FIL 102 PANIMULANG LINGGWISTIKA

FINALS LECTURE NOTES

PAKSA 13
Ano ang Grammar:
Gramatika ay ang bahagi ng Linggwistika na pinag-aaralan ang hanay ng mga patakaran at alituntunin na
namamahala sa isang wika. Gramatika Galing ito sa Latin gramatika, at ito naman ay mula sa Greek
γραμματική (grammatiqué), na nagmula sa γράμμα (gramma), na nangangahulugang 'titik', 'nakasulat'.
Tulad nito, a gramatika Nahahati sa tatlong bahagi. Sa isang banda, mayroong morpolohiya, na
responsable para sa pagtatasa ng istraktura ng mga salita; sa kabilang banda, syntax, na pinag-aaralan
ang mga paraan kung saan nauugnay ang mga ito sa isang pangungusap at ang mga pagpapaandar na
tinutupad nila sa loob nito; at, sa wakas, mga ponetika at ponolohiya, na pinag-aaralan ang mga tunog
ng pagsasalita at ang kanilang organisasyong pangwika ayon sa pagkakabanggit.
Gramatika din maaaring sumangguni sa isang pakikitungo o pag-aaral sa isang wika, na kapaki-
pakinabang din para sa iyong kaalaman at pagtuturo: “Susuriin ko ang lahat ng aking mga balarila ng
English upang malinis ang pagdududa ".
Mga Bahagi Ng Pananalita
1. Pangngalan • Ang PANGNGALAN ay salitang tinutukoy ang ngalan ng tao, bagay, pook, hayop o
pangyayari. •
Dalawang uri ng PANGNGALAN:
1. Pangngalang Pambalana • Karaniwang ngalan ng tao, bagay, hayop, pook o pangyayari •
Halimbawa: lapis, papel, babae, lalaki, simbahan, ibo
PANGHALIP•
Ang PANGHALIP ay bahagi ng pananalita na inihahali o ipinapalit sa pangngalan upang mabawasan ang
paulit-ulit na pagbanggit sa pangngalan na hindi magandang pakinggan. Uri at Halimbawa: 1. Panao -
ako, siya, sila 2. Paari - akin, kaniya, kanila, amin 3. Pananong - sino, ano, kailan 4. Pamatlig - dito, doon
5. Pamilang - ilan, marami 6. Panaklaw - madla, pangkat

PANDIWA
Ang PANDIWA ay bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos o galaw. Uri ng Pandiwa: 1. Payak- ito ay
ipinalalagay na ang simuno. Halimbawa: Lubos na mahirapan ang walang tiyaga mag-aral. 2. Palipat- ito
ay may simuno at tuwirang layon Halimbawa: Naglinis ng hardin si Nena. 3.Katawanin- ito ay may
simuno ngunit walang layong tumatanggap. Halimbawa: Ang matiyaga nagwawagi.

PANGATNIG
Ang PANGATNIG ay ang mga salita o lipon ng mga salita at kataga na ginagamit sa pag-uugnay ng isang
salita sa kapwa salita, ng isang parirala sa kapwa parirala, o ng isang pangungusap sa kapwa
pangungusap.
Uri ng Pangatnig at halimbawa:
1. Paninsay. Ito ay ginagamit sa pangungusap na ang dalawang isipan ay nagkakasalungatan. Halimbawa:
Namatay si Mang Isko ngunit ang kanyang prinsipyo ay mananatiling buhay.
2. Pananhi. Ito ay ginagamit upang makatugon sa mga tanong na bakit o upang 
maipakilala ang mga kadahilanan ng isang pangyayari at ng anumang iniisip o  niloloob. Halimbawa:
Ang kanyang prinsipyo ay mananatiling buhay sapagkat nariyan si Jun 
na magpapatuloy ng kanyang naudlot na gawain.
3. Pamukod. Ito ay ginagamit upang ihiwalay, itangi, o itakwil ang isa sa ilang  bagay o isipan.
Halimbawa: Maging ang mga kasamahan niya’y nagpupuyos ang kalooban.
4. Panlinaw. Ito ay ginagamit upang dagdagan o susugan ang kalinawan ng mga  nasabi na.
5. Panubali. Nagsasaad ito ng pagkukurong di-ganap at nangangailangan ng 
ibang diwa o pangungusap upang mabuo ang kahulugan. Halimbawa:
Sakaling hindi ibigay, magpapatuloy ang welga. 6. Panapos. Nagsasaad ito ng wakas ng pagsasalita.
Halimbawa: At sa wakas naibigay rin ang kanilang sahod.
7. Panulad. Nagpapahayag ito ng paghahambing ng mga gawa o pangyayari. Halimbawa: Kung ano
ang utang, siya ring kabayaran.

PANG-UKOL
Ang PANG-UKOL ay bahagi ng pananalitang nag-uugnay sa pangngalan,  panghalip, pandiwa at pang-
abay na pinag-uukulan ng kilos, gawa, ari,  balak o layon.
• Dalawang pangkat ng Pang-ukol
1. Ginagamit na pangngalang pambalana : ukol sa, laban sa, hinggil sa,  ayon sa, tungkol sa, para sa. 
Mga Halimbawa:
 Ukol sa pilipino ang paksa ng usapin.
2. Ang mga piling manggagawa ay binigyan ng bonus
3. Laban sa manggagawa ang kanilang pinapanukala.
4. Ang mga aklat na ito ay para sa mahihirap.
• 2. Ginagamit sa ngalan ng tanging tao - ang gawa, ari, layon, at kilos ay para 
lamang sa ngalan ng tao tulad ng: ukol kay, laban kay, para kay, tungkol kay,  ayon kay, hinggil kay.
Mga Halimbawa:
 Ang gantimpalang pera ay ukol kay Maria.
2. Para kay Juan ang pagkaing ito.
3. Hinggil kay Enrico ang kanilang problema.
4. Ang kanyang nilutong adobo ay para sa lahat.
5. Ayon kay Rizal, ang pananaliksik ay nagdaragdag sa ating kaalaman.

PANG-ANGKOP
Ang  PANG-ANGKOP  ay  mga  katagang  nag-uugnay  sa 
magkakasunod na salita sa pangungusap upang maging  madulas  o  magaan  ang  pagbigkas  ng  mga 
ito.  Ginagamit din ang pang angkop upang pag-ugnayin ang  mga  panuring  at  ang  mga  salitang 
binibigyang  turing  nito.
• Uri ng PANG-ANGKOP
Pang-angkop na na - Ito ay nag-uugnay ng dalawang salita na kung saan ang naunang salita ay
nagtatapos sa mga katinig maliban sa titik n. Isinusulat ito nang kahiwalay sa mga salitang pinag-uugnay.
Halimbawa: Ang malinis na hangin ay ating kailangan. Ang nauunang salita ay malinis na nagtatapos sa
titik s na isang katinig.
Pang-angkop ng ng - Ito ay isinusulat karugtong ng mga salitang nagtatapos sa mga patinig (a, e, i, o u).
Halimbawa: Pinipigil ng malalaking ugat ng mga puno ang baha. Ang pang-angkop na ng ay idinugtong sa
salitang malalaki na nagtatapos sa titik i na isang patinig.
• Ang pang-angkop na -ng ay nag-uugnay rin sa mga salitang magkakasunod na kung saan ang naunang
salita ay nagtatapos sa katinig na n. • Ngunit hindi ito isinusulat sa ganitong anyo. Ang titik na n sa
hulihan ng salita ay kinakaltas na lamang. Kaya ang pang-angkop na -ng at hindi g ang ginamit.
Halimbawa: luntian ng halaman - luntiang halaman Maraming banging matatarik sa ating bansa.
Pang-angkop na g - ginagamit kung ang salitang durugtungan ay nagtatapos sa titik na n.

PANG-URI
Ang PANG-URI ay isang bahagi ng pananalita na binabago ang isang pangngalan, karaniwang
sinasalarawan nito o ginagawang mas partikular ito. Ang pang-uri ay nagbibigay ng turing sa isang
pangngalan o panghalip.
• Halimbawa:
– Matamis ang inihaing mangga ni Aling Ising.
– Napakaganda nga ng bistidang iyan!
– Siya ay higit na matalino kaysa sa kanyang kuya.
– Ang sasakyan ay kulay pula.
– Libu-libong tao ang dumagsa sa pagtitipon.

PANG- ABAY
Ang Pang-abay ay bahagi ng pananalitang nagbbibigay turing sa pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay.
• Ang mga pang-abay ay nagsasabi ng kung paano, kalian, saan at gaano.
Uri ng Pang-abay
1. Pang-abay na Pamaraan – tumutukoy ito sa paraan kung paano ginawa ang isinasaad na aksyon ng
pandiwa. Halimbawa: - Taimtim na pinakinggan ang kanyang awitin hanggang sa huling nota.
2. Pang-abay na Pamanahon – tumutukoy ito sa panahon kung kalian naganap ang isinasaad na aksyon
ng pandiwa. Halimbawa: - Agad napalalambot ng musika ang isang matigas na kalooban.
3. Pang-abay na Panlunan – tumutukoy ito sa pook na pinagganapan ng aksyong isinasaad ng pandiwa.
Sumasagot ito sa tanong na saan. Halimbawa: - Umawit si Nelsa sa isang amateur singng contest sa
radyo.
4. Pang-abay na Pang-agam - nagsasaad ito ng pag-aalinlangan at walang katiyakan.
5. Pang-abay na Panggaano -tumutukoy ito sa bilang o dami ng isinasaad ng 
pandiwa.  Sumasagot ito sa tanong na gaano o ilan. Halimbawa:
- Kaunti ang sumali sa paligsahan ng pagtakbo.
6. Pang-abay na Panang-ayon – ito ay nagsasaad ng pagpapatotoo o pagsang-ayon. Halimbawa:
- Opo, mahusay sumayaw si Gabby.
7. Pang-abay na Pananggi – nagsasaad ito ng pagtutol o di pagsang-ayon. Halimbawa:
- Ayaw siyang tantanan ng palakpak ng mga tao.
8. Pang-abay na Panulad – ito ay ginagamit sa pagtutulad ng dalawang bagay. Halimbawa:
- Higit na magaling sumayaw si Anna kaysa kay Nena.

9. PANTUKOY
Ang PANTUKOY ay katagang ginagamit sa pagtukoy sa tao, bagay, lunan o 
pangyayari. Ito'y nahahati sa dalawang uri.
1. Pantukoy na Pambalana - tumutukoy sa mga pangngalang pambalana      ang, ang mga, mga •
ang (isahan) Halimbawa: Ang pinuno ay palaging naglilingkod sa kanyang mga            nasasakupan. • ang
mga (maramihan) Halimbawa: Nagtulung-tulong ang mga mag-aaral sa paggawa ng collage. •
mga (maramihan) Halimbawa: Ang pinuno ay tinulungan ng kanyang mga tagasunod.
2. Pantukoy na Pantangi - tumutukoy sa pangngalang pantangi (tiyak na tao) si, sina, ni, nina, kay, kina -
si (isahan) Halimbawa: Si Gng. Roa ay isang mabuting guro. - sina (maramihan)
Halimbawa: Nanguna sa paglilinis ng baranggay sina G. at Gng. dela Cruz. - ni (isahan)
Halimbawa: Napagalitan ni Coach Gab ang mga manlalaro dahil hindi sila dumating sa      oras.
- nina (maramihan) Halimbawa: Hindi ikinatuwa ng guro ang pag-aaway nina Elsa at Luis. - kay (isahan)
Halimbawa: Ibinahagi ni Sofia ang kanyang panghimagas kay Sam. - kina (maramihan)
Halimbawa: Nakipagkasundo na si Elai kina Juan at Pedro.

10. PANGAWING
Ang PANGAWING ay nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi ng  pangungusap. • ang  AY  ay  palatandaan 
ng  ayos  ng  pangungusap.  Ibinabadya  nito  ang  karaniwang  ayos  pangungusap.  Ang  una  ang 
panag-uri  sa  paksa  ay  nilalagyan  ng  pagbabago.  Palataandaan  ito  na  inilipat  ng  posisyon  ang 
bahaging paksa ng pangungusap. Ito ay pang-dugtong sa mga pangungusap  na di-karaniwang ayos •
Halimabawa: - Ako ay galing sa banyo.

PAKSA 14

Ano ang Semantika:

Ang agham ng linggwistiko na nag-aaral ng kahulugan ng mga salita at expression , ibig sabihin, kung ano
ang ibig sabihin ng mga salita kapag nagsasalita o sumulat tayo, ay tinatawag na semantika . Ang Term
ay pinahusay ni Michel Bréal noong 1833.
Ang layunin ng semantika ay upang masira ang kahulugan sa mas maliit na mga yunit, na tinatawag na
semas o semantiko na tampok, pinapayagan nitong i-segment ang kahulugan ng mga salita, at pag-iba-
iba ang mga salita ng magkatulad na kahulugan at mga salita ng kabaligtaran na kahulugan.
Sa kabilang dako, ang lingguwistikong semantika ay namamahala sa pag-aaral ng denotasyon at
konotasyon ng mga salita, kapag ang mensahe ay ipinahayag nang objectively, ang kahulugan nito ay
sinasabing denotatibo at, kapag ang layunin ng komunikasyon ay idinagdag ang ilang personal na
pagtatasa sa pamamagitan ng mga kilos o intonasyon , sinasabing ang kahulugan nito ay konotibo.
Ang pag-aaral ng mga salita ay maaaring nahahati sa:
Ang synonymy ay nangyayari kapag ang pareho na makabuluhan ay maaaring maipahayag kasama ang
ilang mga makabuluhan, halimbawa: pagbagsak, pagkahulog, pagbagsak, bukod sa iba pa.Ang antonymy
ay nailalarawan dahil ang kabaligtaran ay may kabaligtaran na kahulugan sa iba pa, halimbawa:
malamig-mainit. Kung ang isang makabuluhan ay tumutugma sa ilang mga kahulugan, ito ang kaso ng
salitang leg, tumutugma ito sa parehong hayop at paa ng kasangkapan. Ang Homonomy, ay ang
pagkakapareho ng mga kahulugan, ang mga salitang hindi nagpapakilala na may pagkakaiba-iba sa
pagsulat, halimbawa: nagkaroon ito (pandiwa na magkaroon) at tubo (cylindrical object).

Ang patlang ng semantiko ay isang hanay ng mga salita o pagpapahayag na may katulad na kahulugan
sapagkat mayroon silang isang karaniwang functional basic unit, na tinatawag na sema (sign) o linguistic
root.
Ang lohikal na semantika , na ginamit sa agham, ay ang pag-aaral ng ugnayan sa pagitan ng isang tanda
at ang katotohanan nito. Sa kabilang banda, ang mga semantika sa kognitibo ng agham ay nag-aaral sa
ugnayan na ang katangian ng isip ng isang tao sa mga palatandaan, at sinusuri ang mekanikong saykiko
sa pagitan ng tagapagsalita at ang nakikinig.
Mayroong mga salitang pinagtibay mula sa iba pang mga wika, ito ang tinatawag na semantiko na
pagsunod . Sa kabilang banda, ang agham na semiotic ay namamahala sa pag-aaral ng mga palatandaan,
kanilang kaugnayan at kahulugan.
Sa pag-compute , ang mga semantika ay may pananagutan sa pag-aaral mula sa isang punto ng pang-
matematika, ang kahulugan ng mga programa o pagpapaandar.
Etymologically, ang salitang semantics ay nagmula sa Greek na "semantikos", na nangangahulugang
"isang bagay na may kaugnayan o makabuluhang kahulugan".
Semantiko at syntax
Ang syntax ay may pagpapaandar ng pagbibigay ng mga alituntunin o pamantayan upang lumikha ng
mga pangungusap sa isang magkakaugnay na paraan, na may layunin na ipahiwatig o pagbigkas ang
tamang kahulugan ng mga salita, na mapangasiwaan ng semantikong lingguwistika ng siyensiya na, pati
na rin natukoy, ay namamahala sa pag-aaral ng kahulugan ng mga salita.
Semantiko at morpolohiya
Ang Morpolohiya ay ang disiplinang lingguwistika na namamahala sa pag-aaral ng anyo at mga
kumbinasyon ng mga panloob na sangkap ng mga salita. Ang mga pag-aaral ng Morpolohiya sa
pamamagitan ng mga monemas at ito ay nahahati sa: lexemes at morphemes.
Ang mga Lexemes ay nagbibigay ng kahulugan ng leksikal sa salita, iyon ay, ang ugat ng mga pangngalan,
pandiwa, pang-uri at adverbs, halimbawa: panadero, ang lexeme ay tinapay, ang lexeme ay asul.
Para sa kanilang bahagi, ang mga morphemes ay nagbibigay ng kahulugan sa gramatika, tulad ng:
pagtukoy ng mga artikulo, preposisyon, pangatnig, pagtatapos o pagpapaputok.
Mga semantika at syntactics
Ang syntactic function ay ang uri ng relasyon na itinatag sa pagitan ng iba't ibang klase ng mga parirala.
Ang mga pag-andar ng sintetikong maaaring maiuri sa 3 kategorya:
Pangunahing, paksa at predicate. Pangalawa, na nilalaro ng pandiwang pandiwang.T tersaryo,
nakakaapekto sa pangalawa, iyon ay, pandagdag sa pangngalan, pandagdag sa pang-uri, pandagdag ng
adverb.
Lexical at istruktura semantika
Ang leksikal na semantika ay binubuo ng pag-aaral ng mga salita nang walang koneksyon sa konteksto
kung saan ito nagpapatakbo. Para sa bahagi nito, ang mga istrukturang semantika, tulad ng
ipinahihiwatig ng pangalan nito, ay binubuo ng pagtatayo at pagsusuri ng mga elementong yunit upang
maunawaan ang mga kahulugan.
Mga nabuong semantika
Sa teoryang lingguwistika ng lingguwistika, ang semantika ay ang sangkap ng gramatika na
nagpapakahulugan ng kahulugan ng mga pahayag na nilikha ng syntax at lexicon.
Buweno, ang malikhaing semantika ay ang teoryang lingguwistika na nagmula sa malikhaing gramatika,
at itinatatag na ang lahat ng mga pangungusap na isinagawa ay darating, sa pamamagitan ng mga
pagbabagong-anyo, mula sa isang semantiko at hindi isang istraktura ng syntactic.
Sintaks

Ang pag-aaral ng pagbubuo ng mga pangungusap o sentens ang tinatawag nag sintaks. Dalawang uri ang
pangungusap sa Filipino
Pagpapanaguri / predikeytib
2.Di-pagpapanaguri / non-predikeytib
Ang Pagpapanaguri - tinatawag na pagpapanaguri ang pangungusap na may simuno/sabjek/ tapik/
paksa at panaguri / koment / predikeyt. Ang simuno ang pinag uusapan. Ang panaguri ang nagsasaad ng
tungkol sa simuno.

Ang Simuno- napag-aralan na sa dakong una ng aklat na ang ay nagpapakilala sa simuno at ipinapakita
na rin ang mga panghalili sa mga iyon na mga panghalip panao at pamatlig. Maaaring pariralang nominal
(pangngalan at panghalip), pang-uri, pandiwa, pang-abay, eksistensyal o pang-ukol ang simuno.
Pinangungunahan ito ng marker na ang. Parirala ang tawag sa lipon ng mga salitang walang simuno at
panaguri.

a. Pariralang Nominal • Nagkaisa ang mga taong-bayan. • Nagkaisa sina Juan • Nagkaisa sila • Nagkaisa
ang mga ito
b. Pariralang Panaguri • Kailangan ang matalino • Si Haring Solomon ang matalino • Hinahangaan ang
masisipag
c. Pariralang Pang-Ukol • Awa ang nsa Diyos • Gawa ang nasa tao. • Paglilingkod ang para sa kanya. •
Hindi nakalabas ang nasa silid. • Kinuha niya ang nasa mesa.
d. Pariralang Eksistensyal • Mabuti rin ang may sasakyan. • Mainam ang may sariling bahay. •
Malungkot ang walang kaibigan.
e. Pariralang Pandiwa • Madali ang magsalita. • Mahirap ang gumawa • Nagtatalo ang mga naghuhukay
f. Pariralang Pang-abay • Paghandaan natin ang bukas • Pangako niya ang paluhod na paglakad •
Kalimutan na natin ang kahapon
Itinuring na ring parirala ang isang salita dahil sa pag-babalangkas ng mga pangungusap makikita ay
pang-ilalim na istruktura noon sa hindi talagang iisang salita iyon.)

Ang Panaguri Maaaring pariralang berbal o di berbal ang panaguri ng mga pangungusap.

a. Pariralang Di-Berbal - tinatawag na pariralang di-berbal ang mga pariralang pangngalan o panghalip,
pang-uri, pang-abay, pang-ukol at eksistensyal.
1. Pariralang Pangngalan • Anawnser si Rey Langit • Komenteytor si Louie Beltran • Presidente si Gng.
Reyes
2. Pariralang Panghalip • Ikaw ang may sala • Ito ang katarungan • Ang mga iyon ang dalhin mo rito.
3. Pariralang Pang-uri • Masinop si Demy • Kapita-pitagan ang dekana • Kalunos-lunos ang nagyari sa
San Francisco
4. Pariralang Pang-ukol • Nasa tao ang gawa • Sa kanila ang parangal • Ayon sa batas na naganap.
5. Pariralang Pang-abay • Patalikod ang lapit niya • Bukas ang araw ng paghuhukom • Patingkayad ang
lakad niya
6. Pariralang Eksistensyal • Mayroon nga sila • Mayroon naman pala kayo • Wala na ang pag-asa niya

KATHRYN KEIYE G. MASCARIÑAS

Gurong Nagsasanay