CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN – BIỂU TƯỢNG VĂN HÓA “ BÚP BÊ

DARUMA”

I. Giới thiệu chung về biểu tượng văn hóa “Búp bê Daruma” may mắn
của Nhật Bản

Nhật Bản luôn được xem là một trong những đất nước tâm linh, bởi nơi
đây có rất nhiều nền văn hóa, tập quán và phong tục độc đáo. Qua đó, dễ dàng
nhận thấy nét văn hóa biểu tượng mang đến sự may mắn cho con người Nhật
Bản là nổi bật nhất vì họ luôn đề cao tín ngưỡng để cầu mong nhận được sự may
mắn trong công việc lẫn cuộc sống. Do muốn tìm hiểu sâu hơn về đất nước, con
người cũng như văn hóa của đất nước mặt trời mọc này, các tác giả đã quyết
định đi vào khai thác và nghiên cứu thêm về nét văn hóa may mắn này của
người Nhật. Để rồi từ những nghiên cứu đó, các tác giả có thể đem so sánh với
những nét văn hóa may mắn truyền thống của nước nhà.

Cũng giống như Việt Nam, Nhật Bản cũng có rất nhiều biểu tượng may
mắn. Không ngoa khi nói Nhật Bản có vô vàn những nền văn hóa độc đáo, ví dụ
điển hình là ở nét văn hóa may mắn này, Nhật Bản đã có hơn 10 biểu tượng may
mắn khác nhau và mỗi biểu tượng lại được sử dụng vào những dịp, những
trường hợp khác nhau. Chúng ta có thể kể đến: búp bê Daruma, bùa may mắn
Omamori, mèo may mắn Maneki neko, quẻ bói Omikuji, cờ cá chép, đồng xu 5
yên may mắn,... Đây là một trong những biểu tượng may mắn đã có từ thời xưa
của Nhật, những biểu tượng này mang đầy đủ những nét đặc trưng hiện hữu của
nền văn hóa và con người Nhật Bản.

1. Búp bê Daruma - “thần may mắn” thể hiện cho ý chí và tinh thần
người Nhật.

Có rất nhiều người khi nghe đến “búp bê Daruma” đã rất băn khoăn. Thực
chất, búp bê Daruma là những con búp bê được làm từ giấy bồi (là một hỗn hợp
tạo ra từ giấy và thạch cao). Búp bê này chỉ có mỗi phần đầu và được trang trí
nhiều màu sắc đặt biệt và độc đáo, nhưng chủ đạo vẫn là màu đỏ. Với người
Nhật, búp bê Daruma được coi như một vật may mắn. Khi một người được tặng
Daruma, họ sẽ ước một điều ước và sau đó họ sẽ vẽ một bên mắt cho Daruma.
Và khi điều ước được thực hiện, họ sẽ vẽ bên mắt còn lại và mang tới chùa để
bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn. Trong trường hợp điều ước vẫn chưa được
thực hiện, người ta sẽ đốt Daruma để điều ước sẽ nhanh đến với họ hơn.

Nhiều du khách đến nơi đây tham quan đều rất thắc mắc về những hình thù
kỳ lạ của búp bê Daruma. Thực ra người Nhật đã dựa theo hình tượng đức Bồ
Đề Đạt Ma (người sáng lập ra Phật Giáo thiền tông ở Trung Quốc) để xây dựng
nên hình dáng của búp bê này. Người Nhật Bản cho rằng vị Bồ Đề này sau khi
ngồi thiền suốt 9 năm trong một hang động. Điều đó đã khiến cho chân và tay bị
teo và thoái hóa đi. Ngoài ra vị Bồ Đề Đạt Ma này còn cắt đi mí mắt của mình vì
tức giận khi ngủ quên trong lúc thiền. Đây là lý giải cho những thắc mắc vì sao
Daruma lại không có mí mắt nhưng cũng có giả thuyết cho rằng Dựa vào những
sự tích trên mà người Nhật đã tạo nên búp bê Daruma. Màu sắc của Daruma
cũng được lấy cảm hứng từ sự đau đớn và cái chết của vị Bồ Đề Đạt Ma. Hầu
hết Daruma đều có màu đỏ vì đây là màu tượng trung cho căn bệnh sởi và đậu
mùa. Và việc Daruma được tạo hình giống với một con lật đật, điều đó tượng
trưng cho sự hồi phục cho các bệnh nhân và trẻ em, lật đật dù có xô ngã thì
chúng vẫn trở lại vị trí ban đầu. Daruma còn có nhiều màu sắc và ý nghĩa khác
nhau: Màu đỏ: Tượng trưng cho Vận may và Phát tài. Màu đỏ tía: Tượng trưng
cho Sức khỏe và Trường thọ. Màu vàng: Sự Bình an và sự bảo hộ. Màu vàng
đồng: Biểu tượng cho sự giàu có và thịnh vượng. Màu trắng: Thể hiện cho tình
yêu và sự hòa hợp. Lông mày của búp bê này thì cong, hơi nhíu lại tạo cảm giác
khuôn mặt cau có, nhưng với người dân Nhật vẻ cau có là biểu hiện của sự tập
trung cao độ, giúp chủ nhân mỗi khi nhìn vào Daruma sẽ cảm thấy cần phải tập
trung, cố gắng phấn đấu vì mục tiêu trước mắt hơn nữa. Búp bê Daruma là hiện
thân con người của Nhật Bản. Với tạo hình như một lật đật, có hình tròn đáy
năng tạo sức bật, luôn trở về vị trí đứng thẳng, Daruma khiến cho người dân nơi
đây liên tưởng đến câu nói dân gian: Nana Korobi Yaoki 七転び八起き (Nếu
bạn vấp ngã 7 lần, hãy đứng dậy 8 lần). Câu nói thể hiện cho sức mạnh, ý chí
mãnh liệt không chịu đầu hàng. Dù cho họ có đứng trước trước mọi hoàn cảnh,
vẫn luôn biết vươn lên sau những lần vấp ngã. Những điều đó được thể hiện một
cách hài hòa trong các biểu tượng của họ từ trước đến nay.