NGUYEN KHAG TRAI cOoOSsSGo THIET KE Ci NHA XUAT BAN GIAO THONG VAN TAIPGS. TS. NGUYEN KHAC TRAI CO SO THIET Kfi 6 TO CAC YEU CAU THIET KE VA BO TRI CHUNG: * OTOCON ~ 610 CHO NGUOI + OTOTAI 0 T0 CO KHA NANG CO DONG CAO DOAN XE ROMOOC DOAN XE BAN ROMOOC 676 CHG NGUGI HALTHAN 6 TO CHO NGUOI HAI TANG eee eH all| NHA XUAT BAN GIAO THONG VAN TAILOI NOI DAU 6 16 fa mét phyong Hén giao thang duéng 66 quan trong trong mang iw6i giao thong ctla céc quéc gia, dge biét trong cae quéc gia phat ivién, Nhu céu giao thong van tdi khéng ngutng gia ting cing vai kha nang van chuyén hang héa, con nguai mot cach finh hoat da dang, ké od d thanh phd va néng thon a nhang thé hién sir cdp thiét cba phutong tién nay va doi hoi mo! quéde gia phat quan tam thich dang. Sur phat trién ky thuat cla 6 (6 da trai qua nhiéu giai doan, cho ti nay nhiéu tién b6 kg thuat cla nhiéu link vye cong nghé da nhanh chong duoc 4p dung irén G f6, song nhing yéu céu ola céng déng cling da dat ra cdc quy dinh chat ché han, cy thé han, nham dap dng & mttc cao hon nhu edu vén (ai va dam bao an toan giao thing. Cac quy dinh dya ra, cling caéc tién b6 ky thuat duoc 4p dung dé hodn thién Khong ngung chat iugng cia 6 £0. Do vay trong thiét Ké hay danh gid chat furgng si dung, cde kién thie vd 6 t6 luén Iuén déj Adi ca thié phai 66 sung, nang cao va hoan chinh. Mat khac, khu vue céng nghiép 6 (6 ld mét trong cée Khu vuc trong diém thé hién suf phat trién quéc gia déng dan. Khi khu yuc cong nghiép nay md rong, n6 cé thé giip gid quyét mot khGi lrgng nan Ic khé fon, tham chi n6 con 6 vai tra tha ddy cd moi nén cong nghiép Alén dat phat trién. Chinh vi vay cén coi céng nghiép ché tao 6 t6 1a mét nganh cng nghiép mui nhon, va sdn pdm ché tao cia n6 cing phai dap tng cdc yéu cau hét sive chat ché cla céng déng quéc té. Trong diéu kién hién nay, khi san phdm ché tao 6 16 dé mang tink chat toan edu, céu trie 6 16 4 thre hién theo hung tiéu chuan héa, nhung fai rét da dang, gua trinb thiét ké ché tao tr nén nhanh chéng va hiéu qué, vide ché tao va lap rap 6 16 c6 thé khéng nhét thiét di theo nuéng ché tao tir chi tiét ma cé thé fap rap cdc cum va tong thant: theo tiéu chun. Do do trong thiét ké, khai thac 6 16 doi hdi chung ta phai cé kha nang hiéu biét hé théng va cu thé vé cdu tric. Chinh vi cdc ly do néu én cuda sdch “CO SO THET KE O 0" ra doi, mong muén cung cap cho ban doc cae kién thitc co ban vé: — Co sd danh gia chat ludng 6 #6 theo nhing yéu cau toan dién va hién hanh cia quéc té, nhitng co sé nay la nhting yau cau thiét ké hét site co ban.— Néu ra cdc giai phap ky thuat chinh eda 6 té hién nay nham théa man cdc yéu cdu va thé hién su phat trién khong ngimg cia céng nghé 6 td. — Cuén sach cing cung cdp mot sé kién thie co ban vé két cdu va dink hung tinh toan, gidip cho vige thea man yéu cdu khi danh gia thiét ké, Vdi phuong chdm hién dai va hiéu gud, cuén sach chi dé cap tél céc van dé t6ng quat, cdc kién thitc dé danh gid 6 t6 hién nay cla thé gidi, qua do cd thé ka chon phwong phap tiép can voi cGng nghiép 6 t6 trong cac diés kién cu thé, cdc phan séu hon d6i héi phai Hép can voi cdc tu lidu chuyén man khac. Cuén séch duge viét véi muc dich giip cho cac ban doc la: can bd ky thuat trong nganh 6 td, ky thuat vién thiét ké, dac biét la ky su, hoc vién sau dal hoc va sinh vién chuyén nganh nam cudl eung cla chucng trinh Cao dang, Dai hoc co thé nhanh chéng dap dng vdi nhu cu thuc tién cla cong tac thiét ké, khai thac 6t6 hién nay va trong tu¢ng jai. Cuén sach co thé gitp cae co sd dao tao hinh thanh cac tai liéu giang day, hoe tap theo muc tiéu hudn luyén, gilp ban doc cé kha nang ty dao tao, nang cao trinh d6, cap nhat kién thitc méi. Cac tur fiéu cda cuén sach duoc téng hop tr cdc tai liéy nue ngoai mdi xuat ban gan day voi cac ching foal 6 t6 tién tin, d&e biét 14 tong hgp tu céc gido trinh ky thuat cia cde tnréng Cao dang va Dai hoe. Phurong phép trink bay trong cuén séch cé gang di theo hudng hé thdng, hién dal va thyc #6, tao diéu kién cho ban doc cb thé hidu duge dugc céu inie t6ng quat va nnn 10 xu hudng phat irién cia 6 16 trong tuang fai, cling nhu hinh thanh te duy trong ink vutc thiét ké va khai thac 6 {6 phu hap voi quéc té. Qué trinh tng dung tién b6 Khoa hoc ky thuat cla thé gidf xdy ra o rat nhiéu cau trizc trong 6 16, nhung do trinh dé cé han, fai tiép cn vei mét fink vuc ky thudl da nganh cé té¢ 66 phat trién nhanh, chdc chdn cudn séch cn cé nhiing khiém khuyét, chia thda man duge hét cdc niu cdu cda ban doc. Tac gid thanh that mong ban doc thang cam. Cae y kién gop y xin giti vé theo dra chi: B6 mon Ot8 - Khoa Ca khf-Truding Bai hoc Bach khoa Ha NO, E-mail: ktrai2001@yahoo.com Tac giaWUC LUG 5 muc LUC LOI NO! BAU MUC LUC... MOT 86 BON VI 80 LUONG HIEN HANH Chuang 1: CAC VAN BE CG BAN TRONG THIET KE 0 TO 1.1. PHUCNG PHAP THIET KE 0 TO 1.2. CAC GIAI DOAN TRONG THIET KE. 1.2.1. Dit bao nhu cau thi trutng 41.2.2, Thiét lap yeu cau ky thuat 4.2.3. Thiét ké so b6 ban dau 1.2.4. Thiét ké kg thuat va cac tai liéu ky thuat 1.2.5. Thir nghiém va xac dinh cae dac tinh ky thuat .... 1.3. CAC YEU CAU CO BAN BOI VOI KET GAUO TO once 1.4. CAC DANG PHAN LOAI 0 TO. ...... 1.4.1, Phan loai 6 t6 theo tén goi tren ca sd ISO 6549 1.4.2. Phan loai theo khdi lugng toan bo (ECE-R13) 1.4.3. Phan loai 6 t0 theo dac dim ky thuat 1.4.4. Phan loai 6 t6 theo két cau ...... 4.4.5. Phan loai 6 t6 theo céng thie banh xe .. Chuong 2: CAc YEU CAU VE KY THUAT 2.1, YEU CAU VE SUC KEO VA LUONG TIEU THU NHIEN LIEU .... 2.1.1, Site kéo cla 6 t6 con 2.1.2. Ste kéo cla 6 tO tai. 2.1.3, Suc kéo cla 6 16 dau kéo va doan xe 2.1.4, Sic keo clia 6 t6 cd kha nang ca dang cao .. 2.1.5. Cac bién phap gidm lugng tiéu thy nhién ligu 2.4.6. © 16 vdi nguén déng Iyc la dong cc dét trong 2.1.7, T6c d6 lan nhat cia 6 10 Vise 2.4.8. Kha nang vugt déc lon nhat 2.2, CAC YEU CAU VE AN TOAN CUAO TO ... 2.2.41. Tinh antoan .... 2.2.2. An todn chil déng6 CO SO THIET KEOTO 2.2.3, An toan thu dong... 2.2.4, An toan ddi voi mai trudng 2.3. CAC YEU CAU VE TINH LINH HOAT VA COBONG . 23.1. Tinh ca dong cia été . 2.3.2. Codong hinh dang... 2.3.3, Tinh 6n dinh tinh... 2.3.4, Kha nng vuot chudng ngai mém 2.3.5. Tinh linh hoat trong chuyén dong... 2.3.6. Kha nang vuct chuéng ngai nuée .. 2.4. TINH EM DIU VA KHA NANG BAMBUONG 2.4.1, Tinh ém diu trong chuyén dong 2.4.2. Kha nang bam during 2.5, CAC YEU CAU VE TINH BIEU KHIEN CUA 0 TO 2.5.1. Tinh diéu khién va 8n dinh trong chuyén dong 2.5.2. Cac yéu cau thiét ké ha théng lai... 2.5.3, Tinh diéu khién cia 6 t0 con... 2.5.4. Tinh diéu khién va én dinh cla 6 t6 tai 2.6, CAC YEU CAU VE PHANH 0 TO 2.6.1. Cac yéu cdu co ban 2.6.2. Qué tinh phanh va cing thife tinh toan theo fiéu chuan 26.3. Su phan chia ty !@ luc phanh ... . 2.6.4. Chi tiéu vé hiéu qua phanh va tinh 6n dinh ° 10 khi phanh Chuang 3: CAC YEU CAU VE 80 TIN CAY VA TINH KINH TE KY THUAT 3.1, TINH KINH TE TRONG SAN XUAT CHE TAQ. 3.1.1, Nguyén ligu 3.1.2, Tinh cong ngh 3.1.3. Tinh lién tuc cua cng nghé 3.1.4. Cong nghip phu ie 3.1.5. Déng hod cdc cum va hé thong trong thiét KS 3.1.6. Chi philao dong sén xuat ... 3.2. TINH KINH TE TRONG KHAI THAC . 3.2.4. D6 tin cay .. 3.2.2. Tudi tho . 3.2.3. Phan tich tinl h té kg thuat trong khai thac 3.3. HOAN THIEN CHi TIEU KINH TE KY THUATMUC LUC Chung 4: 86 TRICHUNG CUA 6 TO 41. 42. 424 4.2.2. 4.2.3. 43, 431. 4.3.2. 43.3. 4.3.4. 435. 4.36. 447, 438 439. 44. 4d, 442. 4.4.3, 44, 44.5, 4S. 45.1, 452 4.5.3, 454 455, 45.6, TAI LIEU THAM KHAO CAC KHAI NIEM VE BO TRI CHUNG 070 ....... BO TRI CHUNG 0 TO CON Cac dang bé tri khung vé Cac so d6 HTTL 6 t6 con .. Khéng gian ting dung trong 6 t6. con BO TRI CHUNG © TO TAL ...... Cac mau cg ban 6 6 tai Khdi tugng Kich thuéc Buéng {ai Ba tri chung 6 16.66 kha nang ca dong cao. Cac so. dé HTTL 6 16 tai Oto chuyan dung. Cac toa hé théng freo cho 6 t B6 tri cac dang va cac cum truyén luc lién quan BOAN XE ase ae Khai nig vé doan xe. 0 16 dau kéo Ban romooc Romooc ........ Chon cong suat dong ¢ 86 TRI CHUNG 6 TO CHONGUSI .... Phan loai 4 t cha ngudi B6 tri chung xe cha ngudj loai tieu chuan (Standard) B6 tri truyén luc cho 6 16 chd ngudi hai than... 0 t6 cha ngudi hai tang... Déng hoa cac mau 6 to cha ngudi Bd tri chung xe ché ngudi loai nhdCOSOTHIET KE 0 TO MOT SG BON vi DO LUGNG HIEN HANH - C&c don vi co ban: (ISO 31 1992) va (ICVN 6398) Tén dai kigng si Tén dal iuong si | 0 dai m__ || Cueng 46 dang dian A | Khdi lugng (Kiloaram) kg || Dign thé v4 Thai gian-giay s Bian 1G Q Lyc N Tan sé Hz Ap suat, Ung suat Pa__|| Goc phang rad (-) Céng, Nang Iuong J Nit do Keavin K Céng suat Ww Nhiét 44 Celsius °C - Métsé don vj do luéng duge ding cing véi SI Tén dai lugng | Butge ding | Quy ddl | Téndailuong | Bite ding | Quy dor Thai giarepht min Hai iy ile 4852 m Thai gian-gier h Dign tich (are) a 100m? Thi gian-ngay d Knéituanig tan) t 10k Thé tich no ‘tam? || Ap suat bar 10°Pa — Bdisd va ude sé Tangol_[ Gat) | Kyhigu | Téngoi | Giatri | Kyhiéu Tera 40% T Desi 407 d { Siga_ 10" GI Cent 107 3 Mega 10° M Milt 40° m Kilo 10° k Micro 19° Le Heclo 10? h Nano 10° D Deca 19 da__|| Pico io p - Béng ddi don vi (US sang $1) Ban vido us SI T_bon vido us Si Chidu dai tt 0,3048 m Gia te ftis® | 0,3048 mis? zi in 254mm, Khéikiong | b> (pound) | 453,59237 g_| (dam) mile | 1.609344 km | Khdi Kong ton _| 907,185 kg Dibe tich f | 0,0929m? (| Luc bt | 4.4482 N Thé tich ® | 0.02832 m*___ | Momen iyc Ibift | 1,385818 Nm : in? 16.387 om? | Céng fulbf__| 1.385818 J : gal | 3.7854dm> | Cang sudt rp | 45,7 W Téc 46 ts 10,3048 m/s Ap suat Ibfitt? 47,88 Pa - railefh | 1,609 kmh, : lovin ips) | 894,76 PeChuong I CAC VAN DE CO BAN TRONG THIET KE 6:10 1.1, PHUONG PHAP THIET KE 0 TO Qua trinh tao nén: cdc san phd4m 6 td mdi tix ché tao hay lp rap téng thanh, cdc hé théng va céc cum téng thanh mdi, cdc thay déi quan trong trong két c&u nhAm lam hoan thién hon tinh chat van tai eba 6 t6 duge goi 1A thiét ké 6 té. Phan tao nén cAu tric tit du thao trén cac ban vé phac va x4y dung cdc tai liéu ky thuat dé chuyén y tuéng thiét ké thanh sn phdm 1A mot phan viée co ban cua thiét ké. Viéc tao dung nén edu tric trong qué trinh thiét ké 1a cong viée thiét ké chuyén mén dae biét ban ddu cha qua trinh tao nén san phém mdi ean phai bao gém: — XAy dung tai ligu vé, — Tinh toan li thuyét, ~ Cée thye nghiém dénh gid thi nghiém, — Nghién eitu phat trign, — Cée gidi phap cong nghé. Cac céng viéc nay can tién hanh than trong vdi cac co sd khoa hoc, cd 86 ky thuat, co sé; kinh té, thdm my, nhén trac. A - Co sé khoa hoc cua thiét ké Céng tac thiét ké 6 t6 IA mt cong vide k¥ thuat phitc tap cdn phai o6 phuidng phap tu duy khoa hoe dé tao nén cde sin ph4in hodn thién. Ban chat cua trinh ty khoa hoc trong thiét ké 1a d ch6: trén co sd kha nang khoa hoc va ky thuat théng qua efe phuong phdp hién dai phan tich va téng quat héa cing véi kinh nghiém dé c6 thé hiéu duge nhiém vu cho trude, xAc dinh con dudng thiét ké, cAc giai phap ¢4i uu ma tiéu tén thai gian ngiin nhat. Vide sit dung cae phudng phap khoa hoc tao diéu kién10 Osi THIET KE OTO cho viée xc dinh chat lugng va dae tinh cia cdc két cau cing nhu dy kién cdc giai phap téi uu tong thich véi dinh cao cha sy phat trién cha thé gidi. Théng qua cdc nghién cilu khoa hoc ¢4 thé: - Dy béo cae hién twgng chuta quen biét trong qua trinh lam viée cha cdc két cau va cdc téng thanh, — Kae dinh cdc qua trinh vat ly, eae dc trumg cha két clu, cdc kha nang ting dung vat ligu mdi pha h¢p vdi sy phat trién ca cong nghiép. Trén co sé dé hoan thién ky thuat, hoan thién phudng phap thiét ké& — Xac dinh nguyén nhan cia cac hu héng khéc nhau, — Xay dung phugng phap tinh toan chinh xac, — Kay dung cdc tiéu chun d4nh gid dac tinh cia 6 t6 va cdc b6 phan cia né, - X&c dinh su phu thugec cha tinh chat van tai cla 6 té vao tinh chat lam viéc cla cdc cum téng thanh va cc hé thdng trén 6 t6. B - Co sé ky thuat cda thiét ké Khi thiét ké phai st dung ede phuang php thiét ké tién tién nhét, tan dung tdi da cdc tién b6 khoa hoc k¥ thuat, cde hiéu bist trong Tinh vue phat trién két edu 6 t6 (cdu truc, sd dd, hé théng, nguyén ly lam viée, cac @&c tinh cha qua trinh lam viée, cdc théng sé két cu. Quan trong nht 1a sit dung cae tiéu chudn hién hanh, su dung cae vat ligu méi (kim loai chat luong cao, gang, hgp kim nhém, chat déo...) nhdam dam bio cac kha nang 4p dung san phdm vao trong thue té. Vai trd cla may tinh trong qué trinh thiét ké 1a rét quan trong, nhung may tinh cling khéng thé thay thé thue nghiém va kinh nghiém. Ngay nay do kha ndng r&t manh ctia may tink cho phép su dung rat nhiéu céng cu manh trong tinh toan cing nhu trong mé phong qua trinh, lai nhanh chong thé hién qua d6 hoa. Do vay viée tan dung kha nang may tinh cé thé gitp ngAn thdi gian phdn dodn khao sat, m§t khdc phan hep ving khao st thuc nghiém. C6 thé ndi: vai tré cha céng eu méy tink hé trd qua trinh thiét ké 1a khong thé thigu duge. Co s6 k¥ thuat trong thiét ké néu ra phai nhaim dam bao cho két cau 46 xudt cé chat lugng cao, san phém tuong dudng véi trinh dO cia thé gidi, tudi tho va dé tin cay cao. Dé thie hién diéu nay cén thiét phai tién hanh nhiéu thi nghiém trong linh vuc khi déng, trong cdc labo., thi trén bai (polygon), thi trén dutng.Chutong 1: CAC VAN DE CO BAN TRONG THIET KE 010 4 C- Cd sé kinh t6 cc thiét ké Chat lugng san pham lién quan mat thiét vdi chi tiéu danh gia kinh 1é trong san xudt ché tao va sti dyng. C4c phuong an dé xudt khdc nhau cua gidi ph4p két cdu luén phai dtide danh gid vé phuong dién kinh té. Cec phuong an Iva chon cn phai dam bao thuc hién t6t nhat chtte nang cia két e&u phai thyc hién, déng thai tiéu ton ft nh&t nguyén nhién li6u, céng stte con ngudi ké cA trong ché tao va trong van tai. Trén co sd phan tich tinh kinh té@ trong méi tuong quan téng quat cua nén kinh té x@ h6i, xac dinh kiéu 6 té co sd, hé théng truyén luc... Sau dé xac dinh va lua chon cdc mau tiép theo (modify) sao cho pha hét yéu cau cha van tai kinh té. Cac thing 86 két eau, kich thude vA day kiéu xe duige thiét lap cdin xuat phat ti mdi kiéu xe duige sii dyng sao cho: pha hep vdi muc dich kinh t& phi: hgp véi e4c chtte nang theo muc dich sti dung cua né ma khéng bj chéng chéo. Phan tich trong qu4 trinh thiét ké cén phai mé xé ca vé chi phi nguyén vat ligéu nhim dap ting cao nhdt nhiém vu. Cac két cu phai thyc hién theo huéng nang cao tudi tho va 6 higu qua kinh té r6 rang. Tinh kinh té cing cdn thiét dit ra ké cA trong trwdng hgp 6 nhiing tién b6 ky thuat, nhitng hoan thién tién tién, nang cao chat ludng cua san pham. D - Co sé thdm my cia thiét ké Trong thiét ké 6 t6 con cén dap tng hang loat yéu cdu ky thuat vé thdm my. Nhiém vu eda thiét ké thm mg ky thuat phdi duge dat ra ngay ti dau sao cho pha hgp véi tigu chudn thadm my da céng bé trong giai doan hién thdi, ching han nhu hinh dang bén ngoai, mau son, tuong guan kich thuée hinh hoe .... Van dé thiét ké thdm mf lién quan tdi cac kién thtte vé dong luc hoc 6 t6. Cac nha thiét ké thdm my thudng phai c6 hiéu biét (t vé nhan trée va thdm my cong nghiép 6 t6 dé tao ra cfc sain phdm 6 an tudng theo thuong hiéu cla mau thiét ké. Van dé thiét ké thém my khéng bao ham van dé chon vat ligu cd ban, gia céng va tao hinh cd ban ban dau. E - Co sé nhén trade eda thiét ké Khi thiét ké odn dan ra cac yéu cdu vé nhan trac sé sti dung phuong tién dé. C4c d&c diém vé kich thuéc, vA chite nang edn phai pha hgp véi12 cos THIET KE OTO nhan trée vat ly cia con ngudi. Vé phuung dién thdm m¥ va han trac 1a mét nganh su cua cong tac thiét ké Thiét ké 6 t6 can phai pha hop voi con ngudi, vi con nguti sit dung 6 16. C4e yéu cdu cu thé vé nhan trac 1A phai dam b4o t6i uu vé: — Kha nang diéu khién cia ngudi 14i vdi cae co c&u diéu khién, - Sy pha hgp cia con ngudi véi kha nang quan sat, chiéu sang trén xe va ngoai xe, — Dam bao kha nang danh khéng gian thich hgp cho con ngudi trén 6 té, dac biét 1a khi xAy ra tai nan cfn tén tai khodng khong gian danh cho su séng cia con ngudi, ~ Tién nghi trong tw thé ngdi, ding trén 6 t6, ... Trén co sé nhAn trae hoc e6 thé thiét k@ cdc “figurin - hinh nhan” thay thé ngudi that trong cde thit nghiém vé an toan khi dam dé, va cham. F- Nguyén fae 16 chite eda thiét ké Neguyén tac t6 chic cha thiét ké cho m6t hé thdng diéu hanh Ja lam sao luén ndm chée tap thé tham gia céng viée thiét ké, phat trién ste sang tao cua cde nha thiét ké, cdc ky thuat vién, cng nhan thue nghiém vA moi thanh vién lién quan téi viée gidi quyét nhiém vu thiét ké Cong viéc hoan thién va sdng tao cho mét khéi lueng Idn san ph4m trong thii gian ngén, do vay cong vide ddi hdi tién hanh vdi mat tap thé Ién. Trong diéu kién hién nay cc san phém 6 t6 r&t da dang va nhiéu ching loai, do vay khéng chi cin e6 ede tap thé eae nha thiét ké sang tao, ma con can té ehttc mot c&ch khoa hoc va théng minh dé cé thé tién hanh cfic phuong phap céng nghé va 4p dung tién b6 khoa hee ky thudt mdi. Tap thé thiét ké duge Janh dao béi cée can bé chi tri (ky su trudne). Cc can b6 nay ddi hdi c6 kha nang t6 chite va hién thye ede nhiém vu cia du an phu thude vao mie dé sang tao cha san phdm du kién, O té va cae eum téng thanh cilia né rat phiic tap. Viée thiét ké ching bj phu thuée nhiéu vao cong nghé san xuéit, vat ligu va cd sd kinh té san xudt. Trong ting giai doan nhiém vy san xudt, trung tam cua day chuyén phu thuée vao san phdm chinh eda co sG san xuat, do vay viée thiét k@ 6 t6 cAn thiét phai gan lién voi diéu kién sdn xudt va tinh dén kha nang dam bao san xudt hang leat. Chi phi cho thiét k@ san xudt 6 té 1a m6t phan trong chi phi toan bd yéu cdu ngay nay, do vay edn phai 6 ging thes hudng dam bao tudi tho dai cha mau san ph4m. Nhu vay déi vdi cing viée sang tao khj thiét kéChuang 1: CAC VEN BE CO BAN TRONG THIET KE 0 TO 18 cén phai dink huéng khong chi 14 tinh kinh't& trong san phdm ché tao ma truée hét 14 dinh hudng theo viéc théa man muc dich st dung. 1.2, CAC GIAI DOAN TRONG THIET KE 1.2.1, Dy bao nhu ciu thi trudng Xudt phat ta cae théng ké tim hiéu cia thi truéng 6 t6 bao gém nhu cdu cia: cdc ving lanh thé trong quéc gia, quée t€ dhe biét cdc quéc gia 6 du dinh xuat khdu, xe lap cdc du b4o vé: — Loai 6 16 (typ) yén cAu, + Cac da&c tinh kf thuat yéu cau, — §é lugng yéu cau, — Thai diém va cae giai doan cé nhu cau, — Trinh dé, dc diém khai thac sit dung. Cac dac tinh ky thuat yéu edu bao gém cae théng sé co ban ky thuat ban dau cha 6 t6 va JA théng sd quan trong nhat nham dé danh gia chat ludng san phdém sau khi san xuét. Khi thiét lap céc théng sd co ban ky thudt ban dau cho 6 t6 cé thé sit dung so dé sau day (hinh 1-2): Kha nang san xuat hang loat Kha nang céng aghd trong nurse Kha nang ahap ngoai Hinh 1-1: So dé thiét lap cdc thang sé co ban kf thuat cho 6 to Trinh 4 ky thuat cla thé gidi Yeu cau trong nude Kha nang nghién cutu phat trién Kinh nghiém trong ché tao Kha nang déng hoa You cdu cdc thi trutng khdc Tigu chudin (1uat) hién hanh Tudi tho cha cac mau thiét ké phy thude vao loai 6 t6. Thong thudng gia tri cha né nhv sau: — 0 td con khodng 6 nam, — 06 tai khoang 10 nam.“4 60 sd THET KE OTO Néu ngay tt ban d4u khi thiét ké m&u 4 mite dé tién tién nb&t thi tudi the cla m&u c6 thé tdi 15 ndm cho 6 td tai. Véi 6 t6 con, tudi tho cha mau phy thuéc vao sy phat trién cla cing nghiép 6 t6 toan cdu, do dé binh thudng ¢6 thé chi duy tri miu khodng 3 nam. Tudi tho m4u eda c4c cum téng thanh trén 6 t6 cé thé 6 théi gian dai hon so véi tudi tho mau 6 t6 do vide sit dung lai cdc cum téng thanh nay cho céc mau tiép sau. Trong thiét ké cdn phai coi tuéi the cha mau duge duy tri tdi khi cd kha nang dua ra mau mdi, cé nghia Ja phu hop vdi du bao vé nhu edu thi triténg cua giai doan tiép sau. Nhiém vy cia du bao 1a thu thap va dua ra c&c théng sé kf thuat du- kién quan trong, ch&t lugng san phdm trén co sé thong ké ban dau tai thai diém c6 du kién thiét lap m4u, chdng han nhu: bé tri chung, tai trong hiiu ich, khéi lugng toan bd, t6e 46 van tai trung binh va téi da, dac tinh kéo, phanh, tudi tho, cOng nghé, tinh kinh té..... Khi tinh toan cho mét mau cy thé cAn phai tinh dén dy bdo ngin nh&t (t6i da tuéi tho mau 1a tit 5 dén 10 nam). Tudi tho eda c&e cum téng thanh cé thé tinh to4n dén thdi gian kéo dai tif 15 dén 20 nam theo su phat trién cha kf thuat hién dai. Nghién cttu du bao duge tién hanh trén cd sd phan tich cdc xu huéng phat trign, c&c quy ]uat phat trién etia phuong tién giao théng van tai khac, kinh nghiém céng déng, cAc kha nang hoan thién khoa hoc ky thuat eta cac linh vue khae phuc vu cho cing nghiép 6 té.... Du bdo cac tiéu chudn sé duge &p dung vao mAu san ph4m chon dé san xudt, cc kha nang hoan thién két eéu phi hgp véi cdc tiéu chudn quy dinh trong tuong lai, nhdm dam bao tudi tho cha mau, Phuong phap cd ban aé du bao su phat trién cla phuong tién giao thong, chi yéu nhi di béo bang may tinh trén co sé cdc 66 ligu thu thap va tinh toan trong tudng lai. Cong cy toan hoc su dung phu thudc vao cée phugng phap tinh ma khoa hoe ky thuat tién tién cho phép Gy thuyét vé du bao, déng lyc hoc kf thuat, mé hinh héa hay mé phéng...). Qua trinh dy bdo cht yéu dua vao phuong phap thdéng ké va ly thuyét hé thong. Viée thu thap dit liéu cfin chinh xdc, khach quan va khoa hoc. Vide tim hiéu cdc tiéu chudn cia quée té, ving hay quéc gia théng qua cac tiéu chudn ban hanh nhu: ISO, ECE, FMVSS (M§), DIN, JIS chaChuong 1: CAC VAN DE CO BAN TRONG THIET KE 0 TO 18 cdc quéc gia tién tién cho phép ede mau ché tao dap ting kha nang mé réng thi trudng va chuyén giao cong nghé gifia cac quéc gia. Su pht hop ec tht nghiém cua mau véi cdc tiéu chuéin duce coi trong hdn cd, vi cdc thit nghiém trong ving c4n thiét gitip cho kha nang hoan thién cdi tién Ap ing vdi nhu edu sti dyng thye t8. Trén cd s8 dé cho phép chap nhan tham dinh kiéu va ban quyén ché tao cua nha san xuat. Thiét ké 6 té 14 mét qué trinh sdng tao tong hgp phtte tap, trong dé can phai gan lién qua trinh xdc dinh mfu méi vdi céng nghé san xuat va ky thuat tién tién. Cac sin phdm cba qua trinh nay luén chiu thi thdch cao @6 cia thi truéng: vé mat an toan ky thuat va an toan méi truéng, vé gid thanh va nhu cfu st dung. Dé la nhiing khé khan lén trong viée thiét ké ché tao 6 t6 ma qué trinh ban déu nhat thiét phai duge dat ra day aa. Cac nha thiét ké cin hét sic tiét kiém trong san xuat, vi vay luén lu6én nay sinh eée mau thudn trong qua trinh thiét ké. Biét dung héa cdc mau thuan bing cfc gidi ph4p ky thuat théng minh sé c6 thé dem lai cho mu thiét ké c&e tinh nang uu viét va hiéu qua kinh té x4 hdi cao. Cé thé dinh nghia vé thiét ké duéi quan niém kinh t& — ky thuat: thiét ké 1a qué trinh dung héa cdc mau thudn trén cd sé théa man cac muc dich sw dung. 1.2.2. Thiét lap yéu cau ky thuat Yeu cdu ky thuat (YCKT) 1a cde diéu kién ky thudt cu thé ding cho viée thiat ké két cau 6 té, dé 1A cdc tu liéu cd sd mang tinh nguyén tac (phai thoa man) trong khi thiét ké@. YCKT c@ thé hiéu 14: dé bai k¥ thuat a6i voi viée thiét ké san phdm mi, cAc gidi phap hién dai héa két c&u. YCKT xdc dinh thi gian dua ra cae mu mdi, diéu kién van tai, d4c tinh ky thuat, chi tiéu ch&t lugng va thai gian xudt tinh hé so két edu. Néi dung YCKT bao gém: 1. Die diém ctla thj trudng ving lanh thé sit dung 6 t6, diéu kién va ché dé van tai, dae diém khi hau, 2. So higng san phdm dy kién, 3. Cac yéu cau, dac tinh ky thuat cua 6 t6 bao gdm: — Cac théng sé ky thuat cd ban: tée 46, cong sudt, kha nang gia téc, tidu thu nhién liéu, kich thudc bao ngoai, kha nang kéo moéc ...),‘Chutong 1: CAC VAN DE CO BAN TRONG THIET KE 0 TO 17 KE hoach dyvan Thidt ké ban déu Tinh toan sd b6 fo Oy kin kel cou - Thiet hé kf thudt Sink hinh idl phap ky Nghign egtu thuat | phat trién Nghién city Thidt KS ky thuat Tinh toan san xuat cum téng thanh ¥ I wes Tat ligu thidt ké Kiém ching kha nang 4 ARTI kj thuat chi tlét bong nghé Tinh toandam bio) | |} + \ fran ich vat gu te(\ [Sin xuat chi tat rian id va céng nghé it i anh sie \ Hh tiprapeam | tng thanh va 63, 1 t jj L_taathanm veges | | a it 1 i ene i Thif nghlém cum tng I Xée nhan \b-—4 than vamiué1e | —————>} mau cum \ {prototyp) t < | Thiét ké san xuat 7 hang toat San xuat thir rT thee leat, t | Thetnghlém ,o thee lost | ' 4 1 Sia chita, hoan thign Le tal ligu San xuat (> hang logt Hinh 1-2: Sq 46 trinh ty cong vic khi thiét ké phat trién18 COSOTHIET KE OTO Cé thé néi: YCKT Jd dink hung cv ban ban dau cho cong viée phat trién mau mdi, cho viéc 4p dung cac cing nghé tién tién vao san yudt. 1.23. Thi&t ké so bé ban dau Trén co sé YCKT edn thiét tién hanh cae thiét k@ ban d4u (thiét ké sd bé). Thiét k& ban dau 1a thiét ké eae két eu cv ban va gidi phdp nguyén tée cho 6 tO vA cdc cum téng thanh cla 6 té. Nhiém vu co ban cita thiét ké ban dau baa gém: 1. Chon cac cum téng thanh cd ban eta 6 t, bd tri cac khoang, khéng gian ngudi l4i, khoang hanh khdch hay thing chita hang (c6 thé goi la bé tri chung cho 6 t6 theo tinh nang ky thuat yéu edu). 2. Phan tich cdc kha nang thuc hién eae YCKT vé myc dich su dung 6 t6, diéu kién van tai, gidi han tai trong va khéng gian ehiém chd khi 6 t6 lam viéc. 3. Xay dung cae gidi phap dé thic hién cdc chi tiéu an toan, 46 tin c&y theo YCKT da chon. 4. Danh gia é td theo quan didm nhan trdc va thdm my. Vé mat nay c6 thé phai dé xudt thiét ké so bé nhd cde hinh nhdn (dang maket). Maket c6 thé tao nén chii yéu adi vdi 14i xe sao cho phil hop vdi ché 1am vide va vi tri cae co cfu diéu khién trong khu vue ngudi lai, 5. Soan thao cae yéu edu eu thé cho cée cum téng thanh pha hdp voi yéu cu téng thé cha mau 6 té, cimg nhu du kién cdc vat héu mdi sé due sti dung nhAm gidm vhe ti trong eda 6 td. 6. Du kién xdc dinh cae cum, chi tiét dude stt dung theo dang déng héa vdi cac m4u da ché tao, déng thoi chi ra kha nang md rang tinh déng héa cho cae mau ché tgo sau nay. Tap hop tu liéy eta thiét ké ban dAu 1A ca sé cho ede gidi phap kéi cau cu thé. St dung cdc két qua vé trong hong va kich thuée sé quyét dinh cong thiic banh xe, hé thong truyén hic vA kich thude cho hé thong 14i, phanh, treo ... Véi 6 té tai, can thiét xac dinh khéng gian cho buéng Idi, lat buéng 1ai, trong lugng cAc phan treo va khong treo, kha nang bé tri cAcdang...Chung 1: CAG VANE CO BAN TRONG THIET KE 076 18 Thiet ké ban dau phai dim bao: két cfu don gidn nhéat c6 thé, céc ban vé bé tri chung vi tri cic cum téng thanh va cac bd phan ed ban, cc quy dinh ky thuat rd rang cu thé, cde gidi phdp céng nghé ngén gon, cdc dac tinh k¥ thuat co ban: tai trong (toan bd, khéng tai), tai trong trén céc cdu 4 cae trang thai, t6c dé ldn nhit, dae tinh tée d6, d&c tinh phanh, kich thudc bao ngoai, kich thuéc bén trong, kkich thude trong tam, chiéu sng, ban kinh quay vang, kiéu vA kich thude banh xe, céng sudt va mémen dong co. Quy dinh ky thuat bao gdm cde quy dinh nhAm thue hién cae YCKT cha mau 6 16 sé thiét ké, néu c6 sai léch phai chi ro nguyén nhan dé cé thé hiéu chinh sau nay cho thich hop. 1.2.4. Thiét ké k¥ thuat va cac tai ligu ky thuat Thiét ké ky thugt trén cd sd YCKT va thiét ké ban dau 1a cde gidi phap ky thuat cu thé dude Iya chon va thyc hién dé hinh thanh két cau 6 té, chang han nhw viée bé tri cic khoang ede cum téng thanh, cde bd phan chi tiét. Thiét ké ky thuat sé thue hién céc nhiém vy sau: 1 or 6. Thiét ké tat c& dc bé phan cla 6 t6 tao nén cac sé lidu ky thudt chinh x4c vé kich thudée, trong lugng, ede dac tinh ky thudt cu thé, vi tri. Tinh ton cée két cfu Ifa chon, thiét lap ede kich thudée cho chi tiét cha 6 té, XMAy dung két e&u 6 t6 bao gdm: hé thong truyén lye, cde cd cu diéu khién..., B6 tri cdc khong gian lam viée cia ngubi 14i, ghé ngéi, od cau diéu khién, dung cu do kiém can thidt. Say dung cdc nguyén iy lam viée cia cae cum hay két cu cho toan b§ xe, cdc cum téng thanh, cfc b6 phan, hé thong. Tinh chinh xe ede thang sé vé trong ludng, kich thude, vi tri chinh x4c cia cdc cum va tong thanh, b6 phan. Viée tinh toan thiét ké ky thuat cing tién hanh nhu khi thiét ké ban dau nhung tién hanh ti mi hon. Trong giai doan nay cong viée thiét ké ky20 Co SO THIET KE OTO thuat duge thue hién ky lidng va phai thieh hgp véi cA theo quan diém nhan trac va thim my. Kha nang van tai duge danh Bia va so sanh véi ede mau 6 té cing loai. Mite dé k¥ thuat phai dude so sénh véi cfc 6 t6 cling loai da san xudt trude ddy 6 trong nude hodc cla nude ngoai (cing cong thitc banh xe, xéip xi hay bang tai trong). Tai liéu thiét ké ky thuat bao gém cac ban vé toan xe, cdc cum tong thanh cac b6 phan, ede tu ligu tinh toan, cc mu modify co ban. Thiét ké ky thuat con bao gém cac tai lidu cua mau thiét ké (prototyp) va thiét ké cac qué trinh céng nghé san xudt hang loat. Cae tu liéu cho sén xudt hang loat phai tinh dén kha ndng céng nghé san xuat vdi sé lugng lén. Khi dé, c6 thé phai tinh ca nhting phan cong viée do c6 thé phai thay adi két c&u sao cho phu hop véi viée san xuat cé sé lugng lén. Tai lidu thiét ké la cdc ban vé téng thé, cdc cum téng thanh va ban vé chi tiét, quy trinh céng nghé. Viée x4y dung quy trinh thit nghiém edn thiét tién hanh trong giai doan nay. Cac bd phan céng nghé ché tao sé cing lam viéc véi cde cén bd ky thuat thiét ké (lam viéc song song) téi tifng chi tiét thiét ké, hiéu chinh thiét ké kip thdi va xdéy dung hoan chinh qué trinh céng nghé cho sadn xuat. Tién hanh Jép r4p két cau, kiém tra san phdém nbd ede céng vide phan tich danh gid. Tat c& cdc théing s0 k¥ thuat cua 6 6 phai duge thd nghiém trén cum téng thanh va toan bé 6 té theo dé tin cay va dé bén. 1.2.5. Thi nghiém va xac dinh cac dac tinh ky thuat a) Cac hinh thie thit nghiém khi thiét k& Tht nghiém khi thiét ké dude tién hanh vdi nhiéu muec dich khac nhau, song trong qua trinh thii nghiém s6 liéu dude bao quan va ding chung theo ce hinh thie: Céng bé chat lugng san phdm: + Cac thong sé kich thude va trong higng ce ban, + Cac sé liéu vé cng suat, + Tinh kinh té nhién liéu, + BDéec tinh phanh, + Chat iugng vé dé dn,Chuong 1: CAC VAN BE CO BAN TRONG THIET KE OTO 21 + Bé ém diu, + Kha nang diéu khién va én dinh, + D6 bén va dé tin cAy, + Cac tinh ning riéng biét, .... — Phét trién san pha: + Hiéu qua kinh té trong san xuat, ché tao + Higu qua trong van tai, + Hiéu qua cia cdc giai phap céng nghé dua vae trong méu thiét ké, + Kha nang thye hién va hodn thién chat lugng theo cée tiéu chuan quée té, + Cac tén tai do yéu cdu cla gid thanh san pham, diéu kién cong . nghé gidi han. Su phat trién san pham qua thi nghiém 1A két qua cha cdc mAu trude dé, trén cd sd d6 c6 thé dua ra cdc két luan dinh hudng cho cdc san pham eva tuong lai Cac thit nghiém duce tién hanh chinh x4e déi héi cé kinh phi cao, song la m6t b6 phan khéng thé thiéu duge trong qua trinh thiét ké. Qué trinh thd nghiém va két qua gitp cho viée duy tri mAu thiét ké, déng hod chi tiét hay cum san pham, tic 1A déng gép vao viée gidm chi phi san xuat ché tao va nghién ctu phat trién. Quan trong nhat trong viéc thiét ké 1A luén dat nhiém vu thod man yéu céu thi trudng 3 mite t6i da c6 thé, diéu nay sé gitip cho mAu ché tao c6 thai gian sdng lau dai, khang djnh thudng higu san phém. Quan trong trong qua trinh thiét ké la x4c dinh ehitc nang dé tin cAy va tuéi tho bing cde thé nghiém trong phong thi nghiém hay trong thit nghiém van tai that. Tu liéu quan trong trong giai doan truée san xudt la khang dinh chat luong va dé tin cAy cia sin phdm. Theo mye dich thi nghiém cé thé chia ra: 1. Thit nghiém chtte nang 14 thi nghiém nhdm xac dinh chie nang cua mét bé phan hay cua ca 6 t6. Cac that nghiém céc cum cha hé théng truyén luc, thd nghiém chtte nang, tht nghiém vé diéu khién, thi nghiém phanh, lai, thi nghiém cde dac tinh dang luc hoe, thii nghiém hudng chuyén dong, thit nghiém cdc chiie nang die biét theo muc dich stt dung, thi nghiém vé dé bén va rung dOng ..., thuée vé thiy nghiém nay.22 CO SOTHETKE OTO 2. Thu nghiém vé dé bén 1a thi nghiém nhdm xéc dinh 46 bén cia cae bé phan. Cac thit nghiém site bén ea céc chi tiét bé phan, thit nghiém chiu tai tinh va déng (chu ky), thd nghiém bién dang an todn thu dong cha 6 t6, tht nghiém vé day dai bao vé, tui khi, ... thudc vé thd nghiém nay. 3. Thit nghiém vé d6 tin cay va tudi the la thit nghiém nhdm theo déi va quan ly tudi the cha cac chi tiét trong van tai. Thu nghiém thai han st dung cha dOng ca, ly hop h6p 86, treo.... thude vao loai nay. Cac thit nghiém cdn tién hanh vdi tat cA cdc té hop két céu ctla 4 t6 va toan bé 6 16, Dé thdi gian nghién eitu phat trién khong bi kéo dai cdn thiét thd nghiém song song (tién hanh déng thdi) va hoan thién tu liéu. Cac khiém khuyét phat hién cdn nhanh chéng phat hién va t6 chic edi tién. Cac néi dung co ban cia thit nghiém trinh bay trén hinh 1-3. THU NGHIEM MINH CHUNG THU NGHIEM TRONG VAN TAI BIEU KHIEN. BONG LYC HOC TINH KINH TE S1EU KHIEN HUONG. CHUYEN DUNG MOI TRUONG Hinh 1-3: Cac thir nghiém co ban vé tinh nang, do tin cay cla 6 to a) Polygon Thu nghiém day du duge tién hanh trén ede bai tht (polygon). Chi phi x4y dung polygon kha lén, cdc hang cé kha nang tai chinh manh thudng ¢6 polygon riéng nham mue dich dam bao d6 tin cay cla cdc théng s6 ky thuat duge danh gia. Mét sé c4u trdc polygon hién nay dude trinh bay trén sd dé: — Polygon chia NAMI ~ CHLB Nga (hinh 1-4), — Polygon cua hang BOSCH — Dut (hinh 1-5),Chuuerng J: GAG VANE CO BAN TRONG THIET KE 0 TO. 23 — Polygon cia hang TATRA — Slovakia (hinh 1-6), - Polygon cia hang VAUXHALL — Anh (hinh 1-7). Phdn Jén cde polygon du of ging dua vao dia hinh ty nhién, cdi tao theo cac thiét ké khéng gidng nhau, nhim mue dich thit duge cac test tht nghiém theo tiéu chudn (cde vin dé 46 tin cay, kha nang an toan cha t6..). Polygon cé day di kha nang tht’ nghiém cia hang BOSCH 1a polygon hoan thién hon, cho phép tht: nghiém ddy da ede test cla ECE. Hinh 1-4: So dé Polygon eda NAMI - CHLB Nga 1. Buéng thir téc do 7. Thit quay vong ducng tran 13. Budng déc 2. Busng thir dong yc hoc 8. Thi quay vang dudng nghiéng nghiéng Ign 3. uéng thir iat da 9. Vung bun lay 14, Duong dat cuc 4, Dudng thir xodn (gh&nh) 10. Ving cat pha dat 45. Ving thit an 5. Budng map mé thay 46i 11. Déc nhé nghiéng toan thy dong 6. Buéng thar chay 12. Déc cao 12-16% 16. Labo thir