‫»ﺑﻨﺪﮔﻰ«‪ ،‬هﺪف ﺧﻠﻘﺖ‬

‫ﺁﻳﺎ ﺗﺎآﻨﻮن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﻜﻰهﺎ و آﻤﻚهﺎ و دوﺳﺘﻰهﺎى دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺗﺸﻜﺮ آﺮدﻩاﻳﺪ؟ اﻟﺒﺘّﻪ آﻪ ﺁرى‪.‬‬
‫ﭼﺮا؟‬
‫ﭼﻮن ﻋﻘﻞ و وﺟﺪان اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارى از ﻧﻴﻜﺎن و ﻧﻴﻜﻮآﺎران و ﺗﺸﻜّﺮ از ﻣﺤﺒّﺖهﺎ و ﺧﻮﺑﻰهﺎى‬
‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺎس را ﺑﻪ ﮔﺮدن اﻧﺴﺎن ﻣﻰﮔﺬارد‪ ،‬و درك و ﺷﻌﻮر و وﺟﺪان‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻰ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارى‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ دوﺳﺘﻰ‪ ،‬آﻤﻚ درﺳﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ آﻨﺪ‪ ،‬آﺘﺎب و دﻓﺘﺮش را ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﺎﻧﺖ دهﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺌﻮالهﺎى درﺳﻰ ﻣﺎ را ﺟﻮاب دادﻩ‪ ،‬راهﻨﻤﺎﻳﻰ آﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﺒﺮانِ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰهﺎ ﻣﺎ را ﻳﺎرى آﻨﺪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ‬
‫درس ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺎ را ﻓﺮاهﻢ ﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎزد و ‪ ...‬در هﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ او‬
‫ﻣﺪﻳﻮن و ﺑﺪهﻜﺎر ﻣﻰداﻧﻴﻢ و ﺳﻌﻰ ﻣﻰآﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮى‪ ،‬ﻧﻴﻜﻰهﺎى او را ﺟﺒﺮان و ﺗﺸﻜّﺮ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖهﺎ را ﺧﺪاوﻧﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻘﻞ و ﺟﺎن و ارادﻩ و ﻓﻜﺮ و اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ‪،‬‬
‫در راﻩ زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬راهﻨﻤﺎﻳﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪى ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ‪،‬‬
‫هﺴﺘﻰ و ﺣﻴﺎت ﻣﺎ‪ ،‬در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺎ از ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺧﺎﻟﻖ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻨﺪﻩ و ﻣﺨﻠﻮق او‪.‬‬
‫او ﺑﻰﻧﻴﺎز و ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻨﺪﻩاى ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ و ﻧﺎﺗﻮان و ﻣﺤﺪود و ﻧﺎﭼﻴﺰ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﻢ درﺳﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ و داﻧﺸﻰ ﻣﻰﺁﻣﻮزﻳﻢ‪ ،‬در ﺳﺎﻳﻪ ﻟﻄﻒ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ اوﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺮوى‬
‫ﻓﺮاﮔﻴﺮى داﻧﺶ و اﺳﺘﻌﺪاد ﻓﻬﻤﻴﺪن دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﻔﺴﻰ ﻣﻰآﺸﻴﻢ و ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻰدهﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺁن ﺧﺪاى ﺧﻮب و‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻰ و زﻳﺒﺎ و آﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻓﺮاهﻢ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻳﻚ »ﺑﻨﺪﻩ ﻣﺤﺘﺎج« ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎرى ﻣﻰرود‪ ،‬ﺟﺰ ﻋﺒﺎدت و ﭘﺮﺳﺘﺶ؟‬
‫از ﻳﻚ »ﻣﺨﻠﻮق ﻧﺎﺗﻮان«‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻮﻗّﻌﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﺗﻮﺟّﻪ و ﺧﻀﻮع و اﻇﻬﺎر ﺑﻨﺪﮔﻰ و آﻮﭼﻜﻰ و‬
‫ﻧﻴﺎز‪ ،‬در ﺁﺳﺘﺎن ﺁن ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺰرﮔﻮار؟‬
‫از ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ از هﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻌﻤﺖهﺎى ﺁﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎرى اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﺸﻜّﺮ از‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ؟‬
‫ﻣﺎ ﻋﺎﻗﻠﻴﻢ و ﺑﺎ وﺟﺪان‪ ،‬ﺣﻖّ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار‪ ،‬ﺑﻨﺪﻩاﻳﻢ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎرﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮ ﺧﺎك ﻣﻰﻧﻬﻴﻢ و »ﻋﺒﺎدت« ﻣﻰآﻨﻴﻢ و »ﻧﻤﺎز« ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ و »ﻧﻴﺎز« ﻣﻰﻃﻠﺒﻴﻢ و »راز« ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻨﺴﺖ آﻪ‪» ،‬ﺧﺪاﻳﻰ او« و »ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﻮد« را ﺁﺷﻜﺎر و اﺑﺮاز آﻨﻴﻢ‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ ﻋﺒﺎدت ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬از هﺪف اﺻﻠﻰ ﺧﻠﻘﺖ دور ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪ .‬ﭼﺮا آﻪ آﻤﺎلِ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﻣﺎ ﺧﻠﻘﺖ اﻟﺠﻦّ واﻻﻧﺲ اﻻّ ﻟﻴﻌﺒﺪون«) ﺳﻮرﻩ ذارﻳﺎت‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪) . ٥٦‬‬
‫ﻣﻦ ﺟﻦّ و ﺁدﻣﻰ را ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪم ﻣﮕﺮ ﺑﺮاى ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺮا ﺑﻨﺪﮔﻰ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫و در ﺁﻳﻪ دﻳﮕﺮى ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»و أنِ اﻋﺒُﺪوﻧﻰ‪ ،‬هﺬا ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ«) ﺳﻮرﻩ ﻳﺲ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪) . ٦١‬‬
‫ﻣﺮا ﻋﺒﺎدت آﻨﻴﺪ‪ ،‬راﻩ راﺳﺖ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺪا ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﻣﻄﻴﻊ ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ و از ﺁﺋﻴﻦ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ و ﺟﺎوﻳﺪ او ﭘﻴﺮوى ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬هﻢ‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻰ آﺮدﻩاﻳﻢ‪ ،‬هﻢ از رﺣﻤﺖ او دور ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و هﻢ ﻏﻔﻠﺖ ﺧﻮد را از هﺪف زﻧﺪﮔﻰ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﺧﺪا را ﺑﻨﺪﮔﻰ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎن و دام اﺑﻠﻴﺲهﺎ و ﻃﺎﻏﻮتهﺎ و ﻗﺪرتهﺎى ﺿﺪّ ﺧﺪاﻳﻰ‬
‫ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺪا‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﭼﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ از ﺑﺮدﮔﻰ ﻗﺪرتهﺎى ﺟﺒّﺎر‪ ،‬رهﺎ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﭼﺮا و ﭼﮕﻮﻧﻪ »ﻧﻤﺎز« ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ؟‬

‫ﺧﺪاى ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻧﻪ از ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺎ ﺳﻮد ﻣﻰﺑﺮد‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻰ ﻧﻤﺎزى ﻣﺎ ﺑﻪ او زﻳﺎن ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ ﭘﺎآﻰ ﺟﺎن و ﺻﻔﺎى روح و دورى از ﭘﻠﻴﺪىهﺎ ﻣﻰرﺳﻴﻢ و اﮔﺮ ﺑﻰ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬از ﺑﺮآﺎت و ﺁﺛﺎر ﻣﻌﻨﻮى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺁن‪ ،‬ﻣﺤﺮوم ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و در ﺁﺧﺮت هﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻰ و‬
‫دورى از ﺧﺪا و ﺁﻟﻮدﮔﻰ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد‪ ،‬آﻴﻔﺮ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ آﻤﺎل و ﺳﻌﺎدت ﻣﺎ در »ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺪا« اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻨﺪﮔﻰ و ﻋﺒﺎدت‪ ،‬در ﺷﻜﻞ »ﻧﻤﺎز« و اﻧﺠﺎم اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﻳﻀﻪ اﻟﻬﻰ ﺁﺷﻜﺎر ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﻤﺎن ﻋﺒﻮدﻳّﺖ و ﭘﺮﺳﺘﺶ و راز و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﮔﺎﻩ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر‪ ،‬و‬
‫ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ او و ﻧﻌﻤﺖهﺎﻳﺶ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ آﻪ روزى ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻣﺎ را هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﻣﻰاﻧﺪازد‪ ،‬و ﻳﺎد ﺧﺪا ﻣﺎ را از ﭘﺴﺘﻰ و ﺳﺘﻢ و ﮔﻨﺎﻩ و ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫ﻣﻰدارد‪.‬‬
 ‫ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﺳﻴﺮ ﺷﻴﻄﺎن و ﺑﺮدﻩ هﻮا و هﻮس ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ در اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا را ﮔﺮدن ﻣﻰﻧﻬﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﺎﻏﻮتهﺎ‬
‫وﻗﺪرتهﺎى ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺳﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮود ﻧﻤﻰﺁورد‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪ روز و در هﻤﻪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬در دل ﻣﺎ زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁن اﻧﺪازد آﻪ »ﺑﻨﺪﻩ«اﻳﻢ و او ﺻﺎﺣﺐ و ربّ و ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬و هﻴﭻ ﺑﻨﺪﻩاى ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻼف‬
‫ﻣﻴﻞ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻓﺮﻣﺎن ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮدش رﻓﺘﺎر آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬و اﻗﻢ اﻟﺼﻼة ﻟﺬآﺮى«) ﺳﻮرﻩ آﻬﻒ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ١٠١‬‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻳﺎد ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺮ ﭘﺎ ﺑﺪار‪.‬‬
‫در ﺁﻳﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫»انّ اﻟﺼﻼة ﺗﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻔﺤﺸﺎء واﻟﻤﻨﻜﺮ«) ﺳﻮرﻩ ﻋﻨﻜﺒﻮت‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ٤٥‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از آﺎرهﺎى زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪.‬‬
‫اﻣّﺎ »ﭼﮕﻮﻧﻪ« ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ؟‬
‫ﮔﺮﭼﻪ هﺮ آﺎرى آﻪ ﺧﻀﻮع و ﺗﻮﺟّﻪ و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﻣﺎ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻜﻠﻰ‬
‫از ﻋﺒﺎدت ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁﻳﺪ‪ ،‬اﻣّﺎ ﭼﻮن او ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻣﺮﺑّﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار و ﺑﻨﺪﻩ اوﻳﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ در اﻳﻦ‬
‫آﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﺑﺎ آﺪام ﻋﻤﻞ و آﺪام آﻼم‪ ،‬او را ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﻢ و ﺑﻪ درﮔﺎهﺶ اﻇﻬﺎر ﺑﻨﺪﮔﻰ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮد او هﺮ‬
‫ﻃﻮر آﻪ ﺑﭙﺴﻨﺪد و هﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ اﺟﺮا آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮدﻩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻰ ﭼﻮن و ﭼﺮا و ﺑﺪون آﻢ و زﻳﺎد‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ آﻪ در دﻳﻦ و دﺳﺘﻮرهﺎى ﻓﻘﻬﻰ‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻋﻤﻞ آﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺪا وﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﻣﺎﻣﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎدت وﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻋﺒﺎدتهﺎى آﻮرآﻮراﻧﻪ و ﺑﺪوت ﺗﻮﺟّﻪ و ﺗﻌﻘّﻞ‪ ،‬ارزش و ﺛﻮاب هﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎى ﺟﻤﻼت و ذآﺮهﺎ و دﻋﺎهﺎ ﺗﻮﺟّﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪاﻧﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﻪ آﺴﻰ اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﭼﻪ‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫دو رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﺷﺐ زﻧﺪﻩدارى ﻏﺎﻓﻼﻧﻪ اﺳﺖ‪ ).‬ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار‪ ،‬ج ‪ ٨٤‬ص ‪( ٢٥٩‬‬

‫‪ -٢‬ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻧﻤﺎزى آﻪ از روى ﺗﻨﺒﻠﻰ‪ ،‬ﺑﻴﺤﺎﻟﻰ و ﺳﺴﺘﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا رادر دل داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ آﻪ ﺁن هﻤﻪ ﻧﻌﻤﺖ و رﺣﻤﺖ ﻋﻄﺎ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﺮاﻧﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰهﺎى ﺧﺪا‪ ،‬از روى ﻋﻼﻗﻪ و ﺷﻮق اﻧﺠﺎم دهﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﻣﻰداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺁن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ :‬آﺴﻰ آﻪ ﺻﺪاى اذان را ﺑﺸﻨﻮد و ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻔﺎ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ).‬ﻧﻬﺞ‬
‫اﻟﻔﺼﺎﺣﻪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ‪( ١٣٢‬‬
‫ﺷﻮق ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت و ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﻧﺪاى ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﺮ آﺎرى را رهﺎ آﻨﺪ و ﺑﺴﻮى ﮔﻔﺘﮕﻮ‬
‫ﺑﺎ ﺧﺪاى ﺟﻬﺎن ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻗﺮﺁن‪ ،‬دﻳﻦ و آﺎرهﺎى دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴّﺖ و هﺪف ﻏﻴﺮ ﺧﺪاﻳﻰ در ﺁﻧﻬﺎ‬
‫راﻩ ﻧﻴﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫»و ﻣﺎ اُﻣﺮوا اﻻّ ﻟﻴﻌﺒﺪوا اﻟﻠﱠﻪ ﻣﺨﻠﺼﻴﻦ ﻟﻪ اﻟﺪﻳﻦ«) ﺳﻮرﻩ ﺑﻴّﻨﻪ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ٥‬‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﺎن دﺳﺘﻮر دادﻩ ﺷﺪ آﻪ ﺧﺪا را ﺑﻨﺪﮔﻰ آﻨﻨﺪ و دﻳﻦ را ﺑﺮاى او ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫رﻳﺎآﺎرى‪ ،‬ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺮك اﺳﺖ و آﺎر را از ارزش ﻣﻰاﻧﺪازد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ هﻢ ﻧﻤﺎزى را آﻪ ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮاى‬
‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟّﻪ دﻳﮕﺮان و ﺑﺮاى ﻓﺮﻳﺐ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد و ﺑﻪ ﺁن ﭘﺎداش ﻧﻤﻰدهﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺑﺪون اﺧﻼص‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺟﺴﻢ ﺑﺪون ﺟﺎن اﺳﺖ‪ .‬روح ﻧﻤﺎز ﺧﻠﻮص ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺧﺎﺷﻌﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻌﻀﻰ در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺣﻮاﺳﺸﺎن ﭘﺮت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮ و دﺳﺖ و ﻟﺒﺎس ﺧﻮد ﺑﺎزى ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف و ﺁن‬
‫ﻃﺮف و اﻳﻦ و ﺁن ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻢ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ و هﻢ ﺑﻪ ﺣﺮفهﺎى دﻳﮕﺮان ﮔﻮش ﻣﻰدهﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁراﻣﺶ ﺑﺪﻧﻰ و ﺗﻮﺟّﻪ ﻗﻠﺒﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ هﻤﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺁﻧﺴﺖ آﻪ در ﻧﻤﺎزﺷﺎن‪ ،‬ﺧﻀﻮع و ﺧﺸﻮع ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﺷﻊ ﺑﻮدن در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺁﻧﺴﺖ آﻪ ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬دﻟﺶ ﺑﺎ ﺧﺪا و ﺗﻮﺟّﻬﺶ ﺑﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁراﻣﺶ ﺑﺪﻧﻰ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و واﻗﻌﺎً ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاﻳﻰ آﻪ از هﺮ ﺷﺨﺼﻴّﺖ و ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺑﺮﺗﺮ و از هﺮ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪى‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺲّ آﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬اُﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ آﺎﻧّﻚ ﺗﺮاﻩ«) ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺸﺮﻳﻌﻪ‪ ،‬ص ‪( ٨‬‬
‫ﺧﺪا را ﭼﻨﺎن ﻋﺒﺎدت آﻦ آﻪ ﮔﻮﻳﻰ او را ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ!‬
‫آﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را داﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪاى رﺳﻴﺪﻩاﻳﺪ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ »ﻣﺆﻣﻨﺎن رﺳﺘﮕﺎر« ﻳﺎد‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ و ﻳﻜﻰ از ﺻﻔﺎﺗﺸﺎن را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰداﻧﺪ‪» :‬اﻟﺬّﻳﻦ هﻢ ﻓﻰ ﺻﻼﺗﻬﻢ ﺧﺎﺷﻌﻮن«) ﺳﻮرﻩ ﻣﺆﻣﻨﻮن‪،‬‬
‫ﺁﻳﻪ ‪( ٢‬‬
 ‫ﺁﻧﺎن آﻪ در ﻧﻤﺎزﺷﺎن‪ ،‬ﺧﺸﻮع دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎﻓﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﺧﺪاﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻧﻤﺎز و ﻧﻴﺎﻳﺶ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﻣﺎﻣﺎن و‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎى ﭘﺎك و واﻻ را ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺁن را ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬از ﺧﻮد و ﻧﻤﺎزش ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫آﺎش ﻧﻤﺎزى ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﺧﺪا ﺑﭙﺴﻨﺪد و ﺑﭙﺬﻳﺮد و اﺟﺮ ﺑﺰرگ ﺑﺮاى ﺁن ﻋﻄﺎ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز را ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻴﺸﻪ و ﻣﺮﺗّﺐ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎرى در اﻣﺮ ﻧﻤﺎز وﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ آﺮدن وﮔﺎهﻰ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن و ﮔﺎهﻰ ﻧﺨﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﻦّ ﺗﻜﻠﻴﻒ رﺳﻴﺪﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﺎن‪ .‬ﭼﺮا آﻪ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺁن را ﻳﺎﻓﺘﻪاﻳﺪ آﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﺷﻤﺎ را‬
‫ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار دهﺪ و از ﺷﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدﺗﻰ هﻤﭽﻮن ﻧﻤﺎز را ﺑﻄﻠﺒﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﺟﺸﻦ ﻻزم‬
‫دارد‪» ،‬ﺟﺸﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ«!‬
‫وﻗﺘﻰ ﭘﺴﺮان ‪ ١٥‬ﺳﺎل راﺗﻤﺎم آﻨﻨﺪ و دﺧﺘﺮان‪ ٩ ،‬ﺳﺎﻟﺸﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺁﻏﺎز ﺑﻠﻮغ و ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ و‬
‫اﺟﺮاى دﺳﺘﻮرهﺎى ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺁﻧﺎن واﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺎﻳﺪ از آﺎرهﺎى ﺣﺮام اآﻴﺪاً ﭘﺮهﻴﺰ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﻢ ﺑﻪ ﺳﻦّ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﮔﻴﺮى ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﺎز و اﺣﻜﺎم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺁن‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻘﺪّس و ﻋﺒﺎدى ﺁﺷﻨﺎ و ﻣﺄﻧﻮس ﺷﻮﻳﺪ و زﻣﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن واﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻰ‬
‫از ﺟﻬﺖ اﺟﺮا ﻳﺎ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺁن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘّﻪ ﻣﻰداﻧﻴﺪ آﻪ ﻏﻴﺮ از ﺑﻠﻮغ‪ ،‬ﭼﻴﺰهﺎى دﻳﮕﺮى هﻢ ﺷﺮط ﺗﻜﻠﻴﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﺪرت‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر و ﻋﻘﻞ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ آﺴﻰ دﻳﻮاﻧﻪ و ﺳﻔﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻏﻴﺮ اﺧﺘﻴﺎرى ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﻦّ ﺑﻠﻮغ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻠﻴﻒهﺎى ﺷﺮﻋﻰ ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻣّﺎ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﻤﺎز و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁن را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺮﺗّﺐ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻋﺎدت دهﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪا و‬
‫ﻳﺎد او ﺁﺷﻨﺎ و ﻣﺄﻧﻮس ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﻻزم را از هﺮ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى اﺟﺮاى ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا در‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻓﺮاهﻢ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ دﺷﻤﻦ و روﻳﺎروﻳﻰ ﺑﺎ او در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦهﺎى ﻣﻘﺪّﻣﺎﺗﻰ و ﻓﺮاهﻢ آﺮدن‬
‫ﺁﻣﺎدﮔﻰهﺎى ﻻزم دارد‪ ،‬ﻋﺒﺎدت و ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ آﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻧﻔﺲ و ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﻴﻄﺎن در ﺳﻨﮕﺮ‬
‫ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﺒﻼً دل و ﺟﺎﻧﺘﺎن را ﺁﻣﺎدﻩ اﻧﺠﺎم درﺳﺖ و هﻤﻴﺸﮕﻰ اﻳﻦ ﻋﺒﺎدت ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎم‬
‫واﺟﺐ ﺷﺪن ﺁن‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺳﺨﺖ و ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻧﻤﺎزِ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز ﻣﻘﺒﻮل‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻮب درس ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺁﺧﺮ ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﻬﻢّ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺴﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﺎز و ﻋﺒﺎدتهﺎى ﺧﻮد را ﺑﺠﺎ ﺁورد‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﻘﺺ و ﺿﻌﻒهﺎﻳﻰ آﻪ‬
‫ﻧﻤﺎز او دارد‪ ،‬در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮدى ﻧﻤﺮﻩ ﺧﻮب هﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬وﻟﻰ اﺧﻼق و وﺿﻊ او ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻣﻮزﮔﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﻼك در ارزش ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ آﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎزى ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﺁﺳﺘﺎن ﺧﺪا ﺗﺤﻮﻳﻞ داد‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»آﻮﻧﻮا ﻋﻠﻰ ﻗﺒﻮل اﻟﻌﻤﻞ اﺷﺪّ ﻋﻨﺎﻳﺔّ ﻣﻨﻜﻢ ﻋﻠﻰ اﻟﻌﻤﻞ«) ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار‪ ،‬ج ‪ ٧١‬ص ‪( ١٧٣‬‬
‫ﺑﻴﺶ از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺁن ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟّﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻋﺒﺎدات‪ ،‬ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻰ دارد؟‬

‫‪ -١‬اﻳﻤﺎن‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺷﺮط ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺧﺪا و دﻳﻦ اوﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ آﺴﻰ ﻋﻤﺮى را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ﻋﺒﺎدات‬
‫ﺑﮕﺬراﻧﺪ وﻟﻰ در دل‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺁن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزش ﻣﻘﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در‬
‫ﻣﻮرد هﺮ آﺎر ﻧﻴﻚ دﻳﮕﺮ هﻢ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺷﺮط اﺳﺖ و اﻋﻤﺎل آﻔّﺎر آﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻰارزش و‬
‫ﺑﻰﭘﺎداش اﺳﺖ‪ ).‬ﺳﻮرﻩ اﻧﺒﻴﺎء‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ٩٤‬‬

‫‪ -٢‬وﻻﻳﺖ‬
 ‫آﺎرهﺎى ﻋﺒﺎدى را ﺧﺪاوﻧﺪ از آﺴﻰ ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﻣﻌﺼﻮم‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﻮدّت و ﻣﺤﺒﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺁﻧﺎن را ﭘﻴﺸﻮاى ﺧﻮد ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﺁﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺑﻰ وﻻﻳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»‪ ...‬ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﺘﻮﻟّﻨﺎ ﻟﻢ ﻳﺮﻓﻊ اﻟﻠﱠﻪ ﻟﻪ ﻋﻤﻼً«) اﺻﻮل آﺎﻓﻰ‪ ،‬ج ‪ ١‬ص ‪( ٤٣٠‬‬
‫هﺮ آﺲ وﻻﻳﺖ ﻣﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و رهﺒﺮى ﻣﺎ را ﻧﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﻋﻤﻠﻰ را از او‪ ،‬ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ آﻪ دﻳﻨﺪارى دور از اهﻠﺒﻴﺖ‪ ،‬و ﻋﺒﺎدتهﺎى ﺑﻰ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ رهﺒﺮى ﻣﻌﺼﻮﻣﺎن‪ ،‬ﭼﺎرﻩ ﺳﺎز‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﮔﺎهﻰ هﻢ ﺑﻪ ﮔﻤﺮاهﻰ آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬وﻻﻳﺖ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮش رهﺒﺮى ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ آﻪ در‬
‫ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ و اﻟﻬﻰ ﻣﺠﺴّﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺗﻘﻮا‬
‫ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺧﺪاﺗﺮﺳﻰ و ﭘﺮهﻴﺰ از ﮔﻨﺎﻩ‪ .‬ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺤﺮّﻣﺎت را ﺗﺮك ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﻰ ﺗﻘﻮا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎدات او هﻢ او را‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻜﻪ دزدى آﻨﺪ و ﺁن را ﺑﻪ ﺑﻴﭽﺎرﮔﺎن اﻧﻔﺎق آﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺟﻬﺎد آﻨﺪ وﻟﻰ ﻣﺎل ﻣﺮدم‬
‫را هﻢ ﺗﺼﺮّف آﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎداﺷﻰ از اﻧﻔﺎق و ﺟﻬﺎد ﻧﻤﻰﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز هﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺒﺎدت‪ ،‬وﻗﺘﻰ در درﮔﺎﻩ ﺧﺪا ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد آﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﻘﻮا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎى ﻣﻌﺼﻴﺖ آﺎر و ﺑﻰﺑﻨﺪ و ﺑﺎر را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد و ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﻧّﻤﺎ ﻳﺘﻘﺒّﻞ اﻟﻠّﻪ ﻣﻦ اﻟﻤﺘّﻘﻴﻦ«) ﺳﻮرﻩ ﻣﺎﺋﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ٢٧‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ از اهﻞ ﺗﻘﻮا ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد!‬

‫‪ -٤‬ﻣﺮاﻋﺎت ﺣﻘﻮق دﻳﮕﺮان‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻋﺒﺎدﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﻚ آﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻰ آﺎرهﺎ از ﺧﺪا و رﺿﺎى‬
‫او دور ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﺮب او ﺑﻪ ﺧﺪا ﺷﻮد؟‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺪهﻜﺎر اﺳﺖ و ﻣﺎل ﻣﺮدم را ﻧﻤﻰدهﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻤﺲ و زآﺎت ﺑﭙﺮدازد وﻟﻰ ﺧﻮددارى ﻣﻰآﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ را ﻏﻴﺒﺖ ﻣﻰآﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻰزﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﺮادرى را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻗﻄﻊ ﻣﻰآﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ در دل‪ ،‬ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﻴّﺖ ﺑﺪ دارد و دﺷﻤﻨﻰ او را در دل ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻰآﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺎ اهﻞ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‪ ،‬ﺑﺪ اﺧﻼﻗﻰ و ﺑﺪ رﻓﺘﺎرى ﻣﻰآﻨﺪ و ﻣﺎﻳﻪ ﺁزار و رﻧﺠﺶ ﺁﻧﺎن‬
‫ﻣﻰﺷﻮد ‪...‬‬
 ‫اﻳﻨﻬﺎ هﻤﻪ آﺎرهﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮى‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻀﻴﻴﻊ ﺣﻘﻮق دﻳﮕﺮان و ﻣﺎﻳﻪ دور ﺷﺪن از ﺧﺪا‬
‫ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬آﺴﻰ آﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻤﺎزش را از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬هﻢ ﺑﺎﻳﺪ از راﻩ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮار آﻨﺪ‪ ،‬و هﻢ راﺑﻄﻪ دوﺳﺘﻰ و‬
‫ﺻﻤﻴﻤﻴّﺖ و ﺑﺮادرى ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن و هﻤﻨﻮﻋﺎن ﻧﮕﺴﻠﺪ و ﺣﻘﻮﻗﺸﺎن را رﻋﺎﻳﺖ آﻨﺪ و ﺑﻪ آﺴﻰ ﻇﻠﻢ‬
‫ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺁﻧﻜﻪ زن ﺧﻮد را ﺁزار ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ زﻧﻰ‬
‫آﻪ ﺷﻮهﺮ ﺧﻮﻳﺶ را اذﻳّﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﺎز و آﺎرهﺎى ﻧﻴﻚ و ﺣﺴﻨﺎت ﺁﻧﺎن را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ‬
‫اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ج ‪ ١٤‬ص ‪. ١١٦‬‬
‫)‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫هﺮ آﺲ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد‪ ،‬از روى ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴّﺖ ﻧﮕﺎﻩ آﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﺎز او را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدرش‪ ،‬در ﺣﻖّ او ﻧﺎروا آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ).‬اﺻﻮل آﺎﻓﻰ‪ ،‬ج ‪ ٢‬ص ‪( ٣٤٩‬‬
‫از آﺠﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﻓﻬﻤﻴﺪ آﻪ ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺎ ﻣﻘﺒﻮل درﮔﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺮدود ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ؟ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﺟﺎﻟﺒﻰ از اﻣﺎم ﺻﺎدقﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ اﺣﺐّ ان ﻳﻌﻠﻢ اﻗﺒﻠﺖ ﺻﻼﺗﻪ ام ﻟﻢ ﺗﻘﺒﻞ ﻓﻠﻴﻨﻈﺮ هﻞ ﻣﻨﻌﺘﻪ ﺻﻼﺗﻪ ﻋﻦ اﻟﻔﺤﺸﺎء واﻟﻤﻨﻜﺮ؟ ﻓﺒﻘﺪر ﻣﺎ‬
‫ﻣﻨﻌﺘﻪ ﻗﺒﻠﺖ ﻣﻨﻪ«) ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار‪ ،‬ج ‪ ٨٢‬ص ‪( ١٩٨‬‬
‫هﺮ آﺲ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﺁﻳﺎ ﻧﻤﺎزش ﻗﺒﻮل ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺮد آﻪ ﺁﻳﺎ ﻧﻤﺎزش‪ ،‬او را از ﮔﻨﺎهﺎن و زﺷﺘﻰهﺎ‬
‫ﺑﺎز داﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺑﻪ هﺮ ﻗﺪر‪ ،‬آﻪ ﻧﻤﺎزش‪ ،‬او را از ﺑﺪىهﺎ ﺑﺎزداﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻗﺪر‪ ،‬ﻧﻤﺎزش ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ!‬
‫ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺳﻌﻰ آﻨﻴﻢ ﻧﻤﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻜﺘﺐ ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ در ﻧﻤﺎز ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا ﺑﺪاﻧﻴﻢ و ﺷﺮط ﺑﻨﺪﮔﻰ را آﻪ »اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪا« و »ﺗﺮك ﮔﻨﺎﻩ« اﺳﺖ رﻋﺎﻳﺖ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ آﻪ از ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻟﺬّت ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﺮد و ﻣﻨﺎﺟﺎت و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺷﻴﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و از ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺳﻴﺮ و ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ!‬
‫ﻟﺬّت و ﺷﻴﺮﻳﻨﻰ ﻋﺒﺎدت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﭽﺸﺎن‪ ،‬و ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺎ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ درﮔﺎﻩ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺮدان!‬
‫ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬هﻴﭻ ﻟﺬّﺗﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺧﻮد را ﻣﺠﺮى اﻣﺮ ﺧﺪا ﺑﺒﻴﻨﺪ و در اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ‬
‫اﻟﻬﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ! ﭼﻮن ﺗﻮ ﻓﺮﻣﻮدى‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ آﺮدم‪.‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ! ﭼﻮت ﺗﻮ ﺧﻮاﺳﺘﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎ ﺁوردم‪.‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ! ﭼﻮن ﺗﻮ ﻣﻘﺮّر آﺮدى‪ ،‬ﺑﻰ ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪم‪.‬‬
 ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ‪ :‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ دﺳﺘﻮر ﺧﺪا و ﺗﻜﻠﻴﻒ اﻟﻬﻰ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬در ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت‬

‫ﺻﺪهﺎ ﺁﻳﻪ ﻗﺮﺁن و ﺣﺪﻳﺚ درﺑﺎرﻩ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ آﻪ ارزش‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم و اﺳﺮار ﺁن را ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬از‬
‫ﻣﻴﺎن اﻧﺒﻮﻩ ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت‪ ،‬ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻜﺎت را آﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺳﻴﻤﺎى ﻧﻤﺎز ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ):‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻔﺎت‪ ،‬هﻤﻪ از ﺁﻳﻪ و ﺣﺪﻳﺚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺟﻬﺖ رﻋﺎﻳﺖ اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬از ﺁوردن ﻣﺘﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺧﻮددارى‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ(‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف آﻨﻨﺪﻩ ﻏﻔﻠﺖ و ﻳﺎدﺁور ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺗﻜﺒّﺮ را ﻣﻰزداﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اﻧﺴﺎن در ﺳﺨﺘﻰهﺎ و ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻜﺮﮔﺰارى ﻧﻌﻤﺖهﺎى اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ دﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢ اﺳﻼم‪ ،‬آﻠﻴﺪ ﺑﻬﺸﺖ و وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻨﺠﺶ اﻳﻤﺎن ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺑﺎ ﺧﺎﻟﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺎهﺎن را از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮد و اﻧﺴﺎن ﻣﺎدّى را ﻣﻌﻨﻮى ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎدﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ در هﻴﭻ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺎﻗﻂ ﻧﻤﻰﺷﻮد و وﺳﻴﻠﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﻣﺆﻣﻦ ﭘﺮهﻴﺰآﺎر ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﻧﺪﻩ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﺳﻨّﺖ اﺑﺮاهﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺮﻩ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ و ﻣﺮام ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻩ ﻣﻌﻨﻮى اﻧﺴﺎن در ﺑﺤﺮانهﺎى زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدتهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫دو رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز از اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺗﻘﻮا‪ ،‬از هﺰار رآﻌﺖ ﻧﻤﺎز اﻓﺮاد ﻻاﺑﺎﻟﻰ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻰ رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ آﻪ در ﻧﻤﺎزﺷﺎن ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬آﻮﺑﻨﺪﻩ ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﺧﺸﻨﻮد آﻨﻨﺪﻩ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬و ﺣﻀﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮدى ﺿﻌﻴﻒ و آﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮدى ﺑﺮﺗﺮ و ﺗﻮاﻧﺎ و ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻰ در ﮔﻬﻮارﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم هﻨﮕﺎم وﻓﺎت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﺮ آﻪ ﻧﻤﺎز را آﻮﭼﻚ ﺑﺸﻤﺎرد‪ ،‬از ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﺎ ﻣﺤﺮوم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬در ﻣﻴﺪان ﺻﻔﻴﻦ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز‪ ،‬دﺳﺖ از ﺟﻨﮓ آﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺗﻴﺮهﺎى دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺁﻧﻘﺪر ﻧﻤﺎزش را ﻃﻮل ﻣﻰداد‪ ،‬آﻪ ﭘﺎهﺎﻳﺶ ورم ﻣﻰآﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻏﺮق ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻰﺷﺪ آﻪ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻏﺎﻓﻞ‬
‫ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻴﻔﺮ ﺁﻧﺎن آﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬دوزخ اﺳﺖ‪.‬‬
‫واى ﺑﺮ ﺁﻧﺎن آﻪ ﻧﻤﺎز را ﺳﺒﻚ ﻣﻰﺷﻤﺎرﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁن‪ ،‬ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎرﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﻓﻮﻳﻞ ﻟﻠﻤﺼﻠّﻴﻦ اﻟّﺬﻳﻦ هﻢ ﻋﻦ ﺻﻼﺗﻬﻢ ﺳﺎهﻮن ‪ )«...‬ﺳﻮرﻩ ﻣﺎﻋﻮن‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ٥‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﻣَﻦ ﺗﺮك اﻟﺼﻼة ﻣﺘﻌﻤّﺪاً ﻓﻘﺪ آﻔﺮ«) ﻣﺤﺠﺔ اﻟﺒﻴﻀﺎء‪ ،‬ج ‪ ١‬ص ‪( ٣٠١‬‬
‫هﺮ آﺲ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را ﺗﺮك آﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﺮز اﺳﻼم ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ آﻔﺮ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻤﺎز را ﺳﺒﻚ ﺑﺸﻤﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮآﺖ و ﺑﻬﺮﻩ را از ﻋﻤﺮ و ﻣﺎل او ﺑﺮﻣﻰ دارد‪ ،‬ﭘﺎداش آﺎرهﺎى او را از‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮد‪ ،‬دﻋﺎهﺎﻳﺶ ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ و ﺗﺸﻨﮕﻰ و ذﻟّﺖ از‬
‫دﻧﻴﺎ ﻣﻰرود‪ ،‬در ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮزخ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﻋﺬاب ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و در ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺳﺨﺘﻰ از او ﻣﻰآﺸﻨﺪ‪).‬‬
‫وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ج ‪ ٢‬ص ‪( ٤٣‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻰ از ﺳﺨﻨﺎن اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰﻗﺪس ﺳﺮﻩ را ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﺎدﺁور‬
‫ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬آﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»دراﺳﻼم از ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﻴﭻ ﻓﺮﻳﻀﻪاى ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﻠّﺖ اﺳﺖ‪ ...‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﻚ آﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺳﺎزى اﺳﺖ ‪ ...‬ﻓﺤﺸﺎء و ﻣﻨﻜﺮ را ﻧﻤﺎز‪ ،‬از ﻳﻚ اﻣّﺘﻰ ﺑﻴﺮون ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺠﺪهﺎ را ﺧﺎﻟﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ذآﺮهﺎﺳﺖ ‪ ...‬اﻳﻦ دژهﺎى ﻣﺤﻜﻢ را ﻣﺤﻜﻢ ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ آﻪ ﻣﺎ اﻧﻘﻼب آﺮدﻳﻢ ﺣﺎﻻ‬
‫هﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬از هﻤﻪ ﻓﺮﻳﺎدهﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ ‪...‬‬
‫ﺷﻴﻄﺎنهﺎ از ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ ‪ )«...‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ ١٢‬ص ‪ ١٤٨‬و ‪) . ١٤٩‬‬
 ‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺗﺎآﻨﻮن‪ ،‬ﺳﺨﻦ از اﺻﻞ ﻧﻤﺎز و اهﻤﻴّﺖ ﺁن و ﻓﻮاﺋﺪ و ﺁﺛﺎرش ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻨﻚ ﻓﺮﺻﺘﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﻧﻤﺎز ﺑﭙﺮدازﻳﻢ و ﮔﻮﺷﻪاى از اﺳﺮار و ﻣﻔﺎهﻴﻢ و درسهﺎى ﻧﻬﻔﺘﻪ در‬
‫ﻧﻤﺎز را ﻣﺮور آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ از اﻳﻦ راﻩ‪ ،‬ﻧﻤﺎزهﺎىﻣﺎن روح ﺗﺎزﻩاى ﺑﻴﺎﺑﺪ و از اﻳﻦ ﻋﺒﺎدت ﺑﺰرگ و روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﺒﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪّﻣﺎت ﻧﻤﺎز‬
‫در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ »ﻃﻬﺎرت« داﺷﺖ و ﭘﺎك ﺑﻮد‪ .‬هﻢ ﻟﺒﺎس و ﺑﺪن را از ﺁﻟﻮدﮔﻰهﺎ ﭘﺎك ﺳﺎﺧﺖ و هﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺤﻮى آﻪ در آﺘﺎبهﺎى اﺣﻜﺎم ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ‪ ،‬وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫وﺿﻮ‪ ،‬اذن ورود ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و زﻣﻴﻨﻪ روﺣﻰ ﺑﺮاى ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ و ﺑﺪون ﺁن‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ج ‪ ١‬ص ‪(٢٥٦‬‬
‫وﺿﻮ ﺟﺰء اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮراﻧﻴّﺖ دل و ﺗﻮﺟّﻪ ﻣﻌﻨﻮى ﻣﻰﺁورد و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺁﻧﻜﻪ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰاﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺁﻟﻮدﮔﻰهﺎ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺳﺴﺘﻰ و ﺑﻴﺤﺎﻟﻰ و آﺴﻞ ﺑﻮدن‬
‫دور ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ وﺿﻮ‪ ،‬دل را ﺑﺮاى اﻳﺴﺘﺎدن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاى ﺗﻮاﻧﺎ ﭘﺎك و ﺁﻣﺎدﻩ ﺳﺎزد‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ١‬ص‬
‫‪( ٢٥٧‬‬
‫ﺑﺎ وﺿﻮ ﺑﻮدن در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘّﻰ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﺑﺎ وﺿﻮ‪ ،‬ﺛﻮاب ﻋﺒﺎدت ﺷﺒﺎﻧﻪ دارد و ﺑﺮاى ﺑﺴﻴﺎرى‬
‫از آﺎرهﺎى ﻋﺒﺎدى ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺜﻞ دﻋﺎ‪ ،‬زﻳﺎرت‪ ،‬ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮﺁن و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﺳﺘﻮر دادﻩاﻧﺪ آﻪ وﺿﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و‬
‫ﺑﺪون وﺿﻮ ﺑﻪ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن و ﻧﺎم ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﻣﺎﻣﺎن دﺳﺖ ﻧﺰﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘّﻪ ﻏﻴﺮ از ﭘﺎآﻰ ﻇﺎهﺮىِ ﻟﺒﺎس و ﺑﺪن و داﺷﺘﻦ وﺿﻮ‪ ،‬دل هﻢ ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻔﺎق و ﺣﺴﺪ و آﻴﻨﻪ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و اﻧﺪام و اﻋﻀﺎ هﻢ از ﺟﺮاﺋﻢ و ﮔﻨﺎهﺎن دﻳﮕﺮ دور ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫راﺳﺘﻰ! ‪ ...‬اﮔﺮ ﻟﺒﺎس و ﺑﺪن ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻰ روح‪ ،‬ﻧﺎﭘﺎك‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮﻋﻰ ﻧﻔﺎق ﻧﻴﺴﺖ؟ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ هﻢ در‬
‫ﻃﻬﺎرت ﺟﺴﻤﻰ و ﻇﺎهﺮى‪ ،‬و هﻢ در ﭘﺎآﻰ دروﻧﻰ و ﻗﻠﺒﻰ آﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﻀﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ادب‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ »ﺟُﻨﺐ« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪» ،‬ﻏُﺴﻞ« واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬آﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرتِ ﺧﺎﺻّﻰ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﺷﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬و در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮدن ﺁب‪ ،‬ﻳﺎ ﺿﺮر داﺷﺘﻦ ﺁن‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاى وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫»ﺗﻴﻤّﻢ« آﺮد‪ ).‬آﻴﻔﻴّﺖ وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ و ﺗﻴﻤّﻢ را در رﺳﺎﻟﻪهﺎى ﻋﻤﻠﻴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آﻨﻴﺪ(‬
‫ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪن ﺧﻮد را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﻟﺒﺎﺳﻰ ﺗﻤﻴﺰ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻄّﺮ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز‬
‫اﻧﺘﺨﺎب آﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ ﺑﻪ دﻳﺪار ﺧﺪا ﻣﻰرود‪ .‬ﺷﺮط ادب‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎسهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺒﺎس و ﻣﻜﺎن ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﺎﻳﺪ »ﻣﺒﺎح« ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻦ از ﻣﺎل ﻣﺮدم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ رو ﺑﻪ آﻌﺒﻪ و ﻗﺒﻠﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺧﺪا در ﻣﻜﺎن ﺧﺎﺻّﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﻤﻪ ﺟﺎ هﺴﺖ و در هﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣّﺎ‬
 ‫رو آﺮدن ﺑﻪ آﻌﺒﻪ ﻣﻘﺪس و ﺣﺮم اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﻳﺎدﺁور ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺑﺮاهﻴﻤﻰ و ﺳﻨّﺖهﺎى ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ و ﺧﻠﻮص ﺁن‬
‫ﭘﺪر و ﭘﺴﺮى اﺳﺖ آﻪ آﻌﺒﻪ را ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻠﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺖﮔﻴﺮى ﺗﻮﺣﻴﺪى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در دﻋﺎ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺧﻮردن و ﺧﻮاﺑﻴﺪن‪ ،‬دﻓﻦ آﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن و ‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ درﺳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻮﺟّﻪ ﻣﺎ را در ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﺒﻮب و ﺳﺮور و ﻣﻮﻻﻳﻤﺎن‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻰآﻨﺪ و ﻣﻴﺎن ﺻﻔﻮف ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬وﺣﺪت و ﻧﻈﻢ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻰﺁورد‪.‬‬

‫اذان‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﻣﻜﺘﺐ‬

‫اذان‪ ،‬آﻪ وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى اﻋﻼم ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻋﻼن ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻰ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﺠﻤّﻊ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺷﻌﺎرهﺎى زﻳﺒﺎ و ﻣﺆﺛﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اذان‪ ،‬ﺗﻜﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و وﻻﻳﺖ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ اﺳﺖ و دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﺷﺘﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻧﻤﺎز و رﺳﺘﮕﺎرى در ﺁن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اذان‪ ،‬اﻋﻼم ﻣﻮﺟﻮدﻳّﺖ اﺳﻼم و دﻋﻮت ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و ﻣﻌﺮّﻓﻰ ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اذان‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺳﻜﻮت و ﻓﺮﻳﺎد ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻌﺒﻮدهﺎى ﺧﻴﺎﻟﻰ و ﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﺳﻼم و ﻃﺮﻓﺪارى از ﺁﺋﻴﻦ ﺧﺪا‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻣﺆذّن«‪ ،‬در اﺳﻼم اﺣﺘﺮاﻣﻰ ﺧﺎصّ دارد و در ﻗﻴﺎﻣﺖ هﻢ ﺳﺮاﻓﺮاز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻼل ﺣﺒﺸﻰ‪ ،‬از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ در ﺻﺪر اﺳﻼم ﺑﻮد آﻪ ﻋﻨﻮانِ »اذان ﮔﻮﻳﻰ« ﺳﺒﺐ اﻓﺘﺨﺎرش ﺑﻮد‬
‫و اوﻟﻴﻦ ﻣﺆذّن در اﺳﻼم ﺑﻮد و روز »ﻓﺘﺢ ﻣﻜّﻪ« هﻢ او ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻻى آﻌﺒﻪ رﻓﺖ و‬
‫ﺑﺖهﺎى ﻣﺸﺮآﻴﻦ را ﺳﺮﻧﮕﻮن آﺮد‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ٤‬ص ‪( ٦١٤‬‬
‫اذان‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺮاى اﻋﻼن ﻋﻤﻮﻣﻰ و اﻋﻼن ﻓﺮا رﺳﻴﺪن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر هﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺼﻮص ﺑﺮاى ﺷﺮوع ﻧﻤﺎز‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اذان‪ ،‬اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ هﻤﺎن ﻣﻔﺎهﻴﻢ را دارد و ﺑﺮاى ﺁﻏﺎز ﻧﻤﺎز و ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺁﻣﺎدﮔﻰ روﺣﻰ و ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاى ﻳﻜﺘﺎ و رﺳﺘﮕﺎرى در ﺳﺎﻳﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺴﺘﺤﺐّ اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﻟﻰ از ﺷﻌﺎﺋﺮ ﻣﻬﻢّ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺁن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اذان‪ ،‬ﻧﺎم ﺧﺪاى ﺑﺰرگ را‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ رﺳﺎﺗﺮ و ﺁﺷﻜﺎرﺗﺮ در ﺟﻬﺎن ﻃﻨﻴﻦ اﻓﻜﻦ‬
‫ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻠﻜﻮﺗﻰ و ﺗﻮﺣﻴﺪى اﺳﺖ آﻪ آﻤﺮ دﺷﻤﻨﺎن را ﻣﻰﺷﻜﻨﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﺪا و اﺳﻼم‬
‫را ﺑﻪ ﺳﺘﻮﻩ ﻣﻰﺁورد‪.‬‬

‫ﻧﻴّﺖ‬
‫ﻧﻴّﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻗﺼﺪ و ﺗﻮﺟّﻪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻴّﺖ در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺁﻧﺴﺖ آﻪ ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫دﺳﺘﻮر ﺧﺪا دارد و ﺑﺮاى رﺿﺎى او و ﺗﻘﺮّب ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و هﺪﻓﻰ ﺟﺰ اﺟﺮاى ﻓﺮﻣﺎن و اﻧﺠﺎم‬
‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴّﺖ ﺧﻮد را در هﺮآﺎرى‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻋﺒﺎدات‪» ،‬ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ« ﻗﺮار دهﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا و ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ او ﻋﺒﺎدت آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ از روى رﻳﺎ‪ ،‬ﺗﻈﺎهﺮ وﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ ﻳﺎ اهﺪاف دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫ﻧﻴّﺖ‪ ،‬از ارآﺎن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻃﻮل ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟّﻪ و هﺸﻴﺎرى در ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﻞهﺎى ﺑﺪون ﻧﻴّﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻴّﺖهﺎى ﻣﺎدى‬
‫وﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻰارزش اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺗﻌﺒﻴﺮ »ﻓﻰ ﺳﺒﻴﻞ اﻟﻠﱠﻪ« درﺑﺎرﻩ آﺎرهﺎى ﺑﺴﻴﺎرى هﻤﭽﻮن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺟﻬﺎد‪ ،‬اﻧﻔﺎق‪ ،‬هﺠﺮت و‬
‫‪ ...‬ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ در راﻩ ﺧﺪا ﺑﻮدن و رﻧﮓ ﺧﺪاﻳﻰ داﺷﺘﻦ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل‪.‬‬
‫ﻧﻴّﺖ‪ ،‬ﺷﺮط ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﻴّﺖ ﺧﺎﻟﺺ در ﻋﺒﺎدتهﺎﻳﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺎداش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻤﻞهﺎى ﺧﺎﻟﺺ را ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﻴّﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ و اﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﺎرهﺎى آﻢ و آﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ و ﺑﺰرگ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻰ اﮔﺮ ﻧﻴّﺖ‬
‫ﺑﺪ و اﻧﮕﻴﺰﻩهﺎى ﻏﻴﺮ ﺧﺪاﻳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر هﻢ ﺑﻰ ﻓﺎﻳﺪﻩ و ارزش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»هﺮ آﺲ ﺑﺎ آﺎر اﻧﺪك ﺧﻮد‪ ،‬هﺪف و اﻧﮕﻴﺰﻩ اﻟﻬﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﺎر او را در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻰدهﺪ و ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮاى ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟّﻪ ﻣﺮدم آﺎر ﺑﺴﻴﺎر هﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁن را در ﻧﻈﺮهﺎ آﻢ ﺟﻠﻮﻩ‬
‫ﻣﻰدهﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا آﺎر آﺮد و ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﻮد‪ ،‬دﻟﻬﺎهﻢ در دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اوﺳﺖ آﻪ ﻋﺰّت و ﺁﺑﺮو‬
‫و اﻋﺘﺒﺎر و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴّﺖ ﻣﻰدهﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠّﻢ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ هﺮﮔﺰ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻰآﻨﺪ و ﺁﻧﺎن را ﺑﺮﺗﺮى و ﻋﻈﻤﺖ و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴّﺖ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﻋﺒﺎدت و ﻧﻤﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﻣﺮدم و در ﺧﺎﻧﻪ دل ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺪى را راﻩ ﻧﺪهﻴﻢ و ﺑﻪ ﭘﺴﻨﺪ ﺧﺪا و رﺿﺎى او‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﺴﻨﺪ ﻣﺮدم ارزش ﺑﺪهﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘّﻪ اﺧﻼص در ﻋﻤﻞ و ﻧﻴّﺖ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺷﻴﻄﺎن هﻤﻮارﻩ ﻣﻰآﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ هﺮ ﻧﻴﺮﻧﮓ و وﺳﻮﺳﻪاى‪،‬‬
‫اﻧﮕﻴﺰﻩ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاﻳﻰ را در دلهﺎى ﻣﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﺁورد‪ .‬وﻟﻰ ﻣﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺷﻴﻄﺎن و ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻜﻮﺷﻴﻢ هﺮ آﺎر را ﺑﺮاى ﺧﺪا اﻧﺠﺎم دهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﺧﻠﺺ ﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻤﻚ و ﻋﻤﻠﻚ و ﺑﻐﻀﻚ و اﺧﺬك و ﺗﺮآﻚ و آﻼﻣﻚ و ﺻﻤﺘﻚ«) ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ‪ ،‬واژﻩ‬
‫اﺧﻼص(‬
‫آﺎر و ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را‪ ،‬دﺷﻤﻨﻰ و ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ و ﺳﺨﻦ و ﺳﻜﻮت ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺧﺎﻟﺺ آﻦ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺗﻤﺎم آﺎرهﺎى ﺧﻮد را رﻧﮓ ﺧﺪاﻳﻰ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ آﺎرهﺎى ﻏﻴﺮ ﻋﺒﺎدى هﻢ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬
‫زﻳﺮا رﻧﮓ اﺧﻼص و ﺧﺪاﻳﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴّﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺁﻧﻜﻪ هﻤﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ و هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ آﺴﻰ در ﻣﻜﺎن ﺧﺎﺻّﻰ ﻳﺎ زﻣﺎن ﺧﺎﺻّﻰ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻّﻰ آﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮود ﻳﺎ ﺑﺮاى رﻳﺎ و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻧﻤﺎز‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاى ﻣﺮدم‪ ،‬رآﻮع وﺳﺠﻮد ﺧﻮد را ﻃﻮل ﺑﺪهﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ هﻤﻪ ﺑﺎ »اﺧﻼص در ﻧﻴّﺖ«‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮاى ﺧﺪا آﺎر آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﻪ از ﺑﻰﺗﻮﺟّﻬﻰ ﻣﺮدم ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ از ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻜﺮدن دﻳﮕﺮان اﻓﺴﺮدﻩ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬و ﻧﻪ ﺁﻓﺮﻳﻦ و اﺣﺴﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﺮدم ﺑﺮاﻳﺶ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮى دارد‪ .‬اﺧﻼص‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﻰ در اﻧﺴﺎن ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻰﺁورد آﻪ هﻤﻪ ﺟﺎ و هﻤﻴﺸﻪ او را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮب‪،‬‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺄﻳﻮس و ﺧﺴﺘﻪ و ﺁزردﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﻟﻌﻤﻞ آﻠّﻪ هﺒﺎء اﻻّ ﻣﺎ اﺧﻠﺺ ﻓﻴﻪ«) ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ‪ ،‬واژﻩ اﺧﻼص(‬
‫هﻤﻪ آﺎرهﺎ ﻧﺎﺑﻮد و ﭘﻮچ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺰ ﺁﻧﻜﻪ در ﺁن ﺧﻠﻮص ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از دو آﺎر‪ ،‬آﻪ در ﻇﺎهﺮ ﻣﺜﻞ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻴّﺖ و اﻧﮕﻴﺰﻩ درﺳﺘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﭼﺎﻗﻮآﺶ و ﺟﺮّاح‪ ،‬هﺮ دو ﺷﻜﻢ ﭘﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ اوّﻟﻰ را ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ و ﺑﻪ دوّﻣﻰ ﭘﻮل‬
‫ﻣﻰدهﻨﺪ و ﺗﺸﻜّﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن اوّﻟﻰ ﺑﺮاى آﺸﺘﻦ و دﺷﻤﻨﻰ ﺷﻜﻢ ﭘﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬دوّﻣﻰ ﺑﺮاى زﻧﺪﻩ‬
‫آﺮدن وﻧﻴﻜﻰ وﻣﺤﺒّﺖ ﻧﻤﻮدن!‬
 ‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻧﻴّﺖ‪ ،‬ﺧﻤﻴﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎدات اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻩ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪:‬‬
‫»اﻟﻨﻴّﺔ اﺳﺎس اﻟﻌﻤﻞ«) ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ‪ ،‬واژﻩ ﻧﻴّﺖ(‬
‫ﻧﻴّﺖ‪ ،‬اﺳﺎس آﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دو ﻧﻔﺮى آﻪ ﻣﺜﻞ هﻢ و در آﻨﺎر هﻢ اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺁن ﻓﺮد ﺑﺎ ارزش و ﻣﻘﺒﻮل اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﻧﻴّﺖ ﺑﻬﺘﺮ و ﺧﺪاﻳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻇﺎهﺮ ﻋﻤﻞ هﺮ دو ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺨﻠﺺ ﺷﻮﻳﻢ؟‬

‫ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺧﻼص‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﻴﻨﺶ و اﻋﺘﻘﺎد و ﺑﺎورهﺎى دﻳﻨﻰ دﻗﺖ آﺮد‪ .‬ﻧﻮع ﺑﻴﻨﺶ در ﻧﻴّﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺆﺛّﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﺪا در زﻣﻴﻦ و ﻋﺼﺎرﻩ هﺴﺘﻰ و هﺪف ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻃﺮف ﺣﺴﺎب ﻣﺎ در اﻋﻤﺎﻟﻤﺎن ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬اوﺳﺖ آﻪ ﭘﺎداش ﻣﻰدهﺪ و ﺣﺘّﻰ آﺎرهﺎى ﺟﺰﺋﻰ را در ﺻﻮرت‬
‫ﻧﻴّﺖ ﭘﺎك‪ ،‬اﺟﺮى ﺑﺰرگ ﻣﻰدهﺪ‪،‬‬
‫هﻴﭻ آﺎر آﻮﭼﻚ و ﺑﺰرﮔﻰ در ﺣﺴﺎب ﺧﺪا ﮔﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮد و اﻧﺴﺎن در دﻧﻴﺎ و ﺁﺧﺮت‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻋﻤﺎل ﺧﻮد را‬
‫ﺧﻮاهﺪ دﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﺎرهﺎى ﻓﺎﺳﺪ و ﻋﻴﻮب ﻣﺎ را ﻣﻰﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺧﻮﺑﻰهﺎى ﻣﺎ را ﺁﺷﻜﺎر ﻣﻰﺳﺎزد‪،‬‬
‫ارزش و ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺴﺎن‪» ،‬ﺑﻬﺸﺖ« اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﻏﻴﺮ از ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ هﺮ آﻪ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮر آﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن‪» ،‬دﻧﻴﺎ« را ﺑﻬﺎى ﺧﻮد ﻗﺮار دهﺪ‪ ).‬ﻟﺒﺌﺲ اﻟﻤﺘﺠﺮأن ﺗﺮى اﻟﺪﻧﻴﺎ‬
‫ﻟﻨﻔﺴﻚ ﺛﻤﻨﺎً )ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪((٣٢‬‬
‫ﻣﺸﺘﺮى اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و در ﻋﺒﺎدات‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﺎ او ﻃﺮف ﺣﺴﺎب‬
‫اﺳﺖ‪،‬‬
‫هﺮ ﭼﻪ دارﻳﻢ از ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬او »وﻟﻰّ ﻧﻌﻤﺖ« و ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر و ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻣﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻳﻚ دل‪ ،‬ﻣﺤﺒّﺖ دو اﻣﺮ ﻣﺘﻀﺎدّ را ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ )،‬ﺳﻮرﻩ اﺣﺰاب‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪ (٤‬ﻳﺎ ﺧﺪا‬
‫دوﺳﺘﻰ ﻳﺎ دﻧﻴﺎﻃﻠﺒﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﻳﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‪،‬‬
‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﻪاى زودﮔﺬر اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻨﭽﻪاى اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى آﺴﻰ ﺑﺎز ﻧﺸﺪﻩ و ﺑﻪ آﺴﻰ وﻓﺎ ﻧﻜﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺎ را آﺎﻻى ﻏﺮور و ﻣﺘﺎﻋﻰ اﻧﺪك ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫در ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬هﻤﻪ واﺳﻄﻪهﺎ و ﺷﻔﻴﻊهﺎ از آﺎر ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻠﻮص و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و ﻋﺒﺎدات هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻘﻮا و اﺧﻼص‪ ،‬ﺳﻮد ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ و در ﺁن روز‪ ،‬هﺮ آﺲ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﻮد اﺳﺖ واز اﻳﻦ وﺁن آﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺒّﺖهﺎﻳﺸﺎن دل ﻣﻰﺑﻨﺪﻳﻢ‪ ،‬آﺎرى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ و هﺮ ﻓﺮدى ﻧﺘﻴﺠﻪ آﺎر ﺧﻮد را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ وﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را درو ﻣﻰآﻨﺪ‪،‬‬
‫رﻳﺎآﺎران‪ ،‬اﮔﺮ در دﻧﻴﺎ هﻢ ﻣﺮدم را ﻓﺮﻳﺐ دهﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در ﺁﺧﺮت رﺳﻮا ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و اﻋﻤﺎل ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺑﺎد‬
‫رﻓﺘﻪ و ﺗﺒﺎﻩ ﺧﻮاهﻨﺪ دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺁرى‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ را در دل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻠﻮص ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و آﻤﺘﺮ ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ ﺧﺪا آﺎر‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﻢ وﻧﻈﺮ و ﭘﺴﻨﺪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻬﻢّ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﺮّك و اﻧﮕﻴﺰﻩ ﻗﻮىﺗﺮ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ آﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاهﺪ و ﺧﺪا ﻣﻰﭘﺴﻨﺪد و ﺧﺪا ﭘﺎداش ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺧﺪا را ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬او آﻪ ﻣﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻋﺬاﺑﻰ هﻢ در آﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﻌﻤﺖهﺎى او‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﺮﮔﺰار ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﻋﺒﺎدت آﻨﻴﻢ و از‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳﻢ‪ .‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺤﻀﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﻀﺮ ﺧﺪا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﻨﺎﻩ آﺮد‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﻔﺮﻩ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻧﻌﻤﺖهﺎى اﻟﻬﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬رو ﺑﻪ دﻳﮕﺮان آﺮدن و رﻳﺎ و ﺗﻈﺎهﺮ ﻧﻤﻮدن‪،‬‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاى رﺣﻤﺎن و ﻧﻌﻤﺖهﺎى ﺑﻰ ﭘﺎﻳﺎن اوﺳﺖ‪ .‬ﻋﺒﺎدت را‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﻧﻪ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﻳﺎ ﺗﺮس از ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ‪» ،‬ﻋﺒﺎدت ﺁزادﮔﺎن« اﺳﺖ آﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺪا را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰآﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺴﻰ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم اﺧﻼص ﻣﻰرﺳﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻳﻘﻴﻦ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم اﺧﻼص‪ ،‬ﻣﻴﻮﻩ ﻳﻘﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﻻﺧﻼص ﺛﻤﺮة اﻟﻴﻘﻴﻦ«) ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ‪ ،‬واژﻩ اﺧﻼص(‬
‫اﮔﺮ ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ در ﻣﺤﻀﺮ ﺧﺪاﺋﻴﻢ و او هﻤﻪ آﺎرهﺎى ﻣﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ و از ﻧﻴّﺖهﺎى ﻗﻠﺒﻰ ﻣﺎ‬
‫ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ و هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﺰّت و ذﻟّﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬و رﺿﺎى او در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻧﻴﺎى زودﮔﺬر‪ ،‬ارزش‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد‪ ... ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺑﻪ اﺧﻼص ﻣﻰرﺳﻴﻢ و دﻳﮕﺮ از دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺗﻮﻗّﻊ ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺳﺘﺎﻳﺶ و‬
‫ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺗﺸﻜّﺮ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺳﻪ روز‪ ،‬اﻓﻄﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﺘﻴﻢ و اﺳﻴﺮ و ﻣﺴﻜﻴﻦ‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻰ ﺁﻧﻜﻪ اﻣﻴﺪ ﺳﭙﺎس و ﺗﻮﻗّﻊ ﺗﺸﻜّﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ )،‬ﺳﻮرﻩ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪ ( ٩‬ﺧﺪاوﻧﺪ هﻢ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎس اﻧﻔﺎق و اﻃﻌﺎم ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺳﻮرﻩ »هﻞ اﺗﻰ ‪ «...‬را ﻧﺎزل آﺮد و از ﺁن اهﻠﺒﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺨﻠﺺ‪ ،‬در راﻩ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﻣﺮدم‪ ،‬آﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻨﺪ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻰ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﻣﺮدم‪ ،‬او را دﻟﺴﺮد و ﭘﺸﻴﻤﺎن از آﺎر ﻧﻴﻚ ﻧﻤﻰﺳﺎزد‪.‬‬
‫هﺮ آﺎر را ﺑﺨﺎﻃﺮ اداى ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺷﺮﻋﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰهﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ و ﺁن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﺶ را ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻤﻰﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ او از اﺟﺮاى ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻇﺎهﺮ و ﺑﺎﻃﻨﺶ ﻳﻜﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در راﻩ ﺧﺪا و دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻼﻣﺖهﺎ و ﺑﻰﻣﻬﺮىهﺎ را ﺗﺤﻤّﻞ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺗﻌﺼّﺐ و ﺧﻮدﺧﻮاهﻰ ﺑﻪ دور اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ آﺎرهﺎى اﺷﺘﺒﺎﻩ‪ ،‬اﺻﺮار ﻧﻤﻰآﻨﺪ و اداﻣﻪ ﻧﻤﻰدهﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﻄﻴﻊ »ﺗﻜﻠﻴﻒ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺠﺮى دﻟﺨﻮاﻩ ﺧﻮد ﻳﺎ ﭘﺴﻨﺪ ﻣﺮدم!‬

‫اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ ‪...‬‬

‫اﻳﻨﻚ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را ﺑﺎ ﻧﺎم و ﻳﺎد ﺧﺪا و ﺗﻜﺒﻴﺮ او ﺷﺮوع ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ »اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ« ﭘﺲ از ﻧﻴّﺖ‪ ،‬وارد ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و هﺮ ﭼﻪ را ﺟﺰ ﺧﺪاى ﺑﺰرگ‪ ،‬از دل ﺑﻴﺮون‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻴﺰى ﺟﺰ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﺗﻮﺟّﻪ ﻧﻤﻰآﻨﻴﻢ و ﺟﺰ ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ و ﻗﺪرت و رﺣﻤﺖ او ﻧﻤﻰاﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭼﺮا آﻪ او »اآﺒﺮ« اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ!‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از هﺮ ﭼﻴﺰ‪ ،‬هﺮ آﺲ و ﺑﺮﺗﺮ از ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻪ وﺻﻒ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺁﻧﻜﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از هﺮ ﭼﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ و ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ و ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻗﺪرﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻗﺪرتهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ذاﺗﺶ‪ ،‬ﺟﺎوداﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﻄﻔﺶ‪ ،‬ﺑﻰ آﺮاﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖهﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻰ ﺷﻤﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺶ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻰ هﻤﺘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻰ ﺷﺮﻳﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻰ زوال اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻰ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ«‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ هﻴﭻ ﻗﺪرﺗﻰ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺪرت او ﺑﻪ رﺳﻤﻴّﺖ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺟﺰ از او‬
‫ﻧﻤﻰهﺮاﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺰ او را اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻪ او دل ﻧﻤﻰﺳﭙﺎرﻳﻢ‪ ،‬ﺟﺰ ﻋﺸﻖ او را در دل ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺟﺰ‬
‫در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ او اﻇﻬﺎر ﺑﻨﺪﮔﻰ ﻧﻤﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﺎ ﻧﺎم او ﺁﻏﺎز ﻧﻤﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ او ﺑﺮﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ از هﺮ ﭼﻴﺰ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫و هﻴﭻ آﻼﻣﻰ‪ ،‬در ﺧﻮر ﻣﻘﺎم واﻻ و ﺑﺰرگ او ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪» ... -‬اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ«!‬
‫هﺮ ﭼﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪا را ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺣﺴﺎس و ﺑﺎور آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺪا در ﻧﻈﺮﻣﺎن آﻮﭼﻚ و ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ روﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪهﺎى روى زﻣﻴﻦ در ﻧﻈﺮﻣﺎن آﻮﭼﻚ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ در »ﺗﻜﺒﻴﺮ«‪ ،‬ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪا را ﺑﺎور آﺮد و ﺑﺮ زﺑﺎن ﺁورد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﺑﺰرگ ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻜﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺷﺮوع ﻧﻤﺎز ﻣﺎﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺎن ﺁن‪.‬‬
 ‫ﭘﻴﺶ از هﺮ رآﻮع و ﺳﺠﻮد‪ ،‬در هﺮ ﺟﺎى ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﭘﺲ از ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر را ﺑﺮ زﺑﺎن‬
‫ﻣﻰﺁورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ در ﺗﻜﺒﻴﺮش‪ ،‬ﻟﺬّت و ﺷﻴﺮﻳﻨﻰ ﻋﺒﺎدت را اﺣﺴﺎس آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﻧﻤﺎزش ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﻦ اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ‪ ،‬و ﺑﻠﻨﺪ آﺮدن دﺳﺖ ﺗﺎ آﻨﺎر ﮔﻮش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ رو ﺑﻪ ﺧﺪا آﺮد و ﭘﺸﺖ ﺑﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺟﺰ‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را در ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﻤﺎز‪ ،‬در ﺧﻮد زﻧﺪﻩ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻪ دروغ ﺁﺷﻜﺎرى اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ زﺑﺎن »اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ« ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در دﻟﺶ‪ ،‬ﭼﻴﺰهﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻬﻤﺘﺮ‬
‫و ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻮن دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺛﺮوت‪ ،‬ﺷﻬﺮت‪ ،‬ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﺷﻜﻢ‪ ،‬ﺷﻬﻮت‪ ،‬دوﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر و‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ و ‪...‬‬
‫ﺁﻧﻜﻪ »اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ« ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﻓﺪاى ﺧﺪا آﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﺟﺎﻧﺶ را!‬
‫راﺳﺘﻰ آﻪ »اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ«‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺑﺰرگ و آﻼم ژرف و ﻋﻤﻴﻘﻰ اﺳﺖ‪ .‬و رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﺁن ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ‪ ،‬ﻓﻬﻰ آﻠﻤﺔ ﻟﻴﺲ اﻋﻼهﺎ آﻼم و اﺣﺒّﻬﺎ اﻟﻰ اﻟﻠﱠﻪ ‪ )«...‬اﺧﺘﺼﺎص‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ص ‪). ٣٤‬‬
‫اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ‪ ،‬آﻠﻤﻪاى اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮﺗﺮ از ﺁن و ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ از ﺁن ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻼﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ!‬

‫ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ‬
‫ﻧﻤﺎز را ﭘﺲ از ﺗﻜﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺳﻮرﻩاى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻞ »ﻗﻞ هﻮاﻟﻠﱠﻪ اﺣﺪ« اداﻣﻪ‬
‫ﻣﻰدهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺮوع ﺳﻮرﻩ‪ ،‬ﺑﺎ »ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا و ﻳﺎد او‪ ،‬آﻪ ﺑﺨﺸﻨﺪﻩ و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻏﺎز ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬رﻣﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و اﺳﺘﻤﺪاد از اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺁﻏﺎز هﺮ آﺎرى اﺳﺖ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن را ﻣﻰراﻧﺪ‪ ،‬دل را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﻣﻰاﻧﺪازد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻨﺪﮔﻰ و واﺑﺴﺘﮕﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻈﻬﺮ ﻋﺸﻖ و ﺗﻮآّﻞ ﺑﻪ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ آﺲ‪ ،‬در هﺮ ﻣﺮام و ﻣﻜﺘﺒﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم هﺮ آﻪ و هﺮ ﭼﻪ ﺷﺮوع آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬هﻤﻪ آﺎرهﺎﻳﺶ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺁﻏﺎز ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬آﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎمهﺎﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اى ﻧﺎم ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﺁﻏﺎز‬
‫ﺑﻰ ﻧﺎم ﺗﻮ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ آﻰ آﻨﻢ ﺑﺎز؟ ﺳﭙﺲ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪» :‬اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠّﻪ ربّ اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ«‬
‫هﻤﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶهﺎ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا آﻪ هﻤﻪ ﻧﻌﻤﺖهﺎ و رﺣﻤﺖهﺎ از اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺗﻮان ﻧﻌﻤﺖهﺎى او را ﺑﺮﺷﻤﺮد؟ هﺮﮔﺰ!‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫»و ان ﺗﻌﺪّوا ﻧﻌﻤﺔاﻟﻠﱠﻪ ﻻ ﺗﺤﺼﻮهﺎ«) ﺳﻮرﻩ اﺑﺮاهﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ٣٤‬‬
‫هﺮﮔﺰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻧﻌﻤﺖهﺎى ﺧﺪا را ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻣﺎهﻰ در ﺁب‪ ،‬ﻗﺪر ﺁب را ﻧﻤﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ از ﻟﺤﻈﻪ ﺁﻏﺎز ﺣﻴﺎﺗﻤﺎن ﺗﺎ واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪهﺎ ﻏﺮق‬
‫ﻧﻌﻤﺖهﺎى ﺧﺪاﺋﻴﻢ و اﻓﺴﻮس آﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﻏﺎﻓﻠﻴﻢ‪.‬‬
‫هﻮش و اﺳﺘﻌﺪادى آﻪ از ﺁن ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﻰ ﺑﺪن و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻰ‪ ،‬ﻋﻘﻞ و وﺟﺪان‪،‬‬
‫ﺁب و ﮔﻴﺎهﺎن و ﻣﻴﻮﻩهﺎ و ﺣﻴﻮاﻧﺎت آﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺑﺮ و ﺑﺎد و ﻣﻪ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻓﻠﻚ ‪ ...‬آﻪ هﻤﻪ ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن در ﺣﺮآﺖ اﺳﺖ‪،‬‬
‫رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺷﺐ و روز‪ ،‬درﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖهﺎﻳﺶ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺣﺒﻮﺑﺎﺗﺶ‪ ،‬ﺁﺳﻤﺎن ﺑﺎ ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﺧﻮرﺷﻴﺪش‪،‬‬
‫ﭼﺸﻤﻰ آﻪ ﺑﺎ ﺁن ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬زﺑﺎﻧﻰ آﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻰ آﻪ ﺻﺪاهﺎ را ﻣﻰﺷﻨﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﻪاى‬
‫آﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻰﺳﭙﺎرﻳﻢ‪ ،‬هﻤﺎهﻨﮕﻰ دﺳﺘﮕﺎﻩهﺎى ﺑﺪن‪ ،‬و ‪ ...‬هﺰاران و هﺰاران ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬آﻪ‬
‫واﻗﻌﺎً »ﺑﻰ ﺷﻤﺎر« اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ را اﺣﺎﻃﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دﺳﺖ و زﺑﺎن آﻪ ﺑﺮﺁﻳﺪ‬
‫آﺰ ﻋﻬﺪﻩ ﺷﻜﺮش ﺑﻪ درﺁﻳﺪ ﭘﺲ او را ﻣﻰﺳﺘﺎﺋﻴﻢ و هﻤﻪ ﺣﻤﺪهﺎ را از ﺁنِ او و ﻣﺨﺼﻮص او ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫»اﻟﺤﻤﺪﻟّﻠﻪ ربّ اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ«‪.‬‬
‫او آﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺪﻩ و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬روزى رﺳﺎن هﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواى روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از او هﺪاﻳﺖ ﻣﻰﻃﻠﺒﻴﻢ و ﻣﻰﺧﻮاهﻴﻢ آﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ »ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ« راهﻨﻤﺎﻳﻰ آﻨﺪ‪.‬‬
‫راﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬راﻩ ﺧﺪا و دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﻣﺎﻣﺎن و ﺻﺎﻟﺤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻩ ﺷﻬﻴﺪان و اوﻟﻴﺎء ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻩ ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﭘﺎآﻰ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻰ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺣﻖّ ﭘﺮﺳﺘﻰ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪا‪ ،‬دورى از ﮔﻨﺎﻩ و ﺗﺮس از دوزخ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫از او ﻣﻰﺧﻮاهﻴﻢ آﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ راﻩ ﻧﻴﻜﺎن و ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬آﻪ دور از اﻧﺤﺮاف و ﮔﻤﺮاهﻰ و ﻣﻌﺼﻴﺖ و هﻮاى‬
‫ﻧﻔﺲ و ﻓﺴﺎد ﺁﻓﺮﻳﻨﻰ و ﺗﺒﻬﻜﺎرى اﺳﺖ‪ ،‬هﺪاﻳﺖ آﻨﺪ و در اﻳﻦ راﻩ‪ ،‬ﻣﺎ را اﺳﺘﻮار ﺑﺪارد‪.‬‬
‫در ﺳﻮرﻩ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻳﻜﺘﺎﺋﻰ و ﺑﻰ ﻧﻴﺎزى و ﺑﻰ ﻓﺮزﻧﺪى و ﺑﻰ هﻤﺘﺎﻳﻰ ﻣﻰﺳﺘﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
 ‫در رآﻮع و ﺳﺠﻮد‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را از هﺮ ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ و ﻇﻠﻢ و ﺣﻖّآﺸﻰ و ﺗﺒﻌﻴﺾ و‬
‫ﺟﻬﻞ و هﺮ ﺻﻔﺖ ﻣﺎدى و اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻣﺤﺪود آﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﭘﺎك و ﻣﺒﺮّا ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﺗﻘﺪﻳﺲ و ﭘﺎك داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪» :‬ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﻰ اﻟﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺤﻤﺪﻩ«‪» ،‬ﺳﺒﺤﺎن‬
‫رﺑّﻰ اﻻﻋﻠﻰ و ﺑﺤﻤﺪﻩ«‪.‬‬

‫اى ﺧﺪاى رﺣﻴﻢ‬

‫ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎرا!‬
‫ﺗﻮ را ﺳﭙﺎس آﻪ ﻣﺎ را هﺪاﻳﺖ آﺮدى‪،‬‬
‫ﻋﻘﻠﻤﺎن دادى‪.‬‬
‫ﺑﺮاى راهﻨﻤﺎﻳﻰﻣﺎن ﺑﻪ »ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ«‪ ،‬اﻧﺒﻴﺎء را ﻣﺒﻌﻮث آﺮدى‪.‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖهﺎى ﻣﺎدى و ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬آﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺁﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن را ﺑﻪ وﻓﻮر و ﺳﺮﺷﺎرى‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻣﻬﻴّﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻰ‪.‬‬
‫رآﻮع ﻣﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺧﻀﻮع و ﺗﻮاﺿﻊ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ هﻴﭻ ﻗﺪرت و اﺑﺮﻗﺪرﺗﻰ ﺧﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮﻳﻢ و ﺳﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮود ﻧﻤﻰﺁورﻳﻢ و راﺳﺖ ﻗﺎﻣﺘﻰ‬
‫ﺧﻮد را ﻧﻤﻰﺷﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ‪ ،‬آﻪ آﻤﺎل ﺑﻰﭘﺎﻳﺎن و ﻗﺪرت ﺑﻰاﻧﺘﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺮدن‬
‫ﺧﻢ ﻣﻰﺳﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﻰاﻓﺘﻴﻢ‪» ،‬ﺳﺠﻮد« ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻣﻰﮔﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢﮔﻮى‬
‫ﺗﻮﺋﻴﻢ و زﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺗﻮ ﻣﻰﮔﺸﺎﺋﻴﻢ‪» :‬ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﻰ اﻻﻋﻠﻰ و ﺑﺤﻤﺪﻩ ‪.«...‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ! ﺗﻮﻳﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﮔﻨﺎهﺎﻧﻤﺎن را ﺑﺒﺨﺸﻰ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﻋﻔﻮ ﻧﻜﻨﻰ‪ ،‬ﻓﺮداى ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ هﺪاﻳﺖ ﻧﻜﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺮاهﻪهﺎ ﻣﻰاﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ دﺳﺘﻤﺎن را ﻧﮕﻴﺮى‪ ،‬اﺳﻴﺮ دﺳﺖ ﺷﻴﻄﺎن و هﻮاى ﻧﻔﺲ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻋﺒﺎدت و اﻃﺎﻋﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﻧﺪهﻰ‪ ،‬از ﺗﻮ دور ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬و دورى از ﺗﻮ دورى از ﺣﻘﻴﻘﺖ و‬
‫ﭘﺎآﻰ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺁﻧﺎن آﻪ از ﺣﻖّ و ﭘﺎآﻰ و راﺳﺘﻰ دورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دوزخ ﻣﻰروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ!‪...‬‬
‫ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻨﺪﻩ ﺧﻄﺎهﺎﻳﻰ‪ ،‬در ﻗﻨﻮﺗﻤﺎن از ﺗﻮ ﻣﻐﻔﺮت ﻣﻰﻃﻠﺒﻴﻢ و رﺣﻤﺖ ﻣﻰﺟﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻨﺪﻩ ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ و ﻣﺄﻳﻮس ﺷﺪن از رﺣﻤﺖ ﺗﻮ‪ ،‬ﺧﻮد ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ ).‬ﺳﻮرﻩ زﻣﺮ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪(٥٣‬‬
‫ﺗﻮ ﭼﻨﺎن رﺣﻴﻢ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺪىهﺎى ﻣﺎ را هﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﻨﺎت‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰآﻨﻰ‪ ).‬ﺳﻮرﻩ ﻓﺮﻗﺎن‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪(٧٠‬‬
‫رﺣﻤﺘﻰ آﻦ ﺗﺎ در دام ﮔﻨﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺸﻮﻳﻢ و داﻧﻪ هﻮس ﻓﺮﻳﺒﻤﺎن ﻧﺪهﺪ و اﺳﻴﺮ و ﻣﺤﺒﻮس ﻗﻔﺲ ﻣﺎدﻳّﺎت‬
‫و ﺷﻬﻮات ﻧﺸﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻨﺪﻩ ﺗﻮﻳﻴﻢ و دﺳﺖ ﻧﻴﺎز و ﺣﺎﺟﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺗﻮ ﻣﻰﮔﺸﺎﺋﻴﻢ‪:‬‬
 ‫»اﻳّﺎك ﻧﻌﺒﺪ و اﻳّﺎك ﻧﺴﺘﻌﻴﻦ«‬
‫ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﻴﻢ آﻪ ﺗﻮ ﻧﺪارى؟‬
‫ﻣﺎ ﭼﻪ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪاﻳﻢ آﻪ ﻧﺪادﻩاى؟‬
‫آﺪام دام و ﺧﻄﺮ و ﺿﺮر ﺑﻮدﻩ آﻪ ﻣﺎ را از ﺁن ﺑﺮﺣﺬر ﻧﺪاﺷﺘﻪاى؟‬
‫آﺪام ﻧﻴﻜﻰ و ﺳﻌﺎدت و رﺳﺘﮕﺎرى اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺁن دﻋﻮت ﻧﻜﺮدﻩاى؟‬
‫اى آﺎﻧﻮن هﻤﻪ ﺧﻮﺑﻰهﺎ!‬
‫اى ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ هﻤﻪ ﭘﺎآﻰهﺎ!‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻘﻤﺎن دﻩ‪ ،‬آﻪ ﺑﻨﺪﻩ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاى ﺑﺮاى ﺗﻮ‪ ،‬اى ﺧﺪاى ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺑﻰهﻤﺘﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ و از وﺳﻮﺳﻪهﺎ و‬
‫ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬آﻪ در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻴﺮاهﻪ اﺳﺖ‪ ،‬دورى آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ! ‪...‬‬
‫وﻗﺘﻰ در ﺑﺮاﺑﺮت ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﻰاﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ از ﺧﺎآﻴﻢ و ﺧﺎك ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﺳﺮ از ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻰدارﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮ ﻣﻰﺧﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺴﺎب اﻋﻤﺎﻟﻤﺎن را ﭘﺲ ﺑﺪهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺠﻮد‪ ،‬روح ﻓﺮوﺗﻨﻰ و ﻋﺒﻮدﻳّﺖ را در ﻣﺎ زﻧﺪﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻰ اﺳﺖ ﻣﻌﻨﻮى آﻪ ﺗﻮ ﺑﻴﺶ از هﺮ ﺣﺎﻟﺘﻰ ﺁن را ﻣﻰﭘﺴﻨﺪى‪.‬‬
‫دوﺳﺖ دارى آﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻄﺎآﺎرى ﭼﻮن ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩ ﺑﺮ ﺧﺎك ﺑﮕﺬارﻳﻢ و ﺗﻮ را ﺻﺪا ﺑﺰﻧﻴﻢ و »ﻳﺎربّ‪ ،‬ﻳﺎربّ«‬
‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﺟﻮاﺑﻤﺎن ﺑﺪهﻰ‪ ،‬و ﺑﺒﺨﺸﺎﻳﻰ‪.‬‬
‫ﺗﺸﻬّﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻰ ﺧﺪا و رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻼم ﻣﺎ در ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻤﺎز‪ ،‬درود ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا و ﭘﺎآﺎن و ﺻﺎﻟﺤﺎن و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و هﻤﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ!‪...‬‬
‫اى ﺧﺪاى رﺣﻴﻢ! ﻧﻤﺎزﻣﺎن را ﻗﺒﻮل آﻦ و ﻣﺎ را ﺑﻨﺪﻩاى ﻗﺮار ﺑﺪﻩ آﻪ ﺣﻖّ ﺗﻮ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ و در اﻃﺎﻋﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺖ ﺑﻜﻮﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ‪ ،‬روح ﻧﻤﺎز‬

‫هﺮ ﭼﻴﺰى ﺟﺴﻤﻰ دارد و روﺣﻰ‪.‬‬
 ‫روح ﻧﻤﺎز‪» ،‬ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ« اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز ﺑﻰ ﺗﻮﺟّﻪ و ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺳﺮى اﻟﻔﺎظ و ﺣﺮآﺎﺗﻰ اﺳﺖ‬
‫آﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ ﺁﻧﺴﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻗﻠﺒﻰ ﺑﻪ ﺧﺪا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻳﺎد او ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺸﻮد و هﺮ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ و در ﺗﻤﺎم ﺟﻤﻼت و ﺣﺮآﺎت ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺪاﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻰ ﺣﺮآﺎت و اﻓﻌﺎﻟﺶ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﭼﻪ آﺴﻰ اﻳﺴﺘﺎدﻩ‪ ،‬ﻗﺒﻠﻪاش آﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﻪ ﺧﺪاى‬
‫ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﭘﺮﺳﺘﺶ و ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎ و ذآﺮ و دﻋﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ذهﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﻮاس اﻧﺴﺎن ﭘﺮت ﺷﻮد‪،‬‬
‫اﮔﺮ هﺮ ﺻﺪاﻳﻰ‪ ،‬هﺮ ﻣﻨﻈﺮﻩاى‪ ،‬هﺮ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪى‪ ،‬هﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺧﻂ و ﻧﻘﺎﺷﻰ و ﺻﺤﻨﻪاى‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺸﻐﻮل آﻨﺪ و ﻳﺎدش رود آﻪ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز اﺳﺖ و آﺠﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ و ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬
‫ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از راﻩهﺎى آﺴﺐ ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ‪ ،‬داﻧﺴﺘﻦ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻤﺎز و در ﻧﻈﺮ ﺁوردن ﺗﺮﺟﻤﻪ آﻠﻤﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﻧﻤﺎز ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫راﻩ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻜﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز اﺳﺖ آﻪ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪهﺎ و ﺳﺮ و ﺻﺪاهﺎ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖهﺎ‪ ،‬ﻋﻜﺲهﺎ و‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻧﺴﺎزد‪.‬‬
‫راﻩ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﺴﺘﺤﺒﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ ﭘﻴﺶ از ﻧﻤﺎز و هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﺟّﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻣﻰدهﺪ و او را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰاﻧﺪازد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴّﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻰروﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس را ﻣﻰﭘﻮﺷﻴﺪ و ﻣﺆدّب در ﻧﺰد او‬
‫ﻣﻰاﻳﺴﺘﻴﺪ و ﻳﺎ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻴﺪ و از هﺮ آﺎرى آﻪ ﺑﺮﺧﻼف ادب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮهﻴﺰ ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن او آﺎﻣﻼً‬
‫ﮔﻮش ﻣﻰدهﻴﺪ و ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬آﺎﻣﻼً ﺗﻮﺟّﻪ دارﻳﺪ و در ﺳﺮاﺳﺮ ﻟﺤﻈﻪ دﻳﺪار‪ ،‬ﺁن ﺷﺨﺺ در‬
‫ﻧﻈﺮﺗﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪا ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و هﺴﺘﻰ هﻤﻪ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﻪ او ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺪﻩاى ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ و ﻧﺎﺗﻮان‪،‬‬
‫آﻪ از ﻧﻌﻤﺖهﺎى او ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﺮاﻧﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت و ﻧﻤﺎز ﻣﻰاﻳﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ »ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ« آﻪ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ »اﻟﻠﱠﻪ« دارﻳﻢ‪ ،‬دل را ﻧﺮم ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻀﻮع و ﺧﺸﻮع و ﻓﺮوﺗﻨﻰ‬
‫ﻣﻰﺁورد‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪» ،‬ذآﺮ ﺧﺪا« اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻟﻤﺎن ﺣﺎﺿﺮ و ﻗﻠﺒﻤﺎن ﻣﺘﻮﺟّﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪا و ﻧﻴﺎز ﺧﻮدﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزﻣﺎن ﺳﺎزﻧﺪﻩﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬آﻪ رآﻮع‪ ،‬ﺧﻢ ﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻈﻤﺖ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺠﺪﻩ ﻣﺎ‪ ،‬هﻤﺎهﻨﮕﻰ ﺑﺎ هﻤﻪ هﺴﺘﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪا ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﺧﺎﺿﻊ و ﻣﻄﻴﻊاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﺎ‪ ،‬هﻢ ﺻﺪاﻳﻰ ﺑﺎ هﻤﻪ ذرات ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪا را ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺳﺠﺪﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻮى او ﻧﻪ ﺑﻨﻰ ﺁدم اﺳﺖ و ﺑﺲ‬
‫هﺮ ﺑﻠﺒﻠﻰ آﻪ زﻣﺰﻣﻪ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺴﺎر آﺮد‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎ آﻪ هﻤﻪ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﺧﺎصّ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺪا را ﺗﻘﺪﻳﺲ و ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و وﺟﻮد هﺮ ﻳﻚ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻳﻜﺘﺎﺋﻰ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ و ﻗﺪرت اوﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ ﮔﻴﺎهﻰ آﻪ از زﻣﻴﻦ روﻳﺪ‬
‫»وﺣﺪﻩ ﻻ ﺷﺮﻳﻚ ﻟﻪ« ﮔﻮﻳﺪ ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺟﺎن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻜﻮﺷﻴﻢ آﻪ در ﻋﺒﺎدﺗﻤﺎن‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﻨﺪﻳﺸﻴﻢ‪ ،‬و ﺣﻮاﺳﻤﺎن و ﻓﻜﺮ و دﻟﻤﺎن را ﺟﺎى‬
‫دﻳﮕﺮى ﻧﺒﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫هﻢ ﺑﻪ ﻟﻄﻔﺶ اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬و هﻢ از ﻋﺬاﺑﺶ‪ ،‬هﺮاﺳﺎن‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ )ﺧﻮف و رﺟﺎء(‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز اوﻟﻴﺎء ﺧﺪا‬

‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬در ﻣﻌﺎﺷﺮت‪ ،‬در ﺟﻬﺎد و در ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﻣﻌﺼﻮﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻟﮕﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﺪاﺷﻨﺎسﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎدﺗﺶ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ داﺷﺘﻪ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﺗﺮ و ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اوﻟﻴﺎء ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﺸﻘﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎد ﺧﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺠﺪﻩهﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ‪ ،‬رآﻮعهﺎﻳﻰ ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺷﺐهﺎﻳﻰ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ و دﻋﺎهﺎﻳﻰ از‬
‫دل ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ ﺁﻧﻜﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم »دوﺳﺘﻰ ﺧﺪا« رﺳﻴﺪ و »ﺧﻠﻴﻞ اﻟﻠﱠﻪ« ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺠﺪﻩهﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ او‬
‫ﺑﻮد‪ ).‬ﻣﺴﺘﺪرك وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ١‬ص ‪( ٣٢٩‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ‪ ،‬ﭘﺲ از هﺮ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺧﺎك ﻣﻰﻧﻬﺎد‪ ).‬ﻗﺼﺎراﻟﺠﻤﻞ(‬
‫اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﺠﺪﻩ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺖ و ﺗﺎ ﭘﺎﺳﻰ از روز‪ ،‬در ﺣﺎل‬
‫ﺳﺠﺪﻩ ﺑﻮد‪ ).‬ﻗﺼﺎراﻟﺠﻤﻞ(‬
 ‫اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺳﺠﺪﻩ ﺑﻪ ﻗﺪرى ﻧﺎم ﺧﺪا را ﺗﻜﺮار ﻣﻰآﺮد و ﺳﺠﺪﻩ را ﻃﻮل ﻣﻰداد آﻪ‬
‫وﻗﺘﻰ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰآﺮد‪ ،‬ﺑﺪﻧﺶ ﺧﻴﺲ ﻋﺮق ﺑﻮد‪ ).‬ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار‪ ،‬ج ‪ ٨٢‬ص ‪ ( ١٣٧‬ﺑﻪ ﺁن ﺣﻀﺮت از ﺁن ﺟﻬﺖ‬
‫»ﺳﺠّﺎد« ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﺳﺠﺪﻩهﺎﻳﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ داﺷﺖ و ﺁﺛﺎر ﺳﺠﺪﻩ در ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ و ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﺠﻮدش‬
‫ﺁﺷﻜﺎر ﺑﻮد‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ٤‬ص ‪( ٩٧٧‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺁن ﻗﺪر رآﻮع ﻃﻮﻻﻧﻰ داﺷﺖ آﻪ ﻋﺮق‪ ،‬از ﺳﺎق ﭘﺎى او ﺟﺎرى ﻣﻰﺷﺪ‪).‬‬
‫ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار ‪ ٧‬ج ‪ ٨٢‬ص ‪( ١١٠‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺷﻴﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻮد و ﭼﻨﺎن دﻟﺒﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺑﻮد آﻪ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ ﺷﻤﺎرى‬
‫ﻣﻰآﺮد و ﭼﻮن وﻗﺘﺶ ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮد آﻪ ﮔﻮﻳﺎ آﺴﻰ را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺷﺘﺎﻓﺖ‪).‬‬
‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﻰ‪ ،‬ص ‪( ٢٥١‬‬
‫ﺁن ﺣﻀﺮت ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﻣﺮا در ﻧﻤﺎز ﻗﺮار دادﻩ و ﺁن را در ﻧﻈﺮم ﻣﺤﺒﻮب ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﮔﺮﺳﻨﻪ و‬
‫ﺗﺸﻨﻪ وﻗﺘﻰ ﺁب و ﻏﺬا ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺮ و ﺳﻴﺮاب ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ وﻟﻰ ﻣﻦ هﺮﮔﺰ از ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﻴﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮم‪).‬‬
‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﻰ‪ ،‬ص ‪( ٢٦٩‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﺁن ﺣﻀﺮت ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬دﻟﺶ ﻟﺮزان و هﺮاﺳﻨﺎك ﺑﻮد و از ﺧﻮف ﺧﺪا ﻣﻰﻟﺮزﻳﺪ‪ ).‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﻰ‪،‬‬
‫ص ‪( ٢٦٩‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩاى از ﺷﺐ را ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰﮔﺬراﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻧﻤﺎز‪ ،‬از ﺧﻮد ﺑﻴﺨﻮد ﻣﻰﺷﺪ و رﻧﮓ از ﭼﻬﺮﻩاش ﻣﻰﭘﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻣﻰآﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺮا ﺑﺎ‬
‫ﺳﺠﺪﻩهﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻳﺎرى ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ).‬ﻣﺴﺘﺪرك وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ١‬ص ‪( ٣٢٩‬‬
‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺳﻴﻤﺎى ﻳﺎران ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺗﺮاهﻢ رآّﻌﺎً ﺳﺠّﺪاً ﻳﺒﺘﻐﻮن ﻓﻀﻼً ﻣﻦ اﻟﻠﱠﻪ و رﺿﻮاﻧﺎً ﺳﻴﻤﺎهﻢ ﻓﻰ وﺟﻮهﻬﻢ ﻣﻦ اﺛﺮ اﻟﺴﺠﻮد«) ﺳﻮرﻩ‬
‫ﻓﺘﺢ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪( ٢٩‬‬
‫هﻤﺮاهﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ آﻪ اهﻞ رآﻮع و ﺳﺠﻮدﻧﺪ‪ ،‬رﺣﻤﺖ و رﺿﺎى ﺧﺪا را ﻣﻰﻃﻠﺒﻨﺪ‪ ،‬و اﺛﺮ ﺳﺠﻮد‬
‫ﺑﺮ ﺳﻴﻤﺎﻳﺸﺎن ﺁﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺟﺰ ﺑﺮ ﺧﺎك ﻣﺰار اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺳﺠﺪﻩ ﻧﻤﻰآﺮد‪ ،‬و ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮ ﺗﺮﺑﺖ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﻮراﻧﻴّﺘﻰ دارد آﻪ هﻤﻪ ﭘﺮدﻩهﺎى ﻣﺎﻧﻊ را ﭘﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪).‬‬
‫ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار‪ ،‬ج ‪ ١٠٣‬ص ‪( ١٣٥‬‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮ ﺗﺮﺑﺖ ﺳﻴﺪاﻟﺸﻬﺪاء‪ ،‬اﻟﻬﺎم دهﻨﺪﻩ ﻓﺪاآﺎرى در راﻩ دﻳﻦ و ﺟﻬﺎد و ﺷﻬﺎدت در‬
‫راﻩ ﺧﺪا اﺳﺖ و ﻧﻤﺎزﮔﺰار را ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ ﺷﻬﺎدت و ﻣﺒﺎرزﻩ آﻪ در آﺮﺑﻼ ﺟﻠﻮﻩ آﺮد‪ ،‬ﺁﺷﻨﺎ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬
‫درﺑﺎرﻩ ﻧﻤﺎز اوﻟﻴﺎء ﺧﺪا و اﻧﺴﺎنهﺎى واﻻ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻰﮔﻨﺠﺪ‪.‬‬
 ‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﻌﻨﻮى ﺁن ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻤﺎز‬
‫ﭘﺲ از ﻧﮕﺎهﻰ ﮔﺬرا و ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﺁن ﻣﻰرﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺠﺪﻩ‪ ،‬دو زاﻧﻮ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﺸﻬّﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ و ﻋﺒﻮدﻳّﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻳﻜﺘﺎﻳﻰ ﺧﺪا ﺷﻬﺎدت‬
‫ﻣﻰدهﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮ ﺁن ﺣﻀﺮت درود ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻴﻢ و ﺳﻼم ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻼم ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﻟﻬﻰ و ﺑﻪ هﺮ آﺲ آﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺳﻼم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻼمهﺎى ﻧﻤﺎز ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪى اﺳﺖ ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا و ﻣﺆﻣﻨﺎن راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﺎآﻰهﺎ و‬
‫راﺳﺘﻰهﺎ و ﭘﺎآﺎن و ﺻﺎدﻗﺎن‪.‬‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ و دودﻣﺎن ﭘﺎك او را هﻤﻮارﻩ ﺗﻜﺮار ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﺗﺸﻬّﺪ ﻧﻤﺎز‪ .‬دﻳﻦ ﺑﺪون ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺎ اهﻠﺒﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز ﺑﺪون درود ﺑﺮ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اهﻤﻴّﺖ ﭘﺬﻳﺮى رهﺒﺮى ﺻﺤﻴﺢ را‬
‫ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﺎدت ﻣﺎ ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ و درود ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﺮ اﻣﺎﻣﺎن از‬
‫اهﻠﺒﻴﺖ او‪ ،‬ﺑﻴﻌﺘﻰ ﺑﺎ ﺧﻂ ﺻﺤﻴﺢ رهﺒﺮى در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺪا و ﻗﺮﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت رﺳﻮل‪ ،‬ﺳﻼم ﻣﺎ را ﻣﻰﺷﻨﻮد و ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺎ ﺁن را درك ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﭼﻪ ﻣﻮهﺒﺘﻰ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ‪ ،‬آﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺳﻼم دهﻴﻢ‪ ،‬و او‬
‫ﺳﻼم ﻣﺎ را ﺟﻮاب دهﺪ!‬
‫ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ﻣﺎ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ادب ﺑﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺁن ﺣﻀﺮت و ﻗﺪرداﻧﻰ از زﺣﻤﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى هﺪاﻳﺖ ﻣﺎ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺗﻌﻘﻴﺒﺎتِ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻧﻤﺎز آﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ دﻋﺎ و ﻧﻴﺎﻳﺶ و اﻣﻮر دﻳﮕﺮى ﺑﭙﺮدازد آﻪ ﻣﻜﻤّﻞ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﻓﻮرى ﺑﺮﻧﺨﻴﺰد و ﻧﻤﺎز را رهﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺒﻰ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز را »ﺗﻌﻘﻴﺒﺎت« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫در آﺘﺎبهﺎى دﻋﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى هﺮ ﻧﻤﺎزى دﻋﺎهﺎ و ﺗﻌﻘﻴﺐهﺎى ﺧﺎﺻّﻰ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻘﻴﺒﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫هﻤﻪ ﻧﻤﺎزهﺎ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ ).‬ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ اﻟﺠﻨﺎن رﺟﻮع آﻨﻴﺪ(‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮﺁن ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﺳﺘﻐﻔﺎر آﺮدن‪ ،‬ﺻﻠﻮات ﻓﺮﺳﺘﺎدن‪ ،‬دﻋﺎهﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺣﺎﺟﺖ ﻃﻠﺒﻴﺪن‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ﺣﻀﺮت زهﺮاﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم‪ ،‬ﺳﺠﺪﻩ ﺷﻜﺮ و ‪ ...‬ﺟﺰء ﺗﻌﻘﻴﺒﺎت ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﻰﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺣﻀﺮت زهﺮا ﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم آﻪ زﻳﺎد ﺑﻪ ﺁن ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻧﺴﺖ آﻪ ﭘﺲ از هﺮ ﻧﻤﺎز‪ ٣٤ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ‪ ٣٣ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻟﺤﻤﺪﻟﻠﱠﻪ و ‪ ٣٣‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ذآﺮ را آﻪ ﺛﻮاب ﺑﺴﻴﺎرى دارد‪،‬‬
‫رﺳﻮلﺧﺪاﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ دﺧﺘﺮ ﮔﺮاﻣﻰاش ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم ﻳﺎد داد‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ﺣﻀﺮت زهﺮا ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﺷﻴﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎز و دوﺳﺘﺪار ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را ﻓﻮرى ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻰآﻨﺪ و هﻤﭽﻨﺎن‬
‫ﺑﻪ دﻋﺎ و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻣﻰﭘﺮدازد‪.‬‬
‫»ﺳﺠﺪﻩ ﺷﻜﺮ« ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﺗﻌﻘﻴﺒﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮ ﺑﺮ ﺳﺠﺪﻩ ﻧﻬﺎدن‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﻟﻠﱠﻪ و ﺷﻜﺮاًﻟﻠﱠﻪ ﮔﻔﺘﻦ‪،‬‬
‫اﻟﻌﻔﻮ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻳﺎرب‪ ،‬ﻳﺎرب ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬از ﺧﺪا ﻣﻐﻔﺮت ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ،‬از ﻧﻌﻤﺖهﺎﻳﺶ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارى آﺮدن‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺰ‬
‫ادب و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻤﺎزﮔﺰار را ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘّﻪ ﺳﺠﺪﻩ ﺷﻜﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺳﭙﺎس ﻧﻌﻤﺖهﺎﺳﺖ‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞهﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﺗﻮان‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﻧﻌﻤﺖهﺎى ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬آﻪ دورى از ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎى ﺷﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‬

‫اﺻﻞ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ وﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺁن ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻧﻤﺎزهﺎى واﺟﺐ روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺒﻰ هﻢ وﺟﻮد دارد آﻪ در ﺷﺐ و روز ﺧﻮاﻧﺪﻩ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ »ﻧﺎﻓﻠﻪ« ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺐ دﻳﮕﺮى هﻢ در اﻳّﺎم و ﻣﻨﺎﺳﺒﺖهﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺗﺄآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﻣﻮﺣّﺪ و ﺧﺪاﺟﻮى را ﺑﻪ ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺐ و ﻧﺎﻓﻠﻪ و ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‬
‫و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ واﺟﺒﺎت‪ ،‬اآﺘﻔﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎداﺷﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻰﺁﻳﺪ‪ .‬ﺁن هﻢ ﺣﻀﻮر در ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در‬
‫ﻣﺴﺠﺪ آﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬آﻪ هﻔﺘﻪاى ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﺟﻨﺒﻪ ﻋﺒﺎدى و ﭘﺮﺳﺘﺶ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻓﺮهﻨﮕﻰ هﻢ دارد و ﺻﻔﻮف ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻣﺘّﺤﺪ و ﺗﻮﻃﺌﻪهﺎى ﺗﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﺎن را ﺧﻨﺜﻰ و‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء دﺷﻤﻨﺎن را ﺑﻰ اﺛﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬رﻣﺰ ﺷﻜﻮﻩ و ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻓﺮاد و ﻧﻴﺎزهﺎ و ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬و هﻤﻜﺎرى ﺑﺮاى ﺣﻞّ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ آﻮﺗﺎﻩ و ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ از ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻃﻮﻻﻧﻰ و‬
‫در اوّل وﻗﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺛﻮاب و ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد‪.‬‬
‫در ﺻﻔﻮف ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬هﻤﻪ هﻤﺪل و هﻤﺎهﻨﮓ و در آﻨﺎر هﻢ ﻣﺘﺤّﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮدﺧﻮاهﻰهﺎ و ﺧﻮدﻣﺤﻮرىهﺎ در »ﺟﻤﻊ«‪ ،‬ذوب ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬هﺮ آﻪ ﻧﺪاى ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﺑﺸﻨﻮد وﻟﻰ ﺑﻪ ﺁن اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزش ﺑﻰ ارزش‬
‫اﺳﺖ‪ ).‬وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ٥‬ص ‪( ٣٧٥‬‬
‫ﺷﺮآﺖ داﺋﻢ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﻧﻔﺎق و دوروﻳﻰ ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ).‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ج ‪١‬‬
‫ص ‪( ٣٧٧‬‬

‫ﺳﺨﻦ ﺁﺧﺮ ‪...‬‬

‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺟﺰوﻩ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫وﻟﻰ ‪ ...‬در ﺁﻏﺎز راهﻴﻢ‪.‬‬
 ‫راﻩ اﻧﺴﺎن ﺷﺪن‪ ،‬آﻤﺎل ﻳﺎﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﻰ آﺮدن‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن زﻳﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و ﺣﺎآﻢ‬
‫داﻧﺴﺘﻦ و ﺧﺪا را ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪن‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻧﺲ ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺁن را ﺳﺴﺖ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ »ﺑﻨﺪﻩ« ﺑﺎ »ﺧﺎﻟﻖ« اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻏﺬاى روح ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮﺷﺶ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ و ﺗﻮﺟّﻪ‪ ،‬روح و ﺟﺎن ﻧﻤﺎز ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﻤﺎز ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ از ﻓﺤﺸﺎء و ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺠﻮﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮﻳﺶ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن را ﻳﻜﻰ از اﺳﺎﺳﻰﺗﺮﻳﻦ »آﺎر«هﺎى ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﻧﻤﺎز‪ ،‬روح ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﻣﻴﺪهﺎ ﺳﺴﺖ ﻣﻰﮔﺮدد و دل و ﺟﺎن اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻰﻧﺸﺎط و ﻓﺮﺳﻮدﻩ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ...‬اﮔﺮ ﺗﺎآﻨﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬آﻮﺗﺎهﻰ و ﺳﺴﺘﻰ آﺮدﻩاﻳﻢ‪ ،‬راﻩ ﺣﻴﺮان و ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪» ،‬اﻣّﺖ ﻣﺤﻤّﺪ«‪» ،‬ﺷﻴﻌﻪ ﻋﻠﻰ«‪» ،‬ﭘﻴﺮو ﺣﺴﻴﻦ« و »ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻣﺎم زﻣﺎن« ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن‪،‬‬
‫رﺳﺎﻟﺖ و ﺟﻬﺎد و ﺷﻬﺎدت و ﻏﻴﺒﺘﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺮاى اﺣﻴﺎى دﻳﻦ و ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﺎ ﺧﺪا اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻧﻤﺎز« را ﺟﺪّى ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ‪ ...‬اﻧﺸﺎءاﻟﻠّﻪ‬