after10EPA65LEF1 - 10800141 - Erg2d2 (Επιδιορθωμένο)

ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΗ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ
ΣΤΗΝΑΝΟΙΚΤΗ ΚΑΙ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΑ – ΡΕΠΠΑ ( ΕΠΙΜ.

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΈΡΒΟΥ)
1
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
«ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ
ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗ ΚΑΙ ΕΞ’ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
Διαμόρφωση του Περιεχομένου για Ανοικτή και Εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευση-

Επιμέλεια:
Βασιλική Σέρβου
Γλωσσική Επιμέλεια:
Γραφιστική Επιμέλεια:
Ηλεκτρονική Σελιδοποίηση:
Εξώφυλλο:
Στα πλαίσια της 2ης Εργασίας της Θεματικής Ενότητας: Ανοικτή και εξ’ Αποστάσεως
Εκπαίδευση.
Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ)

Επιβλέπων Καθηγητής
Εμμανουήλ Αποστολάκης
2
Πίνακας περιεχομένων
Σκοπός του κεφαλαίου...................................................................................7
Προσδοκώμενα αποτελέσματα.......................................................................8
Έννοιες κλειδιά...............................................................................................8
Εισαγωγικές παρατηρήσεις............................................................................9
Ενότητα1.......................................................................................................10
1 Βασικές αρχές της Ανοιχτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης
(ΑεξΑΕ)........................................................................................................10
Σκοπός......................................................................................................10
Επιδιωκόμενα αποτελέσματα...................................................................11
Έννοιες κλειδιά.........................................................................................11
Περίληψη..................................................................................................11
1.1 Ανοικτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση έναντι συμβατικής
εκπαίδευσης..............................................................................................11
Ενότητα2.......................................................................................................14
2 Ο Καθηγητής Σύμβουλος στην ΑεξΑΕ, το έργο του, βασικά
χαρακτηριστικά και δεξιότητες....................................................................14
Σκοπός......................................................................................................14
Προσδοκώμενα αποτελέσματα.................................................................14
Έννοιες κλειδιά.........................................................................................14
Περίληψη..................................................................................................15
2.1 Γιατί είναι απαραίτητη η ύπαρξη Καθηγητή-Συμβούλου για την
υποστήριξη του φοιτητή...........................................................................15
2.2 Ο ρόλος του καθηγητή της ΑεξΑΕ σε σύγκριση με τον ρόλο του
καθηγητή της συμβατικής εκπαίδευσης...................................................18
Συμπεράσματα..............................................................................................20
Ενότητα3.......................................................................................................26
3 Ο ρόλος της συναισθηματικής νοημοσύνης στην ανάδειξη της
συμβουλευτικής σχέσης Καθηγητή-Συμβούλου και Φοιτητή......................26
Σκοπός......................................................................................................26
Επιδιωκόμενα αποτελέσματα...................................................................26
Έννοιες κλειδιά.........................................................................................27
3.1 Η αναγκαιότητα της συναισθηματικής νοημοσύνης....................27
3
3.2 Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη........................................30
3.3 Ο ρόλος των συναισθημάτων στην επικοινωνία..........................32
3.4 Συναισθηματικές ικανότητες για την αποτελεσματική επικοινωνία
33
3.5 Υπόδειγμα Συναισθηματικών Ικανοτήτων...................................35
3.6 Σύνδεση των συναισθηματικών ικανοτήτων με το έργο του
καθηγητή συμβούλου...............................................................................37
3.6.1 Πως εφαρμόζονται οι συναισθηματικές ικανότητες στο έργο
του Καθηγητή – Συμβούλου.................................................................40
3.7 Προτάσεις για την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης.44
3.8 Συμπεράσματα..............................................................................46
Ενότητα4.......................................................................................................47
4 Ο Καθηγητής-Σύμβουλος και η διαχείριση του άγχους των φοιτητών47
Σκοπός......................................................................................................47
Προσδοκώμενα αποτελέσματα.................................................................47
Λέξεις κλειδιά...........................................................................................48
4.1 Νοηματοδότηση άγχους, πηγές άγχους και χαρακτηριστικά της
προσωπικότητας.......................................................................................48
4.2 Πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ......................................50
4.2.1 Γιατί ο καθηγητής Σύμβουλος σηκώνει το βάρος της
διαπροσωπικής επικοινωνίας και της συμβουλευτικής παρέμβασης
στην ΑεξΑΕ;.........................................................................................50
4.2.2 Εσωγενείς πηγές άγχους στις σπουδές της ΑεξΑΕ................51
4.2.3 Πηγές άγχους των φοιτητών πέραν της φύσης των σπουδών
στην ΑεξΑΕ..........................................................................................52
4.2.3.1 Πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ που σχετίζονται
με τον φοιτητικό τους ρόλο..............................................................52
4.2.3.2 Πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ αναφορικά με τις
σχέσεις τους στον χώρο των σπουδών.............................................53
4.2.3.3 Πηγές άγχους που σχετίζονται με την ανάπτυξη της
σταδιοδρομίας...................................................................................54
4.2.3.4 Πηγές άγχους σχετικά με το κλίμα και τη δομή του
οργανισμού που παρέχει την ΑεξΑΕ................................................54
4.2.3.5 Πηγές άγχους σχετικά με το πλέγμα σπίτι-εργασία-
σπουδές. 55
4.3 Τεχνικές Διαχείρισης του άγχους από τον Καθηγητή-Σύμβουλο 56
4.4 Χαρακτηριστικά του Καθηγητή-Συμβούλου για τη διαχείριση του
άγχους των φοιτητών................................................................................59
Σύνοψη Ενότητας.................................................................................60
4
Σύνοψη-κεφαλαίου.......................................................................................60
5 Βιβλιογραφία........................................................................................62
6 Οδηγός για περαιτέρω μελέτη..............................................................67
7 Γλωσσάρι..............................................................................................69
8 Παράρτημα απαντήσεις ασκήσεων αυτοαξιολόγησης και
δραστηριοτήτων............................................................................................70
5
Πρό λογος
Η θεματική ενότητα «Ανοικτή και εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευση» (ΑεξΑΕ)
αναφέρεται σε: πανεπιστημιακούς, διδάκτορες, κατόχους μεταπτυχιακών
τίτλων, και πτυχιούχους που θα ήθελαν στο μέλλον να διδάξουν εξ’
αποστάσεως» Θεματικές Ενότητες της ειδικότητας τους ή να συμβάλουν
στη δημιουργία του απαραίτητου εκπαιδευτικού υλικού καθώς και σε
πτυχιούχους που θα ήθελαν να σπουδάσουν αυτή τη θεματική ενότητα στα
πλαίσια των ευρύτερων μεταπτυχιακών σπουδών στην Εκπαίδευση ή και
απλώς να ενημερωθούν για τις νεώτερες εξελίξεις στην εκπαίδευση.
Ο ρόλος του διδάσκοντα στην ΑεξΑΕ διαφοροποιείται από τον ρόλο του
στη συμβατική εκπαίδευση και η ποιότητα της επικοινωνίας του με τους
φοιτητές του είναι καίρια για την επίτευξη της μάθησης και τη δημιουργία
αυτοδύναμων, φιλοπερίεργων και κριτικά στοχαζόμενων ανθρώπων.
Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό αφορά τον ρόλο του διδάσκοντα και την
ποιότητα της επικοινωνίας με τους φοιτητές του και διαμορφώθηκε στα
πλαίσια μιας εργασίας της εν λόγω θεματικής ενότητας στο Ανοικτό
Πανεπιστήμιο της Κύπρου.
6
Ο ρό λος του Καθηγητή -
Συμβού λου στην Ανοικτή και εξ’
Αποστά σεως Εκπαίδευση.
Σκοπός του κεφαλαίου
Στο παρόν κεφάλαιο επιδιώκουμε να σκιαγραφήσουμε το ρόλο του

διδάσκοντα (tutor) στο πλαίσιο της ΑεξΑΕ για την επιτυχή έκβαση των
αντίστοιχων προγραμμάτων. Επίσης επιδιώκουμε να κατανοήσετε τη
σημασία των συναισθημάτων και της συναισθηματικής νοημοσύνης στην
ανάδειξη της συμβουλευτικής σχέσης καθηγητή-συμβούλου και φοιτητή
στην ΑεξΑΕ αλλά και να σας βοηθήσουμε να αναπτύξετε τις ικανότητες σας
για αποτελεσματική επικοινωνία στα πλαίσια των λειτουργιών που
σχετίζονται με τα προγράμματα εκπαίδευσης από απόσταση. Τέλος, να
αναγνωρίσετε τις πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ, τις δεξιότητες που
πρέπει να διαθέτει ο καθηγητής-σύμβουλος για να τους βοηθήσει να
αντιμετωπίσουν καταστάσεις άγχους που αποτελούν εμπόδιο στη μαθησιακή
τους πορεία καθώς και να προβληματισθείτε και να ασκηθείτε στις
δεξιότητες αυτές.
7
Προσδοκώμενα αποτελέσματα
Όταν θα έχετε τελειώσει τη μελέτη του κεφαλαίου θα είστε σε θέση να:

 γνωρίζετε τις διαστάσεις του ρόλου του εκπαιδευτή –συμβούλου
στην ΑεξΑΕ. Στο πλαίσιο αυτό θα επανεξετάσετε κριτικά και θα
βελτιώσετε τις διάφορες πλευρές της εκπαιδευτικής σας πρακτικής.
 αναγνωρίζετε και αποδέχεστε τη σπουδαιότητα της επικοινωνίας και
του υποστηρικτικού κλίματος μάθησης, ανάμεσα στον καθηγητή-
σύμβουλο και τον σπουδαστή.
 αναγνωρίζετε και ενστερνίζεστε τη σπουδαιότητα των
συναισθημάτων και της συναισθηματικής νοημοσύνης στην
επικοινωνία.
 αναγνωρίζετε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του
αυτοδύναμου σπουδαστή αλλά και του σπουδαστή που χρειάζεται
βοήθεια και υποστήριξη.
 αναγνωρίζετε και συναισθάνεστε τις πηγές άγχους των φοιτητών της
ΑεξΕ
 αναγνωρίζετε τις δεξιότητες που πρέπει να έχει ο καθηγητής
σύμβουλος ώστε να βοηθά τους φοιτητές να αντιμετωπίσουν το
άγχος τους που αποτελεί εμπόδιο στη μαθησιακή διεργασία αλλά και
να προβληματιστείτε και να ασκηθείτε στις δεξιότητες αυτές.
 αναπτύξετε τις επικοινωνιακές σας ικανότητες και να βασίζεστε πιο
στέρεα σε αυτές ώστε, να ανάγεστε σε εμψυχωτές των φοιτητών σας
και να συμβάλλετε στην ανάπτυξη κλίματος μάθησης, που
χαρακτηρίζεται από ευαισθησία στις ανάγκες των εκπαιδευομένων,
ουσιώδη επικοινωνία, συνεργασία, ειλικρίνεια και αμοιβαίο
σεβασμό.
Έννοιες κλειδιά
 Καθηγητής – Σύμβουλος  Συναισθηματική νοημοσύνη
 Καθηγητής – Μέντορας  Συναισθηματικές ικανότητες
 Εμψυχωτής  Διαχείριση άγχους
 Διεργασία μάθησης  Εσωγενείς πηγές άγχους
8
 Ενεργητική εμπλοκή στη στην ΑεξΑΕ
μάθηση  Κλίμα, κουλτούρα του
 Επικοινωνία οργανισμού που παρέχει
 Ομαδική, ατομική, ΑεξΑΕ
διαπροσωπική επικοινωνία  Τεχνικές Διαχείρισης άγχους
 Εξατομικευμένη πορεία
μάθησης
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Στην Ε.α.Α. ο εκπαιδευόμενος διδάσκεται κυρίως μέσω του διδακτικού

υλικού. Ο εκπαιδευτής συμβουλεύει τους εκπαιδευόμενους, τους βοηθάει να
αξιοποιήσουν το διδακτικό υλικό, τους εμψυχώνει και τους υποστηρίζει
στην πορεία της μάθησης.
Το κεφάλαιο αυτό έχει στόχο να σας ενημερώσει για το ρόλο του

διδάσκοντα στην Ε.α.Α., να σας δώσει οδηγίες και συμβουλές για την
άσκηση του ρόλου σας. Το κεφάλαιο θα πρέπει να το μελετήσετε σε
συνδυασμό με τα παράλληλα κείμενα, τις δραστηριότητες και τις ασκήσεις
αυτοαξιολόγησης.
Οι βασικότερες δραστηριότητες του εκπαιδευτή της Ε.α.Α είναι::
 Αξιολογεί τις γραπτές εργασίες που του στέλνουν οι

εκπαιδευόμενοι.
 Επικοινωνεί τακτικά με τους εκπαιδευόμενους (τηλεφωνικά,
ηλεκτρονικά, ταχυδρομικά).
 Συναντά τους εκπαιδευόμενους στις Εκπαιδευτικές Συναντήσεις,
όπου γίνονται ασκήσεις, δίνονται επεξηγήσεις και πληροφορίες σχετικά
με το πρόγραμμα και επίσης γίνεται επεξεργασία απόψεων σχετικά με τα
μελετώμενα ζητήματα.
9
Στο κεφάλαιο αυτό θα προσπαθήσουμε να αποτυπώσουμε το ρόλο, τα
χαρακτηριστικά και το έργο (παιδαγωγικό και συμβουλευτικό) του
Καθηγητή-Συμβούλου και τη σπουδαιότητα της ποιότητας της επικοινωνίας,
με τους φοιτητές του. Ιδιαίτερα θα εστιάσουμε στα στοιχεία εκείνα που
αφορούν στο χειρισμό των συναισθήματος κατά την επικοινωνία
(συναισθηματική νοημοσύνη) και στη διαχείριση του άγχους (stress) των
φοιτητών/τριών.
Για τη συστηματικότερη ανάπτυξη του κεφαλαίου θα

ακολουθήσουμε την εξής σειρά των ενοτήτων: 1)Βασικές αρχές της
Ανοιχτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΑεξΑΕ). 2)Ο Καθηγητής-
Σύμβουλος (tutor) στην ΑεξΑΕ και το έργο του, βασικά χαρακτηριστικά της
προσωπικότητας και δεξιότητες. 3)Ο ρόλος της συναισθηματικής
νοημοσύνης στην ανάδειξη της συμβουλευτικής σχέσης Καθηγητή-
Συμβούλου και φοιτητή. 4)Ο Καθηγητής-Σύμβουλος και η διαχείριση του
άγχους των φοιτητών εστιάζοντας στις τεχνικές Διαχείρισης του άγχους από
τον Καθηγητή-Σύμβουλο.
Σχόλιο μελέτης
Για την αποτελεσματικότερη μελέτη σας χρειάζεται να μελετήσετε με τη

σειρά τις ενότητες και να εκπονείτε τις δραστηριότητες, μελέτες περίπτωσης
και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης που συναντάτε στην πορεία.
Ενότητα1
1 Βασικές αρχές της Ανοιχτής και εξ Αποστάσεως

Εκπαίδευσης (ΑεξΑΕ).
Σκοπός
Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να σας συνδέσει με τις βασικές και
απαραίτητες έννοιες της ύλης που έχετε ως τώρα διαβάσει, δηλαδή: να
10
σκιαγραφήσει την ΑεξΑΕ και να περιγράψει συνοπτικά το ρόλο του
διδάσκοντα (tutor) στο πλαίσιό της.
Επιδιωκόμενα αποτελέσματα
όταν θα έχετε τελειώσει την ενότητα αυτή θα μπορείτε να:

 αναγνωρίζετε πως συντελείται η διδασκαλία στα συστήματα της
ΑεξΑΕ και να τη συγκρίνετε με τη συμβατική διδασκαλία.
 να αναγνωρίζετε το διαφοροποιημένο ρόλο του εκπαιδευτή
συμβούλου.
 Ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση

 Συμβατική εκπαίδευση
 Καθηγητής-Σύμβουλος
Περίληψη
Έχει αναπτυχθεί μία σημαντική προβληματική μεταξύ των θεωρητικών της

ΑεξΑΕ. αναφορικά με το ρόλο του καθηγητή-συμβούλου στο πλαίσιό της.
Την προβληματική αυτή διέπουν μία σειρά από επαγωγικά ερωτήματα: Πως
συντελείται η διδασκαλία στα συστήματα της ΑεξΑΕ; Ποια είναι η υφή της;
Σε ποια σημεία διαφέρει από τη διδασκαλία που συντελείται στα συμβατικά
εκπαιδευτικά συστήματα; Ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτή-συμβούλου;
Η ενότητα αυτή έχει στόχο να απαντήσει τα ερωτήματα αυτά με βάση τις
κυριότερες απόψεις και ερευνητικές προσεγγίσεις, και τις εμπειρίες που
έχουν αναπτυχθεί στο διεθνή και ελληνικό χώρο (Κόκκος,χ.χ.)
1.1 Ανοικτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση έναντι

συμβατικής εκπαίδευσης.
11
Η ΑεξΑΕ διακρίνεται για τις αρχές και τις καινοτομίες που εισάγει στη
μεθοδολογία της (Θεματική Ενότητα, αρθρωτό σύστημα, εκπαιδευτικό
υλικό, τόπος και χρόνος μάθησης που ρυθμίζονται από το φοιτητή, κ.λπ.) σε
σχέση με τη συμβατική διδασκαλία και μάθηση. Στην ΑεξΑΕ η πράξη της
μάθησης συντελείται ανεξάρτητα από τη διδασκαλία και διαφέρει επίσης
από τη συμβατική κατά το ότι δεν βασίζεται στην πρόσωπο με πρόσωπο
μετάδοση της γνώσης, αλλά στην εξατομικευμένη μάθηση, κυρίως μέσα από
την κατ' ιδίαν μελέτη του διδακτικού υλικού. Η καινοτομία αυτή δημιουργεί
μια σειρά αλλαγών στη σχέση διδάσκοντος-διδασκομένου κυρίως όταν ο
διδασκόμενος υποστηρίζεται από Καθηγητή-Σύμβουλο. Οι
αλληλεπιδραστικές σχέσεις που διαμορφώνονται μεταξύ των δύο αυτών
μερών συμβάλλουν μαζί με τα άλλα στοιχεία της ΑεξΑΕ στην
αποτελεσματική μάθηση των ενηλίκων φοιτητών της. Ο ρόλος του
Καθηγητή-Συμβούλου είναι πολύ σημαντικός για την ποιότητα των
αποτελεσμάτων της εκπαιδευτικής διαδικασίας κυρίως μέσω της
επικοινωνίας και εμψύχωσης του διδασκομένου (Βεργίδης & Κόκκος &
Λιοναράκης & Λυκουργιώτης & Μακράκης & Ματραλής, 1998, 1999).
Όπως και στη συμβατική, πολύ δε περισσότερο στην εξ αποστάσεως
εκπαίδευση οι φοιτητές σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να θεωρούνται
ως παθητικοί δέκτες καθαρής/αυθεντικής γνώσης που τους παραδόθηκε
μέσω ενός πακέτου εκπαιδευτικού υλικού. Αντίθετα, πρέπει να
υπολογίζονται ως συμμετέχοντες τους οποίους αξίζει να εμπιστευόμαστε
και να επενδύουμε στη γνώση, στην εμπειρία και στην ικανότητα τους να
συνεισφέρουν στην πραγματική και/ή στην προσομοιωμένη επικοινωνία,
που προάγει τη μάθηση και τη δημιουργία νέων ιδεών (Κόκκος &
Λιοναράκης, 1998).
Σχόλιο μελέτης
Στο σημείο αυτό σας προτείνω να επιστέψετε στον τόμο Α΄, Ανοικτή και
εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Θεσμοί και Λειτουργίες ώστε να θυμηθείτε
τα: Κεφάλαιο 1: Ενότητα 1.2, Κεφάλαιο 2: Εισαγωγικές παρατηρήσεις,
Ενότητα2.1, Ενότητα 2.3
12
Δραστηριότητα1
Αφού μελετήστε προσεκτικά την παραπάνω εισαγωγή, απαντήστε στις

παρακάτω ερωτήσεις.
1. Αναφέρατε 4 καινοτομίες που εισάγει η ΑεξΑΕ στη μεθοδολογία

της.
2. Που βασίζεται κατά κύριο λόγο η ΑεξΑΕ για την διδασκαλία;
3. Ποια καινοτομία της ΑεξΑΕ εισάγει αλλαγές στη σχέση
διδάσκοντος-διδασκομένου;
4. Ποιος παράγοντας είναι αυτός που κατά κύριο λόγο συμβάλλει στην
αποτελεσματική μάθηση στην ΑεξΑΕ αλλά και στη συμβατική
εκπαίδευση;
5. Ποια πρέπει να είναι η στάση του Καθηγητή-Συμβούλου ή και του
οργανισμού που προσφέρει ΑεξΑΕ απέναντι στους φοιτητές;
Συζητείστε τις απαντήσεις σας με τους συμφοιτητές/τριες σας. Μπορείτε

να συνεργαστείτε μέσα από το φόρουμ και το wiki της ομάδας ή όπως
αλλιώς θέλετε. Γράφετε την εργασία σας σε ένα κείμενο Word το
ονομάζετε με λατινικούς χαρακτήρες και ένας από την ομάδα το ανεβάζει
στο eclass.
13
Ενότητα2
2 Ο Καθηγητής Σύμβουλος στην ΑεξΑΕ, το έργο του,

βασικά χαρακτηριστικά και δεξιότητες.
Σκοπός
Η ενότητα αυτή έχει ως στόχο να σας ευαισθητοποιήσει στην ανάγκη

υποστήριξης του φοιτητή της ΑεξΑΕ και στον ιδιαίτερο ρόλο που απαιτείται
να έχει ο καθηγητής σύμβουλος της ΑεξΑΕ για την επιτυχία των
αντίστοιχων προγραμμάτων.
Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη της ενότητας αυτής θα μπορείτε να:

 απαριθμείτε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του
αυτοδύναμου σπουδαστή της ΑεξΑΕ.
 αναγνωρίζετε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του φοιτητή
της ΑεξΑΕ, που καθιστούν αναγκαία την ανθρώπινη υποστήριξη.
 να συγκρίνετε το ρόλο του καθηγητή της ΑεξΑΕ με το ρόλο του
καθηγητή της συμβατικής εκπαίδευσης.
 να αναγνωρίζετε και να αποδέχεστε την σπουδαιότητα της
επικοινωνίας και του υποστηρικτικού κλίματος ανάμεσα στον
καθηγητή – σύμβουλο και στον σπουδαστή αλλά και στον οργανισμό
μάθησης και τον σπουδαστή.
 Μέντορας  Υποστηρικτικό κλίμα
 Εμψυχωτής  Επικοινωνία
 Εξατομικευμένη μάθηση  Συμβουλευτική
 Ανάγκη
14
Περίληψη
Έχει αναπτυχθεί μία σημαντική προβληματική αναφορικά με την
αναγκαιότητα της υποστήριξης του φοιτητή από τον Καθηγητή-Σύμβουλο
στην ΑεξΑΕ καθώς και την ποιότητα της μεταξύ τους επικοινωνίας. Στην
παρούσα ενότητα έχουμε στόχο: α)να τεκμηριώσουμε την αναγκαιότητα
αυτή με βάση τις κυριότερες απόψεις και ερευνητικές προσεγγίσεις, και τις
εμπειρίες που έχουν αναπτυχθεί στο διεθνή και ελληνικό χώρο, β)να σας
εξηγήσουμε το ρόλο του Καθηγητή – Συμβούλου στην ΑεξΑΕ, και να τον
αντιπαραβάλλουμε με το ρόλο του διδάσκοντα στη συμβατική εκπαίδευση.
2.1 Γιατί είναι απαραίτητη η ύπαρξη Καθηγητή-Συμβούλου

για την υποστήριξη του φοιτητή.
Η ερώτηση που εύκολα μας έρχεται στο νου για την περίπτωση της ΑεξΑΕ
είναι: γιατί είναι απαραίτητη η ύπαρξη Καθηγητή-Συμβούλου για την
υποστήριξη του φοιτητή; Υπάρχει το κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό που
αντικαθιστά το «δάσκαλο»! Η απάντηση είναι πολυδιάστατη, καθώς
υπάρχουν διάφοροι λόγοι που πολλές φορές λειτουργούν σωρευτικά
(οικογενειακοί, κοινωνικοί, επαγγελματικοί κ.λπ.) και επιβάλλουν την
ανάγκη της υποστήριξης από τον Καθηγητή-Σύμβουλο. Όπως επισημαίνουν
σημαντικοί μελετητές της ΑεξΑΕ (Mills & Tait, 1996; Stevenson & Sander,
1998; Tait Α., 2000) λίγοι φοιτητές μπορούν να μελετούν μόνοι τους και
χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης υποστήριξης. Κυρίως είναι αυτοί που έχουν
ισχυρά εσωτερικά κίνητρα και αυξημένη ικανότητα αυτο-οργάνωσης και
ανάληψης μαθησιακών πρωτοβουλιών. Οι περισσότεροι όμως φοιτητές
της ΑεξΑΕ έχουν ανάγκη την υποστήριξη γιατί δυσκολεύονται για
παράδειγμα να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά το διδακτικό υλικό, δεν
διαθέτουν τις κατάλληλες δεξιότητες μελέτης, δεν γνωρίζουν πώς να
γράφουν εργασίες και πώς να προσεγγίζουν κριτικά το διδακτικό υλικό, δεν
έχουν κατάλληλη αυτο-οργάνωση, δυσπιστούν απέναντι στον καινούριο
τρόπο μάθησης, έχουν άσχημες ή διαφορετικού τύπου εκπαιδευτικές
εμπειρίες, ή δεν έχουν αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να επιτύχουν τους
εκπαιδευτικούς στόχους(Κόκκος, 2001).
15
Όλοι αυτοί οι λόγοι εξηγούν την ανάγκη των διδασκομένων να έχουν μια
μεγαλύτερη επικοινωνία και υποστήριξη από το διδάσκοντα. Δηλαδή, στην
περίπτωση της ΑεξΑΕ όπου η διδασκαλία «εμπεριέχεται» στο διδακτικό
υλικό και η μετάδοση της γνώσης δεν βασίζεται στην πρόσωπο με πρόσωπο
επικοινωνία-μάθηση, αλλά στην εξατομίκευση της μάθησης μέσω του
διδακτικού υλικού, ο ρόλος του διδάσκοντα ξεπερνάει το πεδίο της
παιδαγωγικής πρακτικής και επεκτείνεται και σε αυτό της σφαίρας της
Συμβουλευτικής (Βασιλού-Παπαγεωργίου, n.d.). Γι' αυτό και στις
περισσότερες περιπτώσεις το διδάσκοντα τον ονομάζουμε Καθηγητή-
Σύμβουλο, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού
Πανεπιστημίου. Στην πραγματικότητα μιλούμε περισσότερο για έναν
Καθηγητή-Μέντορα που υποστηρίζει την εκπαιδευτική και μαθησιακή
διαδικασία των φοιτητών και λιγότερο για ένα Σύμβουλο με την έννοια της
Συμβουλευτικής Ψυχολογίας όπου ο φοιτητής είναι ο «πελάτης».
Μπορείτε να δείτε τα video clips στο youtube Learning skills for ODL
T1P1,T1P2, T1P3,T1P4,T1P5. Θα σας βοηθήσουν να συνειδητοποιήσετε τις
δεξιότητες που χρειάζεστε για να έχετε επιτυχία στις σπουδές σας στην
ΑεξΑΕ.
http://www.youtube.com/watch?v=v0Mf76mLG0U
Παράλληλα κείμενα
Μελετήστε τα παρακάτω «παράλληλα» προς το παρόν κεφάλαιο κείμενα με

στόχο να ενημερωθείτε για τα χαρακτηριστικά του αυτοδύναμου σπουδαστή
της ΑεξΑΕ και ποιες δεξιότητες απαιτούνται για τον πετυχημένο σπουδαστή
της ΑεξΑΕ
Skills for Being a Successful Online Learner. Available at:
http://ittraining.iu.edu/online/tutorials/de_student_primer.pdf
16
What makes a successful online student? Available at:
http://www.ion.uillinois.edu/resources/tutorials/pedagogy/StudentProfile.asp
Αφού μελετήστε το κείμενο της υποενότητας αυτής, τα παράλληλα κείμενα

και δείτε και τα προτεινόμενα βίντεο, απαντήστε τις παρακάτω ερωτήσεις:
1. Απαριθμείστε τρία χαρακτηριστικά του αυτοδύναμου φοιτητή της

ΑεξΑΕ.
2. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτά είναι αναγκαία χαρακτηριστικά
ενός φοιτητή της ΑεξΑΕ για αποτελεσματική μάθηση; Δικαιολογείστε την
απάντησή σας.
3. Απαριθμείστε τέσσερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του
φοιτητή της ΑεξΑΕ που καθιστούν αναγκαία την ανθρώπινη υποστήριξη;
4. Απαριθμείστε τέσσερις λόγους για τους οποίους οι φοιτητές της
ΑεξΑΕ χρειάζονται παιδαγωγική υποστήριξη.
Συζητείστε τις απαντήσεις σας με τους συμφοιτητές/τριες σας.

Μπορείτε να συνεργαστείτε μέσα από το φόρουμ και το wiki της ομάδας ή
όπως αλλιώς θέλετε. Γράφετε την εργασία σας σε ένα κείμενο Word το
ονομάζετε με λατινικούς χαρακτήρες και ένας από την ομάδα το ανεβάζει.
Άσκηση αυτο-αξιολόγησης1
Απαριθμείστε τρία χαρακτηριστικά και δεξιότητες χρειάζεται να έχει ο
επιτυχημένος σπουδαστής της εκπαίδευσης από απόσταση;
Θα βρείτε τη σωστή απάντηση στο τέλος του κεφαλαίου.
17
Άσκηση αυτo-αξιολόγησης2
Συνδέστε κατάλληλα τις προτάσεις της αριστερής στήλης με τις προτάσεις
της δεξιάς στήλης.
1. Δυσπιστεί απέναντι στον

καινούριο τρόπο μάθησης.
2. Έχει εσωτερικά κίνητρα.
Α. Ο αυτοδύναμος
3. Έχει άσχημες ή διαφορετικού
σπουδαστής της ΑεξΑΕ.
τύπου εκπαιδευτικές εμπειρίες.
4. Έχει ικανότητα ανάληψης
μαθησιακών πρωτοβουλιών.
5. Δε γνωρίζει πώς να γράφει
εργασίες.
6. Έχει αυτοπεποίθηση ότι
Β. Ο σπουδαστής της μπορεί να επιτύχει τους
ΑεξΑΕ που χρειάζεται μαθησιακούς στόχους.
υποστήριξη. 7. Δεν έχει τις κατάλληλες
δεξιότητες μελέτης.
8. Έχει ικανότητα αυτό-
οργάνωσης.
2.2 Ο ρόλος του καθηγητή της ΑεξΑΕ σε σύγκριση με τον

ρόλο του καθηγητή της συμβατικής εκπαίδευσης.
Σε τι όμως διαφέρει η εργασία του Καθηγητή-Συμβούλου σε ένα

σύστημα ΑεξΑΕ, από την εργασία ενός διδάσκοντα σε ένα συμβατικό
σύστημα; Αφού όπως ήδη αναφέραμε διαφέρουν οι συνθήκες μέσα στις
οποίες συντελείται η διδασκαλία και η μάθηση, είναι επόμενο να διαφέρει το
έργο και οι δεξιότητες που πρέπει να διαθέτει ο Καθηγητής-Σύμβουλος.
Για παράδειγμα, στη συμβατική διδασκαλία ο φοιτητής έχει την
προσδοκία ότι θα δει το διδάσκοντα στο επόμενο μάθημα και θα του
εξηγήσει ό,τι πιθανόν δεν κατανόησε στο προηγούμενο ή θα τον επισκεφθεί
σε τακτές μέρες και ώρες στο γραφείο του. Στην ΑεξΑΕ αντίθετα ο φοιτητής
έχει μια σημαντική ανεξαρτησία απέναντι στο διδάσκοντα, και ακολουθεί
18
μια μοναχική και χρονικά «ασύμβατη» πορεία μάθησης, αναλαμβάνοντας
ίσως περισσότερες ευθύνες και πρωτοβουλίες. Το γεγονός αυτό, ότι δηλαδή
η παιδαγωγική συνάντηση στην ΑεξΑΕ δεν συντελείται σε τακτές μέρες και
ώρες μέσα σε συμβατική τάξη ή αμφιθέατρο, αλλάζει ριζικά το ρόλο του
Καθηγητή-Συμβούλου σε σχέση με αυτόν των συναδέλφων του της
συμβατικής εκπαίδευσης.
Ειδικότερα, ο Καθηγητής-Σύμβουλος δεν διδάσκει με τον παραδοσιακό
τρόπο της μετάδοσης πληροφοριών, αλλά εμπλέκεται σε μια σειρά
ενεργειών που έχουν να κάνουν με την αξιολόγηση της πορείας των
φοιτητών, με την επικοινωνία και αλληλεπίδραση τους με τους
συμφοιτητές τους και μαζί του και βέβαια με την αλληλεπίδραση τους
με το διδακτικό υλικό. Επομένως, ο διδάσκων στην ΑεξΑΕ δεν είναι αυτός
που απλά μεταδίδει γνώση, αλλά κάτι πολύ περισσότερο: «είναι ο
Σύμβουλος, ο εμψυχωτής, αυτός που συντονίζει τη διεργασία της
μάθησης και επιδιώκει να εμπλέξει ενεργητικά σε αυτή τους
διδασκόμενους. Είναι ένας δημιουργός καταστάσεων που ευνοούν τη
μάθηση, όχι ένας πομπός γνώσεων» (Κόκκος, 2001). Είναι ένας μέντορας.
Το έργο λοιπόν του Καθηγητή-Συμβούλου στην ΑεξΑΕ είναι αρκετά
πολύπλοκο και αφορά σε τυπικές και μη τυπικές διαδικασίες. Για να
επιτελεστεί αποτελεσματικά χρειάζεται ο Καθηγητής-Σύμβουλος να διαθέτει
σημαντικές παιδαγωγικές και συμβουλευτικές δεξιότητες. Πολλές έρευνες
γύρω από τις δεξιότητες και τα χαρακτηριστικά του Καθηγητή-Συμβούλου,
τόσο στο διεθνή χώρο όσο και στην Ελλάδα, έδειξαν ότι οι δεξιότητες
ανάπτυξης ανθρώπινων σχέσεων, εμψύχωσης και επικοινωνίας είναι
από τις βασικότερες δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου. Επιπλέον
από τις έρευνες αυτές προκύπτει ότι ο συνεχής διάλογος και η
αλληλεπίδραση των σπουδαστών με ένα ή περισσότερα άτομα που τους
συμβουλεύουν και τους υποστηρίζουν αποτελούν απαραίτητη
προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα των προγράμματος ΑεξΑΕ.
Ειδικότερα, αποδεικνύεται ότι η προσωπική συμβουλευτική σχέση
διδάσκοντα-διδασκομένου αποτελεί ουσιώδη όρο για να μπορέσει ο
διδασκόμενος να «ενσωματώσει τη νέα γνώση στο προϋπάρχον σύστημα
γνώσεων του και στον καθημερινό τρόπο ζωής του». (Λοϊζίδου-
19
Χατζηθεοδούλου & Βασάλα & Κακούρης, Μαυροειδής & Τάσσιος, χ.χ.;
Κόκκος, 2001; Βασιλού-Παπαγεωργίου, n.d.).1
Επίσης, άλλες έρευνες αναφέρουν ότι πολλά προγράμματα ΑεξΑΕ
απέτυχαν γιατί δεν συνοδεύτηκαν από ανθρώπινη υποστήριξη2. Αξίζει να
σημειωθεί η έρευνα των Dillon, Gunawardena and Parker (1992) σύμφωνα
με την οποία προέκυψε ότι οι φοιτητές θεωρούν τον Καθηγητή-Σύμβουλο
όχι μόνο το σημαντικότερο υποστηρικτή τους, αλλά ταυτόχρονα και το
βασικότερο εμπόδιο στη μάθηση.
Ο Καθηγητής-Σύμβουλος, όπως προκύπτει, επιτελεί ένα πολυδιάστατο

έργο και όπως υποστηρίζει ο Tait (2000), παρεμβαίνει υποστηρικτικά στην
ΑεξΑΕ σε τρεις κύριες λειτουργίες προς το φοιτητή: τη γνωστική, τη
συναισθηματική και τη συστημική, οι οποίες είναι εξ ίσου καθοριστικές
και αλληλεξαρτώμενες για την εκπαιδευτική επιτυχία. Από όλο όμως αυτό
το πλέγμα των σχέσεων, στη συνέχεια θα εστιάσουμε στο τμήμα που αφορά
στη διαχείριση των συναισθηματικών ικανοτήτων του Καθηγητή-
Συμβούλου ή με άλλα λόγια στο ρόλο που παίζει η συναισθηματική
νοημοσύνη στην παρώθηση, εμψύχωση και υποστήριξη των φοιτητών της
ΑεξΑΕ, γιατί το θεωρούμε ίσως το βασικότερο για την όλη πορεία.
Συμπεράσματα
Όπως προκύπτει λοιπόν από τα ανωτέρω αναφερόμενα, η επιτυχία των

προγραμμάτων ΑεξΑΕ δεν στηρίζεται μόνο στις αρχές και τη φιλοσοφία της
ΑεξΑΕ και της εκπαίδευσης ενηλίκων, αλλά και στις σχέσεις και στο
υποστηρικτικό μαθησιακό κλίμα που διαμορφώνεται μεταξύ του Καθηγητή-
Συμβούλου και των φοιτητών.
Μελέτη περίπτωσης1
1
Αναλυτικά και αντιπροσωπευτικά βλ. Fung Υ. & Carr R., (2000). "Face - to - Face tutorials in a Distance
Learning System: Meeting student needs" Open Learning, v. 15, p.39. (whole 35-46), Sander P., Stevenson
K., (1998). "How do Open University Students Expect to be Taught at Tutorials" Open Learning, v. 13, p.p
42-46.
2
Rowntree, D., (1992). Exploring Open and Distance Learning, Kogan Page, London, Sewart, D., (1993).
Student support systems in distance education, Open Learning, 8 (3),pp.3-12
20
Διαβάστε προσεκτικά τις 4 παρακάτω απαντήσεις και επιλέξτε αυτή που
θεωρείτε εσείς πιο σωστή. Τεκμηριώστε την επιλογή σας σε μία παράγραφο
50 λέξεων.
ΕΡΩΤΗΣΗ
Φοιτητής: «Έχω σοβαρό πρόβλημα τις επόμενες δύο εβδομάδες στη
δουλειά μου. Πολύ φοβάμαι ότι δε θα μπορέσω να μελετήσω καθόλου. Τι
μπορώ να κάνω;»
ΠΡΩΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Καθηγητής: «Πρέπει να προσπαθήσεις πολύ, διότι οι ημερομηνίες είναι
πιεστικές και αν δε διαβάσεις θα είναι σε βάρος σου».
ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Καθηγητής: «Καλά, θα δούμε. Ίσως μείνεις πίσω στην ύλη. Θα έχεις
αργότερα χρόνο να μελετήσεις»
ΤΡΙΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Καθηγητής: «Καταλαβαίνω το πρόβλημά σου. Οι περισσότεροι φοιτητές το
αντιμετωπίζουν. Προσπάθησε όσο μπορείς να προετοιμαστείς πριν από τις
δύο δύσκολες εβδομάδες. Αν θέλεις μάλιστα, μπορείς να μου τηλεφωνήσεις
και να συζητήσουμε κάποια πράγματα».
ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Καθηγητής: «Πάρε το βιβλίο σου στη δουλειά και βρες λίγο χρόνο. Αν δε
μπορείς, ίσως χρειαστεί να περιορίσεις τις ώρες διασκέδασής σου».
Τη δική μου απάντηση θα τη βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.
Ερωτήσεις εμπέδωσης
Τώρα πρέπει να είστε σε θέση να απαντάτε τις παρακάτω ερωτήσεις.

Καλό είναι να τις συζητήσετε με τους συμφοιτητές σας.
 Σε ποιους τομείς χρειάζεται παιδαγωγική υποστήριξη ο φοιτητής της

ΑεξΑΕ;
 Ποιο είναι το κυριότερο γεγονός στην ΑεξΑΕ που αλλάζει ριζικά τον
ρόλο του Καθηγητή-Συμβούλου σε σχέση με αυτόν των συναδέλφων του
στη συμβατική εκπαίδευση;
21
 Απαριθμείστε 5 τομείς με τους οποίους σχετίζονται οι ενέργειες στις
οποίες εμπλέκεται ο καθηγητής –σύμβουλος στην ΑεξΑΕ.
 Με βάση το παραπάνω κείμενο και τις βιβλιογραφικές αναφορές,
αναλύστε το ρόλο του μέντορα.
Ας υποθέσουμε ότι στα πλαίσια ενός επιμορφωτικού προγράμματος

εκπαίδευσης από απόσταση στην παιδαγωγική, υπάρχουν ενδείξεις ότι το
πρόγραμμα δεν πηγαίνει καλά. Αρκετοί διδασκόμενοι εγκαταλείπουν τις
σπουδές (σε ποσοστό μεγαλύτερο από τα συνήθη), ενώ άλλοι εκδηλώνουν
αδιαφορία και χαμηλή απόδοση. Εσείς είστε εξωτερικός αξιολογητής του
προγράμματος αυτού και καλείστε να διαγνώσετε κατά πόσο οι αρχές της
διεργασίας της μάθησης της ΑεξΑΕ από την πλευρά του εκπαιδευτή
εφαρμόζονται. Παρακαλούμε να γράψετε:
Ποια ερωτήματα θα θέτατε, κατά τη διάρκεια αυτής της αξιολόγησης,

ώστε να διαπιστώσετε το βαθμό στον οποίο τηρούνται οι αρχές που
αναπτύχθηκαν στην παραπάνω ενότητα (π.χ. ένα από τα ερωτήματά σας θα
ήταν: Υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και σχέσεις που ευνοούν την
αύξηση της αυτοεκτίμησης των διδασκομένων; Πως διαφαίνεται αυτό;).
Γράψτε τουλάχιστον έξι (6) ερωτήματα. Αν δυσκολεύεστε να
διαμορφώσετε ερωτήματα, θα χρειαστείτε να μελετήσετε με περισσότερη
προσοχή την παραπάνω ενότητα και το: (Κόκκος & Λιοναράκης, 1998).
Όταν τελειώσετε το κείμενό σας μπορείτε να το συγκρίνετε με αυτό που

παρατίθεται στο τέλος του κεφαλαίου.
Με βάση την παραπάνω ενότητα, τα παράλληλα κείμενα, κατασκευάστε
έναν κατάλογο των ενεργειών που κάνει ο καθηγητής της ΑεξΑΕ καθώς και
έναν κατάλογο των χαρακτηριστικών και δεξιοτήτων που χρειάζεται να
επιτελεί επιτυχώς τις ενέργειες αυτές και να διευκολύνει τη μάθηση. Γράψτε
ένα κείμενο 50 λέξεων.
22
Συζητείστε τις απαντήσεις σας με τους συμφοιτητές/τριες σας.
Μπορείτε να συνεργαστείτε μέσα από το φόρουμ και το wiki της ομάδας ή
όπως αλλιώς θέλετε. Γράφετε την εργασία σας σε ένα κείμενο Word το
ονομάζετε με λατινικούς χαρακτήρες και ένας από την ομάδα το ανεβάζει.
Άσκηση αυτό-αξιολόγησης3
Με βάση το παραπάνω κείμενο σκεφτείτε και γράψτε σε μία παράγραφο 40
λέξεων, τρείς γενεσιουργές αιτίες της ανάγκης ύπαρξης συμβουλευτικής
στην ΑεξΑΕ (του διαφορετικού ρόλου του καθηγητή συμβούλου από αυτόν
του καθηγητή στη συμβατική εκπαίδευση) σε σχέση με τη συμβατική
εκπαίδευση.
Τη δική μας απάντηση θα τη βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.
Δραστηριότητα 5
Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με 2 ενέργειες που επιτελεί ο
διδάσκων στο συμβατικό σύστημα εκπαίδευσης σε αντιπαραβολή με
δύο ενέργειές του στην εκπαίδευση από απόσταση.
Διδάσκων σε συμβατικό Καθηγητής Σύμβουλος σ’

σύστημα ένα σύστημα ΑεξΑΕ
Μία ενδεικτική απάντηση θα βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.
Ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποτελεσματικότητα των
προγραμμάτων ΑεξΑΕ σύμφωνα με τις έρευνες;
23
Μία ενδεικτική απάντηση, θα βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.
Ποιος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που θα βοηθήσει τον
εκπαιδευόμενο να ενσωματώσει τη νέα γνώση στο προϋπάρχον σύστημα
γνώσεων του και στον καθημερινό τρόπο ζωής του;
Τη δική μας απάντηση, θα τη βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.
Άσκηση αυτό-αξιολόγησης 4
Στον παρακάτω πίνακα σημειώστε με  αν είναι σωστή κάθε μία από τις
προτάσεις:
Ο καθηγητής – σύμβουλος στην ΑεξΑΕ κατά την Σ Λ

διάρκεια διεξαγωγής της θεματικής ενότητας που έχει
αναλάβει, εμπλέκεται στις παρακάτω ενέργειες:
1. Συγγραφή του εκπαιδευτικού υλικού
2. Αξιολόγηση της πορείας των φοιτητών
3. Επιδιώκει να εμπλέξει ενεργητικά τους
εκπαιδευόμενους στον κύκλο μάθησης
4. Διανομή του εκπαιδευτικού υλικού
5. Προάγει την αλληλεπίδραση των φοιτητών με το
εκπαιδευτικό υλικό
6. Οργανώνει και διεξάγει εισηγήσεις κατά τη
διάρκεια των Ο.Σ.Σ. σχετικά με τα κομβικά
σημεία της ύλης.
7. Προάγει την επικοινωνία των φοιτητών μεταξύ
τους και μαζί του, τη δυναμική της ομάδας
8 Αξιολογεί το διδακτικό υλικό
1 Αυτοαξιολογείται
0
Θα βρείτε τη δική μας απάντηση στο τέλος του κεφαλαίου
*
24
Έχοντας τελειώσει τη μελέτη της Ενότητας2, παρακαλώ επιστρέψτε στα
προσδοκώμενα αποτελέσματα (σελ. )και ελέγξτε κατά πόσο είστε σε θέση
να:
 απαριθμείτε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του
αυτοδύναμου σπουδαστή της ΑεξΑΕ καθώς και να αναγνωρίζετε τα
χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του φοιτητή της ΑεξΑΕ, που
καθιστούν αναγκαία την ανθρώπινη υποστήριξη.
 να συγκρίνετε το ρόλο του καθηγητή της ΑεξΑΕ με το ρόλο του
καθηγητή της συμβατικής εκπαίδευσης.
 να αναγνωρίζετε και να αποδέχεστε την σπουδαιότητα της
επικοινωνίας και του υποστηρικτικού κλίματος ανάμεσα στον
καθηγητή – σύμβουλο και στον σπουδαστή αλλά και στον οργανισμό
μάθησης και τον σπουδαστή.
25
Ενότητα3
3 Ο ρόλος της συναισθηματικής νοημοσύνης στην

ανάδειξη της συμβουλευτικής σχέσης Καθηγητή-
Συμβούλου και Φοιτητή3
Σκοπός
Στην ενότητα αυτή επιδιώκουμε να σας βοηθήσουμε να κατανοήσετε

καλύτερα τη σημασία των συναισθημάτων και της συναισθηματικής
νοημοσύνης στην επικοινωνία, και κατά συνέπεια στην ανάδειξη της
συμβουλευτικής σχέσης Καθηγητή-Συμβούλου και φοιτητών στην εξ’
αποστάσεως εκπαίδευση και άρα στην διευκόλυνση της μάθησης και την
επιτυχία του προγράμματος της ΑεξΑΕ. Επίσης μέσα από την ενότητα αυτή
αποσκοπούμε στην ανάπτυξη των ικανοτήτων σας για αποτελεσματική
επικοινωνία στα πλαίσια των λειτουργιών που σχετίζονται με προγράμματα
εκπαίδευσης εξ’ αποστάσεως.
Επιδιωκόμενα αποτελέσματα
Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη της ενότητας αυτής θα είστε σε θέση

να:
3
Το κείμενο που ακολουθεί είναι προσαρμογή της εισήγησης της γράφουσας με τίτλο: Ο ρόλος της
Συναισθηματικής Νοημοσύνης στην Αποτελεσματική Επικοινωνία
26
 Να ενστερνίζεστε και υποστηρίζετε την χρησιμότητα των στην
ανάπτυξη των ικανοτήτων που απαιτούνται για επικοινωνία.
 Εξηγείτε το ρόλο των συναισθημάτων στη διαπροσωπική
επικοινωνία
 Αναφέρετε πέντε διαστάσεις του έργου του εκπαιδευτή της ΑεξΑΕ
στις οποίες η συναισθηματική νοημοσύνη διευκολύνει το έργο του
 Να βασίζεστε πιο στέρεα στις επικοινωνιακές σας ικανότητες, ώστε
να ανάγεστε σε εμψυχωτή των ανθρώπων με τους οποίους
συνεργάζεστε και τις δραστηριότητες των οποίων συντονίζετε.
 Συναισθηματική  Κίνητρα συμπεριφοράς
νοημοσύνη  Ικανότητα στις σχέσεις
 Ενσυναίσθηση  Αυτοπεποίθηση
 Αυτοεπίγνωση  Συναισθηματικές
 Αυτορρύθμιση ικανότητες
-Αντίο είπε η
αλεπού. Αυτό
είναι το
μυστικό μου.
Είναι πολύ
απλό. Να
βλέπεις
καλύτερα με
την καρδιά. Ω! αυτό που είναι πραγματικό δεν το
βλέπεις με τα μάτια.
-Το πραγματικό δεν το βλέπεις με τα μάτια για να
μπορείς να το θυμάσαι, ξανάπε ο μικρός πρίγκιπας.
Α. ΝΤΕ ΣΑΙΝΤ ΕΞΥΠΕΡΥ
Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ
27
3.1 Η αναγκαιότητα της συναισθηματικής νοημοσύνης
Στην άσκηση του έργου του ο Καθηγητής-Σύμβουλος υποχρεώνεται να
λαμβάνει μέρος σε Ομαδικές
Συμβουλευτικές Συναντήσεις ή σε
ατομικές επικοινωνιακές
συναντήσεις. Εμπλέκεται δηλαδή σε
καταστάσεις όχι μόνο ομαδικής ή
ατομικής επικοινωνίας, αλλά και
οργανωτικής και διαπροσωπικής4 επικοινωνίας με τους φοιτητές του. Η
οργανωτική διάσταση είναι περισσότερο φανερή στις Ομαδικές
Συμβουλευτικές Συναντήσεις (Ο.Σ.Σ.), ενώ η διαπροσωπική διαμορφώνεται
σταδιακά μέσα από τη συνεχή και εξατομικευμένη πορεία μάθησης του
φοιτητή. Η οργανωτική επικοινωνία είναι λίγο πολύ επίσημα επιβεβλημένη
από το φορέα παροχής του προγράμματος της ΑεξΑΕ, ενώ αντίθετα η
διαπροσωπική είναι άτυπη. Πολλές φορές για παράδειγμα, ο ενήλικας
φοιτητής της ΑεξΑΕ δεν απευθύνεται στον Καθηγητή-Σύμβουλο, τόσο γιατί
έχει βασικές απορίες για το εκπαιδευτικό υλικό ή για τη γραπτή του εργασία
όσο γιατί έχει ανάγκη να επιβεβαιώσει ή όχι τη μοναχική του πορεία
προς τη μάθηση.
Στην περίπτωση αυτή η συμβουλευτική υποστήριξη μετακινείται από
το γνωστικό πεδίο στο συναισθηματικό. Ο Καθηγητής-Σύμβουλος θα
πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένος να αφουγκραστεί τα μηνύματα του
κάθε φοιτητή ξεχωριστά και να μπορεί να διευθετήσει και διαχειριστεί
τόσο τα δικά του συναισθήματα όσο και αυτά των φοιτητών του. Να
μπορεί, με άλλα λόγια, να καταλαβαίνει το φοιτητή του και με την καρδιά
και να αξιοποιεί έτσι τη συναισθηματική του νοημοσύνη για την ανάδειξη
της συμβουλευτικής σχέσης.
Πριν προχωρήσετε στις υποενότητες διαβάστε:
4
"Η επικοινωνία στον εκπαιδευτικό οργανισμό" στο συλλογικό τόμο των Αν. Αθανασούλα-Ρέππα, Σ.Σ.
Ανθοπούλου, Σ. Κατσουλάκη, Γ. Μαυρογιώργου: Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων - Τόμος Β Διοίκηση
ανθρώπινου Δυναμικού. ΕΑΠ, Πάτρα 1999.
28
1. Το μικρό, περιεκτικό και σημαντικό βιβλίο της V. Satir Ανθρώπινη
επικοινωνία (1989) καθώς και το: Πολλά σου πρόσωπα, το πρώτο βήμα για
να σε αγαπήσουν (1992).
2. Δύο κείμενα του Ε. Παπανούτσου από το βιβλίο «ΠΡΑΚΤΙΚΗ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ», Εκδόσεις Δωδώνη α) «Δυσκολίες της συνεννόησης» σελ.
270-274 β) «Το αναπόφευκτο χάσμα» σελ. 295-290
3. Ο μικρός πρίγκιπας του Α. ΝΤΕ ΣΑΙΝΤ ΕΞΥΠΕΡΥ, Εκδόσεις Σ.Ι.
ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. (1985).
Όσον αφορά στο κείμενο: «Δυσκολίες της συνεννόησης», ανασύρατε δύο
σημεία απογοήτευσης του συγγραφέα λόγω της δυσκολίας της επικοινωνίας.
Σε ποιους λόγους αποδίδει ο συγγραφέας τη δυσκολία της επικοινωνίας;
Αναφέρατε επίσης τους δύο λόγους που κατά τον συγγραφέα αποτυχαίνουμε
στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε τον άνθρωπο που έχει ανάγκη.
Όσον αφορά στο κείμενο: «Το αναπόφευκτο χάσμα», αναφέρατε και
αναλύστε δύο προσπάθειες που απαιτούνται για να καταλάβεις κάτι που
γράφεται ή λέγεται από κάποιον άλλον. Ποια εξήγηση δίνει ο συγγραφέας
για την δυσκολία της λεκτικής επικοινωνίας ακόμα και ανάμεσα σε οικείους;
Ποια αλήθεια λησμονούμε στην επικοινωνία μας;
Ασφαλώς η μελέτη αυτή και οι δραστηριότητες θα σας προσφέρουν

εναύσματα για προβληματισμό και θα σας προετοιμάσουν ώστε να
προσεγγίσετε με μεγαλύτερη άνεση τα στοιχεία της επικοινωνίας που
παρουσιάζονται.

στο eclass.
29
Τέλος και για ένα μικρό διάλειμμα ακούστε το τραγούδι: Ο ΜΙΚΡΟΣ
ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ: http://www.youtube.com/watch?v=qKBoWpo59XY
και προβληματιστείτε πάνω στα λόγια του.
Περιγράψτε μία περίπτωση όπου η συμβουλευτική υποστήριξη του
καθηγητή – συμβούλου μετακινείται από το γνωστικό πεδίο στο
συναισθηματικό. Τι ικανότητες πρέπει να έχει σ’ αυτή την περίπτωση ο
καθηγητής σύμβουλος ώστε να διευκολύνει το φοιτητή στη μαθησιακή του
πορεία;
Ερωτήσεις κατανόησης
Τώρα πρέπει να είστε σε θέση να απαντάτε τις παρακάτω ερωτήσεις
1. Πότε διαμορφώνεται η διαπροσωπική επικοινωνία Καθηγητή-
Συμβούλου και φοιτητή;
2. Πότε αναδεικνύεται η ο οργανωτική διάσταση της επικοινωνίας και
ποιος την επιβάλει;
Αν τις απαντάτε με ευχέρεια, μπράβο σας! Είστε έτοιμοι να προχωρήσετε
στην υποενότητα 3.1. Αν δυσκολεύεστε να απαντήσετε, αφιερώστε λίγο
χρόνο ακόμα στην υποενότητα 3.1.
3.2 Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη
30
Η υποενότητα αυτή είναι λίγο δύσκολη και απαιτεί λίγη παραπάνω
προσπάθεια.
Η συναισθηματική νοημοσύνη5 είναι η "νοημοσύνη της καρδιάς",
όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ντανιέλ Γκόλμαν[ CITATION Gol00 \l
1032 ]. Αυτό δεν σημαίνει κατά τον Γκόλμαν ότι απλώς "είσαι καλός" (γιατί
μπορεί σε στιγμές στρατηγικής σημασίας να μην πρέπει να είσαι καλός),
αλλά σημαίνει κυρίως το χειρισμό των συναισθημάτων έτσι ώστε να
εκφράζονται αποτελεσματικά και με τον κατάλληλο τρόπο, δίνοντας στους
ανθρώπους τη δυνατότητα να δουλεύουν μαζί ομαλά και αρμονικά για την
επίτευξη των κοινών τους στόχων6.
Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι όταν μιλάμε για
"συναισθηματική νοημοσύνη" αναφερόμαστε κυρίως στην ικανότητα του
ανθρώπου για αυτοεπίγνωση, αυτοκυριαρχία και αυτοέλεγχο, για την
ευσυνειδησία και την ενσυναίσθηση, για την κατανόηση του άλλου, την
προσεκτική ακρόαση και την άσκηση επιρροής, καθώς και για την
ουσιαστική επικοινωνία και συνεργασία με τους άλλους ανθρώπους.
5
Το μεγάλο ενδιαφέρον για τη συναισθηματική νοημοσύνη ξεκίνησε το 1973 με την εργασία του
ΜακΚλίλαντ: Μετρώντας την ικανότητα αντί για τη νοημοσύνη, "Testing for competence Rather than
Intelligence". Υπόθεση της εργασίας του ΜακΚλίλαντ ήταν ότι η παραδοσιακή - σχολική ικανότητα, οι
βαθμοί, τα πτυχία κ.λπ., δεν ήταν αρκετά για να προβλέψουν πόσο καλή θα ήταν η επίδοση των ανθρώπων
στην εργασία ή κατά πόσο θα πετύχαιναν στη ζωή. Αντίθετα, θεωρούσε ότι μια ομάδα ειδικών ικανοτήτων,
μεταξύ των οποίων η ενσυναίσθηση η αυτοπειθαρχία και η πρωτοβουλία, έκαναν τους πιο επιτυχημένους να
ξεχωρίζουν από εκείνους που απλά τα πήγαιναν καλά (ώστε να διατηρήσουν την εργασία τους. Με αφορμή
αυτή την αρχική μελέτη του ΜακΚλίλαντ έγιναν πάρα πολλές μελέτες και έρευνες σε μικρούς και μεγάλους
οργανισμούς με κύριο θέμα τις "ικανότητες" και δεξιότητες των ατόμων. Σε όλα τα ευρήματα, ένας κοινός
πυρήνας προσωπικών και κοινωνικών ικανοτήτων αποδείχθηκε ότι είναι το βασικό συστατικό για την
επιτυχία των ανθρώπων: η συναισθηματική νοημοσύνη. Ο φοιτητής του ΜακΚλίλαντ στο πανεπιστήμιο του
Χάρβαρντ, Ντανιέλ Γκόλμαν εμπνέεται από τα ευρήματα του καθηγητή του και συνεχίζει τις έρευνες
αποδεικνύοντας ξεκάθαρα πια, ότι η επιτυχία στη ζωή δεν είναι απαραίτητα συνυφασμένη με τον υψηλό
Δείκτη Νοημοσύνης (ΔΝ), αλλά κυρίως με μια άλλη πτυχή της ανθρώπινης ικανότητας, τη "συναισθηματική
νοημοσύνη", δίνοντας μας δύο περίφημα βιβλία του γα το θέμα αυτό: α) Η συναισθηματική νοημοσύνη και
β) Η συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο εργασίας. Και τα δύο βιβλία κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις
εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
6
οπ.π. σελ. 26
31
Μελετήστε προσεκτικά την εικόνα αυτή και συζητείστε τη αν θέλετε με
τους συμφοιτητές σας.
Η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι απολύτως αναγκαία,

γιατί προάγει την αυτό-αποτελεσματικότητα, ενισχύει την ικανότητα της
αποτελεσματικής επικοινωνίας, της ανάπτυξης ουσιαστικών σχέσεων, της
ικανοποιητικής διαχείρισης ποικίλλων συναισθημάτων, της σωστής
επίλυσης προβλημάτων και συγκρούσεων. Ενισχύει την αυτοεκτίμηση, τη
συμπάθεια και την ευαισθησία απέναντι στους άλλους, την ουσιαστική
συμμετοχή στις διαδικασίες στις οποίες εμπλέκεται ο άνθρωπος. Οι κύριες
κατηγορίες της συναισθηματικής νοημοσύνης δεν είναι κληρονομικοί
παράγοντες ή ταλέντα, αλλά επίκτητες ικανότητες και μπορούν να
αναπτυχθούν(Goleman, 1998).
Ας δούμε και τι μας λέει ο ίδιος ο Goleman σχετικά:

http://www.youtube.com/watch?v=-hoo_dIOP8k
32
Αναφέρατε 5 ικανότητες του ανθρώπου, στις οποίες αναφερόμαστε όταν

μιλάμε για συναισθηματική νοημοσύνη.
3.3 Ο ρόλος των συναισθημάτων στην επικοινωνία
Τα συναισθήματα είναι οι συγκινησιακές

αντιδράσεις του εσωτερικού μας κόσμου
απέναντι στις ίδιες μας τις σκέψεις και πράξεις,
ή σε εκείνες των άλλων ή απέναντι σε γεγονότα
και σε εξωτερικά ερεθίσματα (Κόκκος, Στοιχεία
Επικοινωνίας, 1998).
Συνήθως έχουμε μεγαλύτερη ευχέρεια να εκφραζόμαστε και να
αντιδρούμε μέσω των σκέψεων παρά μέσω των συναισθημάτων. Οι σκέψεις
αποτελούν πεδίο στο οποίο η πρόσβαση είναι πιο εύκολη και ασφαλής απ'
ό,τι στο πεδίο των συναισθημάτων, τα οποία κατά πολλούς ερευνητές,
είναι "πολύ προσωπικά" και γι' αυτό είναι σκόπιμο να τα παραβλέπουμε
ιδίως στους επαγγελματικούς χώρους 7. Ωστόσο όμως τα συναισθήματα
αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας και ουσιώδες στοιχείο
της επικοινωνίας. Πολλές φορές μάλιστα εκδηλώνονται τα συναισθήματα
πριν ολοκληρωθεί η νοητική επεξεργασία[ CITATION Κόκ984 \l 1032 ].
Για τη σχέση Καθηγητή-Συμβούλου και Φοιτητή στην ΑεξΑΕ τα
συναισθήματα θεωρούνται από τους βασικότερους παράγοντες επιτυχίας.
3.4 Συναισθηματικές ικανότητες για την αποτελεσματική

επικοινωνία
7
Κόκκος, Α. οπ.π. σελ. 74
33
Στη συνέχεια θα σας παρουσιάσουμε τα στοιχεία που συνθέτουν τις
συναισθηματικές ικανότητες8, καθώς και το υπόδειγμα των
συναισθηματικών ικανοτήτων που μπορεί να βοηθήσει τον Καθηγητή-
Σύμβουλο αλλά και το φοιτητή για αποτελεσματικότερη επικοινωνία και
μάθηση.
Η συναισθηματική νοημοσύνη καθορίζει τις δυνατότητες που έχουμε
ώστε να μάθουμε τις πρακτικές δεξιότητες που βασίζονται στις πέντε
διαστάσεις/στοιχεία της: την αυτοεπίγνωση, την αυτορρύθμιση, τα
κίνητρα συμπεριφοράς, την ενσυναίσθηση και την ικανότητα στις
σχέσεις με τους άλλους. Η συναισθηματική ικανότητα δείχνει πόσο από
αυτό το δυναμικό έχουμε μεταφράσει σε ικανότητες σχετικές με την
εργασία9.
Το να έχει κανείς απλώς υψηλό επίπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης

δεν εγγυάται ότι έχει μάθει τις συναισθηματικές ικανότητες που είναι
σημαντικές για την εργασία. Σημαίνει μόνο ότι έχει μεγάλες δυνατότητες
να τις μάθει. Ένα άτομο, για παράδειγμα ένας Καθηγητής-Σύμβουλος,
μπορεί να διαθέτει ιδιαίτερα αναπτυγμένη ενσυναίσθηση, αλλά ωστόσο να
μην έχει μάθει τις δεξιότητες εκείνες που βασίζονται στην ενσυναίσθηση και
καταλήγουν, ας πούμε, στην ενοποίηση και εναρμόνιση των μελών μιας
ανομοιογενούς ομάδας εργασίας, όπως είναι η Ο.Σ.Σ., ή στην παρώθηση
ενός φοιτητή.
Οι συναισθηματικές ικανότητες είναι συγκροτημένες σε ομάδες και η
καθεμιά από αυτές στηρίζεται σε μια κοινή βασική διάσταση της
συναισθηματικής νοημοσύνης (αναλυτικά βλ. το υπόδειγμα
συναισθηματικών ικανοτήτων που ακολουθεί). Οι διαστάσεις της
συναισθηματικής νοημοσύνης μπορεί να ταξινομηθούν10 σε:
• Ανεξάρτητες: Η καθεμιά συνεισφέρει με μοναδικό τρόπο στην
εργασιακή και επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα.
• Αλληλεξαρτώμενες: Η καθεμιά από αυτές επηρεάζει ως ένα βαθμό
κάποιες άλλες, ενώ υπάρχουν πολλές ισχυρές αλληλεπιδράσεις.
8
Όπως αναφέρει ο Γκόλμαν, πρόκειται για ικανότητες που μαθαίνονται και βασίζονται στη συναισθηματική
νοημοσύνη και οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τη διακεκριμένη επίδοση στην εργασία.
9
Ντανιέλ Γκολεμάν: Η συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο εργασίας, οπ.π. σελ. 52
10
όπως αναφέρονται από τον Ντανιέλ Γκολεμάν, οπ. π. σελ.53-56
34
• Ιεραρχικές: Οι διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης
"οικοδομούνται" η μια πάνω στην άλλη. Για παράδειγμα, η
αυτοεπίγνωση είναι σημαντική για την αυτορρύθμιση και την
ενσυναίσθηση. Η αυτορρύθμιση και η αυτοεπίγνωση συμβάλλουν
στην απόκτηση κινήτρων και όλες μαζί συμμετέχουν στις κοινωνικές
δεξιότητες.
• Αναγκαίες αλλά όχι ικανές: Το να έχει κανείς μια βασική ικανότητα
συναισθηματικής νοημοσύνης δεν του εγγυάται ότι θα αναπτύξει ή θα
επιδείξει και τις σχετικές δεξιότητες, όπως είναι η συνεργασία ή η
ηγεσία. Παράγοντες όπως το κλίμα ενός εκπαιδευτικού οργανισμού ή
το ενδιαφέρον ενός ατόμου για την εργασία του θα καθορίσουν επίσης
αν θα εκδηλωθεί η συγκεκριμένη ικανότητα.
• Γενικού τύπου: ο γενικός κατάλογος ισχύει, σε κάποιο βαθμό, για
όλες τις εργασίες. Ωστόσο, διαφορετικές εργασίες έχουν και
διαφορετικές απαιτήσεις σε ότι αφορά τις απαραίτητες
• δεξιότητες.
Στη συνέχεια ακολουθεί η καταγραφή του υποδείγματος 11 των
συναισθηματικοί ικανοτήτων, το οποίο επιτρέπει στον καθένα να
καταγράψει τα δυνατά σημεία του και να εντοπίσει ικανότητες τις οποίες
θέλει να ενισχύσει.
3.5 Υπόδειγμα Συναισθηματικών Ικανοτήτων
Το υπόδειγμα αυτό δείχνει τη σχέση ανάμεσα στις πέντε διαστάσεις της

συναισθηματικής νοημοσύνης και στις είκοσι πέντε συναισθηματικές
ικανότητες. Βασική κατηγοριοποίηση των συναισθηματικών ικανοτήτων
είναι τα δύο πεδία της προσωπικής και της κοινωνικής ικανότητας στα
οποία εμπεριέχονται κατ' αντιστοιχία όλες οι κατηγορίες της
συναισθηματικής νοημοσύνης και όλες οι συναισθηματικές ικανότητες. Η
εφαρμογή του υποδείγματος αυτού ή ο στοχασμός πάνω σε αυτό τόσο
από τον Καθηγητή-Σύμβουλο όσο και από τους φοιτητές, μπορεί να
βοηθήσει κατά πολύ το έργο της ΑεξΑΕ.
11
όπως αναφέρεται από τον Ντανιέλ Γκολεμάν, οπ.π.σελ.54-53
35
Πίνακας 1 Υπόδειγμα Συναισθηματικών Ικανοτήτων
Α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ
ΑΙ. Αυτοεπίγνωση – Αυτογνωσία Β.1. Ενσυναίσθηση
Α. 1.1 Επίγνωση των συναισθημάτων Β. 1.1 Κατανόηση των άλλων:
Α.1.2. Ακριβής αυτοαξιολόγηση Β. 1.2. Προσανατολισμός στην

παροχή υπηρεσιών
Α. 1.3 Αυτοπεποίθηση Β. 1.3. Ενίσχυση της ανάπτυξης
των άλλων
Α2. Αυτορρύθμιση Β.1.4. Σωστός χειρισμός της
διαφορετικότητας:
Α.2.1. Αυτοέλεγχος: Β. 1.5. Πολιτική αντίληψη:
Α.2.2. Αξιοπιστία: Β.2. Κοινωνικές Δεξιότητες
Α.2.3. Ευσυνειδησία: Β.2.1. Επιρροή:
Α.2.4. Προσαρμοστικότητα: Β.2.2. Επικοινωνία:
Α.2.5. Καινοτομία: Β.2.3. Ηγεσία:
A3. Κίνητρα Συμπεριφοράς Β.2.4. Καταλυτική δράση
Α.3.1 Τάση προς επίτευξη: Β.2.5. Χειρισμός διαφωνιών:
Α.3.2. Δέσμευση: Β.2.6. Καλλιέργεια Δεσμών:
Α.3.3. Πρωτοβουλία: Β.2.7. Σύμπραξη και συνεργασία:
Α.3.4. Αισιοδοξία: Β.2.8. Ομαδικές ικανότητες:
36
Όπως παρατηρούμε από τον ανωτέρω πίνακα, στον οποίο παρουσιάζεται
το υπόδειγμα των συναισθηματικών ικανοτήτων, στο πεδίο της προσωπικής
ικανότητας συγκαταλέγεται η δέσμη των ικανοτήτων που καθορίζουν πόσο
καλά χειριζόμαστε τον εαυτό μας (κυρίως οι διαστάσεις της αυτοεπίγνωσης,
της αυτορρύθμισης και των κινήτρων συμπεριφοράς).
Με βάση το παραπάνω κείμενο τι σημαίνει Αυτοεπίγνωση-Αυτογνωσία;
Αν απαντάτε με ευχέρεια, μπράβο σας! Έχετε πιάσει το βασικό νόημα. Αν
δυσκολεύεστε, θα έχετε την ευκαιρία να εμβαθύνετε στην επόμενη
υποενότητα.
Πως θα ερμηνεύατε τον αυτοέλεγχο;
Αν απαντάτε με ευχέρεια, μπράβο σας! Έχετε πιάσει το βασικό νόημα. Αν
δυσκολεύεστε, θα έχετε την ευκαιρία να εμβαθύνετε στην επόμενη
υποενότητα.
Πριν προχωρήσετε στις υποενότητες διαβάστε το άρθρο: Emotional
Intelligence. What is and why it matters από:
http://www.eiconsortium.org/reports/what_is_emotional_intelligence.ht
ml
3.6 Σύνδεση των συναισθηματικών ικανοτήτων με το έργο

του καθηγητή συμβούλου
Ο Καθηγητής-Σύμβουλος στην ΑεξΑΕ,
απαιτείται να έχει προσωπικές και ιδιαίτερα
αυξημένες κοινωνικές ικανότητες διότι οι σχέσεις
μεταξύ διδάσκοντος/διδασκομένων
37
διαμορφώνονται και οικοδομούνται κατά κύριο λόγο όχι άμεσα και με
προσωπική επαφή, αλλά έμμεσα και από απόσταση.
Θα αναλύσουμε τις ικανότητες που αναφέρονται στον πίνακα του

υποδείγματος που χρειάζονται για να ασκήσει ο Καθηγητής-Σύμβουλος
αποτελεσματικά το έργο του.
Α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ
Αυτοεπίγνωση-Αυτογνωσία: την ικανότητα να παρατηρούμε και να
αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα μας τη στιγμή που δημιουργούνται και να
τα ονομάζουμε, τις σκέψεις, την εσωτερική μας κατάσταση, τις προτιμήσεις,
τα προσωπικά μας αποθέματα, τον εαυτό και να έχουμε επαφή με τη
διαίσθησή μας. Ειδικότερα να διαθέτουμε:
Επίγνωση των συναισθημάτων, δηλαδή να αναγνωρίζουμε τα
συναισθήματά μας και τις επιπτώσεις τους.
Ακριβής αυτοαξιολόγηση, δηλαδή να γνωρίζει τα ισχυρά σημεία του
και τα όριά του.
Αυτοπεποίθηση, δηλαδή να είναι σίγουρος για την αξία και τις
ικανότητες του.
Αυτορρύθμιση: εδώ θα αναλύσουμε μόνο τον αυτοέλεγχο.
Είναι η ικανότητα μας να διαχειριζόμαστε την εσωτερική μας
κατάσταση, τις παρορμήσεις μας και τα προσωπικά μας αποθέματα ώστε να
αποφεύγονται τα διασπαστικά του συναισθήματα και οι παρορμήσεις. Η
ικανότητά μας να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας ώστε να είναι κατάλληλα
κάθε στιγμή. Να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τι βρίσκεται πίσω από τα
συναισθήματα και να βρίσκουμε τρόπους αντιμετώπισης του άγχους, των
φόβων και του θυμού. Συναισθηματικός αυτοέλεγχος με χαλιναγώγηση της
παρορμητικότητας.
38
Κίνητρα συμπεριφοράς: είναι προφανή. Εξεύρεση κινήτρων για τον
εαυτό. Διοχέτευση των συναισθημάτων για την εξυπηρέτηση ενός στόχου.
Εικόνα 1 Επικοινωνία
Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ
Περιλαμβάνει τη δέσμη των συναισθηματικών ικανοτήτων που
καθορίζουν πόσο καλά χειριζόμαστε σχέσεις.
Ενσυναίσθηση: η επίγνωση και κατανόηση των συναισθημάτων, των
αναγκών και των ανησυχιών των φοιτητών του, καθώς και το ενεργό
ενδιαφέρον για τις ανησυχίες τους, να μπορεί να μπαίνει στη θέση του
άλλου.
Πολιτική αντίληψη: να αναγνωρίζει τις συναισθηματικές τάσεις μιας
ομάδας.
39
Κοινωνικές δεξιότητες: η ικανότητα να προκαλεί στους φοιτητές του τις
αντιδράσεις που θέλει.
Επιρροή: η άσκηση αποτελεσματικών μεθόδων πειθούς.
Επικοινωνία: η έκφραση σαφών και αποτελεσματικών μηνυμάτων.
Ηγεσία: η έμπνευση και καθοδήγηση ομάδων και ατόμων.
Μελετήστε με προσοχή τον παραπάνω πίνακα.
Ο διαχωρισμός αυτών των κατηγοριών γίνεται καθαρά για πρακτικούς

και εκπαιδευτικούς λόγους. Στην πραγματικότητα δε μπορούν να
απομονωθούν και ο ένας εμπλέκεται στον άλλο. Για παράδειγμα τα κίνητρα
συμπεριφοράς περιλαμβάνουν φυσικά και τον χειρισμό των συναισθημάτων
και την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. Βασικές έννοιες της
συναισθηματικής νοημοσύνης είναι η έννοια του συναισθήματος και η
έννοια της προσωπικής ευθύνης[ CITATION Gol00 \l 1032 ].
3.6.1 Πως εφαρμόζονται οι συναισθηματικές ικανότητες στο

έργο του Καθηγητή – Συμβούλου.
Η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, διευκολύνει τον Καθηγητή – Σύμβουλο

να προσανατολιστεί στην παροχή υπηρεσιών, δηλαδή στην πρόβλεψη και
40
την αναγνώριση των αναγκών των φοιτητών του και την ικανοποίησή τους,
καθώς και στην ενίσχυση της ανάπτυξης τους.
Η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης θα τον βοηθήσει επίσης να μπορέσει να

κάνει σωστό χειρισμό της διαφορετικότητας, δηλαδή να δημιουργεί και να
καλλιεργεί ευκαιρίες για φοιτητές με διαφορετικές ανάγκες και να
αναγνωρίζει τις συναισθηματικές τάσεις της ομάδας (πολιτική αντίληψη),
ώστε να είναι σε θέση να ενδυναμώσει τις σχέσεις σε μία Ο.Σ.Σ. ή σε μία
ηλεκτρονική τάξη. Όμως η κατανόηση των άλλων προϋποθέτει την
κατανόηση και τη διαχείριση του εαυτού, δηλαδή να διαθέτει
αυτοεπίγνωση-αυτογνωσία και αυτορρύθμιση, η οποία επιπλέον θα
υποβοηθήσει συναισθηματικές καταστάσεις (δέσμευση, πρωτοβουλία,
αισιοδοξία) που διευκολύνουν την επίτευξη των μαθησιακών στόχων της
ομάδας των φοιτητών/τριών του αλλά και του καθενός/μιας ξεχωριστά.
Οι κοινωνικές δεξιότητες θα τον βοηθήσουν να προκαλεί στους φοιτητές

του τις αντιδράσεις που θέλει, να τους πείθει, να τους εμπνέει και να τους
καθοδηγεί. Οι δεξιότητες που αφορούν στην καθιέρωση ή στο χειρισμό των
αλλαγών, στη διαπραγμάτευση και την επίλυση διαφωνιών, στην
καλλιέργεια λειτουργικών σχέσεων που συμβάλλουν στην επίτευξη κοινών
στόχων θα πρέπει να ασκηθούν από τον Καθηγητή –Σύμβουλο είτε από
απόσταση, είτε με ολιγόωρες προσωπικές συναντήσεις, ατομικές ή ομαδικές
συμβουλευτικές συναντήσεις (Ο.Σ.Σ.).
Πριν προχωρήσετε στο διάβασμά σας μελετήστε το άρθρο: Συναισθηματική
νοημοσύνη από:
http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/el/Emotional_intelligence
Μία ταινία μικρού μήκους για την επικοινωνία. Σκοπό έχει τη εξοικείωση
με τη γλώσσα του σώματος και τα επίπεδα των μηνυμάτων.
41
Δείτε την παρακάτω ταινία: http://te-ep.blogspot.com/2009/02/blog-
post_9633.html
Προσπαθήστε να αντιληφθείτε τι διαμείβετε ανάμεσα στους ήρωες στις
διάφορες φάσεις. (Ποια είναι η βασική κατάσταση ανάμεσα τους, λ.χ. ρήξη,
δυσπιστία, συμφιλίωση; Πότε συμβαίνει αυτό και πότε αλλάζει; Μέσα από
αυτή την παρατήρηση αξιοποιείστε, με συνθετικό τρόπο, στοιχεία της
«γλώσσας του σώματος», όπως:
Το βλέμμα (είναι ζωντανό, σταθερό, βλοσυρό, φευγαλέο, αφηρημένο,
επιθετικό, κ.α.;)
Το χαμόγελο (είναι σφιγμένο, καταναγκαστικό, μηχανικό, ζεστό,
αυθόρμητο, κ.α.;)
Τη στάση του σώματος (το ανθρώπινο σώμα είναι φτιαγμένο έτσι, ώστε να
βρίσκεται σε ισορροπημένη θέση και χαλαρή κατάσταση-τι σημαίνει λοιπόν,
αν το σώμα είναι πολύ σκυμμένο εμπρός, πίσω, είναι μισοκρυμένο από το
συνομιλητή, πολύ κοντά του ή μακριά, τα χέρια είναι σφιγμένα ή ανοικτά ή
ριγμένα προς τα κάτω, τα πόδια είναι στρεβλωμένα, ή ανοικτά και πατούν
γερά, το κεφάλι είναι κατεβασμένο, γερμένο κ.α.;).
Την τοποθέτηση και κίνηση του σώματος (τι σημαίνει για τη σχέση μεταξύ
των προσώπων ο τρόπος με τον οποίο ο ένας πλησιάζει τον άλλο, ακουμπάει
τον άλλο, απομακρύνεται κ.α.;).
Συνάγετε συμπεράσματα από την παρατήρηση σας. Ξαναπροβάλετε το
βίντεο και συμπληρώστε τις προηγούμενες παρατηρήσεις σας.
Συζητείστε την απάντησή σας με τους συμφοιτητές/τριες σας και τον

καθηγητή σας. Μπορείτε να συνεργαστείτε μέσα από το φόρουμ και το
wiki της ομάδας ή όπως αλλιώς θέλετε. Γράφετε την εργασία σας σε ένα
κείμενο Word το ονομάζετε με λατινικούς χαρακτήρες και ένας από την
ομάδα το ανεβάζει.
Αν οι προσεγγίσεις που κάνατε δεν σας επέτρεψαν να συλλάβετε πλήρως

τη μη-λεκτική επικοινωνία, δεν πρόκειται για δικό σας λάθος. Αντίθετα, σας
προσέφεραν την ευκαιρία να διαπιστώσετε ότι, συχνά, η διεργασία της
επικοινωνίας είναι τόσο σύνθετη, ώστε το ολοκληρωμένο νόημά της δεν
42
αναδύεται από ένα μόνο μέρος των στοιχείων της αλλά από το σύνολό τους.
Λόγου χάρη, ορισμένα μη-λεκτικά στοιχεία (χαμηλωμένο κεφάλι, πλατύ
χαμόγελο, κλπ) αποτελούν απλώς ενδείξεις του περιεχομένου ενός
μηνύματος. Θα ήταν συνεπώς παρακινδυνευμένη η άντληση
συμπερασμάτων με βάση μερικές από αυτές τις ενδείξεις. Για να γίνουν τα
μηνύματα πλήρως κατανοητά, χρειάζεται να εξετάζονται σε συνάρτηση με
μία σειρά από άλλα στοιχεία, όπως ο λόγος, που ενδεχομένως συνδέεται με
τα μη-λεκτικά στοιχεία, το πλαίσιο μέσα στο οποίο συντελείται η
επικοινωνία, η συναισθηματική κατάσταση πομπού και δέκτη, κ.α.
Άσκηση Αυτοαξιολόγησης1
Απαριθμείστε τις πέντε διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Ποια είναι η κύρια διάσταση της συναισθηματικής νοημοσύνης που βοηθά
τον καθηγητή σύμβουλο στην πρόβλεψη και αναγνώριση των μαθησιακών
αναγκών των φοιτητών του;
Άσκηση αυτοαξιολόγησης3
Ποιες διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης βοηθούν τον
καθηγητή σύμβουλο να υποβοηθά τα κίνητρα συμπεριφοράς των φοιτητών
του;
Άσκηση αυτοαξιολόγησης4
Μπορεί η αυτορρύθμιση να υπάρξει χωρίς την αυτοεπίγνωση-
αυτογνωσία;
Η ενσυναίσθηση μπορεί να υπάρξει μόνη της; Προαπαιτεί κάποια άλλη
διάσταση της συναισθηματικής νοημοσύνης;
Τη δική μας απάντηση θα την βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.
43
Αποφανθείτε αν είναι σωστές ή λάθος οι παρακάτω προτάσεις:
1. Το να έχει κάποιος υψηλό επίπεδο συναισθηματικής

νοημοσύνης εγγυάται ότι διαθέτει τις απαραίτητες
συναισθηματικές δεξιότητες για εργασία.
2. Η αυτορρύθμιση και η ενσυναίσθηση είναι ανεξάρτητες
από την αυτοεπίγνωση
3. Η απόκτηση κινήτρων εξαρτάται από την αυτορρύθμιση
και την αυτοεπίγνωση.
4. Οι κοινωνικές δεξιότητες εξαρτώνται μόνο από: α)την
αυτοεπίγνωση και την αυτορρύθμιση
Άσκηση αυτό αξιολόγησης 6

Να αντιστοιχίσετε τα δύο πεδία της προσωπικής και κοινωνικής
ικανότητας με τις 5 διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης.
1. Αυτορρύθμιση
Α. Προσωπική ικανότητα 2. Ενσυναίσθηση
3. Κίνητρα συμπεριφοράς
4. Αυτοεπίγνωση
Β. Κοινωνική ικανότητα 5. Αυτογνωσία
6. Κοινωνικές Δεξιότητες
3.7 Προτάσεις για την ανάπτυξη της συναισθηματικής

νοημοσύνης.
Η βασική εκπαίδευση στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης

ορίζει κατ’ αρχήν την αναγνώριση των αισθημάτων (βιολογικών και
ψυχολογικών) και κωδικοποίηση τους σε λέξεις. Στην συνέχεια είναι βασική
η μάθηση πως κάθε σκέψη που προκύπτει από το συναίσθημα δεν είναι και
χρήσιμη ή απαραίτητη, να επικρατεί. Τέλος το πιο σημαντικό μάθημα είναι
πως κάθε τάση για δράση δεν χρειάζεται οπωσδήποτε να οδηγήσει σε πράξη.
Οι πράξεις έχουν να κάνουν με αποφάσεις. Οι αποφάσεις μπορούν να
συνδυάζουν το συναίσθημα με τις σκέψεις ή και όχι. Μπορεί να είναι το
άμεσο αποτέλεσμα ενός συναισθήματος ή και όχι. Η απόφαση είναι
44
προσωπική και πρέπει να εναρμονίζεται με τους στόχους, και την
προσωπική πορεία του καθενός.
1. Καλό είναι να χαρακτηρίζουμε τα συναισθήματά μας και όχι τους

ανθρώπους και τις καταστάσεις (π.χ. «Νοιώθω πληγωμένος/η» αντί του
«Είσαι αναίσθητος/η»). Μ αυτό τον τρόπο ερχόμαστε πιο κοντά στον εαυτό
μας (αυτογνωσία) αλλά και οι γύρω μας έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν
και να αναγνωρίσουν σε τι κατάσταση είμαστε, αποφεύγοντας τις ανώφελες
και άκαρπες συγκρούσεις που θα ακολουθούσαν την κριτική μας.
2. Διαχωρισμός σκέψεων και συναισθημάτων (π.χ. Συναίσθημα: «Νοιώθω
φοβισμένος/η», Σκέψη: «Νοιώθω ότι φοβάμαι»). Δεν είμαι υπεύθυνος
για το τι νοιώθω αλλά είμαι υπεύθυνος για τις σκέψεις που επιλέγω και
ακολουθώ.
3. Είναι χρήσιμο να αναλάβουμε την ευθύνη των συναισθημάτων μας και
της ευτυχίας μας. Δε μπορούμε να περιμένουμε από τους άλλους να μας
κάνουν ευτυχισμένους.
4. Είναι απολύτως απαραίτητο να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, να
αναγνωρίζουμε τους φόβους και τις επιθυμίες μας.
5. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε και να σεβαστούμε τα
συναισθήματα των άλλων. Μπορεί να μην συμφωνούμε με όλες τις
σκέψεις, αντιλήψεις, απόψεις και συμπεριφορές ενός ατόμου, μπορούμε
όμως να «σχετιζόμαστε» μαζί του αναγνωρίζοντας πως νοιώθει.
6. Να προσπαθήσουμε να αποφεύγουμε τον έλεγχο, το να δίνουμε εντολές
και να κριτικάρουμε τους άλλους. Εκτός από το δυσάρεστο κλίμα που
δημιουργείται, τις περισσότερες φορές δεν επιτυγχάνουμε καμία
αλλαγή. Οι άνθρωποι αλλάζουν όχι λόγο του ελέγχου και κριτικής αλλά
λόγω της προσωπικής μεταστροφής και πεποίθηση που συνήθως
κινητοποιείται σε ένα πλαίσιο σχέσης που χαρακτηρίζεται από
σεβασμό, κατανόηση, ενσυναίσθηση και γενικότερα αγάπη.
7. Τέλος είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε τα
συναισθήματά μας. Αυτό πρακτικά σημαίνει να μπορώ να αναγνωρίζω
τι νοιώθω, να δίνω ένα περιθώριο αποδοχής και έκφρασης όσων
αισθάνομαι, να σηματοδοτώ τις σκέψεις που ακολουθούν τα
συναισθήματα και να μπαίνω σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων και
45
συμπεριφορών, ανακουφισμένος από την πίεση των συναισθημάτων.
Αργοπορεί κάποιος να φτάσει στην πρώτη ομαδική συμβουλευτική
συνάντηση. Όταν φτάσει, νομίζει ότι όλοι ασχολούνται μαζί του, αισθάνεται
άγχος. Είναι αναμενόμενο ότι για το πρώτο τουλάχιστον διάστημα δεν θα
είναι σε θέση να συλλαμβάνει τα εκπεμπόμενα μηνύματα με άνεση και
ευκρίνεια.
Πως θα συμπεριφερθεί ένας καθηγητής – σύμβουλος με καλλιεργημένη την
ενσυναίσθηση και πως ένας που δεν έχει καλλιεργημένη ενσυναίσθηση;
Μία ενδεικτική απάντηση θα βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.
3.8 Συμπεράσματα
Καταδεικνύεται έτσι πόσο σημαντικό είναι, από τη μια, να κατέχει ο

Καθηγητής-Σύμβουλος όλες αυτές τις συναισθηματικές ικανότητες και από
την άλλη, να μπορεί να τις μετουσιώνει σε άμεσα πρακτικά εργαλεία, ώστε
να επιφέρει τα καλύτερα επικοινωνιακά και μαθησιακά αποτελέσματα στην
ΑεξΑΕ.
Η γνώση και διαχείριση αυτού του ιδιαίτερα σημαντικού συνόλου
συναισθηματικών ικανοτήτων που παρουσιάσαμε, θεωρούμε ότι βοηθάει
σημαντικά στην αποτελεσματική επικοινωνία Καθηγητή-Συμβούλου και
φοιτητών και στη δημιουργία ενός θετικού, ανοικτού και υποστηρικτικού
κλίματος μάθησης στην ΑεξΑΕ.
Πριν προχωρήσετε στη μελέτη σας διαβάστε το κείμενο Dick, B. (1997)
Communication skills. [Available online].
http://www.scu.edu.au/schools/gcm/ar/arp/communicn.html
46
*
Έχοντας ολοκληρώσει τη μελέτη της ενότητας3, παρακαλούμε επιστρέψτε
στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και ελέγξετε αν τώρα είστε σε θέση να:
 ενστερνίζεστε, υποστηρίζετε και εξηγείτε την χρησιμότητα των
συναισθημάτων στην επικοινωνία και στις ενέργειες που επιτελεί ο
καθηγητής-σύμβουλος της ΑεξΑΕ στο έργο του.
 αισθάνεστε ότι βασίζεστε πιο στέρεα στις επικοινωνιακές σας
ικανότητες.
Ενότητα4
4 Ο Καθηγητής-Σύμβουλος και η διαχείριση του άγχους

των φοιτητών
Σκοπός
Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να σας βοηθήσει να

αναγνωρίσετε τις πηγές άγχους των φοιτητών της
ΑεξΑΕ καθώς και τις δεξιότητες που πρέπει να διαθέτει
ο καθηγητής σύμβουλος για να βοηθήσει τους φοιτητές
να αντιμετωπίσουν καταστάσεις άγχους που αποτελούν
εμπόδια στη μαθησιακή τους πορεία.
Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη της ενότητας αυτής θα είστε σε θέση

να:
• αναγνωρίζετε τις πηγές άγχους των φοιτητών στην ΑεξΑΕ
• αναγνωρίζετε τις δεξιότητες που πρέπει να έχει ο καθηγητής
σύμβουλος για να βοηθήσει τους φοιτητές να διαχειριστούν το άγχος τους
όταν αποτελεί εμπόδιο στη μαθησιακή τους πορεία και να προβληματισθείτε
και να ασκηθείτε σ’ αυτές.
• αναγνωρίζετε ότι είναι καθήκον του καθηγητή-συμβούλου να
βοηθήσει και σε αυτόν τον τομέα.
• ακούτε ενεργητικά
47
Λέξεις κλειδιά
 Άγχος-stress
 Εσωγενείς πηγές άγχους
 Ανάπτυξη σταδιοδρομίας
4.1 Νοηματοδότηση άγχους, πηγές άγχους και

χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Βασική παράμετρος στο συμβουλευτικό έργο του Καθηγητή-Συμβούλου

είναι η παρέμβαση του στην αντιμετώπιση του άγχους των
εκπαιδευομένων. Όπως είναι γνωστό, το άγχος πηγάζει από τη σχέση και
την αλληλεπίδραση ανθρώπου και περιβάλλοντος και μπορεί να οριστεί ως
η πίεση που ασκεί το περιβάλλον στο άτομο. Οι Cartwright & Cooper
(1997) πιστεύουν ότι εξαιτίας αυτής της οικουμενικότητας, το άγχος δεν
εξετάζεται στα πλαίσια της παρουσίας ή της απουσίας του, αλλά ανάλογα με
την ένταση και την επίδραση που έχει στα άτομα, και πώς επηρεάζονται
αυτά στο χώρο εργασίας τους.
Δηλαδή η πίεση του περιβάλλοντος δεν έχει τις ίδιες επιδράσεις και εντάσεις
σε όλα τα άτομα, καθώς εξαρτάται από τις υποκειμενικές αντιλήψεις του
ατόμου για τη σοβαρότητα της κατάστασης από τη μια μεριά και για τις
δυνατότητες αντιμετώπισης της από την άλλη. Επειδή όμως ένας βαθμός
έντασης μπορεί να έχει εποικοδομητικές επιπτώσεις στην εγρήγορση του
ατόμου, ως πηγές άγχους μπορούν να θεωρηθούν μόνο εκείνες οι
καταστάσεις που ξεπερνούν τις δυνατότητες του ατόμου. Συμφωνά με τα
παραπάνω λοιπόν, γίνεται κατανοητό ότι τα υποκειμενικά στοιχεία και η
προσωπικότητα των φοιτητών παίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση
των σπουδών στην ΑεξΑΕ και στο βαθμό άγχους που οι σπουδές αυτές
συσσωρεύουν στον καθένα12 (Αθανασούλα - Ρέπα, 2003).
12
Αναλυτικά για τη σχέση άγχους και προσωπικότητας βλ. Κάντας Α., (1995) Οργανωτική Βιομηχανική
Ψυχολογία, Μέρος 3", Ελληνικά Γράμματα 2η έκδοση, Αθήνα, συνοπτικά βλ. Αθανασοΰλα-Ρε'ππα Αν.(2003)
Ο Καθηγητής-Σΰμβουλος και η Παρέμβαση του στην Αντιμετώπιση του Αγχους (stress) των
Εκπαιδευομένων στην ΑεξΑΕ, στα πρακτικά του 2ου Πανελλήνιου συνεδρίου για την Ανοικτή και εξ Απο-
48
Ο Καθηγητής-Σύμβουλος λοιπόν θα φέρει καλύτερα αποτελέσματα αν
λάβει υπόψη του τη σχέση αυτή και αντιμετωπίσει τον κάθε σπουδαστή
σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του. Γι' αυτό είναι
σκόπιμο να ενεργοποιήσει όσες δεξιότητες έχει στο να μάθει ή να διαγνώσει
στοιχεία της προσωπικότητας του φοιτητή του. Το βιογραφικό, το δελτίο
σπουδών, η επικοινωνία στην πρώτη Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση
και όχι μόνο, είναι μερικοί τρόποι που βοηθούν τον Καθηγητή-Σύμβουλο να
έχει τα πρώτα δείγματα της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς των
φοιτητών του.
Αφού ολοκληρώσετε το διάβασμα σας για την παραπάνω ενότητα,

προσπαθήστε να απαντήσετε τις παρακάτω ερωτήσεις.
1. Πως ορίζεται στην παραπάνω παράγραφο το άγχος;

2. Σε ποια πλαίσια εξετάζεται το άγχος και γιατί;
3. Από τι εξαρτάται η επίδραση του περιβάλλοντος στα άτομα
αναφορικά με το άγχος;
4. Πως γίνεται ο διαχωρισμός μεταξύ «καλού» και «κακού» άγχους;
5. Από τι εξαρτάται ο βαθμός άγχους που συσσωρεύουν οι σπουδές
στην ΑεξΑΕ στον κάθε φοιτητή;
6. Ποιες πρώτες ενέργειες πρέπει να κάνει ο καθηγητής σύμβουλος
για την αντιμετώπιση του άγχους των φοιτητών στην ΑεξΑΕ;
7. Ποιες καταστάσεις θεωρούνται ως πηγές άγχους;
8. Πως θα φέρει καλύτερα αποτελέσματα στη διαχείριση του άγχους
των φοιτητών του ο καθηγητής-σύμβουλος; Σε ποιες ενέργειες
πρέπει να προβεί για τον σκοπό αυτό;

στάσεως Εκπαίδευση. ΕΑΠ, σελ. 113-114 (συνολικοί 11-118).
49
Διαβάστε αναλυτικά για τη σχέση άγχους και προσωπικότητας Κάντας
Α., (1995) Οργανωτική Βιομηχανική Ψυχολογία, Μέρος 3", Ελληνικά
Γράμματα 2η έκδοση, Αθήνα.
Ποιες πρώτες ενέργειες πρέπει να κάνει ο Καθηγητής-Σύμβουλος για την

αντιμετώπιση του άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ;
4.2 Πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ
4.2.1 Γιατί ο καθηγητής Σύμβουλος σηκώνει το βάρος της

διαπροσωπικής επικοινωνίας και της συμβουλευτικής
παρέμβασης στην ΑεξΑΕ;
Όπως είναι κατανοητό, η διπλή ιδιότητα εργαζόμενος και φοιτητής από

μόνη της δημιουργεί πράγματι ένα διπλό φόρτο εργασίας, ίσως όμως
λιγότερο στρεσογόνο στην περίπτωση της ΑεξΑΕ, από ότι στους
αντίστοιχους εργαζόμενους και παράλληλα φοιτητές σε συμβατικά
προγράμματα. Όμως θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η εκτός
συμβατικής αίθουσας μάθηση του φοιτητή της ΑεξΑΕ, πολλές φορές
αποτελεί έναν επί πλέον παράγοντα άγχους, καθώς η πληροφόρηση και η
μέθεξη που έχει με τους συμφοιτητές του σε μια ομαδική πιθανή εκτόνωση
είναι σχετικά περιορισμένη. Επόμενος αυτός που σηκώνει το βάρος της
διαπροσωπικής επικοινωνίας και συμβουλευτικής παρέμβασης είναι ο
Καθηγητής-Σύμβουλος. Οι πηγές άγχους των φοιτητών στην ΑεξΑΕ
χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: α)αυτές που σχετίζονται άμεσα με
50
τη φύση των σπουδών στην ΑεξΑΕ και β)αυτές που είναι πέραν της φύσης
των σπουδών αλλά επιδρούν και επηρεάζουν τις σπουδές. Αυτές τις δύο
κατηγορίες καθώς και τη συνεισφορά του Καθηγητή-Συμβούλου στην
αντιμετώπισή τους θα αναλύσουμε παρακάτω.
4.2.2 Εσωγενείς πηγές άγχους στις σπουδές της ΑεξΑΕ
Παράλληλα με τα ανωτέρω δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός

ότι υπάρχουν πολλές πηγές άγχους για το φοιτητή της ΑεξΑΕ, όπου ο
Καθηγητής-Σύμβουλος μπορεί να παρέμβει για να διευκολύνει μια
κατάσταση ή για να τον εμψυχώσει 13. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε
ορισμένες κατηγορίες αρχής γενομένης από τις εσωγενείς πηγές στις
σπουδές της ΑεξΑΕ. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται όλοι εκείνοι οι
παράγοντες που έχουν να κάνουν με αυτή καθεαυτή τη φύση των σπουδών
στην ΑεξΑΕ, δηλαδή:
• το Σχεδιασμό και την Οργάνωση των θεματικών Ενοτήτων και

των μορφωτικών επιλογών τους,
• το Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη του έντυπου και ηλεκτρονικού
υλικού,
• τη σαφήνεια των «σκοπών» και «των προσδοκώμενων
αποτελεσμάτων»,
• τη σαφήνεια και το βαθμό δυσκολίας των ασκήσεων και των
δραστηριοτήτων,
• τον τρόπο διαχείρισης της μελέτης (χρονοδιάγραμμα, οδηγίες,
κατευθύνσεις, συμβουλές κ.λπ.),
• τη χρησιμότητα του οδηγού για Περαιτέρω Μελέτη,
• χρήση των ηλεκτρονικών μέσων και των πολυμέσων στην
εκπαιδευτική διαδικασία (αυτή είναι η κυριότερη πηγή άγχους για
όσους δεν είναι εξοικειωμένοι ή είναι μερικώς τεχνοαναλφάβητοι),
• και τέλος η μεγαλύτερη πηγή άγχους με βάση πάντα το μοντέλο
του ΕΑΠ και του ΑΠΚΥ, η γραπτή εργασία και οι τελικές εξετάσεις.
13
Βλ. σχετικά Αθανασοΰλα-Ρέππα Αν. (2003) οπ.π. σελ.115-116
51
Το μεγαλύτερο ποσοστό επικοινωνίας των Καθηγητών-Συμβούλων
αφορά στον τρόπο διαχείρισης των γραπτών εργασιών, καθώς και των
τελικών εξετάσεων.
Είναι φανερό πλέον εδώ ότι ο Καθηγητής-Σύμβουλος φέρνει το κύριο

βάρος στην παρουσίαση, απόδοση και γενικά διαχείριση της φύσης των
σπουδών στην ΑεξΑΕ, ώστε να ενθαρρύνονται οι φοιτητές να συμμετέχουν
στις σπουδές και να αποτραπούν φαινόμενα διαρροών με κύριο αίτιο τη
φύση των σπουδών ΑεξΑΕ. Δηλαδή, ο ρόλος του Καθηγητή-Συμβούλου
στην περίπτωση αυτή είναι πράγματι να υποστηρίξει τα πλεονεκτήματα της
ΑεξΑΕ και να μην αφήσει αυτά να μετατραπούν σε μειονεκτήματα.
4.2.3 Πηγές άγχους των φοιτητών πέραν της φύσης των

σπουδών στην ΑεξΑΕ.
4.2.3.1 Πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ που

σχετίζονται με τον φοιτητικό τους ρόλο.
Η δεύτερη κατηγορία πηγών

άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ
είναι αυτή που σχετίζεται με το
φοιτητικό τους ρόλο, δηλαδή τις
αναμενόμενες μορφές συμπεριφοράς
που συνδέονται με τη θέση του
φοιτητή. Στην ΑεξΑΕ ο ρόλος του
φοιτητή και του καθηγητή, όπως ήδη
αναφέραμε είναι διαφοροποιημένος από αυτόν των συμβατικών σπουδών.
Εδώ αξίζει να επισημάνουμε την κατάσταση σύγκρουσης ρόλων που μπορεί
να βρεθεί ο φοιτητής εξαιτίας των απαιτήσεων του φοιτητικού ρόλου, του
εργασιακού του ρόλου και του κοινωνικού του ρόλου. Πόσες φορές για
παράδειγμα αναγκάζεται ο φοιτητής της ΑεξΑΕ να μεταθέσει τη μελέτη του
εξαιτίας άλλων απαιτήσεων ή άλλων προσδοκούν. Η μεγαλύτερη
52
σύγκρουση ρόλων μπορεί να προέλθει εδώ σε σχέση με τον οικογενειακό
ρόλο, γιατί η μελέτη μπορεί να γίνεται περισσότερο στο σπίτι και σε βάρος
των οικογενειακοί υποχρεώσεων.
4.2.3.2 Πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ αναφορικά με

τις σχέσεις τους στον χώρο των σπουδών.
Τρίτη κατηγορία είναι αυτή που

αφορά τις σχέσεις στο χώρο
σπουδών ΑεξΑΕ. Κυρίως εδώ
έχουμε να κάνουμε με τρία
βασικά πλέγματα
διαπροσωπικών σχέσεων:
α)σχέσεις με τον Καθηγητή-
Σύμβουλο, β)σχέσεις με τους
συναδέλφους, γ)σχέσεις με τους διοικητικούς υπαλλήλους του οργανισμού
ΑεξΑΕ. Ο βαθμός έντασης διαφέρει σε κάθε πλέγμα. Το κυριότερο βάρος
όμως το φέρνει το πλέγμα των σχέσεων που αφορούν στο φοιτητή και στον
Καθηγητή-Σύμβουλο. Οι κακές διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ τους
αποτελούν τη μεγαλύτερη αγχογόνο πηγή.
Οι σχέσεις διδασκόντων/διδασκομένων στην ΑεξΑΕ είναι από τα θεμελιώδη

κεφάλαια στην αποτελεσματικότητα της μάθησης και κυρίως της μάθησης
ενηλίκων, λόγω της ιδιαίτερης διαπροσωπικής σχέσης που αναπτύσσεται. Γι'
αυτό και τονίσαμε ιδιαίτερα το ρόλο της συναισθηματικής νοημοσύνης στη
σχέση Καθηγητή-Συμβούλου και φοιτητή για τη μαθησιακή
διαδικασία[ CITATION Κόκ982 \l 1032 ].
4.2.3.3 Πηγές άγχους που σχετίζονται με την ανάπτυξη της

σταδιοδρομίας
53
Τέταρτη κατηγορία είναι αυτή που αφορά στις πηγές που σχετίζονται με
την ανάπτυξη της σταδιοδρομίας και που στην περίπτωση μας αφορούν το
φόβο της μη ολοκλήρωσης των σπουδών ή και της μη αποδοχής του τίτλου
για επαγγελματική εξέλιξη.
4.2.3.4 Πηγές άγχους σχετικά με το κλίμα και τη δομή του

οργανισμού που παρέχει την ΑεξΑΕ
Άλλη πηγή άγχους είναι το κλίμα και η δομή του οργανισμού που
παρέχει την ΑεξΑΕ. Όταν το κλίμα, η κουλτούρα του οργανισμού που
παρέχει ΑεξΑΕ, είναι ανταγωνιστικό, μικροπολιτικής και φατριών, είναι
επόμενο ο φοιτητής να
αισθάνεται ανεπιθύμητος στις
υπηρεσίες και στις διαδικασίες
του οργανισμού και να
«φοβάται» να επικοινωνήσει
για θέματα του. Αντίθετα,
όταν το κλίμα του οργανισμού
είναι ανοικτό, δημοκρατικό,
συμμετοχικό, ο φοιτητής αισθάνεται ευπρόσδεκτος και ενθαρρύνεται να
είναι μέλος της κοινότητας του οργανισμού. Η μη συμμετοχή του φοιτητή
στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στη διαμόρφωση των
προγραμμάτων και των διαδικασιών θεωρείται ως πηγή άγχους στο βαθμό
που ο φοιτητής δεν μετέχει σε αυτά που τον αφορούν. Έχει καταγραφεί ως
πηγή άγχους ακόμη και ο χώρος και ο χρόνος των Ο.Σ.Σ., κυρίως όμως το
βάρος έχει η προσβασιμότητα του χώρου, όταν μάλιστα παρεμβαίνουν
αστάθμητοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα η κυκλοφοριακή συμφόρηση.
4.2.3.5 Πηγές άγχους σχετικά με το πλέγμα σπίτι-εργασία-

σπουδές.
54
Τέλος, οι πηγές άγχους που αφορούν στο πλέγμα: σπίτι - εργασία -
σπουδές για τον ενήλικα φοιτητή της ΑεξΑΕ είναι μια ιδιαίτερα αγχογόνος
κατάσταση, στην οποία τον πρώτο ρόλο έχει ο ίδιος ο φοιτητής με τις
επιλογές του και λιγότερο ο Καθηγητής-Σύμβουλος με τις παρεμβάσεις του.
Ωστόσο δεν παύει ο Καθηγητής-Σύμβουλος, μέσα από τον τρόπο
επικοινωνίας και συμβουλευτικής παρέμβασης, να είναι αυτός που θα
εμψυχώσει το φοιτητή να βρει μόνος του την καταλληλότερη λύση.
1. Καταγράψτε τις δύο βασικές κατηγορίες πηγών άγχους των φοιτητών

στην ΑεξΑΕ και τις υποκατηγορίες τους.
2. Αναλύστε πως η κάθε μία από τις πηγές που καταγράψατε στην
προηγούμενη ερώτηση μπορεί να προκαλέσει άγχος στους φοιτητές.

Ποιος είναι ο επιπλέον παράγοντας άγχους που φέρει η ΑεξΑΕ για τον
φοιτητή;
4.3 Τεχνικές Διαχείρισης του άγχους από τον Καθηγητή-

Σύμβουλο
55
Στις τεχνικές και στρατηγικές της διαχείρισης του άγχους από την πλευρά
του Καθηγητή-Συμβούλου, ιδιαίτερη σημασία έχει ο ενστερνισμός της
Δέσμευση στο
παραδοχής που υποστηρίζει ότι πιο αποτελεσματικοί καθηγητές είναι έργο
αυτοί οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι ο ρόλος τους είναι να υπηρετούν και
όχι να ελέγχουν. Η αντίληψη αυτή είναι βασική ως προς την
υποστηρικτική/συμβουλευτική στάση που αναπτύσσουν οι Καθηγητές-
Σύμβουλοι έναντι των φοιτητών τους και στον τρόπο με τον οποίο παρέχουν
βοήθεια για να διαχειριστούν το άγχος τους. Ο Καθηγητής Σύμβουλος θα Διαπροσωπικ
πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην επικοινωνία, σε όλες τις ή επικοινωνία
δραστηριότητες εντός και εκτός των Ο.Σ.Σ. και η οποία αναπτύσσεται σε

έντονα διαπροσωπικό επίπεδο[ CITATION Αθα03 \l 1032 ].
Επειδή γενικά θεωρείται ότι η κοινωνική στήριξη παίζει

το μεγαλύτερο ρόλο στην αντιμετώπιση του άγχους Κοινωνική
στήριξη
(Ross & Altamaier, 1994), ο Καθηγητής-Σύμβουλος
είναι το πρόσωπο στο οποίο ο φοιτητής θα βρει την
ανακούφιση για τα προβλήματα του που σχετίζονται με τις σπουδές στην
ΑεξΑΕ και τις πιέσεις που δέχεται από το περιβάλλον. Γι' αυτό η ενεργητική
ακρόαση, η ενθάρρυνση και η εμψύχωση είναι οι βασικότερες δεξιότητες
του Καθηγητή-Συμβούλου για να διαχειριστεί μια κατάσταση άγχους του
φοιτητή του, και να τον βοηθήσει παρεμβαίνοντας να επιλέξει την
καταλληλότερη λύση.
Ένα ποίημα για την ενεργητική ακρόαση, η μελέτη του θα σας δώσει
εναύσματα για προβληματισμό στη σημασία της ενεργητικής ακρόασης:
Listen, LISTEN
When you listen you affirm me but your listening

must be real sensitive and serious not looking
busily around not with a worried or distracted
frown not preparing what you are going to say
next but giving me your full attention.
You are telling me i am a person of value important and worth listening to
56
one with whom you will share yourself.
I have ideas to share feelings which i too often keep to myself deep questions
which struggle inside me for answers I have hopes only tentatively
acknowledged which are not easy to share and pain and guilt and fear i try to
stifle
These are sensitive areas and a real part of me but it takes courage to confide
in another.
I need to listen too if we are to become close. How can i tell you i
understand? I can show interest with my eyes or an occasional word attuned
to pick up not only spoken words but also the glimmer of a smile a look of
pain, the hesitation, the struggle which may suggest something as yet too
deep for words
So let us take time together respecting the others freedom encouraging

without hurrying understanding that some things may never be brought to
light but others may emerge if given time
Each through this listening, enriches the other with the priceless gift of
intimacy.
by Keith Pearson, Melbourne, Australia

Ανάκληση από: http://www.inclusive-solutions.com/behaviour.asp
Η ενεργητική ακρόαση είναι ίσως η σπουδαιότερη επικοινωνιακή

ικανότητα κάθε ανθρώπου. Όταν ακούει κανείς κάποιον
προσεκτικά πέρα από το ότι αντιλαμβάνεται καλύτερα τα Ενεργητική
ακρόαση
μηνύματα, εκπέμπει προς τον άλλον μια αίσθηση σεβασμού και
αποδοχής. Η γοητεία που ασκεί με τον τρόπο αυτό στον ομιλητή
είναι αξεπέραστη. Με τον τρόπο αυτό δημιουργεί κατάλληλο
έδαφος για επίλυση προβλημάτων.
57
Μία περίπτωση μη ενεργητικής ακρόασης.
"Μα, σας το είπα!"

Μια άλλη περίπτωση είναι όταν κάποιος/α εκπαιδευόμενος/η σας ζητά τη
βοήθεια ή την άδεια πάνω σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα της εργασίας σας
στην ΑεξΑΕ, ρωτώντας σας για παράδειγμα "Τι θα λέγατε αν ξεκινούσα
τη διαδικασία ανάπτυξης της εργασίας ή της μελέτης, που προβλέπεται
στο τάδε κεφάλαιο, αντί του βασικού οδηγού από τα παράλληλα
κείμενα;" Κι εσείς τότε απαντάτε "μα, στο είπα". Όμως στην
πραγματικότητα δεν τον/την ακούσατε. Ποιο μέρος της ευθύνης για την
παραπάνω παρανόηση φέρετε εσείς, λόγω του ότι δεν τον ακούσατε;
Όταν λοιπόν ένας φοιτητής ζητήσει βοήθεια από τον Καθηγητή-

Σύμβουλο για την αντιμετώπιση μιας αγχογόνου κατάστασης, θα πρέπει να
τεθούν σε ετοιμότητα και εγρήγορση όλες εκείνες οι δεξιότητες που θα Ένταξη του
φοιτητή στη
επιτρέψουν στον Καθηγητή-Σύμβουλο να βοηθήσει για την καλύτερη διεργασία
επιλογή στρατηγικής σε κάθε περίπτωση. Βασικό στοιχείο για την

αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του άγχους του φοιτητή είναι η τεχνική
κατά την οποία η Συμβουλευτική παρέμβαση του Καθηγητή εντάσσει το Ενδιαφέρον για
το φοιτητή
φοιτητή στη διαδικασία και ο Καθηγητής-Σύμβουλος ενδιαφέρεται
περισσότερο για το φοιτητή και λιγότερο για το πρόβλημα.
1. Τι είναι αυτό που παίζει το μεγαλύτερο ρόλο στη διαχείριση του
άγχους;
2. Ποιες δεξιότητες πρέπει να έχει ο καθηγητής-σύμβουλος για να
διαχειριστεί τις καταστάσεις άγχους των φοιτητών του;
3. Γιατί ο καθηγητής σύμβουλος είναι σημαντικό πρόσωπο για τη
διαχείριση του άγχους των φοιτητών του;

58
στο eclass.
4.4 Χαρακτηριστικά του Καθηγητή-Συμβούλου για τη

διαχείριση του άγχους των φοιτητών.
Αυτό εξειδικεύεται στα εξής χαρακτηριστικά του Καθηγητή-Συμβούλου:

α) ότι έχει τη γνώση γύρω από την ανθρώπινη φύση, την προσωπικότητα και
την αίσθηση του για το φοιτητή, β) απορρίπτει τις τεχνικές της «εντολής»,
της «οδηγίας» και κυρίως της «χειραγώγησης» (Ρόμπερτ ντε Μπόρντ, 1997),
γ) δεν χρειάζεται να προτείνει μια λύση αλλά να βοηθήσει το φοιτητή να τη
βρει μόνος του. Έτσι τον μαθαίνει πώς να μαθαίνει, μέσα από την τεχνική
της αποκαλυπτικής ή ευρηματικής διαδικασίας της μάθησης, η σχέση του με
το φοιτητή διέπεται από ελευθερία έκφρασης των σκέψεων, των ιδεών και
των συναισθημάτων, και από την αρχή της δημοκρατικής και ισότιμης
αντιμετώπισης, εφαρμόζει τεχνικές και χαρακτηριστικά της
συναισθηματικής νοημοσύνης με προεξάρχον την ενσυναίσθηση ή τη
συναίσθηση με το συνομιλητή ως προϋπόθεση κάθε μορφής γνήσιας
επικοινωνίας.
Ο τρόπος και οι μορφές επικοινωνίας είναι θέμα πρώτης προτεραιότητας
στη γνήσια και ειλικρινή λειτουργία της συμβουλευτικής σχέσης Καθηγητή-
Συμβούλου (μέντορα) και φοιτητή.
Σύνοψη Ενότητας
Οι πηγές άγχους των φοιτητών/τριων στην ΑεξΑΕ εντάσσονται σε δύο
μεγάλες κατηγορίες: α)τις εσωγενείς της φύσης των σπουδών στην ΑεξΑε
και β)τις εξωγενείς. Ο ρόλος του Καθηγητή-Συμβούλου για την
αντιμετώπιση του άγχους ώστε να μην αποτελεί εμπόδιο στη μαθησιακή
διεργασία είναι και στις δύο περιπτώσεις κεντρικός.
1. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και ποιες
δεξιότητες πρέπει να έχει ο Καθηγητής-Σύμβουλος της ΑεξΑε ώστε
59
να μπορεί να διαχειριστεί το άγχος των φοιτητών του και να τους
εντάσσει στη μαθησιακή διαδικασία;
2. Εξηγείστε το ρόλο του Καθηγητή Συμβούλου στην αντιμετώπιση του

άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ για κάθε μία πηγή άγχους χωριστά.

στο eclass.
*
Τελειώνοντας τη μελέτη της ενότητας αυτής, παρακαλούμε επιστρέψτε στα
«Προσδοκώμενα αποτελέσματα» και ελέγξτε κατά πόσο είστε τώρα σε θέση
να αναγνωρίζετε τις πηγές άγχους των φοιτητών της ΑεξΑΕ και τις
δεξιότητες που πρέπει να διαθέτετε ώστε να τους βοηθάτε να διαχειρίζονται
το άγχος τους.
Σύνοψη-κεφαλαίου
Από την περιγραφή και ανάλυση που προηγήθηκε στο παρόν κεφάλαιο,
προέκυψε ότι η σχέση και ο ρόλος του Καθηγητή-Συμβούλου στην Ανοικτή
και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση είναι κεντρικός για την ένταξη και
υποστήριξη του φοιτητή στη μαθησιακή διαδικασία. Ειδικότερα διαφάνηκε
ότι ο Καθηγητής-Σύμβουλος είναι αποτελεσματικότερος και θεμελιώνει την
ανθρώπινη πλευρά της μάθησης στην ΑεξΑΕ όταν διαθέτει δεξιότητες
συναισθηματικής νοημοσύνης και εφαρμόζει τεχνικές αντιμετώπισης του
άγχους των φοιτητών του.
Με άλλα λόγια διαφάνηκε ότι ο Καθηγητής-Σύμβουλος χρειάζεται να έχει
συμβουλευτικό ρόλο, να εναρμονίζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τις
διαφορετικές ανάγκες και ικανότητες του κάθε φοιτητή/τριας. Να έχει τη
δεξιότητα επιλογής των πιο αποτελεσματικών εκπαιδευτικών μεθόδων και
να μπορεί να εκτιμάει την εργασία των φοιτητών του με βάση τις μεθόδους
60
αυτές. Επίσης, να μπορεί να ενθαρρύνει και να ενεργοποιεί τους φοιτητές
του με βάση τα προβλήματα που προκύπτουν και βέβαια, να μπορεί να
αντιμετωπίζει τα ατομικά προβλήματα των φοιτητών σε ανάλογη βάση,
προκειμένου να τους βοηθήσει να βρουν την προσφορότερη λύση.
*
Έχοντας τελειώσει τη μελέτη του κεφαλαίου αυτού, παρακαλούμε
επιστρέψτε στα «προσδοκώμενα αποτελέσματα» και ελέγξτε α)κατά πόσο
είστε τώρα σε θέση να αναγνωρίζετε τη σπουδαιότητα της επικοινωνίας
Καθηγητή-Συμβούλου και φοιτητή στην ΑεξΑΕ αλλά και β)αν αισθάνεστε
ότι έχετε αναπτύξει τις επικοινωνιακές σας ικανότητες ώστε να είστε πιο
αποτελεσματικοί στο έργο σας ως Καθηγητές-Σύμβουλοι της ΑεξΑΕ.
61
5 Βιβλιογραφία
Civil, J. (1997). Managing People Effectively, Ward Lock, London Dillon,
L.. Gunawardena, N., & Parker, R. (1992). Learner support: critical
link in distance education, Distance Education 13(1)
Everard, Β. & Morris, G. (1999) (μετ. Κίκιζας, Δ., επιμ. Αθανασούλα-

Ρέππα.). Αποτελεσματική Εκπαιδευτική Διοίκηση. ΕΑΠ. ΠΑΤΡΑ
Fung. Υ. & Carr, R. (2000). Face - to- Face tutorials in a Distance Learning
System: Meeting student needs Open Learning, v. 15. p. 35-46
Cartwright, S. & Cooper, C. L. (1997). Managing workplace stress.
Thousand Oaks: Sage Publications
Goleman, D. (1998). Η συναισθηματική νοημοσύνη. (Μετάφραση στα

Ελληνικά Α. Παπασταύρου). Αθήνα: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ.
(Πρωτότυπη έκδοση 1995).
Goleman, D. (2000). Η συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο εργασίας. (Ζ

εκδ.). (Φ. Μεγαλούδη, Μεταφρ.) Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Mills, R. & Tait, A. (eds) (1996). Supporting the learner in open and
distance learning London: PitmanPublishing
Race, P. (1998). Το Εγχειρίδιο της Ανοικτής Εκπαίδευσης. (Ε. Ζέη, Μεταφρ.)

Αθήνα: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.
Rowntree. D. (1992). Exploring Open and Distance Learning, Kogan Page,

London
Sewart. D. (1993). Student support systems in distance education. Open

Learning, 8 (3). pp.3-12
Stevenson, K., & Sander, P. (1998). "How to do Open University Students

expect to be Taught at Tutorials" Open Learning, v. 13 (2), p.ρ 42-46
62
Tait, Α., (2000) Planning Student Support for Open and Distance Learning,
Open Learning 15 (3)
Ross, R. R. & Altamaier, Ε. M. (1994). Intervention in occupational stress.
London: Sage
Αθανασούλα - Ρέπα, Α. (2003). Ο Καθηγητής Σύμβουλος και η παρέμβασή
του στην αντιμετώπιση του άγχους (stress) των εκπαιδευομένων στην
ΑεξΑΕ. Πρακτικά του 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Ανοικτή και
εξ' Αποστάσεως Εκπαίδευση (σσ. 111-118). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό
Πανεπιστήμιο.
Αθανασούλα-Ρέππα Α. (2003). Οι διδάσκοντες, η διδασκαλία και η
επικοινωνία στην ΑεξΑΕ, Πρακτικά: Εργαστηριακό Μάθημα «ας τους
μάθουμε πώς να μαθαίνουν» Επιστημονική Εταιρεία: Ελληνικό Δίκτυο
Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, επιμ. Αιοναράκης Α.,
τόμος Α., Πάτρα, σελ. 77-93
Αθανασούλα-Ρέππα, Αν. (1999). "Η επικοινωνία στον εκπαιδευτικό
οργανισμό" στο συλλογικό τόμο των Αν. Αθανασοιίλα-Ρέππα, Σ.Σ.
Ανθοπούλου, Σ. Κατσουλάκη, Γ.Μαυρογιιόργου: Διοίκηση
Εκπαιδευτικών Μονάδων - Τόμος Β Διοίκηση ανθρώπινου Δυναμικού.
ΕΑΠ
Αθανασούλα-Ρέππα, Αν. (2001). Ο ρόλος της Συναισθηματικής Νοημοσύνης

στην Αποτελεσματική Επικοινωνία Μεταξύ Διδάσκοντος -
Διδασκομένου στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση
(ΑεξΑΕ), στα Πρακτικά του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την
Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, ΕΑΠ, τόμος Α. σελ. 33- 42
Αθανασούλα-Ρέππα, Αν. (2003). Ο Καθηγητής-Σύμβουλος και η

Παρέμβαση του στην Αντιμετώπιση του Άγχους (stress) των
Εκπαιδευομένων στην ΑεξΑΕ, στα Πρακτικά του 2"ν Πανελλήνιου
συνεδρίου για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευα}], ΕΑΠ, σελ.
111-118
Βασιλού-Παπαγεωργίου, Β. (n.d.). Η Διδασκαλία στην Ανοικτή και εξ'

Αποστάσεως Εκαπίδευση. Η ανάδειξη νέων ρόλων και οι τρόποι
63
διαχείρισης τους. Ανάκτηση 01 26, 2011, από
http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/s
ect6/50.htm
Βεργίδης, Δ., Αιοναράκης, Α., Αυκουργιώτης, Α., Μακράκης, Β.,

Ματραλής, Χ., στο συλλογικό τόμο: Ανοικτήκαι εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευση - Θεσμοί και Αειτουργίες. Τόμος ΑΕΑΠ, Πάτρα, 1998
Βεργίδης, Δ., Κόκκος, Α., Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Α., Μακράκης,

Β., & Ματραλής, Χ. (1998, 1999). Ανοικτή και εξ αποστάσεως
εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες. (Τόμ. Α). (Α. Κόκκος, Α.
Λιοναράκης, & Χ. Ματραλής, Επιμ.) Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό
Κάντας, Α. (1995). Οργανωτική Βιομηχανική Ψυχολογία, Μέρος 3",

Ελληνικά Γράμματα 2η έκδοση, Αθήνα
Κασσωτάκης, Μ. (2010). Η Αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών. Αθήνα:

Εκδόσεις Γρηγόρη.
Κόκκος, Α. (1998). Αρχές Μάθησης Ενηλίκων. Στο Α. Κόκκος, Α.

Λιοναράκης, & Χ. Ματραλής (Επιμ.), Ανοικτή και εξ' Αποστάσεως
Εκπαίδευση. Σχέσεις διδασκόντων - διδασκομένων (Τόμ. 2, σσ. 19-50).
Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Κόκκος, Α. (1998). Στοιχεία Επικοινωνίας. Στο Α. Κόκκος, Α. Λιοναράκης,

& Χ. Ματραλής (Επιμ.), Ανοικτή και εξ' Αποστάσεως Εκπαίδευση.
Σχέσεις Διδασκόντων-Διδασκομένων (σσ. 50-102). Πάτρα: Ελληνικό
Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Κόκκος, Α. (1998). Στοιχεία Επικοινωνίας. Στο: Α. Κόκκος & Α.

Αιοναράκης:ΛΐΌ<κπ/' και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση
-ΣχέσειςΔιδασκόντων IΔιδασκομένων. Τόμος Β. Πάτρα 1998
Κόκκος, Α. (1998). Τεχνικές Εκπαίδευσης στις Ομαδικές Συμβουλευτικές

Συναντήσεις. Στο Α. Κόκκος, Α. Λιοναράκης, & Χ. Ματραλής (Επιμ.),
64
Ανοικτή και εξ' αποστάσεως εκπαίδευση. Σχέσεις διδασκόντων -
διδασκομένων (Τόμ. Β, σσ. 187-240). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό
Κόκκος, Α. (2001). Ο Ρόλος του διδάσκοντος στην Εκπαίδευση από

Απόσταση. Η περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου,
στα Πρακτικά του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Ανοικτή και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευση, ΕΑΠ, τόμος Α
Κόκκος, Α. (2001). Ο Ρόλος του διδάσκοντος στην Εκπαίδευση από

Απόσταση. Η περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Εκπαίδευση από
Απόσταση. Α, σσ. 19-31. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Κόκκος, Α. (χ.χ.). Εγχειρίδιο του Εκπαιδευτή Εκπαιδευτών. Οδηγίες για τους

εκπαιδευτές εκπαιδευτών πρακτικής άσκησης προκειμένου να
συντονίσουν την εκπαίδευση των εκπαιδευτών από απόσταση. (Α.
Κόκκος, Επιμ.) ΑΘΗΝΑ: ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ.
Κόκκος, Α., & Λιοναράκης, Α. (1998). Ανοικτή και εξ αποστάσεως

εκπαίδευση. Σχέσεις διδασκόντων - διδασκομένων. Πάτρα: Ελληνικό
Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Λοϊζίδου-Χατζηθεοδούλου, Π., Βασάλα, Π., Κακούρης, Α., Μαυροειδής, Η.,

& Τάσσιος, Π. (χ.χ.). Μορφές Επικοινωνίας Στις Σπουδές Από
Απόσταση Και η Συμβολή Τους Στην Εκπαιδευτική Διαδικασία. Η
περίπτωση των σπουδαστών της μεταπτυχιακής θεματικής ενότητας
"Ανοικτή και εξ' Αποστάσεως Εκαπίδευση" του ΕλληνικούΥ Ανοικτού
Πανεπιστημίου. Ανάκτηση 01 28, 2011, από
http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/s
ect1/15.htm
Λοϊζίδου-Χατζηθεοδούλου, Π., Βασάλα, Π., Κακούρης, Α., Μαυροειδής, Η.,

Τάσιος, Π. (2001). Μορφές επικοινωνίας στις Σπουδές από Απόσταση
και η Συμβολή τους στην Εκπαιδευτική διαδικασία. Η περίπτωση των
65
Σπουδαστών της Μεταπτυχιακής Θεματικής Ενότητας «Ανοικτή και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευση» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου,
στα Πρακτικά του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Ανοικτή και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευση, ΕΑΠ, τόμος Α. σελ.75-88
Ματραλής, Χ. (1998, 1999). Η οργάνωση της εκπαίδευησς από απόσταση.

Στο Α. Κόκκος, Α. Λιοναράκης, & Χ. Ματραλής (Επιμ.), Ανοικτή και
εξ' αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες. (σσ. 63-79).
Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Μπορντ, R. (1997). Δεξιότητες Συμβουλευτικής στο χώρο της εργασίας.

Εφαρμογές στη σχέση προϊσταμένου - υφισταμένου. Καστανιώτης,
Αθήνα
Παπαναστασίου, Κ., & Παπαναστασίου, Έ. (2005). Μεθοδολογία

Εκπαιδευτικής Έρευνας. Λευκωσία, Κύπρος.
66
Ο ρόλος του Καθηγητή-Συμβοΰλου στην Ανοικτή χαι εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση
6 Οδηγός για περαιτέρω μελέτη
Παρακάτω παρουσιάζουμε ορισμένα από τα βιβλία ή άρθρα που αναφέρθηκαν στη

βιβλιογραφία. Επιλέξαμε εκείνα που συνδέονται περισσότερο με το περιεχόμενο
του κεφαλαίου αυτού και στο σύνολό τους καλύπτουν τη θεματολογία του.
Ταυτόχρονα κάθε ένα τους έχει το δικό του ξεχωριστό ενδιαφέρον. Στόχος ήταν να
σας δώσουμε περισσότερες πληροφορίες για το περιεχόμενο και την έκταση αυτών
των κειμένων, καθώς και για τη μέθοδο που ακολουθούν, ώστε να διευκολυνθείτε να
κάνετε τις δικές σας επιλογές για περαιτέρω μελέτη.
1. Race Ph., Το Εγχειρίδιο της Ανοικτής και εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, Εκδ.
Μεταίχμιο, Αθήνα, 1999.
Το βιβλίο του Ph. Race χαίρει μεγάλης εκτίμησης στους κύκλους των
ασχολούμενων με την ανοικτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση. Γραμμένο με
τη μέθοδο αυτή, αποτελεί ένα αξιόπιστο βοήθημα για όσους διδάσκουν ή
σχεδιάζουν διδακτικό υλικό στα πλαίσια προγραμμάτων εκπαίδευσης από
απόσταση, αλλά και για τους φοιτούντες σε αυτά τα προγράμματα. Το βιβλίο
αρχικά αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο συντελείται η μάθηση από
απόσταση. Στη συνέχεια παρουσιάζονται (τόσο μέσα από θεωρητική
προσέγγιση όσο και με παραδείγματα και οδηγίες) τα βασικά ζητήματα της
εκπαίδευσης από απόσταση: η μεθοδολογία της διαμόρφωσης του διδακτικού
υλικού, η αξιολόγηση των γραπτών εργασιών από τους επόπτες-καθηγητές, η
γενικότερη υποστήριξη των φοιτητών από αυτούς, η διεξαγωγή των
ομαδικών συμβουλευτικών συναντήσεων, η γραπτή και τηλεφωνική
επικοινωνία διδασκόντων-διδασκομένων, η αξιοποίηση πολλαπλών πηγών
γνώσης κατά την πορεία της μάθησης.
2. Satir V., Ανθρώπινη Επικοινωνία, Εκδ. Δίοδος, Αθήνα 1989.

Η Βιρτζίνια Σατίρ υπήρξε σημαντική ψυχοθεραπεύτρια και για πολλά χρόνια
υπεύθυνη του Ινστιτούτου Ψυχικών Ερευνών στο Πάλο Άλτο της
Καλιφόρνιας. Σε αυτό το βιβλίο της η Σατίρ δεν αντιμετωπίζει την
67
επικοινωνία ως «τεχνική», αλλά τη θεωρεί κυριολεκτικά στόχο ζωής. Την

αντιμετωπίζει ως μέσο ειλικρινούς δοσοληψίας, με το οποίο μοιραζόμαστε τα
προβλήματα και τις ανησυχίες, αλλά και ως τρόπο γαλούχησης της
αυτοεκτίμησης και, μακροπρόθεσμα, ενδυνάμωσης των σχέσεων με τον
εαυτό μας και τους άλλους. Το βιβλίο, γραμμένο με απλότητα και ευθύτητα
απευθύνεται σε όλους όσους ενδιαφέρονται για τον πυρήνα των
διαπροσωπικών σχέσεων.
3. Γεωργιάδου, Ν. Τα μυστικά της επικοινωνίας, Εκδόσεις Οξυγόνο, Αθήνα

2010.
Το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο από μία επαγγελματία ψυχολόγο που γνωρίζει
πολύ καλά τα μυστικά της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και
απευθύνεται σε όλους όσοι ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με αυτό
που ονομάζουμε «τέχνη της επικοινωνίας». Πρόκειται για ένα βιβλίο
ιδιαίτερα χρήσιμο σε πολλούς επαγγελματικούς κλάδους και ιδιαίτερα στη
δημοσιογραφία, ένα επάγγελμα κατ' εξοχήν «επικοινωνιακό». Επίσης
αποτελεί ένα πολύτιμο εγχειρίδιο επικοινωνίας για όλους τους ανθρώπους
που θέλουν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπάνω στην επικοινωνία τους με
τον συνάνθρωπο, τους συνεργάτες τους και γενικότερα το ευρύτερο
προσωπικό, κοινωνικό κι επαγγελματικό τους περιβάλλον. Η επικοινωνία,
ιδιαίτερα όταν απευθυνόμαστε σε δημοσιογράφους ή σε φοιτητές σχολών
δημοσιογραφίας (ΙΕΚ, ΤΕΕ κ.λπ.) δεν είναι μόνο θεωρία και δεν πρέπει να
είναι μόνο θεωρία. Πάνω απ' όλα είναι πράξη. Με αυτό το σκεπτικό ως
προτεραιότητα, το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι γεμάτο πρακτικά
παραδείγματα που κάνουν τη θεωρία κατανοητή από τον καθένα, αυξάνουν
την αυτοπεποίθηση του αναγνώστη και του δίνουν υλικό για να
πειραματιστεί στην πράξη. Τι σημαίνει Επικοινωνία; Ποια είναι τα μυστικά
της; Με ποιον τρόπο μπορούμε να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικότερα με
άτομα διαφορετικής τάξης, κουλτούρας, μόρφωσης κ.λπ.; Τι είναι το
Μήνυμα; Πόσα είδη μηνυμάτων υπάρχουν; Πώς μπορούμε να τα
αναγνωρίσουμε και πώς να αποκρυπτογραφήσουμε τι πραγματικά σημαί-
νουν; Για ποιο λόγο δεν μπορούν οι άλλοι να κατανοήσουν τα μηνύματά μας
ή εμείς τα δικά τους; Τι είναι η Κοινή Γνώμη; Πώς μπορούμε να την
68
αναγνωρίσουμε και να την καταλάβουμε; Για ποιο λόγο είναι σημαντικό να

τη γνωρίζουμε; Με ποιους τρόπους μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε;
Μπορούμε να τη διαμορφώσουμε, να την τροποποιήσουμε και πώς; Αυτά
είναι μερικά, μόνο, από τα ερωτήματα που απαντάει με σαφήνεια, κατανοητά
παραδείγματα και πάνω από όλα με απλή γλώσσα η συγγραφέας.
Επίσης μελετείστε το περιεχόμενο των παρακάτω ιστοσελίδων:

Η κοινωνική στήριξη παίζει το μεγαλύτερο ρόλο στην αντιμετώπιση του άγχους
http://www.army.gr/files/File/ygeionomika/downloads/psygeia.pdf
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΕ
ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
http://www.pi.ac.cy/pi/index.php?
option=com_content&view=article&id=425&Itemid=312&lang=el
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
http://hyperion.math.upatras.gr/tea/A.html
7 Γλωσσάρι
 Ανοικτή εκπαίδευση: Είναι η εκπαίδευση εκείνη που αίρει τα οποιαδήποτε

εμπόδια προς τη μάθηση
 Εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Είναι η μορφή εκπαίδευσης στην οποία ο

διδάσκοντας και ο διδασκόμενος και οι συνδιδασκόμενοι έχουν απόσταση
μεταξύ τους αλλά αλληλεπιδρούν, με σύγχρονο ή ασύγχρονο τρόπο, με
διάφορα μέσα, στα πλαίσια του υλικού που έχουν μπροστά τους και του
τρόπου οργάνωσης του εκπαιδευτικού ιδρύματος στο οποίο υπάγονται.
 Συμβατική εκπαίδευση: Είναι η πιο γνωστή και συνηθισμένη μέθοδος

εκπαίδευσης, που συμβαίνει σε αίθουσες διδασκαλίας όπου ο διδάσκοντας, ο
διδασκόμενος και οι συνδιδασκόμενοι αλληλεπιδρούν στον ίδιο χώρο και
χρόνο.
 Συναισθηματική νοημοσύνη: είναι η νοημοσύνη της καρδιάς. Πρόκειται για

ικανότητες όπως να μπορείς να βρίσκεις κίνητρα για τον εαυτό σου και να
αντέχεις τις απογοητεύσεις, να ελέγχεις την παρόρμηση και να χαλιναγωγείς
την ανυπομονησία σου, να ρυθμίζεις σωστά τη διάθεσή σου και να
69
εμποδίζεις την απογοήτευση να καταπνίξει την ικανότητά σου για σκέψη, να

έχεις ενσυναίσθηση και ελπίδα.
8 Παράρτημα απαντήσεις ασκήσεων αυτοαξιολόγησης και

δραστηριοτήτων
Σημαντική παρατήρηση:
Η επιστημονική αξία και η καταλληλότητα των ασκήσεων αυτό-
αξιολόγησης εξαρτώνται από το βαθμό στον οποίο διαθέτουν τα
χαρακτηριστικά: α)εγκυρότητα περιεχομένου, β)προγνωστική και
κατασκευαστική εγκυρότητα, γ)αξιοπιστία, δ)αντικειμενικότητα και
ε)διακριτότητα. Οι εργασίες για να επιτευχθούν τα παραπάνω είναι
χρονοβόρες και απαιτούν τη συνεργασία περισσότερων του ενός
ανθρώπων[ CITATION Κασ10 \m Παπ05 \l 1032 ] . Στην παρούσα εργασία
δεν ακολουθήθηκαν οι απαιτούμενες μέθοδοι και τεχνικές λόγω
έλλειψης χρόνου.
8.1 Απαντήσεις ασκήσεων αυτό-αξιολόγησης και δραστηριοτήτων

ενότητας 2
Απάντηση Άσκησης Αυτοαξιολόγησης1
Η σωστή απάντηση είναι η εξής: εσωτερικά κίνητρα, ικανότητα αυτό-οργάνωσης,

ικανότητα ανάληψης μαθησιακών πρωτοβουλιών.
Σχόλια
Αν απαντήσατε σωστά συγχαρητήρια, προχωρήστε στην επόμενη άσκηση. Αν

παραλείψατε κάποιο χαρακτηριστικό ή απαντήσατε κάτι διαφορετικό, είναι
αναμενόμενο, οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται σ’ αυτό. Ξαναδιαβάστε
προσεκτικά το κείμενο της παραπάνω υποενότητας. Αν εξακολουθείτε να έχετε
70
ερωτηματικά σχετικά αναρτήστε σχετική ερώτηση στο eclass.
Απάντηση Άσκηση Αυτοαξιολόγησης2
1. Δυσπιστεί απέναντι στον καινούριο

τρόπο μάθησης.
2. Έχει εσωτερικά κίνητρα.
Α. Ο αυτοδύναμος
3. Έχει άσχημες ή διαφορετικού τύπου
σπουδαστής της ΑεξΑΕ.
εκπαιδευτικές εμπειρίες.
4. Έχει ικανότητα ανάληψης
μαθησιακών πρωτοβουλιών.
5. Δε γνωρίζει πώς να γράφει
εργασίες.
Β. Ο σπουδαστής της 6. Έχει αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να
ΑεξΑΕ που χρειάζεται επιτύχει τους μαθησιακούς στόχους.
υποστήριξη. 7. Δεν έχει τις κατάλληλες δεξιότητες
μελέτης.
8. Έχει ικανότητα αυτό-οργάνωσης.
Αν τα απαντήσατε όλα σωστά πιάσατε το νόημα! μπορείτε να προχωρήσετε στην

επόμενη υποενότητα. Αν όχι μελετήστε ξανά την σχετική ενότητα και δείτε τα
προτεινόμενα βίντεο, είναι σχετικά δύσκολη ενότητα, χρειάζεται προσοχή γιατί σας
εισάγει σε καινούριες έννοιες.
Απάντηση Μελέτη περίπτωσης1
Η τρίτη απάντηση είναι η ορθότερη διότι ο καθηγητής δεν επεμβαίνει στο εργασιακό
καθεστώς και στην προσωπική ζωή του φοιτητή (όπως συμβαίνει στην απάντηση4),
δείχνει ενδιαφέρον, τον εμψυχώνει και τον υποκινεί να τηρήσει τα
χρονοδιαγράμματα (σε αντίθεση με την απάντηση2) που είναι πολύ σημαντικό για
τη μείωση του άγχους. Η απάντηση1 διακρίνεται από έλλειψη ενσυναίσθησης από
την πλευρά του καθηγητή.
Απάντηση Μελέτη Περίπτωσης2
1. Φροντίζει ο διδάσκων να αξιοποιούνται –και με ποιόν τρόπο- οι γνώσεις και

οι εμπειρίες που απέκτησαν οι διδασκόμενοι μέσα από τις προηγούμενες
71
σπουδές τους και την επαγγελματική τους εμπειρία;

2. Προωθεί ο καθηγητής-σύμβουλος τον κριτικό τρόπο σκέψης των
διδασκομένων; Εάν ναι, μέσα από ποιες συγκεκριμένες διαδικασίες;
3. Πως αντιδρούν οι διδάσκοντες σε περίπτωση αμφισβήτησής των απόψεών
τους από τους διδασκόμενους;
4. Δημιουργούν οι διδάσκοντες το κατάλληλο μαθησιακό κλίμα εμπιστοσύνης
και αλληλοεκτίμησης; Δημιουργούν τις συνθήκες και σχέσεις που ευνοούν
την αύξηση της αυτοεκτίμησης των διδασκομένων;
5. Ποιους κανόνες τηρούν οι διδάσκοντες όσον αφορά την επιβράβευση αλλά
και την κριτική των προσπαθειών των διδασκομένων;
6. Οι διδάσκοντες πιστεύουν ότι οι ίδιοι (μαζί με το διδακτικό υλικό) δεν
αποτελούν τη μοναδική πηγή γνώσης; Πως εκδηλώνεται αυτό έμπρακτα;
7. Δίνουν οι διδάσκοντες συνεχή ανατροφοδότηση στους εκπαιδευόμενους
σχετικά με την πρόοδό τους;
8. Υποκινούν οι διδάσκοντες επαρκώς τους εκπαιδευόμενους ώστε να
συμμετέχουν στη μαθησιακή διεργασία; Με ποιους τρόπους;
9. Υποκινούν οι διδάσκοντες τους εκπαιδευόμενους νε μελετούν μόνοι τους,
αυτοδύναμα;
10. Προάγουν οι διδάσκοντες τη δυναμική της ομάδας και με ποιους τρόπους;
Αν έχετε η απάντησή σας συμπεριλαμβάνει έξι από τις παραπάνω προτάσεις

μπράβο σας. Έχετε καταλάβει το παιδαγωγικό ρόλο του καθηγητή – συμβούλου
στην ΑεξΑΕ, αν έχετε βρει λιγότερες από 6 από τις παραπάνω απαντήσεις,
χρειάζεται να μελετήσετε ξανά την σχετική ενότητα. Προσέξτε ιδιαίτερα την
υποενότητα 2.2.
Απάντηση άσκηση αυτό-αξιολόγησης3
1. η εκπαίδευση στην ΑεξΑΕ δε βασίζεται στην πρόσωπο με πρόσωπο

μετάδοση των γνώσεων αλλά στην εξατομικευμένη μάθηση.
2. η απουσία σε μόνιμη βάση της μαθησιακής ομάδας
3. πολλοί λίγοι φοιτητές είναι εξοικειωμένοι με τον τρόπο μάθησης στην

ΑεξΑΕ, οι περισσότεροι χρειάζονται υποστήριξη.
72
Αν απαντήσατε και τους τρείς λόγους σωστά, συγχαρητήρια. Αν όχι, χρειάζεται να

ξαναδιαβάσετε την ενότητα. Δεν είναι εύκολη ενότητα μιας και εισάγει πολλές
καινούριες έννοιες.
Απάντηση Δραστηριότητα5
Διδάσκων σε συμβατικό σύστημα Καθηγητής Σύμβουλος σ’ ένα

σύστημα ΑεξΑΕ
Βλέπει το φοιτητή συγκεκριμένες Η παιδαγωγική συνάντηση δεν
μέρες και ώρες και έχει τη δυνατότητα συντελείται σε τακτές μέρες και ώρες
να του εξηγήσει ότι δεν έχει μέσα στη συμβατική τάξη ή στο
καταλάβει. αμφιθέατρο.
Πολλές φορές μεταδίδει γνώση Δημιουργεί καταστάσεις που
ευνοούν τη μάθηση
Αν απαντήσατε τα παραπάνω μπράβο σας. Προχωρήστε στην επόμενη

δραστηριότητα. Αν απαντήσατε κάτι διαφορετικό δε σημαίνει ότι είναι απαραίτητα
λάθος, μελετήστε ξανά τη σχετική ενότητα για να βεβαιωθείτε για τις απαντήσεις
σας.
Απάντηση Δραστηριότητα 6
Ο συνεχής διάλογος και η αλληλεπίδραση των σπουδαστών με ένα ή περισσότερα

άτομα που τους συμβουλεύουν και τους καθοδηγούν.
Αν απαντήσατε σωστά προοδεύετε πολύ καλά. Αν απαντήσατε κάτι διαφορετικό δεν

είναι μη αναμενόμενο, μιας και είναι δύσκολη και καινούρια ύλη. Αν μελετήσετε
ξανά τη σχετική ενότητα θα εδραιώστε τη γνώση σας.
73
Απάντηση άσκηση αυτό-αξιολόγησης 4
Ο καθηγητής – σύμβουλος στην ΑεξΑΕ κατά την Σ Λ

διάρκεια διεξαγωγής της θεματικής ενότητας που έχει
αναλάβει, εμπλέκεται στις παρακάτω ενέργειες:
1. Συγγραφή του εκπαιδευτικού υλικού 
Το εκπαιδευτικό υλικό παραδίδεται στους φοιτητές
πριν την έναρξη της θεματικής ενότητας και από
εκεί και πέρα μπορεί να εμπλουτίζεται με
υποστηρικτικό υλικό και παράλληλα κείμενα.
Αναλυτικά σχετικά στο [ CITATION Ματ991 \l
1032 ]
2. Αξιολόγηση της πορείας των φοιτητών 
3. Επιδιώκει να εμπλέξει ενεργητικά τους 
εκπαιδευόμενους στον κύκλο μάθησης
4. Διανομή του εκπαιδευτικού υλικού 
Όπως 1
5. Προάγει την αλληλεπίδραση των φοιτητών με το 
εκπαιδευτικό υλικό
6. Οργανώνει και διεξάγει εισηγήσεις κατά τη 
διάρκεια των Ο.Σ.Σ. σχετικά με τα κομβικά σημεία
της ύλης.
Ο διδάσκων δεν διδάσκει με το παραδοσιακό τρόπο
μετάδοσης της γνώσης αλλά είναι δημιουργός
καταστάσεων που διευκολύνουν τη μάθηση.
Επιπρόσθετα, η τεχνική αυτή πρέπει να αποφεύγεται
διότι οδηγεί τους διδασκόμενους σε παθητική
κατάσταση και αναστέλλει την δημιουργικότητά
τους. Αναλυτικά σχετικά στο: [ CITATION Κόκ985 \l
1032 ]
7. Προάγει την επικοινωνία των φοιτητών μεταξύ τους και 
μαζί του, τη δυναμική της ομάδας
8 Αξιολογεί το διδακτικό υλικό 
1 Αυτό-αξιολογείται 
0
74
Αν απαντήσατε σε όλες σωστά έχετε κατανοήσει το ρόλο του καθηγητή-

συμβούλου. Αν έχετε κάνει κάποια λάθη χρειάζεται να αφιερώσετε λίγο
περισσότερο χρόνο στη σχετική ενότητα και πιθανό να συζητήσετε κάποια
σημεία με τους συμφοιτητές σας ή τον καθηγητή σύμβουλο ώστε να
αναγνωρίζετε ξεκάθαρα τον πιθανό μελλοντικό σας ρόλο.
8.2 Απαντήσεις ασκήσεων αυτό-αξιολόγησης και

δραστηριοτήτων της ενότητας3
Αυτοεπίγνωση, αυτορρύθμιση, κίνητρα συμπεριφοράς, ενσυναίσθηση, ικανότητα
στις σχέσεις με τους άλλους.
Ποια είναι η κύρια διάσταση της συναισθηματικής νοημοσύνης που βοηθά τον
καθηγητή σύμβουλο στην πρόβλεψη και αναγνώριση των μαθησιακών αναγκών των
φοιτητών του;
Απάντηση1
Η ενσυναίσθηση
Μπράβο, συγχαρητήρια! Αναγνωρίζετε τη βασικότερη διάσταση της
συναισθηματικής νοημοσύνης και τη σημασία της. Είσαστε έτοιμος/η να
προχωρήσετε στη μελέτη σας και να εμβαθύνετε περισσότερο στις συναισθηματικές
ικανότητες που χρειάζεται ο καθηγητής-σύμβουλος της ΑεξΑΕ για να είναι
αποτελεσματικός στο έργο του.
Απάντηση2
Αυτοεπίγνωση-Αυτογνωσία
Πολύ καλά χρειάζεται και αυτή αλλά η σημαντικότερη βρίσκεται στην κοινωνική
διάσταση.
Απάντηση3
Πολιτική αντίληψη
Αυτό είναι τμήμα της διάστασης της ενσυναίσθησης. Συνηθισμένο λάθος.
75
Αν απαντήσατε οτιδήποτε άλλο εκτός από την Απάντηση1, χρειάζεται να

επιστρέψετε στην ενότητα 3 και να τη μελετήστε ξανά με ιδιαίτερη προσοχή. Η
ενότητα αυτή είναι δύσκολη αλλά πολύ σημαντική και απαιτεί αρκετό χρόνο
συγκεντρωμένης μελέτης.
Μία ενδεικτική απάντηση της δραστηριότητας αυτής είναι η παρακάτω:

Όταν μιλάμε για συναισθηματική νοημοσύνη αναφερόμαστε κυρίως στην ικανότητα
του ανθρώπου για αυτοεπίγνωση, αυτοκυριαρχία και αυτοέλεγχο, για την
ευσυνειδησία και την ενσυναίσθηση, για την κατανόηση του άλλου, την προσεκτική
ακρόαση και την άσκηση επιρροής, καθώς και για την ουσιαστική επικοινωνία και
συνεργασία με τους άλλους ανθρώπους.
Αν η απάντησή σας συμπεριλαμβάνει πέντε από τις παραπάνω ικανότητες μπράβο!

κατανοείτε τη συναισθηματική νοημοσύνη, αν όχι αφιερώστε λίγο παραπάνω χρόνο
στην ενότητα αυτή. Μπορείτε να διαβάσετε και τα σχετικά παράλληλα κείμενα, θα
σας βοηθήσουν.
α)αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και τις επιπτώσεις τους και β)έχει ακριβή
αξιολόγηση και αυτοπεποίθηση δηλαδή είναι σίγουρος για τις ικανότητες του και
την αξία του.
Απάντηση Άσκηση αυτοαξιολόγησης3

α)αυτοεπίγνωση-αυτογνωσία, β)αυτορρύθμιση
Απάντηση Άσκηση αυτοαξιολόγησης4
76
Ο καθηγητής-σύμβουλος πρέπει να γνωρίζει καλά τον εαυτό του και να τον

διαχειρίζεται (αυτοεπίγνωση – αυτογνωσία, αυτορρύθμιση) για να μπορεί να
διαχειριστεί τις σχέσεις του με τους συμφοιτητές του με τη βοήθεια της
ενσυναίσθησης.
Αν απαντήσατε σωστά μπράβο σας, πάτε πολύ καλά. Συνεχίστε την προσπάθεια
να γίνετε καλλίτεροι Αν απαντήσατε κάτι άλλο, σημαίνει ότι πρέπει να εμβαθύνετε
σχετικά. Είναι βασικό να κατανοήσετε ότι πρώτα γνωρίζω και διαχειρίζομαι τον
εαυτό μου και έπειτα τους άλλους. Πρέπει να αγαπήσω και να αποδεχτώ τον εαυτό
μου για να μπορέσω να αγαπήσω, να αποδεχτώ και να βοηθήσω τους άλλους. Όλα
ξεκινούν από τον εαυτό μας.
Αποφανθείτε αν είναι σωστές ή λάθος οι παρακάτω προτάσεις:
5. Το να έχει κάποιος υψηλό επίπεδο συναισθηματικής Λ

νοημοσύνης εγγυάται ότι διαθέτει τις απαραίτητες
συναισθηματικές δεξιότητες για εργασία.
Το να έχει κανείς απλώς υψηλό επίπεδο συναισθηματικής
νοημοσύνης δεν εγγυάται ότι έχει μάθει τις
συναισθηματικές ικανότητες που είναι σημαντικές για την
εργασία. Σημαίνει μόνο ότι έχει μεγάλες δυνατότητες να
τις μάθει. Ένα άτομο, για παράδειγμα ένας Καθηγητής-
Σύμβουλος, μπορεί να διαθέτει ιδιαίτερα αναπτυγμένη
ενσυναίσθηση, αλλά ωστόσο να μην έχει μάθει τις
δεξιότητες εκείνες που βασίζονται στην ενσυναίσθηση και
καταλήγουν, ας πούμε, στην ενοποίηση και εναρμόνιση
των μελών μιας ανομοιογενούς ομάδας εργασίας, όπως
είναι η Ο.Σ.Σ., ή στην παρώθηση ενός φοιτητή.
6. Η αυτορρύθμιση και η ενσυναίσθηση είναι ανεξάρτητες Λ
από την αυτοεπίγνωση
Για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τον εαυτό μας αλλά
και για να καταλάβουμε τους άλλους πρέπει πρώτα να
γωρίσουμε τον εαυτό μας.
7. Η απόκτηση κινήτρων εξαρτάται από την αυτορρύθμιση
και την αυτοεπίγνωση.
77
8. Οι κοινωνικές δεξιότητες εξαρτώνται μόνο από: α)την Λ

αυτοεπίγνωση και την αυτορρύθμιση
Οι κοινωνικές δεξιότητες εξαρτώνται από: την
αυτορρύθμιση, την αυτοεπίγνωση, την απόκτηση κινήτρων
και την ενσυναίσθηση.
Απάντηση Άσκηση αυτό αξιολόγησης 6
Να αντιστοιχίσετε τα δύο πεδία της προσωπικής και κοινωνικής ικανότητας με τις

5 διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης.
1. Αυτορρύθμιση
Α. Προσωπική ικανότητα 2. Ενσυναίσθηση
3. Κίνητρα συμπεριφοράς
4. Αυτοεπίγνωση
Β. Κοινωνική ικανότητα 5. Αυτογνωσία
6. Κοινωνικές Δεξιότητες
Αν απαντήσατε σωστά, προοδεύετε άριστα. Αν έχετε κάνει λαθάκια είναι

αναμενόμενο, το μοντέλο των συναισθηματικών ικανοτήτων που παρουσιάζεται
στην παρούσα ενότητα είναι σχετικά δύσκολο. Και εμένα μου πήρε αρκετό χρόνο να
το αποσαφηνίσω. Μελετήστε τον πίνακα ξανά και την ανάλυση που παραθέτω
σχετικά. Είστε πολύ κοντά στην κατάκτηση της σχετικής γνώσης με το ρόλο των
συναισθημάτων και την ανάπτυξη των συναισθηματικών ικανοτήτων.
Απάντηση Μελέτη Περίπτωσης1

Ο καθηγητής – σύμβουλος με αυξημένη ενσυναίσθηση θα κατανοήσει και θα
συναισθανθεί την κατάσταση του φοιτητή και θα τον βοηθήσει να ενταχθεί στη
μαθησιακή διεργασία με: α)ένθερμο καλωσόρισμα, β)με εξατομικευμένη προσωπική
παρέμβαση, δίνοντάς του τα φυλλάδια που τυχόν έχει μοιράσει στους υπόλοιπους
και πηγαίνοντας κοντά του και εξηγώντας του τις διαδικασίες που έχουν μέχρι
εκείνη τη στιγμή και υποδεικνύοντας του τι να κάνει τώρα.
Ο καθηγητής-σύμβουλος με μειωμένη ενσυναίσθηση, θα διακατέχεται από θυμό και
θα τον αγνοήσει, εσωτερικά θα σκέφτεται και θα του καταλογίζει ευθύνες που είναι
αργοπορημένος, θα τον θεωρεί ασυνεπή και άξιο της τύχης του και επιπλέον εμπόδιο
78
στη μαθησιακή διεργασία που συντελείται εκείνη τη στιγμή. Οπότε ο φοιτητής

δυσκολεύεται να ενταχθεί στη μαθησιακή διεργασία με αποτέλεσμα να
δυσχεραίνεται η μάθησή του.
Πως τα πήγατε; Αλήθεια πως αντιδράτε σε τέτοια περιστατικά στις τάξεις σας (αν
είστε καθηγητής/τρια); Είναι συχνό φαινόμενο να αργοπορεί κάποιος/α
μαθητής/τρια. Μήπως πρέπει να προβληματιστούμε λίγο παραπάνω σχετικά; Τι
θέλουμε; Να πετύχουμε τα μέγιστα για τους μαθητές μας, να φτάσου στο μέγιστο
των δυνατοτήτων τους ώστε να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός καλύτερου
κόσμου. Πόσες φορές με λανθασμένο χειρισμό είμαστε καταστροφικοί;
8.3 Απαντήσεις των δραστηριοτήτων και των ασκήσεων αυτό-

αξιολόγησης της ενότητας 4
Απάντηση Άσκηση αυτό-αξιολόγησης1
Να πάρει τα πρώτα δείγματα της συμπεριφοράς και της προσωπικότητας των

φοιτητών του μέσω: α)των βιογραφικών τους, β)του δελτίου σπουδών τους, γ)της
επικοινωνίας στην πρώτη Ο.Σ.Σ.
Απάντηση Άσκηση αυτό-αξιολόγησης2
Η περιορισμένη πληροφόρηση και μέθεξη που έχει ο φοιτητής με τους συμφοιτητές

του. Όπως είναι γνωστό η κοινωνική στήριξη περιορίζει το άγχος.
79

after10EPA65LEF1 - 10800141 - Erg2d2 (Επιδιορθωμένο)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

after10EPA65LEF1 - 10800141 - Erg2d2 (Επιδιορθωμένο)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ

ΣΤΗΝΑΝΟΙΚΤΗ ΚΑΙ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΑ – ΡΕΠΠΑ ( ΕΠΙΜ.

Διαμόρφωση του Περιεχομένου για Ανοικτή και Εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευση-

Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ)

Σκοπός του κεφαλαίου

Στο παρόν κεφάλαιο επιδιώκουμε να σκιαγραφήσουμε το ρόλο του

Όταν θα έχετε τελειώσει τη μελέτη του κεφαλαίου θα είστε σε θέση να:

Στην Ε.α.Α. ο εκπαιδευόμενος διδάσκεται κυρίως μέσω του διδακτικού

Το κεφάλαιο αυτό έχει στόχο να σας ενημερώσει για το ρόλο του

Οι βασικότερες δραστηριότητες του εκπαιδευτή της Ε.α.Α είναι::

 Αξιολογεί τις γραπτές εργασίες που του στέλνουν οι

Για τη συστηματικότερη ανάπτυξη του κεφαλαίου θα

Για την αποτελεσματικότερη μελέτη σας χρειάζεται να μελετήσετε με τη

1 Βασικές αρχές της Ανοιχτής και εξ Αποστάσεως

όταν θα έχετε τελειώσει την ενότητα αυτή θα μπορείτε να:

 Ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση

Έχει αναπτυχθεί μία σημαντική προβληματική μεταξύ των θεωρητικών της

1.1 Ανοικτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση έναντι

Αφού μελετήστε προσεκτικά την παραπάνω εισαγωγή, απαντήστε στις

1. Αναφέρατε 4 καινοτομίες που εισάγει η ΑεξΑΕ στη μεθοδολογία

Συζητείστε τις απαντήσεις σας με τους συμφοιτητές/τριες σας. Μπορείτε

2 Ο Καθηγητής Σύμβουλος στην ΑεξΑΕ, το έργο του,

Η ενότητα αυτή έχει ως στόχο να σας ευαισθητοποιήσει στην ανάγκη

Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη της ενότητας αυτής θα μπορείτε να:

2.1 Γιατί είναι απαραίτητη η ύπαρξη Καθηγητή-Συμβούλου

Μελετήστε τα παρακάτω «παράλληλα» προς το παρόν κεφάλαιο κείμενα με

Αφού μελετήστε το κείμενο της υποενότητας αυτής, τα παράλληλα κείμενα

1. Απαριθμείστε τρία χαρακτηριστικά του αυτοδύναμου φοιτητή της

Συζητείστε τις απαντήσεις σας με τους συμφοιτητές/τριες σας.

1. Δυσπιστεί απέναντι στον

2.2 Ο ρόλος του καθηγητή της ΑεξΑΕ σε σύγκριση με τον

Σε τι όμως διαφέρει η εργασία του Καθηγητή-Συμβούλου σε ένα

Ο Καθηγητής-Σύμβουλος, όπως προκύπτει, επιτελεί ένα πολυδιάστατο

Όπως προκύπτει λοιπόν από τα ανωτέρω αναφερόμενα, η επιτυχία των

Τώρα πρέπει να είστε σε θέση να απαντάτε τις παρακάτω ερωτήσεις.

 Σε ποιους τομείς χρειάζεται παιδαγωγική υποστήριξη ο φοιτητής της

Ας υποθέσουμε ότι στα πλαίσια ενός επιμορφωτικού προγράμματος

Ποια ερωτήματα θα θέτατε, κατά τη διάρκεια αυτής της αξιολόγησης,

Όταν τελειώσετε το κείμενό σας μπορείτε να το συγκρίνετε με αυτό που

Τη δική μας απάντηση θα τη βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.

Διδάσκων σε συμβατικό Καθηγητής Σύμβουλος σ’

Μία ενδεικτική απάντηση θα βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.

Τη δική μας απάντηση, θα τη βρείτε στο τέλος του κεφαλαίου.

Ο καθηγητής – σύμβουλος στην ΑεξΑΕ κατά την Σ Λ

3 Ο ρόλος της συναισθηματικής νοημοσύνης στην

Στην ενότητα αυτή επιδιώκουμε να σας βοηθήσουμε να κατανοήσετε

Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη της ενότητας αυτής θα είστε σε θέση

Ασφαλώς η μελέτη αυτή και οι δραστηριότητες θα σας προσφέρουν

Συζητείστε τις απαντήσεις σας με τους συμφοιτητές/τριες σας. Μπορείτε

3.2 Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη

Η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι απολύτως αναγκαία,

Ας δούμε και τι μας λέει ο ίδιος ο Goleman σχετικά:

Αναφέρατε 5 ικανότητες του ανθρώπου, στις οποίες αναφερόμαστε όταν

3.3 Ο ρόλος των συναισθημάτων στην επικοινωνία

Τα συναισθήματα είναι οι συγκινησιακές

3.4 Συναισθηματικές ικανότητες για την αποτελεσματική

Το να έχει κανείς απλώς υψηλό επίπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης

3.5 Υπόδειγμα Συναισθηματικών Ικανοτήτων

Το υπόδειγμα αυτό δείχνει τη σχέση ανάμεσα στις πέντε διαστάσεις της

Α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ

ΑΙ. Αυτοεπίγνωση – Αυτογνωσία Β.1. Ενσυναίσθηση

Α. 1.1 Επίγνωση των συναισθημάτων Β. 1.1 Κατανόηση των άλλων: