ÖLÜM

ve
ÖLÜM SONRASI DEĞİŞİKLİKLER

Doç. Dr. Ahsen KAYA

EÜTF Adli Tıp Anabilim Dalı
Sizce “Ölüm” nedir?
Canlılık niteliği kazandıran faktörler nelerdir?

 Fizyolojik fonksiyonlar
 Dolaşım,
 Solunum,
 Sinir sistemi fonksiyonları.

 Biyolojik fonksiyonlar
 Sellüler,
 Moleküler.
Ölüm nedir?

 Fizyolojik fonksiyonların durması

 (SOMATİK ÖLÜM)

 Biyolojik fonksiyonların durması

 (HÜCRESEL ÖLÜM)

 İlerleyici ve geri döndürülemeyen bir olay

 Ölüm nedir ?

Solunum, dolaşım, sinir sistemi

fonksiyonlarının durması
ve…
Yapay olarak desteklenip tekrar çalıştırılsa da
kendi başına çalışmaya gücü olmaması
Ölüm tanısı koymak neden önemli?

 Ölümle birlikte kişinin bütün hukuki ve sosyal

hakları sona erer.

 Defin ruhsatı vermek için önemlidir.

 Transplantasyon için nakledilecek organın

canlılık özellikleri taşıması gerekir.
 Somatik Ölüm
(Fizyolojik Ölüm=Klinik Ölüm=Fonksiyonel Ölüm)

 Üç ana sistemin fonksiyonlarının durması “somatik ölüm”

olarak tanımlanmaktadır.

 Spontan solunumun ve dolaşımın tam durmasından sonra

beyin sapındaki vital merkezlerin fonksiyonlarının kesilmesi
ile meydana gelir.

 Kalp, solunum ve beyin fonksiyonlarının kalıcı olarak

durmasıyla hücrelerdeki metabolik olaylar sona erer.
Yalancı ölüm

 Nadir görülen bir durumdur. Dolaşım çok yavaşlar,

solunum yüzeyelleşir ve bazı refleksler azalabilir.

 Hipotermi (soğukta kalma), uyuşturucu madde alarak

komaya girenlerde, suda boğulma, elektrik çarpması,
hipoksik ya da anoksik durumlar, yeni doğanlarda,
anestezi altındakilerde de görülebilir.

 Canlılık belirtisi yok zannedilir.

1- Kısa süreli yalancı ölüm
(Daha çok inhibisyonda, bayılma, şoklarda görülür).

2- Uzun süreli yalancı ölüm

(Daha çok zehirlenmelerde ve asfiksi durumlarında görülür).
 “Ölü zannedilen her kişinin
gerçekten ölüp ölmediği kontrol
edilmelidir”
 Klinik ölüme rağmen, organ ve dokular düzeyinde yaşam
bir süre daha devam eder.

 Bu süreç, organ ve dokulara göre farklılıklar gösterir.

Son aşama “hücresel ölüm” aşamasıdır.

 Hücresel Ölüm
(Biyolojik Ölüm=Moleküler Ölüm)

 Yaşamsal aktivitelerin (solunum ve dolaşım) durması ile

hücrelerin bütünlüklerini koruması için gerekli oksijen ve
enerji hücrelere iletilemez.

 Doku ve hücre içi aktiviteleri giderek bozulur.

 En sonunda hücre içi fonksiyonlar yürütülemez hale gelir

ve buna hücresel veya moleküler ölüm adı verilir.

 Organın oksijen ihtiyacına bağlı olarak her organda farklı

zamanda oluşur.
 Örnekler:
 Kaslarda elektrik akımı ile 1-2 saat sonra bile kasılma oluşması.

 Adrenalin ile damarlarda 48-72 saat boyunca kasılma olması.

 Karaciğerde glikojen yapımının sürmesi.

 Böbreklerin idrar süzmeye devam etmesi.

 Testislerde sperm üretiminin devam etmesi.

 Göze; atropin=adrenalin uygulandığında göz bebeklerinin büyümesi veya

pilokarpin, fizostigmin uygulandığında pupillerin küçülmesi.

 Sindirim işlemlerinin devam etmesi.

 SOMATİK HÜCRESEL
ÖLÜM ÖLÜM

ORGAN NAKLİ

Somatik ölüm ve hücresel ölüm arasındaki sürede

hücreler canlı oldukları için organ nakli mümkündür.
 BEYİN

BEYİNCİK

BEYİN SAPI
 Türkiye’de:
 29.05.1979 tarih ve 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması,
Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun
(Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun - 18.01.2014 tarihli ve 28886
sayılı RG)

 Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği

 İlgili Yönergeler
Organ Nakli Merkezleri Yönergesi
Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi Yönergesi
 2238 sayılı Kanun hükümlerine tabi olmayan
tıbbi uygulamalar

 Otogrefler,

 Saç ve deri alınması, aşılanması ve nakli,

 Kan transfüzyonu.

*** Bu Kanunda sözü edilen organ ve doku deyiminden, insan organizmasını

oluşturan her türlü organ ve doku ile bunların parçaları anlaşılır.
 Tıbbi ölüm kararını kimler verir?

Tıbbi ölümün gerçekleştiğine,

- Biri nörolog veya nöroşirürjiyen,

- Biri de anesteziyoloji ve reanimasyon / yoğun bakım

uzmanından oluşan iki hekim tarafından kanıta dayalı tıp
kurallarına uygun olarak oy birliği ile karar verilir.

- “Alıcının müdavi hekimi ile organ ve doku alınması,

saklanması, aşılanması ve naklini gerçekleştirecek olan
hekimlerin, ölüm halini saptayacak olan hekimler kurulunda
yer almaları yasaktır.”
 Aileden izin alınması

 Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya dokularını, tedavi,

teşhis ve bilimsel amaçlar için bıraktığını resmi veya yazılı bir vasiyetle
belirtmemiş veya bu konuda isteğini iki tanık huzurunda açıklamamış
ise sırasıyla ,

 eşi,

 reşit çocukları,

 ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin,

 bunlar yoksa yanında bulunan bir yakınının onayı ile

ölüden organ ve doku alınabilir.

Kaza veya doğal afetler sonucu yaşamı sona ermiş olan
bir kişinin yanında yukarıda sayılan kişiler yoksa,

Tıbbi ölüm halinin alınacak organlara bağlı olmadığı

hekimler kurulunun raporuyla belgelenmek kaydıyla, yaşamı
organ ve doku nakline bağlı olan kişilere ve naklinde
ivedilik ve tıbbi zorunluluk bulunan durumlarda vasiyet
ve rıza aranmaksızın organ ve doku nakli yapılabilir.
Bu hallerde, adli otopsi, bu işlemler tamamlandıktan sonra
yapılır ve hekimler kurulunun raporu adli muayene ve otopsi
tutanağına geçirilir ve evrakına eklenir.
Aksine bir vasiyet ibraz edilmedikçe, kornea gibi ceset
üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir.
Ölen kişi, sağlığında ölümünden sonra organ veya doku
alınmasına karşı olduğunu belirtmişse, organ ve doku
alınamaz.
CANLI VERİCİDEN ORGAN ve DOKU NAKLİ

söz konusu ise,

Kimler organ bağışında bulunabilir?

2238 sayılı yasaya göre;

18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde

olan herkes.
Organ bağışı için nereye başvurulabilir?
 İl Sağlık Müdürlüğü
 Hastaneler
 Organ nakli yapan merkezlere
 Organ nakli ile ilgilenen vakıf, dernek...vs
kuruluşlara
 Aile hekimlikleri
Organ Bağış Birimi
 Canlılardan Organ ve Doku Alınması

Madde 6 - Muvafakat:
18 yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden organ ve
doku alınabilmesi için vericinin,
 En az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak
olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya

 En az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip

imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması
zorunludur.
 Organ bağışı nasıl yapılabilir?
 Belirtilen yerlere başvuru yaparak,

 İki tanık huzurunda,

 Bir belge imzalayarak,

Organ bağışı kartına sahip olunur.

 Organ bağışı fikrinden vazgeçilebilir mi?

 Organ bağışı kartı sahibi olsanız dahi, istediğiniz anda

ailenize bildirerek ve bağış kartınızı yırtarak, fikrinizden
vazgeçebilirsiniz.

 2013 yılı Nisan ayında oluşturulan Türkiye Organ ve Doku

Bağış Sistemine (TODBS) kaydınız var ise, kaydınızın
silinmesi için organ bağışı yaptığınız kuruma ya da organ
bağışı alan her hangi bir kuruluşa talebinizi iletebilirsiniz.
 Md. 7 - Bilgi verme ve araştırma yükümlülüğü

Organ ve Doku Alacak Hekimler Vericiye,

• Uygun bir biçimde ve ayrıntıda organ ve doku alınmasının

yaratabileceği tehlikeler,

• Tıbbi, psikolojik, ailevi ve sosyal sonuçlar,

• Alıcıya sağlayacağı yararlar hakkında bilgi vermeli.

 Organ ve Doku Alacak Hekimlerin
Diğer Yükümlülükleri
 Vericinin akli ve ruhi durumu itibariyle kendiliğinden karar verebilecek
durumda olup olmadığını değerlendirmek,

 Evli olması halinde birlikte yaşadığı eşinin, vericinin organ ve doku verme
kararından haberi olup olmadığını araştırıp öğrenmek ve öğrendiğini bir
tutanakla tespit etmek,

 Bedel, başkaca çıkar karşılığı veya insancıl amaca uymayan bir

düşünce ile verilmek istenen organ ve dokuların alınmasını reddetmek;

 Kan veya sıhri hısımlık veya yakın kişisel ilişkilerin mevcut olduğu durumlar
dışında, alıcının ve vericinin isimlerini açıklamamak;
 Organ veya doku ticareti
(TCK Md. 91)
1) Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden

Organ alan kimse  5-9 yıl hapis cezası.

Doku alan kimse  2-5 yıl hapis cezası.

2) Hukuka aykırı olarak, ölüden

Organ / doku alan kimse  1 yıla kadar hapis cezası.

3) Organ / doku satın alan, satan, satılmasına aracılık eden kişi hakkında
1. fıkrada belirtilen cezalar.

4) 1 ve 3. fıkralarda tanımlanan suçların bir örgüt tarafından işlenirse 

8 - 15 yıl hapis ve 10000 güne kadar adli para cezası.

 Organ veya doku ticareti (TCK Md. 91)

5) Hukuka aykırı yollarla elde edilmiş organ /dokuyu saklayan,

nakleden/aşılayan kişi  2-5 yıl hapis cezası.

6) Belli bir çıkar karşılığında organ / doku teminine yönelik ilan / reklam veren kişi
 1 yıla kadar hapis cezası.

7) Suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde  tüzel kişiye
özgü güvenlik tedbirleri.

8) Hukuken geçerli rızaya dayalı olmadan suçun işlenmesi sonucunda mağdurun

ölmesi halinde  kasten öldürme.
Beyin Ölümünün Ayırıcı Tanısı
 Beyin Ölümünün Ayırıcı Tanısı

İçe kilitlenme sendromu

Vegetatif (bitkisel) yaşam hali
(Locked in syndrome)

• Harabiyet beyin korteksinde. • Harabiyet beyin sapının yalnız

ventral kısmında.
• Yüksek fonksiyonlar
bulunmamakta. • Şuur açık, kortikal fonksiyonlar
korunmuş.
• Beyin sapı fonksiyonları
sürmekte. • Solunum ve dolaşım dışardan
desteklenmekte.

https://www.youtube.com/watch?v=-H6eBT8gL70
Biyolojik anlamda ölüm; kesin bir an değildir.

Klinik ölümle başlayan, hücresel ölümle sonuçlanan bir

süreçtir.

Bu nedenle, ölüm sonrasında görülen değişiklikler

ölümden sonra geçen süreye bağlı olarak değişkenlik
gösterir.
Ölü muayenesinin amaçları:

1. Ölümün meydana gelip gelmediğinin belirlenmesi (ölüm tanısı),

2. Ölüm sonrası cesette meydana gelen bulguların tespiti,

3. Ölüm nedeninin araştırılması,

4. Ölüm tarzının/orijinin (kaza, cinayet, intihar) araştırması,

5. Kimliğin tespiti (identifikasyon),

6. Ölüm sonrası geçen zaman diliminin (postmortem interval) belirlenmesi,

7. Kanıtların toplanması, saklanması, laboratuvara gönderilmesi.

Bir Kişinin Öldüğünü Nasıl Anlarız?
Agoni Dönemi = Ölüme Hazırlık Dönemi

 Agon: kavga, mücadele.

 Yaşam ile ölüm arasındaki canlılığın son dönemi.

 Organizmada ölüm uzun / kısa süreli bir agoni dönemi

sonrasında olur.

 Nükleer patlamalar dışında her ölümde görülür.

 Bu dönemde şuur yerinde olmadığı için kişinin,

- Yaptığı anlaşmalar geçersizdir.

- Cezai ve hukuki sorumluluğu yoktur.

Agonide yaşamsal fonksiyonların bozulması ile ilgili bulgular
Agonide yaşamsal fonksiyonların bozulması ile ilgili bulgular:

 Şuur kaybı ve şuur bulanıklığı

 Yüzeysel solunum ve apne nöbetleri
 Kalp atımında yavaşlama
 Soğuk terleme, el ve ayaklarda soğuma
 Dudaklarda morarma
 Yutma, öksürük reflekslerinde bozulma ve sonuçta boğazda
koyu tükürük birikmesi ve hırıltılı solunum
 Kas gücünde azalma, şahısta hareketsizlik
 Mimiklerde silinme, yüzde anlamsız görünüm
 Çenede düşme
 Korneada bulanıklaşma, ışık refleksinin alınamaması
 İrade dışı hareketler (karfoloji)
 Konuşmada bozulma

 Önce görme, sonra işitme ve hissetme bozulur.

Ölüm tanısı koymak...

 Solunum sistemi muayenesi

 Bak-gözle, dinle, ayna testi-kağıt-su koyma, mum alevi.

 Dolaşım sistemi muayenesi

 Nabızlara bak, kalbi dinleyebilirsen dinle, parmak testi.

 Beyin sapı reflekslerinin kontrolü

 Işık refleksi, kornea refleksi, öğürme refleksi gibi.
ÖLÜM ZAMANI TAYİNİ

Neden Önemli ?

-Bir adli olayın ne zaman işlendiğini belirleyebiliriz.

-Şüphelileri belirleyebiliriz.

-Tanıkların doğru söyleyip söylemediklerini anlayabiliriz.

 ÖLÜMDEN SONRA OLUŞAN (POSTMORTEM) DEĞİŞİKLİKLER

 Erken belirtiler
 Hareketsizlik (Primer kas gevşemesi)
 Sıvı kaybı
 Ölü kanının pıhtılaşması
 Vücut kanındaki postmortem biyokimyasal değişimler
 Ölü soğuması
 Otoliz

 Geç belirtiler
 Ölü soğuması (algor mortis)
 Ölü katılığı (rigor mortis)
 Ölü lekeleri (livor mortis)
 Ölü çürümesi (pütrefikasyon=dekompozisyon)
 Hareketsizlik
(Primer kas gevşemesi)

 Bütün kaslar gevşer ve tonus kaybolur.

 Alt çene düşer, ağız açılır, göğüs çöker, kol ve bacaklar gevşer.

 Şahıs oturuyor veya yürüyorsa yığılır.

 Vücudun çıkıntılı kısımlarında hafif sıyrık ve morluklar oluşur.

 Kişi idrar veya büyük abdestini altına kaçırabilir.

 Sperm atılımı görülebilir.

 Su Kaybı

 Deri, mukoza, gözlerden sıvı kaybının olması ve ağırlığın

azalmasına sebep olur.

 Sıvı kaybından dolayı parşömenleşme gelişir.

 Göz kapağı açık olursa sklerada kahverengileşme ve çökme

oluşur.
Su kaybına bağlı görülebilecekler

Gözlerde renk değişikliği ve örümcek ağına benzer görünüm

(tache noire - toile glaireuse)

Genital organlarda parşömenleşme

 ÖLÜ SOĞUMASI (algor mortis)

 Ölümden hemen sonra ısı üretimi durur, fakat ısı kaybı devam eder;
fiziksel bir kural olarak, ölünün sıcaklığı belli bir süre sonra
bulunduğu çevrenin sıcaklığı ile eşitlenir.
Ölü soğumasına etki eden faktörler;
 Ortama ait özellikler
 Sıcaklık
 Nem
 Hava akımı

 Kişiye ait özellikler

 Ölüm öncesi vücut sıcaklığı
 Yaş, beslenme durumu
 Giyinik olma durumu
 Vücut yüzeyi oranı, postür
 Deri, yağ dokusu, hidratasyon

 Ölüm şekline ait özellikler

 Donma, suda boğulma
 Güneş çarpması, beyin kanaması, enfeksiyon
 Ölü Lekeleri
(ölü morlukları=livor mortis=postmortem hipostaz)

 Yer çekimi etkisiyle kan cesedin alt bölümlerine doğru birikmeye

başlar.

 Basıya uğrayan bölümlerde ölü lekesi gelişmez.

 Cesedin pozisyonu 8-10 saat içinde değiştirilir ise, yeni pozisyona

göre ölü lekeleri gelişir.

 İç organlardaki ölü lekelerine hipostaz denir.

 Damarlardaki kanın yerçekimi etkisiyle vücudun
alt bölgelerine göç etmesine bağlı olarak
görülen renk değişikliğine ÖLÜ LEKELERİ
denir.
 Yerleşim
 Cesedin pozisyonu

 Baskıya uğrayan alanların çevresi

 Yaygınlık
 Ölüm şekli

 Kişinin sağlık durumu

 Genel olarak koyu mor renkte olmakla birlikte özel ölümlerde farklı
renklerde görülebilir;

 Kalp yetm., solunum yetm., ası, elle-iple boğma: koyu mor

 Kolera gibi hemokonsantrasyon : siyaha yakın mor
 Siyanür, CO zehirlenmesi: açık pembe, kırmızı
 Donma: açık kırmızı
 Ölü morluklarının önemi
 Ölüm zamanı tayini.
 3-6 saat sonra görülmeye başlar. 8-12 saatte belirginleşir. 24
saatte sabitleşir.

 Ölüm nedenini anlamaya yardımcı.

 Açık kırmızı......CO, siyanür, donma
 Siyaha yakın mor.......CO2, potasyum klorat, klorür, anilin, kolera

 Cesetten bir şey alınıp alınmadığını gösterir.

 Cesedin pozisyonunda değişiklik yapılıp yapılmadığını gösterir.

 Ölü katılığı (rigor mortis)
Kas lifinin gevşeyebilmesi için ATP'ye gereksinim vardır.

ATP ()

- Egzersizlerde ve ateşli enfeksiyonlarda metabolizma hızlı olduğundan;

ölü sertliği daha hızlı oluşur ve daha çabuk kaybolur.
- Ortamın ısısı ne kadar yüksek olursa ölü sertliği de o kadar çabuk oluşur
ve o kadar hızlı bir biçimde kaybolur.
- 10° C altında önemli ölçüde yavaşlar. 4-5 ° C altında durur.
 Ölü katılığı (rigor mortis)

 ATP tükenince meydana gelecektir.

 Ortalama 3-6 saatte ölü katılığı gelişir.

 10-12 saatte tüm vücudu tutar.

 Yaklaşık 36-48 saatte de çözülür.

Ölü katılığı ayrımı

 Yanık rigoru
 Donma
 Ölü sıkışması
 Ölü sıkışması (spazm kadaverik)

 Primer kas gevşemesi olmadan oluşan ölü sertliğidir.

 Ölüm anındaki yüz ifadesi mevcuttur.

 Savaş, patlamalar, tabanca ile intihar vb.

 Cesedin yüksek ısıya maruz kaldığı durumlarda

sıcak rigoru gelişir.
 Çürüme (kokuşma)
 Cesetteki bakterilerin salgıladıkları enzimlerin etkisiyle
dokuların gazlar, likitler ve tuzlara dönüşmesidir.

 Çürümenin Etkili Faktörler:

 Ortamın ısısı, nemi, hava sirkülasyonu

 Şahsın yaşı, beslenme durumu

 Ölüm nedeni, hidratasyon

 Giysi, infeksiyon
Çürümenin Evreleri

1. Evre: (15-20 0C’de ~ 36-48 saat ~ 3-4 hafta)

 Cilt rengi yeşil-mavi yeşil-siyah
 «Çürüme haritası» ya da “Damarlı mermer görünümü”
 Vücut (öz. karın) şişer
 Çürüme bülleri
 Epidermis soyulur; tırnak, saç yerinden çıkar.
 Boşluklarda çürüme sıvısı birikir.
 Organlar – kıvam: yumuşar
- renk: önce pembe, sonra yeşil
 Karın açılır / patlar (1. dönem sonu)
İlk bulgu 24-36 saat sonra karın sağ alt kısmında görülen

renk değişikliğidir.
Sonra cildin rengi yeşil mavi ve giderek yeşil siyah bir renk
alır.
Kokuşma haritası ya da damarlı mermer görünümü oluşur
(48-96 saat).
Vücut şişer ve cilt altında kokuşmaya bağlı sıvı keseleri

görülür (3-7 gün).

Ölümün hemen sonrasında böcek ve sineklerin ceset
üzerine yumurta bırakması ile kurtlanma görülür.

 Larva
 Pupa
 Sinek
II. Evre
*Karın patlamasından sonraki safhadır. Karın duvarı ve göğüste çökme
meydana gelir
*Tüm organlarda küçülme, adeta çamur kıvam ve görünümünde bir
madde ile doluymuş gibi görünme
*Ceset dıştan cinsiyeti ayırt edilir durumdadır.

III. Evre
*Karaciğer ayırt edilemez hale gelir. Cinsiyet ayrımı yapılabilir.

IV. Evre
*Dıştan cinsiyet ayrımı yapılamaz
*Uterus ve prostat hala ayırt edilebilir tek organdır.
*Deri, yumuşak dokulardan ayrılmaya başladığından iskelet görünür
hale gelir. Cesedin gömüldüğü ortamın özelliklerine bağlı olmak üzere
ortalama 3-5 yıl içinde iskeletleşme tamamlanır.
Body farms

 1971 – Antropolog William M. Bass – Tennessee

Üniversitesi

 Cesedin bozulma sürecini değerlendirmek,

 Ceset kalıntılarından ölüm zamanı ve ölüm koşullarını

değerlendirmek.
Body Farms
 Amerika
 University of Tennessee
 Western Carolina University
 Texas State University
 Sam Houston State University
 Southern Illinois University
 Colorado Mesa University
 University of South Florida
 Australia
 Canada
 India
 UK
Body farms

 https://www.dailymail.co.uk/video/news/video-
1592090/The-Body-Farm-forensics-students-study-real-
corpses.html

 https://www.youtube.com/watch?v=k9s-z6-ALE0
 Çürümenin İstisnaları
• SAPONİFİKASYON (Sabunlaşma)

• MUMİFİKASYON (Mumyalaşma)

• MASERASYON (Salamuralaşma)

• TAHNİT

• DONMA
Sabunlaşma ( Saponifikasyon )
*Rutubetli yerlerde ve durgun sularda kalan cesetlerde görülebilir.

*Genellikle yağ dokusundan zengin bölgelerde meydana gelir.

*Cesetlerde normal olarak bulunan yağlar parçalanarak gliserin ve yağ

asitlerine dönüşürler yağ asitleri asit vasatta kalsiyum, magnezyum,
potasyum, sodyum ve amonyak tuzları vasıtasıyla sabunlaşır ve
çürüme durur .

*Sabunlaşan cesetler, gri veya açık kahverengi görünürler.

*Sabunlaşmaya uğrayan vücut bölgesi morfolojik özelliklerini koruması

nedeniyle adli tıp açısından önemlidir.
Mumyalaşma
(mumifikasyon)
 Kuru ortam,
 İyi hava akımı,
 Düşük nem,
 Yüksek sıcaklık olan ortamlarda cesette görülen kuruma.
 Deri sert, kösele veya parşömen görünümünde, koyu
kahverengi renkte.
 Nem içeriğinin azalması nedeniyle mikroorganizmaların
aktivitesi kaybolur.
 Zayıf cesetler şişmanlara göre mumyalaşmaya daha
elverişli.
 Yenidoğanlar çürümeyi başlatacak mikroorganizmalara
sahip olmadığı için mumyalaşma eğiliminde,

 Buharlaşmaya eğilimi arttıran nitelikte kumaşla sarılı

cesetler de mumyalaşmaya gidebilir.
 Tüm vücut mumyalaşmayabilir;
• Sadece el, dil, ayak ya da parmaklarda görülebilir.

• İç organlar en son mumyalaşır,

 Cildin yüzeyinde küf formasyonu görülebilir.

 İri taneli toprağa gömülmenin mumyalaşmayı arttırdığı
söylenmektedir.

 Ayrıca sönmemiş kireç varlığının cildi mumyalaştırarak

iç organları koruduğu sonucuna varılmış.

 İç organların mumyalaşması otoliz ve çürümenin ne

kadar ilerlediğine bağlıdır.
 Yapılan çalışmalar, aynı cesedin farklı
bölgelerinde aynı anda hem sabunlaşma hem
de mumyalaşmanın izlenebileceğini
göstermiştir.
Doğal mumyalaşma
 Ötzi:
 1991 - Avusturya-İtalya sınırında Ötztal Alplerinde

 MÖ 3400 yıllarına tarihlenmiş,

 Doğal mumya,

 Akupunktur noktalarında 60’a yakın dövmesi var,

 Ölümü sırasında 45 yaşlarında,160 cm, 50 kg,

 Bulunduğunda 13 kg.
Ötzi
Sokushinbutsu:
 Japon ve Hindu kesişlerin kendi kendilerini
mumyalaştırması.

 1000 gün egzersiz ve beslenme ile

yağın azaltılması,

 1000 gün beslenme ile dehidratasyon,

 Sadece bir hava tüpü ve çan ile

gömülme,

 Çanın çalmadığı gün hava tüpü çekilip

mezar mühürlenmesi,

 1000 gün sonra mezarın açılması.

 Başarılı olan 24 kişi.

 İlk örneği 14. yüzyılda.

Tollund Man:
• Danimarkada torf
bataklığında
bulunmuş.

• MÖ 310-275
tarihinde öldüğü
tahmin ediliyor.

• Ölüm nedeni ası.

Yapay mumyalaşma
 Tahnit
 Vücut boşluklarına ve damarlara alkol ve formaldehit gibi
sıvıların konulmasıyla bakteriyel aktivitenin
sonlandırılması.

 Cesedin nakli ya da teşhiri için yapılır.

 Mustafa Kemal Atatürk’ün naaşı 1938-1953 yılları

arasında Etnografya Müzesinde tahnitli bir şekilde kurşun
tabutta bekletilmiştir.

 1953 yılında Anıtkabir’in yapımının bitmesinin ardından

tahnit bozularak Anıtkabir’e defendilmiştir.
 Maserasyon (Salamuralaşma)

 Bebeğin rahim içerisinde, öldükten sonra bir süre

kalmasıyla meydana gelir.

 Tamamen aseptik bir olaydır.

 Langley kriterleri

*** Ölü doğumun göstergesidir.

Özet;
Görülen Bulgu Yaklaşık Zaman
Kaslarda Gevşeme Hemen sonra
Su kaybı Saatler içinde
Ölü soğuması Koşullara bağlı olarak değişken
Ölü Lekeleri 3-5 saat içinde başlar
10-15 saatte maksimum görülür
15-20 saatte sabitlenir
36-48 saat sürer
Ölü Katılığı 3-5 saat içinde başlar
10-15 saatte tam oluşur
36-48 saat sürer
Çürüme 36-48 saat içinde renk değişikliği
1 hafta içinde gaz oluşumuna bağlı şişme
En az 1 haftalık karın patlaması (1 aya kadar uzayabilir)
1 ay içinde cinsiyet dışarıdan anlaşılıyor