Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2017;3(1):57-63
DERLEME
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU,a
Peruze ÇELENKb
Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi AD,
a
Ordu Üniversitesi
Diş Hekimliği Fakültesi, Ordu
b
Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi AD,
Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Diş Hekimliği Fakültesi, Samsun
Geliş Tarihi/Received: 30.08.2016
Kabul Tarihi/Accepted: 14.02.2017
Yazışma Adresi/Correspondence:
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU
Ordu Üniversitesi
Diş Hekimliği Fakültesi,
Ağız Diş ve Çene Radyolojisi AD,
Ordu, TÜRKİYE
zerzurumlu@odu.edu.tr
Copyright © 2017 by Türkiye Klinikleri
Ameloblastik Karsinoma,
Metastatik Tümörler,
Primer İntraosseöz Karsinom,
Santral Mukoepidermoid Karsinom
ÖZET Malign tümörler dokunun kontrolsüz büyümesini temsil etmektedir. Kendiliğinden oluşa-
bilen malign tümörlere primer tümör, primer tümörden kaynaklanan uzak lezyona ise sekonder ya
da metastatik tümör denir. Klinik belirti ve bulgular bir lezyonun malign olabileceğini düşündüre-
bilir. Diş hekimleri hastalarda malignite olasılığını dikkatli bir şekilde değerlendirmeli, ve/veya mev-
cut maligniteleri tanımalıdır. Diş hekimlerinin bu konuda yetersiz olmaları, tanı ve tedavide
gecikmeye, dolayısıyla daha agresif tedavilere ve en kötüsü erken ölümlere neden olabilmektedir. Kan-
serli bir hastanın yönetiminde tanısal görüntülemenin önemli rolü vardır. Bu derlemede çene kemik-
lerinde görülen malignensilerden Ameloblastik Karsinom, Metastatik Tümörler, Primer İntraosseöz
Karsinom, Santral Mukoepidermoid Karsinomun klinik ve radyolojik özellikleri sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Çene neoplazileri; karsinom; metastaz; radyografi
ABSTRACT Malignant tumors represent an uncontrolled growth of tissue. Malignant tumors that
can occur de novo are called primary tumor, while remote lesions that originate from the primary
tumor are called secondary or metastatic tumors. Clinical symptoms and findings can bring to mind
that a lesion can be malignant. Dentists should carefully assess the possibility of malignancy in pa-
tients and/or should know the existing malignancies. Dentists’ being incompetent about this can
cause delays in diagnosis and treatment, thus more aggressive treatments and worst of all early
deaths. Diagnostic imaging has a great role in the management of a cancer patient. Clinical and ra-
diological characteristics of ameloblastic carcinoma, metastatic tumors, primary intraosseous car-
cinoma and central mucoepidermoid carcinoma, which are malignancies of the mandible, are
presented in this review.
Keywords: Jaw neoplasms; carcinoma; metastasis; radiography
enelerin intraosseöz karsinomları oldukça nadir tümörlerdir. Odontojenik
veya non-odontojenik differansiasyon gösteren, klinik özellikleri ve prog-
nozu değişen birçok farklı histolojik tipten oluşur. Bu lezyonları, çenelerde
sık görülen karsinom türü olan mukoza ve gingivayı tutan skuamoz hücreli karsi-
nomun kemik invazyonlarından ayırt etmek gerekir. Woolgar ve ark. çenelerde gö-
rülen intraosseöz karsinomları diferansiasyonlarına göre; odontojenik karsinom,
metastaik karsinom, primer intraosözskuamoz hücreli karsinom, tükürük bezine ait
karsinom olarak sınıflandırmışlardır.1 Çenelerin intraosseöz karsinomları mobil diş-
ler, ağrı, patolojik kırık gibi sık görülen özellikleri paylaşmalarına rağmen, bunla-
rın patogenezi ve hastalık yönetimi farklıdır. Bu makelede Ameloblastik Karsinom,
Metastatik Tümörler, Primer İntraosseöz Karsinom, Santral Mukoepidermoid Kar-
sinomun klinik ve radyolojik özellikleri sunulmuştur.
57
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU ve ark.
AMELOBLASTİK KARSİNOM
Ameloblastik karsinom nadir görülen odontojenik
tümördür. Görülme sıklığı %1-3 olarak rapor edilmiş-
tir.2-5 Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) 2005 yılındaki
sınıflamasına göre primer, sekonder intraosseöz, sekon-
der periferal olmak üzere tiplere ayrılır.6 Ameloblastik
karsinom malign tümörlerin histolojik özelliklerini ser-
gileyen ameloblastomadır.7,8 Malign ameloblastomayla
benzerlikleri nedeniyle birbiri yerine kullanılsada, farklı
oluşumlardır. Malign ameloblastom histolojik olarak be-
nign ameloblastoma benzer ancak klinik olarak meta-
statiktir.8 Ameloblastik karsinom sıklıkla ileri yaşlarda
gelişme eğilimindedir. Genellikle yaşamın 6. dekatında ve
erkeklerde kadınlara göre daha fazla görülür.7,9
Ameloblastik karsinomu olan hastalarda gingival şiş-
lik, ülserasyon, çenelerde sert ekspansil kitle, kitlenin hızlı
büyümesi, üzerini örten mukozada hassasiyet, dişlerde yer
değiştirme ve mobilite, ağrı ve parestezi görülebilir.Bu be-
lirtiler, benign ameloblastomadan daha agresiftir.7,10
Ameloblastik karsinom sıklıkla mandibulada ve pre-
molar ve molar bölgede meydana gelir.7,8,11-13 Lezyonun
kenarları dilimli olabilir. Genellikle zayıf sınırlıdır.9
Ameloblastik karsinom benign ameloblastomada olduğu
gibi uniloküler veya daha yaygın olarak bal peteği veya
sabun köpüğü görünümünde multilokuler olarak gö-
rüntü verebilir. İçerisindeki septalar kaba ve kalındır.
Dişlerde tümör nedeniyle yer değiştirme ve kök rezorb-
siyonu görülebilir.7,8 Benign ameloblastomada olduğu
gibi lamina dura kaybına ve maksiller sinüs, nasal fossa
tabanı ve mandibular nörovasküler kanal gibi anatomik
sınırların yer değiştirmesine neden olabilir.7 Lezyon kor-
tekste harabiyet yapabilir, çevreleyen ağız mukozası
içine ilerleyebilir. Radyopak görüntü veren internal dis-
trofik kalsifikasyon odakları içerebilir. Görüntüleme
protokolü sırasıyla panoramik radyografi, Konik Işınlı
Bilgisayarlı Tomografi (KIBT) ve kontrastlı BT’dir. Aynı
zamanda solid ve kistik yapılar içeriyorsa Manyetik Re-
zonans Görüntüleme (MRG) ile incelenebilir.7,8
Kemik yapıdaki küçük değişiklikler, düz grafilere
göre BT ile daha açık bir şekilde görüntülenir. BT’de izo-
atenüasyon gösteren bölgelerle birlikte düşük atenüas-
yon gösteren kistik alanlar, korteks harabiyeti ve
çevreleyen oral mukozaya olan uzantılar, internal kalsi-
fikasyonlar görüntülenebilir. Kontrastlı BT görüntüle-
rinde, kitlenin iç kısımlarının kontrastlanmasıyla
tümoral lezyon tanısı koyulabilir.8,10
Manyetik rezonans görüntülemeyle lezyonun iç ya-
pısı daha iyi değerlendirilebilir.10,14-16 Bu görüntüleme
58
Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2017;3(1):57-63
yöntemiyle; solid bileşenler, T1 ağırlıklı görüntülerde
intermediate (orta) sinyal intensitesi, T2 ağırlıklı görün-
tülerde yüksek sinyal intensitesi ve gadolinyum ile kont-
raslanma gösterirler. Kistik bileşenler, T1 ağırlıklı
görüntülerde homojen intermediate (orta)’ sinyal inten-
sitesi, T2 ağırlıklı görüntülerde homojen yüksek sinyal
intensitesi gösterirler. Gadolinyumlu ile kontraslanmaz-
lar. Lezyonunda mural nodül veya kalın duvarlar tesbit
edilebilir.8,16
Düz grafilerle tümoral lezyon ile kistik lezyonu
ayırt etmek zordur. BT ve MRG bulguları lezyonun
tümör olduğunu göstersede, bulgular ameloblastik kar-
sinom için spesifik değildir. FDG-PET/BT bölgesel lenf
nodu ve metastaz varlığını tespit etmek için yararlı ola-
bilir.10
Tümör; akciğer, servikal lenf nodları, beyin, kemik,
yumuşak doku ve karaciğere metastaz yapabilir. Komşu
kemik, bağ dokusu ve tükrük bezine lokal yayılım ola-
bilir.7,9,10
Ameloblastik karsinomun ayırıcı tanısı benign
ameloblastom, keratokistik odontojenik tümör, odonto-
jenik miksom, santral mukoepidermoid tümör ve santral
dev hücreli granülom ile yapılır.7,8 Ayrıca odontojen
kistten ortaya çıkan karsinom tanısını da değerlendir-
mek gerekir. Keratokistik odontojenik tümör genellikle
ekspansil değildir ve dişlerde kök rezorpsiyonu nadir gö-
rülür. Odontojenik miksomanın internal yapısı tenis ra-
ketine benzer görüntü oluşturur ve ekspansiyon daha
azdır.8 Hastanın yaşı genç ve lezyon daimi ikinci molar
dişlerin anteriorunda ise santral dev hücreli granülom
ayırıcı tanıya dâhil edilebilir.7
Kesin tanı genellikle histolojik değerlendirme veya
metastatik lezyonların saptanması sonucu koyulur.
Artan çekirdek/sitoplazma oranı, hiperkromatik çekir-
dek, artmış mitoz, tümör adalarında nekroz ve distrofik
kalsifikasyon alanları mevcut olabilir.7,9 Bu lezyonlar ge-
nellikle en blok cerrahi rezeksiyon ile tedavi edilir.7,8
METASTATİK TÜMÖRLER
Metastaz malign tümörün primer odaktan uzağa yayıl-
masıdır.17 Metastatik karsinom kemikte en sık görülen
malign tümördür.9 Metastazların çoğu omurga, pelvis,
kafatası, kaburga ve humerusta görülür. Çenelere me-
tastaz nadirdir. Metastatik tümörlerin %1’den daha azı
çenelerde görülür.7,17 Çene kemiğine metastaz herhangi
bir anatomik bölgenin primer tümöründen ortaya çıka-
bilir.9 Çenelere en sık metastaz yapan primer lezyonlar;
meme, akciğer, böbrek, tiroid, prostat, kolon, rektum,
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU ve ark.
mide, testis, mesane, serviks ve over tümörleridir.17
Meme, akciğer, tiroid, prostat ve böbrek karsinomları
çene metastazlarının çoğuna neden olmaktadır.9Yayg1n
olarak 5. ve 7. dekatlarda görülür.17 Genellikle çene ke-
miğine metastazlar kadınlarda ve erkeklerde eşit oranda
görülmektedir. Kadınlarda meme tümörü metazları, er-
keklerde prostat veya akciğer tümörü metastazları daha
sık görülmektedir.18,19
Çene metaztazları mandibulada ve daha sıklıkla
premolar-molar bölgede görülür.7,9,17-19 Ayrıca maksiller
sinüs, mandibular kondil ve anterior palatinal bölgede
de görülebilir. Nadiren metastazlar bilateral olabilir.7,17
Çene kemiği metatazlarında çoğu hastada hızla ilerleyen
şişlik, ağrı ve parestezi şikayeti vardır.17,18 D’Silva ve
ark..114 çene metastazı bulunan olgunun 71’ inde ağrı,
parestezi, şişlik, kanama gibi belirtilerin bulunduğunu
bildirmiştir.19 Çene metastazı bulunan hastalarda diş en-
feksiyonlarını taklit eden belirtiler bulunabilir. Bu ne-
denle, diş hekimi malignite öyküsü olan hastalarda,
pulpal yada periodontal kaynaklı ağrı gibi görünen du-
rumları, metastatik tümör yönünden de değerlendirme-
lidir.19 Ayr1ca temporomandibular eklemde internal
düzensizlik ya da dejeneratif artriti taklit edebilen me-
taztaz olguları da bildirilmiştir.20,21
Etkilenen alan üzerinde kemikte şişlik ve hassasi-
yet görülür.18 İntraoral kitle, dişte mobilite, ağız kokusu,
patolojik kırık, tümör sahasında kanama, çekim soketi-
nin genişlemesi ya da iyileşmemesi gibi klinik bulgular
görülebilir.7,17 Ayrıca inferior alveolar sinir tutulumu ne-
deniyle alt dudak ve çene ucunda his kaybı ile karakte-
rize “uyuşuk çene sendromu” adı verilen bir durum
ortaya çıkabilir. Ancak bu semptomlar, metastatik has-
talık için spesifik olmayıp çenelerin primer enflamatuar
veya neoplastik hastalıklaryla bağlantılı olabilir.9
Radyografik olarak, metastatik lezyonlar genellikle
çenelerde radyolüsent defektler olarak ortaya çıkmakta-
dır.9 Defekt kiste benzer şekilde iyi sınırlı olsa da korti-
kal sınırı ve kapsülü yoktur.7,9 Çene kemiğinde görülen
metastatik lezyonların sıklıkla zayıf sınrlı radyolüsent
litik alanlar (güve yeniği görünümü) şeklinde olduğu be-
lirtmiştir.9,18 Lezyonun sınırları başlangıçta düzensiz
kemik yıkım alanları şeklindedir ve bu alanlar normal
kemik tarafından birbirinden ayrılır. İlerleyen safhalarda
radyolüsent alanlar birleşir.17
Çoğu malign tümörler kemik yıkımına neden olur-
ken, bazı maligniteler kemik oluşumunu stimüle ederek,
radyopak veya mikst görünüme neden olabilir. Meme ve
prostat tümörüne ait metastazlar buna örnek olarak gös-
terilebilir.17,18
59
Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2017;3(1):57-63
Görüntülemede periodontal ligament alanının si-
metrik, irregüler olarak genişlemesi, lamina dura kaybı,
kresteal korteks kaybı görülebilir.17Alveol tutulumu kli-
nik ve radyografik olarak periodontal hastalığa benze-
yebilir.9 Tanıda en iyi ipucu primer karsinomlu hastada
düzensiz kemik yıkımı ile birlikte periodontal ligament
aralığının genişlemesidir.17 Dişler yumuşak doku kitlesi
içinde yüzer gibi görülebilir ve kemik desteğinin kaybı
nedeniyle konumu değişmiş olabilir.7 Kök rezorpsiyonu
nadir olarak görülür.7
Periodontal ligament aralığında veya gelişmekte
olan dişin dental papilinde pozisyonuna göre periapikal
veya periodontal inflamasyonu taklit edebilir. Özellikle
prostat tümörü metastazlarında spikül tarzında periost
reaksiyonu görülebilir.7,17 Tümörler, nörovasküler kanal,
sinüs ve nazal fossa gibi komşu yapılardaki kortikal ke-
miği ortadan kaldırabilir. Bazen tümör dış kortikal plağı
tahrip ederek yumuşak dokuların içine doğru uzanır ve
ağız içi kitle olarak belirir.7
Bilgisayarlı tomografide tümörün yumuşak doku
kitlesi ile ilişkisi görülebilir.17 Görüntü yorumlamada
dikkat edilecek hususlar;metastazların bazen sklerotik
olabileceği hatırlanmalı ve kemik yıkım alanları yaygın
olduğunda metastaz olabileceği düşünülmelidir.17 Lez-
yonun seyrini ve boyutlarını belirlemek için bilgisayarlı
tomografi önerilir.17
Metastatik tümörlerin ayırıcı tanısı osteomiyelit,
periapikal inflamasyon ve multipl myelom ile yapılır.17
Osteomiyelitile klink belirti ve bulgular benzerdir.
Ancak osteomiyelitte oluşan periost reaksiyonu sıklıkla
mandibular kortekse paraleldir. Periapikal inflamasyon
genellikle kök ucundayken, metastaz tüm periodontal li-
gament alanının simetrik olarak genişlemesine neden
olur. Multipl myelom lezyonları iyi sınırlı (zımba görü-
nümü) iken, metastazlar zayıf sınırlı ve genellikle inva-
zivdir.17 Ayrıca metastatik karsinom lokal invazyon
gösteren skuamöz karsinomdan ayırt edilmelidir.7 Se-
konder olarak enfekte odontojenik kistler, zayıf sınırlı
metastatik lezyona benzer radyolojik görüntü verebilir.7
Bazı durumlarda çene metastazlarında konvansiyonel
radyografi değişiklikleri göstermede başarısız olur. Bu
gibi durumlarda, kemik sintigrafisi kullanılabilir. Kemik
metastazlarını belirlemede kemik sintigrafisi diğer yön-
temlere göre daha yüksek duyarlılığa sahiptir. Bazı araş-
tırmacılar ise kemik metastazları ile ilişkili kanser
öyküsü olan uzun süreli, açıklanamayan ağrısı olan has-
talarda bu tekniği tavsiye eder.9
Metastazın boyutuna ve primer lezyonun türüne
bağlı olarak radyoterapi, kemoterapi veya cerrahi tedavi
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU ve ark.
seçeneği olarak değerlendirilebilir.17 Çene metastazı kötü
prognoz ile ilişkilidir.7 Hirsberg ve ark..oral bölge me-
tastazlarının primer tümör teşhisinden 40 ay ile 10 yıl
sonra görülebileceğini ve çoğu vakada ortalama yaşam
süresinin 7 ay olduğunu belirtmişlerdir.18 Bu nedenle
yaşam kalitesini geliştirmeyi amaçlayan tedavi planla-
ması önermektedirler. Metastatik tümör primer lezyon-
dan daha önce tanımlanabilir. Hirsberg ve ark..
inceledikleri olguların %25’inde, D’Silva ve ark..ise
%57,8’inde metastatik tümörün primer tümörden daha
önce görüldüğünü bildirmişlerdir.18,19 Metastatik tümö-
rün mikroskobik yapısı primer tümörün özelliklerini
taşır.17
PRİMER İNTRAOSSEÖZ KARSİNOM
Primer İntraosseöz Skuamöz Hücreli Karsinom (PİSHK)
çenelerde ortaya çıkan, başlangıçta oral mukoza ile bağ-
lantısı olmayan, odontojenik epitel artıklarından veya
odontojenik kist veya tümörden gelişen bir karsinomdur.6
Morrison ve Deeley’e göre, bu tümör öncelikle
1913’te Loos tarafından tarif edilmiştir.22 Lezyon 1948 yı-
lında Wills taraf1ndan intraalveoler epidermoid karsi-
nom olarak adlandırılmıştır.23 Shear tarafından primer
intraalveoler epidermoid karsinom olarak modifiye
edilmiştir.24 Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bu tümörü
primer intraossöz karsinom olarak adlandırmıştır.25,26
DSÖ 2005 yılında PİSHK terimini kullanmış ve solid,
keratokistik odontojenik tümörden kaynaklanan,
odontojenik kistden kaynaklanan olmak üzere alt tip-
lerini tanımlanmıştır.6
PİSHK nadir olarak görülür. PİSHK’un solid tipi 5.
ve 7. dekatlar arasında, erkeklerde kadınlara göre daha
sık görülür.6,27-29 Sıklıkla mandibulada ve molar bölgede
görülürken, maksilladaki olgular genellikle anterior seg-
mentte görülür.6,7,30 Büyük boyutlara ulaşıncaya kadar
klinik olarak asemptomatik kalabilir.7,31 Başvuru neden-
leri şişlik, ağrı/diş ağrısı, duyusal sinir anomalileri, artan
uyuşma hissi(özellikle trigeminal sinirin mandibular bö-
lümü), diş hareketliliği, trismus, patolojik kırık ve lenfa-
denopatidir.7,28,29 Labial ya da fasiyal parestezi gibi
duyusal bozuklukların, mandibulada görülen vakaların
%70’inde meydana geldiği bildirilmiştir.28 Diş çekimi
sonrası iyileşmeyen soket veya persiste ağrı şeklinde de
ortaya çıkabilir. Çekim ya da travma nedeniyle sekon-
der olarak oral mukozada ülserasyon görülebilir.28,29
Huang ve ark..iyileşmeyen çekim soketi kaynaklı ülse-
rasyonun tanı koyulan olguların %59’unda bulunduğunu
bildirmiştir. Araştımacılar ayrıca tümörün tanısında pa-
noramik radyografların önemini belirtmiştir.
60
Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2017;3(1):57-63
Radyografik inceleme PİSHK tanısında en etkili
yöntemlerden biridir.32 PİSHK’un boyutu, şekli ve sınır-
ları farklılıklar gösterebilir.28 Lezyonlar genellikle skle-
rotik sınırı bulunmayan zayıf sınırlı lezyonlardır.28,30,31
Huang ve ark. inceledikleri olguların %74,7’sinin zayıf
sınırlı olduğunu ve iyi sınırlı olanlarında da kortikasyon
göstermediğini belirtmiştir.28 Lezyonlar güve yeniği gö-
rünümünde ve radyolüsenttir. Uniloküler ve multiloku-
lerlezyonlar da bildirilmiştir.30,31
İdeal olarak, PİSHK radyografik muayenede tama-
men kemik ile çevrili olmalıdır. Ancak,çoğu tümör çene
kemiklerinde geniş yıkım gösterir ve tanı sırasında yu-
muşak dokuya infiltre olur. Tümörün alveolar sınırının
kaybolduğu durumlarda, alveoler kortikal perforasyo-
nun çapı altta yatan tümörden daha küçüktür. Bu durum
onu oral mukozadan kaynaklanan karsinomlardan ayırt
etmeye yardımcı olabilir. Dişlerde kök rezorpsiyonu na-
diren görülür. Tümörler, az direnç gösteren yol boyunca
geliştiğinden dişlerin etrafında büyüme eğilimindedir.
Bu özellikler, “yüzen diş” (floatingteeth) olarak adlandı-
rılan özel bir radyografik görünüm ile sonuçlanır.7,28,31
Lezyonun sınırlarını ve boyutunu belirlemek için BT ve
KIBT’ önerilen görüntüleme yöntemleridir.31
PİSHK tanısı zor koyulan bir karsinomdur. Ayırıcı
tanısı malign ameloblastom, oral mukozadan kaynakla-
nan skuamöz hücreli karsinom, santral mukoepidermoid
karsinom, maksiller sinüs/burun mukozası primer tü-
mörleri ve metastatik tümörler ile yapılır.7,27,31,33-36 Eğer
lezyon iyi sınırlı radyolüsent alan olarak görülüyorsa,
perapikal kist yada granülom ile karışabilir.7,31
PİSHK histolojik özellikleri patognomonik olma-
yıp, diğer skuamöz hücreli karsinomlardan ayırt edilmesi
güçtür. Histopatolojik kesitlerde keratinize olan veya ol-
mayan sukamöz hücreli karsinom özellikleri gösterir.31,35
PİSHK’un prognozu kötüdür.28,31 Tümörün histolo-
jik sınıflandırması ve bölgesel lenf nodu metastazı prog-
nozunu etkiler. Ameliyat sonrası ek radyoterapi veya
kemoterapinin rolü tartışmalıdır.28
SANTRAL MUKOEPİDERMOİD KARSİNOM
Santral Mukoepidermoid Karsinom (SMK) mukoepider-
moid karsinom’un %2-4’ünü oluşturan son derece nadir
görülen bir alt grubudur.37 Kemik içinde ortaya çıkan
odontojenik epitel veya kist çeperinden (sıklıkla denti-
geröz kist) kaynaklanan malign epitelyal tümördür.38 Çe-
şitli varsayımlar intraosseöz tükürük bezi tümörlerinin
patogenezini açıklamak için öne sürülmüştür. Gelişimsel
olarak çenelerin kemik iliği alanlarındaki ektopik tükü-
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU ve ark.
rük bezi dokusundan yada cerrahi işlemler sonrası or-
taya çıkabileceği düşünülmektedir. Ancak, örneklerinde
ektopik tükürük bezi dokusuna nadiren rastlanmıştır.1,9
Bir çalışmada çenelerden alınan 5034 kemik iliği örne-
ğinin sadece %0,3’ünde tükürük bezi dokusuna rastlan-
mıştır.39 Maksilladaki bazı tümörlerin sinüs mukozasın
daki salgı bezlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Çoğu intraosseöz tümörlerde en olası kaynak odontoje-
nik epiteldir. Mukus üreten hücreler, özellikle dentige-
röz kist yada diğer odontojenik kistlerin çeperinde
yaygın olarak bulunur. Ayrıca, birçok intraossöz mu-
koepidermoid karsinom gömülü diş ya da odontojenik
kist ile birlikte gelişir.1,9 SMK’nın histolojik özellikleri
mukoepidermoid karsinomdan farklı değildir. Bu ne-
denle, klinik ve radyolojik verilere dayalı olarak tanı
yapmak önemlidir. Bu nedenle tanı koyarken; kortikal
kemiğin bulunuşu, kemik destrüksiyonu, tümör üzerin-
deki mukozanın bütünlüğünü koruması, mukoepider-
moid tümör ile uyumlu tipik histolojik bulguların olması
gibi kriterler değerlendirilir.7,40,41
SMK 4. ve 5. dekatta daha sık görülmekle birlikte
gençlerde de rapor edilmiştir.9,38 Kadınlarda erkeklere
göre (kadın/erkek=2/1) ve mandibulada maksillaya göre
daha sık görülür.38 Mandibulada sıklıkla mandibular ka-
nalın süperiorunda olmak üzere premolar, molar ve
ramus bölgesinde yer alır. Nadiren mandibular anterior
bölgede de görülebilir. Maksillada sıklıkla posteriorda,
maksiller sinüs ve palatal bölgede görülür. Görünümü
çoğu zaman benign tümör veya kiste benzer. Tümör ge-
nellikle yavaş büyür. Genellikle lokal invaziv olmakla
birlikte bazen bölgesel lenf düğümlerine metastaz yapa-
bilir. Bazı lezyonlar radyografilerde rastlantısal olarak
saptansa da en yaygın belirtisi ağrısız şişliktir. Uzun sü-
reli olgularda, fasial asimetri olabilir. Klinik olarak; has-
sasiyet, ağrı, inferior alveolar sinirin parestezisi, disfaji,
trismus, ödem, lenfadenopati, dişlerde yer değiştirme
veya protez uyumsuzluğu görülebilir.7,9,38
SMK radyografik özelliklerinden dolayı çoğu
zaman benign tümör veya kiste benzer. Uniloküler veya
multiloküler ekspansil radyolusensi olarak görülebilir.
Genellikle sabun köpüğü ya da bal peteği şeklinde mul-
tiloküler görünüme sahiptir. Özellikle anterior mandi-
bulada olanlar “sabun köpüğü” görünümünde olabilir.
61
Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2017;3(1):57-63
İyi sınırlıdır ve sınırları sıklıkla kortikasyon gösterir.
Kortikal sınırlarının belirgin olması SMK’nın malign
olma özelliklerini gizleyebilir. Nadiren, kortikasyon gös-
termeyebilir. Ayrıca, lezyonun içerisinde sklerotik
kemik alanları bulunabilir. Bu alanlar, tümör tarafından
üretilmez, kalan kemiğin remodelasyonudur. Bazı vaka-
lar gömük bir dişle ilişkili olabilir. Uzun süreli vakalarda
daha düzensiz ve zayıf sınırlı yıkım alanları görülebilir.
SMK genellikle kortekste ekspansiyona neden olur. Tü-
mörün perforasyon ve bazen çevre yumuşak dokulara
uzantısı olabilir. Tümör, mandibular kanalın yer değiş-
tirmesine ve lamina dura kaybına neden olabilir. Dişler
genellikle etkilenmez. Ancak dişlerde kök rezorpsiyonu
ve yer değiştirme görülebilir.7,9,38
BT bulguları uzun süre devam eden olgularda düz-
gün olmayan sınırlar, kortikal yıkım ve yumuşak doku
uzantısıyla birlikte görülebilir. Korteks ve lezyon bo-
yutlarının değerlendirilmesinde en iyi görüntüleme aracı
KIBT veya BT’dir.38
Ayırıcı tanı; dentigeröz kist, ameloblastoma, glan-
dular odontojenik kist, odontojenik miksom ve santral
dev hücreli granulom ile yapılabilir. Dentigeröz kistlerde
SMK kist çeperinden kaynaklanabilir. Ameloblastoma
ile SMK’nın multiloküler (sabun köpüğü) görünümleri
benzerdir. Dış korteksin perforasyonu ile çevreleyen yu-
muşak dokular içine tümörün uzantısı ve ekspansiyon
varsa malign doğası ortaya çıkar. Glanduler odontojenik
kist ile düşük dereceli SMK’nın radyolojik görünümü
aynı olabilir. Bu durumda ayırıcı tanı histopatolojik bul-
gularla yapılır.7,38 Mukoepidermoid karsinom mukus
üreten hücreler ve skuamöz (epidermoid) hücrelerin ka-
rışımından oluşur. Santral mukoepidermoid karsinomun
mikroskobik görünümü mukoepidermoid karsinomaya
benzerdir.9
İntraosseöz mukoepidermoid karsinomu olan has-
talar için birincil tedavi yöntemi cerrahidir.9 Vakaların
%9’unda metastazların ağırlıklı olarak bölgesel lenf nod-
larına, bunun dışında klavikula, akciğer ve beyine
olduğu bildirilmiştir. Cerrahi eksizyon tedavinin teme-
lidir.42 Bölgesel lenf nodları tutulduğunda boyun dissek-
siyonu endikedir. Ek olarak radyoterapi yüksek dereceli
tümörler için tavsiye edilir. Çeşitli çalışmalara göre, nüks
oranı %13-15 arasında değişmektedir.43
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU ve ark.
1. Woolgar JA, Triantafyllou A, Ferlito A, De-
vaney KO, Lewis JS Jr, Rinaldo A, et al. In-
traosseous carcinoma of the jaws-A
clinicopathologic review. Part I: Metastatic and
salivary-type carcinomas. Head & Neck
2013;35(6):895-901.
2. Ladeinde AL, Ajayi OF, Ogunlewe MO,
Adeyemo WL, Arotiba GT, Bamgbose BO, et
al. Odontogenic tumors:a review of 319 cases
in a nigerian teaching hospital. Oral Surgery,
Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Radiol-
ogy, and Endodontology 2005;99(2):191-5.
3. Buchner A, Merrell PW, Carpenter WM. Rela-
tive frequency of central odontogenic tumors:
a study of 1,088 cases from Northern Califor-
nia and comparison to studies from other parts
of the world. Journal of oral and maxillofacial
surgery 2006;64(9):1343-52.
4. Jing W, Xuan M, Lin Y, Wu L, Liu L, Zheng X,
et al. Odontogenic tumours: a retrospective
study of 1642 cases in a Chinese population.
International journal of oral and maxillofacial
surgery 2007;36(1):20-5.
5. Taghavi N, Mehrdad L, Rajabi M, Akbarzadeh
A. A 10-year retrospective study on malignant
jaw tumors in Iran. Journal of Craniofacial Sur-
gery 2010;21(6):1816-9.
6. Barnes L, Eveson JW, Reichart P, Sidransky
D. Pathology and genetics of head and neck
tumours. world health organization classifica-
tion of tumours. Lyon, France: IARC Press;
2005.
7. White SC, Pharoah MJ. Malignant diseases.
oral radiology principles and interpretation. 7th
ed. Canada: Elsevier, Mosby; 2014.p.427-51.
8. Benson BW. Malignant Ameloblastoma and
Ameloblastic carcinoma. In: Koenig LJ, eds.
Diagnostic imaging oral and maxillofacial, 1st
ed, Canada: Amirsys; 2012.p.656-9.
9. Chi AC. Bone Pathology. In NevilleBD, Damm
DD, Allen CM, Bouquot JE. Oral and Maxillo-
facial Pathology. 3rd ed. St. Louis: Saunders
Elsevier; 2009.p.669-70.
10. Matsuzaki H, Katase N, Hara M, Asaumi J,
Yanagi Y, Unetsubo T, et al. Ameloblastic car-
cinoma: a case report with radiological fea-
tures of computed tomography and magnetic
resonance imaging and positron emission to-
mography. Oral Surgery, Oral Medicine, Oral
Pathology, Oral Radiology, and Endodontol-
ogy2011;112(1):40-47.
11. Yoon HJ, Hong SP, Lee JI, Lee SS, Hong SD.
Ameloblastic carcinoma: an analysis of 6
cases with review of the literature. Oral Sur-
gery, Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Ra-
diology, and Endodontology 2009;108(6):
904-13.
12. Akrish S, Buchner A, Shoshani Y, Vered M,
Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2017;3(1):57-63
KAYNAKLAR
Dayan D. Ameloblastic carcinoma: report of a
new case, literature review, and comparison
to ameloblastoma. Journal of Oral and Max-
illofacial Surgery 2007;65(4):777-83.
13. Benlyazid A, Lacroix-Triki M, Aziza R, Gomez-
Brouchet A, Guichard M, Sarini J. Ameloblas-
tic carcinoma of the maxilla: case report and
review of the literature. Oral Surgery, Oral
Medicine, Oral Pathology, Oral Radiology, and
Endodontology 2007;104(6):17-24.
14. Minami M, Kaneda T, Ozawa K, Yamamoto H,
Itai Y, Ozawa M, et al. Cystic lesions of the
maxillomandibular region: MR imaging dis-
tinction of odontogenic keratocysts and
ameloblastomas from other cysts. AJR. Amer-
ican journal of roentgenology 1996;166(4):
943-9.
15. Minami M, Kaneda T, Yamamoto H, Ozawa K,
Itai Y, Ozawa M, et al. Ameloblastoma in the
maxillomandibular region: MR imaging. Radi-
ology 1992;184(2):389-93.
16. Asaumi J, Hisatomi M, Yanagi Y, Matsuzaki
H, Choi YS, Kawai N, et al. Assessment of
ameloblastomas using MRI and dynamic con-
trast-enhanced MRI. European journal of ra-
diology 2005;56(1):25-30.
17. Petrikowski G. Mandible-Maxilla metastasis.
In: Koenig LJ, eds. Diagnostic imaging oral
and maxillofacial, 1st ed, Canada: Amikorsys;
2012.p.659-62.
18. Hirshberg A, Shnaiderman-Shapiro A, Kaplan
I, Berger R. Metastatic tumours to the oral cav-
ity- Pathogenesis and analysis of 673 cases.
Oral Oncology 2008;44(8):743-52.
19. D’Silva NJ, Summerlin DJ, Cordell KG, Ab-
delsayed RA, Tomich CE, Hanks CT, et al.
Metastatic tumors in the jaws A retrospective
study of 114 cases. J Am Dent Assoc
2006;137(12):1667-72.
20. Scolozzi P, Becker M, Lombardi T. Mandibu-
lar condylar metastasis mimicking acute inter-
nal derangement of the temporomandibular
joint. J Can Dent Assoc 2012(78):77.
21. Della Chiesa A, Scherrer B, Kuttenberger JJ.
Metastatic breast cancer in the mandibular
condyle mimicking temporomandibular joint
(TMJ) disease. J Surg Case Rep 2014;
2014(1):130.
22. Morrison R, Deeley TJ. Intra-alveolar carci-
noma of the jaw. Treatment by supervoltage
radiotherapy. The British journal of radiology
1962;35(413):321-6.
23. Wills RA. Pathology of Tumours. London,
England: CV Mosby Co; 1948.p.310-6.
24. Shear M. Primary intra alveolar epidermoid
carcinoma of the jaw. The Journal of pathol-
ogy 1969;97(4):645-51.
25. Pindborg JJ, Kramer IRH, Torloni H. Histolog-
62
ical typing of odontogenic tumours, jaw cysts
and allied lesions. Geneva, switzerland: World
Health Organization; 1971.
26. Kramer IRH, Pindborg JJ, Shear M. eds. His-
tological typing of odontogenic tumors world
health organization international histological
classification of tumors. 2nd ed. Heidelberg,
Germany: Springer-Verlag; 1992.
27. Thomas G, Pandey M, Mathew A, Abraham
EK, Francis A, Somanathan T, et al. Primary
intraosseous carcinoma of the jaw: pooled
analysis of world literature and report of two
new cases. International Journal of Oral and
Maxillofacial Surgery 2001;30(4):349-55.
28. Huang JW, Luo HY, Li Q, Li TJ. Primary in-
traosseous squamous cell carcinoma of the
jaws: Clinicopathologic presentation and prog-
nostic factors. Archives of pathology & labo-
ratory medicine 2009;133(11):1834-40.
29. Woolgar JA, Triantafyllou A, Ferlito A, De-
vaney KO, Lewis JS Jr, Rinaldo A, et al. In-
traosseous carcinoma of the jaws: A
clinicopathologic review. Part III: Primary in-
traosseous squamous cell carcinoma. Head &
Neck 2013;35(6):906-9.
30. Kaffe I, Ardekian L, Peled M, Machtey E,
Laufer D. Radiological features of primary
intra-osseous carcinoma of the jaws. Analysis
of the literature and report of a new case. Den-
tomaxillofacial Radiology 1998;27(4):209-14.
31. Petrikowski G, Primary İntraosseous Carsi-
noma. In:Koenig LJ,ed. Diagnostic imaging
oral and maxillofacial, 1st ed, Canada:
Amirsys; 2012.p.681-683.
32. Lin YJ, Chen CH, Wang WC, Chen YK, Lin
LM. Primary intraosseous carcinoma of the
mandible. Dentomaxillofacial Radiology 2005;
34(2):112-6.
33. Reichart PA, Philipsen HP. Odontogenic tu-
mors and allied lesion. London; Quintessence
Publishing Co Ltd; 2004.
34. McGowan R. Primary intra-alveolar carci-
noma. A difficult diagnosis. British Journal of
Oral Surgery 1980;18(3):259-65.
35. Suei Y, Tanimoto K, Taguchi A, Wada T. Pri-
mary intraosseous carcinoma: review of the lit-
erature and diagnostic criteria. Journal of oral
and maxillofacial surgery 1994;52(6):580-3.
36. To E, Brown J, Ward-Booth R, Avery B. Pri-
mary intraosseous carcinoma of the jaws.
Three new cases and a review of the litera-
ture. British Journal of Oral and Maxillofacial
Surgery 1991;29(1):19-25.
37. Chiu G, Woodwards R, Benatar B, Hall R.
Mandibular central mucoepidermoid carci-
noma with distant metastasis. International
journal of oral and maxillofacial surgery
2012;41(3):361-3.
Zerrin ÜNAL ERZURUMLU ve ark.
38. Petrikowski G, Central Mucoepidermoid Car-
cinoma. In: Koenig LJ, eds. Diagnostic İmag-
ing Oral and Maxillofacial, 1st edn, Canada,
Amirsys; 2012.p.683-6.
39. Bouquot JE, Gnepp DR, Dardick I, Hietanen
JH. Intraosseous salivary tissue: jawbone ex-
amples of choristomas, hamartomas, embry-
onic rests, and inflammatory entrapment:
another histogenetic source for intraosseous
adenocarcinoma. Oral Surgery, Oral Medi-
cine, Oral Pathology, Oral Radiology, and En-
Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2017;3(1):57-63
dodontology 2000;90(2):205-17.
40. Browand BC, Waldron CA. Central mucoepi-
dermoid tumors of the jaws: report of nine
cases and review of the literature. Oral Sur-
gery, Oral Medicine, Oral Pathology
1975;40(5):631-43.
41. Brookstone MS, Huvos AG. Central salivary
gland tumors of the maxilla and mandible: a
clinicopathologic study of 11 cases with an
analysis of the literature. Journal of oral and
63
maxillofacial surgery 1992;50(3):229-36.
42. Zhou CX, Chen XM, Li TJ. Central mucoepi-
dermoid carcinoma: a clinicopathologic and
immunohistochemical study of 39 Chinese pa-
tients. The American journal of surgical pathol-
ogy 2012;36(1):18-26.
43. Chundru NS, Prasanth T, Nandan SR, Rajesh
A. Central mucoepidermoid carcinoma. Jour-
nal of cancer research and therapeutics
2015;11(3):657.