TIẾT 20

Bài 1 : GDĐP - LỊCH SỬ NGHỀ ĐÚC ĐỒNG Ở HUẾ

I.Mục tiêu : Giúp học sinh

- Biết được bối cảnh ra đời của nghề đúc đồng ở Huế.

- Nắm được các mốc thời gian cơ bản trong lịch sử hình thành và sự phát triển nghề đục
đồng ở Huế.

- Nắm được các sản phẩm đặc trưng và triển vọng của nghề đúc đồng ở Huế.

4/ Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp
tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực quan sát.Năng lực thực hành.
II/ Bảng mô tả các mức độ yêu cầu cần đạt được:
Nội Nhận Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng CÁC KN/NL
dung biết cao CẦN HƯỚNG
TỚI

I. Bối Biết Hiểu được vì sao Năng lực tự học,

cảnh được nghề đúc đồng ở năng lực giao
ra đời hoàn phường đúc được tiếp, năng lực
cảnh ra
nghề phát triển và thịnh hợp tác, năng lực
đời của
đúc nghề đúc vượng 1 thời giải quyết vấn đề,
đồng ở đồng năng lực quan
Huế. sát.

Nắm Nêu được diễn Giải thích được Liên hệ với Năng lực tự học,
II. Các được các biến hoàn cảnh các hoạt động cần các mốc lịch năng lực giao
mốc mốc lịch từng mốc lịch sử đến nghề đúc sử cách mạng tiếp, năng lực
lịch sử sử cơ đồng với từng Việt Nam hợp tác, năng lực
cơ bản bản gắn mốc lịch sử giải quyết vấn đề,
liền với năng lực quan
nghề đúc sát.
đồng
III. Nêu Tìm hiểu Năng lực tự học,
Nghệ được 1 thêm các năng lực giao
nhân số nghệ nghệ nhân tiếp, năng lực
nhân đúc khác đã mất hợp tác, năng lực
nổi
đồng nổi hoặc còn sống giải quyết vấn đề,
tiếng. tiếng năng lực quan
sát.
IV Sản Nêu Nắm được thời Năng lực tự học,
phẩm được 1 gian ra đời và năng lực giao
điển số sản hoàn cảnh ra đời, tiếp, năng lực
phẩm hợp tác, năng lực
hình công dụng của 1
làm từ giải quyết vấn đề,
đồng số sản phẩm năng lực quan
sát.
V. Nêu Định hướng duy Năng lực tự học,
Triểm được trì phát triển nghề năng lực giao
vọng những đúc đồng trong tiếp, năng lực
lợi ích hiện tại và tương hợp tác, năng lực
của
mà nghề lai giải quyết vấn đề,
nghề đúc năng lực quan
đúc. đồng sát.
mang lại

II. Chuẩn bị:

1. Giáo viên:

- Nghiên cứu sách giáo dục địa phương và sách giáo viên

- Sưu tầm một số tranh ảnh đúc đồng ở HUế và một số mẫu vật ở địa phương.

2. Học sinh:

- Đọc trước bài ở sách gd đp

-Xem trước một số mẫu vật vốn có ở nhà.

III. Phương pháp: Đàm thoại NVĐ, quan sát

IV. Tiến trình tổ chức dạy học:

A. Ổn định lớp (1 phút)

B. Kiểm tra bài củ (5 phút)

Em hãy cho biết khái niệm cắt kim loại bằng cưa tay ? Để đảm bảo an toàn khi cưa cần
chú ý những điều nào ?

C. Nội dung bài mới :

GTB: Để biết được bối cảnh ra đời của nghề đúc đồng ở Huế , có từ lúc nào và hiện nay
nghề đúc đồng có phát triển hay không chúng ta đi tìm hiểu xem.

Hoạt Động Của GV Hoạt Động Của HS Nội Dung Ghi Bảng

Em hãy cho biết bối cảnh ra Nghề đúc đồng ở Huế có từ rất I. Bối cảnh ra đời nghề
đời của nghề đúc đồng ở sớm , được hình thành từ thời đúc đồng ở Huế.
Huế? chúa Nguyễn Hoàng năm 1600
- Nghề đúc đồng ở Huế có
với ý đồ lâu dài ở sứ đàng trong,
Gọi hs trả lời từ rất sớm , được hình
chiêu tập thợ lành nghề sứ kinh
thành từ thời chúa Nguyễn
GV giải thích Bắc để chế tạo cũ khí và đồ dùng
Hoàng năm 1600
khác.
- Chế tạo cũ khí và đồ dùng
Phường đíc là thủy tổ của nghề
khác.
này.
- Phường Đúc Huế là vị cao
Phường Đúc Huế là vị cao tổ
tổ Nguyễn Văn Đài (mất
Nguyễn Văn Đài (mất năm
năm 1680)
1680)
- Phường đúc là thủy tổ của
nghề này
Năm 1636 chúa Nguyễn Phúc
II. Các mốc lịch sử cơ bản
Lan xây dựng tại Kim Long.
- Năm 1636 chúa Nguyễn
Năm 1775 công tác đúc đồng tan
Phúc Lan xây dựng tại Kim
rã
Em hãy cho biết các mốc Long.
lịch sử cua nghề đúc đồng ở Sau năm 1802 dưới thời vua Gia
Huế? - Năm 1775 công tác đúc
Long, Phú xuân đã trở thành
đồng tan rã
Kinh đô nhà Nguyễn , khôi phục
Gọi hs trả lời
lại nghề đúc đông duy trì ổn - Sau năm 1802 dưới thời
GV giải thích định. vua Gia Long, Phú xuân đã
trở thành Kinh đô nhà
Từ Năm 1925-1935
Nguyễn , khôi phục lại
Phường Đúc ra đời và tồn tại liên nghề đúc đông duy trì ổn
doanh tư nhân mang tên Nam định.
Công
- Từ Năm 1925-1935
Thương Cuộc, trong đó có các
Phường Đúc ra đời và tồn
nghệ nhân Nguyễn Văn Mười,
 Nguyễn Hữu Tuấn , Nguyễn
Đình Toại...
Cách mạng tháng 8 năm 1945
công đoàn thợ đúc góp phần
chống thực dân Pháp , năm
1946-1947 đã đúc tượng Cụ Hồ
và sản xuất lựu đạn phục vụ cho
kháng chiến.
Từ năm 1975 đến nay có tới 60
lò đúc khoản 150 người làm việc
và 12 quầy hàng đa dạng.
Ông Nguyên Văn Sính là hậu
duệ đời thứ 11 của ông tổ nghề
đúc đồng, ông vào nghề năm 17
tuổi và đến nay là 75 tuổi . Ông
là chủ tịch hội liên hiệp mĩ nghệ,
hiện ông đang ở 163 Bùi Thị
Xuân Huế
- Đại hồng chung
- Những chiếc vạt đồng
- Cửu vị thần công
Nghề đúc đồng ở Huế có - Cửu đỉnh
nghệ nhân nào nổi tiếng? - Hồ Chí Minh
- Bác Tôn
Gọi hs trả lời - Quang Trung
- Trần Hưng Đạo
GV giải thích
tại liên doanh tư nhân mang
tên Nam Công Thương
Cuộc,
- Cách mạng tháng 8 năm
1945 công đoàn thợ đúc
góp phần chống thực dân
Pháp , - Năm 1946-1947 đã
đúc tượng Cụ Hồ và sản
xuất lựu đạn phục vụ cho
kháng chiến.
-Từ năm 1975 đến nay có
tới 60 lò đúc khoản 150
người làm việc và 12 quầy
hàng đa dạng
III. Nghệ nhân nổi tiếng.
Ông Nguyễn Văn Sính là
chủ tịch hội liên hiệp mĩ
nghệ
IV Sản phẩm điển hình
Đại hồng chung, Những
chiếc vạt đồng, Cửu vị thần
công, Cửu đỉnh, Bác Hồ ,
Bác Tôn, Quang Trung,
Trần Hưu Đạo, Hạc rùa Lư,
đèn , mâm , nồi...
- Một số sản phẩm được
 - Hạc Rùa xuất khẩu đi nước ngoài.

- Một số sản phẩm được xuất

khẩu đi nước ngoài.
Em hãy kể tên những sản V. Triểm vọng của nghề
phẩm mà làng nghề đúc đúc.
đồng ở Huế tạo ra ?
Lư, đèn , mâm , nồi.. - Người lao động thu nhập
khá cao và ổn định

- Có rất nhiều khách du lịch

- Người lao động thu nhập khá
đến tham quang du lịch và
cao và ổn định
khám phá cuộc sống của
GV giải thích và kể tên 1 số - Có rất nhiều khách du lịch đến con người sứ Huế.
sản phẩm HS chưa biết. tham quang du lịch và khám phá
- Cứ vào dịp Festival Huế ,
cuộc sống của con người sứ Huế.
hơn 200 nghệ nhân , “bàn
- Cứ vào dịp Festival Huế , hơn tay vàng của ba nghề truyền
200 nghệ nhân , “bàn tay vàng thống: đúc đồng , chạm
của ba nghề truyền thống: đúc khắc, kim hoàn ở 9 tỉnh
đồng , chạm khắc, kim hoàn ở 9 thành trong nước đến Huế
Em hãy tên 1 số sản phẩm ở tỉnh thành trong nước đến Huế để trình nghề.
địa phương để trình nghề.
Gọi hs trả lời

GV giải thích

Em hãy cho biết nghề đúc

đồng hiện nay.

Gọi Hs trả lời

Gv giải thích
D-Tổng kết - dặn dò ( 4 phút)

- Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ.

- Gọi hs trả lời câu hỏi cuối bài

- Dặn dò hs chuẩn bị bài sau

TIẾT 21-22

Bài 2 : CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO SẢN PHẨM

BẰNG PHƯƠNG PHÁP ĐÚC ĐỒNG

I. Mục tiêu bài học:

- Biết được một số khái niệm về việc chế tạo phôi bằng phương pháp đúc.

- Biết được các cách phân loại khuôn đúc

- Hiểu được công nghệ chế tạo phôi bằng phương pháp đúc đồng
 4/ Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp
tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực quan sát.Năng lực thực hành.
II/ Bảng mô tả các mức độ yêu cầu cần đạt được:
CÁC KN/NL
Thông Vận dụng CẦN HƯỚNG
Nội dung Nhận biết Vận dụng thấp
hiểu cao TỚI

- Nếu được khái - Nắm - Cho ví dụ cụ Năng lực tự học,

niệm đúc và làm được quy thể cách đúc 1 năng lực giao
I. Một số
khuôn trình đúc vật bằng đồng tiếp, năng lực
khái niệm nào đó
về sản xuất vật dụng hợp tác, năng lực
đúc bằng đồng giải quyết vấn đề,
năng lực quan
- Hiểu thế
sát.
nào là phôi

II. Phân - Kể tên 1 số - Nắm - Giải thích Cho ví dụ Năng lực tự học,
loại khuôn loại khuôn đúc được cách được tác dụng cụ thể về năng lực giao
đúc, vật - Nêu chất liệu làm 1 số của từng loại cách làm tiếp, năng lực
để làm khuôn liệu được sử khuôn để hợp tác, năng lực
liệu và loại khuôn
- Dụng cụ để dụng làm đúc giải quyết vấn đề,
dụng cụ làm khuôn đúc đúc khuôn đúc chuông năng lực quan
làm khuôn đồng đồng sát.
đúc đồng

III. Quy Nêu các bước Giải thích Cho ví dụ cụ Năng lực giải
trình công đúc và hoàn tác dụng thể các bước quyết vấn đề,
nghệ đúc thiện 1 sản của từng đúc 1 vật nào năng lực quan
phẩm đồng đó sát.
đồng. bước

II. Chuẩn bị:

1. Giáo viên:

- Nghiên cứu sách giáo dục địa phương và sách giáo viên.

- Sưu tầm một số tranh ảnh về khuôn đúc đồng ở Huế và một số mẫu vật ở địa phương.

2. Học sinh

- Đọc trước bài ở sách gd đp

- Xem một số mẫu vật vốn có ở nhà.

III. Phương pháp : Đàm thoại NVĐ , quan sát

IV. Tiến trình tổ chức dạy học :

A. Ổn định lớp (1 phút)

B. Kiểm tra bài củ (5 phút)

a. Hãy nêu bối cảnh ra đời và các mốc thời gian cơ bản lịch sử phát triển lịch sử nghề đúc
đồng ở Huế.

b. Hãy kể tên một số sản phẩm tiêu biểu và nêu triển vọng của nghề đúc ở Huế

C. Nội dung bài mới :

GTB: Để tạo ra sản phẩm bằng đồng cho chung ta sử dụng hiện nay là phải có từ khuôn
đúc. Vậy khuôn đúc tạo ra bằng vật liệu gì ? ta lần lượt tìm hiều

Hoạt Động Của GV Hoạt Động Của HS Nội Dung

I. Một số khái niệm về sản

xuất đúc

1.Đúc:

Đúc là phương pháp chế tạo

Bằng những kiến thức thực
tế và nghiên cứu trước bài
mới , em hãy cho biết đúc
là gì ?
Gọi hs trả lời
GV trả lời
Đúc là phương pháp chế tạo phôi
phôi bằng cách nấu chảy kim
bằng cách nấu chảy kim loại ,
loại , rót kim loại lỏng vào
rót kim loại lỏng vào lòng khuôn
lòng khuôn đúc có hình dáng
đúc có hình dáng Sau khi kim
Sau khi kim loại đông đặc
loại đông đặc trong khuôn, người
trong khuôn, người ta thu
ta thud dược vật đúc có hình
được vật đúc có hình dạng và
dạng và kích thước giống như
kích thước giống như lòng
lòng khuôn đúc., kích thức của
khuôn đúc., kích thước của
loại vật đúc.
loại vật đúc.

Vật đúc ra có thể đem dùng ngay

Lúc nào vật đúc thành
chính phẩm ? Lúc nào vật
đúc chỉ đóng vai trò là
phôi?
Vật đúc ra có thể đem dùng
gọi là sản phẩm đúc. Nếu vật
ngay gọi là sản phẩm đúc.
phẩm đúc ra phải qua gia công
Nếu vật phẩm đúc ra phải
cơ khí để nâng cao độ chính xác
qua gia công cơ khí để nâng
về kích thước và độ bóng bề mặt
cao độ chính xác về kích
 thì gọi là phôi.
Gọi hs trả lời
GV giải thích Hàn, tiện, gia công áp lực (rèn)
Ngoài việc chế tạo ra sản
phẩm bằng phương pháp
đúc , em còn biết những
phương pháp nào khác.
Gọi hs trả lời
GV giải thích Mẫu là sự tạo hình ban đầu
giống như sản phẩm mong muốn
đạt được sau qua trình đúc. Còn
khuôn đúc được tạo thành là nhờ
mẫu in hình xuống mẫu hỗn hợp
Mẫu và khuôn khác nhau ở
của vật liệu làm khuôn.
điểm nào ? Người ta tạo ra
khuôn đúc bằng cách nào? Muốn có khuôn đúc phải có mẫu
trước.
- Làm khuôn là sự in hình mẫu
Gọi hs trả lời
của vật đúc vào trong hỗn hợp
GV giải thích cát.
- Muốn làm khuôn cho một chi
tiết , một sản phẩm ( hộp thao
dùng để chế tạo thao ) Mẫu để
tạo ra hình dáng bên ngoài vật
đúc, còn thao tạo thành hình
dáng bên trong của vật đúc.
thước và độ bóng bề mặt thì
gọi là phôi.
Hàn , tiện , gia công áp lực
(rèn)
2.Làm khuôn :
Mẫu là sự tạo hình ban đầu
giống như sản phẩm mong
muốn đạt được sau qua trình
đúc. Còn khuôn đúc được tạo
thành là nhờ mẫu in hình
xuống mẫu hỗn hợp của vật
liệu làm khuôn.
Muốn có khuôn đúc phải có
mẫu trước.
- Làm khuôn là sự in hình
mẫu của vật đúc vào trong
hỗn hợp cát.
- Muốn làm khuôn cho một
chi tiết , một sản phẩm ( hộp
thao dùng để chế tạo thao )
Mẫu để tạo ra hình dáng bên
ngoài vật đúc, còn thao tạo
thành hình dáng bên trong
của vật đúc.
II. Phân loại khuôn đúc, vật
liệu và dụng cụ làm khuôn

Phân loại theo thời gian sử dụng,
theo nhiệt độ khuôn đúc.
Vật liệu làm khuôn chủ yếu là
đất sét vàng , đen , sẫm.
Người ta phân loại khuôn
Các chất phụ gia là xơ bông gòn,
đúc thao những tiêu chí
xơ giấy tinh và bột than cây say
nào?
mịn trộn các loại đất sét thành
một thứ
Vật liệu làm khuôn gồm hỗn hợp và trộn thêm 30%-40%
những thứ gì? trấu ( vỏ lúa) để làm khuôn và
ruột khuôn.
Gọi hs trả lời
- Chất xơ có trong vật liệu làm
GV giải thích khuôn có tác dụng chống nứt khi
khuôn tăng nhiệt độ cũng như
khuôn giảm thể tích.
- Bột than chủ yếu giữ nhiệt độ
cho lòng khuôn và bề mặt của
ruột khuôn, làm cho chất lượng
vật đúc được đảm bảo hơn. Phần
bề mặt của khuôn và ruột khuôn,
nơi tiếp xúc với kim loại nóng
Chất xơ và bột than có chảy luôn được phủ bằng một
trong hỗn hợp làm khuôn lớp than với mục đích giữ nhiệt
có tác dụng gì trong việc cho kim loại và làm cho sản
chế tạo ra vật đúc ? phẩm được trơn và láng.
Gọi hs trả lời - Các loại bay vát mỏng bằng cật
đúc đồng
1. Phân loại khuôn đúc
Phân loại theo thời gian sử
dụng, theo nhiệt độ khuôn
đúc.
2. Vật liệu làm khuôn đúc.
Vật liệu làm khuôn chủ yếu
là đất sét vàng , đen ,sẫm.
Các chất phụ gia là xơ bông
gòn, xơ giấy tinh và bột than
cây say mịn trộn các loại đất
sét thành một thứ hỗn hợp và
trộn thêm 30%-40% trấu ( vỏ
lúa) để làm khuôn và thao
- Chất xơ có trong vật liệu
làm khuôn có tác dụng chống
nứt khi khuôn tăng nhiệt độ
cũng như khuôn giảm thể
tích.
- Bột than chủ yếu giữ nhiệt
độ cho lòng khuôn và bề mặt
của ruột khuôn, làm cho chất
lượng vật đúc được đảm bảo
hơn. Phần bề mặt của khuôn
và ruột khuôn, nơi tiếp xúc
với kim loại nóng chảy luôn
được phủ bằng một lớp than
với mục đích giữ nhiệt cho
kim loại và làm cho sản
GV giải thích tre với chiều rộng từ 1,5-4cm phẩm được trơn và láng.

- Bay nhỏ của thợ xây.

- Các thanh gỗ vuông hoặc ô 3. Dụng cụ làm khuôn .

van.
- Các loại bay vát mỏng bằng
cật tre với chiều rộng từ 1,5-
5cm
HS quan sát.
- Bay nhỏ của thợ xây.

- Các thanh gỗ vuông hoặc ô

HS trả lời theo sơ đồ
van.

III. Quy trình công nghệ

đúc đồng.

Hs trả lời
- Hãy kể tên những dụng cụ
được người thợ sử dụng để Bước 1 : Chuẩn bị mẫu ( tạo
làm khuôn đúc. mẫu ) và vật liệu làm khuôn
đúc đồng.

Gọi hs trả lời

Gv giải thích

Sách GDĐP
Gv treo sơ đồ
Dùng đất phù sa trộn với đất sét,
Sau khi quan sat trên sơ tro trấu và bông vụn dắp ngoài
đồ , em hãy nêu trình tự sản vật mẫu để làm ra khuông đúc. Bước 2 : Tiến hành làm
xuất để đúc ra một sản Tùy loại sản phẩm để chọn vật khuôn.
phẩm bằng đồng. liệu làm khuôn phù hợp.

Gọi hs trả lời

Dùng đất phù sa trộn với đất
sét, tro trấu và bông vụn dắp
Gv giải thích
- Trước khi đúc một sản
phẩm bằng đồng , người ta
phải chuẩn bị những gì ?
- Mẫu để làm khuôn được
chế tạo bằng những cách
nào?
- Thao dùng để làm gì?
Làm thế nào để chế tạo thao
- Vật liệu nấu và vật liệu
làm khuôn gồm những
thành phần nào?
Gọi HS trả lời
Gv giải thích
Người ta làm khuôn đúc
bằng cách nào?
Gọi hs trả lời
Gv giải thích
Vì sao phảo nấu chảy kim
loại ? Nguyên liệu dùng để
- Để tạo được vật có hình dáng,
kích thước như mong muốn
người ta phải nấu nguyên liệu
đồng cùng các chất trợ dung
thành chất lỏng , để rót vào lòng
khuôn đúc.
- Thành phần nguyên liệu gồm :
Đồng vụn và các hợp kim với tỉ
lệ phù hợp đùn cho nóng chảy ,
hòa trộn với nhau.
trước khi rót đồng vào kim loại
nóng chảy vào khuôn , phải nung kim với tỉ lệ phù hợp đùn cho
khuôn nóng đều, đủ nhiệt độ cho nóng chảy , hòa trộn với
đồng chảy đều khắp trong
khuôn.
Để sản phẩm đúc đồng đạt chất
lượng tốt , sau khi khuôn nguội
phải đỡ khuôn láy sản phẩm ra
mài, dũa, đục, tách, đánh bóng,
hoàn thiện theo ý muốn của
người thợ.
ngoài vật mẫu để làm ra
khuông đúc. Tùy loại sản
phẩm để chọn vật liệu làm
khuôn phù hợp.
Bước 3 : Nấu chảy nguyên
liệu.
- Để tạo được vật có hình
dáng, kích thước như mong
muốn người ta phải nấu
nguyên liệu đồng cùng các
chất trợ dung thành chất
lỏng , để rót vào lòng khuôn
đúc.
- Thành phần nguyên liệu
gồm : Đồng vụn và các hợp
nhau.
Bước 4 : Rót kim loại lỏng
vào khuôn.
trước khi rót đồng vào kim
loại nóng chảy vào khuôn ,
phải nung khuôn nóng đều,
đủ nhiệt độ cho đồng chảy
đều khắp trong khuôn.
Bước 5 : Hoàn thiện sản
phẩm.
Để sản phẩm đúc đồng đạt
chất lượng tốt , sau khi khuôn
nguội phải đỡ khuôn láy sản
phẩm ra mài, dũa, đục, tách,
đánh bóng, hoàn thiện theo ý
muốn của người thợ.
 nấu gồm những thành phần
nào ?

Gọi hs trả lời

Gv giải thích

Cho biết những vấn đề kĩ

thuật cần lưu ý khi rót kim
loại lỏng vào khuôn.

Gọi hs trả lời

Gv giải thích

Để sản phẩm hoàn thiện

đạt chất lượng tốt người thợ
đồng cần phải làm gì?

Gọi hs trả lời

Gv giải thích

D. Tổng kết - Dặn dò :

Qua bài học này : HS cần nắm những nội dung sau:

- Khái niệm về quá trình sản xuất đúc , quy trình công nghệ đúc đồng, một số kinh
nghiệm mà ông cha ta đã sử dụng để làm nên sản phẩm bằng đồng mang nét đặc trưng
của riếng Huế , có thương hiệu trên toàn quốc.

- Giáo dục lòng yêu lao động kĩ thuật , yêu nghề truyền thống của địa phương trong HS
THCS ở Thừa Thiên Huế.

- Làm các bài tập trong sách GDĐP dành cho HS

- Chuẩn bị bài sau