‫‪1‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪2‬‬

‫‪3‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده در‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﺰارع و ﺑﺎﻏﺎت ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‬

‫‪40‬‬

‫ﻓﺎﺋﺰه ﮐﺮﯾﻤﯽ‬
‫ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﻮﯾﯽ‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪4‬‬

‫‪ :‬ﮐﺮﯾﻤﯽ‪ ،‬ﻓﺎﺋﺰه‪- 1372 ،‬‬ ‫ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻪ‬

‫‪ :‬ﺑﺴــﺘﻪ ﮐــﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘــﺮورش ﺑــﺎﻟﺘﻮري ﺳــﺒﺰ ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر اﺳــﺘﻔﺎده در ﮐﻨﺘــﺮل ﺑﯿﻮﻟــﻮژﯾﮑﯽ ﻣــﺰارع و ﺑﺎﻏــﺎت ﮔﯿﺎﻫــﺎن‬ ‫ﻋﻨﻮان و ﻧﺎم ﭘﺪﯾﺪآور‬
‫داروﯾﯽ‪ /‬ﻣﻮﻟﻒ ﻓﺎﺋﺰه ﮐﺮﯾﻤﯽ؛ ﻣﻮﺳﺴـﻪ آﻣـﻮزش ﻋـﺎﻟﯽ ﻋﻠﻤـﯽ ﮐـﺎرﺑﺮدي ﺟﻬـﺎد ﮐﺸـﺎورزي‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧـﺖ ﻋﻠﻤـﯽ و ﻓﻨـﺎوري‬
‫رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﺘﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري ﮔﯿﺎﻫـﺎن داروﯾـﯽ و ﻃـﺐ اﯾﺮاﻧـﯽ‪ ،‬رﯾﺎﺳـﺖ ﺟﻤﻬـﻮري ﻣﻌﺎوﻧـﺖ ﻋﻠﻤـﯽ و‬
‫ﻓﻨﺎوري‪.‬‬
‫‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﺳﺮار ﻋﻠﻢ‪.1396 ،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺮ‬
‫‪51 :‬ص‪ :.‬ﻣﺼﻮر‪ ،‬ﺟﺪول‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻇﺎﻫﺮي‬
‫‪978-600-8769-28-6 :‬‬ ‫ﺷﺎﺑﮏ‬
‫‪ :‬ﻓﯿﭙﺎ‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻮﯾﺴﯽ‬
‫‪ :‬ﮐﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‪:‬ص‪.51.‬‬ ‫ﯾﺎدداﺷﺖ‬
‫‪ :‬ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪Chrysoperla carnea :‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪ :‬آﻓﺖﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي ‪ --‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪Agricultural pests -- Biological control :‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪ :‬ﻣﻮﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﻋﻠﻤﯽ ‪ -‬ﮐﺎرﺑﺮدي ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده‬
‫‪ :‬اﯾﺮان‪ .‬رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‪ .‬ﺳﺘﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ اﯾﺮاﻧﯽ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده‬
‫‪ :‬اﯾﺮان‪ .‬رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‪ .‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﺎوري‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده‬
‫‪4 1396 562SF :‬ك‪2‬ب‪/‬‬ ‫رده ﺑﻨﺪي ﮐﻨﮕﺮه‬
‫‪5724/638 :‬‬ ‫رده ﺑﻨﺪي دﯾﻮﯾﯽ‬
‫‪4949294 :‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﮐﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﻠﯽ‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬

‫اﺳﺘﻔﺎده در ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﺰارع و ﺑﺎﻏﺎت ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‬
‫ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬ﻓﺎﺋﺰه ﮐﺮﯾﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﻮﯾﯽ‬
‫ﻣﺸﺎور اﻗﺘﺼﺎدي‪ :‬ﻫﺮﻣﺰ اﺳﺪي‬
‫ﻣﺸﺎور ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺨﺒﺮدزﻓﻮﻟﯽ‬
‫ﻣﺠﺮي ﻣﺴﺌﻮل‪ :‬ﺣﺴﻦ ﻧﻈﺮﯾﺎن‬
‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ‪ :‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﻨﺮي ﻃﻨﯿﻦ واژه ﻫﻨﺮ‬
‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬اﺳﺮارﻋﻠﻢ‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪ :‬اول‪1396 ،‬‬
‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪1000 :‬‬
‫ﭼﺎپ‪ :‬ﺻﺎدق‬
‫ﺷﺎﺑﮏ‪978-600-8769-28-6 :‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﯿﺪان اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻟﺒﺎﻓﯽﻧﮋاد ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﭘﻼك ‪300‬‬
‫‪09128025514 -66925320 -66947193‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﺗﻘﺮﯾﻆ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻈﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺎ ارزش اﻓـﺰوده ﺑﺴـﯿﺎر ﺑـﺎﻻ‬
‫در اﯾﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺷﺘﻐﺎل در آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ارزﺷﻤﻨﺪي ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ در داﺧﻞ و در ﺑﺨﺶ ﺻﺎدرات و ﺣﻀﻮر ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫اﯾﺮان در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و داروﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ و‬
‫ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺷﺪن ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬در ﮐﺎﻧﻮن ﺣﻤﺎﯾـﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰي ﻣـﺪﯾﺮان اﻗﺘﺼـﺎدي‪-‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺣﻮزه ﺳﻼﻣﺖ ﮐﺸﻮر و ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﮔﺮاﯾﺶ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫ﮔﯿﺮي ﺳﺘﺎد ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ اﯾﺮاﻧﯽ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟـﺮاي‬
‫ﺳﻨﺪ راﻫﺒﺮدي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ اﯾﺮان و اﻗﺒﺎل ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﻣﺼﺮف اﯾﻦ‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن و داروﻫﺎي ذيرﺑﻂ ﻣﺆﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ و ﻧﺮخ اﺷﺘﻐﺎلزاﯾﯽ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ در اﺑﻌﺎد ﺗﻮﻟﯿﺪي‪ ،‬ﻓﺮآوري‪ ،‬اﻧﺒﺎرداري‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ و ﻓﺮوش ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ آن ﺑﺴـﯿﺎر ﮔﺴـﺘﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻧﺸﺪن ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺣﻮزه ﺻﻨﻌﺖ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻧﺒـﻮد اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺘﺎد را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﺗﺎ در اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﻫـﺪاﯾﺖ‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺷﺘﻐﺎل داﻧﺸﺎﻣﻮﺧﺘﮕﺎن ﺟﻮان ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌـﯽ و ﺷـﻔﺎفﺳـﺎزي‬
‫ﺳﻮدآوري آن ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﮐـﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮔﯿﺎﻫـﺎن‬
‫داروﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﻣﺤﺘﻮي دادهﻫﺎي واﻗﻌﯽ از ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﺗﻮﻟﯿـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي و ﻣﺼـﺮف‪،‬‬
‫ﺷﺮح ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺎزده اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺑـﻪ اﺟﻤـﺎل ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در اﯾﻦ ﺣﻮزه اﺳﺖ و ﻧﺤﻮه ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺳـﻮد ﻧﺎﺷـﯽ از آن‬
‫را ﻃﺒﻖ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪6‬‬

‫اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﺷﺎﻫﺪ ﮔﺴﺘﺮش اﺷﺘﻐﺎل ﻣﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف داﺧﻠﯽ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﯽ‬
‫داﺧﻠﯽ و ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ اﯾﺮان ﺑﻮده و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻇﺮﻓﯿﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺑﮑﺮ ﺑﺨﺶﻫـﺎي ﮐﺸـﺎورزي و ﺳـﻼﻣﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﮐﺸـﻮر و ﮐـﺎﻫﺶ ﻋـﻮارض‬
‫ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺟﺴﻤﯽ و روﺣﯽ داروﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬روﺣﯿﻪ ﻃﺮاوت و ﺷـﺎداﺑﯽ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫اﯾﺮان ارﺗﻘﺎء ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﮏ‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ در ﺗﺴﺮﯾﻊ روﻧﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎد ﮐـﻼن‬
‫اﯾﺮان ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮﻫﻤﮕﺎن ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ ﺷﺘﺎبﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻋﺼﺎره‬
‫دﺑﯿﺮ ﺳﺘﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ‬
‫‪7‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫روﯾﮑﺮد اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﮐـﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺷـﺪهاﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‪ ،‬اراﺋﻪ آﻣﻮزشﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ آﻧـﺎن و اﻧﺠـﺎم‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻻزم دراﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﯾﮑﯽ از ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﺑـﻮده و در اﯾـﺮان ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺳﻬﻢ ﺑـﺎﻻي ﺟﻮاﻧـﺎن از ﺟﻤﻌﯿـﺖ ﮐﺸـﻮر و ﻣﺸـﮑﻞ ﺑﯿﮑـﺎري آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﯾﮑـﯽ از‬
‫ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﯽ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺰاريﻫﺎي دوﻟﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﭘﺮﺗـﻮ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﮔﺎمﻫﺎي اﺻﻮﻟﯽ و ﭘﺎﯾـﻪاي ﺑـﺮاي‬
‫روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺟﻬﺖ ﻧﯿﻞ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﻮﺳﻌﻪﭘﺎﯾﺪار ﺑﺮداﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﺳﺘﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري ﮔﯿﺎﻫـﺎن داروﯾـﯽ و ﻃـﺐ ﺳـﻨﺘﯽ‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﺎوري رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﮐـﺎرﮔﺮوه ﺗﺨﺼﺼـﯽ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ اﻗﺪام ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮوه در راﺳﺘﺎي اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺮدن اﻫﺪاف ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه در ﺳﻨﺪ ﻣﻠـﯽ ﮔﯿﺎﻫـﺎن‬
‫داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ و ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ وﯾﮋه ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳـﻄﺢ ﻓﻨـﺎوري و داﻧـﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﮔﯿﺎﻫــﺎن داروﯾــﯽ و ﮐــﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و اﺷــﺘﻐﺎل ﭘﺎﯾـﺪار ﺷــﮑﻞ ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬ﯾﮑـﯽ از‬
‫روﯾﮑﺮدﻫﺎي اﯾﻦ ﮐﺎرﮔﺮوه ﺗﻬﯿﻪ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﯿﺎﻫﺎن‬
‫داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳـﻨﺘﯽ ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺑـﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ﺷـﯿﻮه ﻧﺎﻣـﻪاي ﺑﺮاﺳـﺎس دﯾـﺪﮔﺎه‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و اﻋﻀﺎء ﺳﺘﺎد ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﺗـﺪوﯾﻦ و ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ آن ﺑﺴـﺘﻪﻫـﺎي‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪8‬‬

‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺑﯿﺸـﺘﺮي در اﯾـﻦ ﺧﺼـﻮص اراﺋـﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺪف از ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎرآﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري و در ﮐﻞ ﺗﺤﻮل اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫در ﺣــﻮزه ﮔﯿﺎﻫــﺎن داروﯾــﯽ و ﻃــﺐ ﺳــﻨﺘﯽ در ﺳــﺎﯾﻪ اﻫــﺪاف ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﭘﺎﯾ ـﺪار‪،‬‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖﺳﺎزي و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در واﻗـﻊ ﮐـﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﺣـﻮزه ﮔﯿﺎﻫـﺎن‬
‫داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻫـﺪاف ﻋﻤـﻮﻣﯽ‪ ،‬در راﺳـﺘﺎي ارﺗﻘـﺎي‬
‫ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎﺷـﺖ‪ ،‬داﺷـﺖ و ﺑﺮداﺷـﺖ و ﻓـﺮآوري‪،‬‬
‫ارﺗﻘﺎي ﺑﻬﺮهوري و ﺑﻬﺒﻮد ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬اﺛـﺮﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اراﺋـﻪ راﻫﺒﺮدﻫـﺎ و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاريﻫﺎ و ﻓﺮاﻫﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻦ زﻣﯿﻨـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﯾﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد‪:‬‬
‫• اﯾﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل ﻣﻮﻟﺪ و ﭘﺎﯾﺪار در ﺣﻮزه ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﯿﮑﺎران ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﻻ ﺑـﻮدن ﻧﺴـﺒﺖ ﻧﯿـﺮوي ﮐـﺎر ﺑـﻪ‬
‫زﻣﯿﻦ و ﻓﺼﻠﯽ ﺑﻮدن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي ﻫﻤﻮاره ﯾـﮏ ﻧـﻮع ﺑﯿﮑـﺎري ﭘﻨﻬـﺎن در‬
‫ﺣﯿﻦ دوره ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺸﺎورزي و ﯾﮏ ﻧﻮع ﺑﯿﮑﺎري ﻓﺼـﻠﯽ در روﺳـﺘﺎﻫﺎ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬
‫اﯾﺠﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ﻣﺎﻫﯿـﺖ اﺷـﺘﻐﺎلزاﯾـﯽ‪ ،‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﮔﺮوﻫﯽ از روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن ﺑﻪ وﯾـﮋه ﻓـﺎرغاﻟﺘﺤﺼـﯿﻼن‪ ،‬اﺷـﺘﻐﺎل ﻣﻮﻟـﺪ و داﺋـﻢ و ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﯿﮑﺎران ﻓﺼﻠﯽ‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل ﻣﻮﻗﺖ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫• اﯾﺠﺎد ﺗﻨﻮع در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﺎورزي و روﺳﺘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻨﻮع ﺷﻐﻠﯽ و ﺛﺒﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ درآﻣﺪ ﮐﺸﺎورزان و روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻘﺮ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣـﺪ ﺳـﺮاﻧﻪ ﮐﺸـﺎورزان و‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﺲاﻧﺪاز‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪﮔـﺬاري‪ ،‬ﻣﺼـﺮف و ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬
‫‪9‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﺳﺮاﻧﻪ ﻣﯿﺸﻮد؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ رﻓﺎه و ارﺗﻘﺎء ﺳـﻄﺢ زﻧـﺪﮔﯽ ﮐﺸـﺎورزان و‬
‫روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫• اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎرآﯾﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞﻫﺎي ﮐﺸﻮر‪.‬‬
‫• ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺣـﺬف واﺳـﻄﻪﻫـﺎ در ﻓﺮآﯾﻨـﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‪.‬‬
‫• ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‪.‬‬
‫• اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻮآوري‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﻓﻨـﺎوري‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗﻌـﺪاد ﺛﺒـﺖ اﺧﺘﺮاﻋـﺎت و‬
‫اﺑﺪاﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ ﻓﻨﯽ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺷﺮح ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺤﻠﯽ‬
‫و ﻣﺤﺼﻮل ﯾﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺷﺮح ﺷﻐﻞ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺪفﻫﺎي ﮐﺴـﺐ‬
‫و ﮐﺎر‪ ،‬ﺳﻮدآوري و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻮع ﺣﺮﻓﻪ اﻋﻢ از ﺗﻮﻟﯿﺪي‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و ﺟﺪﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺤﻠﯽ از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﮑـﺎن ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﮔﺬاري و اﻣﻨﯿﺖ آن‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑـﻪ ﺑـﺎزار و وﺟـﻮد‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت اوﻟﯿﻪ و ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻣﺤﺼـﻮل ﯾـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻣﺰاﯾـﺎي ﻣﺤﺼـﻮل ﺟﺪﯾـﺪ و ﺗﻔـﺎوت آن ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻧﻮع‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺤﺼﻮل‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎﻻ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺧﻼﻗﯿﺖﻫـﺎ‬
‫و ﻧﻮآوريﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ در ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاري و ﻓﺮوش و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت و رواﺑـﻂ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬درﻣﻘﻮﻟﻪ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬رﻗﺒﺎي ﻧﺰدﯾﮏ و ﻏﯿﺮﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﻣـﻮرد ﺗﺤﻠﯿـﻞ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺖ و وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت رﻗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﺤﻮل ﯾﺎ ﺛﺒـﺎت و ﻧﻘـﺎط ﻗـﻮت و‬
‫ﺿﻌﻒ رﻗﯿﺐ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد آنﻫﺎ داراي اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاري و ﻓﺮوش‪ ،‬ﻓﻨﻮن ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ در ﮐﺴﺐ و ﮐـﺎر و اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از آن در ﺷﯿﻮه ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاري و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ رﻗﺒﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿـﺮد؛ در ﻣﻘﻮﻟـﻪ‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪10‬‬

‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت در ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ و اﻧﻮاع و اﻗﺴـﺎم ﺗﺒﻠﯿﻐـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺧﻼﻗﯿـﺖﻫـﺎ و‬

‫ﻧﻮآوريﻫﺎ و ﻧﺤﻮه آﮔﻬﯽ دادن ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻋـﺮف و ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻋﺒﺎرات ﺟﺬاب‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤﯽ در روﻧﻖ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر دارد‪.‬‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪ .‬از اﯾﻦرو در ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿـﺎز‪ ،‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺗﺨﺼـﺺ و ﺳـﻮاﺑﻖ ﺗﺠﺮﺑـﯽ‪،‬‬
‫وﻇﺎﯾﻒ و ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت آنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮع رﻓﺘﺎر ﺑـﺎ ﮐﺎرﮐﻨـﺎن و ﻣﺸـﺘﺮﯾﺎن در روﻧـﻖ‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر راه اﻧﺪازي ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺮاي اﻓﺘﺘـﺎح و ﺣﻔـﻆ و ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫آن و ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧـﺪ؛ ﻧﻘﺸـﻪاي‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از آﯾﻨﺪه و ﻧﺤﻮه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺴـﺐ و ﮐـﺎر و ﺟـﻮد‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﮐﺮ ﺷﺪه و اﻫﻤﯿﺖ ﺗﻬﯿﻪ ﺑﺴﺘﻪﻫـﺎي ﮐـﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺘﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس اوﻟﻮﯾـﺖﻫـﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ زﯾﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﮑـﺎري ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن‪ ،‬اﻋﻀـﺎء‬
‫ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و اﻧﺪﯾﺸـﻤﻨﺪان اﯾـﻦ ﺣـﻮزه اﻗـﺪام ﻧﻤـﻮد‪.‬‬
‫اﻣﯿﺪ اﺳﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ در رﺷﺪ اﺷﺘﻐﺎلزاﯾﯽ و ﺗـﻮان اﻗﺘﺼـﺎدي اﻓـﺮاد ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ اﯾـﻦ‬
‫ﺣﻮزه ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻟﻮﺋﻪورا در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺸﺖ ﻓﻀﺎي ﺑﺎز در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮي؛‬
‫‪ .2‬ﻓﺮآوري ژل آﻟﻮﺋﻪورا؛‬
‫‪ .3‬ﻣﺮﮐﺰ آﻣﻮزش ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ؛‬
‫‪ .4‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻌﻨﺎع ﻓﻠﻔﻠﯽ؛‬
‫‪ .5‬ﺗﻮﻟﯿﺪ آوﯾﺸﻦ؛‬
‫‪11‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫‪ .6‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻞ ﻣﺤﻤﺪي؛‬
‫‪ .7‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ؛‬
‫‪ .8‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯽﺑﮏ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ؛‬
‫‪ .9‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺸﺎء ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ؛‬
‫‪ .10‬ﻓﺮاوري ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ در واﺣﺪﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ روﺳﺘﺎﯾﯽ؛‬
‫‪ .11‬واﺣﺪ ﺧﺸﮏﮐﻦ وﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ؛‬
‫‪ .12‬ﺗﻮﻟﯿﺪ رزﻣﺎري؛‬
‫‪ .13‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﻟﯿﻤﻮ؛‬
‫‪ .14‬ﮐﺸﺖ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺑﯿﺎن‬
‫‪ .15‬ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي اﺳﺎﻧﺲ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‬
‫‪ .16‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎدرﻧﺠﺒﻮﯾﻪ؛‬
‫‪ .17‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻞ ﮔﺎوزﺑﺎن؛‬
‫‪ .18‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ‬
‫‪ .19‬ﺗﻮﻟﯿﺪدﻣﻨﻮشﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ وﻣﯿﻮهاي‬
‫‪ .20‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت آراﯾﺸﯽ وﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‬
‫‪ .21‬ﮐﺸﺖ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ در دﯾﻢﮐﺎري‬
‫‪ .22‬ﺗﻮﻟﯿﺪ زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‬
‫‪ .23‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺮﯾﻢ ﮔﻠﯽ؛‬
‫‪ .24‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﻨﺎ؛‬
‫‪ .25‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭼﺎي ﺗﺮش؛‬
‫‪ .26‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻞ راﻋﯽ؛‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪12‬‬

‫‪ .27‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻞ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻬﺎر؛‬

‫‪ .28‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ )ﮐﻔﺸﺪوزك(؛‬
‫‪ .29‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ )ﺑﺮاﮐﻮن(؛‬
‫‪ .30‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ )اﻧﮑﺎر ﺳﯿﺎﺑﺮاي‪(...‬؛‬
‫‪ .31‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻮﻣﺎدران؛‬
‫‪ .32‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﻄﻮﺧﻮدوس؛‬
‫‪ .33‬ﺗﺮوﯾﺞ و ﮐﺸﺖ ﻋﻨﺎب‪.‬‬
‫‪ .34‬ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻮاد ﺣﺪ واﺳﻂ )ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺎﻧﺲ( ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‬
‫‪ .35‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺟﺎﻣﺪ ﻗﺮص و ﮐﭙﺴﻮل؛‬
‫‪ .36‬ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻧﻐﻮزه در ﺷﺮاﯾﻂ دﯾﻢ‬
‫‪ .37‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ‬
‫‪ .38‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺮﯾﮑﻮﮔﺮاﻣﺎ‬
‫‪ .39‬ﺗﻮﻟﯿﺪ زرﺷﮏ‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن ﻻزم ﻣﯽداﻧﻢ از ﺣﻤﺎﯾﺖﻫﺎ و ﻫﻤﻔﮑﺮيﻫﺎي ارزﺷـﻤﻨﺪ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬

‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻋﺼﺎره ‪-‬دﺑﯿﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺳـﺘﺎد ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻋﻠـﻮم و ﻓﻨـﺎوري ﮔﯿﺎﻫـﺎن‬
‫داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﺎوري رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‪ -‬ﺗﺸﮑﺮ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ‬
‫ﻣﺸﺎور ﺳﺘﺎد و دﺑﯿﺮﮐﺎرﮔﺮوه‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫‪13‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫اﻋﻀﺎي ﮐﺎرﮔﺮوه ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري و‬

‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ‬
‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻋﺼﺎره )دﺑﯿﺮ ﺳﺘﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ(‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻋﻠﯽ اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ ورﮐﯿﺎﻧﯽ )دﺑﯿﺮ ﮐﺎرﮔﺮوه ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ(‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﺴﻦ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﭘﻮر‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﺴﻦ ﺑﯿﮕﺪﻟﯽ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﭘﺎﻟﻮج‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺣﺎج ﺳﯿﺪ ﻫﺎدي‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ دﻫﻘﺎﻧﯽ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺳﻔﯿﺪ ﮐﻦ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﮐﺮداﻓﺸﺎري‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﺷﻬﺮام ﮔﻨﺪاﺑﯽ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﻮﯾﯽ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﻓﺮﯾﺒﺮز ﻏﯿﺒﯽ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ رﺿﺎﯾﯽزاده‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻓﺮزاد ﻧﺠﻔﯽ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﭘﻮراﻧﺪﺧﺖ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﺠﯿﺪ وﻟﺪان‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺟﻮاد ﻫﺎدﯾﺎن‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﻧﻮروزي‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎﺳﺘﺎن‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﺧﺼﺎب‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻧﻘﺪي ﺑﺎدي‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ اﺻﻼن ﻋﺰﯾﺰي‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﺰﯾﺰ ﺟﻌﻔﺮي‬
‫)ﻋﻀﻮ ﮐﺎر ﮔﺮوه(‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﻔﺘﺎﺣﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪14‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﺗﻘﺮﯾﻆ ‪5 .......................................................................................‬‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ‪7 ....................................................................................‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪17 .....................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﮐﻠﯿﺎت ‪19 ........................................................................‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ‪19 .........................................................................‬‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ‪20 ...............................................................‬‬
‫ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ‪21 ..............................................................................‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي و راﺑﻄﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪22 .............................................................‬‬
‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و داﻣﻨﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ ‪22 ...................................................‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺷﻨﺎﺳﯽ ‪23 .............................................................................‬‬
‫زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ‪24 ............................................................................‬‬
‫دوره ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻢ ﮔﺬاري ‪26.................................................................‬‬
‫روشﻫﺎي ﭘﺮورش ﺷﮑﺎرﮔﺮ ‪28 .............................................. C.CARNEA‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻓﻨﯽ ﻧﺤﻮه ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰدر اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ‪31.........‬‬
‫ﻏﺬاي ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ در ﻃﺒﯿﻌﺖ‪31 ........................................................‬‬
‫دوره ﭘﯿﺶ از ﺗﺨﻤﮕﺬاري ‪32 ................................................................‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﺗﺨﻤﮕﺬاري ‪32 .........................................................................‬‬
‫ﻏﺬاي ﻻروﻫﺎ ‪33 ..............................................................................‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﺷﮑﺎر ﮐﺮدن‪33 .........................................................................‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺷﮑﺎر ‪33 ..................................................................‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪16‬‬

‫ﻫﻤﺨﻮاري در ﻻروﻫﺎ‪34 ......................................................................‬‬

‫ﭘﺮورش اﻧﺒﻮه ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ‪35 ........................... CHRYSOPERL CARNEA‬‬
‫ﭘﺮورش ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ‪35 ...................................................................‬‬
‫ﺣﺸﺮات ‪36.....................................................................................‬‬
‫ﭘﺮورش ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ ‪36......................................................................‬‬
‫رﻫﺎﺳﺎزي ‪37 ..................................................................................‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﺗﮑﺜﯿﺮ ‪38 ................................................................................‬‬
‫ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ)‪40 ...................... CHRYSOPERLA CARNEA (STEPHENS‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺗﻮﺟﯿﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ در اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ‪47 .........‬‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‪48 ................................................................‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ‪49 ...............................................................................‬‬
‫ﻗﯿﻤﺖ وﺳﻮدﻫﯽ ‪50 ..........................................................................‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪51 .......................................................................................‬‬
‫‪17‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﻧﺎم ارﮔﺎﻧﯿﮏ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘـﺮورش‬
‫آن دﻗﺖ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺳﻢ ﯾﺎ ﮐﻮد ﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آﻟـﻮده ﻧﺸـﻮد و ﺑـﺮاي از ﺑـﯿﻦ‬
‫ﺑﺮدن آﻓﺎت ﻣﺰارع‪ ،‬ﺑﺎﻏﺎت و ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﻫﺎ از ﺣﺸﺮاﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﺑﺪون اﯾﺠﺎد آﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺒﺰي ﻣﺰرﻋﻪﻫﺎ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺸـﺮاﺗﯽ ﮐـﻪ ﭘـﺮورش آﻧﻬـﺎ‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪي را اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳﺎل ‪ 1373‬ﮐﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﮐﻨﺘـﺮل‬
‫ﺳﻤﻮم و ﮐﻮدﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و اﮔﺮ در ﻣﺰارع از ﺳـﻤﻮم و آﻓـﺖﮐـﺶﻫـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻗﺎرچﻫﺎ و آﻓﺖﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺼـﻮﻻت را از ﺑـﯿﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﺮد و ﻋﻤـﻼً‬
‫ﭼﯿﺰي ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﺸﺎورزي وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻋﻠﯿﻪ آﻓﺎت ﺑﺮگ‪ ،‬ﺳﺎﻗﻪ و ﻣﯿﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪون آﺳﯿﺐ زدن ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻫﻤﺰﯾﺴﺘﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ ﺑﺎ ﮔﯿـﺎه ﺑﺮﻗـﺮار ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎي ﺷﮑﺎرﮔﺮ از دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ آﻓﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺪود ‪ 2‬ﻫـﺰار ﮔﻮﻧـﻪ از‬
‫آﻧﻬﺎ در دﻧﯿﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺣﺸﺮه ﺑـﺮاي ﮐﻨﺘـﺮل ﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻨـﻪ و آﻓـﺎت‬
‫ﻣﮑﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد و ﻫﺪف از اﺟﺮاي اﯾﻦ اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﻫﺪف از ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﺣﺸﺮات و رﻫﺎﺳﺎزي آﻧﻬﺎ در ﻣﺰارع ﮐﺸﺎورزي ﮐﻤﮏ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل آﻓﺎت زارﻋﯽ و ﮐﻢ ﮐﺮدن ﺳﻤﻮم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻤﻮم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎي زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ و ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺳﻤﻮم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺎﻟﻢ و ارﮔﺎﻧﯿﮏ؛‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻐﻠﯽ و اﺷﺘﻐﺎﻟﺰاﯾﯽ ﺑﺮاي ﻫﻤـﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ ﭘـﺮورش ﺣﺸـﺮات‬
‫ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼـﯿﻞ رﺷـﺘﻪ ﮔﯿـﺎهﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪18‬‬

‫ﻣﺰﯾﺖ اﯾﻦ ﭘﺮوژه راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﺎ ﺑـﺎ ﺳـﻼﻣﺖ و ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﻣﺤـﯿﻂ‬
‫اﺷﺘﻐﺎلزاﯾﯽ و ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪19‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺍﻭﻝ‬

‫ﮐﻠﯿﺎت‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ‬
‫ﺑﺎ ﭘﯿﺪاﯾﺶ روش ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي روشﻫﺎي ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ در ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ‬
‫آﻓﺎت ﻧﺒﺎﺗﯽ اﻋﻢ از ﮐﻨﺘﺮل زراﻋﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﯿﺰان ﻣﺼـﺮف‬
‫ﺳﻤﻮم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و روشﻫﺎي ﻏﯿﺮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﻓﺎت آﻏﺎز ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾـﻦ اﺳـﺎس در ﮐﺸـﻮر ﻣـﺎ ﻧﯿـﺰ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن ﮐﺸـﺎورزي ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫روشﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل آﻓﺎت ﻧﺒﺎﺗﯽ‬
‫در ﻣﺰارع ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬ﮔﻨﺪم ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺳﻮﯾﺎ و ﺑﺎﻏﺎت ﮐﺮده و ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ از دﺷـﻤﻨﺎن ﻃﺒﯿﻌـﯽ‬
‫آﻓﺎت از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﮐﻔﺸﺪوزك‪ ،‬ﺑﺎﻟﺘﻮري‪ ،‬ﮐﻨﻪﻫﺎي ﺷﮑﺎرﮔﺮ؛ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﮑﺜﯿﺮ و ﭘـﺮورش‬
‫ﺣﺸﺮات ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬زﻧﺒﻮر ﺗﺮﯾﮑﻮﮔﺮاﻣﺎ و ﺑﺮاﮐـﻮن ﺑـﺎ آﻓـﺎت ﻣﺤﺼـﻮﻻت زراﻋـﯽ ﻣﺒـﺎرزه‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻐﺎن ﻧﯿﺰ ﻃﺮح ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﺎ آﻓﺎت آﻏﺎز ﺷﺪه و ﮐﺎر ﭘﺮورش‪،‬‬
‫ﺗﮑﺜﯿﺮ و رﻫﺎﺳﺎزي ﺣﺸﺮه ﻣﻔﯿﺪ زﻧﺒﻮر ﺗﺮﯾﮑﻮﮔﺮاﻣﺎ و ﺑﺮاﮐﻮن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﺘﺮل آﻓـﺎت‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪20‬‬

‫ﮐﺮم ﻏﻮزه ﭘﻨﯿﻪ و داﻧﻪ ﺧﻮار ﺳﻮﯾﺎ و ﺳـﺎﻗﻪ ﺧـﻮار ذرت ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ و از ﻃـﺮف‬
‫ﮐﺸﺎورزان ﭘﻨﺒﻪ ﮐﺎر؛ ﺳﻮﯾﺎ ﮐﺎر و ذرت ﮐﺎر ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻐﺎن ﻧﯿﺰ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻘﺒﺎل واﻗـﻊ‬
‫ﺷﺪه و روز ﺑﻪ روز ﺑﺮ ﺗﻌﺪادﮐﺸﺎورزان ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫روشﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ‬

‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ؛ ﯾﻌﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده از دﺷـﻤﻨﺎن ﻃﺒﯿﻌـﯽ )ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾـﮏ( ﺑـﺮاي‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﯾﮏ آﻓﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوهاﻧﺪ و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﯿﮑﺮو ارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ‪ :‬ﺷﺎﻣﻞ وﯾـﺮوس‪ ،‬ﺑـﺎﮐﺘﺮي و ﻗـﺎرچ ﺑـﻮده ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫آﻟﻮدﮔﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺴﺎرتزا ﺷﺪه و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ آﻓﺖ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﭘﺮداﺗﻮرﻫﺎ ﯾﺎ ﺷﮑﺎرﮔﺮﻫﺎ‪ :‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً از آﻓﺖ ﺗﻐﺬﯾـﻪ و آن را از‬
‫ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﺣﺸﺮه ﻣﻔﯿﺪ ﮐﻔﺸﺪوزك ﮐﻪ آﻓﺖ ﺷﺘﻪ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﭘﺎرازﯾﺖ ﯾﺎ اﻧﮕﻞﻫﺎ‪ :‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﺎ ﺗﺨﻢﮔﺬاري روي ﺑﺪن آﻓﺖ‬
‫از آن ﺗﻐﺬﯾﻪ و ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ آﻓﺖ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود‪ ،‬ﻣﺜﻞ زﻧﺒﻮر ﺑﺮاﮐﻮن ﮐـﻪ ﻻرو ﮐـﺮم‬
‫ﻏﻮزه را ازﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫‪ .4‬ﭘﺎرازﯾﺘﻮﺋﯿﺪﻫﺎ‪ :‬اﯾﻦ دﺳﺘﻪ اﻧﮕﻞﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺨﻢﮔﺬاري روي ﺗﺨﻢ‪ ،‬آﻓـﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ زﻧﺒﻮر ﺗﺮﯾﮑﻮﮔﺮاﻣﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺨـﻢﮔـﺬاري روي ﺗﺨـﻢ ﮐـﺮم‬
‫ﻏﻮزه آن را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺸﺮات ﻣﻔﯿﺪ )زﻧﺒﻮر ﺑﺮاﮐﻮن‪ ،‬زﻧﺒﻮر ﺗﺮﯾﮑﻮﮔﺮاﻣـﺎ( از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺗﮑﺜﯿﺮ در ﮐﺎرﮔﺎه ﭘﺮورش ﺣﺸﺮات ﻣﻔﯿﺪ )اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم( ﺑﻪ ﮐﺸﺎوزران ﻋﺮﺿﻪ و‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻤﻌﯿﺖ آﻧﺎن در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺎ رﻫﺎﺳﺎزي اﯾﻦ زﻧﺒﻮرﻫﺎ زﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .5‬روش ژﻧﺘﯿﮑﯽ‪ :‬ﻣﺜﻞ ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻧﺮ ﻋﻘﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ رﻫﺎﺳﺎزي ﺣﺸـﺮه ﻋﻘـﯿﻢ و‬
‫ﺟﻔﺖﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﺣﺸﺮه ﻣﺎده ﺟﻤﻌﯿﺖ آﻓﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ .6‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮنﻫﺎ‪ :‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻠـﻪﻫـﺎي ﻓﺮﻣـﻮﻧﯽ ﮐـﻪ ﻧـﻮﻋﯽ ﻣـﺎده‬
‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺟﻠﺐﮐﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺗﻌﯿﯿﻦ زﻣﺎن ﺧﺴﺎرت آﻓﺖ ﻣﺆﺛﺮﻧـﺪ ﻓﺮﻣـﺮنﻫـﺎ‬
‫‪21‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮﻣﻮن ﺟﻨﺴﯽ و ﻓﺮﻣﻮن ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑـﻪوﺳـﯿﻠﻪ ﻓﺮﻣـﻮن ﺟﻨﺴـﯽ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺟﻠﺐ ﺣﺸﺮات ﻧﺮ و ﺻﯿﺪ آﻧﻬﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺸﺮات ﺷﮑﺎرﭼﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار زﯾـﺎدي‬
‫ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪاﻧــﺪ‪ ،‬ﺑــﺎﻟﺘﻮري ﺳــﺒﺰ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺎﻟﺘﻮريﻫــﺎي ﺳــﺒﺰ ﺑــﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ‪ Chrysopidae‬ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻻروﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮﺧﻮر ﺑـﻮده و ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ از ﺑﻨﺪﭘﺎﯾﺎن ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ داراي ﺑﺪﻧﯽ ﻧﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﺷﭙﺸﮏﻫﺎ‪ ،‬زﻧﺠـﺮكﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﮕـﺲﻫـﺎي ﺳـﻔﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺴـﯿﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﺮﯾﭙﺲﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺷﭙﺶﻫﺎي ﭼﻮب و اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻻروﻫﺎ و ﺗﺨـﻢﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺎلﭘﻮﻟـﮏداران‪،‬‬
‫ﮐﻨــﻪﻫــﺎي ﺧــﺎﻧﻮاده ﺗــﺎر ﻋﻨﮑﺒــﻮﺗﯽ )‪ (Tetranychidae‬و ﮐﻨــﻪﻫــﺎي ﮔــﺎﻟﺰا‬
‫)‪ (Eriophydae‬و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﻢ ﻻروﻫﺎ و ﺗﺨﻢﻫﺎي ﺳـﺨﺖ ﺑﺎﻟﭙﻮﺷـﺎن‪ ،‬ﻣﮕـﺲﻫـﺎ و‬
‫زﻧﺒﻮرﻫﺎي ارهدار و‪ ...‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻋﻠﯿـﺮﻏﻢ داﻣﻨـﻪ ﻣﯿﺰﺑـﺎﻧﯽ ﺑﺴـﯿﺎر وﺳـﯿﻊ آن‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺣﺸﺮات ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻏـﺬاي ﻧﺴـﺒﺘﺎً ﻓﻘﯿـﺮ ﺑـﺮاي اﯾـﻦ ﺷـﮑﺎرﮔﺮ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪22‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و راﺑﻄﻪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‬

‫ﺑــﺎﻟﺘﻮريﻫــﺎي ﺳــﺒﺰ ﺑــﻪ ﺑﺎﻻراﺳــﺘﻪ )‪ ،(Neuropteroidea‬راﺳــﺘﻪ )‪،(Neuroptera‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧــــﺎﻧﻮاده )‪ (Hemerobioidea‬و ﺧــــﺎﻧﻮاده )‪ (Chrysopidae‬ﺗﻌﻠــــﻖ دارد‪.‬‬
‫ﻓﺴــﯿﻞﻫــﺎي ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧــﺪه از دوره ﭘــﺮﻣﯿﻦ ﺗﻌﻠــﻖ آﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ ‪ Planipennia‬ﯾــﺎ‬
‫‪ Neuroptera‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و داﻣﻨﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳـﺒﺰ )‪ Chrysoperla carnea (Stephens‬در ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤـﯽ ﺑـﻪ اﺳـﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪Chrysoperla، Chrysopa carnea ،Anisochrysa carnea ،Chrysopa vulgaris.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ ﺣﺪود ‪ 120‬ﮔﻮﻧـﻪ ﺑـﺎﻟﺘﻮري ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﺑﯿﺶ از ‪ 56‬ﮔﻮﻧﻪ ﮐﺮﯾﺰوﭘﯿﺪه از اروﭘﺎ ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﺑـﯿﻦ اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎ‬
‫‪ C.carnea‬ﮔﻮﻧﻪاي ﻫﻤﻪ ﺟﺎ زي ﺑﻮده و در ﺑﯿﻮﺗﯿﭗﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ وﺟـﻮد دارد‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﮔﻮﻧــﻪ ﺑـﻪﻃــﻮر ﻣﻌﻤــﻮل در ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠــﻒ اﻋــﻢ از ﻣﻨــﺎﻃﻖ دﺷــﺖ و ارﺗﻔﺎﻋــﺎت‬
‫ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﯾﮑﯽ از راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ اﯾﺠـﺎد ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن و در ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﻓﺮاد آن ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐـﻪ‬
‫ﻏﺬا و ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮاي زﻣﺴـﺘﺎن ﮔـﺬراﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎﺷـﺪ ﭘﯿـﺪا ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ و ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺳﺮﯾﻊ در زﯾﺴﺘﮕﺎﻫﺎي اﺗﺰه‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺸﺘﺰارﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ از زﯾﺴﺘﮕﺎﻫﺎي ﻧﻈﯿﺮ؛ ﮔﯿﺎﻫﺎن زراﻋﯽ و ﻋﻠﻒﻫﺎي ﻫـﺮز‪ ،‬ﺟـﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻻروﻫﺎ رﺷﺪ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درﺧﺘﺎن و ﺑﻮﺗﻪﻫﺎ ﯾﺎ ﺟﺎﻫـﺎي ﮐـﻪ ﺣﺸـﺮات‬
‫ﮐﺎﻣﻞ زﻣﺴﺘﺎن ﮔﺬراﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭘﺮواز ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﺑﻬﺎر ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﻠﻔـﯽ‬
‫ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎﻟﺘﻮري ﮐﻪ روي ﮔﯿﺎﻫﺎن زراﻋﯽ و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨـﺎﻃﻖ دﺷـﺖ‬
‫‪23‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻋﻤﻮﻣـﺎً داراي ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ ﺑـﺎﻻ در ﭘـﺮاﮐﻨﺶ ﺑـﻮده ﻧﺴـﺒﺘﺎً از ﻃﯿـﻒ‬
‫وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨــﯽ ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻋﻤــﻮﻣﯽ ﺧــﻮار ﯾــﺎ ‪ Generalist‬ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾــﺮان‬
‫ﺑﺎﻟﺘﻮري ‪ C.carnea‬در اﺳﺘﺎنﻫـﺎي ﺧﺮاﺳـﺎن‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬ﺳـﻤﻨﺎن‪ ،‬زﻧﺠـﺎن‪ ،‬ﻫﻤـﺪان‪،‬‬
‫آذرﺑﺎﯾﺠــﺎن‪ ،‬ﮐﺮدﺳــﺘﺎن‪ ،‬ﮐﺮﻣﺎﻧﺸــﺎه‪ ،‬ﻣﺮﮐــﺰي‪ ،‬ﻟﺮﺳــﺘﺎن‪ ،‬اﺻــﻔﻬﺎن‪ ،‬ﻓــﺎرس‪ ،‬ﯾــﺰد‪،‬‬
‫ﮐﻬﮑﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ در ﺗﻤﺎم ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﯿﻮهﺧﯿﺰ و ﻣﺰارع و ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﺣﺸﺮه ﮐﺎﻣﻞ‪ :‬ﻃﻮل ﺑﺪن ﺣﺸﺮه ﮐﺎﻣـﻞ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ‪ 13‬ﻣﯿﻠـﯽﻣﺘـﺮ و ﻋـﺮض آن ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺎلﻫﺎي ﺑﺎز ‪ 23‬ﺗﺎ ‪ 29‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺸﺮه در زﻣﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ داراي ﺑﺪﻧﯽ ﺑـﻪ‬
‫رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﺗﺎ ﺳﺒﺰ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ زرد اﺳﺖ در ﭘﺸﺖ ﺑﺪن ﺣﺸﺮه ﯾﮏ ﻧـﻮار ﺑـﻪ رﻧـﮓ زرد‬
‫روﺷﻦ ﺳﺮاﺳﺮي در ﻃﻮل ﺳﯿﻨﻪ و ﺷﮑﻢ دﯾﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬رگ ﺑـﺎلﻫـﺎ ﺳـﺒﺰ رﻧـﮓ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ زﻣﺴﺘﺎن ﮔـﺬران ﺑـﻪ رﻧـﮓ ﺳـﺒﺰ ﻣﺘﻤﺎﯾـﻞ ﺑـﻪ زرد ﺑـﻮده و‬
‫زﻣﯿﻨﻪاي ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮهاي ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣﺰ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺨﻢ‪ :‬ﺗﺨﻢﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار اﯾﻦ ﺷﮑﺎرﭼﯽ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮل ‪ 0/8‬ﺗـﺎ ‪ 0/9‬ﻣﯿﻠـﯽﻣﺘـﺮ‬
‫اﺳﺖ و روي ﭘﺎﯾﻪاي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺧﻤـﺶ ﮔـﺬارده ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻃـﻮل ﭘﺎﯾـﻪ ﺗﺨـﻢ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺪود ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ‪ 2/5‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘـﺮ ﻣﺘﻐﯿـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در ‪ .carneaC‬ﺗﺨﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻔﺮادي ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻرو‪ :‬ﻻرو ﺑﻪ رﻧﮓ زرد ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮي ﺑﻮده و در اﻧﺘﻬﺎي رﺷـﺪ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ‪8/5‬‬
‫ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮي داراي ﺳﻪ ﺟﻔﺖ ﭘﺎي ﺳﯿﻨﻪاي اﺳـﺖ و در‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻔﺼﻞﻫﺎي ﺳﯿﻨﻪاي و ﺷﮑﻤﯽ آنﻫﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽﻫﺎﯾﯽ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻮﻫﺎﯾﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪24‬‬

‫در ﻫﺮ ﻃﺮف ﺑﺪن ﯾﮏ ﻧﻮار ﻃﻮﻟﯽ ﺳﺮاﺳﺰي ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮهاي ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣـﺰ‬
‫ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﮑﻨﺪه آروارهﻫﺎ در ﻻرو ﺑﻪ ﻗـﻼبﻫـﺎي ﻣﮑﻨـﺪه ﺑﺴـﯿﺎر رﺷـﺪ ﮐـﺮدهاي‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻔﯿﺮه‪ :‬ﺷﻔﯿﺮه در داﺧﻞ ﭘﯿﻠﻪاي ﺗﺨﻢ ﻣﺮﻏﯽ ﺷﮑﻞ ﻧﺮم و ﺷـﻔﺎف ﮐـﻪ ﻃـﻮل‬
‫آن ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 4/2‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫‪ C.carnea‬داراي دﮔﺮدﯾﺴﯽ ﮐﺎﻣﻞ و ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪي ﺗﺨﻢ‪ ،‬ﻻروف ﺷﻔﯿﺮه و ﺣﺸـﺮه‬
‫ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮑﺎرﮔﺮ زﻣﺴـﺘﺎن را ﺑـﻪﺻـﻮرت ﺣﺸـﺮه ﮐﺎﻣـﻞ در ﭘﻨﺎﻫﮕـﺎهﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ؛ ﻣﺜﻼً درﺧﺘﺎن ﺳﺮو ﺳﭙﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﮔﺮوﻫﯽ از ﺣﺸـﺮات ﮐﺎﻣـﻞ دﯾـﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو ﺟﻨﺲ ﻧﺮ و ﻣﺎده‪ ،‬ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧـﮓ ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ و ﺑـﻪ رﻧـﮓ زرد‬
‫ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻗﻬﻮهاي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﮑـﻪﻫـﺎي ﻗﺮﻣـﺰ رﻧـﮓ در ﻗﺴـﻤﺖ ﭘﺸـﺘﯽ ﺑـﺪن دﯾـﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﻬﻮر ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ در دﻣﺎي ﺑﯿﺶ از ‪ 12‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﺑﻪ ﺗـﺪرﯾﺞ آﻏـﺎز‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺗﺨﻢﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺸﺮه ﻣﺎده ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻐﯿـﺮ و ﺑـﻪ‬
‫‪ 320‬ﻋﺪد در ﺷﺮاﯾﻂ ﺻﺤﺮاﯾﯽ و ﺗﺎ ‪ 620‬ﻋﺪد در ﺷﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ از ﺷﻬﺪ و ﮔـﺮده ﮔـﻞﻫـﺎ و‬
‫ﻧﯿﺰ ﺗﺮﺷﺢ ﺣﺸﺮات ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨـﺪ و ﻣـﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ وﻓـﻮر آنﻫـﺎ را روي درﺧﺘـﺎن‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻻرو ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﺗﺨﻢ روي ﭘﻮﺳـﺘﻪ ﺗﺨـﻢ ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 60‬ﺗـﺎ ‪ 90‬دﻗﯿﻘـﻪ‬
‫ﺑﯽﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﻧﺪه و ﺳﭙﺲ از ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺨﻢ ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪه و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑـﺮاي ﻏـﺬا‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻرو در ﻃﻮل ﻣﺪت ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ دو ﺑﺎر ﺟﻠﺪ ﻋﻮض ﮐﺮده و ‪ 3‬ﺳـﻦ ﻻروي را‬
‫ﻃﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪25‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻻرو ﺳﻦ اول ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺗﺨـﻢ ﺣﺸـﺮات و ﮐﻨـﻪﻫـﺎ و ﭘـﻮره ﺷـﺘﻪﻫـﺎ و ﺳـﺎﯾﺮ‬

‫ﺣﺸﺮات ﮐﻮﭼﮏ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻏـﺬا ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 48‬ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻرو در ﻃﻮل ‪ 3‬ﺳﻦ ﺧﻮد از ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺷـﮑﺎر ﺧـﻮد‬
‫ﺷﺎﻣﻞ؛ اﻧﻮاع ﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺴﻠﮏ ﭘﻨﺒﻪ ﯾﺎ ﺗﺨﻢ ﭘﺮواﻧﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻃـﻮل دوره ﻻروي‬
‫در دﻣــﺎي ‪ 18‬و ‪ 24/6‬درﺟــﻪ ﺳــﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﯿــﺐ ‪ 16‬ﺗــﺎ ‪ 17‬و ‪ 9‬ﺗــﺎ ‪ 10‬روز‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻرو ﭘﺲ از رﺷﺪ ﮐﺎﻣﻞ در اﻃﺮاف ﺧﻮد ﭘﯿﻠﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﮔﺮدي ﺑـﻪوﺟـﻮد آورده و‬
‫در داﺧﻞ آن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﯾﻪ ﺷﻔﯿﺮه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻻروي ﮐﻪ درون ﭘﯿﻠﻪ ﻗﺮار دارد و ﻫﻨﻮز ﺑﻪ‬
‫ﺷﻔﯿﺮه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺷﻔﯿﺮه ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و در اﯾـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻻرو ﺗﺤـﺮك‬
‫ﮐﻤﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻃﻮل ﻣﺪت ﺷـﻔﯿﺮﮔﯽ در دﻣـﺎي ‪ 20‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ‪ 13‬ﺗـﺎ ‪ 14‬روز و در‬
‫دﻣﺎي ‪ 35‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 7‬روز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻔﯿﺮه ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮوج اﺑﺘﺪا ﮐﻤـﯽ راه‬
‫ﻣﯽرود و ﺳﭙﺲ در روي ﭘﯿﻠﻪ ﯾﺎ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻤﯽ از ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﯿﻠﻪ ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺲ از ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺣﺸـﺮه‬
‫ﮐﺎﻣﻞ از ﺷﮑﺎﻓﯽ ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺸﺖ ﻗﻔﺴـﻪ ﺳـﯿﻨﻪ ﺑـﻪوﺟـﻮد ﻣـﯽآﯾـﺪ از ﭘﻮﺳـﺘﻪ‬
‫ﺷﻔﯿﺮﮔﯽ ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﻮل دوره ﯾﮏ ﻧﺴﻞ ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﺣﺸﺮه در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺨﻢ‪ ،‬ﻻرو و ﺷﻔﯿﺮه ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﯿــﺐ در دﻣــﺎي ‪ 25 ،24/6 ،25‬درﺟــﻪ ﺳــﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻗــﺮار ﮔﯿــﺮد ‪ 20‬روز ﻃــﻮل‬
‫ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻧﺴﻞ اﯾﻦ ﺣﺸﺮه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ آب و ﻫﻮاﯾﯽ دﻧﯿﺎ ﺑﯿﻦ ‪ 2‬ﺗـﺎ ‪8‬‬
‫ﻧﺴﻞ در ﺳﺎل ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻧﺴـﻞ آن در ﮐﺮﻣﺎﻧﺸـﺎه در ﺷـﺮاﯾﻂ ﺻـﺤﺮاﯾﯽ ‪4‬‬
‫ﻧﺴﻞ از اواﺧﺮ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎه ﺗﺎ اواﺳﻂ ﻣﻬﺮ ﻣﺎه ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺑـﺎﻟﺘﻮري در ﺷـﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸـﮕﺎﻫﯽ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻌـﺪاد ﻧﺴـﻞﻫـﺎي‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪ .‬ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺣﺸﺮه ﮐﺎﻣﻞ ﺑـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺤﯿﻄـﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ؛ دﻣـﺎ‪،‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪26‬‬

‫رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﻧﻮر و ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﮐﻤﯿﺖ ﻏﺬا ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬در ﺷـﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸـﮕﺎﻫﯽ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺣﺸﺮه ﮐﺎﻣﻞ )‪ 80‬ﺗﺎ ‪ 82‬روز( و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺨﻢ در دﻣـﺎي‬
‫‪ 20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد و رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ‪ 80‬درﺻﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دوره ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻢﮔﺬاري‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻗﺎﻋﺪه ﮐﻠﯽ ﺣﺸـﺮات ﮐﺎﻣـﻞ ﻫﻨﮕـﺎم ﺧـﺮوج از ﺷـﻔﯿﺮه داراي‬
‫ﮔﻨﺎدﻫﺎي ﻧﺎرس ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﻧﻤـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺟﻔـﺖﮔﯿـﺮي و ﻣـﺎدهﻫـﺎ‬
‫ﺗﺨﻢﮔﺬاري ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ‪ C.carnea‬ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ از ﺧﺮوج ﺟﻔـﺖﮔﯿـﺮي‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دوره ﻗﺒﻞ از ﺗﺨﻢﮔﺬاري )‪ (Preoviposition period‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔـﺎوت‬
‫دارد و اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬ﻏﺬاي ﻻروي و ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﮐﻤﯿﺖ ﻏﺬاي ﻗﺎﺑـﻞ دﺳـﺘﺮس ﺣﺸـﺮات ﮐﺎﻣـﻞ ﺑﺴـﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬در ﻣـﻮرد‬
‫‪ C.carnea‬در درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ 30‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد و ﺗﺤﺖ رژﯾﻢ ﻧﻮري ‪ 16‬ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫روﺷﻨﺎﯾﯽ و ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎرﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺎدهﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 4‬روز ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﺗﺨـﻢﮔـﺬاري‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ در ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ‬

‫وﺳﯿﻊ؛‬ ‫‪ .1‬ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و داﻣﻨﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ‬
‫‪ .2‬ﻗﺪرت ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ؛‬

‫‪ .3‬رﻓﺘﺎر ﺗﻐﺬﯾﻪاي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻗﺪرت ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺎﻻ؛‬

‫‪ .4‬اﻣﮑﺎن ﭘﺮورش و ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً راﺣﺖ در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه؛‬

‫‪ .5‬اﻣﮑﺎن ذﺧﯿﺮهﺳﺎزي ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﺨﻢ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺣﺸﺮه ﮐﺎﻣﻞ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬

‫اﺳﺘﻔﺎده در زﻣﺎن ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ در ﻣﺰارع‪،‬‬
‫ﺑﺎغﻫﺎ و ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺟﻠﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪27‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺴﺘﺮده در ﺧﺼﻮص اﯾﻦ ﺑـﺎﻟﺘﻮري ﻃﺮاﺣـﯽ ﺳﯿﺴـﺘﻢ‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺨﻢ و ﻻرو ﺟﻮان آن ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده و رﻫﺎﺳـﺎزي در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺒـﺎرزه‬
‫ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ آﻓﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﺮان ﻧﯿﺰ زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺳﯽ و روشﻫﺎي ﺗﮑﺜﯿﺮ اﯾـﻦ ﺑـﺎﻟﺘﻮري ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺗﺨﻢ‪ ،‬ﻻرو و ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﺑﯿﺪ ﻏـﻼت ‪ Sitotroga cereallela‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻏـﺬاي‬
‫ﻻروﻫﺎي آن در ﭘﺮورش ﮔﺮوﻫﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﺮﮐﯿـﺐ ﻣﺨﻤـﺮ‬
‫ﻧﺎن‪ ،‬ﻋﺴﻞ )ﯾﺎ ﺷﮑﺮ( و آب در ﭘﺮورش ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ آن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﺧﺼﻮص ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑـﺎﻟﺘﻮري ‪C.carnea‬‬
‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ در ﻣﺰارع و ﺑﺎغﻫﺎ و ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫ﻻرو و ﺗﺨﻢ اﯾﻦ ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ رﻫﺎﺳﺎزي ﯾﮏ ﻻرو ﺳﻦ ‪ 2‬ﺑـﻪ ‪ 10‬ﺷـﺘﻪ در دو‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖﻫﺎي ﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﻌﺎل را در ﻣﺰارع ﭘﻨﺒﻪ ﺗـﺎ ‪ 64‬درﺻـﺪ ﮐـﺎﻫﺶ داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻻرو وﺗﺨﻢ اﯾﻦ ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑـﺮ ﻋﻠﯿـﻪ آﻓـﺎت‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻈﯿﺮ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺮﯾﭙﺲ‪ ،‬ﮐﻨﻪﻫﺎي ﺗﺎرﻋﻨﮑﺒﻮﺗﯽ روي ﭘﻨﺒﻪ ﻣﺠﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮاﮐﻢ‬
‫آﻓﺎت ﻓﻮق ﺗﺎ ﻣﯿﺰان ‪ 100‬درﺻﺪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺤﺼـﻮل ﺑـﻪ ﻣﯿـﺰان ‪ 15‬درﺻـﺪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﺧﺼﻮص ﮐﺎراﯾﯽ اﯾﻦ ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﻋﻠﯿﻪ آﻓـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫در ﺧﺎرج ﮐﺸﻮر و ﻧﯿﺰ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﯾﮑﯽ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﻬـﻢ در ﺗﻌﯿـﯿﻦ ارزش اﻗﺘﺼـﺎدي ﯾـﮏ روش‬
‫ﻣﺒـﺎرزه‪ ،‬ﺗﻌﯿــﯿﻦ ﺑـﺎزدﻫﯽ آن روش در اﺳــﺘﻔﺎده از دﺷـﻤﻦ ﯾــﺎ دﺷـﻤﻨﺎن ﻃﺒﯿﻌــﯽ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در زﯾﺴﺖ ﺑﻮمﻫﺎي زراﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻣﻨﻄﻘـﻪاي ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺻﺤﺮاﯾﯽ و ﯾﺎ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺰان اﺛـﺮ‬
‫)ﮐﺎراﯾﯽ( ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺷﻤﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺴﯿﺎري از آﻓﺎت ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاي ﻧﻈﯿـﺮ‬
‫ﺷﺘﻪ ﺳﺒﺰ ﺟﺎﻟﯿﺰ‪ ،‬ﻣﮕﺲﻫﺎي ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺷﭙﺸﮏﻫﺎي آردآﻟﻮد‪ ،‬ﺗﺮﯾﭙﺲ‪ ،‬ﮐﻨـﻪﻫـﺎ و‪ ...‬در‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪28‬‬

‫در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ارزش اﻗﺘﺼﺎدي و ﮐـﺎرﺑﺮدي اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ دﺷـﻤﻨﺎن‬
‫ﻃﺒﯿﯿﻌﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاي ﯾﺎ ﺻﺤﺮاﯾﯽ در ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣﻌﻠـﻮم ﮔـﺮدد و ﺿـﻤﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺪرت ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ )‪ (Prey specificity‬و ﺑﺎ ﻣﻠﺤﻮظ ﮐـﺮدن ﻗـﺪرت ﻣﻬـﺎﺟﺮت‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آﻓﺎت ﻣﯿﺰﺑﺎن از ﻃﺮﯾـﻖ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﺗـﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿـﺖ آﻓـﺎت و ﺗﻨﻈـﯿﻢ آن ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﺎﻧﻊ از ﺳﻤﭙﺎﺷﯽﻫﺎي زاﺋﺪ و ﺑﯽروﯾـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ راﺳﺘﺎ و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻘﺪار ﮐﻢ اﯾﻦ ﻧـﻮع ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﺿـﺮورت اﻧﺠـﺎم ﻃﺮﺣـﯽ ﮐـﻪ‬
‫اﻫﺪاف آن اﯾﺠﺎد زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﺳﻤﻮم در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟـﺎﻟﯿﺰي‬
‫اﺳﺖ آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫از اﯾﻦ رو اﺟﺮاي ﻃﺮﺣﯽ ﮐﻪ اﻫﺪاف آن ﻃﯽ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺸﺨﺺ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ در آﻏﺎز اﺟﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻃﺮح‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮرﺳـﯽﻫـﺎي‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ در زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه ﺗﺨﻢ و ﻻرو ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ را اﻧﺠـﺎم‬
‫داد و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ رﻫﺎﺳﺎزي ﺷـﮑﺎرﭼﯽ ﺑـﻪ ﺷـﮑﺎر‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه اﺟﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم در ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﺳﻄﺢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ﮐﺎرﺑﺮدي ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺸﺎﻫﺪه آﻟﻮدﮔﯽ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗـﺮاﮐﻢ آﻓـﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ در ﮔﻠﺨﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬
‫ﮐﺸﺎورزان ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ رﻫﺎﺳﺎزي ﮐﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺑﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ رﻫﺎﺳﺎزي ﺷﮑﺎرﭼﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪C.carnea‬‬ ‫روشﻫﺎي ﭘﺮورش ﺷﮑﺎرﮔﺮ‬

‫در روش ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾـﮏ‪ ،‬ﺑـﺪﻟﯿﻞ ﻟـﺰوم ﺗﮑـﺮار رﻫﺎﺳـﺎزي در ﺷـﺮاﯾﻂ ﮔﻠﺨﺎﻧـﻪ‪،‬‬
‫رﻫﺎﺳﺎزي ﭼﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﺷـﺒﺎﻋﯽ )‪ (Inundativa‬و ﯾـﺎ ﺗﻠﻘﯿﺤـﯽ )‪(Inoculative‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻃﺮح ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻫﺮ دو روش ﭘﺮورش ﻻرو )ﮔﺮوﻫﯽ ﯾﺎ اﻧﻔﺮادي(‬
‫اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪29‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ در ﭘﺮورش ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨـﺪه‬

‫اﯾﻦ روش ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﻢﺧﻮاري )‪ (Cannibalism‬ﻻروﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺮورش ﮔﺮوﻫﯽ ﻻروﻫﺎي درون ﻇﺮف )ﺗﺸـﺘﮏ(ﻫﺎي ﻧﺴـﺒﺘﺎً ﺑـﺰرگ‬
‫ﻣﮑﻌﺐ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺷـﮑﻞ از ﺟـﻨﺲ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺷـﻔﺎف ﺻـﻮرت ﻣـﯽﮔﯿـﺮد ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻤﻬﯿﺪاﺗﯽ در داﺧﻞ ﺗﺸﺘﮏﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﻤﺨﻮاري ﻻروﻫﺎ را ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽدﻫـﯿﻢ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺑﺎزدﻫﯽ اﯾﻦ روش ﺑﺸﻮﯾﻢ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﮑﻨﯿﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺷﮑﺴﺖ در‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﭘﺮورش اﻧﺒﻮه و اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﮑﺎرﮔﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺿﻤﻦ ﺑـﻪﮐـﺎرﮔﯿﺮي‬
‫روش ﭘﺮورش اﻧﺒﻮه ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﻧﻮاﻗﺺ ﺗﮑﻨﯿﮑﯽ اﯾـﻦ روش ﮐـﻪ ﮐـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﺑﺎزدﻫﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ آن در ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻔﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺎﻣﻞ آﻟﻮده ﺷﺪن ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺸـﺮات‬
‫ﮐﺎﻣﻞ اﺣﺘﻤﺎﻻً آﻟﻮده و ﻧﯿﺰ ﺑﺮوز ﻧﺎراﺣﺘﯽﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺗﻨﻔﺴﯽ در اﻓﺮادي اﺳﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﺳﺮو ﮐﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روش ﭘﺮورش ﻻرو در ﺳﻠﻮلﻫﺎي اﻧﻔﺮادي ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ روش ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺨﻢ ﺑﯿﺪ ﻏﻼت ﺑـﺮاي ﭘـﺮورش ﻻرو‪،‬‬
‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﺮورش ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ در آن از ﻻﺷﻪ ﺣﺸـﺮات ﮐﺎﻣـﻞ ﺑﯿـﺪ ﻏـﻼت ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﻏﺬاي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮي دارد )ﻫﺰﯾﻨـﻪ‬
‫زﯾﺎد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺨﻢ ﺑﯿﺪ ﻏﻼت در ﭘﺮورش اﻧﻔﺮادي اﺳﺖ( وﻟـﯽ از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﭼﻨـﺪان ﻣﺸـﮑﻠﯽ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و درﺻـﺪ اﺳﺘﺤﺼـﺎل‬
‫ﺷﻔﯿﺮه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﭘﺮورش ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮورش اﻧﻔﺮادي ﻫﻤﺨﻮاري وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘـﻮان ﺑـﺎ ﭘـﺮورش‬
‫اﻧﻔﺮادي‪ ،‬از ﻻرو ﺑﯿﺪ ﻏﻼت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻏﺬا در ﭘﺮورش ﺳﻠﻮﻟﯽ ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻫﺰﯾﻨﻪ ﭘﺮورش ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪30‬‬

‫ﻻروﺑﺎﻟﺘﻮري‪ ،‬ﺗﺨﻢ ﺑﺎﻟﺘﻮري‪ ،‬ﺷﻔﯿﺮه ﺑﺎﻟﺘﻮري‪ ،‬ﺣﺸﺮه ﺑﺎﻟﻎ‬

‫‪.‬‬
‫‪31‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﻡ‬

‫ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻓﻨﯽ ﻧﺤﻮه ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰدر اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم‬

‫ﻏﺬاي ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ در ﻃﺒﯿﻌﺖ‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻏﺬاي ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﺘﻮري ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺘﺨﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻرو ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾـﻪ‬
‫از ﺷﺘﻪﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺟﻮرﺑﺎﻻن دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﺘﻮري ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻋﻤـﺪه از ﻋﺴـﻠﮏ ﺷـﺘﻪﻫـﺎ ﯾـﺎ ﺳـﺎﯾﺮ‬
‫ﺣﺸﺮات و ﺷﻬﺪ ﮔﻞﻫﺎ و درﻣﻮاردي از ﮔﺮده ﮔﻞﻫﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﮔﺮوه اول )ﮔﻮﺷﺘﺨﻮارﻫﺎ( را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ آب ﻗﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺴﻞ رﻗﯿﻖ ﺷﺪه‪ ،‬داﻧﻪ ﮔﺮده و‪ ...‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت زﻧـﺪه ﻣـﯽﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫وﻟﯽ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪32‬‬

‫دوره ﭘﯿﺶ از ﺗﺨﻢﮔﺬاري‬

‫ﻏﺪد ﺟﻨﺴﯽ در ﺑﺎﻟﻎﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ از ﭘﯿﻠﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً رﺷـﺪ ﻧﮑـﺮده و‬
‫اﻣﮑﺎن ﺟﻔﺖﮔﯿﺮي و ﺗﺨﻢرﯾﺰي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﺟﻨﺲ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺟﻨﺴﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪ و در ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﺑﺴـﺘﮕﯽ ﺑـﻪ درﺟـﻪ ﺣـﺮارت‪،‬‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﺸﺮه ﻃﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻻروي ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮐﺮده و ﮐﯿﻔﯿـﺖ و‬
‫ﮐﻤﯿﺖ ﻏﺬاي ﺣﺸﺮه ﮐﺎﻣﻞ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺎدهﻫﺎي ﺑﺎﻟﺘﻮري ‪ C.carnea‬ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﭘﯿﻠﻪ در ‪ 16‬ﺳﺎﻋﺖ روﺷـﻨﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎرﯾﮑﯽ و دﻣﺎي ‪ 30‬درﺟﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﭘـﺲ از ‪ 3‬ﺗـﺎ ‪ 4‬روز و در دﻣـﺎي‬
‫‪15‬در ﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﭘﺲ از ‪ 15‬روز ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺨﻢرﯾﺰي ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﻓﺎﻗﺪ دﯾﺎﭘﻮز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪ دوره‬
‫ﭘﯿﺶ از ﺗﺨﻢﮔﺬاري ‪ 4-10‬روز ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﺗﺨﻢﮔﺬاري‬
‫وﻗﺘﯽ ﺣﺸﺮه ﻣﺎده‪ ،‬آﻣﺎده ﺗﺨﻢﮔﺬاري ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﻠﻘﻪ ﻫـﺎﯾﯽ از اﻧﻘﺒﺎﺿـﺎت در ﻃـﻮل‬
‫ﺷﮑﻢ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻧﻮك ﺷﮑﻢ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺗﻤﺎس ﭘﯿـﺪا ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و ﯾـﮏ ﻗﻄـﺮه ﻣـﺎﯾﻊ‬
‫ﺷﻔﺎف ژﻻﺗﯿﻨﯽ روي زﻣﯿﻦ ﻗﺮار داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺷﮑﻢ ﺗﺎ زاوﯾﻪاي ﺣـﺪود‬
‫‪ 60‬درﺟﻪ ﻣﺎده ژﻻﺗﯿﻨﯽ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﯾﮏ رﺷﺘﻪ ﺑﯽرﻧـﮓ ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺨﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه و ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫ﺳﻔﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺷﮑﻢ ﺗﺨﻢ رﻫـﺎ ﺷـﺪه و ﺣﺸـﺮه ﻣـﺎده از ﻣﺤـﻞ دور‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻏﺬاي ﻻروﻫﺎ‬
‫ﻻروﻫﺎي ﭘﺮ اﺷﺘﻬﺎي ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎ‪ ،‬از ﺑﻨﺪ ﭘﺎﯾﺎن ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﺑﺪن ﻧﺮم ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ و‬
‫داﻣﻨﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎﻧﯽ وﺳﯿﻌﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﭙﺸﮏﻫﺎ‪ ،‬زﻧﺠﺮكﻫﺎ‪ ،‬ﻣﮕـﺲ ﻫـﺎي ﺳـﻔﯿﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺴﯿﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﯾﭙﺲﻫﺎ‪ ،‬ﺷﭙﺶ ﻫﺎي ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺗﺨﻢ و ﻻرو ﭘﺮواﻧﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﮐﻨـﻪ ﻫـﺎي ﮔﯿـﺎﻫﯽ‪،‬‬
‫ﺗﺨﻢ و ﻻرو ﺳﻮﺳﮏﻫﺎ‪ ،‬دو ﺑﺎﻻن‪ ،‬زﻧﺒـﻮرﻫـﺎي ‪ Symphyta‬و ﺳـﺎﯾﺮ ﺑـﺎﻟﺘﻮريﻫـﺎ را‬
‫ﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻرو اﮐﺜﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي آن از ﺷﺘﻪﻫـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺷﯿﺮ ﺷﺘﻪ )‪ (Aphidlions‬ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻏﺬا ﺑﺮ رﺷﺪ ﻻروي‪ :‬ﻏﺬاي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﺧﯿﺮ در رﺷﺪ و ﻃـﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﺷﺪن دوره ﻻروي‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ وزن ﺑﺪن‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻻرو در ﺗﻨﯿﺪن ﭘﯿﻠـﻪ و اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻠﯽ ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﺻﺪﻣﻪ ﻣﯽزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﺷﮑﺎر ﮐﺮدن‬

‫ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آزاد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﮑﺎر در ﻣﺤﯿﻂ و وﺟﻮد ﻋﺴـﻠﮏ ﺷـﺘﻪﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﻻرو وﺟﻮد ﺷﮑﺎر را از ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي در ﻣﺤﯿﻂ درك ﮐﻨﺪ وﻟـﯽ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﺷﮑﺎر در اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﺗﺸـﺨﯿﺺ‬
‫ﻗﻄﻌﯽ ﺷﮑﺎر‪ ،‬ﻻرو ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﺎس ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﺎ آن دارد‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺷﮑﺎر‬

‫‪ .1‬آروارهﻫﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﺎز و ﻣﻮازي ﺑﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﭘﺎﻟﭗﻫﺎ ﺻﺎف ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺷﺎﺧﮏﻫﺎ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ و در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ :‬ﻻرو ﺳـﺮ ﺧـﻮد را از‬
‫ﯾﮏ ﻃﺮف ﺑﻪ ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺣﺮﮐﺖ داده و ﯾﮏ زاوﯾﻪ ‪ 20‬درﺟﻪ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬
‫در ﯾﮏ ﻻرو ﺳﻦ ﺳﻮم اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪34‬‬

‫ﻻرو ﮔﺮﺳﻨﻪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﻣـﻮرد ﺟﺴـﺘﺠﻮ ﻗـﺮار ﻣـﯽدﻫـﺪ‪ .‬ﻻروﻫـﺎ در‬
‫ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﮑﺎر و ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﺷﮑﺎر ﻻرو ﺟﺴﺘﺠﻮ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐـﺮده‪ ،‬آروارهﻫـﺎ را ﺑـﺎز و ﺧﯿﻠـﯽ‬
‫آﻫﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﺮ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﻠﻮ ﺑـﺮده و آروارهﻫـﺎ را‬
‫ﻣﯽﺑﻨﺪد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺳﺮ ﻋﻘﺐ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﻻرو ﺷـﮑﺎر را روي ﺳـﺮ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﮑﺎر ﺑﺰاق ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺪن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺗﺰرﯾـﻖ‬
‫ﺑﺰاق ﺑﺎﻋﺚ ﻓﻠﺞ ﺷﺪن ﺷﮑﺎر و ﻫﻀﻢ اﻧﺪامﻫﺎي داﺧﻠﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﺑـﺪن‬
‫ﻣﯿﺰﺑﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻧﺎل ﻏﺬاﯾﯽ ﺣﺮﮐﺎت ﻃﻮﻟﯽ آروارهﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﭘـﺎره ﺷـﺪن ﺑﺎﻓـﺖﻫـﺎ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻرو آروارهﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﯿﺪن ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و ﯾـﺎ ﺳـﻄﻮح‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻤﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺪود ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم ﮐﻞ ﺗﻐﺬﯾﻪ در دوره ﻻروي در ﺳـﻦ ﺳـﻮم‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺨﻮاري در ﻻروﻫﺎ‬
‫‪ .1‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻرو ﻫﺎ از ﺗﺨﻢﻫﺎ‪ :‬وﻇﯿﻔﻪ اﺻﻠﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺨـﻢ ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي؛ از ﺣﻤﻠـﻪ‬
‫ﺷﮑﺎرﮔﺮﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎرازﯾﺘﻮﺋﯿﺪﻫﺎ و ﻻروﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻟﺘﻮري اﺳﺖ‪ .‬ﻻرو در ﺻﻮرت ﮔﺮﺳـﻨﮕﯽ‬
‫ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺣﺘﯽ از ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺨﻢ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ و از آﻧﻬﺎ ﺗﻐﺬﯾـﻪ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﺨـﻮاري در‬
‫زﻣﺎن ﻓﺮاواﻧﯽ ﻏﺬا ﻣﻀﺮ و در زﻣﺎن ﮐﻤﯿـﺎﺑﯽ ﻏـﺬا ﻣﻔﯿـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺨـﻢﮔـﺬاري روي‬
‫ﺳﻄﻮح دﯾﮕﺮي ﻏﯿﺮ از ﺑﺮگ روش دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻫﻤﺨﻮاري اﺳﺖ زﯾـﺮا‬
‫ﻻروﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺷﮑﺎر ذرات رﯾﺰ ﺷﺪه ﺑﺮگ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻرو از ﻻرو‪ :‬ﻻروﻫﺎي ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑـﺎﻟﺘﻮري ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺷـﯽ ﻧﺮﻣـﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﻨﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻻرو ﺧـﻮدي ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤﺨـﻮاري ﺗـﺎﺑﻌﯽ از‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪35‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫اﻧﺒﻮه ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ‪Chrysoperl carnea‬‬ ‫ﭘﺮورش‬

‫رﻫﺎﺳﺎزي ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺷـﺘﻪ ﻫـﺎ ﺧﺼﻮﺻـﺎً‪ ،‬روي ﺳـﺒﺰﯾﺠﺎت ﺑﯿﺸـﺘﺮ در‬
‫ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎ در ﻟﻬﺴﺘﺎن و ﭼﯿﻦ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨـﻪ‬
‫ﻗﺮﻣﺰ اروﭘﺎﯾﯽ ‪ Panonychus ulmi‬ﺑﺮ روي ﺳﯿﺐ‪ ،‬در آﻣﺮﯾﮑـﺎ ﺑـﺮاي ﮐﻨﺘـﺮل ﮐـﺮم‬
‫ﻗﻮزه ﭘﻨﺒﻪ و در اروﭘـﺎ ﺑـﺮاي ﮐﻨﺘـﺮل ﺷﭙﺸـﮏ ‪ Pseudococcus maritimus‬روي‬
‫ﮔﻼﺑﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮورش اﻧﺒﻮه ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ﺑﺎ ﺷﮑﺎر ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ از ﻃﺒﯿﻌﺖ آﻏﺎز ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮر‪ ،‬اﺳﭙﯿﺮاﺗﻮر و ﺗﻠﻪ ﻧﻮري ﺟﻤـﻊآوري ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﻇﻬﻮر اﯾﻦ ﺣﺸﺮه در ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﮔﻠﺪﻫﯽ اﺳﺖ و ﺗـﺎ ﺧـﺮداد ﻣـﺎه‬
‫ﺳﯿﺮ ﺻﻌﻮدي دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ آﻓﺎت ﻣﮑﻨﺪه ﻧﻈﯿﺮ‪ :‬ﺗﺮﯾﭙﺲ و ﺷﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺰارع ﭘﻨﺒـﻪ و‬
‫آﻏﺎز ﺑﺮداﺷﺖ ﮔﻨﺪم‪ ،‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﺘﻮري از ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ آﻏـﺎز‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺮورش ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ‬

‫ﺣﺸــﺮات ﮐﺎﻣــﻞ ﭘــﺲ از ﺟﻤــﻊ آوري از ﻃﺒﯿﻌــﺖ ﯾــﺎ ﺧــﺮوج از ﺷــﻔﯿﺮه درون‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي ﭘﻮﻟﯿﮑﺎ ﺑﻪ ﻗﻄـﺮ و ارﺗﻔـﺎع ‪ 16‬ﺳـﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻗـﺮار داده ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬درون‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﻮاي ﺳﯿﺎﻫﺮﻧﮓ و دو ﻃﺮف آن ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮري ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻫﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 100‬ﻋﺪد ﺣﺸﺮه ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﺘﻮري رﻫﺎ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻮاﻧﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻬﻮﯾﻪ ﺑﻬﺘﺮ روي دو ﻋﺪد ﭘﺎﯾﻪ ﭼﻮﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗـﺄﻣﯿﻦ رﻃﻮﺑـﺖ ﯾـﮏ‬
‫ﻗﻄﻌﻪ اﺳﻔﻨﺞ ﮐﻪ ﺑـﻪﺧـﻮﺑﯽ از آب اﺷـﺒﺎع ﺷـﺪه اﺳـﺖ روي ﺗـﻮري ﻓﻮﻗـﺎﻧﯽ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﯾﻪ روزاﻧﻪ ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺨﻤﺮ و ﺳﺎﮐﺎرز روي ﻧﻮارﻫﺎي ﻣﻘـﻮاﯾﯽ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت آوﯾﺰان در اﺳﺘﻮاﻧﻪ در اﺧﺘﯿﺎر آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪36‬‬

‫ﺣﺸﺮات‬
‫ﻣﺎده ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم دوره ﭘﯿﺶ از ﺗﺨﻢﮔﺬاري ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺨﻢﮔـﺬاري روي ﺻـﻔﺤﺎت‬
‫ﻣﻘﻮاي ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﯾﺎ ﺗـﻮري ﺳـﻄﺢ ﻓﻮﻗـﺎﻧﯽ ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬اوج‬
‫ﺗﺨﻢﮔﺬاري روزﻫﺎي ‪ 5-10‬اﺳﺖ و روز دوازدﻫﻢ از ﺗﻌﺪاد ﺗﺨﻢﻫﺎ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻌﺪاد ﺗﺨﻢ ﺑﺎﻟﺘﻮري ‪ 350-400‬ﻋﺪد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻊآوري ﺗﺨﻢﻫﺎ و ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻧﻮارﻫﺎي ﻣﻘﻮاﯾﯽ ﺣﺎوي ﻣﺎده ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺎﯾـﺪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺟـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎ ﮐـﺮدن‬
‫ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ درون ﯾﮏ اﺳﺘﻮاﻧﻪ دﯾﮕﺮ اﻗﺪام ﮐﺮد ﮐﻪ از ﯾﮏ دﺳـﺘﮕﺎه ﻫـﻮاﮐﺶ‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮاي ﺟـﺪا ﮐـﺮدن ﺗﺨـﻢﻫـﺎ از روي ﺗـﻮري و از‬
‫ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺨﻢﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﯿﻎ ﻣﻮﮐﺖ ﺑﺮي ﯾﺎ ﺳﯿﻢ داغ ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺮﯾﺪ و ﺗﺨﻢﻫﺎ را ﺟﻤﻊآوري ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗـﻮان ‪24‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺻﺒﺮ ﮐﺮد ﺗﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺨﻢﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼً ﺧﺸﮏ و ﺷﮑﻨﻨﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﺎ ﮐﺸـﯿﺪن‬
‫اﺳﻔﻨﺞ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﯾﺎ روي ﺗﻮري‪ ،‬ﺗﺨﻢﻫﺎ را ﺟﻤﻊآوري ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﭘﺮورش ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ‬

‫ﺑﺮاي ﭘﺮورش ﻻروﻫـﺎ از ﺗﺸـﺖﻫـﺎي ﭘﻼﺳـﺘﯿﮑﯽ ﺑـﻪ ﻗﻄـﺮ ‪30‬ﺳـﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻤﺎس ﻻروﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﮐـﺎﻫﺶ ﻫﻤﺨـﻮاري‪،‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﯾﻮﻧﻮﻟﯿﺖ درون ﻫﺮ ﺗﺸﺖ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺣـﺪود ‪ 0/05‬ﮔـﺮم ﺗﺨـﻢ‬
‫ﺑﺎﻟﺘﻮري و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﺣﺪود ‪ 0/4‬ﮔﺮم ﺗﺨﻢ ﺑﯿﺪ ﻏﻼت ) ﻧﺴﺒﺖ ‪ 1‬ﺑﻪ ‪ ( 8‬ﺑﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ داﺧﻞ ﺗﺸﺖ رﯾﺨﺘﻪ و روي ﺗﺸﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮري ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ 6 ،3 .‬و‬
‫‪ 9‬روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 1/5 ،1‬و ‪ 2‬ﮔﺮم ﺗﺨﻢ ﺑﯿﺪ ﻏﻼت ﺑﻪ ﺗﺸـﺖ اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪ .(9‬ﭘﺲ از ﻇﻬﻮر ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻋﺒـﻮر دادن ﻟﻮﻟـﻪ اﺳـﭙﯿﺮاﺗﻮر از‬
‫ﮐﻨﺎر ﺗﻮري ﺗﺸﺖﻫﺎي ﭘﺮورﺷﯽ آﻧﻬﺎ را ﺟﻤﻊآوري ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪37‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫رﻫﺎﺳﺎزي‬
‫ﺑﺮاي رﻫﺎﺳﺎزي ﺑﺎﻟﺘﻮري در ﻣﺰرﻋﻪ‪ ،‬ﺗﺨﻢﻫﺎي ﺣﺸﺮه را ﺑﺎ ﺧﺎك اره ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮده و‬
‫روي ﮐﺎرتﻫﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﯾﮑﻮﮐﺎرت ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺗﺨﻢ ﺑـﺎﻟﺘﻮري روي ﻫـﺮ‬
‫ﮐﺎرت ﺣﺪود ‪ 60‬ﻋﺪد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯿﺰان رﻫﺎﺳﺎزي ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎ و ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺰان‬
‫ﮐﺎراﯾﯽ آﻧﻬﺎ در ﮐﻨﺘﺮل آﻓﺖ از ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري دﻗﯿﻖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ آﻓـﺖ ﻣﻌﻠـﻮم‬
‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن رﻫﺎﺳﺎزي ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﯿﻦ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪38‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﺗﮑﺜﯿﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺮورش اﻧﺒﻮه ﺑـﺎﻟﺘﻮريﻫـﺎ در اﻧﺴـﮑﺘﺎرﯾﻮم ﻣﺮﮐـﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﮐﺸـﺎورزي‬
‫ﮔﺮﮔﺎن در اواﯾﻞ اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎه ‪ 1373‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ از ﺣﺸﺮات ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺎﻟﺘﻮري‬
‫از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﺎﺿﻞآﺑﺎد و از روي ﺑﻮﺗﻪﻫﺎي ﮔﻨﺪم آﻟﻮده ﺑـﻪ ﺷـﺘﻪ ﺟﻤـﻊآوري ﮔﺮدﯾـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم در ﻇـﺮوف ﭘﻼﺳـﺘﯿﮑﯽ‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﺟﺪار داﺧﻠﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻘﻮاي ﻣﺸﮑﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎ از ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺨﻤﺮ ﺳﺎﮐﺎروز ﮐﻠـﺮوز ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫‪39‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻓﯽ آب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻤﯿﺮ درآﻣﺪه و ﺳﭙﺲ روي ﯾﮏ ﺗﮑـﻪ ﻣﻘـﻮا ﻗـﺮار داده‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﺨﻢﮔﺬاري ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬
‫از ﻃﺒﯿﻌـﺖ ﺟﻤــﻊآوري ﺷــﺪه ﺑـﻮد اﺳــﺘﻔﺎده ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از ‪ 24‬ﺳــﺎﻋﺖ ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ‬
‫ﺗﺨﻤﮕﺬاري ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺟﻤـﻊآوري ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ در اﻧﺴـﮑﺘﺎرﯾﻮم‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﺨﻢﻫﺎي ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻻزم ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫـﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻇﺮف دﯾﮕﺮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮد ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻟﺘﻮريﻫﺎي ﺑﺎﻟﻎ را ﭘﺲ از ﺑﯿﻬـﻮش‬
‫ﮐﺮدن ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﮔﺎز ‪ CO2‬ﺑﻪ ﻇﺮف دﯾﮕﺮي از ﻗﺒﻞ ﻣﻬﯿﺎ ﺷﺪه و ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻇﺮف ﻗﺒﻠـﯽ‬
‫ﺑﻮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮده و ﻇﺮف ﻗﺪﯾﻤﯽ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺨﻢﻫﺎ و ﺗﺴـﻬﯿﻞ‬
‫در ﺟﺪاﺳﺎزي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ دﯾﮕﺮ ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﺮده و روز ﺑﻌﺪ ﺗﺨـﻢﻫـﺎ را‬
‫ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻗﯿﭽﯽ از ﭘﺎﯾﻪ ﺟﺪا ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺗﺨﻢﻫﺎي ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ‪ 35‬ﻋـﺪد در‬
‫درون ﻗﻮﻃﯽﻫﺎي ﺧﺎﻟﯽ ﻓﯿﻠﻢ ﻋﮑﺎﺳﯽ ﮐـﻪ ﻗﺴـﻤﺖ ﺑـﺎﻻي آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﺗـﻮري‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻروﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﺗﺨﻢﻫﺎ ﺧـﺎرج‬
‫ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﻣﻘﺪاري ﺗﺨﻢ ﺳﯿﺘﻮﺗﺮوﮔﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻇﺮوف ﻓﻮق اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻروﻫﺎ در‬
‫ﺳﻪ ﻧﻮﺑﺖ دﯾﮕﺮ ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﻻروﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻔﯿﺮﮔﯽ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﺮاﺣـﻞ‬
‫ﺑﻌﺪي ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺳﺎﺳﯽ در ﻧﺤﻮه ﭘﺮورش ﻻروﻫﺎ و ﺣﺸﺮات ﺑﺎﻟﻎ‪ ،‬ﻧﺤـﻮه ﺟﺪاﺳـﺎزي‬
‫ﺗﺨﻢ و ﻧﯿﺰ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺸﺮات ﺑﺎﻟﻎ از ﯾﮏ ﻇﺮف ﺑﻪ ﻇـﺮف دﯾﮕـﺮ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﮔﺰارش ﮐﺎﻣﻞ آن ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﯽ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ﺟﺎري ﻫﻔﺖ ﻧﻮﺑﺖ رﻫﺎﺳﺎزي ﺗﺨﻢﻫـﺎي‬
‫ﺑﺎﻟﺘﻮري در ﯾﮏ ﻣﺰرﻋﻪ ﭘﻨﺒﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺷﺘﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐـﻪ ارزﯾـﺎﺑﯽﻫـﺎي اوﻟﯿـﻪ‬
‫ﺛﺒﺖ ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در اﻧﺴـﮑﺘﺎرﯾﻮم از دو روش ﺑـﺮاي ﺗﮑﺜﯿـﺮ اﯾـﻦ ﺣﺸـﺮه‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﯿﺸﻪ ايﻫﺎي ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ‪ :‬در اﯾﻦ روش ﻻروﻫﺎي ﺑـﺎﻟﺘﻮري‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻔﺮادي داﺧﻞ ﺷﯿﺸﻪﻫﺎي ﭘﻨﯽﺳﯿﻠﯿﻦ ﻗﺮار داده و ﺑﺮاي ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از‬
‫ﭘﺪﯾﺪه ﻫﻤﺨﻮاري و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻐﺬﯾﻪ آﻧﺎن از ﺗﺨﻢ ﺑﯿﺪ آرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪40‬‬

‫‪ .2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎدرﻫﺎي ﻣﺸﺒﮏ‪ :‬دراﯾﻦ روش از ﻇﺮوف ﻣﺸـﺒﮏ ﭼـﻮﺑﯽ و‬

‫ﯾﺎ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در آن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﺑﻌـﺎد ‪ CM 2*2‬ﻣـﻮ ﺟـﻮد‬
‫ﺑﻮده در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻃﺮف آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺷﯿﺸﻪ و ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آن را ﺑﺎ ﺗﻮر و ﺷﯿﺸﻪ‬
‫ﺣﺎوي ﺗﺨﻢ ﺑﯿﺪ آرد ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ ﻫﻢ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷـﻮد‬
‫ﮐﻪ دو ﻃﺮف آن را ﺑﺎ ﺗﻮر ﻣﺴﺪود ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪﮔﯽ آﻧﻬﺎ‬
‫ﯾﮏ ﺗﮑﻪ اﺳﻔﻨﺞ را آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ آب ﮐﺮده و روي ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ آن ﻗﺮار ﻣـﯽدﻫـﯿﻢ و‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر را در ﺑﺎﻻي ﻇﺮف اﺳﺘﻮاﻧﻪاي روﺷﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺣﺸـﺮه ﮐﺎﻣـﻞ‬
‫از ﻣﺤﻠﻮل ‪ -1‬واﺣﺪ ﻋﺴﻞ ‪ 2 +‬واﺣﺪ ﺷﮑﺮ ‪ 2 +‬واﺣﺪ ﻣﺨﻤﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ )‪Chrysoperla carnea (Stephens‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺘﻪﻫـﺎ در ﻣـﺰارع و ﺑﺎﻏـﺎت‬

‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎراﯾﯽ ﯾﮏ ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ دﻣﺎي ﻣﺤـﯿﻂ و رژﯾـﻢ ﻏـﺬاﯾﯽ‬
‫ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎراﯾﯽ ﯾﮏ ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾـﮏ‪،‬‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ روي ﻋﻤﻠﮑﺮد آن ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﯾــﻦ ﺗﺤﻘﯿــﻖ‪ ،‬ﻧــﺮخ ﺷــﮑﺎرﮔﺮي ﺑــﺎﻟﺘﻮري ﺳــﺒﺰ روي ﭘــﻮرهﻫــﺎي ﺷــﺘﻪ‬
‫ﺟﺎﻟﯿﺰ )‪ Aphis gossypii (Glover‬در ﺳﻪ دﻣﺎي ‪ 30 ،25 ،20‬ﺳﻠﺴﯿﻮس‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ‪ 55 ± 5‬درﺻﺪ و دوره ﻧﻮري ‪ 16‬ﺳﺎﻋﺖ روﺷﻨﺎﯾﯽ و ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ در داﺧﻞ ﻇﺮوف ﭘﺘﺮي ﺷﺶ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي و روي دﯾﺴﮏﻫﺎي ﺑﺮﮔﯽ‬
‫ﮔﯿﺎه ﺧﯿﺎر رﻗﻢ ﺳﯿﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺧﺸﮏ ﺷـﺪن روي ﻣﺤﻠـﻮل آﮔـﺎر‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪41‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻻروﻫﺎي ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﻣﻮرد‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ آزﻣﺎﯾﺶ در ‪ 10‬ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ و ﭘـﺲ از ﮔﺬﺷـﺖ ‪24‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ )ﺑﺮاي ﻻروﻫﺎي ﺳﻨﯿﻦ اول و دوم( و ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ )ﺑﺮاي ﻻرو ﺳﻦ ﺳﻮم( ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﻃﻌﻤﻪﻫﺎي ﺧﻮرده ﺷﺪه ﺷﻤﺎرش و ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﯿﻦ زﻣﺎن دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ‪ Th‬ﺑـﻪ روش‬
‫ﺟﻮﻟﯿﺎﻧﻮ در ﻧﺮماﻓﺰار ‪ SAS‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎي ﻣﻬـﻢ‪ ،‬در اﻧﺘﺨـﺎب ﯾـﮏ‬
‫دﺷﻤﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﮐﻨﺘـﺮل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾـﮏ‪ ،‬واﮐـﻨﺶ ﺗـﺎﺑﻌﯽ‬
‫آنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮاﮐﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﻌﻤﻪﻫﺎﯾﺸﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ و اﻫﻤﯿﺖ دﻣﺎ در ﺑﺮﻫﻢ ﮐﻨﺶﻫﺎي ﺷـﮑﺎرﮔﺮ ﺷـﮑﺎر‪ ،‬در اﯾـﻦ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ واﮐﻨﺶ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﺳﻪ ﺳﻦ ﻻروي ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮاﮐﻢﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﺷﺘﻪ ﺟﺎﻟﯿﺰ در ﺳﻪ دﻣﺎي ‪ 30 ،25 ،20‬درﺟـﻪ ي ﺳﻠﺴـﯿﻮس ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ در ‪ 10‬ﺗﮑﺮار روي دﯾﺴﮏ ﺑﺮﮔﯽ ﮔﯿﺎه ﺧﯿﺎر در رﻃﻮﺑـﺖ ﻧﺴـﺒﯽ ‪5‬‬
‫‪ 55 ±‬درﺻﺪ و دوره ي ﻧﻮري ‪ 16‬ﺳﺎﻋﺖ روﺷﻨﺎﯾﯽ و ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎرﯾﮑﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ از ﭘﻮرهﻫﺎي ﺳﻨﯿﻦ ‪ 3‬و ‪ 4‬ﺷﺘﻪ ﺟﺎﻟﯿﺰ در ﺗﺮاﮐﻢﻫﺎي ﯾﮏ‪ ،‬دو‪ ،‬ﭼﻬﺎر‪،‬‬
‫ﻫﺸﺖ‪ 16 ،‬و ‪ 24‬دو‪ ،‬ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﻫﺸـﺖ‪ 64 ،32 ،16 ،‬و ‪128‬؛ دو‪ ،‬ﭼﻬـﺎر‪ ،‬ﻫﺸـﺖ ‪،16‬‬
‫‪ 192 ،64 ،32‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در اﺧﺘﯿﺎر ﻻروﻫﺎي ﺳﻨﯿﻦ اول‪ ،‬دوم و ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﮑﺎرﮔﺮ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻧﮕـﻪ داﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻗـﺮار داده ﺷـﺪﻧﺪ‪) .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻻروﻫﺎي ﺳﻨﯿﻦ اول و دوم( و ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ )ﺑﺮاي ﻻرو ﺳـﻦ ﺳـﻮم( ﺷـﻤﺎرش و ﺛﺒـﺖ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ﺟﻮﻟﯿـﺎﻧﻮ در ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ‪ SAS‬ﺗﺠﺰﯾـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬واﮐـﻨﺶ‬
‫ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳﻦ ﻻروي ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮاﮐﻢﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﭘـﻮرهﻫـﺎي‬
‫ﺷﺘﻪ ﺟﺎﻟﯿﺰ در ﻫﺮ ﺳﻪ دﻣﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ از ﻧﻮع دوم ﺑـﻮد‪ .‬ﻧـﺮخ ﺣﻤﻠـﻪ ) ‪ (a‬ﻻرو‬
‫ﺳﻦ اول در دﻣﺎي ‪ 30‬درﺟﻪ ي ﺳﻠﺴﯿﻮس ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﯽداري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو دﻣﺎي‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺮخ ﺣﻤﻠﻪ ﻻرو ﺳﻦ ﺳـﻮم در دﻣـﺎي ‪ 20‬و ‪ 30‬درﺟـﻪ ﺳﻠﺴـﯿﻮس‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽداري ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪42‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻮارد ﻣﻬﻢ در ﭘﺮورش اﻧﺒﻮه ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻮﮐﻨﺘﺮل آﮔﺎﻫﯽ از رﻓﺘﺎرﻫﺎي‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻠﯽ آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻠﯽ ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ در ﺗﻐﺬﯾﻪ از ﺷﺘﻪ ﺟـﺎﻟﯿﺰ‬
‫در دو دﻣﺎي ‪ 25‬و ‪ 30‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴـﯿﻮس رﻃﻮﺑـﺖ ﻧﺴـﺒﯽ ‪ 55± 5‬درﺻـﺪ و دوره‬
‫ﻧﻮري ‪ 16‬ﺳﺎﻋﺖ روﺷﻨﺎﯾﯽ و ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬در ﻫـﺮ‬
‫دﻣﺎ ‪ 50‬ﻋﺪد ﻻرو ﺳﻦ اول اﯾﻦ ﺷﮑﺎرﮔﺮ روي دﯾﺴﮏﻫﺎي ﺑﺮﮔﯽ از ﮔﯿﺎه ﺧﯿﺎر رﻗـﻢ‬
‫ﺳﯿﻨﺎ داﺧﻞ ﻇﺮوف ﭘﺘـﺮي روي ﯾـﮏ ﻻﯾـﻪ ﻣﺤﻠـﻮل آﮔـﺎر ﻗـﺮار داده ﺷـﺪ‪ .‬روزاﻧـﻪ‬
‫ﺗﻌﺪادي ﺷﺘﻪ ﺟﺎﻟﯿﺰ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻻروﻫﺎ در اﺧﺘﯿﺎر آنﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎي ﻻروﻫﺎ روزاﻧﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻇﻬﻮر ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺣﺸﺮات‬
‫ﻧﺮ و ﻣﺎده ﺑﻪ داﺧﻞ ﻇﺮوف ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣﻞ از ﻏﺬاي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﺗﺨـﻢﻫـﺎي ﻫـﺮ‬
‫ﻣﺎده ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ آﺧﺮﯾﻦ ﻓﺮد روزاﻧﻪ ﺷﻤﺎرش و ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫دادهﻫﺎي ﺑﻪدﺳﺖ آﻣـﺪه ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ‪ Jackknife‬ﻧـﺮماﻓـﺰار‪SPSS‬‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺮخ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ زادآوري و ﻧﺮخ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑـﺎروري در دو دﻣـﺎي ‪ 25‬و ‪30‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﻠﺴﯿﻮس اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽداري را ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ زادآوري و ﻧﺮخ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎروري در دﻣﺎي ‪ 25‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﯿﻮس‬
‫ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﯿــﺐ ‪ 79/1031 ± 95/26‬و ‪ 19/759 ± 73/23‬و در دﻣــﺎي ‪ 300‬درﺟــﻪ‬
‫ﺳﻠﺴﯿﻮس ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 79/1031 ±95/18‬و ‪ 93/938± 24/17‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺧﺎﻟﺺ زادآوري‪ ،‬ﻧﺮخ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎروري و ﻧﺮخ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ ﺗﻔـﺮﯾﺦ در دﻣـﺎي‬
‫‪ 25‬درﺟﻪ ﺳﻠﺴﯿﻮس ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 61/59 ،64/731 ±74/67‬ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ‪.‬‬
‫‪43‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪44‬‬
‫‪45‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪46‬‬
‫‪47‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ‬

‫ﺗﻮﺟﯿﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ در اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ در اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻠﻮت؛ ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺮﺿﯽ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ و در ﮐﻞ ﺑﺮاورد اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺖ راهاﻧﺪازي اﯾـﻦ‬
‫اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .1‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزﺟﻬﺖ ﺷﺮوع اﺣﺪاث و راه اﻧﺪازي ﭘﺎﯾﻠﻮت‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات‬ ‫ردﯾﻒ‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫اﻧﮑﻮﺑﺎﺗﻮر‬ ‫‪1‬‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ‬ ‫‪2‬‬
‫اﻧﺪازه ﺑﺮ اﺳﺎس ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ ﺳﺎز‬ ‫‪3‬‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﺳﻨﺞ‬ ‫‪4‬‬
‫دﻣﺎﺳﻨﺞ‬ ‫‪5‬‬
‫ﯾﺨﭽﺎل ﻓﺮﯾﺰر‬ ‫‪6‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﺸﯽ‬ ‫‪7‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم‬ ‫ﻓﻦ ﺗﻬﻮﯾﻪ‬ ‫‪8‬‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪48‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮔﺮﻣﺎﯾﺸﯽ‬ ‫‪9‬‬

‫اﺳﭙﯿﺮاﺗﻮر‬ ‫‪10‬‬
‫ﺳﻤﭙﺎش ﭘﺸﺘﯽ‬ ‫‪11‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﯿﺎز‬ ‫ﻣﯿﺰ ﮐﺎر‬ ‫‪12‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﯿﺎز‬ ‫ﺻﻨﺪﻟﯽ‬ ‫‪13‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻮع ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﻇﺮوف ﭘﺮورش‬ ‫‪14‬‬
‫ﺗﺮازوي دﯾﺠﯿﺘﺎل‬ ‫‪15‬‬
‫ﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ‬ ‫‪16‬‬
‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ و ﻟﻮازم ﺟﺎﻧﺒﯽ‬ ‫‪17‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺮﻓﯿﺖ و ﻧﻮع ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪي‬ ‫ﻗﻔﺴﻪ آﻫﻨﯽ‬ ‫‪18‬‬
‫ﺗﻮري‬ ‫‪19‬‬
‫ﮐﺶ‬ ‫‪20‬‬
‫ﻧﻮار ﮐﺎﻏﺬي‬ ‫‪21‬‬
‫ﺑﯿﻨﻮﮐﻮﻟﺮ‬ ‫‪22‬‬

‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺟﺪول ‪.2‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻗﯿﻤﺖ )ﺗﻮﻣﺎن(‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت‬ ‫ردﯾﻒ‬
‫‪60,000,000‬‬ ‫ﺧﺮﯾﺪ زﻣﯿﻦ‬ ‫‪1‬‬
‫‪100,000,000‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ زﻣﯿﻦ‪ +‬اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت آب و ﺑﺮق و ﮔﺎز و ﺗﻠﻔﻦ‬ ‫‪2‬‬
‫‪2,000,000‬‬ ‫ﺟﻮاز ﺳﺎﺧﺖ اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم‬ ‫‪3‬‬
‫‪2,500,000‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﺸﯽ‬ ‫‪4‬‬
‫‪1,500,000‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮔﺮﻣﺎﯾﺸﯽ‬ ‫‪5‬‬
‫‪1,500,000‬‬ ‫اﻧﮑﻮﺑﺎﺗﻮر‬ ‫‪6‬‬
‫‪800,000‬‬ ‫ﺑﯿﻨﻮﮐﻮﻟﺮ‬ ‫‪7‬‬
‫‪1,500,000‬‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ ﺳﺎز‬ ‫‪8‬‬
‫‪50,000‬‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ ﺳﻨﺞ‬ ‫‪9‬‬
‫‪49‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫‪300,000‬‬ ‫ﯾﺨﭽﺎل ﻓﺮﯾﺰر‬ ‫‪10‬‬

‫‪100,000‬‬ ‫ﻣﯿﺰ و ﺻﻨﺪﻟﯽ‬ ‫‪11‬‬
‫‪1,700,000‬‬ ‫ﻗﻔﺴﻪ ﺑﻨﺪي‬ ‫‪12‬‬
‫‪700,000‬‬ ‫ﻇﺮوف ﭘﺮورش‬ ‫‪13‬‬
‫‪150,000‬‬ ‫ﺗﻮري‬ ‫‪14‬‬
‫‪50,000‬‬ ‫ﮐﺶ‬ ‫‪15‬‬
‫‪1,500,000‬‬ ‫ﻓﻦ ﺗﻬﻮﯾﻪ‬ ‫‪16‬‬
‫‪40,000‬‬ ‫ﻧﻮار ﮐﺎﻏﺬي‬ ‫‪17‬‬
‫‪20,000‬‬ ‫اﺳﭙﯿﺮاﺗﻮر‬ ‫‪18‬‬
‫‪60,000‬‬ ‫ﺗﺮازوي دﯾﺠﯿﺘﺎل‬ ‫‪19‬‬
‫‪1,000,000‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ و ﻟﻮازم ﺟﺎﻧﺒﯽ‬ ‫‪20‬‬
‫‪10,000‬‬ ‫دﻣﺎﺳﻨﺞ‬ ‫‪21‬‬
‫‪30,000‬‬ ‫ﮔﻮﺷﯽ ﺗﻠﻔﻦ‬ ‫‪22‬‬
‫‪300,000‬‬ ‫ﺳﻤﭙﺎش ﭘﺸﺘﯽ‬ ‫‪23‬‬
‫‪2,000,000‬‬ ‫ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ‬ ‫‪24‬‬
‫‪177,710,000‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ .3‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﺎري ) ﺳﺎﻻﻧﻪ(‬

‫‪3,120,000‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎرﮔﺮ) در ﺳﺎل(‬
‫‪200,000‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻌﻤﯿﺮ وﺳﺎﯾﻞ و ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫‪400,000‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻗﺒﻮض) در ﺳﺎل(‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﯾﮏ اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ را ﺟﺒﺮان ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺑـﺎﻟﺘﻮري‬
‫ﺣﺸﺮه ﭘﺎرازﯾﺘﻮﯾﯿﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺒﻮر ﺗﺮﯾﮑﻮﮔﺮاﻣﺎ را ﻧﯿﺰ ﭘﺮورش داد ﮐـﻪ از ﯾـﮏ ﻣﯿﺰﺑـﺎن‬
 ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬ ‫‪50‬‬

‫واﺳﻂ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﮔﺮ ﺣﺠـﻢ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺑـﺎﻻ ﺑﺎﺷـﺪ ﻣـﯽﺗـﻮان‬
‫درآﻣﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺴﺐ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اوﻟﯿﻪ دارد؛ ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻓﻀﺎي اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت اﺟﺎرهاي ﺑﺎﺷﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺻﻮرت ﭘﺎﯾﺎن ﻗﺮارداد و ﺟـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎﯾﯽ ﺗﻤـﺎم‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑـﺎﻻ ﻣـﯽرود‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﮐـﺎرﮔﺮي ﻫـﻢ ﻣﻬـﻢ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻟﻤﻘﺪور ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ﺑﻪ ﺛﺒﺎت و درآﻣـﺪزاﯾﯽ ﺑﺮﺳـﺪ از اﻗـﻮام و‬
‫آﺷﻨﺎﯾﺎن ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ در ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﯿﻨﯿﻦ ﻗﻔﺴﻪﻫﺎي آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮﻣﯽ و ﺳﯿﻨﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺗﺼـﺎوﯾﺮ اﻧﺴـﮑﺘﺎرﯾﻮم‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ اوﻟﯿﻪ زﯾﺎدي دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺟـﺎي آن ﻣـﯽﺗـﻮان از ﻗـﺎبﻫـﺎي ﭼـﻮﺑﯽ و‬
‫ﮐﺎورﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ دربﻫﺎي ﯾﮏ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﯾﺎ ﺳﺒﺪﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪﺟﺎي ﺳـﯿﻨﯽﻫـﺎي‬
‫آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮﻣﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ و ﺳﻮدﻫﯽ‬
‫ﺟﺪول ‪ .4‬ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﻫﺮ ﺑﺎﻟﺘﻮري‬
‫‪ 40‬ﺗﻮﻣﺎن‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﺑﺎﻟﺘﻮري‬
‫‪45‬ﺗﻮﻣﺎن‬ ‫ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﯾﮏ ﺑﺎﻟﺘﻮري‬
‫‪19,780,000‬‬ ‫ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬

‫ﺳﻮددﻫﯽ اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮم ﺑﺎﻟﺘﻮري‪ :‬اﮔﺮ از ﻣﯿﺰﺑﺎن واﺳﻂ اﻓﺴﺘﯿﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد و‬

‫ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻫﻢ اﺟﺎرهاي ﺑﺎﺷﻪ وﻟﯽ ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎرﮔﺮي زﯾـﺎدي‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﺷﺨﺺ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎل دوم ﺗﻮﻟﯿﺪش ﺑﻪ ﺳﻮد دﻫﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫‪51‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر آﻓﺮﯾﻨﯽ ﭘﺮورش ﺑﺎﻟﺘﻮري ﺳﺒﺰ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ .1‬ﺑﺎزدﯾﺪ از اﻧﺴﮑﺘﺎرﯾﻮمﻫﺎي ﮔﺮﮔﺎن )ﺑﺎ ﺗﺸﮑﺮ از ﻣﻬﻨﺪس ﻗﺪﯾﺮيراد(‬
‫‪ .2‬داﻧﯿﺎﻟﯽ‪ ،‬م‪ .1373 .‬ﺑﺮرﺳﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺮورش و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﺑـﺎﻟﺘﻮري و‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﺎرآﯾﯽ آﻧﻬﺎ در ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻋﻠﯿﻪ ﺷﺘﻪ و ﻋﺴـﻠﮏ در ﻣـﺰارع‬
‫ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﮔﻨﺪم و ﺳﻮﯾﺎ‪ .‬ﮔـﺰارش ﭘﮋوﻫﺸـﯽ ﺑﺨـﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت آﻓـﺎت و ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي‬
‫ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﺸﺎورزي ﮔﺮﮔﺎن و ﮔﻨﺒﺪ‪.‬‬