MÂAREF Revue académique / ‫دو‬ ‫رف‬ 83

‫رات‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬

( ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫ا‬
 ‫د‬  ‫اح‬ ‫د ر‬

:
‫ب‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫تا‬ ‫ر ا‬ ‫را‬
‫ر‬ ‫ا را إ أن أ ب‬ ‫ا ع ا م وا ع ا ص و‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫اض‬ ‫ا‬ ‫ا قا مو‬ ‫وري‬ ‫ري‬ ‫ا‬ ‫ع ا ص‬ ‫ا‬
‫اع‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ءة ا دارة و‬ ‫و‬، ‫ا‬
‫و‬ ‫ر ا‬ ‫تا‬ ‫ و وز ا‬، ‫ا تا‬ ‫ا‬
‫وا ا‬ ‫تا‬ ‫و تا‬
،‫ص‬ ‫عا‬ ‫ا‬، ‫ا‬ ‫ا‬، ‫تا‬ ‫ا‬، ‫ا‬ ‫ا‬: ‫تا ا‬ ‫ا‬
‫عا م‬ ‫ا‬
Partnership between the public and private sectors as a tool for
the implementation and development of public investments

Abstract:
Our subject focuses on the study of the Financing of public services
and infrastructure projects style of Partnership between the public and the
private sector.
The study concludes that the method of private participation is a
model of investment necessary to reduce public spending and government
borrowing, improving management efficiency, Reducing costs, accelerat-
ing the adoption of new technologies, and overcome the difficulties of
investments and problems of implementation of infrastructure projects.
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ة‬ ‫ ا‬- ‫أو ج‬ ‫آ‬ -‫ أ‬- ‫أ ذ‬
‫ة‬ ‫ ا‬- ‫أو ج‬ ‫آ‬ -‫ أ‬- ‫ة‬ ‫أ ذة‬

MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques ‫د‬ ‫ما‬ ‫ ا‬: ( ‫دو‬ ) ‫رف‬
ème
12 Année -N°: 22 ( Juin 2017 ) ( 2017 ‫ان‬ ) 22 : ‫د‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪84‬‬

‫‪Keywords: infrastructure, public services, partnership, private‬‬

‫‪sector, public sector .‬‬
‫‪:‬‬
‫أ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫ا‬
‫ا قا‬ ‫ا‬ ‫د‬
‫‪ ،‬و مإ‬ ‫ا‬ ‫ا ع ا ص‬
‫وا ا‬ ‫وا ت ا‬ ‫تا‬ ‫و تا‬ ‫ا‬ ‫و ه إ‬
‫ت‬ ‫ت وا‬ ‫ا‬ ‫و ‪،‬و‬ ‫ا از ت ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ا اف‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ت ا‬ ‫ا‬ ‫ا وا‬
‫ةو دد‬ ‫ا ام ا‬ ‫ا‬ ‫ت ا‬ ‫ا‬
‫ر ا عا ص‬ ‫وا‬ ‫ا ول ا‬ ‫ي‬ ‫و‬
‫ا ا‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ت وذ‬ ‫و تا‬ ‫و‬ ‫و‬
‫دة‬ ‫د أ ‪ ،‬وا‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ءة‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫و‬
‫ا ع ا ص‪ ،‬وأ‬ ‫ا‬ ‫ر وا دار وا‬ ‫ا رات ا‬
‫و زا و تا‬ ‫ا‬ ‫ا ض‬ ‫أ‬
‫تا‬ ‫ىا‬ ‫د ور‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ا دة‬ ‫تا‬ ‫و‬
‫ا را ‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫ؤل ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ه ا را‬ ‫ل‬ ‫ول‬
‫عا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫تإ أ با‬ ‫ا‬ ‫‪ -‬ذا‬
‫ب؟‬ ‫اا‬ ‫وا‬ ‫‪،‬و‬ ‫وا ا‬ ‫تا‬ ‫ر ا‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫أ‬
‫ر‬ ‫ة‬ ‫ا م وا ص أ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫عا‬ ‫درا‬
‫ى ا ول ا‬ ‫م‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ها ا‬
‫ا ول‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫اه‬ ‫‪،‬و ا‬ ‫وا‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ما‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫تا‬ ‫ر ا‬
‫د ا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫حا‬ ‫ن‬ ‫أو ا‬
‫رات‬ ‫ا ا ة‬ ‫تا‬ ‫ا‬ ‫إ‬ ‫ا ا‬
‫د‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫لا ا‬
‫ه‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫عا‬ ‫إن درا‬
‫ر‬ ‫نا‬ ‫‪،‬و‬ ‫د وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ور‬ ‫ا‬ ‫ا‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
‫‪85‬‬ ‫اح ‪/‬‬ ‫ر‬

‫ا از ا‬ ‫د‬ ‫دات ا ول دون ا‬ ‫تا‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫اا‬ ‫ة‬ ‫ا‬

‫و‬
‫‪:‬‬ ‫أ اف ا‬
‫إ ‪:‬‬ ‫اا‬ ‫ف‬
‫ا ع ا م وا ع ا ص‬ ‫ا‬ ‫‪-‬ا‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫‪ -‬إ از رات و ا ا ا‬
‫ع م‬ ‫لا ا‬ ‫ا رب ا و وا‬ ‫ع‬ ‫‪-‬ا‬
‫ع ص‬ ‫و‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫س‬ ‫ا‬ ‫ا را‬ ‫إ ا‬ ‫اف ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫اء‬ ‫لا‬ ‫ا رن‬ ‫ام ا‬ ‫إ ا‬ ‫‪،‬إ‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫رب ه ا ول‬ ‫و‬ ‫ل إ‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫‪:‬‬ ‫ور‬ ‫إ‬ ‫ا را‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫أ‬
‫م‪ ،‬ا رات‪،‬‬ ‫ا م وا ص)ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر ا ول‪ :‬ا‬
‫‪-‬ا‬
‫ا ا (‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫‪ -‬ا ر ا ‪ :‬أ اع ا ا‬
‫ع‬ ‫ا‬ ‫لا‬ ‫رب ا و وا‬ ‫ا‬ ‫‪ :‬ذج‬ ‫‪-‬ا ر ا‬
‫مو ع ص‬
‫م‪ ،‬ا رات وا ا (‬ ‫ا م وا ص )ا‬ ‫ا‬ ‫ا ر ا ول‪ :‬ا ا‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ع ا م وا ع ا ص إ ى ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫لا‬ ‫وا ر ا ى‬ ‫ا ا ا‬ ‫أن‬
‫ا‬ ‫دي‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ىو‬ ‫إ‬ ‫أ‬
‫إ‬ ‫ا‬ ‫إ‬ ‫‪،‬إ‬ ‫و ءة أ‬ ‫تأ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫إن ا‬
‫ا ا عا م‬ ‫ا إ‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫در إ‬
‫ا عا م‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫ت و‬ ‫ها‬ ‫وا ص‬
‫‪ ،‬رات ا ء‬ ‫ءا ء‬ ‫اا‬ ‫وا ص‪ ،‬ا‬
‫ت‬ ‫و‬ ‫إ ‪ ،‬ا‬

‫‪ème‬‬
‫‪12‬‬ ‫) ‪Année -N°: 22 ( Juin 2017‬‬ ‫ان ‪( 2017‬‬ ‫د ‪) 22 :‬‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪86‬‬

‫ع ا ص‪:‬‬ ‫ع ا م وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪-1‬‬

‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ت ن‬ ‫ا‬ ‫ه‬
‫را‬ ‫)‪ ،(Public-private partnership‬أو ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ف‬
‫)‪(PPP‬‬
‫ع‬ ‫إ اك ا‬ ‫"‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫و ف ا ا‬
‫وا ا‬ ‫ا‬ ‫و ر ا‬ ‫ت وا‬ ‫ا‬ ‫ء و دارة و‬ ‫ص‬ ‫ا‬
‫ا ق‬ ‫ر‬ ‫إ ء و دارة و‬ ‫ا‬ ‫دة‬ ‫و ‪ ،‬وا‬ ‫ا‬
‫وا ع‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ت وا ا ت وا ر وا رات وا ا و‬ ‫وا‬
‫ا دة‪ ،‬و ر ا ف ا‬ ‫ا‬ ‫ءو‬ ‫وا ه وا‬ ‫وا‬ ‫ا‬
‫زو د ا‬ ‫د ا‬ ‫ون‬ ‫ل ة أ ل‬ ‫‪ ،‬وذ‬ ‫و‬
‫" ) ري‪ ،2014 ،‬ص‪(4‬‬ ‫و‬ ‫ا‬
‫أ‬ ‫( وا ص‬ ‫ا م )ا‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫و ىا‬
‫هأ أ صا عا مإ أ أ صا عا ص‬ ‫إداري‬ ‫"‬
‫ا م و دار‬ ‫ات ا ور‬ ‫ل وا‬ ‫را‬ ‫ا‬ ‫ا م‬
‫م ا دارة‬ ‫ا دة‬ ‫ال ة ا‬ ‫و‬ ‫وا‬
‫ت‬ ‫‪،‬و‬ ‫أ ال ة ا ة ا‬ ‫إ‬ ‫ة‬ ‫ا‬
‫ت ا ‪،‬‬ ‫ر أو‬ ‫ا م وا ص ا‬ ‫ا‬
‫" ) ‪ ،‬دون ر ‪ ،‬ص‪(5‬‬ ‫ا‬ ‫ا ر ا‬ ‫و‬
‫ء‬ ‫ا‬ ‫أ "‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫و فأ ا ا‬
‫‪،‬‬ ‫تا‬ ‫ا‬ ‫وع‬ ‫ا ع ا م وا ع ا ص ض إ ء أو إدارة‬
‫ا عا م‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫وا‬
‫وا ص" )‪(CEDR, 2009, P3‬‬
‫أ " أ أ ل ا ون‬ ‫ا ع ا م وا ص‬ ‫فا ا‬
‫ا ع‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬
‫عا ص‬ ‫لا ح‬ ‫وا‬ ‫تا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ا م‬
‫ة" )دا ة ا‬ ‫رة‬ ‫أي‬ ‫ا عا م‬ ‫أن‬
‫د ‪ ،2010 ،‬ص‪(4‬‬
‫آ ت ا دارة ا‬ ‫آ‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫إذن‬
‫ت و‬ ‫لا‬ ‫ا‬ ‫و ء ر ا ا‬ ‫ا ا ا‬
‫ا ا‬ ‫ل أن ا ع ا م‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
‫‪87‬‬ ‫اح ‪/‬‬ ‫ر‬

‫ن دوره‬ ‫‪،‬أ ا عا ص‬ ‫و‬ ‫قا ا‬ ‫إ‬ ‫ل‪،‬‬ ‫وا‬

‫ا‬ ‫ام ا‬ ‫لا‬ ‫وذ‬ ‫ر وا‬ ‫ا دارة وا‬
‫‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫ا م وا ص‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫‪ -2‬ا ق‬
‫أ‬ ‫و‬ ‫و تا‬ ‫" أ لا‬ ‫أ‬ ‫فا‬
‫وا‬ ‫ا اول‬ ‫ا‬ ‫"‪ ،‬و‬ ‫أو‬ ‫ذ‬ ‫اد اء‬ ‫ا‬ ‫إ‬
‫وي‪ ،2007 ،‬ص‪(79‬‬ ‫)ا‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫أ‬ ‫ي‬ ‫أن ا‬ ‫اا‬ ‫و‬
‫أو‬ ‫ا‬ ‫عا ص‬ ‫إ ا‬ ‫ا‬ ‫و تا‬
‫ع‬ ‫ول ا‬ ‫لا‬ ‫عا ص‬ ‫ا‬ ‫أ‬
‫ا ا‬ ‫ا ي‬ ‫‪ ،‬و ا‬ ‫ا ص‬
‫ا ا‬ ‫ما عا ص‬ ‫ا م وا ص إذ‬ ‫ا‬
‫ق‬ ‫ا‬ ‫ا را‬ ‫و‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا ء وا دارة وا‬
‫ا عا م‬ ‫لو‬ ‫ا‬ ‫ا و‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬
‫ص‬ ‫لإ ا عا‬ ‫ا ةو‬
‫ع ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫رات ا‬ ‫‪-3‬‬
‫رات ا ع‬ ‫ز دة ا‬ ‫ا م وا ص آ‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ت‬ ‫ا ء‬ ‫ا‬ ‫دي وا‬ ‫تا طا‬ ‫ا ص‬
‫رات ا ء إ‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫) ‪ ،‬دون ر ‪ ،‬ص‪:(6‬‬ ‫طا‬ ‫ا‬ ‫أ با‬
‫د‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫‪ -‬م رة ا‬
‫د‬ ‫عا م‬ ‫ىا‬ ‫وا‬ ‫وا‬ ‫‪ -‬ود ا ارد ا‬
‫ةا‬ ‫ا ا‬ ‫و‬ ‫ت وا ر ا‬ ‫ا‬
‫ء‬ ‫ا‬ ‫ل دل ا ا ت‬ ‫ها ت‬
‫‪،‬و‬ ‫ا‬ ‫ري ا‬ ‫أ ءا قا‬ ‫‪ -‬ا ول‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪،‬و‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ارد ا‬
‫تا‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫ا‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫‪ -4‬ا ا ا‬
‫)ا‬ ‫طا‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا ا ا‬
‫ن‪ ،2013 ،‬ص‪:(50‬‬ ‫ا‬
‫‪ème‬‬
‫‪12‬‬ ‫) ‪Année -N°: 22 ( Juin 2017‬‬ ‫ان ‪( 2017‬‬ ‫د ‪) 22 :‬‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪88‬‬

‫ر‬ ‫فا‬ ‫ا‬ ‫إ‬ ‫ا‬ ‫ز‬ ‫ا‬ ‫دئ ا‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫‪ -‬ز‬
‫إدار‬
‫ل‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ال‪:‬‬ ‫ا ر‬ ‫‪-‬‬
‫رات ذات‬ ‫ا‬ ‫ل دون‬ ‫‪،‬‬ ‫از ا‬ ‫رأس ا ل‬ ‫م‬

‫ا از ‪ :‬إن‬ ‫تا‬ ‫وا‬ ‫ا تا أ‬ ‫‪-‬ر‬

‫ا ا ا ي‬ ‫ص‬ ‫إ ا عا‬ ‫و ا‬
‫از‬ ‫و‬ ‫عا م‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫ةا‬ ‫ى‬ ‫ا‬
‫أدق‬
‫و‬ ‫أ با‬ ‫ت‬ ‫دل ا‬ ‫‪:‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪-‬‬
‫ا‬ ‫راج ا وض وا ر ا‬ ‫إ ع إ اءات‬ ‫نا‬
‫ت ا وع‬ ‫أن و‬ ‫ا ر تا و‬ ‫أ‬ ‫ا ا‬
‫ة‬ ‫ا ر تا‬ ‫فا تا‬
‫دارة‪ ،2011 ،‬ص‪:(15‬‬ ‫ا‬ ‫)ا ر‬ ‫و ك ا أ ى‬
‫و‬ ‫ا‬ ‫ىا ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫قا‬ ‫ا‬ ‫‪-‬‬
‫وا‬
‫إدارة‬ ‫ة‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫صو‬ ‫عا‬ ‫رأس ل ا‬ ‫‪-‬‬
‫و‬ ‫ا ز‬ ‫ا دا‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫ا دارة ا‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫عا صو‬ ‫ىا‬ ‫ءات ا‬ ‫ا‬ ‫دة‬ ‫‪-‬ا‬
‫ا‬ ‫ا‬
‫و‬ ‫قا ز و‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫‪ -‬إد ل ا‬
‫ز‬ ‫ىا و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫رات ا‬ ‫با‬ ‫‪-‬ا‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫وا ا‬ ‫تا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫لا‬ ‫ى‬ ‫ر‬
‫ا عا ص‬ ‫ا‬ ‫ا ز دون‬ ‫تا‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫دون ا ء إ‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ص‬ ‫‪-‬‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪ :‬أ اع ا‬ ‫ا را‬
‫و تا‬ ‫ا‬ ‫عا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫د‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
‫‪89‬‬ ‫اح ‪/‬‬ ‫ر‬

‫د ا دارة‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫دا‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫و و‬ ‫در‬

‫ا‬ ‫و‬ ‫د ا ء وا‬ ‫ز‪،‬‬ ‫دا‬ ‫‪،‬‬ ‫دا‬
‫‪:‬‬ ‫دا‬ ‫‪-1‬‬
‫‪،‬و‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫أ اع ا‬ ‫ا‬
‫ا عا ص م اا‬ ‫أو أ‬ ‫تا ز و‬ ‫ا‬
‫)أ ( ا ق ‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ا م ا ودة ن دة‬
‫ود أو‬ ‫و ن‬ ‫ه ا د دة‬ ‫ل‬ ‫و ا‬
‫ذ )ا م‪ ،2004 ،‬ص‪ (68‬و‬ ‫د‬ ‫أ و‬ ‫اوح‬
‫دارة‬ ‫ا ذ ارات‬ ‫ا دا عا صا‬ ‫اا ع‬
‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫رات‬ ‫أي ا‬ ‫و ا و‬ ‫و إدارة ا‬
‫وط و ا ت د‬ ‫دور ا ع ا ص أداء م‬ ‫و‬
‫ة) ‪6‬أ إ‬ ‫ن‬ ‫و ن ةا‬ ‫ا دار ا‬ ‫ا‬
‫ة و داد ا‬ ‫ات‬ ‫ن‬ ‫( نا‬ ‫ا‬
‫‪ ،2004 ،‬ص‪(4‬‬ ‫ا د)‬ ‫ا داء ا ل و‬
‫د ا دارة‪:‬‬ ‫‪-2‬‬
‫أو‬ ‫ا دارة ا ق‬
‫ق‬ ‫ل‬ ‫و ‪،‬و‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫دارة ا‬
‫ا‬ ‫إ ‪،‬و‬ ‫قا‬ ‫ل‬ ‫‪،‬و‬ ‫ا‬ ‫إ ا‬ ‫وا‬ ‫ا‬
‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪،‬و‬ ‫دي‬ ‫ا‬
‫ر )ا ري‪ ،2004 ،‬ص‪(19‬‬ ‫وا‬ ‫تا‬
‫(‪ ،‬و‬ ‫أ ب دة )أ‬ ‫أ‬ ‫ا دي‬ ‫و‬
‫ا دارة‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ىا ر حا ي‬ ‫أ ب‬
‫ا‬ ‫أن‬ ‫ا‬ ‫رة ) ى‪ ،2004 ،‬ص‪(180‬‬ ‫ة‬ ‫ا‬
‫ءة‬ ‫ا‬ ‫ا داء ا‬ ‫د‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫وا اف ا‬ ‫ام ا‬ ‫وا‬ ‫ا‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫‪ 3‬إ ‪ 5‬ات‪ ،‬و ن‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫اا ع‬ ‫واح ة‬
‫و ء‬ ‫ا‬ ‫رة ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫إذا ن ا ف ا‬
‫م‪،2004 ،‬‬ ‫ع ا ص )ا‬ ‫ر أ‬ ‫أداء ا م ا دة‪ ،‬أو ا‬
‫ص‪(69‬‬
‫ظ‬ ‫ا و ‪،‬أ‬ ‫و‬ ‫ا دارة‪،‬‬ ‫وا ة ا‬
‫‪ème‬‬
‫‪12‬‬ ‫) ‪Année -N°: 22 ( Juin 2017‬‬ ‫ان ‪( 2017‬‬ ‫د ‪) 22 :‬‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪90‬‬

‫ل‬ ‫ر ا داري وذ‬ ‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫أ‬ ‫ا‬

‫ا وع ا م‬ ‫و‬ ‫ور‬ ‫ات وا رات ا دار ا‬ ‫ا‬ ‫أ‬
‫‪:‬‬ ‫دا‬ ‫‪-3‬‬
‫ع ا م(‬ ‫ل )ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫د‬ ‫ل ةز‬ ‫ظ ر ح‬ ‫ل وا‬ ‫ام ه ا‬ ‫ا‬
‫‪ 8‬إ ‪15‬‬ ‫ر‬ ‫واح ة ا‬ ‫‪ ،2003 ،‬ص‪ (14‬و دة‬ ‫)‬ ‫إ ر‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪ ،2006 ،‬ص‪(91‬‬ ‫ةا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫)‬
‫و ا‬ ‫ات و‬ ‫لا‬ ‫وا‬ ‫إدارة ا‬ ‫ا‬
‫ا ر‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫‪،‬و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا دارة‬
‫) ا‬ ‫ق ا ج وا‬ ‫ي‬ ‫رة و ن ا‬
‫ا ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ر (‪،‬‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫تا‬
‫ن‬ ‫ا تو‬ ‫إ‬ ‫ف‬ ‫نا‬ ‫ت‪،‬‬
‫ا ءة )ا م‪ ،2004 ،‬ص‪(70‬‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫ام أ‬ ‫ا‬ ‫رة‬ ‫و دار‬ ‫ب رات‬ ‫ا‬
‫ا ءة‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫ز‪:‬‬ ‫دا‬ ‫‪-4‬‬
‫ا عا صأ‬ ‫ه‬ ‫ز‬ ‫ا‬
‫ل‬ ‫ة دة‬ ‫رات‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ة‬
‫ءا‬ ‫ر ا‬ ‫ا عا م‬ ‫إ‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫لا‬ ‫ها‬ ‫ا ة‬
‫ز‪ ،1997 ،‬ص‪(129‬‬ ‫)‬
‫‪،‬‬ ‫و إدارة ا ة و‬ ‫ز‬ ‫دا‬ ‫ا صو‬ ‫ا‬
‫و ت‬ ‫لإ ء‬ ‫ة‬ ‫ر ا‬ ‫‪ ،‬وا‬ ‫ات و‬ ‫لا‬ ‫وا‬
‫ى‬ ‫‪ 20‬إ ‪30‬‬ ‫ة و ن ة ها د‬ ‫ا‬ ‫ة‬
‫ا ن‬ ‫و‬ ‫تا‬ ‫ز‬ ‫ا‬ ‫رات وا ة ا ز‬ ‫ا‬
‫ل ) دة‪ ،2002 ،‬ص‪(55‬‬ ‫ل‬ ‫إ‬ ‫را إ‬ ‫دة ا‬ ‫وا‬
‫و ا‬ ‫ا رات ا ا ‪،‬‬ ‫زأ‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫تا أ‬ ‫ا‬ ‫ول‬ ‫ا‬ ‫ا صا ي‬ ‫ا‬ ‫رإ‬ ‫وا‬
‫ا داء‬ ‫ا‬ ‫ا و ‪،‬و‬ ‫ءا‬ ‫ا‬ ‫رات‪،‬‬ ‫وا‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اا‬ ‫و‬
‫ا‬ ‫‪ ،2004 ،‬ص‪ (62‬و‬ ‫ة )أ‬ ‫إ‬ ‫و‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
‫‪91‬‬ ‫اح ‪/‬‬ ‫ر‬

‫ا‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫إ د‬ ‫ت‬ ‫ا ول‬

‫ا د‬ ‫ا ع‬
‫)‪Build-Operate- :(BOT‬‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ء وا‬ ‫دا‬ ‫‪-5‬‬
‫‪Transfer‬‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫)‪(BOT‬‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫أ ب ا ء وا‬
‫و‬ ‫ا‬ ‫ر ا‬ ‫ا ع ا ص ا زات‬ ‫و‬ ‫ا ا‬
‫ا رض‬ ‫رأس ا ل‬ ‫عا ص‬ ‫ا و‬ ‫ب ا ‪BOT‬‬
‫ا و‬ ‫ا ت دة‬ ‫و‬ ‫وا ا ا‬ ‫ا‬ ‫وع ا‬
‫)‪ (Operate‬و ن‬ ‫أ ء ا ء )‪ (Build‬وا‬ ‫ا‬ ‫‪،‬و‬ ‫وا‬
‫دة ا ق‬ ‫ا وع ة ز‬ ‫إ ادات‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫إ ء ا وع‬ ‫زادت‬ ‫وع‬ ‫ا ‪ BOT‬و‬
‫ء وزادت‬ ‫ا‬ ‫‪،‬و‬ ‫ها ةا‬ ‫و إ اده‬
‫درا ت ا وى‬ ‫وذ‬ ‫ا‬ ‫ا ةا‬ ‫ا ادات‬
‫)‪ (transfer‬ا وع‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫د و ا ءا ةا‬ ‫ا‬
‫‪،‬‬ ‫)ا‬ ‫م‬ ‫ة و ات وآ ت و‬ ‫أ‬
‫دا‬ ‫ن ا ري ا و‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪ ،2008‬ص‪ ،(12‬و‬
‫ةز‬ ‫ه‬ ‫ا ر ا‬ ‫أ ل‬ ‫‪BOT‬‬
‫وع‬ ‫ا وع" ا زا‬ ‫"‬ ‫دة أ ا دات ا‬
‫ا ات و د‬ ‫وا دارة د‬ ‫ء وا‬ ‫رة‬ ‫ا‬ ‫أن م ا‬
‫ا وع‬ ‫أن‬ ‫ر‬ ‫ا وع وا‬ ‫أر‬ ‫ا ءو‬
‫‪ ،2003 ،‬ص‪(12‬‬ ‫ز )ا‬ ‫ةا‬ ‫إ ا‬
‫أ ء اء‬ ‫أو ا‬ ‫ا‬ ‫ا د ما‬ ‫اا م‬
‫أي م ء‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫ت وا ات وا‬ ‫ا‬
‫ل ة‬ ‫إ ادات‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫و دار‬ ‫ري و‬ ‫وع ا‬ ‫ا‬
‫أن‬ ‫)‪،( 50 - 20‬‬ ‫واح‬ ‫وا‬ ‫د ا‬ ‫زا‬ ‫ا‬
‫ف‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ء ها ةإ ا‬ ‫ري‬ ‫وع ا‬ ‫ا‬
‫ز‬ ‫ةا‬ ‫دا‬ ‫د ‪،‬‬ ‫وا‬ ‫رات و‬ ‫ا‬ ‫اه‬
‫إ ر‬ ‫أو‬ ‫وط أ‬ ‫آ‬ ‫ة‪ ،‬أو‬ ‫وط‬
‫أ‬ ‫ا دارة و‬ ‫أو‬ ‫ا‬
‫ف‬ ‫ا‬

‫‪ème‬‬
‫‪12‬‬ ‫) ‪Année -N°: 22 ( Juin 2017‬‬ ‫ان ‪( 2017‬‬ ‫د ‪) 22 :‬‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪92‬‬

‫ع م‬ ‫ا‬ ‫لا‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫‪ :‬ذج‬ ‫را‬ ‫ا‬

‫ص‬ ‫ع‬ ‫و‬
‫ع‬ ‫ع ا م وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫دا‬ ‫ب‬ ‫إ ءا و ت‬ ‫ا‬
‫‪،‬و‬ ‫أو‬ ‫ة اء أ‬ ‫ا ول ا و ا‬ ‫ا صإ‬
‫‪:‬‬ ‫اا ل‬ ‫ا رب ا و وا‬ ‫ا رة إ‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫‪ -1‬ا‬
‫ا اق ا ا ة‬ ‫اأ‬ ‫‪،‬و أ‬ ‫لا‬
‫أن و‬ ‫ا م وا ص‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ا ت‬ ‫لا‬ ‫ا‬
‫ا ‪.‬‬ ‫ا ض وا ا‬ ‫لا‬ ‫رت‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا ت‬ ‫ا ر ا‬ ‫و ذا‬
‫ا د ن‬ ‫ا تو‬ ‫ت‪ ،‬ن ا‬ ‫ات ا‬
‫‪.2004‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ا‬
‫ا اة ا و‬ ‫ت‬ ‫ا ز‪ 3‬نو‬ ‫و‬
‫أ ى‬ ‫ت‬ ‫وا ت ا‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬
‫ت‬ ‫وا‬ ‫وا ت ا‬ ‫ا‬ ‫ت وا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ار ا‬
‫و ا ت و أ ز ه ا ر )‪:(Marty, 2006, p9‬‬
‫ن أورو ة ‪30‬‬ ‫ا‬ ‫‪-‬ا‬
‫‪ 430‬ن أورو‬ ‫ا‬ ‫‪-‬ا‬
‫وا‬ ‫ز‬ ‫ة ‪30‬‬ ‫اء‬ ‫‪-‬‬
‫ن أورو‪.‬‬ ‫‪70‬‬
‫‪ 340‬ن أورو‬ ‫ب‬ ‫‪-‬‬
‫ن أورو‬ ‫‪44‬‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫وع ا‬ ‫‪-‬‬
‫‪34‬‬ ‫ا‬ ‫إ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫‪156‬‬ ‫‪ 2004‬و ‪ّ 2012‬‬ ‫و‬
‫دي‬ ‫ا‬ ‫)ا‬ ‫ا ت ا‬ ‫‪%80‬‬ ‫ر أورو‪،‬‬
‫وا ‪ ،2014 ،‬ص‪.(19‬‬ ‫وا‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫‪ -2‬ا‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ع م صا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ره‬ ‫ع ا ص وا ا‬ ‫‪،‬ا‬ ‫ا عا‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
‫‪93‬‬ ‫اح ‪/‬‬ ‫ر‬

‫دارة‪،2011 ،‬‬ ‫ا‬ ‫)ا ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫و‬

‫ص‪:(85‬‬
‫)‪:(Bonjour Quebec.com‬‬ ‫و‬ ‫وع ا ا ا‬ ‫‪-‬‬
‫)‪ (Bonjour Quebec.com‬ا‬ ‫و‬ ‫وع ا ز ا ا ا‬
‫ة‬ ‫ا ر ا‬ ‫أ‬ ‫ك"‬ ‫"ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫وا‬
‫و ف ا ز ا ا وع‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫وزارة ا‬ ‫إ را ا‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫وذ‬ ‫‪Quebec‬‬ ‫ا‬ ‫إ‬
‫ل‬ ‫رب ‪13000‬‬ ‫‪ ،‬ور‬ ‫ا‬ ‫وا ر دات ا‬
‫ر‬ ‫ا ح‬ ‫ها ا‬ ‫وو ت أ ر و‬
‫رو‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫ىا‬ ‫وا‬ ‫ا‬
‫ل و ز ا ه‬ ‫لا‬ ‫تا‬ ‫ا‬ ‫د ا‬ ‫‪ -‬إ ام‬
‫ات‬ ‫ا‬ ‫ل"‬ ‫"‬ ‫رت‬ ‫‪،2001‬‬ ‫ا ا‬
‫دة ا ه‬ ‫ات‬ ‫ها‬ ‫أن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا د‬

‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ -3‬ا‬

‫ا ي‬ ‫وع ة ا‬ ‫و ت ‪ BOT‬ا‬ ‫أول وأ‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪1854‬‬ ‫أ م‬
‫أ ى‪ ،‬و‬ ‫«‬ ‫د‬ ‫» د‬ ‫أ ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ز‬ ‫إ ءا‬ ‫إ أ‬ ‫ز ‪99‬‬ ‫ةا‬ ‫‪ ،1869‬و‬ ‫ا حا ة‬
‫م‬ ‫وذ‬ ‫ز‬ ‫ا ء ةا‬ ‫ةا‬
‫ةا‬ ‫أ‬ ‫‪ 1956‬و‬
‫ا عا ص‬ ‫إ ا ا‬ ‫ا زارات ا‬ ‫ا‬ ‫و ا‬
‫و‬ ‫ح‬ ‫ن وا ا ا‬ ‫وزارة ا‬ ‫و‬ ‫ا‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫م ‪BOT‬‬
‫ا‬ ‫وزارات أ ى‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ر‬
‫ء‬ ‫و ت‬ ‫وع‬ ‫م ‪BOT‬‬ ‫و ت‬ ‫ت‬ ‫وا ا‬
‫ح د‬ ‫ا زارة‬ ‫‪،‬‬ ‫ما‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا‬
‫إ‬ ‫ا يأ‬ ‫ر‬ ‫م ‪BOT‬‬ ‫رات‬ ‫ء‬ ‫ا و ت‬
‫) د‪ ،2012 ،‬ص‪(15‬‬
‫ا ا‬ ‫ر وا‬ ‫ة وا ة وا‬ ‫ا‬ ‫أن ا ن ا‬ ‫و‬
‫و ت ‪ BOT‬و أت‬ ‫أ ت ة‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ا‬
‫‪ème‬‬
‫‪12‬‬ ‫) ‪Année -N°: 22 ( Juin 2017‬‬ ‫ان ‪( 2017‬‬ ‫د ‪) 22 :‬‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪94‬‬

‫أت‬ ‫ا‬ ‫ا و‬ ‫ا ة‬ ‫أن‬ ‫‪،‬‬

‫م ‪ BOT‬و‬ ‫رات‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫اا‬
‫ة‬ ‫ا‬
‫ا و ت‬ ‫أ‬ ‫م ‪BOT‬‬ ‫و تا‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫ها و ت‬ ‫ءا‬ ‫يا‬ ‫ء‬ ‫إذ أن‬ ‫ا ول ا‬
‫لا‬ ‫م ‪BOT‬‬ ‫ا‬ ‫إ ء أول‬ ‫و‬
‫( م ‪1998‬‬ ‫ي‬ ‫ء)‬ ‫أ ما ق‬
‫) د وا ون‪ ،2008 ،‬ص‪.(192‬‬ ‫تا‬ ‫و ىا‬ ‫ء‬
‫ر م ‪، BOT‬‬ ‫ا‬ ‫رب‬ ‫ا ي‬ ‫عا‬ ‫ن‬
‫ا‬ ‫ا ي وا‬ ‫ق وا ري وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫ر م ‪BOT‬‬ ‫ا‬ ‫ق‬
‫ا رد ‪:‬‬ ‫‪ -4‬ا‬
‫ا ا ت‬ ‫را عا ص‬ ‫ا‬ ‫دة ا ا‬ ‫ا و إ ا‬ ‫أ را‬
‫ى‬ ‫‪ 2006‬و‪،2007‬‬ ‫ا ردن‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬
‫ام ‪1990‬‬ ‫ا‬ ‫م و‬ ‫ر دو ر أ‬ ‫‪01‬‬ ‫را ص‬ ‫ا‬
‫ردن‬ ‫ا م وا ص ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪ 13‬ا‬ ‫و‪،2007‬‬
‫‪،‬‬ ‫دي وا‬ ‫ا ون ا‬ ‫)‬ ‫دو ر أ‬ ‫ر‬ ‫ره‪4.21‬‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫‪ ،2010‬ص‪(257‬‬
‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ة‬ ‫وط‬ ‫ا ا‬ ‫و‬
‫‪،2010 ،‬‬ ‫دي وا‬ ‫ون ا‬ ‫ا‬ ‫)‬ ‫م ‪،BOT‬‬ ‫ا ردن‬
‫ص‪:(258‬‬
‫اء ‪: Assamra‬‬ ‫ا‬ ‫وا ي‬ ‫ا‬
‫ا ها‬ ‫‪-‬‬
‫( ة ‪ ، 25‬و أ م‬ ‫و‬ ‫م )‪ BOT‬ء و‬ ‫رة‬
‫‪،‬و ا‬ ‫ن دو ر أ‬ ‫ر ص ر ا ‪169‬‬ ‫م ‪2002‬‬
‫‪2008‬‬ ‫ن‬ ‫ل ها‬ ‫ا‬
‫ر ن ا و و دار‬ ‫ن‪:‬‬ ‫ء‬ ‫را‬ ‫‪-‬‬
‫‪،‬‬ ‫‪25‬‬ ‫(‪ ،‬و‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ع ) ء و دة‬ ‫و‬
‫‪ ،‬و‬ ‫ل ا‬ ‫ع ا ء‪ ،‬وا‬ ‫ن‬ ‫د‬
‫و تا ا‬ ‫ا د‬ ‫ا‬ ‫رات ر‬ ‫‪،‬و‬
‫‪.‬‬ ‫اف ا‬ ‫ء‬ ‫ا رات ا ز‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
‫‪95‬‬ ‫اح ‪/‬‬ ‫ر‬

‫ن‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫م ‪BOT‬‬ ‫‪-‬‬

‫ن‬ ‫ا ت‬ ‫م ‪،BOT‬‬ ‫وع‬ ‫ن‬ ‫ا‬
‫م ‪2007‬‬ ‫د‬
‫ا‬ ‫وا ي‬ ‫ا ه ا‬ ‫ل‬ ‫ا را ت ن ء وا‬ ‫و‬
‫)‪:(THIEL, 2012, P10‬‬ ‫ة‬ ‫ن‬ ‫ا اء ‪Assamra‬‬
‫‪3‬‬
‫ا‬ ‫نم‬ ‫‪80‬‬ ‫أ‬ ‫لو‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫‪-‬‬
‫ارد ا ه‬ ‫‪٪10‬‬ ‫ا‬ ‫ن ا ردن‪ ،‬و‬
‫ا ها‬ ‫)‪٪35‬‬
‫ا ردن(‬
‫ا ث إ ‪٪99‬‬ ‫‪-‬‬
‫إ ‪٪95‬‬ ‫ا وا‬ ‫‪-‬‬
‫و‬ ‫ء ا و ن اا‬ ‫ر ا‬ ‫وع‬ ‫و‬
‫إ أ‬ ‫ا را‬ ‫و‬ ‫ا ‪23,000‬‬
‫وا ا وا‬ ‫ث ا تا‬ ‫ه‬ ‫‪ ،‬و‬ ‫‪100‬أ‬
‫أ‬ ‫ت ا ءة وا ن و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا‬
‫ت ) ري‪ ،2014 ،‬ص‪(16‬‬ ‫ا‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫‪ -5‬ا‬
‫رات ا ا‬ ‫ا‬ ‫ا و و‬ ‫ا و )ا‬ ‫ة تا‬ ‫و‬
‫إ ام‬ ‫‪،(2007 ،PPIAF‬‬ ‫ا‬ ‫لا‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬
‫ع‬ ‫ت‬ ‫‪ ،‬أر‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫ا ت‬ ‫د‬
‫تا‬ ‫لا‬ ‫ن‬ ‫‪،‬و‬ ‫ء وا ز ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ر‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫وا ة‬ ‫‪،‬و‬ ‫وا‬
‫‪ 3.17‬ر دو ر أ‬ ‫وا‬ ‫تا‬ ‫عا‬ ‫ر‬
‫ء‬ ‫و ت ا ر وا ز وا‬ ‫ا ام ‪ 1990‬و‪ 2007‬أ‬
‫‪ ،‬و ‪ 657‬ن دو ر‬ ‫‪ 840‬ن دو ر أ‬ ‫ا ا‬ ‫را ص‬ ‫ا‬
‫‪،2010 ،‬‬ ‫دي وا‬ ‫ا ون ا‬ ‫)‬ ‫ن دو ر أ‬ ‫‪ ،‬و ‪291‬‬ ‫أ‬
‫ص‪(262‬‬
‫ز‬ ‫ا‬ ‫ا م وا ص‪ ،‬ن‬ ‫ا‬ ‫د ا ا ت‬ ‫و‬
‫ه ا ف ا‬ ‫‪ ،‬و وع‬ ‫وا‬ ‫رات ا‬ ‫ا ص‬
‫إ‬ ‫ص‪،‬‬ ‫م‬ ‫ا دا ة‬ ‫وا ر ا (‪،‬‬ ‫)ا‬
‫ة‪ ،‬و م ‪BROT‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫(‬ ‫و ا‬ ‫م) ‪ BOT‬ا ء وا‬
‫‪ème‬‬
‫‪12‬‬ ‫) ‪Année -N°: 22 ( Juin 2017‬‬ ‫ان ‪( 2017‬‬ ‫د ‪) 22 :‬‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪96‬‬

‫‪ ،2010 ،‬ص‪(262‬‬ ‫دي وا‬ ‫ا ون ا‬ ‫)‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬

‫ا م وا ص ي ا ن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫أ ى‬ ‫و ك‬‫ر‬
‫م ‪BOT‬‬ ‫ء ها‬ ‫وع‬ ‫إ‬ ‫‪،‬و‬
‫ة ر ا ن‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫وذ ا وع‬
‫) ا‬ ‫(‪،‬‬ ‫ا ب) ء‬ ‫‪:‬‬ ‫و ل أ‬ ‫ا قا و‬
‫ر (‪ ،‬وا ردن ) ء ا (‪.‬‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫د ط وا‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫إ ا‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫اا‬ ‫ل درا‬
‫فإ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ون وا‬ ‫‪-‬ا‬ ‫أا‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫وا‬ ‫أداء ا ر ا‬
‫ت‬ ‫و تا‬ ‫وا‬ ‫ا ول ا‬ ‫‪ -‬ك‬
‫ع مو ع‬ ‫ما ا‬ ‫و‬ ‫أ ال‬ ‫ا‬ ‫وا ا‬ ‫ا‬
‫ص‬
‫ا‬ ‫ور‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا‬ ‫‪-‬ا ا‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ة اا م‬ ‫نا ر ا‬ ‫‪،‬و‬ ‫د وا‬ ‫ا‬
‫تا‬ ‫و‬ ‫ا از ا‬ ‫د‬ ‫دات ا ول دون ا‬ ‫ا‬
‫تأ‬ ‫و و‬ ‫ا ارد ا‬ ‫دة‬ ‫‪ ،‬وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫إ‬
‫ع‬ ‫ا و و‬ ‫ء ا داري‬ ‫ا‬ ‫ا ا مأ‬ ‫‪-‬‬
‫ة‬ ‫ر‬ ‫أ‬ ‫ا وع‬ ‫م اا‬ ‫ا ص‪،‬‬
‫ا و ا‬
‫ع مو ع ص‬ ‫ما ا‬ ‫ا‬ ‫ر ا‬ ‫إ‬ ‫‪-‬‬
‫أ ء ء وا ز ا وع أو‬ ‫و‬ ‫ة و‬ ‫إ اث ص‬
‫و أ ع‬ ‫أو ا‬ ‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬
‫ع مو ع ص‬ ‫با ا‬ ‫ر‬ ‫إ‬ ‫‪-‬‬
‫ا‬ ‫ول‪،‬‬ ‫ا ا‬ ‫و‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬
‫ة‬ ‫لا ر ا‬ ‫و ا‬ ‫ةا ا‬
‫ع مو ع‬ ‫ما ا‬ ‫ة‬ ‫إ ا م وا د دول‬ ‫و‬
‫إ ا رب ا و‬ ‫‪،‬و‬ ‫وا ا‬ ‫تا‬ ‫ر ا‬ ‫ص إ‬
‫ورة ا د ا ا م ا وري‬ ‫ا ا ل‪ ،‬ن ا‬ ‫ا‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
‫‪97‬‬ ‫اح ‪/‬‬ ‫ر‬

‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫اع‬ ‫‪ ،‬وا‬ ‫اض ا‬ ‫ا‬ ‫ا قا مو‬

‫اا م‬ ‫ا دة‬ ‫د وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا‬
‫ض ا ارد ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫د ا ا‬
‫ا ا‬ ‫ا‬ ‫ارد ا‬ ‫ا ول‪ ،‬و‬ ‫ا ض‬ ‫ا‬
‫د وا‬ ‫ا‬
‫ت‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ما‬ ‫اف و‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫د‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫وى ا‬ ‫‪ -‬ا م را‬
‫ذ‬ ‫ا‬ ‫ام‬ ‫ا‬ ‫وع‪ ،‬وذ‬ ‫وا‬ ‫د وا‬ ‫وا‬ ‫ا‬
‫ا عا ص‬ ‫ا و‬ ‫م‬ ‫ا ار إ اك أي ط‬
‫صإ‬ ‫ع‬ ‫ع مو‬ ‫ما ا‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫‪-‬‬
‫ء‬ ‫إ‬ ‫‪،‬و‬ ‫ح ها ا‬ ‫ا ز‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫اد ا‬ ‫إ‬
‫ر ل‬ ‫ا‬ ‫ه ا ا وا ا ت ا اردة‬ ‫ةا ز‬ ‫ا‬
‫ا ذ ا ار‬ ‫ءة وا ا وا و و ا‬ ‫ا‬
‫ة‬ ‫ة‬ ‫عا صو د‬ ‫ا‬ ‫‪ -‬أن‬
‫ا ىا‬ ‫رات‬ ‫ما عا ص‬ ‫ا‬
‫ة وا‬ ‫ا‬ ‫وع‬ ‫ا د ما ا ا‬ ‫‪ -‬أن‬
‫ح وا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫و ن‬ ‫ا‬
‫‪،‬‬ ‫وا‬ ‫ات ا‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫اق ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫‪-‬‬
‫ت‬ ‫و تا‬ ‫ر‬ ‫تا‬ ‫و‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫ءة وأن‬ ‫ة وا‬ ‫وع‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫‪ -‬أن‬

‫ع‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ا ول ا‬ ‫ا‬ ‫رب ا‬ ‫ا‬ ‫‪-‬‬

‫تا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫إ‬ ‫دة‬ ‫وا‬ ‫ا ص‪ ،‬و‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ا ا‬
‫ا ق‬ ‫ا و وا ز ا‬ ‫ر ‪ 2004 ،‬ا‬ ‫ما‬ ‫‪ -‬ا م‪،‬‬
‫ا ‪،‬‬ ‫ا رات را ت وا ث ا‬ ‫ا و ‪ ،‬درا ت إ ا ‪،‬‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫‪ ،‬ا رات ا‬ ‫ط‪ ،1‬ا د ‪ ،103‬أ‬
‫د ا ت )‪ ،(B : O: T‬دار‬ ‫م أ ‪ 2008 ،‬ا‬ ‫‪،‬‬ ‫‪-‬ا‬
‫ر ‪،‬‬ ‫‪،‬ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬

‫‪ème‬‬
‫‪12‬‬ ‫) ‪Année -N°: 22 ( Juin 2017‬‬ ‫ان ‪( 2017‬‬ ‫د ‪) 22 :‬‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬
 ‫(‬ ‫وا‬ ‫رب ا و‬ ‫ا‬ ‫) ذج‬ ‫رات ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا م وا ص أداة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪98‬‬

‫ا د‬ ‫أ ‪ 2003 ،‬درا‬ ‫‪،‬أ‬ ‫‪-‬ا‬

‫م‬ ‫ا دة ‪،- BOT -‬‬ ‫ب ا ء وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬
‫أم ا ى‬ ‫‪-‬‬ ‫ا‬ ‫ا ي‬ ‫دا‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫ا د ‪ ،‬رس ‪2003‬‬ ‫ا‬ ‫‪،‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪-‬‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫‪-‬ا دا‬ ‫‪ 2007 ،‬ا‬ ‫ير‬ ‫وي‪،‬‬ ‫‪-‬ا‬
‫‪،‬‬ ‫‪ ،‬ا ار ا‬ ‫‪ ،‬رب دو و‬
‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫رب‬ ‫‪2004 ،‬‬ ‫ا‬ ‫ري‪ ،‬ر‬ ‫‪-‬ا‬
‫ة‪،‬‬ ‫ا دار ‪ ،‬ا‬ ‫ا‬ ‫رات ا‬
‫ا م‬ ‫ا‬ ‫ن‪ 2013 ،‬ا ا‬ ‫ا‬ ‫‪-‬ا‬
‫‪ ،‬وت‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ن‪ :‬ا‬ ‫وا ص‬
‫وع ا ن ر ‪12‬‬ ‫وا ‪2014 ،‬‬ ‫دي وا‬ ‫ا‬ ‫‪-‬ا‬
‫ا‬ ‫ا م وا ص‪ ،‬ا‬ ‫ا‬ ‫دا ا‬ ‫‪- 86‬ا‬
‫‪2011 ،‬‬ ‫ا رات ر ا‬ ‫دارة‪،‬‬ ‫‪-‬ا ر ا‬
‫ا ع ا م وا ع ا ص‪ ،‬ا ورة ا ا ‪،‬‬ ‫ا ا‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫)‪2006 ،(UNDP‬‬ ‫ةا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪-‬‬
‫‪،‬ا‬ ‫وأز ا ه ا‬ ‫ا رة‪ :‬ا ة وا‬ ‫أ‬ ‫م ‪،2006‬‬
‫رك‬ ‫ة‪،‬‬ ‫ا‬
‫ي‪،‬‬ ‫ا م وا ص‬ ‫ا ا‬ ‫ري‪ ،‬ل‪2014 ،‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا ول‬ ‫ا‬ ‫دور‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪ ،‬ا د ‪117‬‬ ‫ا‬
‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‪2003 ،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا ‪،‬ا‬ ‫‪،‬ا‬ ‫ا دا‬
‫(‬ ‫ا ع ا م )ا‬ ‫د ‪ 2010 ،‬ا ا‬ ‫‪ -‬دا ة ا‬
‫د وا ‪ ،‬دا ة ا ‪ ،‬د‬ ‫وا ص‪ ،‬ادارة ا را ت ا‬
‫ا ع‬ ‫ا ة‬ ‫ا ا‬ ‫ت‬ ‫‪2004 ،‬‬ ‫‪،‬أ‬ ‫‪-‬‬
‫وا ع‬ ‫ةا‬ ‫ا‬ ‫‪ ،‬وة ا ا‬ ‫تا‬ ‫ا‬ ‫ا ص‬
‫د ‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا ض‪ ،‬ا‬ ‫ا ر ‪،‬‬ ‫ا ص‪:‬‬
‫‪2004 / 04 / 21 - 20‬‬
‫ا ول‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫دة‪ ،‬ل س‪2002 ،‬‬ ‫‪-‬‬
‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪،- SURF -‬‬ ‫ول ا‬ ‫تا‬ ‫‪،‬و ة‬ ‫ا‬
‫‪UNDP -‬‬

‫‪MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques‬‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫(‬ ‫دو‬ ‫رف )‬
99 / ‫اح‬ ‫ر‬

: ‫و تا‬‫ا‬ 1997 ، ،‫ز‬ -

،‫ة‬ ‫ ا‬، ‫ا دار‬ ‫ا‬ ‫ ا‬،‫ت وا ا وا ات‬ ‫ا‬
‫ا ع‬ ‫ا ا‬ ‫ ون ر درا‬، ‫د وري‬ ، -
‫ث‬ ‫ ا دارة ا‬، ‫ وزارة ا‬، ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ص‬ ‫ا‬
،
‫ "دور ا ع ا ص‬2012 ‫د‬، ّٰ ‫ا‬ ،‫ د‬-
‫ا‬ ‫نا‬ ‫ا‬ )" ‫ذ‬ ‫تا‬ ‫أ اف ا‬
( ‫نا ا‬ ‫ر وا‬ ‫ووزارة ا‬ ‫ا ول ا‬ ،‫اد‬
BOT ‫وا‬ ‫م ا ء وا‬ 2008 ،، ،‫د وآ ون‬ -
(3 ‫ ا د‬،30 ‫ا‬، ‫ث وا را ت ا‬ )
‫ة‬ ، ‫ا رب ا‬ : ‫ ا‬2004 ، ‫إ ا‬ ،‫ ى‬-
، ‫ر‬ ‫ ا‬،‫رف‬ ‫ا‬
: ‫ا‬ ‫ا ا‬
- le Groupe de projet Financement de la Conférence Euro-
péenne des Directeurs des Routes (CEDR), 2009, Partenariats
Public-privé (ppp) ,Secrétariat Générale de la CEDR, Paris.
- Marty. F, 2006. les partenariats public-prive, Ed: LA Dé-
couverte, Paris.
- THIEL, Philippe, 2012. Projet BOT As Samra: Retour
d’expérience, Conférence sur les partenariats public-privé, 5-8 juin
2012, DAKAR

ème
12 Année -N°: 22 ( Juin 2017 ) ( 2017 ‫ان‬ ) 22 : ‫د‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ا‬