8.

ATAZA

Gaur egun mundu guztiak fashion victim izan nahi du, askok ez dakite zehatz-mehatz
zer esan nahi duen horrek. Literalki gaztelaniara itzulita, fashion victim izatea ‘modaren
biktima’ izatea da. Moda janzteko muga komunak gainditzen dituen pertsona bat
izendatzen duen anglizismoa da. Termino hori Oscar de la Renta enpresak sortu duela
jotzen da, eta pertsona bat identifikatzeko erabiltzen da, normalean onartzen diren
estilo-mugak identifikatzeko gai ez dena. Modaren biktimatzat hartzen dira, moda
iragankorren eta materialismoaren aurrean ahulak direlako, oro har onartutako
modaren bi gehiegikeria, eta, beraz, gizartearen aurreiritzien edo modaren
industriaren (edo bien) interes komertzialen mende daudelako.
Salvadosen video hontan ikusi ahal da zelan milaka pertsonek behar egiten duten
erropen empresetan egoera tamalgarrietan. Enpresa horietan lan egiten duten
pertsona gehienak ez dira iristen 200 eurotik gorako soldatara ere. Eta horretaz gain,
langile gehienek ez dakite ia opor hitzak zer esan nahi duen. Izan ere, nagusiek ia ez
diete opor egunik ematen, opor egunik ez dutela ez esateagatik. Gainera, soldata
ikusita, bizi-baldintza oso eskasak izatera iristen dira, eta ia sartzen ez diren gela
batean 4 pertsona baino gehiago bizi dira. Gainera, soldata nahikoa dute behar duten
alokairua eta janaria ordaintzeko; izan ere, ez da ia hitz egiten gutiziak erosten uzteaz,
baitira ia bizi. Soldatagatik ematen dieten diru-kopurua mercauko 5 jaka da, eta Alliko
jendeak galdera hau egiten du: "Egiten dudan lana 5 jaka dira?" Horretaz gain, esaten
dute egunean 1.000 jaka baino gehiago egiten dituztela; beraz, egiten duten lana ez da
ezertarako baloratzen. Gainera, horren guztiaren zirraragarriena da haiek ez direla
konturatzen oso enpresa handientzat lan egiten dutela, horietako batzuk espainiarrak,
lan egin duten enpresetako batzuk Adidas, Armani... izatera iritsi direla.

Nire ustez, lotsa iruditzen zait pertsona horiek bizi izaten dituzten baldintzetan, lotsa
iruditzen zait; baldintza penagarriak direla iruditzen zait, eta ezin izango liratekeela
bizitza honetan onartu. Gai horri konponbidea bilatuko lioke, hain zuzen ere, langileei
soldata igotzea; izan ere, ikusitakoa ikusita, 200 € ere kobratzen ez dutela ikusita,
funtsezkoena "existitzen" hitzetik hastea litzateke.
Gero, bigarren gauza izango litzateke lanbideko ordutegia 10 ordukoa izatea edo behar
dena izatea, baina ez izatea egunaren erdia baino gehiago lanean. Eta azkenik, nahiz
eta ez izan azkarrena, hobetzeko gauza asko geratuko liratekeelako, langile guztiei
mundu osoari dagozkion opor egunak ematea, hori beharrezkoa baita pertsona
guztientzat.
Gainera, arropa egiten ari diren enpresei maila txikikoak direla esango balidate, edo ia
dirurik ez balute, zerbait uler lezake, baina ez da kontua, arropa egiten ari diren
enpresa asko mundu-gorenekoak direla, eta argi dago dirua soberan izango luketela
langileei 500 euro gehiago kobratzeko. Hori da garrantzitsuena, lanean ari den eta
baldintza negargarriak dituen pertsona orok baldintza hobeak dituen etxe bat alokatu
ahal izan dezan, eta ez bakarrik etxeko gastuak ordaintzea, tmb-ek aldun gutiziaren bat
onartu ahal izango baitu. Ikusten bada enpresa batzuek hobeto ordaintzen dutela
bideoan enpresaburu espainiarrarena dirudien bezala, beste enpresek baino hobeto
ordaintzen dutela, eta beste enpresakoak oporretan bazeuden landuta.

Hori dela eta, esan behar dut soldata negargarri horiek behingoz aldatu eta altuago
jarri behar dituztela, eta behar dituzten oporrak eman behar dituztela. Ez dut uste
munduan inork ez duenik merezi hain lan baldintza txarrak, aldatzen hasi behar dute
eta berdin dela eta denek soldata duina merezi dutela ikusi. Enpresa horietako buruak
langileen larruan jarri beharko lirateke, eta egunero goizaldetik gauera lanera joateko
egiten duten ahalegina aitortu beharko lukete. Egun guztietan opor egun bat besterik
ez dute kontatzen aste osoan. Gutxienez 20 eguneko oporraldiarekin, uste dut langile
horiek askoz hobeto egon daitezkeela eta askoz gehiago gozatuko dutela.