RKK BKT Bendera BM

Disediakan Untuk Kerajaan Negeri Pulau Pinang
Dokumen ini disediakan bersama dengan input daripada berbagai komuniti, organisasi dan agensi.
Hakcipta laporan ini terpelihara. Bagaimanapun untuk menggalakkan sumbangan pendapat dan maklumat, bahan di dalam
laporan ini boleh dicetak semula untuk tujuan persendirian, pembelajaran dan bukan tujuan komersil. Jika perlu menyalin,
mengubah atau memindah bahan dalam Rancangan Kawasan Khas ini, perlu memohon kebenaran daripada Jabatan Perancang
Bandar Dan Desa, Majlis Bandaraya Pulau Pinang dan Perbadanan Bukit Bendera Pulau Pinang.
Disediakan oleh:
AJM Planning and Urban Design Group Sdn. Bhd.
Arkitek Jururancang (M) Sdn. Bhd.
Dengan Kerjasama:
Jabatan Perancang Bandar Dan Desa Negeri Pulau Pinang
Majlis Bandaraya Pulau Pinang (MBPP)
Perbadanan Bukit Bendera Pulau Pinang
Jabatan Perhutanan Negeri Pulau Pinang
Jabatan Taman Botani Pulau Pinang
Runding Trak MZK Sdn. Bhd.
Dimensi Consult Sdn. Bhd.
LTL Resources Sdn. Bhd.
ERE Consulting Group Sdn. Bhd.
Universiti Sains Malaysia (USM)
Susunan Dan Rekabentuk Muka Surat Oleh:

Gambarfoto Dan Lakaran Oleh:

Isi Kandungan
1.0 PENGENALAN
1.1 Latar Belakang 1-1

1.2 Penyediaan Rancangan Kawasan Khas 1-2
1.3 Maklumbalas stakeholder 1-4
1.4 Struktur Dokumen 1-6
2.0 LATAR BELAKANG BUKIT BENDERA
2.1 Lokasi 2-1

2.1.1 Kawasan RKK 2-1
2.1.2 Pembangunan Sekitar 2-1
2.2 Gunatanah Sedia Ada 2-2

2.2.1 Alam Semula Jadi 2-2
2.2.2 Kawasan Tadahan Air 2-2
2.2.3 Kemudahan 2-2
2.2.4 Kediaman 2-2
2.3 Profil Fizikal 2-6

2.3.1 Ketinggian Dan Kontor 2-6
2.3.2 Klassifikasi Cerun 2-6
2.4 Kepentingan Tapak 2-9

2.4.1 Kaya Dengan Sejarah 2-9
2.4.2 Kereta Api Funikular 2-10
2.4.3 Perlindungan Alam Semula Jadi 2-11
2.4.4 Kehidupan Komuniti 2-13
3.0 VISI DAN TERAS STRATEGI
3.1 Visi 3-1
3.2 Panduan Rangka RKK 3-2
3.3 Komponen 3-3

3.3.1 Hijau 3-3
3.3.2 Warisan 3-3
3.3.3 Destinasi 3-4
3.4 Teras Strategi 3-5
3.5 Had Tampungan 3-7
4.0 TERAS STRATEGI DAN INISIATIF
4.1 Memelihara Sumber Biologi 4-2

4.1.1 Mengawal Aktiviti Dalam Zon Pemeliharaan 4-4
4.1.2 Mengurus Aktiviti Pertanian 4-7
4.1.3 Mengurus Kepelbagaian Landskap 4-10
4.1.4 Menjaga Koridor Tepi Sungai Tat 4-12
4.1.5 Mengharmonikan Penyelesaian Kejuruteraan Alam Sekitar 4-15
4.2 Memelihara Warisan Kebudayaan Bukit Bendera 4-17
4.2.1 Menjaga Bangunan-bangunan dan Tugu-tugu Warisan 4-18

4.2.2 Mempromosikan Kepentingan Warisan 4-22
4.2.3 Menjaga Koridor Pemandangan Warisan 4-24
4.3 Memperkayakan Pelancongan 4-30
4.3.1 Mencipta Daya Tarikan Baru Dan Menambah Aktiviti-Aktiviti 4-31

Sedia Ada
4.3.2 Memperbaiki Dan Menambah Nilai Kemudahan Pelancongan 4-39
4.4 Mengurus Pergerakan 4-41
4.4.1 Kereta Api Funikular Sebagai Mod Pengangkutan Utama 4-42

4.4.2 Menjadikan Bukit Bendera Sebagi Zon Hijau 4-43
4.4.3 Meningkatkan Keselamatan Dan keselesaan Untuk Pejalan Kaki 4-45
4.4.4 Menambah Kemudahan Tempat Letak Kenderaan Di 4-46
Stesen Bawah Dan Summit Centre
4.4.5 Menambahbaik Jalan Kecil Dan Laluan Denai 4-46
4.5 Kehidupan Hijau 4-48
4.5.1 Mengintergrasikan Sistem Pembetungan 4-48

Pembangunan Baru Dan Sedia Ada
4.5.2 Menggalakkan Kehidupan Hijau 4-49
5.0 ZON PEMBANGUNAN DAN PELAN TINDAKAN
5.1 Zon Pembangunan 5-2
5.2 Kelas Kegunaan Dalam Zon-zon 5-3
5.3 Pelan Tindakan 1: Pembangunan Semula Coolie Line 5-12
5.3.1 Pembangunan Hotel Bajet Untuk Menawarkan 5-13

Lebih Banyak Pilihan Penginapan Di Bukit Bendera
5.3.2 Mempromosikan Bunga Dan Taman Teres 5-15
5.3.3 Teknologi Hijau 5-15
5.4 Pelan Tindakan 2: Pembangunan Pelancongan 5-17
6.0 PERLAKSANAAN RKK
6.1 Teras utama untuk rangka kerja perlaksanaan 6-2
6.2 Mengamanahkan Pengurusan Dan Perlaksanaan RKK Kepada PBBPP 6-3
6.2.1 Berperanan Sebagai Penasihat Dalam Perancangan 6-3

Penubuhan Panel Penasihat Rekabentuk Bukit Bendera
6.2.2 Pembangunan Berkaitan Pelancongan 6-4
6.2.3 Pengawasan Dan Penguatkuasaan 6-4
6.2.4 Pengurusan Dan Penyelengaraan Aset Awam 6-5
6.3 Pindaan kepada Enakmen Perbadanan Bukit Bendera 2009 6-7
6.3.1 Memperluaskan bidangkuasa spatial PBBPP meliputi 6-7

kawasan RKK dan diluar koridor jajaran kereta api
6.3.2 Memasukkan peruntukkan RKK ke dalam enakmen 6-7
6.3.3 Menubuhkan tabung amanah PBBPP 6-7
6.3.4 Pemindahan hakmilik hartanah negeri kepada PBBPP 6-7
6.3.5 Cadangan perubahan kepada Struktur Organisasi PBBPP 6-9
6.4 Cadangan Urusan Peruntukkan Kewangan 6-12
6.4.1 Pindahan Pembayaran Dan Penswastaan 6-12

6.4.2 Grant Negeri 6-12
6.4.3 Tabung Amanah 6-12
SENARAI RAJAH
Rajah 1.1 Proses Penyediaan RKK 1-2

Rajah 2.1 Lokasi Kawasan Bukit Bendera 2-1
Rajah 2.2 Komposisi Gunatanah Bukit Bendera 2-2
Rajah 2.3 Gunatanah Semasa Bukit Bendera 2-3
Rajah 2.4 Pelan Kawasan Tadahan Air Bukit Bendera 2-4
Rajah 2.5 Imej Satelit Bukit Bendera 2-5
Rajah 2.6 Pelan Klassifikasi Cerun Bukit Bendera 2-7
Rajah 2.7 Pelan Kontor Bukit Bendera 2-8
Rajah 2.8 Jangkamasa Sejarah Bukit Bendera 2-9
Rajah 2.9 Evolusi Kereta Api Funikular Bukit Bendera 2-10
Rajah 2.10 Pelan Biodiversiti Pulau Pinang 2-12
Rajah 2.11 Jumlah Penduduk Bukit Bendera Tahun 1980, 1991 Dan 2010 2-13
Rajah 3.1 Gambaran Komponen-Komponen Visi 3-4
Rajah 3.2 Teras Strategi Dan Tindakan Utama 3-5
Rajah 4.1 Zon Pemeliharaan Bukit Bendera 4-3
Rajah 4.2 Zon Pemeliharaan Dalam Kawasan Tadahan Air 4-5
Rajah 4.3 Zon Pemeliharaan Di Luar Kawasan Tadahan Air 4-6
Rajah 4.4 Kawasan pertanian Sedia Ada di Bukit Bendera 4-9
Rajah 4.5 Keratan Rentas Sungai Tat 4-13
Rajah 4.6 Peta Lot-Lot Yang Terlibat Dengan Koridor Tebing Sungai Tat 4-14
Rajah 4.7 Lokasi 36 Bangunan Warisan Di Bukit Bendera 4-20
Rajah 4.8 Lokasi Pemandangan Warisan Dengan Kon Pemandangan 75d 4-25
Rajah 4.9 Rekabentuk Yang Dibenarkan Di Koridor Pemandangan Warisan 4-29
Rajah 4.10 Rekabentuk Tidak Sesuai Di Koridor Pemandangan Warisan 4-29
Rajah 4.11 Cadangan Summit Centre Bukit Bendera 4-34
Rajah 4.12 Cadangan Laluan Pejalan Kaki Baru 4-36
Rajah 4.13 Cadangan Pejalan kaki di ByPass B 4-38
Rajah 4.14 Laluan Pejalan kaki di Bukit Bendera 4-44
Rajah 4.15 Kategori Jalan Dan Denai Di Bukit Bendera 4-47
Rajah 5.1 Pelan Zon Pembangunan 5-2
Rajah 5.2 Pelan Intensiti 5-11
Rajah 5.3 Pembangunan semula Coolie Line Di Bukit Bendera 5-12
Rajah 5.4 Pelan Konsep Pembanunan Semula Coolie Line 5-14
Rajah 5.5 Pelan Tapak Untuk Pembangunan Pelancongan 5-16
Rajah 5.6 Pelan Induk Konsep Pembangunan Semula Pelancongan 5-17
Rajah 6.1 Cadangan Struktur Organisasi Panel Penilai Rekabentuk Bukit Bendera 6-4
Rajah 6.2 Cadangan Struktur Organisasi PBBPP 6-9
Rajah 6.3 Perbadanan Bukit Bendera Pulau Pinang : 6-10
Carta Organisasi Sedia ada (November 2012)
SENARAI JADUAL
Jadual 2.1 Klassifikasi Cerun Bukit Bendera 2-6

Jadual 3.1 Kiraan Had Tampungan 3-8
Jadual 4.1 Bangunan-Bangunan Warisan Di Bukit Bendera 4-19
Jadual 5.1 Zon Hutan Simpanan 5-3
Jadual 5.2 Zon Pemuliharaan Dan Rekreasi 5-4
Jadual 5.3 Summit Centre 5-6
Jadual 5.4 Tapak Yang Mempunyai Bangunan Warisan 5-7
Jadual 5.5 Rezab Tepi Sungai 5-8
Jadual 5.6 Pembangunan Semula Coolie Line 5-9
Jadual 5.7 Pembangunan Pelancongan 5-10
Jadual 5.8 Intensiti Pembangunan 5-11
Jadual 6.1 Agihan Fungsi Dan Tanggungjawab Agensi Berkaitan 6-5
Di Bukit Bendera
1.0 1.1
Latarbelakang
PENGENALAN
Rancangan Kawasan Khas Bukit Semenjak awal pembangunan di kawasan
tanah tinggi dari awal kurun ke 18, Bukit
Bendera merupakan sebuah Bendera hari ini telah menjadi tarikan
rancangan tindakan dan pelancongan yang terkenal di Pulau Pinang.
Bagaimanapun kawasannya tetap kekal kecil
perlaksanaan yang menyediakan dengan pembangunan yang terbatas, yang
arahtuju secara menyeluruh satu demikian mengekalkan karektor unik dari
gugusan banglo kolonial dan lain-lain struktur
perjalanan yang jauh daripada merentas secara bertingkat dengan jalan dan
keadaan semasa Bukit Bendera laluan yang berliku dan susunan semulajadi
rabung yang beralun dengan tumbuh-
kepada keadaan masa hadapan. tumbuhan yang merimbun.
Rancangan ini mengandungi
Ia berpotensi menjadi destinasi pelancongan
cadangan-cadangan yang yang hebat dan dikenali ramai. Sementara
merupakan cadangan formal atau pelancongan membawa pulangan ekonomi
yang besar kepada Bukit Bendera, sebarang
pengesyoran untuk mencapai pembangunan dan campurtangan ke atas Bukit
hasil tertentu seperti yang Bendera mestilah memastikan bahawa warisan
unik, kebudayaan dan warisan biologikal
dikehendaki untuk Bukit Bendera dipelihara supaya Bukit Bendera berterusan
sebagai destinasi pelancongan menjadi destinasi yang tetap unik pada masa
hadapan.
yang unik dan penempatan
kawasan bukit yang mampan. Rancangan Kawasan Khas (RKK) ini disediakan
mengikut peruntukan Seksyen 16B, Akta
Perancangan Bandar Dan Desa 1976 (Akta 172)
sebagai Pelan Induk bagi menaikkan lagi taraf
kedudukan Bukit Bendera sebagai destinasi
pelancongan yang unik dan berlainan serta
masih memelihara landskap semulajadi dan
nilai warisan kebudayaan.
Peruntukan penyediaan Rancangan Kawasan Khas di bawah Akta Perancangan Bandar Dan Desa 1976 (Akta 172)
a. Subseksyen 16B(1), Akta 172 b. Subseksyen 16B(2), Akta c. Subseksyen 16B(3), Akta
Jika pada bila-bila masa semasa penyediaan 172 172
atau pun apabila mula berkuatkuasanya Bagi maksud subseksyen (1), Bagi maksud subseksyen (2),
sesuatu rancangan struktur atau rancangan Jawatankuasa hendaklah rancangan bagi sesuatu kawasan
tempatan, Pengarah Negeri atau pihak menentukan sama ada Pengarah khas hendaklah disediakan dengan
berkuasa perancang tempatan, atas daya Negeri atau pihak berkuasa cara yang sama sebagaimana
usahanya sendiri atau sebagaimana yang perancang tempatan yang rancangan tempatan disediakan,
diarahkan oleh Jawatankuasa, boleh bertanggungjawab menyediakan tetapi hendaklah dimasukkan ke
menyampaikan kepada Jawatankuasa suatu rancangan bagi kawasan dalam rancangan itu panduan yang
cadangan bagi penetapan suatu kawasan khas khas itu. terperinci bagi perlaksanaan dan
bagi pengolahan khas dan terperinci dengan pengurusannya dan rancangan itu
cara pemajuan, pemajuan semula, pengelokan, hendaklah mempunyai kuatkuasa
pemuliharaan atau amalan pengurusan, atau seperti suatu rancangan tempatan.
sebahagiannya dengan suatu kaedah dan
sebahagian lagi dengan kaedah yang lain, bagi
seluruh atau sebahagian kawasan khas itu dan
jenis pengolahan dan dicadangkan.
1-1 Bab 1: Pengenalan RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA

1.2
Penyediaan Rancangan
Kawasan Khas Rajah 1.1 Proses Penyediaan RKK
Penyediaan RKK mengambil pendekatan

kaedah dengan mengambilkira pandangan- Publisiti mengenai penyediaan Deraf RKK
pandangan komuniti dan pihak-pihak
berkepentingan. Beberapa siri penglibatan
komuniti dan konsultasi dengan pihak-pihak
berkepentingan telah dilaksanakan melibatkan Penyediaan Deraf RKK
penduduk tempatan, wakil peniaga, agensi
kerajaan, persatuan dan badan bukan kerajaan.
Kaedah pendekatan ini telah memberi satu Publisiti mengenai Deraf RKK
platform tindakan penglibatan awam yang Pemeriksaan Deraf RKK oleh orang ramai / awam
Tempoh Pemeriksaan tidak kurang daripada 4 minggu
proaktif dalam penyediaan RKK. Proses ini telah
membantu dalam memberikan isu-isu dalaman
dan kerisauan berkaitan dengan kawasan RKK.
Ia juga telah digunakan untuk mendapatkan
maklumbalas ke atas beberapa deraf cadangan Pendengaran bantahan awam Deraf RKK
Mendengar bantahan dan mempertimbangkan
sebelum cadangan tersebut dimasukkan dalam Deraf RKK
RKK. Pandangan dan buah fikiran pihak-pihak
berkepentingan juga secara dasar telah
memberi desakan dalam menggaris cadangan
tindakan untuk perlaksanaan.
Kelulusan atau penolakan Deraf RKK
Kelulusan secara keseluruhan atau sebahagian dengan
Penyediaan RKK ini juga telah mematuhi segala atau tanpa pembetulan atau penolakan
keperluan prosedur yang diperlukan yang
dinyatakan dalam Akta Perancangan Bandar
Dan Desa 1976 (Akta 172).
Pewartaan oleh Kerajaan Negeri
Sesi Perbincangan Kumpulan Focus RKK Bukit Bendera (FGD) yang diadakan pada 8hb – 9hb Oktober 2012
Noraida, Consultant Ismadi, Penang Forestry

Norazian, Consultant Aizat, Consultant
Yao, Bungalow owner
Azlan, Penang Forestry
Lim, Farmer
Lim, Bungalow owner
Boon, Farmer
Dr Tan, Consultant
RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 1: Pengenalan 1-2

Sesi FGD yang diadakan pada 3hb Ogos 2011
Sesi FGD yang diadakan pada 26hb September 2011

1.3 xi. Penggunaan trek jeep untuk mengangkut
pelawat ke atas bukit secara komersil; dan
Maklumbalas Stakeholder xii. Perkhidmatan buggy; tambang, mesin dan
waktu operasi.
Semasa penyediaan RKK, bengkel atau focus
group discussion (FGD) diadakan untuk
mengumpul maklumbalas terhadap cadangan ASPIRASI-ASPIRASI
yang hendak dimasukkan dalam RKK, idea dan i. Visi Bukit Bendera sebagai destinasi hijau
isu-isu berkaitan dengan Bukit Bendera. dan mampan;
ii. Pemuliharaan hutan semulajadi;
Berdasarkan kepada sesi perbincangan yang iii. Menghidupkan kembali banglo milik
telah diadakan, hasil penemuan dibahagikan Kerajaan untuk penginapan dan
kepada dua kategori; (i) Pertimbangan Utama pelancongan;
dan (ii) Aspirasi-aspirasi iv. Pembukaan Rumah Governor untuk
pelawat;
v. Menjadikan sejarah Bukit Bendera sebagai
PERTIMBANGAN UTAMA modal pelancongan;
i. Had tampungan Bukit Bendera; samada vi. Menambahbaik kawasan puncak bukit
kemudahan dan kawasan sedia ada untuk pelancongan; dan
mampu menampung peningkatan jumlah vii. Mempelbagaikan pilihan penginapan dan
pelawat; aktiviti di atas bukit.
ii. Hakisan tanah dan tanah runtuh yang akan
menghalang laluan ke perumahan banglo;
iii. Cadangan pembangunan masa hadapan
yang akan menjejaskan identiti Bukit
Bendera;
iv. Pencerobohan kawasan hutan;
v. Penyelengaraan kemudahan infrastruktur,
penyelarasan dan pertindihan bidangkuasa
dalam agensi kerajaan;
vi. Waktu operasi keretapi dan perkhidmatan
kecemasan;
vii. Harga tiket bagi pengangkutan keretapi
funikular untuk pelawat bukan rakyat
Malaysia adalah terlalu mahal;
viii. Kekurangan tarikan di atas bukit,
menyebabkan pelawat tidak tinggal lama;
ix. Penutupan klinik, kekurangan kakitangan
bantuan kecemasan dan keselamatan;
x. Kawalan pembangunan yang dikenakan
terhadap banglo;

Sesi FGD yang diadakan pada 8hb-9hb Oktober 2012
1.4

Struktur Dokumen
Laporan Deraf RKK ini mengandungi enam bab iaitu :
Bab 1: Bab ini menyediakan latar belakang Rancangan Kawasan Khas (RKK)
Pengenalan Bukit Bendera; termasuk keperluan penyediaan, proses dan tindakan
yang terlibat dan kandungan laporan RKK.
Bab 2: Bab ini mengenengahkan kepentingan kawasan RKK daripada aspek

Latar Belakang Bukit fizikal, alam sekitar, sejarah dan ciri-ciri kebudayaan.
Bendera
Bab 3: Visi Bukit Bendera yang diringkaskan dari aspirasi semua pihak-pihak
Visi yang berkepentingan; yang tinggal dan yang mengunjungi bukit ini. Visi
ini disokong oleh lima teras strategi yang memberi rangka panduan
untuk cadangan tindakan dan intervasi dalam RKK.
Bab 4: Bab ini menerangkan dengan lebih terperinci cadangan RKK yang
Teras Strategi dan Inisiatif meliputi aspek-aspek:
(i) Penjagaan dan penambahbaikan alam sekitar semulajadi;
(ii) Pemeliharaan bangunan warisan;
(iii) Cadangan pembangunan semula;
(iv) Cadangan untuk menambahbaik peranan perlancongan untuk
ekonomi tempatan dan kemampanan;
(v) Mengukur amalan pertanian yang baik dan mampan;
(vi) Cadangan untuk menambahbaik corak sirkulasi di atas bukit dan
memudahcara pergerakan pejalan kaki; dan
(vii) Cadangan-cadangan untuk penambahbaikan infrastruktur sedia
ada dan perlaksanaan infrastruktur hijau.
Bab 5: Bab ini menerangkan zoning aktiviti yang dibenarkan dan kawasan
Zon-zon Pembangunan pemuliharaan di Bukit Bendera dengan memberi keseimbangan antara
dan Rancangan-rancangan pembangunan dan pemeliharaan alam semulajadi di atas bukit. Pelan
Tindakan Tindakan untuk Pembangunan Semula Coolie Line dan Pembangunan
Crag Hotel juga disediakan secara terperinci dalam bab ini.
Bab 6: Bab ini menerangkan perundangan yang sesuai dan efektif serta
Perlaksanaan RKK rangka kerja institusi untuk perlaksanaan RKK. Rangka kerja
perundangan dan institusi RKK Bukit Bendera juga dibincangkan
dalam bab ini. Tambahan, perlaksanaan Rancangan Kawasan Khas
dibincangkan secara menyeluruh.

2.0
LATAR BELAKANG BUKIT
BENDERA
2.1.2 Pembangunan Sekitar
2.1 Bukit Bendera terletak di dalam Mukim Ayer Itam

iaitu salah satu antara banyak mukim di Daerah
Lokasi Timur laut, Pulau Pinang. Bukit Bendera boleh
dihubungi melalui Jalan Bukit Bendera melalui
2.1.1 Kawasan RKK bas Rapid Penang Route 204 daripada Tapak
Warisan Dunia George Town UNESCO (GTWHS)
Kawasan yang diliputi oleh Rancangan Kawasan yang terletak cuma 7 kilometer jaraknya. Rel
Khas Bukit Bendera termasuk seluruh bandar kereta api Bukit Bendera merupakan laluan utama
Bukit Bendera yang diwartakan, sekitar kawasan ke puncak bukit.
South View dan Tiger Hill, Bel Retiro, Convalescent
dan Fern Hill dan sebahagian kawasan tadahan Kawasan sekitar Bukit Bendera di bahagian timur
air Tat Stream. dan barat dipenuhi dengan pembangunan
kawasan perumahan, dengan tumpuan kawasan
RKK Bukit Bendera merangkumi kawasan seluas komersil di jalan-jalan utama. Bahagian kawasan
468.38 hektar (1,157.36 ekar) sama seperti barat dan utara pula kebanyakannya kawasan
kawasan Rancangan Tempatan Bukit Bendera. hutan dan berbukit.
Rajah 2.1 : Lokasi Kawasan Bukit Bendera
Bukit Bendera meliputi kawasan seluas
468.38 hektar
Bukit Bendera terletak hanya
7 km (20 minit pemanduan) daripada Tapak

Warisan Dunia UNESCO, George Town
Taman
Botani Pulau
Pinang
Bukit Bendera adalah bersebelahan dan boleh dimasuki
melalui
Bukit
Bendera George
Town Taman Botani Pulau Pinang
Bukit Bendera terletak hanya
3 minit dari Bandar Ayer Itam

Sumber : Kajian RKK Bukit Bendera, 2013
2-1 Bab 2: Latarbelakang Bukit Bendera RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA
2.2
Gunatanah Sedia ada
Rajah 2.2: Komposisi Gunatanah Bukit Bendera
2.2.1 Alam Semulajadi
Kebanyakan kawasan bukit adalah diliputi
dengan hutan yang subur; dengan jumlah Perumahan
keseluruhan kawasan bukit sebanyak 323.3 3.69%
hektar (69.03%). Ini adalah kerana kawasan bukit

Perhutanan
ini dilindungi di bawah kawasan tadahan air yang 69.03%
Rel, jalan dan laluan
merangkumi hampir separuh kawasan bukit yang 3.09%
masih hutan dengan anak sungai semulajadi
seluas 6.26 hektar (1.36%) dari keseluruhan bukit.
Sebagai tambahan, 8.4% atau 39.35 hektar Lain-Lain
daripada Bukit Bendera merupakan hutan simpan 3.95%
yang dilindungi. Hutan ini adalah sambungan

daripada banjaran tengah Pulau Pinang.
2.2.2 Kawasan Tadahan air

Terdapat sejumlah 210.07 hektar atau pun hampir Pertanian
20.24%
separuh daripada kawasan Bukit Bendera adalah
kawasan Tadahan Air yang diwartakan oleh
Kerajaan Negeri. Di bahagian timur laut kawasan
bukit merupakan Kawasan Tadahan Tat Stream
dan Kawasan Tadahan Highland, di bahagian
barat daya pula diliputi oleh Kawasan Tadahan
Air Itam Side Stream manakala di bahagian utara
diliputi oleh Kawasan Tadahan Waterfall. (Rajah
2.4)
2.2.3 Kemudahan
Kemudahan-kemudahan yang terdapat di Bukit
Bendera termasuk taman permainan, sebuah
balai polis, klinik, tapak penjaja, Masjid Bukit
Bendera dan Kuil Sri Aruloli Thirumurugan.
Rumah Governor (Bel Retiro) dan lain-lain banglo

milik Kerajaan Negeri juga merupakan
sebahagian kemudahan yang terdapat di Bukit
Bendera dengan jumlah kawasan seluas 3.37
hektar (0.77% kawasan bukit).
2.2.4 Kediaman
Kawasan kediaman di Bukit Bendera adalah
dalam bentuk banglo bersejarah yang terletak
bertentangan dengan kawasan bukit, rumah-
rumah di dalam ladang dan perkampungan
berhampiran dengan kaki bukit kawasan RKK. Ia
meliputi kawasan seluas 17.06 hektar (3.69%) di
atas bukit.
RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 2: Latarbelakang Bukit Bendera 2-2
Rajah 2.3 : Gunatanah Semasa Bukit Bendera
PETUNJUK
Gunatanah Hektar % Gunatanah Hektar %
Perumahan 17.06 3.69 Pertanian 95.57 20.24
Perdagangan 4.11 0.88 Kawasan lapang 1.06 0.23
Industri 0.31 0.07 Tanaman 323.2 69.03
Kegunaan 3.37 0.77 Hutan
Kerajaan Rel, jalan 14.47 3.09
Keagamaan 1.78 0.38 dan denai
Persatuan 0.67 0.16 Badan Air 6.26 1.36
Kuari 0.39 0.09 Infrastruktur 0.01 0.01 Sumber : Kajian Rancangan
Kawasan Khas Bukit Bendera
Rajah 2.4 : Pelan Kawasan Tadahan Air Bukit Bendera
PETUNJUK:
Zon Gunatanah
Kawasan Tadahan Air
Jalan Sultan Yahya Petra
Jalan Tar
Laluan Pejalan Kaki
Sempadan Bukit Bendera
PETUNJUK:
Zon Gunatanah
Lot
Kereta api funikular
Jalan & Denai
Sempadan Kawasan RKK
2.3
Profil Fizikal
2.3.1 Ketinggian dan Kontor
Paras kontor yang paling tinggi ialah 775 meter
(2542.64 kaki di atas paras laut). Bukit Bendera
juga mempunyai puncak-puncak dengan
ketinggian 500 meter hingga 750 meter. Ianya
bersebelahan dengan Taman Botani dan hutan
simpanan yang subur di banjaran tengah Pulau
Pinang.
2.3.2 Klasifikasi Cerun

Berdasarkan kepada analisa cerun, hampir
separuh kawasan Bukit Bendera (218.36 hektar)
mempunyai cerun di bawah Kelas II (150 - 250).
Paling rendah ialah Kelas IV (lebih dari 350)
dengan 8.93 hektar (1.91%).
Cerun Kelas I (00 - 150) dan Kelas II (150 - 250) di

kategorikan sebagai kawasan berisiko rendah.
Namun, keperluan permohonan perancangan
untuk kawasan Kelas I memerlukan analisa
kestabilan cerun oleh jurutera awam manakala
cerun Kelas II memerlukan laporan geoteknikal
oleh jurutera geoteknikal.
Gambarfoto ihsan :
0 0 0
Kelas III (25 - 35 ) dan IV (>35 ) merupakan  en.wikipedia.org
kawasan dalam kategori berisiko tinggi. Kategori  www.penang-traveltips.com
cerun seperti ini memerlukan laporan geoteknikal
oleh jurutera geoteknikal dan laporan geoteknikal
semakan oleh pemeriksa bebas.
Jadual 2.3 : Klasifikasi Cerun Bukit Bendera
Kelas Kecerunan
Kelas Kecerunan Hektar Peratus (%)
(Kategori)
l 0° - 15° 73.68 15.73
ll 15° - 25° 218.38 46.62
lll 25° - 35° 167.39 35.74
lV > 35° 8.93 1.91
Jumlah 468.38 100.0
Rajah 2.6 : Pelan Klasifikasi Cerun Bukit Bendera
38%
cerun dalam
kelas III dan IV
PETUNJUK:
Kelas Cerun Ekar %
00 – 150 182.06 15.73
150 – 250 539.60 46.62
250 – 350 413.62 35.74
> 350 22.08 1.91
Jumlah 1,157.36 100.00
Sumber : Perbadanan Bukit
Bendera Pulau Pinang
Rajah 2.7 : Pelan Kontor Bukit Bendera
EMPAT
Puncak di Bukit Bendera
775m
Puncak tertinggi di Bukit
Bendera
PETUNJUK:
Gunatanah
Garisan kontor
Landasan Kereta api
Sumber : Rancangan Kawasan Khas
Bukit Bendera 2013
Nota : Kontor dan cerun sebenar Bukit Bendera tertakluk kepada ukur sebenar
2.4 Ini menjadikan kawasan RKK telah berumur lebih
kurang 220 tahun, sebuah sejarah kehidupan
Kepentingan Tapak yang sepatutnya dihargai dan di pelihara untuk
generasi yang akan datang.
Bukit Bendera semestinya mempunyai
kepentingan yang menyebabkan pihak British
meneroka hingga ke atas bukit. Dilaporkan
bahawa Bukit Bendera bertapak kerana ia
mempunyai sudut pandangan yang strategik ke
arah pelabuhan, menjadikan ianya terbaik untuk
isyarat kedatangan kapal laut dan kapal terbang
ke Pulau Pinang. Ia juga dinamakan sebagai
Bukit Bendera (Flagstaff Hill ) sekarang dikenali
sebagai Penang Hill, Jewel Of The Crown, dan
The Pearl Of The Orient.
2.4.1 Kaya dengan sejarah
Bukit Bendera boleh dianggap sebagai stesen

bukit tertua di negara kerana ianya ditubuhkan
pada tahun 1788 dan dinamakan Flagstaff Hill
dua tahun kemudiannya selepas penubuhan
Pulau Pinang oleh pihak British yang diketuai oleh
Captain Francis Light. Bel Retiro yang merupakan
kediaman yang berprestij dibina di atas puncak
bukit untuk Gavenor-gavenor British. Gambarfoto ihsan :
 http://www.penanginfo.com/
Bukit Bendera juga adalah sebagai tempat
memberi isyarat kedatangan kapal laut ke Fort
Cornwallis di George Town, maka nama Flagstaff
Hill diberikan. Sebagai tambahan, menempatkan
bendera British di atas puncak bukit menandakan
kuasa British ke atas Pearl Of The Orient.
Rajah 2.8: Jangkamasa Sejarah Bukit Bendera
Tiang bendera di Bel Retiro

digunakan sebagai suar isyarat
kepada Fort Cornwallis di hujung
timur laut pulau Crag Hotel
Balai Polis, Pejabat Pos,
dibuka untuk
Pejabat Jabatan Kerja
perniagaan
1789 Raya, takungan air dan
1788
stesen pam dibina
1790s
1923 1945
s 1895 hingga
s 1928 sekarang
Penempatan dalam s Keretapi ke
Penubuhan Pulau bentuk banglo dan Funikular 1941
Pinang sebagai koloni rumah agam untuk
rmula Masjid Bukit Bendera (1966),
British diketuai oleh pegawai British dan s
beroperasi di Keretapi Funikular kedua (1977),
Captain Francis Light kemudiannya kepada
orang kaya Pulau Bukit Bendera Canopy walk (2003) & keretapi
Pinang funikular ketiga (2011)
2.4.2 Keretapi Funikular
Sistem keretapi funikular di Bukit Bendera mula

Terdapat hanya 4 keretapi funikular di
beroperasi pada tahun 1923, menjadikan ianya Asia Tenggara dimana salah satunya
satu-satunya sistem keretapi yang unik di negara.
Terdapat hanya 4 keretapi funikular di Asia ialah keretapi Bukit Bendera dan tiga
Tenggara dimana salah satunya ialah keretapi lagi terletak di Thailand
Bukit Bendera dan tiga lagi terletak di Thailand.
Fungsi utama keretapi ini adalah untuk membawa

penduduk dan pelawat ke atas bukit,
menjadikannya mod pengangkutan utama. Ia
juga bertujuan untuk pengangkutan barang-
barang mentah, makanan dan barang dagangan
bagi peniaga dan pekedai di puncak bukit. Alat
perhubungan yang menjadikan Bukit Bendera
hidup bertenaga.
Oleh yang demikian, adalah menjadi satu

kemestian kepada penduduk Pulau Pinang dan
pelancong melawat Bukit Bendera dan
mengalami perjalanan keretapi dimana cuaca
panas dan lembab perlahan-lahan bertukar sejuk
apabila naik ke atas bukit. Keretapi funikular
melambangkan negeri, jenama Pulau Pinang. Gambarfoto ihsan :
 http://ssquah.blogspot.com/
Rajah 2.9: Evolusi Keretapi Funikular Bukit Bendera
1930s 1950s 1970s sekarang

Gambarfoto ihsan :
 http://ssquah.blogspot.com/
 www.journeymart.com
 www.pocruises.com
2.4.3 Perlindungan Alam Semulajadi
Lokasi Bukit Bendera yang terletak di bahagian Denai Pejalan Kaki / Hiking
tengah banjaran Pulau Pinang menjadikan ia
sebahagian daripada kawasan bio-diversiti Pulau Jaringan denai sedia ada yang saling
Pinang. bersambungan dengan Taman Botani, Tiger Hill,
Empangan Air Itam, Empangan Teluk Bahang
sehingga ke Taman Negara; menjadikan ia satu
denai yang terpanjang di Pulau Pinang. Ia
Kawasan Perlindungan
memberi pengalaman kepada penggemar alam
semulajadi Pulau Pinang dengan berjalan atau
Alam semulajadi Bukit Bendera adalah dipelihara
berbasikal dimana Bukit Bendera berada
oleh Hutan Simpanan Kekal dan warta kawasan
ditengah-tengah.
tadahan air. Selain itu, bukit ini bersambungan
dengan "green lung" Pulau Pinang, yang
menganjur daripada Pasir Panjang di bahagian
selatan ke Taman Negara di bahagian utara
Pulau.
Flora dan Fauna
Sebagai sebahagian daripada kawasan bio-

diversiti Pulau Pinang, Bukit Bendera
bersambung dengan beberapa kompleks hutan
di Pulau yang menjadi habitat kepada flora dan
fauna. Berdasarkan kepada "laporan Kajian
Rancangan Tempatan Bukit Bendera (1991);
diantara kehidupan liar yang dijumpai di Bukit
bendera ialah Harimau Bintang, Tupai Prevost
dan Javanese Flying Squirrel, Crimson Sunbird,
White Bellied Sea Eagle dan Little Spiderhunter.
Rajah 2.10 : Pelan Bio-Diversiti Pulau Pinang
Hutan Simpanan Taman Botani

Taman Negara Highland
Pulau Pinang
Hutan Simpanan
Teluk Bahang BUKIT WHS
BENDERA
Hutan
Hutan Simpanan
Simpanan Bukit Kerajaan
Laksamana
Hutan
Simpanan
Bukit Penara
Hutan
Simpanan
Bukit Relau
Hutan
Simpanan
Balik Pulau Taman Negeri
Hutan Simpanan
Bukit Gemuruh
Hutan Simpanan
Pasir Panjang
PETUNJUK
Taman Negara Bukit Bendera adalah saling bersambungan
Hutan Simpan dengan gugusan hutan Pulau Pinang
Tanah Lapang Awam sehingga ke Taman Negara. Ini
Bakau menunjukkan Bukit Bendera penting
Pertanian
sebagai sebahagian daripada bio-diversiti
Sempadan kawasan tadahan air
Kawasan pembangunan Pulau
2.4.4 Kehidupan Komuniti
Bagaimanapun, terjadi kenaikan yang stabil
Bukit Bendera merupakan tempat tinggal
kepada 949 orang pada tahun 2010. Kebanyakan
komuniti berjumlah 949 orang, berdasarkan
penduduk di atas bukit bekerja di bahagian
kepada data Jabatan Perangkaan Negara tahun
Stesen bawah, atau menjalankan perniagaan
2010.
atau gerai di pusat penjaja di puncak bukit,
menjalankan operasi buggy dan kenderaan 4 x 4.
Angka di bawah menunjukkan jumlah penduduk
Aktiviti pertanian juga wujud di mana peladang
Bukit Bendera tahun 1980, 1991 dan yang terkini
menggunakan kelebihan topografi bukit,
tahun 2010.
kesuburan tanah dan suhu untuk menanam
Rajah 2.11 : Jumlah penduduk Bukit Bendera tahun berbagai pokok dan tumbuhan.
1980, 1991 dan 2010
Penempatan di sini dinamakan sempena atau
949
orang berdasarkan nama stesen keretapi funikular;
728 Claremont Station, Upper Tunnel Station, Middle
orang Station Dan Viaduct Station yang memberi sifat
576
orang keunikan bukit. Komuniti di sini terdiri daripada
berbagai bangsa; Melayu, Cina dan India, sebuah
mikrokosma Pulau Pinang dan Malaysia.
1980 1991 2010

Sumber : Laporan Rancangan Tempatan Bukit Bendera 1980 & 1991
Jabatan Perangkaan, 2010
Carta ini menunjukkan terdapat penurunan jumlah

penduduk pada tahun 1991. Berdasarkan kepada
Laporan Rancangan Tempatan Bukit Bendera
(1992), ini adalah disebabkan migrasi penduduk
ke kawasan bandar; kebanyakannya mencari
peluang pekerjaan
Jumlah Penduduk Bukit Jumlah Penduduk Bukit Bendera
Bendera Mengikut Jantina Mengikut Kumpulan Umur
72 74 79 76 86 88 67 80
64
39 46 44 48 39
49% 51% 20 27
Jumlah Penduduk Bukit

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75
Bendera Mengikut Bangsa - - - - - - - - - - - - - - - >
4 9 14 19 24 29 34 39 44 49 54 59 64 69 74
Remaja Kumpulan Bekerja Tua

Cina,
89.7%
Kumpulan umur
India, 22% remaja 67% tenaga buruh 20% warga emas
7.6% (0-19 tahun) (15-64 tahun) (+ 65 tahun)
Melayu,
2.5%
Lain-Lain,
0.2%
Sumber : Jabatan Perangkaan, 2010
3.1
3.0
Visi
Visi & Teras Visi RKK Bukit Bendera merupakan aspirasi
Stategik pelancongan jangka panjang untuk satu

penempatan bukit yang mampan dan destinasi
pelancongan yang unik. Visinya ialah untuk
pemeliharaan warisan landskap yang memukau
dan menenangkan di Bukit Bendera serta
kepelbagaian alam semulajadi yang kaya dan
Bukit Bendera ... warisan ketara dan tidak ketara yang tulen.
Destinasi Warisan Hijau

Visi RKK juga adalah untuk menyediakan
penggunaan aset Bukit Bendera untuk
pelancongan, kea rah meningkatkan posisi Bukit
Bendera sebagai destinasi pelancongan 'niche'
dalam negara. Dalam memenuhi keperluan
pelancong, visi RKK juga bertujuan untuk
memastikan kualiti kehidupan penduduk dan
komuniti peniaga di Bukit Bendera dipelihara dan
ditambahbaik. Oleh yang demikian, visi RKK Bukit
Bendera sebagai Destinasi Warisan Hijau,
dengan penjenamaan semula Bukit Bendera
yang menggambarkan contoh kehidupan di bukit
yang unggul di Malaysia.
VISI
HIJAU WARISAN DESTINASI
Bukit Bendera akan mengekalkan Bukit Bendera akan melindungi Bukit Bendera akan cuba
kehijauan alam semulajadi yang dan memelihara alam semulajadi, meletakkannya sebagai
dipelihara dan kekayaan bio- alam bina dan kebudayaan destinasi pelancongan 'niche'
diversiti yang merangsang. warisan. Ia akan meningkatkan dengan keunikan dan
Hidupan hijau akan terus hidup semangat dan pembabitan ketulenannya. Sebagai satu
selari dengan Bukit Bendera komuniti dalam menjaga warisan destinasi pelancongan, ia
menjadi model perkampungan ini. Bukit Bendera juga akan akan menawarkan
hijau dan destinasi pelancongan. menyumbang kepada pengunjung dengan berbagai
Ia akan merangkumi pendekatan penambahan sumber warisan aktiviti dan pengalaman yang
pembangunan mampan dalam dalam pelancongan dan tidak dapat dilupakan.
memastikan impak minima seterusnya kepada ekonomi
kepada sumber semulajadi. mampan secara keseluruhan.
3-1 Bab 3: Visi RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA

3.2 Rancangan Fizikal Negara
(diwartakan pada Ogos 2010)
Panduan Rangka RKK
• Pembangunan dan pemeliharaan
aset warisan semulajadi, iaitu
Formula RKK berpandukan kepada rancangan stesen bukit dan tanah tinggi;
pembangunan sedia ada. Rancangan • Bukit Bendera sebagai destinasi
pelancongan utama;
pembangunan ini terdiri daripada tiga peringkat
• Peruntukan kemudahan sokongan
iaitu Negara, Negeri dan Tempatan iaitu iaitu dan infrastruktur untuk bandar
Rancangan Fizikal Negara, Rancangan Struktur dengan ciri-ciri utama (Bukit
Negeri dan Rancangan Tempatan Pulau Pinang. Bendera) untuk menyokong
ekonomi; dan
Rancangan Tempatan Bukit Bendera telah • Merumus Rancangan Kawasan
diwartakan dan telahpun dikuatkuasa ini Khas untuk Bukit Bendera.
menyediakan garispanduan dan kawalan
terperinci untuk pembangunan Bukit Bendera.
Garis panduan terperinci ini meliputi aspek kritikal Rancangan Struktur Negeri Pulau
mengenai zoning gunatanah dan aktiviti yang Pinang (diwartakan Jun 2007)
dibenarkan, karakter dan tumpuan • Bukit Bendera sebagai Pusat
pembangunan, penjagaan alam sekitar, Petempatan Kecil;
pemeliharaan bangunan warisan, penyediaan • Fungsi khas sebagai Stesen Bukit;
infrastruktur dan penambahbaikan sirkulasi trafik. • Bukit Bendera adalah kawasan
berciri istimewa yang memerlukan
pengurusan bersepadu dan
kepentingan Bukit Bendera sebagai satu kawasan
kerjasama dari berbagai agensi
yang mempunyai ciri istimewa telah diiktiraf kerajaan.
dalam semua rancangan-rancangan
pembangunan dan Rancangan Kawasan Khas
perlu diambilkira dalam perancangan Bukit
Bendera. Cadangan-cadangan di dalam RKK ini Deraf Rancangan Tempatan Pulau
dirumus mengambilkira serta mematuhi Pinang 2020
• Dikenali sebagai Zon Warisan Bukit
rancangan pembangunan di peringkat yang lebih
Bendera;
tinggi. • Kawalan pembangunan ke atas
bangunan warisan;
• Pemeliharaan pemandangan
kawasan hijau untuk koridor
pemandangan Pulau Pinang;
• Diberi taraf sebagai Zon Komersil
Tempatan;
• Dikenali sebagai Kawasan Tanah
Bukit yang diwartakan; dan
• Dikenali sebagai Kawasan Sensitif
Alam Sekitar.
Rancangan Tempatan Bukit

bendera
(diwartakan pada April 1998)
• Dimulakan pada tahun 1991 dan
diwartakan pada April 1998; dan
• Telah berusia 15 tahun semenjak
ianya diwartakan.
RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 3: Visi 3-2

3.3
Komponen
Terdapat 3 komponen visi RKK Bukit Bendera 3.3.2 Warisan
iaitu HIJAU, WARISAN dan DESTINASI yang
merupakan sasaran khusus atau aspirasi dan a. Memahami Kepentingan Alam Semulajadi
asas prinsip rangka cadangan-cadangan dalam Dan Kebudayaan
RKK.
Memastikan warisan alam semulajadi dan
3.3.1 Hijau kebudayaan di Bukit Bendera difahami oleh
komuniti tempatan dan pelawat. Pihak berkuasa
a. Menggalakkan Gunatanah Yang Mampan juga perlu mengukuhkan hubungan kerja dengan
komuniti tempatan untuk memenuhi kefahaman
Pemeliharaan kawasan yang kaya dengan bersama warisan alam semulajadi dan
sumber semula jadi dan sensitif di Bukit Bendera kebudayaan.
perlu menggunakan pendekatan yang mampan.
Selaras penggunaan tanah yang mampan,
strategi pembangunan akan mengutamakan b. Perlindungan Warisan Alam Semulajadi
pembangunan kawasan greyfield, pembangunan Dan Kebudayaan Yang Efektif
semula yang sesuai, pengekalan dan memberi
nafas baru akan memberi impak rendah kepada Satu garis panduan dan peraturan yang jelas
bangunan dan alam sekitar. mengenai pembangunan yang dibenarkan dan
pembangunan yang sesuai di Bukit Bendera akan
b. Memupuk Kehidupan Hijau disediakan. Penguatkuasaan dan perlindungan
sumber warisan alam semulajadi dan
Bagi mencapai visi, orang yang mendiami, kebudayaan perlu dipertingkatkan.
bekerja, melawat dan bermain di Bukit Bendera
perlu memainkan peranan untuk menjadikan
Bukit Bendera sebagai destinasi hijau atau bukit c. Pengurusan Warisan Alam Semulajadi Dan
hijau. Gaya Kehidupan hijau perlu diterapkan Kebudayaan Yang Efektif.
dalam kehidupan harian mereka. Sebagai
permulaan, tindakan mengasingkan bahan Kerjasama dengan 'stakeholder' berkaitan
buangan dan menjadikan baja perlu dilakukan pengurusan dan promosi sumber warisan alam
oleh penduduk termasuk dalam aktiviti semulajadi dan kebudayaan perlu ditingkatkan.
perladangan dan komersil. Capaian kepada Persembahan yang berkualiti sumber warisan
internet juga adalah mustahak untuk memenuhi alam semulajadi dan kebudayaan juga akan
gaya hidup semasa. ditambah.
c. Menggunapakai Infrastruktur Hijau

d. Memperelokkan Kondisi Warisan
Mengadaptasikan infrastruktur hijau juga adalah kebudayaan
mustahak dan perlu digunakan kepada bangunan
baru seperti penggunaan tenaga yang efisien dan
Sistem pemantauan yang sistematik untuk
sistem perparitan biologi. Walau bagaimanapun,
menjaga aset warisan akan diperkenalkan.
bagi bangunan sedia ada, digalakkan
Komuniti tempatan dan pemilik bangunan juga
menggunakan teknologi ini. Rawatan kepada
akan digalakkan menggunakan kaedah dan
kawasan cerun yang berisiko perlu dilaksanakan
bahan yang sesuai apabila membuat kerja-kerja
dengan cara mampan.
pembaikan atau pemuliharaan ke atas harta
warisan.

e. Pemeliharaan Sumber Biologi 3.3.3 Destinasi
Aktiviti di dalam kawasan hutan simpan dan a. Destinasi Bukit

kawasan tadahan air akan dikawal. Perladangan
organik akan digalakkan dan di promosikan Strategi utama ialah untuk memastikan Bukit
kepada penduduk tempatan untuk Bendera terus menjadi unik dengan destinasi
mengurangkan impak aktiviti pertanian. tarikan kawasan bukit 'niche' berbanding dengan
lain destinasi bukit di Malaysia. Bukit Bendera
f. Meningkatkan Sumbangan Warisan dirahmati dengan kekayaan alam semulajadi dan
Alam Semulajadi Dan Kebudayaan keunikan elemen warisan yang dapat dilihat pada
Kepada Generasi Akan Datang satu lokasi. Terdapat keretapi funikular dan
koridor pemandangan yang menakjubkan dapat
Pihak berkuasa akan bekerjasama dengan dinikmati oleh pengunjung.
penduduk tempatan, 'stakeholder' dan lain
kumpulan-kumpulan yang berminat untuk b. Aktiviti Pelancongan 'Niche'
menyelamatkan sumber warisan di masa akan
datang. Sumbangan warisan alam semulajadi Bukit Bendera dapat menarik orang ramai untuk
dan kebudayaan Bukit Bendera kepada industri ke sana dengan berbagai tujuan kerana latar
pelancongan dan ekonomi mampan secara alam sekitar dan keunikannya. Tarikan
keseluruhan akan dipertingkatkan. pelancongan 'niche' ini boleh diwujudkan melalui
penghasilan perladangan organik terbaik dan
produk tempatan sedia ada juga kajian dan
pembangunan ladang organik untuk
kemampanan bagi tujuan perlancongan.
Rajah 3.1 : Gambaran Komponen-Komponen Visi

GREEN
HIJAU WARISAN DESTINASI
GUNATANAH MAMPAN DESTINASI BUKIT

WARISAN SEMULAJADI
• Pembangunan Greyfield • Bukit Yang Unik Dengan
• Hutan / Pokok-Pokok
• Penggunaan Semula Yang • Hidupan Liar
Warisan Dan Alam
Sesuai Semulajadi
• Bungaan
• Pemeliharaan • Pengalaman Keretapi
• Bukit
• Beri Nafas Baru • Laluan Semulajadi
Funikular
• Koridor Pemandangan
KEHIDUPAN HIJAU Yang Menakjubkan
WARISAN BINAAN
• Perladangan organik
• Keretapi Funikular
• Pengasingan Dari Punca
• Banglo Kediaman TYT
Buangan
• Banglo Warisan
• Baja dari bahan buangan AKTIVITI PELANCONGAN
• Gunasemula Yang Sesuai
• Pejalan kaki TERJURUS
Dan Pemeliharaan • Model
• Model Kampung Hijau untuk ladang
• Pemulihan
• Hubungan wi-fi organik terbaik dan produk
• Tugu tempatan
INFRASTRUKTUR HIJAU • Pusat kajian untuk
• Penggunaan tenaga yang pelancongan mampan
efisien
• Sistem Perparitan Biologi
• Penyelesaian kejuruteraan
kepada alam sekitar secara
harmoni

3.4
Teras Strategik
ii. Memelihara Alam Semula Jadi dan
Dalam mencapai visi RKK, cadangan tindakan Kebudayaan
untuk perlaksanaan RKK perlu memfokuskan
kepada penyelesaian perkara yang kritikal. Strategi pemeliharaan untuk Bukit Bendera
Perkara ini diterjemahkan kepada 5 teras utama menfokuskan pengurusan dan membolehkan
dan menetapkan keutamaan tindakan perubahan kepada warisan kebudayaan dan alam
perlaksanaan untuk mencapai sasaran. 5 strategi semula jadi. Strategi untuk mengatasi cabaran yang
teras adalah : dihadapi oleh Bukit Bendera adalah melalui sumber
warisan dan lain-lain akta serta garis panduan dari
i. Memelihara Sumber Biologi; badan berkanun. Ia bertujuan untuk memberi
ii. Memelihara Alam Semula Jadi Dan panduan dalam memberi pertimbangan keputusan
Kebudayaan; dan menyediakan panduan untuk menjaga warisan
iii. Memperkayakan Pelancongan; kebudayaan dan alam semulajadi Bukit Bendera
iv. Mengurus Pergerakan (Perubahan); Dan untuk merumuskan langkah perancangan jangka
v. Kehidupan Hijau. panjang bagi amalan pemeliharaan dan pengurusan.
i. Memelihara Sumber Biologi Tujuan umum strategi pemeliharaan ialah untuk
menjaga dan mengembangkan lagi aset warisan
Tujuan teras ini adalah untuk memastikan sumber kebudayaan dan alam semulajadi Bukit Bendera
biologi semulajadi di Bukit Bendera dilindungi, untuk dihargai dan dinikmati oleh generasi sekarang
termasuk hutan simpanan, kawasan tadahan air dan yang akan datang.
dan kawasan perhutanan. Tindakan utama yang
dikenalpasti dalam teras ini ialah menetapkan
untuk terus mengurus dan menggalakkan aktiviti
pertanian dan menggalakkan amalan pertanian
yang mampan. Rezab sungai perlu dipelihara
melalui pengenalan kepada koridor tebing sungai
dimana garis panduan untuk aktiviti-aktiviti
sepanjang koridor ditentukan.
Rajah 3.2: Teras Strategi Dan Tindakan Utama
Teras
Strategi MEMELIHARA ALAM SEMULA JADI
MEMELIHARA SUMBER
BIOLOGI DAN KEBUDAYAAN
i. Mempromosikan Kepentingan Warisan;

Tindakan i. Mengawal Aktiviti Sedia Ada Di
ii. Memupuk Kebanggaan Komuniti, Pemilikan,
Utama Dalam Zon Pemeliharaan;
Dan Penglibatan Di Bukit Bendera;
ii. Mengurus Aktiviti Pertanian;
iii. Pengurusan Warisan Di Bukit Bendera Yang
iii. Mengurus Landskap Untuk
Efektif;
Biodiversiti;
iv. Meningkatkan Penjanaan Semula
iv. Menjaga Koridor Tebing Sungai
Sumbangan Warisan;
Tat Stream; Dan
v. Menambahbaik Keadaan Warisan Di Bukit
v. Mengharmonikan Penyelesaian Bendera;
Kejuruteraan Kepada Alam
vi. Penjagaan Warisan Yang Efektif Di Bukit
Sekitar.
Bendera; Dan
vii. Menggalakkan Penggunaan Semula Yang
Bersesuaian.
Adalah mustahak untuk memperbanyakkan iv. Mengurus Pergerakan
penyertaan dan penglibatan komuniti dalam
proses pemeliharaan untuk memastikan amalan Di dalam menyokong visi untuk destinasi hijau,
pemeliharaan yang mampan. Strategi ini juga keutamaan diberi kepada pejalan kaki di Bukit
bertujuan untuk memperbanyakkan sumbangan Bendera dan mod pengangkutan hijau adalah
warisan di dalam garis panduan sedia ada. Ini disokong. Strategi pengangkutan untuk Bukit
adalah mustahak untuk memastikan bahawa Bendera bertumpu kepada memastikan Bukit
pemeliharaan terus menerus memainkan peranan Bendera selamat dan zon selesa kepada pejalan
penting di dalam pembangunan dan kaki.
perancangan Bukit Bendera.
v. Kehidupan hijau
iii. Memperkayakan Pelancongan
Teras strategi ini bertujuan untuk menjadikan
Pelancongan perlu kekal sebagai pemangkin Bukit Bendera sebagai kawasan dimana
ekonomi utama. Dalam memupuk perkembangan kehidupan hijau menjadi gaya hidup dan Bukit
pelancongan sebagai sokongan kepada Bendera menjadi model contoh perkampungan
kepentingan ekonomi Bukit Bendera, tindakan hijau. Fokus kepada tindakan dalam mencapai
untuk menambahbaik produk dan perkhidmatan teras ini termasuk melaksanakan penyelesaian
pelancongan akan diketengahkan. Kemudahan- hijau dan mampan kepada peruntukkan
kemudahan yang menyokong pelancongan perlu infrastruktur di Bukit Bendera.
ditambahbaik lagi. Bagaimanapun, campur
tangan ini untuk menyokong dan
mempromosikan pelancongan di Bukit Bendera
perlu dilaksanakan secara mampan yang bukan
hanya memberi keuntungan kepada industri
pelancongan tetapi juga kepada penduduk
tempatan. Penyertaan mereka dalam segmen
ekonomi Bukit Bendera adalah mustahak.
MEMPERKAYAKAN MENGURUS PERGERAKAN KEHIDUPAN HIJAU

PELANCONGAN
.
i. Kereta Api Funikular Sebagai i. Intergrasi Sistem Pembetungan
i. Mencipta Daya Tarikan
Mod Pengangkutan Utama; Sedia Ada Dan Yang Baru
Pelancongan Baru;
ii. Menubuhkan Bukit Bendera Kepada Yang Mampan; Dan
ii. Memperluaskan Daya
Sebagai Zon Perjalanan ii. Menggalakkan Kehidupan Hijau.
Tarikan Sedia Ada;
iii. Menambahbaik Dan Hijau;
Menaik Gred Kemudahan iii. Menambahbaik Keselamatan
Pelancongan; Dan Dan Keselesaan Untuk
iv. Menggalakkan Pejalan Kaki;
Penyertaan Tempatan iv. Menaik Gred Minor Road Dan
Dalam Menyokong Walking Trail; Dan
Pelancongan. v. Menambahbaik Kemudahan
Parkir.

3.5 Tanpa kawasan tambahan, bukit ini hanya boleh
menampung sejumlah 3,500 orang pada sesuatu
Had Tampungan masa; dengan anggapan setiap orang tinggal di
puncak bukit selama 3.5 jam.
Di dalam memastikan bahawa ciri-ciri unik Bukit
Bendera kekal dan terus dihargai oleh generasi
akan datang, perlu pengimbangan dan
memastikan keharmonian diantara tahap
pelancongan dengan alam sekitar dan
penjagaan komuniti. Perkara ini berkaitan Kotak 1: Asas Kiraan Had Tampungan
dengan isu-isu jumlah pelawat dan alam sekitar,
sosial dan impak ekonomi di atas kualiti 1. Jumlah kawasan sedia ada (Summit
pengalaman untuk penduduk tempatan dan dan Centre + Jalan Sultan Yahya Petra) =
juga pelawat. Oleh itu, ada keperluan untuk 10.60 hektar (26,500m2, anggaran 25%
menghadkan atau membataskan aktiviti pelawat. dibuka kepada orang awam)
Dalam menentukan had seperti di atas, beberapa 2. Jumlah keseluruhan kawasan

senario bagi menentukan jumlah pelawat pembangunan pesat baru (kawasan
maksima yang boleh diterima di waktu kemuncak yang diperbesarkan) iaitu termasuk
telah dikaji. Ini adalah berdasarkan beberapa Summit Centre, Taman Bel Retiro,
aspek: Pembangunan semula Coolie Line dan
Jalan Sultan Yahya Petra = 114,741 m2
• Peruntukan mod utama pengangkutan
bukan kereta, iaitu kereta api funikular; 3. Asas kapasiti kereta api - 100 orang per
• Kawasan untuk tempat awam (termasuk kaki trip
lima, laluan pejalan kaki);
• Faktor psikologi yang menyumbang kepada
4. Asas kekerapan kereta api - 7 trip per
perasaan terlalu sesak;
jam
• Faktor alam sekitar yang boleh memberi 5. Kriteria paras perkhidmatan pejalan kaki
amaran terhadap orang ramai; dan (LOS)
• Terlalu hampir kepada penduduk tempatan.
Paras Perkhidmatan Ruang (m2/ped)
Had tampungan maksima di atas bukit akan A ≥ 5.6
mengambilkira kawasan yang telah dikenalpasti
B 3.7 – 5.6
untuk pembesaran dalam RKK. Ini adalah
C 2.2 – 3.7
kawasan untuk pembangunan pesat di Summit
Centre, Taman Bel Retiro, Pembangunan semula D 1.4 – 2.2
tapak Coolie Line dan juga di Jalan Yahya Petra E 0.75 – 1.4
dimana pejalan kaki dijangka akan berkumpul. F ≤ 0.75
Sumber: Estimating Capacities for Pedestrian Walkways
Dengan cadangan kawasan tambahan, sejumlah and Viewing Platforms, A Report to Parks Victoria
4,800 orang boleh dimuatkan di atas bukit (di (adopted from HCM walkway Level of Service
kawasan yang telah ditetapkan sebagai kawasan (LOS) criteria)
aktiviti pembangunan pesat) pada sesuatu masa,
(Rujuk jadual 3.1) untuk maklumat terperinci.

Rajah 3.1: Kiraan Had Tampungan
Senario 2 (Dengan
Senario 1: Kawasan Sedia Ada (Tanpa Pertambahan) Pertambahan
Kawasan)
1A 1B 1C 1D
Kes Biasa Kes Sederhana Kes tinggi Kes Maksima
Kapasiti kereta api /
100 org/trip 100 org/trip 100 org/trip 100 org/trip 100 org/trip
perjalanan
Bil perjalanan kereta 7 (Purata 8.5 7 (purata 8.5 10 (purata 6 12 (purata 5 minit 12 (purata 5 minit per
api / jam minit per trip) minit per trip) minit per trip) per trip) trip)
Jumlah Penumpang
700 orang 700 orang 1,000 orang 1,200 orang 1,200 orang
/ jam
Tempoh tinggal 1.5 jam 2.5 jam 3.5 jam 4.0 jam 4.0 jam
Jumlah Pelawat
1,050 1,750 3,500 4,800 4,800
Dalam Satu Masa
Kepadatan Pejalan
25.2m2 15.1m2 7.6m2 2.7m2 11.5m2
Kaki /orang
Tahap Servis (LOS) A A A C A

4.0
TERAS STRATEGI DAN
INISIATIF
Pendekatan pembangunan Bukit
Bendera adalah berdasarkan TERAS STRATEGI
kepada konsep pembangunan
mampan. Pelan cadangan untuk Lima (5) teras strategi telah di
Bukit Bendera telah digubal dengan gubal untuk mencapai visi Bukit
Bendera iaitu:-
lima teras strategi yang di
selaraskan dengan visi. 1. Memulihara Sumber Biologi;
Pelan cadangan ini digubal untuk menambahbaik 2. Memulihara Warisan Kebudayaan di
kualiti kehidupan, sejarah, kepentingan warisan, Bukit Bendera;
nilai dan visi umum disamping mengekalkan 3. Memperkayakan Perlancongan;
keunikan bukit serta meletakkan dan
mengiktirafkan Bukit Bendera kepada dunia. 4. Mengurus Pergerakan; dan
5. Menyemai Kehidupan Hijau Dan
Teras ini menyentuh beberapa aspek dan elemen Gaya Hidup Hijau.
Bukit Bendera. Cadangan-cadangan tersebut
mengambilkira alam sekitar semulajadi,
kemampanan Bukit Bendera, Infrastruktur,
sirkulasi trafik, nilai warisan dan kepentingannya,
dan lain-lain aspek yang akan diterangkan dalam
bab ini.
Pelan cadangan Bukit Bendera akan memberi

gambaran kekuatan dan kepentinganya terhadap
alam sekitar semulajadi dan nilai warisan yang
bukan sahaja memberi keuntungan kepada
penduduk tempatan tetapi juga kepada sektor
pelancongan.
4-1 Bab 4: Teras Strategik dan Inisiatif RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA
TERAS STRATEGI 1:
Memelihara Sumber Biologi Lima kunci inisiatif di rumuskan bagi memasti
bahawa sumber biologi Bukit Bendera yang
penting dan terhad dijaga secara berterusan.
Flora dan Fauna, topografi dan persekitaran
membentuk ciri-ciri alam semulajadi Bukit Untuk memelihara sumber biologi Bukit Bendera,
Bendera, perlu dikekalkan dan ditambah. Dalam RKK mengambil inisiatif berikut:
melaksanakannya seluruh kawasan RKK diberi
ciri sebagai kawasan zon pemeliharaan dimana
pembangunan perbandaran dan pertanian perlu 4.1.1 Mengawal Aktiviti Dalam Zon
dikawal dan dihadkan dari segi lokasi, intensiti, Pemeliharaan
kaedah dan amalan. 4.1.2 Mengurus Aktiviti Pertanian
Kawasan-kawasan telah dikenalpasti untuk 4.1.3 Mengurus Landskap Untuk

dikawal dari segi jenis aktiviti yang dibenarkan. Ini Kepelbagaian
digambarkan dalam bentuk Zon Kawalan 4.1.4 Menjaga Koridor Tepi Sungai Tat
Pembangunan (rujuk bab 5).
4.1.5 Mengharmonikan Penyelesaian
Zon Pemeliharaan terdiri daripada: Kejuruteraan Alam Sekitar
i. Hutan Simpan; dan Walaupun telah diwartakan sebagai kawasan

ii. Zon Pemeliharaan dan Rekreasi. tadahan, sebahagian besar kawasan tadahan Tat
Stream telah diberimilik, dan sebahagian lagi
Zon pemeliharaan meliputi kawasan hutan, telah lama digunakan untuk pertanian. Hasilnya,
kawasan tadahan air dan kawasan di luar corak gunatanah dalam kawasan tadahan
tadahan air. Kebanyakkan kawasan tadahan air mengandungi potensi berbeza (keadaan yang
meliputi kawasan tadahan sungai Tat yang berbagai), kebun dan lading. Corak gunatanah
terletak di sebalah timur kereta api funikular. umum di kawasan cerun Bukit Bendera bahagian
Terdapat dua lagi kawasan tadahan air yang lebih tenggara, di luar kawasan tadahan air adalah
kecil di Bukit Bendera iaitu kawasan tadahan Air sama dengan kebun dan ladang yang terdapat
Itam di sebelah barat dan kawasan tadahan dalam kawasan hutan dipterokarpa.
Waterfall di sebelah utara.
Kualiti hutan disini adalah lebih rendah
Tambahan, terdapat kawasan yang dilindungi disebabkan pengecilan saiz dan pemecahan
sepanjang sempadan utara-barat Bukit Bendera berbanding dengan kawasan tadahan yang
iaitu Hutan Simpanan Kekal (HSK) yang berhampiran (seperti Kawasan Tadahan Air Itam
diwartakan di bawah Akta Perhutanan Negara dan kawasan Tadahan Waterfall) namun yang
1984. APN tidak melindungi kawasan ini demikian ia masih menyumbang khidmat yang
sepenuhnya kerana ianya tidak diwartakan di penting dalam perspektif pemeliharaan, alam
bawah mana-mana kelas perlindungan dalam sekitar dan ekonomi.
seksyen 10, Akta Perhutanan Negara 1984, di
dalam Deraf Rancangan Tempatan Pulau Pinang, Walaupun sukar untuk mengembalikan kebun
menyatakan semua APN (Hutan Rizab) sebagai kepada hutan, pilihan yang lebih baik ialah
Kawasan Sensitif Alam Sekitar Rank 1, dimana dengan bekerjasama dengan peladang dan
tiada aktivit dibenarkan selain daripada eko- pemilik tanah melalui strategi ini bagi menguatkan
pelancongan, rehabilitasi dan penyelidikan. pengurusan biodiversiti dengan menambahbaik
susunatur dan struktur hutan yang masih berbaki
dalam menambah fungsi kepelbagaian alam
sekitar dan ekonomi.
RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 4: Teras Strategik dan Inisiatif 4-2
Rajah 4.1 : Zon Pemeliharaan Bukit Bendera
PETUNJUK:
Zon Pemeliharaan
Jalan tar
Pejalan kaki
Sempadan Kawasan Tadahan Air

Bukit Bendera 2013
INISIATIF 4.1.1
Mengawal Aktiviti Dalam Zon-zon Tindakan-tindakan
Pemeliharaan
4.1.1A Kawalan Pembangunan Dalam
Langkah utama untuk menambah pemeliharaan
sumber biologi ialah mengadakan kawalan aktiviti Kawasan Tadahan Air Yang
semasa dan masa depan yang akan memberi Diwartakan.
impak kepada warisan semulajadi Bukit Bendera, 4.1.1B Kawalan Pembangunan Di Luar
iaitu habitat istimewa dan biodiversiti tersendiri. Kawasan Tadahan Yang Diwartakan.
Kawalan pembangunan dicadangkan ke atas
aktiviti-aktiviti sedia ada dalam kawasan tadahan
air yang telah diwartakan. Kawalan juga
Tindakan 4.1.1B
diperluaskan kepada aktiviti-aktiviti di luar
kawasan tadahan.
Kawalan Pembangunan Di Luar Kawasan
Tadahan Yang Diwartakan
Tindakan 4.1.1A
Dalam memelihara zon di luar kawasan tadahan,
Kawalan Pembangunan Dalam Kawasan
kawalan bagi menghadkan pembesaran kawasan
Tadahan Air kebun dan tambahan bangunan perlu
dilaksanakan. Aktiviti sama yang dibenarkan
dalam kawasan tadahan boleh dibenarkan dalam
Deraf Rancangan Tempatan Pulau Pinang zon ini.
meletakkan semua kawasan tadahan sebagai
Kawasan Sensitif Alam Sekitar Tahap 2 yang Sasaran Hasil Dari Inisiatif Yang Dicadangkan.
mana tiada pembangunan atau aktiviti baru
dibenarkan, walaupun gunatanah semasa
Sasaran Hasil Dari Inisiatif Yang
termasuk pertanian dan pelancongan boleh
Dicadangkan
diteruskan dengan syarat gunatanah ini tidak
menyebabkan pencemaran air atau bencana 1. Membuat peraturan kepada aktiviti-
alam sekitar atau manusia. aktiviti yang mempunyai impak yang
kurang baik kepada sumber biologi dan
Jenis aktiviti yang dibenarkan dalam kawasan alam semulajadi;
tadahan air oleh Enakmen Perbekalan Air Pulau
2. Keadaan sedia ada alam sekeliling
Pinang 1998 hanya terhad kepada eko-
dalam kawasan zon pemeliharaan dijaga
pelancongan pasif seperti "kebun botani, taman
burung atau pusat melihat burung , taman herba, dan ditambahbaik; dan
zoo mini, taman rama-rama, arboretum, tapak 3. Punca air Bukit Bendera di jaga dan
perkhemahan, taman hutan dan taman tasik". dipelihara untuk faedah semua
Rujuk bab 5 untuk aktiviti terperinci yang pengguna.
dibenarkan dalam kawasan pemeliharaan.
Rajah 4.2: Zon Pemeliharaan Dalam Kawasan Tadahan Air
PETUNJUK:
Zon Pemeliharaan di dalam Kawasan Tadahan Air (199.78 hektar)

Jalan tar
Pejalan kaki

Bukit Bendera 2013
Rajah 4.3: Zon Pemeliharaan Di Luar Kawasan Tadahan Air
PETUNJUK:
Zon Pemuliharaan di Luar Kawasan Tadahan Air (230.57 hektar)

Jalan tar
Pejalan kaki

Bukit Bendera 2013
Inisiatif 4.1.2 Tindakan-tindakan
Mengurus Aktiviti Pertanian
4.1.2A Menggalakkan Perladangan Organik
Aktiviti pertanian mempunyai impak penting 4.1.2B Menubuhkan Projek Contoh GAPs Dan
kepada alam sekitar, terutama dalam ekositem Pertanian Organik
tanah tinggi yang sensitif. Aktiviti perkebunan 4.1.2C Melaksanakan Program Outreach
seperti menebas permukaan tanah, membuat
teres dan pembinaan jalan parit, mendedahkan
Langkah-langkah awal untuk mengurangkan
permukaan tanah kepada hujan yang membawa
pengaliran melalui peningkatan tapisan dan
kepada hakisan dan pencemaran laluan air
mengurangkan hakisan tanah termasuk amalan-
dengan kelodak. Kehilangan baja yang ditabur di
amalan seperti membina teres, laluan air
permukaan tanah akan menyebabkan eutrifikasi
berumput, basin takungan air dan kelodak dan
iaitu peningkatan dalam pengeluaran biomass
lain-lain. Sementara langkah-langkah asas
phytoplankton, algea dan macrophyes dalam
warisan ialah untuk menjaga permukaan tanah
sungai dan anak sungai.
dan memperelokkan struktur tanah yang mana
termasuk amalan seperti penanaman tepi sungai,
Aktiviti pertanian di atas Bukit Bendera juga
penanaman mengikut kontor dan penanaman
mengalami nasib yang sama. Bagaimanapun
tertutup (iaitu tanaman kekacang penutup bumi).
kebanyakkan kebun sedia ada telah diusahakan
sekian lama menyara petani tempatan. (Rajah
4.4.). Bagi mengubah petani ini mungkin tidak Sasaran Hasil Dari Inisiatif Yang Dicadangkan
boleh, bagaimanapun dengan menerapkan
Amalan Pertanian Yang Baik (GAPs) boleh 1. Aktiviti pertanian diuruskan dalam cara yang
mengurangkan impak aktiviti pertanian. mampan, mengurangkan impak secara
keseluruhan di Bukit Bendera; dan
GAPs ditakrifkan sebagai kumpulan kaedah atau
teknik yang praktikal dan berkesan yang boleh
dipakai untuk mencapai berbagai objektif dan 2. Petani tempatan yang menjadikan pertanian
pada masa yang sama memastikan penggunaan sebagai punca pendapatan diperkenalkan
lain-lain sumber dan input yang mampan. GAPs kepada amalan yang lebih baik dengan
juga mengurangkan sumber pencemaran yang
output yang bernilai lebih tinggi.
tidak berguna boleh dibahagikan kepada dua
kategori: (1) struktur dan (2) amalan tradisi.
4.1.2A 4.1.2C
Menggalakkan Perladangan Organik Melaksana Program Outreach
Sebagai tambahan kepada GAPs, perladangan Amalan GAPs dan pertanian organik perlu
organik juga di promosikan kepada petani untuk didokumentasikan secukupnya, diterbitkan dan di
mengurangkan penggunaan baja bukan organik sebarkan kepada semua petani dan pekerjanya.
dan racun perosak, pada masa yang sama Ini boleh dilakukan melalui penerbitan dan risalah
meningkatkan nilai produk mereka. Malah, kini dan secara manual, peruntukkan latihan dan
permintaan kepada hasil produk organik telah sokongan teknikal serta penganjuran lawatan ke
meningkat kerana pengguna lebih sensitif ke atas tapak-tapak contoh. Tujuan keseluruhan adalah
kesan kesihatan dari hasil pertanian yang untuk menggalakkan semua petani di Bukit
bergantung kepada penggunaan racun rumpai Bendera mengamalkan amalan pertanian yang
dan racun serangga. mampan.
4.1.2B
Menubuhkan Projek Contoh GAPs Dan
Pertanian Organik
Menubuhkan projek contoh GAPs dan pertanian

organik maka kaedah GAPs dan pertanian
organik boleh dilihat dengan jelas di Bukit
Bendera. Tapak projek ini boleh ditubuhkan
melalui usahasama dengan petani tempatan
dimana amalan ini boleh diterapkan terus kepada
ladang dan dinilai untuk menentukan impak dan
kebolehsanaan. Tapak-tapak ini kemudianya
menjadi model kepada petani tempatan yang
lain.
Rajah 4.4 : Kawasan pertanian Sedia Ada di Bukit Bendera
PETUNJUK:
Kawasan tanah bertanaman

Kawasan tanah tanpa tanaman
Jalan tar
Pejalan kaki
Sungai
Sempadan Bukit Bendera Sumber : Rancangan Kawasan Khas
Bukit Bendera 2013
Inisiatif 4.1.3 Tindakan-tindakan
Menguruskan Landskap Untuk
Biodiversiti 4.1.3A Kajiselidik Flora dan Fauna
Satu kesinambungan tanaman hutan 4.1.3B Analisa Landskap

dicadangkan diseluruh landskap Bukit Bendera,
4.1.3C Pelan Induk untuk Pengukuhan
dari PRF melalui alam bina dan landskap
Koridor
pertanian di bahagian bawah bukit. Ini akan
memberi spesis binatang kecil bergerak secara
bebas melalui landskap (maka akan
membenarkan proses biologi semulajadi seperti Sasaran Hasil-hasil Dari Inisiatif Yang
pembiakan, pendebungaan dan taburan benih Dicadangkan
berterusan).
Ia juga akan menghasilkan ekosistem yang 1. Satu inventori flora dan fauna Bukit
sangat bernilai bagi memastikan produktiviti Bendera, untuk kegunaan sebagai
kebun-kebun yang bersebelahan dan kehidupan sebahagian dari pembelajaran dan
kawasan perumahan di bahagian bawah bukit destinasi pengetahuan ke atas ciri-ciri
berterusan, seperti kitaran cuaca, kitaran nutrisi, unik habitat tanah bukit; dan
pencegahan hakisan dan runtuhan tanah,
2. Sumbangan Bukit Bendera sebagai
mengurangkan risiko banjir, dan lain-lain.
sebahagian daripada hubungan
Terdapat dua tujuan strategi utama dalam kepelbagaian landskap perhutanan yang
mengurangkan pelbagai cebisan habitat: berterusan di Pulau Pinang.
1. Memastikan habitat penting yang terpencil

mempunyai hubungan ekologi dalam 4.1.3A
kawasan Bukit Bendera. Kajiselidik Flora Dan Fauna
2. Memastikan hubungan ekologi antara Bukit Kajiselidik ini bertujuan untuk menubuhkan satu
Bendera dengan kelompok hutan lain (iaitu inventori spesis terancam dan dimana habitat
Hutan Simpanan Bukit Kerajaan, Hutan penting boleh didapati. Data yang diperolehi akan
Simpanan Highland dan lain-lain). membantu mengenalpasti dimana letaknya
kumpulan pokok yang terancam dan binatang
sedia ada serta keadaan semasa habitat ini
hidup.
4.1.3B
Analisa Landskap
Proses penubuhan koridor perhutanan -
Kerja-kerja pemetaan (menggunakan remote secara batu loncatan dan koridor secara
sensing dan ukur tanah) boleh dijalankan untuk menjajar
menghasilkan pelan yang menunjukkan kawasan
hutan, kebun dan juga kebun-kebun yang telah
menceroboh ke luar kawasan yang diberi milik. Pecahan Tanpa
Analisa landskap akan memberi panduan Sambungan
cadangan dimana koridor sedia ada yang perlu

dipelihara atau ditubuhkan.
4.1.3C Batu Loncatan

Pelan Induk Pengukuhan Koridor
Satu Pelan Induk perlu disediakan untuk

menentukan keutamaan tindakan dalam
Kelompok Batu
pengukuhan/pemuliharaan koridor. Rancangan ini Loncatan Optimal
merupakan strategi jangka panjang yang akan
digunakan untuk panduan dalam menentukan
pengukuhan koridor perhutanan yang mempunyai
asas peruntukkan kewangan dan sumber yang
terhad.
Jaringan koridor perhutanan ini dijangka akan Koridor Yang Menyediakan

Laluan Pergerakan Semua
mengandungi koridor secara menjajar dan juga Spesis Dalaman
secara batu loncatan ( iaitu tompokan hutan
yang besar ). Kawasan yang perlu dimasukkan
ialah kawasan hutan sedia ada, zon-zon persisir
sungai, kawasan cerun yang curam dan kebun
yang terbengkalai. Bagi kawasan hutan yang Sebahagian Spesis Boleh
telah merosot, aktiviti penanaman semula perlu Bergerak Melalui Tanaman
mengambilkira spesis pokok asal. Tebing Sungai
Penglibatan pihak yang berkepentingan, terutama

pemilik bangunan dan petani, merupakan
komponen penting untuk memastikan
perlaksanaan pelan induk ini berjaya. Stakeholder
ini perlu melibatkan diri dalam peringkat proses
perancangan, daripada permulaan, bagi
memastikan bahawa mereka faham peranan
yang dimainkan dalam mengurus kepelbagaian
landskap.
Inisiatif 4.1.4
Memelihara Koridor Tepi Sungai
Berikut adalah tindakan RKK untuk menjaga Koridor
Tat Tepi Sungai:-
Anak sungai berbatu di Bukit Bendera merupakan Tindakan-tindakan

sistem ekologi yang penting yang menyokong
organisma akua dan habitat tepi sungai dimana 4.1.4A Menganjurkan Perbincangan
banyak herba luar biasa, bunga orkid (seperti Dengan Pemilik-pemilik Tanah Yang
Penang Slipper Orchird), lumut dan paku pakis Terlibat
boleh ditemui. Kawasan tepi sungai juga
merupakan habitat utama untuk beberapa jenis 4.1.4B Mengenalpasti Kawasan Yang
kehidupan liar yang membentuk koridor-koridor Merosot Yang Memerlukan
pergerakan kehidupan liar. Pemulihan
4.1.4C Melaksanakan Program Perhutanan
Sebagai tambahan, tumbuh-tumbuhan ditepi Semula Untuk Rehabilitasi Kawasan
sungai mempunyai fungsi ekosistem yang Merosot
penting – kawasan tepi sungai memelihara arah
aliran air dengan menghalang dan melambatkan
arus di permukaan, oleh yang demikian Sasaran Hasil-hasil Dari Inisiatif Yang
membenarkan tumbuh-tumbuhan menyerap Dicadangkan
bahan cemar, seperti baja dan agrochemical dan
memerangkap partikel. 1. Kawasan tepi sungai yang sensitif dan
ekologi dijaga untuk melindungi habitat
Sungai-sungai, khususnya Sungai Tat yang juga
populasi flora dan fauna; dan
terletak dalam kawasan tadahan air adalah
sangat mustahak dan perlu dipulihara untuk 2. Tumbuh-tumbuhan tepi sungai di
memastikan habitat tepi sungai yang sensitif
kekalkan bagi menguatkan fungsi
dijaga dan fungsi hidrologi dikekalkan.
Dicadangkan kawasan simpanan Sungai Tat hidrologi dalam mengurangkan impak
sehingga 20 meter di bahagian tepi kiri dan pencemaran dan menguatkan tebing
kanan Sungai Tat dari puncak tebing sungai sungai.
termasuk anak-anak sungai utama yang mengalir
masuk.
Bagaimanapun Sungai Tat menyeberangi banyak 4.1.4A

plot-plot tanah yang telah diberimilik, Menganjurkan Perbincangan Dengan
sebahagiannya telah diusahakan sebagai Pemilik-Pemilik Tanah Yang Terlibat
kawasan pertanian. Adalah sukar untuk membuat
pengambilan balik tanah bagi menubuhkan Satu perbincangan perlu dimulakan dengan
simpanan tepi sungai, maka kerjasama dengan pemilik tanah yang terlibat untuk tujuan
pemilik tanah dan petani merupakan strategi mewujudkan kolaborasi bersama dalam
utama. mengurus kawasan tepi sungai. Insentif-insentif
akan dikenalpasti bagi mendorong pemilik tanah
untuk mengamalkan strategi pengurusan tanah
yang lebih baik. Sebagai contoh, petani akan
dibenarkan menuai produk mereka tetapi
simpanan tebing sungai hendaklah diuruskan
secara organik dimana tiada racun serangga /
baja digunakan. Sebagai ganti, kawasan ini boleh
diketepikan untuk membiarkan tumbuhan
semulajadi tumbuh semula.
4.1.4B 1.4C
Mengenalpasti Kawasan Yang Merosot Yang Melaksanakan Program Perhutanan Semula
Memerlukan Pemulihan Untuk Rehabilitasi Kawasan Merosot
Walaupun banyak bahagian tebing sungai yang Bagi kawasan tebing sungai yang merosot, maka
telah diterangkan lambat laun dengan perlahan- aktiviti perhutanan semula bolehlah mengikut
lahan akan tumbuh semula dengan tumbuhan model ‘hutan analog’. Hutan analog adalah
semulajadi, namun kawasan yang merosot sistem hutan agro melalui pengurusan hutan
dengan serius memerlukan campur tangan yang yang direka untuk meniru fungsi ekologi
aktif. Imej satelit telah menunjukkan sebahagian semulajadi pada masa yang sama member
daripada lokasi kawasan ini; bagi mendapatkan faedah ekonomi. Sebagai contoh, pokok getah
tahap sebenar kemerosotan kawasan ini bukanlah sebahagian daripada ekologi
memerlukan ukur tanah untuk tujuan aktiviti semulajadi tetapi boleh menjadi peranan sebagai
perhutanan semula. sebahagian daripada struktur fizikal bagi
kawasan hutan yang mengandungi potensi
spesis asal.
Rajah 4.5: Keratan Rentas Sungai Tat
40m Zon Penampan/ 40m Zon Penampan/

40m Rezab Sungai 40m Rezab Sungai
40m Zon Penampan/ 40m Zon Penampan/

40m Rezab Sungai Laluan/Jalan 40m Rezab Sungai
Tanah Tanah
Persendirian Persendirian
Tanah Tanah
550m Persendirian Persendirian
275m
KERATAN RENTAS B - B1
Sekil 1 : 2000
Kawalan Pembangunan
Kegunaan Dan Aktiviti Yang Dibenarkan
• Rekreasi; laluan semula jadi
Kegunaan Dan Aktiviti Yang Tidak Dibenarkan

• Sebarang pembangunan atau
• Struktur sementara atau kekal
Rajah 4.6 : Peta Lot-Lot Yang Terlibat Dengan Koridor Tebing Sungai Tat
PETUNJUK:
Lot terlibat (53.83 hektar)

Lot no 9, 15,17,18, 19, 21, 25, 32, 34, 35, 36, 37, 38,41,71,72,
90, 118,119,121,122,123 dan 124

Bukit Bendera 2013
Inisiatif 4.1.5
Skop Kerja Untuk Pasukan Teknikal
Mengharmonikan Penyelesaian
1. Untuk menilai keadaan fizikal dan
Kejuruteraan Alam Sekitar berkemungkinan kegagalan cerun di
kawasan tertentu;
Kegagalan cerun dan tanah runtuh semakin
bertambah dan menjadi ancaman utama di Bukit 2. Menentukan kawasan yang kritikal;
Bendera terutama semasa musim hujan. Satu 3. Memantau cerun sebelum dan selepas
sistem pemantauan berkala yang berkesan dirawat;
(efektif) perlu disediakan untuk memastikan risiko-
risiko dikenalpasti diperingkat awal. Mitigasi yang 4. Melantik Jurutera Awam Bebas
sesuai serta pelan pengurusan risiko dapat Bertauliah dan Jurutera Geoteknikal
dilaksanakan untuk keselamatan penduduk untuk mengkaji kawasan kritikal;
tempatan dan pelawat. 5. Untuk mengkaji semula dan menyemak
laporan dari Jurutera Awam Bebas
1.5A Bertauliah;
Menubuhkan Pasukan Pemantauan Cerun
6. Menyediakan anggaran kos untuk fee
Yang Dedikasi
Jurutera Awam Bebas Bertauliah dan
kos rawatan cerun; dan
Pasukan pemantauan cerun yang berdedikasi
adalah bertanggungjawab untuk memantau 7. Melantik kontraktor mahir dan
keadaan cerun secara berkala di Bukit Bendera berpengalaman untuk melaksanakan
yang akan membantu bagi memastikan sebarang rawatan cerun.
risiko tanah runtuh dan hakisan dapat diambil
tindakan sebelum kejadian buruk berlaku.
Sebaiknya, pasukan ini akan diketuai oleh

Inisiatif bagi mengharmonikan penyelesaian teknikal
Jurutera yang bertauliah dilantik dari Perbadanan
Pengurusan Bukit Bendera (PBBPP) sebagai kepada alam sekitar adalah seperti berikut :
penjaga dan pengurus tapak di Bukit Bendera;
daripada ditempatkan di mana-mana agensi
Kerajaan Negeri. Tindakan-tindakan
4.1.5A Menubuhkan Pasukan Yang

Berdedikasi Untuk Memantau
Cerun
4.1.5B Kajian Risiko Cerun
Sasaran Hasil-hasil Dari Inisiatif Yang

Dicadangkan
1. PBBPP akan mempunyai pengkalan data

kawasan yang kritikal; dan
2. PBBPP akan mempunyai sistem

pemantauan yang sistematik.
4.1.5 B
Kajian Risiko Kegagalan Cerun
Kajian menyeluruh terhadap risiko kegagalan

cerun di Bukit Bendera perlu dilaksanakan untuk
memberi maklumat keadaan cerun secara
mendalam. Maklumat ini bukan sahaja berguna
untuk tujuan memantau cerun tetapi juga
berguna untuk membantu membuat keputusan
terhadap pembangunan baru dan juga aktiviti
yang akan dilaksanakan di Bukit ini. Pada masa
sekarang, keputusan adalah berdasarkan garis
panduan umum pembangunan tanah bukit yang
digunapakai oleh Kerajaan Negeri. Dengan
maklumat tempatan yang mendalam, sebarang
keputusan ke atas cadangan pembangunan akan
menjadi lebih tepat dan kukuh.
Pembangunan di atas Bukit Bendera perlu merujuk

kepada garis panduan ini
TERAS STRATEGI 2: Berikut adalah inisiatif RKK untuk memelihara warisan
Memelihara Warisan Kebudayaan kebudayaan Bukit Bendera:-
Bukit Bendera 4.2.1 Menjaga Bangunan-Bangunan Dan

Tugu-Tugu Warisan
Bukit Bendera mula diperkenalkan oleh Captain
Francis Light pada tahun 1788. Bukit Bendera 4.2.2 Mempromosikan Kepentingan
digunakan sebagai tapak isyarat bendera semasa Warisan
penempatan awal British di Bukit Bendera. 4.2.3 Menjaga Koridor Pemandangan
Rumah-rumah banglo di atas bukit juga dibina Warisan
oleh penjajah British sebagai tempat istirehat
untuk kerajaan dan kakitangannya.
Bukit Bendera adalah satu tempat yang unik yang

Selain itu, hubungan kuat antara kehidupan
mempunyai warisan kebudayaan yang tersendiri.
komuniti yang tinggal di Bukit Bendera dengan
Bukit yang juga dikenali sebagai Government Hill,
alam semulajadi merupakan bukti perpaduan
Great Hill, The Hill atau Bukit Bendera (Flagstaff
sosial, toleransi dan kewujudan secara aman
Hill) merupakan kawasan ternama yang
yang meningkatkan lagi warisan kebudayaan di
membangkitkan imej-imej kecantikan alam
atas bukit ini.
semulajadi dan suasana kepentingan sejarah.
Nilai warisan ini disimpan dalam dua elemen
kebudayaan landskap dan kepelbagaian alam Ciri-ciri kepelbagaian alam semulajadi tanpa
semulajadi. sempadan mempamerkan flora dan fauna yang
istimewa yang membentuk biologi alam sekitar
yang kaya. Dengan alam sekeliling yang
Landskap kebudayaan termasuklah kedua-dua
semulajadi telah dipelihara dan dijaga sekian
elemen alam bina ketara dan tidak ketara
lama, bukit ini mengeluarkan udara yang nyaman
(tangible and intangible) yang telah dibentuk dan
yang menguatkan lagi hubungan antara flora,
dipengaruhi oleh kegunaan interaktif sepanjang
fauna dan manusia.
masa. Kebanyakkan banglo warisan di Bukit
Bendera kekal cantik dan ia perlu dipelihara dan
dipulihara untuk nilai pelancongan warisan. Oleh yang demikian, adalah mustahak untuk
memelihara kepelbagaian alam semulajadi dan
Bagi pemandangan warisan di Bukit Bendera, landskap kebudayaan yang bersejarah di Bukit
sesesorang itu boleh menikmati pemandangan Bendera untuk menunjukkan kepentingan warisan
antik keseluruhan Bandar George Town hingga ke di kawasan ini.
Jambatan Pertama dan Jambatan Kedua, dan
juga pemandangan indah Gunung Jerai di
Kedah dan Bukit Mertajam di Seberang Perai.
Memelihara pemandangan indah ini akan

menyumbang kepada pengekalan kepelbagaian
visual dan kualiti visual yang unik kepada
landskap alam semulajadi dan warisan Pulau
Pinang.
Inisiatif 4.2.1
Menjaga Bangunan-Bangunan
Dan Tugu-Tugu Warisan
Bukit Bendera mempamerkan ciri-ciri sejarah Berikut adalah tindakan-tindakan RKK untuk
yang kaya dan evolusi landskap organik, memelihara bangunan-bangunan dan tugu-tugu
mewarisi nilai yang tinggi sepertimana gambaran
warisan Bukit Bendera:-
dan rekod secara bertulis mengenai Bukit
Bendera.
Tindakan-tindakan
Jenis-jenis warisan nyata Bukit Bendera
mengandungi perkara berikut: 4.2.1A Inventory Bangunan-Bangunan
Dan Tugu-Tugu Warisan
1. Bangunan-bangunan (iaitu banglo, kuil dan
masjid); 4.2.1B Kajiselidek Dilapidasi
2. Tugu-tugu (iaitu incinerator, dek 4.2.1C Mengadakan Seminar Dan
pemandangan); Bengkel Pemeliharaan Bangunan
3. Landskap jalan ( iaitu perabot jalan, peti Kepada Stakeholder
surat, tiang lampu); dan
4.2.1D Garis Panduan Pemeliharaan
4. Kereta api dan laluan rel (lama dan baru)
Bangunan-Bangunan Dan Tugu-
Warisan ketara Bukit Bendera mempamerkan Tugu Warisan
karektor utama dan artifak kebudayaan kepada
landskap kebudayaan yang jelas. Sebagai
contoh, banglo dan rumah persendirian dengan Disebabkan kepentingan sejarah dan senibina,
gaya kolonial yang mempunyai beranda yang MBPP telah mengkelaskan 5 buah bangunan di
luas telah dibina di puncak bukit dimana struktur Bukit Bendera sebagai kategori I dan 31 buah
tersebut terletak diatas platform yang dinaikkan bangunan sebagai kategori II. 36 buah bangunan
sedikit. Seni bina di Bukit Bendera menunjukkan ini dibina semasa zaman British diantara kurun ke
warisan unik yang membezakannya dari Negara 17 dan pertengahan kurun ke 20 sebagai tempat
lain. penginapan dan tempat rehat untuk pegawai
kerajaan British dan tetamu.
Pada hari ni, 27 buah bangunan daripada 36

buah dimiliki oleh orang perseorangan dan 9
buah bangunan milik Kerajaan. Kebanyakkan
daripada bangunan ini kekal sebagai kediaman,
sementara beberapa bangunan telah ditukar
guna kepada rumah tetamu, kemudahan komuniti
dan pejabat. Bangunan-bangunan dan tugu-tugu
warisan di Bukit Bendera sepatutnya diselengara
secara berkala dan dipromosikan sebagai produk
pelancongan.
Jadual 4.1: Bangunan-bangunan warisan di Bukit 4.2.1A Inventori Bangunan-Bangunan
Bendera Dan Tugu-Tugu Warisan
Semua bangunan-bangunan dan tugu-tugu
No Nama Bangunan Kategori Bangunan
warisan di Bukit Bendera termasuk banglo,
Warisan
masjid, kuil, stesen bukit, dek pemandangan dan
1 Crag Hotel Kategori II
incinerator perlu direkodkan dalam sistem data.
2 Ngan San Kategori II Inventori bangunan-bangunan dan tugu-tugu
3 Karangan Cot Kategori II warisan akan dijadikan sebagai rujukan masa
4 Grace Dieu Kategori II hadapan, penyelengaraan dan arkib.
5 Edgecliff Kategori II
6 White House Kategori II 4.2.1B Kajiselidik Dilapidasi
7 The Nook Kategori II Beberapa bangunan-bangunan dan tugu-tugu
8 Eyethrope Kategori II warisan di Bukit Bendera pada masa sekarang
9 The Rockies Kategori II dibiarkan kosong dengan struktur dan fasad
10 The Cottage Kategori II yang mereput; dan dibawah ancaman
Convalescent Kategori II
kemusnahan, kebanyakkannya diatas sebab-
11
sebab semulajadi. Oleh itu, kajiselidik dilapidasi
12 Tree Top Kategori II
yang merekodkan kecacatan bangunan melalui
13 Woodside Kategori II
kaedah fotografi dan dokumen digital perlu dibuat
14 Ducle damun Kategori II sebelum sebarang kerja-kerja pembaikan dan
15 Fern Hill Kategori II pemulihan dilaksanakan.
16 Hill Side Kategori II
17 Camville Kategori II
18 Westspur Kategori II 4.2.1C Mengadakan Seminar Dan Bengkel
19 The Great Wall Kategori II Pemeliharaan Bangunan Kepada
20 Arun Rangsi Kategori II Stakeholder
21 CAP Bungalow Kategori II Seminar dan bengkel pemeliharaan perlu
Upper Claremont Kategori II
dianjurkan untuk pihak yang berkepentingan Bukit
22
Bendera termasuk pemilik bangunan, penjaga
23 Aloha Kategori II
bangunan, pihak berkuasa perancang tempatan
24 Rajawali Kategori II dan agensi yang berkaitan. Ini adalah untuk
25 Methodist Centre Kategori II memastikan warisan kebudayaan Bukit Bendera
26 Buddha Light Vihara Kategori II dapat dijaga dan dikekalkan dengan baik.
27 Tosari Kategori II
28 Lausanne Kategori II
29 Fairmount Kategori II 4.2.1D Garis Panduan Pemeliharaan
30 St. Brelades Kategori II Bangunan-Bangunan Dan Tugu-
31 South View Kategori II Tugu Warisan
32 Gate House Kategori I Bagi memastikan bahawa kerja-kerja
pemeliharaan bangunan-bangunan dan tugu-
33 Bel Retiro Kategori I
tugu warisan memenuhi keperluan dan piawaian
34 Bukit Pinang Kategori I
yang boleh diterima, garis panduan pemeliharaan
35 Brown House Kategori I perlu disediakan. Sepatutnya hanya satu garis
36 Raj Bhavan Kategori I panduan umum digunakan untuk semua
bangunan-bangunan dan tugu-tugu warisan
tanpa mengira kelas dan kategori.
Rajah 4.7 : Lokasi 36 Bangunan Warisan Di Bukit Bendera
PETUNJUK:
Tanah dengan bangunan warisan

Jalan tar
Pejalan kaki
Bukit Bendera 2013
Adalah disyorkan, kajian menyeluruh dan
Garis Panduan Untuk Bangunan-
penyediaan dokumen disediakan mengenai
Bangunan Dan Tugu-Tugu Warisan Di
keadaan bangunan sebelum menjalankan kerja-
Bukit Bendera
kerja pemulihan untuk memastikan bahawa kerja- 1. Bangunan-bangunan dan tugu-tugu
kerja pemulihan dilaksanakan dengan betul warisan perlu bebas dari sebarang
mengikut garis panduan pemeliharaan. Pada kerosakan;
setiap peringkat kerja-kerja pemeliharaan, aspek
teknikal dan berbagai aktiviti proses pemulihan 2. Penyelenggaraan pencegahan adalah
perlu didokumentasikan secara sistematik untuk mustahak untuk mengesan tanda-tanda
tujuan arkib dan rujukan masa hadapan. awal masalah bangunan atau kerosakan
struktur;
Projek pemeliharaan yang baik adalah lebih dari 3. Kerja-kerja membaiki dan membaikpulih
hanya memelihara fasad dan struktur bangunan, hanya dijalankan dengan menggunakan
tetapi juga melibatkan proses mengekalkan dan kaedah dan teknik yang telah terbukti
meningkatkan semangat semulajadi dan suasana untuk mengekalkan dan menghormati
asal bangunan-bangunan atau tugu-tugu kualiti struktur bangunan;
tersebut. Ia juga memerlukan kefahaman dan
penghargaan senibina dan struktur bangunan- 4. Kerja-kerja membaiki dan membaikpulih
bangunan atau tugu-tugu warisan, juga perlu memastikan gangguan minima
mewujudkan amalan pengurusan yang baik kepada struktur sedia ada. Struktur dan
kepada bangunan yang dipulihara melalui kitaran fabrik perlu di pulihara sebaik mungkin
jadual penyelengaraan. kepada keadaan asal;
5. Semua struktur asal dan elemen senibina
perlu dikekalkan dan dipulihara;
Sasaran Hasil-hasil Dari Inisiatif Yang
6. Tiada struktur atau elemen bangunan
Dicadangkan
akan diubah atau dimusnahkan jika ia
1. Bangunan-bangunan dan tugu-tugu boleh dipelihara dalam kedaan asal;
warisan dijaga dan dipelihara dengan 7. Untuk kegunaan semula yang sesuai,
amalan pemeliharaan yang baik; dan sebarang struktur sedia ada perlu
2. Meningkatkan kefahaman komuniti diperkukuhkan dan dibaiki untuk
dan pemilik-pemilik bangunan serta memenuhi kegunaan dan fungsi baru;
kebanggaan warisan kebudayaan di
Bukit Bendera. 8. Sebarang sambungan kepada bangunan
asal dilarang tetapi jika benar-benar perlu,
hendaklah dilaksanakan secara harmoni
dengan struktur sedia ada dan tidak
menghalang pemandangan;
9. Sebarang pemulihan dan kegunaan
semula yang sesuai perlu mengambilkira
elemen keseluruhan bangunan warisan,
dan tidak hanya fokus kepada fabrik
bangunan; dan
10. Bangunan-bangunan warisan milik
Kerajaan perlu dijaga dengan rapi, dibaiki
dan diselenggara oleh penjaga yang
berpengalaman daripada agensi yang
berkaitan.
“Bukit Bendera perlu dijadikan sebagai kawasan
yang mempunyai ciri istimewa.Tumbuhan
Inisiatif 4.2.2 semulajadi, topografi dan ciri sebagai resort atas
bukit perlu dikekalkan dan dipelihara dan
Mempromosi Kepentingan Warisan pembangunan perlu selaras dengannya dan tidak
merosakkan ciri-ciri istimewa ini. Bukit Bendera
Keputusan penting berkaitan dengan rupa perlu diberi penambahbaikan sebagai resort atas
sebarang hartanah warisan, dalam keadaan bukit dengan mempertingkatkan tempat-tempat
semulajadi dan kebudayaan, memerlukan pemandangan dan mewujudkan dan
kefahaman terperinci mengenai nilai warisan yang memperelokkan laluan dan denai, taman, kawasan
diwarisi, yang menyumbang kepada semulajadi dan lain-lain kemudahan”. (Pelan
pembentukan pelan tindakan untuk mengekalkan Struktur Pulau Pinang 1987)
nilainya dimasa akan datang.
Dalam kontek Bukit Bendera, nilai warisan

penting dibendung dalam ekosistem semulajadi
dan landskap kebudayaan. Ciri-ciri ekosistem Warisan ketara dan tidak ketara di Bukit Bendera
biodiversiti semulajadi fauna dan flora yang dipaparkan dalam pelbagai bentuk termasuk
luarbiasa membentuk alam sekitar biologi yang makanan tempatan seperti nasi lemak, laksa
kaya. penang, mee goreng mamak dan minuman jus
limau dihidangkan di pusat penjaja di puncak
Ekosistem semulajadi memaparkan gabungan, bukit. Perayaan Bukit Bendera perlu dianjurkan
simbiotik dan keharmonian perhubungan diantara secara berkala untuk mempromosikan Bukit
spesis dan organisma yang memberi gambaran Bendera. Tanaman di lereng bukit termasuk
ruang hidup yang dihasilkan melalui operasi kebun buah-buahan dan sayuran yang sinonim
hukum alam yang menakjubkan. Sebagai daya dengan Bukit Bendera boleh diketengahkan
tarikan semulajadi, Bukit Bendera mempunyai kepada pelawat melalui pasar tani. Semua aktiviti
spesis flora dan fauna yang sangat banyak ini akan menyokong gaya kehidupan komuniti
tumbuh diatas kanopi pokok yang tinggi tempatan dan ekonomi yang mampan.
disepanjang denai semulajadi. Kebanyakan
spesis kehidupan burung, dari habitat taman Nilai landskap kebudayaan boleh di tafsirkan
hingga habitat eksotik menghuni kawasan bukit melalui rangkaian acara yang komplek dan penuh
ini. dengan makna dan nilai, sebagaimana yang
diterangkan dalam struktur fasad hartanah
Pada masa yang sama, elemen landskap warisan, begitu juga hidangan, perayaan, bahasa
kebudayaan alam sekitar yang ketara dan tidak dan cara kehidupan. Oleh yang demikian, adalah
ketara, yang telah dibentuk dan dipengaruhi oleh mustahak untuk memelihara ekosistem
aktiviti manusia sepanjang masa. Suasana semulajadi dan landskap kebudayaan Bukit
landskap kebudayaan yang terdapat disini Bendera yang bersejarah untuk kepentingan
melibatkan organik semulajadi dari awal hingga warisan kawasan tersebut.
kini, begitu juga bukti bahan daripada
perhubungan interaksi manusia dalam landskap
disepanjang masa.
Berikut adalah tindakan-tindakan RKK untuk
Sasaran Hasil-Hasil Dari Inisiatif Yang
mempromosikan kepentingan warisan Bukit Bendera:-
Dicadangkan
1. Kepentingan warisan Bukit Bendera
Tindakan-tindakan
direkodkan untuk generasi akan datang; dan
2. Meningkatkan sumbangan warisan Bukit
4.2.2A Cerita Bukit Bendera Bendera untuk industri pelancongan dan
4.2.2B Perayaan Bukit Bendera ekonomi mampan secara keseluruhan.
Mempromosikan Kepentingan Warisan Bukit

4.2.2A Cerita Bukit Bendera Bendera :-
Cerita Bukit Bendera boleh dianjurkan oleh 1. Sejarah Bukit Bendera sebagai tapak operasi
stakeholder melalui seminar, forum, bengkel oral memberi isyarat bendera kepada petugas
sejarah, kolokium sejarah komuniti dan lawatan. bendera di Fort Cornwallis di kawasan yang
Tujuannya adalah untuk mengumpul para ilmuan lebih rendah;
baru dan yang berpengalaman dari serata pusat
akademik untuk melawat dan menilai semula bagi 2. Ciri-ciri semulajadi dan kepelbagaian flora dan
mengukuhkan sejarah Bukit Bendera. Ini akan fauna Bukit Bendera;
memberi asas sejarah kepada pihak museum, 3. Ciri-ciri kebudayaan yang menerangkan
galeri, pusat maklumat pelancongan dan karektor sejarah Bukit Bendera;
pemandu pelancong di Bukit Bendera. 4. Bangunan-bangunan warisan yang seiringan
dengan kawasan laman hijau di sekelilingnya;
5. Kepentingan senibina bangunan-bangunan
4.2.2B Perayaan Bukit Bendera
sebelum perang yang mempunyai ciri hiasan
Bukit Bendera merupakan tempat yang dikenali dalaman dan fasad luaran yang tersendiri
ramai kerana ia menimbulkan imej keindahan yang bernilai eastetik dan menawan;
semulajadi dan suasana tempat bersejarah yang 6. Pemandangan dan vista dari Bukit Bendera ke
penting. Warisan tidak ketara Bukit Bendera tanah rendah; dan
dipaparkan dalam berbagai bentuk termasuk 7. Bukit Bendera sebagai latar belakang
makanan istimewa tempatan seperti nasi lemak, bandaraya Geroge Town, Pulau Pinang.
laksa penang, mee goreng mamak dan minuman
jus limau yang disajikan di pusat penjaja di
puncak bukit.
Perayaan Bukit Bendera perlu dianjurkan secara

berkala untuk mempromosikan Bukit Bendera.
Tanaman di lereng bukit termasuk kebun buah-
buahan dan sayuran yang sinonim dengan Bukit
Bendera boleh diketengahkan kepada pelawat
melalui pasar tani. Semua aktiviti ini akan
menyokong gaya kehidupan komuniti tempatan
dan ekonomi yang mampan.
Inisiatif 4.2.3 Koridor Pemandangan Warisan
Menjaga Koridor Pemandangan Koridor Pemandangan Warisan merujuk kepada

mana-mana penglihatan yang mustahak atau
Warisan panorama pemandangan indah yang terdapat
dalam kon pandang yang mempunyai kepentingan
Bukit Bendera dikurniakan dengan sumber- semulajadi dan kebudayaan; atau kedua-duanya.
sumber warisan alam semulajadi dan Warisan semulajadi atau kebudayaan seperti
kebudayaan. Rekod arkib menunjukkan bukti bangunan-bangunan, tugu-tugu, perabot jalan,
berkaitan Bukit Bendera dalam berbagai medium landskap, gunung-gunung, bukit-bukit dan air terjun
termasuk gambarfoto lama, poskad lama dan merupakan perkara subjek yang penting dalam
lukisan cat minyak. pemandangan warisan.
Daripada puncak Bukit Bendera seseorang itu Koridor pemandangan warisan boleh dilihat dalam
boleh menikmati pemandangan antik keseluruhan kon pemandangan dari arah mana-mana jarak
bandaraya George Town hingga ke Jambatan altitude, sama ada daripada puncak bukit melihat ke
Pertama dan Jambatan Kedua, dan juga arah tanah rendah; pada kawasan berhampiran
pemandangan indah Gunung Jerai di Kedah dan pantai menghala ke dalam kawasan garis langit
Bukit Mertajam di Seberang Perai. bandar, atau daripada paras jalan memandang
deretan bangunan-bangunan. Pemandangan ini
Dengan menjaga pemandangan indah ini akan sama ada digambarkan melalui gambarfoto (lama
menyumbang kepada pengekalan kepelbagaian dan baru), lukisan cat minyak, lakaran, poskad lama
visual dan ciri-ciri visual unik dari atas Bukit dan dokumen video.
Bendera yang menampakkan persisir pantai dan
sekitar kawasan perairan dengan jelas adalah
sebenarnya wujud dalam lanskap sebagaimana
yang diperkatakan disepanjang perubahan Di Bukit Bendera, lima lokasi telah dikenalpasti
sejarah dari zaman British hingga hari ini. sebagai mempunyai koridor pemandangan warisan.
Lokasi tersebut adalah seperti berikut :-
Pemandangan estetik ini adalah testimoni kepada
perubahan yang membawa makna dan Koridor Pemandangan Lokasi Pemandangan
interpretasi dengan landskap semulajadi dan Warisan
kebudayaan yang telah membentuk bandaraya
George Town disepanjang masa termasuk tapak- Melihat ke arah 1. Stesen atas
tapak penempatan awal tentera British, bandar Bandaraya George Town, 2. Banglo Bel Retiro
pelabuhan, perdagangan, industri dan kediaman. Jambatan-jambatan 3. Kopah Villa
Pulau Pinang, Seberang 4. Banglo Aloha
Alam semulajadi lanskap mempamerkan kualiti Perai dan Negeri Kedah
visual yang unik bagi suasana yang berbeza dan
melegakan, air dan langit. Pemandangan yang Melihat ke arah Hutan 5. Stesen bawah
bercampur ini berkaitan secara simbolik kepada Simpanan Teluk Bahang,
elemen fizikal unik yang dimiliki oleh George Laksamana dan
Town disamping nilai sosial dan komuniti yang Highland
besar. Melihat ke arah kereta 6. Hotel Crag
api funikular, trek kereta
api dan kawasan tengah
Bukit Bendera
Rajah 4.8 : Lokasi Pemandangan Warisan Dengan Kon Pemandangan 75d
1 Pemandangan dari Stesen Atas 2 Pemandangan dari Eyethrope
3 Pemandangan dari Kopah Villa Pemandangan dari Aloha

4
5 Pemandangan dari Stesen Bawah
Pengalaman daripada bandar-bandar lain Berikut adalah tindakan-tindakan RKK untuk menjaga
menunjukkan inisiatif-inisiatif diambil untuk koridor pemandangan warisan Bukit Bendera:-
menjaga koridor pemandangan. Sebagai contoh,
Bandaraya Vancouver, Kanada mensasarkan Tindakan-tindakan
untuk menjaga pemadangan lautan dan gunung
di belakang garis langit bandaraya sementara
mempromosikan kawasan dalaman Bandar yang 4.2.3A Menaiktaraf Kemudahan
dinamik. Bandar ini mengambilkira kawalan Pemandangan
ketinggian bangunan-bangunan tinggi untuk 4.2.3B Penilaian Impak Pemandangan
menjaga koridor pemandangan.
Warisan
Begitu juga, usaha dilakukan untuk menjaga 4.2.3C Garis Panduan Koridor
koridor pemandangan Victoria Peak, puncak yang Pemandangan Warisan
tertinggi di Pulau Hong Kong, untuk menarik
pelawat ke pemandangan alam semulajadi dan
kebudayaan Hong Kong. Begitu juga Sasaran Hasil-hasil Dari Inisiatif Yang
pemandangan panorama bandaraya Songkhla, Dicadangkan
Thailand boleh dinikmati daripada puncak bukit
Khao Tang Kuan melihat ke arah Teluk Thailand
dan pulau-pulau sekitarnya. 1. Koridor Pemandangan Warisan Bukit
Bendera dijaga dan lindungi; dan
2. Mengurangkan ancaman dan impak
daripada mana-mana cadangan
pembangunan atau perubahan tapak.
4.2.3A
Menaiktaraf Kemudahan Pemandangan
Kemudahan pemandangan di Bukit Bendera

perlu dinaiktaraf untuk keselamatan dan
keselesaan pelancong. Dek-dek pemandangan
perlu ditutupi dengan bumbung dengan
penyediaan teropong-teropong pemandangan,
rel keselamatan, tempat duduk, tong sampah
kitar semula dan papan kenyataan maklumat
yang menunjukkan lokasi tanda arah, bangunan
prominan, jambatan, bukit dan lain-lain.
Pemandangan panorama bandaraya George
Town daripada Bukit Bendera, diambil sama ada
dari gambarfoto lama, poskad atau lukisan cat
minyak, boleh dipamerkan di papan kenyataan
maklumat.
Ihsan dari:-
• http://www.geograph.org.uk
• http://www.backpackingmalaysia.com
Pemandangan dari Bukit Bendera ke George Town sebelum Perang Dunia ke II.
4.2.3B Penilaian Impak Pemandangan Warisan (HVIA)
Penilaian Impak Pemandangan Warisan
HVIA adalah satu kajian untuk menilai impak
Koridor pemandangan warisan Bukit Bendera, cadangan pembangunan atau perubahan
terutama yang melihat ke arah bandaraya George tapak di dalam kawasan atau di sekeliling
Town perlu dijaga dan dilindungi. Sebarang koridor pemandangan warisan Bukit Bendera;
cadangan pembangunan yang mungkin dan untuk mengesyorkan pendekatan
mempunyai impak ke atas koridor pemandangan menyeluruh bagi pemeliharaan sumber
warisan Bukit Bendera perlu dikawal. Oleh itu, warisan semulajadi dan kebudayaan Bukit
Penilaian Impak Pemandangan Warisan (HVIA) Bendera. HVIA ini boleh memasukkan model
diperlukan untuk menilai semula dan mentafsir simulasi komputer untuk meramalkan
cadangan pembangunan. Keperluan ini perlu bagaimana rupa pemandangan di kawasan
diterimapakai dalam Garis Panduan untuk Koridor tersebut akan terjadi jika pembangunan
Pemandangan Warisan Bukit Bendera. Seminar dibenarkan.
mengenai Penilaian Impak Pemandangan
Warisan perlu diadakan kepada pihak yang
berkepentingan di Bukit Bendera.
HVIA Bukit Bendera khasnya mengambilkira 4.2.3C

aspek berikut: - Garis Panduan Koridor Pemandangan
Warisan
• Ekosistem semulajadi, flora dan fauna;
• Kawasan hutan simpanan dan kawasan Garis panduan koridor pemandangan warisan
tadahan air; Bukit Bendera perlu disediakan untuk menjaga
• Topografi, sistem saliran dan bentuk muka dan melindungi pemandangan estetik daripada
bumi; puncak bukit ke George Town, daripada stesen
• Pembangunan lereng bukit; bawah melihat ke arah kawasan tengah Bukit;
• Kawalan ketinggian, bahan bangunan, skim dan daripada Crag Hotel melihat ke arah Hutan
warna dan cadangan pembangunan; dan Simpanan Pulau Pinang. Pemandangan Bukit
• Pemandangan daripada Bukit Bendera Bendera yang indah ini tidak dikira sebagai
menghala ke George Town dan sebaliknya. tarikan kepada pelancong tetapi sebagai
sebahagian daripada nilai tidak ketara Bukit
HVIA mengenalpasti sebarang kemungkinan Bendera.
impak kepada warisan ketara dan tidak ketara,
yang dihasilkan daripada cadangan
pembangunan atau perubahan tapak; dan
mengambilkira pilihan mitigasi, serta memberi
pengesyoran untuk strategi pemeliharaan yang
munasabah untuk Bukit Bendera.
HVIA akan disediakan oleh pasukan professional

dan bertauliah mengenai pemeliharaan warisan
beserta pakar simulasi komputer yang
mempunyai pengetahuan luas dan kefahaman
mengenai kebudayaan warisan ketara dan tidak
ketara di Bukit Bendera.
Garis Panduan Koridor Pemandangan Warisan
Bukit Bendera
1. Semua pemandangan warisan dilihat

daripada Bukit Bendera ke arah bandaraya Rajah 4.9 : Rekabentuk yang dibenarkan di koridor
George Town perlu dijaga dan dilindungi. Ini pemandangan warisan
mustahak untuk mencerminkan imej atau
lukisan lama pandangan udara George
Town;
2. Tiada struktur menegak yang kekal yang

boleh menghalang sebarang kon
pemandangan Bukit Bendera;
3. Struktur sementara dibenarkan dalam
sebarang paksi, sekiranya ia tidak
menghalang sebarang kon pemandangan
daripada puncak bukit, dan daripada stesen
bawah dan stesen tengah;
4. Membuang, mencantas dan menipiskan
pokok yang terpilih dan lain-lain tanaman
semulajadi boleh dibenarkan dalam
kawasan kon pemandangan untuk
meningkatkan dan menjaga pemandangan
daripada Bukit Bendera;
5. Perlu ada kawalan ketinggian pada sebarang
pembangunan dalam kawasan kon
pemandangan warisan; Rajah 4.10 : Rekabentuk tidak sesuai di koridor pemandangan
warisan
6. Semua bahan bangunan dan pilihan warna
bangunan yang dicadangkan untuk
cadangan pembangunan baru di Bukit
Bendera perlu selaras dan harmoni dengan
kawasan sekitar; dan
7. Penilaian Impak Pemandangan Warisan
diperlukan untuk mana-mana cadangan
pembangunan baru dalam atau di sekitar
koridor pemandangan warisan Bukit
Bendera.
TERAS STRATEGI 3:
Memperkayakan Pelancongan
Berikut adalah inisiatif-inisiatif RKK untuk
Ramai yang berpendapat bahawa wujud memperkayakan pelancongan Bukit Bendera:-
kekurangan daya tarikan dan aktiviti di atas bukit
merupakan perkara yang penting jika hendak 3.1 Mencipta Daya Tarikan Baru Dan
mempromosikan Bukit Bendera untuk Menambah Aktiviti-Aktiviti Sedia Ada
pelancongan. Ini telah menyebabkan masa yang 3.2 Memperbaiki Dan Menambah Nilai
pendek dihabiskan di atas bukit kerana aktiviti Kemudahan Pelancongan
dan tempat untuk dilawati adalah terhad untuk
3.3 Menggalakkan Penyertaan Penduduk
dihabiskan dalam masa yang lebih lama.
Tempatan Dalam Aktiviti Pelancongan
Ciri sedia ada, alam sekitar semulajadi, warisan 3.4 Menyediakan Talian Internet
senibina dan kebudayaan tidak digunakan
dengan sepenuhnya sebagai tarikan
pelancongan. Kebanyakkan banglo dan
tamannya, terutama banglo kerajaan disimpan
sebagai entiti persendirian dan tidak dibuka
kepada orang awam. Rekabentuk senibina yang
unik di dalam taman yang besar menyediakan
peluang besar kepada mereka untuk di
intergrasikan dalam peluang pelancongan di atas
bukit.
Dalam meluaskan dan mengukuhkan peranan

pelancongan Bukit Bendera dan menambahbaik
tarikan pelancongan dan kemudahan, dua
kaedah dicadangkan. Ini melibatkan mencipta
produk-produk pelancongan baru selain dari
tarikan produk yang sedia ada.
Penglibatan komuniti tempatan dalam

pembangunan pelancongan di Bukit Bendera
adalah sangat mustahak, selaras dengan
semangat dan objektif pelancongan yang
mampan dan bertanggungjawab. Pelancongan
yang bertanggungjawab membawa maksud;
selain daripada mengurangkan ekonomi yang
negatif, impak kepada alam sekitar dan sosial,
komuniti tempatan adalah terlibat dan
berintergrasi dengan ekosistem tempatan.
Inisiatif 4.3.1 4.3.1A
Rumah Gavernor Atau Banglo Bel Retiro
Mencipta Daya Tarikan Baru Dan
Menambah Aktiviti-Aktiviti Sedia Banglo Bel Retiro, dibina pada tahun 1789 untuk
Ada gabenor Pulau Pinang merupakan salah satu
hartanah yang berprestij dan merupakan
Bukit Bendera mempunyai elemen buatan bangunan yang sangat penting dalam sejarah
manusia atau alam semulajadi yang unik dan Pulau Pinang. Hari ini, rumah banglo ini kekal
boleh digunakan sepenuhnya untuk menarik lebih untuk kegunaan eklusif gabenor dan diluar
ramai pelawat ke atas bukit. Daya tarikan yang sempadan orang awam.
baru ini dan penambahbaikan kepada aktiviti
sedia ada adalah mustahak kerana ianya boleh Banglo ini akan dibuka kepada orang ramai untuk
menjadi penyebab kepada pelawat untuk tinggal dilawati mengikut masa dalam jadual. Fee masuk
lebih lama dan menghabiskan lebih banyak masa perlu dikenakan untuk tujuan penyelengaraan
di atas bukit untuk meneroka dan mengalami banglo ini. Bagaimanapun, banglo ini
warisan Bukit Bendera dan memahami memerlukan pemuliharaan untuk mengembalikan
kepentinganya. sebahagian elemen senibina yang asli dan untuk
menambahbaik keadaan banglo.
Tindakan-tindakan
4.3.1A Memelihara Rumah Gavernor Atau
Banglo Bel Retiro
4.3.1B Menukar Gate House Sebagai Pusat
Maklumat Dan Galeri
4.3.1C Mempromosikan Landskap Formal Di
Rumah Gavernor
4.3.1D Pusat IT Dan Kedai Runcit
4.3.1E Dek Pemandangan
Buckingham Palace menawarkan lawatan yang ekslusif ke
4.3.1F Laluan Pejalan Kaki Yang Baru Dari ‘State Room’.
Stesen Bawah Ke Stesen Atas (Source: http://www.atravelbook.com/top-10-tourist-attractions-
in-london/)
Sepanjang Trek Kereta api Funicular
4.3.1G Pembangunan Semula Coolie Line
4.3.1H Menyediakan Pejalan Kaki Di Bypass B
Untuk Pembelajaran
4.3.1I Membangunkan Dan Menambahbaik
Laluan Pejalan Kaki Berasaskan Laluan
Hutan Dan Jalan Griddle
4.3.1J Menukar Stesen Tengah Sebagai
Museum Funikular Hidup
Setiap tahun dimusim panas, Istana DiRaja Brussel membuka

pintunya untuk orang awam.
(Source:http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Royal_Palace_in_Br
ussels.JPG
4.3.1B 4.3.1C
Menukar Gate House Sebagai Pusat Mempromosikan Landskap Formal Di Rumah
Maklumat Dan Galeri Gavernor
Dari Gate House ke Banglo Bel Retiro terdapat Taman dalam kawasan banglo Bel Retiro pada
struktur bata yang cantik dengan kawasan di satu masa dikenali kerana koleksi bunga-
ruang masuk. Pada masa ini, bahagian ini tidak bungaan yang cantik. Lama kelamaan, kualitinya
dihuni atau digunakan. merosot dengan kekurangan penyelengaraan
sebahagiannya disebabkan bajet mengurus yang
Gate house perlu ditukar kepada pusat maklumat terhad.
dan galeri yang mempamerkan maklumat
terutamanya mengenai banglo Bel Retiro dan Terdapat potensi yang besar untuk
Bukit Bendera umumnya. Sebelum digunakan menghidupkan semula taman ini kepada taman
sebagai pusat maklumat, Ia perlu dipulihara lanskap formal dan pada masa yang sama
kepada ciri asal sebaik mungkin. mempromosikan taman ini sebagai daya tarikan
pelancong di Bukit Bendera. Tindakan perlu
diambil untuk menambahbaik keadaan semasa
taman ini. Setelah dibaikpulih, taman ini akan
dibuka kepada orang awam dengan mengenakan
fee masuk.
4.3.1D 4.3.1E
Pusat IT Dan Kedai Runcit Dek Pemandangan
Kebanyakkan bangunan-bangunan di Bukit Salah satu kepentingan Bukit Bendera ialah
Bendera telah digunakan sebagai pejabat atau pemandangan Pulau Pinang yang menakjubkan
pejabat kerajaan. Ini adalah seperti pejabat pos, dari puncak bukit. Terdapat beberapa
balai polis, dan lain-lain yang pada masa dahulu pemandangan Pulau Pinang yang sangat
merupakan kediaman di Bukit Bendera. mempersonakan boleh dilihat daripada puncak
Sebahagian daripada bangunan-bangunan ini bukit. Bagaimanapun kawasan untuk
seperti pejabat pos tidak lagi digunakan untuk menikmatinya adalah terhad. Ini adalah kerana
tujuan asal. terhadnya spot untuk pemandangan di atas bukit.
Pejabat Pos perlu dipulihara dan ditukar sebagai Dengan menyediakan dek pemandangan boleh
pusat IT dan kedai yang menjual barangan menambahkan lagi kapasiti pelawat pada setiap
cenderamata mengikut tema, seperti poskad kawasan spot pemandangan. Pelawat akan
mengandungi gambar-gambar lama Bukit mempunyai ruang luas untuk menikmati
Bendera. Ia juga boleh berfungsi sebagai kedai pemandangan dan bergerak disekeliling spot
cenderamata rasmi Bukit Bendera. pemandangan.
Pusat IT pula perlu menyediakan talian internet Juga akan disediakan galeri pemandangan di
atau wi-fi percuma kepada pelawat. setiap dek untuk pelawat. Oleh itu, pelawat boleh
melihat gambarfoto lama dan
membandingkannya dengan pemandangan baru
dari atas dek. Dengan ini, pelawat boleh melihat
perbezaan, perkembangan dan pembangunan
Pulau Pinang dari perspektif yang berbeza.
Dek Pemandangan di Cameron Highland

dengan konsep gelas
Poskad dan setem sebagai cenderamata
Dek pemandangan di Grand Canyon dengan

rel dan lantai gelas
Rajah 4.11: Cadangan Summit Centre Bukit Bendera
Post Office
Temple G
E
Police Station
Penang Hill
Mosque I
F
C
B Food Centre
(Astaka)
Gate House
Coolie Line H
Upper Station
Governor’s House The Nook

(Bel Retiro)
A
Eyethrope
Ringkasan cadangan-cadangan di Bukit Bendera
F Summit Square
Membuka Rumah Gavernor (Bel
A
Retiro) kepada pelawat • Memperkenalkan kiosk buggy
untuk menghapuskan keadaan
• Salah satu bangunan warisan yang berpusu-pusu antara pelawat
penting di Bukit Bendera dengan pengusaha buggy
• Menyediakan nilai warisan dan • Mempromosikan pengindahan
senibina kepada Bukit Bendera kawasan melalui landskap
• Akan dibuka kepada orang ramai • Menyediakan kawasan tempat
secara berjadual dan pemandu duduk untuk menampung
pelancong pelawat di kawasan ini
Gate House Sebagai Pusat Maklumat

B
Dan Galeri
G Pusat IT Dan Kedai Runcit
• Menukar Gate House kepada sebuah
Pusat Maklumat yang akan • Bangunan akan ditukar kepada
mempamerkan semua sejarah kedai runcit atau kedai
Rumah Gavernor dan acara-acara cenderamata – barangan
bersejarah dan maklumat mengenai kenangan bertema
Bukit Bendera. • Menyediakan talian internet
percuma
Mempromosikan Landskap Formal
C • Menambahbaik kawasan taman
• Akan dibuka kepada orang ramai H Laluan Pejalan Kaki Dari
dengan mengenakan fee masuk Stesen Atas Ke Balai Polis
Kawasan parker • Menukar jalan ini kepada zon

D • Mencadangkan kawasan parkir untuk keutamaan pejalan kaki
perniagaan, servis dan pengusaha • Tiada kenderaan persendirian
buggy atau perniagaan dibenarkan
• Akan diintergrasikan dengan memasuki kawasan ini kecuali
kemudahan kenderaan buggy letrik untuk tujuan kecemasan
berbayar untuk mempromosikan
alam sekitar yang lebih hijau
I Dek Pemandangan
Menambahbaik Taman Kanak-kanak
E • Untuk meningkatkan kapasiti
• Menyediakan pilihan mainan dan pelawat di spot pemandangan
keseronokan dikawasan ini. yang penting yang tersedia di
• Memasukkan permainan tradisi untuk atas bukit
kanak-kanak bermain • Galeri untuk setiap dek untuk
• Memudahkan pendaki bukit dan pelawat membezakan
orang berjogging ke kawasan ini pemandangan sekarang
dengan kemudahan gym terbuka. dengan pemandangan sebelum
ini.
4.3.1F
Laluan Pejalan Kaki Yang Baru Dari Stesen
Bawah Ke Stesen Atas Sepanjang Trek
Kereta api Funicular
Laluan pejalan kaki baru melalui tangga dari

stesen bawah ke stesen atas sepanjang trek
kereta api funikular akan dibina untuk memberi
laluan alternatif kepada pejalan kaki. Cadangan
ini sama ada melibatkan pengambilan plot tanah
berjiran atau pun menggunakan peruntukkan hak
laluan awam di sebelah trek kereta api (rujuk
rajah 4.13). Jumlah jarak laluan ialah lebih kurang
1,970 meter dan melibatkan sejumlah 12 plot
tanah kepunyaan entiti persendirian.
Rajah 4.12 : Cadangan Laluan Pejalan Kaki Baru
Petunjuk
Gunatanah
Tanah Kerajaan
Tanah Persendirian Lot 62, 64,
69, 70, 76, 212, 244, 387, 1569,
1617, dan 1618 (23.14 ekar)
Rel kereta api
Pejalan kaki
4.3.1H
4.3.1G Menyediakan Pejalan Kaki Di Bypass B
Pembangunan Semula Coolie Line Untuk Pembelajaran
Kawasan Coolie Line perlu dibangunkan semula Bukit Bendera diketahui ramai untuk mendaki
untuk memberi lebih banyak kemudahan kepada bukit dengan laluan-laluan semulajadi.
pelawat ke Bukit Bendera. Pembangunan semula Sebahagian laluan ini adalah sangat curam,
perlu memasukkan hotel (dengan kadar sewaan terdapat keperluan untuk membangunkan laluan
yang mampu). Pembangunan semula juga perlu yang lebih mesra-pengguna, laluan yang lebih
memasukkan kemudahan untuk MICE (meeting, memberi pembelajaran yang luas kepada pelawat
incentives, conferencing, exhibitions) sebagai terutama di golongan kanak-kanak. Disyorkan
tawaran produk tambahan. untuk mempertimbangkan cadangan By-pass B
sebagai laluan pembelajaran, bukan laluan untuk
daya ketahanan yang dibangunkan untuk
memenuhi keinginan dan kebolehan pelawat
biasa. (Rajah 4.13)
Laluan pembelajaran ini perlu dinaiktaraf dari segi

ciri-ciri keselamatan, maklumat dan kemudahan.
Perjalanan boleh dibimbing dan dikelolakan oleh
pemandu yang terlatih, sama ada diuruskan oleh
PBBPP atau badan bukan kerajaan yang
disahkan oleh PBBPP.
4.3.1I
Membangunkan Dan Menambahbaik Laluan
Pejalan Kaki Berasaskan Laluan Hutan Dan
Jalan Griddle
Tindakan perlu diambil untuk mempromosikan
aktiviti mendaki bukit. Ini termasuk
menambahbaik laluan pendakian dengan
menambahbaik iventori dan sistem pemetaan
juga menaiktaraf semua laluan pendakian dari
segi maklumat, arah laluan dan keselamatan.
4.3.1J
Menukar Stesen Tengah Sebagai Museum
Funikular Hidup
Stesen tengah akan ditukar kepada Museum
Funikular Hidup untuk menawarkan daya tarikan
baru kepada pelawat dan menyuraikan trafik.
Rajah 4.13 : Cadangan Pejalan kaki di ByPass B
PETUNJUK:

Laluan warisan
Jalan tar
Pejalan kaki (By Pass a ke J)
Cadangan Pejalan Kaki baru (1974.13 meter)
Bukit Bendera 2013
Inisiatif 4.3.2 4.3.2B
Memperbaiki dan menambah nilai Menyediakan Kiosk Kecil Bergerak Untuk
Kedai Runcit Tidak Formal
kemudahan pelancongan
Kiosk bergerak akan disediakan di summit centre
Daya tarikan dan kemudahan sedia ada akan dan lain-lain lokasi yang strategik. Ini perlu
ditambahbaik bagi memberi perkhidmatan yang dihadkan untuk penjualan barangan asas seperti
lebih baik kepada pelawat dan menambah minuman ringan, snek, bunga dan buah-buahan
pengalaman mereka di atas bukit. tempatan dan cenderamata istimewa Bukit
Bendera. Rekabentuk kiosk ini perlu
Berikut adalah tindakan-tindakan RKK untuk diseragamkan untuk memberi ciri-ciri imej Bukit
menambahbaik dan tambah nilai kemudahan Bendera dan berharmoni dengan keseluruhan
pelancongan di Bukit Bendera:- kawasan semulajadi.
Tindakan-tindakan
4.3.2A Tambahbaik Taman Permainan
Kanak-Kanak
4.3.2B Menyediakan Kiosk Kecil Bergerak
Untuk Kedai Runcit Tidak Formal
4.3.2C Menambahbaik Tanda Arah Dan
Maklumat
4.3.2D Menambahbaik Keselamatan Awam
4.3.2A
4.3.2C
Tambahbaik Taman Permainan Kanak-Kanak
Menambahbaik Tanda Arah Dan Maklumat
Taman permainan kanak-kanak sedia ada terletak
Sistem tanda arah yang komprehensif untuk
di summit centre akan ditambahbaik untuk
menghasilkan papan tanda arah yang lebih jelas
menawarkan lebih banyak kelengkapan
perlu dirumus dan dilaksanakan untuk membantu
permainan. Ruang untuk permainan tradisi
pelawat. Sebagai tambahan, lebih banyak
Malaysia seperti teng-teng, guli, gasing, sepak
maklumat perlu disediakan, sama ada dalam
takraw dan lain-lain boleh diperkenalkan dan
bentuk percetakan atau panel maklumat.
diintergrasikan dalam susunatur keseluruhan
Maklumat di atas bangunan-bangunan warisan
padang permainan.
akan di dokumentasikan dalam bentuk
percetakan dan panel maklumat yang akan
diletakkan setiap ruang masuk / gate.
4.3.2D
Menambahbaik Keselamatan Awam
Keselamatan merupakan kriteria yang mustahak

untuk Bukit Bendera kepada penduduk dan
pelawat. Tindakan untuk menambahbaik
keselamatan termasuk :-
• Menggunakan helipad sedia ada di Bel

Retiro untuk kegunaan kecemasan; dan
• Menubuhkan sebuah Unit Kecemasan dan
Bertindak di PBBPP dengan kolaborasi
dengan penduduk tempatan / peniaga.
Memasang pili bomba di lokasi yang strategik

dan untuk pembangunan baru. Menjalankan
latihan kepada persatuan dan penduduk /
peniaga tempatan bagaimana menggunakan pili
bomba.
TERAS STRATEGI 4.4:
Mengurus Pergerakan Berikut adalah inisiatif-inisiatif RKK untuk merubah
pengurusan Bukit Bendera:-
Strategi sirkulasi untuk Bukit Bendera tertumpu
kepada memberi keutamaan kepada pelawat 4.4.1 Kereta Api Funikular Sebagai Mod
pejalan kaki dan memastikan keselamatan Pengangkutan Utama
kepada pejalan kaki dan pengguna kenderaan
dalam keadaan tapak sedia ada dan penuh 4.4.2 Menjadikan Bukit Bendera Sebagai
sekatan. Zon Hijau
4.4.3 Meningkatkan Keselamatan Dan
Dengan rangka kerja yang ditetapkan seperti di Keselesaan Kepada Pejalan Kaki
atas, cadangan inisiatif yang akan diambil
diharap dapat untuk memajukan pergerakan 4.4.4 Menambah Kemudahan Tempat Letak
pejalan kaki di kawasan pusat dimana pejalan Kenderaan Di Stesen Bawah Dan
kaki menjadi tumpuan, meminimakan konflik Summit Centre
dengan trafik kenderaan, menambahbaik
keselamatan khususnya kepada pejalan kaki, dan 4.4.5 Menambahbaik Jalan Kecil Dan
menambahbaik kemudahan untuk kegunaan Laluan Denai
pejalan kaki.
Adalah mustahak objektif keseluruhan untuk

menjadikan Bukit Bendera sebagai 'Zon
Perjalanan Hijau' dengan keutamaan diberikan
kepada pengguna pejalan kaki sementara
menggalakkan perubahan ke arah menggunakan
kenderaan hijau terutama untuk perkhidmatan
pelawat ke Bukit Bendera.
Inisiatif 4.4.1
Kereta Api Funikular Sebagai Mod
Pengangkutan Utama
Keutamaan pengurusan trafik dan sirkulasi Tindakan untuk menambahbaik sistem permit dan
keseluruhan Bukit Bendera ialah kereta api laluan kepada pengguna yang dibenarkan ialah
funikular yang diiktiraf sebagi mod pengangkutan untuk menlaksanakan dengan kerjasama antara
utama untuk ke atas dan ke bawah bukit. PBBPP dengan Taman Botani Pulau Pinang.
Pada masa sekarang, jalan masuk permulaan
Sekiranya terdapat lain-lain perubahan mod laluan jeep dikawal secara manual tetapi perkara
pengangkutan persendirian seperti kereta kabel, ini boleh diperbaiki dengan menggunakan kad
hanya berfungsi sebagai mod pengangkutan pintar di kawalan pintu pagar untuk memastikan
awam sahaja akan disokong. Cadangan seperti pemantauan yang lebih baik dan pengecaman
tersebut memerlukan penilaian untuk memastikan kepada kenderaan yang dibenarkan.
warisan alam semulajadi dan kebudayaan yang
sensitif di Bukit Bendera tidak terjejas atau Bagi menyelaras perkara seperti di atas,
diancam. Kaedah pembinaannya perlu memberi disyorkan supaya rangkaian jalan yang pada
impak yang rendah kepada alam sekeliling. masa sekarang dibawah bidangkuasa Jabatan
Kerja Raya diserahkan kepada PBBPP yang
Kajian feasibiliti dan kajian terperinci untuk laluan kemudiannya akan melihat perkara seperti
kereta kabel harus disediakan untuk mengawal penyelengaraan dan pengurusan ke atas semua
impak kepada alam semulajadi terutamanya jalan di atas bukit. Kekurangan kakitangan dan
untuk membuka kawasan baru. bajet sedia ada yang dihadapi oleh JKR juga
memerlukan penyerahan bidangkuasa ini.
Pada masa sekarang, laluan ke atas dan ke
bawah bukit melalui jalan lain, terutama untuk
kenderaan bermotor menggunakan laluan jeep,
adalah terhad kepada pemegang permit
selalunya kepada penduduk, pengusaha
perniagaan, agensi kerajaan, kenderaan untuk
perkhidmatan dan penyelenggaraan dan
kegunaan kecemasan. Sebarang bentuk
pengangkutan pelawat yang menggunakan laluan
jeep melalui Taman Botani Pulau Pinang akan
disekat.
Inisiatif 4.4.2
Menjadikan Bukit Bendera Sebagai
Zon Hijau
Menjadikan Bukit Bendera sebagai zon hijau akan Bagaimanapun, kenderaan perkhidmatan dan
tercapai melalui penambahbaikan kepada kecemasan masih dibenarkan menggunakan
kemudahan pejalan kaki terutama dalam jalan tersebut semasa kecemasan atau
kawasan dimana terdapat banyak pengguna kenderaan perkhidmatan yang perlu memasuki
pejalan kaki. Keutamaan untuk mencapai hasrat stesen atas.
ini ialah memberi fokus kepada tindakan di
kawasan summit, dari stesen atas ke Jalan Sultan
Yahya Petra. 4.4.2C
Penggunaan Buggy Elektrik
Berikut adalah tindakan-tindakan RKK dalam mencipta Dalam mencapai aspirasi untuk Zon Hijau dan
Bukit Bendera sebagai kawasan zon hijau :- pemeliharaan alam sekitar, semua buggy akan
ditukar kepada enjin yang lebih mesra alam
4.4.2A Menukar Jalan Sultan Yahya Petra seperti buggy elektrik. Stesen caj akan disediakan
Sebagai Pejalan Kaki Utama di lokasi yang strategi di summit centre.
4.4.2B Laluan Pejalan Kaki Khas Dari Stesen
Atas Ke Balai Polis Jumlah buggy yang beroperasi di Bukit Bendera
4.4.2C Penggunaan Buggy Elektrik akan diurus oleh PBBPP untuk memastikan
pematuhan yang ketat kepada piawaian alam
sekitar dan kualiti perkhidmatan.
4.4.2A
Menukar Jalan Sultan Yahya Petra Sebagai Pejalan kaki khas dari Stesen Atas ke
Pejalan Kaki Utama segitiga (jarak lebih kurang 230m)
Sepanjang Jalan Sultan Yahya Petra akan
menjadi pejalan kaki utama. Walau pun ruang
jalan masih dikongsi dengan kenderaan
bermotor, perlu mengambil tindakan untuk
menentukan ruang tersebut dijadikan sebagai
pejalan kaki utama. Tindakan seperti itu
termasuklah penyediaan papan tanda,
penandaan jalan, menurap semula permukaan
jalan untuk pejalan kaki yang mesra pengguna. Jalan Sultan Yahya Petra sebagai kaki utama
4.2B
Laluan Pejalan Kaki Khas Dari Stesen Atas
Ke Balai Polis
Stesen atas merupakan jalan masuk utama
pelawat ke Bukit Bendera, oleh yang demikian
dicadangkan jalan antara stesen atas ke kawasan
berhadapan dengan Pusat penjaja ditukar
kepada laluan pejalan kaki khas.
Rajah 4.14 : Laluan Pejalan kaki di Bukit Bendera
PETUNJUK:

Laluan warisan
Jalan tar
Pejalan kaki (By Pass A ke J)
Cadangan Pejalan Kaki baru (1.974.13 meter)
Sempadan Bukit Bendera Sumber : Rancangan Kawasan Khas
Bukit Bendera 2013
INISIATIF 4.4.3
6. Membina bulatan di hujung Jalan Sultan
Meningkatkan Keselamatan Dan Yahya Petra untuk membantu pusingan
Keselesaan Untuk Pejalan Kaki kereta buggy dan lain-lain kenderaan;
7. Menyediakan papan tanda untuk
Beberapa tindakan untuk meningkatkan memberi arah kepada pelawat ke
keselamatan dan keselesaan pejalan kaki akan banglo-banglo warisan, dek
diambil seperti berikut : pemandangan dan lain-lain tarikan;
8. Tempat berhenti khas untuk buggy di
1. Memperuntukkan cahaya disepanjang jalan spot pemandangan; dan
utama untuk menambahbaik keselamatan 9. Menambahkan lagi perabot jalan -
dan membenarkan aktiviti selepas cuaca tempat duduk, teduhan, lampu jalan dan
gelap; lain-lain.
2. Mencadangkan kemudahan tempat letak
kereta untuk buggy pelawat dan kenderaan
bermotor bertempat di puncak Bukit
Bendera;
3. Menyediakan rel keselamatan di sepanjang
jalan di mana perlu untuk melindungi pejalan
kaki dan kenderaan bermotor;
4. Penandaan garisan di atas permukaan jalan
dan bendul jalan yang lebih sempurna;
5. Penyediaan lorong terus khas untuk laluan
kenderaan dari arah bertentangan.
Disyorkan penyediaan lorong laluan pada
jarak 200m (dimana boleh);
Cadangan hentian sebelah untuk buggy dan basikal Cadangan rel keselamatan sepanjang Jalan Sultan Yahya Petra
berdekatan dek pemandangan
INISIATIF 4.4.4 Inisiatif 4.4.5
Menambahkan Kemudahan Menambahbaik Jalan Kecil Dan
Tempat Letak Kenderaan Di Stesen Laluan Denai
Bawah Dan Summit Centre
Tindakan berikut akan dilaksanakan untuk
Keperluan untuk menambah kemudahan tempat menambahbaik jalan-jalan kecil dan laluan
letak kenderaan di stesen bawah merupakan denai:-
sebahagian daripada tindakan memperelokkan
keseluruhan Bukit Bendera. Beberapa 1. Menurap semula jalan kecil untuk
penambahan yang boleh disediakan ialah memastikan jalan tersebut selamat dan rata;
membesarkan kawasan parkir untuk pelawat dan
menyediakan hentian sebelah untuk bas 2. Memotong pokok dan rumput sepanjang
pelancong. Perlaksanaan inisiatif ini akan jalan kecil dan laluan denai untuk
memerlukan kerjasama antara MBPP dari segi
keselamatan dan jarak penglihatan yang
mengenalpasti tapak tanah yang sesuai untuk
baik; dan
kegunaan yang dimaksudkan.
Di summit centre, kawasan parkir akan dihadkan 3. Memperelokkan papan tanda dan label untuk
untuk pengusaha perniagaan dan perkhidmatan panduan pendaki bukit dan pejalan kaki
dan juga buggy. mencari arah dan tempat menarik.
Rajah 4.15 : Kategori Jalan Dan Denai Di Bukit Bendera
Jalan Keutamaan Pejalan Kaki
Rangkaian Jalan Utama untuk pejalan kaki

dan juga untuk menampung kenderaan
bermotor secara terhad (seperti trak,
kereta, motosikal), buggy dan basikal.
Jalan Sultan Yahya Petra didalam kategori
ini
Jalan-jalan lain
Buggy dan pejalan kaki tidak

menggunakan jalan ini yang selalunya
dilalui oleh kenderaan bermotor. Basikal
digalakkan menggunakan jalan ini. Jalan
dalam kategori ini ialah : Viaduct Road,
Upper Tunnel Road, Jeep Track and
Lower Tunnel Road.
Laluan Pejalan Kaki
Kebanyakannya digunakan oleh pejalan

kaki dan basikal. Contoh jalan dalam
kategori ini ialah Moniot Road.
PETUNJUK:
Jalan Keutamaan Pejalan Kaki Jalan Sultan Yahya Petra

Jalan tar
Pejalan kaki

Bukit Bendera 2013
4.5
Inisiatif 4.5.1
TERAS STRATEGI 5:
Kehidupan Hijau Mengintergrasikan Sistem
Pembetungan Pembangunan Baru
Keperluan untuk perlaksanaan penyelesaian hijau Dan Sedia Ada
kepada penyediaan peruntukkan infrastruktur
dan utiliti di Bukit Bendera adalah disebabkan Pada masa kini, kebanyakan sistem perparitan di
oleh halangan daripada keadaan topografi, laluan Bukit Bendera dirawat dengan menggunakan
dan keperluan untuk memelihara alam sekitar tangki septik. Ini disebabkan tiada laluan masuk
dalam keadaan asal. Dengan jangkaan bahawa sempurna untuk kenderaan penyelengaraan
kenaikan permintaan kepada kapasiti infrastruktur Indah Water Konsortium (IWK) masuk ke premis
dan utiliti sedia ada, memerlukan perlaksanaan untuk rawatan tangki septik. Oleh itu
penyelesaian alternatif yang mampan dan pembangunan baru hendaklah menggunakan
perubahan kepada amalan kehidupan. Ini perlu sistem pembetungan mampan yang mempunyai
ditangani melalui dua kaedah iaitu mengambil kurang penyelengaraan dan tidak bergantung
kejuruteraan dan teknologi mampan dan juga kepada IWK untuk sebarang perkhidmatan.
perubahan dalam amalan kelakuan kehidupan
oleh penduduk, peniaga dan juga pelawat. Sistem pembetungan yang mampan seperti
pengunaan Bio-Cube boleh digunakan untuk
permintaan yang tinggi atau rendah, seperti
Inisiatif RKK Bukit Bendera di dalam mempromosikan untuk kegunaan rumah sesebuah atau
kehidupan hijau kepada orang yang menduduki atau pembangunan bersepadu yang lebih besar.
melawat Bukit Bendera, adalah seperti berikut :
Tapak STP perlu ditempatkan di bahagian paling
bawah dalam mana-mana pembangunan. Untuk
Inisiatif-inisiatif bangunan sesebuah atau banglo, perlu
menggunakan model yang terkini untuk
4.5.1 Mengintergrasikan Sistem menambahbaik rawatan pembetungan.
Pembetungan Pembangunan Baru Dan Penduduk setara untuk setiap banglo ialah 5PE.
Sedia Ada
4.5.2 Menggalakkan Kehidupan Hijau Kebaikan sistem pembetungan mampan
(Contoh: Bio-Cube)
• Mudah dipasang;
• Kurang penyelengaraan;
• Kos buruh rendah;
• Air kumbahan yang telah dirawat boleh
digunakan semula untuk pengairan;
• Rekabentuk modul yang fleksibel dan
mudah diperbesarkan untuk memenuhi
permintaan;
• Terdapat berbagai pilihan saiz dan berat;
• Telah diuji dan disahkan.
Inisiatif 4.5.2
Menggalakkan Kehidupan Hijau Untuk menggalakkan Bukit Bendera yang mampan,
RKK mengesyorkan inisiatif berikut:
Tanpa ragu lagi bahawa amalan penggunaan dan
perlaksanaan teknologi hijau adalah selaras
dengan usaha Kerajaan Negeri Pulau Pinang 4.5.2A Pengurusan Air
dalam mencapai visi negeri hijau dan mampan. 4.5.2B Penggunaan Tenaga yang Efisien
4.5.2C Pengurusan Sisa
Oleh itu Bukit Bendera hendaklah turut sama
dengan amalan dan teknologi hijau yang terkini.
4.5.2A 4.5.2B
Pengurusan Air Penggunaan Tenaga yang Efisien
Permintaan beban bekalan tenaga sedia ada
Salah satu kaedah pengurusan air yang untuk Bukit Bendera ialah 2500kWatt. Bekalan ini
dicadangkan ialah perlaksanaan penggunaan air ditanggung oleh empat buah substesen TNB.
hujan. Air hujan yang dikumpul daripada Bekalan tenaga sedia ada adalah mencukupi
bumbung bangunan akan memberi sumbangan bagi memenuhi permintaan semasa.
yang penting kepada bekalan air. Dalam
beberapa kes, air hujan merupakan satu-satunya Sebarang pembangunan yang akan datang perlu
punca air yang ada dan menjimatkan. memohon kepada TNB untuk bekalan tenaga
tambahan. Substesen baru perlu disediakan dan
Pembinaan sistem pengumpulan air hujan boleh kos penyediaan akan dikenakan kepada pemaju.
dipermudahkan daripada bahan tempatan yang
tidak mahal, dan berpotensi untuk berjaya dalam Untuk meminimakan pergantungan bekalan
apa juga keadaan. Air hujan yang ditakung tenaga secara konvensional, penggunaan panel
memerlukan rawatan sebelum ianya digunakan. solar perlu dimasukkan kedalam pembangunan
baru dan juga pasang semula kepada struktur
Semasa air hujan turun daripada bumbung, ia sedia ada.
mungkin membawa sekali bahan cemar, seperti
merkuri daripada bahan bangunan yang dibakar Ini akan menjadikannya Bukit Bendera yang
oleh arang, atau najis burung. Walau pun lestari, dan mengekalkan peranannya sebagai
sesetengah bahan bumbung akan menyebabkan kawasan penyerap karbon. Sistem solar boleh
air hujan yang akan membahayakan kesihatan dipasang dan digunakan di bangunan baru dan
manusia sebagai bahan minuman, ia berguna lama. Sebagai tambahan, penggunaan tenaga
untuk menjirus tandas, membasuh kain, solar untuk pencahayaan dijalanan dan kawasan
menyiram taman dan membasuh kereta; awam juga digalakkan.
kegunaan-kegunaan ini menyumbang separuh
daripada penggunaan isirumah tipikal.
Kaedah lain pengurusan air ialah mengitar

semula atau penggunaan air basuhan. Air
sebegini pada asasnya daripada aktiviti domestik
seperti air basuhan baju, mandian yang boleh
dikitar semula di tapak untuk kegunaan pengairan
landskap.
4.5.2C
Pengurusan Sisa
3. Penggunaan Sisa Makanan

1. Kitar Semula Dan Pengasingan Di Punca
Sisa makanan boleh digunakan untuk lain-lain
Salah satu skim untuk pengurusan sisa ialah
tujuan. Sisa makanan boleh di tanam untuk
melalui kitar semula dan pengasingan di punca.
menghasilkan bahan untuk membajakan tanah.
Pengendalian sisa dan pengasingan melibatkan
Begitu juga program untuk mengitar semula
aktiviti berkaitan dengan pengurusan sisa
minyak masakan perlu dilaksanakan bermula
sehingga sisa tersebut diletakkan dalam kontena
dengan pengusaha makanan di pusat penjaja
simpanan untuk kutipan. Pengasingan boleh
dan lain-lain pengusaha sukarela.
dimulakan dari punca seperti di tapak penjaja,
perniagaan, perumahan dan kawasan awam.
Pengendaliannya juga meliputi pergerakan

kontena yang telah dimuatkan kepada tapak
pungutan. Pengasingan di punca merupakan
langkah yang penting dalam pengendalian dan
penyimpanan sisa pepejal dari punca.
Untuk mengurangkan penambahan jumlah sisa,

pengasingan sisa dan kitar semula perlulah
diamalkan oleh penduduk, peniaga dan pelawat
di Bukit Bendera. Peruntukkan tong-tong kitar
semula, tong pengasingan dan penguatkuasaan
berkala yang kerap akan mengajar penduduk
tempatan dan pelawat untuk menjalani kehidupan
di Bukit dengan cara lebih bertanggungjawab.
Untuk permulaan amalan yang baik ini, satu pusat

kitar semula akan ditempatkan di atas bukit maka
dengan itu komuniti boleh menghantar bahan
untuk kitar semula. Bagaimana pun, pusat
perniagaan dan kawasan awam seperti stesen
kereta api akan disediakan tiga tong kitar semula
untuk pengasingan sisa.
2. Menanam Sisa
Amalan menanam sisa perlu di galakkan

terutama di kalangan penduduk dan petani.
5.0
ZON PEMBANGUNAN DAN
PELAN TINDAKAN
OBJEKTIF-OBJEKTIF
Bahagian ini menyediakan panduan
untuk pelbagai jenis aktiviti dan intensiti 1. Menentukan zon atau kawasan yang
pembangunan berdasarkan kepada sesuai untuk setiap kelas gunatanah; dan
zon-zon yang telah ditetapkan di dalam 2. Mengelakkan konflik gunatanah
kawasan RKK. Ia juga mengandungi disamping memelihara alam sekitar
cadangan dan tindakan secara semulajadi
terperinci ke atas kawasan yang telah
dikenalpasti sebagai kawasan tumpuan
utama pembangunan baru.
Keutamaan pembangunan di Bukit Bendera Komponen kawalan pembangunan meliputi
ialah keperluan untuk pemuliharaan dan aspek-aspek berikut :
pemeliharaan alam sekitar serta dalam masa
yang sama membenarkan pembangunan bagi 1. Zon Pembangunan Dan Kelas Kegunaan
kawasan yang sensitif. Garis panduan ini juga
• Hutan Simpan
akan digunakan sebagai kawalan
• Zon Pemuliharaan Dan Rekreasi
pembangunan untuk semua cadangan di Bukit
Bendera. Oleh yang demikian, melalui zon-zon • Tapak Bangunan Warisan
yang telah ditetapkan, kawasan-kawasan untuk • Summit Centre
pemuliharaan dan pembangunan- • Pembangunan Semula Coolie Line
pembangunan kawasan sensitif ini dapat • Rizab Tepi Sungai (Riparian reserve)
ditetapkan. • Rizab Kereta Api Funikular
Keadaan ini juga menunjukkan bahawa plot 2. Intensiti Pembangunan

tanah hanya dibenarkan untuk dibangunkan • Nisbah Plot
ditentukan berdasarkan zon-zon tertentu • Kawasan Plinth
bersama dengan kebenaran merancang yang
• Kawalan ketinggian
diberikan oleh Majlis Bandaraya Pulau Pinang
dan JPBD. Selain dari itu, sebarang
pembangunan di Bukit Bendera perlu melalui 3. Kawasan Tindakan
Design Review Panel sebelum dikemukakan • Pembangunan Semula Coolie Line
kepada MBPP untuk kelulusan bagi • Pembangunan Pelancongan
memastikan pembangunan tidak menimbulkan
impak besar kepada kawasan Bukit Bendera.
5-1 Bab 5: Zon Pembangunan Dan Pelan Tindakan RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA
5.1
Zon Pembangunan
Rajah 5.1: Pelan Zon Pembangunan
Summit Centre Tapak Bangunan Warisan

Kawasan ini merupakan kawasan teras pembangunan Merujuk kepada tanah yang mempunyai bangunan warisan yang
pelancongan yang mempunyai aktiviti paling padat dan bernilai penting
kemudahan yang menyokong keperluan pelancongan
Pembangunan Pelancongan Simpanan Sungai

Zon ini berorientasikan alam semula jadi dan biodiversiti. Merujuk kepada Hutan Simpanan Bukit Kerajaan. Zon ini akan
Cadangan untuk pembangunan impak rendah memelihara hutan sedia ada sebagai biodiversiti dan penyerab
karbon.
Pembangunan Semula Coolie Line

Kawasan yang dikenalpasi untuk pembangunan impak rendah Zon Pemeliharaan dan Rekreasi
Zon ini berorientasikan kepada alam semula jadi dan biodiversiti.
Ia jua bertujuan untuk mengekalkan kegunaan tanah masa kini
seperti hutan, kediaman dan pertanian.
Rezab Tebing Sungai
Kawasan ini akan memelihara tebing sungai yang mempunyai Rezab Kereta Api Funikular
elemen ekologi dan hidrologi yang penting Rezab Rel dan stesen juga merupakan elemen warisan ketara
yang penting.
RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 5: Zon Pembangunan Dan Pelan Tindakan 5-2
5.2
Kelas Kegunaan Dalam Zon-Zon
Kelas kegunaan merujuk kepada aktiviti bangunan dan tanah yang dibenarkan untuk setiap zon.
Senarai zon adalah seperti jadual 5.1 hingga 5.7
Jadual 5.1 : Zon Hutan Simpanan
Penerangan:
Merujuk kepada sebahagian Hutan Simpanan

Bukit Kerajaan termasuk dalam kawasan RKK.
Zon ini adalah untuk memelihara kawasan hutan
Hutan Simpanan
sedia ada sebagai kawasan kepelbagaian Bukit Kerajaan
Hutan Simpanan Bukit

Kerajaan
biodiversiti dan kawasan penyerapan karbon.
Aktiviti Yang Dibenarkan: Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)

1. Aktiviti-aktiviti rekreasi pasif dan Seperti yang dinyatakan di dalam Rancangan Struktur Negeri
kemudahan-kemudahan berkaitan dengan Pulau Pinang, hutan simpanan Bukit Bendera berada di Rank
eko-pelancongan. no 1 disebabkan oleh kepentingannya sebagai;
• Laluan Semulajadi 1. Pemeliharaan Biodiversiti – Hutan simpanan
• Laluan Kanopi 2. Sistem Bantuan Hidup – Kawasan Tadahan Air
• Bird Watching
• Tapak Kem
2. Aktiviti berkaitan penyelidikan dan

pembangunan hutan, flora dan fauna,
kemampanan Bukit Bendera.
Nisbah Plot / Kepadatan Lain-Lain Pertimbangan:

Nisbah plot atau kepadatan tidak terpakai untuk 1. Tertakluk kepada Enakmen Kawasan Tadahan Pulau
kawasan ini. Pinang.
2. Pengeluaran tanah daripada Hutan Simpanan tidak
Kawalan Ketinggian disokong.
Kawalan ketinggian tidak terpakai dalam zon ini.
Kawasan Plinth
Kawasan Plinth tidak terpakai dalam kawasan ini.
Jadual 5.2: ZON PEMULIHARAAN DAN REKREASI
Penerangan:
Zon ini berorientasikan alam semulajadi dan biodiversiti

dalam kawasan tadahan dan di luar kawasan tadahan.
Ia juga bertujuan untuk mengekalkan gunatanah
semasa seperti kawasan tanaman, perumahan dan
aktiviti-aktiviti perkebunan dan pertanian.
Zon Pemuliharaan Dan Rekreasi Di Dalam Kawasan Zon Pemuliharaan Dan Rekreasi Di Luar Kawasan Tadahan
Tadahan Air Air
Aktiviti Yang Dibenarkan: Aktiviti yang dibenarkan :
1. Eko pelancongan, aktiviti sukan dan rekreasi 1. Pertanian (yang beroperasi dibawah rangka kerja
seperti dalam seksyen 3, Jadual Ketiga, Enakmen amalan pertanian baik, GAP).
Perbekalan Air Pulau Pinang 1998, Perbekalan Air 2. Perumahan di bawah peruntukkan Kanun Tanah
(kawasan tadahan)(pindaan) 2009, Negara iaitu satu unit rumah untuk satu lot
a) Jenis Aktiviti-Aktiviti: 3. Penginapan pelancongan berimpak rendah.
4. Eko pelancongan pasif seperti kebun botani,
• Eko pelancongan pasif seperti kebun taman burung atau pusat memerhati burung,
botani, taman burung atau pusat taman herba, zoo mini, taman rama-rama, tapak
memerhati burung, taman herba, zoo semaian, tapak kem, taman hutan dan taman
mini, taman rama-rama, tapak semaian, tasik.
tapak kem, taman hutan dan taman tasik; 5. Tapak kem dan kemudahan-kemudahan di
• Tapak kem dan kemudahan-kemudahan kawasan-kawasan yang sesuai di sepanjang
di kawasan-kawasan yang sesuai di laluan hutan.
sepanjang laluan hutan; 6. Aktiviti rekreasi seperti berkhemah, mendaki bukit
• Aktiviti rekreasi seperti berkhemah, dan hutan.
mendaki bukit dan hutan;
• Pusat tanaman herba bunga tropika
terutama herba ubat-ubatan; dan
• Perkhemahan, memerhati burung,
pengorientasian, forest hunt.
2. Hanya aktiviti pertanian sedia ada dibenarkan.
3. Penginapan pelancongan seperti penginapan
eklusif yang direkabentuk berharmoni dengan
suasana hutan dan pembangunan yang memberi
impak rendah.
Jadual 5.2: ZON PEMULIHARAAN DAN REKREASI
Nisbah Plot / Kepadatan Nisbah Plot / Kepadatan
Satu unit rumah untuk satu lot tanah (Seperti di dalam Satu unit rumah untuk satu lot tanah (Seperti di dalam
Kanun Tanah Negara). Kanun Tanah Negara)
Kawalan Ketinggian Kawalan Ketinggian
Kawalan ketinggian adalah tertakluk kepada Kawalan ketinggian adalah tertakluk kepada
pengesyoran Panel Penilai Rekabentuk sama ada pengesyoran Panel Penilai Rekabentuk sama ada tapak
tapak tersebut terletak di dalam Koridor tersebut terletak di dalam Koridor Pemandangan
Pemandangan Warisan. Warisan.
Kawasan Plinth Kawasan Plinth
Kawasan Plinth adalah tertakluk kepada tapak dan Kawasan Plinth adalah tertakluk kepada tapak dan
keadaan fizikal yang terletak di kawasan berbukit dan keadaan fizikal yang terletak di kawasan berbukit dan
bercerun. Bagaimanapun, keputusan terhadap bercerun. Bagaimana pun, keputusan terhadap kawasan
kawasan plinth masih tertakluk kepada pengesyoran plinth masih tertakluk kepada pengesyoran dan arahan
dan arahan Panel Penilai Rekabentuk. Panel Penilai Rekabentuk.
Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)
Kawasan yang terletak di dalam kawasan tadahan air Kawasan yang terletak di dalam kawasan tadahan air
adalah tertakluk kepada KSAS Rank 1 untuk sistem adalah tertakluk kepada KSAS Rank 1 untuk sistem
sokongan hidup. sokongan hidup.
Lain-lain pertimbangan: Lain-lain pertimbangan:
1. Sebarang cadangan di dalam zon ini perlu 1. Sebarang cadangan di dalam zon ini perlu merujuk
merujuk kepada Panel Penilai Rekabentuk untuk kepada Panel Penilai Rekabentuk untuk nasihat
nasihat dan persetujuan. dan persetujuan.
2. Sebarang cadangan yang terletak di kawasan 2. Sebarang cadangan yang terletak di kawasan
cerun kelas 3 dan 4 hendaklah menyediakan cerun kelas 3 dan 4 hendaklah menyediakan Peta
Peta Bentuk Muka Bumi Dan Hidrologi. Bentuk Muka Bumi Dan Hidrologi.
3. Sebarang cadangan yang terletak di bawah 3. Sebarang cadangan yang terletak di bawah Koridor
Koridor Pemandangan Warisan perlu Pemandangan Warisan perlu menyediakan
menyediakan simulasi impak ketinggian simulasi impak ketinggian pandangan.
pandangan.
Jadual 5.3 : SUMMIT CENTRE
Penerangan:
Kawasan ini merupakan kawasan teras dengan

aktiviti yang paling intensif dan kemudahan
sokongan terhadap keperluan pelancongan.
Aktiviti yang dibenarkan:
1. Kediaman / Kuaters Kerajaan (Bel Retiro) 4. Perkhidmatan kesihatan seperti aromaterapi dan
lain-lain
2. Penginapan Pelancong
• Hotel (Hotel Bellevue Dan Coolie Line) 5. Kemudahan-kemudahan komuniti
• Hostel • Klinik
• Rumah Tetamu • Balai Polis
• Hotel Bajet • Masjid
• Kuil
3. Perniagaan • Kecemasan Dan Keselamatan
• Makanan Dan Minuman (Pusat Penjaja 6. Rekreasi dan kemudahan sukan seperti kawasan
Dan Sebarang Kawasan Yang lapang, taman permainan kanak-kanak,
Berpotensi) gimnasium, gelanggang permainan dan yang
• Peruncitan berkaitan.
• Peruncitan Buku Dan Alat Tulis
• Cafe Buku
Nisbah plot / Kepadatan Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)

Nisbah plot yang dibenarkan ialah 0.5:1 atau 1:1 Kawasan utara Summit Centre yang terletak di dalam
tetapi masih tertakluk kepada pengesyoran Panel lingkungan kawasan tadahan air di bawah KSAS Rank 1
Penilai Rekabentuk. untuk sistem sokongan hidup.
Kawalan Ketinggian Lain-Lain Pertimbangan:

Kawalan ketinggian adalah tertakluk kepada 1. Sebarang cadangan di dalam zon ini perlu merujuk
pengesyoran Panel Penilai Rekabentuk. kepada Panel Penilai Rekabentuk untuk nasihat dan
persetujuan.
Kawasan Plinth 2. Sebarang cadangan yang terletak di kawasan cerun
Mengekalkan tapak bangunan sedia ada. kelas 3 dan 4 hendaklah menyediakan Peta Bentuk
Muka Bumi Dan Hidrologi.
3. Sebarang cadangan yang terletak di bawah Koridor
Pemandangan Warisan perlu menyediakan simulasi
impak ketinggian pandangan.
Jadual 5.4 TAPAK YANG MEMPUNYAI BANGUNAN WARISAN
Penerangan:
Ini merujuk kepada tanah yang mempunyai

bangunan-bangunan warisan yang
berkepentingan tinggi.
36 Buah Bangunan-Bangunan Warisan
1. Crag Hotel 19. The Great Wall

2. Ngan San 20. Arun Rangsi
3. Karangan Cot 21. CAP Bungalow
4. Grace Dieu 22. Upper Claremont
5. Edgecliff 23. Aloha
6. White House 24. Rajawali
7. The Nook 25. Methodist Centre
8. Eyethrope 26. Buddhist Light
9. The Rockies Vihara
10. The Cottage 27. Tosari
11. Convalescent 28. Lausaunne
12. Tree Top 29. Faimount
13. Woodside 30. St. Brelades
14. Ducle damun 31. South View
15. Fern Hill 32. Gate House
16. Hill Side 33. Bel Retiro
17. Camville 34. Bukit Pinang
18. Westspur 35. Brown House
36. Raj Bhavan
Sumber: Rancangan Tempatan Bukit Bendera, 1998

1. Perumahan Sebahagian daripada kawasan bangunan-bangunan warisan
2. Penginapan pelancong yang terletak di dalam kawasan tadahan air dikelilingi oleh
• Hotel Butik hutan simpanan.
• Bed And Breakfast
• Hostel 1. Hutan Simpanan Bukit Kerajaan
• Homestay 2. Kawasan tadahan air ialah kawasan tadahan Tat Stream,
• Rumah Tetamu Kawasan Tadahan Water Fall dan Air Itam Side Stream
3. Makanan dan minuman dan aktiviti fine dining,
lain-lain aktiviti berkaitan seperti di atas. Lain-lain Pertimbangan
1. Sebarang cadangan pembangunan baru di dalam atau di
sekitar Koridor Pemandangan Warisan, memerlukan
Penilaian Impak Pemandangan Warisan (HVIA)
Rujuk kepada Garis Panduan Bangunan Warisan Bab 4, untuk

sebarang cadangan baru atau pengubahan bangunan.
Nisbah Plot / Kepadatan

Tidak berkenaan
Kawalan Ketinggian
Kawalan ketinggian tertakluk kepada pengesyoran daripada Panel Penilai Rekabentuk sama ada tapak tersebut
terletak di dalam Koridor Pemandangan Warisan dan kategori bangunan warisan
Kawasan Plinth
Mengekalkan kawasan plint sedia ada. Sebarang pembesaran kawasan tertakluk kepada nasihat Panel Penilai
Rekabentuk
Jadual 5.5: REZAB TEPI SUNGAI
Penerangan:
Kawasan ini adalah untuk memelihara tebing
sungai yang mempunyai fungsi ekologi dan
hidrologi yang penting.
Kawasan rezab ini menentukan dengan jelas

tebing sungai-sungai di Kawasan Tadahan
Tat Stream.
550m RIPARIAN
CORRIDOR CROSS
275m

1. Tanaman Semula Jadi Rezab tebing sungai terletak di dalam Kawasan Tadahan Air Tat
2. Perhutanan Semula Stream.
3. Pertanian Sedia Ada
Nisbah Plot / Kepadatan Lain-lain Pertimbangan:

Tidak berkenaan untuk zon ini Sebarang cadangan di dalam kawasan rezab perlu merujuk
kepada Panel Penilai Rekabentuk untuk nasihat dan
Kawalan Ketinggian persetujuan.
Tidak berkenaan untuk zon ini
Kawasan Plinth
Tidak berkenaan untuk zon ini
Jadua 5.6: PEMBANGUNAN SEMULA COOLIE LINE
Penerangan:
Kawasan yang dikenalpasti untuk pembangunan
impak rendah
1. Penginapan pelancong
2. Aktiviti perniagaan yang menyokong pelancongan
• Makanan Dan Minuman
• Peruncitan
• Cafe Buku
• Perkhidmatan Kesihatan seperti Aromaterapi, Refleksiologi Dan Lain-Lain
3. Rekreasi dan kemudahan sukan seperti kawasan lapang, taman permainan kanak-kanak, gimnasium,
gelanggang permainan dan yang berkaitan.
Nisbah Plot / Kepadatan Lain-lain pertimbangan:

Diterimapakai untuk Summit Centre, pembangunan Sebarang cadangan perlu merujuk kepada Panel Penilai
semula tapak Coolie Line dan zon rekreasi dan Rekabentuk untuk nasihat dan persetujuan.
pemuliharaan kerana kawasan ini kebanyakannya
kawasan persendirian. Pelan nisbah plot atau
kepadatan adalah seperti Rajah 5.2.
Kawalan Ketinggian:
Kawalan ketinggian untuk pembangunan semula
kawasan Coolie Line dibenarkansehingga 2-3 tingkat
bagi tanah persendirian dan 5 tingkat untuk tanah
Kerajaan kerana ianya terletak dikawasan lembah.
Bagaimanapun keputusan untuk kawasan plinth
masih tertakluk kepada pengesyoran dan arahan
daripada Panel Penilai Rekabentuk.
Kawasan Plinth:
Kawasan plinth adalah tertakluk kepada tapak dan
keadaan fizikal dimana ianya terletak di kawasan
lembah dan bercerun. Bagaimanapun keputusan
untuk kawasan plinth masih tertakluk kepada
pengesyoran dan arahan daripada Panel Penilai
Rekabentuk.
Jadual 5.7: PEMBANGUNAN PELANCONGAN
Penerangan:
Kawasan ini merupakan kawasan teras untuk

pembangunan pelancongan dengan aktiviti dan
kemudahan sokongan pelancongan yang paling
intensif.
1. Penginapan pelancong
2. Perniagaan
• Makanan Dan Minuman
• Peruncitan
• Cafe Buku
• Perkhidmatan Kesihatan seperti Aromaterapi, Refleksiologi Dan Lain-Lain
3. Rekreasi dan kemudahan sukan seperti kawasan lapang, taman permainan kanak-kanak, gimnasium,
gelanggang permainan dan yang berkaitan.
Nisbah Plot / Kepadatan:
Rancangan Tempatan Pulau Pinang menyatakan bahawa Bukit Bendera adalah diwartakan sebagai kawasan
pelancongan perniagaan. Oleh itu, nisbah plot yang diberikan untuk Bukit Bendera ialah 1:1.
Kawalan Ketinggian:
Tertakluk kepada penilaian semula oleh panel penilai rekabentuk.
Kawasan plinth:
30% daripada kawasan plinth yang dibenarkan tertakluk kepada tapak dan keadaan fizikal. Bagaimanapun,
keputusan mengenai kawasan plinth masih tertakluk kepada pengesyoran dan arahan daripada Panel Penilai
Rekabentuk.
Rajah 5.2: Pelan Intensiti
Jadual 5.8: Intensiti Pembangunan

Zon Pembangunan Intensiti Kawalan Ketinggian Kawasan Plinth
1. Hutan Simpanan Tiada Tiada Tiada
2. Kawasan Pemuliharaan SATU unit rumah per satu 2 tingkat (tanah persendirian) Tertakluk kepada
dan Rekreasi plot tanah ( Kanun Tanah 5 tingkat (tanah Kerajaan) keadaan fizikal dan
Negara) plot
3. Zon Warisan Tiada 2 tingkat (tanah persendirian) Tiada

5 tingkat (tanah Kerajaan)
4. Summit Centre Nisbah Plot of 0.5 : 1 2 tingkat Footprint sedia ada

atau 1:1 kekal
5. Pembangunan Semula Nisbah Plot of 0.5 : 1 2 - 3 tingkat (tanah 40% Tertakluk

Coolie Line atau 1:1 persendirian) kepada keadaan
5 tingkat (tanah Kerajaan) fizikal dan plot
6. Riparian Reserve Tiada Tiada Tiada
7. Rezab Kereta Api Tiada Tiada Tiada

Funikular
8. Pembangunan Nisbah Plot 1:1 2 - 3 tingkat (tanah 30% Tertakluk

Pelancongan persendirian) kepada keadaan
5 tingkat (tanah Kerajaan) fizikal dan plot
5.3
Pelan Tindakan 1 : Pembangunan
Semula Coolie Line
kawasan ini juga adalah untuk menggalakkan
Pembangunan semula Coolie Line adalah
pembangunan mampan di atas bukit dimana
untuk menyediakan daya tarikan baru dan
kawasan usang seperti Coolie Line akan
memberi peluang untuk pelawat tinggal lebih
ditransfomasikan kepada tempat yang menarik
lama di Bukit Bendera. Pembangunan semula
dan teruja untuk dilawati.
Rajah 5.3: Pembangunan semula Coolie Line Di Bukit Bendera
Kawasan Tindakan 1 :
Pembangunan Semula
Coolie Line
5.3.1 Pembangunan Hotel Bajet Untuk
Menawarkan Lebih Banyak Pilihan
Penginapan Di Bukit Bendera Fakta-fakta Ringkas
• Jumlah kawasan 2.09 ekar
Hotel ini akan dibina berdasarkan kepada
• Mengandungi bangunan terbiar (sebelum ini
topografi dan bentuk muka bumi Coolie Line
rumah kuaters untuk pekerja-pekerja di Bukit
sedia ada. Ia akan dibina di atas tiang dan teres
mengikut bentuk muka bumi Coolie Line. Hotel Bendera)
bajet akan direkabentuk dengan cara ianya • Bersebelahan dengan pusat penjaja
akan bersambung dengan pavilion atau tapak
• Objektif tindakan adalah untuk mencipta daya
penjaja untuk laluan terus supaya lebih mesra
tarikan pelancongan tambahan di Bukit Bendera
pengguna.
dan menyediakan pilihan penginapan kepada
Coolie Line terletak di kemuncak Bukit Bendera pelawat untuk tinggal di Bukit Bendera.
dengan kawasan seluas 2.09 ekar. Sebelum ini
ianya adalah sebuah kuaters untuk komuniti
yang bekerja di Bukit Bendera; kebanyakannya
bekerja di kereta api, banglo, dan lain-lain.
Walau bagaimanapun rumah-rumah ini pada
masa sekarang ditinggalkan kosong.
Terdapat juga astaka baru (pavilion) untuk

menjual makanan, minuman dan cenderamata
yang menghala ke Coolie Line. Ini merupakan
tempat strategi untuk pembangunan baru dan
penggiatan semula.
Rajah 5.4: Pelan Konsep Pembangunan Semula Coolie Line
Kriteria Panduan Pembangunan
• Pembangunan impak rendah di mana topografi dan alam semula jadi diambilkira dalam
pertimbangan semasa pembangunan semula kawasan ini.
• Mengintergrasikan infrastruktur hijau ke dalam pembangunan semula.
• Maksima pembangunan plinth sehingga 40% (daripada 2.09 ekar tanah)
• Maksima Jumlah Keseluruhan Ruang Lantai sehingga 45,520 ka.per.
5.3.2 Mempromosikan Bunga Dan
Taman Teres
Bukit Bendera mempunyai kepelbagaian flora

dan fauna. Disebabkan latar belakang alam
sekitarnya yang unik, maka habitat flora dan
faunanya tidak terganggu dan dilindungi
dengan baik. Oleh yang demikian,
pembangunan Coolie Line perlu menyimpan
keseimbangan ini antara pembangunan dan
pengekalan alam semula jadi disekelilingnya.
Keadaan muka bumi pembangunan Coolie Line

ini akan dihiasi dengan bunga dan tanaman asli
Bukit Bendera. Muka bumi kawasan ini juga
akan dilitupi dengan flora tempatan yang
bukan sahaja menggalakkan bungaan dan
tanaman tempatan tetapi juga berfungsi
sebagai pandangan visual dan suasana untuk
pusat penjaja sedia ada dan cadangan hotel
bajet.
5.3.3 Teknologi Hijau
Infrastruktur yang akan dicadangkan di

kawasan ini merupakan infrastruktur hijau
dengan penyelengaraan yang minima.
Teknologi hijau akan dimasukkan dalam
pembangunan infrastruktur disini. Diantara
teknologi hijau yang akan dilaksanakan ialah
Rain Water Harvesting, sistem perparitan
mampan (bio Cube), tenaga solar dan lain-lain.
Jumlah penggunaan air dan tenaga juga akan
diminimakan dan dipantau.
5.4
Pelan Tindakan 2: Pembangunan
Pelancongan Rekabentuk untuk kawasan ini perlu
mempunyai footprint yang minima untuk
Selaras dengan konsep RKK, kawasan tindakan mitigasi kepada impak kepada bumi dan
The Crag, Richmond, Edgcumbe, Lomonds dan mengekalkan punca air sedia ada. Hotel Datai
Ban Hin Lee akan dibangunkan sebagai hotel di Langkawi yang direkabentuk dengan cabaran
butik yang berkepadatan rendah dan yang sama dan alam sekitar yang sensitif akan
pembangunan villa dengan kualiti tinggi yang digunakan sebagai tanda aras perbandingan.
teristimewa. RKK mengharapkan Crag Hotel
dibaikpulih dan diguna semula dengan
kegunaan yang sesuai sebagai pusat terapi dan
spa; untuk mengembalikan; sebuah tempat
istirehat yang menyembuhkan. Fakta-Fakta Ringkas
Penginapan untuk tetamu-tetamu, bilik mewah • Jumlah kawasan ialah 22.18 ekar
dan villa dan lain-lain kemudahan sampingan • Mengandungi empat bangunan sedia ada: Crag
akan direkabentuk dalam keadaan mesra alam. Hotel, Richmond, Edgecumbe, Ban Hin Lee
Pembangunan kawasan ini akan mengekalkan
cerun bukit sedia ada dan maklumat • Cadangan kemudahan penginapan (hotel bilik
geoteknikal akan digunakan untuk mewah dan villa dengan spa
meminimakan potongan topografi bukit semula • Objektif ialah untuk menyediakan kemudahan
jadi, tanah dan pengekalan pokok sedia ada. penginapan tambahan untuk pelancongan di
Bukit Bendera.
Laporan Penilaian Impak Alam Sekitar (EIA)
akan disediakan untuk menggunakan amalan
hijau dan mampan yang paling sesuai semasa
peringkat merekabentuk, pembinaan juga
semasa penyediaan infrastruktur di Bukit
Bendera. Rekabentuk ini boleh menggunakan
teknik pembinaan pasang siap untuk
meminimakan peralatan pembinaan,
kakitangan dan infrastruktur di atas Bukit
Bendera.
Rajah 5.5: Pelan Tapak Untuk Pembangunan Pelancongan
Rajah 5.6: Pelan Induk Konsep Pembangunan Semula Pelancongan
Kriteria Panduan Pembangunan
• Menggunakan banglo milik kerajaan sedia ada

• Ianya pembangunan yang mempunyai impak rendah dimana topografi dan alam semula jadi menjadi
pertimbangan semasa pembangunan semula kawasan ini
• Menyatupadukan infrastruktur hijau kepada pembangunan semula
• Kawasan plinth pembangunan maksima 30% (daripada 22.18 ekar tanah)
• Jumlah Ruang Lantai keseluruhan maksima 232,924 ka. per
Pembangunan pelancongan akan
mengambilkira latar belakang kawasan sekitar
yang mana kebanyakan topografi dan alam
sekeliling semula jadi kawasan ini. Cadangan
hotel dan villa akan direkabentuk berdasarkan
kontor bukit dan memberi impak minima
kepada alam sekitar.
Lakaran artis dan konsep pembangunan semula Crag Hotel
6.0
PERLAKSANAAN
RKK Tiga prinsip panduan digunakan untuk
menyediakan rangka kerja perlaksanaan seperti
berikut : Pragmatik, Efektif dan Fleksibel. Tiga
prinsip ini mendukong pengesyoran-pengesyoran
Objektif utama bab perlaksanaan RKK dan cadangan-cadangan rangka institusi dan
adalah untuk mewujudkan satu rangka perundangan RKK.
kerja bagi memudahcara perlaksanaan
RKK Bukit Bendera. Yang diutamakan ialah cadangan yang praktikal
dan kos efektif serta fleksibel untuk agensi yang
akan melaksanakan serta disesuaikan dengan
RINGKASAN CADANGAN PERLAKSANAAN perubahan keadaan. Adalah juga menjadi
keutamaan untuk membangunkan budaya
menyelenggara bagi melindungi Bukit Bendera
1. Bidangkuasa PBBPP di Bukit Bendera akan
sebagai warisan negeri dan aset awam.
diperluaskan untuk merangkumi "kawasan
pemuliharaan".
Di bawah cadangan rangka kerja perlaksanaan,
2. Bidangkuasa yang bertindih di Bukit Bendera projek yang disenaraikan dalam RKK akan
akan dikurangkan, lebih menjurus dan diutamakan, dengan memberi perhatian penuh
dikeluarkan secara beransur melalui kepada projek tersebut dan program lain yang
sepakatan bersama. kritikal untuk pembangunan Bukit Bendera.
3. Kerjasama diantara agensi kerajaan adalah Risiko projek-projek ini tidak dapat terlaksana
mustahak dan PBBPP perlu memainkan
perlu dikurangkan. Penekanan yang sama juga
peranan utama berkaitan masa hadapan
Bukit Bendera.
diberikan untuk projek yang menjana pendapatan
dan projek yang tidak menjana pendapatan,
4. PBBPP akan mempunyai tanggung jawab terutama jika ianya mustahak untuk menjaga
tambahan di dalam fungsi pengurusan dan Bukit Bendera.
penyelengaraan.
Bukit Bendera telah lama terabai dalam bidang
5. Satu Tabung Amanah disediakan atau akaun pengurusan, penyelengaraan dan pembaharuan.
di bawah Tabung Bukit Bendera untuk Ini disebabkan sebahagiannya berpunca
membolehkan PBBPP menjalankan daripada ketiadaan pihak berkuasa tertentu untuk
penyelidekan dan kerja-kerja CSR berkaitan mengambil alih sepenuhnya dalam bidang
dengan pemuliharaan Bukit Bendera. pengurusan dan pembangunan.
Pelbagai pihak berkuasa mempunyai tanggung

jawab ke atas Bukit Bendera tetapi dengan
kerjasama yang terhad menyebabkan ianya
terabai.
6-1 Bab 6: Perlaksanaan RKK RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA

6.1
Teras Utama Untuk Rangka Kerja
Perlaksanaan
Rangka kerja perlaksanaan RKK Bukit Bendera

adalah berpandukan kepada dua objektif utama
seperti berikut:
• Untuk mengamanahkan pengurusan Bukit

Bendera sebagai aset awam dan warisan
negeri kepada Perbadanan Bukit Bendera
Pulau Pinang (PHC) melalui pengkhususan
fungsi tanggung jawab ke atas kawasan
spatial yang telah ditandakan di bawah RKK;
dan
• Untuk mencipta persekitaran yang

membolehkan PBBPP menerima dan
melaksanakan RKK
Kedua-dua objektif ini tidak mengurangkan fakta

bahawa PBBPP perlu terus bekerjasama dengan
pihak berkuasa negeri dan lain-lain agensi dalam
mengurus Bukit Bendera. Sesetengah fungsi dan
tanggungjawab umum tidak boleh dipindahkan
secara terus kepada PBBPP dan perlu kekal
dengan pihak berkuasa berkaitan.
Tiga fungsi perancangan utama, penyeliaan dan

penguatkuasaan, dan kawalan pembangunan
merupakan bahagian penting yang perlu
dinyatakan dalam rangka kerja perlaksanaan
RKK. Sebagai tambahan, disebabkan perlu
memberi pertimbangan bukan sahaja kepada
kereta api funikular tetapi juga kepada
keseluruhan penyelengaraan dan pengurusan
Bukit Bendera sebagai aset awam.
RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 6: Perlaksanaan RKK 6-2

6.2 6.2.1
Berperanan sebagai penasihat dalam
Mengamanahkan pengurusan dan
perancangan bagi penubuhan Panel
perlaksanaan RKK kepada PBBPP. Penasihat Rekabentuk Bukit Bendera
(PHDRP)
Untuk RKK, dicadangkan bahawa PBBPP
diamanahkan dengan tanggung jawab Perancangan Bandar perlu kekal sebagai
sepenuhnya ke atas pengurusan Bukit Bendera. tanggungjawab MBPP dan PBBPP tidak boleh
mengganggapnya sebagai tanggungjawab
Bagaimanapun, sesetengah aspek pengurusan PBBPP. Kelulusan perancangan perlu kekal
Bukit Bendera perlu kekal di pihak berkuasa dengan MBPP.
negeri dan tempatan yang berkaitan maka
terdapat keperluan untuk memikirkan satu Disyorkan supaya Panel Penasihat Rekabentuk
platform untuk PBBPP, sebagai sebuah Bukit Bendera (PHDRP) ditubuhkan untuk
perbadanan negeri, bekerjasama dengan pihak memeriksa semula dan menyediakan nasihat
berkuasa negeri di atas perkara-perkara penting kepada cadangan pembangunan di Bukit
untuk penyelengaraan dan pengurusan Bukit Bendera. Cadangan-cadangan tersebut termasuk
Bendera. semua pembangunan dan cadangan
infrastruktur.Cadangan tersebut perlu disemak
Sebagai contoh, kawasan rezab perhutanan perlu berdasarkan garis panduan RKK dan
terus kekal di bawah Jabatan Perhutanan Negeri; pengesyoran dan lain-lain kaedah amalan baik
kawasan tadahan air yang diwartakan perlu terus untuk memastikan tiada percanggahan berlaku.
kekal diurus oleh Pihak Berkuasa Air Pulau
Pinang dan utiliti-utiliti juga kekal dengan agensi Jika ada, cadangan persebut perlu membuat
negeri yang berkaitan dengan pengecualian pindaan sebelum mengemukakan permohonan
diberikan kepada perkhidmatan pembetungan rasmi kepada MBPP untuk kebenaran
dimana satu penyelesaian perlu dicari untuk merancang. PBBPP dan MBPP perlu
Bukit Bendera. bekerjasama rapat di atas perkara ini untuk
memastikan sebarang cadangan pembangunan
Lain-lain perkara termasuk penjagaan dan untuk Bukit Bendera adalah sepadan dengan
penyelengaraan cerun, pengurusan sisa pepejal aspirasi untuk melindungi Bukit Bendera sebagai
dan jalan perlu diletakkan di bawah skim aset awam dan warisan negeri.
perkongsian yang membenarkan PBBPP campur
tangan untuk memastikan bahawa perkara ini PHDRP akan dianggotai oleh beberapa badan
disediakan ditahap yang memuaskan untuk profesional. Pengerusi kepada panel ini dilantik
kepentingan bersama Bukit Bendera, oleh Kerajaan Negeri. Juga akan ditubuhkan satu
penduduknya dan pelawat-pelawat. pasukan untuk infrastruktur, kawalan
pembangunan, dan pakar warisan yang akan
Empat bidang dimana PBBPP mempunyai dianggotai oleh badan profesional seperti IEM,
peranan yang khusus dan aktif: MIP dan PAM. Wakil persatuan penduduk juga
adalah sebahagian daripada struktur ini.
6.2.1 Berperanan Sebagai Penasihat Dalam PBBPP merupakan setiausaha kepada panel ini.
Perancangan Bagi Penubuhan Panel Walau pun PBBPP menjadi setiausaha, fungsi
Penasihat Bukit Bendera Di Bawah panel adalah diluar penubuhan PBBPP.
PBBPP
Pembangunan Berkaitan
6.2.2
Perlancongan
6.2.3 Penyeliaan Dan Penguatkuasaan
6.2.4 Penyelengaraan Dan Pengurusan Aset

Rajah 6.1: Cadangan Struktur Organisasi Panel Penilai Rekabentuk Bukit Bendera
Panel Penasihat
Rekabentuk
Setiausaha
PBBPP Pengerusi
sebagai
Setiausaha
Infrastruktur Kawalan Pakar Wakil

Pembangunan Warisan Persatuan
Penduduk
IEM MIP PAM
Nota: Semua ahli panel layak untuk perlantikan selama dua (2) tahun
6.2.2 Pembangunan Berkaitan 6.2.3 Pengawasan Dan Penguatkuasaan

Pelancongan
Tanggungjawab dan tugas di bawah kategori ini
Pembangunan pelancongan di Bukit Bendera akan dikongsi bersama oleh PBBPP dengan
sewajarnya diletak dibawah bidangkuasa PBBPP. pihak berkuasa berkaitan. Halangan yang
Ini adalah kerana PBBPP bertanggungjawab ditemui oleh PBBPP pada masa ini ialah
sepenuhnya terhadap pembangunan kekurangan kemahiran berkaitan pengurusan dan
pelancongan di Bukit Bendera dan sebarang penyelengaraan bukit tersebut. Bagi
pembangunan berkaitan pelancongan yang mendapatkan dan meperolehi kemahiran ini
dimulakan oleh orang awam di Bukit Bendera melibatkan kos yang tinggi kepada PBBPP. Oleh
perlu disahkan dan diterima oleh PBBPP. yang demikian, pemindahan fungsi teknikal perlu
dikaji dengan lebih teliti.
Sebarang pembangunan berkaitan pelancongan
yang dimulakan oleh orang awam tertakluk Sesetengah perkara perlu mendapat perhatian
kepada ulasan dan penilaian semula PBBPP yang segera secara berterusan untuk PBBPP
sama ada pembangunan ini mematuhi garis memikul tanggungjawab ini dimasa sekarang
panduan RKK sebelum mengemukakan atau masa hadapan untuk mengelakkan
permohonan kebenaran merancang kepada sebarang kemerosotan yang lebih teruk. Pihak
MBPP. Promosi dan pasaran bagi keseluruhan berkuasa negeri boleh mengswastakan fungsi
Bukit Bendera sebagai destinasi pelancongan tersebut kepada PBBPP. Fungsi ini termasuk
negeri juga akan diletakan di bawah bidangkuasa penjagaan laluan jeep dan jalan ke puncak bukit.
PBBPP. Bagaimana pun, fungsi penguatkuasaan kekal
dengan pihak berkuasa negeri yang berkaitan
yang mempunyai peruntukan perundangan untuk
mereka mengambil tindakan punitif ke atas
sebarang tindakan haram di atas bukit.

6.2.4 Pengurusan Dan Penyelengaraan
Aset Awam
Pihak JKR adalah dibuka untuk memindahkan
Garis sempadan tanggung jawab ke atas aset tanggungjawab kepada PBBPP atau
awam di Bukit Bendera dan peruntukkan mengswatakan fungsi ini. Satu perkara lagi yang
perkhidmatan utama mestilah dijelaskan untuk perlu dipertimbangkan ialah kos untuk
mengelakkan keadaan yang terabai seperti penyelengaraan dan penyeliaan. Pilihan lain yang
sekarang. Bukan semua penyelengaraan dan munasabah ialah PBBPP mengambilalih fungsi ini
pengurusan perlu diletakkan di bawah PBBPP. dan menerima peruntukan kewangan daripada
Kerajaan Negeri untuk melaksanakan tanggung
jawab ini.
Pengurusan dan penyelengaraan sebahagian
aset seperti mewartakan hutan, kawasan tadahan MBPP akan terus kekal berkuasa dan
air, talian tenaga, laluan jeep, jalan bukit dan bertanggungjawab untuk pengawalan
hartanah negeri perlu dikongsi diantara agensi perancangan dan pembangunan di Pulau Pinang.
yang berkaitan yang mempunyai kemahiran dan MBPP juga memiliki pusat penjaja di puncak
sumber peruntukkan. bukit. Dalam jangka masa panjang MBPP boleh
mempertimbangkan untuk mengswastakan
kemudahan kepada PBBPP untuk mengurus dan
Perkara yang menjadi keutamaan ialah mengelola. Ini akan menjadikan pengurusan yang
pengurusan dan penyelengaraan laluan jeep dan lebih seragam terhadap kemudahan-kemudahan
jalan utama ke puncak bukit yang pada masa berasaskan pelancongan dan aset di Bukit
sekarang di bawah Jabatan Kerja Raya (JKR Bendera yang dipunyai oleh orang awam.
Negeri). Kedua-dua aset ini adalah kritikal untuk
Bukit Bendera sebagai sebuah destinasi Jabatan Perhutanan Negeri yang mempunyai
pelancongan. tanggungjawab ke atas pengurusan dan
pentadbiran kawasan hutan kekal di atas bukit
dijangkakan terus memelihara dan menjaga
kawasan hutan simpanan. Pihak Berkuasa Air
Pulau Pinang yang mempunyai tanggungjawab
terhadap kawasan tadahan air juga dijangka
meneruskan tanggungjawabnya.
Jadual 6.1 : Agihan Fungsi Dan Tanggungjawab Agensi Berkaitan Bukit Bendera
Peranan Jabatan Kekal Pindah ke PBBPP

• Pembangunan pelancongan Bukit
Perbadanan Bukit Bendera Bendera
Pulau Pinang • Pemasaran dan promosi
keseluruhan Bukit Bendera
• Mengurus dan menyelenggara trek jeep • Dibuka untuk pindah tanggungjawab

Jabatan Kerja Raya dan jalan utama di puncak bukit kepada PBBPP atau menswastakan
fungsi
MBPP • Tanggungjawab dan berkuasa di atas • Boleh dipertimbangkan untuk

perancangan dan kawalan pembangunan menswastakan pusat tapak penjaja
Bukit Bendera kepada PBBPP untuk mengurus dan
mengelola
Jabatan perhutanan Negeri • Bertanggungjawab terhadap pengurusan

dan pentadbiran hutan simpan di Bukit
Bendera

Kotak 1: Pengagihan Institusi Semasa Dalam Pengurusan Bukit Bendera
Pada masa kini, terdapat 17 jabatan / agensi beroperasi di Bukit Bendera, sebahagiannya mempunyai stesen
sendiri atau pejabat cawangan di atas bukit. Perbincangan Kumpulan fokus yang diadakan dengan agensi
kerajaan bersama penduduk tempatan menyatakan bahawa kebanyakan mereka mempunyai stesen atau
pejabat cawangan di Bukit Bendera tidak mempunyai kakitangan dan pekerja yang mencukupi untuk
menyelenggara kawasan ini dan menjalankan tugas secara efektif, menyebabkan perkhidmatan di Bukit
Bendera merosot.
17 buah jabatan atau agensi yang menjalankan perkhidmatan boleh dibahagi kepada beberapa kumpulan:
• Pembangunan;
• Pengangkutan;
• Penginapan;
• Infrastruktur Dan Utiliti;
• Perkhidmatan Awam;
• Penguatkuasaan; Dan
• Lain-Lain.
Penginapan dalam senarai ini berkaitan dengan premis kediaman yang dimiliki oleh jabatan atau agensi
kerajaan. Infrastruktur dan utiliti adalah meliputi jalan, bekalan air dan letrik dan telikomunikasi. Tanggungjawab
agensi kerajaan kepada Bukit Bendera termasuk Jabatan Kerja Raya, Taman Botani Pulau Pinang, Majlis
Bandaraya Pulau Pinang (MBPP), Pihak Berkuasa Air (PBA), Tenaga Nasional Berhad (TNB), Pos Malaysia,
Syarikat Telekom Malaysia (STM), dan Pejabat Daerah.
Kawalan pembangunan dibawah bidangkuasa MBPP dan Jabatan Perancang Bandar dan Desa tetapi
pembangunan dilaksanakan oleh berbagai agensi daripada MBPP, PBA, Jabatan Perhutanan Negeri, Jabatan
Pertanian dan Jabatan Kerja Raya. Tugas penguatkuasaan adalah dibawah MBPP, PBA, Jabatan Perhutanan
Negeri, Pejabat Daerah dan Jabatan Alam Sekitar Negeri. Sebahagian daripada tanggungjawab ini bertindih
antara satu agensi dengan agensi yang lain. Sebagai contoh, dalam kes penyediaan infrastruktur dan utiliti,
terdapat tujuh jabatan menawarkan perkhidmatan yang sama di Bukit Bendera. Dalam kes pembangunan dan
pengurusan juga terdapat tujuh agensi yang terlibat.
Bukit Bendera terletak diantara dua buah daerah iaitu Daerah Timur Laut dan Daerah Barat Daya, dua pejabat
daerah dan tanah yang terlibat iaitu Pejabat Tanah dan Daerah Timur Laut dan Pejabat Tanah dan Derah Barat
Daya yang bertanggungjawab terhadap semua perkara tanah dan penguatkuasaan di bawah Kanun Tanah
Negara 1960. MBPP bertanggungjawab terhadap penyediaan perkhidmatan perbandaran kerana Bukit
Bendera adalah termasuk dalam sempadan Pihak Berkuasa Tempatan, maka ia seharusnya memberikan
perkhidmatan perbandaran di bawah Akta Kerajaan Tempatan sementara MBPP memungut cukai pintu
bangunan persendirian di atas bukit.

dan akan sentiasa selaras dengan aspirasi untuk
6.3 mengekalkan Bukit Bendera sebagai aset warisan
negeri.
Pindaan kepada Enakmen
Perbadanan Bukit Bendera 2009 6.3.3 Menubuhkan Tabung Amanah oleh
PBBPP
Sebagai memberi kuasa kepada PBBPP untuk
melaksanakan cadangan-cadangan RKK, Peruntukkan baru perlu diperkenalkan dalam
sebahagian daripada peruntukan perundangan Enakmen untuk membenarkan PBBPP
dibawah Enakmen Perbadanan Bukit Bendera menubuhkan akaun atau tabung amanah di
2009 perlu dipinda. Cadangan pindaan kepada dalam Peruntukkan PBBPP. Ini akan
rangkakerja perundangan ini adalah seperti membolehkan PBBPP untuk melaksanakan aktiviti
berikut : kajiselidik yang bermanafaat kepada Bukit
Bendera dan komunitinya, menggunakan wang
6.3.1 Memperluaskan Bidangkuasa Spatial diluar dari perbelanjaan mengurus. Walau pun
PBBPP Meliputi Kawasan RKK Dan PBBPP mempunyai kawalan penuh ke atas
Diluar Koridor Jajaran Kereta Api sumber kewangan melalui PHF, akan terdapat
ketika bila ada keperluan memberi insentif dan
Enakmen hendaklah menyatakan dengan jelas grant kepada pembangunan di atas bukit.
kawasan-kawasan di Bukit Bendera yang
dipertanggungjawabkan kepada PBBPP. Liputan Sebahagian dari aktiviti-aktiviti yang boleh
spatial hendaklah melepasi koridor jajaran laluan dimasukkan dalam R&D dalam kawasan hutan
kereta api dan termasuk zon pemuliharaan yang atau pekerjaan komuniti ialah:
telah ditetapkan (tidak termasuk kawasan
tadahan air dan kawasan perhutanan negeri) a) Mengelolakan kerja-kerja landskap kepada
semua banglo persendirian sebagai
Perkongsian tanggungjawab antara MBPP dan sebahagian daripada strategi pembangunan
PBBPP dalam sesetengah kawasan di Bukit pelancongan di atas bukit,
Bendera juga perlu di nyatakan dengan jelas di b) Satu skim untuk menggalakkan penggunaan
dalam Enakmen untuk mengelakkan konflik dan dan pemakaian teknologi hijau,
kekeliruan dimasa akan datang. Fungsi peranan c) Sokongan kepada demonstrasi kebun
dan tanggungjawab yang dimiliki oleh PBBPP organik di atas bukit; dan
juga perlu dinyatakan dalam Enakmen bagi d) Sebahagian kerja-kerja penyelengaraan
membolehkan PBBPP menjalankan tugas dan kepada jalan yang kritikal.
tanggungjawabnya secara lebih efisien dan
efektif. Satu kaedah pemindahan pembayaran perlu
dibenarkan diantara agensi kerajaan dengan
6.3.2 Memasukkan peruntukkan RKK PBBPP di bawah urusan penswastaan.Disyorkan
kedalam Enakmen supaya pemindahan pembayaran berkuatkuasa
bagi membolehkan PBBPP mempunyai
Enakmen ini juga perlu dikaji semula dan dipinda peruntukkan yang mencukupi untuk
untuk memasukkan perkara mengenai melaksanakan kerja-kerja penyelengaraan secara
perlaksanaan RKK sebagai sebahagian daripada lebih efektif. Ini bermakna bahawa PBBPP tidak
tanggungjawab PBBPP. perlu bergantung sepenuhnya kepada
peruntukkan yang dikumpul sendiri untuk
Perlu memasukkan RKK ke dalam Enakmen membiayai penyelengaraan dan pengurusan aset
untuk membolehkan pihak PBBPP mengambil awam seperti jalan dan cerun bukit.
bahagian dalam RKK secara aktif, bagi
melaksanakan cadangan-cadangan dan strategi- 6.3.4 Pemindahan Hakmilik Hartanah
strategi RKK, dan untuk mengkaji semula RKK Negeri Kepada PBBPP
secara berkala bersama-sama dengan Jabatan
Perancang Bandar dan Desa dan MBPP. Ini Satu kaedah peruntukkan perlu disediakan untuk
adalah bagi memastikan bahawa RKK beroperasi mempermudahkan Kerajaan negeri dalam urusan

membuat pemindahan banglo atau mana-mana
tanah kerajaan di atas bukit kepada PBBPP.
Banglo milik Kerajaan Negeri yang diabaikan
boleh di atasi dengan memindah tanggungjawab
ini kepada PBBPP.RKK mempunyai cadangan
untuk pembangunan semula / menghias semula
hartanah ini. PBBPP boleh dilantik menjadi agensi
yang malaksanakan cadangan sebegini dan
untuk ini, ia memerlukan kuasa rasmi dan
sokongan kewangan daripada Kerajaan Negeri.
Kotak 2: Menilai Rangkakerja Perundangan Untuk RKK Dan PBBPP

1. Enakmen Bukit Bendera 2009 telah memberikan PBBPP kuasa yang sewajarnya untuk melaksanakan
fungsi-fungsi PBBPP. Bagaimana pun, Kerajaan Negeri juga mempunyai pengaruh yang kuat kepadanya.
Terdapat beberapa peruntukkan yang memberi kuasa atonomi dan bebas untuk PBBPP beroperasi tetapi
juga terdapat tindakan yang diikat oleh Kerajaan Negeri; satu perkara yang perlu dikaji semula untuk
menjadikan PBBPP sebuah perbadanan persendirian dan bebas dengan ahli lembaga pengarah yang
dilantik dari orang persendirian serta badan bukan kerajaan.
2. Enakmen ini tidak menyatakan dengan jelas had kebebasan dan autonomi yang diberikan oleh Kerajaan
Negeri kepada PBBPP. Bagi tujuan melaksanakan RKK ini, adalah lebih bermanfaat sekiranya PBBPP
menjadi bebas dan bersendirian daripada jentera pentadbiran kerajaan negeri dan daripada mana-mana
penyokong politik. PBBPP perlu kekal badan statutori negeri dan juga sebagai syarikat persendirian berhad.
3. Satu peruntukan di dalam Enakmen menyatakan PBBPP adalah bertanggungjawab ke atas kawasan yang
telah ditetapkan di Bukit Bendera tetapi kawasan ini tidak ditafsirkan dengan jelas dalam Enakmen.
Peruntukkan ini penting kepada RKK terutama untuk memudahcara perlaksanaannya. Sebagai mengambil
peluang kedua-dua peruntukan ini, RKK perlu menyatakan kawasan dimana PBBPP boleh mempunyai
kuasa penuh terhadapnya. RKK juga akan cuba mengeluarkan kawasan yang bertindih dan berkonflik antara
agensi kerajaan dalam pengurusan dan penyelenggaraan di atas bukit. Ini bertujuan untuk menyingkirkan
isu-isu yang tebengkalai dan terlepas pandang yang telah melanda Bukit Bendera di masa lalu.
4. Tiada peruntukkan di dalam Enakmen yang membenarkan PBBPP untuk mengambilalih hakmilik RKK. Ini
merupakan halangan didalam perlaksanaan RKK terutama bila tiada pihak berkuasa dikenalpasti untuk
mengambil tanggungjawab sepenuhnya dalam perlaksanaan RKK. Disyorkan bahawa Enakmen dikaji
semula dan dipinda untuk memberi PBBPP mempunyai hakmilik penuh RKK dan mengetuai
perlaksanaannya.
5. Peruntukkan utama untuk membenarkan PBBPP membuat kontrak, membuat pengambilan balik atau
membeli aset bergerak atau tidak bergerak dan menyerah semula memindahkannya semula, kerana RKK
kebanyakannya berurusan berkenaan hartanah alam bina dan aset semula jadi. Ia memberi fleksibiliti
kepada PBBPP bagi membuat pertimbangan untuk mengambilalih aset dimasa akan datang.
6. Ini merupakan peruntukkan yang membenarkan Kerajaan Negeri untuk memindahkan hartanah kepada
PBBPP dan ianya perlu diperluaskan untuk memasukkan aset-aset lain selain dari kereta api funikular. Lebih
banyak hartanah kerajaan negeri di atas Bukit Bendera boleh diserahkan kepada PBBPP untuk mentadbir
dan mengurus dan kajian semula Enakmen perlu mengambilkira perkara ini.
7. Enakmen ini menyediakan satu Tabung Amanah Bukit Bendera yang memberi gambaran bahawa PBBPP
mempunyai akses kepada sumber kewangannya sendiri. Terdapat satu peruntukan perundangan untuk
PBBPP mempunyai kawalan penuh terhadap tabung amanah ini.Ini adalah untuk membolehkan keadaan
dimana RKK memerlukan PBBPP untuk mempunyai kawalan penuh ke atas sumber kewangan dan
perbelanjaan. Enakmen ini juga membenarkan pihak PBBPP melabur, meminjam melalui bon-bon atau
debentur dan menerima grant dan peruntukkan daripada Kerajaan negeri, yang mana kesemuanya adalah
mekanisma yang boleh digunakan untuk membantu PBBPP, terutama untuk melaksanakan cadangan-
cadangan dan pengesyoran RKK yang berkaitan.

6.3.5 Cadangan Pindaan Struktur
Organisasi PBBPP
Bagi membolehkan PBBPP melaksanakan Bila lama-kelamaan PBBPP menerima

tanggungjawab dan fungsi yang ditambah ini, tanggungjawab dan fungsi yang dinyatakan
maka rangka institusinya perlu dipinda. dalam RKK, ia akan mempunyai prerogatif untuk
Penstrukturan semula yang dicadangkan adalah mengubah struktur organisasi kepada yang lebih
seperti yang dinyatakan dalam Rajah 6.2. Ini baik baginya untuk menjayakan fungsi-fungsi dan
merupakan satu rangka institusi secara indikatif tanggungjawab secara lebih efisien dan efektif.
untuk PBBPP. Disyorkan bahawa PBBPP sendiri
menjalankan penilaian semula secara dalaman
untuk memenuhi keperluan RKK.
Rajah 6.2 : Cadangan Struktur Organisasi PBBPP
Pengurus Besar
Pejabat Setiausaha
Pejabat Pengurus Besar
Bahagian Operasi Bahagian Pengurusan Bahagian Perancangan Bahagian Keselamatan

dan Pembangunan dan Tindakan
Unit Kereta Unit Khidmat Unit Unit Unit Unit Unit

Api Dan Tekninal Bukit Kewangan Pentadbiran Perancangan Pembangunan Keselamatan
Stesen Bukit dan dan dan
Bendera Penyelengaraan Pembangunan Pengurusan
Unit Sumber Pelancongan Bukit Unit
Manusia Unit Sekuriti
Perhubungan
Unit Teknologi Panel Penasihat Awam Bukit
Pemasaran Maklumat Bukit Bendera Bendera Unit
Kereta Api Pentad-
Bukit biran
Unit
Tabung Bukit Bahagian Perhubungan
Pemasaran
Bendera Awam dan Promosi
dan Promosi Unit
Kebarangkalian Bukit Penyelengaraan
menjadi syarikat Bendera Bangunan
swasta sdn bhd
Tabung Amanah
Bukit Bendera
Unit
Tindakan
Kecemasan
Penjanamaan semula untuk Cadangan tambahan di bawah Bahagian / unit sedia ada
menjalankan fungi tambahan RKK

Kotak 3: Latar Belakang PBBPP Sedia Ada
Latar belakang sedia ada PBBPP menunjukkan ia mempunyai ahli lembaga yang menerima nasihat daripada panel
perunding. KPI ahli jawatankuasa ialah memberi laporan kepada ahli lembaga dan dibawah jawatankuasa ini
mempunyai pengurus besar. Terdapat empat bahagian di dalam PBBPP, iaitu (a) Kereta api Bukit Bendera (b)
Pengurusan dan Perkhidmatan (c) Promosi dan pemasaran dan (d) Pembangunan Dan Penyelidikan. Semua
bahagian kecuali Promosi Dan Pemasaran, diketuai oleh Pengurus-pengurus. Sebaliknya, bahagian Promosi dan
Pemasaran diketuai oleh Penolong Pengurus Kanan.
Terdapat lebih kurang 105 jawatan yang ditawarkan di dalam PBBPP yang mana dua per tiga daripadanya tertumpu
kepada Bahagian Kereta Api Bukit Bendera, dan lagi 15% di dalam Bahagian Pengurusan Dan Perkhidmatan. Tidak
semua jawatan telah diisi. Dianggarkan bahawa terdapat lebih kurang 37% daripada jawatan yang disediakan di
semua bahagian masih kosong. Peratusan kekosongan yang tinggi terdapat dalam Bahagian Pembangunan Dan
Penyelidikan dan Bahagian Promosi Dan Pemasaran. Bagaimanapun, jumlah kekosongan yang banyak ini tidak
memberi impak besar kepada operasi PBBPP masa kini. Pihak PBBPP telah memberi keutamaan kepada
pengurusan dan penyelenggaraan kereta api funikular, oleh itu bahagian yang dipertanggungjawabkan dengan
tugas ini mempunyai cukup kakitangan untuk memastikan fungsi kereta api efektif.
Bagaimanapun, bila RKK diterimapakai dan dilaksanakan, bergantung kepada tugas yang diberikan dan juga
tanggungjawab baru PBBPP oleh RKK, ia memerlukan kerja mengikut syif dan tambahan kemahiran pekerja. Ini
tidak akan menyusahkan kerana PBBPP adalah sebuah perbadanan yang baru dan sepatutnya ada fleksibiliti dalam
menambah lebih kakitangan untuk memastikan ia boleh menjalankan tanggungjawabnya secara lebih efektif.
Sebagai tambahan, kebanyakan daripada fungsinya dan tugas pekerjaan perlu dibangunkan sepenuhnya maka
untuk memenuhi semua jawatan akan mengambil masa. Sebagai sebuah organisasi yang baru ditubuhkan, maka
besar kemungkinan PBBPP boleh menyesuaikan perubahan organisasi dengan mudah dan penstrukturan semula,
tanpa menyebabkan gangguan besar kepada operasinya atau operasi organisasi.
Rajah 6.3: Perbadanan Bukit Bendera Pulau Pinang : Carta Organisasi Sedia ada (November 2012)
Pengurus Besar
Pejabat Pengurus Besar

Pejabat Setiausaha
Bahagian Operasi Bahagian Bahagian Bahagian Bahagian

Pembangunan Dan Perkhidmatan Pemasaran Dan Keselamatan Dan
Penyelidikan Pengurusan Promosi Sekuriti
Perunding Unit Kewangan Unit

Teknikal Keselamatan
Unit Sumber Unit Sekuriti

Penyelaras Stesen Manusia
Khidmat
Pelanggan Unit
Unit Pentadbiran
Pentadbiran
Kejuruteraan
Unit
Unit Teknologi Penyeleng-
Maklumat garaan
Struktur Dan Awam Bangunan

a) Bahagian Perkhidmatan Teknikal
Bahagian ini bukan sahaja diberi nama baru Ianya dibentuk dibawah Unit Pembangunan Bukit
kepada Bahagian Kereta Api Bukit Bendera tetapi dan Pengurusan. Sebahagian daripada aktiviti-
juga telah ditubuhkan dengan unit yang tersendiri aktiviti dibawah unit ini termasuk perundingan
dan bahagian yang lebih besar. Terdapat dengan MBPP mengenai pusat penjaja
kemungkinan bahagian Kereta Api Bukit Bendera mengenai syarat dan terma kemudahan tempat
ditukar kepada sebuah subsidiari dibawah letak kereta dan mengambilalih hartanah
PBBPP yang bebas dengan ahli lembaga Kerajaan Negeri di atas bukit untuk dipulihkan
pengarahnya sendiri melalui kaedah dan diurus.
penswastaan.
Unit ini juga akan bertanggungjawab untuk
Sebuah unit Infrastruktur Dan Perkhidmatan perlaksanaan dan pemantauan RKK sementara
Teknikal dicadangkan untuk mengambilalih bekerja rapat dengan Jabatan Perancang Bandar
pengurusan dan penyelenggaraan jalan dan parit Negeri dan MBPP. Ia juga akan bekerja dengan
serta memantau cerun bukit di Bukit Bendera. penduduk dan Persatuan Penduduk bagi perkara
Jika perkhidmatan tempat letak kereta di atas mengenai pembangunan semula dan
bukit dan dibawah kaki Bukit Bendera diserahkan penambahbaikan bangunan persendirian.
kepada PBBPP, unit ini akan bertanggungjawab
atas penyelenggaraanya. Unit ini juga perlu Unit Pelancongan adalah bertanggungjawab
mengambil alih pengurusan dan koordinasi untuk membangunkan produk pelancongan di
perkhidmatan buggy di Bukit Bendera dibawah Bukit Bendera. Jika pihak PBBPP akan
skim francais. mengambilalih pengurusan pusat penjaja melalui
urusan penswastaan, unit pelancongan ini akan
b) Bahagian Pengurusan Perkhidmatan berkuasa ke atas komplek penjaja serta
menyelaraskannya dengan promosi keseluruhan
Adalah disyorkan untuk penubuhan Tabung Bukit Bukit Bendera.
Bendera dengan kadar segera dan darinya
membolehkan penubuhan tabung amanah untuk Unit ini akan bekerjasama dengan Persatuan
menyokong program R&D dan aktiviti Penduduk Bukit Bendera untuk membangunkan
penyelenggaraan yang hendak galakkan oleh daya tarikan pelancongan dan pakej-pakej yang
PBBPP di Bukit Bendera. merangkumi laluan mendaki bukit dan alam
semula jadi. Secara dalaman, ia akan
c) Bahagian Pembangunan Dan bekerjasama dengan Unit Kereta Api Bukit
Perancangan Bendera dan Bahagian Perhubungan Awam
diatas perkara mengenai pemasaran Bukit
Adalah disyorkan bahawa Bahagian
Bendera sebagai destinasi pelancongan.
Pembangunan Dan Penyelidikan diberi nama
baru kepada Bahagian Pembangunan Dan
d) Bahagian Perhubungan Awam dan
Perancangan untuk melaksanakan fungsi dan
Promosi
tanggungjawab tambahan. Di dalam bahagian ini,
dua unit baru dicadangkan iaitu Unit Bahagian ini adalah penamaan semula Bahagian
Perancangan Pelancongan dan Pembangunan Pemasaran Dan Promosi sedia ada. Fungsinya
dan Unit Pembangunan Bukit Dan Pengurusan. bukan sahaja untuk mempromosikan Kereta Api
Bukit Bendera tetapi menjadi jurucakap awam
Bahagian ini akan bertanggungjawab untuk kepada Bukit Bendera.
perancangan dan pembangunan di atas Bukit
Bendera, dan dijangka akan bekerjasama dengan Pemasaran dan promosi untuk keseluruhan bukit
MBPP dan Jabatan Perancang Bandar Negeri perlu ada dalam skop bahagian ini. Ianya
bagi perkara-perkara mengenai tanah, kawalan bertanggungjawab untuk publisiti dan sidang
perancangan dan pembangunan. Dicadangkan akhbar berkaitan dengan Bukit Bendera yang
Pusat Setempat Bukit Bendera ditempatkan di mana akan diambilalih oleh unit baru yang diberi
bahagian ini. nama Unit Pemasaran Bukit dan Promosi.

Adalah dicadangkan untuk menubuhkan Unit 6.4.1 Pindahan Pembayaran dan
Kecemasan dan Tindakan di bawah bahagian ini. Penswastaan
Walau pun unit kecemasan ini merupakan unit
teknikal dan dikawal oleh kumpulan bertindak Bagi PBBPP menerima tanggungjawab terhadap
teknikal, rasional untuk meletakkan unit ini perkhidmatan infrastruktur yang dimasa kini
dibawah bahagian perhubungan awam ialah merupakan tanggungjawab MBPP / JKR Negeri,
untuk mengenengahkan kepentingan PBBPP dicadangkan bahawa sebahagian pindahan
supaya dilaksanakan dengan baik untuk imej pembayaran dilakukan daripada MBPP / JKR Negeri
organsasi. kepada PBBPP. Pindahan pembayaran secara
langsung kepada PBBPP untuk melaksanakan
Di dalam PBBPP, perlu ada koordinasi dan tanggungjawab pihak berkuasa di Bukit Bendera.
kerjasama antara bahagian ditahap pengurusan
tertinggi bagi unit kecemasan dan tindakan Sebagai alternatif, urusan ini boleh dibuat melalui
mengikut fungsi secara lebih efektif kecuali kaedah penswastaan fungsi daripada pihak
Bahagian Perkhidmatan Teknikal. Penstrukturan berkuasa ini kepada PBBPP. Dalam kedua-dua
semula organisasi bahagian-bahagian lain boleh urusan, disyorkan sejumlah sumbangan diberikan
dilaksanakan secepat mungkin atau dalam kepada PBBPP untuk membantu PBBPP dalam
tempoh 5 tahun akan datang. Ini akan memberi menjalankan fungsi awamnya.
masa kepada PBBPP untuk memenuhi jawatan
yang masih kosong untuk disesuaikan dengan Rancangan Tempatan Bukit Bendera 1988 telah
tugas baru dan menyelaraskan semula struktur memberi cadangan pemindahan pembayaran
sedia ada dalam memenuhi keperluan RKK. seperti ini. Skim seperti ini dilihat akan memberi
keuntungan kepada kedua-dua pihak, hasilnya ialah
satu urusan menang-menang yang juga akan
6.4 memberi keuntungan kepada penduduk dan pelawat
ke Bukit Bendera.
Cadangan Urusan Peruntukan
6.4.2 Grant Negeri
Kewangan
Pihak PBBPP mungkin memerlukan grant negeri
Enakmen Perbadanan Bukit Bendera 2009 untuk menjalankan tugas dan tanggungjawab
menyediakan Peruntukan Bukit Bendera yang tambahan yang merupakan bukan miliknya pada
memberi gambaran bahawa PBBPP mempunyai masa ia ditubuhkan. Fungsi tambahan ini akan
akses sumber kewangannya sendiri. Terdapat memerlukan perbelanjaan operasi tambahan di luar
peruntukan PBBPP untuk mendapatkan kawalan pengurusan Kereta Api Bukit Bendera melalui
penuh terhadap peruntukan kewangan ini. Ini pengambilan ahli personal baru yang mahir.
bagi membolehkan keadaan dimana RKK
memerlukan PBBPP untuk mengawal 6.4.3 Tabung Amanah
sepenuhnya sumber kewangan dan
Cadangan untuk PBBPP menubuhkan tabung
perbelanjaan.
amanah di dalam Peruntukkan Kewangan perlu
mengambilkira kemungkinan untuk PBBPP boleh
Enakmen ini juga membenarkan PBBPP untuk
menyediakan grant dan peruntukan kecil untuk
melabur, meminjam melalui bon-bon debentur
membiaya dan galakkan kepada pemilik hartanah
dan menerima grant dan peruntukan kewangan
sedia ada untuk membersihkan premis mereka di
daripada Kerajaan Negeri, yang mana
Bukit Bendera sebagai sebahagian daripada strategi
kesemuanya adalah mekanisma yang boleh
pembangunan pelancongan keseluruhan.
digunakan untuk membantu PBBPP, terutama
untuk melaksanakan cadangan dan pengesyoran
Tabung Amanah boleh juga digunakan untuk
RKK yang berkaitan.
membiayai sebahagian daripada aktiviti R&D di atas
bukit atau untuk membantu penduduk sedia ada
membaiki cerun kecil, parit dan laluan persendirian.

RKK BKT Bendera BM

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

RKK BKT Bendera BM

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Disediakan Untuk Kerajaan Negeri Pulau Pinang

Susunan Dan Rekabentuk Muka Surat Oleh:

Gambarfoto Dan Lakaran Oleh:

1.1 Latar Belakang 1-1

2.0 LATAR BELAKANG BUKIT BENDERA

2.1 Lokasi 2-1

2.2 Gunatanah Sedia Ada 2-2

2.3 Profil Fizikal 2-6

2.4 Kepentingan Tapak 2-9

3.0 VISI DAN TERAS STRATEGI

3.1 Visi 3-1

3.2 Panduan Rangka RKK 3-2

3.3 Komponen 3-3

3.4 Teras Strategi 3-5

3.5 Had Tampungan 3-7

4.0 TERAS STRATEGI DAN INISIATIF

4.1 Memelihara Sumber Biologi 4-2

4.2.1 Menjaga Bangunan-bangunan dan Tugu-tugu Warisan 4-18

4.3 Memperkayakan Pelancongan 4-30

4.3.1 Mencipta Daya Tarikan Baru Dan Menambah Aktiviti-Aktiviti 4-31

4.4 Mengurus Pergerakan 4-41

4.4.1 Kereta Api Funikular Sebagai Mod Pengangkutan Utama 4-42

4.5 Kehidupan Hijau 4-48

4.5.1 Mengintergrasikan Sistem Pembetungan 4-48

5.0 ZON PEMBANGUNAN DAN PELAN TINDAKAN

5.1 Zon Pembangunan 5-2

5.2 Kelas Kegunaan Dalam Zon-zon 5-3

5.3 Pelan Tindakan 1: Pembangunan Semula Coolie Line 5-12

5.3.1 Pembangunan Hotel Bajet Untuk Menawarkan 5-13

5.4 Pelan Tindakan 2: Pembangunan Pelancongan 5-17

6.0 PERLAKSANAAN RKK

6.1 Teras utama untuk rangka kerja perlaksanaan 6-2

6.2 Mengamanahkan Pengurusan Dan Perlaksanaan RKK Kepada PBBPP 6-3

6.2.1 Berperanan Sebagai Penasihat Dalam Perancangan 6-3

6.3.1 Memperluaskan bidangkuasa spatial PBBPP meliputi 6-7

6.4 Cadangan Urusan Peruntukkan Kewangan 6-12

6.4.1 Pindahan Pembayaran Dan Penswastaan 6-12

Rajah 1.1 Proses Penyediaan RKK 1-2

Jadual 2.1 Klassifikasi Cerun Bukit Bendera 2-6

1-1 Bab 1: Pengenalan RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA

Penyediaan RKK mengambil pendekatan

Noraida, Consultant Ismadi, Penang Forestry

Yao, Bungalow owner

Azlan, Penang Forestry

RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 1: Pengenalan 1-2

Sesi FGD yang diadakan pada 26hb September 2011

1-3 Bab 1: Pengenalan RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA

RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 1: Pengenalan 1-4

1-5 Bab 1: Pengenalan RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA

Laporan Deraf RKK ini mengandungi enam bab iaitu :

Bab 2: Bab ini mengenengahkan kepentingan kawasan RKK daripada aspek

RANCANGAN KAWASAN KHAS BUKIT BENDERA Bab 1: Pengenalan 1-6

2.1.2 Pembangunan Sekitar

2.1 Bukit Bendera terletak di dalam Mukim Ayer Itam

Rajah 2.1 : Lokasi Kawasan Bukit Bendera

Bukit Bendera meliputi kawasan seluas

7 km (20 minit pemanduan) daripada Tapak

3 minit dari Bandar Ayer Itam

hektar (69.03%). Ini adalah kerana kawasan bukit

yang dilindungi. Hutan ini adalah sambungan

2.2.2 Kawasan Tadahan air

Rumah Governor (Bel Retiro) dan lain-lain banglo

2.3.2 Klasifikasi Cerun