1.

Nastanak Medželle,

U drugoj polovini 19 vijeka u Osmanskoj državi je ojačalaideja o potrebi kodifikacije građanskog prava. Na
to je uticalo više faktora.Prvo, projekt modernizacije( tanzimat) , zapoceo je 1839., proklamovao je
kaojedan od ciljeva, uspostavljanje principa jednakosti osmanskih podanika. Drugo,u okviru tanzimatskih
reformi osnovani su građanski sudovi( mehakim-inizamiye), koji su bili nadležni da presuđuju građanske
stvari osmanskihpodanika. Šerijatski sudovi postali su specijalni sudovi nadležni samo za muslimaneu
stvarima porodičnih, nasljednih i vakufskih poslova. Bilo je potrebnoosigurati zakonik građanskog prava
na koji bi se oslanjali svjetovni građanskisudovi. I treće, evropski saveeznici osmanske države trazili su
da ona donesezakonik po uzoru na tadašnje evrospke kodifikacije kojim će se osigurati jednaktretman
svih podanika. Postavilo se pitanje izvora osmanskog građanskogzakonika. Jedna struja se zalagala za
recepciju Francuskog građanskog zakonika.DRuga grupa je je predlagala kodifikaciju šerijatskih propisa
imovinskog pravakoji su saglasni zahtjevima vremena. Ova druga opcija je prevladala. Godine1867.
carskom naredbom je formiran sedmoclani odbor za izradu kodifikacije. NAčelu odbora je bio Ahmed
Dževet- paša. Rad odbora za kodifikaciju bio jezamišljen tako da po unaprijed zamisljenom planu izrade
određene knjigezakonika i postupno podnose na odobrenje Visokom savjetu za reformu. Prveknjige su
podnesene na odobrenje 11 aprila 1869, a posljednja knjiga 17. sept1867. U konačnom obliku kodifikacija
je dobila ime medželle-i ahkami adlijje (Zbornik pravednih propisa). Izvorni tekst je bio na osmanskom
turksom jeziku.Skraćeno je citirana kao Medžella.

2. Karakter Medželle,

Medžella predstavlja prvu službenu kodifikacijušerijatskog pravau historiji. Sve do tad ovo prvo bilo je
predmet tumačenja irazvoja koji se odvijao u okvirima pravne nauke, tako da su autoritativniprikazi
šerijatskog prava bili ili pravnička djela ili zbirke pravnih tumačenja( fetava). Ideja kodifikacije ( taknin)
daje državu ulogu u auritativnomformulisanju prava - izradi jednog zakonika koji ce biti glavni
referentniokvir za odgovarajuće sudove i prave subjekte. Osmansko prihvatanje idejemodernizacije po
evropskom uzoru u doba Tanzimata, dovelo je do idejekodifikacije. U osmanskom društvu, također su bile
prisutne idejeprosvjetiteljstva, i postajao je sloj prosvijećene inteligencije ( munevver),koje je bila nosilac
ideje kodifikacije. Ono sto razlikuje Medžellu od evropkih kodifikacija jeste nedostatakuticaja modernih
pravnih mišljenja. Te škole, kao što su pkola prirodnog pravai historijska pravna škola, uticale su na
evropske kodifikacije, U dobanastanka medćelle, pokret za obnovu samostalnog tumačenje Šerijata
( idttihad),koji bi predstavljao muslimanski ekvivalent spomenutim evropskim pravnimpkolama, nije bio
dovoljno jak u Osmanskoj državi. Zato je medžellatradicionalno predtsavljala kodifikaciju tradicionalnog
FIkha a prilagođavanjemodernom dobu izvršeno je putem prakse redaktora da u slučaju razlika umisljenju
vodećih hanefijskih autoriteta izaberu ono misljenje koje je u skladusa potrebama vremena i opstim
interesom. U pogledu forme Medzela je slijedilaevropske kodifikacij. TO je vidljivo iz njene podjele na
knjige, poglavlja,odsjeke i paragrafe. Medžella je zadrzala i kauzistički metod navodjenjaprimjera uz opste
propise. usljed toga je veoma obimna i mjestimicno vise licina digesta nego na moderni građanski
zakonik.

3. Recepcija Medželle,

Medžella je primjenjivana na cijeloj teritoriji tadašnjeOsmanske države. NAkon proglasenja republike u

Turskoj je vazila sve do 1926.kada je recipiran Švajcarski građanski zakonik. Medžella je nastavila da
vazi uPalestini, Transjordaniji, Siriji, Libanu i IRaku sve do donosenja nacionalinihgrađanskih zakonika
nakon Drugog svjetskog rata u ovim zemljama. U izraelu jevazila sve do 1972 kao zemaljsko pravo
naslijeđeno iz vremena britanskogmandata i osmankse uprave na Palestinom. TAkođer je vazila i na
Kipru, auvazavali su je sudovi u sultanatu Džohor ( Malezija), Indiji i Pakistanu.Prevedena na farski jezik
primjenjivana je i dalje se primjenjuje uAfganistanu. U BIH je vazila u vrijeme austro - ugarske uprave kao
zemaljskopravo. Serijatski sudovi u BIH primjenjivali se Medžellu sve do njenog ukidanja1946. 
4. Izvori OIZ za Cg,
Izvori OIZbili su:
Običaji, koje jeredaktor ustanovio naučnom metodom ankete u koju su uključeni poznavaocicrnogorske
tradicije. Upitnik za opisivanje pravnih običaja kojim se Bogišićkoristio objavljen je i uticao je na slična
istraživanja u Rusiji, Austriji iRumuniji.
Zakoni izdavani u Crnoj Gori prije nastanka ove kodifikacije
Sudska praksa.

5. Karakter OIZ za Cg,

Koncept Opšteg imovinskog zakonika za CrnuGoru (OIZ), bio je određen Bogišićevim shvatanjem
građanskog prava. Bogišić je,naime, građansko pravo ograničio na imovinsko pravo i iz zakonika
isključioporodične odnose. Smatraoje da ti odnosi stoje izvan klasično definisanih privatno - pravih
imovinskihodnosa te ih je nemoguće unijeti u jedinstven zakonik.On se bavio idejom izradezakona o
braku i zakona o nasljeđivanju, ali ti projekti nikad nisu dobilizakonsku formu. OIZ je podijeljen na šest
dijelova. Prvi dio sadrži uvodnapravila i naređenja.Drugi dio govori o o vlasništvu i drugim stvarnim
pravima.Treći dio govori o kupoprodaji i drugim glavnim vrstama ugovora.Četvrti diogovori o ugovorima
uopšte i drugim poslovima iz kojih proističu dugovi. Petidio govori o licima, o svojevlasti i raspolaganju u
imovinskim poslovima. Šestidio sadrži objašnjenja  određenje i dopune.Sistematizacija prvih pet dijelova
OIZ razlikuje se oduobičajene sistematizacije građanskog prava, tako da je opšti dio obligacionogprava
došao poslije pojedinih ugovora, a statusno pravo je naišlo na svojemjesto na kraju, u V dijelu. Razlozi
ovog odstupanja su koncepcijske ipraktične prirode. Koncepcijski, Bogišić se nije slagao sa
postavkamaprirodnopravne teorije da treba poći od čovjeka, a zatim navoditi njegovaprava. Praktično,
želio je da učini zakonik pristupačnijim pa je slijedio metodod konkretnog ka apstraktnom i od poznatog ka
manje poznatom.

6. Recepcija OIZ za Cg,

OIZ je bio zakonik jedne male države na Balkanu. On nije doživio recepciju izvan granica C. G. ali je
privukao pažnju pravne nauke . Za prvih deset godina svog postojanja OIZ Jje preveden na pet jezika.
Francuski, njemački, italijanski, španski i ruski. Ne ki autori kao što je Karl Dikel opisali su ga kao
“najoriginalnije kodifikatorsko djelo”.

7. Izvori Egipatskog građanskog zakonika,

U pogledu izvora, Egipatski građanski zakonik se zasnivaona:
Ranijem egipatskom zakonodavstvu i sudksoj praksi. Riječ je o propisima koji su porijeklom iz šerijatskog
prava, ili muslimanskog svjetovnog zakonodavstva(kanuna) ili prakse egipatskih sudova.
Evropske kodifikacije građanskog prava, prvenstveno Francuskigrađanski zakonik. Kriterij za
prihvatanjepojedinih propisa iz ovih kodifikacija bio je suglasnost tih rješenja saprincipima Šerijata. Na taj
način prihvaćenisu: objektivna teorija o nastanku obligacija, teorija zloupotrebeprava, propisio prenosu
duga i sl.
Šerijatsko pravo. Pojedini principi ili propisi šerijatskog prava unijetisu u cjelini ili djelimično u zakonik.
Npr. O pravnoj sposobnosti, zaključenjuugovora, dugoročnom zakupu zemljišsta i sl.
8. Recepcija Egipatskog građanskog zakonika,

Zbog svog karaktera, Egipatski građanski zakonik bio je pogodan za recepciju u drugim arapskim
zemljama kojesu se odlučile za put modernizacije. S neznatnim izmjenama prihvaćen je u Siriji 1949.
Uticao jena pravne reforme u protektoratu Zapadni Aden, proglašene 1949. Godine 1953.recipiran je u
tadašnjoj Kraljevini Libiji, s izmjenama u pogledu popunjavanjepravnih praznina( oslanjanje na malikijsko
tumačenje šerijatskog prava) U Sudanu je 1970. kratkotrajnouveden građanski zakonik izgrađen po uzoru
na njega. Međutimslabljenje političkih veza između dvije zemlje, kao i okolnosti da se egipatski
zakonik,nastao u duhu evropskog kontinentalnog prava, nije mogaodjelotvorno primjenjivati u Sudanu,
koji je bio pod uticajem tradicije COmmonlaw, doveli su 1973, do napuštanja ove kodifikacije.
Iskustvo sa izradom Egipatskog zakonika, AbdurrezakSenhuri je koristio u svom kasnijem
kodifikatorskom radu u arapskim zemljamaBliskog istoka. One je na poziv iračke vlade izradio Irački
građanski zakonik, koji je usvojen 1951., te tako zamijenioMedžellu. Za razliku od Egipatskog građanskog
zakonika, irački zakonik se više oslanjao na šerijatsko pravo.Egipatski zakonik korišten  je kao uor
zazakonike Jordana( 1952., izmijenjen 1976.), Somalije (1973.), Kuvajta(1980.), idugih arapskih zemalja.

9. Budućnost kodifikacija.

Kodifikacija je poseban historijski fenomen koji ima dugu historiju, a koji je posebno prisutan u Evropi od
kasnog 17. i 18. Vijeka. Od tada pa do nasih dana ideja kodifikacije je uspjela da ostavi neizbrisivi
pecatna pravnim kulturama kontinentalne Evrope. Ideja kodifikacije se rasirila idoprla do regiona kao sto
su JG Azija, Latinska Amerika i SAD. Proces evropskihintegracija otvara pitanja buducnosti kodifikacija
nastalih u 19. i 20. Vijeku.Posto ovaj process znatno smanjuje znacaj drzavnih granica, a samim tim
Ivazenjem nacionalnih kodifikacija postavlja se pitanje njihove buducnosti uujedinjenoj Evropi. Pojavila se
ideja jedinstvenog evropskog zakonikagradjanskog prava. Taj process ce istovremeno predstavljati veliki
izazov zapravnike u Evropi. Jedna evropska komparativna pravna historija bice neophodna.Odnosi
izmedju pravne culture I kodifikacije dobice novi smisao.