PHAÀN 2:

TÍNH TOAÙN THIEÁT KEÁCOÅNG

TRUÏC BAÙNH LOÁP 40T

21
 Chöông 4: GIÔÙI THIEÄU CHUNG

4.1. Caáu taïo coång truïc

Coång truïc laø loaïi maùy truïc daïng caàu ñöôïc söû duïng chuû yeáu ôû ngoaøi trôøi,
phuïc vuï coâng taùc xeáp dôõ, laép ñaët haøng. Chuùng ta thöôøng gaëp coång truïc laøm
vieäc vaø söû duïng nhieàu trong caùc coâng tröôøng xaây döïng, caùc kho baõi loä thieân,
trong caùc beán caûng, ga, trong khai thaùc haàm moû, laâm saûn…
Ñaây laø moät trong caùc loaïi thieát bò chuyeân duøng toát nhaát laøm haøng baõi trong
caùc caûng container hieän nay . Ñöôïc thieát keá vôùi söùc naâng lôùn khoaûng treân 35
taán khaåu ñoä lôùn coù theå xeáp ñöôïc töø 6-8 haøng container, vaø coù theå xeáp choàng
ñöôïc 5,6 hay 6+ 1 taàng container .
Nguoàn daãn ñoäng chung söû duïng kieåu ñoäng cô diesel-maùy phaùt ñieän , sau
ñoù ñieän seõ ñöôïc cung caáp cho toaøn boä hoaït ñoäng cuûa coång truïc.
Tuøy thuoäc vaøo keát caáu caàu maø coång truïc chia ra laøm hai loaïi:1 daàm vaø 2 daàm.
- Xe laên cuûa coång truïc 1 daàm ñöôïc caáu taïo vôùi nhöõng boä phaän treo duøng ray
ñôn khi taûi troïng naâng töø 5÷10 taán.
- Tröôøng hôïp caàu 1 daàm vôùi taûi troïng lôùn hôn, ngöôøi ta duøng xe laên kieåu
treo treân hai ray, kieåu coâng xoân hay khoâng coâng xoân treo. ÔÛ coång truïc vôùi
caàu hai daàm xe laên töông töï nhö caàu truïc.
- Coång truïc 2 daàm: duøng xe con töông töï vôùi caàu truïc. Xe con thöôøng töï
haønh nhôø cô caáu daãn ñoäng gaéng tröïc tieáp leân noù hoaëc daãn ñoäng baèng caùp keùo
vôùi boä tôøi ñöôïc coá ñònh treân keát caáu kim loïai.
- Coång truïc 2 daàm: xe con di chuyeån treân ray,hay xích.Xe con di chuyeån
treân ray thì deã cheá taïo vaø giaù thaûnh reû hôn xe con di chuyeån treân xích,nhöng
ngöôïc laïi neáu xe con di chuyeån treân xích thì coù theå xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc
vò trí cuûa xe con.
- Tröôøng hôïp söû duïng caùp keùo xe con coù khoái löôïng nhoû hôn nhöng khoâng
thuaän tieän trong söû duïng, baûo döôõng vì daây caùp mau moøn vaø deã truøng.
*Öu ñieåm cuûa coång truïc: Keát caáu ñôn giaûn, ñoä tin caäy vaø tính oån ñònh
cao trong quaù trình laøm vieäc, taûi troïng naâng vaø chieàu cao naâng khoâng ñoåi
trong vuøng hoaït ñoäng cuûa noù.
- Taát caû caùc loaïi coång truïc, tuøy thuoäc muïc ñích söû duïng maø coù caùc thoâng soá
cô baûn (chieàu cao naâng H, taàm roäng L, taûi troïng naâng Q) coù theå thay ñoåi ñöôïc
khi caàn thieát.
- Ngaøy nay ngöôøi ta coøn nghieân cöùu taêng hieäu quaû söû duïng caùc coång truïc ñaõ
coù. Vieäc hieän ñaïi hoùa coång truïc cho pheùp gia taêng taûi troïng naâng, nhòp vaø
chieàu cao naâng cuûa chuùng. Chaúng haïn chæ caàn gia coá caùc phaàn noái cuûa xaø

22
ngang cuûa coång truïc loïai K-183 maø taûi troïng naâng cuûa noù taêng leân töø 18÷25
taán.
- Gaàn ñaây, vieäc caûi tieán coång truïc vaø vieäc taêng khaû naêng mang taûi cuûa xaø
ngang baèng caùch taïo ra öùng löïc ban ñaàu cuûa xaø ngang, ñeàu taïo bôûi caùc ñoái
troïng thoâng qua caùc thanh giaèng.
- Vôùi phöông phaùp taïo öùng suaát ban ñaàu thì vôùi coång truïc hieän coù, ngöôøi ta
coù theå taêng taûi troïng cuûa noù leân töø 1,5÷2 taán. Hoaëc cuøng vôùi taûi troïng naâng
nhö vaäy, nhòp cuûa noù lôùn hôn vaø khoái löôïng cuûa noù nhoû hôn kieåu cuõ. Ñieàu
naøy coù yù nghóa raát lôùn trong vieäc giaûm giaù thaønh cheá taïo, vaät lieäu ñöôïc söû
duïng coù hieäu quaû hôn.
4.2. Tìm hieåu moät soá daïng coång truïc ñieån hình
- Tuøy theo coâng duïng, taûi troïng vaø taàm roäng keát caáu kim loïai cuûa coång truïc
coù theå chia laøm 2 loaïi:
• Loaïi coång truïc (hoaëc caàu truïc) 1 daàm khi chòu taûi troïng nhoû (Q=1÷5 taán)
vaø taàm roäng khoâng lôùn laém (L = 5÷15 meùt).
• Theo taøi lieäu [5] loaïi coång truïc (hoaëc caàu truïc) 2 daàm duøng khi taûi troïng
naâng lôùn hôn 5 taán vaø taàm roäng lôùn hôn 8 meùt.
- Theo nhieäm vuï luaän vaên toát nghieäp ta phaûi thieát keá coång truïc Q=40 taán,
taàm roäng L=23,47 meùt.
- Do taûi troïng naâng cuûa coång truïc ta thieát keá coù taûi troïng naâng Q=40 taán neân
ta choïn keát caáu kim loaïi 2 daàm vaø cô caáu naâng xe laên vì thöïc teá hieän nay
loaïi palaêng coù taûi troïng naâng lôùn nhö vaäy raát hieám.
- Theo yeâu caàu ñeà taøi, döïa treân caùc thoâng soá veà söùc naâng Q, taàm roäng L vaø
kieåu coång truïc ñaõ choïn sô boä ôû treân, ta seõ ñi saâu vaøo nghieân cöùu tìm hieåu loaïi
coång truïc 2 daàm caàn thieát keá.
- Döïa theo caùc taøi lieäu vaø moät soá loaïi coång truïc thöïc teá coù söùc naâng vaø taàm
roäng töông ñöông, ta choïn moät phöông aùn thöïc thi nhaát ñeå coù theå ñaùp öùng caùc
yeâu caàu kyõ thuaät, thuaän lôïi veà kinh teá, deã cheá taïo vaø söû duïng.
- Keát caáu kim loaïi coång truïc (hoaëc caàu truïc) 2 daàm coù 2 loaïi: loaïi daàm chính
tieát dieän hoäp vaø loaïi coù tieát dieän kieåu giaøn. Ngoaøi ra coøn döïa vaøo khoaûng
caùch giöõa 2 chaân coång so vôùi taàm roäng maø ta coù 2 loaïi sau:
• Coång truïc 2 daàm khoâng coâng xoân (khoaûng caùch giöõa hai chaân coång baèng
khoaûng taàm roäng). Coù ñoä cöùng vöõng cao, taûi troïng naâng lôùn neân hieän nay
ñöôïc söû duïng raát roäng raõi. Daàm chính coù theå cheá taïo vôùi daïng hoäp hay daïng
giaøn.

23
•
Xe laên

Daàm chính

Chaân coång

Coång truïc hai daàm khoâng coâng xoân

• Coång truïc 2 daàm coâng xoân (khoaûng caùch giöõa 2 chaân coång nhoû hôn taàm
roäng). Coù ñoä cöùng vöõng keùm hôn, taûi troïng nhoû hôn loaïi khoâng coâng xoân.
Tuy nhieân loaïi naøy coù maët baèng söû duïng ít hôn loaïi khoâng coâng xoân maø coù
taàm roäng lôùn, chæ söû duïng khi coù yeâu caàu hoaëc khi coù yeâu caàu maët baèng nhoû
heïp maø caàn khoâng gian laøm vieäc roäng. Daàm chính cuõng coù theå cheá taïo baèng
theùp taám vôùi daïng hoäp hay daïng giaøn.

24
 Xe laên Daàm chính

Chaân coång

Coång truïc hai daàm coâng xoân.

- Qua moät soá coång truïc ñieån hình ñaõ neâu ôû treân, ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa
ñeà taøi, söû duïng xe laên naâng vaät Q=40 taán maø vaãn ñaûm baûo veà yeâu caàu veà kyõ
thuaät, phuø hôïp vôùi keát caáu ôû treân, ta choïn kieåu coång truïc caàn thieát keá laø loaïi
coång truïc 2 daàm, daïng hoäp khoâng coâng xoân vôùi xe laên chaïy treân ray ñaët treân
daàm chính.

4.3. Thoâng soá cô baûn,caáu taïo- nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa caùc cô caáu
4.3.1. Caáu taïo:
Caáu taïo toång theå cuûa coång truïc ñöôïc theå hieän treân baûn veõ toång theå. Cô caáu
naâng vaø cô caáu di chuyeån xe laên ñaët treân moät xe laên. Xe laên chaïy treân 2
ñöôøng xích laép treân 2 baûn caùnh treân cuûa 2 daàm chính. Keát caáu theùp cuûa coång
truïc bao goàm: daàm chính, giaèng daàm, chaân coång, thanh giaèng chaân coång, giaù
baùnh xe di chuyeån coång.
4.3.2. Cô caáu naâng:
- Ñoäng cô: Ñoäng cô ñieän AC 350, 200 KW, 1000 voøng/phuùt. Trong ñoäng cô
coù boä ñeám xung (ñeám soá voøng quay cuûa tang naâng hay cuûa caùp) coù taùc duïng
töï ñoäng döøng vieäc naâng khi quaù taûi.
- Khôùp noái: Trong cô caáu naâng söû duïng khôùp noái raêng ñeå truyeàn moment töø
truïc ñoäng cô sang hoäp giaûm toác.
- Phanh: Phanh ñóa thuûy löïc ñieän xoay chieàu, loaïi thöôøng ñoùng chæ môû ra khi
ñoäng cô hoaït ñoäng.
- Hoäp giaûm toác: Hoäp giaûm toác baùnh raêng truï 2 caáp.
- Tang naâng: Loaïi tang naâng coù 4 ñöôøng caùp ñi veà tang.

25
- Puly: Heä thoáng puly trong cô caáu naâng coù taùc duïng daãn caùp ñi vaøo caùc
puly cuûa ngaùng sao cho caân baèng vaø taêng boäi suaát (a = 2).
- Caùc coâng taéc giôùi haïn: Coù 3 loaïi coâng taéc giôùi haïn:
+ Coâng taéc giôùi haïn loaïi cam quay: Töï ñoäng giaûm toác ñoä vaän haønh khi
naâng haï, töï ñoäng döøng cô caáu naâng khi vöôït quaù chieàu cao naâng hoaëc haï quaù
thaáp.
+ Coâng taéc giôùi haïn ñeám taûi: Töï ñoäng döøng khaån caáp vieäc naâng haï khi bò
quaù taûi.
+ Coâng taéc ñeám xung vaø kieåm tra toác ñoä: Töï ñoäng döøng vieäc naâng vaø haï.
- Cô caáu naâng ñöôïc ñaët treân xe con, khi ñoäng cô hoaït ñoäng truyeàn momen
ñeán hoäp giaûm toác qua khôùp noái, momen ra hoäp giaûm toác truyeàn ñeán truïc tang
laøm tang quay. Ñaàu kia cuûa tang coù gaén caùc coâng taéc giôùi haïn: coù 3 loaïi coâng
taéc giôùi haïn.
+ Coâng taéc giôùi haïn loaïi cam quay: Töï ñoäng giaûm toác ñoä vaän haønh khi
naâng haï, töï ñoäng döøng cô caáu naâng khi vöôït quaù chieàu cao naâng hoaëc haï quaù
thaáp.
+ Coâng taéc giôùi haïn ñeám taûi: Töï ñoäng döøng khaån caáp vieäc naâng haï khi bò
quaù taûi.
+ Coâng taéc ñeám xung vaø kieåm tra toác ñoä: Töï ñoäng döøng vieäc naâng vaø haï
heä thoáng caùp qua puli daãn höôùng ñeán ngaùng giuùp cho vieäc naâng haï ngaùng.
- Ñeå giuùp cho vieäc naâng haï container an toaøn, thaäm chí khi nguoàn naêng
löôïng cho caàn hoaït ñoäng bò ngaét, treân truïc ñoäng cô seõ laép boä phanh ñóa thuûy
löïc ñieän xoay chieàu.
- Khi ñoäng cô ñöôïc cung caáp ñieän phanh ñóa seõ töï môû, ñoäng cô truyeàn
momen xoaén cho ñaàu vaøo hoäp giaûm toác thoâng qua khôùp noái.
- Ñeå an toaøn cho thieát bò treân phanh, rôle quaù doøng seõ choáng laïi söï quaù taûi
khi naâng vôùi toác ñoä cao. Rôle ly taâm seõ döøng laïi khi haï xuoáng vôùi toác ñoä quaù
cao. Ngoaøi ra, coâng taéc giôùi haïn aên khôùp baùnh raêng duøng cho vieäc döøng laïi
khi naâng vöôït quaù chieàu cao qui ñònh.
- Theâm vaøo ñoù, cô caáu naâng coøn ñöôïc gaén coâng taéc giôùi haïn loaïi ñeám voøng.
Coâng taéc naøy coù taùc ñoäng gioáng nhö coâng taéc giôùi haïn aên khôùp baùnh raêng,
nhöng noù chæ hoaït ñoäng khi coâng taéc giôùi haïn aên khôùp bò hoûng vaø noù seõ laøm
cho taát caû vieäc vaän haønh coång truïc bao goàm vieäc naâng haï bò döøng laïi.
* Nguyeân lyù hoaït ñoäng:
Khi ñieàu khieån cho ñoäng cô laøm vieäc thì ñieän ñi vaøo ñoäng cô ñieän cuûa cô
caáu naâng ñoàng thôøi doøng ñieän ñi vaøo phanh ñóa laøm phanh môû ra, moâment
quay ñöôïc truyeàn qua hoäp giaûm toác baùnh raêng truï, khôùp noái ñeán laøm vaønh
tang quay ñeå quaán hoaëc nhaû caùp naâng thöïc hieän thao taùc naâng haï vaät. Khi caàn

26
döøng cô caáu ôû moät vò trí baát kyø thì nhaû nuùt ñieàu khieån, cô caáu maát ñieän,
phanh töï ñoäng ñoùng laïi, cô caáu ñöôïc haõm laïi moät caùch chaéc chaén.
4.3.3 Cô caáu di chuyeån xe con
* Ñaëc ñieåm, caáu taïo caùc boä phaän:
- Ñoäng cô: Ñoäng cô ñieän AC340, 37KW, 1500 voøng/phuùt. Trong doäng cô coù
boä phaän phanh ñóa ñieän töø loaïi thöôøng ñoùng ñöôïc ñieàu khieån baèng doøng ñieän
moät chieàu.
- Khôùp noái: khôùp noái voøng ñaøn hoài duøng truyeàn chuyeån ñoäng töø truïc ñoäng
cô sang hoäp giaûm toác vaø khôùp noái raêng töø truïc ra cuûa hoäp giaûm toác cho truïc
truyeàn ñeå maø daãn ñoäng baùnh xe.
- Hoäp giaûm toác: Hoäp giaûm toác baùnh raêng truï 2 caáp.
- Baùnh xích: Goàm coù 4 cuïm baùnh xích,moãi cuïm baùnh xích goàm 3 baùnh xích
ñeå daãn ñoäng xe con treân 2 ñöôøng xích, coù theâm 2 con laên ôû moãi cuïm baùnh
xích duøng ñeå daãn höôùng.
- Caùc truïc baùnh xích vaø cuïm baùnh xích di chuyeån. Truïc baùnh xích ñöôïc laép
treân caùc goái ñôõ truïc, caùc goái ñôõ truïc ñöôïc lieân keát vôùi khung xe laên baèng
buloâng baùnh xe ñöôïc laép treân goái ñôõ baèng bu loâng.
- Coâng taéc giôùi haïn: Treân xe con coù 2 coâng taéc giôùi haïn: moät coù taùc duïng
giaûm toác ñoä di chuyeån xuoáng 2,5%, moät coù taùc duïng döøng laïi khaån caáp. Hai
coâng taéc naøy chæ hoaït ñoäng khi xe con chaïy ñeán cuoái ñaàu 2 ñöôøng xích.
- Boä giaûm chaán: Boä giaûm chaán baèng cao su laép ôû xe con vaø ñaàu cuoái caùc
daàm.

* Nguyeân lyù hoaït ñoäng:

Cô caáu di chuyeån xe con ñöôïc ñaët treân khung cuûa xe con vaø laép vaøo heä
thoáng laùi. Khi ñoäng cô ñieän hoaït ñoäng seõ truyeàn momen xoaén qua hoäp giaûm
toác ñeán caùc khôùp raêng vaø truïc caùc ñaêng, truïc cuûa baùnh xích vaø laøm cho baùnh
xích quay. Xe con di chuyeån vôùi vaän toác 70 m/phuùt.
4.3.4. Cô caáu di chuyeån coång truïc:
Cô caáu di chuyeån coång ñöôïc laép bôûi 4 caëp baùnh xe vaø truïc baùnh xe thoâng
qua ñoäng cô, hoäp giaûm toác baùnh raêng vaø xích voøng.Vaän toác di chuyeån cuûa
coång truïc laø 130 m/phuùt.
Trong khi di chuyeån, coång truïc chæ coù theå di chuyeån theo 2 höôùng, do 8
baùnh loáp chæ coù theå xoay ñoàng thôøi ôû 2 vò trí 0° vaø 90°.
Theo quan ñieåm veà tuoåi thoï cuûa baùnh, coång truïc neân di chuyeån trong
tröôøng hôïp khoâng coù mang taûi. Ôû moãi baùnh xe ñeàu coù caùc boä phaän baûo veä an
toaøn ñeå con ngöôøi traùnh ñöôïc tai naïn khi coång truïc di chuyeån ôû saân baõi
container.

27
 Cô caáu di chuyeån coång truïc.
4.3.5. Keát caáu theùp coång truïc:
* Daàm chính:
- Daàm chính laø moät boä phaän chính hôïp thaønh keát caáu theùp cuûa coång truïc.
Daàm coù nhieäm vuï chòu löïc cuûa coång truïc vaø ñöôøng chaïy cho xe laên. Daàm
chính coù caáu taïo goàm 2 hoäp chòu löïc ñaët song song nhau vaø caùch nhau
6400mm, moãi hoäp coù tieát dieän chöõ nhaät 600x1450mm. Hai hoäp naøy ôû hai ñaàu
ñöôïc lieân keát vôùi nhau baèng caùc taám oáp. Toaøn boä daàm chính coù keát caáu nhö
moät caùi caàu.
- Moãi hoäp ñöôïc cheá taïo baèng phöông phaùp haøn töø caùc taám tole. Baûn caùnh
treân vaø baûn caùnh döôùi daøy 16mm, baûn buïng cuûa hoäp ñeàu laøm töø tole coù ñoä
daøy 12mm. Tính theo chieàu daøi thì theo taàm roäng cuûa coång truïc cöù caùch
2000mm coù boá trí moät vaùch ngaên lôùn vaø cöù 2000mm boá trí moät vaùch ngaên
nhoû xen keû nhau. Caùc vaùch ngaên naøy taêng ñoä cöùng vaø ñoä oån ñònh cho caùc hoäp
chòu löïc. Phaàn treân maët coù boá trí ñöôøng chaïy cho xe laên. Caùc ñöôøng xích naøy
caùch nhau 6400mm, ñöôïc ñaët treân baûn caùnh treân cuûa daàm chính vaø ñöôøng
xích lieân keát vôùi baûn caùnh treân baèng phuông phaùp haøn. ÔÛ baûn caùnh treân cuûa
hai daàm coù haønh lang thuaän tieän cho vieäc kieåm tra baûo döôõng coång truïc.
* Giaèng daàm:
Giaèng daàm coù nhieäm vuï laøm khaâu lieân keát hai chaân coång laïi vôùi nhau,
ñoàng thôøi cuõng laøm taêng ñoä cöùng vöõng cho coång. Hai daàm keát hôïp vôùi hai
giaèng daàm taïo thaønh moät boä khung raát vöõng chaéc. Giaèng daàm ñöôïc lieân keát
vôùi daàm baèng caùc taám baùt coù baét buloâng ñöôïc theå hieän nhö baûn veõ.
* Chaân coång:
- Coång truïc coù 4 chaân coång, caùc chaân coång naøy coù nhieäm vuï tieáp nhaän löïc
töø daàm chính qua caùc baùt lieân keát vaø qua caùc choát ñeå truyeàn xuoáng giaù baùnh
xe di chuyeån coång truïc, qua caùc baùnh xe maø truyeàn xuoáng neàn moùng.

28
- Chaân coång coù caáu taïo goàm 4 hoäp chòu löïc ñaët song song nhau cao 20 960
mm ñöôïc cheá taïo baèng phöông phaùp haøn töø caùc taám tole. Baûn caùnh treân vaø
baûn caùnh döôùi daøy 12mm, baûn buïng cuûa hoäp ñeàu laøm töø tole coù ñoä daøy 10mm
* Giaù cuïm baùnh xe di chuyeån coång:
Toaøn boä coång truïc coù 4 cuïm giaù baùnh xe di chuyeån coång. Giaù cuïm baùnh
xe di chuyeån coång coù nhieäm vuï tieáp nhaän löïc töø daàm chính qua chaân coång
truyeàn xuoáng. Ngoaøi ra giaù cuïm baùnh xe coøn coù nhieäm vuï laø nôi ñeå laép cuïm
baùnh xe di chuyeån coång truïc vaø lieân keát
* Thanh giaèng chaân coång:
Coång truïc coù 2 thanh giaèng chaân coång, moãi thanh giaèng lieân keát 2 chaân
cuøng beân vôùi nhau. Thanh giaèng ñöôïc cheá taïo töø theùp oáng coù ñöôøng kính
φ150mm, daøi 4975mm. Thanh giaèng lieân keát vôùi chaân coång baèng bu loâng.
* Cabin:
- Khung cabin ñöôïc taïo thaønh töø caùc thanh theùp goùc ñeàu caïnh, lieân keát vôùi
nhau baèng phöông phaùp haøn. Caùc taám lôïp cabin laø caùc taám kính trong suoát
giuùp cho ngöôøi laùi coù theå nhìn thaáy moïi phía ôû beân döôùi.
- Cabin lieân keát ñöôïc vôùi daàm chính nhôø caùc tai haøn ôû traàn cuûa cabin. Ngoaøi
ra treân daàm chính cuõng coù khung giaøn ñeå baét ñöôïc caùc tai lieân keát ñoù baèng
buloâng. Ñeå leân ñöôïc cabin, töø chaân coång coù moät caàu thang, töø caàu thang coù
moät haønh lang daãn vaøo cabin. Ñoàng thôøi cuõng taïi haønh lang naøy coù theâm moät
caàu thang nöõa ñi leân daàm chính ñeå quan saùt kieåm tra hay baûo döôõng coång
truïc.
4.3.6. Ñaëc tính kyõ thuaät.

Loaïi coång truïc RTG.

Cheá ñoä laøm vieäc cuûa taát caû caùc cô caáu trung bình 25%.

Söùc naâng 40 taán.

Chieàu cao naâng 18,2 meùt.

Toác ñoä naâng 26 m/ phuùt.

Toác ñoä di chuyeån xe laên 70m/ phuùt.

Toác ñoä di chuyeån coång truïc 130m/ phuùt.

Chieàu daøi toaøn boä 25,129 m.

Chieàu roäng 13,63 m .

Chieàu cao 25,320 m.
4.4.Ñaëc ñieåm chung:
4.4.1. Ñaëc ñieåm chung:
- Keát caáu kim loaïi cuûa maùy truïc laø phaàn chieám nhieàu kim loaïi nhaát trong
toaøn boä maùy truïc (gaàn 79% khoái löôïng chung, 21% coøn laïi laø caùc boä phaän
khaùc).

29
- Keát caáu kim loaïi quyeát ñònh ñaùng keå ñeán khoái löôïng, giaù thaønh, ñoä tin caäy
vaän haønh cuûa maùy truïc. Noù laøm vieäc trong ñieàu kieän taùc ñoäng phöùc taïp cuûa
caùc loaïi taûi troïng khaùc nhau cuûa moâi tröôøng xung quanh vaø phaûi thoûa maõn
caùc yeâu caàu veà tính beàn vaø oån ñònh cuûa maùy truïc cuõng nhö yeâu caàu veà maëc
kinh teá (giaù thaønh thaáp). Vì theá, ñeå keát caáu kim loaïi hôïp lyù phaûi thieát keá vaø
tính ñuùng phaàn keát caáu kim loaïi cuûa maùy. Ngoaøi vieäc baûo ñaûm ñoä beàn khi
laøm vieäc, keát caáu kim loaïi caàn deã gia coâng, ñeïp, giaù thaønh thaáp, dieän tích
chòu gioù nhoû, beà maët ngoaøi cuûa keát caáu caàn phaûi phaúng ñeå deã daøng trong vieäc
sôn vaø baûo quaûn.
- Keát caáu kim loaïi cuûa daàm caàu coù hai loaïi chính : kieåu tieát dieän hình hoäp
vaø kieåu khung giaøn.
- Ngoaøi ra ngöôøi ta coøn duøng keát caáu töø caùc theùp oáng coù ñöôøng kính khaùc
nhau vaø coù loaïi duøng daàm coù daïng phöùc taïp.
4.4.2. Keát caáu kieåu hình hoäp.
Loaïi naøy söû duïng theùp taám hay proâfin uoán haøn laïi vôùi nhau.

Maët caét ngang cuûa daàm daïng hoäp.

*Öu ñieåm:
- Loaïi daàm kieåu naøy coù öu ñieåm laø deã cheá taïo, coù khaû naêng söû duïng moät
khoái löôïng lôùn söï töï ñoäng hoùa vaø cô khí hoùa khi laép raùp, söû duïng caùc phöông
phaùp coâng ngheä tieân tieán veà haøn vaø caét. Caáu truùc hoäp cho pheùp söû duïng caùc
taám moûng töø 3÷5 ly, giaûm dieän tích sôn phuû gaàn hai laàn so vôùi caáu keát giaøn
coù cuøng thoâng soá kyõ thuaät, soá danh muïc proâfin vaø teân goïi caùc chi tieát ít hôn
kieåu giaøn. Loaïi daàm hoäp coù ñoä cöùng theo phöông thaúng ñöùng vaø phöông naèm
ngang vaø ñoàng thôøi döôùi taùc duïng cuûa momen uoán vaø xoaén, chòu beàn moûi toát
hôn kieåu giaøn.
*Nhöôïc ñieåm:
Neáu cuøng thoâng soá kyõ thuaät nhö nhau thì kieåu hoäp naëng neà hôn so vôùi
kieåu khung giaøn vaø khi laøm vieäc ngoaøi trôøi thì daàm kieåu hoäp caûn gioù nhieàu
hôn.

30
4.4.3. Keát caáu kim loaïi kieåu khung giaøn.
Loaïi naøy söû duïng theùp caùn, theùp ñònh hình, thanh hay oáng.

Maët caét ngang cuûa daàm daïng daàm giaøn.

* Öu ñieåm:
- Keát caáu kieåu khung giaøn nheï hôn keát caáu kieåu hoäp vôùi cuøng thoâng soá kyõ
thuaät. Kim loaïi söû duïng hôïp lyù hôn.
- Khi laøm vieäc ngoaøi trôøi thì loaïi naøy caûn gioù ít hôn. Keát caáu khung giaøn
ñöôïc söû duïng roäng raõi trong ngaønh maùy truïc.
* Nhöôïc ñieåm:
- Ñoä cöùng vöõng keùm hôn kieåu hoäp, veà maët coâng ngheä cheá taïo khoâng thuaän
tieän, phöùc taïp do maát coâng nhieàu veà laáy daáu naén söûa. Do phaûi caét nhieàu ñoaïn
phoâi neân gaây ra phí toån veà kim loaïi lôùn. Keát caáu kieåu giaøn chöùa moät soá lôùn
caùc phaàn töû vaø caùc cuïm chi tieát, nhieàu chi tieát nhoû (caùc baûn noái, caùc taám lieân
keát, caùc taám oáp…). Maët khaùc khoâng theå duøng phöông phaùp haøn töï ñoäng vì caùc
moái haøn ngaén, laïi phaân boá trong caùc maët phaúng khaùc nhau do ñoù ñoøi hoûi thôï
phaûi coù tay ngheà cao. Söï hieän dieän cuûa caùc khe raõnh, caùc goùc keït laøm khoù
khaên cho vieäc sôn vaø baûo quaûn, laøm giaûm khaû naêng chòu moøn, beàn moûi cuûa
caáu keát.
- Ngaøy nay, vôùi khaû naêng cuûa ngaønh coâng ngheä gia coâng aùp löïc ngaøy caøng
phaùt trieån, ngöôøi ta söû duïng caùc daïng profin daäp hình ñeå cheá taïo keát caáu kim
loaïi cho maùy truïc. Daïng naøy cöùng vöõng hôn, kim loaïi söû duïng hôïp lyù hôn.
* Qua phaân tích nhöõng öu, nhöôïc ñieåm cuûa caùc kieåu keát caáu kim loaïi, moãi
loaïi keát caáu ñeàu coù caùc thuaän lôïi vaø khoâng thuaän lôïi khaùc nhau.
Tuy nhieân, ñeå ñaùp öùng yeâu caàu kyõ thuaät cuõng nhö veà caùc maët chaúng haïn
nhö: giaù thaønh thaáp maø vaãn baûo ñaûm yeâu caàu veà kyõ thuaät, taän duïng ñöôïc vaät
lieäu coù saün, ta choïn keát caáu kim loaïi cuûa coång truïc laø loaïi hai daàm, daïng daàm
hoäp, vôùi xe laên di chuyeån treân ñöôøng chaïy ñaët treân daàm chính, ôû hai ñaàu daàm

31
coù giaèng daàm nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa coång truïc ñaõ ñaët ra: taàm roäng
23,47m, chieàu cao naâng 18,2 m vaø taûi troïng naâng 40 taán.
4.4.4. Keát caáu daàm chính.
- Daàm chính laø moät boä phaän chính hôïp thaønh keát caáu theùp cuûa coång truïc.
Maët treân cuûa daàm chính seõ phaûi chòu löïc töø xe laên truyeàn xuoáng.
- Qua tham quan thöïc teá moät soá coång truïc vaø caùc taøi lieäu, ta thaáy keát caáu
kim loaïi daàm chính ñeå xe laên chaïy treân noù trong quaù trình laøm vieäc thöôøng
duøng nhö sau:
♦ Daàm chính coù caáu taïo goàm hai hoäp chòu löïc ñaët song song nhau, moãi hoäp
coù tieát dieän hình chöõ nhaät. Hai hoäp naøy ôû hai ñaàu ñöôïc lieân keát vôùi nhau
baèng caùc daàm cuõng coù daïng hoäp.Toaøn boä daàm chính coù keát caáu nhö moät
caùi caàu.
♦ Moãi hoäp chòu löïc ñöôïc cheá taïo baèng phöông phaùp haøn töø caùc theùp taám.
Ñeå taêng theâm ñoä cöùng vaø ñoäø oån ñònh cho caùc hoäp chòu löïc, ta boá trí caùc
vaùch ngaên lôùn vaø vaùch ngaên nhoû xen keõ nhau.
♦ ÔÛ phaàn treân cuûa hai hoäp chòu löïc coù môû roäng theo chieàu ngang ra phía
ngoaøi moät phaàn ñeå laøm loái ñi phuïc vuï cho vieäc ñi laïi baûo döôõng coång
truïc.
- Ngoaøi ra, daàm chính cuõng coù theå cheá taïo baèng hai theùp I cuøng vôùi hai taám
theùp taám lôïp ôû maët treân vaø maët döôùi laøm thaønh daïng hoäp. Caùch cheá taïo naøy
töông ñoái ñôn giaûn vaø nhanh choùng nhöng chæ duøng vôùi caàu truïc, coång truïc coù
troïng taûi nhoû. Trong tröôøng hôïp cuûa ta, do yeâu caàu troïng taûi lôùn neân ta khoâng
söû duïng keát caáu daïng naøy ñöôïc.
4.4.5. Keát caáu chaân coång.
- Chaân coång coù nhieäm vuï tieáp nhaän löïc töø daàm chính qua caùc moái lieân keát
vôùi daàm chính ñeå truyeàn xuoáng giaù baùnh xe di chuyeån, qua baùnh xe maø
truyeàn xuoáng neàn moùng.
Keát caáu chaân coång coù nhieàu loaïi, ôû ñaây ta choïn chaân coång theo kieåu phoå bieán
nhaát laø kieåu coù hai chaân ôû hai ñaàu daàm.
- Chaân coång coù theå laøm baèng theùp oáng, theùp taám, hoaëc theùp hình … Ñaàu treân
cuûa chaân coång lieân keát vôùi xaø ngang thoâng qua moái lieân keát haøn, buloâng hoaëc
choát lieân keát. Ñaàu döôùi lieân keát vôùi khung di chuyeån thoâng qua bích lieân keát
laøm baèng theùp taám daøy.
- Keát caáu kim loaïi cuûa chaân coång coù theå laø theùp hình [ uùp vaøo trong taïo
thaønh maët phaúng. Hoaëc chaân coång coù theå laøm baèng theùp taám haøn laïi thaønh
hình hoäp.
* Lieân keát chaân coång vôùi xaø ngang:
Taát caû caùc loaïi coång truïc coù 2 daïng lieân keát xaø ngang vôùi chaân coång laø:

32
- Caû 2 chaân coång ñöôïc noái cöùng vôùi daàm chính.
- Moät chaân noái cöùng vôùi daàm chính, moät chaân noái meàm vôùi daàm chính.
Lieân keát naøy xeùt trong maët phaúng coång.
- Phöông aùn moät chaân noái cöùng moät chaân noái meàm vôùi daàm chính.
Phöông aùn naøy duøng cho loaïi coång truïc coù taàm roäng lôùn vaø laøm vieäc nhieàu,
khaéc phuïc caùc sai soá trong quaù trình laøm vieäc cuõng nhö cheá taïo. Do taùc duïng
troïng löôïng cuûa baûn thaân daàmvaø do aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng (kim loaïi bò
giaõn nôû do nhieät) neân khoûang caùch giöõa chaân coång taâm 2 baùnh xe.
4.4.6. Keát caáu gía cuïm baùnh xe di chuyeån.
- Toaøn boä coång truïc goàm coù 4 cuïm giaù baùnh xe di chuyeån coång truïc. Giaù
cuïm baùnh xe di chuyeån coù nhieäm vuï tieáp nhaän löïc töø daàm chính qua chaân
coång truyeàn xuoáng. Ngoaøi ra giaù cuïm baùnh xe di chuyeån coøn laø nôi ñeå gaù laép
cuïm baùnh xe vaø giaèng chaân coång.
Toaøn boä giaù cuïm baùnh xe di chuyeån laø moät keát caáu theùp haøn vaø ñöôïc gia
cöôøng bôûi caùc gaân taêng cöùng.
- Giaù cuïm baùnh xe di chuyeån thöôøng laø daïng hoäp, keát caáu phoå bieán laø loaïi
theùp taám haøn gheùp laïi vôùi nhau taïo thaønh daïng hoäp. Trong quaù trình cheá taïo
coù nhieàu thuaän lôïi vaø taän duïng ñöôïc keát caáu naøy trong vieäc laép ñaët caùc boä
phaän khaùc coù lieân quan nhö cuïm ñoäng cô giaûm toác vaø cuïm baùnh xe, ñoàng thôøi
taïo thaønh maët phaúng deã daøng lieân keát vôùi chaân coång. Do ñoù ta choïn keát caáu
giaù cuïm baùnh xe di chuyeån theo daïng naøy.
4.4.7. Lieân keát chaân coång vôùi daàm chính.
Taát caû caùc loaïi coång truïc coù caùc daïng lieân keát xaø ngang vôùi chaân coång laø:
+ Caû hai chaân coång ñöôïc noái cöùng vôùi daàm chính.
+ Moät chaân noái cöùng vôùi daàm chính, moät chaân noái meàm vôùi daàm chính.
Lieân keát naøy xeùt trong maët phaúng coång.
+ Caû hai chaân coång noái meàm vôùi daàm chính.
a. Phöông aùn moät chaân noái cöùng vaø moät chaân noái meàm vôùi daàm chính:
Phöông aùn naøy duøng cho coång truïc coù taûi troïng naâng lôùn, nhòp lôùn vaø laøm
vieäc nhieàu, khaéc phuïc ñöôïc sai soá trong quaù trình laøm vieäc cuõng nhö cheá taïo.
Döôùi taùc duïng cuûa troïng löôïng baûn thaân, do aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng (kim
loaïi daõn daøi do nhieät ñoä, do ñoä luùn cuûa ñöôøng) maø khoaûng caùch giöõa hai chaân
coång (taâm hai baùnh xe) sai leäch nhau.
- Neáu khe hôû giöõa baùnh xích vaø xích khoâng ñuû lôùn seõ sinh ra tröôøng hôïp gôø
baùnh xích bò cheøn vôùi xích, taêng caûn trôû trong quaù trình di chuyeån vaø laøm
baùnh xích mau moøn. Lieân keát loaïi naøy seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm treân.
Tuy nhieân ñoä cöùng vöõng cuûa coång truïc keùm hôn so vôùi loaïi coång coù hai chaân
noái cöùng vôùi daàm chính. Keát caáu kim loaïi lôùn vaø cheá taïo phöùc taïp.

33
 Taàm roäng

Phöông phaùp lieân keát moät chaân noái cöùng, moät chaân noái meàm.
b. Phöông aùn caû hai chaân noái cöùng vôùi daàm chính:
- Theo phöông aùn naøy caû hai chaân ñöôïc noái cöùng vôùi xaø ngang trong maët
phaúng coång. Vì vaäy, sau khi laép ñaët thì khoaûng caùch giöõa hai chaân laø coá ñònh .
- Theo phöông aùn naøy thì trong quaù trình laøm vieäc seõ coù nhöõng nhöôïc ñieåm
veà nhöõng sai soá nhö ñaõ phaân tích ôû phöông aùn treân maø loaïi lieân keát naøy
khoâng khaéc phuïc ñöôïc. Do ñoù ñoøi hoûi yeâu caàu cheá taïo chính xaùc cao, laép raùp
chính xaùc ñeå baûo ñaûm khoaûng caùch nhòp coù dung sai beù.
- Tuy nhieân lieân keát caû hai chaân cöùng laøm cho coång truïc coù daïng moät khung
sieâu tónh. Do ñoù coù ñoä cöùng vöõng cao hôn loaïi treân vaø keát caáu kim loaïi goïn
nheï hôn loaïi treân.
c. Phöông aùn caû hai chaân coång ñöôïc noái meàm vôùi daàm chính:
- Phöông aùn naøy khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm cuûa hai phöông aùn treân.
- Chaân coång ñöôïc lieân keát vôùi daàm chính thoâng qua khung lieân keát nhôø choát
lieân keát. Nhôø khe hôû cuûa choát lieân keát neân chaân coång coi nhö ñöôïc noái meàm
vôùi daàm chính.
- Nhôø kieåu lieân keát naøy neân khaéc phuïc caùc sai soá trong quaù trình laøm vieäc
cuõng nhö trong cheá taïo nhö: döôùi taùc duïng cuûa troïng löôïng baûn thaân, do aûnh
höôûng cuûa moâi tröôøng (kim loaïi daõn daøi do nhieät ñoä, do ñoä luùn cuûa ñöôøng
ray) maø khoaûng caùch giöõa hai chaân coång (taâm hai baùnh xe) vaø taâm hai ray sai
leäch nhau.Vì chaân coång ñöôïc giöõ trong khung lieân keát neân kieåu lieân keát naøy
cuõng laøm cho coång truïc coù daïng moät khung sieâu tónh, do ñoù coù doä cöùng vöõng
cao hôn.
Do coù taûi troïng naâng lôùn, taàm roäng lôùn cuõng nhö ñeå khaéc phuïc caùc sai soá
trong quaù trình cheá taïo, laøm vieäc, ta choïn phöông aùn lieân keát chaân coång vôùi
daàm chính laø phöông aùn 2 chaân cöùng

34
 Taàm roäng

Phöông aùn lieân keát hai chaân noái cöùng.

Taàm roäng

Phöông phaùp lieân keát hai chaân noái meàm.

4.4.8. Keát caáu thanh giaèng.
- Coång truïc coù hai thanh giaèng lieân keát vôùi chaân coång. Khi coång truïc ñöôïc
giaèng chaân thì trôû thaønh moät keát caáu hoaøn toaøn vöõng chaéc vaø coù khaû naêng töï
ñöùng vöõng keå caû khi chòu taûi vaø di chuyeån.
- ÔÛ hai ñaàu thanh giaèng coù bích lieân keát ñeå baét buloâng lieân keát vôùi chaân
coång. Duøng caùc bích lieân keát naøy giuùp cho vieäc laép raùp ñöôïc deã daøng.
- ÔÛ ñaây ta choïn keát caáu thanh giaèng coù daïng tieát dieän hình vaønh khaên. Kieåu
keát caáu naøy raát thoâng duïng, vieäc cheá taïo ñôn giaûn, laép raùp deã daøng.
4.4.9. Caàu thang - cabin ñieàu khieån - haønh lang.
- Trong quaù trình söû duïng coång truïc, ñoøi hoûi phaûi coù baûo döôõng ñònh kyø cho
caùc boä phaän vaø keát caáu kim loïai, ñoàng thôøi cho coâng nhaân, caùn boä tieáp caän
ñöôïc caùc boä phaän ñoù moät caùch an toaøn. Do ñoù vieäc laép ñaët caàu thang vaø haønh
lang baûo ñaûm an toaøn laø heát söùc caàn thieát.

35
- Ngöôøi ñieàu khieån thöôøng xuyeân ngoài trong cabin ñeå ñieàu khieån neân cabin
phaûi laép ñaët vöõng chaéc, taïo nieàm tin cho ngöôøi ñieàu khieån.
- Cabin ñieàu khieån phaûi ñöôïc ñaët ôû vò trí maø ngöôøi coâng nhaân ñieàu khieån
thieát bò naâng coù theå theo doõi ñöôïc taûi troïng naâng trong suoát quùa trình moùc, di
chuyeån vaø haï taûi.
- Vì caùc boä phaän chòu taûi troïng nhoû, neân ta coù theå lôïi duïng caùc keát caáu coù
saün ñeå coù theå giaûm nheï chi phí vaät lieäu maø vaãn ñaûm baûo ñöôïc caùc chöùc naêng
caàn thieát.
- Cabin coù theå ñaët treân daàm chính, chaân coång hay xe con .Ta boá trí cabin
ñieàu khieån treân xe con. Laép taïi vò trí naøy giuùp taàm quan saùt cuûa ngöôøi laùi
ñöôïc môû roäng.

4.4.10. Duøng caùp meàm raûi doïc theo ñöôøng chaïy.

- ÔÛ caùch naøy thì ta duøng caùc daây daãn meàm boïc caùch ñieän raûi ra hay gaáp laïi
khi xe chaïy tôùi hay lui.
- Ñöôøng daây caùp naøy ñöôïc boá trí doïc theo khaåu ñoä coång truïc. Ñôõ ñöôøng caùp
ñieän naøy laø ñöôøng daây caùp theùp caêng ôû hai ñaàu daàm . Caùc taêng ñô hai ñaàu
ñieàu chænh söùc caêng cuûa caùp theùp. Caùp ñieän ñöôïc treo treân caùp theùp caêng daøi
suoát haønh trình chaïy cuûa xe laên qua caùc con laên nhoû hay baèng caùc khoen tröôït
theo caùp theùp.
- Chieàu daøi töøng ñoïan caùp theùp giöõa hai khoen treo keá tieáp nhau caàn phaûi
ngaén hôn chieàu daøi cuûa caùp ñieän taïi ñoù moät ít, ñeå khi caêng caùp theùp thì caùp
theùp chòu löïc chöù khoâng phaûi caùp ñieän chòu löïc. Khi xe laên di chuyeån thì caùp
ñieän ñöôïc thu vaøo hay raûi ra doïc theo sôïi daây caùp theùp.
- Phöông phaùp naøy raát an toøan vaø ñôn giaûn neân ñöôïc duøng raát roäng raõi cho
coång truïc. Do ñoù ta duøng phöông phaùp naøy caáp ñieän cho xe laên treân coång truïc
caàn thieát keá.

36