BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

KHOA CƠ KHÍ CHẾ TẠO MÁY

MÔN HỌC: KỸ THUẬT CHẾ TẠO

THIẾT KẾ HỆ THỐNG AN TOÀN CHO XE MÁY

Giáo viên hướng dẫn : Võ Xuân Tiến

Sinh viên thực hiện : Lương Anh Kiệt 19146347
Ngô Văn Hữu Luân 19146352
Nguyễn Thành Vinh 19146426
Nguyễn Tấn Mai 19146356

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 14, tháng 5, năm 2021

 MỤC LỤC
I. Đặt vấn đề .....................................................................................................................2
II. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................2
III. Nội dung nghiên cứu.................................................................................................2
1. Giới thiệu hệ thống khóa an toàn cho xe máy ........................................................2
2. Cơ sở lý thuyết và phương án thực hiện đề tài ......................................................3
2.1. Mạch đèn xi nhan trên xe máy .........................................................................4
2.2. Mạch khởi động của xe máy .............................................................................4
2.3. Chân chống .........................................................................................................5
3. Phương án chỉnh sửa ................................................................................................5
4. Sơ đồ khối ..................................................................................................................6
5. Mạch nguyên lí ..........................................................................................................6
5.1. Nguyên lý mạch chống trộm: ............................................................................6
5.2. Mạch mô phỏng đề của xe .................................................................................8
5.3. Mạch mô phỏng hoạt động của hệ thống .........................................................8
6. Các linh kiện được dùng trong mạch điện của hệ thống ......................................9
6.1. IC 74LS90 ...........................................................................................................9
6.2. IC OR: CD4071 ..................................................................................................9
6.3. IC AND: CD4081 .............................................................................................11
6.4. IC 74HC85 ........................................................................................................12
6.5. Mạch hạ áp 12V thành 5V: .............................................................................13
6.6. Mạch tăng áp 5V lên 12V ................................................................................14
IV. Mạch thực tế: ..........................................................................................................15
V. Tài liệu tham khảo: ....................................................................................................16

1
 I. Đặt vấn đề
Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ ngày nay đi cùng với công
cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước đã thúc đẩy nền công nghiệp sản xuất nước
nhà phát triển. Các phương tiện giao thông như xe máy, ô tô cũng được chế tạo ra không
những ngày càng tinh tế mang tính hiện đại mà còn thông minh tăng tính tự động hóa nhằm
nâng cao chất lượng sống của chúng ta. Theo quy hoạch phát triển ngành công nghiệp xe
máy Việt Nam giai đoạn 2006 - 2015 có xét đến 2020, Bộ Công Thương ước tính lượng xe
máy lưu thông toàn thị trường đến năm 2015 sẽ đạt 31 triệu xe và tăng lên 33 triệu xe vào
2020.
Tuy nhiên vào năm 2013 con số này đã hơn 37 triệu. Vào cuối năm 2015 lượng xe
máy lưu thông trong nước đã đạt 45 triệu. Và bình quân mỗi năm thị trường Việt Nam "khai
sinh” thêm hơn 3 triệu chiếc xe máy.
Xe máy là phương tiện chính của người Việt khi tham gia giao thông. Có lẽ là vì sự tiện
lợi từ hình dáng thon gọn và cách thức vận hành đơn giản nhanh gọn, thích hợp với những
con phố nhiều ngõ ngách ở Việt Nam. Và một phần cũng là do điều kiện kinh tế của phần
lơn dân số chưa đủ khả năng để dễ dàng sở hữu một chiếc ô tô - an toàn và hiện đại hơn
xe máy rất nhiều. Sinh viên hay người đi làm, hầu như ai cũng sở hữu một chiếc xe máy,
và vấn đề an ninh luôn là vấn đề nhức nhối của xã hội. Mỗi ngày có hàng trăm vụ trộm
xe, cướp xe xảy ra khiến cho chúng ta luôn lo lắng, thấp thỏm khi xe đang ngoài tầm kiểm
soát của mình. Và có một vấn đề khác là khi tham gia giao thông bằng xe máy, lắm lúc ta
quên đi thao tác nhỏ nhặt như gác chống xe - thao tác đơn giản như vậy nhưng biết đâu
lại xảy ra những sự cố hy hữu ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của chúng ta.
II. Mục đích nghiên cứu
Để giải quyết những vấn đề vừa nêu trên, nhóm GCXN quyết định thực hiện đề tài Hệ
thống khóa an toàn tự động cho xe máy. Hệ thống giúp người điều khiển xe máy tham gia
giao thông một cách văn hóa, an toàn hơn và hơn nữa là bảo đảm sự an toàn cho xe máy
nói chung và xe số nói riêng.
III. Nội dung nghiên cứu
1. Giới thiệu hệ thống khóa an toàn cho xe máy
Trên thị trường có nhiều loại khóa xe máy nhưng đây là một sản phẩm mới sử dụng
các cổng logic để tạo nên trình tự nhất định khi khởi động xe. Qua đó những tên trộm khó
để có thể bẻ khóa và khởi động xe chạy đi. Vấn đề kế đến chính là tai nạn giao thông do
không cẩn thận và thiếu văn hóa tham gia giao thông. Thế nên việc tạo ra sản phẩm này
để nhắc nhở mọi người sử dụng xe an toàn hơn.
Với giá thành rẻ cộng với việc cấp độ an toàn được nâng cao, tất cả phương tiện đều
nên trang bị sẵn cho mình hệ thống khóa này để bảo vệ được sự an toàn của người tham
2
gia giao thông và bảo vệ được phương tiện của mình. Hệ thống chủ yếu được gắn trên xe
số vì thường các dòng xe tay ga đời mới đều có trang bị sẵn chức năng chống trộm và thao
tác gạt chông xe để khởi động là bắt buộc. Nhưng dĩ nhiên hệ thống vẫn có thể nâng cấp
cho xe tay ga. Hệ thống sử dụng mạch logic AND nhằm kiểm soát khả năng khởi động xe
qua phương pháp đề máy. Để có thể đề máy, người sử dụng phải thực hiện các trình tự
quy định sẵn, từ đó giảm rủi ro tai nạn, cải thiện văn hóa giao thông.
2. Cơ sở lý thuyết và phương án thực hiện đề tài
Bên dưới là sơ đồ hệ thống điện trên xe Honda Wave Anpha (AFS 100MDE). Hệ
thống khóa an toàn cho xe máy sẽ lấy tín hiệu điện ở bộ phận đèn xe, đề xe và chống xe.

Hình 1: Sơ đồ hệ thống điện xe máy Wawe Alpha

Để lấy được tín hiệu từ hệ thống điện của xe máy, trước hết phải tìm hiểu về nguyên
lí hoạt động và phương án lấy tín hiệu ở từng bộ phận.

3
 2.1. Mạch đèn xi nhan trên xe máy
Nguyên lí hoạt động
Đèn xi nhan là bộ phận không thể thiếu trong xe máy. Nó là bộ phận báo hướng rẽ
cho các phương tiện khác.
Đèn xi nhan được sử dụng là loại đèn 12VDC sử dụng trực tiếp nguồn điện từ bình ắc
quy trong xe. Dòng điện đi từ bình ắc quy sẽ đi qua Rơ le nháy – rơ le này có công dụng
làm cho đèn xi nhan nhấp nháy khi được bật. Sau đó, dòng điện được đưa đến công tắc số
3. Tại đây, người dùng có thể tùy chọn xi nhan bên trái hoặc bên phải.

Hình 2: Sơ đồ mạch của hệ thống đèn trên xe máy

2.2. Mạch khởi động của xe máy
Nguyên lí hoạt động
Khi bật chìa khóa, công tắc máy ở chế độ ON. Ta ấn nút đề, dòng điện từ acquy đi qua
công tắc máy đến role đề, qua nút đề và về dây mass. Lúc này cuộn dây role đề tạo nam châm
hút lõi role đề đi lên làm nối 2 tiếp điểm. Đồng thời điện từ cực (+) qua 2 tiếp điểm ngoài vỏ
của đề làm quay mô tơ đề sau đó truyên đến cốt máy, để máy làm việc.

4
 Hình 3: Sơ đồ mạch hệ thống đề xe máy
2.3. Chân chống
Ở bộ phận chân chống sẽ được gắn với một công tắc hành trình. Một bên của công tắc
hành trình được nối với nguồn 5V. Khi gác chống xe, công tắt hành trình đóng lại và cấp tín
hiệu đến bộ điều khiển từ đó có thể khởi động xe.
3. Phương án chỉnh sửa
Các tín hiệu được truyền từ đèn xe xi nhan, chân chống truyền về bộ xử lí là IC số để
thực hiện việc đề máy xe. Khi đáp ứng được tất cả yêu cầu đặt trước thì xe mới khởi động.
Trong trường hợp quá 3 lần mà không đáp ứng đúng yêu cầu đặt trước của xe thì còi báo sẽ
vang lên để báo trộm.
Bộ điều khiển gồm: IC 74LS90, CD4071, CD4081, 74HC58
Tín hiệu từ đèn xi nhan và chân chống cùng được bộ điều khiển nhận và xử lí. Nếu các
tín hiệu đều đầy đủ, khi người dùng đề máy, xe sẽ chạy. Khi bộ điều khiển nhận được quá 4
lần tín hiệu đề mà không đầy đủ 2 tín hiệu từ đèn xi nhan và chân chống thì loa sẽ cảnh báo.

5
4. Sơ đồ khối

Hình 4: Sơ đồ khối kết nối của hệ thống

5. Mạch nguyên lí

Hình 5: Mạch nguyên lí hệ thống cảnh báo, chống trộm

Với A: ngõ vào đèn xi lan
B: ngõ vào đề máy
C: ngõ vào đá chống
5.1. Nguyên lý mạch chống trộm:
Với mạch logic được thiết kế ở trên, tín hiệu ra được dùng để kích hoạt hệ thống đề máy,
và chỉ có tín hiệu ra ở mức cao (khi cả 3 tín hiệu vào đều ở mức 1 ) có thể kích hoạt hệ thống

6
đề. Khi có ít nhất 1 tín hiệu vào ở mức thấp, đầu ra của hệ thống cũng sẽ là mức thấp và được
mô tả như hình bên dưới (nút bấm biểu thị cho nút đề máy)

Hình 6: Hệ thống chống trộm cho xe máy

Số lần tác động sai được đặt thiết lập theo mã Nhị phân, ở đây được định mức là 3, nên
tín hiệu nhị phân của IC 74LS90 là 1100. Ta dùng IC so sánh 74HC85 để so sánh số lần tác
động vào nút đề thất bại(A) so với so lần đặt trước(B). Nếu A > B thì IC 74HC85 kích loa
chống trộm kêu!

Hình 7: IC 74HC85 kích hoạt loa cảnh báo, chống trộm khi tác động cách đề sai 3 lần

7
 5.2. Mạch mô phỏng đề của xe

Hình 8: Mạch nguyên lí hệ thống đề an toàn

Ở trên là mạch mô phỏng đề xe. SW1 và SW2 là 2 tín hiệu vào từ chân chống và từ đèn
xi nhan của xe. Khi các tín hiệu được đáp ứng đầy đủ chúng ta ấn nút đề thì mô tơ đề sẽ quay
và giúp xe hoạt động.
5.3. Mạch mô phỏng hoạt động của hệ thống

8
Hình 9: Mạch nguyên lí hệ thống an toàn cho xe máy
 Khi có một hoặc không có tín hiệu nào được đáp ứng thì xe sẽ không đề máy được. Lúc
này bộ đếm số lần sai sẽ được kích hoạt (trên mô phỏng được xuất ra led 7 đoạn để dễ quan
sát số lần đề máy thất bại). Khi bộ đếm đếm đủ 3 lần mà vẫn thất bại, khi đó loa sẽ kêu lên
để báo động
Khi có đầy đủ tín hiệu từ chống xe và đèn xi nhan, lúc đó ấn nút đề xe thì bộ đề được
kích hoạt và khởi động được xe.
6. Các linh kiện được dùng trong mạch điện của hệ thống
6.1. IC 74LS90
IC 74LS90 thuộc họ TTL có công dụng đếm mã nhị phân chia 10 mã hóa BCD. Cứ mỗi
xung vào thì IC 74LS90 đếm tiến lên 1 và được mã hóa ra 4 chân. Khi đếm đến 10 nó sẽ
reset và trở về ban đầu. IC 74LS90 này có ứng dụng rộng trong các mạch số ứng dụng đếm
10 và trong các mạch chia tần.

Hình 10: Biểu đồ trạng thái và sơ đồ kết nối chân của 74LS90
 MR1(2), MR2(3), MS1(6), MS2(7): bốn chân thiết lập.
 Khi đặt MR1 = MR2 = H (mức cao) thì bộ đếm được xóa về 0 và các đầu ra ở mức
thấp. MS1 và MS2 là chân thiết lâp trạng thái cao của đầu ra: Q A=QD=1, QB= QC=0.
 Chân NC bỏ trống
 Chân 1 và chân 14: chân nhận xung đếm CK.
 Chân 8,9,11,12: Ngõ ra QA, QD, QB, QC.
 Chân 5: Chân Vcc cấp nguồn 5V (4.75V – 5.25V)
 Chân 10: Chân Ground nối đất (0V)
6.2. IC OR: CD4071
Cổng OR là một loại mạch logic kỹ thuật số mà đầu ra của nó chỉ ở mức CAO (mức
logic 1) khi một hoặc nhiều đầu vào của nó ở mức CAO.

9
 Hình 11: Sơ đồ chân của IC CD4071
CD4071 là cổng logic 2 đầu vào. Cầu tạo gồm 4 cổng logic OR bên trong. Các cổng mức
logic như CD4071 và flip-flops đóng một vai trò rất quan trọng trong điện tử kỹ thuật số.

Chân Mô tả

1,6,10,15 Chân tín hiệu vào A

2,5,9,12 Chân tín hiệu vào B
3, 4, 10, 11 Chân tín hiệu ra Q
14 Chân Vcc cấp nguồn 5V
7 Chân Ground nối đất (0V)
Bảng mô tả chân IC CD4071

Thông số Giá trị

Điện áp hoạt động 5V
Dải điện áp hoạt động -0,5V đến + 20V
Dòng điện đầu vào DC ± 10mA
Công suất tiêu tán 500mW
Độ trễ 250ns (tối đa)
Bảng thông số hoạt động của IC CD4071

10
 6.3. IC AND: CD4081
Cổng AND là một trong những cổng logic chính. Nó có thể có hai hoặc nhiều đầu
vào. Nó chỉ cho đầu ra CAO khi tất cả các đầu vào này ở mức CAO.
Trong mạch sử dụng IC AND CD4081, có cấu tạo gồm 4 cổng logic AND bên trong.

Hình 12: Sơ đồ chân của IC CD4081

Chân Mô tả
1,5,8,12 Chân tín hiệu vào A(A1 – A4)
2,6,9,13 Chân tín hiệu vào B(B1 – B4)
3,4,10,11 Chân tín hiệu ra Q(Q1 – Q4)
14 Chân Vcc cấp nguồn
7 Chân Ground nối đất (0V)

Thông số Giá trị

Điện áp hoạt động 3 – 18V
Số cổng 4
Số tín hiệu đầu vào mỗi cổng 2
Dòng điện đầu vào DC ±6,8mA
Tốc độ truyền dữ liệu tối đa 8Mpbs
Phạm vi nhiệt độ hoạt động -55 đến 125oC
11
Bảng thông số hoạt động của IC CD4081
 6.4. IC 74HC85
IC 74HC85 chứa Bộ so sánh 4 bit có thể so sánh hai mã nhị phân, BCD hoặc các
mã đơn điệu khác và hiển thị ba kết quả độ lớn có thể có ở đầu ra, tức là A> B, A = B
và A <B. Và các đầu vào có trọng số là A [0: 3] và B [0: 3] trong đó A3 và B3 là MSB.
Bộ so sánh 74HC85 có thể hoạt động trong cả phân tầng nối tiếp cũng như xếp tầng
song song mà không cần sử dụng bất kỳ cổng kết nối bên ngoài nào.

Hình 13: Sơ đồ nguyên lí IC 74HC05

12
Biểu đồ trạng thái

Hình 14: Sơ đồ chân IC 74HC05

Sơ đồ kết nối chân
 Chân 2, 3, 4: Ngõ vào IA>B ,IA=B ,IA<B
 Chân 5, 6, 7: Ngõ ra QA>B ,QA=B ,QA<B
 Chân 8: chân ground nối đất ( 0V)
 Chân 9, 11, 14, 1: đầu vào từ B
 Chân 10, 12, 13, 15: đầu vào từ A
 Chân 16: chân VCC cấp nguồn 5V
6.5. Mạch hạ áp 12V thành 5V:
Do nguồn từ bình ac quy là nguồn 12V nên chúng ta cần một mạch hạ áp trước
khi đưa các tín hiệu vào bộ điều khiển

13
Hình 15: Sơ đồ nguyên lí mạch ổn áp dùng IC MC34063
 Mạch hạ áp sử dụng IC MC34063 để điều chỉnh dòng điện từ 12V của nguồn ắc
quy thành nguồn điện 5V cấp vào bộ điều khiển.
6.6. Mạch tăng áp 5V lên 12V
Bộ điều khiển xuất ra tín hiệu 5V để khởi động xe, nhưng mô tơ đề cần nguồn 12V
để có thế khởi động nên ở đầu ra của bộ điều khiển cần có một nguồn tăng áp từ 5V
thành 12V để điều khiển mô tơ đề

Hình 16: Mạch tăng áp 5-12V sử dụng IC 34063

Module tăng áp này sử dụng IC chính là IC 34063 để điều chỉnh điện áp từ 3.5-
40V thành điện áp 0-60V. Giá trị điện áp đầu ra được điều chỉnh thông qua biến trở
trên mạch.

14
IV. Mạch thực tế:

Hình 17: Mạch thực tế của hệ thống an toàn xe máy mô phỏng trên Protues
Ba tín hiệu dầu vào là 3 chân cắm ở trên bên trái. Chân bên cạnh 3 tín hiệu vào là
chân tín hiệu ra. Loa LS1 dùng để báo động khi khởi động sai.

15
V. Tài liệu tham khảo
Datasheet 7490
https://pdf1.alldatasheet.com/datasheet-pdf/view/5755/MOTOROLA/74LS90.html

Datasheet 4081
https://www.ti.com/lit/ds/symlink/cd4081b.pdf?ts=1622713166775&ref_url=https%253A
%252F%252Fwww.ti.com%252Fproduct%252FCD4081B

Datasheet 74HC85
https://assets.nexperia.com/documents/data-sheet/74HC_HCT85.pdf

https://vietnamnet.vn/vn/oto-xe-may/xe-may-tai-viet-nam-nhung-con-so-giat-minh-
327440.html
https://123docz.net/document/1300083-tim-hieu-ve-so-do-mach-dien-xe-honda.htm

16