Mot So Van de Cap Duong Trong Truong Hop Li Hon N5YdwOaJ4B 20131009025954 65671

-1-
Lêi Më ®Çu
Gia ®×nh lµ tÕ bµo cña x· héi. Muèn cho x· héi tèt th× tríc tiªn vµ cèt
yÕu lµ ph¶i x¸c lËp ®îc mét quan hÖ vî chång h¹nh phóc, v× ®ã lµ h¹t nh©n
quan träng t¹o nªn tÕ bµo ®ã. Song nÕu nh kÕt h«n lµ mét hiÖn tîng x· héi
b×nh thêng nh»m x¸c lËp nªn tÕ bµo cña x· héi, th× li h«n cã thÓ coi lµ hiÖn t -
îng bÊt b×nh thêng nhng kh«ng thÓ thiÕu ®îc khi quan hÖ h«n nh©n thùc sù
tan vì.
VÊn ®Ò cÊp dìng khi li h«n cã tõ l©u trong lÞch sö loµi ngêi. §©y lµ
mét chÕ ®Þnh ph¸p lý quan träng trong ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh ë
níc ta vµ vÊn ®Ò nµy ngµy cµng ®îc sù chó ý cña céng ®ång vµ ngêi d©n. Bëi
lÏ viÖc cÊp dìng nh»m ®¶m b¶o cho ngêi ®îc cÊp dìng ®îc hëng sù quan t©m,
ch¨m sãc vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn, ®¶m b¶o cho ngêi cÊp dìng cã ®ñ ®iÒu
kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

Hoµn
-2-
ë ViÖt Nam, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t×nh tr¹ng li h«n diÔn ra ngµy
cµng phøc t¹p. Khi quan hÖ h«n nh©n chÊm døt theo nguyªn t¾c quan hÖ
nh©n th©n gi÷a vî chång còng chÊm døt theo nhng quan hÖ tµi s¶n trong ®ã cã
quan hÖ cÊp dìng gi÷a vî vµ chång kh«ng h¼n ®· chÊm døt. Khi mét bªn vî
hoÆc chång gÆp khã kh¨n, tóng thiÕu cã yªu cÇu cÊp dìng mµ cã lÝ do chÝnh
®¸ng th× ngêi chång hoÆc vî cò cã nghÜa vô cÊp dìng theo kh¶ n¨ng cña hä.
§iÒu ®ã hoµn toµn phï hîp víi truyÒn thèng cña ngêi ViÖt Nam “Vî chång mét
ngµy nªn nghÜa”. Bªn c¹nh ®ã, khi vî chång li h«n ngêi ph¶i g¸nh chÞu nhiÒu
thiÖt thßi nhÊt kh«ng ai kh¸c lµ çc con. V× hoµn c¶nh, v× nh÷ng bÊt ®ång
quan ®iÓm sèng cña cha mÑ mµ nh÷ng ngêi con kh«ng thÓ cïng mét lóc nhËn
®îc sù quan t©m, ch¨m sãc, nu«i dìng cña c¶ cha vµ mÑ. MÆt kh¸c, trong
®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ngµy nay, khi ®¹o ®øc x· héi ë mét bé phËn céng
®ång ®ang bÞ xuèng dèc, ®· ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn truyÒn thèng tèt ®Ñp
cña gia ®×nh ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ, ë níc ta hiÖn nay, ®· x¶y ra kh«ng Ýt tr-
êng hîp vî hoÆc chång bá mÆc kh«ng quan t©m, kh«ng cÊp dìng cho chång
hoÆc vî cò khi ngêi chång hoÆc vî cò r¬i vµo hoµn c¶nh khã kh¨n, tóng thiÕu.
Hay trêng hîp, vî chång sau khi li h«n kh«ng quan t©m ®Õn cuéc sèng cña con
çi, bá mÆc, kh«ng thùc
hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng cña hä ®èi víi con. Trong khi ®ã çc quy ®Þnh cña
ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ cÊp dìng nãi chung vµ cÊp dìng trong trêng hîp vî
chång li h«n nãi riªng, cã nh÷ng vÊn ®Ò cha ®îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh
cha ®ñ, ®iÒu ®ã ®· ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi cña ngêi ®îc cÊp dìng còng nh
quyÒn lîi cña ngêi ph¶i cÊp dìng. Do ®ã, viÖc ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých cña
çc bªn trong quan hÖ cÊp dìng lµ rÊt quan träng vµ cã ý nghÜa thiÕt thùc.
V× vËy viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ cÊp dìng nãi chung vµ cÊp dìng
trong trêng hîp vî chång li h«n nãi riªng lµ ®ßi hái tÊt yÕu.

Hoµn
-3-
VÊn ®Ò cÊp dìng ®îc nhiÒu ngêi nghiªn cøu ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau,
trong khu«n khæ kho¸ luËn víi kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ t«i kh«ng ®Ò cËp mét
çch cô thÓ tÊt c¶ vÊn ®Ò liªn quan ®Õn cÊp dìng mµ chØ tr×nh bµy mét sè
vÊn ®Ò cÊp dìng trong trêng hîp vî chång li h«n. Qua ®ã ®a ra çc ph©n tÝch,
®¸nh gi¸ nh»m gãp phÇn x©y dùng ®Ò tµi khoa häc vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt
cÊp dìng.
Tõ ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn t«i ®· chän ®Ò tµi: “ Mét sè vÊn ®Ò
cÊp dìng trong trêng hîp li h«n”.
Bè côc cña kho¸ luËn gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ cÊp dìng
Ch¬ng 2: CÊp dìng trong trêng hîp li h«n theo LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2000.
Ch¬ng 3: Thùc tiÔn gi¶i quyÕt cÊp dìng trong trêng hîp li h«n vµ mét sè kiÕn
nghÞ.
Ch¬ng 1
Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ cÊp dìng
1.1. Kh¸i niÖm cÊp dìng
1.1.1. Kh¸i niÖm
Gia ®×nh lµ mét trong nh÷ng thµnh tè quan träng cÊu thµnh nªn x· héi.
Gia ®×nh lµ çi n«i nu«i dìng, ch¨m sãc, vµ ph¸t triÓn nh©n çch cña con ngêi.
Hoµn
-4-
Çc thµnh viªn trong gia ®×nh nh: ¤ng bµ, cha mÑ, con ch¸u ®îc g¾n kÕt
b»ng sîi d©y t×nh c¶m v« h×nh. §Ó cho gia ®×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn gi÷a çc
thµnh viªn trong gia ®×nh ph¶i quan t©m, ch¨m sãc gióp ®ì nhau. Sù quan
t©m, ch¨m sãc tån t¹i mét çch tù nhiªn vµ lµ nhu cÇu tÊt yÕu vÒ mÆt t×nh
c¶m vµ ®¹o ®øc vµ kh«ng thÓ mÊt ®i v× bÊt cø lÝ do g×.
Sù quan t©m, ch¨m sãc nu«i dìng võa lµ quyÒn ®ång thêi còng lµ nghÜa
vô cña çc thµnh viªn trong gia ®×nh. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i lóc nµo nghÜa vô
nu«i dìng còng cã thÓ thùc hiÖn ®îc. Trong nh÷ng hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh, ngêi
cã nghÜa vô nu«i dìng kh«ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nu«i dìng nh: Hä ph¶i ®i
c«ng t¸c xa, bÞ bÖnh nÆng kÐo dµi, ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t tï, hay ®iÓn
h×nh nh trong trêng hîp vî chång li h«n. Trong nh÷ng trêng hîp nµy ®Ó ®¶m
b¶o cuéc sèng cña ngêi ®îc nu«i dìng ®ång thêi ®Ó thÓ hiÖn phÇn nµo ®ã sù
quan t©m, ch¨m sãc gi÷a ngêi nu«i dìng vµ ngêi ®îc nu«i dìng th× nghÜa vô
cÊp dìng ®îc ®Æt ra.
NhËn thøc s©u s¾c vÊn ®Ò nµy, trong c«ng t¸c lËp ph¸p ph¸p, Nhµ níc
ta ®· quy ®Þnh nghÜa vô cÊp dìng trong çc ®¹o luËt. LuËt H«n nh©n vµ gia
®×nh (Sau ®©y gäi lµ LuËt HN&G§) ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam D©n Chñ
Céng Hoµ ®îc th«ng qua ngµy 29/12/1959 vµ ®îc Chñ tÞch níc kÝ s¾c lÖnh
c«ng bè ngµy 13/1/1960 theo s¾c lÖnh sè 02/SL ®· quy ®Þnh nghÜa vô cÊp d-
ìng gi÷a vî chång khi li h«n. KÕ thõa LuËt HN&G§ n¨m 1959, LuËt HN&G§
n¨m 1986 th«ng qua ngµy 29/12/1986 vµ ®îc Héi ®ång nhµ níc c«ng bè ngµy
3/1/1987 ®· quy ®Þnh nghÜa vô cÊp dìng gi÷a vî chång, gi÷a cha mÑ cho con
khi gi¶i quyÕt li h«n. Tuy nhiªn, LuËt HN&G§ n¨m 1959 vµ LuËt HN&G§ n¨m
1986 nghÜa vô cÊp dìng ®îc hiÓu víi nghÜa hÑp vµ mang tÝnh nguyªn t¾c.
LuËt HN&G§ n¨m 2000 th«ng qua ngµy 9/6/2000 vµ ®îc c«ng bè ngµy
22/6/2000 ®· kÕ thõa vµ ph¸t triÓn LuËt HN&G§ n¨m 1959 vµ LuËt HN&G§
n¨m 1989 ®· dµnh mét ch¬ng gåm mêi ba ®iÒu quy ®Þnh cÊp dìng gi÷a çc
thµnh viªn trong gia ®×nh. CÊp dìng trong LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· më réng
h¬n vµ ®îc quy ®Þnh cô thÓ vµ ®Çy ®ñ h¬n. T¹i §iÒu 8 Kho¶n 11 LuËt
Hoµn
-5-
HN&G§ n¨m 2000 cã quy ®Þnh: “ CÊp dìng lµ viÖc mét ngêi cã nghÜa vô
®ãng gãp tiÒn hoÆc tµi s¶n kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi
kh«ng sèng chung víi m×nh mµ cã quan hÖ h«n nh©n, quan hÖ huyÕt thèng
hoÆc quan hÖ nu«i dìng trong trêng hîp ngêi ®ã lµ ngêi cha thµnh niªn, lµ ng-
êi ®· thµnh niªn mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n nu«i
m×nh, lµ ngêi gÆp khã kh¨n tóng thiÕu theo quy ®Þnh cña LuËt nµy ”
CÊp dìng lµ mét vÊn ®Ò quan träng trong sinh häat céng ®ång x· héi.
XÐt vÒ mÆt ®¹o lý x· héi, nã võa lµ nghÜa vô mang tÝnh b¾t buéc thùc hiÖn
®Ó gióp ®ì nh÷ng ngêi cã quan hÖ h«n nh©n, quan hÖ huyÕt thèng hoÆc nu«i
dìng, nhÊt lµ khi hä l©m vµo hoµn c¶nh khã kh¨n kh«ng cã kh¶ n¨ng tù nu«i
m×nh.
1.1.2. Ph©n biÖt cÊp dìng vµ nu«i dìng
Ph¸p luËt ViÖt Nam ®· cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ nghÜa vô cÊp dìng vµ
nghÜa vô nu«i dìng. XÐt díi gãc ®é luËt häc th× hai nghÜa vô nµy cã mèi quan
hÖ néi t¹i víi nhau. XuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ néi t¹i ®ã mµ trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn nhÊt ®Þnh hai nghÜa vô nµy cã thÓ thay thÕ cho nhau vµ còng chÝnh
®iÒu ®ã khiÕn cho nhiÒu ngêi nhÇm lÉn cÊp dìng lµ nu«i dìng vµ nu«i dìng
lµ cÊp dìng. Trong mét sè trêng hîp sù nhÇm lÉn ®ã kh«ng g©y h¹i ®Õn
quyÒn vµ lîi Ých cña çc chñ thÓ trong hai quan hÖ ®ã nhng trong qu¸ tr×nh
xÐt xö, nÕu chóng ta kh«ng ph©n biÖt ®îc ®©u lµ nghÜa vô cÊp dìng ®©u
lµ nghÜa vô nu«i dìng ®iÒu ®ã sÏ ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi cña hä.
Chóng ta còng biÕt nghÜa vô cÊp dìng vµ nghÜa vô nu«i dìng cã cïng
chñ thÓ, ®ã lµ nh÷ng ngêi cã mèi quan hÖ ®Æc biÖt. Tríc tiªn lµ nh÷ng ngêi
cã quan hÖ huyÕt thèng víi nhau sau ®ã lµ nh÷ng ngêi cã quan hÖ nu«i dìng vµ
quan hÖ h«n nh©n. LuËt HN&G§ n¨m 2000 quy ®Þnh t¹i çc §iÒu 36, §iÒu 38,
§iÒu 47, §iÒu 48 nh÷ng ngêi cã nghÜa vô nu«i dìng nhau bao gåm: Cha mÑ vµ
con, anh chÞ em víi nhau, «ng bµ vµ ch¸u. Bªn c¹nh ®ã, §iÒu 50 cña LuËt còng
quy ®Þnh: NghÜa vô cÊp dìng còng ®îc thùc hiÖn gi÷a cha mÑ vµ con, gi÷a
anh chÞ em víi nhau, gi÷a «ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i víi ch¸u, gi÷a vî vµ chång.
Hoµn
-6-
MÆt kh¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh hai nghÜa vô nµy còng cã nÐt t¬ng ®ång nh:
Mét hoÆc nhiÒu ngêi trong sè nh÷ng ngêi cã quan hÖ gia ®×nh víi nhau nhng
kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Ó tù nu«i m×nh vµ nh÷ng ngêi kh¸c cã kh¶ n¨ng ®Ó nu«i
dìng hoÆc cÊp dìng. Do vËy, ®Ó ph©n biÖt hai nghÜa vô nµy ph¶i dùa vµo
yÕu tè kh«ng gian gi÷a chñ thÓ cña quan hÖ cÊp dìng vµ quan hÖ nu«i dìng.
LuËt HN&G§ quy ®Þnh khi ngêi cã quan hÖ nu«i dìng kh«ng cïng chung sèng
víi nhau th× gi÷a hä ph¸t sinh nghÜa vô cÊp dìng. §©y chÝnh lµ ®iÓm mÊu
chèt cã thÓ ph©n biÖt nghÜa vô cÊp dìng vµ nghÜa vô nu«i dìng.
NÕu trong quan hÖ nu«i dìng, ngêi ®îc nu«i dìng vµ ngêi cã nghÜa vô
nu«i dìng sèng chung víi nhau th× ngîc l¹i trong quan hÖ cÊp dìng ngêi ®îc cÊp
dìng vµ ngêi ph¶i cÊp dìng kh«ng cïng sèng chung víi nhau. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ
cÇn hiÓu thÕ nµo lµ “ sèng chung ” vµ thÕ nµo lµ “kh«ng sèng chung”. HiÖn
nay cã ba quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ “ sèng chung ”.
Quan ®iÓm thø nhÊt: Nh÷ng ngêi sèng chung lµ nh÷ng ngêi cã cïng n¬i ®¨ng
kÝ hé khÈu thêng tró.
Quan ®iÓm thø hai: ChØ coi lµ sèng chung khi hä cïng sinh sèng thêng xuyªn
díi mét m¸i nhµ vµ kh«ng phô thuéc vµo n¬i ®¨ng kÝ hé khÈu thêng tró.
Quan ®iÓm ba: ViÖc x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ nh÷ng ngêi sèng chung víi nhau
kh«ng phô thuéc vµo n¬i ®¨ng kÝ hé khÈu thêng tró hoÆc t¹m tró mµ c¨n cø
vµo nguån tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu vËt chÊt h»ng ngµy cña hä. Do ®ã
nh÷ng ngêi ®îc coi lµ sèng chung khi hä cã cïng quü tiªu dïng.
Tõ nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ “ sèng chung ”, cã thÓ thÊy r»ng
quan ®iÓm thø ba ®Çy ®ñ h¬n v× trong thùc tÕ cã nh÷ng ngêi cã cïng n¬i
®¨ng kÝ hé khÈu thêng tró nhng l¹i kh«ng cïng ¨n chung ë chung. VÝ dô: Cha
mÑ cho con ¨n riªng trong khi hä vÉn cïng ë chung mét nhµ víi nhau. Bªn c¹nh
®ã, còng cã trêng hîp nh÷ng ngêi cã n¬i ®¨ng kÝ hé khÈu kh¸c nhau l¹i “ ¨n
chung, ë chung ” víi nhau. VÝ dô: Anh A vµ chÞ B lµ vî chång. Hai anh chÞ cã
n¬i ®¨ng kÝ hé khÈu kh¸c nhau nhng sèng chung víi nhau ë Hµ Néi.

Hoµn
-7-
Nh vËy, theo quan ®iÓm thø ba th× nh÷ng ngêi “ kh«ng cïng chung
sèng” lµ nh÷ng ngêi kh«ng cã quü tiªu dïng chung. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi
xem xÐt mét quan hÖ cã ph¶i lµ quan hÖ cÊp dìng hay quan hÖ nu«i dìng cÇn
x¸c ®Þnh gi÷a çc chñ thÓ nµy cã quü tiªu dïng chung hay kh«ng? Khi hä kh«ng
cã quü tiªu dïng chung th× quan hÖ gi÷a hä lµ quan hÖ cÊp dìng. Tuy nhiªn,
còng cã nh÷ng trêng hîp dï sèng chung mét nhµ, dï cã quü tiªu dïng chung nhng
ngêi cã nghÜa vô nu«i dìng l¹i kh«ng quan t©m ®Õn ngêi ®îc nu«i dìng. VÝ
dô: Vî hoÆc chång ë xa kh«ng ®ãng gãp thu nhËp vµo khèi tµi s¶n chung ®Ó
®¶m b¶o nu«i con. Lóc nµy nghÜa vô nu«i dìng ®îc chuyÓn thµnh nghÜa vô
cÊp dìng. §iÒu 50 kho¶n 2 LuËt HN&G§ n¨m 2000 quy ®Þnh “ Trong trêng hîp
ngêi cã nghÜa vô nu«i dìng mµ trèn tr¸nh nghÜa vô ®ã th× buéc ph¶i thùc hiÖn
nghÜa vô cÊp dìng theo quy ®Þnh cña LuËt nµy”.
Tõ sù ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy r»ng ranh giíi ®Ó x¸c ®Þnh ®©u lµ
nghÜa vô cÊp dìng ®©u lµ nghÜa vô nu«i dìng thËt khã. Tuy vËy, kh«ng ph¶i
v× khã mµ chóng ta cã thÓ ®¸nh ®ång cÊp dìng vµ nu«i dìng. CÇn ph¶i x¸c
®Þnh khi nµo th× nghÜa vô cÊp dìng ph¸t sinh, khi nµo th× nghÜa vô nu«i d-
ìng ph¸t sinh ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho çc chñ thÓ trong quan hÖ ®ã. §Æc
biÖt lµ nh÷ng chñ thÓ cha thµnh niªn, hoÆc ®· thµnh niªn nhng kh«ng cã kh¶
n¨ng lao ®éng, kh«ng cã tµi s¶n nu«i m×nh.
1.2. §Æc ®iÓm cña quan hÖ cÊp dìng
Qua sù ph©n tÝch kh¸i niÖm vµ sù kh¸c biÖt gi÷a nghÜa vô nu«i dìng
vµ nghÜa vô cÊp dìng cã thÓ thÊy cÊp dìng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau:
* Quan hÖ cÊp dìng lµ quan hÖ tµi s¶n g¾n víi nh©n th©n cña mçi bªn
trong quan hÖ cÊp dìng. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç: Ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng
ph¶i chu cÊp mét sè tiÒn hoÆc tµi s¶n nhÊt ®Þnh nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu
cÇu thiÕt yÕu cho ngêi ®îc cÊp dìng. V× vËy, “ nghÜa vô cÊp dìng kh«ng thÓ
thay thÕ b»ng nghÜa vô kh¸c vµ kh«ng thÓ chuyÓn giao cho ngêi kh¸c”
(Kho¶n 1 §iÒu 50 LuËt HN&G§). NghÜa vô cÊp dìng ph¶i do chÝnh ngêi cã

Hoµn
-8-
nghÜa vô thùc hiÖn mµ kh«ng ph¶i lµ bÊt cø ai kh¸c vµ viÖc thùc hiÖn nghÜa
vô cÊp dìng còng ph¶i ®îc thùc hiÖn cho ngêi cã quyÒn ®îc cÊp dìng.
* Quan hÖ cÊp dìng chØ ph¸t sinh gi÷a çc thµnh viªn trong gia ®×nh
trªn c¬ së h«n nh©n, huyÕt thèng, hoÆc nu«i dìng. §iÒu 50 LuËt HN&G§ n¨m
2000 quy ®Þnh “ NghÜa vô cÊp dìng ®îc thùc hiÖn gi÷a cha, mÑ vµ con, gi÷a
anh chÞ em víi nhau, gi÷a «ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i vµ ch¸u, gi÷a vî chång theo
quy ®Þnh cña LuËt nµy”. Nh vËy, LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· x¸c ®Þnh râ
ph¹m vi chñ thÓ cña quan hÖ cÊp dìng ®ã lµ cÊp dìng gi÷a cha mÑ vµ con,
gi÷a anh chÞ em víi nhau, gi÷a «ng bµ vµ ch¸u. Ngoµi ph¹m vi nh÷ng chñ thÓ
trªn, nh÷ng chñ thÓ kh¸c nh: Chó, b¸c, c«, d× vµ ch¸u sÏ kh«ng ph¸t sinh nghÜa
vô cÊp dìng mÆc dï hä lµ nh÷ng ngêi thõa kÕ ë hµng thø ba cña nhau theo
ph¸p luËt. Quan hÖ cÊp dìng gi÷a chó, b¸c, c«, d× víi ch¸u (nÕu cã) thêng do
quy ph¹m ®¹o ®øc ®iÒu chØnh, v× dï sao gi÷a hä còng tån t¹i mèi quan hÖ vÒ
mÆt t×nh c¶m.
ChÝnh tõ ®Æc ®iÓm nµy mµ quan hÖ cÊp dìng thêng h×nh thµnh mét
çch tù nhiªn trªn c¬ së ®¹o ®øc vµ quan hÖ ruét thÞt gi÷a con ngêi víi nhau
theo phong tôc tËp qu¸n. Sau ®ã quan hÖ cÊp dìng míi ®îc ®iÓu chØnh bëi
quy ph¹m ph¸p luËt vµ trë thµnh quan hÖ ph¸p luËt.
* Quan hÖ cÊp dìng lµ quan hÖ tµi s¶n song kh«ng mang tÝnh ®Òn bï
ngang gi¸. Do yÕu tè t×nh c¶m g¾n bã gi÷a çc chñ thÓ, nªn nghÜa vô cÊp dìng
®îc thùc hiÖn mét çch tù nguyÖn, kh«ng tÝnh to¸n ®Õn gi¸ trÞ tµi s¶n ®· cÊp
dìng, kh«ng ®ßi hái ngêi cÊp dìng sÏ ph¶i hoµn l¹i mét sè tiÒn t¬ng øng. MÆt
kh¸c, kh«ng ph¶i lóc nµo nghÜa vô cÊp dìng còng ®Æt ra, chØ trong trêng hîp
nhÊt ®Þnh vµ víi ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nghÜa vô cÊp dìng míi ph¸t sinh. V×
vËy, quan hÖ cÊp dìng kh«ng mang tÝnh ®Òn bï t¬ng ®¬ng, kh«ng cã tÝnh
tuyÖt ®èi vµ kh«ng diÔn ra ®ång thêi. VÝ dô: cha mÑ ph¶i cÊp dìng cho con
khi con cha thµnh niªn nhng con chØ ph¶i cÊp dìng cho cha mÑ khi con ®·
thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng.

Hoµn
-9-
* NghÜa vô cÊp dìng võa mang tÝnh ®¹o lý, võa mang tÝnh ph¸p lý ®îc
®¶m b¶o thùc hiÖn b»ng l¬ng t©m, ®¹o ®øc, d luËn x· héi vµ c¶ çc biÖp ph¸p
cìng chÕ thi hµnh. Bëi lÏ nghÜa vô cÊp dìng chØ ph¸t sinh gi÷a çc thµnh viªn
trong gia ®×nh trªn c¬ së h«n nh©n huyÕt thèng hoÆc nu«i dìng (gi÷a cha mÑ
vµ con; gi÷a anh chÞ em víi nhau; gi÷a «ng bµ víi çc ch¸u; gi÷a vî chång…).
Gi÷a çc thµnh viªn trong gia ®×nh lu«n cã mèi quan hÖ t×nh c¶m kh¨ng khÝt,
khã t¸ch rêi. Khi çc thµnh viªn trong gia ®×nh kh«ng thÓ trùc tiÕp quan t©m,
ch¨m sãc nhau, th× hä thùc hiÖn nghÜa vô nµy th«ng qua viÖc cÊp dìng. ViÖc
thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng thêng xuÊt ph¸t tõ l¬ng t©m, ®¹o ®øc vµ d luËt
x· héi. Khi ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm cÊp dìng cña
m×nh lóc nµy biÖn ph¸p cìng chÕ míi ®Æt ra. §ång thêi, ®Ó n©ng cao ý thøc,
tr¸ch nhiÖm cña çc chñ thÓ trong quan hÖ cÊp dìng LuËt HN&G§ n¨m 1959,
LuËt HN&G§ n¨m 1986 vµ LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· quy ®Þnh vÊn ®Ò
cÊp dìng nh mét chÕ ®Þnh quan träng cÇn thiÕt ®Ó ®iÓu chØnh quan hÖ
h«n nh©n vµ gia ®×nh.
* NghÜa vô cÊp dìng chØ ph¸t sinh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
Khi ®iÒu kiÖn ®ã xuÊt hiÖn th× ngêi cã nghÜa vô ph¶i cÊp dìng míi ph¶i thùc
hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng cña m×nh ®èi víi ngêi ®îc cÊp dìng. Tøc lµ khi
kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®ã th× ngêi cÊp dìng kh«ng ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cÊp
dìng. VÝ dô: Trong trêng hîp cha, mÑ li h«n, th«ng thêng hä ph¶i thùc hiÖn
nghÜa vô cÊp dìng cho con cha thµnh niªn, nhng nÕu cha mÑ kh«ng cã kh¶
n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n nu«i m×nh, cha mÑ kh«ng ph¶i cÊp dìng
cho con n÷a.
1.3. §iÒu kiÖn ph¸t sinh nghÜa vô cÊp dìng.
NghÜa vô cÊp dìng kh«ng ph¶i lóc nµo còng ph¸t sinh mµ nã chØ ph¸t
sinh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, chØ khi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã x¶y ra
th× nghÜa vô ®ã míi ph¸t sinh. VËy nghÜa vô cÊp dìng sÏ ph¸t sinh trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:
* Ngêi ®îc cÊp dìng vµ ngêi cÊp dìng kh«ng sèng chung víi nhau.
Hoµn
- 10 -
Khi ngêi cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp dìng sèng chung víi nhau th× ngêi cÊp
dìng ®· trùc tiÕp thùc hiÖn hµnh vi ch¨m sãc, nu«i dìng ngêi ®îc nu«i dìng
b»ng tµi s¶n cña m×nh, do ®ã viÖc cÊp dìng kh«ng ®Æt ra. NghÜa vô cÊp d-
ìng chØ ph¸t sinh khi ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng v× hoµn c¶nh kh«ng thÓ trùc
tiÕp ch¨m sãc, nu«i dìng ngêi kia, do ®ã hä ph¶i chu cÊp mét kho¶ng tiÒn
hoÆc tµi s¶n nhÊt ®Þnh (nh l¬ng thùc, thùc phÈm, quÇn ¸o, thuèc men…) ®Ó
®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi cÇn cÊp dìng, ®¶m b¶o sù sèng cßn cña
hä. VÝ dô: tríc khi li h«n, c¶ vî vµ chång ®Òu cã thÓ hµng ngµy ch¨m sãc con
cña m×nh, nhng khi hä li h«n, ngêi con khi ®ã chØ cã thÓ ë víi bè hoÆc mÑ
vµ nh vËy ngêi cßn l¹i kh«ng thÓ quan t©m ch¨m sãc con nh tríc hä chØ cã thÓ
thÓ hiÖn sù quan t©m ®ã b»ng çch cÊp dìng cho con.
Nh ®· ph©n tÝch “ kh«ng sèng chung” trong quan hÖ cÊp dìng lµ nh÷ng
thµnh viªn trong gia ®×nh kh«ng cßn quü tiªu dïng chung, v× vËy mµ hä kh«ng
cã thÓ trùc tiÕp ch¨m sãc, gióp ®ì nhau cho nªn vÊn ®Ò cÊp dìng ®îc ®Æt ra
nh»m ®¶m b¶o nhu cÇu sèng tèi thiÓu cho nhau. Nhng cã trêng hîp tuy cã quü
chung nhng nghÜa vô cÊp dìng vÉn ®îc ®Æt ra ®ã lµ khi ngêi cã nghÜa vô
nu«i dìng trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm nu«i dìng ®èi víi ngêi ®îc nu«i dìng. §©y cã
thÓ ®îc coi lµ trêng hîp ngo¹i lÖ cña nghÜa vô cÊp dìng. LuËt HN&G§ n¨m
2000 (Kho¶n 2 §iÒu 50) quy ®Þnh: “Trong trêng hîp ngêi cã nghÜa vô mµ trèn
tr¸nh tr¸ch nghÜa vô ®ã th× buéc ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng theo quy
®Þnh cña luËt nµy”. VÝ dô: Con çi sèng chung víi cha mÑ giµ, nhng l¹i kh«ng
quan t©m, ch¨m sãc cuéc sèng cña cha mÑ …
* Gi÷a ngêi cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp dìng cã quan hÖ h«n nh©n, huyÕt
thèng, hoÆc nu«i dìng.
- Quan hÖ h«n nh©n lµ quan hÖ vî chång sau khi kÕt h«n. Sù kiÖn kÕt
h«n ®· lµm ph¸t sinh quan hÖ ph¸p luËt gi÷a vî chång. Néi dung quan hÖ ph¸p
luËt gi÷a vî chång bao gåm çc nghÜa vô vµ quyÒn vÒ nh©n th©n vµ çc
nghÜa vô vÒ tµi s¶n. Thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô ®ã nh»m ®¶m b¶o tho¶
m·n nh÷ng nhu cÇu t×nh c¶m vµ vËt chÊt trong ®êi sèng vî chång, ®¶m b¶o lîi
Hoµn
- 11 -
Ých chung cña gia ®×nh vµ x· héi. Khi quan hÖ h«n nh©n chÊm døt (vî chång
li h«n) vÒ nguyªn t¾c çc quyÒn vµ nghÜa vô nh©n th©n gi÷a vî chång sÏ
chÊm døt hoµn toµn dï vî chång cã tho¶ thuËn hay kh«ng tho¶ thuËn ®îc th×
Toµ ¸n còng sÏ quyÕt ®Þnh nhng quyÒn vµ nghÜa vô vÒ tµi s¶n trong ®ã cã
quyÒn vµ nghÜa vô cÊp dìng kh«ng h¼n ®· chÊm døt. QuyÒn vµ nghÜa vô
cÊp dìng gi÷a vî vµ chång lµ kÕt qu¶ cña quan hÖ h«n nh©n hîp ph¸p (H«n
nh©n ®ã ph¶i tu©n thñ çc ®iÒu kiÖn vÒ kÕt h«n vµ cÊm kÕt h«n, cã ®¨ng
kÝ kÕt h«n) vµ quan hÖ cÊp dìng gi÷a vî vµ chång ph¸t sinh kÓ tõ thêi ®iÓm
kÕt h«n. Khi li h«n, mét bªn vî hoÆc chång sÏ ®îc cÊp dìng “ nÕu bªn khã kh¨n
tóng thiÕu cã yªu cÇu cÊp dìng mµ cã lý do chÝnh ®¸ng th× bªn kia cã nghÜa
vô cÊp dìng theo kh¶ n¨ng cña m×nh” (§iÒu 60 LuËt HN&G§ n¨m 2000)
- Quan hÖ huyÕt thèng lµ quan hÖ dùa trªn sù kiÖn sinh ®Î cña ngêi phô
n÷ vµ tõ sù kiÖn ®ã ph¸t sinh quan hÖ ph¸p luËt gi÷a cha mÑ vµ con. Cã
chung huyÕt thèng tøc lµ gi÷a hä cã mèi quan hÖ vÒ mÆt sinh häc. Cha mÑ lµ
ngêi sinh ra çc con, do vËy hä ph¶i cã nghÜa vô nu«i dìng, ch¨m sãc ngêi çc
con trë thµnh c«ng d©n tèt, vµ nh÷ng ngêi con còng cã nghÜa vô ch¨m sãc cha
mÑ, ®Æc biÖt lµ khi cha mÑ èm ®au bÖnh tËt…§iÒu ®ã b¾t nguån tõ mèi
quan hÖ t×nh c¶m tån t¹i l©u bÒn gi÷a hä. Ngêi xa cã c©u “ Mét con ngùa ®au,
c¶ tµu bá cá” vµ “Mét giät m¸u ®µo h¬n ao níc l·” huèng chi gi÷a hä l¹i cã
mèi quan hÖ m¸u mñ ruét thÞt.
- Quan hÖ nu«i dìng lµ quan hÖ do sù kiÖn nu«i con nu«i vµ quan hÖ
h«n nh©n ®em l¹i. Nu«i con nu«i lµ viÖc mét ngêi nhËn nu«i mét ®øa trÎ( trõ
trêng hîp ®Æc biÖt cã thÓ ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i lµ ngêi ®· thµnh niªn)
kh«ng do hä sinh ra nh»m x¸c lËp quan hÖ cha, mÑ vµ çc con gi÷a ngêi nhËn
nu«i vµ ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i, ®¶m b¶o cho ngêi ®îc nhËn nu«i ®îc
tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng phï hîp víi ®¹o ®øc x· héi.
* §iÒu kiÖn vÒ ngêi ®îc cÊp dìng lµ ngêi cha thµnh niªn (ngêi díi mêi
t¸m tuæi) ngêi ®· thµnh niªn nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi
s¶n ®Ó tù nu«i m×nh, lµ ngêi tóng thiÕu khã kh¨n. Kh«ng cã kh¶ n¨ng lao
Hoµn
- 12 -
®éng cã thÓ lµ do giµ yÕu, mÊt søc lao ®éng, bÞ tµn tËt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi
d©n sù. ...“ kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng” ph¶i g¾n liÒn víi “ kh«ng cã tµi s¶n
®Ó tù nu«i m×nh”. VÊn ®Ò quan träng lµ khi nµo mét ngêi ®îc x¸c ®Þnh lµ “
kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh” ®Ó cã thÓ ®îc ngêi kh¸c cÊp dìng. VÊn
®Ò nµy LuËt HN&G§ n¨m 2000 kh«ng quy ®Þnh râ do vËy cÇn cã sù quy
®Þnh cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt trong thùc tiÔn xÐt xö. ViÖc cÊp
dìng nh»m cung cÊp nh÷ng thø cÇn thiÕt nh tiÒn b¹c, tµi s¶n ®Ó ®¸p øng nhu
cÇu sèng thiÕt yÕu cña ngêi ®îc cÊp dìng, nªn nã chØ n¶y sinh khi ngêi ®îc
cÊp dìng kh«ng cã kh¶ n¨ng vÒ kinh tÕ, kh«ng tù lo cho cuéc sèng b×nh thêng
cña m×nh. CÊp dìng nh»m ®¶m b¶o cuéc sèng víi møc tèi thiÓu cña ngêi ®îc
cÊp dìng.
* §iÒu kiÖn vÒ ngêi ®îc cÊp dìng lµ ngêi cã kh¶ n¨ng cÊp dìng. NghÞ
®Þnh sè 70/2001/N§ - CP ngµy 30/10/2001 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt
thi hµnh LuËt HN&G§ n¨m 2000 (Sau ®©y gäi lµ NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ -
CP) quy ®Þnh: “ Ngêi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng lµ
ngêi cã thu nhËp thêng xuyªn hoÆc tuy kh«ng cã thu nhËp thêng xuyªn nhng
cßn tµi s¶n sau khi ®· trõ ®i chi phÝ th«ng thêng cÇn thiÕt cho cuéc sèng cña
ngêi ®ã” (§iÒu 16). Nh vËy, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ngêi cã nghÜa vô
cÊp dìng cÊp dìng cã thÓ dùa vµo hai yÕu tè: Thu nhËp thêng xuyªn vµ tµi s¶n
hiÖn cã hoÆc mét ngêi tuy kh«ng cã thu nhËp thêng xuyªn nhng l¹i cßn tµi s¶n
sau khi ®· trõ ®i chi phi cÇn thiÕt cho b¶n th©n th× còng ®îc coi lµ cã kh¶
n¨ng ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng. Theo §iÒu 56 vµ §iÒu 92 LuËt
HN&G§ n¨m 2000 th× khi li h«n cha mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã nghÜa vô
cÊp dìng cho con vµ theo NghÞ quyÕt cña Héi ®ång thÈm ph¸n Tßa ¸n nh©n
d©n tèi cao sè 02/2000/NQ - H§TP ngµy23/01/2000 híng dÉn ¸p dông mét sè
quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 (Sau ®©y gäi lµ NghÞ
quyÕt sè 02/2000/NQ – H§TP) quy ®Þnh: “§©y lµ nghÜa vô cña cha mÑ do
®ã kh«ng ph©n biÖt ngêi trùc tiÕp nu«i con cã kh¶ n¨ng kinh tÕ hay kh«ng,
ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con vÉn ph¶i cã nghÜa vô cÊp dìng cho con. Trong
Hoµn
- 13 -
trêng hîp ngêi trùc tiÕp nu«i con kh«ng yªu cÇu ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con
cÊp dìng v× lÝ do nµo ®ã th× Tßa ¸n cÇn gi¶i thÝch cho hä hiÓu r»ng viÖc
yªu cÇu cÊp dìng nu«i con lµ quyÒn lîi cña con, nh»m b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých
hîp ph¸p cña con. NÕu xÐt thÊy viÖc hä kh«ng yªu cÇu cÊp dìng lµ tù nguyÖn,
hä cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn nu«i con th× Toµ ¸n kh«ng buéc bªn kia
ph¶i cÊp dìng nu«i con”. (Môc 11)
Theo nh quy ®Þnh trªn th× ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con ph¶i cã nghÜa vô cÊp
dìng nu«i con. §©y lµ nghÜa vô cña bËc lµm cha mÑ, dï hä kh«ng thÓ tiÕp tôc
cuéc sèng vî chång nhng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ mèi quan hÖ gi÷a hä víi con çi
bÞ c¾t ®øt. Hä vÉn ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm “ nu«i dìng” díi d¹ng “ cÊp d-
ìng” nh»m ®¶m b¶o cho con çi hä ®îc bï ®¾p sù hôt hÉng vÒ mÆt tinh thÇn
vµ ®¶m b¶o cuéc sèng tèi thiÓu cña con hä. Tuy nhiªn, trong trêng hîp con cã
quyÒn ®îc cha mÑ cÊp dìng nhng cha mÑ l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn
nghÜa vô ®ã th× cha, mÑ còng kh«ng ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô (ch¼ng h¹n nh
trêng hîp cha, mÑ bÞ tµn tËt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, mÊt kh¶ n¨ng lao
®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n).Trong trêng hîp nµy cha, mÑ, ngêi kh«ng trùc tiÕp
nu«i con cã thÓ xin t¹m ho·n nghÜa vô cÊp dìng cho ®Õn khi hä cã kh¶ n¨ng
cÊp dìng. Nhng LuËt HN&G§ n¨m 2000 còng nh çc v¨n b¶n híng dÉn kh«ng
nãi cô thÓ thêi gian t¹m ho·n ®Õn khi nµo kÕt thóc nh vËy th× quyÒn lîi cña
con çi trong trêng hîp nµy còng sÏ kh«ng ®îc b¶o ®¶m.
§iÒu 60 cña LuËt HN&G§ n¨m 2000 quy ®Þnh “ Khi li h«n, nÕu mét bªn
khã kh¨n, tóng thiÕu cã yªu cÇu cÊp dìng mµ cã lÝ do chÝnh ®¸ng th× bªn kia
cã nghÜa vô cÊp theo kh¶ n¨ng cña m×nh”. Nh vËy cßn ph¶i c¨n cø vµo kh¶
n¨ng thùc tÕ cña ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, cã thÓ nhËn thÊy r»ng chØ khi nµo çc ®iÒu
kiÖn trªn x¶y ra ®ång thêi th× lóc ®ã nghÜa vô cÊp dìng míi ph¸t sinh. Khi
thiÕu mét trong çc ®iÒu kiÖn trªn th× ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng kh«ng ph¶i
thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng vµ ngêi cã quyÒn hëng cÊp dìng còng kh«ng
®îc hëng.
Hoµn
- 14 -
1.4. ChÕ ®Þnh cÊp dìng trong ph¸p luËt ViÖt Nam tõ Çch m¹ng
th¸ng t¸m ®Õn nay
ChÕ ®Þnh vÒ cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n tõ Çch m¹ng th¸ng T¸m
n¨m 1945 ®Õn nay ®îc chia lµm 3 giai ®o¹n t¬ng øng víi sù ph¸t triÓn cña
LuËt HN&G§ tõ Çch m¹ng th¸ng T¸m ®Õn nay.
*Tõ 1945 ®Õn 1954
N¨m 1946, HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hoµ ra
®êi ®· ®¸nh dÊu bíc ngoÆt lín trong lÞch sö lËp ph¸p cña níc ta. HiÕn ph¸p ®·
ghi nhËn b×nh ®¼ng nam n÷ vÒ mäi mÆt. §ã lµ c¬ së ph¸p lý v« cïng quan
träng ®Ó x©y dùng chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh míi d©n chñ vµ tiÕn bé.
N¨m 1950, Nhµ níc ta ®· ban hµnh hai s¾c lÖnh ®Çu tiªn vÒ h«n nh©n vµ gia
®×nh. §ã lµ s¾c lÖnh sè 97/SL vµ s¾c lÖnh sè 159/SL.
S¾c lÖnh sè 97/SL ngµy 22/5/1950 cã 15 ®iÒu, trong ®ã cã 8 ®iÒu quy
®Þnh vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh, ë s¾c lÖnh nµy kh«ng nh¾c ®Õn nghÜa vô
cÊp dìng khi vî chång li h«n nhng theo nh÷ng quy ®Þnh ë S¾c lÖnh sè 90/SL
ngµy 10/10/1945 cña Chñ tÞch níc th× nghÜa vô cÊp dìng gi÷a vî chång khi li
h«n sÏ ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh Bé d©n luËt cò tøc lµ ¸p dông Bé luËt
trong thêi k× Ph¸p thuéc. Trong s¾c lÖnh nµy ®· b¶o vÖ quyÒn lîi cña “con
hoang v« thõa nhËn” hä ®îc kiÖn ®Ó truy t×m cha, mÑ cho m×nh (§iÒu 9).
S¾c lÖnh 159/SL ngµy 17/11/1950 quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò li h«n. Trong
s¾c lÖnh nµy cã b¶o vÖ quyÒn lîi cña con cha thµnh niªn khi cha mÑ li h«n.
§iÒu 6 quy ®Þnh “Toµ ¸n sÏ c¨n cø vµo quyÒn lîi cña çc con cha thµnh niªn
®Ó Ên ®Þnh viÖc tr«ng nom, nu«i nÊng vµ d¹y dç chóng. Hai vî chång ®· li
h«n cïng ph¶i chÞu phÝ tæn nu«i d¹y con, mçi ngêi tuú theo kh¶ n¨ng cña
m×nh”.
Nh vËy, c¶ hai s¾c lÖnh nµy ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ xo¸ bá chÕ ®é h«n
nh©n vµ gia ®×nh phong kiÕn l¹c hËu. Hai s¾c lÖnh ®Òu ®a ra nh÷ng quy
®Þnh b¶o vÖ quyÒn lîi cña çc con, quyÒn lîi cña ngêi vî khi li h«n vµ còng ®·

Hoµn
- 15 -
quy ®Þnh gi¸n tiÕp vÊn ®Ò cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n, cÊp dìng cho
con khi cha, mÑ li h«n.
* Tõ n¨m 1954 - 1975.
Cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p th¾ng lîi (1954) tuy nhiªn ®Êt n-
íc vÉn t¹m thêi chia lµm hai miÒn víi hai chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau. T×nh
h×nh chÝnh trÞ ®Æt sù nghiÖp Çch m¹ng trong giai ®o¹n nµy thµnh hai
nhiÖm vô chiÕn lîc: MiÒn B¾c ®îc gi¶i phãng bíc vµo thêi k× qu¸ ®é x©y
dùng Chñ NghÜa X· Héi, MiÒn Nam tiÕp tôc cuéc Çch m¹ng d©n téc,d©n
chñ, ®Êu tranh thèng nhÊt níc nhµ.
MiÒn B¾c: Trong giai ®o¹n nµy S¾c lÖnh 97/SL vµ s¾c lÖnh 159/SL
®· hoµn thµnh vai trß lÞch sö gãp phÇn vµo viÖc xo¸ bá chÕ ®é h«n nh©n vµ
gia ®×nh phong kiÕn nhng kh«ng ®¸p øng ®îc t×nh h×nh ph¸t triÓn çch m¹ng.
HiÕn ph¸p 1959 cña níc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hoµ ®iÒu 24 ®· ghi nhËn
quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷ vÒ mäi mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ - x· héi vµ
gi¸o dôc lµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc x©y dùng chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh
míi X· Héi Chñ NghÜa ë níc ta.
Dù luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh ®· ®îc Quèc Héi kho¸ I, kú häp thø 11 chÝnh
thøc th«ng qua ngµy 29/12/1959 vµ ®îc Chñ tÞch níc ký s¾c lÖnh c«ng bè
ngµy 13/1/1960 theo s¾c lÖnh sè 02/SL. LuËt HN&G§ n¨m 1959 t¹i çc §iÒu
30, §iÒu 31, §iÒu32 vµ §iÒu 33 ®· quy ®Þnh vÒ quan hÖ cÊp dìng. Theo
§iÒu 30 quy ®Þnh: “Khi li h«n nÕu mét bªn tóng thiÕu yªu cÇu cÊp dìng, th×
bªn kia cÊp dìng theo kh¶ n¨ng cña m×nh. Kho¶n cÊp dìng vµ thêi gian cÊp d-
ìng hai bªn tho¶ thuËn; trêng hîp hai bªn kh«ng tho¶ thuËn víi nhau ®îc th× Toµ
¸n nh©n d©n sÏ quyÕt ®Þnh. Khi ngêi ®îc cÊp dìng lÊy vî, lÊy chång th× sÏ
kh«ng ®îc cÊp dìng n÷a”. §iÒu 31: “Vî chång ®· ly h«n vÉn cã mäi nghÜa vô
vµ quyÒn lîi ®èi víi con chung”
§iÒu 32: “Khi li h«n, viÖc giao con cho ai tr«ng nom, nu«i nÊng vµ gi¸o
dôc con çi cha thµnh niªn, ph¶i c¨n cø vµo quyÒn lîi mäi mÆt cña con çi. VÒ

Hoµn
- 16 -
nguyªn t¾c, con cßn bó ph¶i do mÑ cã phô tr¸ch. Ngêi kh«ng gi÷ con vÉn cã
quyÒn th¨m nom, ch¨m sãc.
Vî chång ®· ly h«n ph¶i cïng chÞu phÝ tæn vÒ viÖc nu«i nÊng vµ gi¸o
dôc con çi, mçi ngêi tuú theo kh¶ n¨ng cña m×nh…”
Nh vËy LuËt HN&G§ n¨m 1959 ®· cã çc quy ®Þnh cô thÓ h¬n so víi
s¾c lÖnh sè 97/SL vµ s¾c lÖnh 159/SL vÒ cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n.
Khi vî chång li h«n, nÕu mét bªn gÆp khã kh¨n th× cã thÓ yªu cÇu bªn kia cÊp
dìng cho m×nh mét kho¶n tiÒn. C¶ vî hoÆc chång cã thÓ ®a ra yªu cÇu cÊp d-
ìng nÕu hä ®¸p øng çc ®iÒu kiÖn mµ luËt ®a ra. §ång thêi, LuËt HN&G§
n¨m 1959 ®· b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi con khi cha mÑ li h«n. ViÖc cÊp dìng
cho con, vµ con ®îc ai ch¨m sãc nu«i dìng ph¶i c¨n cø vµo quyÒn lîi cña con
çi. Vî chång khi li h«n kh«ng cã nghÜa lµ rò bá tr¸ch nhiÖm víi ngêi con mµ
m×nh sinh ra.
Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc quy ®Þnh nµy ®· cã nhiÒu bÊt
cËp kh«ng ph¸t huy ®îc hiÖu lùc thùc tÕ, kh«ng ®¶m b¶o viÖc gi¶i quyÕt çc
vô viÖc ph¸t sinh nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña çc bªn, v× néi dung mang tÝnh
nguyªn t¾c, qu¸ chung chung, cha thèng nhÊt vµ ®ång bé.
* Tõ n¨m 1975 ®Õn nay
Víi th¾ng lîi hoµn toµn cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc
(30/4/1975), c¶ níc thèng nhÊt. Níc Céng Hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam ra
®êi.
Ngµy 25/3/1977, Héi ®ång ChÝnh phñ ®· ra NghÞ quyÕt 76/CP, quyÕt
®Þnh vÒ viÖc thùc hiÖn thèng nhÊt trong ph¹m vi c¶ níc, trong ®ã cã ®¹o luËt
sè 13 vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh ( LuËt HN&G§ n¨m 1959).
Ngµy 18/12/1980, HiÕn ph¸p thø ba cña níc ta ra ®êi, HiÕn ph¸p 1980
®· quy ®Þnh vÒ çc nguyªn t¾c cña chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh. T×nh
h×nh kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi ngµy cµng thay ®æi. ViÖc ¸p dông luËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 1959, cã mét sè ®iÒu kh«ng phï hîp, trong ®ã cã c¶
vÊn ®Ò cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n. V× vËy viÖc ban hµnh LuËt
Hoµn
- 17 -
HN&G§ míi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Dù th¶o luËt ®· ®îc Quèc héi kho¸ VII
k× häp thø 12 th«ng qua ngµy 29/12/1986 vµ ®îc héi ®ång nhµ níc c«ng bè
ngµy 3/1/1987 LuËt HN&G§ n¨m 1986 cã hiÖu lùc. LuËt HN&G§ n¨m 1986 ra
®êi trªn c¬ së kÕ thõa vµ ph¸t triÓn LuËt HN&G§ n¨m 1959, trong ®ã çc quy
®Þnh vÒ cÊp dìng ®· ®îc söa ®æi, bæ sung phï hîp víi yªu cÇu thùc tiÔn ®Æt
ra. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña çc bªn trong quan hÖ cÊp dìng, ®ång thêi ®¶m
b¶o hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña çc quy ®Þnh vÒ cÊp dìng trªn thùc tÕ, t¹i çc §iÒu
19, §iÒu 20, §iÒu 21, §iÒu 27, §iÒu 43, §iÒu 44 vµ §iÒu 45 ®· thÓ hiÖn râ
nÐt sù kh¸c biÖt nµy. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 43: “Khi li h«n nÕu mét bªn tóng
thiÕu yªu cÇu cÊp dìng, th× bªn kia cÊp dìng tuú theo kh¶ n¨ng cña m×nh.
Kho¶n cÊp dìng vµ thêi gian cÊp dìng do hai bªn tho¶ thuËn. NÕu hai bªn
kh«ng tho¶ thuËn ®îc víi nhau th× do Toµ ¸n nh©n d©n quyÕt ®Þnh. Khi hoµn
c¶nh thay ®æi, ngêi ®îc cÊp dìng hoÆc ngêi ph¶i cÊp dìng cã thÓ yªu cÇu thay
®æi møc hoÆc thêi gian cÊp dìng. NÕu ngêi ®îc cÊp dìng kÕt h«n víi ngêi
kh¸c th× kh«ng ®îc cÊp dìng n÷a”.
Trong suèt thêi gian 14 n¨m thi hµnh çc quy ®Þnh nµy, LuËt HN&G§
n¨m 1986 còng ®· béc lé nh÷ng h¹n chÕ, víng m¾c, cha tho¸t ra khái quy t¾c,
chung chung, thiÕu cô thÓ, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®Æt ra trong bèi c¶nh
hiÖn nay. Do ®ã, LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· ra ®êi ®· ®îc bæ sung, söa ®æi
mét çch c¬ b¶n toµn diÖn, trªn c¬ së tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn vµ kinh
nghiÖm cña níc ngoµi, trong ®ã çc quy ®Þnh vÒ cÊp dìng t¹o thµnh mét chÕ
®Þnh míi, ®éc lËp, thèng nhÊt vµ ®ång bé, ®îc quy ®Þnh thµnh mét ch¬ng
riªng gåm 13 ®iÒu (tõ §iÒu 50 ®Õn §iÒu 62).
§iÓm míi thiÕt thùc nhÊt g¾n liÒn víi viÖc b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña
çc bªn trong quan hÖ cÊp dìng mµ ®Æc biÖt lµ phô n÷ vµ trÎ em ®ã lµ: LuËt
HN&G§ n¨m 2000 ®· quy ®Þnh më réng ®èi tîng ®îc cÊp dìng vµ ph¬ng thøc
thùc hiÖn cÊp dìng.
Nh vËy, theo thêi gian, ®Ó phï hîp víi sù nghiÖp Çch m¹ng cña ®Êt níc,
phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn cña çc ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi vµ thùc tÕ
Hoµn
- 18 -
çc quan hÖ vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh, Nhµ níc ta ®· kÞp thêi ban hµnh çc
v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh trong ®ã cã phÇn cÊp dìng gi÷a vî
chång khi li h«n. HÖ thèng ph¸p luËt HN&GD trong ®ã quy ®Þnh nghÜa vô
cÊp dìng khi vî chång li h«n dÇn ®îc hoµn thiÖn, lµ c«ng cô ph¸p lý cña Nhµ
níc ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi cÊp dìng lÉn ngêi ®îc cÊp
dìng.
CH¦¥NG 2
cÊp dìng trong trêng hîp li h«n theo luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2000
2.1. Çc trêng hîp cÊp dìng khi vî chång li h«n.
2.1.1. CÊp dìng gi÷a vî vµ chång
QuyÒn vµ nghÜa vô cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n ph¸t sinh kÓ tõ
thêi ®iÓm hä kÕt h«n. QuyÒn vµ nghÜa vô cÊp dìng lµ mét trong nh÷ng
quyÒn vµ nghÜa vô tµi s¶n g¾n liÒn víi nh©n th©n cña vî chång. Ph¸p luËt
thõa nhËn vµ b¶o ®¶m thùc hiÖn quan hÖ cÊp dìng gi÷a vî chång, kÓ c¶ trong
trêng hîp vî chång li h«n. Khi vî chång li h«n nghÜa vô cÊp dìng gi÷a hä chØ
ph¸t sinh khi ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. §iÒu 60 LuËt HN&G§
n¨m 2000 quy ®Þnh: “Khi li h«n, nÕu mét bªn khã kh¨n tóng thiÕu cã yªu cÇu
cÊp dìng mµ cã lÝ do chÝnh ®¸ng th× bªn kia cã nghÜa vô cÊp dìng theo kh¶
n¨ng cña m×nh”. Quan hÖ cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n lµ lo¹i quan hÖ cã
®iÒu kiÖn, chØ trong nh÷ng trêng hîp nhÊt ®Þnh, nghÜa vô cÊp dìng míi ph¸t
sinh. Ngoµi trêng hîp ®ã nghÜa vô cÊp dìng kh«ng ®Æt ra. Nh vËy ®iÒu kiÖn
cÇn vµ ®ñ ®Ó ph¸t sinh nghÜa vô cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n lµ:
Thø nhÊt: Bªn ®îc cÊp dìng.
Hoµn
- 19 -
+ Cã khã kh¨n, tóng thiÕu, cã yªu cÇu cÊp dìng, cã lÝ do chÝnh ®¸ng.
§©y lµ c¬ së quyÕt ®Þnh nghÜa vô cÊp dìng gi÷a vî vµ chång khi li h«n. VËy
khi nµo mét bªn ®îc coi lµ cã “khã kh¨n, tóng thiÕu” vµ khi nµo “sù khã kh¨n,
tóng thiÕu” cña hä ®îc coi lµ cã “lÝ do chÝnh ®¸ng”. LuËt HN&G§ n¨m 2000
cïng v¨n b¶n híng dÉn ®· kh«ng ®a ra quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc x¸c ®Þnh
t×nh tr¹ng khã kh¨n, tóng thiÕu. Do vËy, mµ trong thùc tÕ çc thÈm ph¸n vÉn
theo híng dÉn t¹i NghÞ quyÕt sè 01/NQ – H§TP ngµy 20/10/1988 cña Héi ®ång
thÈm ph¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (sau ®©y gäi lµ NghÞ quyÕt sè 01/NQ –
H§TP) ®Ó x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng khã kh¨n, tóng thiÕu cña ngêi cã yªu cÇu cÊp
dìng. NghÞ quyÕt sè 01/NQ – H§TP cã quy ®Þnh “ Trêng hîp tóng thiÕu lµ tr-
êng hîp èm ®au, giµ c¶ kh«ng ®ñ søc lao ®éng hoÆc kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao
®éng ®Ó sinh sèng. Ngêi cã kh¶ n¨ng lao ®éng mµ kh«ng chÞu lao ®éng th×
kh«ng ®îc cÊp dìng”. Song víi t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn nay, çc c¨n cø ®Ó x¸c
®Þnh t×nh tr¹ng khã kh¨n, tóng thiÕu v× lÝ do chÝnh ®¸ng theo NghÞ quyÕt
sè 01/NQ – H§TP cha thËt sù ®Çy ®ñ. VËy cã thÓ hiÓu mét çch chung chung
lµ: Sù tóng thiÕu, khã kh¨n cña bªn ®îc cÊp dìng ph¶i thËt sù vµ cã lÝ do
chÝnh ®¸ng nh èm ®au, bÞ tai n¹n, giµ yÕu…NÕu cã khã kh¨n, tóng thiÕu
thËt sù nhng kh«ng cã lÝ do chÝnh ®¸ng nh nghiÖn hót, cê b¹c, lêi biÕng…
th× sÏ kh«ng ®îc cÊp dìng.
Khi ngêi ®îc cÊp dìng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn trªn hä cã thÓ trùc tiÕp yªu
cÇu ngêi ph¶i cÊp dìng hoÆc göi ®¬n lªn Toµ ¸n nhê Toµ ¸n b¶o vÖ quyÒn lîi
cho hä. Thêi ®iÓm ngêi ®îc cÊp dìng nhËn ®îc sù chu cÊp tõ phÝa ngêi ph¶i
cÊp dìng cã thÓ lµ thêi ®iÓm do ngêi ph¶i cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp dìng tho¶
thuËn hoÆc do Toµ ¸n quyÕt ®Þnh trong trêng hîp hai bªn kh«ng thÓ tháa
thuËn ®îc.
Thø hai: Bªn cÊp dìng cã kh¶ n¨ng cÊp dìng. Bëi nÕu ngêi cÊp dìng kh«ng cã
kh¶ n¨ng cÊp dìng, kh«ng thÓ nu«i ®îc b¶n th©n hä th× hä còng kh«ng thÓ
lµm ®iÒu g× cho ngêi mµ hä cã nghÜa vô cÊp dìng.

Hoµn
- 20 -
Cã thÓ thÊy, ngêi cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng cho vî hoÆc
chång khi li h«n lµ ngêi thuéc mét trong nh÷ng trêng hîp sau:
- Cã thu nhËp thêng xuyªn mµ thu nhËp ®ã cao h¬n møc sèng trung b×nh
cña ngêi ®ã vµ nh÷ng ngêi kh¸c mµ ngêi ®ã cã nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i dìng
hoÆc cÊp dìng.
- Cßn tµi s¶n sau khi trõ ®i chi phÝ th«ng thêng cÇn thiÕt cho cuéc sèng
cña ngêi ®ã vµ cña ngêi kh¸c mµ ngêi ®ã cã nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i dìng
hoÆc cÊp dìng vµ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã ®Ó cÊp dìng kh«ng ¶nh hëng ®Õn
cuéc sèng l©u dµi cña b¶n th©n cña ngêi ®ã.
Quy ®Þnh nghÜa vô cÊp dìng gi÷a vî vµ chång khi li h«n xuÊt ph¸t tõ
®¹o lÝ, t×nh nghÜa vî chång vµ lµ biÓu hiÖn tèt ®Ñp truyÒn thèng ®¹o ®øc
cña d©n téc. ViÖc cÊp dìng khi li h«n lµ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o
cuéc sèng cho bªn bÞ tóng thiÕu, khã kh¨n trong thêi gian sau khi li h«n. Cã thÓ
thÊy kh¸c víi trêng hîp kh¸c, viÖc cÊp dìng gi÷a vî chång ®· li h«n mang tÝnh
mÒn dÎo vµ Ýt cìng chÕ h¬n. §iÒu ®ã thÓ hiÖn LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®·
kh«ng quy ®Þnh vÒ viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng thøc cÊp dìng vµ møc cÊp dìng mµ
cho ngêi cÊp dìng tuú theo kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó tù quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn,
®©y lµ mét nghÜa vô ®Æc biÖt, ®îc thùc hiÖn khi quan hÖ h«n nh©n ®·
chÊm døt nªn ph¸p luËt cÇn quy ®Þnh ®Çy ®ñ vµ cô thÓ h¬n vÒ quyÒn yªu
cÇu cÊp dìng, thêi ®iÓm yªu cÇu cÊp dìng, thêi gian cÊp dìng, viÖc thay ®æi
cÊp dìng…khi li h«n. Quy ®Þnh cô thÓ vÊn ®Ò nµy sÏ t¹o c¬ së ph¸p lý trong
viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu cÊp dìng gi÷a vî chång khi li h«n.
2.1.2. CÊp dìng gi÷a cha mÑ ®èi víi con
NghÜa vô cña cha mÑ cho con ph¸t sinh trªn c¬ së nghÜa vô ch¨m sãc,
nu«i dìng con. Khi vî chång li h«n, hä kh«ng thÓ cïng nhau trùc tiÕp nu«i con.
Do vËy nghÜa vô cÊp dìng ®îc ®Æt ra. §iÒu 56 LuËt HN&G§ n¨m 2000 quy
®Þnh: “Khi li h«n, cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cha thµnh niªn
hoÆc ®· thµnh niªn bÞ tµn tËt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶
n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n nu«i m×nh cã nghÜa vô cÊp dìng nu«i
Hoµn
- 21 -
con...”. Theo NghÞ quyÕt sè 02/2000/NQ - H§TP th×: “§©y lµ nghÜa vô cña
cha mÑ, do ®ã kh«ng ph©n biÖt ngêi trùc tiÕp nu«i con cã kh¶ n¨ng kinh tÕ
hay kh«ng, ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con vÉn ph¶i cÊp dìng nu«i con…”. Theo
quy ®Þnh trªn th× ®iÒu kiÖn ®Ó cÊp dìng khi cha mÑ li h«n bao gåm:
Thø nhÊt: §èi tîng ®îc cha mÑ cÊp dìng bao gåm con ®Î vµ con nu«i chung cña
hai vî chång. Con ®îc cÊp dìng lµ con cha thµnh niªn hoÆc nÕu ®· thµnh niªn
thuéc diÖn tµn tËt, bÞ mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao
®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n nu«i m×nh. Theo nguyªn t¾c chung, cha mÑ cã
nghÜa vô cÊp dìng cho con ®Õn khi con ®· thµnh niªn (®ñ mêi t¸m tuæi).
Trong trêng hîp con ®· thµnh niªn mµ bÞ tµn tËt, bÞ mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n
sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n nu«i m×nh, th× cha mÑ
vÉn ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng nu«i con ®Õn khi con khái bÖnh, phôc
håi søc khoÎ vµ cã thÓ lao ®éng tù tóc ®îc.
Thø hai: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng
nu«i con. Trong trêng hîp cã ph¸t sinh nghÜa vô cÊp dìng gi÷a cha mÑ víi con
khi li h«n, th× møc cÊp dìng sÏ do hai bªn tho¶ thuËn nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®îc
th× do Toµ ¸n quyÕt ®Þnh.
Kh¸c víi lo¹i nghÜa vô cÊp dìng kh¸c, nghÜa vô cÊp dìng cho con lµ
nghÜa vô cña cha mÑ nªn kh«ng ph©n biÖt ngêi trùc tiÕp nu«i con cã kh¶ n¨ng
kinh tÕ hay kh«ng ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con vÉn ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô
cÊp dìng cña m×nh. Trong trêng hîp ngêi trùc tiÕp nu«i con kh«ng yªu cÇu ngêi
kh«ng trùc tiÕp nu«i con cÊp dìng v× lÝ do nµo ®ã th× Toµ ¸n cÇn gi¶i thÝch
cho hä hiÓu r»ng viÖc yªu cÇu cÊp dìng nu«i con lµ quyÒn lîi cña con, nh»m
b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña con. NÕu xÐt thÊy viÖc hä kh«ng yªu
cÇu cÊp dìng lµ tù nguyÖn, hä cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn nu«i con th×
Toµ kh«ng buéc bªn kia ph¶i cÊp dìng nu«i con (Môc 11- NghÞ quyÕt
02/2000/NQ- H§TP). Toµ ¸n t«n träng sù tho¶ thuËn cña çc bªn nhng dùa trªn
quyÒn lîi cña con çi. §©y kh«ng ph¶i lµ c¬ së ®Ó “ chÊm døt” nghÜa vô cÊp
dìng cña cha, mÑ ®èi víi con, kÓ c¶ trong trêng hîp ®· c«ng nhËn viÖc cÊp d-
Hoµn
- 22 -
ìng nu«i con mét lÇn. V× lîi Ých cña con, nÕu sau nµy ngêi ®îc giao trùc tiÕp
nu«i con cã yªu cÇu th× vÉn cã thÓ quyÕt ®Þnh bªn kia ph¶i thùc hiÖn nghÜa
vô nu«i con, bëi v× b¶n chÊt ph¸p luËt gi÷a cha mÑ vµ con lµ kh«ng thÓ tho¶
thuËn ®Ó “ khuíc tõ” nghÜa vô.
* Møc cÊp dìng nu«i con: TiÒn cÊp dìng nu«i con bao gåm nh÷ng chi
phÝ tèi thiÓu cho viÖc nu«i dìng vµ häc hµnh cña con vµ do çc bªn tho¶
thuËn. Trong trêng hîp çc bªn kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× tuú vµo tõng trêng hîp
cô thÓ, vµo kh¶ n¨ng cña mçi bªn mµ Toµ ¸n quyÕt ®Þnh møc cÊp dìng nu«i
con hîp lÝ.
* Ph¬ng thøc cÊp dìng: Do çc bªn tho¶ thuËn ®Þnh k× hµng th¸ng, hµng
quý, nöa n¨m, hµng n¨m hoÆc mét lÇn. Trong trêng hîp çc bªn kh«ng tho¶
thuËn ®îc th× Toµ ¸n quyÕt ®Þnh ph¬ng thøc cÊp dìng ®Þnh k× hµng th¸ng.
Nh vËy ph¬ng thøc cÊp dìng trong trêng hîp nµy còng t¬ng tù nh çc trêng hîp
th«ng thêng kh¸c lµ dùa trªn sù tho¶ thuËn gi÷a çc bªn vµ u tiªn thùc hiÖn cÊp
dìng theo ®Þnh k×.
Theo §iÒu 93 LuËt HN&G§ n¨m 2000 th× khi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh
thay ®æi hoÆc khi thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con, th× çc bªn cã thÓ tho¶
thuËn thay ®æi vÒ ngêi cÊp dìng vµ ph¬ng thøc cÊp nu«i con trªn c¬ së v× lîi
Ých cña con vµ theo §iÒu 92 cña LuËt th× khi li h«n con díi ba m¬i s¸u th¸ng
tuæi (ba n¨m) ®îc giao cho mÑ nu«i dìng, nÕu çc bªn kh«ng tho¶ thuËn kh¸c.
Quy ®Þnh trªn nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi phô n÷ vµ çc con khi cha mÑ
li h«n, ph¸p luËt quy ®Þnh nh vËy v× quyÒn lîi cña con theo yªu cÇu cña mét
hoÆc c¶ hai bªn.
2.2. Møc cÊp dìng – Ph¬ng thøc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng
2.2.1. Møc cÊp dìng
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 35 LuËt HN&G§ n¨m 2000 th×: “Møc cÊp dìng do ng-
êi cã nghÜa vô cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp dìng hoÆc ngêi ®îc gi¸m hé cña ngêi
®ã tho¶ thuËn c¨n cø vµo thu nhËp, kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ngêi cã nghÜa vô cÊp
dìng; nÕu hai bªn kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt.”
Hoµn
- 23 -
Nh vËy møc cÊp dìng sÏ do ngêi ®îc cÊp dìng vµ ngêi cÊp dìng tho¶
thuËn chØ khi hä kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× Toµ ¸n sÏ gi¶i quyÕt. ViÖc quyÕt
®Þnh møc cÊp dìng ph¶i c¨n cø vµo hai ®iÒu kiÖn:
- Thø nhÊt: Ph¶i c¨n cø vµo thu nhËp, kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ngêi cã
nghÜa vô cÊp dìng. Thu nhËp cña ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng bao gåm toµn bé
thu nhËp cña ngêi ®ã, gåm cã thu nhËp theo l¬ng vµ çc thu nhËp kh¸c ngoµi l-
¬ng, tøc lµ thu nhËp thùc tÕ cña ngêi cÊp dìng. Trong çc trêng hîp thu nhËp
thùc tÕ cña ngêi cÊp dìng kh«ng æn ®Þnh th× møc thu nhËp cña hä ®îc x¸c
®Þnh lµ møc thu nhËp b×nh qu©n hµng th¸ng cña ngêi ®ã. Trªn c¬ së thu
nhËp, kÕt hîp víi çc ®iÒu kiÖn cô thÓ kh¸c cã thÓ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc tÕ
cña ngêi ph¶i cÊp dìng. Kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ngêi ph¶i cÊp dìng ph¶n ¸nh kh¶
n¨ng kinh tÕ hä. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng kinh tÕ cña ngêi ph¶i cÊp dìng c¬ b¶n
phô thuéc vµo thu nhËp thùc tÕ cña hä (thu nhËp do lao ®éng mµ cã). Bªn c¹nh
®ã hä cßn cã nh÷ng thu nhËp kh¸c kh«ng do lao ®éng mµ cã nh thu nhËp do ®-
îc thõa kÕ, do tróng xæ sè, do ®îc lîi tù nhiªn vÒ tµi s¶n.
Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 16 NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP th×:
“Ngêi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng quy ®Þnh t¹i
®iÒu 51, 52 vµ 53 cña LuËt HN&G§ lµ ngêi cã thu nhËp thêng xuyªn hoÆc tuy
kh«ng cã thu nhËp thêng xuyªn nhng cßn tµi sau khi trõ ®i chi phÝ th«ng thêng
cÇn thiÕt cho cuéc sèng cña ngêi ®ã”
Kho¶n 3 §iÒu 16 cña NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP quy ®Þnh: “ Trong
trêng hîp nhiÒu ngêi cïng cÊp dìng cho mét ngêi, mµ trong sè ®ã cã ngêi cã kh¶
n¨ng thùc tÕ vµ ngêi kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cÊp d-
ìng theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1 §iÒu nµy th× ngêi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ph¶i thùc
hiÖn nghÜa vô cÊp dìng cho ngêi ®îc cÊp dìng theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 52 cña
LuËt HN&G§”.
Ph¸p luËt quy ®Þnh møc cÊp dìng c¨n cø vµo thu nhËp, kh¶ n¨ng thùc tÕ
cña ngêi cÊp dìng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña nghÜa vô cÊp dìng, quyÒn lîi
cña ngêi ®îc cÊp dìng.
Hoµn
- 24 -
- Thø hai: C¨n cø vµo nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi ®îc cÊp dìng. Theo
kho¶n 2 §iÒu 16 NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP th×: “Nhu cÇu thiÕt yÕu cña
ngêi ®îc cÊp dìng theo quy ®Þnh t¹i çc ®iÒu 51, 52 vµ 53 cña LuËt nµy ®îc
x¸c ®Þnh c¨n cø vµo çc møc sinh hoÆt trung b×nh t¹i ®Þa ph¬ng n¬i ngêi ®îc
cÊp dìng c tró, bao gåm çc chi phÝ th«ng thêng cÇn thiÕt vÒ ¨n, ë, mÆc, häc,
kh¸m, ch÷a bÖnh vµ çc chi phÝ th«ng thêng cÇn thiÕt kh¸c ®Ó ®¶m b¶o cuéc
sèng cña ngêi ®îc cÊp dìng”.
§iÒu 53 còng quy ®Þnh vÒ viÖc thay ®æi møc cÊp dìng khi cã lÝ do
chÝnh ®¸ng vµ theo tho¶ thuËn cña çc bªn. NÕu çc bªn kh«ng tho¶ thuËn ®îc
th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt. ViÖc thay ®æi møc cÊp dìng cã thÓ theo híng
t¨ng hoÆc gi¶m tuú theo hoµn c¶nh cô thÓ cña ngêi cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp
dìng. ViÖc thay ®æi møc cÊp dìng ph¶i trªn c¬ së cã lÝ do chÝnh ®¸ng. LÝ do
®ã cã thÓ lµ ngêi cÊp dìng hoÆc ngêi ®îc cÊp dìng l©m vµo t×nh tr¹ng khã
kh¨n h¬n do bÞ bÖnh tËt, tai n¹n, kh«ng cßn viÖc lµm nªn kh«ng cã l¬ng hoÆc
cã thu nhËp hîp ph¸p kh¸c…
2.2.2. Ph¬ng thøc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng
§iÒu 50 cña LuËt HN&G§ n¨m 2000 quy ®Þnh: “ViÖc cÊp dìng cã thÓ
thùc hiÖn ®Þnh k× hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m hoÆc mét lÇn”.
Ph¬ng thøc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng ®îc quy ®Þnh rÊt linh ho¹t,
mÒn dÎo. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho çc bªn dÔ dµng tho¶ thuËn lùa chän çch
thøc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng sao cho phï hîp víi hoµn c¶nh cña m×nh.
Th«ng thêng nghÜa vô cÊp dìng ®îc thùc hiÖn theo ®Þnh k×. Kho¶n 1 §iÒu 18
NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP quy ®Þnh: “Ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng vµ ng-
êi ®îc cÊp dìng hoÆc ngêi gi¸m hé cña ngêi ®ã tho¶ thuËn vÒ ph¬ng thøc thùc
hiÖn nghÜa vô cÊp dìng b»ng tiÒn hoÆc tµi s¶n. NghÜa vô cÊp dìng ®îc u tiªn
thùc hiÖn theo ph¬ng thøc ®Þnh k× hµng th¸ng, hµng quý, nöa n¨m hoÆc hµng
n¨m”.
Trong trêng hîp ®Æc biÖt, nÕu ngêi cÊp dìng cã kh¶ n¨ng thùc tÕ vµ ng-
êi ®îc cÊp dìng ®ång ý, th× nghÜa vô cÊp dìng ®îc thùc hiÖn mét lÇn. Kho¶n
Hoµn
- 25 -
2 §iÒu 18 NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP, quy ®Þnh: ViÖc cÊp dìng ®îc thùc
hiÖn mét lÇn trong çc trêng hîp sau:
- Do ngêi ®îc cÊp dìng hoÆc ngêi gi¸m hé cña hä tho¶ thuËn víi ngêi cã nghÜa
vô cÊp dìng
- Theo yªu cÇu cña ngêi cã nghÜa vô vµ ®îc Toµ ¸n chÊp nhËn
- Theo yªu cÇu cña ngêi ®îc cÊp dìng hoÆc ngêi gi¸m hé cña ngêi ®ã vµ ®îc
Toµ ¸n chÊp nhËn trong trêng hîp ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng thêng xuyªn cã
hµnh vi ph¸ t¸n tµi s¶n hoÆc trèn tr¸nh viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng mµ
hiÖn cã tµi s¶n ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng
- Theo yªu cÇu cña ngêi trùc tiÕp nu«i con khi vî chång li h«n mµ cã thÓ trÝch
tõ phÇn tµi s¶n cña bªn cã nghÜa vô cÊp dìng cho con.
Quy ®Þnh nµy phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay, gãp phÇn b¶o
vÖ thiÕt thùc quyÒn lîi cña ngêi ®îc cÊp dìng, ng¨n chÆn hµnh vi ph¸ t¸n tµi
s¶n, trèn tr¸nh, tr× ho·n…thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng cña ngêi cã nghÜa vô,
®ång thêi b¶o ®¶m viÖc thi hµnh nghÜa vô cÊp dìng nhanh, gän, hiÖu qu¶.
Ngoµi ra t¹i §iÒu 19 cña NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP th× : “Trong trêng hîp
ngêi ®îc cÊp dìng mét lÇn l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n trÇm träng do bÞ tai
n¹n hoÆc m¾c bÖnh hiÓm nghÌo mµ ngêi ®· thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng cã
kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó cÊp dìng ë møc cao h¬n, th× ph¶i cÊp dìng bæ sung theo
yªu cÇu cña ngêi ®îc cÊp dìng”
§iÒu 54 LuËt HN&G§ n¨m 2000 cßn quy ®Þnh: “Çc bªn cã thÓ tho¶
thuËn ph¬ng thøc cÊp dìng, t¹m ngõng cÊp dìng trong trêng hîp ngêi cã nghÜa
vô cÊp dìng l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng
thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng, nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× yªu cÇu Toµ ¸n
gi¶i quyÕt”. Quy ®Þnh nµy nh»m ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña viÖc cÊp dìng.
ViÖc tho¶ thuËn cÊp dìng cã thÓ b»ng miÖng hoÆc b»ng v¨n b¶n nªu râ ngµy
ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng b¾t ®Çu thùc hiÖn nghÜa vô, møc vµ ph¬ng thøc
thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng, çc tho¶ thuËn kh¸c vÒ sù thay ®æi møc hoÆc
ph¬ng thøc cÊp dìng.
Hoµn
- 26 -
2.3. ChÊm døt quan hÖ cÊp dìng.

Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 61 LuËt HN&G§ n¨m 2000 nghÜa vô cÊp dìng
chÊm døt trong çc trêng hîp sau:
- Ngêi ®îc cÊp dìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng
- Ngêi ®îc cÊp dìng cã thu nhËp hoÆc tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh
- Ngêi ®îc cÊp dìng ®îc nhËn lµm con nu«i
- Ngêi cÊp dìng ®· trùc tiÕp nu«i dìng ngêi ®îc cÊp dìng
- Ngêi cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp dìng chÕt
- Bªn ®îc cÊp dìng sau khi li h«n ®· kÕt h«n víi ngêi kh¸c
- Çc trêng hîp kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
NghÜa vô cÊp dìng lµ nghÜa vô nh©n th©n cã tÝnh tµi s¶n vµ thuéc lo¹i
nghÜa vô cã ®iÒu kiÖn. NghÜa vô cÊp dìng chØ ph¸t sinh khi tho¶ m·n ®ång
thêi çc ®iÒu kiÖn sau: Ngêi cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp kh«ng sèng chung víi
nhau; gi÷a ngêi cÊp dìng vµ ngêi ®îc cÊp dìng cã quan hÖ h«n nh©n, huyÕt
thèng, nu«i dìng; ngêi cÊp dìng lµ ngêi cha thµnh niªn hoÆc ®· thµnh niªn nhng
kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh lµ ngêi tóng
thiÕu khã kh¨n, ®ång thêi ngêi ph¶i cÊp dìng ph¶i lµ ngêi cã kh¶ n¨ng cÊp dìng.
Gi¶ sö ngêi ®îc cÊp dìng vµ ngêi ph¶i cÊp dìng quay lai sèng chung nh tríc,
trong trêng hîp nµy quan hÖ cÊp dìng chuyÓn thµnh quan hÖ nu«i dìng. Ngêi
ph¶i cÊp dìng ®· tù m×nh ch¨m sãc, nu«i nÊng ngêi ®îc cÊp dìng ®¬ng nhiªn
quan hÖ cÊp dìng kh«ng cßn n÷a. Hay nh trêng hîp khi ngêi ®îc cÊp dìng ®·
thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng b»ng lao ®éng cña m×nh ®Ó t¹o ra thu nhËp ®Ó
nu«i b¶n, th× viÖc cÊp dìng lµ kh«ng cÇn thiÕt n÷a, v× thÕ mµ quan hÖ cÊp
dìng còng chÊm døt. Quy ®Þnh nµy nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña ngêi
cÊp dìng còng nh ngêi ®îc cÊp dìng. V× vËy nghÜa vô cÊp dìng gi÷a ngêi cÊp
dìng víi ngêi ®îc cÊp dìng kh«ng tån t¹i m·i. Nã sÏ chÊm døt khi r¬i vµo mét
trong çc trêng hîp trªn.

Hoµn
- 27 -
Ch¬ng 3
Thùc tiÔn gi¶i quyÕt cÊp dìng trong trêng hîp li h«n vµ mét sè kiÕn nghÞ
3.1. NhËn xÐt chung
ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y khi t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi cã
nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ th× t×nh tr¹ng li h«n diÔn ra ngµy cµng phæ
biÕn.
Nh×n chung, tû lÖ li h«n trong níc cã chiÒu híng ngµy cµng t¨ng vµ tËp
trung ë nh÷ng tØnh cã ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng nhiÒu. VÝ dô: TØnh Th¸i
B×nh n¨m 2005 cã 960 vô li h«n, gi¶i quyÕt ®îc 890 vô ®¹t 92,7%; n¨m 2006
cã 1012 vô li h«n trong ®ã gi¶i quyÕt ®îc 932 vô, ®¹t 92%. Trong khi ®ã
TØnh Hµ Nam n¨m 2005 cã 334 vô gi¶i quyÕt ®îc 304 vô ®¹t 91%; n¨m 2006
còng cã 334 vô gi¶i quyÕt 308 vô ®¹t 92,2%.
XÐt vÒ mÆt x· héi, li h«n ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn lîi Ých cña vî chång,
cña gia ®×nh vµ x· héi. Tõ gãc ®é ph¸p luËt, viÖc Toµ ¸n gi¶i quyÕt cho vî
chång li h«n dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ ph¸p lÝ nhÊt ®Þnh: chÊm døt quan hÖ
vî chång, ®ång thêi Toµ ¸n cÇn gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ chia tµi s¶n gi÷a vî
Hoµn
- 28 -
chång, quyÕt ®Þnh cÊp dìng vî hoÆc ngêi chång trong trêng hîp gÆp khã kh¨n,
tóng thiÕu sau khi li h«n vµ vÊn ®Ò cÊp dìng nu«i con.Khi vî chång li h«n th-
êng kÌm theo çc yªu cÇu mµ phÇn lín lµ çc yªu cÇu vÒ chia tµi s¶n chung, vÒ
con çi…yªu cÇu vÒ cÊp dìng cã nhng kh«ng nhiÒu.
VÝ dô: HuyÖn Tõ S¬n - B¾c Ninh
N¨m 2005 cã 4/48 vô chiÕm 4,93%. Trong ®ã sè vô cÊp dìng gi÷a vî vµ
chång cã 1 vô, cha mÑ cÊp dìng nu«i con cã 3 vô.
N¨m 2006 cã 9/95 vô chiÕm 2,1%. Trong ®ã 9 vô ®Òu lµ cÊp dìng cña
cha mÑ cho con.
HuyÖn Thä S¬n - Thanh Ho¸
N¨m 2005 cã 1/36 vô chiÕm 2,77%. §©y lµ trêng hîp cha mÑ cÊp dìng
nu«i con.
N¨m 2006 kh«ng cã vô nµo vÒ cÊp dìng
T¹i Toµ ¸n TØnh Thanh Ho¸ n¨m 2006 cã 3/42 vô chiÕm 7,14%. Trong ®ã cã 1
vô lµ con cÊp dìng cho cha mÑ, 2 vô cßn l¹i lµ cha mÑ cÊp dìng cho con.
Yªu cÇu vÒ cÊp dìng nu«i con kh«ng nhiÒu cã thÓ v× nguyªn nh©n sau:
Thø nhÊt: Khi li h«n ®èi víi ngêi mÑ hay cha ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm vµ
nghÜa vô nu«i con trong ©m thÇm chÞu ®ùng, kh«ng ®ßi hái cÊp dìng v×
quan niÖm r»ng mét khi t×nh c¶m, ®iÒu thiªng liªng nhÊt trong h«n nh©n, môc
tiªu vµ nÒn t¶ng cña h¹nh phóc gia ®×nh kh«ng cßn n÷a th× vËt chÊt cã nghÜa
lÝ g×, t tëng tù ¸i cho r»ng dï kh«ng cÇn sù trî cÊp hä vÉn cã thÓ nu«i d¹y con
çi tèt vµ vÉn cã thÓ lo ®îc cho cuéc sèng cña b¶n th©n. MÆc kh¸c hä còng
kh«ng muèn g©y x¸o trén ®êi sèng míicña ngêi chång hay vî cò.
Thø hai: Trong quan niÖm cña ngêi chång hay vî cã tr¸ch nhiÖm cÊp dìng l¹i
nghÜ r»ng: Dï quan hÖ vî chång ®· chÊm døt nhng quan hÖ cña hä vµ çc con
kh«ng thÓ v× lÝ do ®ã mµ chÊm døt theo. V× nh÷ng lÝ do nhÊt ®Þnh hä
kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ch¨m sãc con çi. Do vËy mµ hä tù nguyÖn ®ãng
gãp mét phÇn nµo ®Êy ®Ó bï ®¾p mÊt m¸t cña con çi hä.

Hoµn
- 29 -
V× nh÷ng nguyªn nh©n ®ã mµ yªu cÇu vÒ cÊp dìng khi vî chång li h«n
Ýt x¶y ra h¬n so víi çc yªu cÇu kh¸c. MÆc dï Ýt x¶y ra nhng vÉn cã vµ qua
xem xÐt t×nh h×nh cÊp dìng khi vî chång li h«n trong níc hiÖn nay, ta thÊy
vÊn ®Ò nµy vÉn cßn tån t¹i mét sè víng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc quy
®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh vÒ cÊp dìng.
3.2. Thùc tiÔn gi¶i quyÕt çc trêng hîp cÊp dìng khi li h«n
XÐt tõ gãc ®é ph¸p lÝ, mèi quan hÖ gi÷a çc thµnh viªn trong gia ®×nh
®îc thÓ hiÖn mét çch tËp trung vµ cô thÓ nhÊt trong çc quy ®Þnh cña LuËt
vÒ nghÜa vô cÊp dìng lÉn nhau gi÷a çc thµnh viªn trong gia ®×nh, gãp phÇn
n©ng cao tr¸ch nhiÖm ®ïm bäc, t¬ng trî lÉn nhau gi÷a nh÷ng ngêi th©n thÝch
trong gia ®×nh, ph¸p huy truyÒn thèng ®¹o ®øc tèt ®Ñp “t¬ng th©n, t¬ng ¸i”
gi÷a çc thµnh viªn trong gia ®×nh ViÖt Nam. LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· quy
®Þnh toµn diÖn, cô thÓ tr¸ch nhiÖm ®èi víi nhau gi÷a çc thµnh viªn trong gia
®×nh, ®Æc biÖt lµ nghÜa vô cÊp dìng lÉn nhau gi÷a çc thµnh viªn trong gia
®×nh. Tuy nhiªn, viÖc nhËn thøc çc nguyªn t¾c cïng víi çc quy ®Þnh cña
ph¸p luËt vÒ cÊp dìng trong LuËt HN&G§ n¨m 2000 vµ çc v¨n b¶n híng dÉn
cha cô thÓ, dÉn tíi khi xÐt xö Toµ ¸n cßn lóng tóng cha ®a ra çc quyÕt ®Þnh
phï hîp, thËm chÝ cha ®óng vµ còng xuÊt hiÖn nh÷ng víng m¾c trong qu¸
tr×nh gi¶i quyÕt cÊp dìng trong trêng hîp li h«n. §iÒu ®ã ¶nh hëng ®Õn quyÒn
lîi cña çc bªn trong quan hÖ cÊp dìng ®Æc biÖt lµ quyÒn lîi cña con çi
3.2.1.Víng m¾c vÒ vÊn ®Ò thêi ®iÓm thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng
§iÒu 56 LuËt HN&G§ 2000 quy ®Þnh: “Khi li h«n, cha hoÆc mÑ kh«ng
trùc tiÕp nu«i con cha thµnh niªn hoÆc con ®· thµnh niªn bÞ tµn tËt, mÊt n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù
nu«i m×nh cã nghÜa vô cÊp dìng nu«i con
Møc cÊp dìng cho con do cha mÑ tho¶ thuËn; nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®îc
th× yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt”.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ khi vî chång li h«n, cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp
nu«i con theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu luËt nµy, mµ møc cÊp dìng cho con còng nh
Hoµn
- 30 -
thêi gian cÊp dìng nu«i con nÕu cha mÑ kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× Toµ ¸n sÏ
gi¶i quyÕt nh thÕ nµo vÒ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp dìng nu«i con.
HiÖn nay, cha cã v¨n b¶n ph¸p luËt nµo quy ®Þnh hoÆc híng dÉn vÒ
vÊn ®Ò nµy. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn viÖc Toµ ¸n khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cÊp
dìng nu«i con cha cã sù thèng nhÊt vµ cha phï hîp, kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi
cña con trong rÊt nhiÒu trêng hîp. Thùc tiÔn xÐt xö cã Toµ cho r»ng, thêi
®iÓm b¾t ®Çu cÊp dìng nu«i con lµ ngµy tuyªn ¸n, cã Toµ l¹i tuyªn thêi ®iÓm
b¾t ®Çu cÊp dìng nu«i con lµ ngµy ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt, hoÆc kh«ng
tuyªn lµ thêi ®iÓm nµo th× ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng nu«i con ph¶i thùc hiÖn
nghÜa vô ®ã.
VÝ dô: TAND huyÖn Thuû Nguyªn, thµnh phè H¶i Phßng ®· xÐt xö s¬ thÈm
vô ¸n li h«n gi÷a chÞ NguyÔn Ngäc T©n vµ anh NguyÔn TiÕn §iÖp.
Néi dung: ChÞ T©n vµ anh §iÖp kÕt h«n n¨m 2002. Qu¸ tr×nh chung sèng vî
chång hoµ thuËn h¹nh phóc vµ sinh ®îc mét ®øa con chung lµ ch¸u NguyÔn
Xu©n T©m hiÖn nay 28 th¸ng tuæi. Th¸ng 4/2005 ph¸t sinh m©u thuÉn do
tÝnh t×nh kh«ng hîp. ChÞ T©n lµm ®¬n xin li h«n vµ yªu cÇu ®îc nu«i con vµ
yªu cÇu anh §iÖp phô cÊp nu«i con chung mçi th¸ng 100.000 ®ång. Anh §iÖp
®ång ý li h«n vµ còng muèn nu«i con, kh«ng yªu cÇu chÞ T©n cÊp dìng nu«i
con.
T¹i b¶n ¸n sè 51/2006/HNG§ ngµy 3/3/2006. TAND HuyÖn Thuû nguyªn,
thµnh phè H¶i Phßng ®· ra quyÕt ®Þnh: ¸p dông §iÒu 27, §iÒu 13 Bé LuËt tè
tông d©n sù vµ §iÒu 89, §iÒu 91, 94 LuËt HN&G§ n¨m 2000.
Xö : ChÞ NguyÔn Ngäc T©n vµ anh NguyÔn TiÕn §iÖp ®îc li h«n.
VÒ con chung: Giao cho chÞ NguyÔn Ngäc T©n nu«i con tªn lµ: NguyÔn §øc
Xu©n T©m sinh ngµy 08/11/2003. Anh §iÖp cÊp dìng nu«i con chung cïng chÞ
T©n mçi th¸ng 100.000 ®ång kÓ tõ th¸ng 03/2006 ®Õn khi con trëng thµnh.
Trong trêng hîp trªn c¶ hai anh chÞ T©n vµ §iÖp ®Òu muèn nu«i con, Toµ ¸n
huyÖn Thñy Nguyªn ®· xö cho chÞ T©n nu«i con lµ ®óng v× theo quy ®Þnh
LuËt HN&G§ n¨m 2000 kho¶n §iÒu 92 th× “ con díi ba m¬i s¸u th¸ng tuæi ph¶i
Hoµn
- 31 -
®îc ngêi mÑ ch¨m sãc, nÕu hai bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c” , Toµ ¸n huyÖn
Thuû Nguyªn ®· ®a ra quyÕt ®Þnh nh vËy lµ nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña ch¸u
NguyÔn §øc Xu©n T©m.Trong trêng hîp nµy th× thêi ®iÓm anh §iÖp cÊp d-
ìng nu«i con b¾t ®Çu tõ th¸ng 3/2006.
Nhng trong trêng hîp Toµ ¸n c«ng nhËn sù tho¶ thuËn cña çc bªn khi li h«n, ®a
phÇn thêi gian b¾t ®Çu cÊp dìng nu«i lµ ngµy Toµ ¸n ®a ra quyÕt ®Þnh c«ng
nhËn sù thuËn t×nh li h«n.
VÝ dô: Trong quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù tho¶ thuËn cña çc ®¬ng sù cña
TAND thµnh phè H¹ Long ngµy 28/4/2006, b¶n ¸n sè 56/2006/DS - ST, gi÷a
chÞ Hoµng ThÞ Thuý Hµ vµ anh TrÇn V¨n Nam.
Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù tho¶ thuËn vÒ viÖc nu«i con vµ
®ãng phÝ tæn nu«i con chung nh sau:
Giao ch¸u TrÇn NhËt Phong vµ ch¸u TrÇn Hoµng Tïng cho chÞ Hoµng
ThÞ Thuý Hµ trùc tiÕp nu«i d¹y ®Õn tuæi trëng thµnh, anh Nam cã nghÜa vô
cÊp dìng mçi th¸ng 500.000 ®ång (n¨m tr¨m ngh×n ®ång) ®Ó chÞ Hµ nu«i d¹y
con chung. Anh Nam ®îc quyÒn ®i l¹i th¨m nom con chung kh«ng ai cã quyÒn
c¶n trë.
. …QuyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh.
Theo nh quyÕt ®Þnh trªn cña Toµ ¸n th× anh Nam ph¶i cÊp dìng nu«i con lµ
ngµy quyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc ngµy 28/4/2006.
Cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng viÖc quy ®Þnh thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp dìng
nu«i con lµ kh«ng cÇn thiÕt bëi cÊp dìng lµ yÕu tè xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m, cha
mÑ lu«n muèn con m×nh cã cuéc sèng ®Çy ®ñ v× vËy mµ hä nghÜ kh«ng cÇn
cã quy ®Þnh th× hä còng tù nguyÖn, tù gi¸c thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh.
Nhng thùc tÕ, mÊy n¨m gÇn ®©y ®· chøng minh ®iÒu ngîc l¹i. Sau khi li h«n,
ngêi cha hoÆc mÑ ®· kh«ng tù nguyÖn thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng cña
m×nh ph¶i ®Õn khi c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ra quyÕt ®Þnh cìng chÕ, buéc
hä ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh lóc Êy viÖc cÊp dìng míi ®îc thùc
hiÖn, thËm chÝ nhiÒu trêng hîp vÉn trèn tr¸nh. ViÖc cha hoÆc mÑ kh«ng thùc
Hoµn
- 32 -
hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng nu«i con cña m×nh cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n
chñ quan vµ kh¸ch quan sau:
Thø nhÊt: Tuy cha hoÆc mÑ ph¶i cÊp dìng cã ®Þa chØ râ rµng, cã viÖc vµ cã
thu nhËp æn ®Þnh, cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh nhng kh«ng
chÞu cÊp dìng nu«i con v× nguån thu nhËp cña hä bÞ ngêi vî hoÆc chång míi
qu¶n lý chÆt chÏ, kh«ng cho hä sö dông ®Ó lo viÖc cÊp dìng nu«i con riªng
cña hä sau khi ®· li h«n. Cã lÏ v× quan niÖm r»ng sù rµng buéc nµy duy tr×
l©u sÏ bÊt lîi cho hä, còng cã thÓ n¶y sinh sù ghen tu«ng, ganh ghÐt, ®Æt hä
vµo çc mèi nghi ngê “ t×nh cò kh«ng rñ còng tíi”.
Thø hai: Còng cã trêng hîp, cha hoÆc mÑ ph¶i cÊp dìng cho con sau khi li h«n
do lµm ¨n thua lç, ph¸ s¶n, do ®ã mµ kh«ng cã tiÒn cÊp dìng nu«i con, tuy l¬ng
t©m hä kh«ng cã ý ®Þnh lÈn tr¸nh tr¸ch nhiÖm.
Nh vËy, trªn thùc tÕ chØ cã nh÷ng ®øa trÎ v« téi sau khi cha mÑ li h«n
ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi nhiÒu nhÊt. Sè tiÒn trî cÊp tõ cha hoÆc mÑ çc
ch¸u kh«ng chØ cã ý nghÜa b¶o ®¶m cuéc sèng hµng ngµy trong viÖc ¨n häc
vµ çc chi phÝ sinh hoÆt mµ cßn lµ t×nh c¶m tõ cha hoÆc mÑ sau khi hä ®·
li h«n. ThiÕu sù trî cÊp chÝnh ®¸ng nµy, çc ch¸u sÏ bÞ tæn th¬ng vµ cã thÓ
xuÊt hiÖn t©m lý o¸n tr¸ch çc bËc sinh thµnh, tñi th©n vµ dÔ t¹o cho çc ch¸u
yÕu tè t©m lý dÉn vµo con ®êng h háng vµ kh«ng Ýt trêng hîp trÎ em ph¹m
ph¸p tõ çc nguyªn nh©n nµy.
LuËt HN&G§ cïng çc v¨n b¶n híng dÉn cÇn ®a ra çc quy ®Þnh cô thÓ
h¬n vÒ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp dìng ®Ó çc Toµ ¸n trong qu¸ tr×nh xÐt xö sÏ
®a ra çc ph¸n quyÕt chÝnh x¸c vÒ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp dìng nu«i con
nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña con nhÊt lµ trong trêng hîp cha hoÆc mÑ kh«ng tù
nguyÖn thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng nu«i con, lóc ®ã c¬ quan thi hµnh ¸n
d©n sù míi cã c¬ së, c¨n cø x¸c ®Þnh ®Ó buéc ngêi ph¶i cÊp dìng thi hµnh
nghÜa vô cña m×nh.
3.2.2. Víng m¾c trong viÖc thùc hiÖn thêi ®iÓm kÕt thóc cÊp dìng nu«i con.

Hoµn
- 33 -
Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 61 LuËt HN&G§ vÒ chÊm døt nghÜa
vô cÊp dìng nu«i con: “ 1. Ngêi ®îc cÊp dìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao
®éng…”.
Quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1 nµy ®· buéc ngêi ¸p dông luËt ph¶i ®èi chiÕu víi §iÒu
18 cña Bé luËt d©n sù n¨m 2005 (Sau ®©y gäi lµ BLDS n¨m 2000) ®Ó x¸c
®Þnh thÕ nµo lµ ngêi ®· thµnh niªn ®Ó cã c¬ së chÊm døt nghÜa vô cÊp dìng
nu«i con theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Theo §iÒu 18 BLDS n¨m 2005
th× “ Ngêi tõ ®ñ mêi t¸m tuæi trë lªn lµ ngêi ®· thµnh niªn, ngêi cha ®ñ mêi t¸m
tuæi lµ ngêi cha thµnh niªn”.
C¨n cø vµo hai §iÒu luËt nµy chóng ta thÊy nghÜa vô cÊp dìng nu«i con cha
thµnh niªn cña ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng chÊm døt vµo thêi ®iÓm ngêi ®îc
cÊp dìng ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng tøc lµ thêi ®iÓm ngêi ®îc cÊp
dìng ®ñ mêi t¸m tuæi vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng.
Quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 16 LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· lµm cho
nhiÒu Toµ ¸n khi gi¶i quyÕt viÖc cÊp dìng nu«i con cha thµnh niªn ®· x¸c
®Þnh cha ®óng thêi ®iÓm kÕt thóc nghÜa vô cÊp dìng nu«i con, cßn cã nhiÒu
çch hiÓu vµ thùc hiÖn viÖc tuyªn ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cha thèng nhÊt. Çch
tuyªn chung chung, kh«ng râ rµng trong çc b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phæ biÕn lµ
“…cho ®Õn khi ch¸u trëng thµnh lao ®éng tù tóc ®îc” hoÆc tuyªn “Anh L cã
nghÜa vô cÊp dìng nu«i con mçi th¸ng 100.000 ®ång cho ®Õn khi N trëng
thµnh, tù lËp sèng ®îc”.
Cã nhiÒu çch hiÓu vµ ¸p dông kho¶n 1 §iÒu 61 LuËt HN&G§ cha thèng
nhÊt, nªn cã nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viÖc Toµ ¸n ®a ra ph¸n quyÕt
chÊm døt nghÜa vô cÊp dìng nu«i con. §iÒu ®ã ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi cña
ngêi ®îc cÊp dìng.
Theo nh §iÒu 56 LuËt HN&G§ n¨m 2000 quy ®Þnh: “Khi li h«n, cha
hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cha thµnh niªn hoÆc con ®· thµnh niªn bÞ
tµn tËt mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã
tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh cã nghÜa vô cÊp dìng nu«i con…” vµ §iÒu 61 kho¶n
Hoµn
- 34 -
1 quy ®Þnh nghÜa vô cÊp dìng chÊm døt trong trêng hîp: “ ngêi ®îc cÊp dìng
®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng”. VËy theo nh hai quy ®Þnh trªn th× khi
cha mÑ li h«n, con cha thµnh niªn lu«n nhËn ®îc sù cÊp dìng tõ cha hoÆc mÑ,
cã ph¶i ®iÒu ®ã ®Òu ®óng trong mäi trêng hîp kh«ng?
VÝ dô: T¹i b¶n sè 02/2007/HNG§ ngµy 10/10/2007 cña TAND huyÖn Mü Hµo
TØnh Hng Yªn ®· xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n li h«n gi÷a anh NguyÔn Träng Thµnh
vµ chÞ NguyÔn ThÞ YÕn. Anh chÞ kÕt h«n n¨m 1988 vµ cã hai ngêi con lµ
ch¸u NguyÔn Träng C«ng sinh n¨m 1989 vµ ch¸u NguyÔn ThÞ Kim Oanh sinh
n¨m 1993. Trong ®ã ch¸u NguyÔn Träng C«ng ®i häc nghÒ vµ ®ang ®i lµm
thuª cã thu nhËp 800.000 ®ång/th¸ng.
TAND huyÖn Mü Hµo, TØnh Hng Yªn ®· ra quyÕt: Giao hai ch¸u cho
chÞ NguyÔn ThÞ YÕn nu«i dìng vµ ch¨m sãc. Anh Thµnh cã tr¸ch nhiÖm cÊp
dìng cho ch¸u NguyÔn Thi Kim Oanh víi møc 250.000 ®ång/th¸ng, cßn ch¸u
NguyÔn Träng C«ng (do ®· ®i lµm vµ cã thu nhËp æn ®Þnh cã thÓ tù lo cho
cuéc sèng cña m×nh) do vËy anh Thµnh kh«ng ph¶i cÊp d¬ng nu«i ch¸u.
NÕu c¨n cø vµo §iÒu 56 vµ §iÒu 61 cña LuËt HN&G§ th× TAND
huyÖn Mü Hµo TØnh Hng yªn ®· xÐt xö kh«ng ®óng v× ch¸u C«ng cha ®Õn
tuæi trëng thµnh, cha ®ñ 18 tuæi, tøc lµ ch¸u vÉn cã quyÒn nhËn sù cÊp dìng
tõ phÝa ngêi bè lµ anh NguyÔn Träng Thµnh. Trong trêng hîp nµy cã thÓ thÊy
TAND huyÖn Mü Hµo TØnh Hng Yªn ®· ¸p dông linh ho¹t çc quy ®Þnh cña
ph¸p luËt h«n nh©n. MÆc dï ch¸u C«ng cha ®Õn tuæi trëng thµnh nhng C«ng
®· cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ ®· cã thu nhËp æn ®Þnh víi møc l¬ng 800.000
®ång/th¸ng. Theo nh quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng th× møc l¬ng tèi thiÓu
ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng lµ 450.000 ®ång/th¸ng - ®©y lµ møc l¬ng ®¶m b¶o
cuéc sèng tèi thiÓu cho mét ngêi. Nh vËy, ch¸u C«ng ®· cã kh¶ n¨ng ®Ó lo cho
cuéc sèng cña m×nh, dï kh«ng cã sù trî cÊp tõ phÝa anh Thµnh th× cuéc sèng
cña ch¸u kh«ng v× thÕ mµ r¬i vµo hoµn c¶nh khã kh¨n. MÆt kh¸c anh Thµnh
vÒ mÆt kinh tÕ còng kh«ng d d¶ l¾m. V× vËy, ph¸n quyÕt cña To¸ ¸n huyÖn
Mü Hµo TØnh Hng Yªn ®a ra lµ ®óng, nã phï hîp víi ®iÕu kiÖn thùc tÕ cña
Hoµn
- 35 -
c¶ hai phÝa vµ kh«ng g©y ¶nh hëng khã kh¨n hay trë ng¹i cho ch¸u C«ng còng
nh anh Thµnh.
VÒ nguyªn t¾c nghÜa vô cÊp dìng chØ ®Æt ra khi ngêi con lµ ngêi cha
thµnh niªn hoÆc ngêi ®· thµnh niªn nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng
cã tµi s¶n nu«i m×nh. VËy khi con ®· thµnh niªn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng th×
cha hoÆc mÑ - ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con sÏ kh«ng ph¶i cÊp dìng nu«i con
n÷a. Trªn thùc tÕ, cho thÊy kh«ng ph¶i ngêi ®· thµnh niªn nµo còng cã kh¶
n¨ng lao ®éng ®Ó tù nu«i b¶n th©n.
VÝ dô: ChÞ NguyÔn Xu©n H, khëi kiÖn yªu cÇu anh TrÇn V¨n N - chång cò,
cÊp dìng nu«i con chung lµ ch¸u TrÇn V¨n M (n¨m nay 19 tuæi hiÖn ch¸u ®ang
häc ®¹i häc) ®¬n ®îc göi ®Õn Toµ ¸n huyÖn T TØnh L.
Néi dung nh sau: ChÞ NguyÔn Xu©n H vµ anh TrÇn V¨n N li h«n n¨m 2005 vµ
cã con chung lµ ch¸u TrÇn V¨n M lóc ®ã M 17 tuæi. Khi li h«n theo quyÕt
®Þnh cña Toµ anh N ®· cÊp dìng cho ch¸u M mçi th¸ng 300.000 ®ång ®Õn
khi M trëng thµnh (trßn 18 tuæi) nhng lóc ®ã çc nhu cÇu vÒ ¨n, mÆc, ë kh«ng
tèn kÐm. Khi M 18 tuæi vµ b¾t ®Çu ®i häc ®¹i häc çc nhu cÇu ¨n, mÆc, ë
ngµy cµng lín vµ chÞ H kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng chu cÊp cho con, chÞ H ®·
nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ anh N ®ãng gãp thªm tiÒn nu«i con nhng ®Òu bÞ tõ chèi
v× anh cho r»ng anh ®· thùc hiÖn hÕt nghÜa vô cña anh vµ anh kh«ng hÒ cã
bÊt cø vi ph¹m nµo, do vËy anh N c¬ng quyÕt tõ chèi ®Ò nghÞ cña chÞ H.
Trong b¶n ¸n sè 50 ngµy 18 th¸ng 6 n¨m 2007 TAND huyÖn T TØnh L c¨n cø
vµo §iÒu 61 kho¶n 1 ®· ra quyÕt ®Þnh: Anh N kh«ng ph¶i thùc hiÖn tr¸ch
nghÜa vô cÊp dìng nu«i M v× M ®· ®Õn tuæi trëng thµnh vµ cã thÓ ®i lµm
®Ó nu«i b¶n th©n. Dùa trªn çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ h«n nh©n, th× Toµ
¸n huyÖn T TØnh L ®· xÐt xö ®óng. M ®· 19 tuæi, mÆc dï ®ang lµ sinh viªn
nhng vÉn cã thÓ ®i lµm ®Ó nu«i b¶n th©n. Thùc tÕ cho thÊy cã nhiÒu trêng
hîp l¬ng cña sinh viªn cßn nhiÒu h¬n l¬ng cña çc bËc lµm cha lµm mÑ, nhng
kh«ng ph¶i bÊt cø sinh viªn nµo còng cã thÓ lµm thªm vµ kiÕm ®îc nhiÒu
tiÒn ®Ó tù lo cho cuéc sèng cña m×nh. VÝ dô: thêi gian häc kh«ng cho phÐp
Hoµn
- 36 -
lµm thªm; kh«ng xin ®îc viÖc lµm thªm. V× thÕ mµ hä vÉn cÇn sù trî gióp tõ
phÝa cha mÑ.
Trong trêng hîp nµy th× Toµ ¸n huyÖn T TØnh L ®· xÐt xö ®óng vÒ
mÆt ph¸p luËt nhng vÒ mÆt t×nh c¶m th× cha ®îc tho¶ ®¸ng. Toµ ¸n nªn
khuyªn vµ gi¶i thÝch cho anh N r»ng: Anh nªn cÊp dìng, ®ãng gãp cho M,
mÆc dï nghÜa vô cÊp dìng cho M cña anh ®· chÊm døt khi M trßn 18 tuæi
®iÒu ®ã lµ ®óng theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt nhng cßn vÒ mÆt t×nh
c¶m kh«ng ph¶i lóc nµo còng tu©n theo mét nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh nµo ®ã. §·
lµm cha lµm mÑ kh«ng nªn thê ¬ tríc nh÷ng khã kh¨n cña con çi, khi anh vµ
chÞ li h«n, ch¸u M ®· bÞ thiÖt thßi h¬n so víi nh÷ng ®øa trÎ kh¸c nhng kh«ng
v× thÕ mµ ch¸u ch¸n n¶n suy sôp, M ®· cè g¾ng ®Ó ®îc häc ®¹i häc - ®ã lµ
®iÒu kh«ng ph¶i ai còng cã thÓ lµm ®îc, cho nªn anh N nªn gióp ®ì vµ t¹o
®iÒu kiÖn cho M tiÕp tôc ph¸p triÓn, mÆc kh¸c anh còng lµ ngêi cã ®iÒu
kiÖn vÒ kinh tÕ do ®ã anh kh«ng nªn tõ chèi yªu cÇu cña chÞ H, chÞ còng v×
quyÒn lîi cña con nªn míi cÇn sù gióp ®ì tõ anh.
Cã lÏ khi nghe nh÷ng lêi khuyªn nhñ, gi¶i thÝch ®ã th× anh N còng sÏ
thay ®æi ý kiÕn ban ®Çu cña m×nh.
Th«ng thêng mét ngêi m¾c bÖnh t©m thÇn kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc lóc
nµo ngêi Êy khái bÖnh vµ nh vËy khã cã thÓ biÕt ®îc thêi ®iÓm nµo nghÜa
vô cÊp dìng chÊm døt. Trêng nµy trong çc b¶n ¸n hay quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n
kh«ng nªn tuyªn h¹n chÊm døt nghÜa vô cÊp dìng.
VÝ dô: Trong b¶n ¸n sè 58/2006/HNG§ ngµy 23/10/2006 cña TAND huyÖn Q
TØnh T ®· xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n li h«n gi÷a anh Ph¹m Ngäc T vµ chÞ NguyÔn
KiÒu C. Anh chÞ kÕt h«n n¨m 1997 vµ cã mét ngêi con chung lµ ch¸u Ph¹m
V¨n M sinh n¨m 1997, ch¸u M hiÖn ®ang m¾c bÖnh t©m thÇn (Cã giÊy chøng
nhËn cña bÖnh viÖn)
TAND huyÖn Q TØnh T ®· ra quyÕt ®Þnh: Xö li h«n gi÷a anh Ph¹m
Ngäc T vµ chÞ NguyÔn KiÒu C. VÒ con chung: Giao chÞ NguyÔn KiÒu C
trùc tiÕp nu«i ch¸u Ph¹m V¨n M. Anh Ph¹m Ngäc T cã tr¸ch nhiÖm cÊp dìng
Hoµn
- 37 -
nu«i ch¸u Ph¹m V¨n M mçi th¸ng 300.000 ®ång/th¸ng kÓ tõ th¸ng 10/2006 ®Õn
khi ch¸u Ph¹m V¨n M trßn 18 tuæi.
Trong trêng hîp nµy TAND huyÖn Q TØnh T tuyªn thêi ®iÓm chÊm døt
nghÜa vô cÊp dìng nu«i con cña anh Ph¹m Ngäc T lµ sai. C¨n cø vµo §iÒu 56
LuËt HN&G§ n¨m 2000 th× dï ch¸u Ph¹m Ngäc M ®· thµnh niªn (trßn 18 tuæi)
mµ M vÉn m¾c bÖnh t©m thÇn th× cã quyÒn nhËn sù cÊp dìng tõ phÝa anh
Ph¹m Ngäc T. Tr¸ch nhiÖm cÊp dìng cho ch¸u M cña anh chØ chÊm døt khi
ch¸u trßn 18 tuæi vµ ®iÒu quan träng lµ M ph¶i khái bÖnh.
TAND huyÖn Q TØnh T nªn gi¶i thÝch thªm nghÜa vô cÊp dìng nu«i
con cho anh T hiÓu ngay c¶ khi ch¸u M ®· ®ñ 18 tuæi nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng
lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó nu«i m×nh. §ång thêi cÇn cã gi¶i thÝch vÒ
quyÒn xin thay ®æi cÊp dìng nu«i con cña anh T khi ch¸u M khái bÖnh. Nh
vËy quyÒn lîi cña ch¸u M còng nh quyÒn lîi cña anh T sÏ ®îc ®¶m b¶o.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, cã thÓ nhËn thÊy, khi xem xÐt, gi¶i quyÕt sù
viÖc Toµ ¸n nªn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña çc bªn ®Æc biÖt quan t©m
®Õn quyÒn lîi cña con çi ®Ó ®a ra çc ph¸n quyÕt “ thÊu t×nh ®¹t lÝ h¬n”.
BiÕt r»ng mäi ph¸n quyÕt ®Òu ph¶i dùa trªn çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt, lµm
®óng theo ph¸p luËt nhng trong mét sè trêng hîp cã thÓ ¸p dông linh ho¹t çc
quy ®Þnh ®ã, “biÕn ho¸” çc quy ®Þnh ®ã ®Ó xet xö hîp t×nh hîp lÝ h¬n,
thuyÕt phôc ®îc çc bªn qua ®ã ®Ò cao truyÒn thèng tèt ®Ñp cña gia ®×nh
ViÖt Nam.
3.2.3. Víng m¾c trong vÊn ®Ò t¹m ngõng cÊp dìng
T¹i §iÒu 54 LuËt HN&G§ 2000 quy ®Þnh “…çc bªn cã thÓ tho¶ thuËn
thay ®æi ph¬ng thøc cÊp dìng, t¹m ngõng cÊp dìng trong trêng hîp ngêi cã
nghÜa vô cÊp dìng l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ mµ kh«ng cã kh¶
n¨ng thùc hiÖn nghi· vô cÊp dìng, nÕu kh«ng cã tho¶ thuËn ®îc th× yªu cÇu
Toµ ¸n gi¶i quyÕt” .
Theo nh quy ®Þnh trªn th× khi vî hoÆc chång nÕu gÆp khã kh¨n vÒ
kinh tÕ th× cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau, hoÆc nhê Toµ ¸n gi¶i quyÕt t¹m ngõng
Hoµn
- 38 -
cÊp dìng. Quy ®Þnh nµy cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh víi môc ®Ých
nh»m ®¶m b¶o cho nghÜa vô cÊp dìng cña cha mÑ cho con cã tÝnh kh¶ thi
h¬n. Cuéc sèng thêng kh«ng nh mong muèn cña con ngêi, kh«ng ai cã thÓ nãi
tríc vµ ch¾c ch¾n r»ng hä sÏ kh«ng bao giê gÆp bÊt cø khã kh¨n nµo trong
cuéc sèng. Khã kh¨n mµ hä gÆp ph¶i cã thÓ do b¶n th©n hä t¹o ra hoÆc còng
cã thÓ do yÕu tè kh¸ch quan ®em l¹i. VÝ dô: anh V ®ang lµm ¨n ph¸t ®¹t th×
kh«ng may cã b·o to lµm h háng çc c¬ së vËt chÊt khiÕn anh kh«ng thÓ giao
hµng kÞp thêi dÉn ®Õn viÖc anh l©m vµo hoµn c¶nh khã kkh¨n vÒ kinh tÕ.
Nhng viÖc t¹m ngõng cÊp dìng l¹i ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña ngêi
®îc cÊp dìng, v× nh thÕ cã nghÜa lµ trong mét thêi gian s¾p tíi ngêi ®îc cÊp
dìng sÏ kh«ng nhËn ®îc sù trî cÊp tõ phÝa ngêi ®îc nghÜa vô cÊp dìng ®Ó
®¶m b¶o cuéc sèng cho m×nh.
Trªn thùc tÕ ®· cã rÊt nhiÒu trêng hîp xin t¹m ngõng cÊp dìng víi lÝ do
“khã kh¨n vÒ kinh tÕ” qu¶ thùc cã trêng hîp khã kh¨n thËt sù nhng còng cã tr-
êng hîp trèn tr¸nh viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng, ®ïn ®Èy viÖc thùc hiÖn
nghÜa vô ®ã cho ngêi kh¸c, cßn b¶n th©n hä th× cã thêi gian vµ tiÒn cña ®Ó
lµm nh÷ng viÖc riªng mang l¹i lîi Ých cho hä, v« t©m tríc cuéc sèng cña ngêi
®îc cÊp dìng.
LuËt HN&G§ n¨m 2000 tuy cã quy ®Þnh vÒ viÖc “t¹m ngõng cÊp dìng
trong trêng hîp ngêi cã nghÜa vô l©m vµo hoµn c¶nh khã kh¨n” nhng l¹i kh«ng
®a ra çc quy ®Þnh cô thÓ thÕ nµo lµ “khã kh¨n vÒ kinh tÕ” vµ còng kh«ng
quy ®Þnh khi nµo th× thêi gian b¾t ®Çu t¹m ngõng cÊp dìng còng nh
thêi gian t¹m ngõng cÊp dìng chÊm døt, ®iÒu ®ã khiÕn cho Toµ ¸n lóng tóng
khi gi¶i quyÕt yªu cÇu t¹m ngõng cÊp dìng.
VÝ dô: ChÞ Lª ThÞ H vµ anh Bïi V¨n T ®· li h«n n¨m 2004. Trong quyÕt
®Þnh li h«n chÞ H ®îc t¹m ho·n cÊp dìng nu«i con v× chÞ hiÖn ®ang khã kh¨n
vÒ kinh tÕ (do chÞ lµm ruéng). Vµ trong quyÕt ®Þnh lóc Êy kh«ng nãi râ thêi
gian b¾t ®Çu còng nh thêi gian chÊm døt viÖc t¹m ho·n cÊp dìng. Sau 2 n¨m
tøc lµ n¨m 2006 anh T nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ chÞ H cÊp dìng nu«i con, v× anh
Hoµn
- 39 -
cho r»ng chÞ H kh«ng cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ n÷a biÓu hiÖn: chÞ H cã xe
m¸y ®i, trong nhµ l¹i cã rÊt nhiÒu ®å dïng míi nh ti vi, tñ l¹nh… nhng chÞ H
mét mùc nãi r»ng chÞ hiÖn vÉn ®ang khã kh¨n vÒ kinh tÕ, tÊt c¶ nh÷ng tµi
s¶n anh T nh×n thÊy ®Òu do ngêi bµ con xa cña chÞ göi vÒ tÆng cho khi thÊy
chÞ gÆp c¶nh khã kh¨n, tóng thiÕu.
Toµ ¸n huyÖn T TØnh T sau khi ®iÒu tra x¸c nhËn ®óng lµ sè tµi s¶n hiÖn cã
cña chÞ H do ngêi bµ con xa göi vÒ tÆng cho cßn b¶n th©n chÞ H víi nghÒ
lµm ruéng thu nhËp cha æn ®Þnh kinh tÕ vÉn cha tho¸t khái c¶nh khã kh¨n v×
vËy Toµ ®· ra quyÕt ®Þnh cho chÞ H t¹m ngõng cÊp dìng nu«i con
Theo Kho¶n1 §iÒu 16 NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP ngµy 30/10/2001 quy
®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®· quy ®Þnh : “ Ngêi cã kh¶
n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng ®îc quy ®Þnh t¹i çc ®iÒu 51,
52, 53 LuËt HN&G§ lµ ngêi cã thu nhËp thêng xuyªn hoÆc tuy kh«ng cã thu
nhËp thêng xuyªn nhng cßn tµi s¶n sau khi ®· trõ ®i chi phÝ th«ng thêng cÇn
thiÕt cho cuéc sèng cña ngêi ®ã”.
C¨n cø vµo quy ®Þnh trªn, Toµ ¸n huyÖn T TØnh T ®· sai lÇm trong
viÖc ®a ra quyÕt ®Þnh cho chÞ H tiÕp tôc t¹m ho·n nghÜa vô cÊp dìng nu«i
con.MÆc dï víi nghÒ lµm ruéng chÞ H cã khã kh¨n vÒ kinh tÕ ®iÒu Êy lµ cã
thËt, nhng trong vßng 2 n¨m, chÞ H ®· nhËn ®îc nh÷ng mãn quµ gi¸ trÞ tõ
phÝa ngêi bµ con xa göi tÆng cho. Nh÷ng mãn quµ cã gi¸ trÞ ®ã ®îc coi lµ tµi
s¶n cña chÞ H vµ ®îc tÝnh lµ kho¶n “ thu nhËp kh«ng thêng xuyªn”. NghÒ
lµm ruéng cïng víi khèi lîng tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®ã chÞ H kh«ng ®îc coi lµ ngêi “
kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ” ®Ó ®îc “ t¹m ho·n” cÊp dìng nu«i con. Trong tr-
êng hîp nµy chÞ H ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng nu«i con, thêi gian “
t¹m ho·n ” cÊp dìng nu«i con chÊm døt. §ång thêi tù b¶n th©n chÞ H còng ph¶i
thÊy r»ng chÞ nªn thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng nu«i con cïng anh T, kh«ng
cÇn anh T yªu cÇu, bëi lÏ khi li h«n biÕt chÞ H gÆp khã kh¨n anh T ®· ®ång ý
cho chÞ H t¹m ho·n cÊp dìng nu«i con, v× thÕ mµ khi cã ®iÒu kiÖn chÞ H nªn

Hoµn
- 40 -
tù ®éng thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®· bÞ “ t¹m ho·n” cña m×nh cïng víi anh T trî
cÊp nu«i con, nh thÕ sÏ hîp víi ®¹o lÝ tr¸ch nh÷ng ®iÒu lµm tæn th¬ng con trÎ.
LuËt HN&G§ n¨m 2000 cïng v¨n b¶n híng dÉn kh«ng quy ®Þnh râ thÕ
nµo lµ khã kh¨n vÒ kinh tÕ ®Ó ®îc xin t¹m ho·n cÊp dìng ®ång thêi kh«ng
quy ®Þnh thêi gian b¾t ®Çu, kÕt thóc t¹m ho·n cÊp dìng ®iÒu ®ã g©y ra
nh÷ng bÊt lîi cho ngêi ®îc cÊp dìng còng nh ngêi trùc tiÕp nu«i ngêi ®îc cÊp d-
ìng, mµ trong trêng hîp vî chång li h«n ngêi con sÏ lµ ngêi chÞu thiÖt thßi nhiÒu
h¬n c¶. Ph¶i cã mét mèc thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó ngêi ®ang khã kh¨n vÒ kinh
tÕ ph¶i tù thóc giôc b¶n th©n “ cè g¾ng” tho¸t khái khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn
tr¸ch nhiÖm cña m×nh, ®ång thêi nh»m tr¸ch nh÷ng bÊt lîi kh«ng ®¸ng cã cho
3.2.4. Víng m¾c trong trêng hîp cÊp dìng cña bè dîng, mÑ kÕ cho con riªng
cña vî hoÆc con riªng cña chång khi li h«n
Bè dîng, mÑ kÕ lµ nh÷ng ngêi chång hay vî míi cña cha hoÆc mÑ cña
con. Mèi quan hÖ gi÷a bè dîng hay mÑ kÕ víi con riªng cña vî hay chång kh«ng
ph¶i lµ mèi quan hÖ huyÕt thèng.
Sau khi vî chång li h«n, ngêi vî hay chång tiÕp tôc t×m vµ x©y dùng
h¹nh phóc víi ngêi ®µn «ng hay ®µn bµ kh¸c ®Ó t¹o dùng 1 gia ®×nh míi. Gia
®×nh míi nµy còng tån t¹i nh÷ng mèi quan hÖ cha mÑ vµ con, trong ®ã con
riªng còng nhËn ®îc sù ch¨m sãc, quan t©m vµ yªu th¬ng tõ phÝa bè dîng hay
mÑ kÕ. HiÖn nay, trong çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt cha cã quy ®Þnh cô thÓ
®Çy ®ñ vÒ çc trêng hîp cÊp dìng cña bè dîng mÑ kÕ cho con riªng cña vî
hoÆc con riªng cña chång khi li h«n kh«ng sèng chung víi nhau n÷a. Mµ míi
quy ®Þnh t¹i §iÒu 38 LuËt HN&G§ n¨m 2000 vÒ nghÜa vô vµ quyÒn cña bè
dîng, mÑ kÕ víi con riªng cña vî hoÆc chång. Trªn thùc tÕ, trong qu¸ tr×nh xÐt
xö vô ¸n li h«n cã yªu cÇu cÊp dìng cña bè dîng, mÑ kÕ cho con riªng cña vî
hay con riªng cña chång Toµ ¸n kh«ng t×m ®îc quy ®Þnh ph¸p luËt cô thÓ ®Ó
®a ra ph¸n quyÕt chÝnh x¸c.

Hoµn
- 41 -
VÝ dô: ChÞ Ph¹m ThÞ M vµ anh Vò V¨n § chung sèng víi nhau cã ®¨ng kÝ
kÕt h«n n¨m 1996 t¹i Uû ban nh©n d©n phêng HH – HL. Tríc khi kÕt h«n anh
Vò V¨n § ®· cã vî vµ ®· li h«n. ChÞ Ph¹m ThÞ M còng cã chång nhng ®· chÕt,
®ång thêi chÞ còng cã mét ngêi con ®îc 3 tuæi tªn lµ TrÇn ThÞ H (con cña
chång tríc). Cuéc sèng vî chång gi÷a anh § vµ chÞ M hoµ thuËn, h¹nh phóc vµ
trong thêi gian nµy anh chÞ ®· cã mét ngêi con chung tªn lµ Vò V¨n Q. §Õn
n¨m 2005 th× m©u thuÉn trÇm träng. ChÞ Ph¹m ThÞ M viÕt ®¬n xin li h«n.
Trong ®¬n chÞ yªu cÇu nu«i hai con lµ ch¸u: TrÇn ThÞ H vµ ch¸u Ph¹m V¨n Q.
ChÞ cã yªu cÇu anh Ph¹m V¨n § cÊp dìng nu«i 2 ch¸u mçi th¸ng 500.000 ®ång.
Anh Vò V¨n § chÊp nhËn yªu cÇu cÊp dìng nu«i con chung lµ ch¸u Vò V¨n Q
nhng kh«ng chÊp nhËn cÊp dìng nu«i ch¸u TrÇn ThÞ H v× anh cho r»ng ch¸u H
kh«ng ph¶i lµ con ruét cña anh nªn anh kh«ng cã nghÜa vô cÊp dìng nu«i ch¸u
H.
Trong qu¸ tr×nh xÐt xö vô ¸n li h«n nµy, TAND thµnh phè H TØnh Q cã
gi¶i thÝch víi anh § viÖc cÊp dìng nu«i con riªng lµ ch¸u TrÇn ThÞ H nh sau:
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt t¹i §iÒu 38 th× gi÷a bè dîng vµ con riªng cã
quyÒn vµ nghÜa vô nh gi÷a bè víi con ®Î do vËy mµ khi anh chÞ li h«n anh §
nªn cÊp dìng nu«i ch¸u H. Nhng anh § kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu cÊp dìng nu«i
ch¸u H. Anh cho r»ng yªu cÇu ®ã hÕt søc v« lÝ vµ nÕu buéc ph¶i cÊp dìng
nu«i H, anh xin nhËn nu«i ch¸u Vò V¨n Q vµ kh«ng yªu cÇu chÞ M cÊp dìng
nu«i con. ChÞ M kh«ng ®ång ý ®Ó anh § nu«i con vµ theo nguyÖn väng cña
ch¸u Vò V¨n Q ch¸u muèn ë víi mÑ.
Trong b¶n ¸n sè 57/2006/ HNG§ cña TAND thµnh phè H TØnh Q ngµy
30/10/2006 ®· ra quyÕt ®Þnh: Xö cho chÞ Ph¹m ThÞ M vµ anh Vò V¨n § li
h«n. VÒ con giao cho chÞ Ph¹m ThÞ M nu«i con chung vµ anh Vò V¨n § cã
tr¸ch nhiÖm cÊp dìng nu«i con chung 300.000 ®ång/th¸ng. Anh Vò V¨n §oµn
kh«ng ph¶i cÊp dìng nu«i con riªng lµ ch¸u TrÇn ThÞ H (Do chÞ Ph¹m ThÞ M
®· ®ång ý rót l¹i yªu cÇu ®ßi anh § cÊp dìng nu«i ch¸u).

Hoµn
- 42 -
VËy gi¶ sö trong trêng hîp chÞ M c¬ng quyÕt buéc anh § cÊp dìng nu«i
ch¸u TrÇn ThÞ H th× Toµ ¸n sÏ gi¶i quyÕt thÕ nµo? Toµ ¸n sÏ c¨n cø vµo quy
®Þnh nµo cña ph¸p luËt ®Ó buéc anh § ph¶i cÊp dìng nu«i ch¸u H hoÆc tõ
chèi yªu cÇu cÊp dìng nu«i con riªng cña chÞ M.
Trªn thùc tÕ, gi÷a con riªng cña vî hoÆc chång víi bè dîng hay mÑ kÕ ®·
cã thêi gian quan t©m, ch¨m sãc lÉn nhau kh¸ dµi, gièng nh trêng hîp cha mÑ
®Î sèng chung víi con ®Î hoÆc cha mÑ nu«i víi con nu«i. Mµ khi con riªng víi
bè dîng vµ mÑ kÕ v× lÝ do kh¸c nhau kh«ng cßn sèng chung víi bè dîng, mÑ
kÕ n÷a khi li h«n, mµ nh÷ng ngêi con riªng nµy l¹i kh«ng ®îc hëng cÊp dìng
cña bè dîng mÑ kÕ th× cha tho¶ ®¸ng. MÆc dï kh«ng cã mèi quan hÖ m¸u mñ
ruét thÞt nhng khi cïng sèng díi mét m¸i nhµ th× gi÷a hä còng ®· n¶y sinh
nh÷ng t×nh c¶m g¾n bã, th©n thiÕt nh ruét thÞt víi nhau. ThËm chÝ cã nh÷ng
ngêi bè dîng hay mÑ kÕ cßn th¬ng yªu con riªng h¬n c¶ ngêi cha mÑ ruét cña
con riªng, vµ còng cã trêng hîp con riªng dµnh t×nh c¶m cña m×nh cho bè dîng
mÑ kÕ nh dµnh t×nh c¶m cho cha mÑ ruét cña m×nh.
VÝ dô: ChÞ Hoµng ThÞ H vµ anh NguyÔn Xu©n C kÕt h«n n¨m 2000. Tríc
khi kÕt h«n chÞ NguyÔn ThÞ H ®· cã mét ngêi con riªng tªn lµ Hoµng ThÞ V
sinh n¨m 1995. Qu¸ tr×nh chung sèng vî chång hoµ thuËn, h¹nh phóc vµ ®· cã
mét ngêi con chung tªn NguyÔn ThÞ M. §Õn th¸ng 6/2005 th× ph¸t sinh m©u
thuÉn. Nguyªn nh©n do tÝnh t×nh kh«ng, nghi ngê nhau vÒ lßng chung thuû,
dÉn ®Õn vî chång thêng xuyªn va ch¹m lÉn nhau. Anh NguyÔn Xu©n C vµ
chÞ Hoµng ThÞ H ®· lµm ®¬n thuËn t×nh li h«n göi ®Õn Toµ ¸n huyÖn T
TØnh T. Trong ®¬n anh C cã tr×nh bµy: Anh vµ chÞ Hoµng ThÞ H cã 2 ngêi
con, con chung tªn lµ NguyÔn ThÞ M vµ con riªng tªn lµ Hoµng ThÞ V. HiÖn
nay hai ch¸u ®ang ë víi chÞ Hoµng ThÞ H. Do anh thêng xuyªn ®i lµm ¨n xa
nªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp ch¨m sãc hai ch¸u, trong trêng hîp li h«n anh
xin ®îc cÊp dìng nu«i hai ch¸u mçi th¸ng 1000.000 ®ång. MÆc dï ch¸u Hoµng
ThÞ V kh«ng ph¶i lµ con ruét cña anh nhng trong qu¸ tr×nh chung sèng cïng
chÞ Hoµng ThÞ H anh C ®· lu«n coi ch¸u nh con ruét cña m×nh. Nay anh chÞ li
Hoµn
- 43 -
h«n do bÊt ®ång quan ®iÓm, kh«ng thÓ v× thÕ mµ mèi quan hÖ cha con tõ tr-
íc ®Õn nay còng chÊm døt theo. Anh xin ®îc cÊp dìng nu«i ch¸u Hoµng ThÞ V
còng nh ch¸u NguyÔn ThÞ M ®Õn khi hai ch¸u trëng thµnh.
T¹i quyÕt ®Þnh sè 165/Q§HGT ngµy 18/11/2006 TAND huyÖn T TØnh
T ®· quyÕt: C«ng nhËn sù thuËn t×nh li h«n gi÷a anh NguyÔn Xu©n C vµ chÞ
Hoµng ThÞ H. C«ng nhËn sù tho¶ thuËn vÒ nu«i con, giao cho chÞ Hoµng ThÞ
H nu«i hai ch¸u lµ ch¸u Hoµng ThÞ V vµ ch¸u NguyÔn ThÞ H. Hµng th¸ng anh
NguyÔn Xu©n C cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp nu«i con mçi th¸ng 1000.000 ®ång
®Õn khi hai ch¸u trßn 18 tuæi.
Qua vô viÖc trªn cã thÓ r»ng kh«ng ph¶i ngêi bè dîng hay mÑ kÕ nµo
còng tõ chèi cÊp dìng nu«i con riªng.
LuËt HN&G§ nªn ®a ra çc quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc cÊp dìng nu«i con
riªng gi÷a bè dîng, mÑ kÕ ®Ó tr¸ch t×nh tr¹ng Toµ ¸n khi xÐt xö kh«ng cã c¨n
cø ph¸p luËt trong trêng hîp gi¶i quyÕt yªu cÇu cÊp dìng gi÷a bè dîng, mÑ kÕ
víi con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång. ViÖc quy ®Þnh bè dîng, mÑ kÕ
cã nghÜa vô cÊp dìng cho con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång khi li h«n
vµ ngîc l¹i con riªng còng cã nghÜa vô ch¨m sãc bè dîng, mÑ kÕ ®iÒu nµy
hoµn toµn phï hîp víi phong tôc, tËp qu¸n vµ ®¹o ®øc cña ngêi ViÖt Nam.
3.3. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ cÊp dìng khi li h«n
3.3.1. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp dìng nu«i con
§Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña con ®îc cÊp dìng nh»m ®¸p øng nhu cÇu
thiÕt yÕu trong mäi trêng hîp thùc tiÔn, t«i xin kiÕn nghÞ çc c¬ quan Nhµ níc
cã thÈm quyÒn cÇn ph¶i cã quy ®Þnh vµ x¸c ®Þnh thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ
ph¶i cÊp dìng nu«i con khi li h«n mµ kh«ng trùc tiÕp nu«i con nh sau:
Thø nhÊt: Thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con khi li h«n ph¶i
cÊp dìng nu«i con lµ thêi ®iÓm Toµ ¸n lËp biªn b¶n lÇn sau cïng, trong trêng
hîp quyÕt ®Þnh thuËn t×nh li h«n.

Hoµn
- 44 -
Thø hai: Thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con khi li h«n ph¶i
cÊp dìng nu«i con lµ ngµy tuyªn ¸n s¬ thÈm, trong trêng hîp çc bªn kh«ng tho¶
thuËn ®îc vÒ viÖc cÊp dìng nu«i con vµ Toµ ¸n ®a vô ¸n ra xÐt xö.
Thø ba: Thêi ®iÓm cha hoÆc mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con khi li h«n ph¶i cÊp
dìng nu«i con kÓ tõ ngµy cha hoÆc mÑ kh«ng sèng chung víi nhau trë vÒ sau
cho ®Õn khi chÊm døt nghÜa vô cÊp dìng nu«i con. Mµ Toµ ¸n cã c¨n cø x¸c
®Þnh trong kho¶ng thêi gian vî chång kh«ng sèng chung víi nhau, nªn kh«ng
thùc hiÖn nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i dìng gi¸o dôc con - cã nghÜa lµ nghÜa vô
cÊp dìng nu«i con cña vî hoÆc chång khi li h«n b¾t ®Çu kÓ tõ thêi ®iÓm vî
chång li th©n ®Õn khi li h«n trë vÒ sau cho ®Õn lóc nghÜa vô cÊp dìng ®îc
chÊm døt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh. Bëi v× trªn thùc
tÕ cã nhiÒu ngêi vî do m©u thuÉn qu¸ lín ®èi víi ngêi chång vµ thêng xuyªn bÞ
ngêi chång ®¸nh ®Ëp, xóc ph¹m vÒ nh©n phÈm (mµ chóng ta thêng gäi lµ n¹n
b¹o hµnh, nhng cha ®Õn møc ph¶i truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù) ®· lµm cho
ngêi vî vµ con ph¶i ®i n¬i kh¸c ®Ó chê toµ gi¶i quyÕt viÖc li h«n hoÆc ngêi
chång ®i lµm ¨n xa, chung sèng víi ngêi kh¸c mµ vî chång kh«ng chung sèng víi
nhau tríc khi li h«n mµ mét bªn vî hoÆc chång kh«ng sèng chung víi con, ®ång
thêi còng kh«ng thùc hiÖn viÖc ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con çi (Nhng
kh«ng thuéc trêng hîp trèn tr¸nh nghÜa vô cÊp dìng nu«i con vµ ®· yªu cÇu
Toµ ¸n gi¶i quyÕt ).
3.3.2. VÊn ®Ò t¹m ngõng cÊp dìng
* §iÒu kiÖn ®îc t¹m ho·n cÊp dìng.
Ngêi ®îc cÊp dìng ph¶i l©m vµo “ hoµn c¶nh kinh tÕ khã kh¨n”. Mµ mét
ngêi ®îc coi lµ khã kh¨n vÒ kinh tÕ lµ ngêi kh«ng cã thu nhËp hoÆc cã thu
nhËp nhng møc thu nhËp thÊp vµ víi møc thu nhËp ®ã kh«ng thÓ ®¶m b¶o, vµ
lo cho cuéc sèng cña ngêi ®îc cÊp dìng. §ång thêi hä còng kh«ng cã tµi s¶n gi¸
trÞ hoÆc cã tµi s¶n nhng sau khi b¸n ®i còng kh«ng thÓ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn
tr¸ch nhiÖm cÊp dìng cña m×nh.
* Thêi gian kÕt thóc t¹m ho·n cÊp dìng:
Hoµn
- 45 -
Thø nhÊt: §ã lµ tríc thêi ®iÓm ngêi ®îc cÊp dìng trßn 18 tuæi vµ cã kh¶
n¨ng lao ®éng. Bëi lÏ nÕu ngêi ®îc cÊp dìng trßn 18 tuæi vµ cã kh¶ n¨ng lao
®éng th× nghÜa vô cÊp dìng còng chÊm døt, ngêi ph¶i cÊp dìng lóc ®ã còng
kh«ng ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng n÷a, trong trêng hîp nµy thêi gian
t¹m ho·n cÊp dìng ®¬ng nhiªn chÊm døt. Nh vËy, quyÒn lîi cña ngêi ®îc cÊp d-
ìng trong thêi gian t¹m ho·n tríc ®ã sÏ kh«ng ®îc ®¶m b¶o vµ còng ¶nh hëng
®Õn quyÒn lîi cña ngêi trùc tiÕp nu«i ngêi ®îc cÊp dìng
Thø hai: Trong trêng hîp ®îc cÊp dìng lµ ngêi thµnh niªn nhng mÊt n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù, bÞ tµn tËt, r¬i vµo hoµn c¶nh khã kh¨n, tóng thiÕu th×
viÖc t¹m ngõng cÊp dìng chØ ®îc t¹m ngõng trong mét thêi gian cã lîi nhÊt
kh«ng ®îc t¹m ngõng cÊp dìng trong mét thêi gian dµi.
Trong çc b¶n ¸n hay quyÕt ®Þnh cña Toµ ph¶i quy ®Þnh cô thÓ ngµy
t¹m ngõng cÊp dìng lµ ngµy nµo. Ên ®Þnh mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó b¶o
vÖ quyÒn lîi cho ngêi ®îc cÊp dìng còng nh quyÒn lîi cña ngêi trùc tiÕp nu«i
3.3.3. VÊn ®Ò cÊp dìng gi÷a bè dîng hoÆc mÑ kÕ cña con riªng cña vî
hoÆc chång
LuËt HN&G§ 2000 cã quy ®Þnh nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i dìng gi÷a bè
dîng hoÆc mÑ kÕ víi con riªng cña vî hoÆc chång nhng l¹i kh«ng cã quy ®Þnh
cô thÓ vÒ nghÜa vô cÊp dìng gi÷a hä khi hä kh«ng sèng chung. Theo t«i LuËt
HN&G§ còng nh çc v¨n b¶n cã liªn quan cÇn cã quy ®Þnh cô thÓ vµ gi¶i
thÝch râ h¬n còng nh bæ sung thªm vÒ chÕ ®Þnh con riªng vµ cÊp dìng ®èi víi
con riªng mét çch ®Çy ®ñ nh sau: Con riªng cña bè dîng mÑ kÕ vµ nghÜa vô
cÊp dìng gi÷a nh÷ng ngêi nµy.
Tuy nhiªn, viÖc quy ®Þnh bè dîng, mÑ kÕ cã nghÜa vô cÊp dìng cho
con riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång khi li h«n ngoµi ®¸p øng çc ®iÒu
kiÖn nh: Con cha thµnh niªn hoÆc con ®· thµnh niªn mµ bÞ tµn tËt, mÊt n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù
nu«i m×nh, th× ph¶i xÐt tíi viÖc gi÷a bè dîng, mÑ kÕ ph¶i cã thêi gian sèng
Hoµn
- 46 -
chung víi con riªng kh¸ dµi. §ång thêi, con riªng cña vî hoÆc con riªng cña
chång ®· cã c«ng lao ch¨m sãc, nu«i dìng bè dîng, mÑ kÕ nh cha mÑ ®Î hoÆc
cha mÑ nu«i cña m×nh theo çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia
®×nh trong mét thêi gian dµi mµ hä kh«ng ®îc ai cÊp dìng khi ®· héi ®ñ ®iÒu
kiÖn ®Ó ®îc cÊp dìng. Chø hoµn toµn kh«ng ph¶i mäi trêng hîp con riªng cña
bè dîng mÑ kÕ ®Òu ®îc bè dîng, mÑ kÕ khi li h«n cÊp dìng cho con riªng cña
vî hoÆc con riªng cña chång, mµ thêi gian sèng chung qu¸ Ýt hoÆc c«ng søc
ch¨m sãc lÉn nhau cha nhiÒu, nay v× bè dîng, mÑ kÕ chÊm døt h«n nh©n, nªn
kh«ng cßn sèng chung víi bè dîng hoÆc mÑ kÕ n÷a.
3.3.4. Çch tÝnh sè tiÒn båi thêng cÊp dìng cho con khi cha mÑ li h«n mµ
mét ngêi bÞ tai n¹n
Quan hÖ cÊp dìng lµ lo¹i quan hÖ nh©n th©n, g¾n liÒn víi nh©n th©n
cña chñ thÓ. §ång thêi quan hÖ cÊp dìng lµ lo¹i quan hÖ tµi s¶n ®Æc biÖt.
Gi¶ sö vî, chång sau khi li h«n, nÕu bªn kh«ng trùc tiÕp nu«i con kh«ng
may bÞ tai n¹n cã thÓ bÞ chÕt hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, ®iÒu ®ã ®ång
nghÜa víi viÖc nghÜa vô cÊp dìng cña ngêi ®ã ®èi víi con còng chÊm døt. Dï
biÕt r»ng ch¼ng ai muèn ®iÒu ®ã x¶y ra, nhng trong trêng hîp nµy th× quyÒn
lîi cña ngêi con tøc lµ quyÒn lîi cña ngêi ®îc cÊp dìng bÞ ¶nh hëng trùc tiÕp c¶
vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn. §óng ra ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng nu«i con ph¶i
thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng ®Õn khi ngêi con trëng thµnh vµ cã kh¶ n¨ng
lao ®éng, thËm chÝ ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cÊp dìng nu«i con v« thêi h¹n
nÕu r¬i vµo trêng hîp con ®· thµnh niªn kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ
tµn tËt nhng v× sù cè kh«ng may mµ hä kh«ng thÓ tiÕp tôc thùc hiÖn tr¸ch
nhiÖm cña hä, do vËy, trong trêng hîp nµy ngêi ®· g©y ra thiÖt h¹i cho ngêi
ph¶i cÊp dìng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn tiÕp tr¸ch nhiÖm mµ ngêi ph¶i
cÊp dìng ®ang thùc hiÖn dang dë. MÆc dï quan hÖ cÊp dìng lµ lo¹i quan hÖ
nh©n th©n vµ kh«ng thÓ chuyÓn giao cho ngêi kh¸c nhng trong trêng hîp nµy
th× kh¸c. Ngêi ®· g©y ra thiÖt h¹i cho ngêi cã tr¸ch nhiÖm cÊp dìng, khiÕn ng-
êi ph¶i cÊp dìng kh«ng thÓ thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh ph¶i cã nghÜa vô
Hoµn
- 47 -
båi thêng kho¶n tiÒn cÊp dìng cho ngêi ®îc cÊp dìng, nh»m ®¶m b¶o cuéc sèng
cho ngêi ®îc cÊp dìng.
§Ó x¸c ®Þnh, tÝnh to¸n chi phÝ cÊp dìng, ®¶m b¶o nguyªn t¾c båi th-
êng thiÖt h¹i ngoµi hîp ®ång víi môc ®Ých cña tr¸ch nhiÖm båi thêng lµ kh«i
phôc l¹i t×nh tr¹ng nh tríc khi x¶y ra thiÖt h¹i ®iÒu ®ã kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. C¨n
cø vµo hoµn c¶nh kinh tÕ chung ë níc ta vµ thùc tÕ gi¶i quyÕt viÖc cÊp dìng,
trªn cë së quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 613 Bé LuËt d©n sù, §iÒu 53 LuËt
HN&G§ n¨m 2000 vµ theo kinh nghiÖm mét sè níc, theo t«i çch tÝnh kho¶n
tiÒn båi thêng kho¶n tiÒn cÊp dìng cã thÓ thùc hiÖn b»ng hai çch sau:
Thø nhÊt: Çc bªn cã thÓ tù tÝnh to¸n, tho¶ thuËn møc båi thêng vµ thùc hiÖn
viÖc båi thêng theo nguyªn t¾c tù do, tù nguyÖn cam kÕt, tho¶ thuËn trong båi
thêng thiÖt h¹i.
Thø hai: Trong trêng hîp çc bªn kh«ng tù tho¶ thuËn ®îc th× viÖc tÝnh to¸n,
x¸c ®Þnh møc båi thêng ph¶i ®ång thêi c¨n cø vµo thu nhËp cña ngêi bÞ h¹i,
møc cÊp dìng thùc tÕ tríc khi x¶y ra thiÖt h¹i, møc sèng trung b×nh cña ®¹i bé
phËn d©n c ®îc cÊp dìng ®ang sèng. NÕu vÉn cã tranh chÊp th× yªu cÇu Toµ
¸n gi¶i quyÕt.
C¨n cø viÖc x¸c ®Þnh tÝnh to¸n çc thiÖt h¹i kh¸c, viÖc båi thêng kho¶n
chi phÝ cÊp dìng còng cÇn ph¶i c¨n cø vµo lçi cña çc bªn, trong ®ã cã lçi cña
ngêi bÞ thiÖt h¹i. Trong trêng hîp nhiÒu ngêi cïng cã lçi g©y thiÖt h¹i th× hä cã
tr¸ch nhiÖm liªn ®íi cïng båi thêng. Kho¶n tiÒn ph¶i båi thêng cña mçi ngêi
trong trêng hîp nµy ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo møc ®é lçi cña hä, trong ®ã cã c¶
lçi cña ngêi bÞ thiÖt h¹i nÕu ngêi nµy cã lçi. Trong trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh
®îc møc ®é lçi th× nh÷ng ngêi g©y thiÖt h¹i ph¶i båi thêng theo phÇn b»ng
nhau.
Ngoµi ra, viÖc tÝnh to¸n kho¶n tiÒn cÊp dìng g©y thiÖt h¹i ph¶i båi th-
êng cho ngêi ®îc cÊp dìng còng cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn nghÜa vô cÊp dìng cña
nh÷ng ngêi kh¸c ®èi víi ngêi ®îc cÊp dìng. VÝ dô nh nghÜa vô cÊp dìng cña
bè hoÆc mÑ ®èi víi çc con khi mét trong hai ngêi bÞ tai n¹n ®Ó tr¸nh buéc ng-
Hoµn
- 48 -
êi g©y thiÖt h¹i ph¶i båi thêng toµn bé kho¶n tiÒn cÊp dìng. Gi¶i quyÕt viÖc
båi thêng kho¶n tiÒn cÊp dìng khi cha mÑ li h«n mµ mét trong hai ngêi cã
nghÜa vô cÊp dìng nu«i con kh«ng may bi tai n¹n ®ang lµ mét vÊn ®Ò phøc
t¹p. NhÊt lµ hiÖn nay, khi viÖc båi thêng thiÖt h¹i ®ang chÞu sù t¸c ®éng tiªu
cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng nªn ®ang cã xu híng bÞ th¬ng m¹i ho¸. V× vËy LuËt
HN&G§ còng nh çc v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cÇn cã çc quy ®Þnh cô thÓ vÒ
vÊn ®Ò nµy ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi ®îc cÊp dìng.
3.3.5. VÊn ®Ò vÒ tæ chøc, thùc hiÖn vµ ¸p dông ph¸p luËt
Nh»m ng¨n chÆn nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc cã thÓ x¶y ra trong viÖc cÊp
dìng nu«i con khi vî chång li h«n nh: Trèn tr¸nh viÖc thùc hiÖn nghÜa vô…
®¶m b¶o môc ®Ých cña viÖc cÊp dìng nu«i con mét trong nh÷ng biÖn ph¸p
quan träng vµ cÇn thiÕt lµ c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra, gi¸m s¸t viÖc cÊp dìng
nu«i con. C«ng t¸c ®ã cÇn ®îc thùc hiÖn mét çch thêng xuyªn theo ®Þnh k×
hoÆc tiÕn hµnh ®ét xuÊt khi cã d luËt, hay cã ®¬n tè ço cña quÇn chóng
nh©n d©n.
§Ó ®¶m b¶o viÖc ¸p dông ph¸p luËt trong thùc tiÔn çc vÊn ®Ò liªn
quan ®Õn viÖc cÊp dìng nu«i con ®îc chÝnh x¸c, ®óng ®¾n vµ cã hiÖu qu¶,
vÊn ®Ò ®Æt ra lµ n©ng cao n¨ng lùc çn bé cã liªn quan ®Õn viÖc cÊp dìng
nu«i con, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm “ chÝ c«ng v« t” kh«ng ng¹i khã kh¨n khi x¸c
minh sù viÖc. Trong qu¸ tr×nh cìng chÕ thi hµnh ¸n cÇn cã sù phèi hîp cña çc
c¬ quan nh ViÖn kiÓm s¸t, c¬ quan C«ng an, c¬ quan thi hµnh ¸n ®a ra nh÷ng
biÖn ph¸p tho¶ ®¸ng buéc ngêi ph¶i thi hµnh ¸n thùc hiÖn nghiªm tóc nghÜa
vô cÊp dìng.
Ngoµi ra, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ cÊp dìng nu«i con
khi vî chång li h«n ®îc tiÕn hµnh vµ ®Èy m¹nh ®Ó lµm cho quÇn chóng nh©n
d©n hiÓu râ môc ®Ých vµ ý nghÜa vÒ çc vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc cÊp
dìng nu«i con. Do ®ã, t¹o ®îc sù ®ång t×nh, ñng hé vµ mäi ngêi cã th¸i ®é
®óng ®¾n, nhËn thøc ®Çy ®ñ çc vÊn ®Ò vÒ cÊp dìng nu«i con. Trªn c¬ së

Hoµn
- 49 -
®ã gióp mäi ngêi ý thøc quyÒn lîi cña m×nh vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng
cña cña çc bªn trong quan hÖ cÊp dìng ®Æc biÖt lµ quyÒn lîi cña ngêi con.
KÕt luËn
Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña kho¸ luËn tèt nghiÖp: “ Mét sè
vÊn ®Ò cÊp dìng trong trêng hîp li h«n”.
ChÕ ®Þnh cÊp dìng lµ mét chÕ ®Þnh cã ý nghÜa quan träng trong ph¸p
luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh. Kh«ng chØ cã ý nghÜa trong ph¹m vi mét quèc
gia mµ ®©y ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò cña toµn cÇu. ChÕ ®Þnh cÊp dìng ®· gãp
phÇn vµo viÖc ®¶m b¶o cho cuéc sèng cña ngêi ®îc cÊp dìng, ®Æc biÖt ®èi
víi nh÷ng ngêi cha thµnh niªn hoÆc ®· thµnh niªn nhng kh«ng cã n¨ng lùc hµnh
vi d©n sù, bÞ tµn tËt trong trêng hîp cha mÑ li h«n. §¶m b¶o cho çc em ®îc
ch¨m sãc, nu«i dìng ®îc ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn dï
kh«ng ®îc sèng cïng c¶ cha vµ mÑ trong mét gia ®×nh. Ngoµi ra, chÕ ®Þnh
cÊp dìng cßn lµ ph¬ng thøc ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ngêi
ph¶i cÊp dìng trong quan hÖ cÊp dìng, qua viÖc x¸c lËp quan hÖ cÊp dìng gi÷a
ngêi ®îc cÊp dìng vµ ngêi ph¶i cÊp dìng.
VÊn ®Ò cÊp dìng ®îc quy ®Þnh kh¸ cô thÓ vµ ®Çy ®ñ trong LuËt
HN&G§ n¨m 2000 vµ cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh çc vÊn
®Ò liªn quan ®Õn cÊp dìng cho con khi vî chång li h«n, cÊp dìng gi÷a vî vµ
chång.

Hoµn
- 50 -
Tuy nhiªn, cïng víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®· t¸c
®éng vµo çc quan hÖ x· héi nãi chung vµ quan hÖ cÊp dìng nãi riªng. Mét sè
quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®· kh«ng cßn phï hîp víi thùc tÕ, mét sè vÊn ®Ò cßn
cha ®îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh cha ®Çy ®ñ, ®ßi hái ph¸p luËt vÒ cÊp d-
ìng cÇn ph¶i söa ®æi, bæ sung nh»m ®¸p øng çc yªu cÇu cña thùc tÕ. Cïng víi
®ã, chóng ta cÇn tiÕn hµnh c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra, gi¸m s¸t vÒ cÊp dìng
trªn thùc tÕ vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm, n¨ng lùc chuyªn m«n cña çn bé cã thÈm
quyÒn, ph¶i chó träng c«ng t¸c tuyªn truyÒn phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ
cÊp dìng, ®Æc biÖt lµ cÊp dìng trong trêng hîp vî chång li h«n ®Ó mäi tÇng
líp nh©n d©n cã nhËn thøc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy vµ ý thøc ®-
îc quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc cÊp dìng.

Hoµn
- 51 -
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. HiÕn ph¸p 1992

2. Bé LuËt d©n sù n¨m 2005, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
3. LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 1959
4. LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 1986
5. LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
6. NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§ - CP ngµy 22/10/2001 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt
H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000.
7. NghÞ quyÕt cña Héi ®ång thÈm ph¸n Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao sè 02/2000/H§ -
H§TP ngµy 23/12/2000 híng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2000.
8. S¾c lÖnh cña Chñ tÞch ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hßa sè 97/SL
ngµy 22/5/1950.
9. Gi¸o tr×nh LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh ViÖt Nam, NXB C«ng an nh©n d©n 2004,
tõ trang 61 ®Õn trang 72 vµ tõ trang197 ®Õn 226.
10. Ph¹m Xu©n Linh, Bµn vÒ chÕ ®Þnh nghÜa vô cña cha mÑ ®èi víi con theo LuËt
H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000, T¹p chÝ d©n chñ vµ ph¸p luËt sè 9 (1974) – 2006,
tõ trang 46 ®Õn trang 49.
11. NguyÔn Thanh Hång, VÊn ®Ò båi thêng kho¶n tiÒn cÊp dìng trong çc vô tai n¹n
giao th«ng theo Bé LuËt d©n sù ViÖt Nam, T¹p chÝ LuËt häc sè 4/2002, tõ trang 24
®Õn trang 28.
12. Th¹c sÜ Ng« ThÞ Hêng, NghÜa vô cÊp dìng gi÷a vî vµ chång khi li h«n, T¹p chÝ
LuËt häc sè 3 chuyªn ®Ò th¸ng 3/2003, tõ trang 38 ®Õn trang 40.
13. Th¹c sÜ Ng« ThÞ Hêng, Mèi quan hÖ gi÷a nghÜa vô nu«i dìng vµ cÊp dìng trong
LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh, T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, tõ trang 13 ®Õn trang
18.
14. Th¹c sÜ Phan ThÞ V©n H¬ng, CÊp dìng theo quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2000, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n sè 6 th¸ng 3/2004, tõ trang 21 ®Õn trang
24.
15. S¾c lÖnh cña Chñ tÞch ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hßa sè 159/SL
ngµy 17/11/1950.

Hoµn
- 52 -
Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu 1
Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn vÒ cÊp dìng 3
1.1. Kh¸i niÖm cÊp dìng 3
1.1.1. Kh¸i niÖm 3
1.1.2. Ph©n biÖt cÊp dìng vµ nu«i dìng 4
1.2. §Æc ®iÓm cña quan hÖ cÊp dìng 6
1.3. §iÒu kiÖn ph¸t sinh nghÜa vô cÊp dìng 8
1.4. ChÕ ®Þnh cÊp dìng trong ph¸p luËt ViÖt Nam tõ Çch m¹ng th¸ng
t¸m ®Õn nay 12
Ch¬ng 2: CÊp dìng trong trêng hîp li h«n trong LuËt H«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2000 17
2.1. Çc trêng hîp cÊp dìng khi vî chång li h«n 17
2.1.1. CÊp dìng gi÷a vî vµ chång 17
2.1.2. CÊp dìng gi÷a cha mÑ ®èi víi con 19
2.2. Møc cÊp dìng – Ph¬ng thøc thùc hiÖn cÊp dìng 21
2.2.1. Møc cÊp dìng 21
2.2.2. Ph¬ng thøc thùc hiÖn cÊp dìng 23
2.3. ChÊm døt quan hÖ cÊp dìng 24
Ch¬ng 3: Thùc tiÔn gi¶i quyÕt cÊp dìng trong trêng hîp li h«n vµ mét sè
kiÕn nghÞ 26
3.1. NhËn xÐt chung 26
3.2. Thùc tiÔn gi¶i quyÕt çc trêng hîp cÊp dìng khi li h«n 27
3.2.1. Víng m¾c vÒ vÊn ®Ò thêi ®iÓm thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng 28
3.2.2. Víng m¾c trong viÖc thùc hiÖn thêi ®iÓm kÕt thóc cÊp dìng nu«i con31
3.2.3. Víng m¾c vÒ t¹m ngõng cÊp dìng 35
3.2.4. Víng m¾c trong trêng hîp cÊp dìng cña bè dîng, mÑ kÕ cho con
riªng cña vî hoÆc con riªng cña chång 38

Hoµn
- 53 -
3.3. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ cÊp dìng khi li h«n 41

3.3.1. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu cÊp dìng nu«i con 41
3.3.2. VÊn ®Ò t¹m ngõng cÊp dìng 42
3.3.3. VÊn ®Ò cÊp dìng cña bè dîng, mÑ kÕ cho con riªng cña vî hoÆc con
riªng cña chång 43
3.3.4. Çch tÝnh tiÒn båi thêng cÊp dìng nu«i con khi vî chång li h«n mµ
mét ngêi bÞ tai n¹n 44
3.3.5. VÊn ®Ò vÒ tæ chøc, thùc hiÖn vµ ¸p dông ph¸p luËt 45
KÕt luËn 47
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
16.

Hoµn

Mot So Van de Cap Duong Trong Truong Hop Li Hon N5YdwOaJ4B 20131009025954 65671

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mot So Van de Cap Duong Trong Truong Hop Li Hon N5YdwOaJ4B 20131009025954 65671

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

-1-

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ cÊp dìng

1.1. Kh¸i niÖm cÊp dìng

1.1.1. Kh¸i niÖm

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

2.3. ChÊm døt quan hÖ cÊp dìng.

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

1. HiÕn ph¸p 1992

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

3.3. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ cÊp dìng khi li h«n 41

LuËn v¨n tèt nghiÖp TrÇn ThÞ

You might also like