 2m)x − 1

‚wiczenie 3.4. Poda¢ przykªad równania, którego rozwi¡zaniem s¡ jedynie liczby

1. x1 = 5, 4. naturalne,
2. x1 = 2, x2 = 5,
3. x1 = a, x2 = b, x3 = c, gdzie a, b, c ∈ R, 5. wszystkie liczby rzeczywiste.

‚wiczenie 3.5. Dla jakich warto±ci parametru m rozwi¡zaniem ukªadu równa«


2x + 3y = 4
1. jest para liczb dodatnich?
4x + my = 2m,

3x + 4y − 5m + 7 = 0
2. jest para liczb rzeczywistych o ró»nych
x − 4y − m − 3 = 0,
znakach?

3
‚wiczenie 3.6. Narysowa¢ wykresy funkcji oraz okre±li¢ ich dziedziny

1. f (x) = |x| + |1 − x|, 7. f (x) = x + m, gdzie m ∈ R,

2. f (x) = x − |2x|, 8. f (x) = mx, gdzie m ∈ R,

3. f (x) = |x| 9. f (x) = |mx|, gdzie m ∈ R,

x ,

4. f (x) = |x − 3|, 10. f (x) = |x − m|, gdzie m ∈ R,

(
5. f (x) = |x + 2| + |x − 2|, 3x − 3k dla x ∈ [k, k + 12 )
11. f (x) = ,
3x − (3k + 1) dla x ∈ [k + 12 , k + 1)
6. f (x) = ||x + 1| − 2|, gdzie k ∈ Z.

‚wiczenie 3.7. Narysowa¢ wykresy funkcji

√
1. f (x) = [x], x ∈ R, 2. f (x) = [ 2x], x ∈ R, 3. f (x) = x − [x], x ∈ R.
√
‚wiczenie 3.8. Narysowa¢ wykres funkcji f (x) = |x − 2| + x2 + 4x + 4 oraz przeprowadzi¢ dyskusj¦
liczby rozwi¡za« równania f (x) = m w zale»no±ci od parametru m.
‚wiczenie 3.9. Narysowa¢ wykres funkcji
p
f (x) = 4x2 − 12x + 9 − |2x − 1|.

Jak nale»y dobra¢ parametr n, aby równanie g(x) = 1 nie miaªo rozwi¡za«, je»eli g(x) = f (x) + n.
√
‚wiczenie 3.10. Narysowa¢ wykres funkcji f (x) = x2 − 4x + 4−|x+1|. Jak nale»y dobra¢ parametr
m, aby funkcja g(x) = f (x) + m nie miaªa miejsc zerowych.

‚wiczenie 3.11. Rozwi¡za¢ ukªad nierówno±ci

|x| |x − 1| |x − 2|
−3 ≤ + + ≤ 3.
x x−1 x−2

4 Funkcje trygonometryczne I

‚wiczenie 4.1. Sprawdzi¢ to»samo±ci trygonometryczne

1. cos x−cos 3x
sin 3x−sin x = tg 2x, 2. sin 2x
1+cos 2x · cos x
1+cos x = tg x2 .

‚wiczenie 4.2. Rozwi¡za¢ równania

1. cos 3x = cos x, 4. sin x + sin 2x + sin 3x = 0, 7. sin x sin 2x = 32 cos x,

2. sin x + cos x = 1, 5. tg x + ctg x = 4 sin 2x.
3. sin x + cos 2x = 0, 6. tg π
8. sin (ax + b) = 0.


4 − x + tg x = 0,

‚wiczenie 4.3. Rozwi¡za¢ nierówno±ci

√
1. sin x > 3
2 ,
4. cos x + tg x < 1 + sin x, 8. cos x+sin x
cos 2x < 0, x ∈ [0, π],
5. ctg (2x + 1) > 0,
2. cos x < − 12 , 9. sin x < cos x,
6. sin2 x < 14 ,
√
3. sin 3x > 21 , 7. cos2 x ≥ 34 , 10. cos (x + a) > 3
2 ,

4
‚wiczenie 4.4. Sporz¡dzi¢ wykresy funkcji oraz okre±li¢ ich dziedziny

1. f (x) = sin 21 x, 4. f (x) = | cos x|, 7. f (x) = a cos x,

2. f (x) = sin 2x, 5. f (x) = | tg x|, 8. f (x) = sin(ax),
3. f (x) = | sin x|, 6. f (x) = | ctg x|, 9. f (x) = tg(x + a).

‚wiczenie 4.5. Dla jakich k ∈ Z równanie sin 2x = 2k−3

k−4 ma rozwi¡znie?
1. Obliczy¢ sin 2x,, je»eli ctg x = − 15
8
oraz x ∈ 3
.


‚wiczenie 4.6.
2 π, 2π
√
2. Obliczy¢ cos x, je»eli tg x = 3 oraz x ∈ π, 32 π .

√
3. Obliczy¢ cos x i tg x, je»eli sin x = − 3
oraz x ∈ 7
.


2 2 π, 4π

4. Obliczy¢ sin x i ctg x, je»eli cos x = − 21 oraz x ∈ π, 23 π .

5. Obliczy¢ tg x, je»eli sin 2x = − 35 oraz x ∈ 3

.


4 π, π

6. Obliczy¢ cos x i tg x, je»eli ctg x = 1 oraz x ∈ π

.


2 , 2π

‚wiczenie 4.7. Obliczy¢

1. tg 41o · tg 42o · . . . · tg 49o , 2. cos 20o · cos 40o · cos 80o , 3. cos 36o .

5 Funkcja kwadratowa

‚wiczenie 5.1. Wyznaczy¢ wzory na pierwiastki równania ax2 + bx + c = 0. Wyznaczy¢ wzór na

wspóªrz¦dne wierzchoªka paraboli y = ax2 + bx + c.
‚wiczenie 5.2. Niech m ∈ R b¦d¡ parametrami. Rozwi¡za¢ równania

1. |x2 − 3| = 2 4. −x2 + 2x − 3 = 0 7. 3x2 + mx + 3 = 0

2. 6x2 − 7x − 3 = 0 5. x4 − 2x2 − 1 = 0 8. (m2 − 4)x4 − 2mx2 + 1 = 0,
3. x2 − 9 = 0 6. x2 − m = 0 9. 2x2 −(m−1)x+m+1 = 0.

‚wiczenie 5.3. Niech m ∈ R b¦dzie parametrem. Rozwi¡za¢ nierówno±ci

1. |x2 − 4x − 3| < 6, 3. mx2 + 2x + 3 > 0, 5. x2 + 2x + m > 0,

6. (m2 −1)x2 +2(m−1)x+2 >
2. 8 − |x2 − 4| ≤ 3, 4. x2 + mx + 3 > 0, 0.

‚wiczenie 5.4. Niech f (x) = (m2 + 4m − 5)x2 − 2(m − 1)x + 2, x ∈ R. Wyznaczy¢ wszystkie warto±ci
parametru m, dla których funkcja f przyjmuje warto±ci dodatnie dla ka»dego x ∈ R.
‚wiczenie 5.5. Dla jakich warto±ci parametru m ukªad równa«
x2 − 4x + y = 0


mx − y + 1 = 0,

ma dokªadnie jedno rozwi¡zanie? Poda¢ interpretacj¦ geometryczn¡ problemu.

‚wiczenie 5.6. Funkcja kwadratowa y = ax2 + bx + c ma dokªadnie jedno miejsce zerowe i do jej
wykresu nale»¡ punkty A = (0, 1) oraz B = (2, 9). Wyznaczy¢ a, b, c oraz poda¢ ilustracj¦ graczn¡
rozwi¡zania zadania.
‚wiczenie 5.7. Dane jest równanie (m − 5)x2 − 4mx + m − 2 = 0.
1. W jaki sposób ilo±¢ ró»nych rozwi¡za« danego równania zale»y od parametru m?

5
 2. Dla jakich warto±ci parametru m liczba 1 zawiera si¦ mi¦dzy ró»nymi pierwiastkami tego równania
lub jest jednym z nich?
‚wiczenie 5.8. Niech f (x) = (m − 2)x2 − (m + 2)x − 2−m
1
, x ∈ R. Dla jakich warto±ci parametru
m funkcja f ma dwa miejsca zerowe dodatnie, a dla jakich ró»nych znaków? Okre±li¢ zbiór rozwi¡za«
nierówno±ci f (x) < 0 w zale»no±ci od parametru m.
‚wiczenie 5.9. Dla jakich warto±ci parametru m pierwiastki rzeczywiste równania
√
x2 + 5mx + m2 + m + 3 = 0,

speªniaj¡ warunek x21 + x22 ≥ 3x1 x2 .

‚wiczenie 5.10. Zbada¢, dla jakich warto±ci parametru m równanie (m − 2)x4 − 2(m + 3)x2 + 1 = 0
ma cztery ró»ne pierwiastki?
‚wiczenie 5.11. Dla jakich warto±ci parametru m nierówno±¢

(m2 − 1)x2 + 2(m − 1)x + 2 > 0

jest speªniona dla ka»dego x ∈ R.

x x
‚wiczenie 5.12. Niech x1 , x2 b¦d¡ pierwiastkami równania x2 + x − 1 = 0 oraz niech n = 1 + 2 .
x2 x1
Dla jakich warto±ci parametru m nierówno±¢
x2 + (m + n)x + m
≤1
x2 + x − 2n
jest speªniona przez ka»d¡ liczb¦ rzeczywist¡ x?
‚wiczenie 5.13. Wykaza¢, »e dla dowolnej liczby x ∈ R zachodzi nierówno±¢ |x|
1+x2
≤ 12 .

‚wiczenie 5.14. Narysowa¢ wykres funkcji f : R → R

1. f (x) = |x2 − 4|, 4. f (x) = −|x2 − 1| + 3, 7. f (x) = (x + m)2 , m ∈ R,

2. f (x) = x2 − |x2 − 4|, 5. f (x) = (−|x| + 3)2 ,
3. f (x) = |x2 − x − 2| − 3, 6. f (x) = x2 + m, m ∈ R, 8. f (x) = mx2 , m ∈ R.

‚wiczenie 5.15. Niech f (x) = x2 + 5x + 6, g(x) = −x2 − 2x + 8, x ∈ R. Narysowa¢ wykres funkcji

h(x) = max (f (x), g(x)), x ∈ R.

Narysowa¢ wykres funkcji f (x) = x2 − 5|x| + 4 oraz okre±li¢ ilo±¢ ró»nych rozwi¡za«
 
‚wiczenie 5.16.
równania f (x) = m, w zale»no±ci od parametru m.
‚wiczenie 5.17. Poda¢ przykªad funkcji kwadratowej, której wykresem jest parabola
1. przechodz¡ca przez punkt (1, −2) o wierzchoªku w punkcie (−1, 2),
2. przechodz¡ca przez punkt (−1, −1) o wierzchoªku w punkcie (−1, 2),
3. przechodz¡ca przez punkty (−1, 1), (4, 0), (1, −2),
4. przechodz¡ca przez punkty (−1, 1), (1, −2).
‚wiczenie 5.18. Poda¢ przykªad równania kwadratowego, którego rozwi¡zaniem s¡ jedynie liczby

1. x1 = 1, x2 = −3, 3. x1 = −7,
√ √
2. x1 = 5, 4. x1 = m2 + 1, x2 = − m2 + 1, m ∈ R.

‚wiczenie 5.19. Poda¢ przykªad równania kwadratowego, które nie posiada rozwi¡za«.

6
‚wiczenie 5.20. Poda¢ przykªad nierówno±ci kwadratowej, której zbiorem rozwi¡za« jest zbiór

1. pusty, 2. [−1, 2], 3. (−∞, −1] ∪ [2, +∞).

6 Wielomiany

‚wiczenie 6.1. Liczba -3 jest pierwiastkiem wielomianu

W (x) = 2x4 + 13x3 + 25x2 + 15x + 9.
Okre±li¢ krotno±¢ tego pierwiastka oraz wyznaczy¢ pozostaªe pierwiastki wielomianu W.
‚wiczenie 6.2. Liczba -1 jest pierwiastkiem dwukrotnym wielomianu
W (x) = x4 + 4x3 + 2x2 − 4x − 3.
Wyznaczy¢ pozostaªe pierwiastki wielomianu W.
‚wiczenie 6.3. Rozwi¡za¢ równania i nierówno±ci

1. x6 + x5 − 8x3 − 8x2 = 0, 6. (x + 6)2 (2 − 3x)3 (x2 − 9) ≤ 0,

2. x4 + 4x3 − 18x2 − 12x + 9 = 0,
7. (x3 − 2x2 )(4 − x2 ) > 0,
3. x4 − 2x3 + 4x2 − 6x + 3 = 0,
8. |x3 − 1| < x2 + x + 1,
4. x3 − 7x = |4x2 − 10|,
5. −5(x − 2)4 (x + 1)3 (x − 3) ≤ 0, 9. (x + 3)2 (x − 5)(x + 1)3 < 0.

‚wiczenie 6.4. Wyznaczy¢ warto±ci parametru m, dla których wielomian

W (x) = (m − 2)x4 − 2(m + 3)x2 + m − 1,
ma cztery pierwiastki rzeczywiste ró»ne od zera.
‚wiczenie 6.5. Rozwi¡za¢ równanie ax3 + bx2 + cx + d = 0 wiedz¡c, »e wspóªczynniki a, b, c, d w
podanej kolejno±ci tworz¡ ci¡g geometryczny o ilorazie q = 3.
‚wiczenie 6.6. Wyznaczy¢ a, b, c tak, aby wielomian W (x) = x4 − 5x3 + ax2 + bx + c, byª podzielny
przez x2 − x − 12, a przy dzieleniu przez x + 1 dawaª reszt¦ -180.
‚wiczenie 6.7. Wielomian Q(x) = x5 + 3x3 + px2 + qx + 3 daje przy dzieleniu przez wielomian
P (x) = x2 + 2 reszt¦ R(x) = x + 1. Wyznaczy¢ wspóªczynniki p oraz q.
‚wiczenie 6.8. Przy dzieleniu wielomianu W (x) stopnia n > 1 przez x − 1 otrzymujemy reszt¦ 2,
natomiast przy dzieleniu W (x) przez x − 2 reszt¦ 1. Ile wynosi reszta przy dzieleniu tego wielomianu
przez (x − 1)(x − 2)?
‚wiczenie 6.9. Wielomian Q(x) = x3 − (k + m)x2 − (k − m)x + 3 jest podzielny przez dwumiany
x − 1 oraz x − 2. Rozwi¡za¢ nierówno±¢ Q(x) < 0.
‚wiczenie 6.10. Dla jakich warto±ci a, b, c liczba 1 jest potrójnym pierwiastkiem równania x4 + ax3 +
bx2 + cx − 1 = 0?
‚wiczenie 6.11. Dany jest wielomian Q(x) = x3 + ax2 − bx − 6. Liczby 1 oraz 2 s¡ pierwiastkami
tego wielomianu. Wyznaczy¢ wspóªczynniki a, b oraz rozwi¡za¢ nierówno±¢ (−x2 − 4x + 5) · Q(x) ≥ 0.
‚wiczenie 6.12. Wielomiany W (x) = a(x − 2)(x − 3) + b(x − 1)(x − 3) + c(x − 1)(x − 2) oraz
G(x) = 5x2 − 19x + 18 s¡ równe. Wyznaczy¢ liczby a, b, c.
‚wiczenie 6.13. Dla jakich warto±ci p oraz q równanie x3 + px + q = 0 ma trzy pierwiastki takie, »e
x1 = x2 = x3 + 6?
‚wiczenie 6.14. Rozªo»y¢ na czynniki wielomian postaci
W (x) = x4 − x3 − x2 + x, x ∈ R.

7
7 I kolokwium odb¦dzie si¦ w dniach 28.11.2011 − 02.12.2011.

8 Funkcje wymierne

‚wiczenie 8.1. Rozwi¡za¢ równania z niewiadom¡ x. Przeprowadzi¢ dyskusj¦ istnienia rozwi¡za«

i ich liczby w zale»no±ci od warto±ci parametru a
5 8 2 20
1. − = 2 − ,
x2 − 4 x2 − 1 x − 3x + 2 x2 + 3x + 2
12 1 − 3x 1 + 3x x − 2a 2x2 − 13a2
2. = + , 4. = 3 − .
1 − 9x2 1 + 3x 3x − 1 x + 3a x2 − 9a2
3. x3 + x13 = 6 x + x1 ,

‚wiczenie 8.2. Niech m ∈ R b¦dzie parametrem. Rozwi¡za¢ nierówno±ci

x2 − 5
 2
x2 + mx − 2

 x − 5x + 3 
1. < x + 1, 3.   < 1, 6. < 2.
x x2 − 1  x − x2 − 1
x+1 3 m 1
4. −1 < < , 7. > .
x−1 x−3 (x + 1)3 x+1
x 1 x
2. < , 5. 0 < 2 < 1,
x2 − 5x + 6 x−2 x −x+1
‚wiczenie 8.3. Dla jakich warto±ci parametru m zbiorem rozwi¡za« nierówno±ci
x2 + mx
−1 < < 2,
x2 − x + 2
jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych?
‚wiczenie 8.4. Dobra¢ liczby a, b tak, aby dla ka»dego x ∈ R \ {−1, 2} zachodziªa równo±¢
x2 + 5 a b
3
= + .
x − 3x − 2 x − 2 (x + 1)2

‚wiczenie 8.5. Naszkicowa¢ wykresy funkcji oraz okre±li¢ ich dziedziny

   
x − 1  2x − 1  2|x| − 3
1. f (x) =  , 3. h(x) =  , 6. s(x) = ,
x + 1 x+1  3|x| − 2
|x|
4. k(x) = , 7. t(x) = xa ,
  x−1
x + 3 x
2. g(x) =  , 5. r(x) = , 8. w(x) = x−a .
 1
x − 3 |x − 1|

9 Funkcje pierwiastkowe

‚wiczenie 9.1. Rozwi¡za¢ równania niewymierne

√ √ √
1. x+1+x − 1 = 1, 6. 2x − 3 x − 8 = 25,
√ √ √ √ √
2. 4x + 2 + 4x − 2 = 4, 7. 14 − x = x − 4 + x − 1,
√ √ √
3. x + 4 + x + 11 = 7, 8. 2 x2 − 8x + 16 = x(6 − x),
√ √ √
4. x + x2 + 1 = 2, 9. x − 2x − 1 = 1 − x,
p

√
5. 10. x − x2 − x + 1 + x2 + x − 6 = 1.
p
√1 + 1
= 53 ,
x−1 2a

8
‚wiczenie 9.2. Rozwi¡za¢ nierówno±ci pierwiastkowe
√ √ √ √
1. x≥
2x − 4, 6. 5 − 2x ≤ 1 − x, 11. −2x2 + 8x ≤ x−4
−5 ,
√ √ √ √
2. x + 2 > 2x − 8, 7. 12. x + 3 + 2x + 9 ≤ 4,
p
1 + x2 ≥ x + 1,
q √ √
3. 3x−1
2−x > 1, 8. x − 2 + x > 4, 13. (x − 1) x + 4 < 2 − 4x,
√ √
14.
2
4. x2 − 9 ≥ 4 − x, 9. x2 − 16 < 2 − x, √x +2
x2 +1
≥ 2,
√ √ √
5. (x + 4)(x − 3) < 6 − x, 10. 15.
p
2 + x − x2 ≥ x − 4, 3x − 11 − x ≥ 3.

‚wiczenie 9.3. Niech m ∈ R b¦dzie parametrem, rozwi¡za¢

√ √ √
1. 2 − 4x2 − mx + 2 = 0, 2. x + 4m > 5 mx.
‚wiczenie 9.4. Narysowa¢ wykresy funkcji oraz okre±li¢ ich dziedziny
√ √
1. f (x) = [2 x]. 4. f (x) = 7. f (x) = [ x],
p
|x + 1|,
√ √
2. f (x) = x + 1, 5. f (x) = 3 − x + 2,
√
3. f (x) = √1 , 6. f (x) = |1 − |x||, 8. f (x) = [x 2].
p
x

10 Funkcje wykªadnicze

‚wiczenie 10.1. Rozwi¡za¢ równania

1. 5x − 53−x = 20, 5. 23x · 7x−2 = 4x+1 ,
2
 
√  √1  √x−1
9. 2 2 x+3 2 x
= 4,
2. 10x · (1 + 2x ) = 6 · 5x , 6. 8x + 18x − 2 · 27x = 0,
√ √ √ √
3. 2x + 3 · 2−x = 4, 7. 4 x−4 −10·2 x−4 +16 = 0, 10. xx = x x,

√
2x+1
4. 49x − 6 · 7x + 5 = 0, 8. 3 2 = 12 · 9x , 11. 4x + a · 2x − 1 = 0.
‚wiczenie 10.2. Rozwi¡za¢ nierówno±ci
1 −1−x
√x6 −2x3 +1
1. 1 < 2x + 21−x < 3, 3. 1 x 1 1−x



− ≥ 1, 5. 1


2 2 2 < 2 ,

2. 4. 2x+1 − 3x < 2x−1 , 6. |x|x

1 1 2 −x−2
2x −1 > 1−2x−1
, < 1.

Punkt o wspóªrz¦dnych −3, 16 nale»y do wykresu funkcji wykªadniczej f. Rozwi¡za¢

‚wiczenie 10.3.
nierówno±¢ f (x) ≤ 6.
‚wiczenie 10.4. Sporz¡dzi¢ wykresy funkcji
1. f (x) = 2x − 1, 3. f (x) = 3|x| , 5. f (x) = 1 x−1 7. f (x) = [2−x ].


2 +3,
2. f (x) = −2x−1 + 2, 4. f (x) = |3x − 1| , 6. f (x) = [2x ],
‚wiczenie 10.5. Dla jakich warto±ci parametru m równanie
x2 − (2m − 1) x − 3 4m−1 − 2m−2 = 0,

ma dwa pierwiastki ró»nych znaków?

‚wiczenie 10.6. Dla jakich warto±ci parametru m równanie
4x + (m − 2)2x + 4 = 0,
ma dwa pierwiastki rzeczywiste?
‚wiczenie 10.7. Dane s¡ funkcje f1 oraz f2 okre±lone wzorami f1 (x) = 4x+3 − 7 · 3x+2 , f2 (x) =
33x+2 − 5 · 43x . Rozwi¡za¢ równanie f1 (x − 2) = f2 3 .
x

9
‚wiczenie 10.8. Rozwi¡za¢ ukªady równa«
4x + 4y = 20 2x · 3y = 12
 
1. 2.
2x+y = 8, 2y · 3x = 18.

‚wiczenie 10.9. Obliczy¢ trzeci wyraz ci¡gu geometrycznego postaci 2x1 , 2x2 , 2x3 , . . . wiedz¡c, »e
x1 + x2 + . . . + x10 = 110 oraz x7 = 14.

‚wiczenie 10.10. Rozwi¡za¢ równanie

52 · 54 · 56 · . . . · 52n = 0, 04−28 , n ∈ N.

‚wiczenie 10.11. Jakie warunki powinien speªnia¢ parametr m, aby pierwiastki x1 , x2 równania
m(m−1)
p mx+m+1
5x(x+1) · 25 2 = 5x2 · 125 2

speªniaªy nierówno±¢ 1
x1 + 1
x2 > 0.

11 Funkcje logarytmiczne 1

‚wiczenie 11.1. Obliczy¢

1. log2√2 8, 2. 3log3 3. log2 log 100.

√ 27
3 ,

‚wiczenie 11.2. Rozwi¡za¢ równania

1. 1
1+log x + 5
3−log x = 3, 9. (log3 x)(logx 5) = log3 5,
2. logx 8 + logx 4 = 2 + logx 2, 10. x + log(1 + 2x ) = x log 5 + log 6,
√ √
3. log2 (9 − 2x ) = 3 − x, 11. logx 5 5 − 54 = (logx 5)2 ,
4. log(x − 3) − log(4 − x) = 1 − log(5 − x), 12. log 2 + log 4x−2 + 9 = log 10 + log 2x−2 + 1 ,

√ √
5. log2 x − 3 − log2 2x + 1 = log4 10, 13. 6log6 x + xlog6 x = 12,
2

6. log4 log3 log2 x = 0, 14. log x−a

x+a = 1,

7. xlog x = 100x, 15. loga2 x + logx2 a = 1,

8. log16 x + log4 x + log2 x = 7, 16. loga (ax) · logx (ax) = loga2 a1 .

‚wiczenie 11.3. Wyznaczy¢ zbiory okre±lono±ci funkcji zdeniowanych poni»szymi wzorami

2. f (x) = √
q r
1. f (x) = 1 1 log3 (x2 −1)


log 1 x −
3 x , log(x−1)−log(x−3)
, 3. f (x) = log 1 (x2 −2)
.
3

12 Funkcje logarytmiczne 2

‚wiczenie 12.1. Rozwi¡za¢ nierówno±ci

1. log 1 (log4 (x + 1)) > 0, 6. log 1 x > log 1 x,

2 2 3

2. log(2x) x−1
1
> 0, 7. log2 log3 x2 − log2 (log3 (1 − x)) ≤ 1,

log 1 (x2 −5x+7)

3. 3 8. log 1 1 1


2 < 1, x − log 1 x ≤ 2,
3
3
4. log(2x+3) x2 < 1,  √ 
x(x−4)

5. log(x) 2 · log(2x) 2 > log2(4x) 2, 9. log 3 x−3 +1 ≤ 1,

10
 10. loga (x2 + 1) > 1, 13. log(ax) > 2 log(x + 1),
11. xloga x < a,
12. 1
loga x > 1, 14. x2 − 2x (1 + log a) + log2 a + 1 > 0.

‚wiczenie 12.2. Sporz¡dzi¢ wykresy funkcji

1. f (x) = − log3 x, x > 0, 7. f (x) = log2 | log2 x|, x > 0, x 6= 1,

2. f (x) = log3 (3 − x), x < 3,
8. f (x) = log2 | log2 |x||, x 6= 0, x 6∈ {−1, 1},
3. f (x) = log3 |x − 2|, x 6= 2,
  9. f (x) = 2log2 x , x > 0,
4. f (x) = log 1 x , x > 0,
2

5. f (x) = log2 (log2 x) , x > 1, 10. f (x) = log2 2x , x ∈ R,

log 1 x
6. f (x) = 2 2 , x > 0. 11. f (x) = [log2 x], x > 0.

‚wiczenie 12.3. Dla jakich warto±ci parametru m równanie

x2 + 2x + log3 m = 0,

ma dwa pierwiastki rzeczywiste, których suma odwrotno±ci jest mniejsza od 1?

‚wiczenie 12.4. Dla jakich warto±ci parametru m równanie

log mx = 2 log(x + 1),

ma dokªadnie jedno rozwi¡zanie?

13 Funkcje trygonometryczne 2

‚wiczenie 13.1. Sprawdzi¢ to»samo±¢ trygonometryczn¡

3
sin6 x + cos6 x = 1 − sin2 2x.
4
‚wiczenie 13.2. Rozwi¡za¢ równania
√
1. cos2 2x = 1,
2
3. 2cos x
2sin2 x
= 2,

2. logsin x 43 = −2, 4. 3sin

2 x 2
− 3cos x = 2,

‚wiczenie 13.3. Rozwi¡za¢ nierówno±ci

1. cos2 x < 12 , 5. cos x ctg 2x ≤ 0, 9. cos x < a,

2. cos(x2 ) > 12 , 6. cos 2x
cos x < 1, x ∈ (0, π),
√ √ 10. tg x > a,
3. sin x < 21 , 7. tg 2x + 1 > √1 ,
3
√
4. tg(3x + 5) > 3, 8. sin x > a, 11. ctg x < a,

12. sin3 x cos x − cos3 x sin x ≤ 14 ,

√
13. cos2 x − cos x ≥ sin x, x ∈ [0, 2π].

11
‚wiczenie 13.4. Sporz¡dzi¢ wykresy funkcji oraz okre±li¢ ich dziedziny

1. f (x) = 1
sin x , 3. f (x) = cos(arccos x), 5. f (x) = tg(arctg x).
2. f (x) = arccos(cos x), 4. f (x) = arctg(tg x),

‚wiczenie 13.5. Upro±ci¢ wyra»enie

q
sin2 α(1 + ctg α) + cos2 α(1 + tg α).

‚wiczenie 13.6. Dla jakich warto±ci α ∈ [0, π] równanie

x2 sin α + x + cos α = 0,

ma dwa ró»ne pierwiastki rzeczywiste?

‚wiczenie 13.7. Niech f (a) oznacza liczb¦ pierwiastków rzeczywistych równania

2x2 − 4x sin a + 1 = 0,

gdzie a ∈ [0, π] jest parametrem. Funkcj¦ f zapisa¢ wzorem i narysowa¢ jej wykres.
‚wiczenie 13.8. Dla jakich warto±ci parametru α ∈ R równanie
3
x2 + (sin α + cos α)x + sin 2α = 0,
4
ma dwa pierwiastki rzeczywiste o tych samych znakach?

14 Wªasno±ci funkcji jednej zmiennej

‚wiczenie 14.1. Korzystaj¡c z denicji sprawdzi¢, czy podane funkcje s¡ monotoniczne na wskazanych
zbiorach

1. f (x) = x3 , R; 3. h(x) = x + x4 , [2, ∞);

2. g(x) = x1 , (0, ∞); 4. r(x) = 4x − x2 , [2, ∞).

‚wiczenie 14.2. Okre±li¢ (o ile jest to mo»liwe) funkcje zªo»one f ◦ f , f ◦ g , g ◦ f , g ◦ g , je»eli

1. f (x) = x1 , g(x) = x2 ; 5. f (x) = −x, g(x) = log x;

2. f (x) = 2x , g(x) = x2 ; √
6. f (x) = x, g(x) = x4 ;
3. f (x) = 1
x, g(x) = 1
x2
;
√
4. f (x) = log2 x, g(x) = 2x ; 7. f (x) = 2 + cos x, g(x) = x.

‚wiczenie 14.3. Sprawdzi¢, na podstawie denicji, czy podane funkcje s¡ ró»nowarto±ciowe na wskazanych
zbiorach

1. f (x) = x2 , (−∞, 1]; 3. h(x) = x

x2 +1
, R;

2. g(x) = x+3
4. r(x) = x4 , [0, ∞).
1
2x−1 , R\ 2 ;

‚wiczenie 14.4. Znale¹¢ funkcje odwrotne do podanych

1. f (x) = 1 − 3−x ; 3. h(x) = x3 − 3x2 + 3x + 27;

√
2. g(x) = 2 − log5 x; 4. u(x) = 1 − x − 4.

12
‚wiczenie 14.5. Zbada¢ parzysto±¢ nast¦pujacych funkcji

1. f (x) = sin x + cos x; 3. h(x) = log x+1

x−1
;
 √ 
2. g(x) = x 22x +1
x
−1 ;
4. r(x) = log x + 1 + x2 .

‚wiczenie 14.6. Wykaza¢, »e funkcja f (x) = x + x1 , x 6= 0 jest funkcj¡ nieparzyst¡, ±ci±le rosnac¡ na
przedziale [1, +∞) oraz ±ci±le malej¡c¡ na przedziale (0, 1].
‚wiczenie 14.7. Wykaza¢, »e zªo»enie dwóch funkcji ró»nowarto±ciowych jest funkcj¡ ró»nowarto±-
ciow¡.
‚wiczenie 14.8. Niech D b¦dzie niepustym podzbiorem R symetrycznym wzgl¦dem zera i niech
f : D −→ R. Wykaza¢, »e f mo»na przedstawi¢ jako sum¦ funkcji parzystej i nieparzystej.

‚wiczenie 14.9. Wykaza¢, »e

1. iloczyn dwóch funkcji nieparzystych lub parzystych jest funkcj¡ parzyst¡,
2. iloczyn funkcji nieparzystej i parzystej jest funkcja parzyst¡,
3. suma dwóch funkcji parzystych (nieparzystych) jest funkcja parzyst¡ (nieparzyst¡).
‚wiczenie 14.10. Niech f : D −→ R, g : G −→ R, gdzie f (D) ⊂ G. Wykaza¢, »e
1. je»eli funkcje f, g s¡ jednocze±nie rosn¡ce lub jednocze±nie malej¡ce, to g ◦ f jest funkcj¡ rosnac¡;
2. je»eli f jest rosn¡ca, za± g malej¡ca, to g ◦ f jest funkcj¡ malej¡c¡;
3. je»eli f jest malej¡ca, za± g rosn¡ca, to g ◦ f jest funkcj¡ malejac¡.

15 II kolokwium odb¦dzie si¦ w dniach 09.01.2012 − 13.01.2012.

Poprawa I i II kolokwium odb¦dzie si¦ w dniach 16.01.2012 − 20.01.2012.

13