BAULTHILA. Upunrrmea — Jenocasuh, eB. 20/2, 2006 Alanu6op EJSIEZ3OBUA M3 HCTOPHJE APBAHACA (Borymu XpaGax, Ap6anaue ciayduje, Kb. 1, Apxupap, Beorpar 2005, 315) Tpomtocr m nopexxo ap6anamkor naposa ucropujcKa HayKa jour nuje ocBermza y joBossHoj Mepu. Kpusa na Kocony u Metoxuju niocaes- THX slentennja XX Beka y cprickoj HeToprorpadpujn axtyenmsyje ono mHTa- me. Murepecoparse 3a Mpoysanarse NpOnUIOcTH OBOT GamKaHcKor Hapojla Maio je 3a pesy:Tar HOcTaBsbake HEKMX HOBX TeopHja o Hopexuly W pas- nojy apanamxe nauuje. C apyre crpane, ap6anamxu ucropuapu, cra- Bybajyhu nayky y cnyx6y Bemmxoap6arlamKkor ppxKaBnor mpojexra, HacTo- jasm cy fla Ha HoB HadHH MpHKaxKy Miore HeTopHicKe Aorahaje H mportece. Baro je HeomxoslaH Hay4HH MIpHeTYN Y OcBeTIBABARY TIPOMUIOCTH H TOpe- Kila OBOF Hapojla, 3aCHOBAH Ha pesleBAHTHAUM H3BOpHMa. Hajasssenu npojexar Ap6anauxe cittyduje y 4erupH toma ayropa Bo- rymuia XpaGaka, 3Ha4ajHor NOsUXHCTOpHkKa, OcBeTsbaBa MHOFA TIMTaHa 13 ucropuje ApGaniaca. [pojexar ce He ogtocu camo Ha ap6anamky ucropu- iy, nero # na ncropujy Banana, naw Megurepana. Tpsa xrsura ap6ana- MIKHX cTysuja o6pabyje nepuon of najerapnje npomocrH apGanamxor Hapojia 0 Kpaja XVIII Bexa. Osa 36upxa pajtona mucana je Ha ocHoBy Ay6poBauke, KoTOpcKe, 3a- Hapcke, BeHelMjaHcKe HM WapurpajicKe apxuBcke rpahe. Behuna paosa y 36upun Beh cy ny6MKoBann, as cy cazla MpoMIMpeHH H NoNyHeHH, a je- JIOM ce pay Ho HOBHM cryaujama. ¥ texcry Muperse apbanawxux citio- vapa iio paenuyama u caosencku paitapu cpedtoosexosne AaGanuje (cTp. 7-54), npesenTupajy ce ocHoBHe Teopuje o mpanopeKry ApGanaca, TeMHt Kojx je jout HaysHo Hepasjanmbena. Cuosencka nperuiassouparse AnGannje Hactyn1o je TOKOM pyre nosoBuue VI Beka Kaya cy ONH HacenWIM HeHe414 HasmGop Exesonuh akyrme o6s1acTH. FbHXoBo Hacesbanarse Huje GAO KoHTHHYMparto, mTo he YTHUATH Ha Kacrje cna6rberbe cHoBeHICKOF esIeMeHtTa Ha OBO} TepHTOPHjH. Cronenm cy Maconnnje nacemmn jyxny 1 cpempy AnGanmiy, asm je c7a- sr3annija Pomana Guna najjaya y cesepnioj Andanmjm m Jlyroon. Tsarm- ca Kya Matn osnayena je Kao mpaaparamKo jesrpo oftakste cy ce on cTovapcKHM ceoGaMa H pasMHoxkaBarbem MIMpuH, crryntrajyhn ce y pan- nue, Ap6anamKko Hacnse H Iputucak Ha Cnonene la mpeby Ha 3eMsb0- pantry movenn cy of XIII nexa m Tpajasn 70 yerocraBsara TypcKe OTO- Maricke BnacrH. Takan mpuTHcax joBosuo je 0 apSanamema Cronena 1 Cp6a y cpemteoj u cesepuoj An6anuju, a ox XVII wy XVIII sexy una Ko- cony 1 Meroxuju. Kpajem XIII nan nowerkom XIV pexa roueo je nposop ApOatiaca y cpricke seme, janpanicKo mpuMopje, amu H sy6sbe, y KONTH- Hentanne o6nactH. O Gpojiom npucycrsy Cnonena y AnGannjm caeqoue TYPCKH HOMHCH KojH pernetpyjy orpoMant Gpoj c1oBeHCKHX TorONUMa. TH TOIOHUMH cy BpeMeHOM 3aMerbHBaHH aGaticKHM cBe 110 1965. roquHe, Ka Ha je an6ancKa jpokaBa CHJIOM W3MeHHa HeapOanalliKa uMeHa MecTa. Baru je o6pahena rojasa Ap6ariaca 1a Kocony # Meroxuj y cpen- Them Bexy. Oni cy 11a pyOnmM mpoctopuma Meroxnje rH crouapH a eT- TBHM Heriamama, Y TpateyMantiom croyapery Nerme Heriame cy KpaTKo- Tpajtie WHmcy cramra Hacesba; Tako sla ce THe pazHsT0 o cTamHHM HacesbHMa Ap6anaca my XIV nexy. AyTop ce He cake HH ca TRPythaMa cpricKe HCTO- pHorpapuje na Ap6anaca nmje 6ux0 npe TypcKHX ocnajama Ha Kocony 1 Meroxnju. On HanosH 1uxoBo MpucyeTno y cycercTay Meroxnje oft kpaja XII wexa. Jly6ponayxn nssopu npse rloroBune XV Bexa Genexe Kao Ap6a- nace neKomHKo 2xuTes.a Hosor Bpja. Typeku rionme o6nactu Bpanxosuha us 1455. ronune noxasyje 71a je Gano Ap6anaca y nojesumum cenmma na Ko- coBy, a Ta Hacesba HHcy Gua rpyTiucana, a ce He MoxKe TOROPHTH O He- KOM KOHTHHYMpariom Haceybanarby. 31a4ajatt jleo OBOr TlormaBsba mpestcTa- Buba J1¢0 y KOMe ayTop KPHTHUKH OctIopasa craBowe apOanalikux HcTopHya~ paC. Tlysbaxe uM. Tpuaze, xoju cy upoysasajyhu typcKe yesprepe noxynia- 5 jla oOManry Hayuny WumMpy wTaauKy jasHocr crassbajyhu nayky y cuy- 2KOy BesMKoapSanamKe Xeremomuje. Typig micy o3BoaBAIH HacesbaBa- ie crouapa ApGantaca 1a Kocony, koje je kao xuTHnua orreKp6sbuBai10 xpa- HOM HuxoBe noxoe upema Espoum. Curyamuja ce Mewa ciaGsernem Ocmancxor [apersa, a napounro noce nopasa Ko Jleriaura 1571. royuane, kaya je Hactynuna snGepanusayuja Haceasana ApSanaca Ha Kocosy0s netopuje ApSanaca 415 Meroxnju. To je Guo y3pox jta oBa Tepuropuja npomenn THN nosonpuBpere 1 O71 3eMsopazMHMAKOF MocTane jak cTouApekH perHon. Baxkan je onaj eo pata y Kojem je pes o cprieKo-apGanamKoj je- SU4KOj CHMOMO3H H YuIACKY epIICKHX jesH4KUX evleMeHaTa y apGaHaUnKn je- auk jou 03 IX Bexa. JJoGap 1e0 Tux cpucKUX rparoBa y apOantauKkoM je3H- Ky yBa ONMKe cpiickor je3uKa. Caenehe nornanse ApGanacu u casesnuyu Kuesa Jlazapa Kao yue- cnuyu y Guyu na Kocosy 1389. zodune (crp. 54-64), oGpabyje ovaj wes10- BOIHO OcBeTSeHH UeTOpHjcKH Lorahaj. Oko yaeutha nojeHHHX Hapona 1 snauoctu y KocoseKoj Sunt yocra ce micas y xomahoj u crpasioj Hero- puorpaduju, maya na ocHosy ockyzuunx uazopa. Meropuuapu u3 AnGanuje uca Kocona, Manunysumyhu ucropujekom HayKoM, roope o yueuthy Ap- Ganaca a Kocony y napognoj ,.xpamharckoj Koammmujn am ca Rpz0 ckpoMHoM apryMeHTanujom Tor crapa. JJocaqammisa HerpaxknBarba y sLy- Gposaukom apxuay, “uju je XpaGak jenan 01 Hajpehux nosHapasiaua, HUCY slasia peaysrrara kayla cy y nurawy unopMauusja o KocoscKoj Gui, u3y3eB HeKUX nocpemHUX H3Bopa. AyTop Hla Kpajy saKby4yje: ,,Bop6y 1a Kocopy BOJILTH cy JOMahH cHHoBH, a HaBecHa TOMOh HM je oma jemHo u3 Bocte ca HemTo Xprata, He y3uMajyhn y o63up Bojumke — Hajamune.“* Y napemtiom pay ar je uperswe LOMMTHYKUX 1 EKOHOMCKUX O1LHOCa Ay6posuana u Bepha Kaciipuoitia Cxendep6eca (crp. 65~78). ySponua- HM cy y KouTHHYuTery 611M upucyTHH y TproBaH y AnGannjn jou on XIII nexa, mpsenicrseno 3ammrepeconarm 3a axuTapmue. 3a Bpeme CKen- slep6era HUXoRA Tprowauka akTHBHOCT Huje or1ama Masia cy HM jak KOHKy- peur Guim Maevanu, OnacHoer o Typaka koja je uperusia Ly6poBa4Koj PenyOanuu yruwasta je Ha javaibe HUXOBUX HomMTHYKUX Besa ca CKeHLep- Gerom, Kao ocseyouenuM Herpujarevem Ocmatuja, Kao peur nosTH- uapm JIy6poruann cy romenyre osmoce osfpxanat BeoMa OIpEsHO, KAKO ue 6 yrposHatn eBoj nos1oxaj Kost TypaKa. Lentpamnn 1 Hajsehu se0 36upke 3aysuMa erynnja lycapcineo na ap- Ganauxom iipocitiopy 00 XII 00 XVII sexa (crp. 79-260). Ova erynuja Ha ocHoBy penesanrie apxnscke rpahe (4y6ponauKe u BeHeUMjaHcKe), xpoHo- HOIIKH OcBeTIaBa OBY uITTepecanTuy HeTOpujcKy nojasy Ha apGartamiKOM mpoctopy. Togesena je na yeTupm riasre neHne rio cTomehuMa. Jom y XII w XTV pexy gomahn 1 crparn rycapu onepricam cy y apSarannknM Bo- gama, DuiaHa creuurra rycapa y 10 Bpeme 61a cy Bastoua # [pay 20K cy rycapu najsehum eto Gus ca Houenza (sanazuio Cpenosemute).416 JlasmGop E:xesonith Cpeamom XV Beka axumje ryeapa 1a apGaramkom npoctopy ce m10- HOBO HHTeHSHBHpajy. OBMM ,,3aHaTOM™ Tajla ce Hajpuute Gane Karasonun, Cunmanjanun 1 Benossann, 3na4ajan zorabaj Koj je yruuao Ha aKrue- Hoct rycapa pesleransmamio je ocMartanjcKo ocrajaree Banone 1417. rout He, Koja ocraje ruiaBHa Gaga MycoMmMaHcKor rycapersa. KapakrepHernKa oBor BpeMeda jecTe H Hlojaba OTHMa‘HHe Ha apOaHalKkoM mpHoGasby. Typ- cKO rycapeTBo onlopaBusto ce ocme cs1oMa Koz Jleniattta u nowes0 3aMerbH- Barn GepGepeKo. Hajesna MarpeGcKux rycapa HHTeHSHBMpa ce TOHeTKOM XVII Beka y anGanckum, as 4 janpatickum Bogama. Y¥ 106a Kanyujcxor pata yuUHESCKH rycapH Ipey3uMajy AoMMHaLujy Mehy MycHMMaHicKHM ry- capima na Japary, majla ce y HeTO Bpeme HacTapsbajy H yriaqH cenepro- adpwaxnx rycapa y Janpan. Y To Bpeme Gusto je w sanasHoxpamthancKnx rycapa y Janparicxom mopy. Hy roxy Mopejexor para Yams je 610 rnap- HM WeHTap MycnuMantcKor rycapersa Ha Janpany. [opra u Curbopuija nucy une y etary sla w3aby Ha Kpaj ca ORM pas6ojHMUMMAa H Tlopes CBX MaIe~ TaYKHX TOKyulaja a opyxKjeM yAHUITe rycapeKa rHesya. BojHe aKunje Marevana nucy state HeKux noceOumx pesy.rrara, u3y3HMajyhn say3uMarbe Bastone 1690. roaune, Kajta je pax6njeno oBo TosHaTo rycapcKo cKpoRH- ure. Hemoh Cumopuje sla ce o6pasyna ca oBHM pasGojHMLMa pesynTHpa- sia je xpajem XVII Beka jauaisem rycapcrBa 1 OHOBHOM nlojaBoM ceBepHO- adpixnx rycapa a apSantamkom mpoctopy. Tinrarse onwoca Maxuyd-awe Bywainauje, ckadapcxoe canyaxbeca aipema Lpuoj Topu, Bpduma, Ipumopjy u ucitownoj Xepyecosunu (1777-1796), o6pabeo je y apentiom pany (ctp. 261-289). Maxmyn-na- 1a, Wy3eTHO aMGuIHO3aH H HeTlocymaH Mpema [lopru, Guo je jenan on Hajsehux Henpujaressa LIpxe Pope y isexoj ucropujus. Llexrpasia Buracr je yuarauia BenuKe Harlope j{a OBor 6e3aKOHMKa HOBENIe Y Perl, aH y TOME HHje yertenaa, C apyre erpane, Maxmyst-rama mao je acrimpantuje 11a 11071 BO iy Kontpony ctapn He camo [pry Fopy, nero 1 MHoro mmpy o6zacT — 10 AyGposunxa na sanayy 4 Pamke o6uactu ua cenepy. [ocie BewHKHX MyKa Koje mM je 3aa0 Lpnoropum cy konao yerream 7a my moby rane y 6am ua Kpycuma 3. oxro6pa 1796. ronune. 36upKa ce saspuiaba norsaBibem As6anuja 0d Konaunoe fada tod idypexy aaacit do cpedune XVII aexa (crp. 290-3 14), Koje je nojjezben10 Ha ape neue. [pan eo Hoc nacnon Aa6anuja 10d Typyuma 00 tocaedroux deyenuja XV sexa do ped Kpaj XVI sexa (1479-1683), a o6pabyje npu- speay AnGanuje, opranu3aunjy oroMavicke Bilactu, oTnop u no6yHe Ap6a-0s netopuje ApSanaca 417 naca, Kao H KysTypua jocrurnyha y An6annjn y nomenyrom nepHoxy. Tpyrn neo pasa o6pabyje Exonomcku natipedax AaGanuje y yeaosuma pac- ftada iiumapcKo-chaxujckoz cucitema, y Hepuosly 01 kpaja XVII slo epex- ue XVIII Beka, Taga 401a3H Zo 3HavajHor Hamperka y UosboupHBperLA, 2a- HATCKo} UPOH3BOWULU UM U3BO3HO] TproBunH Ha arGaucKOM upoctopy. ictospemeno ce jasajy crane no6yne Sphana, a kacnuje m cemaka y paBHNYapeKHM MpeseIHMa, KaKo xpuuthania Tako u MycaMMana, ¥ As1Ga- Hija Hactyna dbeyzamHa anapxuja Kojy KapakTepully HeTHCKHBaie WeH- Tpailne Baer 4 heynasHn parosu usMeby KpynHux dbeysasiatta. EKoHOM- ckH yction rpaxoza omoryhuo je paszoj xysrtype. Lenrap Heropaia opu- jeuramte xysrype 6no je rpan Bepar, nok ce Apyru kystrypu uenrrap, WH napeKo Mockoniosse, y Kojem je y ynorpe6u 6x0 rpyKu jesHK, pasBiija non yiuuajeM epporteKor mpocnerHresserBa. Tipea kisura apSaHalikux cryauja npyrka unTaouy sHauajne Hudop- Mauuje 0 HeKHM HeqOBOJsHO OcBeTIbeHUM IMTaHLUMa u3 MpoutoctH Ba: kana. Pasiospcnoct tema Koje oga 36upka o6pabyje sauntepeconahe crpy amy an umpy antasiauky my6anKy. Tome y mpyior way H akTyesHa slenranata Ha Basikaty y Koja je apGanamkn HanMoHAaH3aM rstaBHH aK- rep. Kako je y mpearonopy lipgor Toma ayrop HeTaKao, KoleKiuja apGania- uke crysuije usahu he y vernpu toma # o6yxsarahe ucropujy ApSanaca on najcrapujux spemena 0 1980. roaune. ¥3 1ajSosbe 2Kexbe 2a ITO cKopuje Konexunja waahe 13 mrtamme, Mopamo nicrahx sla Ou 13a opaKBHx npojeKara tpeGasio a crany ompehene Hayne HHCTHTYMHje KOje OM sJaTe ONpHHOC rpau4koj onpemi KibHIra, Kao H IPH U3pauH peruerapa H Kapara wiTo GH 3ayKpyAIUI0 eo UIPojeKkaT Ha HAAN KOju sacayxyje.