ANALIZA ARTYKUŁU NAUKOWEGO

"Czynniki zagrażające rozwojowi dzieci

w rodzinie z problemem alkoholowym
na przykładzie Dorosłych Dzieci Alkoholików"-
Krzysztof Gąsior

1
 Pytania i hipotezy badawcze
PYTANIA:
1. Jakie związki zachodzą między dysfunkcjonalnością rodziny
pochodzenia i doświadczeniami z dzieciństwa a wybranymi aspektami
funkcjonowania psychospołecznego i objawami zaburzeń psychicznych
u Dorosłych Dzieci Alkoholików korzystających z psychoterapii?
2.

HIPOTEZA:
Stopień dysfunkcjonalności rodziny pochodzenia wpływa na nasilenie
zaburzeń psychicznych i problemów psychospołecznych u DDA.

2
 Typ
związku:
Związek korelacyjny
Hipoteza sprawdza związek dwóch zmiennych
,,Stopień dysfunkcjonalności rodziny wpływa na zwiększenie się występowania
zaburzeń psychicznych oraz problemów psychospołecznych u DDA.''
W przypadku badania wykorzystano ilościową (ilorazową) skalę pomiaru
zmiennych.

3
 WSKAZANIE ZMIENNYCH
występujących w artykule

Zależne Niezależne

Główne:
- cechy osobowości według -stopień dysfunkcjonalności
modelu Wielkiej Piątki rodziny
- noetyczny wymiar osobowości Na który składa się:
- poczucie koherencji ·Dominacja ojca w domu
- style radzenia sobie ze stresem ·Stosowanie przemocy
- objawy psychopatologiczne ·Zła atmosfera domowa

·Brak opieki ze strony matki
·Brak opieki ze strony rodziców w
chorobie
Uboczne:
- wiek
- płeć 4
- wykształcenie
 OPIS TERMINÓW TEORETYCZNYCH

1. Pomiar to przypisanie wyników do obiektu badania tak, aby wyniki

reprezentowały pewną cechę tych obiektów.
2. Operacjonalizacja to powiązanie poziomu konceptualno - teoretycznego z
obserwacyjno-empirycznym, a operacjonalizacja zmiennej – przełożenie
teorii na obserwowalne wskaźniki
3.Zmienna to dowolna cecha, właściwość lub czynnik, która przybiera
charakterystyczne, reprezentatywne wartości w badanym zbiorze.

5
 OPIS OPERACJONALIZACJI ZMIENNYCH

Operacjonalizacja zmiennej – to konstrukcja

obrazu zmiennej teoretycznej i dobieranie do

niego odpowiednich wskaźników.

Operacjonalizacja zmiennej to zatem określenie
jakie wskaźniki są odpowiednie dla określenia
poziomu zmiennej i wybór tych wskaźników dla
celów badania empirycznego
7
Sposoby pomiaru zmiennych (operacjonalizacja)

·Stopień dysfunkcjonalności rodziny

- Narzędzie: Opracowany przez autora kwestionariusz życiorysowy Wskaźnik
Dysfunkcjonalności Rodziny Pochodzenia
- Skala pomiaru: ilościowa
- Wartości zmiennej: 0 – 26 (im większy wynik, tym większy stopień dysfunkcji)
·Cechy osobowości według modelu Wielkiej Piątki

- Narzędzie: Test osobowości NEO-FFI

- Skala pomiaru: ilościowa
- Wartości zmiennej: każda z 5 cech jest mierzona w skali 0-48
·Syle radzenia sobie ze stresem:
- Narzędzie: Test CISS
- Skala pomiaru: ilościowa
- Wartości zmiennej: Dla skal Styl skoncentrowany na zadaniu, Styl skoncentrowany na
emocjach i Styl skoncentrowany na działaniu: 16 – 80, Dla skali Czynności zastępcze: 8 – 40,
dla skali Poszukiwanie Kontaktów Towarzyskich: 5 – 25 7
·Noetyczny wymiar osobowości
- Narzędzie: Test Noo-dynamiki Popielskiego (TND)
- Skala pomiaru: ilościowa
- Wartości zmiennej: [?]

·Poczucie koherencji
- Narzędzie: Kwestionariusz Orientacji Życiowej SOC-29
- Skala pomiaru: ilościowa
- Wartości zmiennej: Poczucie zrozumienia: 11-77, Poczucie sensowności: 10-70,
Poczucie zaradności: 8 – 56
·Objawy psychopatologiczne:
- Narzędzie: Skala Klinicznych Objawów Psychopatologicznych SCL-90

- Skala pomiaru: ilościowa

- Wartości zmiennej: Skala Somatyzacje: 0 – 48, Skale: Natręctwa, Lęk i Tendencje
psychotyczne: 0 – 40, Skala Nadwrażliwość emocjonalna: 0 – 36, Skala
depresyjność: 0 -52, Skale Wrogość i Myślenie paranoidalne: 0 – 24, Skala Fobie: 0
- 28

7
 OPIS PRÓBY I POPULACJI

POPULACJA:
Badanie dotyczyło osób w wieku od 20 do 44
WIELKOŚĆ PRÓBY:

roku życia i przeprowadzone zostało w Badana grupa liczyła 61 osób, które

Kielcach, a konkretniej przez znajdujące się w
wyżej wymienionym mieście (Kielce)
Świętokrzyskim Centrum Profilaktyki i Edukacji.
SPOSÓB DOBORU PRÓBY:
Kryterium wstępnym decydującym o włączeniu
do badania było korzystanie z grupowej
psychoterapii dla Dorosłych Dzieci Alkoholików
(DDA). Głównym kryterium doboru próby było
dorastanie w rodzinie dysfunkcjonalnej,
szczególnie takiej, w której nadużywany był
alkohol, przemoc oraz panowała zła atmosfera
domowa. Osoby te brały udział w badaniu przed
rozpoczęciem dziesięciomiesięcznych zajęć w
grupie psychoterapeutycznej
doświadczyły wychowania się w rodzinie z
problemem alkoholowym. Pod względem
wieku - wahał się on od 20 do 44 roku życia
(średnia 27 lat), płci - znaczna większość
grupy to kobiety (75,8%) oraz wykształcenia
(50% osób miało wykształcenie wyższe; 48,4%
średnie; 1,6% zawodowe). Była to grupa
niejednorodna.
15
 K. Gąsior przeprowadził badanie w którym sprawdził u dorosłych pochodzących z
rodzin alkoholowych, korzystających z psychoterapii, związek pomiędzy
dysfunkcjonalnością rodziny pochodzenia i doświadczeniami z dzieciństwa, a
wybranymi aspektami funkcjonowania psychospołecznego i objawami zaburzeń
psychicznych.
W badaniu wzięło udział 61 osób korzystających z psychoterapii grupowej.
Przeprowadzono je w pierwszych tygodniach spotkań grupy.
W badaniu wykorzystano między innymi skonstruowany przez autora kwestionariusz
składający się ze 122 pytań odnoszących się do doświadczeń związanych z
wychowywaniem się rodzinie z problemem alkoholowym oraz do aktualnej sytuacji
życiowej badanych. Na podstawie 26 z nich autor skonstruował wskaźnik
Dysfunkcjonalności Rodziny Pochodzenia (WDRP). Każde z pytań było oceniane w
kategoriach ,,0 – 1’’, także badani mogli uzyskać wynik od 0 do 26 punktów. Im wyższy
wynik, tym większy stopień dysfunkcjonalności rodziny pochodzenia badanego. Autor
uznał rzetelność testu za wystarczającą. 8
Na podstawie analizy czynnikowej kwestionariusza opracowanego przez autora zostało
wyodrębnionych 5 czynników:

1 Dominacja ojca w domu

2 Stosowanie przemocy przez ojca

Zła atmosfera domowa

3

4 Brak opieki ze strony matki

Brak opieki ze strony rodziny w chorobie

5

Badani wypełniali także: test osobowości NEO-FFI, Test Noo-dynamiki

Popielskiego (TND), Kwestionariusz Orientacji Życiowej Antonowskiego (SOC-
29), Inwentarz Stylu Radzenia sobie ze Stresem (CISS) oraz Skalę Klinicznych
Objawów Psychopatologicznych (SCL-90).

9
 Opis uzyskanych wyników
Następnie autor skorelował wskaźnik WDRP z wynikami innych
testów psychologicznych.
Pomiędzy wskaźnikiem WDRP, a neurotycznością mierzona
testem NEO-FFI, zachodziła słaba korelacja pozytywna
(r = .29, p = .02). Korelacje z innymi cechami osobowości nie były
istotne statystycznie.
Analiza nie ujawniła żadnej istotnej korelacji pomiędzy WDRP, a
stylami radzenia sobie ze stresem, mierzonymi inwentarzem
CISS.
WDRP pozytywnie korelował z dwiema podskalami Skali SCL-90 :
skalą depresji oraz skalą myślenia paranoidalnego
10
Analiza wskazała na istnienie korelacji między WDRP a 7 skalami Testu
Noo-dynamiki Popielskiego. Odnotowano pozytywną korelacją ze
skalą gotowości do wyrzeczeń (r = .31, p = .02), zaś negatywną ze
skalami wolność, odpowiedzialność, przyszłość,
autotranscendencja, satysfakcja z osiągnięć, akceptacja
innych osób.

W badaniu uchwycono negatywną korelację między WDRP, a skalą

poczucia zrozumienia i skalą poczucia zaradności, mierzone
Kwestionariuszem Orientacji Życiowej SOC-29 Antonovskiego.

11
 Opis wniosków badaczy
Wysoki stopień dysfunkcjonalności rodziny (określony przez wskaźnik
dysfunkcjonalności rodziny pochodzenia – WDRP) koreluje z problemami
pojawiającymi się w dorosłym życiu osoby wychowującej się w takiej rodzinie:

- z nasileniem neurotycznych cech osobowości oraz objawów depresyjnych

-z kontaktami z innymi osobami przejawiającymi się nieufnością wobec ludzi i

trudnościami w zaakceptowaniu tacy jacy są

-ze słabym poczuciem koherecji uwidocznionym głownie przez niski stopień

zrozumiałości siebie i tego co wokół dzieje oraz niski stopień zaradności

-ze zwiększoną gotowością do wyrzeczeń ,z niskim poczuciem satysfakcji z

osiągnięć oraz z koncentracją na przeszłości i niepewnością przyszłości
12
Doświadczenie wychowywania się w rodzinie dysfunkcjonalnej może,
ale nie musi pociągać za sobą negatywnych konsekwencji w życiu
dorosłym.
Czynniki mające negatywny wpływ mogą być charakterystyczne nie
tylko dla rodziny z problemem alkoholowym, ale i dla innych
dysfunkcjonalnych rodzin.

 1.Czy wyniki są powiązane z przeglądem literatury ?

Wyniki badań potwierdzają tezy z przeglądu literatury. Mimo, że nie móżna
wyróżnić objawów, które są charakterystyczne tylko dla Dorosłych Dzieci
Alkoholików, to liczne badania potwierdziły wpływ dysfunkcji rodzin na
rozwój psychopatologii u danej osoby. Dysfukcja ta może obejmować także
stosowanie przemocy, czy zaburzenia psychiczne jednego lub obojga
rodziców. Mogą, ale nie muszą być one przyczyną problemów w życiu
dorosłym. Jednym z modeli, które próbuje wyjaśnić czynniki mające wpływ
na dziecko wychowujące się w rodzinie alkoholowej opracował Windle
(Windle, 2000). Sher opisywał co może chronić przed pojawieniem się
problemów w życiu dorosłym (Sher, 1991)
2.Jeśli hipoteza została
zidentyfikowana ,czy została potwierdzona?
Hipoteza mówiąca o związku między dysfunkcjonalnością rodziny
pochodzenia i doświadczeniami z dzieciństwa, a nasileniem problemów
psychospołecznych i zaburzeń psychicznych u Dorosłych Dzieci Alkoholików
została potwierdzona przez wyniki badań.

13
 3 Czy omówiono mocne i słabe strony badania .w tym
możliwość uogólnienia?
Autor w pracy nie omawia mocnych stron badania. Natomiast w
przeglądzie literatury pisze o możliwości wykorzystania wyników
badań nad czynnikami szkodliwymi i chroniącymi w rodzinach
alkoholowych w oddziaływaniach profilaktycznych i
psychoterapeutycznych oraz ruchach samopomocowych. Jako
słabe strony wskazuje niski stopień wspólnej wariancji wyjaśniany
przez skonstruowany przez niego wskaźnik oraz małą grupę
badawczą

4 .Czy wskazano zalecenia do dalszych badań?

Autor badania wskazał na konieczność dalszych badań nad WDRP,

w celu poprawy trafności i rzetelności tego narzędzia. Pisał także o
konieczności poszerzenia grupy badawczej oraz porównania z
wynikami grupy kontrolnej - osobami nie-DDA oraz wychowującymi
się w innych rodzinach dysfunkcyjnych. 14
 ARTYKUŁ OPRACOWALI ZAGRODNIK
OLIWIA, SŁOCIŃSKA PATRYCJA,
HAŁASZKIEWICZ WIKTORIA, WERONIKA
WOSKOKLEJ, DAWID ZBOROWSKI.

16