थीयां

*नाथपं ची वे
शभू
षा*

1) भ म - भ माला वभू ती असे

ही हणतात. काही ठ काणी ार असाही उ लेख आढळतो. भ म हे यो या या वे
शभू षे
चेएक
आव यक अं ग आहे. ते
काही असले तरी नाथपं
थीयाने
भ म हे
लावले पाहीजे
. सव दे
हाचेअखे र भ मच होणार आहे . यासाठ
दे
हावरील े म कमी क न आ माकडे मन क त करा असा संदे
शच जणू काही भ म दे
त आहे . शवाय भ मधारणे मळुेया
या ठकाणची श क े ही जागृ
त होतात. भ माचेअसेमहा य अस यानेच नाथपंथीयां
नी याचा अग यानेवीकार केयाचे
दसते.

2) ा - हेएका झाडाचे
फळ असू न यास अ हणतात. शवाचा नेअसा श दाचा अथ आहे . जपासाठ ा
माळ वापरतात. ल मी थरावणे
, श ाघात न होणे अशा काही हे
तू
ं
साठ ही ा ां
या माळा वशे
ष क न वापर या जातात.
शवाय ा ां
चे औषधी गु
णधमही अने
क आहे त.

3) मुा - मुा हे
नाथपंथातील एक मह वाचे साधन आहे . ही मुा काना या पाळ स छ पाडून यात घातली जाते
. ही ब दा
वसंत पं
चमी या शुभ दवशीच धारण के ली जाते. अशा मुाधारक यो यां नाच कानफाटे
योगी असे
ही हणतात.कारण ते
कानात छ पाडू न ती धारण केले
ली असते.

4) कं
था - कं
था हेभग ा रं
गाचे
व . यालाच गोधडी अथवा गु
दरी असे
ही नाव आहे
, आप या वाकळे
सारखेच यां
चे
हे
बन वले
ले असते.

5) मे
खला - सू
म ारे22 ते 27 हात लां
बीची ही लोकरीची बारीक दोरखं
डासारखी दोरी असून, नाथ योगी ही कमरे
पासू
न
छातीपयत व श प तीने गु
ं
डाळतात. ही क टबंधनी मो या या दोरीची करतात. कधी ही मढ या लोकरीचीही
असते.मे
खला हे र ी पदरात असून त या शेवट या टोकाला घुग
ं लावले ले असते.

6)ह तभू
षण मे
खली - बारीक सु
तळ एव ा जाडीची ही लोकरीची दोरी असू
न ती मनगटावर बां
धतात. चार फु
टां
या या
मे
खलीवर माळ बां
धले ली असते
.

7) शै
ली - ही सुा लोकरीची असू
न पदरी शै
ली जान ासारखी घातली जाते
. शै
ली या टोकाला लोकरीचा ग डा असतो.

8) शृं
गी - जान ा या शे
वट अडकवलेली हरणा या शगाची बनवले ली ही एक कारची श च होय. शृ
ं
गी बां
धले
लेजानवे
'' शगीनाथ जानवे
'' हणून ओळखलेजाते
. शृ
ं
गीची वा शगीची लां
बी साधारणपणेएक इं
च असते
. भ च ेा वीकार के
ला , क
शगी वाज व याचा घात आहे.
9) पु
ं
गी - ही सुा हरणा या शगाची बन वले
ली असते. साधु
दारासमोर भ सेाठ आला, क पु
ं
गी वाज वतो. पु
ं
गी शृ
ं
गीपेा
बरीच मोठ हणजे 7 ते
8 इं
च लां
बीची असते
पुं
गी डा ा खांात अडकवू न ठे
वले
ली असते.

10) जानवे - नाथपं

थीयां
चे
जानवेहा एक वशेष कार आहे. तेलोकरी या पाच -सात पदरां
चेअसून यात शं
खाची चकती
अडकवले ली असते चक त या छ ात तां
या या तारे
ने
एक ा बस वले ला असतो. या या खालीच शृ
ं
गी अडकवलेली
असते. हा गोफ हणजे च नाथपं
थी जानवे
होय.

11) दं
डा - दड हात लां
बीची ही एक काठ असते
.हीस गोर नाथ दं
डा असे
नां
व आहे
. नाथपं
थी साधू
या हातात ती असते
.

12) शू ळ - साधने
त वशे
ष अ धकार ा त झाला, शू
ळ वापरतात.नवनाथ ेी शू
ळधारी होते
सामर य स यां
नी
ा त के
ली तेके
वळ शू ळधारी होत.

13) चमटा - अ नद ा घेतलेला साधक चमटा बाळगतो. याची लां

बी साधरणतः 27, 32, 54, इं
च अशी असते
. चम ा या
टोकाला गोल कडेअसते
. यात पुहा नऊ लहान क ा असतात. नाथपं थीयां
ची चाल या व श नादावर व धु
द
ंत असते
.
अ नचे उपासक नाथपं
थी धुनी सारखी कर यासाठ चम ाचा उपयोग करतात.

14) शं
ख - शं
खास फार पु
र ातन काळापासू
न मह व आहे. भगवान व णू
ंया हातातील शं
ख हे
च दश वतो. भ े
या अथवा
शवा या दशना या वे
ळ नाथपं थीय साधू
शंख वाज वतात. शं
खनाद हा काराचा तक मानला आहे .

15) खापडी (खापरी) - नाथपं

थी साधू
फुट या मड या या तु
क ावर भ ा घे
तात. हा तु
कडा हणजे
च खापडी कवा
खापरी. कधी खापरी नारळा या कवट ची अथवा कां
शाची बन वतात.

16) अधारी - लाकडी दां

ड या ला खालीवर पाटासार या फ या बसवू
न हे
एक आसनपीठ तयार के
ले
ले
असते
. कोठे
ही
बस यासाठ योगी याचा उपयोग करतात.

17) कगारी - हे
एक सारं
गीसारखे
वा असू
न भ े
या वे
ळ नाथपं
थी या यावर नवनाथां
ची गाणी हणतात.

18) धं
धारी - हे
एक लोखं
डी वा लाकडी पट ां
चे
च असू
न या या छ ातू
न मालाकार असा मंयु दोरा ओवले
ला असतो.
याचा गु
ं
ता सोड वणे
अ तशय अवघड अस यानेयाला " गोरखधं
धा " असे
ही नां
व आहे
. गुकृ
पे
ने
हा गु
ं
ता सु
टला तर
सं
सारच ातू न सु
टका होईल अशी क पना आहे
.

19) कणकु
ं
डले - जो कानफा ा नावाचा सं
बं
ध नाथपं
थाशी आहे
. तो कानां
स छ े
पाडू
न यात कु
ं
डले
अडक वतात. कु
ं
डल
धातु
चेकवा हरणा या शगाचेकवा सुवण गुं
फत असते .