T.C.

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI

SAĞLIK SEKTÖRÜNDE STOK KONTROL FAALİYETLERİNİN

ABC VE VED ANALİZLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ:
ISPARTA DEVLET HASTANESİ ÖRNEĞİ

Özgür YEŞİLYURT
1230201367

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman
Yrd. Doç. Dr. Harun SULAK

ISPARTA - 2014
TEZ SAVUNMA SINAV TUTANAĞI

i
ii
 ÖZET

Sağlık Sektöründe Stok Kontrol Faaliyetlerinin ABC ve VED Analizleriyle

Değerlendirilmesi: Isparta Devlet Hastanesi Örneği

Özgür YEŞİLYURT

Süleyman Demirel Üniversitesi, İşletme Bölümü

Yüksek Lisans Tezi-2014

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Harun SULAK

Sağlık kurumlarının faaliyetleri aksatmadan verimli bir şekilde devam ettirmesi

stok bulundurma politikası ile yakından ilgilidir. Ülkemizde sağlıkta dönüşüm programı
ile stok ve malzeme yönetimi konusunda önemli gelişmeler sağlanmıştır. Hastanelerde
stoklar, toplam aktifler içerisinde önemli bir paya sahiptir. Stoklar sağlık kuruluşunun
verimlilik ve rekabet gücünü artırmaktadır. Stoklara yapılan yatırımın fazla olması
nedeniyle yanlış bir stok yönetimi sağlık kuruluşunun karlılığını ve verimliliğini
olumsuz yönde etkilemektedir. Bu yüzden sağlık kuruluşlarının stok kontrol
faaliyetlerini profesyonel olarak yapmaları gerekmektedir.

Bu çalışmanın amacı, Isparta’da faaliyet gösteren bir hastanede stok yönetimini

ilaç stok kontrol tekniklerinden ABC ve VED analizine göre değerlendirmektir.
Araştırma retrospektif olarak hastanelerin stok yönetimi, malzeme yönetimi ve finansal
yönetim verilerin incelenmesi ve değerlendirilmesi yoluyla yürütülen betimsel bir
çalışmadır.

Anahtar Kelimeler: İlaç Stok Yönetimi, ABC Analizi, VED Analizi,

ABC-VED Matrisi

iii
 ABSTRACT

Evaluation of Control Activities of Inventory Management with Analysis of ABC

and VED in Health Sector: Instance of Isparta State Hospital

Özgür YEŞİLYURT

Süleyman Demirel University, Department of Business

Master Thesis-2014

Adviser: Assist. Prof. PhD. Harun SULAK

The activities of health institutions operate efficiently without disturbing is

closely related to stock-holding policy. Significant improvement in management of
inventory and material was provided by health transformation program in our country.
Inventories have a significant part in total assets in the hospital. Inventories improve the
efficiency and competitiveness of health care organizations. Wrong inventory
management negatively affect profitability and productivity in health institutions
because of too much invesment on inventories. Therefore health care organizations
require to do their inventory control activities professionally.

The aim of this study is to evaluate inventory control activities with stock
control technique of medicines according to ABC and VED analyses in a hospital in
Isparta. This study is a descriptive study that carry out through analysis inventory
management, materials management and financial management data as a retrospective
study.

Key Words: Medicine Inventory Management, ABC Analysis, VED Analysis,

ABC-VED Matrisi

iv
İÇİNDEKİLER

TEZ SAVUNMA SINAV TUTANAĞI .......................................................................... i

YEMİN METNİ ...................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.

ÖZET............................................................................................................................... iii

ABSTRACT .................................................................................................................... iv

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... v

ŞEKİLLER ..................................................................................................................... ix

TABLOLAR .................................................................................................................... x

GRAFİKLER ................................................................................................................. xi

KISALTMALAR .......................................................................................................... xii

ÖNSÖZ.......................................................................................................................... xiii

GİRİŞ ............................................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM

STOK YÖNETİMİ

1.1.STOK VE STOK YÖNETİMİ KAVRAMI ............................................................ 3

1.2.STOKLARIN SINIFLANDIRILMASI................................................................... 5

1.2.1. Malzemenin Türüne Göre Stoklar ....................................................................... 6

1.2.1.1.Hammadde ..................................................................................................... 6
1.2.1.2.Yarı Mamul .................................................................................................... 6
1.2.1.3.Mamuller........................................................................................................ 6
1.2.1.4.Yardımcı Teçhizat ve Malzemeler ................................................................. 6
1.2.1.5.Ticari Mallar .................................................................................................. 7
1.2.1.2.Atıklar ............................................................................................................ 7

v
 1.2.2. Fonksiyonlarına Göre Stoklar ............................................................................. 7
1.2.2.1.Parti içi (Çevrim) Stokları.............................................................................. 7
1.2.2.2.Emniyet Stokları ............................................................................................ 7
1.2.2.3.Mevsimsel Stoklar ......................................................................................... 8
1.2.2.4.Ölü Stok ......................................................................................................... 8
1.2.2.5.Ulaştırma Stoku ............................................................................................. 8
1.2.2.6.Promosyon Stoku ........................................................................................... 8
1.2.2.7.Spekülatif Stok............................................................................................... 9
1.2.2.8.Yedek Parça Stoku ......................................................................................... 9
1.2.3.Taşınır Mal Yönetmeliğine Göre Stoklar ............................................................. 9
1.2.4. Toplam Stok Yatırımı İçindeki Paya Göre Stoklar ........................................... 10
1.2.6.Sağlık Kurumlarında Stokların Sınıflandırılması ............................................... 11
1.3.İŞLETMELERİN STOK BULUNDURMA NEDENLERİ ................................ 12

1.3.1.Belirsizliklere Karşı Hazırlıklı Olma.................................................................. 12

1.3.2.Ölçek Ekonomilerinden Yararlanma .................................................................. 13
1.3.3.Spekülatif Amaçlı Nedenler ............................................................................... 13
1.3.4.İşletme Faaliyetlerinin Sürekliliğini Sağlama .................................................... 13
1.4.STOK BULUNDURMANIN YARARLARI VE SAKINCALARI .................... 14

1.5. STOKLARIN İŞLEVLERİ ................................................................................... 15

1.6.STOK MALİYETLERİ .......................................................................................... 16

1.6.1.Sipariş Maliyeti .................................................................................................. 17

1.6.2.Stok Bulundurma Maliyeti ................................................................................. 17
1.6.3.Stok Bulundurmama Maliyeti ............................................................................ 18
1.6.4.Üretim Maliyeti .................................................................................................. 20
1.6.5.Stok Yönetim Sistemi Maliyeti .......................................................................... 20
1.7.STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ ................................................................ 20

1.7.1.İlk Giren İlk Çıkar (FİFO) Yöntemi ................................................................... 20

1.7.2.Son Giren İlk Çıkar (LİFO) Yöntemi ................................................................. 21
1.7.3.Bir Sonra Girecek Olan İlk Çıkar (NİFO) Yöntemi ........................................... 21

vi
 1.7.4.Ortalama Maliyet Yöntemi ................................................................................. 21
1.7.5.Piyasa Fiyatı veya Maliyetinden Hangisi Düşükse Onunla Değerleme Yöntemi
..................................................................................................................................... 22
1.7.6.Standart Maliyet Yöntemi .................................................................................. 23

İKİNCİ BÖLÜM

GELENEKSEL VE MODERN MALZEME YÖNETİMİ

STOK KONTROL YÖNTEMLERİ

2.1.GELENEKSEL MALZEME YÖNETİMİ ........................................................... 26

2.2.MODERN MALZEME YÖNETİM TEKNİKLERİ VE SİSTEMLERİ........... 26

2.2.1.Malzeme İhtiyaç Planlaması............................................................................... 26

2.2.2.Stoksuz Malzeme Yönetimi ............................................................................... 28
2.2.3.Kanban Stok Kontrol Sistemleri......................................................................... 29
2.3.SAĞLIK KURUMLARINDA MALZEME YÖNETİMİNE YARDIMCI
TEKNİKLER ................................................................................................................ 30

2.3.1.Barkod Sistemi ................................................................................................... 30

2.3.2.Karekod .............................................................................................................. 31
2.3.3.Radyo Frekansları İle Tanımlama Yöntemi (RFID) .......................................... 31
2.3.4.Otomatik ilaç dağıtım ve izleme sistemleri ........................................................ 34
2.3.4.1.Birim Doz İlaç Sistemi (PYXIS) ................................................................. 34
2.4.STOK KONTROLÜNÜN AMAÇLARI ............................................................... 35

2.5.STOK KONTROL YÖNTEMLERİ ..................................................................... 38

2.5.1.Kırmızı Çizgi Yöntemi ....................................................................................... 38

2.5.2.Gözle Kontrol Yöntemi ...................................................................................... 38
2.5.3.Periyodik Kontrol Yöntemi ................................................................................ 39
2.5.4. Çift Kutu Yöntemi ............................................................................................. 39
2.5.5. ABC Yöntemi (Always Better Control) ............................................................ 40
2.5.6. VED Yöntemi (Vital-Essential-Desirable) ........................................................ 43
2.5.7. ABC – VED Matrisi Yöntemi ........................................................................... 44

vii
 2.5.8.Maliyet Minimizasyonu Esasına Göre Geliştirilen Modeller ............................. 44
2.5.8.1. Deterministik Statik Stok Kontrol Modelleri.............................................. 45
2.5.8.2.Deterministik Dinamik Stok Kontrol Modelleri .......................................... 48
2.5.8.3.Stokastik (Olasılıklı) Stok Kontrol Modeli.................................................. 48
2.5.9. Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi ........................................................................... 48
2.5.10. Sabit Sipariş Periyodu Yöntemi ...................................................................... 49
2.5.11. Maksimum Minimum Yöntemi (Maxmin)...................................................... 51
2.5.12. Maliyet Değerini Esas Alan Yaklaşım ............................................................ 51

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

UYGULAMA

3.1.ARAŞTIRMANIN KONUSU ............................................................................. 52

3.2.ARAŞTIRMANIN AMACI ................................................................................ 52
3.3. LİTERATÜR TARAMASI ............................................................................... 52
3.4.ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ ................................................................................ 57
3.5.ARAŞTIRMANIN SINIRLARI ......................................................................... 58
3.6.ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ ............................................................... 58
3.7.ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI ...................................................................... 59
TARTIŞMA VE SONUÇ.............................................................................................. 69

KAYNAKLAR .............................................................................................................. 72

EKLER ........................................................................................................................... 79

ÖZ GEÇMİŞ .................................................................................................................. 95

viii
ŞEKİLLER

Şekil 1: ABC Stok Kontrol Yöntemi .............................................................................. 11

Şekil 2: Stok Yönetiminde Maliyetler ............................................................................ 19

Şekil 3: Kanban Kartı ...................................................................................................... 30

Şekil 4: EAN-13 Barkod Sistemi .................................................................................... 31

Şekil 5: Karekod .............................................................................................................. 31

Şekil 6: Sağlık Bakanlığı Stok Kontrol Uygulamaları .................................................... 36

Şekil 7: Ekonomik Sipariş Miktarı Modelinde Maliyetler .............................................. 46

Şekil 8: Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli ..................................................................... 47

Şekil 9: Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi ........................................................................... 49

Şekil 10: Sabit Sipariş Periyodu ...................................................................................... 50

ix
TABLOLAR

Tablo 1: Taşınır Mal Yönetmeliğine Göre Sınıflandırma: Tüketim Malzemeleri .......... 10

Tablo 2: RFID ve Bar-kod teknolojisinin karşılaştırılması ............................................. 33
Tablo 3: ABC Sınıflandırma Sisteminin Özellikleri ....................................................... 42
Tablo 4:ABC, VED ve ABC-VED Matrisi Diğer Çalışmalar ........................................ 53
Tablo 5: ABC, VED ve ABC-VED Matrisi Diğer Çalışmalar ....................................... 55
Tablo 6: ABC Analizine Göre İlaçların Adet ve Tutar Dağılımı .................................... 60
Tablo 7: VED Analizine Göre İlaçların Adet ve Tutar Dağılımı .................................... 62
Tablo 8: ABC ve VED Matrisinde İlaçların Adet ve Tutar Dağılımı ............................. 64
Tablo 9: ABC-VED Matrisi İlaç Tutarları ...................................................................... 66
Tablo 10: Kategori I – II – III Adet ve Tutar Dağılımı ................................................... 68

x
GRAFİKLER

Grafik 1: ABC Analizinde İlaç Sayılarının Yüzdesel Dağılımı ...................................... 60

Grafik 2: ABC Analizinde İlaçların Parasal Değerinin Yüzdesel Dağılımı ................... 61

Grafik 3: İlaç Sayılarının ABC Analizinde Dağılımı ...................................................... 61

Grafik 4: VED Analizinde İlaç Sayılarının Yüzdesel Dağılımı ...................................... 62

Grafik 5: VED Analizinde İlaçların Parasal Değerlerin Yüzdesel Dağılımı .................. 63

Grafik 6: VED Analizinde İlaçların Dağılımı ................................................................. 63

Grafik 7: V Grubundaki İlaçların A, B ve C Grubundaki İlaçlar ile Karşılaştırılması ... 65

Grafik 8: E Grubundaki İlaçların A, B ve C Grubundaki İlaçlar ile Karşılaştırılması.... 65

Grafik 9: D Grubundaki İlaçların A, B ve C Grubundaki İlaçlar ile Karşılaştırılması ... 66

Grafik 10: ABC-VED Matrisi İlaç Sayıları ve Yüzdeleri ............................................... 67

xi
KISALTMALAR

ABC Always Better Control

VED Vital Essential Desirable

ESM Ekonomik Sipariş Miktarı

EOQ Economic Order Quantity

FİFO İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi

LİFO Son Giren İlk Çıkar Yöntemi

NİFO Bir Sonra Girecek Olan İlk Çıkar Yöntemi

VUK Vergi Usul Kanunu

RFID Radyo Frekansları İle Tanımlama (Radio Frequency Identification)

xii
 ÖNSÖZ

Genel olarak hastane giderleri incelendiğinde hastane giderlerinin %30-40’ını

malzeme giderleri oluşturmaktadır. Hastane bünyesindeki faaliyetlerde kullanılan
malzemelerin giderlerindeki %1’lik tasarruf hastanenin verimliliği karlılığı ve finansal
performansı açısından çok büyük etkiler ortaya çıkaracaktır. Sağlık kurumlarında stok
yönetimi faaliyetleri işletmenin diğer kurumlarla rekabeti ve işletmenin sürdürüle
bilirliği bakımından hayati öneme sahiptir. Sağlık kurumlarında verilecek olan
hizmetlerin doğru bir şekilde ve aksaklıklar olmadan sürdürülebilmesi işletmenin stok
yönetim faaliyetlerindeki etkinliğine bağlıdır.

Bu tezin oluşturulmasında, çalışmalarıma titizlikle yön veren ve her aşamada

katkılarını esirgemeyen değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Harun SULAK’a teşekkürü borç
bilirim.

Çalışmanın konusunun belirlenmesinde, gerekli verilerin alınmasında ve tezin

analizlerinin yapılmasında katkı ve desteklerini esirgemeyen sayın hocam öğretim
görevlisi Dr. Vahit YİĞİT’e, tezde kullanılacak verilerin alınmasında katkısı olan
Isparta Devlet Hastanesinde eczanede ve ilgili idari birimlerde çalışanlara teşekkür
ederim.

Proje numarası 3875-YL1-14 olan tez bilimsel araştırma projeleri koordinasyon

birimi tarafından desteklenmektedir. Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon
Birimine teşekkür ederim.

Ayrıca tezimi hazırlarken her zaman sabır ve anlayışla beni destekleyen ve bu

noktaya gelmemdeki en önemli etken olan aileme müteşekkirim.

Özgür YEŞİLYURT

Haziran 2014

xiii
GİRİŞ
Günümüzde sağlık işletmeleri açısından stok yönetimi kavramı oldukça önem
kazanmıştır. Hatta işletme fonksiyonları içerisinde en önemli işletme fonksiyonlarından
biri olarak görülmektedir. Yapılan çalışmalarda ihtiyaç duyulan malzemelerin ne zaman
nerede ve ne kadar bulundurulması gerektiği sorularının cevabı aranmaktadır. Sağlık
kurumlarının optimum stok seviyelerini belirlemeleri gerekmektedir. Çünkü işletmeler
için bulunması gereken stok miktarlarının altında stok bulundurmaları işletmeye ek
maliyet oluşturacaktır. Optimum stok düzeyinin belirlenmesi işletmeye maliyetlerin
azaltılması konusunda avantaj sağlayacaktır.

Sağlık kurumlarında stok seviyesinin en düşük seviyede tutulması ve stok devir

hızlarının yüksek olması işletmeye mali açıdan da çeşitli avantajlar sağlayacaktır.
Sağlık kurumlarında stoklar, toplam aktifler içerisinde önemli bir paya sahiptir. Stoklara
yapılan yatırımlar sektörlere göre farklılık göstermektedir. Stoklara yapılacak yatırımın
gereken seviyenin üzerinde olması ya da olması gereken düzeyin altında olması
kurumun karlılık durumunu olumsuz etkilemektedir. Ayrıca stoklara yapılacak yetersiz
yatırımda, sağlık hizmeti üretimin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesinde
aksaklıklara neden olmaktadır. Bu aksaklıklarda hastalarda telafisi zor hatta imkansız
sakatlıklara veya ölümle sonuçlanacak durumlara neden olmaktadır. Stok yönetimi
işletmelerin, üretim, satış ve finans durumlarını göz önüne alarak, işletmenin yapısına
uygun en ekonomik stok miktarını belirlemeyi ve stokların bu seviyede tutulmasını
amaçlamaktadır.

Sağlık kurumlarında kullanılan malzemelerin çoğunluğu kullanım süresi kısıtlı

ve pahalı malzemelerden oluşmaktadır. Belirli bir süre içerisinde kullanılması gereken
malzemelerdir. Ayrıca bu malzemeler demode olma (eskime) riski olan malzemelerdir.

Malzemelerin maliyetleri işletmenin mali durumu göz önünde bulundurularak

değerlendirilmelidir. İşletmede fazla stok bulundurulması veya yeteri kadar stok
bulundurulmaması işletmeye çeşitli maliyetler yüklemektedir. Bu maliyetlerden bazıları
sipariş maliyeti, satın alma maliyeti, depolama maliyeti, stok bulundurma maliyeti, stok
bulundurmama maliyeti, sermaye maliyeti, hizmet maliyeti gibi maliyetlerdir.

1
 Bu maliyetlerin dışında hastalarda telafisi güç hatta imkansız olan sakatlık veya
ölümle sonuçlanacak maliyetlerde ortaya çıkabilmektedir.

İşletmede bulunan kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasının

önündeki engellerden bir de optimum stok seviyesinin üzerinde stok bulundurulmasıdır.
Optimum seviyenin üzerinde stok bulundurulması işletmenin stok yönetim
faaliyetlerindeki etkinliğini azaltmaktadır. Kurumun karlılığını maksimize edebilmesi
için stok yönetim faaliyetlerinin etkin bir şekilde yapılması işletme açısından hayati
öneme sahiptir.

Sağlık işletmelerinde stok yönetimi, ihtiyaç tespiti ile başlayıp ödemelerin

yapılmasına kadar birçok farklı aşamada çok iyi yönetilmesi gereken bir süreçtir.
Günümüzde sağlık kurumları daha iyi sağlık hizmeti sunabilmek ve rekabette hayatta
kalabilmek için ABC analizi, VED analizi ve diğer stok kontrol yöntemlerini
benimsemek zorundadır.

Sağlık kurumlarında ilaçlara yapılan harcamalar maliyet kalemleri içerisinde

büyük bir paya sahiptir. Bu durum hastanelerin etkin şekilde kullanabilecekleri stok
kontrol yöntemlerini zorunlu kılmaktadır. Sağlık harcamalarının önemli bir bölümünü
tüketen hastaneler sağlık hizmetlerinde kaliteyi bulabilmek için çalışanların çabalarına
ek olarak işletmede malzemelere ayrılan kaynakları da etkin ve verimli bir şekilde
kullanması gerekmektedir. Bu çalışma ile işletmenin hangi stok kalemlerine hangi
düzeyde yatırım yapılacağının belirlenmesi ve bunların kontrollerinin hangi sıklıkla
yapılması gerektiği konusu bilimsel olarak ortaya konulmuş olacaktır. Bunlara ek olarak
stok yönetimi kontrol tekniklerinin uygulanmasının hastanenin finansal performansı,
verimliliği ve kârlılığı üzerinde ne gibi etkilerinin olduğu değerlendirilecektir.

Bu çalışma; hastane ilaç stoklarını kontrol tekniklerinden ABC ve VED

analizine göre değerlendirmek ayrıca hastanelerden alınan verileri stok kontrol
yöntemlerinden Ekonomik Sipariş Miktarı ile de analiz etmeyi hedeflemektedir.

2
 BİRİNCİ BÖLÜM

STOK YÖNETİMİ

1.1.STOK VE STOK YÖNETİMİ KAVRAMI

Stok; belli bir süre atıl kaynak olup, kullanılmayı veya satılmayı bekleyen
ekonomik değeri olan, kendi içerisinde cins, değer, kullanım yeri, stoklama biçimi gibi
faktörler açısından farklılık gösteren malzeme ve mallar olarak tanımlanabilir
(Çelikçapa, 2000: 166).

Bir diğer tanımda ise; depo edilen ekonomik değeri olan her türlü malzeme ve
malların tamamına verilen isimdir (Kobu, 2010: 325).

Stok yönetimi işletmenin finansal durumu, verilecek olan hizmette kullanılacak

olan malzemenin talep miktarı göz önüne alınarak, işletmenin yapısına uygun olan stok
miktarını belirlemeyi ve bu miktarı aylık ve yıllık verilere dayanarak aynı seviyede
tutmayı amaçlamaktadır (Tekin, 2012: 3).

Yıllardır stoklar bir servetin göstergesi olarak kabul edilse de bugün artışları
endişe oluşturan ve sürekli bir şekilde kontrol edilmeye ihtiyaç duyulan bir unsur haline
gelmiştir. Stok politikalarında ki yanlış uygulamalar çoğu işletme için bir sorun teşkil
etmektedir. Bazı işletmelerin nakit sıkıntılısı çektikleri görülmektedir. Bunun nedeni
ihtiyacın çok üzerinde stok miktarına sahip olması ya da üretim işletmelerinde bir
parçanın eksik olması sebebiyle tüm üretimi etkileyecek aksaklıkların olmasıdır. Birinci
söylenen sıkıntının nedeni hesap kitap bilmemek, ikinci sıkıntının nedeni ise plansız
hareket etmekten kaynaklanmaktadır (Filiz, 2008: 146).

Sağlık Kurumları açısından stoklar; sağlık kurumlarında verilen hizmetin

kesintisiz devam edebilmesi için sahip olunan ilaç ve tıbbi malzeme, laboratuvar
malzemesi gibi varlıklardır. Hizmet işletmeleri içerisinde yer alan sağlık kurumlarındaki
stoklar arasında yarı mamul ve mamuller yer almamakta ve bu kurumlardaki stoklar ilk
madde ve malzemelerden oluşmaktadır. İlaçlar, tıbbi sarf malzemeleri, laboratuvar
kitleri, radyoaktif malzemeler ilk madde ve malzeme stoklarına örnek olarak verilebilir.

3
Sağlık kurumlarında hizmetin haricinde ilaç ve tıbbi malzeme satma durumu yoktur. Bu
nedenle sağlık kurumlarında stokların paraya dönüşümü ile sağlık hizmetinin sunulması
arasında paralellik vardır (Aldoğan, 2013 102).

Hastanelerin stok politikalarını minimum maliyetle yürütebilmeleri, talebe

dayalı olan stok miktarının en az hatayla tahminine, verilecek olan siparişlerin
tahmininin doğru şekilde yapılmasına ve asgari stok seviyesinin tespitine bağlıdır (Türk
& Şeker 2011: 713).

Sağlık kuruluşlarında bulundurulması gereken ürünlerin çoğunun kullanım

süresi kısıtlı olup bu ürünlerde eskime demode olma gibi sorunlarla
karşılaşılabilmektedir. Bu ürünlerin kullanımı, kullanıcıdan kullanıcıya farklılık
göstermektedir. Bu malzemeler oldukça pahalı olduğu için işletmeye mali bir yük teşkil
etmektedir. Stok yönetiminde yapılacak hatalar işletmeye stok maliyeti, depolama
maliyeti, stoksuzluk maliyeti gibi yeni yükler getirerek kaynakların etkin ve verimli
kullanılmasına engel olacaktır (Tengilimoğlu & Yiğit, 2013: 164).

Hastaneler ağırlıklı olarak hizmet üreten kurumlar olduğu için, hizmetlerde

stoklama gibi bir durum olmadığından, sağlık kurumlarında stoklanacak ürün miktarı
kısıtlıdır. Sağlık kurumları bir stok politikasının sonucu olarak fazla stok
bulundurmayıp günümüz koşullarında 7-10 günlük stokla çalışmaktadır. İlaç ve tıbbi
malzeme hareketliliği sağlık kurumları için önem arz etmekte olup stok devir hızı ile
hesaplanmaktadır. Stok devir hızı sağlık kurumlarının stoklarını ne kadar çabuk paraya
çevireceklerini ortaya koyar. Stok devir hızı yüksek olan kurumlar daha çok hastanın
geldiği, ilaç ve tıbbi malzeme hareketliliğinin de yüksek olduğu kurumlar şeklinde
yorumlanabilir. ABD’deki hastaneleri kapsayan bir araştırmada bu hız yıllık ortalama
50 olarak bulunmuştur. Bu durum ise Amerika’daki hastanelerin ortalama bir haftalık
stokla çalıştıkları sonucunu çıkartmaktadır (Ağırbaş, 2013: 183).

Stok devir hızı ve ortalama stok şu şekilde hesaplanmaktadır:

Satılan Malım Maliyeti

Stok Devir Hızı:
Ortalama Stok

Dönem Başı Stok + Dönem Sonu Stok

Ortalama Stok:
2

4
 Stok devir hızının yüksek olması işletmedeki stok yönetiminin etkin bir şekilde
çalıştığını göstermektedir. Stok devir hızının düşük olması, mevcut stokların modasının
geçmiş, hasarlı malzemelerden meydana geldiği anlamına gelmektedir (Ceylan &
Korkmaz, 2010: 66).

İşletme yöneticisi optimum stok miktarını belirlerken işletmenin piyasadaki

durumunu göz önünde bulundurarak hareket eder. Uygun stok düzeyinin belirlenmesi
ve sürdürülmesi, değer analizinin yapılması, sipariş politikalarının işletmeye uygun
şekilde seçilmesi, kullanılan malzemelerin sınıflandırmaya tabi tutulması, son kullanma
tarihleri ve bozulmaların kontrol edilmesi ve bunların önlenmesi yöneticilerin üzerinde
durmaları gereken temel konulardır (Berk, 2010: 447).

İşletmelerin stok yönetiminde etkinliğin sağlanabilmesi için şunlara dikkat

edilmelidir (Akgüç, 1994: 316-317):

- İşletmede çeşitli kalemler arasında denge sağlanarak bazı stoklarda şişkinliğin

önlenmesi,
- Stoklar için en uygun değerleme yöntemlerini kullanıp fazla vergi verilmesinin
önüne geçilmesi,
- Kalite kontrolüne önem verilmesi ve miadı dolacak ürünlerin belirlenmesi,
- İşletmede stok hareketlerinin incelenmesi ve aylık dalgalanmalar dikkate
alınarak siparişlerin verilmesi,

Stok yönetiminde etkinliğin sağlanabilmesi için sayılan yukarıdaki maddeler sağlık

sektöründe faaliyet görsen işletmeler içinde geçerlidir.

1.2.STOKLARIN SINIFLANDIRILMASI

Stoklar stoklanan malzemenin türüne göre, fonksiyonlarına göre, taşınır mal

yönetmeliğine göre, toplam stok yatırımı içerisindeki paya göre ve sağlık kurumlarında
malzemelerin taşınmasını kontrolünü kolaylaştırmak amacıyla kendi içerinde
sınıflandırmaya tabi tutulmuştur.

5
1.2.1. Malzemenin Türüne Göre Stoklar

Malzemenin türüne göre stoklar hammadde stokları, yarı mamul stokları, mamul
stokları, yardımcı malzeme ve teçhizat stokları, ticari mallar ve atıklar olarak
sınıflandırılmaktadır.

1.2.1.1.Hammadde

İşletme faaliyetlerinin yürütülmesine ve mal ve hizmetlerin üretilmesinde

kullanılan, belli işlemlere tabi tutulduktan sonra ekonomik değer kazanan malzemelerdir
(Tengilimoğlu, 2012a: 189). İlaç üretiminde kullanılan malzemeler örnek olarak
verilebilir.

1.2.1.2.Yarı Mamul

İşletme süreçlerinde optimal parti büyüklüğünü kullanabilmelerine olanak

sağlamak, süreçteki işlemlerin hızını ayarlamak ve süreçlerdeki belirsizliklere karşı
oluşabilecek duraksamaları en aza indirmek için bulundurulan stoklardır (Yüksel, 2009:
165).

1.2.1.3.Mamuller

İşletme ambarlarında bekleyen, fabrikada yapılması gereken işlemleri

tamamlanmış, müşteriye sunulmayı bekleyen stoklardır (Çelikçapa, 2000: 167). Sağlık
kurumları, diğer işletmeler gibi mal üretimi değil hizmet üretimi yapmasından dolayı
mamul stoklarını bulundurmamaktadır.

1.2.1.4.Yardımcı Teçhizat ve Malzemeler

Üretim faaliyetinin üretilmesine yardımcı olarak kullanılan ve mamulün esasını

oluşturmayan malzemelerdir (Tekin, 2012: 9). Sağlık kurumlarında kullanılan
dezenfektanlar, tıbbi demirbaşların bakım ve onarımında kullanılan yağlar yardımcı
malzeme ve teçhizata örnek olarak verilebilir (Tengilimoğlu & Yiğit, 2013: 165).

6
1.2.1.5.Ticari Mallar

Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satılması amacıyla işletmeye alınan

malzemelerin genel adıdır (Yükçü, 2009: 310). Özel hastanelerde hastalara kullanılan
protez ve ortezler ticari mallara örnek olarak verilebilir.

1.2.1.2.Atıklar

Sağlık kurumlarında ortaya çıkan tüm atıklara genel olarak hastane atıkları adı
verilir. Taşıdıkları HIV, Hepatit ve AIDS gibi virüsler taşımaları sebebiyle, yasal
zorunluluklardan dolayı ve çevreye verdikleri zararlar sebebiyle sağlık kurumlarının
atıkları depolama zorunlulukları vardır.

1.2.2. Fonksiyonlarına Göre Stoklar

Fonksiyonlarına göre stoklar çevrim stokları, emniyet stokları, mevsimsel

stoklar, ölü stok, ulaştırma stoku, promosyon stoku, spekülatif stoklar ve yedek parça
stokları olarak sınıflandırılabilir.

1.2.2.1.Parti içi (Çevrim) Stokları

Yıllık ihtiyacın partiler halinde tedarik edilerek depolanmasıyla oluşur. Bunun

amacı stok maliyetlerini düşürmektir. Stoklanmış olan malların tükenme zamanı veya
iki sipariş arasında kalan süre çevrim olarak adlandırılmaktadır. Çevrim stokları talebi
karşılamak için işletmenin bulundurması gereken stok türüdür (Yenersoy, 2011: 93).

1.2.2.2.Emniyet Stokları

Talebin miktarındaki ve zamanındaki belirsizlikler karşısında işletmenin elinde

bulundurmuş olduğu malzemelerdir. Emniyet stokları devam etmekte olan işletme
faaliyetlerinde meydana gelebilecek aksaklıkların önüne geçmek için elde bulundurulur

7
(Krajewski & Ritzman, 2002: 597). Emniyet stoklarının miktarları belirli seviyelerde
kontrol edilerek stoksuzluğa karşı işletmeleri korumaktadır (Monks, 1987: 394).

Sağlık kurumlarında stoksuz kalmak ölüm sakatlık gibi telafi edilemeyecek

sonuçlara neden olduğu için sağlık kurumları için emniyet stoklarının hayati bir önemi
vardır.

1.2.2.3.Mevsimsel Stoklar

Satış mevsimi geldiği zaman toplanılan stoklardır. Bu stoklar yılın küçük bir
bölümünde diğer dönemlere nispeten satışların çoğunluğunun ortaya çıktığı zaman uzun
dönemde iş gücünde sürdürebilirlik ve üretimde istikrarlı olma gibi yönetsel yetenekler
sağlamaktadır (Gourdin, 2001: 62).

1.2.2.4.Ölü Stok

Bir şekilde işletme tarafından temin edilmiş ancak çeşitli nedenlerden dolayı
kullanılamayan stoklardır. Bu stoklar tamamen demode olmuş bozulmuş ya da
işletmenin elinden çıkarması geren malzemeler olabileceği gibi diğer işletmeler
tarafından alınarak kullanılabilecek olan stokları da kapsamaktadır. İşletme bünyesinde
istenmeyen stoklardır (Keskin, 2011: 260).

1.2.2.5.Ulaştırma Stoku

Bir yerden başka bir yere hareket halindeki stoklardır. Bu malzemeler taşıyıcıya
ait olabileceği gibi satış sözleşmesine bağlı olarak müşteriye de ait olabilir (Gourdin,
2001: 62).

1.2.2.6.Promosyon Stoku

Müşteriye fiyatların düşürülerek ya da pazarlama da etkinliği artırmak için

kullanılacak promosyon olarak işletmenin bünyesinde bulundurulan stoklardır (Çelekol,
2013: 44). Sağlık işletmelerinde genel itibari ile müşteriye doğrudan mal satışı olmadığı
için bu tür stoklara rastlanılmamaktadır.

8
1.2.2.7.Spekülatif Stok

Şu anki talep ihtiyaçlarından başka sebeplerden dolayı işletmenin elinde

bulundurduğu stoklardır. Yönetim ihtiyaç duyulan hammadde ihtiyacının fiyatındaki
artışlardan korkabilmekte ya da malzemeler bazı sebeplerden dolayı sınırlana
bilmektedir. Bu yüzden işletme büyük miktarlarda malzeme almayı tercih
edebilmektedir. Alternatif olarak tedarikçiler bir defaya mahsus büyük miktarlarda
alımlar için özel düşük fiyatlar sunabilmektedir (Gourdin, 2001: 62).

1.2.2.8.Yedek Parça Stoku

Çeşitli donanımların yenilenmesi ve onarılması amacıyla işletmenin stokladığı

malzemelerdir (Yenersoy, 2011: 93).

1.2.3.Taşınır Mal Yönetmeliğine Göre Stoklar

Sağlık kurumlarında malzemeler 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol

Kanunu ve Taşınır Mal Yönetmeliği’ne göre: “Taşınır ve taşınmaz edinilmesi,
yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek
yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli
malların tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir. (Değişik ikinci cümle:
22/12/2005-5436/10 md.) Bu malların kaydı ile taşınırların muhafazası, kullanımı, mal
yönetim hesabının verilmesi ve mal yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak
olanların belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve
Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir” (Kamu Malî
Yönetimi Ve Kontrol Kanunu, Madde 44: 2003).

9
 Tablo 1: Taşınır Mal Yönetmeliğine Göre Sınıflandırma: Tüketim Malzemeleri

TAŞINIR KOD LİSTESİ

II. Düzey Kodu

I. Düzey Kodu
Hesap Kodu

A- TÜKETİM MALZEMELERİ

150 İlk Madde ve Malzemeler

150 01 Kırtasiye Malzemeleri Grubu

150 01 01 Yazı Araçları

Beslenme/Gıda Amaçlı ve Mutfakta Kullanılan Tüketim Malzemeleri

150 02 Grubu

150 03 Tıbbi ve Laboratuvar Sarf Malzemeleri Grubu

150 03 01 Biyokimyasallar ve Gaz Maddeleri İçeren Kimyasallar

150 03 02 Medikal Malzemeler

150 03 03 Laboratuvar Malzemeleri

150 04 Temizleme Ekipmanları Grubu

150 05 …

… … … …

… … … Ödül Amaçlı Alınan Taşınırlar

… … … …

150 99 02

150 99 …

Tüketim malzemelerinin listesi 1. ve 2. düzey kodları Tablo 1’de gösterilmiştir

(Taşınır Mal Yönetmeliği, 2007). Dayanıklı taşınırların için de 1. ve 2. düzey kodları
içeren bir liste bulunmaktadır.

1.2.4. Toplam Stok Yatırımı İçindeki Paya Göre Stoklar

Stok kalemleri içinde belirli bir grup ve malzemelerin yıllık kullanım değerine
göre yapılan sınıflandırmadır. Stok yönetiminde, üretim kontrolünde, kalite kontrolünde
ve diğer yönetim sorunlarında kurumlarca kullanılan bir yöntemdir. ABC olarak
isimlendirilmektedir. Bunlar (Plosssl & Wight, 1967: 56-57):

10
 A Sınıfı Stoklar: (High Value) Bu grupta bulunan stoklar çok önemli olup diğer
malzemelere nispeten toplam stokların % 15-20’ini oluşturmaktadır. Genel olarak
bakıldığında yıllık stok değerinin % 75-80’ini oluşturmaktadır.

B Sınıfı Stoklar: (Medium Value) Bu gruptaki stoklar orta derecede önemli olup
toplam stoklar içindeki payı % 30-40’dır. Yıllık toplan stok değerinde ise % 15’ini
oluşturmaktadır.

C Sınıfı Stoklar: (Low Value) Bu grubu oluşturan stoklar diğerlerine nispeten

daha az önemli olup toplam stok miktarı içinde % 40-50‘yi stok değeri içinde ise % 5-
10 ‘ unu oluşturmaktadır.

Şekil 1: ABC Stok Kontrol Yöntemi

Kaynak: Tengilimoğlu, 2012: 195

A grubunda, B grubunda ve C grubunda yer alan stoklar ikinci bölümde stok

kontrol yöntemlerinden ABC analizi içerisinde açıklanmamıştır.

1.2.6.Sağlık Kurumlarında Stokların Sınıflandırılması

Sağlık kurumlarında kullanılan ilk madde ve malzemeler taşınmasını ve

kontrolünü kolaylaştırmak için çeşitli özelliklerine göre sınıflandırılmaktadır. Bunlar
(Gündüz, 2002: 35):

Demirbaş Malzemeleri

İlaç ve Serumlar

11
 Tıbbi Sarf Malzemeleri

Laboratuvar Malzemeleri

Radyoaktif Malzemeler

Mefruşat ve Giyim

İaşe ve Gıda Maddeleri

Büro Malzemeleri

Bakım Onarım Malzemeleri

1.3.İŞLETMELERİN STOK BULUNDURMA NEDENLERİ

İşletmeler çeşitli nedenlerden dolayı bünyesinde stok bulundurmaktadır.

Belirsizliklere karşı hazırlıklı olma, ölçek ekonomilerinden yararlanma,
spekülatif amaçlı nedenler, işletme faaliyetlerinde sürekliliği sağlama gibi
nedenlerden dolayı stok bulundurmaktadır.

1.3.1.Belirsizliklere Karşı Hazırlıklı Olma

Belirsizlikler stokların depolanmasında önemli rol oynamaktadır. En önemlisi iç

talepteki belirsizliklerdir (Nahmias, 2005: 187).

Tedarikçilerin sebep oldukları bazı belirsizliklerle işletme karşı karşıya kalabilir.

İhtiyaç duyulan hammadde ve malzemenin maliyeti, teslim süreleri, kalitesi ve miktarı
farlılık gösterebilmektedir. Bunların yanı sıra taşımacılık faaliyetlerinde beklenmeyen
uzamalar ortaya çıkabilmektedir. İşletmeler tedarikteki belirsizliklerin önüne geçmek ve
işletme faaliyetlerini işletme tarafından belirlenmiş amaçlar doğrultusunda
gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duyulan seviyenin üzerinde stok bulundurmaktadırlar.
Bu stoklara emniyet stokları da denmektedir. İşletmenin faaliyetlerini kesintisiz şekilde
yürütebilmesinde emniyet stoklarının önemli bir rolü vardır (Nebol vd., 2014: 113).

İşletmenin içerisinde bulunduğu sistemde ne kadar belirsizlik varsa o kadar fazla

stok bulundurma zorunluluğu vardır. Talep edilecek miktarı net olarak (%100) bilsek
bile işletme içerisindeki tüm unsurların aynı verimle çalışmaları imkansızdır. Ortaya

12
çıkabilecek aksaklıkların önüne geçmek amacıyla işletme ihtiyacından fazla stoku
bulundurması gerekmektedir (Yamak, 2007: 225).

Sağlık işletmeleri açısından da sağlık hizmetine duyulan talepteki belirsizlikler

stoklarının bulundurulmasının en önemli nedenlerindendir.

1.3.2.Ölçek Ekonomilerinden Yararlanma

Ölçek ekonomileri işletmeleri stok bulundurma konusunda teşvik etmekte ve

işletme açısından verimsiz bir çalışma şekli olan, kullanılacak malzemelerin tek bir
siparişle alınması yerine işletmenin en yüksek verimde çalışmasını sağlamaktadır.
Fiyatların ve maliyetlerin taşıma ve satın alma işlemlerindeki miktara göre değiştiği göz
önünde bulundurulduğunda daha yüksek oranlarda alım yapılması ve dolayısıyla stok
bulundurulması işletmeye çeşitli avantajlar sağlayacaktır (Nebol vd., 2014: 111).

1.3.3.Spekülatif Amaçlı Nedenler

Bir malzemede ya da doğal kaynakta fiyat artışı bekleniyorsa daha ekonomik

olabilmek ve gelecekte kullanabilmek için o malzeme şu anki fiyattan alınıp
depolanmaktadır (Nahmias, 2005: 187). Böylelikle mevsimsel fiyat dalgalanmalarının
önüne geçilmiş olacaktır.

Spekülatif amaçla tutulan stoklar işletmenin piyasadaki fiyat artışlarından daha

az etkilenmesi hatta etkilenmemesi için işletmenin bulundurduğu stoklardır. İşletmenin
faaliyetlerini yürütmesini mümkün kılacak stok miktarına sahip olunmazsa müşteri
ihtiyaçlarına cevap verilemeyecek ve bunun sonucu olarak da müşteriler rakip firmaları
tercih edecekler, müşteri kayıpları ortaya çıkacaktır (Nebol vd., 2014: 113).

1.3.4.İşletme Faaliyetlerinin Sürekliliğini Sağlama

Sağlık kurumlarında verilen hizmetlerin aksamadan devam ettirilebilmesi için

belirli düzeyde stok bulundurulması gerekmektedir. Kritik stok düzeyi, emniyet stok
düzeyi ve asgari stok düzeyleri belirlenmeli ve bunların kontrolleri düzenli olarak
yapılmalı, ihtiyaç duyulması halinde sipariş verilmelidir. İşletmede yeterli düzeyde stok

13
bulundurulmaması hastalar açısından geri dönüşü olmayan sakatlanma ya da ölüm gibi
sonuçları beraberinde getireceğinden işletme, faaliyetlerinin devamı için stok
bulundurmak zorundadır.

1.4.STOK BULUNDURMANIN YARARLARI VE SAKINCALARI

İyi bir stok planlaması yapılması; işletmelerin başarısında olumlu etki yapacak
ve işletmelere stok maliyetlerini düşürme ve etkin bir stok politikası uygulama
konusunda avantajlar sağlayacaktır.

Stok ve stok hareketleri hakkında yöneticilere zamanında bilgi sağlanması stok

yönetiminde etkinlik için şarttır. Stoklarla ilgili bilgilerin yöneticilerin işine yarar ve
etkin şekilde kullanılabilmesi stokların kendi içerisinde sınıflandırmaya tabi tutulmasına
bağlıdır. Stokları sınıflandırmaya tabi tutarken gereksiz sınıflandırmalar yapmak
yöneticileri boşa meşgul edecek ve ayrıntılarla uğraşmaktan durum hakkında doğru
karar vermesinin önüne geçecektir. Böyle bir durum sınıflandırmanın getireceği
faydaları ortadan kaldıracak ve bir dezavantaja dönüştürecektir (Filiz, 2008: 150).

İşletmelerde etkin bir stok kontrol sisteminin kurulmuş olmasının işletme

ekonomisi açısından sağlayacağı yararlar şunlardır (Kobu, 2010, s. 327).

- İşletmede üretim aşamasında “makine-insan-malzeme” kaynaklarının koordineli

olarak ve en etkin şekilde yapılmasına olanak tanımaktadır.
- Üretimde ya da tedarikte yaşanabilecek aksaklıkların ve boş beklemelerin önüne
geçilmesini sağlar.
- İşletmede tedarik maliyetlerini azaltır.
- İşletmenin partiler halinde satın alma yapmasına olanak tanır.
- Malzeme israfının önüne geçilmesi ve gerekli önlemlerin alınması için israfın
tespitini sağlar.
- Maliyet muhasebesinin ihtiyaç duyduğu bilgilerin çoğunun kolayca elde
edilmesini sağlar.
- Stoklara bağlanan kaynaklar ihtiyaca göre net tespit edildiği için etkin bir
finansal yönetim faaliyeti sağlanmış olacaktır.

14
 Sağlık kurumlarında stok bulunamaması gibi durumlarda telafi edilmesi zor olan
ölüm sakat kalma gibi riskleri ortadan kaldırır. Sağlık hizmetinin sunulmasındaki süreci
akışını düzenler.

Sağlık kurumların da iyi bir stok yönetimi ile aşırı stok bulundurma veya stoksuz
kalma gibi durumların önüne geçilmesi sağlanır. Kurumun alım ve satımları kayıt altına
alınarak hangi durumda alım yapılacağı hangi durumlarda da satım yapılacağı
konusunda karar vermek zorunda olan ilgili bölümlere doğru bilginin zamanında
üretilmesi gibi faydaları vardır.

Gerektiğinden fazla stok bulundurmanın ortaya çıkaracağı risk maliyetleri de

şunlardır (Yükçü, 2011: 123):

- Depolamayla ilgili kira amortisman ısıtma ve güvenlik giderlerinin artması,

- Fire riskinin artması,
- Fazla sermayenin stoklara bağlanmış olması sebebiyle faiz giderlerinde artış ve
alternatif yatırım olanaklarından istifade edilememe,
- Fazla stok miktarına ilişkin vergi sigorta ve personel giderlerinin artmasıdır.

Az stok bulundurmanın ortaya çıkaracağı risk ve maliyetler ise şunlardır (Yükçü,

2011: 124):

- Az miktarda ilk madde ve malzeme alımı yapılması sebebiyle miktar

ıskontolarında kayıplar olacaktır.
- Az miktarda yapılan alımlar, nakliye ve aktarma giderlerinde artışı beraberinde
getirecektir.
- Malzeme eksikliği sebebiyle üretimde ortaya çıkacak aksaklıklar ve bunun
sonucu olarak kar ve prestijde azalma olacaktır.

1.5. STOKLARIN İŞLEVLERİ

Stokları işlevlerine göre üç grupta inceleyebiliriz.

Mamul madde stoklarının işlevleri: Müşteri talebindeki dalgalanmalar ve

talepteki belirsizlikler müşterilerin ihtiyaçlarının karşılanamamasına sebep olmaktadır.
Üretim işletmeleri açısından çeşitli nedenlerden ortaya çıkabilecek aksamalar işletmede
aksaklıklara neden olabilmekte ve talebin karşılanamamasına sebep olmaktadır. Mamul

15
madde stokları piyasadaki dalgalanmaların önene geçmek için elde bulundurulan
mallardır (Top, 2001: 193-194).

Sağlık kurumları açısından mamul madde stokları, hastanede bulunması gereken

ve kullanılan malzemelerin bütünüdür. Mevsimsel olan ya da olmayan dalgalanmalar ya
da müşteri talebindeki belirsizliklerden en az şekilde etkilenmek için bu malzemelerin
doğru zamanda, doğru yerde ve yeterli miktarda bulundurulması gerekmektedir.

Bunlara ek olarak, mamul madde stoklarının işletme faaliyetlerinde

stoksuzluktan kaynaklanan aksaklıkların önüne geçme, sipariş döngülerinden
yararlanma, fiyat artışlarından etkilenmeme veya fazla alım yapılarak fiyat
ıskontolarından yararlanma gibi işlevleri vardır (Özcan, 2013: 293).

Ara stokların işlevleri: Daha ekonomik olmasından dolayı tercih edilen

partiler halinde üretimde departmanlar arasında ara stoklar oluşabilir. Ara stoklar
sayesinde ortaya çıkabilecek arıza ve gecikmelerin üretimi durdurmasının önüne
geçilmiş olacaktır. Üretim hızı yavaş olan iş istasyonlarına fazla vardiya veya mesai
yazarak ve ara stoklar oluşturarak departmanlar arasında denge sağlanmış olacaktır
(Top, 2001: 194; Top & Yılmaz, 2009: 279).

Sağlık kurumları hizmet üretimi yapan kuruluşlardan olduğu için bünyesinde ara
stok bulunmamaktadır.

Hammadde stoklarının işlevleri: Tedarikçilerden dolayı üretimde veya

nakliyede ortaya çıkabilecek aksaklıklar işletmede üretimin durmasına sebep
olabilmektedir. Hammadde stokları tedarik süresini ortadan kaldırarak üretimde ortaya
çıkabilecek aksaklıkların önüne geçilmesini sağlamaktadır. Ayrıca hammadde stokları
fiyatın düşük olduğu dönemlerde yapılan alımlar ve ıskonto imkanlarından yararlanmak
için yapılmaktadır (Top, 2001: 194).

Sağlık kurumları hizmet üretimi yapan kuruluşlardan olduğu için bünyesinde

hammadde stokları bulunmamaktadır.

1.6.STOK MALİYETLERİ

İşletme maliyetleri içerisinde bir paya sahip olan maliyetlerdir. Kullanılan stok
yönetim modellerine göre bu pay artmakta ya da azalmaktadır. Stok maliyetlerinin

16
içerisine tedarik ve sipariş sürecinin maliyetlerinin dahil edilmesi ile önemi artırmış ve
daha geniş kapsama sahip olmasını sağlamıştır (Küçük, 2011: 39).

Sipariş maliyeti, stok bulundurma maliyeti, stok bulundurmama maliyeti, üretim

maliyeti ve stok yönetim sistemi maliyeti stoklarla ilgili maliyetler içerisinde yer
almaktadır.

1.6.1.Sipariş Maliyeti

İşletmede üretilmesi için sipariş edilen malzemelerin organizasyonunda ve

tedarikinde, alınan siparişe bağlı olarak ortaya çıkan maliyetlerdir. Sipariş maliyetleri
üretilen veya satın alınan malzeme miktarına bağlı olmayıp siparişe bağlıdır. Birim
başına sipariş maliyetinin azaltılması için sipariş miktarının artırılması gereklidir
(Evans, 1993: 528).

1.6.2.Stok Bulundurma Maliyeti

Stok bulundurma maliyeti, işletmelerde bulundurulan stok miktarına bağlı olarak

değişen, stok miktarı arttıkça artan, azaldıkça azalan maliyettir. Stok bulundurma
maliyetini de kendi içinde stokların işgal ettikleri yerle ilgili maliyetler, stoklar için
yapılan hizmetlerden (sigorta primleri, teslim ve taşıma giderleri gibi) doğan maliyetler
ve son olarak stok risklerinden dolayı oluşacak maliyetlerdir (Aksoy & Yalçıner, 2013:
400).

Bu maliyet işletmenin stoklarında malzemeleri tutmasından kaynaklanan

maliyettir. Uygulamada tipik olarak elde bulundurma maliyeti %15 ile %30 arasında
değişmektedir. Elde bulundurma maliyetleri çeşitli bileşenlerden oluşmaktadır. (Junita
& Sari, 2012: 681). Bu maliyetlerden bazıları; sermaye maliyetleri, depolama
maliyetleri, hizmet maliyetleri, taşıma maliyetleri ve risk maliyetleridir.

Sermaye maliyeti: İşletmeler mali kaynaklarını alternatif alanlarda kullanmak

yerine stoklara yatırım yaparak bu olanaklardan vazgeçmektedir. Sermayenin stoklara
bağlanması sonucu alternatif olanakların getirisinden faydalanamamaları sermaye
maliyetini oluşturmaktadır. Stoklara bağlanan sermaye miktarı ile sermaye maliyeti
arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır (Ulaştırma Stok Yönetimi, 2011: 33).

17
 Depolama Maliyeti: Stok bulundurmak için firmanın depolarının bir takım
özelliklere sahip olması gerekmektedir. Sağlık işletmelerinde malzeme depolarının
soğutmalı raflı ya da başka özelliklere sahip şekillerde tasarlanması depolama
maliyetlerine dahildir.

Hizmet Maliyeti: Stokların periyodik sayımı, vergi, sigorta ve malzeme aktarma

gibi stoklara ödenen giderlerin tamamını teşkil etmektedir. Sigorta giderleri yapılan
stoklara yapılmış olan yatırımdan bağımsız olarak ortaya çıkmaktadır. Vergi de ise
stoklarda bulunan malzeme miktarı göz önünde bulundurularak yılda bir defaya mahsus
olmak üzere ödenmektedir. Stok miktarı dikkate alınarak hesaplandığından stoklara
yapılan yatırımla doğrudan alakalıdır. Malzeme aktarma giderleri ise stok seviyesine
göre değişen giderlerdir (Ayanoğlu, 2006: 335).

Ayrıca vergi oranları ve değerlendirme biçimleri stokların bulunduğu yere göre

de değişebilmektedir. Zamanla yaşanabilecek kayıplar ve bulunulan sektöre göre
değerlendirilen riskler düşünülerek yapılan harcamalardır (Keskin, 2011: 261).

Taşıma Maliyeti: Stok miktarına bağlı olarak işletmeye olumlu ya da olumsuz

olarak etki edebilen maliyettir. Tedarikçiden depoya depodan da tüketileceği yere
ulaştırılmasında ortaya çıkan maliyettir. Taşınan malzemeler belirli bir miktarın altına
indiği zaman taşıma maliyeti artış gösterebilir. Siparişi verilen parti büyüklükleri ile
taşıma yapılacak aracın kapasitesi arasında orantı olmalıdır. Deponun aşırı dolu olması
işletmedeki araçların çalışma kapasitesini etkileyecektir. Bu yüzden stok düzeyini
belirlerken deponun kapasitesini ve aracın kapasitesini göz önüne alarak hesaplamalar
yapılmalıdır (Kobu, 2010: 331).

Risk Maliyeti: Stoklarda bulunan malzemelerin bazı fiziksel etkenler (bozulma,

çürüme gibi) sebebiyle değer kaybına uğramaları, kaybolmaları, çalınmaları gibi dışsal
etkenler sebebiyle ortaya çıkan maliyetlerdir (Görçün, 2010: 321).

1.6.3.Stok Bulundurmama Maliyeti

İşletmelerde kullanılan malzemelerin stok miktarlarının sıfırın altına düşmesine

izin verildiğinde karşılaşılabilecek müşteri kaybı, işletmede itibar kaybı, tazminat gibi
maliyetlerdir (Dağlı, 1999: 212).

18
 Sağlık işletmeleri açısından stok bulundurmamanın en büyük maliyeti,
hastalarda ölüm, sakatlık gibi telafisi güç bazen imkansız olan durumlarla karşı karşıya
kalmalarıdır.

Aşağıdaki şekilde sipariş maliyeti, elde bulundurma maliyeti ve toplam maliyet

arasındaki ilişki görülmektedir.

Şekil 2: Stok Yönetiminde Maliyetler

Kaynak: Hasgül, 2012: 119

Stoklama faaliyetlerini ilgilendiren iki önemli kalemden biri elde bulundurma

maliyeti diğeri ise elde bulundurmama maliyetidir. Bu iki maliyetin minimum olduğu Q
değeri işletme için optimum sipariş düzeyini ifade etmektedir. Şekil 1’de gösterildiği
gibi elde bulundurma maliyeti Q ile doğru orantılı iken sipariş verme maliyeti Q ile ters
orantılıdır. Bu iki maliyetin kesiştiği nokta en iyi sipariş miktarının ne kadar olacağını
göstermektedir (Sezen, 2011: 136). Şekilde görüldüğü gibi sipariş miktarı (Q) arttıkça
sipariş maliyeti azalmakta elde bulundurma maliyeti ise artmaktadır. Bu durum
stoklarında artmasına sebep olmaktadır (Hasgül, 2012: 119).

En düşük toplam maliyet düzeyi elde bulundurmama maliyeti ile sipariş verme
maliyetinin kesiştiği noktadadır. Bu olması gereken stok miktarını göstermektedir.

19
1.6.4.Üretim Maliyeti

Üretilen mamuller için ortaya çıkan maliyettir. Üretim süreci içerisinde

doğrudan ya da dolaylı olarak kullanılan malzemelerin ve hammaddelerin tamamını
kapsayan maliyet çeşididir (Nebol vd., 2014: 118).

Sağlık işletmeleri hizmet ürettiklerinden dolayı üretim maliyetlerine

rastlanmamaktadır.

1.6.5.Stok Yönetim Sistemi Maliyeti

İşletmelerin son yıllarda stoklara yapmış oldukları yatırımlarda azalma

görülmektedir. Geliştiririlen stok yönetim teknikleri stokların kullanımında etkinliği
artırmaktadır. Stokların işletmeye ulaştırılmasında kullanılan ulaşım sistemlerinin
gelişmiş olması stokların hareket kapasitesini artırmış ve bunun sonucu olarak da
işletmede bulunan stok miktarlarının seviyesi azalmıştır. Depolama sisteminde ortaya
çıkan gelişmeler malzemelerin önrünü uzatarak malzemelerin daha uzun süre
kullanılmasını mümkün kılmaktadır (Aksoy & Yalçıner, 2013: 404).

1.7.STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ

İşletmeler stok faaliyetlerini yürütürken kullandıkları stokların değerlemesinde

farklı yöntemler kullanmaktadır. Bunlar; ilk giren ilk çıkar yöntemi (FİFO), son giren
ilk çıkar yöntemi (LİFO), bir sonraki girecek olan ilk çıkar (NİFO), ortalama maliyet
yöntemi, piyasa fiyatından ya da maliyetinden hangisi düşükse onunla değerleme
yöntemi ve standart maliyet yöntemidir.

1.7.1.İlk Giren İlk Çıkar (FİFO) Yöntemi

Bu yöntemde ilk giren malların ilk önce satıldığı veya kullanıldığı dönem sonu
mevcudu olarak da en son alınan malların kaldığını varsayan yöntemdir (Küçüksavaş,
2006: 154).

20
 Sağlık kurumlarında belirli bir sürede kullanılma zorunluluğu olan veya bozulma
ihtimali olan malzemelerin takibinde kullanılmaktadır. Enflasyonist dönemlerde karı
yüksek, satış maliyetlerini düşük göstererek daha fazla vergi ve kar payı ödenmesine
sebep olduğundan dolayı pek tercih edilmeyen bir yöntem olmakla birlikte taşınır mal
yönetmeliğinde kullanılan bir yöntemdir (Tengilimoğlu & Yiğit, 2013: 172).

1.7.2.Son Giren İlk Çıkar (LİFO) Yöntemi

İşletme stoklarında bulunan malzemelerden en son gelen partideki malların ilk

olarak kullanılmasını içeren bir yöntemdir. Bu yöntemin uygulanabilmesi için
malzemelerin giriş sıralarının, miktarlarının açık olarak izlenmesi gerekmektedir.

1.7.3.Bir Sonra Girecek Olan İlk Çıkar (NİFO) Yöntemi

Kullanılan ilk madde ve malzemenin cari fiyatlar üzerinden değerlendirilmesini

ve fırsat maliyetlerini göz önünde bulunduran bir yöntemdir. Bu yöntem fiili alış
maliyetini dikkate almamaktadır. Teori de piyasa fiyatı yöntemiyle benzerlikler taşısa
da maliyet muhasebesi açısından kullanım alanı oldukça sınırlı olan bir değerleme
yöntemidir (Tengilimoğlu & Yiğit, 2013:173).

1.7.4.Ortalama Maliyet Yöntemi

Maliyet üzerindeki fiyat dalgalanmalarının olduğu ekonomilerde uygulama alanı

olan ve fiyat dalgalanmalarının etkisini azaltmayı amaçlayan bir yöntemdir. Ayrıca çok
düşük ve çok yüksek fiyattan alınan ilk madde ve malzemeleri adil bir biçimde ortalama
bir fiyatla değerleyen yöntemdir. Değerlemede kullanılan ortalama maliyet toplam ilk
madde ve malzeme maliyetinin toplam miktara bölünmesiyle elde edilmektedir (Yükçü,
2011: 104).

Ortalama maliyet üçe ayrılır.

Basit Ortalama Maliyet: Toplam adete fiyatların bölünmesi ile ortaya çıkan
maliyettir. Birim maliyetin adete ve fiyata göre değişkenliği sebebiyle fazla
kullanılmayan bir yöntemdir (Ataman, 2010: 127).

21
 Tartılı Aritmetik Ortalama Maliyet: Bu yöntem periyodik ağırlıklı ortalama
yöntemi olarak da bilinmektedir. Üretime gönderilen ve stokta kalan malzemeler için
ortalama bir fiyat belirlenmekte ve bu fiyatla stoklar değerlendirilmeye tabi
tutulmaktadır. Dönem içerisinde girişi yapılan tüm ilk madde ve malzeme tutarları
toplamı aynı ilk madde ve malzemenin miktarına bölünmesiyle bu ortalama fiyat
bulunmuş olacaktır. Her ilk madde ve malzeme girişinde ayrı ayrı hesaplama
yapılmamaktadır. Uygulamada girişi yapılan malzemelerin hem miktar hem de fiyat
bilgisinin izlenmesini sağlarken çıkan ve kalan malzemeler için sadece miktar bilgisinin
izlenmesini sağlamaktadır (Yükçü, 2011: 107). Bu yöntemde döneme ait ortalama
maliyet dönem alım tutarları toplamıyla dönem başı stok maliyeti toplanır, dönem alım
miktarı ile dönem başı stok miktarına bölünerek bulunur (Tengilimoğlu & Yiğit, 2013:
173).

Dönem Başı Stok Maliyeti + Dönem İçi Alım Tutarı

Dönemsel Ortalama Maliyet =
Dönem Başı Stok Miktarı + Dönem İçi Alım Miktarı

Hareketli Ortalama Maliyet: Bu yöntem ağırlıklı ortalama yöntemi olarak da

bilinmektedir. İlk madde ve malzemeler de her alış için ayrı bir ortalama maliyet
hesaplanmaktadır. Bir sonraki alışlara kadar bu maliyetler kullanmaktadır. Ortalama
fiyatın hesaplanması yeni satın alınan ilk madde ve malzemenin değeri ile mevcut
stoktaki ilk madde ve malzemenin değeri toplanır, aynı şekilde satın alınan ilk madde ve
malzeme miktarıyla mevcut ilk madde ve malzeme miktarı toplanır, bulunan toplam
değerin toplam miktara bölünmesiyle ortalama fiyat ortaya çıkacaktır (Yükçü, 2011:
105).

Önceki Kalan Tutar + Yeni Alınan Tutar

Ortalama birim maliyet =
Önceki Kalan Miktarı + Yeni Giriş Miktarı

1.7.5.Piyasa Fiyatı veya Maliyetinden Hangisi Düşükse Onunla Değerleme

Yöntemi

Piyasa fiyatı ile değerleme yönteminde üretime verilen ilk madde ve

malzemelerin o anki piyasada geçerli olan fiyatla değerlendirilmesidir. Çıkışların
değerlendirilmesi ise aynı mantıkla o anki piyasa fiyatları üzerinden yapılan bir
yöntemdir (Tengilimoğlu, 2012: 196).

22
 Muhasebecilerin dikkat ettikleri önemli noktalardan biri de enflasyonist
ortamlarda üretim maliyetlerini piyasadaki fiyat değişikliklerine uydurmaktır. Bunun
yapılabilmesi içinse öncelikle üretim maliyetini oluşturan faktörlerin piyasadaki fiyat
değişmelerine endekslenmesi gerekmektedir. LİFO yöntemini kullanmak piyasa fiyatı
yöntemi ile değerleme yaparken kolaylık sağlayacaktır (Yükçü, 2011: 118).

Uygulamada işletme stokundaki ilk madde ve malzemelerin maliyet değerleri

piyasadaki aynı tür ilk madde ve malzemelerin piyasadaki cari fiyatından daha düşük
veya daha yüksek olduğu durumda hangisinin fiyatı daha düşükse değerleme yapılırken
bu düşük fiyat göz önünde bulundurulur (Yükçü, 2011: 118).

Bu konuyla alakalı vergi usul kanununda; “Satın alınan veya imal edilen emtia
maliyet bedeliyle değerlenir. Mükellefler, satın aldıkları veya imal ettikleri emtianın
maliyet bedelini, son giren ilk çıkar yöntemini uygulamak suretiyle de tespit edebilirler.
Bu yöntemi seçenler, en az 5 yıl süre ile bu yöntemden vazgeçemezler. Bu yöntemin
uygulama usul ve esaslarını tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Emtianın maliyet
bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklük
gösterdiği hallerde mükellef, maliyet bedeli yerine 267’nci maddenin ikinci sırasındaki
usul hariç olmak üzere, emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir. Bu hüküm 275 inci
maddede yazılı mamuller için de uygulanabilir.” maddesi yer almaktadır (VUK 274)
(http://www.hukuki.net/kanun/213.14.text.asp#link277 19.04.2014).

1.7.6.Standart Maliyet Yöntemi

Standart maliyet yöntemini kullanan işletmeler kullandıkları ilk madde ve

malzeme alımları için standart bir fiyat belirlemektedirler. Bu standart fiyatlar dönem
içerisinde kullanılan ve satın alınan tüm malzemelerin alım satımlarında
kullanılmaktadır. İşletme deposundaki her bir stok kaleminin giriş çıkışları bu standart
fiyata dayalı olarak gerçekleşmektedir (Yükçü, 2011: 115).

Standart maliyet yöntemi dört gruba ayrılmaktadır.

Sabit Standart Maliyet Yöntemi: Belirlenen bir yılın baz alınarak başlangıç
koşullarına dayanarak saptanan ve uzun yıllar boyunca değiştirilmeden kullanılan
maliyetlerdir. Bu yöntemin en büyük üstünlüğü yıllar boyunca her dönem ortaya çıkan

23
fiili maliyetlerin sürekli olarak birbiri ile karşılaştırılma imkanının olmasıdır. Bu
yöntem uzun yıllar geçmiş olsa da işletmenin verimlilik eğiliminin izlenmesine olanak
sağlamaktadır. Verimlilikle alakalı verilerin doğruluk derecesi baz alınan yılın
koşullarının değişmediği varsayılmasına bağlıdır (Saban & Erdoğan, 2010: 341).

Halbuki yılların geçmesiyle girdi fiyatları, girdi türler ve üretim teknolojisi hızlı
bir şekilde değişmektedir. Bu yüzden sabit standart maliyetler ender olarak
kullanılmaktadır. Sabit standart maliyet yöntemi, çoğunlukla fiili maliyetlerin değil, her
dönem yeniden belirlenen ve gözden geçirilen standart maliyetlerin eğilimlerinin
izlenmesine olanak sağlayan bir yöntemdir (Büyükmirza, 2007: 608).

İdeal (Teorik) Standart Maliyet Yöntemi: Aksaklığın, verimsizliğin olmadığı

bir sistemde yani ideal şartların olduğu bir ortamda ortaya çıkan maliyetlerdir. Üretim
hemen hemen hiçbir zaman ideal ortamda gerçekleşmeyeceğini göz önünde
bulundurduğumuzda fiili maliyetlerin ideal standart maliyet düzeyinde tutulması
mümkün değildir. Bu yüzdendir ki ideal standart maliyetler ideal maliyetlerin daha
düşük tutarını belirtmenin ötesinde bir anlam ifade etmemektedir (Saban & Erdoğan,
2010: 341).

Normal Standart Maliyet Yöntemi: Sonraki dönemler de, ortaya çıkabilecek

gelişmeleri de göz önünde bulunduran ortalama bir standart maliyeti ifade etmektedir.
Uzun vadeli olarak düşündüğümüzde bir planlama aracı olarak kullanılabilmektedir
(Karakaya, 2006: 502).

Ulaşılabilir Cari Standart Maliyet Yöntemi: Sabit standart maliyetler ve ideal

standart maliyetler gerçeği tam olarak yansıtmaması sebebiyle kullanım alanları oldukça
sınırlı olan standart maliyet türlerindendir. Buna karşın ulaşılabilir cari standart
maliyette normal verimsizlikler ve aksaklıklar dikkate alınmaktadır. Günün koşullarını
göstermekte saptanan ulaşılabilir standart maliyetler daha gerçekçi bir nitelik
taşımaktadır (Saban & Erdoğan, 2010: 341).

Mevcut ve gelecekte olabilecek şartları göz önünde bulundurarak maliyetlerin ne

olması gerektiğini ortaya koymaktadır. Günün şartları dikkate alınarak hazırlanan ve
uygulanan bu maliyet türüdür. Ayrıca sürdürülebilirlik ve uygulanabilirlik özelliklerini
taşıdığından diğer standart maliyet yöntemlerine göre daha gerçekçidir. Bu nitelikleri
taşıması ve beklenen yararı işletmeye sağlaması, verimli bir çalışmayla ulaşılabilir

24
olmasına ve cari tutulabilmesine bağlıdır. Verimli, çalışmayla ulaşılabilir olması çok üst
düzeyde verimliliğin esas alınmasını gerektirmektedir. Bunun aksi olursa ulaşılabilir
cari standart maliyetler ideal standart maliyetlere dönüşecek ve fiili maliyetlerin
değerlendirilmesinde bir ölçü olmaktan çıkacaktır. Ayrıca bu durum çalışanlar üzerinde
olumsuz bir etki bırakacaktır. Cari tutulması ise günün şartlarına uygunluğun sürekli bir
biçimde sürdürülmesi anlamına gelmektedir (Büyükmirza, 2007: 609).

Birinci bölümde stok kavramı, işletmelerin stok bulundurma nedenleri,

işletmeye stok bulundurmanın faydaları, stokların maliyetleri ve çeşitli yönleriyle
alınarak stokların sınıflandırılması konuları ele alındı. Bundan sonraki bölümde
geleneksel ve modern malzeme yönetimi, sağlık kurumlarında malzeme yönetimine
yardımcı teknikler ve stok kontrol faaliyetlerinin değerlendirilmesinde kullanılan
yöntemler ele alınacaktır.

25
 İKİNCİ BÖLÜM

GELENEKSEL VE MODERN MALZEME YÖNETİMİ

STOK KONTROL YÖNTEMLERİ

2.1.GELENEKSEL MALZEME YÖNETİMİ

Stok yönetiminin iki temel ilgi alanı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi hizmet
düzeyidir. Diğer bir ifade ile doğru malzemenin yeteri miktarda doğru yerde ve
miktarda bulundurulmasıdır. İkincisi ise sipariş verme ve elde bulundurma maliyetidir.
Sağlık kurumunu yöneten kişilerin hem en yüksek seviyede hizmet sunulmasını
güvence altına alması hem de sipariş verme ve elde bulundurma maliyetlerini en düşük
seviyede tutulmasını sağlaması gerekmektedir. Siparişin ne zaman verileceği ve
miktarını ne kadar olacağı konusundaki iki karın verilme sürecinin adıdır (Özcan, 2013:
293).

2.2.MODERN MALZEME YÖNETİM TEKNİKLERİ VE

SİSTEMLERİ
1980’li yıllara gelindiğinde klasik malzeme yönetiminde kullanılan yöntemlere
alternatif gelişmeler meydana gelmiştir. ABD’de ve bazı batılı ülkeler başta olmak
üzere geliştirilen yöntemlerden bazıları; malzeme ihtiyaç planlaması, stoksuz malzeme
yönetimi, kanban stok kontrol yöntemidir. Ayrıca malzeme yönetimine yardımcı araçlar
ise barkod sistemi, karekod, radyo frekansları ile tanımlama sistemi (RFID) birim doz
ilaç sistemi (PYXIS)’dir (Tengilimoğlu & Yiğit, 2013: 219).

2.2.1.Malzeme İhtiyaç Planlaması

1950’lere kadar firmalar stok denetimlerinde basit teknikler kullanıyorlardı. Elde

bulunan imkanların ve tekniklerin kullanılmasıyla yapılan stok planlaması işletmeler de
bir çok kayıpların ortaya çıkmasına neden olmaktaydı. Yavaş yavaş bilgisayar
teknolojisinin çıkması ve yaygınlaşmasıyla üretimin ayrıntılı olarak planlanması

26
sağlanmış bu da malzeme ihtiyaç planlamasının ortaya çıkmasına neden olmuştur
(Öztemel & Buldan, 2012: 274).

Malzeme ihtiyaç planlaması ( MİP/ MRP – Material Requirement Planning )

imalatın hızla geliştiği bir dönem olan 1960’lı yılların sonlarında Amerika’da ortaya
çıkmıştır. Büyüyen ekonomide ortaya çıkan yoğun talep üreticilerin seri üretim halinde
yüksek hacimli üretim yapmasını zorunlu kılmıştır. Yüksek hacimli üretimin
yapılabilmesi beraberinde doğru yerde ve zamanda, yeterli miktarda hammadde ve
malzemenin tedariki sorununu ortaya çıkarmıştır. MİP’nin temel yapı taşını ürün
ağaçları oluşturmaktadır ve ürün ağaçları, tedarik sorununu çözen hangi ürünün hangi
alt parça ve malzemelerden oluştuğu bilgisini içermektedir (Güleş vd., 2012: 71).

1990’lı yıllarda, gelişen imalat teknolojisi MRP II sisteminin geliştirilmesiyle

pazarlama ve finans işlevleriyle birleştirilerek firma içi bilişim sistemlerinin kurulması
sağlanmıştır. MRP II sistemi İşletme Kaynakları planlaması BRP ( Business Resource
Planning ) olarak da adlandırılmaktadır. 2000’li yıllara gelindiğinde firmaların faaliyet
alanlarında büyük gelişmeler yaşanmış ve bilişim teknolojisinden daha fazla
yararlanılabilmesi için çeşitli yazılımlar geliştirilmiştir. Bunlardan biri kurumsal kaynak
planlaması ( ERP – Enterprise Resource Planning )’dır (Yenersoy, 2011: 291).

ERP müşteri hizmetlerine uygun bir şekilde cevap verebilmesi ve işletmenin

hedeflerine ulaşabilmesi için tedarik, muhasebe, finans, dağıtım gibi bütün işlevleri
kendi bünyesinde toplayan, işletmedeki iş akış süreçlerinin koordineli bir şekilde
çalışmasını sağlayan bir yazılım sistemidir (Yıldız & Akaydın, 2012: 1).

ERP bir takım uygulama modüllerinden oluşmaktadır. Bu modüller tamamen

entegre bir şekilde çalışmaktadır. Bu modüller dört kategoride toplanabilir. Bunlar
(Russell & Taylor, 1995: 542):

1- Finans ve Muhasebe: Bu modülde finansal hesapları, maliyet kontrolünü,

yatırım yönetimini, varlıkların yönetimini ve girişimcilik faaliyetlerinin kontrolünü
kapsamaktadır.
2- Satış ve Pazarlama: Sipariş süreci, ürünlerin konfigürasyonları ve dağıtım
limitleri gibi müşteri ile ilgili faaliyetleri destekleyen bir modüldür. Ayrıca taşımacılık,
nakliyenin programlanması, ithalatla ilgili bilgileri de içinde barındırmaktadır. Ürün
kayıtlarını ve müşteri şikayetlerini de içermektedir.

27
 3- Üretim ve Malzeme Yönetimi: Üretim sürecinin tüm aşamalarının
değerlendirilmesi ve sürekliliğinin sağlanabilmesi için kurulmuş modüldür. Süreç
planlama kaynakların tahsis edilmesi, programlanması ve üretim sürecinin yakından
izlenmesi gibi faaliyetlerin bulunduğu modüldür. Ayrıca satın alma stok ve depolama
fonksiyonları, tedarikçi değerlendirme gibi tedarik zinciri ile alakalı özellikleri de içinde
barındırmaktadır.
4- İnsan Kaynakları: Personelin tamamının görevlerini kapsayan bir süreçtir. İş
gücünüm planlanması, işin planlanması, eğitim ve geliştirme, uygulama verileri ve iş
tanımlama gibi özelliklerin bulunduğu modüldür.

2.2.2.Stoksuz Malzeme Yönetimi

Büyük hacimli üretimlerde kullanılan Japonya da geliştirilmiş olan bir üretim

felsefesidir. Tam zamanında tedarik (JIT- Just-In-Time), kökeninde sıkı kontrolleri
ihtiva etmesi sebebiyle bir stok kontrol yöntemi olarak tanımlanabilir. Stokları iş
sürecinin içinde görsel sistem tarafından kontrol edilerek minimum seviyede tutulmasını
sağlamaktadır. En önemli özelliği gereksiz stoklardan kaçınmasıdır. Çoklu yetenekleri
kullanma konusunda esnekliğe sahiptir ve kolayca değiştirilebilir (Monks, 1987: 416-
417).

Bu yöntemin işletmeye faydaları şunlardır (Sezen, 2011: 143-144).

- Bekleme ve gecikmeler azalır.

- İş akışları hızlanır.
- İsrafın önüne geçilmiş olur.
- Maliyetlerde azalma meydana gelir.
- Hatalı ve tekrarlı işlemlerde azalma olur.
- Rekabet avantajı sağlar.

Sağlık işletmelerinde sıfır yöntem stok ve sıfır hata ile lazım olan tıbbi
malzemelerin kullanılmasıdır. Özellikle beyin cerrahi ve ortopedi ameliyatları
öncesinde temin edilen ortezler, greftler ve çiviler bu tedarik yöntemine örnektir.
Hastanelerde kullanılan pahalı malzemeler (ortezler) depolanmaz. Ürün
kullanılacağında hekim imza karşılığında söz konusu olan pahalı malzemeyi alır.

28
Böylelikle stok maliyeti ortaya çıkmadan malzeme kullanılmış olur (Kaptanoğlu, 2013:
40).

Hastanelerde kullanılan JIT sistemi hastanelerde üretim işletmelerinde kullanılan

programlara benzemektedir. Bazı hastaneler bünyesinde stoksuz envanter sistemini
spesifik alanlarda kullanmaktadır. Örneğin ameliyatta kullanılacak araç gereçler
ameliyatın başlama saatinden hemen önce ameliyathanede hazır bulundurulmaktadır.
Buna benzer başka bir uygulama da ilaç setleri hastalara dağıtımının yapılmadan önce
hazır şekilde hastane bünyesinde bulundurulmaktadır. Stoksuz envanter yönetim sistemi
uzun vadeli olarak düşünüldüğünde hastaneye ciddi tasarruflar sağlamaktadır (Özcan,
2013: 291).

Stoksuz malzeme yönetiminin bazı olumsuzlukları da vardır. Stoksuz envanter

yöntemi tüm malzemeler için kullanılamamaktadır. Bu sistemin işletme bünyesinde
kullanılması işletmenin toplam malzeme giderlerini ya da tüketim miktarlarını
azaltmamaktadır. Hastane bölümlerinde on üç on dört kat daha fazla harcama
yapılmasına sebep olmaktadır. Stoksuz envanter yöntemi stoklama fiziksel alan ve satın
alma maliyetlerinin azalmasını sağlasa da nakliye taşıma paketleme gibi hizmetlerin
maliyetlerini artırmakta %3 ile %13 arasında ek maliyete katlanmasına sebep
olmaktadır(Özcan, 2013: 292).

2.2.3.Kanban Stok Kontrol Sistemleri

Toyota’nın tam zamanında stok sistemini uygulaması esnasında boşalan

stok depolarının doldurulması için yeniden sipariş emri veren sinyaller kullanılıyordu.
Bu sinyallerin kolay anlaşılır ve maliyeti az olan bir araç olması için Japonlar basit bir
kart kullandılar. Japoncada kanban kelimesi kart anlamına geldiğinden bu sisteme
kanban sistemi adı verilmektedir (Sezen, 2011: 146).

Japonya ve Amerika’da hastanelerde bu yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemin

kullanıldığı hastanelerde mesela safra kesesi ameliyatında kullanılacak tüm tıbbi sarf
malzemeleri aynı tip barkod sistemi ile kullanıma sunulur. Bu stokların üzerinde nüfus
cüzdanı büyüklüğünde kartlar mevcuttur. Ameliyat zamanı geldiğinde kullanılacak olan
iplik endoskopi ucu gibi sarf malzemeleri bir araya geldiğinde kanban kartı
tamamlanmış olur. Hazırlanmış olan kanban kartının bir eşi de depoda saklanmaktadır.

29
Hizmet üretiminin her aşamasında denetimin sağlanmasını kolaylaştırmaktadır
(Kaptanoğlu, 2013: 37-39).

Şekil 3’de kanban kartı örneği görülmektedir.

Şekil 3: Kanban Kartı

Kaynak: http://us.orgatex.com

2.3.SAĞLIK KURUMLARINDA MALZEME YÖNETİMİNE

YARDIMCI TEKNİKLER

Sağlık kurumlarında kullanılan, stok yönetim faaliyetlerine yardımcı olan

teknikler; barkod sistemi, karekod, radyo frekansları ile tanımlama sistemi (RFID),
otomatik ilaç dağıtım sistemleridir.

2.3.1.Barkod Sistemi

Alman standart enstitüsünün DIN 44300 kodu ürün kodu ile yayınladığı
standartlara göre belirlenmiş karakterler topluluğu kullanılarak aynı şartlar ve ürünler
için ortak karakterlerin kullanıldığı bir sistemdir. Bar-kodlama sistemi tedarik zincirinin
her aşamasında kullanılabilmekte sistemin bünyesinde bulunan her departmanı entegre
etmektedir. En fazla kullanılan barkod sistemi EAN (European Article Number) barkod
sistemidir. EAN-13 sisteminde ilk üç rakam ülke kodunu sonraki dört rakam ürünün ait
olduğu firmayı sonraki beş rakam ise ürünün özelliklerini tanımlamakta ve son olarak
en sondaki rakam ise kendinden önceki rakamlar dikkate alınarak belirlenen kontrol
kodunu ifade etmektedir (Görçün, 2013: 167-168).

30
 Şekil 4: EAN-13 Barkod Sistemi

Kaynak: http://www.soylenasil.com

Bar-kodlama uygulamasında kullanılan bir diğer sistem EAN-8 sistemidir. Bu

sistemin özellikleri ülke kodu üç haneden, ürün kodu dört haneden kontrol sayısı ise bir
haneden oluşmaktadır. EAN-13 çizgi sistemi ABD ve Kanada’da kullanılmakta olan
UPC sistemine uyumlu olarak çalışmaktadır. Son yıllarda bar-kodlama tekniği
hastanelerin bünyesinde yoğun olarak kullanılmaktadır (Tengilimoğlu vd., 2012: 253).

2.3.2.Karekod

Barkodun ihtiva ettiği özelliklere ilaveten karekodlar, ürünün depoya giriş günü,
fiyat bilgisi, son kullanma tarihi gibi bilgileri de içermektedir. Daha çok 3. basamak ve
çok fazla sağlık hizmeti üreten 2. basamak sağlık kurumlarının karekod kullanılması
tavsiye edilmektedir. Bir karekod 2335 karakter içerebilir (Kaptanoğlu, 2013: 41).

Şekil 5: Karekod

Kaynak: http://www.rotabarkod.com

2.3.3.Radyo Frekansları İle Tanımlama Yöntemi (RFID)

Ürünler üzerine konulan elektronik tanımlama etiketlerinin uzaktan algılayıcı

cihazlar yardımıyla elde edilen verilerin siteme doğrudan ulaştırılmasını sağlayan bir

31
sistemdir. Dört temel bileşenden oluşmaktadır. Bunların birincisi, elektronik
etiketlerdir. İkincisi, bu etiketlerin okunmasını sağlayan sabit sabit okuyucu
terminallerdir. Üçüncüsü, terminaller tarafından elde edilen bilgilerin aktarılmasını
sağlayan bilgi işlem sistemleridir. Dördüncüsü ise elektronik yazıcılardır ki bunlar
elektronik etiketlere bilgilerin girilmesini sağlamaktadır (Görçün, 2013: 170-171).

Eğer ürünlerde bu şekilde kodlama yapılırsa her ürün için kritik stok seviyesinin
bilgisi sisteme girilebilir. Bu durumda daha az insan kaynağına sahip olmaya ve daha
fazla bilişim teknolojilerine sahip olmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Hastaneler böyle bir
yatırım yaptıklarında depolarındaki malzemelerin ayrıntılı olarak geçmiş bilgisinin
takibi yapabilmektedir. Örneğin sistemde hemşirelerin ellerindeki tabletlere ya da
doktorlardaki telefonlarına entegre edilerek stokların kontrolü
gerçekleştirilebilmektedir. Yakın zamanda hastanelere akreditasyon verilme şartları
arasında bu sisteme geçilmiş olması şartı olması muhtemel bir durumdur. Yalın hastane
işletmeciliği diye adlandırılan bu tip uygulamalar yakın gelecekte çoğu hastanede
kullanılacaktır (Kaptanoğlu, 2013: 42).

RFID sistemi genellikle kablosuz bar-kod sistemi olarak adlandırılsa da temel

özellikleri ele alındığında bar-kod sisteminden daha kullanışlı olduğu bilinmektedir.
Bar-kod sistemini kullanacak bir personel gerekliyken RFID sisteminde personel
ihtiyacı yoktur. Aynı anda birden fazla ürün etiketinin okunmasına olanak tanımaktadır.
Bar-kod sistemi ürünün modeli ve numarası gibi çok kısıtlı özelliklerini kayıt altına
alırken RFID sistemi malzemenin üretiminden satış aşamasına kadar geçen tüm
safhaları ihtiva eden özellikleri kayıt altına alabilmektedir. RFID sisteminde hastanedeki
bir malzemenin veya cihazın kullanımda olup olmadığı, kullanıma uygun olup olmadığı
ve hastane içinde cihazın nerde olduğu bilgilerine gerçek zamanlı olarak ulaşılması
sağlanır (Tengilimoğlu vd., 2012: 254).

Tablo 2’de RFID ve Bar-kod teknolojisinin karşılaştırılması yapılmıştır.

32
 Tablo 2: RFID ve Bar-kod teknolojisinin karşılaştırılması

RFID Sistemi Bar Kod Sistemi

Okuyucu ve etiket arasında veri değişimi hatasız Hata olasılığı ilk okuma esnasında her zaman
çalışmaktadır. vardır.

Etiketin barındırdığı bilgi değiştirilebilmektedir. Bilginin değiştirilebilmesi için etiketin

değiştirilmesi gerekmektedir.

RFID etiketleri içerisinde saklanabilecek bilgi Barkodlar içerinde tutulan bilgi miktarı RFID
miktarı yüksektir. sitemlerine nispeten daha düşüktür.

RFID etiketlerinin içerisindeki bilgilerin Barkod sistemlerinde lazer okuyucu tarafından

okunabilmesi için okuyucunun görüş alanı kodların okunabilmesi için etiketin kesinlikle
içerisinde etiketin olması gerekmektedir. Etki okuyucunun görüş alanı içerisinde olmaması
alanı prensibi geçerlidir. gerekmektedir.

RFID etiketleri kirli ve nemli ortamlarda RFID sistemlerinin aksine barkod sistemlerinde
kullanılmasından etkilenmemektedirler. yıpranma ve kirlenme önemli bir sorun olarak
karşımıza çıkmaktadır.

RFID sistemi etiketleri toplu halde Barkod sisteminde etiketlerin toplu halde
okuyabilmektedir. okunması durumu yoktur. Etiketler tek tek
okutulmalıdır.

RFID etiketleri yüksek okunma hızına sahiptir. Barkod sistemlerinin okunma hızları RFID
sistemindeki kadar hızlı değildir.

Çeşitli RFID sistemlerinin okuma hızları çok Barkod sistemlerinin okuma uzaklığı düşüktür.
yüksek olabilmektedir.

İçeriğin gözle okunabilme ve kopyalanabilme Kopyalanması ve değiştirilmesi kolaydır.

imkânı yoktur.

İşçilik maliyeti ortaya çıkmamakta ve etiket İşçilik maliyeti vardır ve etiket okuma işi el ile
okuma işi otomatik olarak yapılmaktadır. gerçekleştirilmektedir.

Kaynak: Üstündağ, 2008: 12

33
 RFID sistemlerinde her uygulama için ayrı ayrı etiket kullanımı
gerektirmektedir. Bu açıdan ele alındığında etiket seçiminin önemi ortaya çıkmaktadır.
Dünya üzerinde etiket üretimi yapan birçok firma bulunmaktadır (Üstündağ, 2008: 22).

2.3.4.Otomatik ilaç dağıtım ve izleme sistemleri

İlaç dağıtım ve izleme sistemleri doğru hasta, doğru ilaç, doğru zaman, doğru
doz, doğru form, doğru etki, doğru kayıt olmak üzere sekiz doğru kuralını
benimsemiştir. Bu kuralları benimsemesindeki amaç ilaç hatalarını engellemektir.
Günümüzde otomatik ilaç dağıtım sistemi yatırım maliyetinin yüksek olması sebebiyle
bütün hastaneler tarafından kullanılamamaktadır. Yatırma karar verilmesi sürecinde
fayda maliyet analizleri yapılarak yatırım kararı verilmektedir (Tengilimoğlu & Yiğit,
2013: 174).

Hastaların yaşadığı tüm tıbbi hatalar içerisinde ilaç hatalarının payı %18-20
civarındadır. ABD’de yapılan çalışmalar ortaya çıkarmıştır ki yılda 1,5 milyon ilaç
hatası yapılmaktadır. Bu hataların sonucundan 60.000 kişi etkilenmekte ve bunlar
içerisinden de 7.000’i ölmektedir. Ülkemizde henüz yeterli düzeyde verinin olmaması
sebebi ile yapılan analizler oldukça sınırlı düzeydedir. İlaç hatalarının olmaması için
alınan önlemler karşılaştırıldığında ülkemizde ilaç hatalarının olma durumu 10 kat daha
fazladır (SKS Işığında Sağlıkta Kalite, 2012b: 50).

İlaç dağıtımında yapılan hataların işletmeye ek maliyetler getireceği göz önünde

bulundurularak bu sistemdeki hataların önüne geçilmeli, fayda maliyet analizi yapılarak
gerekli yatırımların yapılması sağlanmalıdır.

2.3.4.1.Birim Doz İlaç Sistemi (PYXIS)

Pyxis; kaybolma ve çalınma durumunun en fazla görüldüğü narkotik ilaçlar için

geliştirilmiş bir cihazken Amerika merkezli ünlü bir ilaç dağıtım şirketi olan Cardina
Health tarafından 1996 yılında satın alınarak tüm ilaçların hastalara dağıtılmasında
kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemde ilaçlar birim dozluk paketler halinde
saklanmaktadır. Herhangi bir bakım alanı içerisinde hastanın kullanacağı 24 saatlik
ilacın haricinde ilaç bulunmamaktadır (Tengilimoğlu vd., 2012: 255).

34
 Sistem üç farklı yöntemi kullanmaktadır. Bunlar; Merkezi, İstasyon ve Hibrit
(birleşik)‘tir (Tengilimoğlu, 2012: 204).

Merkezi yöntem: Doktor tarafından kullanılacak ilaç yazıldıktan sonra eczacı

reçetedeki ilaçları kontrol eder olması gereken hastaya özel dozları belirleyip hazırlar ve
ilgili birime günlük olarak yollar. Bu yöntem kat stoklarını minimum seviyeye
düşürmekte ve ilaçların kullanılması ve tedavi süreci kontrol altında tutulmaktadır.
Fakat bu sistemin de getirdiği bazı sorunlar vardır. Gün içerisinde tedavi sürecindeki
değişiklikler hem hastaya ilk ilacın ulaştırılmasında hem de önceki tedavilerden kalan
ilaçların geri dönüşlerinde lojistik sorunuyla karşı karıya kalınabilmektedir.

İstasyon Yaklaşımı: Bu yöntemde stokların katlarda bulundurulması temel

prensiplerden bir tanesidir. Hastane birimlerinde kullanılacak ilaçlar serviste birim doz
olarak depolanmaktadır. Katlardaki stoklar sürekli olarak güncellenmekte ve kontrolleri
sağlanmaktadır. Tedavilerdeki değişikliklere hızlı bir şekilde cevap verilebilmektedir.
Ayrıca eczanelerin üzerindeki yükü de azaltmaktadır.

PYXIS sisteminin avantajları şunlardır (Tengilimoğlu, 2012: 204).

- İlaçların birim dozlarında ve dağıtılmasındaki hataların önüne geçilmiş olur.

- Hastanenin planladığı ilaç uygulamalarının uygulanmasını kolaylaştırır ve
destekler.
- Klinik hasta bakımına daha fazla zaman ayrılmasını sağlar.
- İlaca erişimlerin kontrol altında tutulmasını sağlar.
- Sağlık kurumlarında akreditasyon düzenlemelerine uygundur.
- İlaçların maliyet açısından analizleri ve gelirlerinin en üst düzeyde kontrol
edilmesini sağlar.

2.4.STOK KONTROLÜNÜN AMAÇLARI

Stok kontrolü, piyasadaki ekonomik talebe cevap verebilmek için elde tutulan
stok miktarının bilimsel açıdan ele alınarak kontrol edilmesidir (Filiz, 2008: 151).

Stok kontrol sistemi stok işlemlerinde zaman ve miktar kontrollerinde kullanılan

izleme ve sipariş verme teknikleridir. Geleneksel stok kontrol sistemi ya sürekli bir

35
şekilde izlenilen ya da belirli aralıklarla periyodik olarak izlenilen olarak
sınıflandırılmaktadır (Monks, 1987: 414).

Stok kontrolü, hammaddeden başlayıp nihai ürüne kadar üretim alanındaki yarı
mamul ve mamullerin izlenmesi ve bunların her kademede işleri aksatmayacak şekilde
koordineli olarak ele alan yöntemlerdir (Saygılı, 1991: 136). Stok kontrolünün amacı
üretim alanında gereğinden çok veya az malzemenin bulunmasını önlemektir. Stok
maliyetlerini en düşük seviyede tutarak optimum stok seviyesini bulmaktır.

Şekil 6’da görüldüğü gibi sağlık bakanlığı tarafından belirlenmiş olan azami stok
süresi 60 gündür. Azami stok düzeyinin üzerindeki stok seviyesi stok fazlası olarak
adlandırılmaktadır. 45 günlük stok düzeyi kritik stok düzeyidir. Sağlık bakanlığı
tarafından belirlenmiş emniyet stok düzeyi ise 30 gündür. Son olarak asgari stok
düzeyini ise 15 gün olarak belirlemiştir. Stokların emniyet stok seviyesine inmesi ile
azami stok ile emniyet stoku arasında kalan süre kadar yetecek miktarda sipariş
verilmektedir.

Şekil 6: Sağlık Bakanlığı Stok Kontrol Uygulamaları

Kaynak: TKHK Satın Alma Uygulamaları ve Eğitimi, 2013: 83

Etkin stok planlaması ve yönetimine sahip olabilmesi için sözleşmede bulunan

adetler ve bakiyeler, fiili stok düzeyleri, asgari stok miktarları gibi müdahaleye ihtiyaç
duyulan noktalarında iyi bir takibin yapılması ve yeni ihalenin zamanı ve malzemelerin
miktarlarının hesaplanması gereklidir. (TKHK Satınalma Uygulamaları ve Eğitimi,
2013: 83)

36
 Sağlık kurumlarında daha iyi hizmet verebilmek ve malzeme verimliliğini en üst
seviyeye çıkarmak etkin bir stok kontrol sisteminin kurulmuş olmasına bağlıdır.
Hastane deposundaki malzemelerin servis depolarına ne zaman hangi miktarda
gönderileceği ve siparişlerin ne zaman, hangi miktarlarda verileceğinin doğru bir
şekilde saptanması ve stoktaki malzemelerin son kullanma tarihlerinin geçip geçmediği,
bozulup bozulmadığı gibi bilgilere de etkin stok kontrolleri sayesinde ulaşılacaktır
(Tengilimoğlu & Yiğit, 2013: 174).

İşletmelerde stok kontrolünün faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz (Gürçay, 2012:

70):

- İşletmede bulunması gereken optimum stok seviyesi ile çalışılacağından stoklara

bağlanan paranın miktarı azalır, böylece ortaya çıkabilecek finansal problemlerin önüne
geçilir.
- Stok bulundurma maliyetlerinde ve diğer maliyet kalemlerinde azalma sağlar.
- Maliyet muhasebesi için gerekli bilgilerin sağlanmasını sağlar.
- İşletmedeki malzemelerin alım satım masraflarında azalma olur.
- Çeşitli nedenlerden kullanılamayacak duruma gelebilecek malzemelerin
kayıplarının önüne geçilmiş olur.
- Aşırı stok bulundurma durumu ortadan kalkar işletme ihtiyaçları karşılanmış
olur.

İşletmenin stok faaliyetlerini izlemesinin işletmeye yukarıda sayılanlara ilave

olarak yararları şunlardır (Küçük, 2011: 57):

- Piyasadaki değişikliklere ayak uydurulması ve işletme faaliyetlerinde etkinliğin

artırılmasını sağlar.
- Aşırı ve gereksiz stok bulundurulmasını engeller
- Talepteki dalgalanmaların önüne geçilmiş olur
- Stoksuz kalma durumda ortaya çıkan maliyetler azalır.
- Malzemelerin stoklanması belli kurallara göre yapıldığından bozulma fire gibi
durumların önüne geçilmiş olur.
- Stok kayıtları işletmenin sadece üretim ve tedarik bölümünü ilgilendirmeyip
diğer bölümlerini de ilgilendirdiği için stoklarda yapılacak kontroller diğer işletme
fonksiyonlarında da etkinliği artıracaktır.

37
2.5.STOK KONTROL YÖNTEMLERİ

Stoklar işletme yatırımları içerisinde önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.

Yapılan yatırımlar sektörler arasında farklılık gösterebilmektedir. Günümüzde işletme
faaliyetlerinde aksaklık olmadan devamının sağlanması ve verilen siparişlerin
zamanında teslimi, müşteri memnuniyetinin sağlanması açısından önem taşımaktadır
(Küçük, 2011: 51).

Sağlık kurumlarında malzemelerin verimli bir şekilde kullanılması, işletmenin

stok kontrol faaliyetlerini etkin şekilde kullanmasına bağlıdır. Hastane bünyesindeki
depolara gelen malzemelerin servis depolarına ne zaman, hangi miktarda
gönderilmesinin gerektiği, siparişlerin ne zaman ve hangi miktarda olacağının, son
kullanma tarihi, bozulma ve çalınma gibi durumların tespit edilebilmesi stok kontrol
faaliyetlerine bağlıdır (Tengilimoğlu & Yiğit, 2013: 174-175).

2.5.1.Kırmızı Çizgi Yöntemi

İşletmelerde kullanılan en basit stok kontrol yöntemlerindendir. Her yöntemde

olduğu gibi bu yönteminde sınırları vardır. Stoklanmış malzemelerin tamamı aynı yerde
ise kullanılır. Depolanan malların tamamının bir yerde toplanması büyük işletmeler için
mümkün olmadığından fazla kullanılan bir yöntem değildir (Kolb & Rodriguez, 1996:
59).

Bu yöntemde iki bölme söz konusudur. İkinci bölmede kırmızı çizgi ile
belirlenmiş olan miktara kadar kullanılır ve bu miktar yeni sipariş miktarının geldiğini
göstermektedir. Bu durum sonucunda fazla sipariş verme ve stoksuz kalma gibi
durumların önüne geçilmektedir (Küçük, 2011: 61).

2.5.2.Gözle Kontrol Yöntemi

Eskiden çok fazla kullanılan, tecrübe sahibi bir ambar memuru tarafından
işletmede bulunan stokların periyodik olarak kontrol edilmesine dayanan bir yöntemdir.
Stok miktarı belirli düzeyin altına düşmüşse hemen sipariş verilir. Küçük işletmeler

38
tarafından daha çok tercih edilen bir yöntemdir. Bu yöntem her ne kadar ucuz ve kolay
olsa da sipariş verme düzeyi ve miktarı tecrübe sahibi ambar memurunun inisiyatifinde
olduğundan aşağıda adı geçen bazı sakıncaları içinde barındırmaktadır (Kobu, 2010:
333; Demirdöğen & Küçük, 2011: 159):

- Sipariş düzeyi ve miktarı tamamen ambar memurunun tecrübesine dayandığı

için hata olasılığı fazladır.
- Ambardaki malzemelerin yerleştirilmesinde sistematik bir düzen yoksa ambar
memurunun yanılma ihtimali yüksektir.
- Malzemelerin tüketim hızı, tedarik süreleri gibi birden çok faktörden ambar
memurunun eş zamanlı olarak haberdar olması zordur. Bu yüzden gerekli önlemlerin
alınması zorlaşacak hatta imkansız olacaktır.

Gözle kontrol yöntemi, sağlık işletmelerinde depodan sorumlu memurlar, bazı

zamanlarda servis hemşireleri, aile sağlığı merkezlerindeki yönetici aile hekimleri
tarafından deneyime dayalı olarak yapılan kontrollerdir. Deneyime ve kişisel yargılara
dayalı olduğu için hata ihtimali yüksektir. Ayrıca yerleştirme işlemi son kullanma tarihi
dikkate alınmadan yapılırsa ve sistematik olarak yerleştirme yapılmazsa bu yöntemin
kullanılması bir dizi problemi beraberinde getirecektir (Kaptanoğlu, 2013:24).

2.5.3.Periyodik Kontrol Yöntemi

Stok düzeylerinin belirli aralıklarla kontrol edilmesidir. Stokların asgari stok

miktarının altına düşmesiyle yeni siparişin verilmesi sonucunda stokların istenen sevide
tutulmasının sağlandığı bir yöntemdir (Küçüksavaş, 2006: 166).

2.5.4. Çift Kutu Yöntemi

Bu yöntemi taşıtlardaki yedek benzin deposuna benzetebiliriz. Bu stok kontrol

yönteminde işletmenin stokları, stokların bitmesini ve sipariş teslimini dikkate alarak
hazırlanan iki bölmeli kutularda tutulmaktadır. Stok verme zamanını ise kutulardan
birindeki malzemenin bitmiş olması belirlemektedir. Verilen siparişler işletmeye
ulaşıncaya kadar diğer kutudaki malzemeler kullanılmaktadır. Çift kutu yöntemi

39
çoğunlukla küçük hacimli, değeri düşük olan ve çok sayıdaki stokların kontrolünde
kullanılmaktadır (Küçük, 2011: 60; Demirdöğen & Küçük, 2011: 159).

Sağlık kurumlarında hemşire bankolarınndaki sonda, iğne ucu kelebek set gibi
malzemelerin saklanması için uygundur. Bu yöntemde birinci kutudaki malzemeler
bittiğinde yeni siparş verilmekte ve yeni siparişin tedarik edilmesi sürecinde ikinci
kutudaki malzemeler kullanılmaktadır (Kaptanoğlu, 2013:24).

2.5.5. ABC Yöntemi (Always Better Control)

ABC analizi envanteri oluşturan malzemelerin oransal olarak karışımının

saptanmasında kullanılan ve stok kontrolünde kullanılan en eski yöntemlerden biridir.
Bu analiz envanteri oluşturan malzemelerin önem derecesine göre sınıflandırılmasını
içermektedir (Demir & Gümüşoğlu, 2009: 478).

ABC analizi malzemeleri ve hareketleri nispi önemlerine göre sınıflandırma

metodudur. İşe yaramayanlardan hayati öneme sahip olanları ayırma yöntemi olarak
bilinmektedir. Çünkü stoklardaki malzemeler içerisinde nispeten az olanlar çok
olanların etkisine karşılık gelmektedir (Gupta vd., 2010: 202).

İşletme depolarında bulundurulan stok kalemleri işletme açısından taşıdıkları

önem itibari ile farklılık göstermektedir. Malzemeleri taşıdıkları öneme göre
sınıflandırmak işletme yönetimine çeşitli açılardan kolaylıklar sağlayacaktır. Ölçme
değeri olarak da -Birim Fiyat x Yıllık Kullanım Tutarı- dikkate alınacaktır (Top &
Yılmaz, 2009: 292).

ABC yöntemi, İtalyan asıllı ekonomist Pareto’nun gelir dağılımı analizinde

kullandığı “Görünen çoğunluk – Etkili azınlık” ilkesine dayanmaktadır. Bu ise “ Bir
olaya kuvvetle etki yapan unsurların sayısı genellikle çok azdır, fakat etkisi olan
çoğunluğu da göz ardı etmemek gerekir.” anlamına gelmektedir (Yenersoy, 2011: 109).

Pareto ilkesine göre toplumun gelir dağılımına bakıldığında % 80’lik oranının

oluşturan kısımın bireyler açısından oranı % 20 olduğu kabul edilmektedir. Bu ilke
başta yönetim bilimleri, lojistik ve tedarik zinciri, müşteri ilişkileri olmak üzere geniş
uygulama alanına sahiptir. 80-20 oranı teorik bir orandır bu oranın 70-30 olduğu da
görülebilmektedir. (Genç, 2012: 188)

40
 Bu analizde malzemeler 3 gruba ayrılacaktır. Bunlar çok önemli (A), orta önemli
(B) ve az önemli (C) olmak üzere üç sınıfta toplanmaktadır (Kobu, 2010: 335; Top &
Yılmaz, 2009: 292).

Kimi işletmeler bazı durumlarda ABC analizini yaparken D ve E kategorilerini

de tanımladıkları görülmektedir (Keskin, 2011: 275).

A Grubu: Bu grupta bulunan stoklar çok önemli olup stokların %15-20’sini

oluşturmaktadır. Toplam stok değerinde ise % 75-80’ini oluşturmaktadır.

B Sınıfı Stoklar: Bu gruptaki stoklar orta derecede önemli olup, stokların % 30-
40’ını oluşturmaktadır. Toplam stok değerinde ise % 10 - 15’ini oluşturmaktadır.

C Sınıfı Stoklar: Bu grubu oluşturan stoklar diğerlerine nispeten daha az önemli

olup toplam stokların % 40-50‘sini oluşturmaktadır. Toplam stok değerinde ise
% 5-10‘unu oluşturmaktadır.

ABC analizinde stokların üç sınıfa ayrılmasının nedeni; normal dağılımda

sebeplerin %20‘si sonuçların %80‘ini oluşturmaktadır. Sonraki durumda ise sebeplerin
%30‘u sonuçların %15‘ini oluşturmaktadır. Geri kalan da ise sebeplerin % 50‘si
sonuçların % 5‘ini oluşturmaktadır. ABC envanter sınıflandırma sistemi; stokların
içerisinde sınıflandırarak yakından izlemeye tabi tutulması gereken malzemeleri,
yakından izleme gerektirmeyen malzemeleri birbirinden ayırmaya yarayan bir
yöntemdir (Kaptanoğlu, 2013: 28).

Stok kalemlerinin sınıflandırılması süreci başlıca 6 basamaktan oluşmaktadır.

(Karayalçın, 1986: 212-213)

Birinci aşama: Üretilecek her bir mamul için birim maliyet hesaplanmalıdır. Bu değer
maliyette beklenen fiyat değişmelerine ve en son kullanılmış olan maliyet rakamlarına
uygun olarak hazırlanmalıdır.

İkinci aşama: Her bir stok kalemi için talep tahminleri yapılmalıdır.

Üçüncü aşama: Önceki safhalarda saptanmış olan birim maliyet ve talep miktarı üretim
hattından geçecek ürünlerin mamul değeri hesaplanmalıdır.

Dördüncü aşama: Her stok kalemi için değerler bulunduktan sonra bu değerler
küçükten büyüğe doğru sıralanmalıdır.

41
 Beşinci aşama: Her stok kaleminin miktarlarının toplam envanter içerisindeki oranları
ve her stok kaleminin değerinin toplam envantere oranı yüzdesel olarak yazılmalıdır.

Altıncı aşama: Hesaplanan yüzdeler bir grafikte gösterilmelidir.

Stokların büyük bir bölümünün (ortalama % 80 kadarının) ekonomik yükü az

olup, düzenli hareket özelliğini barındırmaktadır. Daha küçük bölümü ise hem parasal
bakımdan önemli bir miktarı oluşturmakta hem de işletme içerisinde çok harekete
sahiptir (Yamak, 2007: 235).

Tablo 3: ABC Sınıflandırma Sisteminin Özellikleri

Miktar Parasal değer Kontrol Güvenlik Sipariş verme

Gruplar Kayıt türleri
yüzdesi yüzdesi derecesi stokları yöntemleri

Dikkatli, doğru
A % 10-20 % 70-80 Sıkı Tam, doğru Düşük ve sık gözden
geçirme

Normal sipariş
B % 30-40 %15-20 Normal Tam, doğru Orta bazen
hızlandırma

Periyodik
C %40-50 %5-10 Basit Basitleştirilmiş Yüksek siparişler 1-2
yıllık satınalma

Kaynak: Üreten, 1996: 233

Tablo 3’te ABC sınıflandırma sisteminin özellikleri gösterilmektedir. ABC

sınıflandırmasında A grubunda yer alan malzemelerin kontrol derecesi sıkı olmalı ve
güvenlik stok düzeyleri düşük tutulmalıdır. Ayrıca sipariş verme yöntemleri dikkatli
doğru ve sık gözden geçirme esasına göre belirlenmelidir. B grubunda yer alan
malzemelerin kontrol derecesi normal olmalı ve güvenlik stok düzeyleri ortalama
seviyede tutulmalıdır. Ayrıca sipariş verme yöntemleri normal sipariş ve ihtiyacın

42
arttığı dönemlerdeki artışlar göz önünde bulundurularak belirlenmelidir. C grubunda yer
alan malzemelerin kontrol derecesi basit olmalı ve güvenlik stok düzeyleri yüksek
seviyede tutulmalıdır. Ayrıca sipariş verme yöntemleri periyodik olarak alımlar
yapılmalı birkaç aylık ya da yıllık satın almalar yapılabilmektedir.

ABC yönteminde grup sayılarında oynama yapılabilmektedir. Eşsiz bir

ölçme kriterine sahip olması sebebiyle stok faaliyetlerinin aşırı ya da eksik olmasının
önüne geçmektedir. Kural olarak değeri yüksek olan stok kalemlerinin miktarını düşük
tutarak ve düşük değere sahip stok kalemlerinin miktarlarını yüksek tutarak stok
faaliyetleri üzerindeki kontrolü artırmayı gerekli kılmaktadır (Demirdöğen & Küçük,
2011: 160).

2.5.6. VED Yöntemi (Vital-Essential-Desirable)

İlaçların ve tıbbi malzemelerin kontrolünde ABC analizine kıyasla yurt dışında

daha fazla tercih edilen bir yöntemdir. ABC yöntemi stokları maliyetlerine göre
sınıflandırırken VED analizinde malzemeler hasta açısından hayati olma derecesine
göre sınıflandırılmaktadırlar. VED analizinde de ilaç ve malzemeler üç sınıfa
ayrılmaktadır. VED önem analizi vital (V), essential (E) ve desirable (D) olmak üzere
sınıflandırmaktadır (Kaptanoğlu, 2013: 32-33; Gupta vd., 2010: 325).

V Grubu: Bu grup hasta açısından hayati öneme sahip olan ilaç ve

malzemelerdir. Sağlık işletmesinde bulunması zorunlu olan ve en çok bulunan tıbbi
malzeme ve ilaçlardır. Bunlar; damar yolu açmak için kullanılan tıbbi sarf malzemeleri,
serumlar, yoğun bakım malzemeleri gibi ilaçlardır (Kaptanoğlu, 2013: 32-33).

E Grubu: Bu grup hasta açısından orta derecede öneme sahip olan ilaç ve
malzemelerdir. Bunlar ağrı kesiciler, radyoloji sarf malzemeleri, ameliyatlarda
kullanılan iplikler gibi sarf malzemeleridir (Kaptanoğlu, 2013: 32-33). Bu grupta
bulunan malzemeler önemli olmasına karşılık alternatifi olan malzemelerin oluşturduğu
bir gruptur (Tengilimoğlu vd., 2012: 260).

D Grubu: Hayati önem taşımayan isteğe bağlı olarak hastane bünyesinde

bulundurulan malzemelerdir. Bunlar; çarşaf, sedye gibi stok kalemlerinden

43
oluşmaktadır. Acil hizmetlerde aksamaya sebep olmazlar ancak sağlık hizmetinde
aksamaya sebep olabilecek malzemelerdir. (Kaptanoğlu, 2013: 32-33)

V ve E grubunda olan malzemeler, emniyet stok düzeyleri yüksek tutulan ve her

an mevcut şekilde stoklarda bundurulması gereken malzemelerdir (Tengilimoğlu vd.,
2012: 260).

2.5.7. ABC – VED Matrisi Yöntemi

ABC – VED Matrisi, ABC ve VED analizlerinin çaprazlama tablolaması yoluyla

formüle edilmektedir. Sonuçta ortaya çıkan kombinasyon üç kategoride
sınıflandırılmaktadır (Gupta vd., 2010: 203).

1-Kategori: AV, AE, AD, BV ve CV

2-Kategori BE, CE, BD

3-Kategori CD gibi alt kategorilere ayrılarak sınıflandırılmaktadır.

Birinci kategoride yer alan ilaçlar, hem mali açıdan pahalı hem de hasta
açısından hayati öneme sahip olan ilaçlar yer almaktadır. Birinci kategoride yer alan
ilaçların yakından izlenmesi ve sık sık kontrollerinin yapılması gerekmektedir. İkinci
kategoride yer alan ilaçlar, parasal değer bakımından orta derecede öneme sahip olan ve
hasta açısından orta derece öneme sahip olan ilaçların yer aldığı gruptur. Bu grupta yer
alan ilaçlar için normal kontrollerin yapılması yeterli olacaktır. Üçüncü kategoride yer
alan ilaçlar ise hem parasal değer açısından hem de hayati önem açısından değeri
yüksek olmayan malzemelerin yer aldığı gruptur. Stok kontrolleri bakımından sıklıkla
kontrol edilmeyi gerektirmeyen ilaçların oluşturduğu gruptur.

2.5.8.Maliyet Minimizasyonu Esasına Göre Geliştirilen Modeller

Genel kullanımlar üzerinde uygulamadaki etkileri gösterdiğinden analitik

modellerin kullanımı önem teşkil etmektedir. Birkaç tane süreç uyumlu matematik
modelleri ve optimizasyon modelleri de vardır. Bunlarda operasyonel etkinlik için
optimal tasarımlar inşa etme konusunda yardımcı olabilmektedir. ARENA ve Prosim
gibi programlar bu tip problemlerin çözümü konusunda kolaylık sağlamaktadır.

44
Harcama için karar verme sürecinde maliyetlerin minimize edilmesinde de
kullanılmaktadır (LangabeerII, 2008: 251).

Çok aşamalı sistemler sıralı olan ve sıralı olmayan olarak ikiye ayrılmasına ek
olarak iki büyük gruba da ayrılmaktadır. Bunlar; deterministtik sistem ve stokastik
sistemdir. Deterministtik sistemlerde kendi içinde statik ve dinamik olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır.

2.5.8.1. Deterministik Statik Stok Kontrol Modelleri

Deterministtik sistemde tüm değişkenlerin bilindiğine veya bu değişkenlerin tam

olarak belirlene bildiği varsayımı geçerlidir. Diğer bir değişle tesadüfi varyasyonlar
bulunmamaktadır. Bu sistem tüm değişkenlerin bilindiği durumda gerçek dünya
problemlerini tanımlamak için kullanılmaktadır. Ya da değiştirilebilir varyansların
oldukça küçük olduğu yerde ki beklenen değerlerinde kabul edilebilir hataları
tanımlamak için kullanılmaktadır (Ravinran vd., 1987: 477). Envanter modelini
oluşturmada temel amaç en düşük maliyeti veren karar değişkenlerini yani miktar ve
zamanlama değerlerini belirlemektir. Yıllık toplam maliyeti en düşük seviyede tutacak
değerleri bulmayı amaçlamaktadır (Öztürk, 2012: 588). Deterministik statik stok kontrol
modelleri dörde ayrılmaktadır. Bunlar (Sulak, 2008: 28):

- Ekonomik sipariş miktarı modeli

- Ekonomik üretim miktarı modeli
- Stok tükenmesi durumunda ekonomik sipariş miktarı modeli
- Stok tükenmesi durumunda ekonomik üretim miktarı modeli

2.5.8.1.1Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli

Ne kadar sipariş verileceği sorusunun cevabi genellikle ekonomik sipariş miktarı

modelinin kullanılmasıyla belirlenir. Ekonomik sipariş miktarı modeli belirli yıllık
maliyetleri minimize etme açısından optimum sipariş miktarının ne olacağını siparişin
parti büyüklüğündeki değişmeleri dikkate alarak hesaplamaktadır. Bu modelde
siparişler hem aşırı stok bulundurma hem de stoksuz kalma durumundan kaçınmak için
zamanlanır (Stevenson, 1996: 538; Demirdöğen & Küçük, 2011: 163).

45
 Uygun sipariş miktarının ne olacağını belirlemede kriter olarak ilgili toplam
maliyetleri (stokların elde tutma ve sipariş verme maliyetlerini) kullanırız. Çünkü bu
maliyetler sipariş miktarının belirlenmesi sürecine doğrudan etki etmektedir (Silver &
Peterson, 1985: 175). Sipariş verilmesinde işletmenin depolarına girmesine kadar geçen
süre tedarik süresidir. Siparişler verilirken tedarik süresi ve talep hızı göz önünde
bulundurularak depodaki stok durumu sıfırlanmadan verilmelidir (Öztürk, 2012: 76).

Ekonomik sipariş miktarı modeli bir takım varsayımlara dayandırılmaktadır. Bunlar

(Gourdin, 2001: 64-65; Monks, 1987: 370):

- Birinci varsayım: Talep ve tedarik süresi sabittir.

- İkinci varsayım: Fiyat sabittir ve sipariş hacmine göre değişmemektedir.
- Üçüncü varsayım: Stoksuz kalma durumu yoktur.
- Dördüncü varsayım: Transitte yani nakliyede hiç bir stoku bulunmamaktadır.
- Beşinci varsayım: Stoktaki diğer malzemelerle etkileşimin olmaması yani bir
malzeme için talep diğer malzemeleri etkilememesidir.
Şekil 7’de ekonomik sipariş miktarı modelinde maliyetler görülmektedir.

Şekil 7: Ekonomik Sipariş Miktarı Modelinde Maliyetler

Kaynak: Hasgül, 2012: 119

Sipariş miktarının hesaplanmasında amaç öncelikle toplam stok maliyetlerinin

en düşük seviyede olmasıdır. Bu modelde stoklama faaliyetlerini ilgilendiren iki önemli
kalemden biri elde bulundurma maliyeti diğeri ise elde bulundurmama maliyetidir. Bu
iki maliyetin minimum olduğu Q değeri işletme için optimum sipariş düzeyini ifade
etmektedir. Şekil 7’de gösterildiği gibi elde bulundurma maliyeti Q ile doğru orantılı

46
iken sipariş verme maliyeti Q ile ters orantılıdır. Bu iki maliyetin kesiştiği nokta en iyi
sipariş miktarının ne kadar olacağını göstermektedir (Sezen, 2011: 136). Şekil 7’de
ekonomik sipariş miktarı modelinde sipariş verme aralıkları görülmektedir.

Şekil 8: Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli

Kaynak: Berk, 2012: 176

Ekonomik sipariş miktarı her sipariş için toplam stok maliyetini minimum yapan
düzeydir. Siparişler N1 ve N2 düzeyinde verilmektedir. Bilinen bir gerçektir ki büyük
miktarda yapılan siparişler taşıma giderlerini, küçük miktarda yapılan siparişler ise
sipariş maliyetlerini artırmaktadır (Berk, 2012: 176).

Ekonomik miktar Q'nun formülü: (Eroğlu, 2002: 9)

2 AD
Q 'dir.
h

Q: Ekonomik sipariş miktarı

A: Sipariş maliyeti

D: Talep miktarı

h: Birim başına stok bulundurma maliyeti

2.5.8.1.2. Ekonomik Üretim Miktarı Modeli

Ekonomik sipariş miktarı modelinde siparişlerin tamamının aynı anda teslim

edildiği varsayılmaktadır. Siparişi verilen miktar teslimat hızına göre stoklanmaktadır.

47
Özellikle aynı anda üretim yapılması durumu göz önünde bulundurulduğunda bu daha
gerçekçi olacaktır. Gelen partilerin üretimi yapılır ve stoklanır. Stokların bitmesiyle yeni
bir partinin üretimine başlanmaktadır. Temel EOQ ile aynı varsayımlara dayanmaktadır.
Sadece siparişlerin kademeli teslimi veya üretimi yönü ile ESM’den ayrılmaktadır.
(Ulucan, 2007: 411).

2.5.8.2.Deterministik Dinamik Stok Kontrol Modelleri

Bu model eşit aralıklarla periyodik olarak gözden geçirilmesiyle ve

deterministtik olsa da gelecek dönemdeki talep değişimleri açısından dinamik olması
konusunda farklılık göstermektedir. Deterministik dinamik talebi ortaya çıkaran
durumlardan biri malzeme ihtiyaç planlamasıdır (Taha, 2011:505). Deterministtik
dinamik stok kontrol modelleri hazırlık maliyetsiz model ve hazırlık maliyetli model
olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

2.5.8.3.Stokastik (Olasılıklı) Stok Kontrol Modeli

Oldukça büyük değişkenler ile tesadüfi değişkenleri içeren ve onların beklenen

değerlerinin yerlerini almalarıyla ortaya çıkan, kabul edilemez hataların
tanımlanmasında kullanılmaktadır (Ravinran vd., 1987: 477). Olasılıklı model de kendi
içerisinde sürekli gözden geçirme modelleri, tek periyotlu ve çok periyotlu olmak üzere
üçe ayrılmaktadır.

2.5.9. Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi

Sabit sipariş miktarı modelinde elde bulundurulan stok miktarı önceden

belirlenmiş stok düzeyine indiğinde toplam stok maliyetlerini göz önünde bulundurarak
maliyeti minimum yapacak şekilde sipariş verilir. Her stok kalemi için toplamda stok
kontrol maliyetlerini minimize edecek sipariş miktarı ve yeniden sipariş verilecek düzey
hesaplanır. Stok süresi her stok kalemi, için farklılık gösterecektir. Verilecek sipariş
miktarının sabit olup hangi aralıklarla siparişin verileceğinin belirsiz olması bazı
sorunları beraberinde getirmektedir. Bu sorun tüketim hızının sabitlenmiş olduğu
varsayıldığı zaman ortadan kalkacaktır (Kobu, 2010: 335).

48
 Şekil 9: Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi

Kaynak: Tengilimoğlu, 2012: 193

Şekil 9’da sabit sipariş miktarı yönteminde sipariş süreleri ve tedarik süreleri
görülmektedir. Miktar minimum stok düzeyine inmeden sipariş verilir. Sipariş
verildikten sonra arada geçen süre tedarik süresidir.

Sabit sipariş miktarı yönteminde iki sipariş arasında normal talepten daha fazla
talebe sebep olabilmektedir. Ayrıca bu yöntem elde bulundurulan stok miktarı yeniden
sipariş verme seviyesine ulaştığı zaman stok seviyelerinin yakından izlenilmesini
gerektirmektedir (Stevenson, 1996: 558).

2.5.10. Sabit Sipariş Periyodu Yöntemi

Sabit sipariş periyodunda her stok kalemi miktarı ayrı ayrı ve belirli bir sürenin
sonunda hesaplanır. Bu miktar ihtiyaç duyulan stok düzeyine tamamlayacak sipariş
tedarik edilir. Sipariş verme aralıkları sabittir. Sipariş verilecek miktar tüketim hızına
bağlı olarak değişebilmektedir. Bazı dönemlerde tüketimin fazla olması verilecek
siparişin miktarını artıracakken tüketim hızındaki azalmalar verilecek siparişin miktarını
azaltacaktır. Bu yöntemde dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri sipariş
periyodunun hesaplanmasında dikkatli olunmasıdır. Çünkü sipariş periyotlarının
gereğinden uzun ya da daha kısa tutulması toplam stok maliyetlerinin artmasına neden
olacaktır (Kobu, 2010: 334).

Her bir stok kalemi için aşağıda belirtilen özelliklerin belirlenmesi gereklidir
(Karayalçın, 1986: 208).

49
 - Tedarik için toplam zamanın belirlenmesi: Stok kontrol tarihleri tedarik
süresine bağlı olarak hesaplanmaktadır.
- Envanter politikası: Emniyet stok düzeyinin ne kadar olacağının belirlenmesi
ve stok yönetim sürecinde kısa, orta ve uzun vadeli kararların alınmasıdır.
- Verilen siparişin işletmeye ulaşıncaya kadar kullanılacak miktarın
belirlenmesi: Sipariş verilen miktar işletmeye ulaşıncaya kadar işletmedeki işlerin
aksamaması için bulundurulması gereken miktarı ifade etmektedir.
- Stoklardaki malzemelerin miktarı
- Sipariş edilecek miktar
- Tahmin edilen talep miktarı

Şekil 10’da sabit sipariş periyodu yönteminin maksimum stok düzeyi ve tedarik
süreleri ile alakalı ilişki gösterilmektedir.

Şekil 10: Sabit Sipariş Periyodu

Kaynak: Tengilimoğlu, 2012: 194

Bu yöntemde stokta var olan siparişin miktarı ikinci planda tutulduğundan ve

sipariş verilmesi periyodik bir süreye bağlandığından elde sipariş varken sipariş verme
ya da zamanından önce stokların tükenmesi durumunda stoksuz kalma gibi sakıncaları
ortaya çıkaracaktır.

50
2.5.11. Maksimum Minimum Yöntemi (Maxmin)

Siparişlerin sabit bir süreye bağlı olması çok küçük miktarlarda mal alımlarına
neden olacağından bunun önüne geçmek için kullanılan ekonomik olmayan miktarlarda
sipariş verilmesini engelleyen bir yöntemdir. Bu yöntemde de maksimum ve minimum
stok düzeyleri saptanır ve bu düzeyler sabit zaman aralıklarıyla gözden geçirilir. Stok
düzeyi minimum seviyenin altına indiğinde tekrar sipariş verilir (Keskin, 2011: 274).

Maksimum minimum sistemi diye de adlandırılan bu sitem sipariş verilecek

malzemeler için üç temel esasın belirlenmesini gerektirmektedir (Demir & Gümüşoğlu,
2009: 498) Bunlar:

- Elde bulundurulması gereken minimum stok düzeyi

- Yeniden siparişin hangi noktada verileceği

- Yeniden verilecek siparişin miktarıdır.

2.5.12. Maliyet Değerini Esas Alan Yaklaşım

Maliyet değerini göz önünde bulunduran bu yaklaşımda kullanılan ilk madde ve

malzeme stokları ile dönem sonu stokları maliyet değerleri ile değerlendirilmektedir.
Maliyet değeri, stokların alışları ile ilgili yapılan giderleri ve stok alış bedelini
içermektedir. Bu yöntemde tüketilen stoklar ve dönem sonu stokların maliyet değeri
giriş tarihindeki değerdir. Stokların maliyet değeri olarak kullanılan giriş tarihindeki
maliyet değerine tarihi maliyet değeri de denmektedir. Bu yöntemde girişlere ait toplam
maliyet, dönem sonu stoklar ve tüketilen ilk madde ve malzemelere dağıtılmaktadır.
Böylelikle tüketilen ilk madde ve malzeme ile dönem sonu stokların maliyet değeri
devreden stoklara eklendiğinde toplam girişlerin tutarını bulmamızı sağlayacaktır
(Karakaya, 2006: 86).

51
 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

UYGULAMA

3.1.ARAŞTIRMANIN KONUSU

Isparta devlet hastanesi yoğun bakımdaki yataklar dahil 650 yataklı devlet
hastanesidir. Isparta devlet hastanesinde ABC, VED ve ABC-VED matris analizleri ile
stok kontrol faaliyetlerinin değerlendirilmesi yapılacaktır.

3.2.ARAŞTIRMANIN AMACI

Bu araştırmanın genel amacı: Sağlık kurumlarında stok kontrol faaliyetlerinin

daha etkin olarak yapılması için kullanılacak analizlerle stoklanan malzemelerin
maliyetlerine, önemlerine ve miktarlarına göre sınıflandırılmasıdır.

Özel amacı ise: Sağlık kurumlarında stok kontrollerinin sıkılaştırılması gereken

kategorileri belirlemek ve buna göre kontrolleri sıklaştırmak veya daha az kontrole tabi
tutmak için gerekli analizlerin yapılmasıdır.

Sağlık kurumlarında kullanılan malzemelerin yıllık tüketim miktarlarının ve

maliyetlerinin analiz edilmesidir.

3.3. LİTERATÜR TARAMASI

ABC, VED ve ABC-VED matrisi ile ilgili yurt içinde ve yurt dışında yapılmış
olan çalışmalar bu bölümde ele alınmıştır.

Tablo 4’te ABC, VED ve ABC-VED matrisi ile ilgili yurt içinde ve yurt dışında
yapılan diğer çalışmalar yer almaktadır. Buna göre; Isparta devlet hastanesinde yapılan
araştırmada ABC analizinde A grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi
8,26 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 70,38
olarak bulunmuştur. B grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 14,13 ve
tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 20,02 olarak
bulunmuştur. C grubunda ise bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 77,61 ve

52
 tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 9,60 olarak
bulunmuştur.

VED analizinde V grubunda bulunan ilaçların miktar olarak yüzdesi 28,26 ve

tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 52,91 olarak
bulunmuştur. E grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 58,48 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 29,18 olarak
bulunmuştur. D grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 13,26 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 17,91 olarak
bulunmuştur.

Yeşilyurt (2014) Yiğit vd. (2010) Wandalkar vd. (2013)

Tüketim Tüketim Tüketim

Kategori Miktar (%) Miktar (%) Miktar (%)
Tutarı (%) Tutarı (%) Tutarı (%)

A 8,26 70,38 14.86 69,97 13,4 69,1

B 14,13 20,02 20.29 20,97 16,5 19,2

C 77,61 9,60 64.86 9,06 70,1 11,7

V 28,26 52,91 5.13 1,02 50,9 55,2

E 58,48 29,18 81,44 53,5 40,2 41,5

D 13,26 17,91 13.43 35,48 8,9 3,3

I 31,74 85,93 18.29 72,93 57 85,3

II 57,39 12,92 75.71 26,35 35 14,2

III 10,87 1,15 6.00 0,72 8 0,5

Tablo 4:ABC, VED ve ABC-VED Matrisi Diğer Çalışmalar

Kategori I’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 31,74 ve tüketim tutarı
olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 85,93 olarak bulunmuştur.
Kategori II’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 57,39 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 12,92 olarak bulunmuştur. Kategori

53
III’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 10,87 ve tüketim tutarı olarak hastanenin
yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 1,15 olarak bulunmuştur.

Yiğit vd. (2013) üniversite hastanesinde 350 ilaçla ilgili verileri kullanarak
yaptığı araştırmada ABC analizinde A grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak
yüzdesi 14.86 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi
69,97 olarak bulunmuştur. B grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi
20.29 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 20,97
olarak bulunmuştur. C grubunda ise bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 64.86
ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 9,06 olarak
bulunmuştur.

VED analizinde V grubunda bulunan ilaçların miktar olarak yüzdesi 5.13 ve

tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 1,02 olarak
bulunmuştur. E grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 81,44 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 53,5 olarak bulunmuştur.
D grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 13.43 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 35,48 olarak bulunmuştur.

Kategori I’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 18.29 ve tüketim tutarı
olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 72,93 olarak bulunmuştur.
Kategori II’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 75.71 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 26,35 olarak bulunmuştur. Kategori
III’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 6.00 ve tüketim tutarı olarak hastanenin
yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 0,72 olarak bulunmuştur.

Wandalkar vd. (2013) üniversite hastanesinde yaptığı araştırmada ABC

analizinde A grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 13,4 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 69,1 olarak bulunmuştur.
B grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 16,5 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 19,2 olarak bulunmuştur. C grubunda
ise bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 70,1 ve tüketim tutarı olarak hastanenin
yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 11,7 olarak bulunmuştur.

VED analizinde V grubunda bulunan ilaçların miktar olarak yüzdesi 50,9 ve

tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 55,2 olarak

54
bulunmuştur. E grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 40,2 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 41,5 olarak bulunmuştur.
D grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 8,9 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 3,3 olarak bulunmuştur.

Kategori I’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 57 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 85,3 olarak bulunmuştur. Kategori
II’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 35 ve tüketim tutarı olarak hastanenin
yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 14,2 olarak bulunmuştur. Kategori III’de yer alan
ilaçların miktar olarak yüzdesi 8 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları
içerisindeki yüzdesi 0,5 olarak bulunmuştur.

GMCH (2008) PGIMER (2010)

Miktar Tüketim Tutarı Miktar

Kategori Tüketim Tutarı (%)
(%) (%) (%)

A 12,93 69,45 13,78 69,97

B 19,54 20,48 21,85 19,95

C 67,53 10,07 64,37 10,08

V 12,36 15,67 12,11 17,14

E 47,12 70,02 59,38 72,38

D 40,52 14,31 28,51 10,48

I 22,99 74,8 22,09 74,21

II 41,67 21,68 54,63 22,23

III 35,34 3,52 23,28 3,56

Tablo 5: ABC, VED ve ABC-VED Matrisi Diğer Çalışmalar

55
 Tablo 5’de ABC VED ve ABC VED matrisi ile ilgili yapılan diğer çalışmaların
sonuçları verilmiştir. Buna göre; Devnani vd. (2010) Post Graduate Institute of Medical
Education and Research (PGIMER)’de 421 ilaçla ilgili verileri kullanarak yaptığı
araştırmada ABC analizinde A grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi
13,78 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 69,97
olarak bulunmuştur. B grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 21,85 ve
tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 19,95 olarak
bulunmuştur. C grubunda ise bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 64,37 ve
tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 10,08 olarak
bulunmuştur.

VED analizinde V grubunda bulunan ilaçların miktar olarak yüzdesi 12,11 ve

tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 17,14 olarak
bulunmuştur. E grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 59,38 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 72,38 olarak
bulunmuştur. D grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 28,51 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 10,48 olarak
bulunmuştur.

Kategori I’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 22,09 ve tüketim tutarı
olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 74,21 olarak bulunmuştur.
Kategori II’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 54,63 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 22,23 olarak bulunmuştur. Kategori
III’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 23,28 ve tüketim tutarı olarak hastanenin
yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 3,56 olarak bulunmuştur.

Vaz vd. (2008) Goa Medical Collage Hospital (GMCH)’da 348 ilaçla ilgili
verileri kullanarak yaptığı araştırmada ABC analizinde A grubunda bulunan
malzemelerin miktar olarak yüzdesi 12,93 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık
harcamaları içerisindeki yüzdesi 69,45 olarak bulunmuştur. B grubunda bulunan
malzemelerin miktar olarak yüzdesi 19,54 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık
harcamaları içerisindeki yüzdesi 20,48 olarak bulunmuştur. C grubunda ise bulunan
malzemelerin miktar olarak yüzdesi 67,53 ve tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık
harcamaları içerisindeki yüzdesi 10,07 olarak bulunmuştur.

56
 VED analizinde V grubunda bulunan ilaçların miktar olarak yüzdesi 12,36 ve
tüketim tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 15,67 olarak
bulunmuştur. E grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 47,12 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 70,02 olarak
bulunmuştur. D grubunda bulunan malzemelerin miktar olarak yüzdesi 40,52 ve tüketim
tutarı olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 14,31 olarak
bulunmuştur.

Kategori I’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 22,99 ve tüketim tutarı
olarak hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 74,8 olarak bulunmuştur.
Kategori II’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 41,67 ve tüketim tutarı olarak
hastanenin yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 21,68 olarak bulunmuştur. Kategori
III’de yer alan ilaçların miktar olarak yüzdesi 35,34 ve tüketim tutarı olarak hastanenin
yıllık harcamaları içerisindeki yüzdesi 3,52 olarak bulunmuştur.

3.4.ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ

Stok kontrolü, sağlık kurumlarında verilen hizmetin devam etmesi için

depolanan, ekonomik değeri olan ve kullanılmayı bekleyen atıl durumdaki
malzemelerin ne kadar stoklanacağını ve ne zaman, hangi miktarda, hangi üründen, ne
kadar sipariş verilmesi, gerektiği sorularının cevaplarını aramaktadır. Ayrıca
malzemeleri maliyet, miktar ve hasta açısından hayati önem derecesine göre
sınıflandırılarak malzemelerin hangisinden ne kadar bulundurulması ve ne sıklıkla
kontrollerinin yapılması gerektiği araştırılmaktadır.

ABC ve VED analizleri ile kullanılan ilaçların kendi içerisinde sınıflandırılıp

matris yapılarak işletmenin stok faaliyetleri incelenmiştir. İşletmenin stok faaliyetlerini
yürütürken hangi grupta bulunan ilaçları yakından takip etmesinin gerektiği hangi
grupta yer alan ilaçların orta derecede öneme sahip olduğu hangilerinin ise hem mali
bakımdan hem de hayati olması bakımından değeri çok yüksek olmayan,
bulundurulması işletmenin inisiyatifine bırakıldığının belirlenmesi gerekmektedir. Stok
kontrollerinin bu sınıflandırmalar temel alınarak yapılması işletmenin stok maliyetlerini
düşürecek, stoklara (yapılan ya da yapılacak olan) gereğinden fazla yatırım
yapılmasının önüne geçilecektir. İyi bir stok politikası işletme faaliyetlerinde stoklara

57
yapılması gereken yatırım tutarının belirlenmesi diğer bir deyimle sermaye
maliyetlerinin düşürülmesini sağlayacaktır. İşletmeye maliyet avantajı sağlamaktadır.
Bunun yanı sıra karlılık durumunu da artıracaktır.

Sağlık kurumlarında hangi malzemelerin ne kadar bulundurulması gerektiği

sağlık kurumlarının mülkiyetine, eğitim statüsüne, hizmet türüne, yatış süresine ve
birinci basamak, ikinci basamak, üçüncü basamak olmasına göre değişecektir. Ayrıca
stoklanacak malzemenin miktarı günlük hasta sayısına da bağlı olarak değişme
gösterecektir. Yukarda sayılanlar göz önünde bulundurularak stokların analizinin
yapılması, kontrollerin hangi malzemelere hangi sıklıkla yapılacağının belirlenmesi
işletmenin birincil amacı olan varlığını devam ettirmesi konusunda yardımcı olacaktır.

3.5.ARAŞTIRMANIN SINIRLARI

Hastaneden alınan veriler ışığında Isparta devlet hastanesinde ABC, VED, ABC-
VED Matrisi analizleri kullanarak stokları analiz edilmiştir. Analizlerde hastanede 2013
yılı içerisinde kullanılmış olan ilaçların miktar ve birim fiyat verileri, idari ve mali
birimlerden sipariş süreci ile alakalı bilgiler kullanılmıştır.

3.6.ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ

Araştırma retrospektif olarak hastanelerin stok yönetimi, malzeme yönetimi ve

finansal yönetim verilerin incelenmesi ve değerlendirilmesi yoluyla yürütülen betimsel
bir çalışmadır. Bu araştırma Isparta Devlet Hastanesinde ABC, VED, ABC-VED
Matrisi analizleri kullanarak stoklarındaki ilaçlar sınıflandırılmıştır.

Hastanelerdeki malzemelerin yıllık tüketim miktarları, maliyetleri ve tüketilen

malzemelerin birim fiyatları dikkate alınarak analizler yapılmıştır.

Elde edilen bilgilerle sağlık kurumlarında stokların maliyetlerine ve hasta

açısından hayati öneme sahip olup olmamama durumuna göre sınıflandırılarak, stok
maliyetlerinin nasıl düşürüleceği konusunda işletmeye fikir verecektir.

Çalışma 600 yataklı Isparta Devlet Hastanesinde alınan idari ve mali bilgiler
doğrultusunda yapılmıştır. ABC analizi için 2013 döneminde hastanede kullanılmış olan

58
ilaçların yıllık tüketim miktar ve tutar bilgileri alınarak kullanılan malzemelerin toplam
maliyetleri her bir ilaç için ayrı ayrı MS Excel’e aktarılmış ve analizler Excel’de
yapılmıştır. Hesaplanan maliyetlerine göre büyükten küçüğe sınıflandırılarak % 10’ u A
grubunda sonraki % 20’si B grubunda sonraki %70’i ise C grubunda olmak üzere üç
gruba ayrılmıştır.

VED analizini yaparken 460 ilaç üç eczacı tarafından ayrı ayrı incelenerek hasta
açısından hayati öneme sahip ilaçlar V (Vital) grubu ilaçlar, hasta açısından daha orta
derecede öneme sahip ilaçlar E (Essential) grubunda ve hasta açısından hayati önem
taşımayan, bulundurulması hastanenin inisiyatifine bırakılmış ilaçlar ise D (Desirable)
grubunu oluşturmaktadır. Veriler MS Excel’e aktarılmış ve analizler Excel’de
yapılmıştır.

ABC-VED matrisinde ABC ve VED analizleriyle belirli sınıflandırılmaya tabi

tutulan ilaçlar üç kategoriye ayrılmıştır. Birinci kategoriyi oluşturan ilaçlar AV, AE,
AD, BV ve CV grubundaki ilaçlardır. Bu kategoride yer alan ilaçlar hem hayati öneme
sahip olan hem de maliyet bakımından pahalı olan ilaçların oluşturduğu gruptur. İkinci
kategoriyi oluşturan ilaçlar BE, CE, BD grubunda yer alan ilaçlardır. Bu kategoride yer
alan ilaçlar hayatı olması bakımından orta derecede öneme sahip olan ve parasal değer
bakımından da orta derece öneme sahip olan ilaçların oluşturduğu gruptur. Son olarak
üçüncü kategoriyi oluşturan ilaçlar CD grubunda yer alan ilaçlardır. Bu kategoride yer
alan ilaçlar hayati öneme sahip olmayan, bulundurulması hastane inisiyatifine
bırakılmış parasal değer açısından ise pahalı olmayan ilaçların oluşturduğu gruptur.

3.7.ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI

Araştırma Isparta devlet hastanesinden alınan idari ve mali veriler kullanılarak

yapılmıştır.

Tablo 6’da ABC analizinde ilaçların adedi ve yüzdesel dağılımı, yıllık harcama
tutarı ve yıllık harcama yüzdesi görülmektedir. A grubunu oluşturan ilaçların yıllık
harcama tutarları 2.023.153,26 TL, B grubunu oluşturan ilaçların tutarı 575.484,08 TL
ve C grubunu oluşturan ilaçların tutarları ise 275.954,15 TL’dir.

59
 İlaç Yıllık Harcama
ABC İlaçların Sayısı Yıllık Harcama (TL)
Yüzdesi Yüzdesi

A 38 8,26 2.023.153,26 70,38

B 65 14,13 575.484,08 20,02

C 357 77,61 275.954,15 9,60

Toplam 460 100,00 2.874.591,49 100,00

Tablo 6: ABC Analizine Göre İlaçların Adet ve Tutar Dağılımı

Grafik 1’de ABC analizine göre üç gruba ayrılan ilaç sayılarının yüzdesel olarak
dağılımı görülmektedir. A grubundaki ilaçların % 8,26 olduğu, B grubundaki ilaçların
%14,13 olduğu ve C grubunu oluşturan ilaçların % 77,61 olduğu ortaya çıkmıştır.

A GRUBU
% 8,26
B GRUBU
% 14,13

C GRUBU
% 77,61

Grafik 1: ABC Analizinde İlaç Sayılarının Yüzdesel Dağılımı

Grafik 2’de ABC analizine göre üç gruba ayrılan ilaçların parasal değerlerinin
yüzdesel olarak dağılımı görülmektedir. A grubunda yer alan ilaçlar %8, B grubunda
yer alan ilaçlar %14 ve C grubunda yer alan ilaçlar ise %78 olarak hesaplanmıştır.

60
 A GRUBU
8%

B GRUBU
14%

C GRUBU
78%

Grafik 2: ABC Analizinde İlaçların Parasal Değerinin Yüzdesel Dağılımı

Grafik 3’te ABC analizine göre üç gruba ayrılan 460 adet ilacın sayılarının
dağılımı görülmektedir. A grubunda yer alan ilaçların sayısı 38, B grubunda yer alan
ilaçların sayısı 65 ve C grubunda yer alan ilaçların sayısı ise 357 olarak ortaya çıkmıştır.

400
357
350

300

250
İLAÇ SAYISI

200

150

100
65
50 38

0
A B C

Grafik 3: İlaç Sayılarının ABC Analizinde Dağılımı

Tablo 7’de VED analizinde hastanede ilaçların yıllık tüketim tutarı

görülmektedir. Buna göre V grubunda yer alan ilaçlar için 1.520.868,13 TL olarak, E
grubunda yer alan ilaçlar için 838.844,12 TL ve D grubunda yer alan ilaçlar 514.879,25
TL olarak ortaya çıkmıştır.

61
 İlaçların Yıllık Harcama
VED İlaç Yüzdesi Yıllık Harcama (TL)
Sayısı Yüzdesi

Vital (V) 130 28,26 1.520.868,13 52,91

Essential (E) 269 58,48 838.844,12 29,18

Desirable (D) 61 13,26 514.879,25 17,91

Toplam 460 100,00 2.874.591,50 100,00

Tablo 7: VED Analizine Göre İlaçların Adet ve Tutar Dağılımı

Grafik 4’te VED analizinde ilaç sayılarının yüzdesel dağılımı görülmektedir. V

grubundaki ilaçların % 13,26 olduğu, E grubundaki ilaçların %28,26 olduğu ve D
grubunu oluşturan ilaçların % 58,48 olduğu ortaya çıkmıştır.

13%

28%

V
E
D

59%

Grafik 4: VED Analizinde İlaç Sayılarının Yüzdesel Dağılımı

Grafik 5’te VED analizinde ilaçların parasal değerlerinin dağılımı

görülmektedir. V grubundaki ilaçların % 17,91 olduğu, E grubundaki ilaçların %29,18
olduğu ve D grubunu oluşturan ilaçların % 52,18 olduğu ortaya çıkmıştır.

62
 % 17,91

% 52,91

% 29,18

V E D

Grafik 5: VED Analizinde İlaçların Parasal Değerlerin Yüzdesel Dağılımı

Grafik 6’da 460 adet ilaç içerisinde VED analizinin sonuçlarına göre ilaç
sayılarının dağılımı görülmektedir. V grubundaki ilaçların 130 adet olduğu, E
grubundaki ilaçların 269 adet olduğu ve D grubunu oluşturan ilaçların 61 adet olduğu
ortaya çıkmıştır.

300
269

250

200
İlaç Sayısı

150 130

100
61
50

0
V E D

Grafik 6: VED Analizinde İlaçların Dağılımı

ABC ve VED analizleri sonucunda elde edilen verilerin çaprazlanması ile yeni
oluşturulan gruplarla ilaçların sınıflandırılmasıdır. Birinci kategoride yer alan ilaçlar,
hem mali açıdan pahalı hem de hasta açısından hayati öneme sahip olan ilaçlar yer

63
 almaktadır. Birinci kategoride yer alan ilaçların yakından izlenmesi ve sık sık
kontrollerinin yapılması gerekmektedir. İkinci kategoride yer alan ilaçlar, parasal değer
bakımından orta derecede öneme sahip olan ve hasta açısından orta derece öneme sahip
olan ilaçların yer aldığı gruptur. Bu grupta yer alan ilaçlar için normal kontrollerin
yapılması yeterli olacaktır. Üçüncü kategoride yer alan ilaçlar ise hem parasal değer
açısından hem de hayati önem açısından değeri yüksek olmayan malzemelerin yer aldığı
gruptur. Stok kontrolleri bakımından sıklıkla kontrol edilmeyi gerektirmeyen ilaçların
oluşturduğu gruptur.

Tablo 8’de ABC-VED Matrisi ilaç adetleri ve tutarları ve bunların yüzdesel

dağılımı görülmektedir. ABC-VED Matrisinde AV grubunu oluşturan ilaçların yıllık
harcama tutarı 1.073.812,82 TL olarak, AE grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama
tutarı 500.616,43 TL olarak, AD grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama tutarı
448.724,01 TL olarak ortaya çıkmıştır. BV grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama
tutarı 351.171,22 TL olarak, BE grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama tutarı
191.235,34 TL olarak, BD grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama tutarı 33.077,52
TL olarak ortaya çıkmıştır. CV grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama tutarı
95.884,08 TL olarak, CE grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama tutarı 146.992,35
TL olarak, CD grubunu oluşturan ilaçların yıllık harcama tutarı 33.077,72 TL olarak
ortaya çıkmıştır.

V E D

ABC-VED
Matris Yıllık Yıllık Yıllık
Birleştirilmiş İlaç Birleştirilmiş İlaç Birleştirilmiş İlaç
Harcama Harcama Harcama
Kategori Sayısı Kategori Sayısı Kategori Sayısı
(TL) (TL) (TL)

A AV 22 1.073.812,82 AE 9 500.616,43 AD 7 448.724,01

B BV 40 351.171,22 BE 21 191.235,34 BD 4 33.077,52

C CV 68 95.884,08 CE 239 146.992,35 CD 50 33.077,72

Tablo 8: ABC ve VED Matrisinde İlaçların Adet ve Tutar Dağılımı

Grafik 7’de V grubundaki ilaçların ABC analizi ile ilaç sayıları bakımından
karşılaştırılması yapılmaktadır. Buna göre AV grubundaki ilaç sayısı 22, BV grubunu

64
oluşturan ilaçların sayısı 40 ve CV grubundaki ilaçların sayısı 68 olarak ortaya
çıkmıştır.

80
68
70

60

50
İlaç Sayısı

40
40

30
22
20

10

0
AV BV CV

Grafik 7: V Grubundaki İlaçların A, B ve C Grubundaki İlaçlar ile Karşılaştırılması

Grafik 8’de E grubundaki ilaçların ABC analizi ile ilaç sayıları bakımından
karşılaştırılması yapılmaktadır. Buna göre AE grubundaki ilaç sayısı 9, BE grubunu
oluşturan ilaçların sayısı 21 ve CE grubundaki ilaçların sayısı 239 olarak ortaya
çıkmıştır.

300

250 239

200
İlaç Sayısı

150

100

50
21
9
0
AE BE CE

Grafik 8: E Grubundaki İlaçların A, B ve C Grubundaki İlaçlar ile Karşılaştırılması

65
 Grafik 9’da D grubundaki ilaçların ABC analizi ile ilaç sayıları bakımından
karşılaştırılması yapılmaktadır. Buna göre; AD grubundaki ilaç sayısı 7, BD grubunu
oluşturan ilaçların sayısı 4 ve CD grubundaki ilaçların sayısı 50 olarak ortaya çıkmıştır.

60

50
50

40
İlaç Sayısı

30

20

10 7
4

0
AD BD CD

Grafik 9: D Grubundaki İlaçların A, B ve C Grubundaki İlaçlar ile Karşılaştırılması

Tablo 9: ABC-VED Matrisi İlaç Tutarları

ABC-VED Matris Toplam Tutar (TL)

AV, AD, AE 2.023.153,26

BV, BE, BD 575.484,08

CV, CE, CD 275.954,15

Toplam 2.874.591,49

Tablo 9’da ABC-VED Matrisinde gruplandırılan ilaçların tutarları yer

almaktadır. Buna göre ABC-VED Matrisinde AV-AE-AD grubunu oluşturan ilaçların
tutarı 2.023.153,26 TL olarak, BV-BE-BD grubunu oluşturan ilaçların tutarı 575.484,08

66
TL olarak ve CV-CE-CD grubunu oluşturan ilaçların tutarı 275.954,15 TL olarak ortaya
çıkmıştır.

400
357
350

300

250

200

150

100 70,38 65
38
50 20,02 9,6
0
AV, AE, AD AV, BE, BD CV, CE, CD

İlaç Sayısı İlaç Yüzdesi

Grafik 10: ABC-VED Matrisi İlaç Sayıları ve Yüzdeleri

Grafik 10’da ABC-VED Matrisinde gruplandırılan ilaçların adetleri ve

tutarlarının yüzdesi yer almaktadır. Buna göre ABC-VED Matrisinde AV-AE-AD
grubunu oluşturan ilaçların sayısı 38’dir ve tüm ilaçların tutarları açısından %70,38’ini
oluşturmaktadır. BV-BE-BD grubunu oluşturan ilaçların sayısı 65’dir ve tüm ilaçların
tutarları açısından %20,02’sini oluşturmaktadır. CV-CE-CD grubunu oluşturan ilaçların
sayısı 357’dir ve tüm ilaçların tutarları açısından %9,6’sını oluşturmaktadır.

Tablo 10’da Kategori I – II – III’e ayrılan ilaçların adetleri ve yıllık harcama

tutarlarının dağılımı yer almaktadır. Buna göre; Kategori I (AV, AE, AD, BV, CV)’de
yer alan ilaçlar %31,74 (146 ilaç)’dür. Yıllık harcama tutarı olarak bakıldığında
harcamaların %85.93’lük (2.470.208,56 TL) kısmı ile en yüksek olan bölümünü
oluşturmaktadır. Kategori II (BE, CE, BD)’de yer alan ilaçlar %57,39 (264 ilaç)’dur.
Her ne kadar ilaçların yüzde 50 den fazlası bu grupta olsa da yıllık harcama tutarı olarak
harcamaların %12,92’lik (371.305,21 TL) kısmını oluşturmaktadır. Kategori III
(CD)’de yer alan ilaçlar %10,87 (50 ilaç)’dir. Bu gruptaki ilaçlar hem sayı olarak hem
de değer olarak en düşük seviyede olan ilaçlardır. Yıllık harcama tutarı olarak
bakıldığında harcamaların %1,15’lik (33.077,72 TL) kısmını oluşturmaktadır.

67
 Tablo 10: Kategori I – II – III Adet ve Tutar Dağılımı

Yıllık
Birleştirilmiş İlaç İlaçların Yıllık Harcama
Kategori Harcama
Kategori Sayısı Yüzdesi (TL)
Yüzdesi

I AV, AE, AD, BV, CV 146 31,74 2.470.208,56 85,93

II BE, CE, BD 264 57,39 371.305,21 12,92

III CD 50 10,87 33.077,72 1,15

Toplam 460 100 2.874.591,49 100,00

Kategori I’de yer alan ilaçlar hem hayati hem de pahalı olan ilaçların bulunduğu
grubu temsil etmektedir. Bu grupta yer alan ilaçların kontrolleri sürekli olarak yapılmalı
ve güvenlik stok düzeyleri dikkatli bir şekilde gözden geçirilmeli ve mümkün olduğu
kadar düşük sevide güvenlik stoku bulundurulmalıdır. Kategori II’de yer alan ilaçlar
hastane bünyesinde bulundurulması zorunlu olan ama birinci kategorideki ilaçlar kadar
hayati öneme sahip olmayan ilaçlardır. Bu gruptaki ilaçların kontrollerinin orta derece
önem verilerek yapılması gerekmektedir. Kategori III’te yer alan ilaçlar isteğe bağlı
olarak bulundurulan ve pahalı olmayan ilaçların oluşturduğu bir gruptur. Bu yüzdendir
ki malzemelerin hiyerarşik önceliği bakımından en sonda yer alan ilaçlardır. Bu
gruptaki malzemelerin tampon stokları yüksek tutulabilir. Diğerlerine göre daha az
kontrole tabi tutulan gruptur (Vaz et al., 2008: 124 ).

68
TARTIŞMA VE SONUÇ

Stok kontrolü süreci, müşteri ihtiyaçlarına mümkün olan en düşük maliyetle ve

en düşük yatırımla cevap verilebilmesini sağlamaktadır. Hastane bünyesindeki ilaçların
hareketlerinin takibi ve gerekli kontrollerinin yapılması stok kontrol faaliyetleri ile
mümkündür.

Bu çalışmada stok kontrol sisteminde stok yönetimi ile alakalı kararların

verilmesi ve stoklarla alakalı maliyetlerin minimum seviyede tutulması açısından
ilaçların işletmeye maliyeti ve hayati önemine göre sınıflandırılmıştır.

Çalışma 600 yataklı Isparta Devlet Hastanesinde alınan idari ve mali bilgiler
doğrultusunda yapılmıştır. Hastaneden alınan 460 ilaçla ilgili veriler kullanılarak
yapılmıştır.

Hastane bünyesinde 2013 döneminde yıllık ilaç harcama tutarı 2.874.591,49

TL’dir. 460 ilaçtan A grubunu oluşturan ilaçlar incelendiğinde ilaç sayısı 38 (miktar
yüzdesi olarak % 8.26) ve yıllık ilaç harcama tutarı içerisinde ki yüzdesi bakımından
%70,38’dir. B grubunu oluşturan ilaçlar incelendiğinde ilaç sayısı 65 (miktar yüzdesi
olarak % 14,13) ve yıllık ilaç harcama tutarı içerisinde ki yüzdesi bakımından
%20,02’dir. C grubunu oluşturan ilaçlar incelendiğinde ilaç sayısı 357 (miktar yüzdesi
olarak % 9,60) ve yıllık ilaç harcama tutarı içerisinde ki yüzdesi bakımından
%77,61’dir. İlaçlara ayrılan bütçenin A grubunu oluşturan % 8,26’lık kısmı yıllık ilaç
harcamalarının %70,38 ine karşılık gelmektedir. Bu grupta bulunan ilaçların daha sık
olarak izlenmesi gerekmektedir.

Bu gruptaki ilaçların tamamı V (Vital) grubunda ya da E (Essential) grubunda

yer almamaktadır. A grubunda yer alan ve D (Desirable) grubunda yer alan ilaçlar da
vardır. Bu yüzden ilaçların sınıflandırılması yapılırken temel dayanak olarak ne sadece
maliyet tek başına yeterli olacaktır ne de hasta açısından hayati olup olmaması durumu
tek başına belirleyici faktör olmamaktadır. Maliyet olarak düşük olup hastane içerisinde
kullanım alanına göre hayati öneme sahip olan ilaç grubu da vardır. Bu yüzden
araştırmada sadece maliyet açısından değil hayati olup olmaması açısından da ele

69
alınarak ilaçlar sınıflandırılmaya tabi tutulmuştur. ABC ve VED analizleri yapılarak
ABC-VED matrisi türetilmiştir.

460 adet ilaç içerisinde VED analizi sonucunda ilaçların dağılımı

incelendiğinde V grubundaki ilaçların 130 adet (%28,26) olduğu E grubundaki ilaçların
269 adet (%58,48) olduğu ve D grubunu oluşturan ilaçların 61 adet (%13,26) olduğu
ortaya çıkmıştır.

İlaç stoklarının kontrolünde sadece ABC analizi kullanılmış olsaydı A grubunda

yer alan 38 ilacın kontrolü etkili bir şekilde yapılacak ve hasta açısından hayati öneme
sahip olup (V grubu), B ve C grubunda yer alan ilaçlar göz ardı edilmiş olacaktı.

VED analizi ideal kontrol yöntemi olarak kullanılırsa V grubu ve E grubunda

yer alan ilaçlar tanımlanarak kontrolleri yapılabilir. Ancak A grubunda yer alan ve aynı
zamanda D grubunda da yer alan 6 ilaç ihmal edilmiş olacaktır. D grubunda yer alan
pahalı ilaçların göz önünde bulundurulması gereklidir. Sadece A grubundaki ve V
grubundaki ilaçları ele almış olsaydık AV, AE, AD, BV ve CV grubundaki 146 ilaca
odaklanmış olacaktı. Bu yüzden sağlıklı sonuçlar elde edilebilmesi için ABC ve VED
matrisi analizi yapıldı.

Kategori I (AV, AE, AD, BV, CV)’de yer alan 146 ilaç (%31,74) vardır.
Kategori II (BE, CE, BD)’de yer alan 264 ilaç (%57,39) vardır. Kategori III (CD)’de
yer alan 50 ilaç (%10,87) vardır. Kategori I’de yer alan 146 ilaç hem hayati öneme
sahip olması hem de pahalı olması açısından yakinen izlenmesi ve kontrol edilmesi
gerekmektedir. Kategori II’de yer alan 264 ilacın kontrollerinin orta derecede sıklıkla
yapılması gerekmektedir. Kategori III’de yer alan ilaçlar isteğe bağlı olarak
bulundurulan ve pahalı olmayan ilaçlardır. Bu kategorideki 50 ilacın stok kontrolleri
için hiyerarşik olarak bakıldığında en sonda yer alan grubu temsil etmektedir.

Yurt içinde ve yurt dışında yapılan çalışmalar karşılaştırıldığında kategorilerin

değerleri farklılık göstermektedir. Araştırma yapılan hastanenin üniversite hastanesi ya
da devlet hastanesi olması bu durumda etkili olan faktörlerdendir.

Ayrıca diğer çalışmalarla karşılaştırıldığında kullanılan ilaç adetlerinin ve

tüketim tutarlarının sınıflandırılan bazı gruplarda yüksek bazılarında daha düşük
olmasının sebebi, araştırmanın yapıldığı kurumların farklı olması ve bu kurumlarda
verilen hizmet profilinin farklı olmasıdır.

70
 Geliştirilen izleme ve kontrol yöntemleri ile sağlık kurumunun harcamalarında
azalmalara sebep olacaktır. Ayrıca bazı bölümlerin satın almalarında ciddi azalmalar
olacaktır. Haftalık olarak verilen siparişlerin kontrol altına alınması ve pahalı olan
hayati öneme sahip olan ilaçların kontrolünün daha etkili yapılması sağlanacaktır.

Haftalık ilaç tüketim miktarlarının alınması ve sipariş maliyeti, depolama

maliyeti, birim stok maliyeti gibi maliyetlerin stok faaliyetlerinin yakından izlenmesi ile
elde edilecek veriler ışığında Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli yapılabilir. ABC ve
VED analizlerine ek olarak hem pahalı olan (A grubu) hem de hayati öneme sahip olan
(V grubu) malzemelerin emniyet stok seviyesinin belirlenmesi sağlanabilecektir.

Ayrıca ABC ve VED analizi faklı hizmet profiline sahip hastanelerde veya aynı
hizmet profilinde olup farklı bölgelerdeki hastanelerde kullanılan ilaçlar analiz edilerek
hastanedeki stok kontrol faaliyetleri değerlendirilebilir.

71
KAYNAKLAR

KİTAPLAR

Ağırbaş, İsmail, (2013), Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim: Sağlık Kurumlarında

Finansal Analiz ve Denetim, Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2863.

Akgüç, Öztin, (1994), Finansal Yönetim, İstanbul, Avcıol Basım Yayın.

Aksoy, A. ve Yalçıner, K., (2013), İşletme Sermayesi Yönetimi, 5. Baskı, Ankara, Detay
Yayıncılık.

Aldoğan, E. Uğurluoğlu, (2013), Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim: Sağlık

Kurumlarında Finansal Yürütme-Dönen Varlıkların Yönetimi, Eskişehir, T.C. Anadolu
Üniversitesi Yayın No: 2863.

Ataman, Ümit, (2010), Genel Muhasebe: Muhasebede Dönem içi İşlemleri, 8. Baskı,
İstanbul, Türkmen Kitabevi.

Ayanoğlu, Murat, (2006), Üretim Yönetimi Ders Notları, Adapazarı, Sakarya

Yayıncılık.

Berk, N., Aydın N. ve Şen M., (2012), Finansal Yönetim, Editörler: Sevil, G., Başar,
M., Eskişehir, T. C. Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2577.

Berk, Niyazi, (2010), Finansal Yönetim: Çalışma Sermayesi Yönetimi, 10. Baskı,
İstanbul, Türkmen Kitabevi.

Buldan, S, & Öztemel, E. (Editör), (2012), Endüstri Mühendisliğine Giriş, İstanbul,

Papatya Yayıncılık.

Büyükmirza, Kamil, (2007), Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Tekdüzene Uygun Bir

Muhasebe Yaklaşımı, 11. Baskı, Ankara, Gazi Kitabevi.

Ceylan, A. ve Korkmaz, T., (2010), İşletmelerde Finansal Yönetim, Bursa, Ekin Basım
Yayın Dağıtım.

Çelekol, Gülseren Serap, Editör: Timur, Mehmet N., (2013), Lojistik Yönetimi,
Eskişehir, T. C. Anadolu Üniversitesi Yayın No:2823.

Çelikçapa, F. Odman, (2000), Endüstri İşletmelerinde Üretim Yönetimi ve Teknikleri, 3.

Baskı, İstanbul, Alfa Basım No: 839.

72
Dağlı, Hüseyin, (1999), Finansal Yönetim, Trabzon, Derya Kitabevi.

Demir, M. Hulusi ve Gümüşoğlu, Ş., (2009), Üretim Yönetimi (İşlemler Yönetimi), 7.

Baskı, İstanbul, BETA Basım Yayım.

Demirdöğen, O. ve Küçük, O., (2011), Üretim İşlemler Yönetimi, 2. Baskı, Ankara,

Detay Yayıncılık.

Eroğlu, A., (2002), Deterministik Envanter Modelleri Öğrenme ve Paranın Zaman

Değeri Etkilerini İçeren Model Önerileri, Isparta, Fakülte Kitabevi.

Evans, James R., (1993), Production / Operation Management Quality performans and
Value, Fifth Edition, USA, West Publishing Company.

Filiz, Atilla, (2008), Üretim Yönetiminde Verimlilik Sırları, İstanbul, Sistem Yayıncılık.

Genç Ruhet, (2012), Çağımızın Mesleği Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetiminin Yöntem
ve Kavramları, 2. Baskı, Ankara, Detay Yayıncılık.

Gourdin, Kent N., (2001), Global Logistics Management A Competitive Advantage For
the New Millenium, Australia, Blackwell Publishing.

Görçün, Ö. Faruk, (2010), Örnek Olaylar ve Uygulamalarıyla Tedarik Zinciri Yönetimi,

İstanbul, BETA Basım Yayım.

Görçün, Ömer Faruk, (2013), Depo ve Envanter Yönetimi, İstanbul, BETA Basım
Yayım.

Güleş, Hasan K, Paksoy, T., Bülbül, H. ve Özceylan, E., (2012), Tedarik Zinciri
Yönetimi Stratejik Planlama, Modelleme ve Optimizasyon, 2. Baskı, Ankara, Gazi
Kitabevi.

Gündüz, H. Erdin, (2002), Sağlık kurumlarında Maliyet Yönetimi, Eskişehir, T.C.

Anadolu Üniversitesi Yayın No:1414.

Gürçay, Gültekin, (2012) Yöneticiler için Temel Stok Kontrolü, 1. Baskı, İstanbul, Çatı
Kitapları.

Hasgül, Servet, (2012), Üretim Yönetimi, Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın
No: 2584.

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu(5018 Sayılı), Madde 44, 2003.

73
Kaptanoğlu, A. Yıldırım, (2013), Sağlık İşletmelerinde Maliyet, Depo, Stok ve Envanter
Yönetimi, İstanbul, Beşir Kitabevi.

Karakaya, Mevlüt, (2006), Maliyet Muhasebesi, 2. Baskı, Ankara, Gazi Kitabevi.

Karayalçın, İ. İlhami, (1986), Endüstri Mühendisliği ve Üretim Yönetimi El Kitabı,

2.Cilt, İstanbul, Çağlayan Basımevi.

Keskin, M. Hakan, (2011), Kavramlar, Prensipler, Uygulamalar Lojistik El Kitabı &

Küresel Tedarik Zinciri Pratikler, Ankara, Gazi Kitabevi.

Kobu, Bülent, (2010), Üretim Yönetimi, 15. Basım, İstanbul, Beta basım No: 2359.

Kolb, Robert W. ve Rodriguez, Ricardo J., (1996), Finansal Yönetim, Çeviren: Ali
İhsan Karacan, Ankara, Pelin Ofset.

Krajewski, Lee J. ve Ritzman, Larry P., (2002), Operation Management Strategy and
Analysis: Inventory Management, Sixth Edition, USA, Pearson Education.

Küçük, Orhan, (2011), Stok Yönetimi: Ampirik Bir Yaklaşım, 2. Baskı, Ankara, Seçkin
Yayıncılık.

Küçüksavaş, Nihat, (2006), Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi, İstanbul, Kare

Yayınları.

LangabeerII, James R., (2008), Health Care Operations Management A Quantitive

Approach to Bussiness and Logistics, USA, Jones and Bartlett Publisher.

Monks, Joseph G., (1987), Operation Management Theory And Problems: Material
Management- Purchasing And Inventory Acquisition, Third Edition, Singapore,
Mcgraw-Hill.

Monks, Joseph G., (1996), Schaum’s Serisinden İşlemler Yönetimi Teori ve Problemler,
Çeviren: Sevinç Üreten, Nobel Yayın Dağıtım.

Nahmias, Steven, (2005), Production and Operations Analysis, Fifth Edition, Irwin
Publishing.

Nebol, E., Uslu, T. ve Uzel, E., (2014), Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetimi, 3. Baskı,
İstanbul, Beta Basım Yayım.

74
Özcan, Yaşar A., (2013), Sağlık Kurumları Yönetiminde Sayısal Yöntemler, Çevirenler:
Ş. Kavuncubaşı, S. Yıldırım, Ankara, Siyasal Kitabevi.

Öztürk, Ahmet, (2012), Yöneylem Araştırması, 14. Baskı, Bursa, Ekin Basım Yayın
Dağıtım.

Öztürk, Zehra Kamışlı, Editörler: Çatay, Bülent, Öztürk, Gürkan, (2012), Uluslararası
Lojistik, Eskişehir, T. C. Anadolu Üniversitesi Yayın No:2625.

Plosssl, G. W. ve Wight, O. W., (1967), Production And Inventory Control:

Fundamentals Of Inventory Management, USA, Current Printing.

Ravinran, A., Phillips, Don T. ve Solberg, James J., (1987), Operation Research
Principles and Practice, Second Edition, USA, Jonh Wiley & Sons.

Russell, Roberta S., Taylor ve Benard W., (1995), Operation Management, Fourth
Edition, USA, Pearson Education.

Saban, M., Erdoğan, N., (2010), Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, 5. Baskı, İstanbul,
Beta Basım Yayım.

Saygılı, İrfan, (1991), Üretim Yönetiminin Fonksiyonları, İstanbul, Küre Ajans.

Sezen, Bülent, (2011), Üretim Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar ve Uygulamalar, Ankara,

Elif Yayınevi.

Silver, Edward A. ve Peterson, R., (1985), Decision Systems For Inventory

Management and Production Planning, USA, Jonh Wiley & Sons.

SKS Işığında Sağlıkta Kalite (2012b), Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel
Müdürlüğü, Ankara.

Stevenson, William J., (1996), Production/Operation Management, Fifth Edition, USA,

Irwin Publishing.

Taha, Hamdy A., (2011), Operation Research An Inroduction, Ninth Edition, USA,
Pearson Education.

Taşınır mal yönetmeliği, (2007), T C Resmi Gazete, 18 Ocak 2007.

Tekin, Mahmut, (2012), Üretim Yönetimi, Cilt-2, 8. Baskı, Konya, Günay Ofset.

75
Tengilimoğlu, D. ve Vahit Y., (2013), Sağlık İşletmelerinde Tedarik Zinciri ve Malzeme
Yönetimi, 2. Baskı, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.

Tengilimoğlu, D., Işık, O. ve Akbolat, M., (2012), Sağlık İşletmeleri Yönetimi, 5. Baskı,
Ankara, Nobel Akademi Yayıncılık.

Tengilimoğlu, Dilaver, (2012), Sağlık Kurumlarında Operasyon Yönetimi, Eskişehir,

T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2580.

TKHK Satınalma Uygulamaları ve Eğitimi, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Kamu

Hastaneleri Birliklerinde Satın Alma Eğitimi, Afyonkarahisar, 28-30 Mayıs 2013.

Top, Aykut ve Yılmaz, Erdal, (2009), Üretim Yönetimi, 2. Baskı, İstanbul, Arı
Matbaacılık.

Top, Aykut, (2001), Üretim Sistemleri Analiz Planlama ve Kontrolü, İstanbul, ALFA
Basım Yayın Dağıtım.

Ulaştırma Stok Yönetimi 840UH0119, Ankara, Milli Eğitim Bakanlığı, 2011

Ulucan, Aydın, (2007), Yöneylem Araştırması İşletmecilik Uygulamalı Bilgisayar

Destekli Modelleme, 2. Baskı, Ankara, Siyasal Kitabevi.

Üstündağ, Alp,(2008), RFID ve Tedarik Zinciri, Sistem Yayıncılık, İstanbul.

Yamak, Oygur, (2007), Üretim Yönetimi, 5. Baskı, İstanbul, Türkmen Kitabevi.

Yenersoy, Gönül, (2011), Endüstri Mühendisliğinde Üretim Planlama Kontrol:

Envanter Yönetimine Giriş ve Temel Kavramlar, İstanbul, Papatya Yayıncılık.

Yükçü, Süleyman, (2009), Finansal Muhasebe, İzmir, Birleşik Matbaacılık.

Yükçü, Süleyman, (2011), Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi,7. Baskı, İzmir,

Altın Nokta Yayınevi.

Yüksel, Hilmi, (2009), Üretim / İşlemler Yönetimi Temel Kavramlar, Ankara, Nobel
Yayın Dağıtım.

76
MAKALELER

Devnani, M., Gupta, A., Nigah, R., ABC and VED Analysis of the Pharmacy Store of a
Tertiary Care Teaching, Research and Referral Healthcare Institute of India, Journal
Young Pharmacists, India, 2010, 201-205.

Junita, Imelda, Sari, Rhessy Kartika, ABC-VED Analysis and Economic Order Interval
(EOI)-Multiple Items for Medicines Inventory Control in Hospital, International
Conference on Business and Management, 2012, 678-689.

Türk, M., Şeker, M., Stratejik Stok Yönetimi: Bir Kamu Hastanesi Örneği, Uluslararası
İnsan Bilimleri Dergisi, 2011, c.8, s1, 713-726.

Vaz FS, Ferreira AM, Kulkarni MS, Motghare DD, Pereira-Antao I, A Study of Drug
Expenditure at a Tertiary Care Hospital: An ABC-VED Analysis, Journal of Health
Management 2008,10:1-119-127.

Wandalkar P., Pandit, P.T., Zite, ABC and VED Analiysis of the Drug Store of a
Tertiary Care Teaching Hospital, Indian Journal of Basic and Applied Medical
Research, 2013, Vol.3, 126-131.

Yıldız, M. Selami, Akaydın, A., Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemine Geçiş Yapan
Bir İşletmede Yazlımın Kurulum Süreci ve Yaşanan Diğer Değişimler, Ankara
SMMMO Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 2012, 1-20.

Yiğit, V., Dikmetaş, E., Ağırbaş, İ., Tengilimoğlu, D., ABC and VED Analiysis In
Hospital Material Management Systems, Proceeding of Sixth International Conference
on Health Care Systems, 2010, 202-206.

77
İNTERNET KAYNAKLARI

Vergi Usul Kanunu Madde: 27 http://www.hukuki.net/kanun/213.14.text.asp#link277

Erişim Tarihi: 19.04.2014

Lean Visual Management Tools, Self-Adhesive Kanban Cover,

http://us.orgatex.com/s.nl/sc.9/category.4285/.f (09.05.2014)

Barkod ve Barkod Sitemleri, Söyle Nasıl? Bilim ve Teknoloji Sitesi,

http://www.soylenasil.com/bilim/barkod/ (13.04.2014)

Rotabil Barkoda Dair Her şey, Karekod Nedir,

http://www.rotabarkod.com/karekod/?___store=default (13.04.2014)

78
EKLER
Araştırmada kullanılan ilaçlara ait bilgiler aşağıda verilmiştir. Kamu hastaneler
birliğinden izin alınırken belirtildiği üzere veriler doğrudan kişi veya kurumlarla
paylaşılmamış kodlanarak verilmiştir.

Yıllık
İlaç Stok Son Alış Toplam ABC VED
Harcama
Kodu Miktarı Fiyatı Maliyet Analizi Analizi
Yüzdesi

İLAÇ 1 1664 175 291.200,00 10,13 A V

İLAÇ 2 2963 49,842 147.681,85 5,14 A D

İLAÇ 3 57391 2,1956 126.007,68 4,38 A V

İLAÇ 4 9477 11,8336 112.147,03 3,90 A E

İLAÇ 5 36628 2,241 82.083,35 2,86 A E

İLAÇ 6 2695 28,7755 77.549,97 2,70 A D

İLAÇ 7 1397 50,6412 70.745,76 2,46 A D

İLAÇ 8 24254 2,7821 67.477,05 2,35 A V

İLAÇ 9 42081 1,4796 62.263,05 2,17 A V

İLAÇ 10 7128 7,1064 50.654,42 1,76 A E

İLAÇ 11 113 442,8 50.036,40 1,74 A E

İLAÇ 12 64832 0,77 49.920,64 1,74 A E

İLAÇ 13 3557 13,6512 48.557,32 1,69 A E

İLAÇ 14 32486 1,4774 47.994,82 1,67 A V

İLAÇ 15 1245 38,2644 47.639,18 1,66 A D

İLAÇ 16 1408 31,88 44.887,04 1,56 A D

İLAÇ 17 1970 22,275 43.881,75 1,53 A V

İLAÇ 18 112163 0,3737 41.915,31 1,46 A E

İLAÇ 19 91897 0,4378 40.232,51 1,40 A V

İLAÇ 20 17997 2,0952 37.707,31 1,31 A V

İLAÇ 21 1332 28,1318 37.471,56 1,30 A D

İLAÇ 22 46244 0,8024 37.106,19 1,29 A E

İLAÇ 23 26 1412,424 36.723,02 1,28 A V

79
İLAÇ 24 41060 0,8586 35.254,12 1,23 A V

İLAÇ 25 40902 0,8284 33.883,22 1,18 A V

İLAÇ 26 7840 3,5964 28.195,78 0,98 A E

İLAÇ 27 22152 1,1988 26.555,82 0,92 A V

İLAÇ 28 24175 1,0682 25.823,74 0,90 A V

İLAÇ 29 4981 5,184 25.821,50 0,90 A V

İLAÇ 30 1542 16,146 24.897,13 0,87 A V

İLAÇ 31 19773 1,242 24.558,07 0,85 A V

İLAÇ 32 8542 2,7194 23.229,11 0,81 A V

İLAÇ 33 258 88,1731 22.748,66 0,79 A D

İLAÇ 34 3537 6,156 21.773,77 0,76 A V

İLAÇ 35 5651 3,7584 21.238,72 0,74 A V

İLAÇ 36 35152 0,5454 19.171,90 0,67 A V

İLAÇ 37 8283 2,3055 19.096,46 0,66 A V

İLAÇ 38 16984 1,12 19.022,08 0,66 A V

İLAÇ 39 700 26,7732 18.741,24 0,65 B E

İLAÇ 40 3392 5,251 17.811,39 0,62 B V

İLAÇ 41 10898 1,59 17.327,82 0,60 B V

İLAÇ 42 14708 1,1556 16.996,56 0,59 B V

İLAÇ 43 91710 0,1771 16.241,84 0,57 B E

İLAÇ 44 2604 5,8957 15.352,40 0,53 B V

İLAÇ 45 480 30,888 14.826,24 0,52 B E

İLAÇ 46 280 52,92 14.817,60 0,52 B V

İLAÇ 47 2076 7,067 14.671,09 0,51 B V

İLAÇ 48 2093 6,6679 13.955,91 0,49 B V

İLAÇ 49 15806 0,8338 13.179,04 0,46 B V

İLAÇ 50 1660 7,7652 12.890,23 0,45 B V

İLAÇ 51 1317 9,504 12.516,77 0,44 B V

İLAÇ 52 422 29,1384 12.296,40 0,43 B E

İLAÇ 53 901 12,947 11.665,25 0,41 B V

80
İLAÇ 54 2824 3,983 11.247,99 0,39 B E

İLAÇ 55 1632 6,6603 10.869,61 0,38 B V

İLAÇ 56 4439 2,3952 10.632,29 0,37 B V

İLAÇ 57 190 54,891 10.429,29 0,36 B E

İLAÇ 58 281 37,0224 10.403,29 0,36 B D

İLAÇ 59 391 24,6456 9.636,43 0,34 B D

İLAÇ 60 19811 0,473 9.370,60 0,33 B V

İLAÇ 61 2314 3,9216 9.074,58 0,32 B V

İLAÇ 62 895 10,044 8.989,38 0,31 B E

İLAÇ 63 9303 0,9461 8.801,57 0,31 B V

İLAÇ 64 2333 3,7584 8.768,35 0,31 B V

İLAÇ 65 2076 4,1611 8.638,44 0,30 B E

İLAÇ 66 4153 2,052 8.521,96 0,30 B E

İLAÇ 67 1312 6,48 8.501,76 0,30 B D

İLAÇ 68 796 10,42 8.294,32 0,29 B E

İLAÇ 69 46594 0,176 8.200,54 0,29 B V

İLAÇ 70 5661 1,404 7.948,04 0,28 B V

İLAÇ 71 1512 5,1732 7.821,88 0,27 B E

İLAÇ 72 39392 0,1912 7.531,75 0,26 B V

İLAÇ 73 5902 1,2323 7.273,03 0,25 B V

İLAÇ 74 2141 3,294 7.052,45 0,25 B E

İLAÇ 75 36625 0,1912 7.002,70 0,24 B V

İLAÇ 76 1018 6,8461 6.969,33 0,24 B V

İLAÇ 77 8 854,2714 6.834,17 0,24 B V

İLAÇ 78 6358 1,0584 6.729,31 0,23 B V

İLAÇ 79 2358 2,808 6.621,26 0,23 B V

İLAÇ 80 1004 6,4984 6.524,39 0,23 B E

İLAÇ 81 3928 1,6524 6.490,63 0,23 B V

İLAÇ 82 303 21,0632 6.382,15 0,22 B V

İLAÇ 83 700 8,9883 6.291,81 0,22 B V

81
İLAÇ 84 12233 0,5108 6.248,62 0,22 B V

İLAÇ 85 68 91,368 6.213,02 0,22 B V

İLAÇ 86 97 63,72 6.180,84 0,22 B V

İLAÇ 87 678 9,0288 6.121,53 0,21 B V

İLAÇ 88 2522 2,3868 6.019,51 0,21 B E

İLAÇ 89 3874 1,512 5.857,49 0,20 B V

İLAÇ 90 16334 0,3564 5.821,44 0,20 B V

İLAÇ 91 2834 2,0045 5.680,75 0,20 B E

İLAÇ 92 3631 1,5336 5.568,50 0,19 B V

İLAÇ 93 314 17,28 5.425,92 0,19 B V

İLAÇ 94 6174 0,8784 5.423,24 0,19 B V

İLAÇ 95 5482 0,8942 4.902,00 0,17 B V

İLAÇ 96 700 6,8569 4.799,83 0,17 B V

İLAÇ 97 790 5,994 4.735,26 0,16 B V

İLAÇ 98 207 21,9132 4.536,03 0,16 B D

İLAÇ 99 14426 0,3067 4.424,45 0,15 B E

İLAÇ 100 683 6,2424 4.263,56 0,15 B V

İLAÇ 101 1919 2,16 4.145,04 0,14 B V

İLAÇ 102 39414 0,1015 4.000,52 0,14 B E

İLAÇ 103 233 17,0532 3.973,40 0,14 B V

İLAÇ 104 369 10,6207 3.919,04 0,14 C V

İLAÇ 105 208 18,36 3.818,88 0,13 C V

İLAÇ 106 2364 1,5444 3.650,96 0,13 C V

İLAÇ 107 840 4,3416 3.646,94 0,13 C V

İLAÇ 108 6632 0,54 3.581,28 0,12 C V

İLAÇ 109 1414 2,484 3.512,38 0,12 C V

İLAÇ 110 880 3,9852 3.506,98 0,12 C E

İLAÇ 111 375 9,234 3.462,75 0,12 C V

İLAÇ 112 827 4,1688 3.447,60 0,12 C E

İLAÇ 113 2522 1,3554 3.418,32 0,12 C V

82
İLAÇ 114 220 14,9861 3.296,94 0,11 C V

İLAÇ 115 795 4,1461 3.296,15 0,11 C E

İLAÇ 116 665 4,9032 3.260,63 0,11 C E

İLAÇ 117 827 3,9377 3.256,48 0,11 C D

İLAÇ 118 3133 1,0238 3.207,57 0,11 C V

İLAÇ 119 10481 0,2981 3.124,39 0,11 C E

İLAÇ 120 331 9,2005 3.045,37 0,11 C V

İLAÇ 121 9085 0,3348 3.041,66 0,11 C V

İLAÇ 122 1841 1,62 2.982,42 0,10 C V

İLAÇ 123 1806 1,62 2.925,72 0,10 C E

İLAÇ 124 1546 1,8576 2.871,85 0,10 C V

İLAÇ 125 12984 0,2203 2.860,38 0,10 C V

İLAÇ 126 9094 0,31 2.819,14 0,10 C V

İLAÇ 127 11052 0,2538 2.805,00 0,10 C V

İLAÇ 128 2630 1,026 2.698,38 0,09 C D

İLAÇ 129 671 3,942 2.645,08 0,09 C V

İLAÇ 130 1328 1,8641 2.475,52 0,09 C V

İLAÇ 131 10199 0,2419 2.467,14 0,09 C V

İLAÇ 132 1118 2,161 2.416,00 0,08 C V

İLAÇ 133 927 2,577 2.388,88 0,08 C E

İLAÇ 134 380 6,21 2.359,80 0,08 C V

İLAÇ 135 282 7,83 2.208,06 0,08 C V

İLAÇ 136 88 24,8184 2.184,02 0,08 C E

İLAÇ 137 11341 0,1922 2.179,74 0,08 C V

İLAÇ 138 458 4,6764 2.141,79 0,07 C E

İLAÇ 139 7730 0,2765 2.137,35 0,07 C V

İLAÇ 140 148 14,3856 2.129,07 0,07 C D

İLAÇ 141 357 5,872 2.096,30 0,07 C D

İLAÇ 142 7006 0,2992 2.096,20 0,07 C V

İLAÇ 143 144 14,5259 2.091,73 0,07 C D

83
İLAÇ 144 1673 1,247 2.086,23 0,07 C E

İLAÇ 145 5559 0,3618 2.011,25 0,07 C V

İLAÇ 146 6062 0,3218 1.950,75 0,07 C V

İLAÇ 147 5135 0,3748 1.924,60 0,07 C V

İLAÇ 148 2842 0,6653 1.890,78 0,07 C D

İLAÇ 149 257 7,2918 1.873,99 0,07 C E

İLAÇ 150 1411 1,3068 1.843,89 0,06 C V

İLAÇ 151 187 9,5634 1.788,36 0,06 C D

İLAÇ 152 986 1,8036 1.778,35 0,06 C V

İLAÇ 153 3829 0,4599 1.760,96 0,06 C V

İLAÇ 154 969 1,7712 1.716,29 0,06 C V

İLAÇ 155 9038 0,189 1.708,18 0,06 C V

İLAÇ 156 951 1,7734 1.686,50 0,06 C E

İLAÇ 157 343 4,806 1.648,46 0,06 C V

İLAÇ 158 26284 0,0594 1.561,27 0,05 C V

İLAÇ 159 727 2,1384 1.554,62 0,05 C E

İLAÇ 160 10 154,5264 1.545,26 0,05 C E

İLAÇ 161 267 5,6549 1.509,86 0,05 C E

İLAÇ 162 2 736,128 1.472,26 0,05 C D

İLAÇ 163 306 4,806 1.470,64 0,05 C E

İLAÇ 164 4018 0,3618 1.453,71 0,05 C V

İLAÇ 165 450 3,2292 1.453,14 0,05 C V

İLAÇ 166 96 14,7204 1.413,16 0,05 C V

İLAÇ 167 172 8,1173 1.396,18 0,05 C V

İLAÇ 168 8581 0,162 1.390,12 0,05 C E

İLAÇ 169 901 1,5379 1.385,65 0,05 C V

İLAÇ 170 1739 0,7916 1.376,59 0,05 C V

İLAÇ 171 1128 1,2139 1.369,28 0,05 C E

İLAÇ 172 13113 0,1026 1.345,39 0,05 C V

İLAÇ 173 33 40,392 1.332,94 0,05 C D

84
İLAÇ 174 6451 0,2052 1.323,75 0,05 C V

İLAÇ 175 5940 0,2213 1.314,52 0,05 C V

İLAÇ 176 7701 0,1685 1.297,62 0,05 C V

İLAÇ 177 185 6,845 1.266,33 0,04 C E

İLAÇ 178 6882 0,1836 1.263,54 0,04 C V

İLAÇ 179 900 1,3932 1.253,88 0,04 C V

İLAÇ 180 166 7,2252 1.199,38 0,04 C E

İLAÇ 181 414 2,889 1.196,05 0,04 C E

İLAÇ 182 148 7,9704 1.179,62 0,04 C V

İLAÇ 183 782 1,4904 1.165,49 0,04 C E

İLAÇ 184 1006 1,1556 1.162,53 0,04 C V

İLAÇ 185 620 1,8695 1.159,09 0,04 C V

İLAÇ 186 142 8,0406 1.141,77 0,04 C V

İLAÇ 187 743 1,5228 1.131,44 0,04 C D

İLAÇ 188 2762 0,4072 1.124,69 0,04 C V

İLAÇ 189 279 3,9744 1.108,86 0,04 C D

İLAÇ 190 2550 0,4331 1.104,41 0,04 C V

İLAÇ 191 1086 1,0152 1.102,51 0,04 C E

İLAÇ 192 1594 0,6707 1.069,10 0,04 C V

İLAÇ 193 7271 0,1469 1.068,11 0,04 C V

İLAÇ 194 4638 0,2268 1.051,90 0,04 C V

İLAÇ 195 50261 0,0205 1.030,35 0,04 C V

İLAÇ 196 242 4,158 1.006,24 0,04 C E

İLAÇ 197 354 2,8404 1.005,50 0,03 C D

İLAÇ 198 1479 0,6696 990,34 0,03 C E

İLAÇ 199 4 244,674 978,70 0,03 C V

İLAÇ 200 3417 0,2797 955,73 0,03 C V

İLAÇ 201 1240 0,7657 949,47 0,03 C E

İLAÇ 202 5883 0,1577 927,75 0,03 C V

İLAÇ 203 4822 0,1922 926,79 0,03 C V

85
İLAÇ 204 8634 0,1069 922,97 0,03 C E

İLAÇ 205 14216 0,0648 921,20 0,03 C V

İLAÇ 206 17522 0,0518 907,64 0,03 C V

İLAÇ 207 5439 0,1663 904,51 0,03 C V

İLAÇ 208 4893 0,1836 898,35 0,03 C E

İLAÇ 209 232 3,8437 891,74 0,03 C E

İLAÇ 210 817 1,08 882,36 0,03 C V

İLAÇ 211 140 6,2856 879,98 0,03 C E

İLAÇ 212 1638 0,5324 872,07 0,03 C D

İLAÇ 213 18535 0,0464 860,02 0,03 C V

İLAÇ 214 4884 0,176 859,58 0,03 C E

İLAÇ 215 107 7,9164 847,05 0,03 C E

İLAÇ 216 598 1,35 807,30 0,03 C V

İLAÇ 217 5 159,4246 797,12 0,03 C V

İLAÇ 218 348 2,268 789,26 0,03 C E

İLAÇ 219 723 1,0908 788,65 0,03 C E

İLAÇ 220 112 7,0092 785,03 0,03 C E

İLAÇ 221 342 2,2896 783,04 0,03 C E

İLAÇ 222 1679 0,4633 777,88 0,03 C D

İLAÇ 223 1045 0,7387 771,94 0,03 C E

İLAÇ 224 74 10,4177 770,91 0,03 C E

İLAÇ 225 1207 0,6264 756,06 0,03 C V

İLAÇ 226 216 3,4128 737,16 0,03 C V

İLAÇ 227 93 7,924 736,93 0,03 C V

İLAÇ 228 218 3,3696 734,57 0,03 C V

İLAÇ 229 303 2,4192 733,02 0,03 C V

İLAÇ 230 82 8,8733 727,61 0,03 C E

İLAÇ 231 2105 0,3445 725,17 0,03 C V

İLAÇ 232 578 1,2528 724,12 0,03 C V

İLAÇ 233 2629 0,2635 692,74 0,02 C E

86
İLAÇ 234 363 1,89 686,07 0,02 C V

İLAÇ 235 94 7,1496 672,06 0,02 C D

İLAÇ 236 178 3,6936 657,46 0,02 C E

İLAÇ 237 2850 0,2288 652,08 0,02 C D

İLAÇ 238 2075 0,3132 649,89 0,02 C V

İLAÇ 239 1868 0,3465 647,26 0,02 C V

İLAÇ 240 322 1,9656 632,92 0,02 C E

İLAÇ 241 2071 0,3024 626,27 0,02 C E

İLAÇ 242 3209 0,1944 623,83 0,02 C V

İLAÇ 243 79 7,83 618,57 0,02 C V

İLAÇ 244 143 4,2984 614,67 0,02 C V

İLAÇ 245 707 0,8532 603,21 0,02 C D

İLAÇ 246 77 7,8289 602,83 0,02 C E

İLAÇ 247 140 4,3006 602,08 0,02 C E

İLAÇ 248 55 10,9404 601,72 0,02 C D

İLAÇ 249 76 7,7749 590,89 0,02 C D

İLAÇ 250 2273 0,257 584,16 0,02 C E

İLAÇ 251 81 7,1032 575,36 0,02 C V

İLAÇ 252 8580 0,067 574,86 0,02 C V

İLAÇ 253 886 0,648 574,13 0,02 C V

İLAÇ 254 1813 0,3132 567,83 0,02 C E

İLAÇ 255 1547 0,3661 566,36 0,02 C E

İLAÇ 256 249 2,242 558,26 0,02 C E

İLAÇ 257 686 0,81 555,66 0,02 C V

İLAÇ 258 1316 0,419 551,40 0,02 C E

İLAÇ 259 494 1,0627 524,97 0,02 C V

İLAÇ 260 2593 0,202 523,79 0,02 C E

İLAÇ 261 9314 0,0562 523,45 0,02 C E

İLAÇ 262 1969 0,2592 510,36 0,02 C E

İLAÇ 263 135 3,7368 504,47 0,02 C E

87
İLAÇ 264 231 2,1384 493,97 0,02 C V

İLAÇ 265 6459 0,0756 488,30 0,02 C V

İLAÇ 266 400 1,2074 482,96 0,02 C E

İLAÇ 267 1496 0,3175 474,98 0,02 C D

İLAÇ 268 185 2,5542 472,53 0,02 C E

İLAÇ 269 216 2,1384 461,89 0,02 C E

İLAÇ 270 2368 0,1944 460,34 0,02 C E

İLAÇ 271 719 0,6372 458,15 0,02 C E

İLAÇ 272 107 4,2714 457,04 0,02 C E

İLAÇ 273 77 5,886 453,22 0,02 C E

İLAÇ 274 1988 0,2242 445,71 0,02 C E

İLAÇ 275 209 2,124 443,92 0,02 C V

İLAÇ 276 3050 0,143 436,15 0,02 C E

İLAÇ 277 1638 0,2646 433,41 0,02 C V

İLAÇ 278 2653 0,1631 432,70 0,02 C E

İLAÇ 279 175 2,4516 429,03 0,01 C V

İLAÇ 280 6502 0,0658 427,83 0,01 C E

İLAÇ 281 3233 0,1318 426,11 0,01 C V

İLAÇ 282 1105 0,3837 423,99 0,01 C V

İLAÇ 283 392 1,0692 419,13 0,01 C E

İLAÇ 284 5820 0,0713 414,97 0,01 C V

İLAÇ 285 232 1,782 413,42 0,01 C D

İLAÇ 286 5307 0,0778 412,88 0,01 C V

İLAÇ 287 1387 0,297 411,94 0,01 C E

İLAÇ 288 6466 0,0637 411,88 0,01 C V

İLAÇ 289 66 6,2316 411,29 0,01 C E

İLAÇ 290 1064 0,3845 409,11 0,01 C V

İLAÇ 291 587 0,6826 400,69 0,01 C V

İLAÇ 292 76 5,2704 400,55 0,01 C D

İLAÇ 293 965 0,4113 396,90 0,01 C E

88
İLAÇ 294 121 3,24 392,04 0,01 C E

İLAÇ 295 1585 0,2473 391,97 0,01 C E

İLAÇ 296 4019 0,0918 368,94 0,01 C V

İLAÇ 297 174 2,1146 367,94 0,01 C D

İLAÇ 298 1385 0,2635 364,95 0,01 C E

İLAÇ 299 3880 0,0918 356,18 0,01 C V

İLAÇ 300 456 0,78 355,68 0,01 C V

İLAÇ 301 872 0,405 353,16 0,01 C E

İLAÇ 302 2496 0,1412 352,44 0,01 C V

İLAÇ 303 3700 0,0935 345,95 0,01 C E

İLAÇ 304 2853 0,1177 335,80 0,01 C V

İLAÇ 305 1964 0,1706 335,06 0,01 C E

İLAÇ 306 9896 0,0335 331,52 0,01 C E

İLAÇ 307 965 0,3348 323,08 0,01 C E

İLAÇ 308 2038 0,1555 316,91 0,01 C E

İLAÇ 309 3258 0,0972 316,68 0,01 C E

İLAÇ 310 3034 0,1026 311,29 0,01 C D

İLAÇ 311 151 2,0466 309,04 0,01 C E

İLAÇ 312 180 1,607 289,26 0,01 C E

İLAÇ 313 1472 0,1961 288,66 0,01 C D

İLAÇ 314 1635 0,1728 282,53 0,01 C E

İLAÇ 315 267 1,0433 278,56 0,01 C E

İLAÇ 316 44 6,3072 277,52 0,01 C E

İLAÇ 317 182 1,4904 271,25 0,01 C E

İLAÇ 318 734 0,3672 269,52 0,01 C E

İLAÇ 319 835 0,3175 265,11 0,01 C E

İLAÇ 320 54 4,752 256,61 0,01 C V

İLAÇ 321 25 10,0764 251,91 0,01 C E

İLAÇ 322 503 0,4946 248,78 0,01 C E

İLAÇ 323 736 0,3359 247,22 0,01 C V

89
İLAÇ 324 545 0,4438 241,87 0,01 C E

İLAÇ 325 742 0,324 240,41 0,01 C E

İLAÇ 326 377 0,6329 238,60 0,01 C E

İLAÇ 327 162 1,4688 237,95 0,01 C E

İLAÇ 328 864 0,2743 237,00 0,01 C E

İLAÇ 329 397 0,58 230,26 0,01 C V

İLAÇ 330 104 2,1816 226,89 0,01 C V

İLAÇ 331 528 0,419 221,23 0,01 C D

İLAÇ 332 289 0,7646 220,97 0,01 C V

İLAÇ 333 511 0,432 220,75 0,01 C E

İLAÇ 334 1728 0,1274 220,15 0,01 C V

İLAÇ 335 1392 0,1565 217,85 0,01 C E

İLAÇ 336 523 0,4147 216,89 0,01 C E

İLAÇ 337 1969 0,1091 214,82 0,01 C V

İLAÇ 338 4519 0,0475 214,65 0,01 C V

İLAÇ 339 1454 0,1458 211,99 0,01 C E

İLAÇ 340 36 5,6808 204,51 0,01 C E

İLAÇ 341 2320 0,0842 195,34 0,01 C E

İLAÇ 342 110 1,7464 192,10 0,01 C E

İLAÇ 343 613 0,3121 191,32 0,01 C V

İLAÇ 344 52 3,6785 191,28 0,01 C V

İLAÇ 345 19 9,936 188,78 0,01 C V

İLAÇ 346 210 0,8586 180,31 0,01 C D

İLAÇ 347 325 0,5443 176,90 0,01 C E

İLAÇ 348 87 2,0088 174,77 0,01 C V

İLAÇ 349 26 6,6312 172,41 0,01 C V

İLAÇ 350 783 0,2158 168,97 0,01 C E

İLAÇ 351 447 0,378 168,97 0,01 C V

İLAÇ 352 13 12,96 168,48 0,01 C D

İLAÇ 353 164 1,026 168,26 0,01 C E

90
İLAÇ 354 44 3,8232 168,22 0,01 C E

İLAÇ 355 419 0,3974 166,51 0,01 C E

İLAÇ 356 361 0,45 162,45 0,01 C V

İLAÇ 357 327 0,4838 158,20 0,01 C E

İLAÇ 358 3378 0,0464 156,74 0,01 C D

İLAÇ 359 780 0,1987 154,99 0,01 C V

İLAÇ 360 1426 0,1026 146,31 0,01 C E

İLAÇ 361 274 0,5324 145,88 0,01 C V

İLAÇ 362 80 1,8176 145,41 0,01 C E

İLAÇ 363 419 0,3456 144,81 0,01 C E

İLAÇ 364 14 9,99 139,86 0,00 C V

İLAÇ 365 490 0,2678 131,22 0,00 C E

İLAÇ 366 106 1,2312 130,51 0,00 C E

İLAÇ 367 9 14,472 130,25 0,00 C D

İLAÇ 368 744 0,175 130,20 0,00 C V

İLAÇ 369 30 4,2336 127,01 0,00 C V

İLAÇ 370 23 5,4302 124,89 0,00 C E

İLAÇ 371 843 0,148 124,76 0,00 C V

İLAÇ 372 25 4,9604 124,01 0,00 C D

İLAÇ 373 895 0,1372 122,79 0,00 C V

İLAÇ 374 3108 0,0389 120,90 0,00 C E

İLAÇ 375 17 7,0848 120,44 0,00 C V

İLAÇ 376 222 0,54 119,88 0,00 C V

İLAÇ 377 571 0,2074 118,43 0,00 C E

İLAÇ 378 409 0,2884 117,96 0,00 C E

İLAÇ 379 484 0,243 117,61 0,00 C V

İLAÇ 380 489 0,2398 117,26 0,00 C D

İLAÇ 381 3156 0,0367 115,83 0,00 C V

İLAÇ 382 1160 0,0983 114,03 0,00 C E

İLAÇ 383 32 3,3588 107,48 0,00 C D

91
İLAÇ 384 242 0,4428 107,16 0,00 C V

İLAÇ 385 3812 0,0281 107,12 0,00 C V

İLAÇ 386 570 0,1826 104,08 0,00 C V

İLAÇ 387 677 0,1512 102,36 0,00 C E

İLAÇ 388 2666 0,0378 100,77 0,00 C E

İLAÇ 389 818 0,1231 100,70 0,00 C V

İLAÇ 390 107 0,9342 99,96 0,00 C D

İLAÇ 391 68 1,458 99,14 0,00 C D

İLAÇ 392 1199 0,0821 98,44 0,00 C E

İLAÇ 393 408 0,2268 92,53 0,00 C D

İLAÇ 394 222 0,3964 88,00 0,00 C E

İLAÇ 395 72 1,188 85,54 0,00 C V

İLAÇ 396 125 0,6588 82,35 0,00 C E

İLAÇ 397 1042 0,0756 78,78 0,00 C V

İLAÇ 398 30 2,538 76,14 0,00 C V

İLAÇ 399 14 5,4 75,60 0,00 C V

İLAÇ 400 21 3,456 72,58 0,00 C V

İLAÇ 401 252 0,2873 72,40 0,00 C E

İLAÇ 402 140 0,5162 72,27 0,00 C E

İLAÇ 403 1047 0,067 70,15 0,00 C E

İLAÇ 404 845 0,0821 69,37 0,00 C E

İLAÇ 405 844 0,081 68,36 0,00 C V

İLAÇ 406 13 5,2272 67,95 0,00 C D

İLAÇ 407 359 0,1868 67,06 0,00 C V

İLAÇ 408 939 0,0705 66,20 0,00 C E

İLAÇ 409 814 0,0756 61,54 0,00 C E

İLAÇ 410 82 0,7236 59,34 0,00 C E

İLAÇ 411 48 1,2096 58,06 0,00 C D

İLAÇ 412 15 3,834 57,51 0,00 C D

İLAÇ 413 22 2,484 54,65 0,00 C D

92
İLAÇ 414 37 1,4213 52,59 0,00 C E

İLAÇ 415 73 0,7074 51,64 0,00 C E

İLAÇ 416 15 3,2724 49,09 0,00 C E

İLAÇ 417 315 0,1501 47,28 0,00 C E

İLAÇ 418 355 0,1318 46,79 0,00 C E

İLAÇ 419 401 0,1156 46,36 0,00 C E

İLAÇ 420 202 0,2268 45,81 0,00 C E

İLAÇ 421 121 0,3559 43,06 0,00 C D

İLAÇ 422 304 0,1382 42,01 0,00 C E

İLAÇ 423 70 0,5929 41,50 0,00 C D

İLAÇ 424 341 0,1199 40,89 0,00 C V

İLAÇ 425 11 3,6612 40,27 0,00 C V

İLAÇ 426 286 0,1381 39,50 0,00 C V

İLAÇ 427 388 0,0994 38,57 0,00 C E

İLAÇ 428 565 0,0648 36,61 0,00 C E

İLAÇ 429 29 1,2599 36,54 0,00 C D

İLAÇ 430 80 0,4428 35,42 0,00 C V

İLAÇ 431 5 6,9984 34,99 0,00 C E

İLAÇ 432 16 1,4796 23,67 0,00 C E

İLAÇ 433 10 2,2572 22,57 0,00 C D

İLAÇ 434 120 0,1872 22,46 0,00 C E

İLAÇ 435 14 1,5336 21,47 0,00 C D

İLAÇ 436 293 0,0728 21,33 0,00 C V

İLAÇ 437 1 21,2544 21,25 0,00 C V

İLAÇ 438 77 0,256 19,71 0,00 C E

İLAÇ 439 465 0,0346 16,09 0,00 C V

İLAÇ 440 121 0,1295 15,67 0,00 C D

İLAÇ 441 40 0,3646 14,58 0,00 C E

İLAÇ 442 73 0,1955 14,27 0,00 C V

İLAÇ 443 89 0,1469 13,07 0,00 C E

93
İLAÇ 444 3 4,2984 12,90 0,00 C E

İLAÇ 445 12 1,0573 12,69 0,00 C V

İLAÇ 446 108 0,1102 11,90 0,00 C V

İLAÇ 447 30 0,3769 11,31 0,00 C V

İLAÇ 448 7 1,4364 10,05 0,00 C E

İLAÇ 449 48 0,202 9,70 0,00 C E

İLAÇ 450 28 0,324 9,07 0,00 C E

İLAÇ 451 31 0,284 8,80 0,00 C V

İLAÇ 452 4 2,0412 8,16 0,00 C E

İLAÇ 453 145 0,0518 7,51 0,00 C V

İLAÇ 454 6 1,2204 7,32 0,00 C V

İLAÇ 455 3 2,1168 6,35 0,00 C V

İLAÇ 456 422 0,0108 4,56 0,00 C V

İLAÇ 457 3 1,4537 4,36 0,00 C E

İLAÇ 458 6 0,4428 2,66 0,00 C E

İLAÇ 459 5 0,486 2,43 0,00 C E

İLAÇ 460 19 0,121 2,30 0,00 C D

100,00 -

94
ÖZ GEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Adı Soyadı…………......: Özgür YEŞİLYURT

Doğum Yeri ve Yılı…....: Oltu / 01.10.1989

Medeni Hali…….……...: Bekar

Eğitim Durumu

Lisans Öğrenimi……….: Selçuk Üniversitesi – İşletme (2007-2012)

Yüksek Lisans Öğrenimi: Süleyman Demirel Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü

İşletme Anabilim Dalı - Üretim Yönetimi ve Sayısal Yöntemler Bilim Dalı (2012-2014)

Yabancı Dil (ler) ve Düzeyi

1)İngilizce (YDS – 68,75)

95