Văn hay

ếu văn học được ví như một bản hòa ca của cảm xúc, nghệ thuật và hình tượng thì hẳn
ca dao là nốt nhạc đẹp đẽ nhất. Dù ra đời sớm nhất nhưng không vì vậy mà nó không
đẹp và đậm chất nghẹ thuật. Ca dao là nốt nhạc được tạo ra từ cung đàn của cảm xúc,
và đọng lại bởi cái tâm của những người lao động. Trong đó, ca dao về tình yêu đôi lứa
là thanh âm trong trẻo nhất trong bản giao hưởng ca dao. Những câu ca dao về tình yêu
đôi lứa đẹp đến độ, chúng ta phải thốt lên rằng tại sao tình yêu khi xưa lại tinh tế và
chân thành đến như vậy. Trong đó, bài ca dao Khăn thương nhớ ai là bài ca dao nổi bật
nhất.

"Khăn thương nhớ ai,

Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn chùi nước mắt.
Đèn thương nhớ ai,
Mà đèn không tắt.
 Mắt thương nhớ ai,
Mắt ngủ không yên.
Đêm qua em những lo phiền,
Lo vì một nỗi không yên một bề..."
Bài ca nằm trong hệ thống ca dao về đề tài thương nhớ, một cung bậc trong ca dao tình
yêu của người bình dân Việt Nam. Bài ca diễn tả nỗi nhớ niềm thương của một cô gái.
Nhớ thương da diết, nhớ đến thao thức, cồn cào gan ruột mà không dễ bộc lộ. Có thể
nói, nỗi nhớ chính là xúc cảm thường trực nhất khi yêu:
Khăn thương nhớ ai,
Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn chùi nước mắt.
Bài ca dao thể hiện nỗi nhớ người yêu của một cô gái. Không chỉ nhớ mà còn có lo
phiền, phấp phỏng. Chính sự lo phiền, phấp phỏng ấy đã làm cho nỗi nhớ còn thêm
chiều sâu, khiến nỗi nhớ có thể làm lay tỉnh toàn bộ nhân cách con người. Hình tượng
chiếc khăn, ngày xưa tượng trưng cho sự chia ly, đôi lứa khi chia tay nhau, thường tặng
cho đối phương chiếc khăn để làm tín vật định tình. Cô gái trong bài thơ, nhìn khăn mà
nhớ đến người. Nỗi buồn u uất, khắc khoải in đậm trong từng câu thơ. Hình ảnh khăn
được lặp lại nhiều lần khẳng định tâm trạng đau buồn của  cô gái, Chiếc khăn vắt hờ
hững trên vai vô ý rơi xuống đất. Nhân vật trữ tình cúi nhặt và bỗng nhiên nhìn thấy khăn
như nhìn thấy chính cõi lòng mình. Câu hỏi tu từ “khăn thương nhớ ai” thực chất là tự cô
gái hỏi bản thân mình, vì sao lại hỏi, câu hỏi tại sao lại da diết và đau đớn đến thế? Có
thể nói, nhân vật trữ tình như rơi vào cõi hư, nơi tồn tại những nhân vật vô tri nhưng lại
được cô thổi vào tâm trạng của mình, vì vậy cô nhìn khăn cũng thấy khăn đang thương
nhớ người yêu như mình.  Cái khăn, tự nó không biết “thương nhớ” không biết “rơi
xuống”, “vắt lên”, “chùi nước tnắt”, nhưng những hình ảnh vận động mang cảm xúc
người đă làm hiện lên hình ảnh con người với tâm trạng ngổn ngang niềm thương nhớ
cùng nỗi lo âu. Nhớ đến ngơ ngẩn, nỗi nhớ toả theo nhiều hướng của không gian “khăn
rơi xuống đất” rồi lại “khăn vắt lên. Vai”, cuôì cùng thu lại trong cảnh khóc thầm “khăn
chùi nước mắt”.Một nỗi nhớ quá day dứt, ca dao cũng có câu thơ:
Nhớ ai bổi hổi bồi hồi
Như đứng đống lửa như ngồi đống than
Nỗi nhớ ấy càng được nâng lên khi hóa thân vào những sự vật khác:
Đèn thương nhớ ai,
Mà đèn không tắt.
Mắt thương nhớ ai,
Mắt ngủ không yên.
Đèn cũng là một hình ảnh mang tính biểu tượng, tượng trưng cho sự cô đơn tĩnh mịch.
Trong đêm khuya hình ảnh ngọn đèn như càng khắc sâu vào trong nỗi cô đơn của mỗi
người, đặc biệt là người con gái khi yêu, vì vậy cho nên, đèn nhớ người mà chẳng buồn
tắt, mắt nhớ người mắt chẳng muốn yên. Cùng bắt gắp ý thơ này, Xuân Quỳnh từng có
những câu thơ:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Khăn xuất hiện trước rồi đến đèn và sau cùng là mắt. Có một sự dịch chuyển từ xa đến
gần của các hình ảnh, từ sự vật bên ngoài đến chính con người tác giả. Nỗi nhớ càng
được thổ lộ lại càng nồng nàn - nồng nàn đến mức làm rung lên toàn bộ thế giới tâm
hồn của nhân vật trữ tình và xét về hiệu quả thẩm mĩ, nó cũng làm biến chuyển cả nhịp
thơ, ngày càng gấp gáp và mãnh liệt. trong bài ca dao, ta có thể vừa nhìn thấy được sự
bối rối của cảm xúc, khi nhân vật như chìm vào cõi mộng ảo, trò chuyện với các sự vật
xung quanh mình. Nhưng đồng thời cũng thấy được sự lô gich của cảm xúc, khi từ da
diết trở nên mãnh liệt cực hạn. Từ tưởng tượng sự có mặt của các sự vật vô tri như thể
con người thực sự, đến tỉnh táo, ý thức được nỗi đau của mình:
Đêm qua em những lo phiền
Lo vì một nỗi không yên một bề