CHÖÔNG 5 :

CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ

 Muïc tieâu cuûa chöông
• Tìm hieåu veà thò tröôøng tieàn teä.

• Tìm hieåu chính saùch tieàn teä maø chính phuû

söû duïng ñeå ñieàu tieát kinh teá vó moâ.

• Hieåu ñöôïc taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn

teä ñoái vôùi neàn kinh teá.
II MỤC TIÊU CỦA CSTT

Kiềm chế lạm phát

Ổn định kinh tế vĩ mô

Bảo đảm an sinh xã hội

Đổi mới mô hình tăng trưởng

Cơ cấu lại nền kinh tế

3
5.1 TIỀN

5.1.1 Khái niệm

Tiền là bất cứ phương tiện nào
được thừa nhận chung để làm
trung gian cho việc mua bán

hàng hóa

Tự cung tự cấp
Không có tiền
Hàng đổi hàng
5.1.2 Các chức năng của
tiền

thöôùc ño giaù trò

phöông tieän trao ñoåi
phöông tieän thanh toaùn
phöông tieän caát tröõ
• Thöôùc ño giaù trò: duøng tieàn ño löôïng lao
ñoäng hao phí ñeå taïo ra moät loaïi haøng hoùa naøo ñoù.
• Phöông tieän trao ñoåi: duøng tieàn laøm vaät
trung gian trong caùc quan heä trao ñoåi.
• Phöông tieän thanh toaùn: tieàn ñöôïc söû
duïng ñeå traû nôï veà vieäc mua chòu haøng hay vay
tieàn, ñoùng thueá
• Phöông tieän caát tröõ: tieàn taïm thôøi ruùt ra
khoûi quaù trình löu thoâng tieàn teä cuûa xaõ hoäi ñeå
chuaån bò cho quaù trình trao ñoåi trong töông lai.
 5.1.3 Các hình thái của tiền
• Hoùa teä: duøng haøng hoùa laøm tieàn teä.
• - Hoùa teä khoâng kim loaïi.
• - Hoùa teä baèng kim loaïi.
• Tín teä: laø nhöõng loaïi tieàn coù giaù trò noäi taïi khoâng
ñaùng keå so vôùi giaù trò danh nghóa cuûa noù nhöng do
söï tín nhieäm cuûa xaõ hoäi maø noù ñöôïc coâng nhaän.
• - Tieàn kim loaïi
• - Tieàn giaáy: Tieàn giaáy khaû hoaùn vaø tieàn giaáy
baát khaû hoaùn.
•
 Buùt teä
Laø loaïi tieàn do ngaân
haøng thöïc hieän moät
buùt toaùn theo leänh
chuyeån khoaûn. Khi
ñoù ôû taøi khoaûn cuûa
ngöôøi nhaän seõ coù
theâm moät soá tieàn do
chuyeån töø taøi khoaûn
cuûa ngöôøi söû duïng
seùc.
 5.1.4 Khối lượng tiền
• M1 = tiền mặt + tiền gởi
không kỳ hạn
• M2 = M1 + tiền gởi định
kỳ
• M3 = M2 + tiền gởi khác
• …
5.2 NGÂN HÀNG
• 5.2.1 Hệ thống ngân hàng
hiện đại
• 5.2.1.1 Ngân hàng trung
ương
• 5.2.1.2 Ngân hàng
thương mại
 5.2.1.1 Ngân hàng Trung
Ương
- Khái niệm: Ngân hàng trung ương là một
định chế công cộng, có thể độc lập hoặc trực
tiếp thuộc chính phủ; thực hiện chức năng
độc quyền phát hành tiền, là ngân hàng của
các ngân hàng, ngân hàng của chính phủ
và chịu trách nhiệm trong việc quản lý nhà
nước về các hoạt động tiền tệ, tín dụng,
ngân hàng.
5.2.1.1 Ngân hàng Trung
Ương
 5.2.1.1 Ngân hàng Trung
Ương
• 3 chöùc naêng:
• 1. Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn.
• 2. Laø ngaân haøng giaùm ñoác caùc ngaân
haøng thöông maïi vaø thay maët chính phuû
thöïc hieän chính saùch tieàn teä.
• 3. Laø ngaân haøng cho vay cuoái cuøng.
 Caùc quan ñieåm phaùt haønh tieàn

Quan ñieåm coå ñieån:

Giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh = Giaù trò quyù kim döï tröõ

Quan ñieåm hieän ñaïi: M. Friedman

MV = PY  M = P.Y/ V
Nhöng, giaù trò löôïng tieàn phaùt haønh coøn phuï thuoäc
vaøo soá nhaân tieàn.
 5.2.1.2 Ngân hàng thương
mại
NHTM là một loại hình trung gian tài
chính thực hiện các nghiệp vụ sau đây:
- Nhận tiền gửi và cho vay (cho vay tiêu
dùng, cho vay thương mại, cho vay sản
xuất, cho vay đầu tư)
- Cung cấp các dịch vụ thanh toán
- Buôn bán, trao đổi ngoại tệ
 5.2.1.2 Ngân hàng thương
mại
3 chöùc naêng cô baûn:
1. Laø ngaân haøng kinh doanh tieàn.
2. Laø ngaân haøng giöõ tieàn.
3. Laø ngaân haøng taïo ra tieàn vaø phaù huûy tieàn.
5.2.2 Tiền ngân hàng và số nhân tiền
tệ
5.2.2.1 Kinh doanh và dự trữ của NH
• Dự trữ là cần thiết đối với các NH trung
gian
• Dự trữ là công cụ để điều hành chính
sách tiền tệ
Dự trữ bắt buộc
Dự trữ tùy ý
Giả sử mỗi NH duy trì tỉ lệ dự trữ (r) là 10%
và số tiền gởi ban đầu là 100$
 NH thứ nhất NH thứ hai
Tài sản Nợ Tài sản Nợ
Dự trữ $10 tiền gởi $100 Dự trữ $9 tiền gởi $90
Cho vay $90 Cho vay $81

NH thứ ba
Tài sản Nợ
Dự trữ $8.1 tiền gởi $81
Cho vay $72.9
 Tổng số tiền NH tạo ra từ 100$ tiền gởi ban đầu:
Tiền gởi ban đầu =100
Cho vay của NH 1 = (1-r)  100
Cho vay của NH 2 = (1-r)2  100
Cho vay của NH 3 = (1-r)3  100
Cho vay của NH 4= (1-r)4  100

Tổng cung tiền = [1 + (1-r) + (1-r)2 + (1-r)3 + …]  100

= (1/r)  100
= (1/0.1)  100
= 1000
 Số nhân tiền
• Lượng tiền mà hệ thống ngân hàng tạo
ra từ mỗi một đồng dự trữ được gọi là
số nhân tiền (money multiplier).
• Số nhân tiền là nghịch đảo của tỉ lệ dự
trữ
Những hạn chế đối với quá trình tạo
tiền
• Ba hạn chế chính:
– Tiền gởi
– Người vay
– Những qui định của NHTW
5.3 CÔNG CỤ LÀM THAY ĐỔI KHỐI LƯƠNG TIỀN

NHTW kiểm soát cung tiền bằng 3

cách.

5.3.1 Tỉ lệ dự trữ bắt buộc

5.3.2 Lãi suất chiết khấu
5.3.3 Nghiệp vụ thị trường mở
II TỶ LỆ DỰ TRỮ BẮT BUỘC

Chính sách dự trữ bắt buộc được căn cứ vào:

+ Tính chất kỳ hạn tiền gửi (ngắn, trung, dài hạn),
+ Loại tiền gửi (VND và ngoại tệ)
+ Ưu tiên đối tượng cho vay nông nghiệp, nông
thôn

24
 Nghiệp vụ thị trường mở
• Nghiệp vụ thị trường mở là hoạt động
của ngân hàng trung ương trong việc
mua bán các loại giấy tờ có giá (chủ
yếu là trái phiếu chính phủ).
 Lợi tức trái phiếu
• Lợi tức trái phiếu: tỷ lệ sinh lời của trái
phiếu; được đo bằng tiền lãi được trả
mỗi kỳ chia cho giá của trái phiếu.
• Giá trái phiếu càng giảm thì lợi tức càng
tăng
 Lợi tức trái phiếu
• Mục tiêu của nghiệp vụ thị trường mở là
thay đổi giá của trái phiếu và do đó thay
đổi lợi tức của chúng.
• NHTW đề nghị giá thấp hơn  mọi
người sẽ mua trái phiếu.
• NHTW đề nghị giá cao hơn  mọi
người sẽ bán trái phiếu
 Tăng cung tiền
• Để tăng cung tiền, NHTW có thể:
– Giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc.
– Giảm lãi suất chiết khấu.
– Mua trái phiếu.
 Giảm cung tiền
• Để giảm cung tiền, NHTW có thể:
– Tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc.
– Tăng lãi suất chiết khấu.
– Bán trái phiếu.
5.4 CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ
5.4.1Thị trường tiền tệ
• Lãi suất được quyết định bởi cung tiền
tệ và cầu tiền tệ.
• Những người giữ tiền mặt hoặc giữ tiền
trong các tài khoản không được trả lãi
sẽ phải chịu một chi phí cơ hội
 Cầu tiền tệ
Cầu tiền tệ là lượng tiền mà dân chúng,
các doanh nghiệp, các cơ quan nhà
nước…cần giữ để chi tiêu, lượng tiền mà
mọi người sẵn lòng nắm giữ ở mỗi mức
lãi suất, các yếu tố khác không đổi
Nguyeân nhaân cuûa vieäc giöõ tieàn :

- Do caàn chi traû (Dt)

- Do caàn döï phoøng (Dp)
- Do caàn ñaàu cô (Ds)
D M = Dt + Dp + Ds
• Do caàn chi traû (Dt: transactions): Caàu giao
dòch laø löôïng tieàn maø moïi ngöôøi muoán naém
giöõ ñeå duøng cho vieäc mua saém haøng hoùa vaø
dich vuï haøng ngaøy.
• Do caàn döï phoøng (Dp: precautionary): Moãi
ngöôøi cuõng caàn döï phoøng moät khoaûn nhaát
ñònh khi coù ñieàu kieän.
• Do caàn ñaàu cô (Ds: speculative): Ngöôøi ta
cuõng giöõ tieàn cho caùc muïc ñích ñaàu cô ñeå
phaûn öùng vôùi nhöõng cô hoäi haáp daãn veà taøi
chính
 Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán caàu tieàn

• Thu nhaäp : Y taêng  DM ?

• Möùc giaù: P taêng  DM ?

• Laõi suaát: i taêng  DM ?

 Đường cầu tiền tệ
• Lãi suất tăng sẽ tăng chi phí cơ hội của
việc nắm giữ tiền.
• Đường cầu tiền tệ dốc xuống có nghĩa
là lượng tiền mà người ta muốn và có
thể giữ sẽ tăng lên khi lãi suất giảm
(yếu tố khác không đổi) và ngược lại.
 Cung tiền tệ
• Cung tiền tệ được kiểm soát bởi
NHTW.
• Lượng cung tiền tệ không phụ thuộc lãi
suất.
 TT tiền tệ cân bằng
Cung tiền

Lượng cầu tiền phụ thuộc

9 vào lãi suất
Lãi suất

E1
7

Cầu tiền

0 g2 g1
Lượng tiền
Lãi suất
Thay đổi lãi suất

E1
7
E3 Cầu tiền
6

0 g1 g3
Lượng tiền
 Cho caùc haøm soá
C = 70 + 0,8Yd T = 10 + 0,2Y G = 306
Yp = 2.600 SM = 300 DM = 500 – 100i
I = 600 – 100i
1. Tìm lãi suất cân bằng, saûn löôïng caân baèng.
2. Neàn kinh teá ñang trong traïng thaùi naøo ?
3. Chính saùch tieàn teä coù theå aùp duïng ?
 5.4.2 Chính sách tiền tệ mở
rộng
• Mục tiêu của chính sách tiền tệ mở rộng
là làm tăng tổng cầu.
• Lãi suất giảm sẽ khuyến khích đầu tư.
• Đầu tư tăng sẽ thêm chi tiêu vào luồng
chu chuyển
• Tổng cầu sẽ gia tăng theo hiệu ứng số
nhân
Khi Yt/e < Yp  caàn M vì:
M i I  AD  Y
 Kích thích tiền tệ
• Mục tiêu kích thích nền kinh tế của
NHTW được thực hiện theo 3 bước:
– Tăng cung tiền.
– Giảm lãi suất.
– Tăng tổng cầu.
 Kích thích tiền tệ
Cung tiền tăng làm Lãi suất giảm kích Đầu tư tăng làm tăng tổng
giảm lãi suất thích đầu tư cầu (theo hiệu ứng số
nhân)

AS
Cầu đầu tư
E1
Lãi suất
Lãi suất

Mức giá
7 7 P
Cầu tiền
6 6
E2 p
AD2
AD1
0 g1 g2 0 I1 I2
Lượng tiền Đầu tư Sản lượng
 5.4.3 Chính sách tiền tệ thắt
chặt
• Để giảm áp lực lạm phát, NHTW sẽ áp
dụng chính sách tiền tệ thắt chặt.

Khi Yt/e > Yp  caàn M vì :

M i I  AD  Y
 Tổng cầu giảm
• Thắt chặt tiền tệ được thực hiện như
sau:
– Giảm cung tiền.
– Tăng lãi suất.
– Giảm tổng cầu.
I. CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Chính sách
tiền tệ Mục tiêu:
Kiểm soát lạm phát và ổn định
Chính sách Chính sách giá trị đồng tiền
tiền tệ mở tiền tệ thắt Tạo công ăn việc làm, giảm tỷ
rộng chặt lệ thất nghiệp
Tăng trưởng kinh tế
Ổn định thị trường tài chính
Ổn định thị trường hối đoái
Ổn định thị trường lãi suất

45
 CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ -
I.
CÁC CÔNG CỤ THỰC THI CSTT

46
 Những hạn chế đối với chính
sách
• Chính sách tiền tệ không phải lúc nào
cũng hoạt động tốt như dự đoán.
• Một vài sự kiềm chế có thể hạn chế khả
năng của NHTW trong việc thay đổi
cung tiền, lãi suất hay tổng cầu.
 5.5 Những trở ngại đối với thành
công của chính sách
• Xung đột mục tiêu
• Các vấn đề đo lường
• Các vấn đề về lập kế hoạch
• các vấn đề về thực thi