-1-

10152 ไทยกับสังคมโลก
^___^ ดีมากเพื่อน ร้องให้พอเลยเพื่อน ร้องแค่วันนี้ วันพร่่งนี้ มึงอย่ามีน้ าตาอีก อะไรที่ไม่ควรหย่ดและจมกลับมัน ก้อ ควร ที่จะเดิน ออกไป
ได้แล้ว หย่ดอย่่ตรงนั้น ถ้ามันมีแต่น้ าตา ก้ออย่าเลย มันด่เป็ นการย้้าอย่ก
่ ับที ยิง
่ ย้้าอย่่กับมันก้อ ยิง
่ มีแต่เจ็บ !!

some peple talk to me love is all around but why i not can see

บางพูด peple ให้ฉันรักอยููรอบ ๆ แตูทำาไมฉั นไมูเห็น

หน่ วยที่ 1 สังคมโลก

1. สังคมโลก หมายถึง ความสัมพันธ์ระหวูางกันของมนุษยืท่ีอยููในประเทศตูางๆ ในโลก เมื่อ
พิ จ ารณาวิ วั ฒ นาการของสั ง คมโลก พบวู า มี ก ารเปลี่ ย นแปลงที่ สำา คั ญ แบู ง เป็ น 3 ยุ ค คื อ ยุ ค
เกษตรกรรม ยุคอุตสาหกรรม และยุคสังคมเทคโนโลยี
2. สังคมโลกปั จจุบัน ให้ความสำาคัญกับระบบการค้าเสรี สิ่งแวดล้อม ระบอบประชาธิปไตย
และสิทธิมนุษยชน เมื่อผนวกกับกระแสโลกาภิวัฒน์ สภาพสังคมโลกในด้านเศรษฐกิจมีแนวโน้ ม
ขยายตัวขึ้น แตูประเทศที่พัฒนาแล้วในการกีดกันทางการค้า ด้วยมาตรการที่ไมูใ ชูภาษี สำา หรับ
ด้านการเมือง ระบบการเมืองโลกมีลักษณะขัว้ อำานาจเดียว สูวนด้านสังคมและวัฒนธรรมเกิดการ
ประสานเป็ นหนึ่ งเดียว หรือเกิดการปะทะกันทางวัฒนธรรม
3. แนวโน้ มการเปลี่ยนแปลงของสังคมโลกในอนาคต จะเกิดชูองวูางทางเศรษฐกิจระหวูาง
ประเทศที่รำ่ารวยและประเทศที่ยากจนสูงขึ้น การเมืองโลกจะเคลื่ อนเข้า สููระบบหลายขั ว้ วอำา นาจ
สังคมและวัฒนธรรมโลกจะก้าวเข้าสููสังคมแหูงปั ญญา

กิจกรรม 1.1.1 จงอธิบายความหมายของสังคมโลกและยกตัวอยูางประกอบ

* ความหมายของสังคมโลกในภาพรวม คือ ความสั ม พั น ธ์ร ะหวู า งกั น ของมนุ ษ ยที่ อ ยูู ใน
ประเทศตูางๆ ในโลก และความสัมพันธ์ทีเ่ กิดขึน
้ ระหวูางประเทศ นอกจากนี้ อาจให้ความหมาย
ของสังคมโลกในแงูมิติด้านกายภาพ มิติด้านการรวมกลูม ุ ผลประโยชน์ระหวูาง ประเทศ มิติ ด้า น
อุดมการณ์ทางการเมือง และมิติด้านลำาดับการพัฒนาความเจริญ

** อั ล วิ น ทอฟฟเลอร์ นั ก วิ ช าการที่ มี ช่ ื อ เสี ย งได้ วิ เ คราะห์ ส ถานการณ์ ใ นอดี ต ปั จจุ บั น

และอนาคต ในหนั งสื อ คลื่ นลู ก ที่ ส าม โดยเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงของอารยธรรมโลก
เหมือนคลื่นสามลูกซึ่งซ้อนทับกัน ประกอบด้วย
คลื่นลูกที่ 1 สังคมเกษตรกรรม ทำาให้สังคมโลกเกิดการเปลี่ยนแปลงทัง้ ด้านเศรษฐกิจ
สังคม และการเมือง ดังนี้
1. ผลทางเศรษฐกิ จ ชุมชนแตูละแหูงตูางทำาการผลิตตามความจำาเป็ นของชุมชนของตน
เป็ นการผลิตเพื่อยังชีพ ในยุคนี้ เริ่มรู้จักพัฒนาเทคโนโลยีบางประเภทเพื่ออำา นวยความสะดวกใน
การดำารงชีวิต
2. ผลทางสังคม วิถีชีวิตในยุคนี้ เริ่มสร้างอารยธรรมอยูางเป็ นระบบมากขึ้น อาทิ การเกิด
ขึ้นของศาสนาและกลูุมความเชื่อตูางๆ
3. ผลทางการเมือง ในยุคนี้ ผู้ท่ีถือครองที่ดินถือวูาเป็ นผู้มีอำานาจทางการเมืองไมูวูาจะเป็ นเจ้า
นาย ขุนนาง กษั ตริย์ หรือจักรพรรดิ ์ โดยทีป ่ ระชาชนคือผ้อ ู ยูใู ต้การปกครอง รูปแบบการปกครอง
จะมีลกั ษณะอำานาจนิยมแบบเบ็ดเสร็จ อำานาจทัง้ หมดรวมศูนย์อยูท ู เ่ี จ้าผู้ปกครอง
คลื่นลูกที่ 2 สังคมอุตสาหกรรม จุดเปลี่ยนครัง้ สำาคัญในชูวงประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 15-
16 เป็ น ยุ ค แหู งการฟื้ นฟู ศิ ล ปวิ ท ยาการ ในยุ ค นี้ มี ก ลูุ ม ปั ญญาชนจำา นวนหนึ่ ง เป็ น ผู้ นำา ในการ
ปลดแอกทางความคิดเพื่อหลุดพ้นจากการครอบงำา ของวัฒนธรรมความคิดแบบดัง้ เดิม มีการนำ า
ความรู้และศิลปะสมัยกรีกและโรมันกลับมาบูรณะอีกครัง้ หนึ่ ง
- ลักษณะเดูนแหูงยุคของคลื่นลูกที่สองที่สำาคัญๆ ดังนี้
 -2-

1. การปฏิวัติวิทยาศาสตร์ สูงผลให้สังคมมนุษย์ใช้ทฤษฎีความรู้ วิธีการทางวิทยาศาสตร์

การประยุกต์ผลจากการทดลอง นำ ามาพัฒนาชีวิตความเป็ นอยููให้ดีขึ้น
2. การปฏิวัติอุตสาหกรรม ในยุคนี้ เครื่องชีวัดความยิ่งใหญูและมัง ่ คัง่ ของประเทศ คือความ
อุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ จำานวนแหลูงแรูธาตุวัตถุดบ ิ ที่มีอยูู
- ผลกระทบจากการปฏิวัตอ ิ ุตสาหกรรม สูงผลกระทบตูอสังคมในด้านตูางๆ อาทิ
1. ผลทางเศรษฐกิจ เกิดระบบโรงงาน ระบบนายทุน การขยายตัวทางการค้าภายใน
ประเทศและการค้าระหวูางประเทศ การแขูงขันทางเศรษฐกิจ การแบูงแยกประเทศที่พัฒนาแล้ว
และประเทศกำาลังพัฒนา
2. ผลทางสังคม อาทิ
- ประชากรเพิ่มจำานวนขึน ้ อยูางรวดเร็วและรุนแรง
- เกิดการขยายตัวของเมือง
- เกิดความเหลื่อมลำา้ ทางสังคม
3. ผลทางการเมือง ชนชัน ้ กลางก้าวเข้ามามีอำานาจทางการเมืองแทนชนชัน ้ ขุนนาง
ซึ่ งเป็ นกลูุ มชนชั ้นนำ า เกูาที่ ผูกขาดอำา นาจมายาวนาน ขณะเดียวกันกลูุมชนชัน ้ ลูาง อาทิ กรรมกร
ชาวนา เริ่มรวมกลูุมกันเพื่อเพิ่มอำานาจการตูอรองกับชนชัน ้ นายทุนทำาให้เกิดความขัดแย้งกันบูอย
ครัง้
คลื่ นลู กที่ 3 สั งคมแห่งเทคโนโลยี ยุคนี้ เป็ นยุคที่ ความรู้ ทางวิ ทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี
ก้าวหน้ าอยูางมาก ทั ้งการพัฒนาด้าน คอมพิวเตอร์และอิเล็กทรอนิกส์ เครือขูายการสื่อสารและการ
คมนาคมอุตสาหกรรมหลักยุคนี้ คือ อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์กบ ั อุตสาหกรรมคอมพิวเตอร์ ใน
ยุคนี้เครื่องชีว้ ัดความยิ่งใหญูและมัง่ คัง่ ของประเทศจะวัดจากความเจริญก้าวหน้ าทางเทคโนโลยีของ
ประเทศและอำานาจในการเข้าถึงและการใช้ประโยชน์จากข้อมูลขูาวสารเป็ นสำาคัญ
- ลักษณะที่สำาคัญของคลื่นลูกที่ 3 ได้แกู
1. ความก้ า วหน้ า ของเทคโนโลยี ขั ้น สู ง ความรวดเร็ ว ของการพั ฒ นาเทคโนโลยี ท่ี เ ห็ น ได้
ชัดเจน คือ การที่มนุษย์สามารถบินขึ้นสููอากาศได้เป็ นครัง้ แรกในประวัติศาสตร์โลกด้วยเครื่องบิน
ของพี่น้องตระกูลไรท์ ในปี ค.ศ. 1901
2. การแพร่กระจายและเข้าถึงข้อมูลสารสนเทศ ความก้าวหน้ าของเทคโนโลยีขัน ้ สูงและการ
แพรูกระจายและเข้าถึงข้อมูลสารสนเทศ สูงผลตูอสภาพสังคมของประเทศตูางๆ โดยรวม อาทิ
1. ผลทางเศรษฐกิจ เกิดการปรับเปลี่ยนโครงสร้างในภาคการผลิตของประเทศโดยให้
ความสำาคัญกับการนำ าเทคโนโลยีขัน ้ สูงมาใช้ในกระบวนการผลิตมากขึ้น และโครงสร้างเศรษฐกิจ
เริ่มปรับตัวไปสููเศรษฐกิจบนรากฐานความรู้
2. ผลทางสังคม ในยุคนี้ ท่ีระบบเศรษฐกิจถูกขับเคลื่อนด้วยฐานความรู้ จะสูงผลให้
โครงสร้างความเหลื่อมลำา้ ทางสังคมปรับตัวก้าวเข้าสููรป ู แบบใหมู
3. ผลทางการเมือง เทคโนโลยีการสื่อสารที่เชื่อมถึงกันผูานระบบอินเตอร์เน็ตจะทำาให้
เกิดปรากฎการร์ใหมูทางการเมือง

ตอนที่ 1.2 สภาพสังคมโลกปั จจุบัน

1. หลังสิน
้ สุดสงครามเย็น การจัดระเบียบโลกใหมูให้ค วามสำา คัญกับระบบการค้าเสรี สิ่ง
แวดล้อม ระบบประชาธิปไตย และสิทธิมนุษยชน ผนวกกับกระแสโลการภิวฒ ั น์ ทำาให้โลกเชื่อมโยง
ถึงกันเสมือน “หมูบ ู า้ นโลก” สูงผลให้เศรษฐกิจ การเมือง สังคม และ วัฒนธรรมโลก เปลี่ยนแปลงไป
จากอดีตอยูางมาก
2. ภายใต้กระแสโลกาภิวฒ ั น์ สภาพเศรษฐกิจโลกขยายตัวขึน ้ โดยเศรษฐกิจเอเชียมีอต ั ราการ
ขยายตัวสูงกวูาเศรษฐกิจโลก เกิดการรวมกลูุมทางเศรษฐกิจของประเทศในภูมิภาคตูางๆ การเจรจา
จัดตัง้ เขตการค้าเสรีทวิภาคีเพิ่มขึ้น แตูประเทศพัฒนาแล้วสูวนใหญูใช้การกีดกันทางการค้าด้วย
มาตรการที่ไมูใชูภาษี
3. หลั งสิ้ น สุ ดสงครามเย็ น ระบบการเมื อ งโลกมี ลั กษณะขั ้ ว อำา นา จเ ดี ย ว โดยมี
สหรัฐอเมริกาเป็ นอภิมหาอำานาจหนึ่ งเดียว และ ดำาเนินนโยบายลักษณะเอกภาคี ตัวแสดงทีไ่ มูใชูรฐั
เชูน องค์การระหวูางประเทศ กลูม ุ บรรษั ทข้ามชาติ และปั จจเจกชน ก้าวขึน้ มามีบ ทบาทในเวที
 -3-

การเมื อ งระหวู า งประเทศ และหลั ง เหตุ ก ารณ์ 11 กั น ยายน พ .ศ . 2544 โลกตกอยูู ภ ายใต้ ค วาม
หวาดกลัวภัยคุกคามจากการกูอการร้ายระหวูางประเทศ
4. ภายใต้กระแสโลกาภิวต ั น์ สภาพสังคมและวัฒนธรรมโลกเกิดการผสมผสานเป็ นหนึ่งเดียว
แพรูกระจายไปยังสูวนตูางๆ ของโลก ขณะเดียวกันบางกลูงุ ทีร่ ส ู้ ก
ึ วูา ตนเองตกเป็นฝูายทีเ่ สียเปรียบ จึง
เกิดการตูอต้านวัฒนธรรมอืน
่ ทีแ่ พรูเข้ามา จนเกิดเป็นการปะทะกันทางอารยธรรม

กิ จ กรรม 1.2.1 จงอธิ บ ายและยกตั ว อยู า งประกอบกั บ ปั จจั ย ตู า งๆ ที่ มี ผ ลตูอ สภาพสั ง คมโลกใน
ปั จจุบัน
* ปั จจัยที่มีผลตูอสภาพสังคมโลกในปั จจุบัน คือ
1. นโยบายการจัดระเบียบโลกใหมู ในด้านคูานิยม ประชาธิปไตย สิทธิมนุษยชน ระบบการค้า
เสรีและมาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อม
2. กระแสโลกาภิวต ั น์ ทีก
่ อ
ู ให้เกิดความเชื่อมโยงกันอยูางไร้พรมแดน ในด้านการพึง่ พิงอิงรูวม
กัน ความคลูองตัวในการเคลื่อนย้า ยถูา ยโอน การเกิดขึ้นในขณะเดียวกัน และการมีมาตรฐาน
เดียวกันทัง้ โลก

กิจกรรม 1.2.3 จงเปรียบเทียบสภาพการเมืองของประเทศไทยกับสภาพการเมืองโลก

* สภาพการเมืองไทยได้รับอิทธิพลจากแนวคิดการจัดระเบียบโลกใหมู กระแสโลกาภิวัตน์
การเปิ ดเสรี ก ารค้ า การใช้ เ ทคโนโลยี ส ารสนเทศอยู า งแพรู ห ลาย การขยายตั ว ของการค้ า
อิเ ล็ ก ทรอนิ ก ส์ การพั ฒ นาระบบเศรษฐกิ จ และสั ง คมบนฐานความรู้ และการเคลื่ อ นย้ า ยของ
ประชากรข้ามชาติ สภาพการเมืองไทยจึงมีแนวทางแบบเดียวกับสภาพการเมืองโลก เชูน การใช้
นโยบายทางการเมืองนำ าหน้ านโยบายทางการทหาร เพื่อพิทักษ์ผลประโยชน์ของชาติ การขยายตัว
ของกระแสประชาธิ ป ไตยและสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน บทบาทขององค์ ก ารระหวู า งประเทศ การที่
ประเทศไทยมีบรรษั ทข้ามชาติในประเทศอื่น การตูอต้านการกูอการร้ายระหวูางประเทศ

กิจกรรม 1.2.4 สภาพไร้พรมแดนและการเปิ ดกว้างในมิติทางข้อมูลขูาวสาร การค้าการลงทุน การ

คมนาคม และการสื่อสารโทรคมนาคม สูงผลตูอวัฒนธรรมโลกอยูางไร
* การแพรูการจายวัฒนธรรมข้ามพรมแดนทำาให้เกิดกระบวนการเปลีย ่ นแปลงทางวัฒนธรรม
ใน 3 ลักษณะ คือ วัฒนธรรม แปรเปลี่ยนเป็ น เนื้ อเดี ย ว วั ฒ นธรรมขั ้ว ตรงข้ า ม และวั ฒ นธรรม
ลูกผสม

ตอนที่ 1.3 แนวโน้ มการเปลี่ยนแปลงของสังคมโลกในอนาคต

1. แนวโน้ ม สภาพทางเศรษฐกิจ โลกจะขยายเพิ่ม ขึ้น อันเป็ น ผลมาจากความก้า วหน้ าทาง
เทคโนโลยี และจำา นวนประชากรที่เพิ่มขึ้น ขณะเดียวกัน ชูองวูา งทางเศรษฐกิจระหวูา งประเทศ
รำา่ รวยและประเทศยากจนจะเพิ่มสูงขึ้นเนื่ องจากประเทศยากจนไมูสามารถปรับตัวและเข้าถึงโอกาศ
ทางเศรษฐกิจ
2. แนวโน้ มการเมืองโลกจะเคลื่อนเข้าสูร ู ะบบหลายขัว้ อำา นาจ ประเทศมหาอำานาจอื่นๆ เชูน
สหภาพยุโรป จีน อินเดีย จะก้าวขึ้นมาท้าทายความเป็ นอภิมหาอำานาจหนึ่งเดียวของสหรัฐอเมริกา
แนวโน้ มความขัดแย้งอันเป็ นผลมาจากความขัดแย้งทางประวัตศ ิ าสตร์จะรุนแรงขึ้น เป็ นผลมาจาก
การทีส ่ หรัฐอเมริการเข้าแทรกแซงปั ญหาตูางๆ ทำาให้เกิดการยัว่ ยุ ขณะทีส ่ หประชาชาติยงั ไมูสามารถ
รักษาบทบาทในการรักษาสันติภาพโลกได้อยูางแท้จริง
3. แนวโน้ มโลกจะก้าวเข้าสูู “สังคมแหูงปั ญญา” ประเทศตูางๆ จะมูงุ หน้ าพัฒนาระบบคิดของ
คนในประเทศ กลูม ุ ผ้ส
ู งู อายุจะ กลายเป็ น กลูุ มที่ มีบ ทบาทสำา คั ญในสัง คมโลก ความก้ า วหน้ า ทาง
เทคโนโลยีจะมีอิทธิพลสำาคัญตูอการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมโลกทัง้ ทางบวกและทาง
ลบ
 -4-

กิจกรรม 1.3.1 แนวโน้ มเศรษฐกิจโลกในชูวง พ.ศ. 2548-2551 ข้างหน้ า นู าจะเป็ นอยูางไร และมี
ปั จจัยใดเป็ นสาเหตุ
* เศรษฐกิจโลกในชูวง 4 ปี ข้างหน้ า มีอัตราการขยายตัวของเศรษฐกิจเพิ่มขึ้น เนื่ องมาจาก
ความก้าวหน้ าทางเทคโนโลยีและจำา นวนประชากรที่เพิ่มขึ้น ทำา ให้มีความต้องการสินค้าและการ
บริการมากขึ้น ชูองวูางทางเศรษฐกิจระหวูางประเทศรำ่ารวยและประเทศยากจนจะสูงขึ้นตามไป
ด้วย ประเทศที่พัฒนาแล้วยังคงใช้ความพยายามมาตรการกีดกันทางการค้าที่ไมูใชูภาษี เพิ่มขึ้น

กิจกรรม 1.3.2 ปั จจัยใดที่สูงผลให้การกูอการร้ายระหวูางประเทศขยายตัวคุกคามไปทัว่ โลก

* ปั จจั ย ที่ สู งผลให้ ก ารกู อการร้ า ยระหวู า งประเทศขยายตั ว ลุ ก ลามไปทั่ว โลก คือ การเข้ า
แทรกแซงความขัดแย้งระหวูางดินแดนตูางๆ ของชาติมหาอำานาจ และบทบาทของสหประชาชาติท่ี
ไมูสามารถขจัดปั ญหาได้

กิจกรรม 1.3.3 จงยกตัวอยูางความเสื่อมโทรมทางศิลธรรมของสังคมไทยที่มาพร้อมกับเทคโนโลยีท่ี

ทันสมัย
* ความเสื่อมโทรมทางศิลธรรมของสังคมไทยที่มาพร้อมกับเทคโนโลยีท่ีทันสมัย มีหลาย
ประการ เชูน การเผยแพรูภาพลามกทางอิน เตอร์เ น็ ต การขายบริก ารทางเพศ การลูอ ลวงทาง
อินเตอร์เน็ต คูานิ ยมบริโภคนิ ยมของเด็กวัยรูุน

หน่ วยที่ 2 สังคมไทยในกระแสโลกาภิวัตน์

1. การเปลี่ ย นแปลงครั ้ง สำา คั ญ ที่ เ กิ ด ขึ้ น ในแตู ล ะยุ ค ของสั ง คมไทย ล้ ว นเกิ ด จากอิ ท ธิ พ ล
ภายนอกหรือดินแดนหูางไกลที่มีความรูุงเรืองทางอารยธรรมในยุคนั ้น
2. โลกาภิวัตน์ สูงผลกระทบตูอทุกสูวนในสังคมไทยทัง้ เศรษฐกิจ การเมือง คูานิ ยม และ
ขนบธรรมเนี ยมประเพณี
3. กระแสโลกาภิวัตน์ สูงผลกระทบทัง ้ ทางบวกและทางลบตูอสังคมไทย การปฏิรูประบบ
การคิดของคนไทยจะชูวยให้สังคมไทยดำารงอยูรู อดได้

ตอนที่ 2.1 อิทธิพลภายนอกต่อการเปลี่ยนแปลงของสังคมไทย

1. สังคมไทยติดตูอสัมพันธ์กับดินแดงหูางไกลมาทุกยุคทุกสมัย และอิทธิพลจากดินแดนที่
รูุงเรื อ งทางอารยธรรมในยุ ค นั ้ น ได้ นำา การเปลี่ ย นแปลงครั ้ง สำา คั ญ มาสูู สั ง คมไทยอยู า งตู อเนื่ อง
ตัง้ แตู การนั บ ถือศาสนาพุท ธ การปกครองในระบอบกษั ตริ ย์ จากประเทศอินเดียในสมัยกูอน
ประวั ติ ศ าสตร์ จนถึ ง การเปลี่ ย นรู ป แบบเศรษฐกิ จ จากพึ่ ง ตนเองสูู ร ะบบทุ น นิ ยม และการ
เปลี่ยนแปลงการปกครองสููระบอบประชาธิปไตย จากประเทศตะวันตกในสมัยรัตนโกสินทร์ แตู
การเปลี่ยนแปลงยังจัดวูาอยููในชูวงกูอนกระแสโลกาภิวัตน์
2. กระแสโลกาภิวัตน์ ท่ีเกิดขึ้นในระดับโลก สูงอิทธิพลตูอการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยด้าน
ตูา งๆ ในปั จจุบัน และคาดวูา จะรุน แรงขึ้นในอนาคต กระแสโลกาภิวัตน์ ท่ีสำา คัญและมีผลตูอการ
เปลี่ยนแปลงสังคมไทย ได้แกู การเชื่อมโยงของเครือขูายสารสนเทศ อิทธิพลขององค์กรเหนื อรัฐ
กระแสแนวคิดประชาธิปไตย การเปิ ดเสรีทางการค้า เศรษฐกิจฐานความรู้และเทคโนโลยี ความ
ก้าวหน้ าทางวิทยาศาตร์และเทคโนโลยี กระแสวัฒนธรรมโลก และความตื่นตัวในการอนุรักษ์ ส่ิง
แวดล้อม

กิจกรรม 2.1.1 จงอธิบายอิทธิพลภายนอกที่มีตูอการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยในชูวงยุคกูอนกระแส

โลกาภิวัตน์
* สั งคมไทยตั ง
้ แตูยุค กูอนประวัติศาสตร์จนถึงปั จจุบัน ได้ติดตูอ สัม พัน ธ์กั บ ประเทศตูา งๆ
ตลอดมา กูอให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำาคัญ คือ
1. การรับแนวคิดด้านศาสนา และการปกครองในระบอบกษั ตริย์จากอินเดีย
2. การเปลี่ยนรูปแบบเศรษฐกิจแบบพอยังชีพมาสููระบบทุนนิ ยมและการค้าเสรี ตลอดจน
การเปลี่ยนแปลงการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาสููระบอบประชาธิปไตย จากการเข้า
มามีอิทธิพลของชาติตะวันตก
 -5-

ตอนที่ 2.2 ลักษณะของสังคมไทยในกระแสโลกาภิวัตน์

1. โลกาภิ วั ต น์ สู ง ผลกระทบตู อ ทุ ก สู ว นในสั ง คมไทยทั ้ง เศรษฐกิ จ การเมื อ ง คู า นิ ยม
ขนบธรรมเนี ยมประเพณี แตูอาจได้รับผลกระทบจากโลกาภิวัตน์มาน้ อยแตกตูางกัน
2. หากคนไทยสามารถวิเคราะห์และเข้าใจสภาพการเปลี่ยนแปลงทางสังคม อันเป็ นผลจาก
โลกาภิวัตน์ ยูอมชูวยให้คนไทยสามารถเตรียมพร้อมตนเองรับการเปลี่ยนแปลง ในการฉกฉวย
โอกาสหรือป้ องกันปั ญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ทันทูวงที และกูอให้เกิดการพัฒนาประเทศในภาพรวม

กิจกรรม 2.2.1 เศรษฐกิจไทยในกระแสโลกาภิวัตน์มีสภาพเป็ นอยูางไร จงอธิบาย

* โลกาภิวัตน์ สูงผลให้เศรษฐกิจโลกเป็ นไปตามแนวคิดแบบทุนนิ ยมที่ใช้นโยบายการค้าเสรี
เศรษฐกิจไทยถูกบีบบังคับให้สอดคล้องกับนโยบายการค้าเสรี ดังนี้
1. การค้าของไทยเคลื่อนเข้าสููการค้าเสรีเต็มที่ แตูจะถูกชาติมหาอำานาจใช้มาตรการกีดกัน
ทางการค้าที่ไมูใชูภาษี ชาติมหาอำานาจมักกำาหนดเงื่อนไขและมาตรฐานทางการค้าระหวูางประเทศ
เพื่อให้ชาติตนได้ผลประโยชน์
2. โครงสร้างเศรษฐกิจภายในประเทศไทยจะปรับตัวตามโครงสร้างเศรษฐกิจโลก เชูน การ
เน้ นการผลิตสินค้าและบริการที่สามารถแขูงขันกับตูางประเทศได้
3. ตู า งชาติ ล งทุ น เก็ ง กำา ไรระยะสั ้น ในตลาดหลั ก ทรั พ ย์ ข องไทยได้ งู า ยขึ้ น รั ฐ จึ ง ต้ อ งวาง
มาตรฐานการเก็งกำาไร
4. การนำ า เข้าแรงงานราคาถูกจากประเทศใกล้เคียง รัฐจึงต้องผูอนปรนนโยบายเพื่อนำ า เข้า
แรงงานราคาถูก
5. การเข้ามาลงทุนของบรรษั ทข้ามชาติเพิ่มขึ้น สูงผลให้มีการจ้างแรงงานมากขึ้น แตูเสีย
เปรียบในเรื่องนวัตกรรมและความรู้ ความชำานาญทางเทคโนโลยี
6. ปั จจั ย ภายนอกประเทศมี อิ ท ธิ พ ลเพิ่ ม ขึ้ น ตู อ การกำา หนดนโยบายด้ า นเศรษฐกิ จ ของ
ประเทศ

กิจกรรม 2.2.2 จงอธิบายสภาพการเมืองไทย ทูามกลางกระแสโลกาภิวัตน์

* ทูามกลางกระแสโลกาภิวัตน์ สภาพการเมืองไทยมีการเปลี่ยนแปลงที่สำา คัญคือ รัฐสูญ
เสี ยอำา นาจอธิป ไตยบางสู วนตามความตกลงระหวูา งประเทศ การมี สู ว นรู ว มทางการเมือ งของ
ประชาชนมากขึน ้ ภาคประชาชนเข้มแข็งมากขึ้น และการปฏิรป
ู ระบบการเมืองและระบบราชการ

กิจกรรม 2.2.3 สภาพของสังคมและวัฒนธรรมของไทยมีลักษณะเชูนไรภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์

* สภาพของสังคมและวัฒนธรรมไทยทูา มกลางกระแสโลกาภิ วัต น์ มีก ารเปลี่ ยนแปลงที่
ชัดเจนหลายประการ คือ
1. การปะทะกันระหวูางวัฒนธรรมไทยกับวัฒนธรรมตะวันตก สังคมไทยต้องปรับตัวเพื่อ
ธำารงไว้ซ่ึงวัฒนธรรมอันดีงานของชาติ แตูในขณะเดียวกันก็ผสานสูค ู วามเป็ นสากลได้
2. การพัฒนาคนในสังคมให้มีทักษะในการคิด เพื่อแยกแยะ ความจริงแท้ กับ ความจริง
เทียม ของข้อมูลขูาวสาร
3. การเกิดความเหลื่อมลำา้ ทางการศึกษา ทัง้ ในแงูปริมาณและคุณภาพของการศึกษาในทุก
ระดับระหวูางคนจนกับคนรวย และยังรวมไปถึงความเหลื่อมลำา้ ทางด้านเศรษฐกิจ คุณภาพชีวิต
และมาตรฐานการครองชีพ ตลอดจนโอกาสเข้าถึงเทคโนโลยี
4. การเกิดชูองวูางระหวูางคนตูางรูน
ุ
5. การเกิดวัฒนธรรมไซเบอร์ท่ีกิจกรรมตูางๆ ในชีวิตเชื่อมถึงกันผูานเครือขูาย
6. สภาพแวดล้อ มในสั งคมเสื่อ มโทรมและเกิด ปั ญหาเชิงจริ ยธรรมที่ มากับเทคโนโลยีส มัย
ใหมู

ตอนที่ 2.3 วิเคราะห์ผลกระทบของกระแสโลกาภิวัตน์ต่อสังคมไทย

1. สังคมไทยเป็นสังคมปิ ด กระแสของโลกาภิวต
ั น์จงึ มีอท
ิ ธิพลตูอสังคมไทยในทุกด้าน อันกูอให้
เกิดผลกระทบทัง้ ทางบวกและทางลบ
 -6-

2. ในสภาพโลกไร้พรมแดน สูวนตูางๆ ในสังคมเชื่อมโยงกันอยูางสลับซับซ้อน ดังนั ้น การ

พัฒนาประเทศทูามกลางกระแสโลกาภิวัตน์ จึงจำา เป็ นมองโครงสร้า งทางสังคมทั ง้ ระบบอยูา งเป็ น
องค์รวม เชูน การพัฒนาขีดความสามารถในการแขูงขัน ทางเศรษฐกิจของประเทศ จำา เป็ น ต้อง
พัฒนาระบบการศึกษา คูานิ ยม วัฒนธรรมของคนในสังคม การปฏิรูประบบราชการ เป็ นต้น
3. สิ่งที่สำาคัญที่สุดที่จะชูวยให้สังคมไทยดำา รงอยููรอดได้ในกระแสโลกาภิวัตน์ คือ การปฏิรูป
ระบบคิดของคนไทย

กิจกรรม 2.3.1 กระแสโลกาภิวัตน์กูอให้เกิดผลดีตูอสังคมไทยอยูางไร

* กระแสโลกาภิวต ั น์กอ
ู ให้เกิดผลตูอสังคมไทยหลายประการ ทีส ่ ำาคัญ ได้แกู การพัฒนาระบบ
เศรษฐกิจปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานเพื่อเตรียมพร้อมให้สน ิ ค้าและบริการของไทยมีความเป็ นเลิศใน
ตลาดโลก ไทยเปิ ดรับการลงทุนจากตูางประเทศและขยายสัดสูวนการสูงออกไปยังตลาดใหมูๆ มีการ
ปฏิรปู การศึกษาให้สงั คมไทยเป็ นสังคมแหูงการเรียนรู้ เพื่อนำ าไปสูส ู งั คมแหูงปั ญญา และสร้างความ
รูว มมือ กับ ประเทศตู า งๆ ในภู มิ ภ าค เพื่ อลดชู อ งวู า งระดั บ การพั ฒ นาทางเศรษฐกิ จ ระหวู า ง
ประเทศไทยกับประเทศเพื่อนบ้าน

หน่ วยที่ 3 สังคมไทยในสังคมโลกก่อน พ.ศ. 2475

1. อาณาบริเวณที่เป็ นประเทศไทยปั จจุบันมีผู้คนอาศัยมานั บพันปี แล้ว แตูคนไทยสูวนใหญู
มั ก คิ ด ถึ ง จุ ด เริ่ ม ต้ น ที่ อ าณาจั ก รสุ โ ขทั ย ซึ่ ง ถื อ เป็ น อาณาจั ก รแรกที่ ป รากฏหลั ก ฐานแนู น หนา
สังคมไทยในระยะนั ้นยังจำากัดแวดวงอยููเฉพาะชุมชนแวูนแคว้นใกล้ชิด เนื่ องจากการคมนาคมยัง
ไมูสะดวก แตูอาณาจักรสุโขทัยก็มีการติดตูอใกล้ชิดทัง้ ในเชิงรูวมมือและขัดแย้งกับอาณาจักรอื่นๆ
รวมทัง้ มีก ารติดตูอค้า ขายกับอาณาจักรทีอ ่ ยูหู ูางไกลด้วย การติดตูอนั ้นทำา ให้เกิดการแลกเปลีย ่ น
สินค้า รับวัฒนธรรมความคิด ความเชื่อจากสังคมทีม ่ โี อกาสได้สม ั พันธ์ด้วย
2. ในสมัยอยุธยาซึ่งเข้ามามีอำา นาจแทนที่อาณาจักรสุโขทัย สังคมโลกของ ไทยขยายตัวขึ้น
จากการคบค้ากับประเทศหูางไกล สูวนประเทศทีอ ่ ยูใู นภูมภ
ิ าคก็ยงั มีการติดตูอกันทัง้ ในลักษณะที่
เป็นมิตรและศัตรู โดยคูส ู งครามทีข่ บ
ั เคีย
่ วกันมานานคือพมูา ขณะเดียวกันการติดตูอกับตูางประเทศ
ที่อยููหูางไกลก็เพิ่มมากขึ้น ในชูวงนี้ มีชาติตะวันตกเข้ามาค้าขาย เผยแพรูศาสนาและวัฒนธรรม
ด้วย การค้ากับตูางประเทศมีสูวนสำาคัญในการยกสูงเสริมฐานะทางเศรษฐกิจของไทย
3. ยุคกรุงรัตนโกสินทร์เป็ นชูวงที่สังคมโลกสูงผลกระทบตูอไทยอยูางมาก ในชูวงต้นกรุง
รัตนโกสินทร์ พมูากับเวียดนามเป็ นอาณาจักรใหญูท่ีคุกคามและท้าทายไทยอยูางมาก แตูสุดท้าย
ทัง้ สองอาณาจักรก็ตกเป็ นเมืองขึ้นของประเทศอังกฤษและฝรั่งเศส สูวนไทยได้รับแรงกดดันจาก
สองมหาอำา นาจในขณะนั ้นจนต้องเสียดินแดนและเขตอิทธิพลเดิมไปหลายแหูง แตูก็ไมูสามารถ
รักษาเอกราชไว้ได้ ทัง้ นี้ ไทยตัง้ แตูสมัยรัชกาลที่ 5 เป็ นต้นมาได้ปรับตัวตามแนวทางตะวันตกเพื่อ
เรูงรัดพัฒนายกระดับของประเทศให้เป็ นสากล

ตอนที่ 3.1 ไทยกับสังคมโลกยุคเริม ่ ต้นอาณาจักรไทย

1. คนไทยที่อาศัยในบริเวณประเทศไทยปั จจุบัน ได้มีการติดตูอคบค้ากับคนในภูมิภาคโดย
เฉพาะชุมชนใกล้ชิดมาเป็ นเวลาช้านาน ได้มีการแลกเปลี่ยนสินค้าและวัฒนธรรมระหวูางกัน จน
เมื่อสังคมขยายตัวเป็ นชุมชนเมือง แวูนแคว้น และอาณาจักร ความสัมพันธ์จึงเกิดขัน ้ ทัง้ ระดับ
อาณาจักรและระดับบุคคล
2. อาณาจั ก รสุ โ ขทั ย เป็ น แวู น แคว้ น ที่ ป รากฏหลั ก ฐานหนั ก แนู น ซึ่ ง แสดงถึ ง การพั ฒ นา
ชุมชนให้กว้างขวางและมัน ่ คงกวูาเดิม สังคมไทยสมัยสุโขทัยได้มีความสัมพันธ์กับแวูนแคว้นตูางๆ
ที่อยููรอบตัวทัง้ ในลักษณะความรูวมมือและความขัดแย้ง มีการขยายขอบเขตอิทธิพลออกไปอยูาง
กว้างขวางรวมทัง้ ได้มีการทำา สัมพันธ์ไมตรีกับอาณาจักรที่อยููหูางไกล เชูน จีน ตลอดจนมีพูอค้า
จากตูางแดนนำ าสินค้ามาค้าขายแลกเปลี่ยน ทำา ให้คนไทยได้รับทราบความเป็ นไปของสังคมโลกที่
หูางออกไป และรับอารยธรรมจากสังมคมตูางแดนด้วย
 -7-

กิจกรรม 3.1.1 จงสรุ ป ลัก ษณะความสั มพั น ธ์ ร ะหวู า งชุม ชนไทยกั บ ชุม ชนอื่ น กูอ นตั ง้ อาณาจักร
สุโขทัยจนถึงสมัยอาณาจักรสุโขทัย
* กูอนสมัยสุโขทัย ชุมชนคนไทยที่ตัง้ กลูุมกระจัดกระจายอยููในบริเวณประเทศไทย ได้มี
การติดตูอสัมพันธ์กับชุมชนตูางๆ ทัง้ ที่ อยููใกล้และหูางไกลออกไป ได้มีการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม
ความเจริญและสินค้าระหวูางกัน เมื่อมีการตัง้ ชุมชนเมืองขึ้นก็ได้มีการสร้าง ความสัมพันธ์ฉันมิตร
ระหวูางชุมชนใกล้เคียง แตูกม็ ค
ี วามขัดแย้งเกิดขึน ้ เป็นครัง้ คราว โดยแวูนแคว้นหรืออาณาจักรใหญูท่ี
เข้มแข็งจะ พยายามขยายอิทธิพลออกไปรอบตัว และการที่อาณาจัก รสุโ ขทัยกูอ ตัวขึ้น ได้เป็ น ปึ ก
แผูน ก็เนื่ องจากความอูอนแอของอาณาจักรเขมรประกอบกับการมีผู้นำา และกองกำา ลังที่เข้มแข็ง
ของฝู ายไทย

กิจกรรม 3.1.2 จงสรุปลักษณะสำาคัญของการติดตูอระหวูางอาณาจักรสุโขทัยกับสังคมภายนอก

* อาณาจักรสุโขทัยมีความสัมพันธ์กบั สังคมภายนอกหลายลักษณะที่สำาคัญได้แกู
1. การแผูขยายอำานาจ
2. การเจริญสัมพันธไมตรี
3. การแตูงตัง้ คนไปปกครองเมืองหรือชุมชนอื่น
4. การสูงตัวแทนไปติดตูอค้าขาย หรือแลกเปลี่ยนกับสังคมอื่น
5. การสูงเสิรมการขาย

ตอนที่ 3.2 ไทยกับสังคมโลกสมัยกรุงศรีอยุธยา

1. อาณาจักรอยุธยาขึน ้ มามีอำานาจแทนอาณาจักรสุโขทัย แตูกร็ บ ั อารยธรรมและความเจริญ
ของสุโขทัยมาได้อยูางตูอเนื่ อง อาณาจักร อยุ ธ ยาได้ เ ปรี ย บกวู า สุ โ ขทั ย ตรงที่ มี เ ส้ น ทางติ ด ตู อ กั บ
แมูนำ้าซึ่งเชื่อมไปถึงทะเล ทำา ให้สามารถขยายขอบเขตความสัมพันธ์กับประเทศหรือแวูนเคว้นภา
ยนอกได้สะดวกขึ้น
2. อาณาจักรอยุธยามีศัตรูคือ พมู า ซึ่งได้มีการทำาสงครามระหวูางกันหลายครัง้ เนื่ องจาก
พมู า เป็ น อาณาจั ก รที่ เ ข้ ม แข็ ง ในบริ เ วณนี้ นอกจากการทำา สงคราม อาณาจัก รอยุธ ยาได้เ จริญ
สัมพันธ์ไมตรีกับประเทศตูางๆ และเปิ ดโอกาสให้มีการค้าขายอยูางกว้างขวาง โดยมีพูอค้าจากตูาง
ประเทศนำ าสินค้ามาขายและรับสินค้าสูงออกไป โดยอยุธยาทำาหน้ าทีเ่ ป็ นตัวกลางสูงตูอสินค้าไปยัง
บริเวณทางบกในดินแดนที่พูอค้าอยุธยาสามารถนำ าไปได้ ในชูวงอาณาจักรอยุธยานี้ได้มีพูอค้าและ
ทูตจากประเทศยุโรปเข้ามาติดตูออยูห ู ลายกลูม ุ ทำาให้ไทยได้รบ
ั สินค้าใหมู ๆ เชูน อาวุธ และรับทราบ
วิทยาการใหมู ๆ จากผู้มาเยือนเหลูานี้

กิจกรรม 3.2.1 จงสรุปความเป็ นมาของอาณาจักรอยุธยาและปั จจัยที่สูงเสริมให้เกิดอาณาจักรที่เข้ม

แข็งนี้ได้
* อาณาจักรอยุธยารับชูวงความเจริญมาจากละโว้ สุพรรณบุรี และสุโขทัย แตูได้เปรียบที่
ทำา เลที่ ตั ง้ ซึ่งทำา ให้สามารถติดตูอค้ า ขายและเดิ น ทางได้ ส ะดวก โดยปั จจั ย สำา คั ญ อื่ น ที่ สู ง เสิ ร ม
อาณาจักรอยุธยาได้แกู ความเหมาะสมในด้านการคมนาคม การสืบทอดวัฒนธรรมจากสังคมที่
เจริญแล้ว ความแข้มแข็งทางทหาร และการจัดรูปแบบการปกครองที่ดีในลักษณะการรวมศูนย์
อำานาจ

กิจกรรม 3.2.2 จงสรุปลักษณะความสัมพันธ์ระหวูางอาณาจักรอยุธยากับสังคมภายนอก

* อาณาจักรอยุธยาสูงเสริมและขยายขอบเขตการค้ากับแวูนแคว้นภายนอกอยูางมาก จน
ทำา ให้ เ ป็ น อาณาจั ก รที่ มีค วามเจริ ญ รูุ ง เรื อ งมาก อยู า งไรก็ ดี ต ลอดชู ว งอาณาจั ก รสุ โ ขทั ย ต้ อ งทำา
สงครามกับอาณาจักรใหญูท่ีสำาคัญคือ พมูาจนเสียกรุง ในชูวงเวลานี้มีชาวยุโรปเข้ามา ค้าขาย และมี
กองกำาลังรูวมด้วย จึงมีบางครัง้ ทีเ่ กิดความขัดแย้งกับตัวแทนของประเทศดังกลูาว อยูางไรก็ดี การได้
มีประสบการณ์แลกเปลี่ยนกับประเทศทีเ่ ข้ามาค้าขายชูวยให้ไทยมีโอกาสรับวิทยาการ แนวคิด และ
วัฒนธรรมของสังคมอื่นเข้ามาประยุกต์ในไทย ชูวยเป็ นฐานสำา หรับการพัฒนาสููความเป้ นสากลใน
ระยะตูอมา
 -8-

ตอนที่ 3.3 ไทยกับสังคมโลกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

1. ในสมัยกรุงธนบุรแ ี ละต้นกรุงรัตนโกสินทร์ แวูนแคว้นเพื่อนบ้านทีม ่ คี วามแข้มแข็งและเป็ น
ศัตรูของไทยคือ พมูา ซึ่งกูอ สงครามกั บ ไทย แตู สุ ด ท้ า ยต้ อ งเสี ย เมื อ งแกู อั ง กฤษ ในชู ว งเวลา
เดียวกันเวียดนามก็เป็ นปั ญหากับไทยเชูนกัน เพราะต้องการผลประโยชน์ จากเขมร และระยะตูอ
มาก็ต้องเป็ นอาณานิ คมของฝรัง่ เศส ในชูวงนี้ ประเทศตะวันตกเข้ามามีบทบาททัง้ การค้าขาย การ
เผยแพรูศาสนา วัฒนธรรม และการทหาร ทำา ให้ไทยต้องปรับตัวและรับแรงกดดันจากประเทศ
ตะวันตกมากขึ้น
2. การคุกคามของประเทศยุโรปโดยเฉพาะอยูางยิ่งอังกฤษและฝรั่งเศสทวีความรุนแรงขึ้น
โดยเปลี่ยนจากการเจรจาค้าขายมาเป็ นการแสวงหาอาณานิ คม ทัง้ สองประเทศบีบคัน ้ จนไทยต้อง
เสียดินแดนที่เคยมีอท ิ ธิพลทัง้ ในเขมร ลาว และมลายู และต้องปรับตัวโอนอูอนเพื่อรักษาเอกราช
ของไทย
3. เมื่อก้าวเข้าสููระบบรัฐชาติตามแบบตะวันตก ประเทศไทยต้องปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตทุกด้าน
ทัง้ ในด้านการเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ สังคมและการรับวิทยาการของประเทศตะวันตกมา
เผยแพรูในประเทศไทย จากการที่มีคนไทยไปศึกษาในตูางประเทศ ได้มีการรับแนวคิดแบบตะวัน
ตกมาเผยแพรูในประเทศไทย จนสุดท้ายก็มก ี ารเปลีย
่ นแปลงการเมืองการปกครองมาเป็ นระบอบ
ประชาธิปไตย มีรัฐธรรมนูญซึ่งเป็ นการเลิกระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในรัชสมัยของสมเด็จพระ
ปกเกล้าเจ้าอยููหัว
4. กูอนการเปลี่ยนแปลงการปกครองแผูนดิน ไทยได้พัฒนาเข้าสููระบบสากลแทบทุกด้าน
ทั ้ง ในทางการเมื อ ง การบริ ห ารราชการ แผูนดิน เศรษฐกิจ การศึกษา สังคม วัฒนธรรม การ
คมนาคม ความเป็นอยูู และศิลปวิทยาการตูางๆ โดยเลือกเส้นทางพัฒนาตามแนวตะวันตก ซึ่งทำาให้
ประเทศไทยก้าวเข้าสููสังคมสากลและเป็ นที่ยอมรับของนานาประเทศในระยะเวลาตูอมา

กิจกรรม 3.3.1 จงสรุป ลักษณะความสัมพัน ธ์ร ะหวูา งไทยกับ ตูา งประเทศในสมัยกรุงธนบุรี และ
ตอนต้นรัตนโกสินทร์
* 1. การทำาสงครามตูอเนื่ องกับพมูา
2. ความขัดแย้งและสงครามกับญวน
3. การติดตูอสัมพันธ์กับชาติตะวันตกและแรงกดดันที่เริ่มต้นกับชาติตะวันตก
4. การติดตูอค้าขายกับนานาประเทศ

กิจกรรม 3.3.2 จงสรุปการกดดันที่ไทยต้องเผชิญจากประเทศมหาอำานาจตะวันตก และการปรับตัว

ของไทยในสมัยรัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5
* มหาอำานาจตะวันตกได้เปลี่ยนทูาทีในการดำาเนิ นนโยบายในภูมิภาคเอเชียอาคเนย์จากการ
ค้าและเผยแพรูศาสนามาเป็ นการยึดครองอาณานิ คม โดยจักรวรรดินิยมเหลูานี้ ได้บีบคัน ้ เรียกร้อง
จากไทยเรื่ องตู า งๆ ไมู วู า จะเป็ นดิ น แดน การทำา สนธิ สั ญ ญาที่ ไ ทยได้ เ สี ย เปรี ย บ การมี
สิ ท ธิ ส ภาพนอกอาณาเขต ซึ่ ง ไทยก็ ต้ อ งจำา ยอม ผู้ ป กครองของไทยจึ ง พยายามเรู ง รั ด จั ด ระบบ
การเมืองการปกครองให้เป็ นเอกภาพและเข้มแข็ง พัฒนาบ้านเมืองในลักษณะตูางๆ เพื่อให้เกิด
ความเจริญด้านการศึกษา การสาธารณสุข วิทยาการแผนใหมู โดยอาศัยแนวทางแบบตะวันตก

กิจกรรม 3.3.3 จงสรุปการปรับตัวของไทยด้านความคิดทางการเมืองให้รองรับการเปลี่ยนแปลงใน

สังคมโลกในชูวงรัฐชาติพอสังเขป
* ในชู ว งรั ฐ ชาติ ไ ทยได้ ป รั บ ตั ว ทุ ก รู ป แบบให้ เ กิ ด ความเจริ ญ พั ฒ นาตามแนวทางตะวั น ตก
พร้อมกันนั ้นก็ได้เกิดกระแสความคิดที่เปลี่ยนไปจากแนวคิดปกติสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์เดิม
ด้วย การเปลี่ยนแปลงที่สำาคัญได้แกู
1. การสร้างกระแสชาตินิยม ทำาให้เกิดความผูกพันตูอแผูนดินและความเป็ นไทย
2. การรับวิถีการดำารงชีวิต การทำางาน และธรรมเนี ยมปฏิบัติแบบตะวันตก
3. การพั ฒ นาความคิ ด เรื่ อ งประชาธิ ป ไตยและเสรี นิ ย ม ซึ่ งสู งผลตู อ การเปลี่ ย นแปลงการ
ปกครองแผูนดินในสมัยรัชกาลที่ 7
 -9-

กิจกรรม 3.3.4 โปรดสรุปผลกระทบของการเผชิญกับประเทศตะวันตกที่มีตูอสังคมไทยสมัยรัฐชาติ

* ผลกระทบสำาคัญได้แกู
1. สังคมไทยได้ปรับตัวเข้าสููวิถีชีวิตสังคมแบบตะวันตก
2. มีการศึกษาและการเรียนร้ต ู ามแบบอยูางตะวันตก
3. มีการพัฒนาระบบการเมือ งการปกครอง เศรษฐกิจ สั งคม การเงิน การธนาคาร และ
แบบตะวันตก
4. มีการรับแนวคิดทางการเมืองแบบเสรีประชาธิปไตยตะวันตก

หน่ วยที่ 4 สังคมไทยในสังคมโลกหลัง พ.ศ. 2475

 - 10 -

1. การกำาหนดนโยบายตูางประเทศของไทยต้องคำานึงถึงผลประโยชน์ของชาติโดยมีองค์ประกอบ
ทัง้ ภายในและภายนอกเป็นตัวกำาหนดความสัมพันธ์ ประเด็นเหลูานี้ สูงผลตูอการตัดสินใจเข้ารูวม
กับญี่ปูุนในสงครามโลกครัง้ ที่สอง
2. ในสมัยสงครามเย็น การที่โลกถูก แบูงออกเป็ นสองขัว ้ ตามอุดมการณ์ ท่ีมีมหาอำานาจเป็ น
ผู้นำาทำาให้ไทยซึ่งหวาดกลัวภัยคุกคามคอมิวนิ สต์เข้ารูวมกับกลูุมคูายเสรีประชาธิปไตยและมีความ
สัมพันธ์ท่ีหูางเหินและขัดแย้งกับประเทศที่รูวมกลูุมคอมมิวนิ สต์ โดยเฉพาะกลูุมประเทศอินโดจีน
3. ในชูวงทีโ่ ลกได้ผอ
ู นคลายความมตึงเครียดระหวูางมหาอำานาจนัน้ ไทยได้มค ี วามสัมพันธ์กบั
ประเทศทีเ่ คยมีอด ุ มการณ์สงั คมนิ ยมเพิ่มขึ้น กระชับมิตรในภูมิภาคมากขึ้น และเปิ ดประตูสูการ
แขูงขันทางเศรษฐกิจเสรีในเวทีระหวูางประเทศ

ตอนที่ 4.1 ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับต่างประเทศตัง้ แต่ พ.ศ. 2475

1. ในการกำา หนดนโยบายระหวูางประเทศ รัฐต้อ งคำา นึ งถึงผลประโยชน์ หลั กของประเทศ
ได้แกู เอกราชและความอยููรอด ความปลอดภัยและความสงบเรียบร้อยของประเทศ การกินดีอยููดี
ของประชาชน โอกาสในการพัฒนา ตลอดจนศักดิศ ์ รีและเกียรติภูมิของชาติโดยมีองค์ประกอบทัง้
ภายในและภายนอกเป็ นสิ่งที่ต้องพิจารณาในการดำาเนิ นความสัมพันธ์กบ ั ตูางประเทศ
2. ในชูวงสงครามโลกครัง้ ทีส
่ อง ประเทศไทยมีทางเลือกน้ อยมากในการดำาเนินความสัมพันธ์
กับตูางประเทศและจำาต้องยอมรูวมกับ ฝู ายญีป ่ ูน
ุ เพื่อปกป้ องประเทศจากความเสียหายให้มากทีส ่ ุด
การดำาเนิ นการเชูนนี้ทำาให้ไทยต้องใช้ความพยายามทางการเมืองอยูางมากเพื่ อให้ร อดพ้น จากการ
กดดันของฝู ายสัมพันธมิตรซึ่งเป็ นฝู ายชนะสงคราม

กิจกรรม 4.1.1 จงระบุผลประโยชน์หลักของประเทศและลักษณะพื้นฐานในการดำาเนิ นนโยบายตูาง

ประเทศของไทย
* ผลประโยชน์หลักของประเทศอาจระบุได้ดังนี้
1. เอกราชและความอยูร ู อดของประเทศ
2. ความปลอดภัยและความสงบเรียบร้อยทัง้ ภายนอกและภายในประเทศ
3. ความกินดีอยููดีของประชาชน
4. โอกาสการพัฒนา
5. ศักดิศ
์ รีและเกียรติภูมิของชาติ
สูวนลักษณะพืน ้ ฐานในการดำาเนินนโยบายตูางประเทศของไทยนัน ้ ต้องคำานึงถึงองค์ประกอบ
ภายใน เชูน ฐานอำานาจของรัฐ สมรรถนะ ในการดำานเนิ นงานและการตูอต้านการสนั บสนุนภายใน
ประเทศและองค์ประกอบภายนอก เชูน ตัวแสดงหรือผ้ม ู บ
ี ทบาทดำาเนินการระหวูางประเทศอื่น ได้แกู
รัฐ องค์การระหวูางประเทศ เป็ นต้น

กิจกรรม 4.1.2 ประเทศไทยดำา เนิ นการอยูางไรในสงครามโลกครัง้ ที่สอง และสงครามโลกครัง้ ที่

สองสูงผลอะไรตูอประเทศไทย
* หลักจากที่ญ่ีปูุนได้ยึดครองอินโดจีนแล้ว ญี่ปูุนได้เรียกร้องของตัง้ ฐานทัพในประเทศไทย
แตูไทยไมูยินยอมโดยพยายามใช้นโยบายโอนอูอนผูอนตามญี่ปูุน ดังนั ้น ในวันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ.
2484 ญี่ปูุน ได้สั่งการให้ทหารยกพลเข้า ประเทศไทย ที่ส งขลา ปั ตตานี ประจวบคีรีขน ั ธ์ ชายฝั่ ง
ทะเลภาคใต้และอรัญประเทศ รัฐบาลไทยจึงต้องยินยอมให้ญป ่ี ู น
ุ เดินทัพผูานประเทศไทยไปยังพมูา
และมลายูตามที่ญ่ีปูุนเรียกร้อง
สงครามโลกครัง้ ที่สองสูงผลตูอประเทศไทยทั ง้ ด้า นการเมือ ง เศรษฐกิจและสังคม เชูน
การขาดแคลนเครื่องอุปโภคบริโภค และเกิดปั ญหาโจรผ้รู ้ายชุกชุม เป็ นต้น

ตอนที่ 4.2 ประเทศไทยในสมัยสงครามเย็น

1. สงครามเย็นทำาให้ประเทศไทยกังวลตูอภัยคุกคามของคอมมิวนิ สต์ซ่ ึงได้รับการสนั บสนุน
จากสหภาพโซเวียต สาธารณรัฐประชาชนจีน และเวียดนาม จึงหันเข้ารูวมมือกับสหรัฐอเมริกา และ
มีนโยบายทีไ่ มูเป็นมิตรตูอกลูม
ุ ประเทศสังคมนิยมคอมมิวนิสต์ การดำาเนิ นการเชูนนี้ สูงผลกระทบตูอ
ประเทศไทยทัง้ ในด้านเศรษฐกิจ และสังคมเป็ นอยูางมาก
 - 11 -

2. ในสมั ย สงครามเย็ น ประเทศไทยมี ท างเลื อ กน้ อ ยมาก ปั จจั ย ที่ สำา คั ญ ในการดำา เนิ น
นโยบายตูางประเทศอยููท่ีผน ู้ ำ าและระบบเศรษฐกิจกับความสัมพันธ์กบ
ั ประเทศมหาอำานาจ
3. ในชูวงสงครามเย็นไทยมีความสัมพันธ์ใกล้ชด ิ กับสหรัฐอเมริกาและประเทศตะวันตกโดยมี
ความสัมพันธ์หาู งเหินกับประเทศสังคมนิ ยมคอมมิวนิ สต์และกระชับความสัมพันธ์ในภูมิภาค

กิจกรรม 4.2.1 จงระบุนโยบายและการดำาเนิ นการด้านตูางประเทศของประเทศไทยในชูวงสงคราม

เย็น
* นโยบายของรัฐบาลไทยสมัยจอมพล ป . พิบูลสงครามได้ดำาเนิ นนโยบายตามสหรัฐอเมริการ
คือนโยบายตูอต้านคอมมิวนิ สต์ ไทยได้ประกาศรับรองรัฐบาลเบาได๋ของเวียดนาม สัง่ ปิ ดสำานั กงา
นของเวียดมินห์ในกรุงเทพมหานคร สนั บสนุนเกาหลีใต้และสูงทหารไปรูวมรบในเกาหลี เป็ นต้น
การดำา เนิ นนโยบายด้ า นตู า งประเทศของประเทศไทยทำา ให้ ไ ด้ รั บ ความชู ว ยเหลื อ จาก
สหรั ฐอเมริก าเป็ น อยูา งมาก ทั ้ง ด้ า นการทหารและความมั่น คง แตู ผ ลที่ ต ามมาคื อ ผลเสี ย หาย
ทางการเมือ ง ทางเศรษฐกิจ เกิดความขัดแย้งระหวูา งคนไทยด้วยกัน และเป็ นการบูอ นทำา ลาย
โอกาสการพัฒนาประเทศไทย เป็ นต้น

กิจกรรม 4.2.2 อะไรคือปั จจัยที่สำาคัญที่กำาหนดทางเลือกของไทยในชูวงสงครามเย็น

* ปั จจัยสำาคัญมี 3 ปั จจัย คือ
1. ปั จจัยด้านผ้น
ู ำ าของประเทศ
2. ปั จจัยภายในคือ ระบบเศรษฐกิจ
3. ปั จจัยภายนอก คือ ความสัมพันธ์กับประเทศมหาอำานาจ

กิจกรรม 4.2.3 จงระบุนโยบายตูางประเทศของไทยในชูวงสงครามเย็น

* นโยบายตู า งประเทศของไทยในชู ว งสงครามเย็ น ประเทศไทยมี น โยบายตู อ ต้ า น
คอมมิ ว นิ ส ต์ แ ละมี ค วามสั ม พั น ธ์ อ ยู า งใกล้ ชิ ด กั บ สหรั ฐ อเมริ ก า แตู มี ค วามขั ด แย้ ง กั บ สหภาพ
โซเวียต กลูุมอินโดจีนและสาธารณรัฐประชาชนจีน สูวนความสัมพัน ธ์ระหวูางไทยกับประเทศ
ตะวันตกและญี่ปูุนเน้ นทางการค้าและการรูวมมือทางวิชาการเป็ นสูวนใหญู

ตอนที่ 4.3 ประเทศไทยตัง้ แต่สมัยผ่อนคลายความตึงเครียด

1. ในชูวงทีโ่ ลกผูอนคลายความตึงเครียด กระแสทีเ่ กิดขึน
้ เดูนชัดได้แกู ประชาธิปไตย สิทธิ
มนุษยชน ความเสื่อมของสัทธิชาตินิยม พัฒนาการของวัฒนธรรมสากล การแทรกแซงจากตูาง
ประเทศ และการใช้ความรุนแรงโดยบุคคลและกลูุมบุคคลระหวูางประเทศ
2. การกระทบกระทั่งระหวูางประเทศ ผู้อพยพ และการแทรกแซงทางการเมืองเป็ นปั ญหา
สำาคัญที่เกิดขึ้นในชูวงหลังสงครามเย็น ทำาให้ไทยต้องปรับนโยบายตูอประเทศกลูุมอินโดจีน กลูุม
สังคมนิ ยมคอมมิวนิ สต์ และการวางตนไมูฝักใฝู กบ ั ฝู ายใด
3. ในสมัยผูอนคลายความตึงเครียดไทยได้กระชับความสัมพันธ์ในภูมิภาคโดยรูวมมือใกล้ชิด
กับองค์การอาเซียน กระชับมิตรทางเศรษฐกิจในภูมิภาค ตลอดจนฟื้ นฟูความสัมพันธ์กับประเทศ
อินโดจีนและพมูา
4. ยุทธวิธที างเศรษฐกิจของไทยอาศัยพื้นฐานจากระบบทุนนิ ยมและการค้าเสรีโดยเน้ นการ
พัฒนาทางอุตสาหกรรมและพาณิชยกรรมเพื่อการแขูงขันกับตูางประเทศ

กิจกรรม 4.3.1 จงสรุปลักษณะสำา คัญของพัฒนาการของสังคมนั บแตูท่ีโลกมีการผูอนคลายความ

ตึงเครียดระหวูางมหาอำานาจเป็ นต้นมา
* ลักษณะสำา คัญของพัฒนาการของสังคมโลกนั บแตูท่ีโลกมีการผูอนคลายความตึงเครียด
ระหวูางมหาอำานาจเป็ นต้นมา คือ
1. ประชาธิปไตย การมีสว ู นรูวมและการเรียกร้องสิทธิส่อ
ื มวลชนได้กลายเป็ นธุรกิจสากลทีม
่ ี
อิทธิพลตูอการดำาเนินการของประเทศตูางๆ
2. การเรียกร้องเพือ
่ ค้ม
ุ ครองและประกันสิทธิมนุษยชน
3. ความเสือ
่ มของลัทธิชาตินิยมกับการเกิดภาวะไร้พรมแดน
 - 12 -

4. พัฒนาการของวัฒนธรรมสากล เชูน การพัฒนาวิธก

ี ารคิด การดำาเนินการในการประกอบ
ธุรกิจ การเมือง การบริหารและวิถก
ี ารดำารงชีวต
ิ รูปแบบใหมู เป็นต้น
5. การแทรกแซงกิจการภายในของแตูละประเทศ
6. การใช้ความรุนแรง โดยบุคคลหรือกลูม ุ บุคคลระดับระหวูางประเทศ

กิจกรรม 4.3.2 จงสรุปการปรับนโยบายของไทยตัง้ แตูสมัยผูอนคลายความตึงเครียด

* ประเทศไทยได้ปรับนโยบายตูางประเทศทีส ่ ำาคัญ 3 ประการคือ
1. ไทยได้หนั ไปหานโยบายหลายทิศทางทีป ่ ระสานรูวมกัน
2. ไทยได้ตระหนักวูาการสร้างพันธมิตรในภูมภ ิ าคเป็นทางเลือกทีเ่ หมาะสมมากกวูา
จะยึดติดกับนโยบายพึง่ พามหาอำานาจ
3. ไทยได้เน้นนโยบายตูางประเทศในลักษณะไมูฝักฝู ายกับฝู ายใด
หน่วยที่ 5 สถานะของไทยในสังคมโลก
1. ปัจจุบน ั องค์การวิชาการและวิชาชีพสนใจศึกษาและจัดลำาดับของประเทศในประเด็นตูางๆ ทังทาง ้
เศรษฐกิจการเมือง และ ความสามารถในการแขูงขันระหวูางประเทศด้านตูางๆ การจัดลำาดับดังกลูาวชูวย
ให้คนไทยได้รบ ั ร้รู บ
ั ทราบสถานะของประเทศไทยในสังคมโลก ซึง่ ชูวยให้คนไทยได้รบ ั ทราบและเข้าใจ
ตัวเองในแงูมม ุ ตูางๆ อันจะเป็นประโยชน์สำาหรับการเรูงรัดแก้ไขปั ญหาและพัฒนาประเทศ
2. โดยทัว่ ไปสถานะทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของไทยถือวูาอยูใู นระดับเหนือเกณฑ์เฉลีย ่
ทังนี
้ ส ้ วู นหนึ่งอาจเกิดจากประเทศอืน ่ ๆ ทีไ่ ด้รบ
ั การเปรียบเทียบรูวมด้วยนัน ้ มีจำานวนมากเป็นประเทศ
กำาลังพัฒนาหรือด้อยพัฒนา เชูน ประเทศในภูมภ ิ าคแอฟริกา ละตินอเมริกา และเอเซีย แตูเมื่อ
เปรียบเทียบกับประเทศทีเ่ จริญแล้ว ไทยยังมีสถานะด้อยกวูา
3. สถานะอืน ่ ๆ ของไทยในด้านสุขภาพอนามัย อุบต ั เิ หตุ หรือประเด็นอืน ่ มีลกั ษณะคล้ายกับ
สถานะทางเศรษฐกิจและสอดคล้องกับ ระดับการพัฒนาประเทศ ซึง่ แสดงวูายิง่ ประเทศมีความเจริญทาง
เศรษฐกิจมากขึน ้ การพัฒนาด้านสิง่ อำานวยประโยชน์กส ็ งู ตามขึน ้ ไปด้วย ทัง้ นีค
้ นไทยควรทำาความเข้าใจ
สถานะด้านตูางๆ ของประเทศเพือ ่ ชูวยกันปรับปรุงยกระดับให้สงู ขึน ้ หรือรักษาระดับมิให้ตกตำา่ ไปกวูาที่
เป็นอยูู

ตอนที่ 5.1 สถานะโดยทัว่ ไปของประเทศไทย

1. สถานะ หมายถึง สภาพทีเ่ ป็นอยูใู นแตูละด้านของสังคม เมือ ่ กลูาวถึงสถานะของประเทศ เรา
มักพิจารณาในแงูเปรียบเทียบกับสถานะของประเทศอืน ่ ซึง่ ในปัจจุบน
ั มีการศึกษาและจัดอันดับอยูห ู ลาก
หลาย การทีเ่ ราเข้าใจสถานะของประเทศยูอมมีสวู นชูวยให้ตระหนักถึงจุดอูอนจุดแข็งของประเทศ เห็น
ทิศทางการแก้ไขปั ญหา ป้องกันปัญหา หรือเรูงรัดพัฒนาประเทศ และดำาเนินการปรับปรุงแก้ไขประเด็น
เฉพาะด้านตูางๆ ทีจ่ ำาเป็น
2. ประเทศไทยเป็ นประเทศมีม ่ ป
ี ระวัตศ
ิ าสตร์และการพัฒนาตูอเนื่อง มีทำาเลทีต ่ งั ้ เหมาะสมใน
ภูมภ ิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีประชากรระดับปานกลางคูอนข้างมากเมีอ่ เทีย่ บกับประเทศอืน ่ ทัว่ โลก
มีการปกครองระบอบประชาธิปไตย และมีระบบเศรษฐกิจทีเ่ ปิดให้มก ี ารแขูงขันโดยเสรี
3. ในเชิงเปรีบบเทียบ ประเทศไทยอยูใู นสถานะของประเทศทีก ่ ำาลังพัฒนาและก้าวเข้าสูรู ะดับ
ประเทศพัฒนา ทังนี ้ ป้ ระเทศไทยเป็นทียอมรั
่ บทัวไปในบรรดาอารยประเทศทั
่ งหลาย
้ และถือเป็นประเทศ
ทีมี่ ระดับการพัฒนาสูงเมือ ่ เทียบกับประเทศอืน่ ๆ ในภูมภ
ิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

กิจกรรม 5.1.2 จงสรุปลักษณะโดยทัว่ ไปของประเทศไทย พอสังเขป

* โดยสรุปแล้ว ประเทศไทยตัง้ อยูใู นบริเวณทีอ่ ด
ุ มสมบูรณ์ มีขนาดพืน
้ ทีแ
่ ละประชากรจำานวน
เหมาะสม มีทรัพยากรธรรมชาติ ซึง่ ล้วนเอือ ้ ให้ไทยมีสถานะได้เปรียบกวูาหลายประเทศในภูมภ ิ าค
เอเชีย แอฟริการ และละตินอเมริการ

กิจกรรม 5.1.3 จงสรุปสถานะของไทยในยุคกูอนโลกาภิวัตน์และในยุคโลกาภิวัตน์ พอสังเขป

 - 13 -

* กูอนกระแสโลกาภิวต
ั น์ สังคมไทยได้พฒ
ั นาขึน
้ มาจนเป็ นแวูนแค้วนและอาณาจักรทีเ่ ข้มแข็ง
ในภูมภ ิ าคเอเชียตะวันออกเฉี ยงใต้มาเป็ นเวลาหลายร้อยปี แล้ว โดยมีการแขูงขันและรูวมมือกับแวูน
แค้วนอาณาจักรสถานะของไทยเป็นทีย ่ อมรับในภูมภ
ิ าคอยูางตูอเนื่อง จนถูกท้าทายโดยชาติตะวันตก
ซึง่ ทำาให้ไทยต้องเรูงรัดปรับตัวตามแนวตะวันตก จนปั จจุบน ั ก็เป็ นทีย
่ อมรับโดยทัว่ ไปในสังคมโลกวูา
เป็นประเทศทีม ่ รี ะดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจอยูางรวดเร็ว

ตอนที่ 5.2 สถานะทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของไทยในสังคมโลก

1. เป็ นทีย
่ อมรับวูาไทยเป็นประเทศประชาธิปไตยทีม ่ รี ะบบเศรษฐกิจแบบเสรี ประเด็นทางการ
เมืองทีม ่ ต
ี วั อยูางการจัดลำาดับทีส
่ ำาคัญคือ ภาพลักษณ์ดา้ นคอรัปชัน ่ ซึง่ ไทยมีสถานะไมูนูาพอใจกับการ
ใช้จาู ยงบประมาณทางทหาร ซึง่ ไทยมีสด ั สูวนการจัดสรรไมูสงู นัก
2. เศรษฐกิจของไทยอยูใู นระดับดีปานกลางและกำาลังเติบโตได้อยูางตูอเนื่อง ผลของการพัฒนา
ทำาให้ประเทศไทยมีสถานะเป็ นประเทศกำาลังพัฒนาและเริม ่ เป็ นประเทศพัฒนา ซึง่ เป็ นทีย
่ อมรับใน
สังคมโลกและสถานะสูงกวูาประเทศในภูมภ ิ าคเดียวกันอีกหลายประเทศ
3. สถานะทางสังคมของประเทศไทยมีสว ู นสัมพันธ์กบ ั สถานะทางเศรษฐกิจ ยังมีคนจนอยูู
จำานวนหนึ่งแตูเริม ่ ลดลงตามลำาดับ ประชากรไทยเริม ่ มีผส
ู้ งู อายุมากขึน ้ ยังประสบปั ญหาการติดเชือ ้ เอช
ไอวี และปั ญหาอุบต ั เิ หตุ

กิจกรรม 5.2.1 จงสรุปสถานะด้านภาพลักษณ์ความโปรูงใสของประเทศ

* ประเทศไทยยังมีภาพลักษณ์ทไ่ี มูนูานิยมเกีย
่ วกับความโปรูงใสและภาวะคอรัปชัน
่ สถานะนีย
้ งั
ไมูดขี น
ึ้ แตูมลี ก
ั ษณะทรงตัว

กิจกรรม 5.2.2 ประเด็นสำาคัญทีก

่ ำาหนดความนูาเชือ
่ ถือทางเศรษฐกิจทีส
่ ำาคัญได้แกู
* - ความเสีย่ งทางการเมือง ( ความเต็มใจในการชำาระหนี้ )
- ความเสีย
่ งทางเศรษฐกิจ ( ความสามารถในการชำาระหนี้ )

ตอนที่ 5.3 สถานะอืน ่ ๆ ของไทยในสังคมโลก

1. สถานะด้านความเป็ นอยูแ ู ละสุขภาพอนามัยพิจารณาได้จากฐานะความยากจนของคนใน
ประเทศ การเจ็บไข้ได้ปูวย อายุขย ั สภาวะการมีงานทำา คุณภาพชีวติ สุขภาพอนามัย เป็นต้น ซึง่ มี
การจัดอันดับไว้พอสมควร
2. ในแงูการทูองเทีย
่ วและการอำานวยความสะดวก ไทยจัดเป็นประเทศทีม
่ ค
ี วามพร้อมสูง มีผน
ู้ ย
ิ ม
ทูองเทีย่ วและพำานักอาศัยในประเทศมาก

กิจกรรม 5.2.3 ในภาพรวม จงสรุปวูาประเทศไทยมีสถานะอยูางไรในสังคมโลก

* ประเทศไทยมีสถานะระดับปานกลางคูอนข้างสูงในสังคมโลก ทัง้ นีส ้ วู นหนึ่งเป็นเพราะในโลก
ยังมีประเทศทีย่ ากจน และด้อยพัฒนาจำานวนมาก เนื่องจากไมูมโี ครงสร้างพืน
้ ฐานเพียงพอสำาหรับการ
พัฒนา

หน่วยที่ 6 สังคมและวัฒนธรรมไทยในสังคมโลก
1. สังคมไทยเป็นสังคมทีม ่ วี ฒ
ั นธรรมเกูาแกูมาตัง้ แตูสมัยโบราณ แตูได้วฒ
ั นธรรมด้านตูางๆ บาง
อยูางจากวัฒนธรรมจีน อินเดีย และตะวันตก เข้ามาผสมผสานอยูางตูอเนื่องจนถึงปั จจุบน ั
2. การพัฒนาของสังคมและวัฒนธรรมไทยมีอยูางตูอเนื่องในทุกๆ ด้านจนถึงปั จจุบน ั ซึง่ สูงผล
ให้สงั คมไทยเปลีย่ นแปลงเข้าสูส
ู งั คมสมัยใหมูตามกระแสวัฒนธรรมโลกมากขึน ้
3. สังคมและวัฒนธรรมไทยในปั จจุบน ั แม้จะมีการซึมซับ ลอกเลียนและรับวัฒนธรรมสากลอยูาง
มากมายในแทบทุก ด้า น แตูอีก ด้า นหนึ่ ง สัง คมและวัฒ นธรรมไทยบางประการสามารถดำา รง
เอกลักษณ์และอัตลักษณ์จนเป็นทีย่ อมรับในสังคมโลกได้
 - 14 -

ตอนที่ 6.1 สังคมและวัฒนธรรมไทยสมัยโบราณ

1. สังคมไทยเป็นสังคมทีม ่ คี วามเจริญทางวัฒนธรรมมาตัง้ แตูสมัยโบราณ ทัง้ ด้านชีวต ิ ความเป็น
อยูู การเมืองการปกครอง และเศรษฐกิจ มากูอนทีจ่ ะได้รบ ั อิทธิพลจากวัฒนธรรมจีนและอินเดีย
2. คนไทยสมัยโบราณมีแบบแผนในการดำาเนินชีวต ิ ภายใต้โลกทัศน์ตามแนวคิดของพระพุทธ
ศาสนาและพฤติกรรมของมนุษย์ถก ู กำาหนดขึน
้ ตามความเชือ ่ เรือ
่ ง บุญ-กรรม ความเชือ
่ ดังกลูาวเป็นตัว
กำาหนดสภาพของบุคคลให้มวี ถ ิ กี ารดำาเนินชีวต ิ ทีแ่ ตกตูางกัน
3. สังคมไทยเป็ นสังคมเปิ ดกว้างในการรับวัฒนธรรมจากตูางชาติอยูต ู ลอดเวลา ซึ่งจะเป็ นการ
รับวัฒนธรรมของกลูม ุ ชาติพน ั ธ์อ ุ ่น
ื ๆ เข้ามาผสมผสานกับวัฒนธรรมดัง้ เดิมของตน และนำ ามาปรับ
เปลีย่ นหรือประยุกต์เพื่อให้เหมาะสมกับสภาวะและประโยชน์สงู สุดแกูสงั คมไทย

กิจกรรม 6.1.1 สังคมไทยกูอนและหลังรับอิทธิพลจากอินเดียและจีนมีลก ั ษณะอยูางไร

* ดินแดนประเทศไทยกูอนรับอิทธิพลจากอินเดียและจีนนัน ้ มีความเจริญเป็นของตนเองกูอน
ในทุกๆ ด้าน ตัง้ แตูสมัยหินเกูาเรื่อยมาจนถึงสมัยโลหะ โดยดูได้จากเครื่องมือเครื่องใช้ทค ่ี น
้ พบใน
แตูละยุคแตูละสมัยได้บงู บอกให้เห็นถึงความเจริญทางวัฒนธรรมของคนในสังคมและความเจริญนี้
เมื่อได้รบ
ั อิทธิพลจากอินเดีย และจีนก็ยงี ทำาให้มค
ี วามเจริญเพิม
่ มากขึน
้

กิจกรรม 6.1.2 ยกตัวอยูางวัฒนธรรมไทยทีไ่ ด้รบ ั ถูายทอดมาจากอินเดียทีป ่ รากฏให้เห็นในปั จจุบนั 1

ตัวอยูาง
* การแสดงโขนซึง ่ นับวูาเป็นนาฏกรรมของไทย เป็ นสิง่ ทีบ
่ งู บอกถึงอิทธิพลทีไ่ ทยได้รบั มาจาก
อินเดียได้อยูางชัดเจนสิง่ หนึ่ง เพราะโขนจะนิยมเลูนเรื่องรามเกียรติ ์ ซึง่ เป็นวรรณกรรมทีไ่ ทยได้รบ ั มา
จากอินเดีย

ตอนที่ 6.2 การพัฒนาของสังคมและวัฒนธรรมไทยเข้าสู่สมัยใหม่

1. การเปลีย่ นแปลงสูส ู ังคมสมัยใหมู มีสามเหตุทส ่ี ำา คัญมาจากการทีช ่ าติตะวันตกได้ดำา เนิ น
นโยบายลูาอาณานิ คม และได้นำาวิทยาการสมัยใหมูเข้ามาเผยแพรู ทำาให้ไทยต้องพัฒนาประเทศให้
ทันสมัยตามแบบตะวันตก
2. การรับวัฒนธรรมของตะวันตกด้านวิทยาการและเทคโนโลยี กูอให้เกิดการเปลีย ่ นแปลงทาง
ความคิดในหมูค ู นไทย ซึง่ นำ าไปสูก ู ารเกิดคนกลูม ุ ใหมูขน ึ้ ในสังคมไทย คือ กลูม ุ ปั ญญาชน
3. การยอมรับอารยธรรมตะวันตกมีผลทำา ให้เ กิด การเปลี่ยนแปลงสังคมไทยด้า นประเพณี
วัฒนธรรม และการดำาเนินวิถชี วี ต ิ ตัง้ แตูระดับชนชัน
้ นำ าจนกระทัง่ ถึงชนชัน้ ลูาง

กิจกรรม 6.2.1 สาเหตุสำาคัญทีท ่ ำาให้เกิดการเปลีย

่ นแปลงจากสังคมจารีตเข้าสูส ู งั คมสมัยใหมูของไทย
คืออะไร
* สาเหตุสำาคัญทีท
่ ำาให้เกิดการเปลีย่ นแปลงจากสังคมจารีตเข้าสูส ู งั คมสมัยใหมูของไทยเกิดจากการ
ทีไ่ ทยเริม
่ มองเห็นภัยจากการคุกคามของตะวันตกทีก ่ ำาลังดำาเนิ นนโยบายลูาอาณานิคม ทำาให้ไทยต้อง
ยอมรับ วัฒนธรรมจากตะวัน ตก เพื่อปรับ ปรุง ประเทศให้เ จริญ ก้า วหน้ า ซึ่ง เป็ น เหตุใ ห้เ กิด การ
เปลีย ่ นแปลงภายในสังคมตามมา

กิจกรรม 6.2.2 กลูมุ ปั ญญาชนในสังคมไทยเกิดขึน ้ ได้อยูางไร

* เกิดจากการรับวัฒนธรรมของตะวันตกโดยเฉพาะด้านวิทยาการและเทคโนโลยี กูอให้เกิดการ
เปลีย่ นแปลงทางความคิดในหมูค ู นไทย ซึง่ วิธค
ี ด
ิ แบบใหมูนีก ้ อ
ู ให้เกิดการพัฒนาด้านภูมป
ิ ั ญญาขึน
้ ใน
หมูค
ู นไทย ตัง้ แตูกลูม
ุ ชนชัน
้ นำ าจนกระทัง้ สามัญชน

กิจกรรม 6.2.3 การทีส

่ งั คมไทยติดตูอกับสังคมภายนอกสูงผลตูอประเพณี และวัฒนธรรมในสังคม
ไทยอยูางไร
 - 15 -

* การทีส
่ งั คมไทยติดตูอกับสังคมภายนอกสูงผลดีตอ
ู ประเพณีและวัฒนธรรมในสังคมไทย โดย
ทำาให้การดำาเนินชีวต
ิ ของคนไทยเปลีย่ นไปอยูางมาก ทังด้
้ านประเพณี และวัฒนธรรมทีเ่ คยปฏิบต ั ม
ิ าใน
อดีตก็มกี ารเปลียนแปลงไป และยังสูงผลให้คนไทยจะมีชวี ต
ิ ความเป็นอยูที
ู ส่ ะดวกสบายขึนในหลายๆ
้ ด้าน

ตอนที่ 6.3 สังคมและวัฒนธรรมไทยสมัยปั จจุบัน

1. ปั จจุบน
ั สังคมและวัฒนธรรมโลกได้ไหลบูาเข้าสูส
ู งั คมไทยเพิม่ มากขึน
้ เรือ
่ ย ๆ ทำาให้สงั คมและ
วัฒนธรรมไทยตกอยูใู นสภาวะทีถ ่ ก
ู วัฒนธรรมโลกเข้าครอบงำาจนสูญเสียเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมไทย
ไปในทีส ่ ด
ุ
2. สังคมและวัฒนธรรมไทยแม้ในบางครังถู ้ กมองวูาได้สญ ู เสียเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมไป แตูใน
ความเป็นจริงวัฒนธรรมไทยได้ปรับเปลียนให้ ่ เหมาะสมและดำารงอยูไดู้ จนกลายเป็นทียอมรั
่ บและแพรูหลาย
อยูในสั
ู งคมโลกปัจจุบน ั

กิจกรรม 6.3.1 วิกฤติการณ์ท่ีส่ี ตามแนวความคิดของนายแพทย์ประเวส วะสี หมายถึงอะไร

* วิ ก ฤติ ก ารณ์ ท่ี ส่ี หมายถึ ง วิ ก ฤติ ก ารณ์ ท างสั ง คมที่ ร วมวิ ก ฤติ ท างเศรษฐกิ จ ชู อ งวู า ง
ระหวู า งคนจน คนรวย ความแตกสลายทางสั ง คม วิ ก ฤติ ส่ิ ง แวดล้ อ ม วิ ก ฤติ ท างวั ฒ นธรรม
ทูามกลางกระแสโลกาภิวัตน์ เป็ น วิกฤติการณ์ ท่ีนำา ประเทศไทยไปสููวิก ฤติก ารณ์ ท่ีค นไทยกำา ลัง
ทำาลายตนเอง ทำาลายทรัพยากรธรรมชาติ และทำาลายอารยธรรมไทยไปในที่สุด

กิจกรรม 6.3.2 ฯพณฯ พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ ประธานองคมนตรีและรัฐบุรษ ุ ได้ปาฐกถาพิเศษ

เรื่อง ความเป็ นคนไทยด้วยจิตวิญญาณ โดยกลูาวถึงสิ่งดีงามตูางๆ ของชาติบ้านเมืองของเราที่เรา
พึงอนุรก ั ษ์ มีอะไรบ้าง
* 1. การแตูงกาย
2. บุคลิกภาพและกิริยามารยาท
3. อาหารไทย
4. ภาษาไทย

หน่ วยที่ 7 เศรษฐกิจไทยในสังคมโลก

1. บทบาทของเศรษฐกิจไทยในสังคมโลกมีอยููหลายด้าน ไมูวูาทางด้านการผลิต การบริโภค
การค้ า การลงทุ น และทางด้ า นการบริ ก าร ในขณะเดี ย วกั น เศรษฐกิ จ โลกก็ มี บ ทบาทตู อ
เศรษฐกิจไทย ไมูวูาทางด้านอุปสงค์หรือทางด้านอุปทาน
2. การเปลีย
่ นแปลงทางเศรษฐกิจไทย ไมูวูาทางด้านการผลิต การบริโภค การค้า การเงิน
การลงทุน และการจ้างงาน มีผลกระทบตูอเศรษฐกิจโลกบ้า งโดยเฉพาะในสูวนที่ไทยมีบ ทบาท
คูอนข้างมากในเวทีเศรษฐกิจโลก ซึ่งแนวโน้ มเศรษฐกิจไทยต้องมีการปรับตัวในด้านตูางๆ เพื่อให้
ทันกับการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจโลก
3. การเปลี่ ย นแปลงทางเศรษฐกิ จ โลก ไมู วู า ทางด้ า นการปรั บ ตั ว ของราคานำ ้ า มั น การ
เปลี่ยนแปลงของราคาหุ้นและการปรับคูาเงินดอลลาร์สหรัฐ มีผลกระทบตูอเศรษฐกิจไทย ซึ่งแนว
โน้ ม การเปลี่ ย นแปลงในเศรษฐกิ จ โลกไมู วู า ทางด้ า นการเปลี่ ย นแปลงขั ้ว อำา นาจทางเศรษฐกิ จ
การนำ าพลังงานทดแทนมาใช้แทนนำ ้ ามัน และการรวมกลูุมทางเศรษฐกิจมีผลกระทบตูอเศรษฐกิจ
ไทย

ตอนที่ 7.1 แนวคิดเกี่ยวกับเศรษฐกิจไทยในสังคมโลก

1. บทบาทของเศรษฐกิจไทยในสังคมโลกอาจจำาแนกออกเป็ นบทบาทในด้านการผลิต ทางด้าน
การบริโภค ทางด้านการค้า ทางด้านการลงทุน และทางด้านการบริการ
2. บทบาทของเศรษฐกิจโลกที่มีตูอเศรษฐกิจไทยสามารถพิจารณาได้ทัง้ ทางด้านอุปสงค์และ
ทางด้านอุปทาน
3. เศรษฐกิจไทยมีความสัมพันธ์กับเศรษฐกิจโลกทัง้ ในด้านของการพึ่งพาและการเป็ นที่พ่ ึง
ของกันและกัน
 - 16 -

กิจกรรม 7.1.1 ประเทศไทยมีบทบาททางเศรษฐกิจในสังคมโลกทางด้านใดบ้าง จงอธิบ ายมาพอ

เข้าใจ
* ประเทศไทยมีบทบาททางเศรษฐกิจในสังคมโลกด้านตูางๆ ดังนี้
1. ด้านการผลิตโดยเป็ นผู้ผลิตสินค้าเกษตรที่สำาคัญๆ หลายชนิ ต เชูน ข้าว ยางพารา นำ ้ าตาล
เป็ นต้น
2. ด้านการบริโภค เป็ นผู้นำาเข้านำ ้ ามัน เครื่องจักรกลและยานพาหนะ ตลอดจนสินค้าแฟชั่น
ตูางๆ
3. ด้ านการค้ า สั ด สู ว นการค้ า ในผลิ ต ภั ณ ฑ์ ม วลรวมในประเทศเพิ่ ม มากขึ้ น แสดงวู า มี ก าร
พึ่งพาภาคตูางประเทศมากขึ้น
4. ด้านการลงทุน มีการไปลงทุนในตูางประเทศ และตูางประเทศเข้ามาลงทุนในประเทศ
มากขึ้น
5. ด้านบริการ ไปทำา งานในตูางประเทศมาช้านานแล้ว และคนงานไทยเป็ นที่ต้องการของ
นายจ้างในตูางประเทศคูอนข้างมาก

กิจกรรม 7.1.2 บาทบาททางเศรษฐกิจโลกที่มต ี ูอเศรษฐกิจไทยมีทางด้านใดบ้าง

* บาทบาททางเศรษฐกิจโลกทีม ่ ต
ี อ
ู เศรษฐกิจไทยอาจจำาแนกออกเป็นทางด้านอุปสงค์หรือความ
ต้องการสินค้าและบริการจากประเทศไทย ซึ่งสูวนใหญูจะเป็ นผลิตผลทางด้านการเกษตร และทาง
ด้านอุปทานคือ การเป็ นผู้จัดหาสินค้าบางอยูางแกูเศรษฐกิจไทย เชูน ทางด้านพลังงานและสินค้า
อุปโภคบริโภคบางชนิ ด เป็ นต้น

ตอนที่ 7.2 ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจไทยที่มีตูอสังคมโลก

1. การเปลีย
่ นแปลงทางเศรษฐกิจของไทยอาจจำาแนกออกเป็นด้านใหญู ๆ ได้แกู ด้านการผลิต
ด้านการบริโภค ด้านการค้า ด้านการเงิน ด้านการลงทุน และด้านการจ้างงาน โดยเกิดจากสาเหตุ
ตูางๆ กัน
2. การเปลี่ ย นแปลงทางเศรษฐกิ จ ของไทยอาจกลู า วได้ วู า มี ผ ลไมู ม ากตู อ เศรษฐกิ จ โลก
เนื่ องจากไทยเป็ นประเทศขนาดเล็ก แตูก็มีผลในบางด้านโดยเฉพาะการเป็ นผู้สูงออกสินค้าเกษตร
ที่สำาคัญหลายชนิ ด
3. แนวโน้ มของเศรษฐกิจไทยอาจมีการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างเศรษฐกิจ ทางด้านการค้า
การลงทุน ทางด้า นการผลิต และยุทธศาสตร์ในการพัฒนาเศรษฐกิจในอนาคตตามกระแสการ
เปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจโลก

กิจกรรม 7.2.1 จงกลูาวถึงรูปแบบและสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของไทย

* รูปแบบและสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของไทย ดังนี้
1. การเปลี่ยนแปลงทางด้านการผลิต เปลี่ยนจากผลิตเพื่อเลีย ้ งตนเองมาเป็ นผลิตเพื่อการค้า
เปลี่ยนจากการสูงออกสินค้าขัน ้ ปฐมมาเป็นการแปรรูปผิตผลการเกษตร เปลีย่ นจากการนำ าเข้าสินค้า
ฟูมุ เฟื อยมาเป็นสินค้าทุนและนำ ้ามัน และเปลีย
่ นจากความคิดทีจ่ ะเป็นประเทศอุตสาหกรรมใหมูเป็ น
ประเทศเกษตรอุตสาหกรรมใหมู
2. การเปลีย
่ นแปลงทางด้านการบริโภค มีความนิยมสินค้าจากตูางประเทศมากขึน ้ โดยเฉพาะ
สินค้าอุปโภคบริโภคทีประหยั
่ ดเวลาในการปรูุง เชูน อาหารจานดูวน อาหารกึ่งสำาเร็จรูป และอาหาร
พร้อมรับประทาน ตลอดจนอาหารที่เน้ นการดูแลสุขภาพมากขึ้น
3. การเปลี่ยนแปลงทางด้านการค้า เปลี่ยนจากแบบปิ ดที่ค้าขายเฉพาะภายในประเทศที่เป็ น
แบบเปิ ดที่ค้าขายกับนานาประเทศ เปลี่ยนจากการค้าขายกับประเทศเพื่อนบ้านเป็ นประเทศที่อยูู
หูางไกลออกไปเปลี่ยนจากการค้าขายสินค้าเกษตรเป็ นการแปรรูปผลิตผลการเกษตร และการเปิ ด
กว้างให้ธุรกิจจากตูางประเทศเข้ามาดำาเนิ นการในประเทศมากขึ้น
4. การเปลี่ยนแปลงทางด้านการเงิน มีความนิ ยมในการนำ าสิ่งที่คล้ายเงินมาใช้ในธุรกิจมาก
ขึ้น เชูน บัตรเครดิต บัตรเอทีเอ็ม และตราสารทางการเงินอื่นๆ
 - 17 -

5. การเปลี่ยนแปลงด้านการลงทุน คนไทยหันมานิ ยมการลงทุนมากขึ้น และมีก ารขยาย

การลงทุนไปยังตูางประเทศ ตลอดจนการให้สิทธิพิเศษแกูนักลงทุนจากตูางประเทศ
6. การเปลีย
่ นแปลงทางด้านการจ้างงาน แรงงานจากภาคการเกษตรหันมาทำา งานในภาค
อุตสาหกรรม และบริการมากขึน
้ และแรงงานไทยสูวนหนึ่ งได้ไปทำางานในตูางประเทศ

กิจกรรม 7.2.2 การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของไทยมีผลกระทบตูอเศรษฐกิจไทยหรือไมูและ

อยูางไร
* การเปลีย ่ นแปลงทางเศรษฐกิจ ของไทยมีผ ลกระทบตูอ เศรษฐกิจ โลกบ้า ง เนื่ อ งจากวูา
เศรษฐกิจของไทยมีขนาดไมูใหญูนัก แตูไทยก็เป็นผ้ผ ู ลิตและสูงออกสินค้าเกษตรสำาคัญบางชนิด เชูน
ข้าง ยางพารา นำ ้าตาล ซึง่ การเปลีย่ นแปลงในปริมาณการผลิตของสินค้า ดังกลูาว อาจสูงผลกระทบตูอ
เศรษฐกิจโลกได้

กิจกรรม 7.2.3 แนวโน้ มของเศรษฐกิจไทยในสังคมโลกมีลักษณะเชูนใด

* เศรษฐกิจไทยในอนาคตอาจมีการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างเศรษฐกิจ โดยประชาชนมีราย
ได้มากขึ้น มีการเปลี่ยนแปลงทางด้านการค้าและการลงทุน มีการเปลี่ยนแปลงทางด้านการผลิต
และมีการกำา หนดยุทธศาสตร์ในการพัฒนาเศรษฐกิจโดยใช้ขัน ้ ได้เปรียบของไทยและจุดเดูนทาง
ภูมิศาสตร์ เพื่อให้เศรษฐกิจไทยมีความเจริญก้าวหน้ าและเป็ นศูนย์กลางของภูมิภาคตูอไป

ตอนที่ 7.3 ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจโลกที่มีต่อเศรษฐกิจไทย

1. การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจทั่วโลก ได้แกู การเปลี่ยนแปลงทางด้านราคานำ ้ ามันที่เกิด
จากสาเหตุทางการเมืองและความต้องการที่เพิ่มขึ้น ทางด้านราคาหุ้นที่เกิดจากการเก็งกำาไร และ
ทางด้านคูาเงินดอลลาร์ ที่เกิดจากทัง้ ปั จจัยภายในและปั จจัยภายนอก
2. การเปลี่ย นแปลงทางเศรษฐกิจ ทั่ว โลกมีผ ลกระทบตูอ เศรษฐกิจ ไทยคู อนข้ า งมาก โดย
เฉพาะราคานำ ้ ามันซึ่งมีสูวนตูอเศรษฐกิจไทยและคูาเงินดอลลาร์สหรัฐที่เป็ นเงินสกุลสากล
3. แนวโน้ มของเศรษฐกิจโลก ได้แกู การเปลี่ยนขัว ้ อำา นาจทางเศรษฐกิจ การเปลี่ยนแปลง
ทางด้านพลังงาน และการรวมกลูุมทางเศรษฐกิจ ซึ่งมีผลตูอเศรษฐกิจไทยในอนาคตคูอนข้างมาก

กิจกรรม 7.3.1 จงกลูาวถึงรูปแบบและสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจทัว่ โลก

* รูปแบบและสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจทัว ่ โลก ได้แกู
1. การเปลี่ยนแปลงทางด้านราคานำ ้ ามัน เกิดจากสาเหตุทางด้านการเมืองและความต้องการ
ใช้ท่ีเพิ่มมากขึน้ โดยเฉพาะประเทศขนาดใหญู เชูน สหรัฐอเมริกาและสาธารณรัฐประชาชนจีน
2. การเปลี่ยนแปลงด้านราคาหุ้น เกิดจากความนิ ยมในการลงทุนทางด้านตราสารทางการ
เงินและการเก็งกำาไร
3. การเปลี่ ย นแปลงด้ า นคู า เงิ น ดอลลาร์ ส หรั ฐ เกิ ด จากปั จจั ย ภายในที่ เ กี่ ย วข้ อ งทางด้ า น
เสถียรภาพทางเศรษฐกิจ และปั จจัยภายนอกที่เป็ นเงินตราสกุลสากลและยอมรับกันทัว่ โลก

กิจกรรม 7.3.2 การที่เศรษฐกิจทั่วโลกมีการเปลี่ยนแปลงไป ทูานคิดวูามีผลกระทบตูอเศรษฐกิจ

โทยหรือไมู และอยูางไร
* นู าจะมีคูอนข้างมากโดยเฉพาะการปรับขึ้นของราคานำ ้ ามันอยูางมากมายและหลายๆ ครัง้
ยูอมทำาให้เศรษฐกิจของไทยชะลอตัว ทำาให้คูาครองชีพของประชาชนสูงขึ้น เพราะนำ ้ ามันเป็ นปั จจัย
ที่สำา คัญตูอการผลิต การบริโ ภคและอื่นๆ สูวนการเปลี่ ยนแปลงของราคาหุ้น ก็อ าจมีผลกระทบ
เนื่ องจากราคาหุ้ น ในประเทศมี แ นวโน้ ม เปลี่ ย นแปลงไปตามราคาหุ้ น ใหญู ๆ ทั่ว โลก และการ
เปลี่ยนแปลงในคูาเงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกาก็มีผลตูอการสูงออกการนำ า เข้า การลงทุน และหนี้
สินของประเทศไทย

กิจกรรม 7.3.3 ทูานคิดวูาแนวโน้ มของเศรษฐกิจโลกจะเป็ นอยูางไรและมีผลตูอเศรษฐกิจไทยหรือ

ไมู
 - 18 -

* แนวโน้ ม ของเศรษฐกิ จ โลกอาจ ได้ แ กู การเปลี่ ย นแปลงขั ้ว อำา นาจทางเศรษฐกิ จ โดยที่

เศรษฐกิจของประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน จะมีค วามสำา คัญมากขึ้น ซึ่งจะเป็ น ประโยชน์ ตูอ
เศรษฐกิจไทยเนื่ องจากอยููใกล้กันและมีความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจคูอนข้างดี การเปลี่ยนแปลง
ทางด้ า นพลั ง งาน โดยมี ก ารนำ า พลั ง งานทดแทน เชู น ชี ว ภาพ ซึ่ ง ไทยสามารถผลิ ต ผลผลิ ต
การเกษตรที่จำา นำ า มาใช้ได้มาก และการรวมกลูุมทางเศรษฐกิจเพื่ อเพิ่มอำา นาจการตูอรองในเวที
เศรษฐกิจโลก ซึ่งไทยก็ได้เข้าเป็ นสมาชิกของหลายกลูุมและชูวยให้ไทยมีโอกาสค้าขายกับประเทศ
ตูางๆ มากขึ้น

หน่ วยที่ 8 ไทยกับองค์การระหว่างประเทศ

1. องค์การระหวูางประเทศเกิดขึ้นโดยกฏหมายระหวูางประเทศ ภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์
องค์การระหวูางประเทศมีบทบาทชูวยให้เกิดความรูวมมือระหวูางรัฐ และสูงเสริมผลประโยชน์รูวม
กัน
2. องค์การสหประชาชาติเกิดขึน
้ หลังสงครามโลกครัง้ ที่ 2 โดยมีวต
ั ถุประสงค์เพือ
่ การธำารงรักษา
สันติภาพและความมัน ่ คงระหวูางประเทศ ประเทศไทยในฐานะสมาชิกองค์การสหประชาชาติ ยึดมัน ่ ใน
อุดมการณ์และหลักการของสหประชาชาติในการธำารงไว้ซง่ึ สันติภาพและความมัน ่ คงระหวูางประเทศ
3. ประเทศไทยเข้ารูวมเป็ นสมาชิกขององค์การอาหารและเกษตรกร องค์การค้าโลก องค์การ
ทรัพย์สนิ ทางปั ญญาแหูงโลก องค์การทุนเพื่อเด็กแหูงสหประชาชาติ องค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์
และวัฒนธรรมแหูงสหประชาชาติ องค์การทางทะเลระหวูางประเทศ องค์การบินพลเรือนระหวูาง
ประเทศ สหภาพสากลไปรษณี ย์ และสหภาพโทรคมนาคมระหวูางประเทศ โดยประเทศไทยให้
ความรูวมมือกับองค์การระหวูางประเทศดังกลูาวอยูางดี

ตอนที่ 8.1 องค์การระหว่างประเทศในฐานะส่วนหนึ่ งของระบบระหว่างประเทศ

1. องค์การระหวูางประเทศ ถูกมองด้านหนึ่ งวูาเป็ นสิ่งที่จะนำ าไปสูก ู ารเกิดขึ้นของรัฐบาลโลก
และอีกด้านหนึ่ งเป็ นศูนย์รวมความรูวมมือที่ไมูมีประสิทธิภาพระหวูางรัฐอธิปไตยทัง้ หลาย
2. องค์ ก ารระหวู า งประเทศจะเกิ ด ขึ้ น ได้ โ ดยกฎหมายระหวู า งประเทศ และมี ห ลั ก การวู า
สมาชิกขององค์การระหวูางประเทศได้แกูรัฐทัง้ หลาย แตูค วามเป็ น จริงแล้วบุคคลตามกฎหมาย
ระหวูางประเทศแบบอื่นก็อาจเข้าเป็ นสมาชิกองค์การระหวูางประเทศได้
3. องค์การระหวูางประเทศมีสถานะเป็ นบุคคลตามกฎหมายระหวูางประเทศ และมีอำานาจตาม
ทีร่ ะบุไว้ในสนธิสญ ั ญากูอตัง้ องค์การ เพื่อที่จะสมารถปฏิบัติภารกิจไปสููจุดมูุงหมายที่กำาหนด
4. องค์การระหวูางประเทศจำาเป็ นต้องมีโครงสร้างขององค์การ และการเงินและงบประมาณ
เพื่อประโยชน์ในการปฏิบัติภารกิจ
5. องค์การระหวูางประเทศนอกจากจะเป็ นที่รับคำา ร้องทุกข์จากประเทศที่เกิดความขัดแย้ง
แล้ว ยังเป็ นที่ท่ใี ช้อิทธิพลรูวมกับนานาชาติป้องกันไมูให้มีการกระทำาที่คุกคามตูอผลประโยชน์ของ
รัฐ

กิจกรรม 8.1.1 องค์การระหวูางประเทศมีจุดกำาเนิ ดจากสิ่งใด

* องค์การระหวูางประเทศมีจุดกำาเนิ ดจากสนธิสัญญาระหวูางรัฐ องค์การระหวูางประเทศ
จึงแตกตูางจากองค์การที่เกิดจากการรวมตัวกันของเอกชนหรือนิ ตบ
ิ ุคคลตามกฎหมายเพูง

** สนธิสัญญาพหุภาคีเหลูานี้ บางทีก็มีการเรียกชื่อเฉพาะ เชูน กติกาสันติบาตชาติ กฎบัตร

สหประชาชาติ ธรรมนูญคณะมนตรียุโรป เหลูานี้ ความจริงคือความตกลงกูอ ตัง้ องค์ก ารระหวูา ง
ประเทศ สนธิสัญญากูอตัง้ องค์การระหวูางประเทศมีลักษณะเป็ นธรรมนูญ ซึ่งมีผลบังคับตูอรัฐ

กิจกรรม 8.1.2 การเข้าเป็ นสมาชิกองค์การระหวูางประเทศ จะเปิ ดโอกาสให้รัฐตูางๆ สมัครเข้าเป็ น

สมาชิกในลักษณะใด
* การเข้าเป็ นสมาชิกองค์การระหวูางประเทศ จะเปิ ดโอกาสให้รัฐตูางๆ สมัครเข้าเป็ นสมาชิก
โดยถ้าเป็ นองค์การระดับโลกจะเปิ ดโอกาสแกูประเทศตูางๆ ทั่วทุกภูมิภาคเข้าไปเป็ นสมาชิก สูวน
 - 19 -

องค์การระดับภูมิภาคหรืออนุภูมิภาคสูวนใหญูจะเป็ นองค์การปิ ดคือ จะจำา กัดสมาชิกเฉพาะที่เป็ น

รัฐในภูมิภาคหรือนุภูมิภาคนั ้นๆ

กิจกรรม 8.1.3 ลักษณะและขอบเขตของอำานาจที่องค์การระหวูางประเทศมีอยููในลักษณะใด

* ลักษณะและขอบเขตของอำานาจที่องค์การระหวูางประเทศมีอยููจะถูกจำากัดตามจุดมูุงหมาย
และหน้ าที่ท่ีสนธิสัญญาในชูวงของกูอตัง้ องค์การระบุเอาไว้

กิจกรรม 8.1.4 โดยทัว่ ไปองค์การระหวูางประเทศจะประกอบไปด้วยอะไร

* องค์ก ารระหวู า งประเทศจะประกอบไปด้ ว ย องค์ กรปรึ ก ษาหารื อ องค์ กรบริ ห าร และ
องค์กรทางกฎหมาย

กิจกรรม 8.1.5 พื้นฐานสำาคัญของความขัดแย้งคืออะไร

* พื้นฐานแหูงความขัดแย้งที่สำาคัญที่สุด ได้แกู การยืนยันในหลักการอำานาจอธิปไตยของรัฐ
หรืออำานาจสูงสุดของรัฐ และการยืนยันในความเป็ นเอกราชของรัฐในโลกที่หดตัวเล็กลง และมี
การพึ่งพาอาศัยกันและกัน

ตอนที่ 8.2 ประเทศไทยกับสหประชาชาติ

1. องค์การสหประชาชาติเกิดขึ้นหลังสงครามโลกครัง้ ที่สอง โดยชาติมหาอำานาจ 5 ชาติ ได้แกู
สหรัฐอเมริการ อังกฤษ ฝรัง่ เศส รัสเซีย และจีน ได้รูวมกันกูอตัง้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อการธำารง
รักษาสันติภาพและความมัน่ คงระหวูางประเทศ
2. สหประชาชาติประกอบด้ว ยสมาชิก 2 ประเภท คือ สมาชิกดัง ้ เดิม ได้แกู รัฐที่ได้ลงนาม
และให้สัตยาบันกฎบัตร และสมาชิกที่ได้รับ การยอมรับ ในภายหลัง ได้แกู รัฐที่ รับ สัน ติท่ี แสดง
เจตจำานงยอมรับข้อผูกพันของกฎบัตรสหประชาชาติ
3. สหประชาชาติ ประกอบด้ ว ย องค์ ก รหลั ก ซึ่ งมี โ ครงสร้ า งดั ง ที่ ร ะบุ ไ ว้ ใ นกฎบั ต ร
สหประชาชาติและองค์การรองซึ่งได้รับการกูอตัง้ ตามความจำาเป็ นโดยอำานาจของสหประชาชาติ
4. ประเทศไทยในฐานะสมาชิกองค์การสหประชาชาติ ยึดมัน ่ ในอุดมการณ์และหลักการของ
สหประชาชาติในการธำารงไว้ซ่ึงสันติภาพและความมัน ่ คงระหวูางประเทศ

กิจกรรม 8.2.1 จงอธิบายการกูอกำาเนิ ดและวัตถุประสงค์ขององค์การสหประชาชาติ

* หลังสงครามโลกครัง ้ ที่ 2 ชาติมหาอำา นาจ 5 ชาติ ได้แกู สหรัฐอเมริการ อังกฤษ ฝรั่งเศส
รั ส เซี ย และจี น ได้ รู ว มกั น กู อ ตั ้ง องค์ ก าร สหประชาชาติ โดยมีวั ต ถุป ระสงค์ห ลัก เพื่อ ธำา รงไว้ซ่ึง
สันติภาพของโลก โดยยึดหลักการความเสมอภาคทองอธิปไตยของรัฐที่รก ั สันติทุกรัฐ และเปิ ดรับ
สมาชิก จากรัฐที่รักสัน ติทุกรัฐ ไมูวูา เล็กหรือใหญู เพื่ อการธำา รงรัก ษาสัน ติภาพและความมั่น คง
ระหวูางประเทศ

กิจกรรม 8.2.2 จงอธิบายเหตุผลที่ประเทศไทยต้องการเข้าเป็ นสมาชิกสหประชาชาติ

* เหตุผลที่ไทยต้องการเข้าเป็ นสมาชิกสหประชาชาติ เพื่อ
1. ความมั่นคงของไทยจากการถูกคุกคามจากบางประเทศที่นิยมจักรวรรดินิยมและประเทศ
ที่นิยมคอมมิวนิ สต์
2. การประกาศให้โลกรู้วูาโดยเป็ นรัฐเอกราชที่เกูาแกูชาติหนึ่ ง
3. การได้รบ
ั ความชูวยเหลือด้านเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม
4. การประกาศเจตจำานงในการรักษาสันติภาพและความมัน ่ คงระหวูางประเทศ

กิจกรรม 8.2.3 องค์กรหลังของสหประชาชาติประกอบด้วยอะไรบ้าง แตูละองค์กรมีหน้ าที่อยูางไร

* องค์ ก รหลั ก ของสประชาชาติ ประกอบด้ ว ยองค์ ก รตู อ ไปนี้ สมั ช ชา คณะมนตรี ค วาม
มั่นคง คณะมนตรีเศรษฐกิจและสังคม คณะมนตรีภาวะทรัสตรี ศาลยุติธรรมระหวูา งประเทศ
และสำานั กงานเลขาธิการ
 - 20 -

กิจกรรม 8.2.4 จงยกตัวอยูางบทบาทของประเทศไทยในภารกิจเกี่ยวกับสันติภาพและความมั่นคง

ระหวูางประเทศที่ประเทศมีสูวนรูวมตามมติขององค์การสหประชาชาติ
* บทบาทของประเทศในภารกิจเกี่ยวกับสันติภาพและความมั่นคงระหวูางประเทศ เชูน การ
สูงกำา ลังทหารเข้ารูวมรบในคาบสมุทรเกาหลี การปฏิบัติภารกิจด้า นกู้กับระเบิด การซูอมบำา รุง
การเลือกตัง้ และสิทธิมนุษยชน ในหนู วยปกครองชัว่ คราวของสหประชาชาติในกัมพูชา (UNTAC)

ตอนที่ 8.3 ประเทศไทยกับองค์การระหว่างประเทศอื่นๆ

1. ประเทศไทยเข้ารูวมเป็ นสมาชิกขององค์การอาหารและเกษตร ทำาให้ได้รับความชูวยเหลือ
ด้านนโยบายเกี่ยวกับการผลิตด้านการเกษตร ซึ่งมีประโยชน์ ตูอประเทศไทยอยูางยิ่ง เนื่ องจาก
ไทยเป็ นประเทศสำาคัญในฐานะผู้ผลิตอาหารของโลก
2. องค์ ก ารการค้ า โลกมี บ ทบาทสู ง เสริ ม ระบบการค้ า เสรี ภายใต้ ก ฎหมายที่ ชั ด เจนและ
ยุติธรรม และชูวยแก้ปัญหาหรือข้อพิพาททางการค้าระหวูางประเทศสมาชิก ประเทศไทยเข้าเป็ น
สมาชิกขององค์การการค้าโลก ทำาให้ไทยไมูถูกเอาเปรียบจากการกีดกันทางการค้า และทำาให้การ
สูงออกสินค้าของไทยขยายตัวขึ้น
3. องค์การทรัพย์สินทางปั ญญาแหูงโลก มีวัตถุประสงค์เพื่อสูงเสริมให้มีการคุ้มครอง และ
นำ ามาใช้ให้เกิดประโยชน์ของทรัพย์สินทางปั ญยาที่เกิดขึ้นทัว่ โลก การที่ประเทศไทยเข้าเป็ นสมาชิก
ขององค์การนี้ ทำาให้เประเทศไทยต้องมีมาตรการที่เข้มงวดตูอการลูวงมะเมิดทรัพย์สินทางปั ญญา
และปกป้ องทรัพย์สินทางปั ญญาที่เป็ นของไทย
4. องค์ ก ารกองทุ น เพื่ อเด็ ก แหู ง สหประชาชาติ มี จุ ด มูุ ง หมายสำา คั ญ ให้ เ ด็ ก ทุ ก คนได้ รั บ
ประโยชน์ ในสิทธิขัน ้ พื้นฐาน บทบาทขององค์การนี้ ในประเทศไทยจะประสานงานกับหนู วยงาน
ของรัฐในด้านสาธารณสุขมูลฐานและการศึกษา
5. ความรูวมมือระหวูางประเทศไทยกับองค์การสหประชาชาติดา้ นสิง่ แวดล้อมอยูภ ู ายใต้ความ
รับผิดชอบของกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม โดยรูวมมือกับหนู วยงานตูางๆ
เพื่อดำาเนิ นโครงการตูางๆ ภายใต้นโยบายการพัฒนาที่ยั่งยืนด้านเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อม
โดยได้รับการชูวยเหลือจากองค์การสหประชาชาติในรูปของการให้การสนั บสนุนด้านการเงิน การ
ให้คำาปรึกษา และการฝึ กอบรม
6. ประเทศไทยได้สมัครเป็ นสมาชิกองค์การพัฒนาอุตสาหกรรมแหูงสหประชาชาติ และได้
รับการชูวยเหลือจากสหประชาชาติในเรื่อง การเพิ่มพูนทักษะด้านเทคโนโลยี และการจัดการเพื่อ
ปรับปรุงคุณภาพการผลิตทางอุตสาหกรรม
7. องค์กรการศึ ก ษา วิ ท ยาศาสตร์ และวั ฒ นธรรมแหู งสหประชาชาติ มี จุ ด มูุ งหมายเพื่ อ
เสริมสร้างสันติภาพโดยสูงเสริมความรูวมมือกันของนานาชาติ ทางการศึกษา วิทยาศาสตร์ และ
วัฒนธรรม
8. ประเทศไทยมีความรูวมมือกับองค์การระหวูางประเทศอื่น คือ องค์การทางทะเลระหวูาง
ประเทศ องค์การบินพลเรือนระหวูางประเทศสหภาพสากลไปรษณี ย์ และสหภาพโทรคมนาคม
ระหวูางประเทศ โดยประเทศไทยให้ความรูวมมือกับองค์การดังกลูาวด้วยดี

กิจกรรม 8.3.1 จงกลูา วถึงประโยชน์ ใ นการที่ ไทยเข้า เป็ น สมาชิก ขององค์ก ารอาหารและเกษตร
(FAO)
* ประเทศไทยเข้าเป็ นสมาชิกลำาดับที่ 45 ของ FAO ทำาให้ได้รับความชูวยเหลือในเรื่องการสูง
เสริมการผลิตและเทคโนโลยีการผลิต ตลอดจนวิทยาการความรู้ตูางๆ ด้านอาหารและเกษตร

กิจกรรม 8.3.2 จงอธิบายหลักการขององค์การการค้าโลก และผลประโยชน์ทป ี ระเทศไทยได้รับจาก

การเข้าเป็ นสมาชิกขององค์การค้าโลก
* องค์การค้าโลกกูอกำาเนิ ดมาจาก GATT (ข้อตกลงทั่วไปวูาด้วยภาษี ศุลกากรและการค้า) มี
วัตถุประสงค์เพื่อสูงเสิรมระบบการค้าเสรีภายใต้กฎหมายที่ชัดเจนและยุตธ
ิ รรม
 - 21 -

หลัก การขององค์การค้าโลก ยึกหลักปฏิบัติตูอประเทศสมาชิก โดยเทูา เทียมกัน ไมูเลือก

ปฏิบัติ ประเทศสมาชิกต้องปฏิบัติตูอสินค้า นำ า เข้า เชูน เดียวกับ สินค้า ที่ ผลิตในประเทศ และสูง
เสริมการลดอุปสรรคทางการค้า
ประโยชน์ ท่ีประเทศไทยได้รับจากการเป็ นสมาชิกองค์การค้าโลก คือ ชูวยสร้างเสริมอำา นาจ
ในการเจรจาและตูอรองมิให้ถูกเอารัดเอาเปรียบทางการค้า และชูวยให้การสูงออกสินค้าของไทย
ขยายตัวมากขึ้น

กิจกรรม 8.3.4 จงอธิบายบทบาทขององค์การ UNICEF ในประเทศไทย

* องค์การ UNICEF มีจุดมูุงหมายสำาคัญต้องการให้เด็กทุกคนได้รับสิทธิขัน
้ พื้นฐาน บทบาท
ขององค์การนี้ มักเกี่ยวข้องกับการพัฒนาชุมชน สาธารณสุขมูล ฐาน โภชนาการ สุขศึกษา จึก
ปฏิบัติงานรูวมกับหนู วยงานของรัฐหลายหนู วย

กิจกรรม 8.3.5 จงยกตัวอยูางความรูวมมือระหวูางประเทศไทยกับองค์ก ารสหประชาชาติด้านสิ่ง

แวดล้อม
* ประเทศไทยมีความมูุงมั่นที่จะพิทักษ์ ส่ิงแวดล้อมโลก บทบาทของประเทศไทยในด้านสิ่ง
แวดล้อมที่สำา คัญ คือ การปรับปรุงพระราชบัญญัติเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม การกำา หนดนโยบายการ
พัฒนาแบบยัง่ ยืนในด้านสังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม

กิจ กรรม 8.3.6 วัต ถุป ระสงค์ ข ององค์ การพั ฒ นาอุ ต สาหกรรมแหู ง สหประชาชาติ คื อ อะไร และ
ประเทศไทยได้รับประโยชน์อยูางไรในการเข้าเป็ นสมาชิกขององค์การนี้
* องค์ ก ารพั ฒ นาอุ ต สาหกรรมแหู ง ประชาชาติ มี วั ต ถุ ป ระสงค์ เ พื่ อ สู ง เสริ ม และเรู ง รั ด การ
พัฒนาอุตสาหกรรมของประเทศไทยกำาลังพัฒนา เพื่อให้มีสูวนแบูงการผลิตทางอุตสาหกรรมของ
โลกได้ร้อยละ 25 ในปี ค.ศ. 2000 ประเทศไทยได้รับประโยชน์ จากการเป็ นสมาชิกขององค์การนี้ ใน
รูปการทุนฝึ กอบรมดูงาน การสูงผู้ท่ีเชี่ยวชาญให้คำาปรึกษาแนะนำ า และการให้เครื่องจักรเครื่องมือ

กิจกรรม 8.3.7 หนู วยงานเพื่อประสานงานระหวูางรัฐบาลไทยกับองค์การยูเนสโกคืออะไร มีหน้ าที่

อยูางไร
* สำานั กงานเลาธิการคณะกรรมการแหูงชาติวาู ด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม
แหูงสหประชาชาติ กระทรวงศึกษาธิการเป็ นหนู วยงานประสานงานเพื่อการรูวมมือระหวูางรัฐบาล
ไทยกับ UNESCO

กิจกรรม 8.3.8 ประเทศไทยได้รับประโยชน์ อยูางไรในการเข้าเป็ น สมาชิก 1. องค์การทางทะเลร

หวูางประเทศ 2. องค์การการบินพลเรือนระหวูางประเทศ 3. สหภาพสากลไปรษณี ย์ 4. สหภาพ
โทรคมนาคมระหวูางประเทศ
* 1. ประโยชน์ ท่ีประเทศไทยได้รับคือการพัฒนาระบบขนสูงทางทะเล การปรับปรุงทูาเรือ
และการป้ องกันมลภาวะทางทะเล โดยยึดมาตรฐานของ IMO
2. ยกระดับศูนย์ฝึกการบินพลเรือนของประเทศไทยให้มคี ณ
ุ ภาพและเป็ นไปตามมาตรฐานที่
ICAO กำาหนด ยกระดับการให้บริการเดินอากาศ การควบคุม การจราจรทางอากาศ และการปฏิบัติ
งานที่ทูาอากาศยานจนได้ระดับมาตรฐาน
3. ทำาให้ประเทศไทยมีบทบาทในการพัฒนากิจการไปรษณี ย์ระหวูางประเทศ
4. มีบทบาทในการดำา เนิ นงานพัฒนากิจการโทรคมนาคมระหวูางประเทศ ได้รับความชูวย
เหลือทางวิชาการ ทางเทคโนโลยี ทำาให้เกิดการพัฒนากิจการโทรคมนาคมของไทย และปรับปรุง
กฎหมายด้านสื่อสารโทรคมนาคมของไทย

หน่ วยที่ 9 การเมืองไทยกับสังคมโลก

1. การเปลี่ ย นแปลงการปกครองเมื่ อ วั นที่ 24 มิ ถุ นายน 2475 ทำา ให้ มี ก ารสถาปนาระบอบ
รัฐธรรมนูญขึ้นมาเป็ นผลสำา เร็จในสังคมการเมืองไทย ในขณะเดียวกันก็เป็นการเปิ ดโฉมหน้าใหมู
ของการเมืองไทยทีแ ่ ตกตูางไปจากเดิมทีเ่ คยเป้ นมาอยูางสิน
้ เชิง ไมูวาู จะเป็นแนวคิหรือรูปแบบทางการ
 - 22 -

เมืองการปกครองโดยเฉพาะอยูางยิ่งในเรื่องของความสัมพันธ์ทางอำานาจระหวูางผู้ปกครองกับผู้ใต้
ปกครอง
2. การเมืองไทยตัง้ แตูปี พ.ศ. 2490-2516 เป็ นการเมืองที่อยููภายใต้อิทธิพลของทหารมาตลอด
นั บเป็ นระยะเวลาถึ ง 26 ปี เต็ ม ภายใต้ ก ารสื อ บทอดอำา นาจของสามจอมพลอั น สู ง ผลให้
กระบวนการในการพัฒนาประชาธิปไตยของไทยต้องหยุดชะงักลง ในขณะเดียวกันอิทธิพลของ
ชาติ (คูายตะวันตก) ก็ได้ทวีขึ้นเรื่อยๆ
3. การเปลีย่ นแปลงของสถานการณ์การเมืองระหวูางประเทศทัง้ ในระดับภูมภ ิ าคและระดับโลก
ได้สงู ผลโดยตรงตูอการเปลี่ยนแปลงในการเมืองไทย ไมูวูจะเป็ นเรื่องของการเรียกร้องประชาธิปไตย
การยุตก ิ ารส้รู บกับฝู ายคอมมิวนิ สต์อยูางเด็ดขาด ตลอดจนการปฏิรูปการเมืองในที่สุด

ตอนที่ 9.1 การเมืองไทยในระบอบรัฐธรรมนูญ

1. การประกาศใช้พ ระราชบัญ ญัติ ธรรมนูญ การปกครองแผู นดิ นสยามชั่วคราว พ .ศ . 2475
เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน พ .ศ. 2475 นั ้ น ได้กลายเป็ น จุเ ริ่ มต้น ของการสถาปนาระบบรัฐสภาขึ้น ใน
ประเทศไทยเป็ นครั ้ง แรก แตู ก ารเมื อ งไทยก็ ใ ชู วู า จะเรี ย บร้ อ ยที เ ดี ย วนั ก นั่ น ก็ คื อ มี ทั ้ง การ
รัฐ ประหาร การกบฎ และท้ า ยที่ สุ ด ก็ คื อ การประกาศสละราชสมบั ติ ข องพระบาทสมเด็ จ พระ
ปกเกล้าเจ้าอยููหัว
2. การขึ้น สููอำา นาจของหลวงพิ บูล สงครามได้ สร้ างปรากฎการณ์ ตู า งๆ ขึ้ น ในการเมื อ งไทย
อยูางนู าทึ่งที่คืนจากฝรัง่ เศสที่ไทยเสียไปตัง้ แตูสมัยรัชกาลที่ 5 ตลอดจนการนำ าพาประเทศไทยเข้าสูู
สงครามมหาเอเชียบูรพา
3. ภายหลังสงครามโลกครัง้ ที่สองสิน ้ สุดลง โลกได้ถูกแบูงออกเป็ นสองขัว้ อำานาจที่ตรงข้าม
กัน เป็ นปฏิปักษ์ ตูอกัน ทัง้ นี้ เป็ นผลมาจากการมีอุดมการณื ทางการเมืองที่แตกตูางกัน โดยขัว้
หนึ่ งมีสหรัฐอเมริการเป็ นแกนนำ ายึดถือระบบทุนนิ ยมเสรี (ประชาธิปไตย) สูวนอีกขัว้ หนึ่ งมีสหภาพ
โซเวียตเป็ นแกนนำ ายึดถือระบบสังคมคอมมิวนิ สต์ สูวนฝู ายไทยนั ้นได้เข้ารูวมขัว้ กับสหรัฐอเมริกา
รด้วยกับเหตุผลและข้อเท็จจริงหลายๆ อยูาง

กิจกรรม 9.1.1 ชูวงแรกที่มีการสถาปนาระบบรัฐสภาขึ้นในประเทศไทยนั ้น ได้เกิดความผันผวน

ทางการเมืองขึ้นอยูางไรบ้าง
* เกิดความขัดแย้งทางการเมืองเป็ นอยูางมาก โดยเฉพาะแนวความคิดใหมูกับแนวความคิด
เกูา อันนำ า ไปสููเหตุการณ์ ตูา งๆ เชูน การรัฐประหาร พ .ศ.2476 การกบฎของพระองค์เจ้าบวรเดช
ตลอดจนการสละราชสมบัติของในหลวงรัชกาลที่ 7

กิ จ กรรม 9.1.2 แนวคิ ด ในการสร้ า งชาติ ภ ายใต้ ลั ท ธิ ช าติ นิ ย มของจอมพล ป . พิ บู ล สงคราม ได้
แสดงออกในเรืองใดบ้าง
* การแสดงออกตามแนวคิดชาตินิยม ได้แกู การกำาหนดให้วน ั ที่ 24 มิถน
ุ ายน เป็นวันชาติ การ
เปลีย่ นแปลงชื่อของประเทศจากสยามเป็นไทย การเรียกร้องดินแดนคืนจากประเทศฝรัง่ เศส ซึง่ ไทย
ได้สญ ู เสียไปตัง้ แตูสมัยรัชกาลที่ 5 และท้านทีส
่ ด
ุ ได้แกู การนำ าพาประเทศไทยเข้าสููสังคมโลกครัง้ ที่
สอง (สงครามมหาเอเชียบูรพา)

กิจกรรม 9.1.3 ระบบขัว้ อำานาจในการเมืองโลกเกิดขึ้นเมื่อไรและอยูางไร

* ภายหลังสงครามโลกครัง ้ ที่สองสิ้นสุดลง โลกได้ถูกแบูงออกเป็ น 2 ขัว้ อำา นาจ คือ ขัว้ ที่มี
สหรัฐอเมริกาเป็ นแกนนำ า กับขัว้ ที่มีสหภาพโซเวียตเป็ นแกนนำ า โดยขัว้ ทัง้ สองนี้ มีความแตกตูาง
กันอยูางสิน ้ เชิง โดยเฉพาะอยูางยิ่งเรื่องของอุดมการณ์ทางการเมือง นั่ นก็คือ ขัว้ สหรัฐอเมริกามี
อุ ด มการณ์ แ บบทุ น นิ ยมเสรี ป ระชาธิ ป ไตย สู ว นสหภาพโซเวี ย ตมี อุ ด มการณ์ แ บบสั ง คมนิ ย ม
คอมมิวนิ สต์ กรณี ดังกลูาวทำา ให้ประเทศตูางๆ ต้องเลือกวูาจะเข้ารูวมขัว้ (คูาย) ทุนนิ ยมเสรี หรือ
ขัว้ (คูาย) คอมมิวนิ สต์ เพื่อรับความชูวยเหลือตูางๆ หลังสงครามนั่ นเอง

ตอนที่ 9.2 การเมืองไทยยุคสามจอมพลสืบทอดอำานาจกับอิทธิพลของต่างชาติ

 - 23 -

1. การรัฐประหาร พ.ศ.2490 ได้ทำาลายบรรยากาศประชาธิปไตยที่เกิดขึ้นภายใต้รัฐธรรมนูญ

พ .ศ .2489 อั น ถื อ กั น วู า เป็ นรั ฐ ธรรมนู ญ ประชาธิ ป ไตยฉบั บ แรกของไทย และที่ สำา คั ญ การ
รัฐประหารครัง้ นี้ ก็คือการปูทางให้จอมพล ป. พิบูลสงครามกลับเข้ามาสููอำา นาจรัฐอีกครัง้ หนึ่ งใน
เวลาตูอมา และเป็ นจุดเริ่มต้นของการปกครองโดยทหารสืบทอดกันมาเป็ นเวลานานทีเดียว
2. การขึ้นสููอำา นาจจอมพลสฤษดิ ์ ธนะรัชต์ได้สร้างปรากฎการณ์ แหูงการใช้อำา นาจเด็ ดขาด
อยูางแท้จริง ทัง้ นี้ โดยมีมาตรา 17 ของธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พ.ศ.2502 เป็ นเครื่อง
มือในการปกครอง และที่สำาคัญจอมพลสฤษดิต์ ้องการสร้างประชาธิปไตยแบบไทย โดยมีจอมพล
สฤษดิเ์ ป็ นพูอขุนที่คอยอุปถัมภ์คนไทย
3. การสืบทอดอำา นาจของจอมพลถนอม กิตติขจร ตูอจากจอมพลสกฤษดิน ์ ั ้น ไมูได้ทำา ให้
รัฐบาลจอมพลถนอมมีความมูุงมัน ่ คงเทูาใดนั ก ทัง้ นี้เนื่ องจากอำานาจอิทธิพลและบารมีของจอมพล
ถนอมหูางจากจอมพลสกฤษดิม ์ าก ในที่สุดจอมพลถนอมจึงต้องปฏิวัติตัวเองเพื่อจัดตัง้ รัฐบาลที่มี
ความมั่นคงขึ้น มา แตูแล้วก็ต้องมาเผชิญกับ ขบวนการนั ก ศึก ษาและประชาชนในการเรียกร้อง
รัฐธรรมนูญจนนำ าไปสููเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ.2516

กิจกรรม 9.2.1 กรณี ใดที่แสดงให้เห็นวูาไทยได้เข้ารูวมคูายเดียวกับสหรัฐอเมริกา

* กรณี ดั ง กลู า วแสดงให้ เ ห็ น ได้ จ ากการที่ รั ฐ บาลไทยประกาศรั บ รองรั ฐ บาลเบาได๋ ข อง
เวียดนาม ตูอมารัฐบาลไทยก็ได้สูงทหารไปรูวมรบในสงครามเกาหลี และทีส ่ ำาคัญก็คอ
ื ไทยได้เข้ารูวม
จัดตัง้ องค์การสนธิสญ ั ญาป้ องกันรูวมกันแหูงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรือองค์การ ส.ป.อ. (SEATO)

กิจกรรม 9.2.2 แนวคิดประชาธิปไตยของจอมพลสฤษดิ ์ ธนะรัตน์ มีลก ั ษณะอยูางไร

* ต้องการสร้างประชาธิปไตยแบบไทยที่มีพ้ืนฐานอยููบนประวัติศาสตร์ จารีดประเพณี และ
วัฒนธรรมของไทย โดยเฉพาะอยูางยิ่งในเรื่องของความเป็ น “พูอ” ของคนไทยทุกคนที่ปกครอง
ครอบครัวที่ใหญูท่ีสุด คือ ชาติ นั่ นก็คือความเป็ น “พูอขุน” ที่ปกครองด้วยความเป็ นธรรม เมตตา
และใช้อำานาจเด็ดขาดตูอผู้ใต้ปกครองนั่ นเอง

กิจกรรม 9.2.3 ขบวนการนั กศึกษาได้ดำาเนิ นการสร้างแนวรูวมจากประชาชนอยูางไรกูอนที่จะนำ าไป

สููเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ.2516
* การดำาเนิ นงานของขบวนการนั กศึกษาได้เริ่มต้นจากการประทวงการขึ้นคูาโดยสารรถเมล์
ประจำาทางหลังจากนั ้นก็ทำาการรณรงค์ ตูอต้านสินค้าญีป ่ ูน
ุ ตลอดจนการประท้วงประกาศของคณะปฎิ
วัตฉิ บับที่ 299 ซึง่ เป็นเรือ
่ งทีเ่ กีย่ วข้องกับการแทรกแซงอำานาจของศาล นอกจากนีก ้ ย
็ งั ประท้วงความไมู
เป็ นธรรมและความไมูชอบมาพากลทัง้ หลาย จนในทีส ่ ดุ ได้ทำา การเรียกร้องรัฐธรรมนูญอันนำ าไปสูู
เหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ.2516

ตอนที่ 9.3 การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองไทยอันเป็ นผลจากการเปลี่ ยนแปลงทางการเมื องใน

ภูมิภาคและในสังคมโลก
1. ชัยชนะของพวกคอมมิวนิ สต์ในอินโดจีน ตลอดจนการเมืองสามเส้าในการเมืองโลกนัน ้ ได้
สูงผลให้ไทยต้องปรับเปลีย ่ น นโยบาย โดยหันไปผูอนคลายความตึงเครียดกับฝู ายคอมมิวนิสต์ จนใน
ทีส่ ด
ุ รัฐบาลไทยสามารถเอาชนะพรรคคอมมิวนิ สต์แหูงประเทศไทย (พ.ค.ท.) ได้อยูางเบ็ดเสร็จเด็ด
ขาด
2. การรัฐประหาร พ .ศ .2534 สูงผลให้การเมืองไทยถอยหลังไปหลายก้าว และทีส ่ ำา คัญก็คือ
เป็นการแสดงให้เห็นวูาการประนี ประนอมระหวูางพลังทางการเมืองได้ยุติลงไปแล้ว และนอกจากนี้
ก็คือเหมือนกับเป็ นการบอกวูาการพัฒนาประชาธิปไตยของไทยที่ผูานๆ มานั ้น ล้มเหลวโดยสิน ้ เชิง
3. การประกาศให้ รั ฐ ธรรมนู ญ แหู ง ราชอาณาจั ก รไทย พ .ศ .2540 คื อ จุ ด เริ่ ม ต้ น ของ
กระบวนการปฏิรูปการเมืองไทยอยูางแท้จริง เป็ นการปฏิรูปภายใต้แนวคิดรัฐธรรมนูญนิ ยม ซึ่งจุด
มูุงหมายสุดท้ายก็คือการมีประชาธิปไตยที่แข็งแกรูงมัน ่ คงและมีประสิทธิภาพ
4. แนวโน้มของการเมืองไทยจะเน้นความเป็นประชาธิปไตยแบบมีสว ู นรูวม การให้ความสำาคัญ
ในเรื่อ งของสิท ธิมนุษยชน ตลอดจนการสนั บสนุนให้เกิดธรรมาภิบาลในการบริหารปกครอง
ประเทศอีกด้วย
 - 24 -

กิจกรรม 9.3.1 นโยบายการเมืองนำ าการหหารในสมัยรัฐบาลพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ มีแนวทาง

อยูางไร
* เป็ น นโยบายที่ เ กิ ด ขึ้ น ในชู ว งจั งหวะหั ว เลี้ย วหั ว ตู อ ทั ง
้ ของการเมื อ งภายในประเทศและ
การเมืองระหวูางประเทศ โดยคำาสัง่ ของสำานั กนายกรัฐมนตรี เลขที่ 66/2523 และ 65/2525 โดยมีนโย
บายพื้นฐานคือรณรงค์เพื่อดึงให้พวกคอมมิวนิ สต์และพวกที่สนั บสนุนซึ่งมีไมูน้อย เป็ นนั กศึกษา
ที่หนี เข้าปู าภายหลังการรัฐประหาร 6 ตุลาคม พ.ศ.2519 ให้เข้ามอบตัว นั บวูาได้ผลเป็ นอยูางมาก
โดยพวกคอมมิวนิ สต์เองก็วางอาวุธและกลับใจหันมาเป็ นผ้รู ูวมพัฒนาชาติไทยในที่สุด

กิจกรรม 9.3.2 อะไรคือสาเหตุท่น

ี ำ าไปสููเหตุการณ์จลาจลเมื่อวันที่ 17-20 พฤษภาคม พ.ศ.2535
* เหตุการณ์จลาจล 17-20 พฤษภาคม พ.ศ.2535 หรือที่รู้จักกันโดยทัว ่ ไปวูาเหตุการณ์พฤษภา
ทมิฬนั ้นมีสาเหตุมาจากความต้องการในการสืบทอดอำา นาจของคณะ รสช. ที่ได้สูงพลเอกสุจินดา
คราประยูร ขึ้นเป็ นนายกรัฐมนตรี ถึงแม้วูาจะเป็ นไปตามแนวทางของรัฐธรรมนูญ แตูกลูุมพลัง
ประชาธิปไตยทัง้ หลายเห็นวูากรณี ดังกลูาวนี้ขาดความชอบธรรมทางการเมืองเป็ นอยูางมาก

กิจกรรม 9.3.3 การจัดทำา รัฐธรรมนูญแหูงราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 หรือรัฐธรรมนูญฉบับปฎิ

รูปการเมืองนั ้น มีกรอบในการจัดทำาอะไร
* กรอบในการจัดทำารัฐธรรมนูญดังกลูาวประกอบด้วย
1. เรื่องของสิทธิหน้ าที่และการมีสูวนรูวมของพลเมือง
2. เรื่องการตรวจสอบการใช้อำานาจรัฐ
3. เรื่องสถาบันการเมืองและความสัมพันธ์ระหวูางสถาบันการเมือง

กิจกรรม 9.3.4 การบริหารจัดการที่ดีหรือธรรมาภิบาลมีองค์ประกอบอะไรบ้าง

* องค์ประกอบดังกลูาว ได้แกู
1. การมีสูวนรูวมของประชาชน
2. การมีความสุจริตและโปรูงใส
3. การมีพันธะรับผิดชอบตูอสังคม
4. การมีกลไกการเมืองที่ชอบธรรม
5. การมีกฎเกณฑ์ท่ียุติธรรมและชัดเจน
6. การมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล

หน่ วยที่ 10 ไทยกับผลกระทบจากเทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคมในสังคมโลก

1. การสื่อสารและโทรคมนาคมของมนุษย์มีพัฒนาการที่ตูอเนื่ องมายาวนาน โดยมีกระบวน
การโลกาภิวัตน์เป็ นปั จจัยสำาคัญที่ทำาให้เกิดเทคโนโลยีการสื่อสารสมัยใหมู เชูน อินเตอร์เน็ ต จน
กระทัง่ ในโลกปั จจุบันมีการใช้เทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคมอยูางแพรูหลาย
2. เทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคมสูงผลกระทบตูอสังคมไทยทัง้ ทางด้านการเมือง
เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม
3. ปั ญหาที่เกิดจากเทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคาที่เกิดขึ้นมีหลายประการ เชูน
ปั ญหาความเหลื่อมลำา้ ในการเข้าถึงเทคโนโลยีสารสนเทศ ปั ญหาอาชญากรรมคอมพิวเตอร์ ปั ญหา
การพาณิ ชย์ท่ีขัดตูอกฏหมายและศิลธรรม ปั ญหาการแพรูกระจายของข้อ มูล ขูา วสารสูวนบุคคล
ปั ญหาพฤติกรรมการใช้อน ิ เตอร์เน็ตของเยาวชน ปั ญหาบุคลากรสาขาวิชาชีพเทคโนโลยีสารสนเทศ
เป็ นต้น
4. สังคมไทยควรมีการปรับตัวให้รับกับการเปลี่ยนแปลง โดยการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่
เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคม การพัฒนาสายวิชาชีพเทคโนโลยีสารสนเทศ
 - 25 -

การปรับตัวเมื่อเข้า สููตลาดแขูงขันเสรีทางธุร กิจโทรคมนาคม รวมไปถึงการป้ องกัน และเยียวยา

ปั ญหาจริยธรรม และปั ญหาสังคมที่เกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศ

ตอนที่ 10.1 แนวคิดเกี่ยวกับเทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคม

1. การสื่อสารของมนุษยชาติมีการเปลี่ยนแปลงที่สำาคัญอันอาจเรียกได้วูาเป็ นการปฏิวัติทาง
ด้านการสื่อสารเกิดขึ้นทัง้ หมด 4 ครัง้ ด้วยกัน กลูา วคือ ครัง้ ที่ 1 เมื่อ มนุษย์เริ่มมีภาษาพูดและมี
วัฒนธรรมโดยการเลูาสืบตูอกันมา ครัง้ ที่ 2 เมื่อมนุษย์มีภาษาเขียนและถูายทอดวัฒนธรรมโดย
การเขียน ครัง้ ที่ 3 เมื่อมีเทคโนโลยีทางการพิมพ์เกิดขึน้ ทำาให้สามารถเผยแพรูความร้ต ู าู งๆ ออกไปสูู
มวลชนได้เป็ นจำานวนมาก และครัง้ ที่4 คือในยุคปั จจุบันที่มีการเกิดขึ้นของระบบอิเล็กทรอนิ กส์ดิ
จิตัล
2. การเกิดขึ้นของกระแสโลกาภิวัตน์ได้สร้างให้เกิดนวัตกรรมใหมู คือ เทคโนโลยีสารสนเทศ
ซึ่ ง หมายถึ ง ความรู้ ใ นผลิ ต ภั ณ ฑ์ ห รื อ กระบวนการใดๆ ที่ อ าศั ย เทคโนโลยี ค อมพิ ว เตอร์ และ
เทคโนโลยีการสื่อสาร และโทรคมนาคมในการจัดทำาระบบสารสนเทศไว้ใช้งาน
3. เครือขูายอินเตอร์เน็ ตมีภูมิหลังที่มาจากเครือขูายคอมพิวเตอร์ท่ีกูอตัง้ ขึ้น เพื่อประโยชน์
ทางด้านการทหารและความมั่นคงของประเทศสหรัฐอเมริกาในชูวงยุคสงครามเย็น ซึง่ มีวต ั ถุประสงค์
ให้เป็นเครือขูายคอมพิวเตอร์ทไ่ี มูสามารถถูกทำาลายลงได้ เพราะไมูมค ี อมพิวเตอร์แมูขูายเครื่องใดเป็ น
ศูน ย์กลางนั่ นเอง ตูอมาเมื่อสิ้น สุดยุค สงครามเย็น อิน เตอร์เ น็ ตได้ถูก พัฒนาปรับ เปลี่ ยนมาใช้
ประโยชน์ในเชิงพาณิ ชย์มากยิ่งขึ้น
4. การพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศในทิศทางที่ทำาให้เกิดเครือขูายสื่อสารโทรคมนาคมที่แพรู
กระจาย มีอุปกรณ์อิเล็กทรอนิ กส์ท่ีใช้งานงูายและสะดวก เนื่ องจากเป็ นอุปกรณ์ท่ีติดตูอสื่อสาร
ด้วยระบบไร้สายและพกพาได้ อีกทัง้ มีราคาที่ลดลงถึงระดับซึ่งคนสูวนใหญูหาซื้อใช้ได้โดยไมูเป็ น
ภาระมากเกิ น ควร สภาพการณ์ ดั ง กลู า วกู อ ให้ เ กิ ด ความนิ ย มใช้ เ ทคโนโลยี การสื่ อสารและ
โทรคมนาคมอยูางกว้างขวาง

กิจกรรม 10.1.1 จงอธิบายการปฏิวัติทางด้านการสื่อสารของมนุษย์ มาพอสังเขป

* ประวั ติ ศ าสตร์ ก ารสื่ อ สารของมนุ ษ ยชาติ มี ก ารเปลี่ ย นแปลงที่ สำา คั ญ อั น อาจเรี ย กได้ วู า
เป็ นการปฏิวัติทางด้านการสื่อสารเกิดขึ้นทัง้ หมด 4 ครัง้ ด้วยกัน กลูาวคือ ครัง้ ที่ 1 เมื่อมนุษย์เริ่มมี
ภาษาพูดและมีวัฒนธรรมโดยการเลูาสืบตูอกันมา ครัง้ ที่ 2 เมื่อมนุษย์มีภาษาเขียนและถูายทอด
วัฒนธรรมโดยการเขียน ครัง้ ที่ 3 เมื่อมีเทคโนโลยีทางการพิมพ์เกิดขึ้นทำาให้สามารถเผยแพรูความ
รู้ตูางๆ ออกไปสููมวลชนได้เป็ นจำานวนมาก และครัง้ ที่ 4 คือในยุคปั จจุบันที่มีการเกิดขึ้นของระบบ
อิเล็กทรอนิ กส์ติจิตัล

กิจกรรม 10.1.2 โลกาภิวัตน์ในความหมายของซูซาน สเตรนก์ (Susan Strange) เป็ นอยูางไร

* ซูซาน สเตรนก์ให้คำาอธิบายไว้วูา โลกาภิวัตน์หมายถึง
1. การมีสินค้าในตลาดโลก ซึ่งรูวมกันผลิตโดยบุคคลจากหลายประเทศ
2. การเปลี่ยนโครงสร้างทางการเงินระหวูางประเทศ ซึ่งเกิดจากการผลิตและการค้าสินค้า
และบริการในระดับข้ามชาติในอัตราที่ขยายตัวกวูาเดิมมาก เพราะมีหลายชาติเข้ามาเกี่ยวข้องซึ่ง
เป็ นผลให้เกิดทัง้ กำาไรและขาดทุนในวงเงินที่สูงมาก
3. การปรับเปลี่ยนความแตกตูางทางความคิด ความเชื่อ ทัศนคติ รสนิ ยมให้เข้ามาเป็ นแบบ
เดียวกันในระดับโลก

กิจกรรม 10.1.3 จงอธิบายรูปแบบการบริการของเครือขูายอินเตอร์เน็ต มาพอสังเขป

* เครือขูายอินเตอร์เน็ตประกอบไปด้วยบริการตูางๆ เหลูานี้
1. ไปรษณี ย์อิเล็กทรอนิ กส์ (Electronic Mail : E-Mail)
2. USENET เป็ นวิธกี ารแพรูขูาวสารไปทัว่ ทัง้ เครือขูายอีกวิธีหนึ่ ง
3. FILE TRANSFER ผู้ใช้สามารถโอนแฟ้ มข้อมูลระหวูางเครื่องคอมพิวเตอร์ของตนเองกับ
เครื่องคอมพิวเตอร์ของคนอื่นที่อยููในเครือขูายอินเตอร์เน็ตได้
 - 26 -

4. TELNET เป็ นการตูอเชื่อมเครื่องคอมพิวเตอร์ของเรากับคอมพิวเตอร์เครื่องอื่นที่อยููหูาง

ไกล
5. HYTELNET มาจากคำาวูา HYPER TELNET แตูพัฒนาให้ใช้งูายขึ้นและมีความสะดวกสบาย
ขึ้น และใช้งานงูายโดยเลื่อนลูกศรไปยังตำาแหนู งเมนูท่ีต้องการ
6. GOPHER เป็ นโปรแกรมประยุกต์สำาหรับใช้เปิ ดค้นหาข้อมูลและเข้าใช้บริการด้วยระบบเมนู
ที่มีให้เลือกค้นไปทีละหัวข้อ ทำาหน้ าที่เหมือนบรรณารักษ์ในห้องสมุด คอยจัดทำาบัตรรายการ ชูวย
ให้ผู้ใช้หาหนั งสือที่ต้องการได้เร็วขึ้น
7. WORLD WIDE WEB หรื อ WWW เป็ นการให้ บ ริ ก ารขู า วสารข้ อ มู ล แนวใหมู ใ นระบบ
อินเตอร์เน็ ตที่ได้รับความนิ ยมมาก เนื่ องจากใช้งานงูาย คอยบริการข้อมูลทัง้ ที่เป็ นข้อความเสียง
ภาพนิ่ ง และภาพเคลื่อนไหว นอกจากนี้ได้รวมบริการข้อมูลลักษณะอื่นไว้ในตัวอีก เชูน การโอน
ถูายแฟ้ มข้อมูล เป็ นต้น

กิจกรรม 10.1.4 ในปั จจุบันนอกจากเราจะติดตูอสื่อสารด้วยเสียงพูดผูานโทรศัพท์แล้ว ยังสามารถ

ติดตูอสื่อสารด้วยวิธีใดบ้าง
* การติ ด ตู า สื่ อสารระหวู า งคนในชุ ม ชนแตู เ ดิ ม ทำา ได้ ด้ ว ยเสี ย งพู ด ผู า นเครื่ อ งโทรศั พ ท์
เทคโนโลยีท่ีก้าวหน้ าในวันนี้ ทำาให้สามารถติดตูอสื่อสารกันได้หลายวิธี เชูน การสื่อสารด้วยเสียง
พูดผูา นอินเตอร์เน็ ต การสื่อสารด้วยข้ อ ความสั น ้ (Short Message System : SMS) การสื่ อ สารด้ว ย
อีเมล์ การสื่อสารด้วยข้อความแบบโต้ตอบ (Instant messange) เป็ นต้น

ตอนที่ 10.2 ผลกระทบของเทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคมต่อสังคมไทย

1. การสื่อสารและโทรคมนาคมนั ้น สูงผลตูอระบบสังคมการเมื่องในแงูของการเพิ่มชูองทาง
เลือกในการรับรู้ขูา วสารของประชาชนให้มากขึ้น สูวนในระดับ ปั จเจกบุคคลนั ้ น พัฒนาการของ
เทคโนโลยี การสื่อสารทำาให้เกิดการเรียนรู้ เกิดทัศนคติ ตลอดจนจิตสำา นึ กทางการเมืองในเรื่อง
ใดเรื่องหนึ่ งรูวมกันโดยไมูมีข้อจำากัดในเรื่องพรมแดน รัฐบาลและอำานาจอธิปไตยอีกตูอไป
2. การขยายตัวของการสื่อสารและโทรคมนาคมได้ มีอิ ทธิ พลที่สร้า งผลตู อสั งคมไทยทัง ้ ใน
ทางตรงและทางอ้อม อันเนื่ องมาจากการหลั่งไหลของ “ทุนนิ ยมสมัยใหมู” ที่เกิดขึ้นทั่วโลกสูงผล
ให้ทุนนิ ยมโลก การค้าระหวูางประเทศ หรือธุรกิจข้ามชาติเข้ามามีบทบาทตูอการเมืองไทย เกิด
“การหลัง่ ไหลของทุนและข้อมูลขูาวสาร” เข้าสููทุกสูวนของประเทศไทย
3. การสื่อสารโทรคมนาคมมีความสะดวกติดตูอกันงูานขึน ้ จึงสูงผลให้การรับร้ขู าู วสารมีความ
รวดเร็ว และมีลก ั ษณะคล้ายคลึงกันทัว่ โลก หรือเกิดเป็ นลักษณะ “หมูบ ู า้ นโลก” (global village) และ
“วัฒนธรรมโลก ” (global culture) สูงผลให้เกิดความขัดแย้งทางวัฒนธรรม อันเนื่ องมาจากสื่อสารที่
รวดเร็วเสมือนอยูใู นชุมหรือประเทศเดียวกัน ทำาให้เกิดการสูงผูานวัฒนธรรมผูานสื่อทันสมัยในยุค
โลกาภิวต ั น์ จากประเทศตะวันตกทีม ่ พ
ี ้น
ื ฐานทางวัฒนธรรมแตกตูางกับสังคมไทย ทัศนคติและคูา
นิยมสมัยใหมูแบบตะวันตกจะหลัง่ ไหลเข้าสูส ู งั คมไทยทีย
่ งั คงมีทศั นคติ คูานิ ยมและวัฒนธรรมแบบ
ดัง้ เดิมอยูู จึงเกิดความขัดแย้งทางวัฒนธรรมนำ ามาซึง่ ปั ญหาสังคมตูางๆ มากมาย

กิจกรรม 10.2.1 จงอธิบายผลกระทบของเทคโนโลยีการสื่อสารที่มีตูอระบบการเมือง

* สำา หรั บ ผลกระทบของเทคโนโลยี ก ารสื่ อ สารที่ มี ตู อ ระบบการเมื อ งที่เ ห็ น ได้ อ ยู า งชั ด เจน
ประการหนึ่ งคือ เทคโนโลยีการสื่อสาร เชูน โทรทัศ น์ แ ละเทปวี ดิทั ศน์ มีสู วนยับ ยั ้งอำา นาจของผู้
ปกครองที่เป็ นเผด็จการไว้ได้ ในปั จจุบันนี้ เป็ นเรื่องยากมากที่กลูุมทหารไมูวูาจะเป็ นที่ไหนในโลก
ก็ตามที่จะทำาการปฏิวัติ ในยุทคที่ข้อมูลขูาวสารสามารถแพรูกระจายไปได้ทั่วทุกมุมโลกในเวลาอัน
รวดเร็ว ในยุคกูอนการปฏิวัติในประเทศใดก็เป็ นเรื่องสูวนตัวของประเทศนั ้น แตูในยุคปั จจุบันมี
ระบบการสื่อสารเชื่อมโยงโลกทัง้ โลกเข้าไว้ด้วยกัน การปฏิวัติในประเทศหนึ่ งอาจสูงผลตูอการถูก
ตูอต้านจากประเทศอื่นด้วย ในปั จจุบันและอนาคตจะมีผู้ปกครองที่เป็ นเผด็จการน้ อยลง รวมทัง้
พวกเขาจะไมูสามารถควบคุมการไหลของขูา วสารได้อีก ตูอ ไป ระบบเทคโนโลยีก ารสื่ อ สารแบบ
กระจายอำา นาจ เชูน โทรศัพท์เคลื่อนที่ โทรสารและอินเตอร์เน็ ตนั ้ น จะทำา ให้ปัจเจกชนมีอำา นาจ
 - 27 -

มากขึ้น และทำาให้พวกเขาสามารถที่จะติดตามเรื่องราวของรัฐบาล ได้อยูางมีประสิทธิภาพมากกวูา

ที่รัฐบาลจะติดตามเรื่องราวชองประชาชนเสียอีก

กิจกรรม 10.2.2 จงอธิบายผลกระทบของเทคโนโลยีการสื่อสารที่มีตูอเศรษฐกิจ

* สำาหรับผลกระทบของเทคโนโลยีการสือ ่ สารทีม่ ต
ี อ
ู ระบบเศรษฐกิจทีช่ ด
ั เจนคือ การหลัง่ ไหลของ
“ทุนนิ ยมสมัยใหมู” (modern capitalism) ทีเ่ กิดขึน
้ ทัว่ โลกทำาให้ทนุ นิยมโลก การค้าระหวูางประเทศ หรือ
ธุรกิจข้ามชาติ (Multi-National Corperations: MNCs) เข้ามามีบทบาทตูอสังคมไทย สูงผลให้เกิดการหลัง่
ไหลของทุน และข้อมูลขูาวสารเข้าสูท ู กุ สูวนของประเทศไทย สื่ออินเตอร์เน็ตก็จะแทรกซึมเข้าสููทุก
ตำาบลทุกท้องถิ่น เชูน การพาณิ ชย์อิเล็กทรอนิ กส์ แตูในขณะเดียวกันก็สูงผลเสียด้วยหากมีการใช้
การพาณิ ชย์ท่ีผิดกฎหมายและศิลธรรม

กิจกรรม 10.2.3 จงอธิบายผลกระทบของเทคโนโลยีการสื่อสารที่มีตูอสังคมและวัฒนธรรม

* การสื่อสารโทรคมนาคมมีความสะดวกติดตูอกันงูายขึน ้ จึงสูงผลให้การรับร้ขู าู วสารมีความ
รวดเร็ว และมีลก ั ษณะคล้ายคลึงกันทัว่ โลก หรือเกิดเป็นลักษณะ “หมูบ ู า้ น” และ “วัฒนธรรม” สูงผล
ให้เกิดความขัดแย้งทางวัฒนธรรม (conflict of culture) อันเนื่องมาจากการสื่อสารทีร่ วดเร็วเสมือนอยูใู น
ชุมชนหรือประเทศเดียวกัน ทำาให้เกิดการสูงผูานวัฒนธรรมผูานสือ ่ ทันสมัย จากประเทศตะวันตกทีม ่ พ ี น
้ื
ฐานทางวัฒนธรรมแตกตูางกับสังคมไทย ทัศนคติ คูานิยมสมัยใหมูแบบตะวันตกจะหลัง่ ไหลเข้าสูส ู งั คม
ไทยทีย่ งั คงมีทศ
ั นติ คูานิยมและวัฒนธรรมแบบดัง้ เดิมอยูู

ตอนที่ 10.3 ปั ญหาที่เกิดจากเทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคมต่อสังคมไทย

1. จากการจัดอันดับความสามารถของประเทศในการเข้าถึงเทคโนโลยีสารสนเทศและการ
สื่อสารประจำาปี ค.ศ.2002 ของสหภาพโทรคมนาคม พบวูา ประเทศไทยอยููในอันดับที่ 68 จาก 178
ประเทศทั่วโลก และอยููในระดับกลาง หากเปรียบเทียบเฉพาะในภูมิภาคอาเชียน ประเทศไทยอยูู
ในอันดับที่ 4 รองจากสิงคโปร์ มาเลเซีย และบรูไน
2. เมื่ อเทคโนโลยี ส ารสนเทศเริ่ ม เข้ า มามี บ ทบาทตู อ การอยูู รู ว มกั น ในสั ง คม ปั ญหา
อาชญากรรมชนิ ดใหมูท่ีเกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีสารสนเทศเริ่มจะสร้างปั ญหาให้แกูสังคมโดยรวม
จนรัฐบาลของประชาชนที่เกิดจากอาชญากรรมคอมพิวเตอร์
3. ธุรกิจที่ทำา ภายใต้เทคโนโลยีสารสนเทศและอาศัยเครือขูายอินเทอร์เน็ ตที่ขัดตูอศิลธรรม
และจริยธรรมมีมากมาย ทัง้ ที่ผิดศิลธรรมชัดเจน และที่อยููในขูายหลอกลวงให้ผู้อ่ ืนได้รบ ั ความเสีย
หาย ธุรกิจเหลูานี้มาในรูปแบบหนึ่ งของพาณิ ชย์อิเล็กทรอนิ กส์
4. ปั จจุ บั น การจั ด เก็ บ ข้ อ มู ล ในระบบออนไลน์ ชู ว ยให้ ก ารดำา เนิ น การดั ง กลู า วเป็ น ไปอยู า ง
สะดวกและรวดเร็ ว การเก็ บ รวบรวมข้ อ มู ล สู ว นบุ ค คลมั ก จั ด ทำา เพื่ อ ประโยชน์ ใ นกิ จ กรรมของ
นิ ติบุคคล หรือการให้บริการของหนู วยตูางๆ ซึ่งผู้ใช้บริการมักเข้าใจวูาข้อมูลสูวนบุคคลที่ให้ไว้นั้น
จะไมูถูกนำ าไปเผยแพรูหรือนำ าไปใช้เพื่อวัตถุประสงค์อ่ ืนๆ แตูในความเป็ นจริงข้อมูลเหลูานี้ อาจถูก
ละเมิดได้ โดยที่เจ้าของข้อมูลอาจรู้เลยก็ได้
5. อินเทอร์เน็ ตนั ้ นมิได้มีแตูประโยชน์ เพียงด้านเดียว เป็ นที่ยอมรับกันวูาความไร้ขอบเขต
ของการออนไลน์ ทำา ให้เกิดผลในทางลบหลายๆ ประการ ที่เห็นได้ชัดคือปั ญหาสื่อลามกอนาจาร
การลูอลวง เกมออนไลน์ เป็ นต้น ผู้ท่ีได้รับผลกระทบจากภัยเหลูานี้ มักเป็ นกลูุมเด็กและวัยรูุน ซึ่ง
ขาดความรู้ ความเข้าใจ และความระมัดระวังตัวในการออนไลน์หรือการใช้เทคโนโลยีดังกลูาว
6. ประเด็นปั ญหาที่เกี่ยวกับการใช้บุคลากรเทคโนโลยีสารสนเทศโดยรวมจำา แนกเป็ นหัวข้อ
หลักๆ ได้ 3 ข้อคือ ความก้าวหน้ าในสายอาชีพเทคโนโลยีสารสนเทศ การเรียนร้อ ู ยูางตูอเนื่ อง และ
ระบบผลตอบแทน

กิจ กรรม 10.3.1 ดั ชนี ชี้วัด การเข้า ถึง สารสนเทศและความรู้ (Digital Access Index : DAI) คืออะไร
และเมื่อวัดด้วยดัชนี นี้สถานะของประเทศไทยเป็ นอยูางไร
* DAI เป็ นดัชนี ท่ีใช้วัดความสามารถในการเข้าถึงสังคมเทคโนโลยีสารสนเทศและความรู้
โดยการประเมินปั จจัยพื้นฐานที่มีผลกระทบตูอความสามารถของประเทศในการเข้าถึงเทคโนโลยี
สารสนเทศ 5 ด้าน ได้แกู โครงสร้างพื้นฐาน (Infrastructure) ความสามารถที่จะซื้อได้ (Affordability)
 - 28 -

ความรู้ (Knowledge) คุณภาพ (Quality) และการใช้งาน (Usage) โดยมีตัวชีว้ ัด 8 ตัว เป็ นองค์ประกอบ
ในการคำานวณคูาดัชนี ผลที่ได้ทำาให้สามารถจำาแนกประเทศออกเป็ น 4 กลูุมตามความสามารถใน
การเข้าถึงเทคโนโลยีสารสนเทศ ได้แกู ประเทศที่มีการเข้า ถึงระดับสูง ระดับคูอนข้า งสูง ระดับ
กลาง และระดับตำ่า ประเทศไทยอยููในอันดับที่ 68 จากทัง้ หมด 178 ประเทศทัว่ โลก และอยูใู นกลูุม
ประเทศที่ มีก ารเข้า ถึง เทคโนโลยี สารสนเทศในระดับ กลาง หากเปรี ย บเที ย บเฉพาะในภู มิ ภ าค
อาเซียนประเทศไทยอยูใู นอันดับที่ 4 รองจากสิงคโปร์ มาเลเซีย และบรูไน

** ตัวอย่างรูปแบบของอาชญากรรมทางคอมพิวเตอร์ มีดังนี้
1. ดาต้ า ดิ ด ดลิ ง (data diddling) เป็ น การเปลี่ ย นแปลงข้ อ มู ล โดยไมู ไ ด้ รั บ อนุ ญ าตกู อ นหรื อ
ระหวูางบันทึกข้อมูลลงในระบบคอมพิวเตอร์
2. ม้ า โทรจั น (Trojan horse) เป็ น การเขี ย นโปรแกรมคอมพิ ว เตอร์ ท่ี แ ฝงไว้ ใ นโปรแกรมอื่ น
เมื่อถึงเวลาโปรแกรมดังกลูาวจะปรากฎตัวขึ้นเพื่อปฏิบัติการทำา ลายข้อมูล วิธีการนี้ มักใช้ในการ
ฉ้ อโกงทางคอมพิวเตอร์เพื่อการทำาลายข้อมูลหรือระบบคอมพิวเตอร์
3. ซาลามี เ ทคนิ ค (salami technique) เป็ น วิ ธี ก ารปั ดเศษจำา นวนเงิ น เชู น ทศนิ ย มตั ว ที่ ส าม
หรือปั ดเศษทิง้ ให้เหลือแตูจำานวนเงินที่สามารถจูายได้ และนำ า เศษทศนิ ยมหรือเศษที่ปัดทิง้ มาใสู
ในบัญชีของตนเองหรือของผู้อ่ ืน นอกจากนี้ วิธีการดังกลูางยังอาจใช้กับระบบตรวจนั บสิ่งของใน
คลังสินค้าด้วย
4. ซู เ ปอร์ แ ซปปิ ง (superzapping) เป็ น โปรแกรมอรรถประโยชน์ ป ระเภทหนึ่ งที่ ใ ช้ ใ นศู น ย์
คอมพิวเตอร์ เพื่อเป็ นเครื่องมือของระบบ (system tool) ในการเข้าถึงระบบคอมพิวเตอร์ในกรณี
ฉุกเฉิ น เสมือนกุญแจผี ที่นำา มาใช้เมือกุญแจดอกอื่นหายหรือมีปัญหา โปรแกรมอรรถประโยชน์
ประเภทนี้มีความเสี่ยงมากหากตกไปอยููในมือของผู้ท่ีไมูหวังดี
5. แทรปดอร์ (trap door) เป็ น การเขียนโปรแกรมด้ว ยการเลียนแบบหน้ า จอปกติข องระบบ
คอมพิวเตอร์ เพื่อลวงผ้ใู ช้คอมพิวเตอร์ โดยมีวัตถุประสงค์ท่ีจะทราบรหัสผู้ใช้และรหัสผูานของผู้อ่ ืน
6. ลอจิกบอมบ์ (logic bomb) เป็ นการเขียนโปรแกรมคำาสั่งโดยกำาหนดเงื่อนไขไว้โปรแกรมดัง
กลู า วเริ่ ม ทำา งานตู อ เมื่ อมี ส ภาวะ หรือ สภาพการณ์ ต ามเงื่อ นไขที่กำา หนด เพื่อ ใช้ ติด ตามความ
เคลื่อนไหวของระบบบัญชีและระบบเงินเดือน และทำาการเปลีย ่ นแปลงตัวเลขได้
7. ดาตาลีกเกจ (data leakage) เป็ นการทำาให้ข้อมูลรัว ่ ไหลออกไปโดยเจตนาหรือไมูก็ตาม
8. ไวร์แทปปิ ง (wire tapping) เป็ นการลักลอบดังฟั งสัญญาณสื่อสารโดยเจตนา
9. ซิมูเลชันแอนด์โมเดลลิง (simulation and modeling) ในปั จจุบันคอมพิวเตอร์ถูกใช้เป็ นเครื่อง
มื อ ในกระบวนการวางแผน ควบคุ ม และติ ด ตามการประกอบอาชญากรรม ในขณะเดี ย วกั น
อาชญากรอาจใช้ ก ระบวนการดั ง กลู า วเพื่ อสร้ า งแบบจำา ลองในการวางแผนเพื่ อประกอบ
อาชญากรรมก็ได้

กิจกรรม 10.3.2 อาชญากรรมคอมพิวเตอร์มีลัก ษณะเฉพาะตัวที่ แตกตูา งจากอาชญากรรมแบบ

ดัง้ เดิมในด้านใดบ้าง
* อาชญากรรมคอมพิวเตอร์มีลักษณะเฉพาะตัวที่แตกตูางจากอาชญากรรมแบบดัง้ เดิม ใน
ด้านสภาพความเป็ นทรัพย์ ด้านเขตอำา นาจการดำา เนิ นการตามกฎหมาย และด้านกลูุมผู้กระทำา
ความผิด

กิจกรรม 10.3.3 จงยกตัวอยูางการพาณิ ชย์ท่ีขัดตูอกฏหมายและศิลธรรมที่อาจพบได้บนเครือขูาย

อินเตอร์เน็ต
* การพาณิ ชย์ท่ีขัดตูอกฎหมายและศิลธรรม เชูน การทำาธุรกิจแบบเอารัดเอาเปรียบ ธุรกิจ
บริการเรื่องทางเพศ ธุรกิจจัดจำาหนู ายผลิภัณฑ์ลามกทางเพศ ธุรกิจการพนั นบนอินเตอร์เน็ต การ
ละเมิดทรัพย์สินทางปั ญญา เป็ นต้น

กิจ กรรม 10.3.4 สิท ธิ ข้อ มูล สู ว นบุค คลได้ รับ การรับ รองโดยรั ฐ ธรรมนู ญ แหู ง ราชอาณาจั ก รไทย
อยูางไร
 - 29 -

* รัฐธรรมนูญแหูงราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 มาตรา 34 ได้บัญญัติไว้เกี่ยวกับการคุ้มครอง

สิทธิของบุคคลไว้อยูางชัดเจน ดังนี้
“สิทธิของบุคคลในครอบครัว เกียรติยศ ชื่อเสียง หรือความเป็ นอยููสูวนตัว ยูอมได้รับความ
คุ้มครอง การกลูาวหรือไขขูาวแพรูหลายซึ่งข้อความหรือภาพไมูวูาด้วยวิธีใดไปยังสาธารณชน อัน
เป็ นการละเมิดหรือกระทบถึงสิทธิของบุคคลในครอบครัว เกียรติยศ ชื่อเสียง หรือความเป็ นสูวน
ตัว จะกระทำามิได้ เว้นแตูกรณี ท่เี ป็ นประโยชน์ตูอสาธารณชน”

กิจกรรม 10.3.5 ผลกระทบที่เกิดจากการเลูนเกมออนไลน์ของเยาวชนอยูางกว้างๆ มีอะไรบ้าง

* ผลกระทบด้านลบที่เกิดขึ้นจากการใช้เทคโนโลยี สารสนเทศอยูา งไมูเ หมาะสมอยู างเกม
ออนไลน์ นั้น สามารถแบูงออกเป็ นประเด็นใหญูๆ ได้ 3 ประเด็น ได้แกู ผลจากเกมที่มีเ นื้ อหาที่
รุนแรง ผลจากการใช้เวลาวูางอยูางไมูเหมาะสม และผลจากการเสียคูาใช้จูายในการเลูนเกม

กิจกรรม 10.3.6 ปั ญหาทางด้า นบุคคลากรสายวิชาชีพสารสนเทศ อาจจำา แนกประเด็น หลักๆ ได้

อยูางไรบ้าง
* ประเด็นปั ญหาที่เกี่ยวกับการใช้บุคลากรเทคโนโลยีสารสนเทศโดยรวมจำา แนกเป็ นหัวข้อ
หลักๆ ได้ 3 ข้อคือ ความก้าวหน้ าในสายอาชีพเทคโนโลยีสารสนเทศ เรื่องการเรียนรู้อยูางตูอเนื่ อง
และระบบผลตอบแทน

ตอนที่ 10.4 แนวทางการปรับตัวของสังคมไทยในสังคมดิจิตัล

1. การที่จะพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของประเทศไทยให้ก้าวไปสููประเทศ
ระดับแนวหน้ าได้นั้น ภาครัฐจะต้องผลักดันและเรูงดำาเนิ นการในเรื่องการพัฒนาเทคโนโลยี การ
สื่อสาร และโทรคมนาคมให้เทียบเคียงและลำา้ หน้ าประเทศอื่นในแถบภูมิภาคเดียวกัน การพัฒนา
ระบบโครงสร้า งพื้นฐานด้านสารสนเทศ การลงทุน ของประเทศทางด้า นเทคโนโลยีสารสนเทศ
การสร้างโอกาสในการเข้าถึงดิจิตัลภาคประชาชน การสนั บสนุนอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ไทย และ
การพัฒนากฎหมาย กฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง
2. การจะพั ฒ นาทรั พ ยากรมนุ ษ ย์ ส าขาเทคโนโลยี ส ารสนเทศและการสื่ อ สารของไทยใน
ปั จจุ บัน มีอุป สรรคสำา คัญ ที่กำา ลัง เผชิญ อยูู คือ ความสามารถในการผลิ ต คุ ณ ภาพของระบบการ
ศึกษาในปั จจุบันยังไมูเพียงพอ สถาบันและหลักสูตรการฝึ กอบรมบุคลากรมีข้อจำา กัด ระบบการ
ตรจคนเข้าเมืองมีข้อจำากัดที่กูอให้เกิดความไมูสะดวกในการนำ าเข้าบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญระดับ
สูงและสาขาพัฒนาด้านเทคโนโลยีสมัยใหมูจากตูางประเทศ จำานวนบุคลากรที่มค ี วามเชี่ยวชาญด้าน
มัลติมเี ดียจำากัด
3. รัฐควรมีการกำา หนดหลักเกณฑ์การให้บริการโทรคมนาคมพี้นฐานโดยทั่วถึง เนื่ องจาก
หากประชาชนสามารถได้ รั บ บริ ก ารอยู า งทั่ ว ถึ ง และเทู า เที ย มกั น ก็ จ ะสามารถลดชู อ งวู า งทาง
เทคโนโลยีของประชาชนได้
4. ปั ญหาจริยธรรมและปั ญหาสังคมเป็ นสิ่งที่เกิดขึ้นพร้อมๆ กับความก้าวหน้ าทางเทคโนโลยี
การสื่อสารและโทรคมนาคมเสมอ ในการป้ องกันและเยียวยาแก้ไขปั ญหาดังกลูาวจึงมีความจำาเป็ น
อยู า งยิ่ ง ที่ จ ะต้ อ งดำา เนิ น การทั ้ง ในระดั บ มหาภาคคื อ ระดั บ ประเทศ และระดั บ จุ ล ภาคคื อ ระดั บ
องค์การและปั จเจกบุคคล
กิจกรรม 10.4.1 การที่จะพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของประเทศไทยให้ก้าวไปสูู
ประเทศระดับแนวหน้ าได้นั้นจะมีแนวทางอยูางไร
* ภาครัฐจะต้องผลักดันและเรูงดำาเนิ นการในเรื่อง ดังตูอไปนี้
1. การพัฒนาเทคโนโลยี การสื่อสาร และโทรคมนาคมให้เทียบเคียงและลำา้ หน้ าประเทศอื่น
ในแถบภูมิภาคเดียวกัน
2. การพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านสารสนเทศ
3. การลงทุนของประเทศทางด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ
4. การสร้างโอกาสในการเข้าถึงดิจิตัลภาคประชาชน
5. การสนั บสนุนอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ไทย
 - 30 -

6. การพัฒนากฎหมาย กฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง

กิจกรรม 10.4.2 อุปสรรคสำา คัญทีก ่ ำา ลังเผชิญอยูใู นการจะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์สาขาเทคโนโลยี

สารสนเทศและการสือ ่ สารของไทยในปั จจุบัน ประกอบด้วยอะไร
* การจะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์สาขาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของไทยในปั จจุบน ั
มีอป ุ สรรคสำาคัญทีก่ ำาลังเผชิญอยูู ดังนี้
1. ความสามารถในการผลิตคุณภาพของระบบการศึกษาในปั จจุบันยังไมูเพียงพอ
2. สถาบันและหลักสูตรการฝึ กอบรมบุคลากรมีข้อจำากัด
3. ระบบการตรวจคนเข้าเมืองมีขอ ้ จำากัดทีก
่ อ
ู ให้เกิดความไมูสะดวกในการนำ าเข้าบุคลากรทีม
่ ค
ี วาม
เชีย่ วชาญระดับสูงและสาขาพัฒนาด้านเทคโนโลยีสมัยใหมูจากตูางประเทศ
4. จำานวนบุคลากรทีม ่ ค
ี วามเชีย่ วชาญด้านมัลติมเี ดียมีจำากัด แม้วาู บุคลากรของไทยนับวูามีความ
สามารถในเชิงความคิดสร้างสรรค์และเป็ นที่ยอมรับในระหวูางประเทศ

กิ จ กรรม 10.4.3 ประเทศไทยควรมี แ นวทางในการปรั บ ตั ว เมื่ อ เข้ า สูู ต ลาดแขู ง ขั น เสรี ท างธุ ร กิ จ
โทรคมนาคมอยูางไร
* รัฐควรมี ก ารกำา หนดหลั ก เกณฑ์ การให้ บริ ก ารโทรคมนาคมพื้ น ฐานโดยทั่ว ถึ ง (Universal
Service Obligation-USO) ดังนั ้น การประสานงานกับรัฐบาลในเรื่องนี้ จึงเป็ นสิ่งจำาเป็ น เนื่ องจากหาก
ประชาชนสามารถได้รับบริการโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศอยูางทั่วถึงและเทูาเทียมกัน
หมายถึงรัฐสามารถลดชูองวูางทางเทคโนโลยีของประชาชนได้ เมื่อรัฐและผู้กำากับดูแลสามารถสูง
เสริมภาคธุรกิจโทรคมนาคม ได้อยูางมีประสิทธิภาพแล้ว ประเทศไทยจะหันจากการฝั งตัวอยูุกับ
กิจการโทรคมนาคมอยูางเดียวมาสููภาคธุรกิจการสื่อสารและโทรคมนาคมเต็มรูปแบบเมื่อใดที่รัฐมี
ความเพี ย บพร้ อ มและสร้ า งภาคธุ ร กิ จ นี้ ใ ห้ มี ก ารแขู ง ขั น เสรี เมื่ อ นั ้ น กลูุ ม ผู้ ล งทุ น จะเข้ า มายั ง
ประโยชน์ให้ภาคเอกชนและผู้บริโภคและท้ายที่สุดให้ประโยชน์โดยรวมกับรัฐบาลเอง

กิจกรรม 10.4.4 การป้ องกัน และเยียวยาปั ญหาจริย ธรรมและปั ญหาสัง คมที่ เ กี่ ยวกับ เทคโนโลยี
สารสนเทศ ควรมีแนวทางอยูางไร
* การป้ องกันและเยียวยาปั ญหาจริยธรรมและปั ญหาสังคมที่เกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศ
ควรมีแนวทางทัง้ ในระดับมหาภาค คือ มาตรการระดับประเทศ และจุล ภาคคือ มาตรการระดับ
องค์การและระดับปั จเจกบุคคล กลูาวคือ
1. มาตรการระดับประเทศ
- มาตรการด้านความมัน ่ คง
- มาตรการด้านทรัพย์สินทางปั ญญา
- มาตรการด้านความคุ้มครองข้อมูลสูวนบุคคล
2. มาตรการระดับองค์การ
- การกำาหนดแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับระบบสารสนเทศที่ชัดเจน
- การสูงเสริมจริยธรรม
3. มาตรการระดับปั จเจกบุคคล
- แนวทางในการป้ องกันปั ญหาการเผยแพรูเนื้ อหาที่ไมูเหมาะสม
- การคุ้มครองข้อมูลสูวนบุคคล – การกลัน่ กรองข้อมูลที่ไมูพึงประสงค์โดยผู้ใช้ – การ
เข้ารหัสลับข้อมูล
หน่ วยที่ 11 ไทยกับระเบียบโลก
1. ระเบียบโลกคือ สภาพของความสัมพันธ์ระหวูางประเทศที่มีสมาชิกของสังคมโลกระดับ
ตูางๆ เป็ นตัวแสดง และบรรยากาศของความสัมพันธ์นั้นถูกกำา หนดโดยโครงสร้างอำา นาจของรัฐ
และสภาพแวดล้อมตูางๆ ในสังคมระหวูางประเทศ
2. โลกาภิวัตน์ คือ สภาพการณ์ ท่ีสังคมโลกทัง
้ โลกเป็ นอันหนึ่ งอันเดียวกันทัง้ ทางการเมือง
เศรษฐกิจ และกระทบไปยังที่อ่ ืนๆ ของโลก การติดตูอและแลกเปลี่ยนทางเศรษฐกิจและการค้า
ข้ามพรมแดนรัฐอยูา งเสรี มีการหลั่งไหลของคน วัฒนธรรม ข้อ มูล ขูา วสาร และเทคโนโลยีจาก
 - 31 -

สังคมหนึ่ งไปยังสังคมอื่นๆ อยูางมากมาย อัตลักษณ์ของแตูละสังคมลดน้ อยลง และมีความเป็ น

สากลมากขึ้น
3. ไทยเป็ นรัฐสมาชิกหนึ่ งของสังคมโลก ยูอมได้รับอิทธิพลความเปลี่ยนแปลงของสังคมโลก
ที่เกิดขึ้นอยูางหลีกเลี่ยงไมูได้ ไทยจึงต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาวะโลกาภิวัตน์ ซ่ึงเป็ นสภาพความ
สัมพันธ์ระหวูางประเทศยุคใหมู โดยการเปิ ดประเทศรับวัฒนธรรมทางเมือง ระบบเศรษฐกิจ และ
วิถีชีวิตทางสังคมแบบสากลเข้ามามากขึ้น

ตอนที่ 11.1 ระเบียบโลก

1. ระเบียบโลก คือ สภาพความสัมพันธ์ระหวูางประเทศของตัวแสดงตูางๆ ได้แกู รัฐ องค์การ
ระหวูางประเทศ องค์การเอกชน กลูุมผลประโยชน์ ชุมชน องค์กรท้องถิ่น และบุคคลในทางการ
เมือง เศรษฐกิจ และสังคม โดยความสัมพันธ์นั้นถูกกำาหนดโดยโครงสร้างอำานาจของรัฐระเบียบ
กฎเกณฑ์ระหวูางประเทศ อุดมการณ์ ผลประโยชน์ และลักษณะการดำาเนิ นนโยบาย
2. ระเบี ย บโลกใหมู มี วิ วั ฒ นาการมาตั ้ง แตู ส มั ย โบราณเมื่ อเริ่ ม มี ก ารรวมตั ว เป็ นชุ ม ชน
การเมือง นครรัฐ อาณาจักรโบราณ ยุคกลางของยุโรป จนถึงยุคสมัยใหมู ซึ่งแตูล ะยุคมีสภาพ
ความสัมพันธ์ทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมที่แตกตูางกันออกไป
3. ระเบียบโลกยุคใหมูมีระบบการเมืองแบบขัว ้ เดูนขัว้ เดียว ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิ ยมที่
มหาอำานาจทุนนิ ยมผูกขาด และสภาพสังคมที่วัฒนธรรมตะวันตกครอบงำา

กิจกรรม 11.1.2 วิวัฒนาการของระเบียบโลกที่สำาคัญๆ ตัง้ แตูอดีตจนถึงปั จจุบันมีอะไรบ้าง

* ระเบียบโลกสมัยนครัฐ สมัยจักรวรรดิโบราณ ยุคกลางของยุโรป ต้นยุคสมัยใหมู และต้น
ศริสต์ศตวรรษที่ 20

ตอนที่ 11.2 โลกาภิวัตน์

1. โลกาภิ วั ต น์ หมายถึ ง สภาวะความเป็ น อั น หนึ่ งอั น เดี ย วกั น ของสั ง คมโลก เหตุ ก ารณ์
ทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมไมูวูาจะเกิดขึ้น ณ จุดใดของโลก ยูอมมีผลกระทบตูอสูวนอื่นๆ
ของโลกด้ ว ย กิ จ กรรมของท้ อ งถิ่น หรื อ ของรั ฐ ใดรั ฐ หนึ่ งกลายเป็ น กิ จ กรรมของโลก มี ก ารแพรู
กระจายของแนวคิ ด อุ ด มการณ์ ความเชื่ อ วิ ถีชี วิ ต แนวประพฤติป ฏิ บั ติ วั ฒ นธรรม และข้ อ มู ล
ขูาวสารจากสังคมหนึ่ งไปยังสังคมตูางๆ เกิดการผสมกลมกลืนกัน อัตลักษณ์ของแตูละสังคมคูอยๆ
ลดลง กลายเป็ น ลั ก ษณะสากลมากขึ้ น สภาพการณ์ เ ชู น นี้ คู อ ยๆ เกิ ด ขึ้ น มานานแล้ ว แตู เ พิ่ ง จะ
รวดเร็วและเดูนชัดในคริสต์ศตวรรษที่ 20 นี้เอง
2. ระเบี ย บโลกยุ ค โลกาภิ วั ต น์ ที่ สำา คั ญ คื อ การสู ง เสริ ม การเมื อ งการปกครองแบบ
ประชาธิปไตยการสนั บสนุนระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิ ยมเสรี การสูงเสริมสิทธิมนุษยชน และการ
อนุรักษ์ส่ิงแวดล้อมธรรมชาติ
3. ปรากฎการณ์ยุคโลกาภิวัตน์ ท่ีสำาคัญคือ การลดอำานาจและบทบาทของรัฐ สมาชิกหรือตัว
แสดงอื่นๆ ของสังคมโลกมีบทบาทเพิ่มขึ้นในความสัมพันธ์ระหวูางประเทศ ไมูวูาจะเป็ นองค์การ
ระหวูางประเทศ องค์การเอกชน กลูุมผลประโยชน์ องค์การท้องถิ่นภายในรัฐหรือแม้แตูปัจเจก
ชน มหาอำา นาจบางประเทศครอบงำา สังคมโลกทั ง้ ทางด้า นการเมือ ง เศรษฐกิจและสังคม ความ
เจริญก้าวหน้ าของเทคโนโลยีการสื่อสารโทรคมนาคมและคอมพิวเตอร์ทำาให้บุคคลไมูวูาจะอยููสูวน
ใดของโลกสามารถติดตูอข้ามพรมแดนกันได้อยูางเสรี โดยที่รัฐเข้าไปควบคุมหรือแทรกแซงได้ยาก
ขอบเขตและอำานาจอธิปไตยของรัฐจึงได้รับผลกระทบ

กิจกรรม 11.2.1 โลกาภิวัตน์เกิดขึ้นเมื่อใด

* มี 3 แนวคิดเกี่ยวกับการเกิดของโลกาภิวัตน์ คือ
1. เกิดขึ้นตัง้ แตูเริ่มประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ
2. เกิดขึ้นเมื่อเริ่มมีระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิ ยมเสรี
3. เกิดขึ้นภายหลังการปฏิวัติอุตสาหกรรมของโลก
ตอนที่ 11.3 ไทยในระเบียบโลก
 - 32 -

1. ความสัมพันธ์ระหวูางประเทศของไทยในสมัยโบราณจำา กัดอยููแตูเฉพาะในภูมิภาคเอเชีย
โดยมี จีน เป็ น มหาอำา นาจที่มี อิท ธิ พลครอบงำา สั งคมระหวูา งประเทศ ตู อ มาภายหลั ง การทำา สนธิ
สัญญาเบาว์ริง ความสัมพันธ์ระหวูางประเทศของไทยจึงได้ขยายกว้างออกไปในระดับโลก ซึ่งมีผล
ตูอการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมภายในของประเทศอยูางมาก
2. ความสัมพันธ์รหวูางประเทศของไทยชูวงหลังสงครามโลกครัง้ ที่สอง มีลักษณะที่ไมูเป็ น
อิสระ แตูขึ้นอยููกับมาหอำา นาจทุนนิ ยมเสรี โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกา ตูอมาภายหลังเมื่อเกิดขัว้
อำานาจขึ้นหลายขัว้ ในสังคมโลก ไทยจึงดำาเนิ นนโยบายที่เป็ นอิสระ และให้ความสำาคัญแกูองค์การ
ระหวูางประเทศระดับภูมิภาคมากขึ้น
3. ความสัมพันธ์ระหวูางประเทศของไทยในยุคโลกาภิวัตน์ มีลักษณะที่ไมูเป็ นอิสระ ในด้าน
การเมืองและความมั่นคง ต้องขึ้นอยููกับการกำานโยบายของสหรัฐอเมริการ ซึ่งเป็ นอภิมหาอำานาจ
หนึ่งเดียวทีค่ รอบงำาโลกในด้านเศรษฐกิจ ต้องพึ่งพิงบรรษั ทข้ามชาติในการพัฒนาประเทศให้เจริญ
ก้าวหน้า ในด้านสังคมต้องอยูภ ู ายใต้กระแสวัฒนธรรมตะวันตก ทำาให้ไทยมีสภาพเป็ นอาณานิคมยุค
ใหมูโดยสมบูรณ์

กิจกรรม 11.3.1 ระเบียบโลกในภูมิภาคเอเชียในสมัยโบราณเป็ นอยูางไร และมีผลตูอการดำา เนิ น

นโยบายของไทยอยูางไร
* จีนเป็ นจักรวรรดิท่ีย่ิงใหญูท่ีสุดนั บพันปี อาณาจักรข้างเคียงต้องยอมสวามิภักดิต
์ ูอจีนและ
อยููภายใต้ระบบความสัมพันธ์ของราชสำานั กจีน ไทยก็ต้องดำาเนิ นนโยบายคล้อยตามจีนไปด้วย

กิจกรรม 11.3.2 บทบาทของไทยในระเบียบโลกยุคหลังสงครามโลกครัง้ ที่สอง เป็ นอยูางไร

* ในชู ว งแรกที่ มี ก ารแบู ง โลกเป็ น 2 คู า ย ไทยดำา เนิ น นโยบายแบบฝั กใฝู ข้ า งมหาอำา นาจ
ทุนนิ ยมเสรี แตูเมื่อสังคมโลกมีหลายขัว้ อำานาจ ไทยจึงให้ความสำาคัญแกูองค์การระหวูางประเทศ
มากขึ้น

กิจกรรม 11.3.3 การเมืองและเศรษฐกิจของไทยในยุคโลกาภิวัตน์เป็ นอยูางไร

* มี ก ารพั ฒ นาระบอบประชาธิ ป ไตยและสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน พร้ อ มกั บ ปรั บ เปลี่ ย นระบบการ
ปกครองและระบบราชการให้กระจายอำานาจสููภาคเอกชนและประชาชน สูวนระบบเศรษฐกิจนั ้น
มหาอำานาจทุนนิ ยม บรรษั ทข้ามชาติ และองค์การระหวูางประเทศด้านเศรษฐกิจได้เข้ามามีอิทธิพล
ในประเทศไทยอยูางมาก ธุรกิจท้องถิ่นถูกทำา ลายและเกิดความเหลื่ อมลำ้า ในการกระจายรายได้
อยูางมาก

หน่ วยที่ 12 การศึกษาของไทยในสังคมโลก

1. การศึกษาไทยในอดีตเป็ นการเรียนรู้ในบ้าน วัด วัง อิทธิพลของการศึกษาแบบตะวันตก
เริ่ ม เข้ า มาในประเทศไทยในสมั ย รั ช กาลที่ 3 ตู อ มารั ช กาลที่ 5 ทรงจั ด การศึ ก ษาให้ เ ป็ น ระบบ
แบบแผนอยู า งตะวั น ตก เพื่ อ ทำา ให้ ป ระเทศทั น สมั ย โดยเร็ ว ให้ ร อดพ้ น จากการถู ก คุ ก คามของ
จักรวรรดินิยม ในสมัยรัชกาลที่ 6 ได้ออกกฎหมายเพื่อบังคับเด็กเข้าเรียน โดยเหตุผลที่จะพัฒนา
คนทัง้ ชาติให้สูงขึ้นพร้อมกัน เพราะเป็ นกำาลังสำาคัญของชาติ
2. ภายหลั ง สงครามโลกครั ้ง ที่ 2 ไทยได้ รั บ แนวความคิ ด ของการจั ด ทำา แผนพั ฒ นาการ
เศรษฐกิจเพื่อพัฒนาประเทศจากตูางประเทศโดยเฉพาะจากสหรัฐอเมริกา การพัฒนาเศรษฐกิจ
ไทยเป็ นไปเพื่อเรูงรัดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ และมูุงอุตสาหกรรมสูงออกแทนการผลิตเพื่อ
ใช้ในประเทศ การจัดการศึกษาจึงเป็ นไปเพื่อตอบสนองแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจ โดยเรูงรัด
การผลิตกำาลังคนระดับกลางและสูง จึงมีการจัดตัง้ วิทยาลัยอาชีวศึกษาและมหาวิทยาลัยจำานวนมาก
อีกทัง้ ให้เอกชนจัดการอุดมศึกษาได้
3. ในการจัดอันดับความสามารถในการแขูงขัน ไทยถูกจัดให้มีความสามารถในการแขูงขัน
อันดับที่ 29 จาก 60 ประเทศ สูวนขีดความสามารถในการแขูงขัน ด้า นการศึก ษา ไทยถูกจัดให้มี
อันดับที่ 48 ซึ่งแพ้สิงคโปร์ มาเลเซีย ญี่ปูุน และเกาหลี เกณฑ์ชีว้ ัดที่สำาคัญ เชูน การลงทุนทางการ
 - 33 -

ศึก ษา การเข้าเรียนในระดับ มัธยมศึ กษา การประเมิน ผลสัม ฤทธิ ท ์ างการศึ ก ษาผู้ สำา เร็จ ระดับ
อุดมศึกษา
4. การขยายตัวในเชิงประมาณของไทยประสบผลดี ปั ญหาที่สำาคัญในการจัดการศึกษาไทย
คือ เรื่องความไมูเทูาเทียมในโอกาสการเข้าศึกา เรื่องคุณภาพการศึกษา ผลผลิตของผู้สำา เร็จการ
ศึกษา และเรื่องประสิทธิภาพของการลงทุนทางการศึกษายังไมูเป็ นที่นูาพึงพอใจ โดยเฉพาะเมื่อ
เที่ยบกับหลายประเทศในเอเชีย
5. ความรุ ด หน้ า ทางวิ ท ยาศาสตร์ เทคโนโลยี ส ารสนเทศและการสื่ อ สาร และสภาวะการ
แขูงขัน ทางเศรษฐกิจรหวูา งประเทศที่รุน แรง ทำา ให้หลายประเทศตู า งเรูง ปฏิรูป การศึ กษาเพื่อ
สนองความต้องการทางการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ประเทศไทยเรูงปฎิรูป การ
ศึกษา เพื่อเตรียมติดอาวุธทางปั ญญาให้แกูคนไทยให้สามารถยืนหยัดได้ในสังคมโลก การปฏิรูป
การศึกษาไทยมีจุดมูุงหมายที่จะยกระดับการศึกษาคนไทยให้สูงขึ้นและอยูางมีคุณภาพ โดยมีสาระ
การปฏิรูปในด้านการเรียนรู้และการประกันคุณภาพ ครู คณาจารย์ และบุค ลากรทางการศึกษา
ระบบบริหารและการจัดการ และระบบทรัพยากรและการลงทุนทางการศึกษา
6. ความรู้เป็ นฐานสำาคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ประกอบกับความ
ก้าวหน้ าของเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร การเรียนรู้ตลอดชีวิตของประชากรทัง้ ที่อยููใน
ระบบการศึกษาและนอกระบบการศึกษาเป็ นสิ่งจำา เป็ นยิ่ง สถานศึกษาในระบบต้องปรับมุมมอง
และวิธีการจัดการเรียนการสอนใหมู ในขณะที่ ต้อ งสูงเสริม และเปิ ดโอกาศการเรียนรู้การเพิ่ ม
ทักษะตูางๆ ให้แกูผู้อยููนอกระบบการศึกษา
7. มหาวิทยาลัยซึ่งเป็ นสถาบันการศึกษาขัน ้ สูงถูกสังคมคาดหวังวูา ควรเป็ นสถาบันที่ผลิต
กำา ลั ง คนระดั บ สู ง ที่ มี คุ ณ ภาพและศั ก ยภาพในการพั ฒ นาประเทศ เป็ นแหลู ง ที่ ส ะสมความรู้
สร้างสรรค์ความรู้ใหมูๆ จากงานวิจัย เพื่อนำ า ผลผลิตมาใช้ประโยชน์ ในพัฒนาเศรษฐกิจภาคตูางๆ
ได้ ตลอดทั ง้ การพัฒนาคุณภาพชีวิ ตและสิ่ ง แวดล้อ ม จึ งจำา เป็ น ต้อ งปรับ บทบาทหน้ า ที่ และเพิ่ ม
ศักยภาพในภารกิจตูางๆ

กิจกรรม 12.1.1 จงอธิบายการเปลี่ยนแปลงด้านการจัดการศึกษาของประเทศไทยในสมัยสุโขทัย

อยุธยา จนถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น
* ในสมัยสุโขทัยและอยุธยา ระบอบการปกครองของไทยเป็ นแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์
การศึกษาจึงมีบทบาทสนองระบอบการปกครองดังกลูาว เพศชายมีโอกาสได้รับการศึกษามากกวูา
เพศหญิง โดยมูุงศึกษาด้านขนบธรรมเนี ยม ประเพณี ด้านการทหารเพื่อเข้ารับราชการ
ใ น ส มั ย รั ต น โ ก สิ น ท ร์ ต อ น ต้ น แ ม้ วู า ร ะ บ อ บ ก า ร ป ก ค ร อ ง ข อ ง ไ ท ย ยั ง เ ป็ น แ บ บ
สมบูรณาญาสิทธิราชย์แตูอท ิ ธิพลของการติดตูอค้าขายกับชาติตะวันตก สูงผลให้ประเทศไทยเริม ่ รับ
รูปแบบการศึกษาแบบตะวันตุกเริม ่ มีการจัดตัง้ โรงเรียน และเปิ ดโอกาสให้ราษฎรทั่วไปได้ศึกษาเลูา
เรียนในโรงเรียน

กิจกรรม 12.1.2 จงระบุปัจจัยสำาคัญที่ทำาให้ประเทศไทยปฏิรูปการศึกษาในสมัยรัชกาลที่ 5

* ปั จจัยที่สำาคัญที่ทำาให้ประเทศไทยปฏิรป
ู การศึกษาแบบตะวันตกในสมัยรัชกาลที่ 5 คือ
1. พระบาทสมเด็จ พระจุ ลจอมเกล้า เจ้ าอยููหั วพระราชดำา ริให้ ปรับปรุงการศึก ษาให้ทัน สมั ย
แบบตะวันตก เพราะพระองค์เชื่อวูาการศึกษาเป็ นตัวจักรสำา คัญทำา ให้ชาติเจริญและปลอดภัยจาก
การคุกคามของจักรวรรดินิยม
2. การคุกคามของจักรวรรดินิยม
3. การติดตูอค้าขาย เจริญสัมพันธไมตรีกับชาติตูางๆ กระตุ้นให้เกิ ดการรั บวิท ยาการสมัย
ใหมู

กิจกรรม 12.1.3 นโยบายการศึกษาของประเทศไทยตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมที่ผูานมา

(ฉบับที่ 1 ถึง 7)
* การจัดการศึกษาโดยเน้ นนโยบายสนองแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจเป็ นหลัก โดยที่การ
เปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจปรับเปลี่ยนอยูางรวดเร็วกวูาระบบการศึกษา ทำาให้เกิดปั ญหาผู้สำา เร็จ
 - 34 -

การศึกษามีความสามารถไมูตรงกับตลาดแรงงาน เกิดภาวะวูางงาน และทำาให้มูุงเน้ นพัฒนาคนใน

แงูผู้ตาม เลียนแบบ จดจำา มากกวูาจะวิเคราะห์และแก้ปัญหา เป็ นการศึกษาแปลกแยกจากสังคม
และสิ่งแวดล้อมเน้ นด้านปริมาณมากกวูาคุณภาพ

ตอนที่ 12.2 การศึกษาไทยในยุคโลกาภิวัตน์

1. ในกระแสโลกาภิวัตน์ ประเทศที่เป็ นผู้นำา ในเวทีโลกตูางเห็นความสำา คัญของการศึกษา
โดยเห็นวูาเป็ นปั จจัยหลักที่พัฒนาคนในชาติให้มีคุณภาพมากที่สุด เพราะหวังพึ่งสติปัญญา ความรู้
ความสามารถ และพลังสร้างสรรค์ ประเทศตูางๆ จึงพยายามปรับปรุงระบบการศึกษาใหมู
2. สหรัฐอเมริกาปฏิรูปการศึกษา เพราะไมูพอใจผลผลิตทางการศึกษาด้วยเกรงวูาจะถูกไลู
ทันจากประเทศอื่น ประเทศอีกหลายประเทศในเอเชีย เชูน ญี่ ปูุน เกาหลีใ ต้ สิงคโปร์ มาเลเซีย
และเวียดนาม ตูา งปฏิรูป การศึกษาเพื่อต้อ งการให้การศึก ษาเป็ น เครื่ อ งมื อ สำา คัญ ในการพัฒ นา
ประเทศ
3. ในการจัดอันดับความสามารถในการแขูงขัน ไทยถูกจัดให้มีความสามารถในการแขูงขัน
อันดับที่ 29 จาก 60 ประเทศ สูวนขีดความสามารถในการแขูงขัน ด้า นการศึก ษา ไทยถูกจัดให้มี
อันดับที่ 48 ซึ่งแพ้สิงค์โปร์ มาเลเชีย ญี่ปูุน และเกาหลีใต้
4. ในระบบการศึ ก ษาไทย มี ประชากรวั น เรี ย นอยููใ นการศึ ก ษาขั น ้ พื้ น ฐานร้อ ยละ 88 ของ
กลูุมอายุ อัตราการเข้าเรียนของไทยในระดับมัธยมศึกษาตำ่ากวูาประเทศตูางๆ ถึง 56 ประเทศ และ
อยูใู นระดับอุดมศึกษาร้อยละ 29
5. การขยายตั ว ทางการศึ ก ษาในเชิ ง ปริ ม าณของไทยประสบผลดี ปั ญหาที่ สำา คั ญ ในการ
จั ด การศึ ก ษาไทยคื อ เรื่ อ งความไมู เ ทู า เที ย มในโอกาสการเข้ า ศึ ก ษา เรื่ อ งคุ ณ ภาพการศึ ก ษา
ผลผลิตของผู้สำาเร็จการศึกษายังไมูเป็ นที่นูาพึงพอใจ โดยเฉพาะเมื่อเทียบกับตูางประเทศและเรื่อง
ประสิทธิภาพของการลงทุนการศึกษา

กิจกรรม 12.2.1 แนวโน้ มการศึกษาในสังคมโลกเป็ นอยูางไร

* ความเจริญก้าวหน้ าด้านเทคโนโลยีส่ ื อสารและโทรคมนาคม ทำา ให้ประเทศไทยเกิด การ
แลกเปลี่ยนแนวคิดและพัฒนาตลอดจนการแขูงขันด้านเศรษฐกิจอยูางรุนแรงประเทศที่ได้เปรียบ
คือประเทศที่มท
ี ุนทางความร้ก
ู ารศึกษาจึงเป็ นปั จจัยสำาคัญในการสร้างศักยภาพของประเทศ

ตอนที่ 12.3 การเปลี่ยนแปลงการศึกษาไทยในสังคมโลก

1. ในขณะที่ มี ค วามรุ ด หน้ าทางวิ ท ยาศาสตร์ เทคโนโลยี ส ารสนเทศ และการสื่ อ สาร แตู
ระบบการศึก ษาไทยอูอนแอ ประกอบกับการเผชิญ กับ ภาวะวิก ฤติเ ศรษฐกิจ อีก ทั ง้ สภาวะการ
แขูงขันทางเศรษฐกิจระหวูางประเทศที่รุนแรง จึงทำาให้ไทยต้องเรูงปฏิรูปการศึกษา เพื่อเตรียมติด
อาวุธทางปั ญญาให้แกูคนไทยให้สามารถยืนหยัดได้ในสังคมโลก
2. สาระการปฏิรูปการศึกษาของแตูละประเทศแตกตูางกันไปตามจุดเน้ นและความต้องการ
ในการพัฒนาประเทศ การปฏิรูปการศึกษาไทยมีจด ุ มูงุ หมายทีจ่ ะยกระดับการศึกษาคนไทยให้สงู ขึน
้
และอยูางมีคณ ุ ภาพ โดยมีสาระการปฏิรป ู การศึกษาในด้านการเรียนร้แ ู ละการประกันคุณภาพ การ
ปฏิรปู ครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา การปฏิรป ู ระบบบริหารและการจัดการ การปฏิรป ู
ระบบทรัพยากรและการลงทุนทางการศึกษา
3. การมูุงใช้ความรู้เป็ นฐานในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของไทยเชูนตูางประเทศ การ
เรียนรู้ตลอดชีวิตของประชากรทุกคนทัง้ ที่อยููในระบบการศึกษาและนอกระบบการศึกษาเป็ นสิ่ง
จำาเป็ นยิ่งอันเนื่ องจากความรู้และเทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงอยููตลอดเวลา และด้วยความก้าวหน้าชอง
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สถานศึกษาในระบบต้องปรับมุมมองและวิธก ี ารจัดการเรียน
การสอนใหมู รวมทัง้ ต้องจัดโอกาสการเรียนรู้และการเพิ่มทักษะให้แกูผู้อยููนอกระบบการศึกษา
4. มหาวิทยาลัยซึ่งเป็ นสถาบันการศึกษาขัน ้ สูงถูกสังคมคาดหวังวูาควรเป็ นสถาบันที่ผลิต
กำาลังคนที่มีงานวิจัย เพื่อให้ผลผลิตมาใช้ประโยชน์ ในการพัฒนาเศรษฐกิจภาคตูางๆ ได้ ตลอดทัง้
การพัฒนาคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดล้อม จำาเป็ นต้องปรับบทบาทหน้ าที่และเพิ่มศักยภาพในดำาเนิ น
ภารกิจตูางๆ อยูางมีประสิทธิภาพ
 - 35 -

กิจกรรม 12.3.1 จงอธิบายถึงปั จจัยทีท่ ำาให้ประเทศไทยต้องปฏิรป

ู การศึกษา และมีการประกาศใช้พระ
ราชบัญญัตก ิ ารศึกษาแหูงชาติ พ.ศ.2542
* ปั จจัยภายนอกคือ กระแสโลกาภิวัตน์ สูวนปั จจัยภายในคือ ระบบการศึกษาไทย มีปัญหา
วิกฤติทัง้ ในด้านบุคลากรและครู กระบวนการเรียนรู้ และการบริหารจัดการ

หน่ วยที่ 13 กระแสโลกาภิวัตน์กับสภาพปั ญหาในสังคมไทย

1. สังคมไทยเปลี่ยนแปลงไปตามสภาวะการเปลี่ยนแปลงของกระแสสังคมโลก ซึ่งพัฒนา
จากสังคมเกษตรกรรม สููสังคมอุตสาหกรรม และท้ายสุดสููสังคมโทรคมนาคมขูาวสาร สังคมแตูละ
ประเภทนั ้นมีปัญหาตูางๆ กัน ซึ่งประเทศไทยก็ได้รับสภาพปั ญหาในลักษณะคล้ายคลึงกัน
2. แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหูงชาติ ได้วิเคราะห์และนำ าเสนอประเด็นปั ญหาที่สังคม
ไทยต้องประสบโดยให้ความสนใจปั ญหาเรูงดูวนของประเทศไนด้านเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งปั ญหา
สูวนใหญูได้แกูความขาดแคลนและไมูพร้อมในด้านโครงสร้างพื้นฐาน ฐานะเศรษฐกิจและแหลูง
รายได้ของประเทศ การกระจายความเจริญไปยังสูวนตูา งๆ ของประเทศ การจัดบริก ารสังคมแกู
ประชาชน ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็ นต้น
3. ปั ญหาอื่นๆ ที่ประเทศไทยต้ องเผชิญ นอกเหนื อจากที่ร ะบุในแผนพั ฒนาเศรษฐกิ จและ
สังคมแหูงชาติ ได้แกู ปั ญหาความมัน
่ คงทัง้ จากการคุกคามภายในและภายนอกประเทศ ปั ญหาทาง
จิตใจและอารมณ์ของเยาวชน ปั ญหาการจัดการศึกษาให้ประเทศไทยสามารถพัฒนาเป็ นสังคมฐาน
ความรู้ รวมทัง้ ปั ญหาผลกระทบจากเหตุการณ์นอกประเทศที่อยููเหนื อความควบคุมของประเทศ

ตอนที่ 13.1 สังคมไทย การเปลี่ยนแปลง และสภาพปั ญหา

1. สังคมไทยเปลีย ่ นแปลงไปตามกระแสการเปลีย ่ นแปลงของสังคมโลก ทีเ่ คลื่อนจากสังคม
เกษตรกรรมไปเป็นสังคมอุตสาหกรรมและเข้าสูส ู งั คมขูาวสาร แตูละสังคมมีสภาพปั ญหาแตกตูางกัน
ไป โดยสภาพปั ญหาอาจเกิดจากสังคมและคนไทยเอง อาจเกิดจากสภาพแวดล้อมและแรงกดดันจาก
ภายนอก หรืออาจเกิดจากกระบวนการแก้ไขปั ญหาก็ได้
2. การเปลีย
่ นแปลงในสังคมไทยเกิดขึน้ เพราะมีสภาพความเป็นอยูท ู ไ่ี มูนูาพอใจ เกิดขึน้ เพือ
่ แก้ไข
คลีค่ ลายปั ญหาหรือเตรียมป้ องกันปั ญหา เกิดขึ้นเพราะเห็นตัวอยูางที่ดีกวูาหรือที่ชอบมากกวูาใน
สังคมโลก หรือเกิดเพราะแรงกดดันหรือผลกระทบจากภายนอก การเปลี่ยนแปลงเหลูานี้ นำามาซึ่ง
ปั ญหาตูา งๆ ได้ แกู ปั ญหาการตูอ ต้า นการเปลี่ ยนแปลง คูา ใช้ จูา ยหรื อ การสูญ เสี ยที่ เ กิด จากการ
เปลี่ยนแปลง ปั ญหาตูอเนื่ องอันเกิดจากการเปลี่ยนแปลง และปั ญหาจากความไมูสมดุลของการ
เปลี่ยนแปลง

ตอนที่ 13.2 สภาพปั ญหาตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมไทย

1. ปั ญหาที่สังคมไทยต้องเผชิญในชูวงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 1-3 เป็ นปั ญหาพื้นฐานทั่วไปของ
ประเทศกำาลังพัฒนาซึ่งยังเน้ นการผลิตภาคการเกษตรเป็นสำาคัญ ปั ญหาทีม ่ ก
ี ารระบุในแผนพัฒนาฯ
ได้แกู ปั ญหาเกษตรกรรมและปั ญหาในชนบท ปั ญหาประชากรซึง่ ขยายตัวและขาดการพัฒนา ปั ญหา
สาธารณสุข ปั ญหาด้านการศึกษาทัง้ ในเชิงคุณภาพและปริมาณ ปั ญหาการคมนาคมขนสูง ปั ญหา
เศรษฐกิจ ปั ญหาการเมืองและความมัน ่ คง ปั ญหาการจัดบริการสังคมที่ไมูพอเพียงและไมูทัว่ ถึง
2. การพัฒนาของประเทศไทยดำาเนิ นไปด้วยดีโดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจ แตูกย ็ งั มีปัญหาทีต
่ อ
้ ง
แก็ไขอีกหลายด้านในชูวงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 4-6 ทีส ่ ำาคัญได้แกู ปั ญหาเศรษฐกิจในแงูการผลิตทัง้
ด้านการเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ปั ญหาทางสังคมจากการขาดแคลนบริการสังคมที่พอเพียง
และได้มาตรฐาน ปั ญหาประชากร การทำา งาน และการศึกษา ปั ญหาการกูอการร้าย และปั ญหา
การบริหารจัดการ
3. ในชูวงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 7-9 ความยากจนในสังคมไทยลดลง มีการขยายตัวด้านการ
บริการสังคม แตูการพัฒนายังไมูสมดุล ซึ่งกูอปั ญหาสำาคัญ ได้แกู ปั ญหาความแตกตูางไมูเทูาเทียม
กันในการกระจายความเจริญในประเทศ ปั ญหาการขาดแคลนบริก ารพื้นฐาน ปั ญหาเศรษฐกิจ
ปั ญหาสังคม ปั ญหาความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ ปั ญหาระบบราชการ
ปั ญหาที่ดินราคาสูง ฯลฯ
 - 36 -

กิจกรรม 13.2.1 โปรดสรุปประเด็นปั ญหาสำาคัญที่ได้รบ ั การระบุไว้ในแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 1-3

* ประเด็นปั ญหาสำาคัญที่เกิดขึ้นในชูวงดังกลูาว ได้แกู ปั ญหาด้านเกษตรกรรมและปั ญหาใน
ชนบท ปั ญหาด้านประชาการ ปั ญหาสาธารณสุข ปั ญหาการศึก ษา ปั ญหาการคมนาคมขนสูง
ปั ญหาเศรษฐกิจขาดดุลการค้าและปั จจัยการผลิตทางการเกษตรมีต้นทุนสูง ปั ญหาการเมืองและ
ความมัน
่ คง และปั ญหาด้านบริการสังคม

กิจกรรม 13.2.2 ในชูวงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 4-6 อะไรเป็ นประเด็นปั ญหาสำา คัญที่รัฐบาลให้ความ

สนใจแก้ไข
* ประเด็นสำาคัญที่เป็ นปั ญหา ได้แกู 1. ปั ญหาภาวะเศรษฐกิจตกตำ่า 2. ปั ญหาสังคา 3. ปั ญหา
ประชากรและการวู า งงาน 4. ปั ญหาความยากจนในชนบท 5. ปั ญหาความเสื่ อมโทรมของ
ทรัพยากรธรรมชาติและสภาพแวดล้อม 6. ปั ญหาความสงบเรียบร้อยและความมั่นคง 7. ปั ญหา
การบริหารจัดการ

ตอนที่ 13.3 ปั ญหาที่สังคมไทยประสบจากกระแสโลกาภิวัตน์

1. สังคมโทรคมนาคมขูาวสารกูอให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วรุนแรงแรงและกว้างขวาง
ทำา ให้ป ระเทศตู า งๆ ต้อ งพึ่ ง พากั น อยู า งใกล้ ชิ ด และทำา ให้ แ ตู ล ะประเทศต้ อ งรั บ ผลกระทบจาก
เหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้นในสังคมโลกและระเบียบสากลอยูางที่ไมูเคยเป็ นมากูอน
2. ความมัน่ คงในแตูละประเทศในกระแสโลกาภิวัตน์มีความหมายครอบคลุมไปทุกด้านไมูวูา
จะเป็ นการเมือง เศรษฐกิจ สังคม ทำาให้แตูละประเทศจำา เป็ นต้องรูวมมือกันอยูางใกล้ชิด เพราะ
ความมั่นคงของแตูละประเทศนั ้นจะเกิดได้ก็ตูอเมื่อสังคมระดับภูมิภาคหรือระดับโลกต้องมีความ
มัน
่ คงด้วย
3. สังคมไทยในกระแสโลกาภิวัตน์ ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงในสังคมโลก ทำาให้
ได้รับความเสียหายจากเหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้นนอกประเทศ ปั ญหาเหลูานี้ เป็ นเรื่องที่แก้ไขป้ องกันได้
ยาก เพราะมีตน ้ เหตุจากนอกประเทศและผลกระทบนั ้นเกิดขึ้นอยูางรวดเร็วหรือคาดไมูถึง

กิจกรรม 13.3.2 ปั ญหาด้านการเมืองและความมัน ่ คงที่สังคมไทยเผชิญที่สำาคัญได้แกูปัญหาอะไร

* ปั ญหาชายแดนซึ่ งเป็ น ปั ญหาตู อ เนื่ องมาเป็ น เวลาช้ า นาน ปั ญหากิ จ กรรมที่ เ ป็ น ภั ย ตู อ
ความมัน
่ คง ปั ญหาคนตูางชาติ และปั ยหาผลกระทบจากเหตุการณ์ตูางประเทศ

กิจกรรม 13.3.3 โปรดสรุปภาพรวมของปั ญหาที่สังคมไทยเผชิญในกระแสโลกาภิวัตน์

* ปั ญหาที่สังคมไทยเผชิญในกระแสโลกาภิวัตน์ ท่ีสำาคัญ ได้แกู ปั ญหาความรุนแรง ปั ญหา
พฤติกรรมเยาวชน ปั ญหาการศึกษา ปั ญหาโรคเอดส์ และรวมไปถึงปั ญหาการเมือง เศรษฐกิจ
และสังคม ซึ่งได้รับแรงผลักดันจากความสะดวกรวดเร็วของอิเล็กทรอนิ กส์และโทรคมนาคม

หน่ วยที่ 14 แนวทางการเผชิญปั ญหาของไทยในสังคมโลก

1. หลั งการเปลี่ ย นแปลงการปกครองแผู น ดิ น ประเทศไทยต้ อ งเผชิ ญ กั บ ปั ญหาและแรง
กดดันทัง้ จากภายในและภายนอก จนจำาเป็ นต้องดำาเนิ นการแก้ไขปั ญหาและพัฒนาประเทศโดยใช้
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมเป็ นเครื่องมือสำาคัญ
2. แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมมีการกำาหนดประเด็นปั ญหา กำาหนดวัตถุประสงค์เป้ าหมาย
นโยบายและกรอบแนวทาง กำาหนดยุทธศาสตร์ และแนววิธด ี ำาเนิ นการ โดยมีการปรับปรุงแผนให้
สอดคล้องสับสภาพปั ญหาทีเ่ กิดขึน
้ และมอบหมายหนูวยงานที่เกี่ยวข้องไปดำาเนิ นการให้เกิดผลตาม
แผน
3. รายละเอียดที่ปรากฏในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหูงชาติ ถือเป็ นตัวอยูางสำาคัญที่
นั กศึกษาความติดตามวิเคราะห์ เพื่อทราบความเคลื่อนไว้ในการพัฒนาประเทศ ทั ง้ นี้ แนวทาง
สำา คัญในการเผชิญปั ญหาของไทย ได้แกู การพัฒนาปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานตูางๆ การพัฒนา
ระบบการบริ ห ารการพั ฒ นา ระบบการบริ ห ารจั ด การ คุ ณ าภาพประชากร วิ ท ยาศาสตร์ แ ละ
เทคโนโลยี เสถียรภาพและการเจริญเติบโตทางการเงินการคลัง การมีสูวนรูวมของทุกภาคสูวนใน
สังคม เป็ นต้น
 - 37 -

ตอนที่ 14.1 การแก้ปัญหาและพัฒนาของไทยตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 1-3

1. แผนพัฒนาเศรษฐกิจแหูงชาติ ฉบับที่ 1 มูุงเพิ่มรายได้และยกระดับมาตรฐานการครองชีพ
ของประชาชนโดยการระดมทรัพยากรของประเทศมาใช้ให้เป็ นประโยชน์ สูงสุด และพัฒนาความ
กินดีอยููดี ตลอดจนพัฒนาคุณภาพมนุษย์
2. แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหูงชาติ ฉบับที่ 2 เป็ นแผนที่เสริมเติมจากแผนฉบับที่ 1
โดยเสริมนโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจ การพัฒนากำาลังคนและการพัฒนาภาคการผลิต
3. แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหูงชาติ ฉบับที่ 3 มูุงปรับปรุงโครงสร้างทางเศรษฐกิจ
และขยายขีดความสามารถทางการผลิต และมูุงพัฒนาบริการทางด้านสังคมเพื่อให้เกิดความสมดุล
ของการพัฒนา

กิ จ กรรม 14.1.1 โปรดสรุ ป ประเด็ น สำา คั ญ ในการเผชิ ญ ปั ญหาและการพั ฒ นาประเทศตามแผน

พัฒนาฯ ฉบับที่ 1
* แผนพั ฒ นาฯ ฉบั บ ที่ 1 มูุ ง พั ฒ นาเศรษฐกิ จ เป็ นหลั ก โดยสู ง เสิ ร มการผลิ ด ต้ า น
เกษตรกรรมและอุตสาหกรรม รักษาเสถียรภาพทางการเงิน สูงเสริมสหกรณ์ เรูงพัฒนาด้านการ
พลังงาน การสาธารณูปโภค การจัดจำา หนู าย การคมนาคม และมีการพัฒนาสังคมในด้านการ
สาธารณสุขและสังคมสงเคราะห์

กิจกรรม 14.1.2 โปรดระบุหัวข้อประเด็นสำาคัญที่รัฐบาลมูุงดำาเนิ นการเพื่อแก้ปัญหาและพัฒนาตาม

แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 2
* ประเด็นสำาคัญในการพัฒนาตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 2 ประกอบด้วย
1. การพั ฒ นาเศรษฐกิ จ 2. การพั ฒ นาคน 3. การสู ง เสริ ม เกษตรกรรม 4. การพั ฒ นา
อุ ต สาหกรรม 5. การคมนาคมและขนสู ง 6. การพั ฒ นาสั ง คมและสาธารณู ป โภค 7. การ
สาธารณสุข
กิจกรรม 14.1.3 โปรดสรุป แนวทางการเผชิญ ปั ญหาที่ รั ฐบาลให้ค วามสำา คั ญและประเด็ น หลั กที่
รัฐบาลเน้ นในการพัฒนาตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 3
* แนวทางสำาคัญในการเผชิญปั ญหาของรัฐตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 3 ประกอบด้วย 1. การ
ลดอัตราการเพิ่มของจำานวนประชากร 2. การกระจายบริการด้านเศรษฐกิจและสังคม 3. การสร้าง
โอกาสให้แกูประชาชน

ตอนที่ 14.2 การแก้ปัญหาและพัฒนาของไทยตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 4-6

1. แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 4 เป็ นการตอบสนองภาวะเศรษฐกิจที่ซบเซา ชูองวูางทางเศรษฐกิจ
และสังคมของคนในชาติ ปั ญหาความมั่นคงและความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่ง
แวดล้อม
2. แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 5 ให้ความสำาคัญกับการพัฒนาเศรษฐกิจที่มูุงให้เกิดความปรองดอง
ในชาติ ทั ้ง นี้ เ นื่ องจากประเทศไทยต้ อ งเผชิ ญ ภั ย ด้ า นความมั่ น คงทั ้ง จากภายในและภายนอก
ประเทศ จึ ง ให้ ค วามสำา คั ญ กั บ การเรู ง รั ด พั ฒ นาเศรษฐกิ จ แก้ ไ ขปั ญหาความยากจน ในขณะ
เดียวกันก็ตอ ้ งเรูงกระจายการบริการสังคมให้ทวั่ ถึง พยายามฟื้ นฟูเศรษฐกิจและการเงินของประเทศ
รวมทัง้ ปฏิรป
ู ระบบการบริหารงานพัฒนาของภาครัฐ
3. แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 6 เน้ นสูงเสริมประสิทธิภาพในการพัฒนาประเทศ ประสิทธิภาพใน
การผลิตและมูุงกระจายรายได้และความเจริญไปสููสูวนตูางๆ ของสังคม ถือเป็ นการดำาเนิ นการตูอ
เนื่ องจากทิศทางการพัฒนาในแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 5

กิจกรรม 14.2.3 จงสรุ ป แนวทางในการพั ฒนาตามแผนพัฒ นาฯ ฉบับ ที่ 6 และแผนหลั กในการ
พัฒนาตามแผนดังกลูาว
* แนวทางสำาคัญของแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 6 มี 3 แนวทาง ได้แกู การเพิ่มประสิทธิภาพในการ
พัฒนาประเทศ การปรับปรุงระบบการผลิต การตลาด และการยกระดับคุณภาพปั จจัยพื้นฐานทาง
เศรษฐกิจ
 - 38 -

สำา หรั บ แผนหลั ก สำา คั ญ ได้ แ กู 1. แผนพั ฒ นาสู ว นรวม 2. แผนพั ฒ นาคน สั ง คม และ
วัฒนธรรม 3. แผนพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่ งแวดล้อ ม 4. แผนพัฒนาวิทยาศาสตร์และ
เทคโนโลยี 5. แผนพัฒนาการบริหารและการทบทวนบทบาทภาครัฐ 6. แผนพัฒนารัฐวิสาหกิจ 7.
แผนพัฒนาการผลิต การตลาด และการสร้า งงาน 8. แผนพัฒนาบริการพื้ น ฐาน 9. แผนพัฒนา
เมืองและพื้นที่เฉพาะ 10. แผนพัฒนาชนบท

ตอนที่ 14.3 การแก้ปัญหาและพัฒนาของประเทศไทยตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 7-9

1. แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 7 มีวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ ได้แกู 1. การขยายตัวทางเศรษฐกิจ
2. การกระจายรายได้และการพัฒนาสููภูมิภาคและชนบท 3. การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ คุณภาพ
ชีวิต สิ่งแวดล้อม และทรัพยากรธรรมชาติ
2. แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 8 ตระหนั กความจริงที่วูาการเรูงรัดพัฒนาเศรษฐกิจเป็ นหลักนำ า มา
ซึ่งปั ญหาสังคม และไมูสามารถประกันให้เกิดการพัฒนาที่ยัง่ ยืนได้ จึงพยายามเน้ นให้มีการพัฒนา
อยูางสมดุลในทุกด้าน ไมูวูาจะเป็ นด้านการพัฒนาคุณภาพคน พัฒนาคุณภาพสแวดล้อมสังคม
พัฒนาเศรษฐกิจ การอนุรักษ์ และดูแลทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และการพัฒนาระบบ
บริหารจัดการของทุกสูวนในสังคม
3. แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 9 เป็นแผนทีม่ ท
ี ศ
ิ ทางการจัดทำาชัดเจนตามแนวการจัดทำาแผนกลยุทธ์ คือ
มีการกำาหนดปรัชญาหรือแนวนโยบายพืน ้ ฐานเป็ นกรอบในการจัดทำา ในทีน ่ ีใ้ ช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอ
เพียงตามแนวพระราชดำาริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห ู วั ภูมพลอดุ
ิ ยเดช และกำาหนดวิสัยทัศน์หรือ
ลัก ษณะของสั งคมไทยที่พึ งประสงค์ กำา หนดวั ตถุป ระสงค์ เ ป้ าหมาย กำา หนดยุ ท ธศาสตร์ และ
แนวทางวิธีดำาเนิ นการที่ชัดเจนกวูาที่เคยใช้ในแผนพัฒนาฯ กูอนหน้ านี้

หน่ วยที่ 15 แนวโน้ มของไทยในสังคมโลก

1. สังคมโลกจากอดีตถึงปั จจุบันได้มีวิวัฒนาการในด้านตูางๆ มายาวนายกวูาจะปรากฏอยูาง
ทุก วัน นี้ และวิวัฒนาการดังกลูา วนอกจากสร้า งความเจริญให้กับ สัง คมโลกแล้ วยั งได้ส ร้า งและ
สัง่ สมปั ญหาตูางๆ เอาไว้อยููหลายประการ
2. การกำา หนดนโยบายตู า งประเทศของไทยในแตู ล ะยุ ค แตู ล ะสมั ย นั ้ น ไทยจะกำา หนด
นโยบายโดยคำานึ งถึงผลประโยชน์ของประเทศชาติเป็ นหลักสำาคัญ
3. สังคมไทยในอนาคตมีลักษณะเป็ นสังคมแหูงการเรียนรู้ โดยต้องรู้ให้เทูาทันโลกภายนอก
เพื่อเป้ าหมายการสร้างสังคมไทยที่พึงประสงค์ในอนาคต โดยทิศทางในอนาคตของประเทศไทย
ต้องตอบสนองตูอสภาพทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และวิทยาการของโลก

ตอนที่ 15.1 สังคมโลกจากอดีตถึงปั จจุบัน

1. สังคมโลกได้มว ี วิ ฒ
ั นาการจากอดีตถึงปั จจุบน ั มาเป็นเวลายาวนาน โดยเริม ่ ต้นจากสังคมเรียบ
งูายมาเป็นสังคมทีม
่ ค ี วามสลับซับซ้อนในปั จจุบัน
2. ปั ญหาที่ เ กิ ด ขึ้ น ในสั งคมโลกปั จจุ บั น มี อ ยูู ม ากมาย และปั ญหาที่ สำา คั ญ คื อ ปั ญหาความ
แปลกแยกซึ่งเป็ นสาเหตุสำาคัญของปั ญหาอื่นๆ ที่ติดตามมาอีกหลากหลาย เชูน ปั ญหาอาชญากรรม
ปั ญหายาเสพติด เป็ นต้น

กิจกรรม 15.1.1 เมื่อสงครามโลกครัง้ ที่สองสิน

้ สุดลงกูอให้เกิดผลใดตูอสังคมโลก
* มีประเทศใหมูเกิดขึ้นอยูางมากมายอยูางไมูเคยปรากฏมากูอนในประวัติศาสตร์ การที่มี
ประเทศใหมูเกิดขึ้นอยูางมากนี้ ทำา ให้สภาพของสังคมโลกเปลี่ยนแปลงไป ประเทศเกิดใหมูสูวน
ใหญูยังยากจน ความไมูพร้อมและความด้อยพัฒนาทำาให้มีปัญหาทัง้ ทางด้านการเมือง เศรษฐกิจ
และสังคมตามมาอยูางมาก

กิจกรรม 15.1.2 ปั ญหาที่สำาคัญที่สุดของสังคมโลกในปั จจุบันคือปั ญหาใด

* ปั ญหาที่สำา คัญที่สุดของสังคมโลกในปั จจุบัน คือ ปั ญหาความแปลกแยก ซึ่งเป็ น สาเหตุ
ของปั ญหาอื่นๆ ที่ติดตามมาอีกมากมาย เชูน ปั ญหาอาชญากรรม ปั ญหายาเสพติด เป็ นต้น
 - 39 -

ตอนที่ 15.2 นโยบายของไทยในสังคมโลก

1. สังคมโลกเป็ นสังคมที่มีความเจริญก้าวหน้ า มั่นคงและสงบสุข รูปแบบของสังคมโลกที่
พึงปรารถนา คือ การมีสหพันธ์รัฐโลก การใช้กลไกระหวูางชาติชูวยจัดระเบียบโลก และการให้มี
สังคมโลกที่เป็ นอันหนึ่ งอันเดียวกัน
2. การกำาหนดนโยบายตูางประเทศของไทยสมัยกูอนการเปลี่ยนแปลงการปกครองแผูนดิน
อยููท่ีผู้นำา และข้าราชบริพารใกล้ชิด แตูพอหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองแผูนดินการกำา หนด
นโยบายตูางประเทศของไทยขึ้นอยููกับปั จจัยหลายประการ

กิจกรรม 15.2.1 รูปแบบในอนาคตของสังคมโลกแตกตูางกันไปหลายรูปกบบ แตูพอจะสรุปได้อยูา

งกว้างๆ 3 รูปแบบ คืออะไร
* 1. สังคมโลในรูปแบบที่มรี ัฐบาลสหพันธรัฐโลก
2. สั ง คมโลกในรู ป แบบที่ ใ ช้ ก ลไกระหวู า งชาติ ชู ว ยจั ด ระเบี ย บ หรื อ ที่ รู้ จั ก กั น ทั่ ว ไปวู า
ขบวนการสร้างสันติภาพในโลกโดยผูานกฏหมายโลก
3. รูปแบบของสังคมโลกที่มูุงให้สังคมโลกมีลักษณะเป็ นอันหนึ่ งอันเดียวกัน

กิจกรรม 15.2.2 ปั จจัยสำาคัญที่กำาหนดนโยบายตูางประเทศของไทยมีอะไรบ้าง

* ปั จจัยสำาคัญที่กำาหนดนโยบายตูางประเทศของไทย ได้แกู
1. ผลประโยชน์ของชาติ
2. การเมืองระหวูางประเทศ
3. การเมืองภายในประเทศ
4. ระบบเศรษฐกิจระหวูางประเทศ
5. ผ้ก
ู ำาหนดนโยบายระหวูางประเทศ

ตอนที่ 15.3 อนาคตไทยในสังคมโลก

1. โลกปั จจุบันก้าวเข้าสููยุคโลกาภิวัตน์เนื่ องจากอิทธิพลของความเจริญก้าวหน้ าทางวิทยาการ
ด้านการสื่อสารโทรคมนาคม และเทคโนโลยีสารสนเทศที่มีเครื่อขายโยงใยไปทั่วโลก ทำาให้สังคม
เป็ นสังคมแหูงขูาวสารข้อมูล และโลกได้ถูกหลอมเป็ นหนึ่ งเดียวกันไร้ซ่ึงพรมแดน
2. สังคมไทยในอนาคตมีลักษณะเป็ นสังคมแหูงการเรียนรู้ คือ ต้องรู้เทูาทันโลกภายนอก
ต้องมีการแขูงขัน และมีการรูวมมือกัน เพื่อเป้ าหมายการสร้างสังคมไทยที่พึงประสงค์ในอนาคต
3. ทิศทางในอนาคตของประเทศไทยเป็ นการตอบสนองตูอสภาพทางการเมือง เศรษฐกิจ
สังคม และวิทยาการของโลก โลกอนาคตมี ค วามเกี่ ย วพั น กั น อยู า งใกล้ ชิ ด ทั ้ง ในด้ า นการเมื อ ง
เศรษฐกิจ สังคม และการสื่อสารโทรคมนาคม การค้าเสรีจะเป็ นไปอยูางกว้างขวาง

กิจกรรม 15.3.1 วัฒนธรรมบริโภคนิ ยมของโลกทุนนิ ยมแพรูกระจายไปสููทัว่ โลกมากขึน ้ โดยทางใด

* วั ฒ นธรรมบริ โ ภคของโลกทุ น นิ ย มแพรู ก ระจายไปสูู ทั่ ว โลกมากขึ้ น โดยไหลผู า นทาง
สื่อมวลชนประเภทตูางๆ โดยเฉพาะอยูางยิ่งโทรทัศน์ท่ีสูงผูานดาวเทียมหรือใยแก้ว และผูานการ
สื่อสารอิเล็กทรอนิ กส์อ่ น
ื ๆ ได้แกู อินเทอร์เน็ต เป็ นต้น

กิจกรรม 15.3.2 แนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจไทยในอนาคต ต้องมีการพัฒนาทางด้านใดควบคููกน ั

ไปด้วย
* การพัฒ นาเศรษฐกิจ ไทยในอนาคตต้อ งมี การพัฒ นาให้ส อดคล้อ มกับ วิถีชี วิต ของชุ มชน
สังคม และวัฒนธรรม ไมูทำาลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมด้วยถึงจะเป็ นการพัฒนาที่จีรัง
ยัง่ ยืน

กิจกรรม 15.3.3 นโยบายของไทยในการเปิ ดประเทศเสรีทางการค้ามากขึ้นในอนาคต หมายถึงอะไร

 - 40 -

* นโยบายของไทยในการเปิ ดประเทศให้เสรีทางการค้ามากขึ้น หมายความวูา จะเกิดความ

สะดวกทัง้ ตูอคนไทยที่จะเคลื่อนย้ายการลงทุน การเดินทาง และการรับเทคโนโลยีระดับระหวูาง
ประเทศ และทัง้ ตูอคนตูางประเทศ (โดยเฉพาะประเทศในกลูุมเขตการค้า) ที่จะลงทุน เดินทางมา
ประกอบอาชีพ หรือทูองเที่ยวในประเทศไทยมากขึ้น