AB İşleyiş

28.9.
2021
– Avrupa Birliği’nin İşleyişi –

1. Ders:
Avrupa Bütünleşmesinin Gelişimi:
Derinleşme & Genişleme
DOÇ. DR. İL KE GÖÇME N
AN KARA Ü NİVE RS İTES İ HUKUK FAKÜLTESİ
AVRU PA BİRL İĞİ HU KUKU AN ABİL İM DAL I
JEAN MONN E T CHAIR
Disclaimer: The European Commission's support for the production of

this publication does not constitute an endorsement of the contents,
which reflect the views only of the authors, and the Commission
cannot be held responsible for any use which may be made of the
information contained therein.
28.9.2021 1
Avrupa Bütünleşmesi
Avrupa bütünleşmesi, tarihsel gelişim açısından, iki ana
eksende ilerler:
Derinleşme Genişleme
• Öz olarak, Birlik düzeyindeki • Öz olarak, Birlik «üye
«konu» sayısının artışı ve devletlerinin» sayısının artışı
kurumsal yapının reformu olarak ifade edilebilir.
olarak ifade edilebilir.
28.9.2021 2
1
28.9.2021
Derinleşme: Öz
Temel Yapılar
• Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) (1952 – 2002) (Sektörel: Kömür ve Çelik)
• Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (AAET) (1958) (Sektörel: Atom Enerjisi)
• Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) (1958) (Ekonominin Geneli: Ortak Pazar)
• Avrupa Birliği (AB) (1993) (Ekonomik ve Parasal Birlik + Ortak Dış ve Güvenlik
Politikası (ODGP) + Adalet ve İçişlerinde İşbirliği (Aİİ)
Temel Yapılardaki Değişiklikler
• Avrupa Tek Senedi (ATS) (1987)
• Maastricht (AB) Antlaşması (1993)
• Amsterdam Antlaşması (1999)
• Nice Antlaşması (2003)
• Lizbon Antlaşması (2009)
28.9.2021 3
Genişleme: Öz
Kuranlar:
• Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg
Katılanlar:
• 1973: Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka
• 1981: Yunanistan
• 1986: Portekiz ve İspanya
• 1995: Avusturya, İsveç ve Finlandiya
• 2004: Çekya, Estonya, Kıbrıs, Litvanya, Letonya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya
• 2007: Bulgaristan ve Romanya
• 2013: Hırvatistan
Ayrılan:
• 2020: Birleşik Krallık
28.9.2021 4
2
28.9.2021
AKÇT Antlaşması’na Giden Yol

II. Dünya Savaşı sonrası iki önemli gelişme yaşanmıştır.
(1) Avrupa’daki siyasi eğilim değişmiştir:

• Ulus devlet, milliyetçilik ˅ & Federal Avrupa düşüncesi ˄
2) ABD ile Sovyetler Birliği “Soğuk Savaş” içine girmiştir.

• Avrupa, 1945 yılında Yalta’da yapılan bir toplantı ile ortasından
“demir perde” ile “etki alanları”na ayrılmıştır.
28.9.2021 5
AKÇT Antlaşması’na (1951’e) Giden Yol

Bu gelişmeler neticesinde, Avrupa bütünleşmesine dönük hazırlık
sayılabilecek, üç Avrupa kurumu ortaya çıkmıştır:
Ekonomik Açıdan: Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (1948)
Askeri (Savunma) Açıdan: Batı Avrupa Birliği (1948-1954)
Siyasi Açıdan: Avrupa Konseyi (1949)
28.9.2021 6
3
28.9.2021

Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman’ın Bildirisi (9 Mayıs 1950)
“… Avrupa, tek seferde veya tek bir plana göre yapılamaz. Avrupa,
öncelikle de facto (fiilen) dayanışma yaratacak somut kazanımlar
aracılığıyla inşa edilecektir. …
Fransız Hükümeti, Fransız-Alman kömür ve çelik üretiminin bütünüyle,

Avrupa’nın diğer ülkelerinin katılımına açık bir organizasyon çerçevesi
içindeki, ortak bir Yüksek Otoriteye bırakılmasını önerir. …
Böyle bir güçlü üretim biriminin kuruluşu, … [üyesi devletlerin] ekonomik

birleşiminin gerçek temelini oluşturacaktır.
28.9.2021 7

Temel üretimin birleştirilmesi ve kararları Fransa’yı,
Almanya’yı ve diğer üye ülkeleri bağlayacak yeni bir Yüksek
Otoritenin kuruluşu aracılığıyla, bu öneri, barışın korunması
için vazgeçilmez olan bir Avrupa federasyonunun ilk somut
temelinin gerçekleştirilmesini beraberinde getirecektir. …
… Fransız Hükümeti, … müzakereleri açmaya hazırdır. … [ilgili]

ana ilkeler ve taahhütler, devletler arasında imzalanacak bir
antlaşmanın konusunu oluşturacak ve o devletlerin
parlamentolarına onay için sunulacaktır. …”
28.9.2021 8
4
28.9.2021

Nihai Hedef
• Avrupa Federasyonu
Yöntem
• Tedrici (git gide) bütünleşme: Önce tek bir sektör, kömür ve çelik, birleştirilecek;
bu, diğer alanlardaki ekonomik birleşimin önünü açacak ve ekonomik birlik, zaman
içinde peyderpey tesis edilecektir.
• Ulusüstü bütünleşme: Kurulacak organizasyon; kömür ve çelik üstünde söz sahibi
kılınacak, ortak kurumlar aracılığıyla karar alacak ve aldığı kararlar üyesi tüm
devletleri bağlayacaktır.
• Hukuki bütünleşme: Devletler, aralarında müzakere ettikten sonra imzalayıp
onaya tâbi tutacakları antlaşmalar aracılığıyla bütünleşme sürecini ilerletecektir.
28.9.2021 9
Bütünleşme Projesi, Kendisinden

Öncesinden Ne Şekilde Ayrılmaktadır?
Ulusal Sistem
• devletlerin (mutlak) egemenliği üstüne kuruludur.
Uluslararası Sistem
• Devletler kendi aralarında işbirliği yaptıkça gelişmiştir.
• Devletlerin egemen eşitliği ilkesi üstüne kuruludur.
Ulusüstü Sistem
• Devletler kendi aralarında bütünleşmek istediğinde ortaya çıkmıştır.
• Bir yapıya devletlerin egemenlikten gelen yetkilerinin devredilmesi ve
devredilen yetkinin ortak yapı eliyle kullanılması fikri üstüne kuruludur.
28.9.2021 10
5
28.9.2021
AKÇT Antlaşması
28.9.2021 11
AKÇT Antlaşması (1951)

AKÇT-A: (i-1951, y-1952, s.e.-2002)
Ortak Piyasa: Kömür ve Çelik
Ortak Kurumlar:
• Yüksek Otorite (Karar Alma)
• Konsey (Hükümet Eylemlerini Uyumlaştırma)
• Ortak Asamble (Denetim)
• Adalet Divanı (Hukuka Riayeti Sağlama)
28.9.2021 12
6
28.9.2021
AET ve AAET Antlaşmaları’na (1957’ye)

Giden Yol
Ulusüstü model, «savunma» ve «siyasi birlik» için kullanılmak
istenmiş, ancak başarısız olunmuştur.
Avrupa Savunma Topluluğu Antlaşması (i-1952)
• Esas mesele: Batı Almanya, kendi ordusuna sahip olmalı mı?
Avrupa Siyasi Topluluğu Antlaşması (t-1953)
• Fransa, 1954 yılında Avrupa Savunma Topluluğu Antlaşması’nı onaylamayı

reddedince her iki Antlaşma da çıkmaza girmiştir.
28.9.2021 13
AET Antlaşması (1957)

AET-A ve AAET-A (i-1957, y-1958)
Ortak Amaçlar (AET, özellikle):

• Gümrük birliği kurmak
• Ortak pazar kurmak
• Ortak tarım politikası başlatmak
• Ortak taşımacılık politikası başlatmak
• Ortak pazardaki rekabeti sağlamak…
28.9.2021 14
7
28.9.2021
AET Antlaşması (1957)

Ortak Kurumlar:
•Komisyon (Karar Önerme)
•Konsey (Karar Alma)
•Ortak Asamble (Denetim)
•Adalet Divanı (Hukuka Riayeti Sağlama)
28.9.2021 15
AKÇT, AET, AAET: Üç Topluluk – Ortak

Kurumlar
AKÇT, AET ve AAET, üç farklı tüzel kişilik olsa da «kurumlar»
zaman içinde birleştirilmiştir.
1958: Asamble (Parlamento) ve Adalet Divanı
1965: Komisyon ve Konsey
28.9.2021 16
8
28.9.2021
ATS’ye (1987’ye) Giden Yol

AET’nin kuruluşundan sonra, ana hatlarıyla, şunlar olmuştur:
İçsel (Topluluk içindeki) Gelişmeler
Dışsal (Topluluk dışındaki) Gelişmeler
Genişleme
28.9.2021 17
1. Genişleme
28.9.2021 18
9
28.9.2021
2. Genişleme
28.9.2021 19
3. Genişleme
28.9.2021 20
10
28.9.2021
ATS’ye (1987’ye) Giden Yol

İçsel (Topluluk içindeki) Gelişmeler (Özellikle)
• Ortak Pazar, 12 yıl içinde kurulacak idiyse de özellikle norm
koyma sürecindeki tıkanıklıklar nedeniyle kurulamamıştır.
Dışsal (Topluluk dışındaki) Gelişmeler (Özellikle)

• Ekonomik ve Parasal Birlik planı (1970)
• Avrupa Siyasi İşbirliği mekanizması (1970) (Dış ve Güvenlik
Politikası)
• TREVI grubu (1975) (Adalet ve İçişleri Politikaları)
28.9.2021 21
ATS (1987)
ATS: (i-1986, y-1987)
Kurumsal Değişiklikler (Özellikle)

• Avrupa Parlamentosu  (1979 – genel seçimler) «işbirliği usulü»
• Konsey  Nitelikli çoğunluk (daha çok politika alanı yönünden)
Maddi Değişiklikler (Özellikle)

• İç pazar, 1992 yılının sonu için hedeflenmiştir.
• Avrupa Siyasi İşbirliği tanınmıştır.
• Yeni konular eklenmiştir: Ör: Çevre, sosyal politika…
28.9.2021 22
11
28.9.2021
Maastricht Antlaşması’na (1992’ye)

Giden Yol
ATS’yi takiben, ana hatlarıyla, şu gelişmeler
yaşanmıştır:
Ekonomik gelişmeler
• İç pazar büyük ölçüde tamamlanmıştır.

• Ekonomik ve parasal birlik için zemin hazırlanmıştır.
28.9.2021 23
Maastricht Antlaşması’na (1992’ye)

Giden Yol
ATS’yi takiben, ana hatlarıyla, şu gelişmeler
yaşanmıştır:
Siyasi gelişmeler
• Soğuk Savaş sona ermiştir.

• İki Almanya, yani Doğu Almanya ve Batı Almanya birleşmiştir.
• Orta ve Doğu Avrupa devletleri yüzlerini AET’ye dönmeye
başlamıştır.
28.9.2021 24
12
28.9.2021
Maastricht Antlaşması (1992)
Maastricht (AB) Antlaşması (i-1992, y-1993)
AB kurulmuştur.
• Tek kurumsal çerçeve
• Üç sütunlu yapı
28.9.2021 25
Maastricht Antlaşması – AB
Avrupa Birliği
Avrupa Ortak Dış ve Adalet ve

Toplulukları Güvenlik İçişlerinde
(AKÇT, AT, AAET) Politikası (ODGP) İşbirliği (Aİİ)
Hükümetlerarası Hükümetlerarası
Ulusüstü yapı
yapı yapı
28.9.2021 26
13
28.9.2021
Ulusüstü Yapı
vs
Hükümetlerarası Yapı
Yetki
• Ulusüstü Yapı: Devletler belirli yetkileri üst yapıya devreder, üst yapı
bu yetkileri kurumları aracılığıyla kullanır.
• Hükümetlerarası Yapı: Yetki devri yoktur veya netlik taşımamaktadır.
Tasarruf türleri
• Ulusüstü Yapı: Üst yapının tasarruflarının hukuki etkileri bellidir.
• Hükümetlerarası Yapı: Üst yapının tasarruflarının hukuki etkileri
hemen hemen belirsizdir.
28.9.2021 27
Ulusüstü Yapı
vs
Hükümetlerarası Yapı
Karar alma
• Ulusüstü Yapı: Üst yapı genellikle oybirliği dışındaki bir çoğunluk ile karar
almaktadır.
• Hükümetlerarası Yapı: Üst yapı genellikle oybirliği ile karar almaktadır.
Yargısal koruma
• Ulusüstü Yapı: Üst yapı daimi mahkemesi aracılığıyla kapsamındaki konular
ile ilgili yoruma ve uygulamaya ilişkin uyuşmazlıkları kendi içinde
çözmektedir.
• Hükümetlerarası Yapı: Daimi mahkemenin yargı yetkisi hemen hemen
yoktur.
28.9.2021 28
14
28.9.2021
Maastricht Antlaşması – AET-A

AET-A, kurumsal ve maddi açıdan değiştirilmiştir.

• Avrupa Ekonomik Topluluğu artık Avrupa Topluluğu adını almıştır.
• Yeni kurum / organlar: Sayıştay, Avrupa Merkez Bankası …
• Avrupa Parlamentosu  «ortak karar usulü»

• Ekonomik ve Parasal Birlik  Yeni hedef
• Birlik Vatandaşlığı
• Yeni konular: Ör: kültür, tüketicinin korunması…
28.9.2021 29
Amsterdam Antlaşması’na (1997’ye)

Giden Yol
Maastricht Antlaşması’nı takiben, genişleme ve
derinleşme temalı gelişmeler yaşanmıştır.
Genişleme Temalı gelişmeler
• AB, yeni üye devletler kabul etmiştir.

• Orta ve Doğu Avrupa devletleri yüzlerini AB’ye dönmüştür.
28.9.2021 30
15
28.9.2021
4. Genişleme
28.9.2021 31
Amsterdam Antlaşması’na (1997’ye)

Giden Yol
Derinleşme Temalı gelişmeler
• AB’ye yönelik, daha çok demokrasi talebi gelmeye başlamıştır.
Zira:
• Ekonomik ve parasal birlik gibi üst düzey bir bütünleşme
hedefi mevcuttur.
• AB ile birlikte, siyasi birliğe dönük sayılabilecek, Ortak Dış ve
Güvenlik Politikası (ODGP) ve Adalet ve İçişlerinde İşbirliği
(Aİİ) konuları bütünleşmeye dahil edilmiştir.
28.9.2021 32
16
28.9.2021
Amsterdam Antlaşması (1997)

Amsterdam Antlaşması (i-1997, y-1999)
AB-A ile ilgili değişiklikler (özellikle)

• AB’nin ilkeleri kurucu antlaşmaya işlenmiştir.
• AB, “özgürlük, demokrasi, insan haklarına ve temel
özgürlüklere saygı ve hukukun üstünlüğü” ilkeleri üzerine
kuruludur.
• Yakın işbirliği getirilmiştir.
28.9.2021 33
Amsterdam Antlaşması – AB
Avrupa Birliği
Avrupa Ortak Dış ve Cezai Konularda

Toplulukları Güvenlik Polis ve Adli
(AKÇT, AT, AAET) Politikası İşbirliği
(Ağırlıklı)
Hükümetlerarası
Ulusüstü yapı Hükümetlerarası
yapı
yapı
28.9.2021 34
17
28.9.2021
Amsterdam Antlaşması – AT-A

AT-A, kurumsal ve maddi açıdan değiştirilmiştir.

• Avrupa Parlamentosu  «ortak karar usulü» (daha çok politika
alanı yönünden)
• Yeni konular: Ör: ayrımcılıkla mücadele, vize, iltica, göç…
28.9.2021 35
Nice Antlaşması’na (2001’e) Giden Yol

Amsterdam Antlaşması’nı takiben, genişleme
temalı gelişmeler yaşanırken bir de Avrupa Birliği
Temel Haklar Şartı (ABTHŞ) kabul edilmiştir.
• ABTHŞ  Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon
2000’de ilan etmiştir.
• Aynı anda ve çok sayıdaki devletin üye devlet olarak kabulü
ihtimali oldukça artmıştır.
28.9.2021 36
18
28.9.2021
Nice Antlaşması (2001)

Nice Antlaşması (i-2001, y-2003)
Özellikle, AT-A ile ilgili kurumsal değişiklikler getirmiştir:

• Avrupa Parlamentosu  Oluşumu & «ortak karar usulü» (daha çok
politika alanı yönünden)
• Komisyon  Oluşumu
• Adalet Divanı & İlk Derece Mahkemesi / Adli Paneller kurma
ihtimali
28.9.2021 37
Lizbon Antlaşması’na (2007’ye) Giden Yol

Nice Antlaşması’nı takiben iki aşamalı bir süreç
yaşanmıştır:
Avrupa Anayasal Antlaşması (yürürlüğe girememiştir…)
Lizbon Antlaşması
28.9.2021 38
19
28.9.2021
Avrupa Anayasal Antlaşması’na (2004’e)

Giden Yol
Maddi açıdan ana sorular
• AB’deki yetkinin daha iyi dağılımı ve tanımı
• Birliğin tasarruflarının basitleştirilmesi
• AB’de daha çok demokrasi, şeffaflık ve etkililik
• Avrupa vatandaşları için bir Anayasa’ya doğru
Usuli açıdan
• İlk kez, önce bir Konvansiyon kurulacak, daha sonra bir Hükümetler Arası
Konferans toplanacaktır.
• Konvansiyon  (esas olarak) %51 ulusal parlamenterler, %14 Avrupa
Parlamentosu üyeleri, %25 ulusal hükümet temsilcileri
28.9.2021 39
5. Genişleme
28.9.2021 40
20
28.9.2021
Avrupa Anayasal
Antlaşması (2004)
Avrupa Anayasal
Antlaşması (i-2004)
• Fransa ve Hollanda, referandum
ile reddetmiştir. (2005)
28.9.2021 41

2005 yılı Brüksel Zirvesi:
• Anayasal Antlaşma yönünden “düşünme dönemi” öngörülmüştür.

• (Ara tespit) Anayasal Antlaşma: 15 onay, 2 onaylamama, 8 devam
eden onay süreci…
• “Düşünme dönemi” uzatılmıştır.
2007 yılı (Dönem Başkanı) Almanya rapor hazırlamıştır.

28.9.2021 42
21
28.9.2021

•Reform Antlaşması yapılsın.
•Somut hukuki reformlar mümkün
olduğunca muhafaza edilsin.
•“Avrupa için Anayasa” konseptinden
uzaklaşılsın.
28.9.2021 43
6. Genişleme
28.9.2021 44
22
28.9.2021
Lizbon Antlaşması (2007)

Lizbon Antlaşması (i-2007, y-2009)
Genel değişiklikler şöyle belirtilebilir.

• AB’nin yapısı
• AB, Avrupa Topluluğu (AT) yerine geçerek tek tüzel kişilik olmuştur.
• Sütunlu yapı sona ermiştir. (Ortak Dış ve Güvenlik Politikası (ODGP)
> özel statü…)
• AB’nin Hedefleri:
• … «Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanı» sunmak …
28.9.2021 45
Lizbon Antlaşması
AB’nin kurumları ile ilgili değişiklikler şöyle
belirtilebilir:
• Avrupa Parlamentosu  «olağan yasama usulü» (daha çok politika
alanı yönünden)
• Konsey  Nitelikli çoğunluk (yeniden hesaplama) & (daha çok
politika alanı yönünden)
• Komisyon  Oluşumu (kural, 2/3 ÜD, halen her ÜD)
• AB Adalet Divanı: Yargı yetkisi genişlemiştir.
28.9.2021 46
23
28.9.2021
7. Genişleme
28.9.2021 47
2015: İzlanda,
başvurusunu
geri çekti!..
Aday Devletler
Arnavutluk
(2014)
28.9.2021 48
24
28.9.2021
Derinleşme: Lizbon Antlaşması’na

Kadarki Özet
Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) (1958)
• Gümrük Birliği + Ortak Pazar kurmak
Avrupa Tek Senedi değişikliği (1987)

• AET açısından: Ortak Pazar > İç Pazar kurmak
Maastricht (Avrupa Birliği ) Antlaşması ve değişikliği (1993)

• A(E)T açısından: + Ekonomik ve Parasal Birlik kurmak
• AB: Avrupa Toplulukları (ulusüstü) + ODGP (hükümetlerarası) + Aİİ (hükümetlerarası)
Lizbon Antlaşması değişikliği (2009)
• AB AT’nin yerine geçmiştir.
• AB: + Özgürlük, Güvenlik Adalet Alanı kurmak (ulusüstü) + ODGP (hükümetlerarası)
28.9.2021 49
Lizbon Antlaşması Sonrası

AB, Lizbon Antlaşması sonrası -anayasal etkileri de
olan- birtakım sınamalar ile karşı karşıya kalmıştır:
• Ekonomik kriz (~2008 ve devamı)
• Hukukun üstünlüğü krizi (~2014 ve devamı)
• Göç krizi (~2015 ve devamı)
• Brexit krizi (~2016 ve devamı)
• Covid-19 pandemisi krizi (~2020 ve devamı)
28.9.2021 50
25
28.9.2021
Ekonomik Kriz
Ekonomik Kriz (~2008 ve devamı)
• Ülke borcu krizi (sovereign debt crises): Borcu
ödeyememe durumu
• Banka krizi (banking crises): Örneğin konut fiyatlarındaki
düşüş nedeniyle banka varlıklarının değerinde düşüş,
bunun sonucu ödeme veya likidite sorunları
Sonuç
• İlgili üye devletler, «sıkı koşulluluk» altında* diğer üye
devletlerden mali yardım aldı / almak zorunda kaldı.
• *Tasarruf tedbirleri / kemer sıkma tedbirleri (austerity
measures) söz konusuydu.
• Ekonomik ve Parasal Birlik gereği gibi kurgulanmış mı?
28.9.2021 51
Hukukun Üstünlüğü Krizi

Hukukun Üstünlüğü Krizi (~2014 ve devamı)
• Öz olarak, AB, diğerlerinin yanında, hukukun
üstünlüğü* değeri üstüne kuruludur. (ABA md. 2)
• AB’nin değerleri hem üyelik için ön koşuldur (ABA
md. 49) hem üyelik süresince devamı
beklenmektedir (ABA md. 7).
• (Özellikle) Macaristan’da ve Polonya’da, *bağımsız
bir yargı sistemine sahip olmakla ilgili sorun
bulunmaktadır.
Sonuç
• Avrupa bütünleşmesi projesinin felsefesinin bir
parçası olan «Avrupa değerleri» / «hukukun
üstünlüğü» yara almıştır.
28.9.2021 52
26
28.9.2021
Göç Krizi
Göç Krizi (~2015 ve devamı)
• Özellikle 2015 yılından itibaren
pek çok göçmen, düzensiz olarak,
AB’ye yönelmiştir.
• AB uluslararası koruma (iltica)
sistemi bununla başa çıkmakta
zorlanmıştır.
Sonuç
• Avrupa bütünleşmesi projesinin
felsefesinin bir parçası olan
«dayanışma ilkesi» & «farklılık
içinde birlik» yara almıştır.
28.9.2021 53
Brexit Krizi:
(BK Başbakanları: Cameron, May,
Johnson)
Brexit Krizi (~2016 ve devamı)
• Birleşik Krallık 30 Ocak 2021 tarihinde
AB’den ayrılmıştır.
Sonuç
• Avrupa bütünleşmesi projesi felsefesinin bir
parçası olan «geri dönülemez bir
entegrasyon süreci» & «gittikçe daha
yakınlaşan bir Birlik kurmak» yara almıştır.
28.9.2021 54
27
28.9.2021
Covid-19 Pandemisi Krizi

Covid-19 Pandemisi Krizi (~2020 ve
devamı)
• Pandemi, başta sağlık, serbest dolaşım ve makro-
ekonomik politikaları etkilemiştir.
Sonuç
• AB yetkisi ölçüsünde reaksiyon vermeye
çalışmıştır.
• Özellikle 2.364,3 milyar Avro pandemi sonrası
toparlanma için ayrılmıştır.*
• İç Pazar ve Schengen Alanı (Özgürlük, Güvenlik ve
Adalet Alanı) gereği gibi idare edilebildi mi?
*https://www.consilium.europa.eu/en/policies/coronavirus/covid-19-economy/
28.9.2021 55
Reform Çabaları
Avrupa’nın Geleceği Hakkında Beyaz Kitap
(Komisyon, 1 Mart 2017)
• (1) Aynen devam (Carrying On): AB pozitif reform
gündemini yerine getirmeye odaklanır.
• (2) Yalnızca tek Pazar (Nothing but the Single Market): AB
tek pazarı git gide yeniden merkezine alır.
• (3) Daha çok yapmak isteyenler yapar (Those Who Want
More Do More): AB istekli üye devletlerin spesifik alanlarda
birlikte hareket etmelerine imkan tanır.
• (4) Daha azı daha etkin yapmak (Doing Less More
Efficiently): AB, diğer politika alanlarında daha az, seçili
politika alanlarında daha çok ve hızlı yerine getirmeye
odaklanır.
• (5) Birlikte daha çok yapmak (Doing Much More Together):
Üye devletler tüm politika alanlarında birlikte daha çok
28.9.2021
yapmaya karar verir. 56
28
28.9.2021
Reform Çabaları
Avrupa’nın Geleceği
Konferansı (2020 – 2022)
• Avrupa Parlamentosu, Komisyon,
Konsey başlatmıştır.
• Herkes, Avrupa’nın geleceği ile
ilgili fikrini paylaşabilecek, bu
arka planda bir dizi görüşme &
tartışma başlatılacaktır.
• https://futureu.europa.eu/
28.9.2021 57
Derinleşme: Güncel
Temel Yapılar
•AB
•(AAET)
Temel Yapılardaki Son Değişiklik
•Lizbon Antlaşması (2009)
28.9.2021 58
29
28.9.2021
Genişleme: Güncel
Üye Devletler:
• Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, İngiltere, İrlanda, Danimarka,
Yunanistan, Portekiz, İspanya, Avusturya, İsveç, Finlandiya, Çek Cumhuriyeti, Estonya,
Kıbrıs, Litvanya, Letonya, Macaristan, Malta, Polonya, Slovakya, Slovenya, Bulgaristan,
Romanya ve Hırvatistan
Aday Devletler
• Türkiye (1999), Kuzey Makedonya (2005), Karadağ (2010), Sırbistan (2012) ve Arnavutluk
(2014)
Potansiyel Aday Devletler

• Bosna & Hersek ve Kosova
Ayrılan Devlet
• Birleşik Krallık (2020)
28.9.2021 59
30
5.10.2021

2. Ders:
Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısı –I–
JEAN MONN E T CHAIR

Sunuş Planı
Kurumsal Yapının Temel Özellikleri
Avrupa Parlamentosu
Avrupa Komisyonu / Komisyon

2
5.10.2021

(1) Kurumsal yapı ile ilgili düzenlemeler nerede
bulunabilir?
• Kurucu antlaşmalar
• ABA Başlık III: Kurumlara İlişkin Hükümler
• ABİHA Altıncı Kısım: Kurumsal ve Mali Hükümler / Başlık I:
Kurumsal Hükümler
• AB tasarrufları
• Özellikle Tüzük’ler
3

(2) Kurumsal yapı, “asli / yapısal” ve “tali /
işlevsel” birimler olarak ikiye ayrılabilir.
• Asli / yapısal birimler
• Ana hatlarıyla bağlayıcı karar alabilme, düzenleyici işlem
yapabilme ve politika belirleyebilme
• Tali / işlevsel birimler
• Ana hatlarıyla belirli alanlarda sınırlı bazı işlevleri yerine
getirme ve asli / yapısal kurumlara yardımcı olma
4
5.10.2021

Asli / yapısal birimler  Kurumlar
• Avrupa Parlamentosu
• Avrupa Birliği Zirvesi
• Konsey
• Avrupa Komisyonu (Komisyon)
• Avrupa Birliği Adalet Divanı
• Avrupa Merkez Bankası
• Sayıştay
5

Tali / işlevsel birimler  Organ, ofis ve ajanslar
• Ekonomik ve Sosyal Komite
• Bölgeler Komitesi
• Avrupa Yatırım Bankası
• Avrupa Ombudsmanı
•…
• (genel olarak) Avrupa ajansları
6
5.10.2021

(3) Kurumsal yapı kural olarak “ulusüstü” nitelik taşır,
ancak AB’nin kurumları bakımından bazen “ulusüstü
nitelik” bazen “hükümetlerarası nitelik” daha ağır basar.
• LA ile değişik ABA md. 13(1):
• “[AB]; kendisinin, vatandaşlarının ve üye devletlerin değerlerini
desteklemeyi, hedeflerini izlemeyi, çıkarlarına hizmet etmeyi ve
politika ve eylemlerinin tutarlılığını, etkililiğini ve sürekliliğini temin
etmeyi amaçlayan bir kurumsal çerçeveye sahiptir.”

Ulusüstü niteliği ağır basanlar (üye devletlerden ziyade AB’nin ve
vatandaşlarının menfaatlerini gözetenler)
• Avrupa Parlamentosu
• Komisyon
• ABAD
Hükümetlerarası niteliği daha ağır basanlar (AB ve

vatandaşlarından ziyade üye devletlerin menfaatlerini gözetenler)
• AB Zirvesi
• Konsey
8
5.10.2021

(4) Kurumsal yapı “sınırlı yetki ilkesi”ne tâbidir.
• Birincisi AB’nin yetkisi sınırlıdır. LA ile değişik ABA md. 5(2):
• “… [AB], Antlaşmalar’da belirlenen hedeflere ulaşmak için ancak
üye devletler tarafından Antlaşmalar’da kendisine verilen
yetkilerin sınırları dâhilinde hareket eder.”
• İkincisi her kurumun yetkisi sınırlıdır. LA ile değişik ABA md. 13(2):
• “Her kurum, Antlaşmalar ile kendisine verilen yetkilerin sınırları
dâhilinde ve Antlaşmalar’da öngörülen usul, şart ve hedeflere
uygun olarak hareket eder.”

(5) Kurumsal yapı yönünden net bir “yasama”,
“yürütme” ve “yargı” ayrımı yapılamasa bile, ana
hatlarıyla,
• Yasama yetkisi
•  Konsey ve Avrupa Parlamentosu
• Yürütme yetkisi
•  Komisyon (ve kısmen Konsey)
• Yargı yetkisi
•  ABAD
10
5.10.2021

Ulus devlet ile kurulabilecek böyle bir paralellik
iki bakımdan vasıflandırılmalıdır.
• Birincisi yasama, yürütme ve yargı işlevlerinin dağılımı ulus
devletlerdeki herhangi bir sisteme birebir karşılık gelmez.
• İşlev tek kurumda toplanmamıştır, paylaşılmıştır.
• İkincisi idare ve yargı, AB birimleri ve ulusal makamlar
arasında paylaşılmıştır.
11

(6) Kurumsal yapı yönünden net bir “güçler ayrılığı” söz konusu
edilemez.
• Güçler ayrılığı
• Özgülenme + denetleme ve dengeleme
• Kısmen denetleme ve dengeleme sistemi
• Siyasi denetim
•  Avrupa Parlamentosu
• İdari denetim
•  Komisyon
• Hukuki denetim
•  ABAD
12
5.10.2021

(7) Kurumsal yapı “kurumsal denge ilkesi”
üstüne kuruludur.
• Case C-409/13, Council v Commission, para 64:
• … kurucu antlaşmalar, “[Birliğin] kurumsal yapısında ve
[Birliğe] verilen görevlerin tamamlanmasında her bir
kuruma kendi rolünü tayin ederek, farklı [Birlik]
kurumları arasında gücü dağıtmak için bir sistem
kurup” kurumsal dengeyi getirmiştir.
13

(8) AB’nin kurumları “dürüst işbirliği” içinde çalışır.
• AB’nin kurumları, görevlerinin yerine getirilmesinde birbirlerine saygı
göstermeli ve yardımcı olmalıdır.
(9) AB’nin kurumsal yapısı “dinamik” bir özellik taşır.
• İsimler
• Oluşumlar
• İşleyişler
• Yetkiler
• Kurum, organ, ofis ve ajanslar
14
5.10.2021
Avrupa Parlamentosu
Oluşumu
İç Örgütlenişi
İşleyişi
Yetkileri
15
Avrupa Parlamentosu / Oluşumu / Üye

Sayısı
6/96 arası Üye Devlet AP Üye Sayısı Üye Devlet AP Üye Sayısı
«azalan şekilde Almanya 96 Bulgaristan 17
orantılı» temsil Fransa 79 Danimarka 14
--- İtalya 76 Finlandiya 14
“demokratik ilke” İspanya 59 Slovakya 14
(bir kişi bir oy) ile Polonya 52 İrlanda 13
“federal ilke” Romanya 33 Litvanya 11
(devletlerin siyasi
Hollanda 29 Hırvatistan 12
eşitliği) arasında
uzlaşı Belçika 21 Letonya 8
--- Çekya 21 Slovenya 8
AB Zirvesi Yunanistan 21 Estonya 7
oybirliği ile Macaristan 21 Lüksemburg 6
belirler. Portekiz 21 Kıbrıs 6
--- İsveç 21 Malta 6
2019 yılı  Avusturya 19 TOPLAM 751
16
5.10.2021
Avrupa Parlamentosu / Oluşumu / Üyelik

Yöntemi
Üyelik yöntemi
• Seçim
Seçim dönemi
• 5 yıllık bir dönem için seçim / 1979, 1984, …, 2014, 2019 (Mayıs).
• Örneğin, erken seçim gibi bir ihtimal var mıdır?
Seçim usulü
• Tüm üye devletlerde geçerli tek tip bir seçim sistemi mevcut mudur?
• Ortak ilkeler + Ulusal kurallar
17

Yöntemi
Seçme ve seçilme hakkı (Kim oy verebilir / Kim
aday olabilir?)
• Ortak kural* + Ulusal kurallar
• *ABİHA md. 22(2): «Vatandaşı olmadığı bir üye devlette
ikamet eden her Birlik vatandaşı, ikamet ettiği üye
devlette, o devletin vatandaşlarıyla aynı şartlarda, Avrupa
Parlamentosu seçimlerinde seçme ve seçilme hakkına
sahiptir.»
18
5.10.2021

Yöntemi
Siyasi partiler
• Avrupa düzeyinde siyasi partiler mevcut mudur?
• Seçim kampanyaları Avrupa düzeyindeki siyasi partiler
mi, yoksa ulusal siyasi partiler üzerinden mi
gerçekleşmektedir?
• Avrupa meseleleri mi, yoksa ulusal siyasi meseleler mi
ağırlık taşımaktadır?
19

Yöntemi
Avrupa Parlamentosu Seçimleri: Katılım Oranı [1]
oy verenlerin toplam seçmene oranı
61,99
58,98
58,41
56,57
50,62
49,51
45,47
42,97
42,61
1979 1984 1989 1994 1999 2004 2009 2014 2019

Avrupa parlamentosu seçimleri
[1]
Kaynak: <http://www.europarl.europa.eu/elections2014-results/en/turnout.html>, [Erişim Tarihi: 1 Nisan 2016.]
<https://election-results.eu/>, [Erişim Tarihi: 30 Eylül 2019.]
5.10.2021
21
Avrupa Parlamentosu
seçimlerine katılımdaki düşük
oran sorgulanmayı gerektirir mi?
• LA ile değişik ABA md. 10:
• «1. Birliğin işleyişi, temsili demokrasiye
dayanır.
• 2. Vatandaşlar, Birlik düzeyinde, Avrupa
Parlamentosu’nda doğrudan temsil
edilir. …»
22
5.10.2021
Avrupa Parlamentosu / İç Örgütlenişi /

Üyelerinin Bağlılıkları
Vatandaşlığa göre mi, bağlı olunan siyasi gruba göre mi yerleşim vardır?
23

Üyelerinin Bağlılıkları (2014)
Avrupa Parlamentosundaki Siyasi Gruplar
Avrupa Halkları Partisi (Hristiyan Demokratlar)

38;15;
5%2%
45; 6% Avrupa Sosyalistleri ve Demokratları İlerici İttifakı
217; 29% Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri
50; 7%
Avrupa İçin Liberaller ve Demokratlar İttifakı
51; 7%
Avrupa Birleşik Solu - Nordik Yeşil Solu
Yeşiller / Avrupa Serbest İttifakı
70; 9%
Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Avrupası
74; 10% 189; 25% Uluslar ve Özgürlükler Avrupası

Bağımsızlar
24
5.10.2021

Üyelerinin Bağlılıkları (2019)
Avrupa Parlamentosundaki Siyasi Gruplar
57; 8% Avrupa Halkları Partisi (Hristiyan Demokratlar)

73; 10% 182; 24% Avrupa Sosyalistleri ve Demokratları İlerici İttifakı
Avrupa'yı Yenileme Grubu
74; 10% Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri
Avrupa Birleşik Solu - Nordik Yeşil Solu
41; 5% Yeşiller / Avrupa Serbest İttifakı
154; 21% Kimlik ve Demokrasi
62; 8%
104; 14% Bağımsızlar
25
Avrupa Parlamentosu / İç Örgütlenişi

Başkanlık Divanı
• Başkan, on dört Başkan Yardımcısı ve yalnızca danışsal olarak İdari ve
Mali Amirler
• (ana hatlarıyla) Parlamento ile ilgili tüm mali, örgütsel ve idari kararlar
Başkanlar Konferansı
• Parlamento Başkanı ile siyasi grupların Başkanları
• (ana hatlarıyla) Parlamentonun çalışmasının organizasyonu ve yasama
planlaması
26
5.10.2021

Daimi ve Özel Komiteler
Dış İşleri Ekonomik ve Bölgesel İç Pazar ve Bütçe
Mali İşler Kalkınma Tüketicinin Kontrolü
Korunması
Kalkınma İstihdam ve Tarım ve Taşımacılık Kadın Hakları

Sosyal İşler Kırsal ve Turizm ve Cinsiyet
Kalkınma Eşitliği
Uluslararası Çevre, Kamu Balıkçılık Sivil Dilekçeler
Ticaret Sağlığı ve Özgürlükler,
Gıda Adalet ve İç
Güvenliği İşleri
Sanayi, Hukuk İşleri Kültür ve Anayasal Bütçe
Araştırma ve Eğitim İşler
Enerji
27
Avrupa Parlamentosu / İşleyişi

Toplantıları
• Toplantı dönemi yıllıktır.
• Mart ayının ikinci Salı günü kendiliğinden toplanır.
• Toplantılar kamuya açıktır.
Toplantı yeter sayısı

• Üye tam sayısının üçte biri (251 üye)
Karar yeter sayısı

• Oyçokluğu
28
5.10.2021
Avrupa Parlamentosu / İşleyişi
29
Avrupa Parlamentosu / Yetkileri

Yasama
• Parlamento, Konsey ile birlikte yasama işlevini yerine
getirir.
• “olağan yasama usulü” & “özel yasama usulü”
Bütçe
• Parlamento, Konsey ile birlikte bütçe işlevini yerine getirir.
30
5.10.2021
Avrupa Parlamentosu / Yetkileri / Siyasi

Denetim
Atama ve görevden alma
• Komisyon Başkanı, Komisyon Heyeti (güvenoyu, güvensizlik oyu)
Dilekçe alma
• AB’nin faaliyet alanı + ilgili kişiyi doğrudan etkileyen bir mesele
Soru sorma
• Başta Komisyon (kendi İç Tüzükleri çerçevesinde AB Zirvesi ve Konsey)
Soruşturma
• “Birlik hukukunun uygulanmasında hukuka aykırılık veya kötü yönetim iddiaları” için “geçici
soruşturma komitesi”
31
Avrupa Parlamentosu / Yetkileri

Danışma / Onay
• Örneğin, değer ihlali (onay)
• LA ile değişik ABA md. 7(2): «[AB] Zirvesi, üye devletlerin üçte birinin veya
Avrupa Komisyonunun önerisi üzerine ve Avrupa Parlamentosunun
muvafakatini aldıktan sonra, 2. maddede belirtilen değerlerin bir üye devlet
tarafından ciddi ve sürekli biçimde ihlal edildiğini, ilgili üye devleti
gözlemlerini sunmak üzere davet ettikten sonra, oybirliğiyle tespit edebilir.»
• Örneğin kurucu antlaşma değişikliği (danışma)
• LA ile değişik ABA md. 48(3): «[AB] Zirvesi, Avrupa Parlamentosuna ve
Komisyona danıştıktan sonra, basit çoğunlukla, önerilen değişikliklerin
incelenmesi yönünde bir karar kabul ederse …»
32
5.10.2021
Avrupa Komisyonu / Komisyon

Oluşumu
İç Örgütlenişi
İşleyişi
Yetkileri
33
Komisyon / Oluşumu
Üye sayısı
• Kural:
• 31 Ekim 2014 tarihine kadar her üye devletin birer vatandaşı
• 1 Kasım 2014 tarihinden itibaren, AB Zirvesi tarafından
oybirliğiyle değiştirilmesine karar verilmedikçe, üye devlet
sayısının üçte ikisi
• Şu an için
• AB Zirvesi kararı ile 1 Kasım 2014 tarihinden itibaren her üye
devletin birer vatandaşı
34
5.10.2021
Komisyon / Oluşumu
Komisyon üyeleri
• Bağımsızlıkları şüphe götürmemeli,
• Görevleriyle bağdaşmayan her türlü eylemden kaçınmalı,
• Görev süresi sona erdiğinde, bazı görev veya
menfaatlerin kabulü konusunda dürüst ve özenli
davranmalıdır.
35
Komisyon / Oluşumu
ABAD’a başvuru
• Konsey veya Komisyon, bu yükümlülüklerin ihlali iddiasıyla
ABAD’a başvurabilir.
• ABAD, duruma göre, aşağıdaki gibi karar verebilir:
• ilgili üyenin görevden alınmasına
• emeklilik maaşından mahrum bırakılmasına
• diğer menfaatlerden mahrum bırakılmasına
36
5.10.2021
Komisyon / Oluşumu
Üyelik Yöntemi
• Atama / 5 yıl
1) AB Zirvesi
• Avrupa Parlamentosu seçimlerini göz önünde tutarak Komisyon Başkanlığı için nitelikli
çoğunlukla bir aday belirler.
2) Parlamento
• üye tam sayısının çoğunluğuyla bu adayı seçebilir.
3) Üye devletler
• Komisyon üyelerini önerir.
37
Komisyon / Oluşumu
4) Konsey
• seçilen Başkan ile mutabakat halinde Komisyon üyesi olarak atanmasını
önerdiği diğer kişilerin listesini kabul eder.
5) Parlamento
• Başkan, (Yüksek Temsilci) ve Komisyonun diğer üyelerine heyet olarak
muvafakat verebilir.
6) AB Zirvesi
• nitelikli çoğunlukla Komisyonu atayabilir.
38
5.10.2021
Komisyon / Oluşumu / Uygulama
Komisyon Başkan Adaylığı

•Avrupa Parlamentosu seçimleri ile
birlikte Komisyon Başkanı adayları
ortaya çıkmaya başlamıştır.
39

Komisyon heyeti mi, Komisyon
üyesi mi?
•Avrupa Parlamentosu, Komisyon hakkında
heyet olarak oylama yapsa da, belirli
Komisyon üyelerine karşı çıkabilmektedir.
40
5.10.2021
Komisyon üyesi ve görev alanı

•Komisyon üyeleri açısından kim, hangi
sorumluluk alanı ile görevlendiriliyor
sorusu oldukça önem taşır.
41
Komisyon / İç Örgütlenişi
Komisyon Başkanı
• Eşitler arasında birinci (primus inter pares)
Komisyon Başkanının kimi yetkileri

• yönlendirici ilkeleri belirler,
• iç organizasyon konusunda karar verir,
• Yüksek Temsilci hariç, Başkan Yardımcılarını atar,
• Komisyon üyelerine görevler ve talimatlar verir,
• Komisyon üyelerini istifaya davet edebilir.
42
5.10.2021
Komisyon / İç Örgütlenişi
Yapılanma
• Genel Müdürlük (ilgili Komisyon üyesi)
• Müdürlük
• Birim
Kabineler
• Her Komisyon üyesi kendi kişisel kabinesini atayabilir.
43
Tarım ve Kırsal Ekonomik ve Eurostat – Yorum Araştırma ve

Kalkınma Mali İşler Avrupa Yenilik
İstatistikleri
Bütçe Eğitim, Mali İstikrar, Ortak Yapısal
Gençlik, Spor Mali Hizmetler Araştırma Reform
ve Kültür ve Sermaye Merkezi Desteği
Piyasaları Birliği
Komisyon / İç
İklim Eylemi İstihdam, Sağlık ve Gıda Adalet ve Vergilendirm
Sosyal İşler ve Güvenliği Tüketiciler e ve Gümrük
İçerme Birliği
Örgütlenişi / İletişim Enerji İnsan Denizcilik Ticaret
Genel Kaynakları ve
Güvenlik
İşleri ve
Balıkçılık
Müdürlükler
İletişim Ağları, Çevre Bilişim Göç ve İç Çeviri
İçerik ve İşleri
Teknoloji
(2014-2019) Rekabet Avrupa Sivil

Koruma ve
İnsancıl Yardım
İç Pazar, Sanayi,
Girişimcilik ve
KOBİ’ler
Hareketlilik
ve
Taşımacılık
Operasyonları
Savunma Avrupa Uluslararası Bölgesel ve

Sanayi ve Uzay Komşuluk ve Ortaklıklar Kentsel
Genişleme Politika
Müzakereleri
44
5.10.2021
Komisyon / İşleyişi
Toplantıları
• Kural olarak haftada bir kez
• Kamuya kapalı toplanır.
• Üyelerinin yarısından bir fazlası

• Üyelerinin çoğunluğu
• Uygulamada uzlaşı
Sorumluluk (alınan karar yönünden / siyasi bakımdan)
• Heyet olarak & kollektif sorumluluk
45
Komisyon / İşleyişi / Ör. 2014-2019

Komisyon Heyeti
Kabine Şefleri Karar
Dimitris
Kabine Komisyon Üyesi
Avramapoulos
ÖR: Göç ve İçişleri

Genel Müdür
GM
Müdür ÖR: Göç ve

Hareketlilik M
ÖR: Vize Politikası

Birim Amiri
B
Öneri
46
5.10.2021
Komisyon / Yetkileri
Yürütme
• Yasama tasarrufları
• «Öneri tekeli» (kural olarak)
• Yasama dışı norm koyma
• Belirli alanlarda doğrudan kural koyma (Ör: rekabet veya
devlet yardımları)
• Yasama dışı tasarruflar çıkarma
47
İdare
• İstisna: Belirli alanlarda doğrudan idari sorumluluk
(Ör: Rekabet / büyük ölçüde ademi-merkezi yapıya
geçiş)
• Kural: Üye devlet makamları AB hukukunu uygular,
Komisyon genel denetleyici kontrol yürütür.
48
5.10.2021
Bütçe
• Bütçe taslağı hazırlama
• Bütçeyi uygulama ve programları yönetme
Koordinasyon
• Örneğin, «Sanayi» / ABİHA md. 173(2): «Üye devletler,
Komisyon ile irtibat halinde, birbirleriyle istişarede bulunur ve
gerektiğinde eylemlerini koordine ederler.»
49
Dış ilişkiler
• (Genel olarak) AB’nin dış temsili
• Uluslararası anlaşmalar yönünden (Konseyin verdiği
yetki temelinde)
• müzakereleri açma,
• müzakereleri yürütme,
• uluslararası anlaşmayı imzalama
50
5.10.2021
Gözetim
• İhlal davası prosedürü
• ABAD’ın denetiminde AB hukukunun düzgün
uygulanmasını gözetir.
• Rekabet vb. (yargı benzeri muameleler)
• İhlal ile ilgili olarak soruşturmacı ve ilk karar verici
51
12.10.2021

3. Ders:
Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısı –II–
JEAN MONN E T CHAIR

Sunuş Planı
Konsey
Avrupa Birliği Zirvesi
Avrupa Birliği Adalet Divanı

2
12.10.2021
Konsey
Oluşumu
İç Örgütlenişi
İşleyişi
Yetkileri
Konsey / Oluşumu
Temsilciler
• Üye Devlet Bakanı
• Temsil ettiği üye devlet hükümetini taahhüt altına
sokabilecek ve oy kullanabilecek bir temsilci
• O halde, Konsey üyeliği sabit mi, değişken midir?
• Değişken
4
12.10.2021
Konsey / Oluşumu / Toplantı Oluşumları

& Kompozisyonları
Tek Birim vs. Farklı Oluşumlar /

Kompozisyonlar
• Konsey tek bir birimdir,
• ancak görüşülecek konuya göre farklı toplantı
oluşumları ya da kompozisyonları hâlinde toplanır.

& Kompozisyonları
En önemli oluşumlar / kompozisyonlar:
Genel İşler Konseyi

• Farklı Konsey kompozisyonlarının çalışmaları arasında tutarlılık sağlama
• AB Zirvesi toplantılarını hazırlama ve takip etme
Dışişleri Konseyi
• AB Zirvesi tarafından belirlenen stratejik yönlendirici ilkeler temelinde
Birliğin dış eylemini şekillendirme
• Birlik dış eyleminin tutarlılığını sağlama
6
12.10.2021

& Kompozisyonları
Genel İşler Dış İşleri Ekonomik ve Adalet ve İç İstihdam,
Mali İşler İşleri Sosyal
Politika,
Sağlık ve
Tüketici İşleri
Rekabet Taşımacılık, Tarım ve Çevre Eğitim,

Edebilirlik (İç Telekomünikas Balıkçılık Gençlik ve
Pazar, Sanayi yon ve Enerji Kültür
ve Araştırma)
Konsey / İç Örgütlenişi
Konsey Başkanlığı
• Dışişleri Konseyi
• Yüksek Temsilci (Başkan)
• Kalan Konsey oluşumları
• 6*3 = 18 aylık dönemler
• 6 aylık dönemde bulunan üye devlet temsilcisi (Başkan)
Genel Sekreterlik
• Konseyin 18 aylık programının uygulanması,
• Konsey çalışmalarının düzenlenmesi, koordine edilmesi ve tutarlılığının sağlanması
8
12.10.2021
Almanya Ocak - Haziran 2007 Yunanistan Ocak - Haziran 2014
Portekiz Temmuz - Aralık 2007 İtalya Temmuz - Aralık 2014
Slovenya Ocak - Haziran 2008 Letonya Ocak - Haziran 2015
Fransa Temmuz - Aralık 2008 Lüksemburg Temmuz - Aralık 2015
Çek Cumhuriyeti Ocak - Haziran 2009 Hollanda Ocak - Haziran 2016
İsveç Temmuz - Aralık 2009 Slovakya Temmuz - Aralık 2016
İspanya Ocak - Haziran 2010 Malta Ocak - Haziran 2017
Belçika Temmuz - Aralık 2010 Birleşik Krallık(*) Temmuz - Aralık 2017
Macaristan Ocak - Haziran 2011 Estonya Temmuz - Aralık 2017
Polonya Temmuz - Aralık 2011 Bulgaristan Ocak - Haziran 2018
Danimarka Ocak - Haziran 2012 Avusturya Temmuz - Aralık 2018
Kıbrıs Temmuz - Aralık 2012 Romanya Ocak - Haziran 2019
İrlanda Ocak - Haziran 2013 Finlandiya Temmuz - Aralık 2019
Litvanya Temmuz - Aralık 2013
2016/1316 sayılı Konsey Kararı
10
12.10.2021
Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER) / (I) ve (II)
• Konseyin çalışmalarını hazırlama
• COREPER I  Daimi Temsilci Yardımcıları
• COREPER II  Daimi Temsilciler
Komiteler ve Çalışma Grupları
• Ulusal uzmanlar
• Ön hazırlık yapma
11
Konsey / İşleyişi / Toplantıları

Uygulama / Toplantı Sıklığı
• Genel İşler Konseyi ve Dış İşleri Konseyi  Ayda bir
• Diğerleri  Ayda, iki ayda veya üç ayda bir
Kamuya açıklık
• Konsey yasama tasarrufu görüşüyorsa  Kamuya açık
• Konsey yasama dışı faaliyet görüşüyorsa  Kamuya kapalı (veya
açık)
12
12.10.2021
Konsey / İşleyişi
• Üyelerinin yarısından bir fazlası

• kural olarak “nitelikli çoğunluk”
• istisnai olarak “basit çoğunluk”
• istisnai olarak “oybirliği”
• Çekimser kalma oybirliğini bozar mı?
• Hayır!
13
Nitelikli Çoğunluk / Kural
• 1. En az 15 Konsey üyesi olumlu oy vermelidir.
• 2. Olumlu oy veren Konsey üyelerinin nüfusu, AB nüfusunun en az %
65’ini oluşturmalıdır.
• 3. Olumlu oy veren Konsey üyeleri, toplam Konsey üyelerinin en az %
55’ini oluşturmalıdır.
• 4. Bloke edici azınlık olarak AB nüfusunun en az % 35’ini oluşturan 4
Konsey üyesi bu öneriye karşı çıkmıyor olmalıdır.
• *https://www.consilium.europa.eu/en/council-eu/voting-
system/voting-calculator/
14
12.10.2021
Nitelikli Çoğunluk / Uygulama
• Nitelikli çoğunluk ile karar alınabilecek olsa bile, uygulamada,
«konsensüs» arayışı olmaktadır.
• Nitelikli çoğunluk «al – ver sistemi» doğurabilmektedir.
• Havuç aracılığıyla, örneğin X konusunda sizin ile aynı oyu
kullanacağız, eğer siz de Y konusunda bizi desteklerseniz.
• Sopa aracılığıyla, örneğin Y konusunda bizi desteklemezseniz,
Z konusundaki ilerlemeyi engelleriz.
15
Konsey
Karar
Konuya göre,
ilgili Konsey
Daimi Temsilciler Daimi Temsilciler oluşumuna
Komitesi II Komitesi I gider
Konuya göre I
Komiteler Çalışma Grupları veya II’ye gider
Konuya göre
ilgilisine gider
Öneri
16
12.10.2021
Konsey / Yetkileri
Yasama
• Konsey, Parlamento ile birlikte yasama işlevini yerine
getirir.
• “olağan yasama usulü” & “özel yasama usulü”
Bütçe
• Konsey, Parlamento ile birlikte bütçe işlevini yerine getirir.
17
Konsey / Yetkileri
Yürütme
• Uygulama tasarrufları kabul edebilir.
Politika belirleme
• Belirli alanlarda doğrudan kural koyarak politika belirleyebilir.
• Örneğin ABİHA md. 190: «Konsey, Komisyonun önerisi üzerine ve
Avrupa Parlamentosuna danıştıktan sonra, [devlet yardımlarına
ilişkin] maddelerin uygulanması için gerekli tüzükleri çıkarabilir …»
18
12.10.2021
Konsey / Yetkileri
Koordinasyon
• ABİHA md. 121(1): «Üye devletler, ekonomi politikalarını ortak çıkar
meselesi olarak görürler ve söz konusu politikaları 120. madde
hükümlerine uygun olarak Konsey bünyesinde koordine ederler.»
Dış ilişkiler
• Konsey, uluslararası anlaşmalar ile ilgili müzakerelerin açılması
konusunda yetki verir, müzakere talimatlarını kabul eder,
anlaşmaların imzalanması için yetki verir ve anlaşmaları akdeder.
19
Avrupa Birliği Zirvesi

Oluşumu
İç Örgütlenişi
İşleyişi
Yetkileri
20
12.10.2021
Avrupa Birliği Zirvesi / Oluşumu

AB Zirvesi
• Üye devletlerin devlet veya hükümet başkanları
• kendi Başkanı
• Komisyon Başkanı
• Yüksek Temsilci (resmi üye değildir, ancak
çalışmalara katılır.)
21
Avrupa Birliği Zirvesi / İç Örgütlenişi

AB Zirvesi Başkanı
• Zirve, Başkanını nitelikli çoğunlukla iki buçuk yıllık bir süre için
seçer.
• Başkan, Başkanlık, eşgüdüm sağlama ve temsili işlevler yerine
getirir.
Genel Sekreterlik
• Konseyin Genel Sekreterliği
22
12.10.2021
Avrupa Birliği Zirvesi / İşleyişi
Toplantıları
•kural olarak her altı ayda iki kez
•kamuya kapalı
23

Toplantı ve karar yeter sayısı -1-
• kural olarak “konsensüs”
• Zirve Başkanı ve Komisyon Başkanı hariç, her üyenin olumlu oyu
• Toplantı yeter sayısı, Zirve Başkanı ve Komisyon Başkanı hariç, üye tam sayısı
Toplantı ve karar yeter sayısı -2-

• istisnai olarak “oybirliği”, “nitelikli çoğunluk” veya “basit çoğunluk”
• Bu hâlde toplantı yeter sayısı, Zirve Başkanı ve Komisyon Başkanı hariç,
üyelerin üçte ikisi
24
12.10.2021

AB Zirvesi
AB Zirvesi
Başkanı
Genel İşler
Konseyi
25
Avrupa Birliği Zirvesi / Yetkileri

Yürütme
• Siyasi yönelimleri ve öncelikleri belirleme
• Genel olarak bkz. LA ile değişik ABA md. 15(1):
• «[AB] Zirvesi, Birliğe, gelişimi için gerekli itici gücü sağlar ve buna
yönelik genel siyasi yönelimleri ve öncelikleri belirler. …»
• Özel olarak örneğin bkz: ABİHA md. 68:
• «[AB] Zirvesi, özgürlük, güvenlik ve adalet alanında yasama ve
uygulamaya yönelik planlama konusunda stratejik yönlendirici
ilkeleri belirler.»
26
12.10.2021

Anayasal ve kurumsal işlevler
• atamalar, oluşumlar, iç örgütlenmeler* ve kurucu antlaşma
değişikliği ile ilgili karar alabilme
• *Örneğin ABİHA md. 236:
• «[AB] Zirvesi, aşağıdakileri nitelikli çoğunlukla kabul eder:
• a) Avrupa Birliği Antlaşması’nın 16. maddesinin 6. paragrafı
uyarınca, Genel İşler Konseyi ve Dışişleri Konseyi haricindeki
Konsey oluşumlarının listesini belirleyen bir karar, …»
27

Politika belirleme
• Zirve, (Konsey ile birlikte) kural olarak ortak dış ve
güvenlik politikasın (ODGP’yi) belirler ve uygular.
Yasama faaliyeti
• Bulunamaz.
28
12.10.2021
Avrupa Birliği Adalet Divanı

Tarihsel Gelişim
Oluşumu
İşleyişi
Yetkileri
29
Tarihsel Gelişim
1958 (Avrupa
Topluluklarının Bazı Ortak
Kurumlarına Dair
Sözleşme) 2003 (Nice Antlaşması)
• Avrupa Toplulukları Adalet • ATAD
Divanı (AKÇT, AAET ve AET) • İlk Derece Mahkemesi
1988 (ATS temelinde)

• İlk Derece Mahkemesi (ATAD
altında yer alır)
12.10.2021
Tarihsel Gelişim
2004 (Nice
Antlaşması 1 Eylül 2016
temelinde) • ABAD:
• Personel Mahkemesi (İDM •Adalet Divanı
altında yer alır) •Genel Mahkeme
2009 (Lizbon Antlaşması)

• Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD):
•Adalet Divanı,
•Genel Mahkeme (eski İDM)
•İhtisas Mahkemeleri
• Personel Mahkemesi
Oluşumu (Sayı): Adalet Divanı
Her üye devletten gelen bir hâkim
On bir hukuk sözcüsü

• Tam bir tarafsızlık ve bağımsızlık içinde hareket
ederek aleni oturumda dava ile ilgili gerekçeli
görüşünü sunar.
12.10.2021
Oluşumu (Sayı): Genel Mahkeme

Kural: Her üye devletten en az bir hâkim
25 Aralık 2015 Öncesi

• Her üye devletten bir hâkim
25 Aralık 2015 Sonrası

• 40 hâkim
1 Eylül 2016 Sonrası

• 47 hâkim
1 Eylül 2019 Sonrası

• Her üye devletten iki hâkim
Oluşumu (Atama Koşulları)

Adalet Divanı Hâkimleri ve Hukuk Sözcüleri ile Genel Mahkeme
Hâkimleri
• “bağımsızlıkları şüphe götürmeyen” kişiler arasından seçilir.
Adalet Divanı Hâkimleri ve Hukuk Sözcüleri
• kendi ülkelerinde en yüksek yargı makamlarına atanmak için gerekli niteliklere sahip
kişiler veya yetkinlikleri kabul edilmiş hukukçular arasından seçilir.
Genel Mahkeme hâkimleri
• yüksek yargı makamlarına atanmak için gerekli niteliklere sahip kişiler arasından seçilir.
12.10.2021
ABAD: İşleyiş
Adalet Divanı
• Üç hâkimli daire
• Beş hâkimli daire
• Büyük daire (15 hâkim)
• Genel kurul (27 hâkim)
Genel Mahkeme
• Bir hâkimli daire
• Üç hâkimli daire
• Beş hâkimli daire
• Büyük daire (15 hâkim)
Adalet Divanı: İşleyiş

Genel Kurul
• Ombudsmanın görevden alınması,
• Komisyon üyesinin görevden alınması,
• Sayıştay üyesinin görevden alınması,
• Açılan bir davanın olağanüstü bir önem içerdiği düşünülüyorsa…
Büyük Daire
• Bir üye devlet ya da Birlik kurumu, davaya tarafsa ve talep ediyorsa…
Üç ve Beş Hâkimli Daireler

• Kalan uyuşmazlıklar
12.10.2021
ABAD: Yetki: AB Hukukunun Merkezi

Olmayan (Ademi-Merkezi) Uygulanışı
Lizbon Antlaşması ile değişik ABA madde 19(1)
Bir uyuşmazlık, AB hukukunun doğru uygulanması ile ilgili olursa

• Hem ABAD
• Hem ulusal mahkemeler
• tarafından görülmektedir.
• Öyleyse ulusal mahkemeler, AB hukukunun doğru uygulanmasından
sorumludur.
ABAD: Yetkinin Nitelikleri

Sınırlı yetki
• Kurucu antlaşma ile kendisine verilen yetkilerin sınırı içinde yetkilidir.
Zorunlu yetki
• AB’ye katılım ile üye devletler ABAD’ın yargılama yetkisini kabul eder.
Münhasır yetki
• Kurucu antlaşmanın kapsamına giren konular ABAD dışında başka bir
mercii önüne götürülemez.
38
12.10.2021
ABAD: Dava Türleri Davalar
Kararlar Görüşler
Dolaylı Dava Doğrudan

Davalar
Ön Karar
Prosedürü Birlik hukuku Sözleşme
uyarınca uyarınca
Birlik Üye devletlere

kurumlarına karşı İhlal
karşı Davası
İptal İhmal Tazminat Personel

davası davası davası davası
39
ABAD: Yetkinin Dağılımı
Adalet Divanı
• Görüşler
• Ön Karar Prosedürü
• İhlal Davası
• İptal Davası ve İhmal Davası
• Genel Mahkeme ile bölüşülmektedir.
• (Genel olarak) üye devletler ve Birlik kurumlarının açtığı davalar
12.10.2021
ABAD: Yetkinin Dağılımı

Genel Mahkeme
• İptal Davası ve İhmal Davası
• Adalet Divanı ile bölüşülmektedir.
• (Genel olarak) gerçek ve tüzel kişilerin açtığı davalar
• Tazminat Davası
• Personel Davası
• Birlik tarafından veya Birlik adına yapılan bir kamu hukuku veya özel
hukuk sözleşmesinde yer alan bir tahkim şartına binaen açılan davalar
ABAD’ın Yargı Yetkisinin Mahkemeler Arasında Dağılımı (1)

Avrupa Birliği
Adalet Divanı
Adalet Divanı Genel Mahkeme
Ön Karar İptal davası

Prosedürü Personel
Görüşler
davaları
İhlal davası İhmal
davası Sözleşme uyarınca
bakılan davalar
İptal ve ihmal davası, Tazminat
Adalet Divanı ile Genel davası
Mahkeme arasında
bölüşülmektedir.
42
12.10.2021
ABAD’ın Yargı Yetkisinin

Mahkemeler Arasında
Dağılımı (2)
Adalet
Divanı
GM kararları,
-hukuki meselelerle
sınırlı olmak Genel
kaydıyla- temyiz Mahkeme
edilir. (GM)
43
19.10.2021

4. Ders:
Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları –I–
Neler Kaynak Oluşturur?
JEAN MONN E T CHAIR

1
AB Hukukunun Kaynakları
Ön Tespit
• Kim bu kaynakları belirliyor?
• Neler AB hukukunun kaynağı olabilir?
• AB hukukunun kaynağı olarak neler ile karşılaşılabilir?
Normlar Hiyerarşisi --- AB Hukukunun Kaynakları
• AB hukukunun kaynakları normlar hiyerarşisine nasıl yerleştirilebilir?
2
19.10.2021
Ön Tespit
Kim AB hukukunun kaynaklarını belirliyor?

• Kurucu antlaşmalar…
• Belirleme yok…
• ABAD
• Belirliyor.
AB hukuku  4 ana kaynak:

• (1) Üye devlet tasarrufları
• (2) AB tasarrufları
• (3) AB’nin uluslararası anlaşmaları
• (4) Yazılı olmayan kaynaklar
• AB hukukunun genel ilkeleri ve uluslararası hukukun
genel ilkeleri ile uluslararası teamül hukuku
4
19.10.2021
Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları
Yazılı Kaynaklar Yazılı Olmayan

Kaynaklar
İç Kaynaklar Dış Kaynaklar:

Uluslararası AB Uluslararası
Anlaşmalar Hukukunun Hukukun Genel
Genel İlkeleri İlkeleri ve
Uluslararası
Üye Devlet Birlik İşlemleri
Teamül Hukuku
İşlemleri
Yazılı / İç Kaynaklar
Üye Devlet Tasarrufları
Kurucu Antlaşma
• Üye devletler, Avrupa bütünleşmesindeki Topluluk / Birlik
olarak ifade edilen yapıları, kendi aralarında akdettikleri
uluslararası anlaşmalar olan kurucu antlaşmalar yoluyla
kurmuştur.
ABAD’a göre:
• kurucu antlaşmalar, “sıradan uluslararası anlaşmalardan farklı
olarak yeni bir hukuk düzeni oluşturmuştur”.
6
19.10.2021
Kurucu antlaşmalar
• (1) Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması
• 18 Nisan 1951 i.t. (1952 y.t.)
• (2) Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması
• 25 Mart 1957 i.t. (1958 y.t.)
• (3) Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması
• 25 Mart 1957 i.t. (1958 y.t.)
• (4) Avrupa Birliği Antlaşması
• 7 Şubat 1992 i.t. (1993 y.t.)
7
Kurucu antlaşmalar --- Değişim

• Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması
• 2002 (X)
• Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması
• 1993  Avrupa Topluluğu Antlaşması
• 2009  Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma
8
19.10.2021
Kurucu antlaşmaları değiştiren antlaşmalar

• Kurucu antlaşmalar sabit metinler olmayıp zaman
içinde değiştirilmiştir.
• Üye devletler, bu değişiklikleri –kurucu antlaşmaların
öngördüğü değiştirme usullerine uygun olarak– kendi
aralarında akdettikleri uluslararası anlaşmalar olan
tadil / değişiklik antlaşmaları aracılığıyla yapmıştır.
9
Kurucu antlaşmaları değiştiren antlaşmalar
• (1) Avrupa Tek Senedi
• 17 Şubat 1986 i.t. (1987 y.t.)
• (2) Maastricht Antlaşması
• 7 Şubat 1992 i.t. (1993 y.t.)
• (3) Amsterdam Antlaşması
• 2 Ekim 1997 i.t. (1999 y.t.)
• (4) Nice Antlaşması
• 10 Mart 2001 i.t. (2003 y.t.)
• (5) Lizbon Antlaşması
• 13 Aralık 2007 i.t. (2009 y.t.)
10
19.10.2021
Lizbon Antlaşması --- Resmi Gazete
11
Lizbon Antlaşması --- md. 1
12
19.10.2021
Katılım antlaşmaları
• Topluluklara / AB’ye yeni devletler üye
olabilmektedir.
• AB üyesi devletler ile yeni katılacak olan devlet, kendi
aralarında akdettikleri uluslararası anlaşmalar olan
katılım antlaşması aracılığıyla bu katılımı
gerçekleştirir.
13
Katılım antlaşmaları
• (1) Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka’nın Katılım Antlaşması
• 22 Ocak 1972 i.t.
• (2) Yunanistan’ın Katılım Antlaşması
• 28 Mayıs 1979 i.t.
• (3) İspanya ve Portekiz’in Katılım Antlaşması
• 12 Haziran 1985 i.t.
• (4) Avusturya, İsveç ve Finlandiya’nın Katılım Antlaşması
• 24 Haziran 1994 i.t.
14
19.10.2021
… Katılım antlaşmaları
• (5) Çekya, Macaristan, Polonya, Slovakya, Slovenya, Estonya,
Letonya, Litvanya, (Güney) Kıbrıs ve Malta’nın Katılım Antlaşması
• 16 Nisan 2003 i.t.
• (6) Romanya ve Bulgaristan’ın Katılım Antlaşması
• 25 Nisan 2005 i.t.
• (7) Hırvatistan’ın Katılım Antlaşması
• 9 Aralık 2011 i.t.
15
Hırvatistan’ın Katılım Antlaşması
16
19.10.2021
Avrupa bütünleşmesi, şu an için değişiklerle
birlikte üç adet kurucu antlaşmaya
dayanmaktadır:
• (1) Lizbon Antlaşması ile değişik AB Antlaşması
• (2) Lizbon Antlaşması ile değişik ABİHA
• (3) Lizbon Antlaşması ile değişik AAET Antlaşması
• + Ekler ve Protokoller
17
Birlik Kurumlarının Tasarrufları
Başlıca tasarruf türleri

•Genel olarak
•Lizbon Antlaşması’nın getirdiği yenilikler
•Yasama ve yasama dışı tasarruflar ayrımı
•Sütunlu yapının sona ermesinin etkileri
18
19.10.2021
ABİHA md. 288
• “Kurumlar, Birliğin yetkilerinin kullanılması için tüzük, direktif, karar, tavsiye
ve görüşler kabul eder.
• Tüzükler, genel uygulama alanına sahiptir. Bütünüyle bağlayıcıdır ve tüm
üye devletlerde doğrudan uygulanır.
• Direktifler, muhatap alınan her üye devleti, ulaşılması gerekli sonuçları
itibarıyla bağlar, şekil ve yöntem seçimini ise ulusal otoritelere bırakır.
• Kararlar, bütünüyle bağlayıcıdır. Muhatabı belirtilen bir karar, yalnızca
muhatabı için bağlayıcıdır.
• Tavsiye ve görüşler bağlayıcı değildir.”
19
Birlik Kurumlarının Tasarrufları / Dört Ana Tespit
(1) Tasarruf türleri, yani tüzük, direktif ve karar arasında
hiyerarşik ilişki mi, yoksa işlev farklılığı mı var mıdır?
• İşlev farklılığı…
(2) Çıkarılacak tasarruf türü nasıl belirlenir?
• Kurucu antlaşma belirtebilir.

• Belirtmemiş ise… kurumlar “somut durum bazında” belirler.
20
19.10.2021
21
(3) Birlik kurumları, ABİHA md.

288’de yer alanlar dışında da başka
isimler altında tasarruf çıkarabilir mi?
•Çıkarabilir…
•Atipik tasarruflar
22
19.10.2021
Diğer Tasarruflar
Avrupa Komisyonu
«Rus Votkası» için Teknik Dosyanın Ana Özellikleri
23
(4) Birlik kurum tasarrufları belirli şekli koşulları taşımalıdır.

• Bu tasarruflar,
• (i) kurucu antlaşmalarda öngörülen öneri, girişim, tavsiye, talep veya
görüşlere atıfta bulunur.
• (ii) gerekçeli olur.
• (iii) ilgili kişiler tarafından imzalanır.
• (iv) yerine göre, ya Resmi Gazete’de yayımlanır ya da ilgilisine tebliğ
edilir.
24
19.10.2021
Yayım veya tebliğ ile yürürlük kazanma
• Birlik yasama tasarrufları
• Yasama dışı tasarruf olarak tüzükler
• Tüm üye devletleri muhatap alan direktifler
• Muhatabı belirtilmeyen kararlar
• AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanır.
• Belirtilen tarihte, tarih belirtilmemişse yayım tarihlerini izleyen yirminci gün
yürürlüğe girer.
• Diğer direktifler ve muhatabı belirtilen kararlar,
• Muhataplarına bildirilir ve bu bildirim ile yürürlük kazanır.
25
Birlik Kurum Tasarruflarının Türü

•Tüzük
•Direktif
•Karar
26
19.10.2021
Birlik Kurumlarının Tasarrufları / Tüzük
genel uygulama alanına sahiptir:
• Her bir üye devlet bakımından soyut ve genel kişi gruplarına uygulanır.
bütünüyle bağlayıcıdır:
• Hükümlerinin uygulanması yönünden üye devletlere seçim şansı vermeksizin,
tüm üye devletlerde aynı bağlayıcı etki ile uygulanır.
doğrudan uygulanır:
• Yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, iç hukuka aktarma işlemine gerek
olmaksızın, ulusal alanda uygulanan hukuk sisteminin bir parçası hâline gelir.
27
Birlik Kurumlarının Tasarrufları / Direktif
genel uygulama alanına sahip değildir:
• Yalnızca belirli üye devletleri muhatap alabileceği gibi, her bir üye devleti de
muhatap alabilir.
bütünüyle bağlayıcı değildir:
• Yalnızca ulaşılması gerekli sonuçları itibarıyla bağlayıcılık taşır, şekil ve yöntem
seçimini ulusal otoritelere bırakır.
doğrudan uygulanır değildir:
• Üye devletler tarafından belirli bir süre içerisinde iç hukuka aktarılması gerekir.
28
19.10.2021
Birlik Kurumlarının Tasarrufları / Karar
tıpkı tüzük gibi, bütünüyle bağlayıcıdır:

• Hükümlerinin uygulanması yönünden seçim şansı vermeksizin,
muhatapları yönünden aynı bağlayıcı etki ile uygulanır.
tıpkı direktif gibi, genel uygulama alanına sahip değildir:
• Genellikle bir ya da daha çok üye devlete, belirli gerçek veya tüzel
kişilere ya da kurumlara yöneliktir.
29
Birlik Kurum Tasarruflarının Niteliği:
yasama ve yasama dışı tasarruflar ayrımı
• Tüzük, direktif ya da karar
• Hem yasama tasarrufu
• Hem yasama dışı tasarruf
• Yetki devrine dayanan tasarruf
• veya
• Uygulama tasarrufu
• şeklinde çıkarılabilir.
30
19.10.2021
Birlik Tasarruflarının Türleri

ile
Birlik Tasarruflarının Nitelikleri
31
Yasama tasarrufu
•Yasama usulü ile kabul edilen hukuki
tasarruflar yasama tasarrufudur.
•Olağan yasama usulü
•Özel yasama usulü
32
19.10.2021
33
Yetki devrine dayanan tasarruf
• Bir yasama tasarrufu,
• Komisyona,
• yasama tasarrufunun asli olmayan bazı unsurlarının
• tamamlanması
• veya
• değiştirilmesi için
• genel uygulama kabiliyeti olan
• yasama dışı tasarruflar kabul etme yetkisi devredebilir.
34
19.10.2021
… Yetki devrine dayanan tasarruf
• Yetki devrinin
• Amaçları
• İçeriği
• Kapsamı
• Süresi
• Yetki devrinin tâbi olduğu koşullar
• belirtilir.
• Başlık
• “yetki devrine dayanan” ibaresi yer alır.
35
36
19.10.2021
Uygulama tasarrufu
• Birlik tasarruflarının uygulanması için yeknesak koşullar gerekli ise
• Birlik tasarrufları
• Komisyona
• veya
• Konseye
• uygulama yetkisi vermiş ise
• çıkarılabilir.
• Başlık
• “Uygulama” ibaresi yer alır.
37
38
19.10.2021
Sütunlu yapının sona ermesinin etkileri
• Maastricht Antlaşması (1993)
• 3 sütun
• Amsterdam Antlaşması (1999)
• (kimi değişikliklerle) 3 sütun
• Lizbon Antlaşması (2009)
• Sütun (X)
39
Maastricht Antlaşması (1993)
40
19.10.2021
41
• ODGP
• İlkeler & Genel Rehber İlkeler
• Ortak Strateji
• Ortak Karar
• Ortak Tutum
• CKPAİ
• Ortak Tutum
• Çerçeve Karar
• Karar
• Sözleşmeler
42
19.10.2021
43
Lizbon Antlaşması (2009)
• Sütun (X)
• ODGP hala farklı --- Yasama tasarrufu (X)
• Genel yönlendirici ilkeler
• Kararlar
• Kalan tüm konular
• Tüzük
• Direktif
• Karar
44
19.10.2021
45
Yazılı / Dış Kaynaklar

AB’nin Uluslararası Anlaşmaları

•Dar anlamda: uluslararası anlaşmanın kendisi
•Geniş anlamda: -varsa- o uluslararası anlaşma
ile kurulan organların tasarrufları
•Her ikisi de AB hukukunun ayrılmaz bir
parçasıdır.
46
19.10.2021

Üç tür uluslararası anlaşma
• AB (tek başına)
• Anlaşma, bütünüyle, AB’nin yetkisi içindeyse…
• AB + Üye Devletler
• Anlaşma, bütünüyle, AB’nin yetkisi içinde değilse…
• Karma Anlaşma
• AB, yalnızca yetkisi içindeki kısım ile bağlıdır.
• Üstlenme
• Anlaşmanın kapsadığı konular bakımından yetkinin, sonradan, üye devletten AB’ye
geçmesi nedeniyle…
• Örnek: GATT (1947)
47
Yazılı Olmayan Kaynaklar

•Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri
ve Uluslararası Teamül Hukuku
•AB Hukukunun Genel İlkeleri
48
19.10.2021
Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri ve Uluslararası Teamül Hukuku

• ABAD tespit eder.
Örneğin
• 23 Mayıs 1969 tarihli Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi
• Birçok hükmü  uluslararası teamül hukuku kuralı
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Vatandaşlık Hakkında Avrupa Sözleşmesi
(ilgili maddeleri)
• “hiç kimse vatandaşlığından keyfi olarak yoksun bırakılamaz” ilkesi 
uluslararası hukukun genel ilkesi
49
AB Hukukunun Genel İlkeleri

• Her hukuk sistemince riayet edilmesi gereken temel hukuk ve adalet
kavramları
• ABAD tespit eder.
Örneğin
• orantılılık ilkesi,
• hakkın kötüye kullanılması yasağı,
• temel haklar…
50
19.10.2021
Temel Haklar ile ilgili olarak

•Artık
•ABTHŞ
•AİHS’ye katılım…
51
AB Hukukunun Kaynakları Bakımından

Normlar Hiyerarşisi
AB Hukukunun Kaynakları ve Normlar Hiyerarşisi --- 3
Ana Katman
• Birincil hukuk & ABTHŞ & yazılı olmayan hukuk
• AB’nin uluslararası anlaşmaları
• İkincil hukuk
• Yasama tasarrufu
• Yetki devrine dayanan tasarruf
• Uygulama tasarrufu
52
19.10.2021
Birincil Hukuk
Kurucu Antlaşmalar
Tadil Antlaşmaları
Katılım Antlaşmaları AB Hukukunun
-Ekleri ve Protokolleri- Genel İlkeleri
ve
Uluslararası
AB Temel Haklar Şartı Teamül Hukuku
Hiyerarşinin etkileri
yönünden belirli
AB’nin Taraf Olduğu vasıflandırmalara tâbi
Uluslararası
olarak…
Anlaşmalar
Birlik Yasama
Tasarrufları
Birlik Yetki Devrine

Dayanan Tasarruflar
Birlik Uygulama
Tasarrufları
53
26.10.2021

5. Ders:
Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları –II–
Kaynaklar Nasıl Yaratılır ve/veya Değiştirilir?
JEAN MONN E T CHAIR

1
Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları
Yazılı Kaynaklar Yazılı Olmayan

Kaynaklar
İç Kaynaklar Dış Kaynaklar:

Uluslararası AB Uluslararası
Anlaşmalar Hukukunun Hukukun Genel
Genel İlkeleri İlkeleri ve
Uluslararası
Üye Devlet Birlik İşlemleri
Teamül Hukuku
İşlemleri
1
26.10.2021
Kaynaklar Nasıl Yaratılır ve Değiştirilir?
Yazılı / İç Kaynaklar / Üye Devlet Tasarrufları / Kurucu Antlaşmalar
Yazılı / İç Kaynaklar / Birlik Tasarrufları
Yazılı / Dış Kaynaklar / AB’nin Uluslararası Anlaşmaları

• AB Hukukunun Genel İlkeleri
• Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri ve Uluslararası Teamül
Hukuku
Nasıl yaratılır / değiştirilir?

• ABAD tarafından bulunur.
4
2
26.10.2021
Yazılı / İç Kaynaklar / Üye Devlet Tasarrufları /

Kurucu Antlaşmalar
Üye devlet tasarrufları arasından

kurucu antlaşmalar incelenecektir.
•Nasıl yaratılır?
•Nasıl değiştirilir?
5

Kurucu Antlaşmalar
Kurucu Antlaşma nasıl yapılır?

•Uluslararası Hukuk
•+
•Üye Devlet Tercihleri
6
3
26.10.2021

Kurucu Antlaşmalar
Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman’ın
Bildirisi (9 Mayıs 1950)
• «… Fransız Hükümeti, … müzakereleri açmaya
hazırdır. … [ilgili] ana ilkeler ve taahhütler, devletler
arasında imzalanacak bir antlaşmanın konusunu
oluşturacak ve o devletlerin parlamentolarına onay
için sunulacaktır. …»
7

Kurucu Antlaşmalar
Kurucu Antlaşma nasıl

değiştirilir?
•Lizbon Antlaşması’na kadarki dönem
•Lizbon Antlaşması sonrası dönem
8
4
26.10.2021

Kurucu Antlaşmalar
Lizbon Antlaşması’na Kadarki Dönem

• AKÇT, AET ve AAET Antlaşmaları
•tek tek değişiklik yöntemi
• AB Antlaşması
•Tüm kurucu antlaşmalar açısından tek bir
değişiklik yöntemi
9

Kurucu Antlaşmalar
Ana hatlarıyla…
(1) Öneri
• Değişiklik, bir üye devlet hükümeti veya Komisyon tarafından Konseye önerilir.
(2) Müzakere
• Konsey Hükümetlerarası Konferans* toplamaya karar vermelidir.
• *Hükümet temsilcilerinden oluşur, mutabakat ile karar alır.
(3) Yürürlüğe Girme
• Her üye devlet kendi anayasal kuralları çerçevesinde onaylamalıdır.
10
5
26.10.2021
Yazılı / İç Kaynaklar / Üye Devlet

Tasarrufları / Kurucu Antlaşmalar

Dönem: Reform Nedenleri
• Birincisi, bu yöntem ile kurucu
antlaşma değişikliği gittikçe
zorlaşmıştır.
• Mutabakat zorluğu / Onay
zorluğu: Referandumlar +
Anayasa Mahkemeleri
önündeki itirazlar
11

Kurucu Antlaşmalar
Lizbon Antlaşması Sonrası Dönem: Reform
Nedenleri
• İkincisi, bu yöntem ile kurucu antlaşma değişikliği
halktan uzak kalmıştır.
• Hükümetlerarası Konferans toplantıları (halka
kapalılık), AB’nin halka yakınlık iddiası ile çelişki
içindedir.
12
6
26.10.2021

Kurucu Antlaşmalar

Dönem (AAET Hariç)
•Olağan değiştirme usulü
•Basitleştirilmiş değiştirme usulleri
13

Kurucu Antlaşmalar
Olağan değiştirme usulü
(1) Öneri
• Değişiklik, bir üye devlet hükümeti, Komisyon veya
Avrupa Parlamentosu tarafından Konseye önerilir.
• Konsey önerileri AB Zirvesine sunar.
• Öneriler ulusal parlamentolara bildirilir.
14
7
26.10.2021

Kurucu Antlaşmalar
(2) Müzakere
• AB Zirvesi
• Avrupa Parlamentosuna ve Komisyona danıştıktan
sonra
• basit çoğunlukla önerilen değişikliklerin incelenmesi
kararı verebilir.
• Buradan sonra iki ihtimal söz konusudur.
15

Kurucu Antlaşmalar
(2.1.) Birinci İhtimal
• AB Zirvesi
• önerilen değişikliklerin kapsamı gerekli kılmadığı takdirde,
• Avrupa Parlamentosunun muvafakatini aldıktan sonra,
• basit çoğunlukla bir Konvansiyon toplamamayı
kararlaştırabilir.
• AB Zirvesi ve Konsey, Hükümetlerarası Konferans* toplar.
16
8
26.10.2021

Kurucu Antlaşmalar
(2.2.) İkinci İhtimal
• AB Zirvesi
• önerilen değişikliklerin kapsamının gerekli kıldığı hallerde,
• basit çoğunlukla bir Konvansiyon* toplamaya karar verebilir.
• *ulusal parlamentoların, üye devletlerin devlet veya hükümet
başkanlarının, Avrupa Parlamentosunun ve Komisyonun
temsilcileri
• (AB Zirvesi ve) Konsey, Hükümetlerarası Konferans* toplar.
17

Kurucu Antlaşmalar

•Her üye devlet kendi anayasal
kuralları çerçevesinde
onaylamalıdır.
18
9
26.10.2021

Kurucu Antlaşmalar
Basitleştirilmiş değiştirme usulleri (1)
(1) Öneri
• Bir üye devlet hükümeti, Komisyon veya Avrupa Parlamentosu
tarafından AB Zirvesine önerilir*.
• *Öneri, ABİHA Üçüncü Kısımda (Birliğin Politikaları ve İç
Eylemleri) yer alan hükümlerden herhangi birinin değişikliği
ile ilgili olmalıdır.
19

Kurucu Antlaşmalar
(2) Müzakere
• AB Zirvesi
• Birliğe verilen yetkiler arttırılmadıkça
• Avrupa Parlamentosuna ve Komisyona (yerine göre AMB’ye)
danıştıktan sonra
• oybirliği ile karar alır.

• Her üye devlet kendi anayasal kuralları çerçevesinde onaylamalıdır.
20
10
26.10.2021

Kurucu Antlaşmalar
Basitleştirilmiş değiştirme usulleri (2) / Passerelle (Geçiş)
Klozları
AB Zirvesi
• Konseydeki oybirliğini nitelikli çoğunluğa veya özel yasama usulünü
olağan yasama usulüne dönüştüren bir karar alabilir.
Ulusal parlamentolar
• Bildirilen bu karara karşı altı ay içinde itiraz etmezse…
21

Kurucu Antlaşmalar
Avrupa Parlamentosu
• üye tam sayısının çoğunluğuyla muvafakat
verirse…
AB Zirvesi
• oybirliğiyle ilgili kararı kabul edebilir.
22
11
26.10.2021
Birlik Kurum Tasarrufları nasıl yaratılır ve değiştirilir?
• Ön Sorun: Yetki Meselesi
• 1. AB, ilgili alanda yetkilendirilmiş olmalıdır.
• Yetkinin varlığı
• 2. AB’nin ilgili alanda ne ölçüde yetkili olduğu belirlenmelidir.
• Yetkinin niteliği
• 3. AB, yetkilendirilmiş olduğu ilgili alanda, kural olarak, katmanlı
yetki ilkesine ve orantılılık ilkesine uygun hareket etmelidir.
• Yetkinin kullanımı
23
Yetkinin Varlığı / Yetkilendirilme İlkesi
• LA ile değişik ABA md. 5(2):
• “Yetkilendirilme ilkesi gereğince Birlik, Antlaşmalar’da
belirlenen hedeflere ulaşmak için, ancak üye devletler
tarafından Antlaşmalar’da kendisine verilen yetkilerin
sınırları dâhilinde hareket eder.”
• Öyleyse AB belirli bir “hukuki dayanak” temelinde hareket
etmelidir.
24
12
26.10.2021
Yetkinin Niteliği / Yetki Kataloğu
• Üç ana ve iki spesifik kategori mevcuttur.
• 1. Münhasır yetki,
• 2. Paylaşılan yetki,
• 3. Destekleyici, koordine edici ve tamamlayıcı yetki,
• 4. Ekonomi ve istihdam politikalarının koordinasyonu,
• 5. Ortak dış ve güvenlik politikası.
25
Münhasır Yetki
•Kural olarak, sadece AB yasama
faaliyetinde bulunabilir ve hukuken
bağlayıcı tasarruflar kabul edebilir.
26
13
26.10.2021
Münhasır Yetki İçinde Kalan Alanlar
• a) gümrük birliği,
• b) iç pazarın işleyişi için gerekli olan rekabet kurallarının
oluşturulması,
• c) para birimi Avro olan üye devletler için para politikası,
• d) ortak balıkçılık politikası çerçevesinde biyolojik deniz
kaynaklarının koruma altına alınması,
• e) ortak ticaret politikası.
27
Paylaşılan Yetki
•Kural olarak AB ve üye devletler bu alanda
yasama faaliyetinde bulunabilir ve hukuken
bağlayıcı tasarruflar kabul edebilir.
•Üye devletler, yetkilerini AB kendi yetkisini
kullanmadığı ölçüde kullanır.
28
14
26.10.2021
Paylaşılan Yetki İçinde Kalan Alanlar
• iç pazar,
• biyolojik deniz kaynaklarının koruma altına alınması hariç, tarım
ve balıkçılık,
• çevre,
• enerji,
• özgürlük, güvenlik ve adalet alanı
•…
29
Destekleyici, Koordine Edici ve

Tamamlayıcı Yetki
•AB, üye devletlerin bu alandaki yetkilerini
ikame etmeksizin, üye devletlerin eylemlerini
desteklemek, koordine etmek veya
tamamlamak amacıyla eylemlerde bulunabilir.
30
15
26.10.2021
Destekleyici, Koordine Edici ve Tamamlayıcı Yetki İçinde Kalan
Alanlar
• a) insan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi,
• b) sanayi,
• c) kültür,
• d) turizm,
• e) eğitim, mesleki eğitim, gençlik ve spor,
• f) sivil savunma,
• g) idari işbirliği.
31
Ekonomi ve İstihdam Politikalarının Koordinasyonu
• AB, üye devletlerin ekonomi ve istihdam politikalarını
koordine edici nitelikte işlem yapar.
Ortak Dış ve Güvenlik Politikası
• AB, ana hatlarıyla, ortak bir savunma politikasının aşamalı
olarak belirlenmesini de içerecek şekilde, ODGP belirleme ve
uygulama yetkisine sahiptir.
32
16
26.10.2021
Yetkinin Kullanımı / Katmanlı Yetki İlkesi
• 1. AB’nin münhasır yetkisine girmeyen bir politika
alanında,
• 2. AB’nin öngördüğü eylemin hedefleri, üye devletler
tarafından yeterli biçimde gerçekleştirilemiyor, ancak
Birlik düzeyinde daha iyi gerçekleştirilebiliyor
olmalıdır.
33
Yetkinin Kullanımı / Orantılılık İlkesi

• 1. AB’nin eylemi, kurucu antlaşmaların
hedeflerini gerçekleştirmek için uygun olmalıdır.
• 2. AB’nin eylemi, kurucu antlaşmaların
hedeflerini gerçekleştirmek için gerekli olmalıdır.
34
17
26.10.2021
Birlik tasarrufları nasıl yaratılır veya

değiştirilir?
•Yasama tasarrufu
•Yasama dışı tasarruflar
35
Yasama tasarrufu
•Yasama usulü ile kabul edilen hukuki
tasarruflar, yasama tasarrufudur.
•Olağan yasama usulü
•Özel yasama usulü
36
18
26.10.2021
Olağan yasama usulü
• ABİHA md. 289(1):
• «Olağan yasama usulü, Komisyonun önerisi
üzerine, Avrupa Parlamentosu ve Konsey
tarafından bir tüzük, direktif veya kararın ortaklaşa
kabulünü ifade eder. Bu usul 294. maddede
tanımlanmıştır.»
37
Olağan Yasama Komisyon: Öneri sunar
Usulü - İlk Okuma AP kullanılan oyların

çoğunluğuyla
Öneriyi kabul edebilir. Öneriyi değiştirebilir.

Öneriyi reddedebilir.
(AP’nin tutumu) (AP’nin tutumu)
Komisyon: Bu
Tasarruf kabul edilemez! değişiklikler ile ilgili
olumlu veya olumsuz
tutum sergileyebilir.
Konsey nitelikli
çoğunlukla
AP’nin tutumunu
AP’nin tutumunu
AP’nin tutumunu (nitelikli çoğunluk veya
değiştirebilir.
reddedebilir. oybirliği ile) kabul
(Konseyin tutumu)
edebilir.
Konsey kendi tutumunu

Tasarruf kabul edilemez! Tasarruf kabul edilir!
ve Komisyon kendi
38
tutumunu AP’ye bildirir.
19
26.10.2021
Olağan Yasama Usulü Konseyin ilk okumadaki tutumu üzerine…
- İkinci Okuma AP:
Üç ay içinde üye tam Üç ay içinde karar almayarak Üç ay içinde üye tam

sayısının çoğunluğuyla bu veya kullanılan oyların sayısının çoğunluğuyla bu
tutumu reddedebilir. çoğunluğuyla bu tutumu kabul tutumu değiştirebilir.
edebilir.
Tasarruf kabul edilemez! Komisyon: Bu değişiklikler

Tasarruf kabul edilir! ile ilgili olumlu veya
olumsuz görüş bildirir.
Konsey üç ay içinde
nitelikli çoğunlukla
AP’nin tutumunu AP’nin değişikliklerinin AP’nin tutumunu

reddedebilir. tümünü (nitelikli çoğunluk değiştirebilir.
veya oybirliği ile) kabul
edebilir.
Konsey Başkanı ve AP
Tasarruf kabul edilemez! Başkanı, altı hafta içinde
Tasarruf kabul edilir! Uzlaşma Komitesi toplar.
39
Olağan Yasama Usulü- Uzlaşma Komitesi toplanır ve altı hafta içinde …

Uzlaşma Komitesi ve
Üçüncü Okuma
Altı hafta içinde ortak bir Altı hafta içinde ortak bir
metin üzerinde metin üzerinde
mutabakata varamaz. mutabakata varır.
Üçüncü okuma aşamasına

Tasarruf kabul edilemez!
geçilir.
AP ve Konsey, altı hafta içinde

sırasıyla kullanılan oyların
çoğunluğuyla ve nitelikli
çoğunlukla
Ortak metni Ortak metni

onaylamaz. onaylar.
Tasarruf kabul edilemez! Tasarruf kabul edilir!

40
20
26.10.2021
Olağan Yasama Usulü / Uygulama / Triyalog
• Komisyon, Avrupa Parlamentosu ve Konsey üçlü
toplantılar ile işbirliği yapmaktadır.
• Gayri resmi çerçevede yürütülür.
• Olağan yasama usulünün her aşamasında gerçekleşebilir.
• Bu sistem, özellikle birinci ve ikinci okuma aşasındaki
anlaşma olasılığını arttırmak için geliştirilmiştir.
41
Bu sistem
• pratik başarı elde etmişse bile* acaba resmi yasama
prosedürünü atlatmak için mi kullanıyor?
• *Ör: Haziran 2009 – Haziran 2014
• Komisyon olağan yasama usulü çerçevesinde 584 öneri
getirmiş,
• bunlardan 488’i tasarrufa dönüşmüş,
• bunlardan %85’i ilk okuma aşamasında tamamlanmıştır.
42
21
26.10.2021
Özel Yasama Usulü – Uygunluk Görüşü (1.

İhtimal)
Avrupa
Komisyon Konsey
Parlamentosu
Görüş olumluysa
Tasarruf önerisi Görüş verir, bu
tasarrufu kabul
getirir görüş bağlayıcıdır
edebilir
43
Özel Yasama Usulü – Uygunluk Görüşü (2.

İhtimal)
Avrupa
Komisyon Konsey Parlamentosu
Görüş olumluysa
tasarrufu kabul
edebilir
44
22
26.10.2021
Özel Yasama Usulü – Danışma Görüşü
Avrupa
Komisyon Konsey
Parlamentosu
Görüş verir, bu Görüş ile bağlı

Tasarruf önerisi
görüş bağlayıcı olmaksızın tasarrufu
getirir
değildir kabul edebilir
45
Yasama Usulleri ile ilgili Ortak Noktalar

•Komisyonun öneri tekeli
•Konsey karşısında Komisyonun birtakım hakları
•Farklı işlevlerle yasama usullerinin bir parçası
hâline gelebilecek birimler
46
23
26.10.2021
Komisyonun öneri tekeli
• Kural: Komisyon, ODGP hariç, AB’nin hemen hemen tüm
politika alanları yönünden öneri tekeline sahiptir.
• Uygulama:
• Avrupa Parlamentosu öneri talebi getirebilir.
• Konsey öneri talebi getirebilir.
• Vatandaş girişimi ile öneri talebi getirilebilir.
47
Konsey karşısında Komisyonun birtakım hakları

• Komisyon, Konsey harekete geçmediği sürece yasama
usullerinin her aşamasında önerisini değiştirebilir veya
geri çekebilir.
• Konsey, Komisyonun önerisi üzerine hareket ettiği
durumlarda kural olarak söz konusu öneride ancak
oybirliğiyle değişiklik yapabilir.
48
24
26.10.2021
Farklı işlevlerle yasama usullerinin bir parçası hâline
gelebilecek birimler
• AB Zirvesi
• acil durum freni (Ör: ABİHA md. 48)
• hızlandırıcı (Ör: ABİHA md. 82)
• Ekonomik ve Sosyal Komite ve Bölgeler Komitesi
• Danışma nitelikli görüş
• Ulusal parlamentolar
• katmanlı yetki ilkesi & erken uyarı mekanizması
49
• Video Önerisi:
• Law Making in the EU
• https://www.youtube.com/watch?v=clmSKbV5Z9w
50
25
26.10.2021
Yetki devrine dayanan tasarruf
• Bir yasama tasarrufu,
• Komisyona,
• yasama tasarrufunun asli olmayan bazı unsurlarının
• tamamlanması
• veya
• değiştirilmesi için
• genel uygulama kabiliyeti olan
• yasama dışı tasarruflar kabul etme yetkisi devredebilir.
51
Nasıl Kabul Edilir?
• Komisyon, bu tür bir tasarrufu kendi iç karar alma kurallarına
uygun olarak kabul eder.
Denetim Mekanizmaları
• 1. Yetkinin Devri: Yetki devri ancak yasama tasarrufu ile yapılabilir.
• 2. Önceden Kontrol: İlgili yasama tasarrufu ile yetki devrinin
amaçları, içeriği, kapsamı ve süresi açıkça belirtilir.
52
26
26.10.2021
…Denetim Mekanizmaları
• 3. Sonradan Kontrol: Yetki devrinin tâbi olduğu koşullar açıkça
belirtilir. Örneğin;
• Avrupa Parlamentosu veya Konsey, yetki devrini geri almaya
karar verebilir.
• Yetki devrine dayanan tasarruf, ancak Avrupa Parlamentosunun
veya Konseyin yasama tasarrufunda belirtilen süre içinde itiraz
etmemesi halinde yürürlüğe girebilir.
53
Uygulama tasarrufu
• Birlik tasarruflarının uygulanması için yeknesak koşullar gerekli ise
• Birlik tasarrufları
• Komisyona
• veya
• Konseye
• uygulama yetkisi vermiş ise
• çıkarılabilir.
54
27
26.10.2021
Nasıl Kabul Edilir?
• Komisyon ve Konsey, bu tür bir tasarrufu kendi iç karar alma
kurallarına uygun olarak kabul eder.
Komitoloji Prosedürü
• Komisyon uygulama tasarrufu çıkarıyorsa uygulanır.
• Üye devletler, komiteler aracılığıyla, Komisyonu kontrol etsin
diye getirilmiştir.
55
Komisyon – Uygulama Tasarrufu – Komitoloji

Prosedürü: İstişari Prosedür
Komisyon
Komisyon Komite
Görüş verir, bu
Tasarruf önerisi Görüşü dikkate alarak
görüş bağlayıcı
getirir tasarrufu kabul eder
değildir
56
28
26.10.2021
Komisyon – Uygulama Tasarrufu – Komitoloji

Prosedürü: İnceleme Prosedürü
Komisyon
Komisyon Komite
Görüş olumluysa
tasarrufu kabul
edebilir
57

AB’nin Uluslararası Anlaşmaları nasıl yaratılır ve değiştirilir?
-Ön Sorun: Yetki Meselesi-
• 1. AB, ilgili alanda yetkilendirilmiş olmalıdır.
• Yetkinin varlığı
• 2. AB’nin ilgili alanda ne ölçüde yetkili olduğu belirlenmelidir.
• Yetkinin niteliği
• 3. AB, yetkilendirilmiş olduğu ilgili alanda, kural olarak, katmanlı yetki ilkesi ve
orantılılık ilkesine uygun hareket etmelidir.
• Yetkinin kullanımı
58
29
26.10.2021
Uluslararası Anlaşmalar: Uluslararası

Anlaşma
Ana Hatlarıyla Usul
Müzakereleri Müzakereler Anlaşma: Paraf Anlaşma: İmza Anlaşma: Onay
Açma /
Müzakere
Talimatları
ODGP: ODGP: Konsey Kural:

Konsey Yüksek Yüksek (imza yetkisi Konsey
Temsilci Temsilci veren karar) +
Kalan Alanlar: Kalan Alanlar: Avrupa
Komisyon Komisyon Parlamentosu
(kural) (kural) ODGP hariç
Konuya göre
Danışma
veya
Muvafakat
Uluslararası anlaşma onaylanmadan önce

Üye devlet, Avrupa Parlamentosu, Konsey veya Komisyon talep
ederse…
ABAD  o anlaşmanın kurucu antlaşmalara uygunluğu
hakkında bağlayıcı Görüş verir.
59
EKLER
60
30
26.10.2021
ABİHA md. 48
• Avrupa Parlamentosu ve Konsey, olağan yasama usulü uyarınca hareket
ederek, işçilerin serbest dolaşımını sağlamak amacıyla, sosyal güvenlik
alanında gerekli tedbirleri alır; …
• Bir Konsey üyesi, birinci alt paragrafta belirtilen bir taslak yasama
tasarrufunun, kendi sosyal güvenlik sisteminin, özellikle kapsamı, maliyeti
veya mali yapısı olmak üzere, önemli veçhelerini veya bu sistemin mali
dengesini etkileyebileceğini beyan ederse, meselenin Avrupa Birliği
Zirvesi’ne götürülmesini talep edebilir. Bu durumda, olağan yasama usulü
askıya alınır. Avrupa Birliği Zirvesi, meseleyi tartıştıktan sonra, askıya alınma
tarihinden itibaren dört ay içinde;
• a) taslağı Konsey’e geri gönderir; bu durumda olağan yasama usulünün
askıya alınması sona erer, veya
• b) harekete geçmez veya Komisyon’dan yeni bir öneri sunmasını ister; bu
durumda ilk önerilen tasarruf kabul edilmemiş sayılır.
61
ABİHA md. 82
• «… 2. Mahkemelerin verdiği hükümlerin ve diğer kararların karşılıklı
tanınmasının ve sınır ötesi boyutu olan cezai konularda polis ve adli
işbirliğinin kolaylaştırılması için gerekli olduğu ölçüde, Avrupa
Parlamentosu ve Konsey, olağan yasama usulü uyarınca hareket ederek,
direktifler vasıtasıyla asgari kuralları belirleyebilir. …
• 3. Bir Konsey üyesinin, 2. paragrafta belirtilen bir taslak direktifin kendi ceza
hukuku sisteminin asli veçhelerini etkilediği kanaatini taşıması halinde, söz
konusu Konsey üyesi, bu taslak direktifin Avrupa Birliği Zirvesi’nde ele
alınmasını talep edebilir. Bu durumda, olağan yasama usulü askıya alınır.
Avrupa Birliği Zirvesi, meseleyi tartışır ve bir konsensüs sağlanması halinde,
askıya alınma tarihinden itibaren dört ay içinde taslağı Konsey’e geri
gönderir; bu durumda olağan yasama usulünün askıya alınması sona erer.
• Aynı süre içinde uzlaşma sağlanamaması ve en az dokuz üye devletin ilgili
taslak direktif temelinde güçlendirilmiş işbirliği kurmak istemesi halinde, bu
devletler taleplerini Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon’a bildirirler.
Böyle bir durumda, Avrupa Birliği Antlaşması’nın 20. maddesinin 2.
paragrafı ve işbu Antlaşma’nın 329. maddesinin 1. paragrafında belirtilen
güçlendirilmiş işbirliği için yetki verilmiş sayılır ve güçlendirilmiş işbirliğine
ilişkin hükümler uygulanır.
62
31
2.11.2021

6. Ders:
Ulusüstü Hukuk Düzeni olarak Avrupa
Birliği Hukuku
JEAN MONN E T CHAIR

Ulusüstü Hukuk Düzeni olarak Avrupa

Birliği Hukuku
Ulusüstü Hukuk
Ön Karar Prosedürü
Öncelik İlkesi
Doğrudan Etki İlkesi
1
2.11.2021
Ulusüstü Hukuk
AB hukukunun ulusüstü niteliği ne anlama gelmektedir?
AB hukuku bütünüyle ulusüstü hukuk düzeni teşkil

etmekte midir?
AB hukuku her üye devlette tamamıyla uygulanmakta

mıdır?
Ulusüstü Hukuk
Ulusüstü nitelik iki yönden açıklanarak
netleştirilebilir:
• ulusal hukuk-uluslararası hukuk ikili anlayışı
üstündeki etkileri
• ulusal hukuk-uluslararası hukuk ilişkisinin kuramsal
yönü üstündeki etkileri
2
2.11.2021
Ulusüstü Hukuk
Ulusüstü hukuk, ulusal hukuk – uluslararası hukuk ikili
anlayışı bakımından, «üçüncü yol» olarak ortaya çıkmıştır.
Zira o zamana kadar iki tür hukuk söz konusuydu:
• ulusal hukuk
• uluslararası hukuk
Ulusüstü Hukuk
Ulusal Hukuk
• devletlerin (mutlak) egemenliği üstüne kuruludur.
Uluslararası Hukuk
• Devletler kendi aralarında işbirliği yaptıkça gelişmiştir.
• Devletlerin egemen eşitliği ilkesi üzerine kuruludur.
Ulusüstü Hukuk
• Devletler kendi aralarında bütünleşmek istediğinde ortaya çıkmıştır.
• Bir yapıya devletlerin egemenlikten gelen yetkilerinin devredilmesi ve devredilen yetkinin
ortak yapı eliyle kullanılması fikri üstüne kuruludur.
3
2.11.2021
Ulusüstü Hukuk
ULUSÜSTÜ NİTELİK ULUSLARARASI NİTELİK
Birlik üye devletlerin kendisine

Yetki
Devri
devrettiği belirli yetkileri kurumları Yetki devri yoktur.
aracılığıyla kullanır.
Birlik kurumları aracılığıyla, hatta Norm koyma, devlet temsilcileri

Norm duruma göre, atanmış temsilciler aracılığıyla ve oybirliği ile
Koyma ve oybirliği dışındaki bir çoğunluk olabilir.
ile karar alır.
Ulusüstü Hukuk
ULUSÜSTÜ NİTELİK ULUSLARARASI NİTELİK
Birlik tasarrufları, Birlik hukukunun Tasarruflar sadece her devletin

Tasarruf- (ulusüstü hukukun) tanıdığı etkiyi
lar haizidir, bazıları muhatabı yönünden kendi hukukunun (ulusal
mutlak bağlayıcılık taşır. hukukun) tanıdığı etkiyi haizdir.
Birlik, daimi mahkemesi aracılığıyla Uyuşmazlık çözümü için

Uyuş-
kapsamındaki konular ile ilgili yoruma ve
mazlık
uygulanmaya ilişkin uyuşmazlıkları kendi
mahkemeye / yargıya
Çözümü
içinde çözer. başvurmak tek yol değildir.
4
2.11.2021
Ulusüstü Hukuk
Ulusüstü nitelik, kuramsal olarak,
• ulusal hukuk ile uluslararası hukuk arasındaki
ilişkilerle ilgili yaklaşımlar açısından bir sınama
oluşturmuştur.
• ikici (düalist) görüş
• tekçi (monist) görüş
Ulusüstü Hukuk
İkici görüş
• Uluslararası hukuk ile ulusal hukuk düzeni birbirinden ayrı, bağımsız hukuk
düzenidir.
• Bu hukuk düzenlerinden birisi diğerini, kendiliğinden, etkileyemez.
Tekçi görüş
• Uluslararası hukuk ile ulusal hukuk düzeni tek bir hukuk düzeninin parçalarıdır.
• Bu tek hukuk düzeninde (genellikle) uluslararası hukuk ulusal hukukun üstünde
yer alarak onu etkiler.
• Uluslararası hukuk ile ulusal hukuk arasındaki ilişkiyi belirlemek ise devlete,
yani ulusal hukuka, düşer.
10
5
2.11.2021
Ulusüstü Hukuk
AB hukuku ile ulusal hukuk
• iki ayrı hukuk sistemidir, ancak üye devletlerin
ülkelerinde yan yana varlıklarını sürdürür.
Ulus-üstü hukukun ulusal hukuk ile ilişkisi
• Ulusal hukuk tarafından değil, AB hukuku (ulusüstü
hukuk) tarafından belirlenir.
11
Ulusüstü Hukuk
AB hukuku bütünüyle (/tüm politika
alanları yönünden) ulusüstü hukuk düzeni
teşkil etmekte midir?
• Lizbon Antlaşması sonrasına bakılırsa…
• AB hukuku, ODGP alanı hariç, tüm politika alanları
yönünden ulusüstü nitelik taşımaktadır.
12
6
2.11.2021
Ulusüstü Hukuk
AB hukuku her üye devlette

tamamıyla uygulanmakta mıdır?
•Kural hâlâ “birörnek bütünleşme”
şeklindedir, ancak;
13
Ulusüstü Hukuk
Dışta Kalma İmkanı (Opt-Out)
• Bazı üye devletler bazı politika alanları bakımından dışta kalma imkanına (opt-out)
sahiptir.
• Örneğin, özgürlük, güvenlik ve adalet alanı ile Schengen alanı yönünden (Birleşik
Krallık,) İrlanda ve Danimarka
Daha İleri Bütünleşmeyi Takip Etme Yükümlülüğü (Pre-in)
• Bazı üye devletler bazı politika alanları bakımından daha ileri bütünleşmeyi takip etme
yükümlülüğü (pre-in) altındadır.
• Örneğin Schengen alanı yönünden Bulgaristan, Romanya, Güney Kıbrıs ve
Hırvatistan
14
7
2.11.2021
Ulusüstü Hukuk
Güçlendirilmiş İşbirliği Mekanizması
• belirli sayıdaki üye devlet, AB tasarrufları aracılığıyla, AB’nin kapsadığı
politika alanlarında kendi içlerinde daha çok bütünleşebilir.
• Örneğin boşanmaya ve ayrılığa uygulanacak hukuk, patent, Avrupa
Savcılığı Ofisi…
Sonuç
• Yukarıdaki istisnai haller hariç, kural olarak, AB hukuku tüm üye
devletlerde aynı içeriğe sahiptir.
15
Ön Karar Prosedürü (ABİHA md. 267)

Ön Tespitler
Başvuruya Konu Olabilecekler
Başvuru Yapabilecekler
Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü (Yorum Yönünden)

• Birlik Hukukuna İlişkin Soru
• Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü
Karar ve Sonuçları (Yorum Yönünden)
16
8
2.11.2021
Ön Karar Prosedürü: Ön Tespitler

Temyiz ile Başvuru arasındaki farklar
Temyiz ve başvuru yolunu kim kullanabilir?

• Temyiz davanın taraflarının inisiyatifindedir.
• Başvuru ilgili mahkemenin inisiyatifindedir.
Temyiz ve başvuru yolunda nihai kararı hangi mahkeme verir?

• Temyiz mahkemesi, dava hakkında bir karar vermekte ve alt mahkemenin
kararını kaldırabilmektedir.
• Başvuru mahkemesi, dava hakkında kararı vermek üzere başvuran mahkemeye
konuyu geri göndermektedir.
17
Ön Karar Prosedürü: Ön Tespitler

Ön karar prosedürü bir «başvuru» yolu olduğuna
göre,
ABAD ile ulusal mahkemelerin ilişkisi, özünde

hiyerarşik ilişki midir, yoksa işbirliği ilişkisi midir?
18
9
2.11.2021
Başvuruya Konu Olabilecekler

ABİHA md. 267/1:
• «Avrupa Birliği Adalet Divanı, aşağıdakiler hakkında ön
karar verme yetkisine sahiptir:
• a) Antlaşmalar’ın yorumu,
• b) Birlik kurum, organ, ofis veya ajanslarının
tasarruflarının geçerliliği ve yorumu.»
• Yorum & Geçerlilik
19
Başvuruya Konu Olabilecekler: Yorum

Yönünden
Kurucu antlaşmanın lafzına göre:
• Antlaşmalar
• Birlik kurum, organ, ofis veya ajanslarının tasarrufları
Sizce, ABAD, ön karar prosedürü çerçevesinde, yukarıdaki

kaynaklar ile sınırlı olarak mı, yoksa AB hukukunun tüm
kaynakları yönünden mi yorum yapmaktadır?
20
10
2.11.2021
Başvuruya Konu Olabilecekler: Yorum

Yönünden
Peki, ABAD, hangi gerekçeden hareketle, ön karar
prosedürü çerçevesinde AB hukukunun tüm
kaynakları yönünden yorum yapmaktadır?
• ABAD’a göre ön karar prosedürünün işlevi, “[Birlik] hukuk
sisteminin bir parçasını oluşturan tüm hükümlerin [Birlik]
çapında birörnek uygulanışını ve bu hükümlerin yorumunun
çeşitli üye devletlerce bu hükümlere verilen yoruma göre
farklılaşmamasını sağlamak”tır.
21
Başvuru Yapabilecekler
Ön karar başvurusu yalnızca «üye devlet mahkemesi»
tarafından yapılabilir.
• «AB üyesi devlet»
• «mahkeme»
Peki, «mahkeme» kavramı üye devlet / ilgili birimi tarafından

mı, AB / ABAD tarafından mı belirlenecektir?
22
11
2.11.2021
Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü / Birlik

Hukukuna İlişkin Soru (Yorum Yönünden)
Ulusal mahkeme, ister alt ister nihai mahkeme olsun, birlikte
aranan iki koşul sağlanırsa ön karar prosedürüne başvuru
hakkına sahip olur ve/veya yükümlülüğünü üstlenir:
• (i) Ulusal mahkeme, Birlik hukukunun yorumu ile ilgili bir sorun ile
karşılaşmalıdır.
• Davanın tarafları ortaya koyabilir, ulusal mahkeme re’sen tespit edebilir.
• (ii) Ulusal mahkeme, kendi kararını vermek için bu soruna ilişkin bir (ön)
karara gerek duymalıdır.
• Ölçüt: «potansiyel olarak sonuç üzerinde rol oynamak»
23
Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü /

Yorum Yönünden
Başvuru hakkı ve/veya yükümlülüğü (ABİHA md. 267)
Yalnızca başvuru hakkına sahip mahkemeler

• Alt ulusal mahkeme, yani kararlarına karşı kanun yolu açık bir mahkeme,
ön karar prosedürüne isterse başvurur.
Başvuru hakkına ve yükümlülüğüne sahip mahkemeler

• Nihai ulusal mahkeme, yani kararlarına karşı kanun yolu kapalı bir
mahkeme, kural olarak, ön karar prosedürüne başvurmakla yükümlüdür.
24
12
2.11.2021
Karar ve Sonuçları: Yorum Yönünden /

Yorum ile Uygulama Arasındaki Fark
Ön karar prosedürü çerçevesinde

•ABAD, AB hukukunu yorumlar.
•Ulusal mahkeme, -önündeki davaya AB
hukukunu uygulamaya karar verirse- bu
yorum ile bağlı olarak AB hukukunu uygular.
25
Karar ve Sonuçları: Yorum Yönünden /

Karar ve Sonuçları
İçtihat Hukuku Niteliği

•Her bir üye devlet mahkemesi, ABAD daha
sonraki bir kararı ile dönmediği müddetçe,
ön karar prosedürü çerçevesindeki önceki
kararlar ile bağlı sayılır.
26
13
2.11.2021
Öncelik İlkesi
Öncelik ilkesi neden ortaya çıkmıştır?
• AB hukuku ile ulusal hukuk, aynı ülke üzerinde
birlikte ve yan yana varlıklarını sürdürmektedir.
• Peki, AB hukuku normu ile ulusal hukuk normu
birbirleri ile çatışırsa bu çatışma nasıl
çözülecektir?
27
Öncelik İlkesi / Temelleri

Costa Kararı (Case 6/64)
• İtalya vatandaşı Bay Costa, bir İtalyan elektrik şirketinin pay sahipleri
arasındadır.
• İtalya, AET Antlaşması (kurucu antlaşma) yürürlüğe girdikten sonraki bir
tarihte bir kanun ile bu şirketi kamulaştırmıştır.
• Bay Costa, yaklaşık 1 Euro’ya denk gelen elektrik faturasını ödemeyerek
konuyu mahkemeye taşımıştır.
• Bay Costa’ya göre ilgili kanun AET Antlaşmasına (kurucu antlaşmaya) aykırıdır.
• İtalyan mahkemesi, ABAD’a ön karar prosedürü aracılığıyla başvuru yaparak AB
hukuku ile ulusal hukuk arasındaki çatışmanın nasıl giderilebileceği ile
bağlantılı soru yöneltmiştir.
28
14
2.11.2021
Öncelik İlkesi / Temelleri

ABAD’a göre:
• “[Kurucu antlaşma], sıradan uluslararası anlaşmaların aksine kendi
hukuk sistemini yaratmıştır. Bu sistem, bu antlaşmanın yürürlüğe girmesi
ile beraber üye devletlerin hukuk sistemlerinin ayrılmaz bir parçası
hâline gelmiştir ve mahkemeleri bu sistemi uygulamakla yükümlüdür.”
• [AB] hukuku, “bağımsız bir hukuk kaynağı olarak özel ve orijinal niteliği
gereği” “ulusal hukuk hükümleri tarafından etkisiz kılınamaz.”
• AB hukuku normu ile ulusal hukuk normu birbirleri ile çatışırsa AB
hukuku normu ulusal hukuk normu karşısında öncelik taşır.
29
Öncelik İlkesi / Kapsam

(i) Öncelik ilkesi, AB hukukunun kaynaklarından hangileri
açısından kullanılabilir?
• Öncelik ilkesi AB hukukunun kaynaklarının tümü açısından kullanılabilir.
(ii) AB hukuku, hangi ulusal hukuk karşısında öncelikle

uygulanır?
• AB hukuku ister önceki ister sonraki tarihli olsun tüm ulusal hukuk
karşısında öncelikle uygulanır.
30
15
2.11.2021
Öncelik İlkesi / Kapsam

(iii) Öncelik ilkesi kim tarafından dikkate alınmalıdır?
• Öncelik ilkesi her ulusal organ (özellikle ulusal mahkemeler)
tarafından dikkate alınmalıdır.
(iv) Öncelik ilkesi nasıl sonuç doğurmaktadır?

• Öncelik ilkesinin sonucu olarak AB hukuku normu ile çatışan
ulusal hukuk normu uygulanamaz hâle gelir.
31
Öncelik İlkesi / Örnek

Örnek Olay
• V/X sayılı Tüzük md. 20 “Tüketiciler, kapıdan satış yoluyla aldıkları mallar
bakımından herhangi bir sebep göstermeksizin yedi gün içinde cayma
hakkını kullanabilir” şeklinde olsun.
• İtalyan hukuku A Yönetmeliği md. 50 ise “Tüketiciler, kapıdan satış
yoluyla aldıkları mallar bakımından, makul bir sebep göstermek
suretiyle, yedi gün içinde cayma hakkını kullanabilir” şeklinde olsun.
• Bir İtalyan vatandaşı tüketici, kapıdan satış yoluyla bir mal aldığında,
ancak memnun kalmayarak yedi gün içinde cayma hakkını kullanmak
istediğinde ve bu bir ihtilaf konusu olarak mahkeme önüne geldiğinde
öncelik ilkesi çerçevesinde;
32
16
2.11.2021

AB hukukunun kaynağı
• Tüzük, ulusal hukuk ile çatışma hâlinde öncelikle uygulanacak
AB hukuku kaynakları arasındandır.
Karşısında öncelik kazanılacak ulusal hukuk
• V/X sayılı Tüzük md. 20, ister önceki ister sonraki tarihli olsun
tüm ulusal hukuk karşısında, dolayısıyla İtalyan A Yönetmeliği
md. 50 karşısında, öncelikle uygulanır.
33

Dikkate alacak birim
• Her ulusal organ, dolayısıyla ulusal mahkeme, öncelik ilkesini dikkate
alacaktır.
Sonuç
• AB hukuku normu ile ulusal hukuk normu birbirleri ile çatışıyor mu?
• Eğer çatışma varsa öncelik ilkesi gereği AB hukuku öncelik
taşıyacaktır.
34
17
2.11.2021

…Sonuç
• İtalyan A Yönetmeliği md. 50
• cayma hakkı makul sebep gösterme koşuluna bağlanmıştır.
• V/X sayılı Tüzük md. 20
• cayma hakkı herhangi bir sebep gösterme koşuluna bağlanmamıştır.
• Normlar arasında çatışma mevcuttur.
Öyleyse
• Ulusal mahkeme, öncelik ilkesi çerçevesinde, İtalyan A Yönetmeliği md. 50’yi
bir kenara bırakarak (bu olay yönünden uygulamayarak) V/X sayılı Tüzük md.
20’yi uygulayacaktır.
35
Doğrudan Etki İlkesi

Doğrudan etki ilkesi neden ortaya çıkmıştır?
• AB hukuku “üye devletlerin hukuk sistemlerinin
ayrılmaz bir parçası” olduğuna göre
• üye devletlerdeki gerçek ve tüzel kişiler, bir nevi ulusal
hukuklarını kullanabildikleri gibi, AB hukuku normuna
dayanarak da, örneğin ulusal mahkemeleri önünde bu
normu ileri sürebilecek midir?
36
18
2.11.2021
Doğrudan Etki İlkesi / Temelleri

van Gend & Loos kararı (Case 26/62)
• van Gend & Loos, Hollandalı bir ithalat-ihracat şirketidir.
• Bu şirket, Almanya’dan Hollanda’ya kimyasal madde ithal etmektedir.
• İthalat vergisi ulusal gümrük tarifesine göre 1960 yılına kadar %3 iken, 1960’ta %8’e
çıkmıştır.
• AET Antlaşması md. 12’ye göre ise üye devletler aralarındaki ithalat vergilerini
yükseltmekten kaçınmalıdır.
• van Gend & Loos şirketi, mahkeme önünde bu maddeye dayanarak %8 yerine %3 vergi
ödemesi gerektiğini ileri sürmüştür.
• Hollanda ulusal mahkemesi, ABAD’a ön karar prosedürü aracılığıyla başvuru yaparak
AET Antlaşması md. 12’nin yorumunu istemiştir.
37

ABAD’a göre:
1. Aşama: AB hukukunun ilgili kaynağı doğrudan etki

doğurmaya elverişli midir?
• AET Antlaşması (kurucu antlaşma) doğrudan etki doğurmaya elverişlidir; bu
yönden:
• “[AB], üye devletlerin kendisi yararına, belirli alanlarda da olsa, egemen
yetkilerini sınırladıkları ve öznesi üye devletin yanı sıra onun vatandaşından
da oluşan yeni bir hukuk düzenine varlık kazandırmıştır. Bundan ötürü [AB]
hukuku, üye devlet düzenlemelerinden bağımsız olarak bireylere hem
yükümlülük yükler hem de hak tanır.”
38
19
2.11.2021

2. Aşama: İlgili kural doğrudan etkili midir?
• Bir kural, ana hatlarıyla,
• (i) yeterince açık ve kesin ise,
• (ii) koşulsuz ise,
• (iii) uygulanması ya da etkisi yönünden Birlik kurumları veya üye devletlerce
önlem alınmasını gerektirmiyorsa (yani takdir hakkına yer bırakmıyorsa)
• doğrudan etkilidir.
Sonuç
• AET Antlaşması md. 12, bu koşulları taşıdığından doğrudan etkilidir ve «ulusal
mahkemelerce korunması gereken bireysel haklar yaratan» bir hükümdür.
39
Doğrudan Etki İlkesi / Kapsam

(i) AB hukukunun kaynaklarından hangileri, ne ölçüde
doğrudan etki ilkesine elverişlidir?
• AB hukukunun kaynaklarının hemen hemen tümü, her yönden doğrudan etki
ilkesine elverişlidir.
(i-i) Birtakım kaynaklar doğrudan etkiye elverişli

bulunmamaktadır:
• Uluslararası hukukun genel ilkeleri ve uluslararası teamül hukuku (?)
• AB’nin uluslararası anlaşmalarından bazıları
40
20
2.11.2021

(i-ii) Birtakım kaynaklar, yatay ilişkiler yönünden
değil, yalnızca dikey ilişkiler yönünden doğrudan
etkiye elverişlidir:
• Direktif (ve Karar)
• Uluslararası hukukun genel ilkeleri ve uluslararası teamül
hukuku (?)
• AB’nin uluslararası anlaşmalarından diğerleri (?)
41

(ii) Doğrudan etki ilkesi kim tarafından dikkate alınmalıdır?
• Doğrudan etki ilkesi her ulusal organ (özellikle ulusal mahkemeler)
tarafından dikkate alınmalıdır.
(iii) Doğrudan etki ilkesi, öncelik ilkesi ile birleşerek, nasıl

sonuç doğurmaktadır?
• Özellikle ulusal mahkemeler, bir taraftan önlerindeki meseleye AB
hukukunun o normunu bütünüyle uygulayacak, diğer taraftan ulusal
hukukun o norm ile çatışabilecek hükümlerini bir kenara bırakacaktır.
42
21
2.11.2021
Doğrudan Etki İlkesi / Koşullar

Bir kural,
• (i) yeterince açık ve kesin ise, (ii) koşulsuz ise, (iii) uygulanması ya da etkisi yönünden
Birlik kurumları veya üye devletlerce önlem alınmasını gerektirmiyorsa (yani takdir
hakkına yer bırakmıyorsa) doğrudan etkilidir.
Örnek Ankara Anlaşması md. 12:
• «Âkit Taraflar, aralarında serbest işçi akımını kademeli olarak gerçekleştirmek için,
Topluluğu kuran Antlaşma'nın 48, 49 ve 50. maddelerinden esinlenmekte
uyuşmuştur.»
Örnek ABİHA md. 34:
• «Üye devletler arasında, ithalata ilişkin miktar kısıtlamaları ve eş etkili tüm tedbirler
yasaktır.»
43
Doğrudan Etki İlkesi / Örnek

Örnek Olay
• X/Y sayılı Direktif md. 5 “Üye devletler, işverenlerin, hak edilen yıllık izin
günleri karşılığı olan ücret yönünden aynı veya eşit değerde iş yapan erkekler
ve kadınlar arasında ayrımcılık yapmamasını sağlar” şeklinde olsun.
• ABİHA md. 157: “Her üye devlet, kadın ve erkek işçilere, aynı veya eşit değerde
iş için eşit ücret ilkesinin uygulanmasını sağlar” şeklinde olsun.
• Almanya’daki bir kadın işçi, hak edilen yıllık izin günleri karşılığı olan ücret
yönünden aynı işi yaptığı erkek işçilere nazaran daha dezavantajlı muamele
görüyor olsun.
• Bu kadın işçi, kendi işverenine karşı, AB hukukuna dayanarak, ulusal mahkeme
önünde dava açarak aynı işi yaptığı erkek işçiler ile aynı muameleyi görmeyi
talep ettiğinde;
44
22
2.11.2021

AB hukukunun kaynağı
• Direktif
• Kadın işçi v. İşveren (kişi v. kişi)
• X/Y sayılı Direktif md. 5 doğrudan etki doğuramaz; zira Direktif yatay ilişkiler
yönünden doğrudan etkiye elverişli değildir.
• ABİHA (kurucu antlaşmalar)
• İster dikey ister yatay ilişki olsun doğrudan etkiye elverişlidir.
Dikkate alacak birim

• Her ulusal organ, dolayısıyla ulusal mahkeme, doğrudan etki ilkesini dikkate
alacaktır.
45

Doğrudan etki ilkesinin koşulları
• ABİHA md. 157’nin doğrudan etki ilkesinin koşullarını taşıyor mu?
• Evet!
• «Ücret» ifadesi ne anlama gelir?
• Çok büyük ihtimalle “hak edilen yıllık izin günleri karşılığı olan ücreti” içeriyor
olarak kabul edilecektir.
Sonuç
• Ulusal mahkeme önündeki meseleye ABİHA md. 157’yi bütünüyle uygulayacaktır.
• Kadın işçi hak edilen yıllık izin günleri karşılığı olan ücret yönünden erkek işçiler
ile aynı muameleyi görecektir.
46
23
2.11.2021
Sistemin İşleyişine İlişkin Örnek:

Ahmet, Türk vatandaşı olup Hollanda’da A&H marketinde hukuka uygun
olarak yarı zamanlı bir yıl çalışmıştır. Ahmet, A&H marketinde bir yıl daha
çalışmak üzere çalışma iznini yeniletmek için yetkili ulusal makama
başvurmuştur. Yetkili makama göre Ahmet, yarı zamanlı çalıştığından «işçi»
sayılmaz ve bu nedenle çalışma izni uzatılamaz. Ahmet, bu karara karşı ne
yapabilir?
1/80 OKK md. 6(1) uyarınca: «… bir üye devletin işgücü piyasasına yasal olarak
dahil bulunan bir Türk işçisi: - O üye devlette bir yıllık yasal çalışmadan sonra,
eğer iş mevcut ise, aynı işverenin yanında çalışma iznini yeniletme hakkına
sahiptir. …»
47
Sistemin İşleyişine İlişkin Örnek:

Doğrudan 1/80 OKK md. 6(1) «doğrudan etkili» olduğundan Ahmet 1/80 OKK md. 6(1)’e
Etki İlkesi dayanarak ulusal mahkeme önünde dava açar.
Ön Karar Ulusal mahkeme 1/80 OKK md. 6(1) «AB hukukunun ayrılmaz parçası»
Prosedürü olduğundan «ön karar prosedürü» aracılığıyla ABAD’a başvurabilir / başvurur.
Öncelik Ayrıca, 1/80 OKK md. 6(1) «AB hukukunun ayrılmaz parçası» olduğundan ulusal
İlkesi hukuk karşısında «öncelikle» uygulanır.
SONUÇ Sonuç olarak Ahmet 1/80 OKK md. 6(1) temelinde çalışma iznini yeniletecektir.
48
24
2.11.2021
EKLER
49
ABİHA madde 267

Avrupa Birliği Adalet Divanı, aşağıdakiler hakkında ön karar verme yetkisine
sahiptir:
a) Antlaşmaların yorumu,
b) Birlik kurum, organ, ofis veya ajanslarının tasarruflarının geçerliliği ve yorumu.
Bu tür bir sorunun bir üye devlet mahkemesinde ortaya konması halinde, bu
mahkeme kendi kararını vermek için konuya ilişkin bir karara gerek duyarsa,
Adalet Divanından bu sorun hakkında karar vermesini talep edebilir.
Bu tür bir sorunun, iç hukuka göre kararlarına karşı kanun yolunun kapalı olduğu
bir ulusal mahkemede görülmekte olan bir davada ortaya konması halinde, bu
mahkeme Divana başvurmakla yükümlüdür.
Bu tür bir sorunun bir üye devlet mahkemesinde görülmekte olan tutuklu bir
kişiyle ilgili bir davada ortaya konması halinde, Avrupa Birliği Adalet Divanı
mümkün olan en kısa sürede harekete geçer.
50
25

AB İşleyiş

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

AB İşleyiş

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

28.9.

– Avrupa Birliği’nin İşleyişi –

Disclaimer: The European Commission's support for the production of

AKÇT Antlaşması’na Giden Yol

(1) Avrupa’daki siyasi eğilim değişmiştir:

2) ABD ile Sovyetler Birliği “Soğuk Savaş” içine girmiştir.

AKÇT Antlaşması’na (1951’e) Giden Yol

Ekonomik Açıdan: Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (1948)

Askeri (Savunma) Açıdan: Batı Avrupa Birliği (1948-1954)

Siyasi Açıdan: Avrupa Konseyi (1949)

AKÇT Antlaşması’na (1951’e) Giden Yol

Fransız Hükümeti, Fransız-Alman kömür ve çelik üretiminin bütünüyle,

Böyle bir güçlü üretim biriminin kuruluşu, … [üyesi devletlerin] ekonomik

AKÇT Antlaşması’na (1951’e) Giden Yol

… Fransız Hükümeti, … müzakereleri açmaya hazırdır. … [ilgili]

AKÇT Antlaşması’na (1951’e) Giden Yol

Bütünleşme Projesi, Kendisinden

AKÇT Antlaşması (1951)

Ortak Piyasa: Kömür ve Çelik

AET ve AAET Antlaşmaları’na (1957’ye)

Avrupa Savunma Topluluğu Antlaşması (i-1952)

• Esas mesele: Batı Almanya, kendi ordusuna sahip olmalı mı?

Avrupa Siyasi Topluluğu Antlaşması (t-1953)

• Fransa, 1954 yılında Avrupa Savunma Topluluğu Antlaşması’nı onaylamayı

AET Antlaşması (1957)

Ortak Amaçlar (AET, özellikle):

AET Antlaşması (1957)

AKÇT, AET, AAET: Üç Topluluk – Ortak

1958: Asamble (Parlamento) ve Adalet Divanı

1965: Komisyon ve Konsey

ATS’ye (1987’ye) Giden Yol

İçsel (Topluluk içindeki) Gelişmeler

Dışsal (Topluluk dışındaki) Gelişmeler

ATS’ye (1987’ye) Giden Yol

Dışsal (Topluluk dışındaki) Gelişmeler (Özellikle)

Kurumsal Değişiklikler (Özellikle)

Maddi Değişiklikler (Özellikle)

Maastricht Antlaşması’na (1992’ye)

• İç pazar büyük ölçüde tamamlanmıştır.

Maastricht Antlaşması’na (1992’ye)

• Soğuk Savaş sona ermiştir.

Maastricht Antlaşması (1992)

Maastricht (AB) Antlaşması (i-1992, y-1993)

Avrupa Ortak Dış ve Adalet ve

Maastricht Antlaşması – AET-A

Kurumsal Değişiklikler (Özellikle)

Maddi Değişiklikler (Özellikle)

Amsterdam Antlaşması’na (1997’ye)

Genişleme Temalı gelişmeler

• AB, yeni üye devletler kabul etmiştir.

Amsterdam Antlaşması’na (1997’ye)

Amsterdam Antlaşması (1997)

AB-A ile ilgili değişiklikler (özellikle)

Avrupa Ortak Dış ve Cezai Konularda

Amsterdam Antlaşması – AT-A

Kurumsal Değişiklikler (Özellikle)

Nice Antlaşması’na (2001’e) Giden Yol

Nice Antlaşması (2001)

Özellikle, AT-A ile ilgili kurumsal değişiklikler getirmiştir:

Lizbon Antlaşması’na (2007’ye) Giden Yol

Avrupa Anayasal Antlaşması (yürürlüğe girememiştir…)

Avrupa Anayasal Antlaşması’na (2004’e)

Lizbon Antlaşması’na (2007’ye) Giden Yol

2006 yılı Brüksel Zirvesi: