લ ેખ ક િવ શ ે

જ ેફ કેલર, Attitude is Everything, Inc.નાં થાપક મુખ છે . ઍ ટ ૂડ અને

મો ટવેશન પર એ વીસથીયે વધુ વષ થી ેઝ ટ ેશ સ આપતા ર ા છે .
Gere's tn Stbbess નામનાં પુ તકનાં એ લેખક છે , જ ેમાં એમણે તેમના સૌથી
લોકિ ય એવાં બાસઠ િનબંધોનો સમાવેશ કય છે .
જ ેફ યૂયૉકનાં મૂળ વતની છે . એમનો સંપક jeff@attitudeiseverthing.com પર
કરી શકાય છે .
 ઍટ ૂડ
it
CTCSY TH ILG
C ttltu d h બ દ લો , વ ન બ દ લો

જ ફે ક ે લ ર

સ ંપ ક સ ૂ
આર. આર. શેઠ ઍ ડ કંપની ા. િલ.
પુ તક કાશક અને િવ તે ા
116, િ સેસ ટીટ, અથબાગ, મુંબઈ 400 002 ટ ેિલ. (022) 22013441
` ારકેશ', રૉયલ ઍપાટમૅ ટ પાસે, ખાનપુર, અમદાવાદ 380 001 ટ ેિલ. (079) 25506573
Email : sales@rrsheth.com Visit us at : www.rrsheth.com
 Atthttde hs euerythhnd
Sele Gelm
Gujarati Translation of an International Bestseller
Atthttde hs Euerythhnd
Originally Written in English by Jeff Keller
Published by R. R. Sheth & Co. Pvt. Ltd.
Mumbai □ Ahmedabad
2019

Copyright © Attitude is Everything, Inc., 2017

Gujarati Translation Copyright © R R Sheth & Co. Pvt. Ltd., 2019

ePub Version 3.0.1

eISBN : 978-93-5122-861-5
All rhdhts are reserued.
Mn mart ne thhs mtalhbathnn may ae remrndtbed, stnred hn a retrheual system, nr transmhtted, hn any enrm nr ay any
means, elebtrnnhb, mebhanhbal, mhntnbnmyhnd, rebnrdhnd, eBnnk nr ntherthse, ththntt the mrhnr trhtten mermhsshnn ne
the mtalhshers.
 અ પણ
મારી શિ તઓમાં માનવા માટ ે
મને અને મારા વ નોને વા તિવક પ આપવા માટ ે
ો સા હત કરવા બદલ હં ુ આ પુ તક મારી પ ની
ડોલોરસને અપણ ક ં છુ ં .
જ ેફ ક ે લ ર
પ રચ ય
 જ ે રાિ એ મારી િજ દં ગ ી બ દલ ી ન ાખ ી
મારી પેઢીની સૌથી મોટી શોધ એ છે કે
માણસો પોતાનો ઍ ટ ૂડ બદલીને
પોતાની સમ િજંદગીને બદલી શકે છે .
િવ િલ ય મ જ ે સ
[અ મે રક ન ફ લસૂફ અ ન ે મન ોિવ ાન ી]

1980ની સાલમાં મ મારો કાયદાનો અ યાસ પૂરો કય અને માની લીધું કે હવે હં ુ વનભર
એક વકીલ બની રહીશ. આમ પણ મારા teenageના દવસોથી હં ુ એ જ તો બનવા ઇ છતો
હતો.
શ શ માં તો બધું યોજના માણે ચા યું. એ ઉનાળામાં સખત મહે નત કરીને મ Bar (વકીલાત માટ ેની)
પરી ા પસાર કરી અને યૂયૉકમાં વકીલાતની ૅિ ટસ કરવા માટ ે મને મંજૂરી મળી. મારી પસનલ
લાઇફમાં પણ હં ુ આગળ વધી ર ો હતો. 1981ની શ આતમાં મ મારી Law કૂલની લાસમેટ
ડોલોરસ સાથે લ કયા અને સફળતા અને સુખના માગ કદમ માં ા.
કે અમુક વષ સુધી કાયદાની ૅિ ટસ કયા પછી મને ભાન થયું કે આ યવસાયથી હં ુ િબલકુલ
ખુશ નહોતો!
વકીલ બનવા અંગેની અમુક બાબતો જ ર મને ગમતી હતી. દાખલા તરીકે લોકોને તેમના િવવાદોનો
ઉકેલ લાવવામાં અને કોટ કચેરીની લાંબી ોિજસરમાંથી તેમને બચાવી લેવાનું મને ગમતું આમ છતાં
વકીલ બનવા અંગે મને ન ગમતી બાબતો એટલી બધી હતી કે એ મને િનરસ બનાવી દેતી. પેપરવક
એટલું બધું રહે તું કે જ ેનો કોઈ હસાબ નહ . એમાં પાછી મુદતો પડ ે અને ઉકેલો લંબાતા ય. કેટલીક
વાર તો કેસો દસ દસ વખત પો ટપોન રહે તા.
મ ન ે ક ામ પર જ વ ું ગમ ત ું ન હ
હં ુ કામ તો કરતો પણ મારા અસંતોષનું માણ વધતું જ ચા યું. હં ુ હતાશ અને િનરાશ થતો ગયો.
ટૂકં માં કહં ુ તો મને મા ં વન ગમતું નહ અને એમાં સુધારો લાવવાનો કોઈ ર તો મને દેખાતો નહોતો.
તમે કદી એવી નોકરી કરી છે જ ેમાં મોટાભાગના દવસોએ તમને કામ પર જવાનો કંટાળો આવતો
હોય? યારે આખા િવ નો બો ણે તમારા ખભા પર હોય એવું તમને લાગતું હોય?
મને િબલકુલ એવું જ લાગતું! હં ુ શારી રક અને માનિસક રીતે યાતના ભોગવતો હતો. મારી મર
કરતા હં ુ ઘણો મોટો લાગવા લા યો. માથાનો દુઃખાવો તો લગભગ સતત મને રહે તો, પેટમાં પણ
ગરબડ રહે તી.
મને ડર લા યો કે યાંક મને કોઈ ગંભીર બીમારી તો નથી ને? એટલે મ અમુક ડૉ ટરોને બતા યું
અને તેમણે ત તના `ટ ે ટ’ કરાવવા માં ા. તમામ `ટ ે ટ’નું પ રણામ એક જ આ યું. મારા શરીરમાં
યાંય કોઈ ગરબડ નહોતી. એક ડૉ ટરે વળી પેટની તકલીફ માટ ે મને Maalox લેવા ક ું.
માનિસક રીતે હં ુ લગભગ મરી જ ગયો હતો. મારા વનમાં કશું એવું નહોતું જ ેનો કંઈક અથ હોય.
રોજબરોજના માનિસક સંઘષને કારણે હં ુ અ ાવીસનો હોવા છતાં ચાલીસ વષનો લાગવા લા યો!
ે
 1985ની શ આતમાં હં ુ ીસનો થયો યાં સુધી હં ુ સાવ તૂટી ગયો. એક સાંજ ે હં ુ એકલો બેઠો હતો
યારે મને ભાન થયું કે કશુંક બદલાવાની તા કાિલક જ ર છે . શું કરવું એની સમજણ નહ પડતાં હં ુ
મોટ ેથી બોલવા લા યોઃ
મારા વનમાં આનાથી વધુ કશુંક હોવું જ ઈએ. આ પીડા અને દુઃખ કરતાં વધુ કશુંક હોવું જ
ઈએ.
અ ણ ધ ાય ા સ ોસ મ ાંથ ી મ દ દ આ વ ી!
એ મોડી રા ે હં ુ TV ઈ ર ો હતો. રાતનો એક વા યો હતો અને મારી પ ની ડોલોરસ તો યારની
સૂઈ ગઈ હતી, પણ મને ઘ નહોતી આવતી. ફ ત સમય પસાર કરવા માટ ે મ TVની ચૅનલ બદલી.
િવિવધ ોડ ટસની હે રાત કરતી એ ચૅનલ હતી. સામા ય રીતે મ એ તરત બદલી નાખી હોત પણ
કોણ ણે કેમ, મ એ ચાલુ રાખી.
એ ચૅનલ પર મે ટલ બૅ ક નામના ઘેરબેઠા જ ેનો અ યાસ થઈ શકે એવા એક કોસની હે રાત
આવી રહી હતી. એ કોસ એવું સમ વતો હતો કે આપણી સબકૉિ શયસ માઇ ડની મા યતાઓ જ
આપણને િસિ ઓ તરફ લઈ ય છે .
હં ુ એ વખતે એટલો બધો નાસીપાસ હતો કે મ એ કોસ કરવાનું ન ી કયુ. મ મારા ૅ ડટ કાડથી એ
કોસનો ઑડર મૂકી દીધો.
તમે તમારી તને જ ે માનો છો એ તમે નથી,
પણ તમે જ ેવું િવચારો છો એ તમે છો!
ડ ૉ. ન ોમ ન િવ સ ે ટ પીલ
[ યા ત અ મે રક ન પાદરી અ ન ે
પૉિઝ ટવ િથ િ કં ગન ે લોક િ ય બ ન ાવન ાર લેખ ક ]

એ રાિ એ મારી િજંદગીને બદલી નાખી!

કે એક-બે દવસ પછી ડરતા ડરતા મ યારે ડોલોરસને ક ું કે, મ આવો કોસ મંગા યો છે યારે
એ ખૂબ આઘાત પામી!
“ત શું કયુ?” એણે અ યંત આ યથી પૂ ું. ડોલોરસને એ કોસની ફી સામે િવરોધ નહોતો, પણ
એને ખબર હતી કે આવી કોઈ હે રાતથી ઇ ે ડ થઈને આવું કશું હં ુ ખરીદી લ એવો મારો વભાવ
જ નહોતો.
થોડા દવસો પછી એ કોસ − મે ટલ બૅ ક મારે યાં આવી ગયો. જ ેમ જ ેમ હં ુ એ વાંચતો ગયો તેમ
તેમ આપણા િવચારો આપણા વનની ગુણવ ા પર કેટલી બધી અસર કરે છે એ ણીને હં ુ ખૂબ
આ ય અને ઍ સાઇટનેસ અનુભવવા લા યો. આ પહે લાં આવા િવચારો મ કદી સાંભ ા નહોતા.
કમનસીબે કોઈ શાળા આપણને આવું બધું શીખવતી જ નથી!
મે ટલ બૅ ક કોસ પછી બી આવાં જ રસોિસસ હં ુ શોધવા લા યો. નેપોિલયન હલ, ઑગ
મેિ ડનો, નોમન િવ સે ટ પીલ અને રોબટ શૂલરનાં પુ તકો હં ુ વાંચવા લા યો. સાથોસાથ મ બાઇબલ
પણ િનયિમતપણે વાંચવાનું શ કરી દીધું.
િઝગ િઝ લર, અલ નાઇ ટંગેલ, િજમ રોન, બૉબ ો ટર અને બી ઓના ઑ ડયો ો ામો પણ મ
સાંભળવા માં ા. મને એવું લા યું, ણે દવસો સુધી રણમાં હં ુ તર યો ભટ યો હો અને પછી
અચાનક મને પાણીનું એક ઝર ં મળી ગયું હોય!
હં ુ એમ ન કહી શકુ ં કે મારા વનમાં બધું રાતોરાત બદલાઈ ગયું, કારણકે એમ બ યું જ નહોતું.
પરંતુ નૅગે ટિવટીમાંથી પૉિઝ ટિવટી તરફ જ ેમ જ ેમ હં ુ જતો ગયો, તેમ તેમ મને સારાં પ રણામો મળવા
લા યાં.
મને હવે સા ં લાગવા લા યું. મારામાં હં ુ વધુ ઍન નો અનુભવ કરવા લા યો. મ એવા goals િસ
કરવા માં ા, જ ે હં ુ અગાઉ ન કરી શ યો હોત. આ બધું ફ ત મારા બદલાઈ ગયેલા ઍ ટ ૂડને લીધે
જ શ ય બ યું. મને એ કહે તા પણ ખુશી થાય છે કે યારે લોકો મને મારી મર પૂછે છે અને હં ુ
`સ ાવન’ એમ ઉ ર આપું છુ ં . યારે તેઓ કહે છે કે “તમે તો ઘણાં યુવાન દેખાઓ છો!”
આ બધું જ મારા બદલાયેલા ઍ ટ ૂડને લીધે છે .
વ ક ીલ મ ાંથ ી મ ો ટ વ ેશ ન લ પીક ર
મારા પેર ટાઇમમાં મ ેરણા મક પુ તકો અને ઑ ડયો- ો ામો વાંચવાનું અને સાંભળવાનું, તેમજ
વકીલ તરીકેનું મા ં ફુલ ટાઇમનું કામ પણ ચાલુ રા યું. મારો પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ હવે મને મારા
વકીલાતનાં કામમાં પણ મદદ કરતો હતો, પરંતુ `મો ટવેશનલ’ પુ તકોનાં અને ઑ ડયો- ો ામોનાં મારા
શોખે મારી વકીલાતની ક રયર પર પકડ જમાવવા માંડી. હં ુ એ દવસનું વ ન વા લા યો, યારે
વકીલ તરીકેના મારા કામને હં ુ છોડી શકુ!ં
1989માં ઍ ટ ૂડ અને મો ટવેશનને લગતી િથયરીઓ પર ચાર વષનાં સખત સંશોધન પછી એક
થાિનક શાળામાં, સાંજનાં સમયે ઍડ ટ એ યુકશ ે નના સેિમનાર (બે કલાકના એક `સેશન’ માટ ે 30
ડૉલરના દરે) લેવાનું મ ન ી કયુ! આ કોઈ એવી રકમ નહોતી કે જ ેના આધારે તમે તમારી
ફુલટાઇમની ક રયર છોડી શકો!
તમારી તને બદલવાની તમારી
શિ તને કદી ઓછી ન આંકો.
એ ચ . જ ે સ ન ાઉ ન , જુ િન ય ર
[અ મે રક ન લેખ ક , `લાઇ સ િલટલ ઇ ટ શન બ ૂક 'ન ાં બ ે ટસેલ ર લેખ ક ]

મારા પહે લા સેિમનારના લાસ સામે હં ુ યારે ઊભો થયો યારે ખૂબ ભયભીત હતો. મા ં દય તી
ગિતએ ચાલી ર ું હતું અને હં ુ પરસેવે રેબઝેબ થઈ ગયો હતો, પરંતુ ગમે તેમ કરીને મ એ સેશન પૂ ં
કરવા પૂરતી હં મત એકઠી કરી. િવ ાથ ઓને ખૂબ મ પડી. જ ે િવચારોએ મારા વનમાં ાંિત કરી
હતી એ બી ઓને કહે વા અને તેમના વનમાં પણ પ રવતન લાવવા માટ ે મ ખૂબ ઍ સાઇટનેસ
અનુભવી!
નવા માગ મારી શ આત થઈ ચૂકી હતી!
ધીમેધીમે મારા લૅ ચસ માટ ેની મારી ફી વધવા લાગી અને હવે પછીનાં કેટલાંક વષ માં વકીલાતનો
યવસાય સાવ બંધ કરી દેવાનું મ ન ી કયુ. આ િનણય કંઈ સહે લો નહોતો. વકીલાતની ડ ી મેળવવા
માટ ે મ ચાર વષ કૉલેજનાં અને ણ વષ કાયદાના અ યાસ માટ ે ખ યા હતાં. વધુમાં, મારી િજંદગીનાં
10 વષ તો મ વકીલાતની ૅિ ટસને આ યાં હતાં. યારે તમારી ક રયરમાં તમે આટલું ઇ વે ટમૅ ટ કયુ

ે
હોય યારે એને એટલી જ દી છોડી દેવી કંઈ સહે લી નથી.
વળી પૈસાનો મુ ો પણ હતો જ. વકીલ તરીકે થોડાં વષ માં હં ુ વષ એક લાખ ડૉલર કમાવાનો હતો.
વળી, એટલા કે એથી વધુ પૈસા હં ુ મારી સમ ોફેશનલ ક રયરમાં કમાતો રહે વાનો હતો.
પોત ાન ી મ ા ય ત ા મ ાટ ે ઢ બ ન ો
મારા નવા શોખ કે હૉબીમાંથી હવે હં ુ થોડુ ં વધારે કમાતો થયો હતો, પરંતુ મારા નવા સાહસમાં મારે
શ આતમાં થોડા ખચ (કે રોકાણ) કરવા જ રી હતા. સ સીબે મ અને મારી પ નીએ આટલાં વષ માં
થોડીઘણી બચત કરી હતી. મારી આવકમાં વધારો કરવા મારા `ઍ ટ ૂડ ઇઝ ઍવરીિથંગ’ના લોગો
સાથે મ કેટલીક વ તુઓ વેચવા માંડી. મારા આ નવા િબઝનેસની શ આત માટ ે મારે એક મોટુ ં
ફનાિ શયલ ટૅપ લેવું જ રી હતું.
`પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ’ વધુ સારી આવતીકાલ માટ ેનો પાસપોટ છે .
અ ાત

કંઈક નવું, કંઈક જુ દું કરવા માટ ેનો સમય પાકી ગયો હતો. મને એવું લાગવા માં ું કે કોઈક મને મારા
વકીલાતના યવસાયમાંથી ખચીને મારી નવી ક રયરમાં ણે ધ ો મારી ર ું છે . યારે હં ુ ઑ ડય સ
સામે બોલતો અથવા કોઈ મો ટવેશનલ િનબંધ લખતો યારે મારામાં જબરદ ત ઍન અનુભવતો.
મને ખાતરી થઈ કે મા ં થાન અહ જ છે .
એટલે મ ધીમેધીમે નવી દશામાં પ રવતનો કરવા માં ાં. વકીલ તરીકે અઠવા ડયાના ચાર દવસ
કામ... પછી ણ દવસ... અને પછી ફ ત બે દવસ... અંતે 1992માં હં ુ ફુલટાઇમ મો ટવેશનલ પીકર
અને લેખક તરીકે કામ કરવા લા યો.
મારી માતાને મ યારે આ વાત કરી, કે વકીલાત સંપૂણપણે બંધ કરીને હં ુ એક `મો ટવેશનલ’ પીકર
અને લેખક બનવા માંગું છુ ં યારે એ જરાય ઉ સા હત નહોતી થઈ, કારણકે મારો દીકરો વકીલ છે !
એમ કહે વામાં જ ે ેિ ટજ મળે છે તે પીકર કે લેખકની માતા બનવામાં યાં મળે છે ?
પરંતુ વનમાં તમે યારે કોઈ િવચાર કે મા યતા માટ ે ઢ બનવા માંગો છો યારે આવું બધું તો
બનવાનું જ. અમુક લોકો તમારા િનણયનો િવરોધ કરશે અને તમારે આ સ યનો સામનો કરવો જ ર ો.
હં ુ એ પણ શી યો કે તમારે અમુક બાબતો છોડી દેવી પડ ે છે અને નવા માગ આગળ વધતા પહે લાં
થોડા કદમ પાછળ પણ હટવું પડ ે છે . મ નવી દશામાં જવાની જ ે કંમત ચૂકવી તેમાં મારી ૅિ ટજ,
પૈસા અને સલામતી – આ ણેનો સમાવેશ થતો હતો.
કે મારે કહે વું ઈએ કે નવી ક રયરમાં મારી ગિત ઈને અને એ કામમાં મને મળતો આનંદ
ઈને મારી માતાએ મને ઘણો સપોટ આપવા માં ો.
મારી ક રયરનાં પ રવતનની આ બધી વાતો હં ુ તમને શા માટ ે કહી ર ો છુ ં ? મ જ ે કયુ એનાથી
તમને ઇ ે ડ કરવા માટ ે હં ુ આમ નથી કરતો. સાચું કહં ુ તો આ નવા સાહસમાં મ ઘણી બધી નાની
અને મોટી ભૂલો કરી હતી.
હં ુ મારી ટોરી તમારી સાથે એટલા માટ ે શેર કરી ર ો છુ ં કે, જ ેથી તમે ણી શકો કે મારા વનમાં
આ િનણયને કારણે કેટલો જબરદ ત બદલાવ આ યો! મારા ઍ ટ ૂડમાં આવેલા પ રવતનથી મા ં
વન કેટલું બધું સુંદર બની ગયું!

ે
 ઍ ટ ૂડ ઇઝ ઍવરીિથંગ નો આનાથી વધુ સા ં ૂફ બીજુ ં કયું હોઈ શકે?
ત મ ન ે આ પુ ત ક થ ી શ ો લ ાભ થ શ ે?
પુ તક વાંચવાનું તમે શ કરો એ પહે લાં કેટલાક અંિતમ િવચારોઃ તમે અ યારે ગમે તેટલા પૉિઝ ટવ કે
નૅગે ટવ હશો તો પણ આ પુ તક તમને મદદ કરશે.
તમે નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતા હો તો પણ િનરાશ ન થશો. તમે આ પુ તકમાંના િવચારોને તમારો
ઍ ટ ૂડ પૉિઝ ટવ બનાવવા માટ ે ઉપયોગ કરી શકશો. વનમાં અસાધારણ િસિ ઓ મેળવી શકશો.
તમે પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ જ ધરાવતા હશો તો આ િસ ાંતોનો ઉપયોગ કરીને તમે વધુ મોટી
સફળતાઓ અને સંતોષ મેળવી શકશો.
ઉ સાહપૂણ રીતે િવચારો, વત અને વાત કરો
– સફળતા તમારી જ છે .
મ ાઇ ક લ િલ બ ફ
[અ મે રક ન લેખ ક અ ન ે યૂ ઓલ ય સ યુ િન .ન ાં
ભૂ ત પૂવ મૅન ેજમૅ ટ ૉફે સ ર]

મ લગભગ વીસ વષ એનાં સંશોધનમાં ખ યા છે કે શા માટ ે કેટલાક લોકો સફળ થાય છે અને
બી ઓને હતાશાનો સામનો કરવો પડ ે છે . આ સમય દર યાન મ ઍ ટ ૂડ અને સફળતા પર સકડો
પુ તકો અને હ રો લેખો વાં યાં છે . ણેક હ ર કલાક ચાલે એટલા ઑ ડયો ો ા સ મ સાંભ ા
છે . અગિણત સફળ લોકોના મ ઇ ટર યૂ લીધા છે અને તેમની સફળતાનાં રહ યો તેમનાં મોઢે જ
સાંભ ાં છે .
વધુ મહ વનું તો એ છે કે આ પુ તકમાંના સફળતાના િસ ાંતો મ યિ તગત રીતે અમલમાં મૂ યા છે
એટલે વાનુભવથી હં ુ કહી શકુ ં છુ ં કે આ િસ ાંતો ખરેખર કામ કરે છે , પ રણામો આપે છે . આ
િસ ાંતોમાં એવી જબરદ ત શિ ત છે કે તેઓ તમા ં સમૂળગું વન જ બદલી નાખશે!
પણ ગેરસમજ ન કરશો. હં ુ આ િવષયનો ઍ સપટ હોવાનો કોઈ દાવો નથી કરતો. એથી ઊલટુ,ં હં ુ
તો મારા વનમાં આ િસ ાંતોનો અમલ ચાલુ રાખતો એક િવ ાથ જ છુ ં – જ ે સતત એમાંથી શી યા
કરે છે .
કે હં ુ ં છુ ં કે નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવવાથી શું થાય છે ? વનનાં શ આતનાં 30 વષ મારો
પોતાનો ઍ ટ ૂડ નૅગે ટવ જ હતો! પોતાની ત અને પોતાની શિ તઓ િવષે શંકા સેવવાથી શું થાય
તે પણ હં ુ ં છુ ં . આરંભનાં 30 વષ મ એ જ કયુ હતું! મારા વનમાં આવેલાં તમામ પૉિઝ ટવ
પ રવતનો આ પુ તકમાં તમે જ ે વાંચશો તે િસ ાંતોનાં અમલથી જ આ યાં છે .
િવ ચ ાર ો. . . બ ોલ ો. . . અ ન ે એ મ ાણ ે વ ત
આ પુ તકને સરળતા ખાતર ણ ભાગમાં વહચવામાં આ યું છે . દરેક ભાગમાં અમુક કરણો છે .
તમારે અમુક બાબતમાં જ વધુ સુધારાની જ ર હોય તો તમે એ જ કરણ ફરી વાંચી શકો છો.
ભ ાગ- 1 — સ ફ ળ ત ાન ી શ આ ત મ ાન વ ીન ાં મ ન મ ાં થ ાય છે .
એ સૂ માં આપણે ઍ ટ ૂડ અને ઢ મા યતાનાં, તમા ં નસીબ ઘડવામાં, જ રી મહ વ િવષે વાત

ે
કરીશું. આપણે શીખીશું કે તમારી સફળતા તમે કઈ રીતે િવચારો છો તેના પર આધાર રાખે છે .
ભ ાગ- 2 — ત મ ાર ા શ દ ો ક ાળ પૂવ ક પસ ંદ ક ર ો.
એ સૂ માં તમે કઈ રીતે બોલો છો તેના પર આપણે યાન આપીશું. તમારો ઍ ટ ૂડ તમારા શ દો
ારા કેવી રીતે ય ત થાય છે એના પર યાન કેિ ત કરીશું. પૉિઝ ટવ ભાષાનો ઉપયોગ કઈ રીતે
તમને તમારા goals િસ કરવા તરફ લઈ જઈ શકે છે એ ઈશું.
ભ ાગ- 3 — જ ે ક ામ ક રે છે ત ેન ે ઈ ર સ હ ાય ક રે છે .
એ સૂ માં આપણે આપણી આ વૈચા રક મુસાફરીનો છે ો પડાવ ચચ શું. તમે પૉિઝ ટવ રીતે િવચારતા
હો અને બોલતા હો તો પણ યાં સુધી તમે એ િસ ાંતો પર કામ નહ કરો યાં સુધી સફળતા
તમારાથી દૂર જ રહે શે. તમારાં વ નોને વા તિવકતામાં પલટાવવા માટ ેનાં ટ ે સની વાત આપણે આ
ભાગમાં કરીશું.
તમે યારે સફળતાની દશામાં િવચારશો, બોલશો અને વતશો યારે તમે પૂણશિ તથી કામ કરશો
અને તમારા વનમાં અ ભુત સફળતા મેળવશો.
હવે તમે એવી સફરની શ આત કરી ર ા છો કે જ ે તમારાં ે વ નોમાં પણ તમે ન ક પી હોય,
એવી સફળતા તરફ તમને લઈ જશે! તો પછી રાહ શેની જુ ઓ છો?
 ભાગ -1
સફ ળ ત ાન ી શ આ ત
માન વ ીન ા મન માં થ ાય છે
સફળતા એ મનની િ થિત છે .
તમારે સફળતા ઈતી હોય તો
તમારી તને સફળ માનવાનું શ કરી દો.
ડ ૉ. ઇ સ ધ સ
[અ મે રક ન મન ોિવ ાન ી, ક ૉલિમ ટ અ ન ે TT પસન ાિલટી]
 1
ત મારો ઍ ટ ૂ ડ એ
િવ ન ે વ ાન ી ત મારી બ ારી છે
તમારી તને વ છ અને ચમકતી રાખો,
તમે પોતે જ એ બારી છો
જ ેના ારા તમારે િવ ને વાનું છે .
ય ોજ બ ન ાડ શ ો
[ ણ ીતા આ ઇ રશ હા યલ ેખ ક , ન ા લેખ ક , િવવે ચક હતા.
પા ા ય સં કૃ િત પર એ મન ી જબ રદ ત અ સર હતી.]

બપોરનો એક વાગી ચૂ યો હતો અને સારાને ભૂખ લાગી હતી. તેણે સવારના સેશનનું
પોતાનું કામ પૂ ં કયુ હતું. હવે કશુંક ખાવા માટ ે ન કની કૉફી શૉપમાં જવાનું તેણે ન ી
કયુ.
થોડી િમિનટો પછી સામ કૉફી શૉપમાં દાખલ થયો. તે પણ એનો લંચ ેક લઈ ર ો હતો. સામ સારાથી
થોડ ે દૂરના એક ટ ેબલ પર બેઠો.
એ બપોરે એક જ વેઇટ ેસે સામ અને સારાને તેમની ઑડર કરેલી વાનગી પીરસી. વેઇટ ેસે ઑડર
લીધો તે પહે લાં તેઓ બ ેએ એકસરખો સમય રાહ ઈ. બ ેની વાનગી લગભગ એક સાથે જ
ટ ેબલ પર આવી. બ ેને સારી રીતે રાંધેલો અને પૌિ ક ખોરાક મ ો. બીલની રાહ પણ બ ેએ
સરખો જ સમય ઈ.
પરંતુ બ ે વ ચેની આટલી સમાનતાનો અહ અંત આ યો.
સારા ઉ સાહપૂવક, િ મત સાથે અને દુિનયા તરફના પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ સાથે કૉફી શૉપમાં દાખલ
થઈ હતી. બધા એની `બૉડી-લ વેજ’ અને ચાલવાની અને બેસવાની છટા પરથી એનો પૉિઝ ટવ
ઍ ટ ૂડ ઈ શ યા. સારાએ વા દ `લંચ’ મા યું, વેઇટ ેસ સાથે થોડી આડીઅવળી વાતો કરી અને
વધુ તા થઈને પોતાના કામ પર ગઈ.
બી તરફ સામ મ બગાડીને કૉફી શૉપમાં દાખલ થયો હતો. એના પર ણે દુઃખના ડુગ ં ર તૂટી
પ ા હોય તેમ એ આગળ ઝૂકલે ા ખભા અને તાણ સાથે અંદર આવેલો. તેની `બૉડી લ વેજ’ ણે
પોકારી પોકારીને કહી રહી હતી, `મારાથી દૂર રહો!' વેઇટ ેસે એનો ઑડર તરત લીધો નહ એટલે એ
િચડાયો હતો. તેના ઑડરની વાનગી મોડી આવી એવું માનીને એ વધારે િચડાયો. એણે વાનગી િવષે
ફ રયાદ કરી અને તેનું બીલ તેને તરત ના મળવા બાબત ખૂબ ગુ સે થયો.
સામ અને સારાને કૉફી શૉપમાં આવા અલગ અનુભવો કેમ થયા? હકીકતમાં તો બ ેને એક સરખી
રીતે જ સેવા અપાઈ હતી. ઉ ર એ છે કે, સારા પૂરા િવ ને પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડથી જુ એ છે યારે
સામ નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડથી.
ઍ ટ ૂડ એ ચોવીસે કલાક કામ કયા કરતો એક િસ ટે પાવર છે ,
જ ે સા ં કે ખરાબ પ રણામ આપે છે .
 અ ાત

ઍ ટ ૂડ ન ી ય ા ય ા
તમારો ઍ ટ ૂડ એ એવું એક માનિસક ` ફ ટર’ છે , જ ેમાંથી તમે િવ નો અનુભવ કરો છો. કેટલાંક
લોકો પૉિઝ ટવ ફ ટરથી વનને જુ એ છે ( લાસ અડધો ભરેલો છે ) તો કેટલાંક નૅગે ટવ ફ ટરથી
વનને જુ એ છે . ( લાસ અડધો ખાલી છે ). પૉિઝ ટવ અને નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડનાં કેટલાંક વધુ ઉદાહરણો
ઈએઃ
■ નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત િવચારે છે કે `હં ુ નહ કરી શકુ.ં ’
■ પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત િવચારે છે કે `હં ુ કરી શકીશ.’
■ નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત ો લે સ પર યાન કેિ ત કરે છે .
■ પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત સૉ યુશ સ િવષે િવચારે છે .
■ નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત બી ના દોષ જ યા કરે છે .
■ પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત બી ના ગુણોની શંસા કરે છે .
■ નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત શું નથી તેના િવષે જ િવચાયા કરે છે .
પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત પોતાની પાસે શું છે અને શું મેળ યું છે એનો જ િવચાર કરે
■ છે .
■ નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત limitations પર નજર રાખે છે .
■ પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવતી યિ ત possibilities િવચારે છે .
આવાં તો અનેક ઉદાહરણો આપી શકાય, પણ મને ખાતરી છે કે તમને મારી વાત સમ ઈ ગઈ હશે!
હં ુ મારા ઑ ડય સ સાથે વાત ક ં યારે વડ િપ ચસ એટલે કે શ દિચ ોનો ખા સો ઉપયોગ ક ં છુ ં .
તેનાથી લોકોને વાત જ દી સમ ય છે અને યાદ રહે છે . તમને પણ એક શ દિચ આપું. `તમારો
ઍ ટ ૂડ એ િવ ને વાની તમારી બારી છે .’
દ રે ક ય િ ત વ છ મ ાન િસ ક બ ાર ી સ ાથ ે શ આ ત ક રે છે .
તમારો ઍ ટ ૂડ જ િવ ને વાની તમારી બારી શા માટ ે છે , એ સમજવા માટ ે થોડી ચચા કરીએ.
આપણે બધા સારા ઍ ટ ૂડ કે પછી વ છ માનિસક બારી સાથે વનની શ આત કરીએ છીએ.
નાનાં બાળકો હં મેશાં નાચતાં, ગાતાં અને હસતાં વા મળે છે . તેઓ વન યે ખૂબ આશા સાથે
જુ એ છે . નવું નવું કરવા માટ ે એમનામાં ખૂબ જ ઉ સાહ હોય છે .
તમે હં મેશાં સં ગો પર કંટોલ રાખી શકતા નથી,
તમારા િવચારો પર જ ર રાખી શકો છો.
ચ ા સ પૉ લ ે ટ ોન
[`િન ફ ળ તાઓ એ સફ ળ તાઓન ાં પગિથ યા ં છે' જવે ા અ ન ેક ય ાત
સુવા યો ન ાં રચિયત ા. યવસ ાયે એ િવએ શન ન ાં ે માં ક ાય રત છે. ]

જ ે બાળક ચાલતા શીખી ર ું હોય તેનો ઍ ટ ૂડ જુ ઓ. યારે તે ડગમગે છે કે પડી ય છે યારે તે

ે ે
શું કરે છે અને શું નથી કરતું તે હં ુ તમને કહં ુ . એ મ બગાડતું નથી કે કારપેટને દોષ દેતું નથી. તે એનાં
માતા કે િપતાનો, પોતાને સરખી રીતે ચાલતા નહ શીખવાડવા માટ ે વાંક કાઢતું નથી. તે ચાલવાનો
ય ન છોડી દેતું નથી. એ િ મત કરે છે , ઊભું થાય છે અને ફરી ય ન કરે છે ! ફરી ય ન, વધુ એક
ય ન! દવસો સુધી એ આમ જ કયા કરે છે અને એક દવસ એ ચાલતું થઈ ય છે ! િવ ને
વાની એની બારી વ છ છે . એને લાગે છે કે એ બધું કરી શકે તેમ છે .
પણ પછી એક સમય આવે છે યારે વન આપણી બારી પર ધૂળ ને કચરો ફકવા લાગે છે . પછી
આવું બને છે .
■ આપણી બારી, માતાિપતા અને િશ કોની ટીકાઓને કારણે, ગંદી બની ય છે .
આપણા સહા યાયીઓ ારા થતી મ ક કે મ કરીને કારણે આપણી બારીઓ પર ડાઘા પડવા
■ લાગે છે .
■ અમુક લોકો ારા આપણા અ વીકારને કારણે આપણી બારી અ વ છ બનતી ય છે .
■ િનરાશાઓ આપણી બારીને વધુ ગંદી બનાવે છે .
■ શંકા-કુશંકાઓ, આપણી બારી પર કાળા ધ બા સજ છે .
ૉ લેમ એ છે કે બારી વધુ ને વધુ અ વ છ થતી ય છે અને મોટાભાગનાં લોકો એ બાબતમાં કશું
નથી કરતા. તેમનો ઉ સાહ પડી ભાંગે છે . તેઓ હતાશ અને િનરાશ થઈ ય છે . સૌથી વધુ ક ણતાની
વાત તો એ છે કે તેઓ પોતાનાં વ નોને અધૂરાં છોડી દે છે .
આ બધું જ ફ ત એટલા માટ ે બને છે કે તેઓ પોતાના ઍ ટ ૂડની બારીને વ છ રાખવામાં િન ફળ
ગયા.
હં ુ પણ એ જ ર તે જઈ ર ો હતો. હં ુ વકીલ હતો યારે મારી બારી પણ આવી જ ગંદી હતી.
જ ેટલો વધુ વખત હં ુ એ યવસાયમાં ર ો, મારી બારી એટલી વધુ ગંદી થતી ગઈ. મને કોઈ
possibilities દેખાતી નહોતી. દેખાય પણ યાંથી? મારી બારી પર તો નૅગે ટિવટીનો કાદવ ચ ટ ેલો
હતો!
ત મ ાર ી બ ાર ીન ે વ છ ર ાખ ો
પણ પછી ઈ રકૃપાથી મને સૂ યું કે મારે તો ફ ત મારી બારીને વ છ જ કરવાની હતી! મારે મારા
ઍ ટ ૂડમાં સુધારો લાવવાની જ ર હતી કે જ ેથી હં ુ આ િવ ને ફરીથી પ પણે ઈ શકુ.ં મારી
બારી પરથી મ કાદવ, ધૂળ વગેરે દૂર કયા યારે એક આખુંયે નવું િવ મારી આંખો સામે છતું થયું.
િનરાશા અને હતાશા જતી રહી. મારામાં આ મિવ ાસ ગ ો. ઘણાં વષ પછી પહે લી જ વખત,
વન જ ે possibilities આપણને આપે છે તેમને હં ુ ઈ શ યો. તેને કારણે હં ુ જ ે કામને ચાહતો હતો
તે હં ુ કરી શ યો. મારી ક રયરમાં આમૂલ પ રવતન લાવી શ યો. વધુ િવચારીએ તો એમ લાગે છે કે હં ુ
લોકોને તેમની બારીઓ વ છ કરવામાં મદદ કરવાનાં ે માં છુ ં ! – વધુ સારો ઍ ટ ૂડ કેળવવાનાં
ે માં.
હવે તમને સમ ય છે કે `તમારો ઍ ટ ૂડ એ િવ ને વાની તમારી બારી છે ’નો મતલબ શો છે ?
તમારો ઍ ટ ૂડ જ વનમાં જ ે કંઈ સારામાઠા અનુભવો થાય છે તે માટ ે જવાબદાર છે એની ખાતર
થઈ? તમારી બારીને કઈ બાજુ એ વ છ કરવાની જ ર છે એ ખબર પડી?
ે ઍ િ ો ો
ત મ ે ત મ ાર ા ઍ ટ ૂડ પર િન ય ં ણ ધ ર ાવ ો છ ો
તમારી બારીને વ છ રાખવાનું કામ તમા ં છે . હં ુ તમને થોડુકં ો સાહન જ ર આપીશ. બી લોકો
પણ આપશે, પરંતુ આ કામ તમારા વતી બીજુ ં કોઈ નહ કરી શકે!
તમારી પાસે, િનણય લેવાની વતં તા હં મેશાં હોય જ છે . તમે બારીને ગંદી રહે વા દઈને એ
અ વ છ બારીમાંથી જગતને વાનું ચાલુ રાખી શકો છો, પણ એનાં પ રણામો કંઈ સારાં નથી!
વનમાં તમે હતાશા અને િનરાશા જ અનુભવશો. તમે સુખી નહ થાઓ અને તમે જ ે કંઈ મેળવી શકો
તેમ છો એનો અંશમા જ તમે મેળવી શકશો.
બી , વધુ સારો ર તો છે – બારીને વ છ કરો. વન વધુ કાશમય અને ઉજળું લાગશે. તમે વધુ
તંદુર ત અને સુખી હશો. તમે ambitious goals ન ી કરશો અને મેળવી પણ શકશો. તમારાં વ નો
ફરી પુન િવત થઈ જશે!
તમને હજુ શંકા છે કે તમારી પાસે તમારા ઍ ટ ૂડને બદલવાની શિ ત છે ? તમે કદાચ એવું
િવચારતા હશો કે `િમ. જ ેફ, તમારા માટ ે આવું બધું કહે વું સહે લું છે . મને જ ે ો લે સ છે એવા
તમને હોત, તો તમારો ઍ ટ ૂડ આટલો સારો ન હોત.'
શ ય છે કે તમારી સાથે ઘ ં બધું ખરાબ બ યું હોય. અ યારે પણ શ ય છે કે તમે ખરાબ
સમયમાંથી પસાર થઈ ર ા હો. તમારા સં ગો ગમે તેટલા ખરાબ હોય તો પણ હં ુ એ કહે વા માગું છુ ં
કે તમારા ઍ ટ ૂડને બદલવાની શિ ત તમારી પાસે છે . એ સહે લું કામ છે એવું હં ુ નથી કહે તો, પણ એ
કરવા યો ય અને કરી શકાય એવું તો જ ર છે . એ માટ ે તમારી ઇ છા હોવી ઈએ.
સા ં કે ખરાબ કંઈ હોતું નથી,
આપણા િવચારો જ કશાકને સા ં કે ખરાબ બનાવે છે .
િવ િલ ય મ શ ે સ િપય ર
[`રોિમયો ઍ ડ જુ િ લયે ટ' જવે ા ં અ ન ેક યા ત અ ં ે ન ાટક ોન ા લેખ ક ]

ઍ ટ ૂડના િવષય પર કોઈ ઍ સપટ તરીકે બોલી શકે એવા એક માણસની વાત કરીએ. એ છે ડૉ.
િવ ટર ે કલ. એમણે ખૂબ જ મુ કેલીઓ વેઠી અને તેમાંથી બચી ગયા એટલું જ નહ , પરંતુ એમણે
લાખો લોકોને ેરણા પણ આપી. નાઝીઓના `ડ ેથ કૅ પ’માં તેઓ વષ સુધી કેદી તરીકે રહે લા.
તેમનાં માતા, િપતા, ભાઈ અને પ ની કાં તો આવા કૅ પોમાં જ મૃ યુ પા યાં કે પછી તેમને ગૅસ
ચૅ બરમાં મારી નાંખવામાં આ યાં. િવ ટરને અને બી કેદીઓને દરરોજ ભૂખ, સખત ઠંડી અને
પાશવી વતનનો સામનો કરવો પડતો. આવા સં ગોમાં કોઈ પોતાના ઍ ટ ૂડ પર કંટોલ કરી શકે?
આવો, એમના જ શ દોમાં, એમના પુ તક Lan's Searbh Cnr Leanhnd માંથી ણીએ.
કોઈપણ યિ ત પાસેથી તમે બધું છીનવી શકો છો, િસવાય કે એની વતં તા અને એ છે
કોઈપણ સં ગોમાં ઍ ટ ૂડ કેવો રાખવો તે. અપૂરતી ઘ, અપૂરતો ખોરાક અને
ત તની માનિસક તાણ કોઈને પણ અયો ય વતન કે નૅગે ટવ ઍ ટ ૂડ માટ ે ેરી શકે છે ,
છતાં ઍનાિલિસસ કયા પછી એવું પુરવાર થયું કે યિ તએ કેવા બનવું છે તે દરેક કેદીનો
પોતાનો જ િનણય હતો, નહ કે કૅ પની અસરથી આમ બ યું હતું.”
હવે ડૉ. ે કલ અને બી કેદીઓ પાસે આવી ભયંકર પીડાની વ ચે પણ પોતાનો ઍ ટ ૂડ પસંદ
કરવાની વતં તા હોય તો પછી તમારા-મારા જ ેવા સામા ય માણસો એવો દાવો કઈ રીતે કરી શકે કે
આપણે આપણા ઍ ટ ૂડને કંટોલ ન કરી શકીએ?
Hugh Downs એ ક ું છે તેમ, સુખી માણસ એ અમુક સં ગોમાં વતો માણસ નથી પરંતુ અમુક
ઍ ટ ૂડ સાથે વતો માણસ છે . આ એક શિ તશાળી અને સાચું િવધાન છે .
બધી વાતોને અંતે એક જ સ ય છે – તમે અને ફ ત તમે જ તમારા ઍ ટ ૂડ પર કંટોલ રાખી શકો.
ઍ ટ ૂડ અ ન ે સ ફ ળ ત ા
ચાલો, માની લઈએ કે તમે તમારી બારી સાફ કરી અને હવે તમે પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ધરાવો છો. તમે
િ મત કરી ર ા છો અને પૉિઝ ટવ િવચારો પણ કરી ર ા છો.
શું ફ ત આટલા મા થી તમને અભૂતપૂવ સફળતા મળી જશે? ના, સફળતા માટ ે ફ ત પૉિઝ ટવ
ઍ ટ ૂડ પૂરતો નથી.
સુખી માણસ એ અમુક સં ગોમાં વતો માણસ નથી
પરંતુ અમુક ઍ ટ ૂડ સાથે વતો માણસ છે .
ુ ડ ાઉ સ
[િન વૃ અ મે રક ન ોડ ક ા ટર, ટ િે લિવઝ ન હો ટ
યૂ ઝ એ ક ર, ટીવી ો ુસ ર, લેખ ક ]

તમારી શિ તઓનો ે ઉપયોગ કરવા માટ ે અને તમારા goals િસ કરવા માટ ે તમારે પુરવાર થઈ
ચૂકલે ા િસ ાંતોનો ઉપયોગ કરવો જ રી છે , જ ેણે લાખો લોકોને સફળતા આપી છે .
હવે પછીનાં અિગયાર કરણોમાં હં ુ તમને એક પછી એક આ બધા િસ ાંતોની વાત કરીશ. તમારા
ભયનો સામનો કઈ રીતે કરવો, ઢ િન યની શિ તનો ઉપયોગ કઈ રીતે કરવો વગેર.ે તમે હં મેશાં
ઇ છો છે તેવી િજંદગી વવા માટ ે આ િસ ાંતોનો અમલ તમારે કરવો ઈશે.
આમ છતાં, તમને થઈ શકે છે કે આ િસ ાંતોનો ઍ ટ ૂડ સાથે શો સંબંધ છે ?
હં ુ કહીશ સંપ ૂણ સંબ ંધ છે! એટલે તો હં ુ કહં ુ છુ ં કે તમારો ઍ ટ ૂડ જ સૌથી મહ વનો છે .
પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ િવના તમે અ ય િસ ાંતોને અમલમાં જ નહ મૂકી શકો. વનમાં તમારી
સફળતાનો આરંભ અને અંત તમારા ઍ ટ ૂડ પર આધાર રાખે છે .
તમારા ઍ ટ ૂડની બારી સાફ કયા પછી જ તમે સફળતાના બી િસ ાંતો પ પણે ઈ શકાશે.
તમારી બારી ગંદી હશે તો આ િસ ાંતોના થોડાક ભાગ પર જ કાશ પડશે. તમારી સફળતા
િલિમટ ેડ બની જશે – કદાચ અટકી પણ ય.
પરંતુ તમારા ઍ ટ ૂડની બારી વ છ કરશો તો આ બધા િસ ાંતો પર સંપૂણપણે કાશનાં કરણો
પડશે. તમે વધુ ધન, વધુ સારા સંબંધો, આ યાિ મક ગૃિત અને તમારી શિ તઓનાં મહ મ ઉપયોગ
તરફ આગળ ધપી શકશો.
યારે તમે તમારા પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ સાથે સફળતાના અ ય િસ ાંતોનો સુમેળ સાધશો યારે
દુિનયાની કોઈ તાકાત તમને સફળતા મેળવતાં અટકાવી નહ શકે!
◙
 2
ત મે એ ક વ ત ા ગ ત ા લ ોહ ચ ુંબ ક છ ો!
તમે કરી શકશો એમ તમે માનતા હો અથવા
નહ કરી શકો તેમ માનતા હો, બ ે વખત તમે સાચા છો!
હે ન ર ી ફ ોડ
[ ેર ણ ાદાયી સૂ ોન ાં રચિયત ા અ ન ે
મોટરક ારન ાં શોધક , ફ ોડ મોટસન ાં થ ાપક ]

સફળતાની ચાવી શી છે ? શા માટ ે અમુક લોકો સફળ થાય છે ને બી ઓ િન ફળ ય

છે ?
ણીતા લેખક અને વ તા, અલ નાઇ ટંગેલે તેમના She strandest Sebret નામના રૅકડ કરાયેલા
યાત સંદેશામાં આ ોના ઉ રો આ યા છે . તેમણે ફ ત આઠ શ દોમાં સફળતાની ચાવી દશાવી
છે . એમણે િવગતવાર આ વાત સમ વી છે , જ ેનો સાર આ આઠ શ દોમાં આવી ય છે .
આ આઠ શ દો તમને જ ર ણવા ગમશે. એ શ દો તમને કહં ુ તે પહે લાં એ ણીને તમને
આ ય થશે કે આ જ આઠ શ દો િન ફળતાની ચાવી પણ છે .
તમે આ ચાવી ણવા માટ ે ઉ સુક છો ને? લો, આ ર ા એ શ દો!
આપણે જવે ું િવચારીએ છીએ તેવ ા આપણે બનીએ છીએ.
યાંક ડ ે ડ ે તમને પણ આવી ફીિલંગ નથી થતી?
તેમનાં સંશોધન દર યાન અલ નાઇ ટંગેલને ણવા મ ું કે તમામ મહાન લેખકો, ફલસૂફો અને
ધમગુ ઓ એ વાતમાં સહમત થાય છે કે આપણા િવચારો જ આપણાં કાય ને ન ી કરે છે . આપણાં
કેટલાંક િવચારકોનાં અવતરણો અહ આ યાં છે .
નેપોિલયન હલે ક ું હતુંઃ આપ ં મન જ ે િવચારે છે અને જ ેમાં માને છે તે એ િસ કરી શકે છે .
બાઇબલ કહે છે કેઃ
– જ ેવી તમારી ા હશે તેવા તમે બનશો.
(Latthet 9-29)
– માણસ પોતાના દલમાં જ ેવું િવચારે છે એવો તે હોય છે
(Mrnaeras 23-7)
– તમે માની શકતા હો, તો બધી જ વ તુઓ શ ય છે .
(Lark 9-23)
રા ફ વા ડો ઍમસન વળી એમ કહે છે કે માણસ આખો દવસ જ ેવું િવચારે છે તેવો તે બને છે .
રોબટ કોિલયરના અિભ ાય માણે, એક વખત તમે ન ી કરી લો કે તમે કંઈક મેળવી શકો છો
પછી કોઈ તાકાત તમને એ મેળવતા રોકી નહ શકે.
અંતે હે નરી ફોડના એ યાત શ દો, તમે કરી શકો એમ માનતા હો અથવા નહ કરી શકો તેમ
માનતા હો, બ ે વખત તમે સાચા છો!
 તમારા મનને મહાન િવચારોનું પોષણ આપો.
બ ે િમ ન ડ ઝ ર ાય લ ી
[બ ે વખ ત લૅ ડ ન ાં ભૂ ત પૂવ વડ ા ધાન , ઢચુ ત પ ન ાં આ ગેવ ાન ]

આ િસ ાંત ક ઈ ર ીત ે ક ામ ક રે છે ?
આપણે જ ેવું િવચારીએ છીએ તેવા આપણે બનીએ છીએ. આ િવચાર પર થોડા ડાણમાં ઊતરીએ.
તમે કોઈ િવિશ goal િવષે િવચાયા કરશો તો તે goal ા કરવા માટ ે તમે પગલાં લેશો. ધારો કે
કોઈ યિ ત એમ િવચારે કે તે વરસે દહાડ ે દસ લાખ િપયા કમાવાની આવડત ધરાવે છે , તો કોઈ
વતા ગતા ચુંબકની પેઠ ે તે એવા કામ કે ` બ’ને પોતાની તરફ આકષશે કે જ ે તેને આ રકમ
કમાવામાં મદદ કરે. યાં સુધી એ પોતાના આ goal પર યાન કેિ ત રાખશે યાં સુધી એ ા
કરવાના નવા નવા ઉપાયો એને મળતા જશે.
હવે ધારો કે એ એમ િવચારવા લાગે કે `કુટબ
ુ ં ની જ રયાતો તો વધતી જ ય છે . મારે પંદર લાખ
િપયા કમાવા ઈએ.’ તો શું એની આવક વધવા લાગશે?
એનો આધાર એ યિ તની ઢ મા યતા પર રહે છે . એને પંદર લાખ િપયા કમાવાની જ ર લાગતી
હોય પણ એ કમાઈ શકવાની પોતાની આવડત કે શિ તમાં એને ા ન હોય તો એ આ રકમ નહ
કમાઈ શકે. આથી ઊલટુ ં એ સતત આ આવક િવષે િવચારતો રહે અને એને ા હોય કે પોતે એ
કમાઈ શકે તેમ છે તો એ જ ર એમ કરી શકશે.
આ િસ ાંત ફ ત પૈસા કમાવા પૂરતો નથી. કોઈપણ ે , પછી તે િબઝનેસ હોય, કલા હોય કે પછી
રમતગમત, તમે જ ે ઢપણે માનતા હશો તે જ કરી શકશો. તમારે કદાચ થોડી ૅિ ટસની જ ર પડ ે
એવું બની શકે, પણ અંતે તો તમારી ઢ મા યતા જ તમને કોઈપણ goal ા કરવામાં સૌથી વધુ
મદદ કરશે.
શ િ ત શ ાળ ી િવ ચ ાર ો જ વ ત ન ત ર ફ લ ઈ ય છે
`આપણે જ ેવું િવચારીએ છીએ તેવા આપણે બનીએ છીએ’ આ િસ ાંતને `શિ તશાળી િવચારોનો
િનયમ’ પણ કહે વામાં આવે છે . એનો અથ એ થયો કે આપણા બધામાં એવી કોઈક શિ ત રહે લી છે કે
જ ે આપણને શિ તશાળી િવચારો તરફ લઈ ય છે .
અહ મહ વનો શ દ છે શિ તશાળી . દવસમાં દસ જ સેક ડ તમે પૉિઝ ટવ િવચારો કરો અને
બાકીના સોળ કલાક નૅગે ટવ િવચારોમાં ર યાપ યા રહો તો વાભાિવક રીતે જ નૅગે ટવ િવચારો
મજબૂત થવાના અને એવું જ પ રણામ આપવાના.
આ ખૂબ મહ વની વાત છે . ફ ત થોડા સમયના પૉિઝ ટવ િવચારોથી પૉિઝ ટવ પ રણામો મળતાં
નથી. જ ે રીતે વજન ઉતારવું હોય તો િશ તબ રીતે અને સારા એવા સમય માટ ે ડાયે ટંગ કરવું પડ ે
છે . તે જ રીતે લાંબા સમયના અને ઢ પૉિઝ ટવ િવચારો જ ધાયુ પ રણામ આપે છે . એ સરસાઇઝ
( યાયામ) માટ ે પણ આ જ સાચું છે . તમે અઠવા ડયે એકાદ વખત અને એ પણ થોડી િમિનટો માટ ે જ
એ કરીને ` ફટનેસ’ ન મેળવી શકો.
તમારે આ જ રીતે યાં સુધી પૉિઝ ટવ િવચારો કરતા રહે વા ઈએ, યાં સુધી એ આદત ન બની
ય.
 તમારા વનમાં કયા િવચારો શિ તશાળી છે એ િવષે થોડા ડાણમાં ઓ. આ િવચારો તમને
મદદ પ થાય છે કે પછી તમારી ગિતમાં બાધા પ બને છે એ જુ ઓ.
ઍ ટ ૂડ બ દ લ ો, મ ક ાન મ ાિલ ક બ ન ો!
આપણા િવચારોની શિ ત દશાવવા માટ ે મારા વનનું એક ઉદાહરણ લઈએ. 1970 અને 1980ના
દાયકાઓમાં હં ુ યાં રહં ુ છુ ં તે યૂયૉકના લૉ ગ આઇલૅ ડ િવ તારમાં ઘણાં લોકો ઇ વે ટમૅ ટ માટ ે
મકાનો ખરીદતાં અને પછી તેમને ભાડ ે આપતાં. દર વષ મકાનોની કંમત વધતી જતી. હા, ભાડુઆતો
સાથે કામ પાડવાની થોડી ઘણી મુ કેલી રહે તી, પરંતુ આ રોકાણકારોને છે વટ ે તો તેઓ મકાન વેચે યારે
ખૂબ મોટી કમાણી થતી!
હં ુ હં મેશાં િવચારતો કે મારે પણ ઇ વે ટમૅ ટ માટ ે મકાન ખરીદવા ઈએ, પરંતુ મ કદી એમ કયુ
નહ , કારણકે મને મારી તમાં જ શંકા હતી. શું શું િન ફળ જઈ શકે એ િવષે જ હં ુ િવચાયા કરતો.
સાવ સાદી ભાષામાં કહીએ તો મારો ઍ ટ ૂડ જ નૅગે ટવ હતો. પછી હં ુ કોઈ પગલાં ન લઈ શકુ ં એમાં
શી નવાઈ?
પરંતુ યારથી મ ઍ ટ ૂડ અને ઢ મા યતાની શિ ત પર પુ તકો વાંચવા માં ાં અને ઑ ડયો
સીડીઓ સાંભળવા માંડી યારથી મ રઅલ ઍ ટ ેટનાં ે માં ઇ વે ટમૅ ટ િવષેની મારો ઍ ટ ૂડ
બદલવાનું ન ી કયુ.
એ લોકો કરી શકે છે ,
કારણકે તેઓ માને છે કે તેઓ કરી શકશે.
વ િજ લ
[ ાચીન રોમન ાં ઓગ ટન સમયન ાં ક િવ હતા]

1986ના ઉનાળામાં મ િનણય કય કે વષના અંત સુધીમાં હં ુ બે મકાન, ફ ત ઇ વે ટમૅ ટ માટ ે જ

ખરીદીશ. આ વખતે કોઈ નૅગે ટવ િવચારો િબલકુલ નહ રાખવાનો મ ઢ િનણય કય .
છ મ હના સુધી સતત મ એક જ િવચાર કયા કય . ઇ વે ટમૅ ટ માટ ે બે મકાનો ખરીદવાનો. હં ુ મારો
આ િવચાર દવસમાં કેટલીય વાર લખતો અને વાંચતો. હં ુ અ યંત ઢપણે માનવા લા યો કે એ વષ પૂ ં
થતાં સુધીમાં હં ુ બે મકાનોનો માિલક બની જઈશ. સાંજ ે સાંજ ે અને શિન-રિવમાં હં ુ રઅલ ઍ ટ ેટ
એજ ટો સાથે મકાનો વા જવા લા યો. સો જ ેટલાં મકાનોની તો મ તે મુલાકાત લીધી. બી સકડો
િવષે મા હતી મેળવી.
1986ની પાનખરમાં મ ઇ વે ટમૅ ટ માટ ે એક મકાન ખરી ું. મને કશુંક `અિચવ' કયાની જબરદ ત
લાગણી થઈ કે વાત ન પૂછો! આ કંઈક એવું હતું કે જ ે હં ુ મારી તને અગાઉ કદી કરવા દેતો ન હતો,
પરંતુ હજુ મારે થોડુ ં કામ કરવાનું બાકી હતું. આખરે 29મી ડસે બરે એ વષ પૂ ં થવાના ફ ત બે
દવસ પહે લાં મ મારો goal િસ કય અને ઇ વે ટમૅ ટ માટ ે બીજુ ં મકાન ખરી ું!
હં ુ યારે ભૂતકાળ િવષે િવચા ં છુ ં કે 1986માં જ હં ુ શા માટ ે બે મકાનો ખરીદી શ યો અને અગાઉ
આમ ન કરી શ યો, યારે મને એનો ઉ ર દીવા જ ેવો પ મળે છે . 1986માં હં ુ માનતો હતો કે હં ુ
આમ કરી શકીશ. મારામાં એક એવો શિ તશાળી પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ હતો કે જ ેણે મને સતત મારા
goal તરફ ધકે યા કય .

ે ે ે
 આ આખોય અનુભવ મારા માટ ે ખૂબ ઉપયોગી નીવ ો. ખરેખર તો એ અમૂ ય હતો, કારણકે એ
અનુભવે મને શીખ યું કે તમે યારે તમારી તમાં માનવા લાગો અને તમારા િવચારોમાં પૉિઝ ટિવટી
લાવો યારે તમે ચો સપણે તમારો goal િસ કરી જ શકો છો!
ઍ ટ ૂડ િવ ઍ શન
િવચારો િવષે મ ઘણીબધી વાતો કરી. તમને થતું હશે કે ઍ શન લેવાનું અહ યાં બંધ બેસે છે ? એ
વાત જ ર સાચી છે કે કામ કયા િવના કશું મળતું નથી, પરંતુ એ વાત પણ સાચી છે કે કામની પહે લાં
તો કામનો િવચાર જ હોય છે . પેલાં બે મકાનો ખરીદવા માટ ે મારે શું શું કરવું પડશે એનો તો મને
યાલ હતો જ. િબ ડરોને મળવું, મકાનો વાં, અખબારોની હે રાતો વી, એજ ટોનો સંપક સાધવો
વગેર.ે પરંતુ યાં સુધી મારો ઍ ટ ૂડ નૅગે ટવ હતો યાં સુધી આમાંનું કશું જ મ હકીકતમાં કયુ નહ !
પરંતુ જ ેવો મારો ઍ ટ ૂડ મ બદ યો કે તરત જ કંઈક કરવા માટ ે મને ફરજ પડી અને તે પછી મને
રોકનાર કોઈ જ નહોતું!
એટલે જ પૉિઝ ટવ િવચારસરણી કે મા યતા એ કોઈપણ goal િસ કરવાની દશાનું પહે લું ટૅપ છે .
તમારા શિ તશાળી િવચારો યારે એ દશામાં હશે કે તમે તમારો goal ચો સ ા કરવાનાં જ છો,
યારે તમે એ દશામાં ટૅ સ ભરવાનું પણ શ કરી જ દો છો.
ત મ ે જ ેવ ું િવ ચ ાર ો છ ો ત ેવ ા જ સ ં ગો ઊ ભ ા થ ાય છે
આ સ ય વીકારી લો. તમે આજ ે જ ે કંઈ છો તે તમારી મા યતાઓને કારણે છો. હવે જ ેવું િવચારશો
એવું જ ભિવ ય તમે ા કરશો!
હકીકતમાં તમારા વનનાં િવિવધ ે ોમાં તમે જ ે પ રણામો મેળ યાં છે એ તમે તમારા પોતાના
િવષે જ ે િવચારો છો તેનું જ પ રણામ છે . તમારી આિથક િ થિત િવષે િવચારો. આ ે માં તમારી
મા યતાઓ શી છે ? શું તમે સતત એવું િવચાયા કરો છો કે તમારી પાસે પૂરતા પૈસા નથી? એવું
િવચાયા કરશો તો ધનના તમારી તરફ વહી રહે લા ધનના વાહને જ તમે અટકાવી દેશો!
આવું જ કંઈક સંબંધોની બાબતમાં પણ છે . તમે એવું િવચારશો કે તમે બહુ મહ વના નથી, તો
તમને િમ ો અને ભાગીદારો પણ એવા જ મળશે કે જ ેઓ તમને બહુ મહ વ નહ આપે. મને ખાતરી
છે કે તમે કોઈક એવી યિ તને ણતા જ હશો કે જ ે હં મેશાં ખોટા માણસો સાથે વા મળતી હોય. શું
આ ફ ત યોગાનુયોગ છે એમ તમે માનો છો? ના, એવું નથી. એ યિ ત ઢપણે એવું માને છે કે
એને આવા જ િમ ો હોઈ શકે!
આપણે પૈસા િવષે વાત કરીએ, સંબંધો િવષે કે પછી ક રયર િવષે, સ ય તો એ જ છે કે તમારા
િવચારો નહ બદલાય તો તમારાં પ રણામો પણ નહ બદલાય.
ત મ ા ં ` િથ િ ક ં ગ’ બ દ લ ો!
નસીબ ગે આપણા સૌ માટ ે સારી વાત એ છે કે આપણે આપણા િવચારો બદલીને આપણાં પ રણામો
બદલી શકીએ છીએ. સૌ થમ તો તમે આખો દવસ તમારી તને શું ક ા કરો છો એ જુ ઓ. ઘણી
વખત આપણે આપણી તને કશુંક નૅગે ટવ જ ક ા કરતા હોઈએ છીએ. એવું કંઈક કે જ ે ટીકાથી
ભરપૂર હોય અને આપણી ગિતને અવરોધતું હોય. જ ેમ કે `હં ુ આ નહ કરી શકુ’ં , `મારાથી હં મેશાં
વાત બગડી જ ય છે ’ વગેર.ે
ે ે
 આપણે આપણી ત માટ ે દલથી જ ે ણીએ છીએ
તે આપણા માટ ે સાચું પડ ે છે .
ઓ ર સ ન વ ેટ મ ાડ ન
[અ મે રક ન , ેર ણ ાદાયી લેખ ક , 1 8 9 7 માં `સ સેસ '
ન ામન ું મૅગ ેિ ઝન શ ક રેલ ું, અ મે રક ાન ી ઐ િતહાિસક મંદી પછી
અ ન ેક લોક ો તેમ ન ાં પુ તક ો વા ંચ ીન ે ેર ણ ા મેળ વી શક ે લ ા.]

આ િવચારો તમારી સામે કામ કરે છે . આનાથી ઊલટુ,ં હવેથી તમારી તને કહે વા માંડો કે `તમે કરી
શકો છો અને કરશો જ!’
આ પુ તકના બી ભાગમાં આપણે િવગતવાર ચચ શું તે માણે, આપણે જ ે શ દોનો વારંવાર
ઉપયોગ કરતા હોઈએ તેમના પર યાન આપવું જ રી છે .
દાખલા તરીકે, તમે હં મેશાં તમારી તને ઓછી આંકો છો અથવા એવી વ તુઓ િવષે બોલો છો
અથવા િવચારો છો કે જ ે તમે કદી મેળવી ના શકો? તમારો બોલેલો શ દેશ દ તમા ં મન સાંભળે છે .
કોઈ મૅ ેટની માફક તમારી શિ તશાળી મા યતાઓ સાથે બંધ બેસે એવી જ ઘટનાઓ અને સં ગો
તમારા વનમાં બનવા લાગશે. એટલે તમારી ત િવષે અને તમારા goals િવષે હં મેશાં પૉિઝ ટવ જ
માનો અને બોલો.
પુન ર ાવ ત ન એ જ ` મ ા ટ ર ક ી' છે
તમને બી ં બે ટ ે સ કહં ુ છુ ં કે જ ે તમને વધુ પૉિઝ ટવ બનવામાં અને ધારેલાં પ રણામો મેળવવામાં
મદદ કરશે.
પહે લ ું ટૅપ ઃ દરરોજ કશુંક પૉિઝ ટવ વાંચો. સવારે પંદરથી ીસ િમિનટ આના માટ ે કાઢો. રા ે સૂતા
પહે લાં પણ આમ જ કરો. પસંદગી કરવા માટ ે હ રો પુ તકો અને લેખો છે . તમને જ ે ફાવે તે વાંચો.
કોઈ ધાિમક પુ તક, કોઈ `મો ટવેશનલ’ લેખકનું પુ તક. કોઈપણ લાઇ ેરીના `સે ફ-હે પ’ િવભાગમાં
તમને આમાંનું કંઈક મળી જ આવશે.
બીજુ ં ટૅપ ઃ દરરોજ `મો ટવેશનલ’ ઑ ડયો ો ા સ પણ સાંભળો. તમે ઑ ફસે કે અ ય થળે
જતાં-આવતાં પણ એ સાંભળી શકો. તમારા ઘરે સાંભળી શકો કે પછી િજમમાં કસરત કરતા કરતા
પણ એમ કરી શકો.
મૂળ અને મુ ય વાત છે – પુનરાવતન કરવાની. તમે યારે એકની એક વાત વારંવાર સાંભળો યારે
એ તમારા અિ ત વનો એક ભાગ બની ય છે . તમારા વનને વધુ સા ં બનાવવા માટ ે તમે તેનો
અમલ કરવા લાગો છો.
વધુમાં વધુ અશ ય લાગે તેવી અપે ાઓથી પણ વધુ સફળતા
મેળવવી હોય તો અશ ય લાગે એવી અપે ાઓ રાખવી પડ ે.
ર ા ફ ચ ેર ે લ
[સફ ળ તા મેળ વવા માટ ને ાં અ ન ેક પુ તક ોન ાં લેખ ક ,
(હાઉ ટુ મેઇ ક િથ ં ઝ ગો યો ર વે , સ હતન ાં) શૅર બ રન ાં સલાહક ાર]

આ બધી વાતો તમને તમારા ઍ ટ ૂડ અને સફળતા સાથે સંબંધ ધરાવતા બી િસ ાંતો િવષે
િવચારવા માટ ે રોજબરોજ ેરણા આપશે.
 અલબ , ફ ત ઑ ડયો ો ા સ સાંભળીને જ િસિ ન મેળવી શકાય એ સમ શકાય તેવી વાત
છે . આ બધા િવચારોને અમલમાં મૂક વા પણ જ રી છે જ.
એટલે દરરોજ તમે કંઈક સા ં વાંચશો અને સાંભળશો તો એ તમારા વનમાં જબરદ ત
પ રવતન લાવશે. મારા પોતાના અનુભવથી હં ુ કહી શકુ ં તેમ છુ ં કે તમારામાં આ િસ ાંતોને વળગી
રહે વાની િશ ત હશે તો એ જ ર તમને ધાયા પ રણામો આપશે.
મને જ ે લેસન શીખવા મ ો તે આ હતો. તમા ં િથિ કંગ બદલો, તમા ં વન બદલાઈ જશે! તમે
જ ે િવચારતા હશો તેવા તમે બની શકશો.
સ ફ ળ ત ા ર ાત ોર ાત મ ળ ી જ શ ે એ વ ું મ ાન શ ો ન હ !
આ કરણ પૂ ં કરતા પહે લાં એક-બે ચોખવટ કરી લ . સૌ પહે લાં તો ફ ત પૉિઝ ટવ િવચારોથી
તમારા goals રાતોરાત િસ થઈ જશે એમ ન માનશો! એવું નથી કે તમે વધુ પૈસા કમાવાનું િવચારવા
માંડો અને બી દવસે સવારે તમારા ઓશીકા પાસે એક લાખ િપયા પ ા હોય! એમ કદી નહ
બને! સફળતા ણ ચી માંગી લે છે – ય ન, ઢ િનણય અને ધીરજ.
બીજુ ં – પૉિઝ ટવ િથિ કંગનો અથ એવો પણ નથી કે તમારે હવે કોઈ સમ યાઓ નહ આવે.
હકીકતમાં તો તમારા goalsની િસિ ના ર તે તમને ઘણી સમ યાઓ નડવાની. પરંતુ તમે તમારી
તમાં માનવાનું ચાલુ રાખશો, કામ કયા કરશો અને ધીરજ રાખશો તો તમે આ અવરોધોને પાર કરી
શકશો.
યાદ રાખો કે તમે હં મેશાં તમારા શિ તશાળી િવચારોની દશામાં જ ગિત કરો છો. તમારા વનમાં
તમે જ ે કંઈ મેળવો છો એ તમારા િવચારો અને મા યતાઓને કારણે જ હોય છે . નૅગે ટવ િવચારો
નૅગે ટવ પ રણામો આપે છે અને પૉિઝ ટવ િવચારો, પૉિઝ ટવ પ રણામો આપે છે . તમારા ઍ ટ ૂડની
બારી વ છ રાખો, ચમકતી રાખો કે જ ેથી પૉિઝ ટવ િવચારો એની આરપાર, તમારા સુધી પહ ચી શકે.
નૅગે ટવ િવચારો કરવાનો કોઈ અથ જ નથી... િસવાય કે તમે નૅગે ટવ પ રણામો મેળવવા માંગતા હો.
મને ખાતરી છે કે તમે એવું તો નથી જ ઇ છતા!
એટલે આજથી જ તમારા િવચારોને શાણપણથી પસંદ કરો અને આ અ ભુત િસ ાંતનો ઉપયોગ
તમારા વનમાં અસામા ય િસિ ઓ મેળવવા માટ ે કરો!
◙
 3
ત મારી ત ન ે સફ ળ થ ત ી ક પો
કંઈ પણ કરતા પહે લાં તમારા મનમાં
તેને પ પણે સમજવું ખૂબ જ રી છે .
એ લ ે સ મો ર સ ન
[ગો ફ ન ાં ઇ ટ ટર હતા.]

એક ટ ેિલિવઝન ઇ ટર યૂમાં પિ મની ણીતી ગાિયકા સિલન ડયોનને યારે પૂછવામાં

આ યું કે, ક રયરની શ આતમાં શું તેણે ક પના પણ કરી હતી કે તેની લાખો રૅકડ વેચાશે
અને દર અઠવા ડયે હ રો લોકોની સામે એ ગાતી થશે?
સિલને અ યંત શાંિતથી ઉ ર આ યો, “મને આ બધાંથી િબલકુલ આ ય નહોતું થયું, કારણ કે હં ુ પાંચ
વષની હતી યારથી આવું જ બનવાની ક પના કરી રહી હતી!”
સિલન અિભમાન નહોતી કરતી. આવી અસાધારણ સફળતા મેળવવા માટ ે તેણે વષ સુધી મહે નત
કરી હતી. એની સફળતાનું એક કારણ કદાચ એ પણ હશે કે બહુ નાની મરથી, પોતાના ભિવ યનું
એક પાવરફુલ િચ એ વા લાગી હતી.
િવ -ક ાના રમતવીરો પણ પોતે રમતગમતમાં જ ેવો દેખાવ કરવા માંગતા હોય તેનું એક
માનસિચ પોતાની નજર સામે રાખતા હોય છે . પછી તે કોઈ મુ કેલ કૂદકો મારતો ફગર કેટર હોય
કે પછી હરીફને પોતાના શિ તશાળી serveથી ચ કાવી દેતો ટ ેિનસનો ખેલાડી. તમામ સફળ રમતવીરો
બાદમાં જ ે સફળતા મેળવે છે તેને પહે લા પોતાના મનની આંખો સામે સાકાર થતી તા હોય છે .
આ ઘટના કે જ ેને `િવ યુઅલાઇઝેશન’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તે ફ ત રમતવીરો, ગાયકો કે
અિભનેતાઓ પૂરતું નથી. હકીકતમાં તો બાળપણથી આજ સુધી તમે પણ એનો ઉપયોગ, આજના
તમારા સં ગો સજવા માટ ે કય છે .
હં ુ જ ે કહે વા માંગુ છુ ં તે જરા પ ક ં , `િવ યુઅલાઇઝેશન’ને કેટલીક વખત `માનસ િચ ’ એટલે
કે `movies of mind.', `આંત રક િચ ’ એટલે `inner pictures' કે `છાયા’ એટલે કે `images' તરીકે
ઓળખવામાં આવે છે .
આપણા સંબંધો, આપણી ક રયર, આપણે મેળવવા ઇ છતા હોઈએ તે ધન... આ બધાં માટ ે આપણે
આપણાં મનમાં કેટલાંક િચ ો ઉપસાવતાં હોઈએ છીએ.
બ ાળ પણ થ ી જ ઘ ડ ાત ાં મ ાન સ િચ ો
આ િચ ો યાંથી આવે છે ? આપણાં વનની શ આતથી જ! યુવાનીમાં આપણી કોઈ બાબતમાં
ટીકા થઈ હોય કે આપણે `ન ામા’ છીએ એવી કોઈએ આપણામાં ફીિલંગ પેદા કરી હોય તો આવી
ઘટનાઓ િચ પે આપણાં કૉ યસ અને સબકૉ યસ માઇ ડ પર કાયમી ધોરણે અંકાઈ જતી હોય છે .
પછી આપણી આ `ઇમેજ’ સાથે બંધ બેસે તેવા જ સં ગો આપણે વનમાં ઊભા કરીએ છીએ.
ાન કરતાં ક પના વધુ મહ વની છે .
 આ બટ આ ઇ ટ ાઇ ન
[ યા ત િવ ાન ી અ ન ે C=MC ન ી િથ યર ીન ાં શોધક ]
2

દાખલા તરીકે ાથિમક શાળાના અ યાસ દર યાન કોઈ િશ કે તમારી ટીકા કરી હોય અને આખા
વગની સામે તમે પોતાની તને અપમાિનત થતી અનુભવી હોય એવું બને. ભિવ યમાં યાંક તમારો
અિભ ાય આપવાનો થાય યારે બોલવાની જ ર હોવા છતાં તમે ચૂપ રહો, અિભ ાય ન આપો એમ
બને. કારણ કે સબકૉ યસ કે કૉ યસ માઇ ડના લેવલે તમે તમારો પેલો અનુભવ યાદ કરો છો યારે
તમને ખૂબ જ નાનમ લાગી હતી. પેલું વષ જૂ નું માનસિચ તમારા વતમાન વનમાં પણ ડી અસર
પેદા કરે છે એટલે આમ બને છે .
કમનસીબે આપણામાંનાં ઘણા લોકો પોતાના બાળપણનાં માનસિચ ને `અપડ ેટ’ નથી કરતા અને
તેથી આપણે કેટલીક િન ફળતાનાં પ રણામો મેળવીએ છીએ. આમ ન થાય તે માટ ે કેટલીક ટૅિ ન સ
અહ આપું છુ ં , જ ે વનનાં તમામ ે ોમાં ચમ કા રક પ રવતન લાવી શકે તેવી છે .
ત મ ાર ાં મ ાન સ િચ ોન ી જ વ ાબ દ ાર ી વ ીક ાર ો
આપણાં બધાં જ માનસિચ ો બાળપણ પર આધા રત નથી હોતા, આપણાં કામ કે સંબંધોને કારણે પણ
કેટલાંક માનસિચ ો ઘડાતાં હોય છે . આવાં િચ ો પાછળનું કારણ ગમે તે હોય, એક વાતની ખાતરી
રાખ , તમે જ તેનો કંટોલ કરી શકો છો – તમે પોતે જ તેમને બદલી શકો છો.
એક નાનકડો યોગ કરીએ. તમારી મનપસંદ ` લેવર’વાળા આઇસ ીમના એક કોન િવષે િવચારો.
શું તમે એનું એક માનસિચ ક પી શકો છો? મને ખાતરી છે કે તમે એમ કરી શકશો.
હવે કોઈ હાથી િવષે િવચારો. એના રંગને ગુલાબી ક પો. એક જ સેક ડમાં તમે ગુલાબી રંગના
હાથીનું એક માનસિચ ખડુ ં કયુ. હવે ફરીથી તમારી મનપસંદ ` લેવર’ના આઇસ ીમનું માનસિચ
ખડુ ં કરવા કોિશશ કરો. તમે એમ કરી શકશો? ચો સ!
હં ુ શું કહે વા માંગું છુ ં એ તમને સમ યું? તમારા મન પર કબ જમાવતા માનસિચ પર અંતે તો
તમારો જ કંટોલ છે ! પરંતુ તમે યારે કૉ યસલી ન ી નથી કરતા કે કયાં િચ ો વાં, યારે તમા ં
મન ભૂતકાળનાં, સં હ થયેલાં િચ ોમાંથી તમારા જૂ ના અનુભવોને ફરી ફરીને તમારી સામે રજૂ કરે છે .
જૂ ન ાં િચ ોન ાં અ થ બ દ લ ી ક ાઢ ો
જૂ નો અનુભવ ગમે તેટલો િનરાશાજનક કે ક દાયી હોય તો પણ, એનાં અિ ત વનો જ ઇનકાર કરવો
એ ત ન ખોટુ ં છે . તમારા િશ કે તમારા સહા યાયીઓ વ ચે જ તમારી ટીકા કરી હતી એ હકીકત છે .
એ બદલાવાની નથી. હા, તમે આ ઘટનાનું અથઘટન બદલી શકો છો.
તમારી ટીકા થઈ યારે તમે એનું અથઘટન એવું કરેલું કે `હં ુ નકામો છુ ં ’ કે `મારા અિભ ાયની કોઈ
કંમત નથી.’ એ એક બાળકનું અથઘટન હતું. હવે પુ ત થયા પછી એ જ અનુભવનું અથઘટન તમે
એવું કરી શકો કે િશ કનો અિભ ાય મારાથી અલગ હતો, પણ એમણે મારી ઇ ટ ેિલજ સ કે યિ ત
તરીકેની મારી શિ ત પર કોઈ ટીકા નહોતી કરી.
ન વ ાં િચ ો ર ચ ો
યારે પણ ઇ છીએ યારે આપણે નવાં માનસિચ ો રચી શકીએ છીએ. આપણે યારે એવાં િચ ો
રચીએ કે જ ે આપણામાં શિ તશાળી લાગણીઓ પેદા કરે યારે આપણે આ િચ ો સાથે બંધ બેસે એવું
ૌ ે
જ વતન કરીએ છીએ. એટલે સૌથી પહે લું કામ તો તમે ધારેલા પ રણામનું માનસિચ રચવું એ છે .
આપણે જ ેવું ક પીએ તેવું જ બનતું હોય છે .
તમે ણો છો તેમ, મોટા ભાગનાં લોકો હે રમાં લોકોની મેદની સામે બોલતાં ગભરાતા હોય છે .
તમે કદાચ નહ માનો પણ મૃ યુથી પણ વધુ ડર લોકોને હે રમાં બોલવાનો લાગતો હોય છે તેવું અનેક
સવ ણો દશાવે છે . એટલે યારે કોઈ યિ તને લોકો સામે એક નાનકડી ` પીચ’ આપવાનું કહે વામાં
આવે યારે એ કેવાં માનસિચ ો ખડાં કરે? તેઓ પોતાની તને ઑ ડય સ સામે ડરેલી, ભયભીત
અવ થામાં ઊભેલી ક પે છે . પોતે જ ે બોલવા માંગતા હોય તે પણ ભૂલી જશે એવો ભય તેમને થથરાવી
દે છે . આ જ માનસિચ તેઓ વારંવાર યા કરે એટલે સફળતાની શ યતાનો તો છે દ જ ઊડી ય!
એના બદલે એમણે એવું માનસિચ ખડુ ં કરવું ઈએ કે તેઓ અ યંત આ મિવ ાસથી પોતાની
વાત લોકો સામે રજૂ કરી ર ા છે . ઑ ડય સ યાનથી તેમનો એકેએક શ દ સાંભળે છે . વ ચે વ ચે
તેઓ રમૂજ કરીને લોકોને હસાવી પણ ર ા છે . લોકોનો જબરદ ત િતસાદ તેમને મળી ર ો છે .
લોકો તેમની ` પીચ’ પૂરી થયા પછી અિભનંદન આપવા માટ ે તેમને મળી ર ા છે વગેર.ે
તમે િવચારી શકો છો કે આવી માનિસક `ઇમેજ’ કોઈને પણ સફળ વ તા બનવામાં કેટલી બધી
મદદ પ થાય?
કે, એ વાત પણ સાચી છે કે આવાં માનસિચ ો રાતોરાત સફળ થતા નથી, પરંતુ ધીરજ રાખીને
અને આવાં પૉિઝ ટવ માનસિચ ો પર યાન કેિ ત કરીને કોઈપણ યિ ત એવું જ વતન કરશે, જ ે
એને સફળતા તરફ દોરી ય.
સ ે સ ન ાં ે મ ાં સ ફ ળ ત ાન ું મ ાન સ િચ ર ચ ો
તમે કોઈ ` ોડ ટ’ કે `સિવસ' વેચવાનાં ે માં હો તો તમારે સતત તમારી તને સફળ થતી ક પવી
ઈએ. તમે ધાયા પ રણામો ન મેળવતાં હો તો િનઃસંદેહપણે કહી શકાય કે તમે મ યમ કે િન ન
ક ાની સફળતા(જ ે હકીકતમાં િન ફળતા છે !)નાં માનસિચ ો રચી ર ાં છો.
હમણાં જ તમારા હવે પછીના ાહક સાથેની િમ ટંગ િવષે િવચારો. તમારા મનમાં એના િવષેનું કેવું
િચ ઊપસી ર ું છે ? શું તમે આ મિવ ાસથી ભરપૂર છો? તમારા ાહકને તમે તમારી ` ોડ ટ’ કે
`સિવસ'નો ઉપયોગ કરવા માટ ે `કિ વ સ’ કરી ર ા છો? તમારી ` ોડ ટ’ કે સેવાના લાભો તમે
ઉ સાહપૂવક તમારા લાય ટને દશાવી ર ા છો? શું તમારા લાય ટ તમારી વાતને યાનથી સાંભળી
ર ા છે અને તેમાં રસ લઈ ર ા છે ? શું તમે તમારી સફળતાનું પ િચ ઈ ર ા છો?
યાદ રાખો કે તમારા આ માનસિચ ોના ૉ ુસર, ડાયરે ટર, ી ટ રાઇટર, લાઇ ટંગ કૉ-
ઑ ડનેટર, કૉ યુમ ડઝાઇનર અને કાિ ટંગ ડાયરે ટર... બધું તમે જ છો! આ માનસિચ ો કેવાં બનશે
એ તમે જ ન ી કરી શકો છો. સફળતાનાં માનસિચ ોનાં માનિસક રહસલો કરીને તમે `સે સ’નાં
ે માં સફળતાનો ર તો શ કરી ર ા છો.
તમારા મન પર કબ જમાવતા
િચ ો પર તમે જ કંટોલ ધરાવો છો.
જ ેફ ક ે લ ર

અલબ , તમે એવાં િચ ો તમારા મનમાં રચો કે જ ેમાં તમારા લાય ટ તમારા િવચારો સાથે કે

ે
` ેઝ ટ ેશન’ સાથે સહમત ન થતા હોય તો તમને સે સનાં ે માં ખૂબ જ નાની અમથી સફળતા મળશે.
તમારા વનમાં તમે એવા લોકો અને પ રિ થિતઓને આકષશો કે જ ે તમારા આ નૅગે ટવ માનસિચ ો
સાથે બંધ બેસે.
ર લ ે સ થ ાઓ , ત મ ા ં મ ન ે ક ામ આ પશ ે
તમારાં નવાં માનસિચ ો પર યાન કેિ ત કરવા માટ ેની ે પ િત કઈ છે ? એ સાિબત થઈ ચૂ યું છે
કે યારે આપણે શાંત હોઈએ અને બહુ બધી બાબતોનો એકસાથે િવચાર ન કરતા હોઈએ યારે
આપ ં મન કોઈપણ વ તુને સૌથી વધુ સારી રીતે મેળવી શકે છે . એટલે એક ક ફટબલ ખુરશીમાં
શાંિતથી બેસો, તમારી આંખો બંધ કરો અને થોડા ડા ાસ લો. હવે એવાં માનસિચ ો ઉપસાવો
જ ેમાં શરીરની મહ મ ઇિ યો સ ય હોય. જ ેટલાં વધું યો, અવા , ગંધ, વાદ અને પશને તમે
તમારાં માનસિચ ોમાં થાન આપી શકશો, એટલી વધુ શિ ત તમારા વ નને વા તિવકતામાં
પલટાવવા માટ ે તમને મળશે.
એક દાખલો લઈએ. માની લો કે દ રયા કનારે એક સરસ મ નું ઘર હોય એવું વ ન તમે હં મેશાં
યું છે . તમારી ક પનાનાં White અને Peach કલરનાં ઘર િવષે િવચારો. કનારા પરનાં ખજૂ રનાં
લીલાં વૃ ો ધીમા પવનમાં આમથી તેમ ઝૂલતાં હોય તેવું િચ જુ ઓ. દ રયા કનારાની ખારી હવાને
સૂંઘો. તમારા પગની આંગળીઓ વ ચે હં ૂફાળી રેતીને અનુભવો. તમારા ચહે રાને સૂયનો કાશ પશ છે
એવી ક પના કરો. હવે કહો, શું આ જ વગ નથી?
દીઘ િ એ એવી કલા છે કે જ ે બી ને
ન દેખાય એવું બધું ઈ શકે છે .
ન ાથ ન વ ી ટ
[િન બ ંધ ક ાર, `ગુિ લવસ ટ ાવે સ'ન ાં યા ત લેખ ક ]

આ બધું હકીકતમાં તમા ં થઈ શકે, તમે આ િચ ને ળવી રાખો અને એને મેળવવા માટ ે જ ે કરવું
પડ ે તે કરો. એ પણ યાદ રાખો કે જ ે િચ ો સાથે તમારી ઇમોશ સ મજબૂતપણે ડાયેલી હશે તે િચ ો
વધુ શિ તશાળી હશે. એટલે તમારી ક પનામાં થોડી ઇમોશ સ પણ ઉમેરો. દાખલા તરીકે, તમારી
આદશ ` બ’ િવષે ક પના કરતા હો યારે તમારા નવા હો ા પર કામ કરતી વખતે તમને જ ે સંતોષ
અને ગૌરવ થશે તેના પર તમારા મનને `ફોકસ’ કરો.
તમારાં માનસિચ ો શ આતમાં ધૂંધળાં હોય તો પણ િચંતા ના કરશો. એ પણ શ ય છે કે
શ આતમાં આવું કોઈ માનસિચ તમે ન પણ રચી શકો, ફ ત એક ફીિલંગ થાય.
િ થિત ગમે તે હોય, િચંતા ના કરો. તમારા ે ય નો કરો અને બી સાથે તમારી સરખામણી ન
કરો. તમારાં માનસિચ ો ધીમે ધીમે પ થતાં જશે. મુ ય વાત એ છે કે દરરોજ ઓછામાં ઓછી
થોડી િમિનટો માટ ે પણ, તમારા મનમાં આ માનસિચ ો તમારે રચવાં ઈએ.
ત મ ન ે પોત ાન ે એ ક ચ ેક લ ખ ો
સફળ પ રણામોનાં માનસિચ ો રચવા અને આપણા મનમાં તેમને પુનરાવિતત કરવા એ સફળ થવાનો
ે ર તો છે . તમારી સફળતાને ઝડપી બનાવવા માટ ેની બી એક ટૅિ નક પણ છે . તમારા goal
તરફ તમને લઈ જવા માટ ે તમે એ પણ અપનાવી શકો.
ે ૉ ે
 1990માં યારે હૉિલવુડના યાત અિભનેતા Jim Carryને ભા યે જ કોઈ ઓળખતું હતું યારે,
એણે પોતાના નામે જ `અિભનયની સેવાઓ આપવા માટ ે’ એક કરોડ ડૉલરનો ચેક લ યો! 1995ની
કોઈ તારીખ એમાં એણે નાખેલી. Carryએ પાછળથી સમ યું તેમ, એ મામલો પૈસાનો હતો જ નહ !
તેને ખબર હતી કે એને અિભનયના આટલા પૈસા કોઈ આપે તો એ ે લોકો સાથે અને ે
ફ મોમાં કામ કરતો જ હોય.
Abe Senttra અને She Lask માં કામ કરવા માટ ે એને 80 લાખ ડૉલર તો મ ા. તે પછી
1994ની આખરમાં Ctma and Ctmaer ના રોલ માટ ે એને 70 લાખ ડૉલર ચૂકવાયા! 1995માં એ
વધુ પૈસા કમાયો અને હવે દરેક ફ મના એને બે કરોડ ડૉલર મળે છે !
Jim Carryનો આ `પૉ ટ-ડ ેટ ેડ ચેક’ આપણાં સબકૉ યસ માઇ ડની એ શિ તનો એક જબરદ ત
પુરાવો છે , જ ે આપણા goalની સફળતા તરફ આપણને લઈ ય છે . શરત એટલી કે એ goal માટ ેનો
આપ ં કિમટમૅ ટ ઢ અને `ઇમોશનલ’ હોવું ઈએ. તમારા goal િવષે સતત િવચારવું અને એનાં
માનસિચ ો રચવા એ તમારી સફળતાની અિલિખત ગૅરંટી છે . તમારા goalનું કોઈ દેખીતું પુ તક (જ ેમ
કે Jim Carryનો એક કરોડ ડૉલરનો ચેક) પણ તમે ઉપયોગમાં લેશો તો સફળતાની તમારી શ યતા
ઓર વધી જશે!
Jim Carryની આ વાત ફ ત રસ દ છે એટલા માટ ે મ તમને નથી કહી. આ જ ટૅિ નક તમારા માટ ે
પણ કામ કરી શકે છે .
તમારી ચેકબુકમાંથી અ યારે જ એક પાનું ફાડો. ણ કે પાંચ વષ પછીની તારીખ એમાં નાખો અને
`તમારી સિવસ કે કામ’, માટ ે તમે ઇ છતા હો તેવી રકમ તેમાં ભરી દો. એ ચેકને દરરોજ કમસે કમ
એક વખત જુ ઓ, અને ચો સપણે માનો કે એ રકમ કમાવા તરફ તમે દરરોજ આગળ વધી ર ા છો.
ત મ ાર ી મ ન ગમ ત ી ` બ ’ મ ેળ વ ો
Jim Carryના ચેક જ ેવા, જ ેને ઈ અને પશ શકાય તેવાં તીકોનો ઉપયોગ તમે જુ દી જુ દી અનેક
રીતે કરી શકો છો. મારા એક િમ નો દાખલો લઈએ. એને યાયાધીશ બનવા માટ ેનું `નૉિમનેશન’ મ ું
છે અને થોડા સમય પછી થનારી ચૂંટણીમાં એ મત મેળવીને યાયાધીશ બની શકશે. સરળતા માટ ે એનું
નામ Robert Jones રાખીએ.
યાયાધીશ બનવાની એની શ યતા ઘણી મજબૂત છે , આમ છતાં એ િચંિતત છે . વારંવાર એનું મન
શંકા ત બની ય છે . મ એને ક ું કે “તું તારા હાથે એવી એક ન ધ બનાવ જ ેના પર લ યું હોય
`JUDGE ROBERT JONES’ પછી એ ન ધ એવી જ યાએ મૂક કે યાંથી તું એને દરરોજ ઈ શકે.”
મ એને એવી પણ ભલામણ કરી કે એક કાડ પર આવું જ લખીને એ પોતાના પાકીટમાં એને મૂક.ે
આ શ દોને રોજ ઈને, વાંચીને, Robert એની તને અ યારથી એક judge તરીકે ઈ ર ો છે .
Judgeનાં કાળાં વ ો પહે રવા િવષે એ િવચારી ર ો છે . પોતે કોટમાં દાખલ થાય છે યારે એને માન
આપવા બધા ઊભા થઈ ય છે એવું િચ એ ઈ ર ો છે . એનાં આ માનસિચ ો જ ેમજ ેમ મજબૂત
થતાં જશે તેમ તેમ Robert એવાં પગલાં લેવાં માંડશે કે જ ે આ િચ ોને વા તિવકતામાં પલટાવવામાં
મદદ કરે. તે વધુ ચાર કરશે. ચૂંટણીના દવસે વધુ ને વધુ મતદારો એને મત આપવા માટ ે બહાર
આવે તે માટ ે એના કાયકરો ખૂબ મહે નત કરશે.
આ ન ધ િવના પણ કદાચ Robert મજબૂત માનસિચ ો રચી શ યો હોત. પરંતુ આવા તીકો (ચેક
ે ે ૉ ે
કે ન ધ જ ેવા) તેને વધુ પૉિઝ ટવ, વધુ આ મિવ ાસુ બનવામાં મદદ કરે છે .
કે, એ પણ સાચું છે કે આ બધું Robertને મદદ કરશે કે તમને મદદ કરશે જ એની કોઈ ખાતરી
નથી. પણ એક વાર તમે આનો ઉપયોગ કરશો તો તમને ચો સ યાલ આવશે કે આવાં તીકો ઘણાં
મદદ પ થઈ શકે છે .
તમે જ ેનું વ ન સેવી શકો તે તમે મેળવી શકો છો.
વૉ ટ ડ ઝન ી
[અ મે રક ન ઉ ોગ સાહિસક , એ િન મેશ ન ન ાં ણ ેત ા,
અ િભન ેત ા, ક ાટૂ ન ે ે ઘણ ાં ન વા યો ગો ક રન ાર]

તો પછી એવો કોઈ હો ો છે કે જ ે તમે મેળવવા માંગતા હો? તમારી ખુદની કંપનીના માિલક, સે સ
મૅનેજર, CEO? તમા ં વ ન ગમે તે હોય, એક તીક બનાવો. તમા ં મન એ તીકને તમારા વનમાં
લાવવા માટ ે કાય કરવા લાગશે!
ત ીક ોન ા ઉ પય ોગમ ાં થ ોડ ી સ ાવ ધ ાન ી જ ર ી છે
પણ હા, આવા તીકોનાં ઉપયોગમાં થોડી કાળ રાખશો. કેટલાક લોકો નૅગે ટવ તીકોનો ઉપયોગ
કરીને ગંભીર, નૅગે ટવ પ રણામો મેળવે છે . આનું એક ઉદાહરણ છે બ પર ટીકસ.
થોડાં વષ પહે લાં હં ુ મારી કારમાં યાંક જઈ ર ો હતો યારે મારી આગળની કાર પર મ એક
બ પર ટીકર યું. એના પર લ યું હતું, મારા પર દેવું છે , મારા પર દેવું છે , એટલે મારે કામ પર જવું
જ પડશે!
છે ાં થોડાં વરસોમાં આ ટીકર મ અનેક વખત યું છે . એનો અથ એ કે આ ટીકર સા ં એવું
લોકિ ય છે , પણ એ દેખાય છે એવું હાિનર હત નથી. તમે યારે તમારી કાર પર આવું ટીકર લગાવો
છો યારે તમે તમારા મનને, તમને દેવા નીચે રાખવા માટ ે તૈયાર કરો છો.
માની લો કે કોઈ આવું ટીકર પોતાની કાર પર લગાવે છે – દરરોજ તે ઘરની બહાર નીકળીને કાર
તરફ જતાં આ જ ટીકર જુ એ છે . જ ે કહે છે , મારા પર દેવ ું છે. આ િવચાર એના સબકૉ યસ
માઇ ડ પર અં કત થઈ જશે. તેનાં માનસિચ ો દેવાં સાથે ડાયેલાં જ હશે. તે હં મેશાં જ ેનો િવચાર
કરે છે તે જ તેની તરફ આવવા લાગશે.
તમે એને પૂછશો કે શા માટ ે તારી પાસે કદી પૂરતા પૈસા નથી હોતા તો એ કહે શે, મા ં નસીબ
ખરાબ છે. હકીકત એ છે કે પોતાના મનમાં શું દાખલ થઈ ર ું છે એના િવષે એ બેદરકાર છે . દેખીતી
રીતે િબનહાિનકારક કે િનદ ષ લાગતું ટીકર કેટલી ગંભીર `નૅગે ટવ’ અસર કરી શકે છે એનો એને
કદાચ યાલ જ નથી.
આવી યિ તઓ પોતાના ઍ ટ ૂડની અ વ છ એવી બારી પર વધુ કાદવ ઉછાળી રહી હોય છે .
ઉપર જણાવેલી યિ ત એવો ઍ ટ ૂડ બતાવે છે કે હં ુ દેવ ાદાર છુ !ં આવી ઍ ટ ૂડ સાથે એના
ભિવ યમાં સમૃિ આવે કે વધુ દેવું?
આપણે સૌ આ નો ઉ ર ણીએ છીએ!
લ ાઇ સ . . . ક ૅ મ ેર ા. . . ઍ શ ન !
તો આ હતા કેટલાંક સૂચનો કે જ ે તમને તમારા માનસિચ ો રચવામાં અને એમનામાંથી લાભ
ે ે
ઉઠાવવામાં મદદ કરી શકે. યાદ રાખ કે તમે તમારા પોતાનાં માનસિચ ો પર કંટોલ નહ ધરાવો
અને તમારી રીતે એમની રચના નહ કરો તો તમે જૂ નાં નૅગે ટવ માનસિચ ો જ ફરીફરીને યાં
કરશો. આવાં િચ ો તમારી ગિતમાં અવરોધ પ બને એના કરતા શું એ ઇ છનીય નથી કે તમે
આજથી જ નવી શ આત કરીને તમારા મનની અસાધારણ શિ તનો ઉપયોગ અ તીમ સફળતા
મેળવવા માટ ે કરો?
◙
 4
Cmn n itn e nt ક રો;
ત મે પવ ત ોન ે પણ હ લ ાવ ી ન ાખ શ ો
આ શિ ત શું છે એ હં ુ કહી શકતો નથી;
હં ુ એટલું જ ં છુ ં કે એ અિ ત વ ધરાવે છે
અને માનવીને યારે જ એ મળે છે યારે એ
પ પણે ણતો હોય કે એને શું ઈએ છે
અને યારે એ ન ી કરે છે કે
એ મેળ યા સુધી પોતે જંપશે નહ .
એ લ ેક ઝ ા ડ ર ેહ ામ બ ેલ
[ટ િે લફ ોન ન ાં શોધક , િવ ાન ી, એ િ જિન યર ]

મને એમ હતું કે ઢ િનધાર અને સાત યનો અથ શો છે એ હં ુ ં છુ ં . સખત મહે નત કરવી

તે. ઘણા બધા ય નો કરવા તે. કે મ યાં સુધી Mike Hernackiનું પુ તક She
Tlthmate Sebret tn Detthnd Aasnlttely Euerythhnd ynt tant વાં યું ન હતું યાં
સુધી આ શ દોનો ખરો અથ હં ુ ણતો નહોતો.
She Tlthmate Sebretનો સાર કે એનું મૂળ છે Bnmmhtment. આ પુ તકના લેખકના મત માણે
તમારે જ ે ઈતું હોય કે મેળવવું હોય તો એની મા ટર-કી છે ઃ જ ે કંઈ કરવું પડ ે તે કરો. પણ એનો અથ
યારેય એવો નથી કે ગેરકાયદે, અનૈિતક કે અ યોને હાિનકારક કામ કરવા.
તો પછી `કંઈ પણ’ કરવાનો મતલબ શો? એ એક માનિસક ઍ ટ ૂડ છે જ ે કહે છે ઃ
`મારા dnal સુધી પહ ચવા માટ ે મારે પાંચ ટ ે સ ભરવાનાં થશે તો હં ુ એ ભરીશ;
`મારા dnal સુધી પહ ચવા માટ ે પંચાવન ટ ે સ ભરવાનાં થશે તો પણ હં ુ એ ભરીશ; અને
`મારા dnal સુધી પહ ચવા માટ ે એકસોને પંચાવન ટ ે સ ભરવાનાં થશે તો પણ હં ુ એ
ભરીશ.
અલબ , શ આતમાં વાભાિવક રીતે જ તમે એ ન ણતા હો કે તમારા goal સુધી પહ ચવા માટ ે
કેટલાં ટ ે સ ભરવાનાં થશે. એનો કોઈ વાંધો નથી. સફળતા મેળવવા માટ ે જ ે કંઈ કરવું પડ ે એ કરવાનો
મજબૂત િનણય જ જ રી છે – ટ ે સ ગમે તેટલા ભરવાનાં હોય, મહ વનું એ નથી.
અહ કામનું એકધાયાપ ં યાં બંધ બેસે છે ? Commitment પછીનું ટૅપ છે કામનું એકધાયાપ ં.
સતત વળગી રહે વું તે. તમે કશાકને વળગી રહો તે પહે લાં તેમ કરવાનો ઢ િનધાર જ રી છે . એક
વખત તમે ઢ િનધાર કરી લો તે પછી તમે ધાયા પ રણામો મેળવી લો યાં સુધી, તમારા િનણયને,
કાયને અને દશાને વળગી રહે વું જ રી છે .
C r m m ltm h n tન ો દ ુ
યારે તમે Commitment કરો છો અને તમારા goalની સફળતા માટ ે જ ે કંઈ કરવું પડ ે તે કરવાની

ે ે ે
શ આત કરી દો છો યારે એ માટ ે જ રી લોકો અને સં ગોને તમે તમારી તરફ આકષ છો. ધારો કે
તમે `બૅ ટ-સેિલંગ’ લેખક બનવાનું ન ી કરો તે પછી તમારે કોઈ સા હિ યક એજ ટનો સંપક કરવા
માટ ે કે એ અંગેના કોઈ TV ો ામમાં અપાતાં સલાહસૂચનો ણવા માટ ે તૈયાર રહે વું ઈએ.
એવું નથી કે આ બધાં રસોિસસ અગાઉ અિ ત વ નહોતા ધરાવતા. ફ ત એટલું જ કે તમા ં મન
અ યાર સુધી એના પર યાન નહોતું આપતું. એક વખત તમે કંઈક બનવાનો કે મેળવવાનો િન ય કરો,
તે પછી તમે એ કેવું કે શું હશે તેનું માનસિચ બનાવવા લાગો છો. તે પછી તમા ં મન એ દશામાં કામ
કરવા લાગે છે . એક મૅ ેટની જ ેમ એ એવી ઘટનાઓ અને સં ગોને તમારી તરફ આકષ છે કે જ ે
તમારા આ માનસિચ ને વા તિવક બનાવવામાં મદદ પ થાય. કે એ ણવું પણ અગ યનું છે કે આ
કંઈ રાતોરાત થતું નથી. તમારે abthue રહે વું ઈએ, તકો આવી મળે યારે તેમને ઝડપી લેવી ઈએ.
યાં સુધી આપણે Bnmmhtment નથી કરતા યાં સુધી અચકાતા હોઈએ છીએ, પાછા જવા
માટ ે બાર ં ખુ ું રાખતા હોઈએ છીએ અને એટલે આપણા કામમાં ભલીવાર હોતો નથી.
તમામ નવી શ આતો માટ ે એક અચળ િનયમ છે , જ ેનાં અ ાનને પ રણામે અસં ય િવચારો
જ મતાવત જ મૃ યુ પામે છે , સકડો યોજનાઓ િન ફળતાને વરે છે . આ િનયમ છે , `જ ે
ણથી કોઈ યિ ત bnmmhtment કરે છે તે જ ણથી તેનું નસીબ પણ બદલાય છે .’
એવી બધી વ તુઓ બનવા લાગે છે , જ ે ન બની હોય. આ િનણય તેની સાથે એવી
ઘટનાઓ લઈ આવે છે કે જ ે આ યિ તની તરફેણમાં અનેક નાનામોટા બનાવો, નવા લોકોને
મળવાની તકો અને ભૌિતક મદદ પૂરી પાડ ે છે . એ યિ તએ વ નમાં પણ ન ક યું હોય
એવું બધું બનવા લાગે છે .
ન વ ાં બ ાર ણ ાંઓ ખ ૂલ ી જ શ ે
Commitmentની શિ તનું એક ચમ કા રક પાસું આ પણ છે . તમારો goal તમારે કઈ રીતે િસ કરવો
એ શ આતથી જ ણવાની કોઈ જ ર નથી. હા, તમે એ ણતા હો તો જ ર કામ લાગવાનું છે .
પરંતુ તમારાં દરેક ટ ે સનો નકશો અગાઉથી તૈયાર જ હોય એ જ રી નથી.
ય નનું પૂ ં ફળ યારે જ મળે છે ,
યારે કોઈ યિ ત ય ન છોડી દેવાનો ઇનકાર કરે છે .
ન ેપ ોિલ ય ન હ લ
[`િવચ ારો અ ન ે ધન વા ન બ ન ો' જવે ા ં
અ ન ેક ેર ણ ાદાયી પુ તક ોન ાં લેખ ક ]

હકીકતમાં તો યારે તમે જ ે પણ જ રી હોય તે કરવા માટ ે એકવાર તૈયાર થઈ ઓ, તે પછી `સાચાં’
ટ ે સ તમને અચાનક સૂઝવા લાગે છે . તમે જ ેમને મળવાનું આયોજન જ ન કયુ હોય એવા લોકો સાથે
અચાનક મુલાકાત થવા લાગે છે . નવી તકોનાં બારણાંઓ તમારા માટ ે ખૂલવા લાગે છે . એમ લાગશે,
ણે સ સીબ તમારી સામે િ મત કરી ર ું છે . હકીકતમાં, commitment કરીને આ બધી પૉિઝ ટવ
ઘટનાઓને તમે જ સ હોય છે , કારણકે તમારા મનને હવે તમે આદેશ આ યો છે કે આ બધી
ઘટનાઓને શોધો અથવા પેદા કરો!
મારા માટ ે એક બાર ં અચાનક જ કઈ રીતે ખૂ યું હતું તેનો દાખલો આપું. 1989ની સાલમાં મ

ૉ ે
`મો ટવેશનલ’ લેખો લખવાનું શ કયુ. મ પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ અને સફળતાનાં બી કેટલાક િસ ાંતો
િવષે ણકારી મેળવી હતી અને અ ય લોકો સાથે તે વહચવા માટ ે હં ુ ઉ સુક હતો, પરંતુ શ આત
યાંથી કરવી તે મને સૂઝતું નહોતું. શું મારે મારા લેખો કોઈ વતમાનપ ને મોકલવા? કોઈ
મેગેિઝનને...? કે પછી મા ં પોતાનું પુ તક લખવું?
સૌ થમ જ ે લોકો બી ઓને તાલીમ આપવાનાં અને જ રી ટાફ પૂરો પાડવાનાં કામ સાથે
ડાયેલા હતા તેમને મ એક લેખ મોક યો. 1990ના ઉનાળામાં એ લેખ છપાયો. થોડા મ હના પછી
ટુઅટ કેમન નામની એક યિ તનો મને ફોન આ યો. તેઓ અમુક યવસાયો સાથે યૂઝલેટસ
બનાવવાનું કામ કરતા હતા. તેમણે મને ક ું કે એમણે એમના િમ ના ઘેર મારો લેખ વાં યો હતો અને
તેઓ એનાંથી ખૂબ ઇ ે ડ થયા હતા.
તે પછી તેમણે મને પૂ ું, “તમે પોતે યૂઝલેટર લખવાનું કદી િવચાયુ છે ?” િનખાલસપણે કહં ુ તો મ
આવું કદી િવચાયુ નહોતું. અમે એક િમ ટંગ ગોઠવી. ટુઅટ મને સમ યું કે `સે ફ-હે પ’ કારના
િવચારો હ રો લોકો સુધી પહ ચાડવા માટ ે અમે બ ે કઈ રીતે સાથે કામ કરી શકીએ.
સામા ય ટૅલ ટ અને અસામા ય િન ા વડ ે
બધું જ મેળવી શકાય છે .
સ ર થ ૉમ સ બ સ ટ ન
[અ ં ેજ સાંસ દ, સમાજસુધ ારક ]

એકાદ મ હના પછી Atthttde hs Euerythhnd યૂઝલેટરનો પહે લો અંક િસ થયો. આ યૂઝલેટર મ
વીસ વષ સુધી કાિશત કય અને વનને સમૂળગું બદલી નાખતી એ મા હતી મ લાખો લોકો સુધી
પહ ચાડી.
આ બધું કઈ રીતે શ ય બ યું? બી લોકો સાથે આ િસ ાંતો વહચવા માટ ે હં ુ committed હતો
એટલે શ ય બ યું. મારો ઍ ટ ૂડ પૉિઝ ટવ હતો. મ લખવાનું શ કયુ અને ટુઅટ કેમન નામની – એ
એક સાવ અ ણી યિ ત – મારી િજંદગીમાં વેશ કય . એને ખબર હતી કે મારા વ નને
વા તિવકતામાં કઈ રીતે પલટાવવું.
Commitmentનો આ જ તો દુ છે !
થ ોડ ી સ ાવ ધ ાન ીન ી જ ર છે
તમારા goalsને સહે લાઈથી મેળવવા માટ ે વધુ પડતા ઉ સા હત બનતા પહે લાં હં ુ તમને સાવધાનીના બે
શ દો કહી દ . મજબૂત િનણય કયા પછી પણ તમારો ર તો સાવ સુંવાળો રહે વાનો નથી. વન
તમારી પરી ા કરશે કે તમારો goal િસ કરવા માટ ે તમે કેટલા ગંભીર છો? નાનામોટા અવરોધો
આવશે. તમે ભૂલો પણ કરશો. િનરાશાઓ અને િન ફળતાઓનો સામનો કરવાનો થશે. એમાંની કેટલીક
ખા સી મોટી હશે, તમને િનરાશ કરી નાખે તેવી, તમારા િનણયને હચમચાવી મૂક ે તેવી.
બસ આવા સમયે જ િવ ટન ચિચલના આ શ દો અનુસરવા જ રી છે . કદી છોડી ન દો, મં ા
રહો. જ ે સ જ ે. કોબટ ે આવું જ કંઈક જુ દી રીતે ક ું છે , તમે એક વધુ રાઉ ડ `ફાઇટ’ કરીને ચૅિ પયન
બનો છો, યારે તકલીફો વધતી જણાય યારે હજુ પણ એક વધુ રાઉ ડ ટકી રહો.
તમે કોઈ goalને િસ કરવા માટ ે મજબૂત િનણય કય હોય તો, તમે કામચલાઉ િન ફળતાઓને
જ ર પચાવી શકો. અંતે તો ત તમારી જ છે !
લ ેખ ક બ ન વ ા ઇ છ ન ાર ન ે મ જ બ ૂત િન ણ ય ે મ દ દ ક ર ી
ઘણાં વષ પહે લાં Amerhban Tay નામના મૅગેિઝને ડ ેિવડ બા ડાકી નામના બૅ ટ-સેિલંગ નવલકથા-
લેખકનો ઇ ટર યૂ છાપેલો. Aasnltte Mnter, Sntal Bnntrnl અને She Thnner. જ ેવી બૅ ટ-સેિલંગ
નવલકથાઓના એ લેખક છે . તેમનાં પુ તકોની લાખો નકલો વેચાઈ છે .
પણ બા ડાકી રાતોરાત સફળ લેખક નહોતા બની ગયા તે વાતની ખાતરી હં ુ આપું છુ ં . લેખક
તરીકેની એમની ટૅલે ટને િવકસાવવાના એમના મજબૂત િનણયને કારણે જ એ યાત અને ધનવાન
લેખક બની શ યા. મારી માફક તેમણે પણ એક વકીલ તરીકે શ આત કરેલી. 1983માં એમણે
કાયદાનો અ યાસ શ કરેલો અને બૅ ટ-સેિલંગ લેખક બનવાનો કદી િવચાર નહોતો કય . લખવાનું
એમને ગમતું હતું એટલું જ!
છતાં શ આતમાં બા ડાકીને ખબર હતી કે લખવા માટ ે જ રી કૌશ ય તેમનામાં નહોતું. એટલે
એમણે લેખનકલા શીખવાનો ઢ િનધાર કય . પહે લા પાંચ વષ તો એમણે હાથ પર લીધેલા એકે
ોજ ે ટ પૂરા જ નહોતા કયા! દરરોજ એ પા ો, લોટના િવકાસ અને લખવાનાં કૌશ યની મૂળભૂત
બાબતો પર જ કામ કરતા.
એ સમયે તેઓ વકીલાત કરતા. એમને અને એમની પ નીને બે બાળકો હતાં. તો પછી લખવાનો
સમય એમને યારે મળતો? દરરોજ રા ે દસથી બે વા યા સુધી! આને કહે વાય મજબૂત િનણય
અથવા Commitment. કે એમણે ક ું છે તેમ લખવામાં એમને આનંદ આવતો. આ એમના માટ ે
માથાકૂ ટયું કામ નહોતું. હં ુ તમને એમ નથી કહે તો કે તમે દરરોજ રાતના ઉ ગરા કરો! રાતના દસથી
બેનો સમય મને પણ ફાવે એવો નથી અને તમને પણ કદાચ ન ફાવે!
મજબૂત િનણય અથવા Bnmmhtmentવાળી
એક યિ ત ફ ત રસ ધરાવતી
100 યિ ત કરતાં વધારે અગ યની છે .
મ ેર ી ાઉ લ ી
[દા ણ ગરીબ ીમાં એ ક લા હાથ ે બ ે બ ાળ ક ોન ે ઉછેર ીન ે
સખત મહે ન તથ ી ક રોડ પિત બ ન ેલ ી અ મે રક ન મ હલા.
(પુ ત મરે વા રસો પણ મળ ેલ ો)]

દસ વષ સુધી લ યા પછી બા ડાકીએ કેટલીક ટૂકં ી વાતાઓ અને ીન લે પૂરાં કરેલાં. એમાંનું કશું
હજુ વેચાયું તો હતું જ નહ ! ઘણા તં ીઓએ એમની રચનાઓ `સાભાર પરત’ કરેલી!
પરંતુ 1996માં બા ડાકીના બધા ય નો ફળીભૂત થયા અને એ પણ મોટા પાયા પર! એમની િ લર
નવલકથા Aasnltte Mnter ના હ ો વેચવા માટ ે એમને લાખો ડૉલર મ ા. એ નવલકથા પરથી
બનેલી ફ મનો હીરો હતો હૉિલવુડનો યાત અદાકાર લી ટ ઇ ટવુડ!
તો ઢ િનધારવાળી યિ તમાં આવી શિ ત રહે લી છે .
ત ેણ ે ક દ ી ય ન ો ન છ ો ા
મારા િમ Jerry Gladstone પાસેથી commitmentના દુ િવષે હં ુ ઘ ં શી યો છુ ં . 1986માં Jerryએ
ે ે
અમે રકન રોયલ આટ નામની એક કંપની શ કરેલી, જ ે કલાના નમૂના વેચતી. એક વષ પછી ફ ત
ઍિનમેશન આટ પર યાન કેિ ત કરવાનું એમણે ન ી કયુ. Warner Brothers, Hanna Barbera
અને અ ય નાના ટુ ડયો સાથે એમણે ગોઠવણ કરી, પરંતુ એમને યાલ આ યો કે ` આ િબઝનેસને
મારે સફળ બનાવવો હશે તો ડઝની આટના નમૂના વેચવા પડશે.’
ણ ણ વષ સુધી એમણે ડઝની હૅ ડ વાટસ પર પ ો લ યા અને ટ ેિલફો સ કયા કે જ ેથી એમને
આમ કરવાની મંજૂરી મળે. દર વખતે ડઝની પાસેથી એમને એક જ ઉ ર મ ો, `ના.’
પણ Jerry હં મત ન હાય . એણે ડઝનીના ઍિ ઝ યુ ટ ઝ સાથે સંપક ળવી રા યો. અંતે એક
લેડી ઍિ ઝ યુ ટવ એટલી કંટાળી ગઈ કે એણે `ટૉન’માં કહી દીધું, “તમને ડઝનીનું લાઇસ સ યારેય
નહ મળે!”
Jerryની જગાએ બી કોઈ યિ ત હોત તો એણે ય ન છોડી દીધો હોત. પણ Jerry એમ કરે એ
વભાવનો નથી. તેને મળેલા સતત `ના’ના ઉ રો પછી પણ એણે પોતાનો પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ળવી
રા યો.
તેણે ડઝનીના બી ઍિ ઝ યુ ટ ઝને ફોન કરવા માં ા. એક દવસ એક ઍિ ઝ યુ ટવે Jerryથી
પીછો છોડાવવા માટ ે એને કહી દીધું, `અમે ફ ત બે જ થળે ડઝની આટ વેચવા માટ ે ગૅલરી ખોલવા
િવષે િવચારી શકીએ. િમ ેસોટા અથવા માસ યુસેટસ.’
હવે Jerryનો િબઝનેસ તો યૂયૉકમાં હતો અને અ ય નાના શહે રમાં ગૅલરી ખોલવાની એને કોઈ
ઇ છા નહોતી. ક પના કરો, Jerryએ શું કયુ હશે? બીજ ે જ દવસે એ બૉ ટન ગયો અને યાં યૂબરી
ટીટની એક જ યા એણે એ જ દવસે લીઝ પર લઈ લીધી. બૉ ટન, અમે રકાના માસ યુસેટસ
રા યનું પાટનગર છે .
એણે ડઝનીના પેલા ઍિ ઝ યુ ટવને ફોન કય કે એણે માસ યુસેટસમાં ગૅલરી માટ ે જગા લઈ લીધી
છે ! બ ે જણ ખૂબ હ યા અને પછી પેલા ઍિ ઝ યુ ટવે એને ક ું કે ` આપણી વાતના બી જ
દવસે બૉ ટન જઈને ગૅલરી માટ ે એક જ યા પણ લઈ લેવાની તારામાં હં મત હોય તો અમારે તને
ડઝની સાથે ડવો જ પડશે!’
Jerry થોડાં જ અઠવા ડયાંઓમાં બૉ ટનના એ થળે ડઝની આટ વેચવા લા યો!
જ ે લોકો ય નો ચાલુ રાખે છે તેમને મળતો રવૉડ,
િવજયની પહે લાની વેદના કરતા અનેકગણો વધારે હોય છે .
ટ ડે એ ગ ટ ોમ
[િથ યો ડ ોર(ટ ડે ) એ ડ ટ ોમ, યૂ થ ફ ોર ાઇ ટ ઍ ડ
વ ડ િવઝ ન ઇ ટરન ેશ ન લન ાં મુખ હતા.
`પ યુ ઇટ ઑ ફ એ સેલ સ' એ મન ું એ ક ણ ીતું પુ તક છે. ]

એકાદ વષ પછી, યૂયૉકના એના ટોર પરથી પણ ડઝનીની રે જ વેચવાની એને પરવાનગી મળી ગઈ.
Jerry હવે દસકાઓથી ડઝની સાથે િબઝનેસ કરી ર ો છે . કરોડો ડૉલરની ડઝની આટ એણે વેચી છે
અને ઍિનમેશન આટનો એ િવ ભરમાં સૌથી મોટો ડલર છે !
મજબૂત િનણય કે Commitmentની વાત કરો... પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડની વાત કરો, ગમે તેટલા નકાર
સાંભ ા પછી પણ હં મત ન હારવાની વાત કરો, Jerry કોઈપણ ભોગે ડઝનીનું લાઇસ સ મેળવવાનો
જ હતો! Jerryને પૂછશો તો એ પણ એમ જ કહે શે, Atthttde hs Euerythhnd!
ય ાં સ ુધ ી જ ર ી હ ોય ય ાં સ ુધ ી મ ં ા ર હ ો!
કૅિલફોિનયાના યૂપોટ બીચ િવ તારમાં રહે તા બે િમન રોલની તમને વાત ક ં . 1990માં, 67 વષની
મરે એણે કાયદાની ડ ી લીધી, પણ વકીલાત શ કરતા પહે લાં એમને કૅિલફોિનયા Barની પરી ા
પસાર કરવી જ રી હતી.
પહે લા ય નમાં એ `ફેઇલ’ થયા. બી માં પણ એમ જ બ યું. દર વષ આ પરી ા ફ ત બે વખત
લેવાય છે . બે િમન હં મત ન હાયા. એણે ય નો ચાલુ રા યા. તમે નહ માનો પણ તેર વખત
િન ફળ ગયા પછી 14મા ય ને એ પાસ થયા યારે એ 74 વષના થઈ ચૂ યા હતા. મોટાભાગના
લોકોએ તો યારના ય ય નો છોડી દીધા હોત, પણ બે િમન એમાંનો એક નહોતો! સાત સાત
વષના ય નો પછી 1997માં એને સફળતા મળી!
બે િમન કહે છે , હં ુ વું યાં સુધી એ પરી ા પાસ કરવાનાં ય નો ચાલુ રાખવાનું મ ન ી કરી
લીધું હતું!
શું આ ટોરી તમને ઍ ટ ૂડના મહ વ િવષે કંઈ કહે છે ? મોટાભાગનાં લોકોએ તો 60ની મર
પછી કાયદાનો અ યાસ શ જ ન કય હોત. બે િમને ફ ત એટલું જ ન કયુ, પણ Barની પરી ા
પણ સાત વષ સુધી ય નો (અને ધીરજ) ચાલુ રાખીને પસાર કરી.
બે િમનની ટોરી પણ એ વાતનો વધુ એક પુરાવો છે કે Atthttde hs Euerythhnd.
C r m m ltm h n tક ર વ ાન ો સ મ ય પાક ી ગય ો છે
હવે આપણે ધારી લઈએ કે તમારા મનમાં એક goal છે . તમારી તને પૂછવા જ ેવો આ છે : આ
goal િસ કરવા માટ ે જ ે ય નો કરવા પડ ે તે કરવા માટ ે શું હં ુ તૈયાર છુ ં ? તમારો ઉ ર આવો
હશે, હં ુ લગભગ બધું કરીશ, ફ ત આટલું નહ ક ં તો િનખાલસપણે કહં ુ કે તમે committed નથી,
તમારો િનણય મજબૂત નથી.
આમ હોય તો એ શ ય છે કે તમારી ગાડી પાટા પરથી નીચે ઊતરી ય, તમારો goal િસ ન
થાય. દાખલા તરીકે ઘણાં લોકો એક નવો િબઝનેસ આવા ઍ ોચ સાથે શ કરે છે , `હં ુ એને છ મ હના
આપીશ, છ મ હનામાં આ િબઝનેસ મને સમૃ ન બનાવે તો હં ુ એને છોડી દઈશ.’ આવો માનિસક
ઍ ટ ૂડ સફળતા તરફ લઈ જતો નથી!
ડ ેિવડ બા ડાકીએ આમ ક ું હોત તો એ યાં હોત? `હં ુ લખવાનું કામ એકાદ વષ કરી ઈશ.
મારી રચનાઓ નહ વેચાય તો હં ુ આ કામ છોડી દઈશ.’ એમને ગમતું કામ એ કરી ન શ યા હોત.
એ આટલી બધી કમાણી કરી ન શ યા હોત અને પોતાનું વ ન પૂ ં ન કરી શ યા હોત.
હં ુ એમ નથી કહે તો કે કશું સમ યા િવચાયા િવના, કોઈ તનું લાિનંગ કયા િવના, તમે કોઈ ે કે
વૃિ માં કૂદી પડો અને કંઈક સુંદર બનવાની આશા રાખવા લાગો. તમારે ટાઇમટ ેબલ બનાવવા પડશે,
ડ ેડલાઇન ન ી કરવી પડશે અને ખચનું માણ પણ ન ી કરવું પડશે કે જ ેથી તમે તમારા ન ી કરેલા
માગ પર રહી શકો અને બને તેટલા જ દી સફળ થઈ શકો.
પરંતુ વા તિવકતા એ છે કે તમે ગમે તેટલું કાળ પૂવકનું લાિનંગ કરો તો પણ તમે એવું તો નહ જ
કહી શકો કે તમારા goal સુધી પહ ચતા તમને કેટલો સમય લાગશે. વળી, તમારા માગમાં કયા કયા

ે
અને કેટલા અવરોધો આવવાનાં છે એ પણ કહી શકાતું નથી.
અહ જ commitmentવાળા અને commitment િવનાના લોકો વ ચેનો તફાવત પ થાય છે . ગમે
તે થાય, ગમે તેટલો સમય લાગે તો પણ committed લોકો પોતાના માગને વળગી રહે વાના અને અંતે
સફળ થવાના. જ ે લોકો committed નથી તે મુ કેલીઓને તાં જ એ માગ છોડી દેવાના!
હવે યારે તમે મજબૂત િનણયનું કે committmentનું મહ વ સમ યા છો યારે આ િસ ાંતનો
અમલ કરવાનો સમય પાકી ગયો છે . એટલે આગળ વધો. જ ે goal િસ કરવા માટ ે તમારા મનમાં
જબરદ ત ઇ છા હોય એ goal પસંદ કરો. એ િસ કરવા માટ ે જ ે કંઈ કરવું પડ ે તે કરવાનો પા ો
િનણય કરો. આગળ વધતા ઓ અને તમારા માગમાં આવતી તકોને ઓળખતા ઓ અને એ તકોને
ઝડપતા ઓ. તે પછી તમારા માગને વળગી રહો, ય નો ચાલુ રાખો અને સફળ થવા માટ ે તૈયાર
થઈ ઓ!
◙
 5
આ ફ ત ોન ે અ વ સર ોમાં બ દલ ો
દરેક સંકટ તેના જ ેટલા જ કે તેનાથી વધુ
મોટા લાભનું બીજ પોતાની સાથે લઈને જ આવે છે .
ન ેપ ોિલ ય ન હ લ
[`િવચ ારો અ ન ે ધન વા ન બ ન ો' જવે ા ં
અ ન ેક ેર ણ ાદાયી પુ તક ોન ાં લેખ ક ]

તમારા વનમાં યારે ૉ લે સ કે સૅટબૅ સ આવે યારે તમા ં સૌ પહે લું રઍ શન કેવું
હોય છે ? તમે બી લોકો જ ેવા જ હશો તો તમા ં પહે લું રઍ શન ફ રયાદ કરવાનું
હશે. જ ેમકેઃ `મારી સાથે જ આવું કેમ બ યું?’ `હવે હં ુ શું કરીશ?’ `મારી તો બધી
યોજનાઓ ધૂળમાં મળી ગઈ!’
આવું રઍ શન આમ તો વાભાિવક જ છે . કે શ આતની િનરાશા ઓછી થાય તે પછી તમારે એક
પસંદગી કરવાની રહે છે . કાં તો તમે દુઃખી દુઃખી થઈ ઓ અને તમારી પ રિ થિતનાં નૅગે ટવ સાઇડ
પર જ ફોકસ કયા કરો, અથવા તો તમે એ લાભ કે લેસન મેળવી શકો કે જ ે ૉ લેમ તમને આપી ર ો
છે .
હા, શ આતનો થોડો સમય અિનિ તતા અને સંઘષનો રહે શે પરંતુ મુ કેલીઓની સારી સાઇડ પણ
હં મેશાં હોય જ છે . ખરેખર તો ૉ લેમ એ હકીકતમાં ૉ લેમ જ નથી હોતો! એ છૂ પા વેશમાં આવેલી
તક હોઈ શકે છે . દાખલા તરીકે એક સમ યા તમને એવા કોઈ પ રવતન તરફ લઈ જઈ શકે કે જ ે
તમારા વનને વધુ આનંદદાયી બનાવી દે. આ સમ યા આવી ન હોત તો તમે આ પૉિઝ ટવ પગલું
કદી લીધું ન હોત.
દાખલા તરીકે તમે એવી ઘટનાઓ િવષે વાં યું કે સાંભ ું જ હશે કે કોઈની ` બ’ જતી રહી હોય
અને પછી તેણે પોતાનો સફળ િબઝનેસ થા યો હોય. એની ` બ’ ન ગઈ હોત તો શું એણે
િબઝનેસ િવષે ગંભીરતાથી િવચાયુ હોત? કદાચ નહ !
એવું પણ બ યું હશે કે તમે કોઈ ` બ’ માટ ે ઇ ટર યૂ આ યો હોય, એ બહુ સરસ પણ ગયો હોય
અને તમે ખુશખુશાલ િચ ે `ઑફર લેટર’ની રાહ જ તા હો – જ ે કદી આ યો જ ન હોય!
પણ થોડા મ હના પછી એનાથી યે વધુ સરસ ` બ’ તમને મળી ગઈ હશે. અગાઉની ` બ’ ન
મળવી એ હકીકતમાં તમારા માટ ે આશીવાદ પ જ હતું જ ે યારે તમને નહોતું સમ યું.
એવી જ રીતે તમારી પસંદગીનું, તમારા વ નનું ઘર કદાચ કોઈ બી એ ખરીદી લીધું હોય જ ે
તમને થોડો સમય તો સાવ હતાશ કરી દે. પરંતુ એ પછી એનાથી યે સુંદર ઘર તમને મળી ય યારે
ખબર પડ ે છે કે અગાઉનું મકાન ન મ ું તે એક છૂ પો આશીવાદ જ હતો!
ક ોઈ પણ પ ર િ થ િત મ ાં લ ાભ શ ો છે ત ે જુ ઓ
યૂયૉક ટાઇ સ અખબારે થોડાં વરસો પહે લાં એક લેખ કાિશત કરેલો, જ ેનું શીષક હતું `ઇઝ ધેર
મીિનંગ ટુ એ ૅઇન ૂમર?’ શેરોન નામની ચાલીસેક વષની મ હલાએ એ લખેલો. તેની ડાબી આંખની
ે ે
પાછળ એક મોટી ગાંઠ હતી, જ ે છ કલાકનાં ઑપરેશન પછી કાઢી નંખાયેલી. નસીબ ગે એ ગાંઠ
કૅ સરની નહોતી. પરંતુ ` ૂમર’ના સમાચાર મળે એ પ રિ થિત લાભ દ છે ખરી? શેરોનના કહે વા
મુજબ એને ઘણાં લાભ મળેલા.
એના સમાજ ે એને ખૂબ હં ૂફ અને મદદ આપેલી. કેટલાક ફ ત સામા ય પ રચયવાળા લોકોએ એનાં
પિત અને બાળકોને સાંજનાં ભોજન પૂરા પાડ ેલાં. તેણીના િમ ોએ તેણીના ઘરની સાફસૂફીની
જવાબદારી ઉપાડી લીધેલી. લોકોમાં જ ે ભલાઈ અને મદદ કરવાની વૃિ રહે લી છે તેનો અંગત
અનુભવ શેરોનને યારે જ થયો, યારે એને પોતાને ` ૂમર’ હોવાની ણ થઈ.
વનનાં તકલાદીપણાને આટલે ન કથી યા પછી શેરોને પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ િવકસાવી.
હૉિ પટલની પથારી પર સૂતા સૂતા એણે જ ે goals ન ી કરેલા તે િસ કરવા માટ ે તે હવે વધુ મ મ
બની છે . તેનાં ભાઈ અને બહે ન સાથેનાં તેના સંબંધો હવે વધુ ગાઢ અને લાગણીસભર બ યા છે .
શેરોન પોતે કહે છે તેમ, આ કહે વાતા ૉ લેમને કારણે જ વન કેટલું સુંદર છે એનો તેને પ રચય
થયો. આવું સુંદર વન આપવા માટ ે એ હવે ઈ ર તરફ વધુ આભારવશ બની છે .
ક ણ ઘ ટ ન ાથ ી જ બ ર દ ત સ ફ ળ ત ા ત ર ફ
સફળતાનો ર તો ઘણી વખત મુ કેલીઓમાંથી પસાર થતો હોય છે , ઍ ટ ેિ યોર (ઉ ોગ-સાહિસક) ડ ેવ
ૂનો વાનુભવથી આ વાત ણે છે . 1980ના દાયકામાં, એક મે ડકલ ઇિ વપમૅ ટ કંપનીમાં કામ કરતા
કરતા એ નેશનલ સે સ મૅનેજરના ઉ ચ હો ા સુધી પહ ચેલો. એ પોતાની પ ની મિલન અને ણ
બાળકો સાથે અમે રકાનાં િવ કોિ સન રા યના િમલવૌકી શહે રના એક સુંદર ઘરમાં સરસ મ નું
વન માણી ર ો હતો.
પણ 1984માં એની ` બ’ જતી રહી. થોડા મ હનાઓ પછી – યારે હજુ એ બેરોજગાર હતો
યારે – એની કારને ઍિ સડ ટ થયો. એને મોટી ઈ ઓ થઈ. એનાં ફેફસાં, પાંસળીઓ, દય, બરોળ
અને િલવર(યકૃત)ને ખા સું નુકસાન પહ યું.
એ વશે કે નહ એ િવષે ડૉ ટરો પણ શંકાશીલ હતા. ૂનો પોતે તો એમ જ માનતો હતો કે, એ
મરી જ જશે. ણ દવસ સુધી એ `લાઇફ સપોટ િસ ટમ’ના સહારે યો. પણ તે પછી ચમ કા રક
રીતે એ સા થઈ ગયો! ૂનોને થયું કે એને એક નવું વન જ મ ું છે !
દબાણ નીચે આ યા િવના હીરા ન બનાય.
મ ેર ી ક ે ઇ સ
[મે ડ ક લ એ ઝાિમન ર, યૂ રો પેથ ોલૉ , ફ ોરેિ સક પેથ ોલૉ ન ાં ૉફે સ ર]

હૉિ પટલમાં રહે વા દર યાન ૂનો િવચારવા લા યો કે હવે એ શું કરશે? અ યાર સુધીનાં વન
દર યાન એણે ખા સા એવા `મો ટવેશનલ’ સૂ ો અને સુવા યો એકઠાં કયા હતાં. એમનામાં રહે લી
શિ ત િવષે એ ણતો હતો. એની માતા એમના ઘરમાં આવાં સૂ ો ઠેર ઠેર લગા ાં કરતી. આ
સૂ ોથી એને હં મેશાં ેરણા અને દશા મળતી.
અચાનક જ એને એક ઝબકારો થયો કે હવે એ શું કરશે? તે એક એવો િબઝનેસ શ કરશે કે જ ેમાં
આ ેરણાદાયી સૂ ોને એ બી ઓ સાથે વહચી શકે. પણ એને એ િવષેની કોઈ ખબર નહોતી પડતી
કે એ આમ કઈ રીતે કરી શકશે.

ૉ
 હૉિ પટલમાંથી ઘેર આ યા પછી વળી એને એક વધુ ખરાબ સમાચાર મ ા. કામ નહ કરી શકવાને
કારણે તથા તોિતંગ મે ડકલ િબલોને કારણે એને નાદારી હે ર કરવી પડી. તે અને તેની પ ની એમનું
ઘર ગુમાવી બેઠાં અને એક નાનકડા, લૅટમાં એમને રહે વા જવું પ ું.
આમ છતાં ૂનો એનાં વ નને ય દેવા માટ ે તૈયાર નહોતો. તે પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ અને ઢ
િનધાર સાથે આગળ વધતો ર ો. એણે એવી ` બ’ લેવા માંડી જ ેમાં માક ટંગ અને િ િ ટંગ િવષે એ
ણી શકે. એ પોતાનાં `મો ટવેશનલ’ સૂ ોનાં ચાર અને સાર માટ ે સતત િવચારતો અને એના
માટ ેનું સાધન શોધવા મ યા કરતો.
એક દવસ એક િવચારે ણે હથોડાની માફક એના મગજ પર હાર કય . એણે િવચાયુ કે ૅ ડટ
કાડઝ પર એ પોતાનાં સૂ ો છાપશે. એ જ સાંજ ે એક ૅ ડટ કાડ કંપનીના `ગો ડ કાડ’ની હે રાત એણે
ઈ.
`આ તો ઓર કામનું છે ’, એણે િવચાયુ, `ધાતુના ગો ડ કાડ પર મારાં સૂ ો છાપું કે જ ે લોકો યાં
ય યાં તેમની સાથે લઈ ય.’
એટલે એણે `ઍ ટ ૂડ’, `લીડરિશપ’, `પિસ ટ સ એટલે કે સતત ય નો’ અને ` હં મત’ પર સૂ ો
બના યાં. તેણે એ કાડઝને નામ આ યું `સ સેસ ગો ડ કા ઝ!’
જ ે વ તુઓ તકલીફ આપે છે તે જ કંઈક શીખવે છે .
બ ે િમ ન ે ક િલ ન
[અ મે રક ાન ાં થ ાપક , એ મન ી આ મક થ ા
અ ન ેક માટ ે ેર ણ ાદાયી ન ીવડ ી છે. ]

હૉિ પટલ છો ા પછી પાંચ વષ એનું પહે લું ગો ડ કાડ વેચાયું. અ યાર સુધીમાં એ વીસ લાખથી યે
વધુ ગો ડ કાડ વેચી ચૂ યો છે !
આમ ડ ેવ ૂનોએ એક ક ણ અક માતને એક જબરદ ત સફળતામાં ફેરવી ના યો.
િબ ઝ ન ેસ મ ાં મ ળ ત ી િન ર ાશ ા એ ક છૂ પા આ શ ીવ ાદ હ ોઈ શ ક ે
એમ ન માનશો કે ઉપરનો િસ ાંત ફ ત ક ણ ઘટનાઓ પૂરતો જ છે . મારા િબઝનેસમાં પણ આવું જ
કંઈક બનેલું જ ેણે મારા આ િસ ાંતમાંના િવ ાસને વધુ ઢ બના યો હતો. માચ 1991માં ઘણીબધી
શોધખોળ પછી મ મારા Atthttde hs Euerythhnd ટી-શટનાં ીન િ િ ટંગ માટ ે એક કંપનીને પસંદ
કરી.
એ જ વષના જૂ ન માસમાં એક લોકલ અને નેશનલ લેવલની ઍ વટાઇિઝંગ કંપનીને મારા આ ટી-
શ સનું માક ટંગ કરવા માટ ે મ રોકી. જુ લાઈની શ આતમાં જ એક ૉ લેમ ઊભો થયો. વચન આ યા
માણે ીન-િ િ ટંગ કરનારી કંપનીએ બે અઠવા ડયાંમાં જ ે કામ પૂ ં કરવાનું હતું તે કરવામાં એણે
પાંચ અઠવા ડયાંનો સમય લઈ લીધો. આ તો ચાલે એમ જ નહોતું એટલે મ બી ીન-િ ટર
શોધવાનું ન ી કરી લીધું.
પરંતુ મ મારા ભાવો અને ડિલવરીની શરતો તો મૂળ િ ટર સાથેની ચચાના આધારે ન ી કરી
લીધા હતા. કે આ પણ એક મોટો ૉ લેમ તો હતો જ કે, બી કંપની મને એ જ વૉિલટીની
ોડ ટ લગભગ એ જ ભાવે પૂરી ન પાડ ે તો?
 પણ મ સહે જ પણ હતાશ થવાને બદલે બી વધુ સારો ીન-િ ટર શોધવાનું ન ી કરી લીધું.
એક જ અઠવા ડયામાં મને એવો િ ટર મળી પણ ગયો. જ ે ઑડર બેથી પાંચ અઠવા ડયાંનો સમય
લેતો હતો તે અમે બેથી ચાર દવસમાં સ લાય કરી શકતા હતા. આજ ે વીસ વષ પછી પણ હં ુ એ જ
િ ટર સાથે કામ કરી ર ો છુ ં .
પહે લો ીન-િ ટર ગુમા યો એ મારા માટ ે હકીકતમાં બહુ સારી ઘટના સાિબત થઈ. એ વખતે
કે મને એ વાતની ણ નહોતી, પરંતુ હં ુ સતત માનતો ર ો કે આ ખરાબ પ રિ થિતને હં ુ ે
પ રિ થિતમાં ફેરવી શકીશ... અને હં ુ એમ કરી શ યો! આવા અનુભવોએ મને શીખ યું છે કે યારે
એક બાર ં બંધ થાય છે યારે બીજુ ં બાર ં ખૂલવાની રાહ જ તું હોય છે !
ટશે ન મ ાંથ ી જ મ ે છે ક ર ય ર ન ું પ ર વ ત ન !
મુ કેલીઓ અને સમ યાઓમાંથી લાભ કઈ રીતે મળે છે તેનું એક ઉદાહરણ મારી પોતાની ટ ેશનનું
પ રવતન છે . કાયદાનો અ યાસ પૂરો કયા પછી યાં સુધી ક રયરનો અનુભવ મને નહોતો થયો યાં
સુધી `સે ફ-હે પ’ કે `મો ટવેશનલ’ ે નાં પુ તકોની કંમત મને નહોતી સમ ઈ. િજંદગીમાં યારે
મને ભયાનક દુઃખનો અનુભવ કય યારે જ મ સુખ અને સફળતાના િસ ાંતોની શોધ શ કરી.
મહાનતાની ચાઈએ લઈ જતો
ર તો હં મેશાં કાંટાળો જ હોય છે .
સ ેન ેક ા
[રોમન ટોઇક ફ લૉસૉફ ર
(ફ રયા દ ક યા િવન ા દુઃખ સહન ક રવા ન ી સલાહ આ પન ાર)
દુઃખ અ ન ે સુખ ન ે સમાન ગણ વા ન ું ક હે ન ાર.]

હવે મને લાગે છે કે એ દવસોમાં મ જ ે હતાશાનો સામનો કય હતો તે ખરેખર તો એક છૂ પા

આશીવાદ જ હતા!
હવે મને સમ યું છે કે એ બધા નૅગે ટવ બનાવો મને મારા સારા ભિવ ય માટ ે કેળવી ર ા હતા.
મારે મુ કેલીઓ અને દુઃખનો સામનો કરવો પ ો કે જ ેથી હં ુ પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડની કંમત સમ શકુ.ં
એટલે યારે મને કોઈ કહે છે કે તેઓ ના હં મત થઈ ગયા છે યારે હં ુ સમ શકુ ં છુ ં કે એ લોકો
નૅગે ટિવટી અનુભવી ર ા છે . હં ુ એવા સમયગાળામાંથી પસાર થઈ ચૂ યો છુ ં . કેટલાક સંઘષ નો સામનો
કયા પછી જ હં ુ મારા વનમાં કેટલીક અમૂ ય બાબતો શી યો છુ ં . જ ે લોકો મારા વચનો સાંભળે છે
કે મારાં લખાણો વાંચે છે તેમની સાથે હં ુ વધુ સારી રીતે `કૉ યુિનકેટ’ કરી શકુ ં છુ ં .
હકીકતમાં, હં ુ વકીલ તરીકેના કામથી વધુ ને વધુ અસંતુ ન થયો હોત તો હં ુ મારી ક રયર
બદલવા માટ ે ખુ ા મને કદી િવચાર ન કરી શ યો હોત. હં ુ મારી ક રયરમાં અને વનમાં તિળયા
તરફ તી પણે ગિત કરવા લા યો હતો એટલે જ મ ક રયર બદલવાનો િનણય લીધો, જ ે ખૂબ સફળ
નીવ ો.
યારે કોઈ મને પૂછે છે કે તમે તમારી ક રયર બદલવાનો િનણય શા માટ ે લીધો? યારે હં ુ ઉ ર
આપું છુ ં કે `એનું કારણ હતું, ખૂબ દદ- વેદના! – શારી રક, માનિસક અને આ યાિ મક – ણેય કારે.
આ વધુ પડતી વેદના, કે જ ેને હં ુ ટાળી શકુ ં તેમ નહોતો, એણે મને આ િનણય લેવા માટ ે ેય . હવે મા ં
વન ખૂબ મ નું છે અને બધું વધુ ને વધુ સા ં થતું ય છે .’
ે
 હવે તમારા વન પર એક િ પાત કરીએ. તમારા વનમાં કદી એવી પ રિ થિત આવી હતી કે
જ ેમાં દેખીતી રીતે નૅગે ટવ અનુભવ, હકીકતમાં પૉિઝ ટવ અનુભવમાં ફેરવાઈ ગયો હોય?
સંકટો આપણી છૂ પી શિ તઓને બહાર લાવે છે .
જ ેફ ક ે લ ર

શ ય છે કે તમારી નોકરી છૂ ટી ગઈ હોય અને પછી તમને બીજ ે થળે વધુ સારો હો ો મ ો હોય.
અથવા તમારી તિબયત બગડી હોય જ ેને લીધે તમે પૌિ ક, વા ય દ ખોરાક લેવાનું શ કરી દીધું
હોય અથવા તો યાયામ કરવાનું શ કરી દીધું હોય? તમારા વનમાં આવેલી મુ કેલીઓ પર એક
નજર નાંખો. એમાંથી તમને કોઈ ને કોઈ લાભદાયક પ રણામો મ ાં જ હશે. પૉિઝ ટવ પ રણામો હોય
જ છે ... આપણે તેમને શોધવાનો ય ન કરીએ તો!
સ ંક ટ ો આ પણ ન ે ક ે વ ી ર ીત ે ક ે ળ વ ે છે
આ અંગે િવચારીએ તો સાત અલગ અલગ રીતે સંકટો આપણા માટ ે કંઈક ને કંઈક સા ં પ રણામ
લઈને આવે છે .
(1) સંકટ આપણને યો ય િ આપે છે . કોઈ ખતરનાક બીમારીમાંથી બહાર આ યા પછી યારેક
તમારી કારનાં ટાયરને પં ચર પડ ે કે વરસાદમાં તમારા ઘરનાં છાપરાંમાંથી થોડુ ં પાણી ટપકે તો
તમને એ મોટી તકલીફ નહ લાગે! રોજબરોજની િજંદગીમાં આ યા કરતા આવા ો તમને
સાવ નાના લાગશે. તમે એ બાબતો પર તમા ં યાન કેિ ત કરશો કે જ ે વનમાં ખરેખર
અગ યની છે .
(2) સંકટો આપણને કોઈક યે આભારવશ બનાવે છે . ૉ લે સ અને મુ કેલીઓ, ખાસ કરીને જ ેમાં
કોઈક કારનું નુકસાન સામેલ હોય તે આપણને આપણાં વનની સારી બાજુ ઓની કદર કરતા
શીખવે છે . આ થોડુ ં િવિચ છે પણ સાચું છે . કેટલીક વ તુઓ આપણી પાસેથી છીનવાઈ ય તે
પછી જ આપણને તેની સાચી કંમતનું ભાન થાય છે . યારે તમને િશયાળામાં નહાવા માટ ે ગરમ
પાણી નથી મળતું યારે તમને ગરમ પાણીની કંમત સમ ય છે . વા યની કંમત તમે બીમાર
પડો યારે જ તમને સમ ય છે . શાણો માણસ પોતાના વનમાં મળેલા આશીવાદો કે સુખમય
પ રિ થિતઓ પર જ યાન કેિ ત કરે છે – મુ કેલીઓ કે સમ યાઓને યાનમાં લેતો નથી. એક
વાત યાદ રાખો – આપણે હં મેશાં આપણાં શિ તશાળી િવચારોની દશામાં જ આગળ વધતા
હોઈએ છીએ, એટલે તમારે જ ેના માટ ે ઈ રનો કે અ ય કોઈનો આભાર માનવાનો હોય તેના
માટ ે એમ કરશો તો એવી પ રિ થિતઓ વધુ ને વધુ સ તી રહે શે કે યારે ફરી તમારે કોઈનો
આભાર માનવાનો થાય!
(3) સંકટો આપણી છૂ પી શિ તઓને બહાર લાવે છે . એક ખૂબ જ ગંભીર ઘટના કે ખૂબ મોટા
અવરોધને પાર કયા પછી તમે `ઇમોશનલી’ વધુ મજબૂત થઈને બહાર આવો છો. િજંદગીએ
તમારી પરી ા કરી અને તમે તેમાં સફળતા મેળવી શ યા. તે પછી બી મુ કેલી આવે યારે,
એની સાથે કામ પાડવા માટ ે વધુ શિ તશાળી બ યા હો છો. ૉ લે સ અને ચૅલેિ જસ –
આપણામાં જ ે ે હોય છે તેને બહાર લાવે છે – આપણને આપણી એવી શિ તઓનો પ રચય
થાય છે કે જ ે આપણામાં હતી એ જ આપણે નહોતા ણતા! વનના ર તે આવા ખાડા

ે ે ે
 ટ ેકરા ન આ યા હોત તો આપણે હં મેશ માટ ે એ શિ તઓથી અ ણ રહી ત! મુ કેલીઓમાં
આ શિ તઓને ણીને આપણે તેમને વધુ િવકસાવી શકીએ છીએ.
(4) સંકટો આપણને પ રવતન લાવવા માટ ે અને એ માટ ે યો ય ટ ે સ ભરવા માટ ે ેરણા આપે છે .
સામા ય રીતે આપણે બધાં જૂ નીપુરાણી રીતરસમોને વળગી રહીએ છીએ, પછી ભલેને આપ ં
વન ગમે તેટલું `બો રંગ’ બની ય! કોઈ કટોકટી કે મુ કેલીઓની પરંપરા આવે તો જ આપણે
આપણી લાઇફ ટાઇલ બદલીએ છીએ. ૉ લે સ ારા વન તમને એવું શીખવે છે કે તમારી
ગાડી જરા આડ ે ર તે ચઢી ગઈ છે અને તેના માટ ે કેટલાંક જ રી પગલાં લેવા પડશે.
(5) સંકટો આપણને ઉપયોગી લેસન શીખવે છે . ધારો કે તમે િબઝનેસના કોઈ સાહસમાં િન ફળ
ગયા. એમાંથી તમે એવું કંઈક શીખશો કે જ ે હવે પછીના તમારા સાહસમાં તમને ઝળહળતી
સફળતા અપાવશે.
(6) સંકટો નવા બારણાં ખોલી આપે છે . તમારે કોઈ એક યિ ત સાથેનો સંબંધ પૂરો થાય ને કોઈ
બી યિ ત સાથે વધુ સંતોષદાયક સંબંધની શ આત થાય એવું નથી બનતું? તમારી એક
` બ’ છૂ ટ ે અને બી , પહે લી ` બ’ કરતાં પણ વધુ સારી ` બ’ મળી ય એવું બનતું જ
હોય છે . આવા ક સાઓમાં ` ૉ લેમ’ એ હકીકતમાં ` ૉ લેમ’ હોતો જ નથી. હકીકતમાં તે છૂ પા
વેશમાં આવેલી તક હોય છે . એક બાર ં બંધ થયું પરંતુ બીજુ ં ખૂલવાની તૈયારીમાં જ છે !
(7) સંકટો આપણો આ મિવ ાસ અને આ મગૌરવ વધારે છે . યારે તમે કોઈ અવરોધને પાર
કરવા માટ ે તમારી તમામ હં મત અને તમારા મ મ િનણયને એકઠા કરો છો યારે તમને લાગે છે
કે તમે હવે એ અવરોધને દૂર કરવા માટ ે શિ તમાન છો. તમારો આ મિવ ાસ વધે છે . તમારી
નજરમાં તમારી વૅ યુ વધે છે અને આ પૉિઝ ટવ ફીિલં સ તમારી હવે પછીની વૃિ ઓમાં તમારી
સાથે રહે છે .
` પૉિઝ ટ વ ’ પ ર ણ ામ ોન ી શ ોધ મ ાં ર હ ો
વનમાં તમારા ભાગના ૉ લે સ અને સંકટો જ ર આવશે. હં ુ એમ નથી કહે તો કે વનમાં કોઈ
ક ણ ઘટના બને યારે વા તિવકતાનો સામનો ન કરો કે પછી દુઃખની લાગણી ન અનુભવો. હં ુ ફ ત
એટલું જ કહં ુ છુ ં કે જ ે કંઈ બ યું તેને ક ણ ઘટના કે `ટ ેજ ેડી’ તરીકે તરત ને તરત ન મૂલવશો. કેટલીક
વખત તેની પાછળ કોઈ છૂ પો લાભ હોય છે એ યાનમાં રાખશો.
તમારી પાસે પસંદગી તો હં મેશાં હોય જ છે . તમે તમારા ૉ લેમને `નૅગે ટવ’ રીતે િવચારીને દુઃખી
અને િનરાશ થઈ શકો છો, પરંતુ હં ુ તમને ખાતરી આપું છુ ં કે તેનાથી પ રિ થિત વધારે બગડશે. બી
પસંદગી એ છે કે દેખીતી `નૅગે ટવ’ પ રિ થિતને એક તક તરીકે વી – જ ેમાંથી તમે કંઈક શીખી
શકો. માનો યા ના માનો, આપણા ૉ લે સ આપણાં ભલા માટ ે આવે છે . આપણને તોડી નાખવા માટ ે,
આપણો િવનાશ કરવા માટ ે નહ !
એટલે હવે પછી તમારા વનમાં ૉ લે સ કે સૅટબૅ સ આવે તો િનરાશ ન થતા કે ય નો છોડી ના
દેતા. આવી બાબતો તમારા ઍ ટ ૂડની બારીને હં મેશ માટ ે ઝાંખી કે અ વ છ કરી નાખે તે ન ચાલે.
એ ગંદી બારીને સાફ કરો. તમને એ વાતનો યાલ આવશે કે હવે તમે પહે લા કરતાં ઘણી વધુ સારી
રીતે ઈ શકો છો! નેપોિલયન હલના પેલા શ દો યાદ રાખોઃ `દરેક સંકટ, કોઈક મોટા લાભનું બીજ
લઈને જ આવે છે .'
 તમારા ખરાબ અનુભવમાંથી તમે શું શી યા એ તમારી તને હં મેશાં પૂછતા રહો. આગળ વધવા
અને વધુ સારા, વધુ શિ તશાળી માનવી બનવા પર યાન કેિ ત કરો. કટોકટીના સમયે હં મેશાં
પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ ળવી રાખો. તમા ં મન ખુ ું રાખો, કે જ ેથી મુ કેલીમાં છુ પાયેલા લાભને તમે
ઈ શકો!
◙
 ભાગ -2
ત મારા શ દો ક ાળ પૂવ ક પસંદ ક રો
કોઈ વ તુનું વારંવાર પુનરાવતન કરો,
તમે એ જ બનવા લાગશો.
ટ ોમ હ ોપ ક સ
[લેખ ક , વ ત ા અ ન ે `સે સ'ન ાં ે માં દંત ક થ ા સમાન ન ામન ા મેળ વન ાર]
 6
ત મારા શ દો પોત ાન ી અ સ ર છ ોડ ી ય છે
તમે પસંદ કરેલા શ દો તમા ં ભિવ ય બનાવશે.
ઍ થ ન ી ર ોિબ સ
[`અ વે ક ન ધ ય ટ િવિ ધન ' જવે ા ં
અ ન ેક બ ે ટસેલ ર ેર ણ ાદાયી પુ તક ોન ાં લેખ ક ]

તમે જ ે શ દોનો દરરોજ ઉપયોગ કરો છો તેના િવષે તમે છે ે યારે િવચાયુ હતું? એને
પસંદ કરવામાં તમે કેટલી સંભાળ રાખો છો?
તમે કદાચ એમ િવચારશો કે `શ દો િવષે આટલી બધી ધમાલ શા માટ ે?’ એનો ઉ ર સહે લો છે .
આપણે કદાચ ણતા નથી પરંતુ શ દોમાં અસાધારણ શિ ત રહે લી હોય છે . શ દો ઝળહળતું
ભિવ ય બનાવી શકે છે , તકનો નાશ કરી શકે છે અથવા `જ ૈસે થે’ પ રિ થિત ળવી રાખી શકે છે .
તમારા શ દો તમારી મા યતાઓને મજબૂત કરે છે અને તમારી મા યતાઓ તમારી વા તિવકતાનું
સજન કરે છે .
આખી ોસેસને આ રીતે દશાવી શકાય.
િવચારો → શ દો → મા યતાઓ → કાય → પ રણામો.
એ આ રીતે કામ કરે છે . ટોમ નામનો માણસ આમ િવચારે છે , `સે સના ે માં હં ુ નકામો છુ ં .’ આ
િવચાર એ એક જ વખત નથી કરતો. એનાં મનમાં સતત આ જ િવચાર ઘોળાયા કરે છે , એના
વનમાં કદાચ હ રો વખત એ આવો જ િવચાર કરે છે .
એ પછી ટોમ આ જ િવચારને મજબૂત કરે એવા શ દોનો ઉપયોગ કરવા લાગે છે . એ એના િમ ો
અને સહકાયકરોને કહે છે , `સે સમાં મા ં કામ નહ , નવા નવા ાહક શોધવા, એમની સાથે માથાપ ચી
કરવી, એમને આપણી ` ોડ ટ’ વેચવી... આ બધું મને બહુ કંટાળો આપે છે .’ અહ પણ આ જ
શ દોનો એ વારંવાર ઉપયોગ, પોતાની ત સાથે અને અ યો સાથે વાતચીત કરતી વખતે કરે છે .
આવા શ દો નો ઉપયોગ કરવાથી એને ખબર પણ ન પડ ે તે રીતે, તેની મા યતા વધુ ને વધુ ઢ
થતી ય છે . એની આ `નૅગે ટવ’ મા યતા જ એને સે સમાં સફળતા મેળવતાં રોકે છે .
વાભાિવક રીતે જ, યારે ટોમ માનતો જ નથી કે એ સે સમાં સફળતા મેળવીને સારા એવા પૈસા
મેળવી શકશે, યારે એ એવાં કોઈ પગલાં ભરવાનો નથી કે જ ે એને સફળતા તરફ લઈ ય.
એટલે ટોમને પ રણામો પણ એવાં જ મળવાનાં!
આ િ થિત વધુ ખરાબ બનતી ય છે કારણકે એ વધુ `નૅગે ટવ’ િવચારો કરે છે . `નૅગે ટવ’ શ દોથી
વાતચીત કરવાનું ચાલુ રાખે છે , એની પોતાનાં િવષેની `નૅગે ટવ’ મા યતાને મજબૂત કરતો ય છે અને
એને વધુ `નૅગે ટવ’ પ રણામો મળે છે ! આ એક િવષચ છે .
માણસ ત ારા ઉપયોગમાં લેવાતી ે દવા શ દો છે .
ડ ય ાડ ક િ લ ંગ
[`જંગ લ બ ૂક 'ન ાં લેખ ક , ભા રતમાં ઘણ ાં વષ રહે લા.
 `મોગલી' તેમ ન ું અ મરપા છે. ]

અલબ , ટોમે `પૉિઝ ટવ’ િવચારો કરવા માં ા હોત તો આ આખીયે ોસેસનો અંત `પૉિઝ ટવ’
આ યો હોત. કારણ કે `પૉિઝ ટવ’ િવચારો પછી `પૉિઝ ટવ’ શ દો, `પૉિઝ ટવ’ મા યતાઓ અને
`પૉિઝ ટવ’ કાય થયાં હોત. આ બધાના સરવાળા પે પ રણામો પણ પૉિઝ ટવ મ ાં હોત.
હં ુ એમ કહે વા માગું છુ ં કે આ યામાં શ દો નું મહ વ ઓછુ ં ન આંકશો. જ ે લોકો પોતાને
`નૅગે ટવ’ શ દોનું પોષણ આપે છે એમનો `ઍ ટ ૂડ’ નૅગે ટવ થઈ ય એમાં કોઈ આ ય નથી. જ ેવું
કાય તેવું પ રણામ. સતત `નૅગે ટવ’ શ દોનો ઉપયોગ કરીને તમે ે િસિ ઓ મેળવી શકો નહ .
કારણકે `નૅગે ટવ’ શ દો, `નૅગે ટવ’ મા યતાઓને જ મ આપે છે અને અંતે એ મા યતાઓ `નૅગે ટવ’
પ રણામો સુધી લઈ ય છે .
ત મ ાર ા ઘ ર મ ાં ક ોઈ પણ ક ાર ન ાં ર પે ર ં ગ મ ાટ ે ત મ ે મ ન ે ન હ બ ોલ ાવ ો!
ઘરમાં કોઈપણ તનાં રપે રંગની વાત આવે કે તરત હં ુ ગભરાઈ છુ ં . નળ બદલવાનો હોય કે
ટૉઇલેટની ટાંકીની ગરબડ ઠીક કરવાની હોય કે પછી કોઈ નાનકડુ ં સુથારીકામ કરવાનું હોય, હં ુ કદાચ
માઉ ટ ઍવરે ટ સર કરી શકુ ં પણ આ કામ નહ કરી શકુ!ં ઇલેિ ટક વાય રંગ કરવાનું છે ? સૉરી! મને
નહ ફાવે!
યાં પણ કોઈ `ઇ ટ શન શીટ’નો ઉપયોગ કરવાનો આવે યાં પણ મારી આ જ હાલત થાય છે .
મારી હાલત યારે સુપરમેન જ ેવી થાય છે , જ ેનાં શરીર સાથે અથડાઈને બંદૂકની બધી ગોળીઓ પાછી
ફરે છે પરંતુ યાં `Kryptonite’ નામના પદાથનો ઉપયોગ થયો કે ખ ાસ! સુપરમેન `હીરો’માંથી
`ઝીરો’ થઈ ય છે !
કોઈ `ઇ ટ શન શીટ’નો સામનો કરવાનો થાય યારે મારી પણ આ જ હાલત થાય છે . એના તરફ
વું પણ મારા માટ ે સમયનો બગાડ છે . હં ુ એને કદી સમ શકવાનો નથી! એટલે હં ુ એને બાજુ પર
મૂકીને મારી પ ની ડોલોરસને બૂમ પાડુ ં છુ ં . એના માટ ે આ ડાબા હાથનો ખેલ છે !
હં ુ કોઈપણ કારનાં રપે રંગમાં આવો `ન ામો’ કેવી રીતે બ યો એ ણવું છે ? એમ તો હં ુ સાવ
ડોબો પણ નથી, સરેરાશ બુિ તો હં ુ પણ ધરાવું જ છુ ં . તો પછી શું બી લોકોનાં શરીરમાં રપે રંગ
માટ ેનો કોઈ ` ન’ છે , જ ે મારામાં નથી? એવું પણ નથી, તો પછી છે શું?
ઉ ર સાવ સીધોસાદો છે . છે ાં 40 વષ થી હં ુ મારી તને કહે તો આ યો છુ ં કે “િમકેિનકલ
બાબતોમાં હં ુ `ઢ’ છુ ં !” `મને કશું રપેર કરતાં આવડતું નથી.’ અને આ `નૅગે ટવ’ શ દો ચાળીસ
ચાળીસ વષ થી હં ુ ખુદ મારા માટ ે વાપરતો હોવાથી મારી એક મજબૂત `નૅગે ટવ’ મા યતા થઈ ગઈ છે
કે `હં ુ કોઈપણ તનું રપે રંગ કરી શકુ ં એમ નથી.’
તમે યું કે શ દોના ઉપયોગમાં કાળ ન રાખવાથી, મારી તે જ મ આ પ રિ થિત ઊભી કરી
છે ? સ ય તો એ છે કે `પૉિઝ ટવ’ શ દોનો ઉપયોગ શ કરીને મ આ હકીકતને પલટાવી નાખી છે !
આ િવ ાન ીન ા શ દ ો પર િવ ચ ાર ક ર વ ો જ ર ી છે
નાસા સં થાનાં પર હવાસીઓ િવષેનાં ોજ ે ટનાં મુ ય િવ ાની કે ટ કલસનો એક લેખ મ વરસો
પહે લા વાંચેલો. કે ટ ફિઝ સમાં `ડૉ ટરેટ’ ધરાવે છે અને ાંડમાંથી આવતા રે ડયો િસ લની
શોધખોળ કરે તેવું એક `સૉ ટવૅર’ તેઓ એ વખતે િવકસાવી ર ા હતા.
 બોલનારના શ દો ારા જ તેનું
ચા રય અને વભાવ ય ત થાય છે .
લ ુટ ાક
[મૂળ ીક , પછીથ ી રોમન ાં ન ાગ રક બ ન ેલ ા િન બ ંધ ક ાર અ ન ે વન ક થ ા- લેખ ક ]

કે ટને થોડી શારી રક તકલીફ છે . તેઓ એને કઈ રીતે વણવે છે એ ઈએ. `થોડુ ં અગવડ પ’ અથવા
`નાનકડી ખોડ!’ હકીકતમાં કે ટની શારી રક તકલીફ શી છે ? આથાઇ ટસની શ આત કે યારેક થતો
માઇ ેનનો માથાનો દુઃખાવો?
ના, કે ટ અંધ છે ! હા, એ સાચું છે . કે ટ અંધ છે . તમને એ આ ય નથી લાગતું કે અંધ વ જ ેવી
જબરદ ત તકલીફને કોઈ `સામા ય અગવડ’ તરીકે ઓળખાવી શકે?
આવાં પૉિઝ ટવ શ દોના ઉપયોગથી કે ટ પોતાની તને એક જબરદ ત શિ ત આપે છે . પોતાની
લાઇ ડનેસને મજબૂત નથી બનાવતા. એટલે જ એ તમારા મારા જ ેવા, િ ધરાવતા લોકો કરતાં પણ
વધારે કામ કરે છે !
તમે હાલમાં કયા અવરોધોનો સામનો કરી ર ા છો? તમે એને ફ ત `થોડી અગવડ’ કે `નાનકડી
તકલીફ’ માનવા લાગો તો તમે કેટલા બધાં શિ તશાળી બની ઓ?
ક હે વ ું ક ે ન ક હે વ ું?
તમારા `goal’ તરફ તમને લઈ જવા માટ ે `પૉિઝ ટવ’ શ દોના ઉપયોગના મહ વ િવષે હં ુ યારે કંઈક
કહં ુ છુ ં યારે તમારામાંના કેટલાક િવચારતા હશે, “આ `પૉિઝ ટવ’ શ દો મારે મારી તને કહે વા કે
અ ય લોકોને?” તમને ડર લાગતો હશે કે તમે તમારા goals િવષે બી ઓને કહે શો તો તેઓ તમને
`ફકુ’ ગણવા લાગશે! તેઓ કદાચ તમારા પર હસે પણ ખરા.
આ બાબતમાં એક-બે માગદશક સૂચનો ક ં ? કે અહ કોઈ કડક િનયમો નથી, તમને જ ે ફાવે તે
તમે કરી શકો છો.
પહે લાં તો `પૉિઝ ટવ સે ફ-ટૉક’(પોતાની ત સાથે `પૉિઝ ટવ’ શ દો વડ ે વાત કરવી)નો બને તેટલો
વધુ ઉપયોગ કરો. જ ેટલી વધુ વખત કરો એટલું વધુ સા ં છે , કારણકે બીજુ ં કોઈ તો તમારી વાત પર
`કમે ટ’ કરના ં છે જ નહ ! જ ેટલી વધુ વખત તમે `પૉિઝ ટવ’ શ દો સાંભળશો એટલા એ તમારા
સબકૉ યસ માઇ ડમાં વધુ ને વધુ ડા ઊતરતા જશે.
બી લોકોને તમારા goals િવષે કહે વું કે ના કહે વું એ જરા મૂંઝવતો છે . હં ુ એક વાત શી યો
છુ ં . તમારા dnals િવષે કદી નૅગ ે ટવ લોકો સાથે ચચા ન કરો. તેઓ ફ ત દલીલો કરશે અને તમે શા
માટ ે િન ફળ જશો તેનાં ઘણાં કારણો તમને બતાવશે. તમારે આવાં કારણોની જ ર છે ? કે પછી
સફળતાની? આવાં `નૅગે ટવ’ લોકો એમનાં વનમાં કશું ઉકાળી શ યા હોતા નથી. એમને કોઈ goals
કે વ નો હોતાં નથી અને બી લોકો સફળ ય એમ તેઓ ઇ છતા હોતા નથી.
આમ છતાં અમુક સમયે બી ઓને તમારા goals િવષે કહે વામાં ફાયદો પણ થાય છે . પહે લાં તો
ખાતરી કરો કે તમે જ ેને તમારા goals િવષે કહે વાના છો એ યિ ત ખૂબ `પૉિઝ ટવ’ છે અને તમને ટ ેકો
આપે એવી છે . આ એવી યિ ત હશે કે જ ે, તમે યારે તમારા goals િસ કરશો યારે અ યંત ખુશ
થશે અને તમારી સફળતામાં એનાથી બનતી બધી જ મદદ કરશે. એ કોઈ િમ કે સહકાયકર હોઈ
શકે, કે પછી તમારા કુટબ ુ ં નો કોઈ સ ય.
ે ે
 એ પણ મહ વનું છે કે એ જ પ રણામ માટ ે મહે નત કરતા લોકોને તમે તમારા goalsની વાત કરો.
દાખલા તરીકે કોઈ સે સ મૅનેજર આ વષ એની કંપનીનાં સે સમાં 20% વધારો કરવા માંગતો હોય તો
તેણે એના ટાફના દરેક સ યને આ વાત કહે વી ઈએ, તો દરેક જણ આ goal િસ કરવા ય ન
કરશે.
હં ુ તમને સતત કહી ર ો છુ ં કે તમારા goals તરફ જવા માટ ે `પૉિઝ ટવ’ શ દોનો ઉપયોગ કરો.
કે આનો અથ એવો નથી કે તમારા ર તામાં આવતા અવરોધોની તમે અવગણના કરો – કે પછી
બી લોકોના અિભ ાયો ન મેળવો. કોઈપણ નવા goalની સફળતા માટ ે ય ન શ કરતા પહે લાં,
ર તામાં જ ે કંઈ આવવાનું હોય તેના માટ ે તૈયારી તો કરવી જ પડ ે. અંગત રીતે હં ુ માનું છુ ં કે જ ે યિ ત
`પૉિઝ ટવ’ હોય એની સાથે ચચા કરવી. એવી યિ ત કે જ ેના ફીડબૅકમાં, આવનારી મુ કેલીઓને દુર
કરવા માટ ેનાં યે ટવ સૉ યુશ સ હોય.
વધુમાં, હં ુ મારા લા સ ફ ત એવા લોકો સાથે ચચ શ કે જ ેઓ એ િવષય પર બુિ પૂવકનો
ઑિપિનયન આપવાની શિ ત ધરાવતા હોય. તમે તમારો પોતાનો િબઝનેસ શ કરવા માંગતા હો તો,
તમારા કાકા સાથે વાત કરવાનો કોઈ મતલબ નથી. જ ેમણે આખી િજંદગી નોકરી જ કરી હોય અને જ ે
`નૅગે ટવ’ િવચારસરણી ધરાવતા હોય. િબઝનેસ િવષે એમનું ાન શું? તેઓ તમને િબઝનેસ નહ
કરવાનાં ઘણાં કારણો આપશે. તેમની સાથેની વાતચીત પછી તો તમારી ત િવષે પણ તમે શંકા સેવતા
થઈ જશો. એવી મદદની તમારે જ ર છે ખરી?
શ દ ો અ ન ે જ વ ાબ દ ાર ી
એક બીજુ ં કારણ પણ છે , જ ેને લીધે તમને તમારા goals િવષે કોઈને કહે વાનું મન થાય, એ છે
જવાબદારી. બી શ દોમાં કહીએ તો, હં ુ લોકોને કહં ુ કે `હં ુ આમ કરવાનો છુ ં ’ તો મારે એમ કરવું
જ પડ ે! આવો ઍ ોચ એટલે જ `તમારો પાછા વળવાનો ર તો બંધ!’
અંગત કે યાવસાિયક સંબંધોની વાત ક ં તો હં ુ આ િસ ાંતમાં માનતો નથી. પરંતુ કેટલીક વખત
વનમાં આગળ વધવા માટ ે અને ambitious goal ા કરવા માટ ે – પાછા વળવાનાં તમામ નૅગે ટવ
ર તા બંધ કરી દેવા પડ ે છે !
આ એક ઉપયોગી નીિત નીવડી શકે છે . કોઈ િમ ને તમે કહો કે `હવેથી હં ુ અઠવા ડયાના ણ દવસ
િજમમાં વકઆઉટ કરવાનો છુ ં ’ – અને અઠવા ડયાના અંતે એ િમ તમે એમ કયુ કે નહ એ પૂછવાનો
છે એ તમે ણતા હો તો તમે િજમમાં ઓ એવી શ યતા વધુ છે .
ણીતાં `મો ટવેશનલ’ વ તા િઝગ િઝ લરનું ઉદાહરણ તો આનાથી પણ વધુ રસ દ છે . િઝ લરે
ડાયે ટંગ કરીને એમનું વજન 202 પાઉ ડથી 165 પાઉ ડ કરી નાખવાનું ન ી કરેલું. એ જ સમયે એ
એમનું પુ તક See Ynt At She Snm લખી ર ા હતા. એ પુ તકમાં એમણે એક િવધાનનો સમાવેશ
કય કે તેમણે એમનું વજન 165 પાઉ ડ સુધી ઉતારી ના યું છે . પુ તક છપાવા માટ ે ગયું એના દસ
મ હના પહે લાંની આ વાત છે . પછી એમણે િ ટર પાસે 25000 કૉપીનો ઑડર મૂ યો! યાદ રાખો કે
એ વખતે તો તેઓ 202 પાઉ ડ વજન ધરાવતા હતા, તેમ છતાં એમણે એમની ે ડિબિલટી 25000
લોકો સાથે દાવ પર મૂકી!
જ ે લોકો સતત ને સતત પૈસાના અભાવની ફ રયાદ કયા કરે છે
 તેઓ એને કદી એકઠો કરી શકતા નથી.
જ ેફ ક ે લ ર

પોતે 165 પાઉ ડ વજન ધરાવતા હતા એવું િવધાન કરીને િઝ લરે પોતાની તને જ એ પુ તક િસ
થાય યાં સુધીમાં 37 પાઉ ડ વજન ઉતારી નાખવાનો પડકાર ફ યો અને એમણે એમ કયુ પણ ખ ં !
આ ટ ેટ ે નો ઉપયોગ અમુક બાબતો પૂરતો કરો. જ ેમકે, તમારા માટ ે બહુ મહ વનાં હોય એવા
goals માટ ે, કે પછી યાં તમે ખૂબ મહે નત કરવા માટ ે તૈયાર હો એ માટ ે. તમને થશે કે શું આ ટ ેટ ે
ખમી છે ? અલબ , એ છે જ! પરંતુ એ જબરદ ત `મો ટવેશન’ પણ આપે છે !
શ દ ો અ ન ે લ ાગણ ીઓ
પોતાનાં બૅ ટ-સેિલંગ પુ તક Ataken She Dhant Ththhn માં ઍ થની રોિબ સે એક આખું કરણ
એ વાતને ફાળ યું છે કે આપણા શ દો આપણી લાગણીઓ, મા યતાઓ અને અસરકારકતા પર કેટલી
અસર કરે છે . એમની બધી ફલસૂફી સાથે હં ુ સહમત નથી થતો, પરંતુ શ દોની શિ ત િવષેનાં એમનાં
િનરી ણો એકદમ સચોટ છે . આપણી લાગણીઓની તી તા પર અમુક શ દો કેવી ઘેરી અસર કરી
શકે તે િવષે રોિબ સ ખૂબ ગૃત છે .
દાખલા તરીકે, માની લો કે કોઈક તમારી સાથે જૂ ઠુ ં બો યું છે . તમે એને એમ કહી શકો કે તમે આ
વાતથી ગુ સે થયા છો કે ` ડ ટબ’ થઈ ગયા છો. એના બદલે તમે `ખૂબ જ ગુ સે’ અથવા `િપ ો
ગુમા યો’ જ ેવા શ દોનો ઉપયોગ કરશો તો તમારી વતણૂક બદલાઈ જશે. તમા ં લડ ેશર વધી જશે,
તમારો ચહે રો રાતોચોળ થઈ જશે અને તમે ખૂબ `ટૅ શન’માં આવી જશો.
આના બદલે તમે સામી યિ તના જૂ ઠુ ં બોલવા િવષે `અકળાવના ં ’ જ ેવા હળવા શ દો વાપરશો તો
માણમાં તમે ઘણી હળવાશ અનુભવશો.
`નૅગે ટવ’ ઇમોશ સની તી તા એટલે કે ઇ ટ ેિ સટી કઈ રીતે ઓછી કરી શકાય તેનાં બી ં
ઉદાહરણો પણ રોિબ સ આપે છે . `મારો િવનાશ કરી ના યો’ની જ યાએ `મને નુકસાન થયું’, `હં ુ
િધ ા ં છુ ં ’ના થળે `હં ુ વધુ પસંદ ક ં છુ ં ’ જ ેવા શ દો વાપરવા હતાવહ છે . `પૉિઝ ટવ’ ઇમોશ સ
ઊભી કરવા માટ ે તમે `મ િન ય કરી લીધો છે ’ની જ યાએ `હવે મને કોઈ રોકી નહ શકે’ અથવા `મને
ઠીક લાગે છે ’ના બદલે `હં ુ એકદમ ફાઇન છુ ં ’ જ ેવા શ દો વાપરી શકો છો.
આવા ઍ સાઇ ટંગ શ દો તમારા `મૂડ’માં જબરદ ત `પૉિઝ ટવ’ ફેરફાર કરે છે . તમારી
આસપાસનાં લોકો પર પણ તેની `પૉિઝ ટવ’ અસર પડ ે છે . તમે યારે ય નપૂવક આવા શ દો
વાપરવાનું ન ી કરો છો યારે તમે જ ે ર તા પર આગળ વધી ર ા છો તેને તમે બદલી નાખો છો.
બી લોકો હવે તમને જુ દી રીતે ર પો સ આપશે. તમે પણ તમારી વ તુઓ યે વાની િ કે
પ રપે ય બદલશો.
ત મ ાર ા શ દ ો પર એ ક ઝ ીણ વ ટ ભ ર ી ન જ ર
ચાલો, તમારા વન પર એક નજર નાંખીએ. તમારા વનનાં એવાં કોઈ પાસાં છે , યાં તમે `હં ુ નહ
કરી શકુ’ં , `હં ુ સાવ ન ામો છુ ં ’, `એ અશ ય છે .’ જ ેવા શ દોનો ઉપયોગ કરતા હો? આપણે એવા
ઘણાં લોકોને ણીએ છીએ, જ ેઓ નીચેનાં જ ેવાં વા યો બોલતાં હોય.
■ હં ુ િચ ો દોરી શકતો નથી.
 ■ ગિણતમાં હં ુ `ઝીરો’ છુ ં .
■ મને નામો તો યાદ જ નથી રહે તા! અથવા
■ એટલા બધા પૈસા કમાવા એ મારા ગ બહારની વાત છે .
તમે 10, 20 કે 30 વષ સુધી આવાં જ િવધાનો કયા કરો યારે તમે તમારા મનને િન ફળતા માટ ે
તૈયાર કરો છો! આ બધું અંતે તો તમારી `ઍ ટ ૂડ’ને આભારી છે . આ તમામ ઉદાહરણો `નૅગે ટવ
ઍ ટ ૂડ’ દશાવે છે . તમે દુિનયાને ડાઘાડુઘીવાળી અને અ વ છ બારીમાંથી વા માટ ે ય ન કરશો કે
`નૅગે ટવ’ ભાષાનો ઉપયોગ કરશો તો તમને પ રણામો પણ િનરાશાજનક જ મળવાના.
એવા શ દો પસંદ કરો કે
જ ે તમને તમારા dnals તરફ લઈ ય.
જ ેફ ક ે લ ર

સ સીબે તમે તમારા શ દો પર કંટોલ ધરાવી શકો છો. એનો અથ એ થયો કે તમે `પૉિઝ ટવ િબિલફ
િસ ટમ’ િવકસાવી શકો છો. તમે ધારેલાં પ રણામો મેળવી શકો છો. પહે લું ટ ેપ છે – સ ગ બનવું તે.
તમારા વનનાં ચાર પાસાંમાં તમે જ ે મહ વનાં શ દ યોગો કરો છો તે હવે આપણે ઈએ –
રલેશનિશપ, આિથક પ રિ થિત, ક રયર અને હે થ.
( 1 ) સ ંબ ંધ ો
“શું તમે એવા શ દોનો યોગ કરો છો કે બધા સારા પુ ષો કે બધી સારી ીઓ તો પરણી ગયા
છે ?” અથવા `લોકો હં મેશાં મારો ગેરલાભ લે છે !’ તમે આવા શ દોનો ઉપયોગ કરતા હશો તો
સમ લે કે દુઃખદાયક સંબંધો માટ ે તમે તમારી તને `કિ ડશન’ કરી ર ા છો. તમે બોલો છો તે
દરેક શ દ તમા ં મન સાંભળે છે અને તમને સાચા ઠરાવવા માટ ે ય ન કરે છે . આપણાં ઉપરનાં
ઉદાહરણો ઈએ તો તમા ં મન એવી રચના કરશે કે જ ેથી તમને િનરાશ કરનારા કે તમારો ગેરલાભ
લેનારા લોકોને એ આકષ. શું તમે આવું બને તેમ ઇ છો છો? તમે એમ ન ઇ છતા હો તો આવાં
`નૅગે ટવ’ િવધાનો કરવાનું (અને તમારા મનને એમનાં પર યાન કેિ ત કરતા કરવાનું) છોડી દો!
( 2 ) આ િથ ક પ ર િ થ િત
તમારી હાલની આિથક પ રિ થિત અને તમારા ભિવ યની તકો માટ ે તમે કેવા શ દો વાપરો છો? `હં ુ
હં મેશાં દેવામાં જ હો છુ ં ’, `જવા દો ને, હાલત બહુ ખરાબ છે ’ કે `કોઈ આજકાલ કશું ખરીદતું નથી’
જ ેવા શ દ યોગો તમારી િવ કામ કરશે. સમૃિ અને વધુ સારી આિથક પ રિ થિત દશાવતા
શ દોનો ઉપયોગ કરો. કે તમારી બોલવાની પ િત બદલવાથી ફ ત થોડા દવસોમાં તમારી આિથક
પ રિ થિત નાટકીય રીતે સુધરી નહ ય, પરંતુ ભૌિતક િ થિત બદલાવા માટ ે પહે લાં તમારી
મા યતાઓ બદલાવી જ રી છે . તમારી ભાષામાં બદલાવ લાવવો એ એક અગ યનું પહે લું ટ ેપ છે .
આખરે તો અ યાર સુધીમાં જ ે સૌથી ધના માણસો થયા છે તેઓ ગરીબ હોવાને કે ગરીબીને
ગાળો આપવાથી ધના બ યા નથી. જ ે લોકો પોતાની પાસે ઓછા પૈસા હોવાની ફ રયાદ કરે છે ,
તેઓ કદી બહુ પૈસા બનાવી શકતા નથી.
(3) ક રયર
ે
 હં ુ તમને તમારા હવે પછીનાં 5 કે 10 વષ પછી તમારી ક રયરની તકો િવષે પૂછું તો તમે શું કહે શો?
ામાિણકતાથી ઉ ર આપ . શું તમે એમ કહે શો કે 5 કે 10 વષ પછી પણ પ રિ થિત લગભગ આવી
જ રહે શે, કે પછી તમે કહે શો કે તમે વધુ પડકારોવાળા વધુ ચા હો ા પર હશો? જ ેમાં જવાબદારીઓ
વધવાની સાથે તમા ં આિથક વળતર પણ વ યું હશે? તમે એવો ઉ ર આપશો કે `મને ખબર નથી
કે હં ુ મારી ક રયરમાં યાં જઈ ર ો છુ ં ’ તો એનો અથ એ થયો કે આવતાં 5 કે 10 વષમાં ખાસ કશું
નહ બદલાય. તમારી ભાષા દશાવે છે કે તમારી પાસે કોઈ `િવઝન’ કે દશા નથી. આથી ઊલટુ,ં
તમારી પાસે એવો એક પ `goal’ હશે કે જ ેને તમે સરસ રીતે વણવી પણ શકતા હો – ભલે ફ ત
તમારી ત પાસે – તો પણ એ goal િસ કરવાની તમારી શ યતા ઘણી વધુ છે .
તમારો પોતાનો યવસાય હોય તો પણ આ એટલું જ સાચું છે . શું તમે એવી ભાષા વાપરો છો કે જ ે
તમારા િબઝનેસના િવકાસ સાથે સુસંગત હોય? કે પછી તમે એવી વાતો કરો છો કે `આ ધંધામાં
આગળ વધવું અશ ય છે .’
( 4 ) હે થ
િનઃશંકપણે આપણા શ દોને આપણાં વા ય સાથે ડો સંબંધ છે . ધારો કે આપણે બધાં એક ` ૂપ’માં
એક મજ ેદાર ભોજન લેવા માટ ે બેઠા છીએ. બે કલાક પછી હં ુ તમને ફોન ક ં છુ ં કે આપણી સાથે જ ે
લોકોએ ભોજન લીધું એ બધાને `ફૂડ પોઇઝિનંગ’ થયું છે અને એમને હૉિ પટલમાં દાખલ કરવા પ ા
છે . મ ફોન કય તે પહે લાં તમે િબલકુલ વા થ હતા, પણ મારી સાથે ફોન પર વાત કયા પછી તમા ં
રઍ શન કેવું હશે?
મોટ ે ભાગે તો તમે તમા ં પેટ પકડશો, ફ ા પડી જશો અને માંદા જ ેવા દેખાવા લાગશો. શા માટ ે?
કારણ કે મારા શ દોએ તમારામાં એવી મા યતા ઊભી કરી જ ેના પર તમા ં શરીર કામ કરવા લા યું!
હં ુ તમારી સાથે એક રૂ મ ક કરતો હોત અને આખી પ રિ થિત િવષે જૂ ઠુ ં બોલતો હોત તો પણ
આમ જ બનત!
તમે અને બી લોકો જ ે શ દો બોલો છો તેને તમા ં બૉડી ર પો સ આપે છે . એટલે જ આવા
શ દો વાપરવાનો કોઈ અથ નથી કે `મા ં કમરનું દદ કદી ય તેમ લાગતું નથી’ કે પછી `વરસમાં
ણથી ચાર વખત મને આવી ભયંકર શરદી થઈ જ ય છે .’ આવાં િવધાનો કરીને તમે તમારા
શરીરને પીડા અને રોગને આમંિ ત કરવા માટ ે આદેશ આપો છો!
ગેરસમજ ન કરશો. તમે તમારી પીડા કે રોગનો ઇ કાર કરો તેમ હં ુ નથી કહે તો કે પછી તમે કોઈપણ
બીમારી પર િવજય મેળવી શકો છો તેમ પણ નથી કહે તો. પરંતુ જ ે ભાષા દુઃખ, દદ, પીડા જ ેવી
બાબતોને મજબૂત કરે તે ભાષા વાપરવામાં કોઈ ફાયદો નથી (અને નુકસાન તો ઘ ં છે ).
ત મ ાર ી પાસ ે પસ ંદ ગી છે
તમારા વનનાં આ ચાર ે ોમાં તમે કઈ ભાષા વાપરો છો એ િવષે તમે િવચાયુ છે ? યારે આપણે
કોઈ શ દ યોગનો ઉપયોગ વારંવાર કરીએ યારે ણે આપણાં મગજમાં તેને આપણે `રૅકડ’ કરી
દઈએ છીએ. કોઈ તૂટ ેલી રૅકડની જ ેમ આપણે એકના એક વા યો કે શ દ યોગો વગા ા કરીએ
છીએ. જ ેટલી વધુ વખત આપણે આવા `નૅગે ટવ’ શ દો બોલીએ તેટલી વધુ વખત આપણાં મગજમાં
તે `રૅકડ’ થયા કરે છે અને પછી એ જ શ દો પુનરાવિતત થયા કરે છે . તમારી એ જ જૂ ની `નૅગે ટવ’

ે ૅ ે
મા યતાઓ વધુ મજબૂત થયા કરે છે અને એ જ જૂ ના `નૅગે ટવ’ પ રણામો તમને મ ાં કરે છે .
એટલું સમ કે ભૂતકાળમાં તમે કશું બો યા હો તેને હં મેશ માટ ે પકડી રાખવું જ રી નથી. તમારી
ભાષામાં પ રવતન લાવવા માટ ે થોડી ડિસિ લન અને અવૅરનેસની જ ર ચો સ પડ ે છે પણ એ ય ન
કરવા જ ેવો છે . એટલે હવે પછીથી, એવા શ દો સભાનપણે પસંદ કરો કે જ ે તમને તમારાં goalsની
દશામાં લઈ ય. તમે ભૂલ કરો તો એ િવષે તમા ં યાન દોરવા માટ ે કોઈ િમ ને કહો.
વનમાં તમે જ ે કંઈ મેળવવા માંગતા હો તે તરફ તમને લઈ જવા માટ ે જ રી શ દો કે ભાષાનો
ઉપયોગ કરવાની જવાબદારી તમારી છે . એટલે તમે જ ે ર તે જવા માંગતા હો તેની સાથે સુસંગત
એટલે કે કિ સ ટ ટ હોય એવા જ શ દોનો ઉપયોગ કરો. આ દશામાં ય ન કરો અને એ અ ભુત
દશામાં સફર કરતી તમારી તને જુ ઓ!
◙
 7
ક ે મ છ ો?
તમારા ચહે રાના હાવભાવ બદલાય
એમ તમારો દવસ પસાર થાય છે .
અ ાત

કોઈ આપણને પૂછે કે `કેમ છો?’ તેનો ઉ ર આમ તો આપણને સાવ નાનકડી, સામા ય
બાબત લાગે છે . પણ દવસમાં દસેક વખત કદાચ આપણે તેનો ઉ ર આપતા હોઈશું –
શ ય છે કે વધુ વખત પણ આપતા હોઈએ, એટલે એ સામા ય બાબત નથી જ. આપણી
રોજબરોજની વાતચીતનો એ અગ યનો ભાગ છે .
તમને યારે કોઈ પૂછે, `કેમ છો?’ યારે તમે શું કહો છો? તમારો ઉ ર થોડા શ દોમાં સમાઈ જતો
હોય છે . એમ છતાં એ થોડા શ દો તમારા િવષે ઘ ં કહી જતા હોય છે – તમારા ઍ ટ ૂડ પર પણ
એ ઘણો કાશ ફકે છે . હકીકતમાં તો આ નો તમારો ઉ ર જ તમારા ઍ ટ ૂડનું સજન કરે છે .
મારા ઑ ઝવશન માણે કેમ છો? ના ઉ રને ણ કારમાં વહચી શકાય. `નૅગે ટવ’, `મ યમ’
અને `પૉિઝ ટવ’. આપણે આ ણે કારો અને એની નીચે આવતા થોડા ર પો સની વાત કરીએ.
` ન ૅગે ટ વ ’ ર પો સ
કેમ છો? ના `નૅગે ટવ’ ર પોિ સસ કંઈક આવા હોય છે ઃ
“જવા દે ને, વાત કરવા જ ેવી નથી.”
“હં ુ તો કંટાળી ગયો.”
“આજનો દવસ જ મારા માટ ે ખરાબ ઊ યો છે .”
“સા ં છે કે કાલે રિવવાર છે .”
“પૂછતો જ નહ !”
યારે કોઈ કહે કે `પૂછતો જ નહ !’ યારે મને ખબર પડી ય છે કે હવે લાંબી લાંબી ફ રયાદોનું
િલ ટ શ થશે. મ `કેમ છો?’ પૂ ું એનો જ મને પ તાવો થશે.
જ ે લોકો એમ કહે છે કે `સા ં છે કે કાલે રિવવાર છે ’ એમના માટ ે મને દયા આવે છે . િવચારશો તો
તમને પણ યાલ આવશે કે એમના માટ ે `સોમવારથી શિનવાર’ ખરાબ છે ! એટલે કે અઠવા ડયાનો
મોટા ભાગનો સમય!
શું આ કોઈ િજંદગી વવાની રીત છે ? આવો `નૅગે ટવ’ શ દ યોગો તમારા `ઍ ટ ૂડ’ને કેટલું
નુકસાન કરી શકે? બી લોકોને તમારી સાથે વાત કરવી પણ ગમે ખરી?
મ ી ડ ય ોક ર ર પોિ સ સ
આ ૂપનાં લોકો પેલા `નૅગે ટવ’ ર પો સવાળા ૂપ કરતાં થોડા સારા છે , પરંતુ તેમને પણ હજુ ઘણા
સુધારાની જ ર છે . તેઓ આવું કંઈક કહે તા હોય છે ઃ
“હં ુ ઠીક છુ ં .”
 “એટલું બધું ખરાબ નહ .”
“ચાલે છે .”
“ફાઇન.”
“બસ, એ જ વહી ર તાર.”
જ ે લોકો `કેમ છો?’નો યુ ર `ખાસ ખરાબ નહ ’થી આપતા હોય તેમની સાથે બહુ બધો સમય
િવતાવવાનું તમને ગમશે ખ ં ? તમે એની સાથે િબઝનેસ કરવાનું પસંદ કરશો? યારે આપણે આવા
શ દો વાપરીએ છીએ યારે આપણે આપણી પોતાની જ શિ તને બુ ી કરી નાખીએ છીએ.
`ચાલે છે ’ કહે નાર યિ ત શું ટ ાર ઊભો રહીને ઉ સાહથી એમ કહે તો હોય એવું તમે ક પી શકો
છો? સહે જપણ નહ , આવા લોકો ણે બે દવસથી સૂતા જ ન હોય એવા માંદલા લાગે છે .
જ ે લોકો મ યમ ક ાનાં શ દોનો ઉપયોગ કરે છે તેઓનો ઍ ટ ૂડ પણ એવી મ યમ – મી ડયોકર
જ હશે. એમનાં પ રણામો પણ એવાં જ હશે મ યમ – મી ડયોકર! મને ખાતરી છે કે તમને એવાં
પ રણામો નથી ઈતાં!
` પૉિઝ ટ વ ’ ર પોિ સ સ
અમુક લોકોનો એ ોચ `પૉિઝ ટવ’ પણ હોય છે . આ એવા ઉ સાહી લોકો હોય છે , જ ે તમારા `કેમ
છો?’ના યુ રમાં કહે છે ઃ
“ રદાર!”
“અરે જલસા છે યાર!”
“બહુ મ માં!”
“ ેટ!”
જ ે લોકો આવા `પૉિઝ ટવ’ શ દો વાપરે છે તેમની ચાલમાં એક ઉ સાહ હોય છે અને ફ ત એમની
આસપાસ હોવા મા થી તમને ખૂબ સા ં લાગે છે .
હવે ામાિણકતાથી કહો. `પૉિઝ ટવ’ લોકોના ર પોિ સસ વાં યા પછી તમને કેવું લા યું? તમારી તો
મને ખબર નથી, પરંતુ આ િલ ટ વાંચતા જ મારામાં શિ તનો, ઉ સાહનો સંચાર થાય છે . આજ ે જ
એમને મળવાનું મને મન થાય છે . આ લોકો સાથે જ િબઝનેસ કરવાનું મને ગમે.
િ મત એ તમારા દેખાવને
સુધારવાનો સૌથી સ તો ર તો છે .
અ ાત

ફરી પાછા જરા `નૅગે ટવ’ અને મી ડયોકર ર પોિ સસ પર નજર દોડાવો. મોટ ેથી એ બોલો. તમને કેવી
લાગણી થાય છે ? `પૂછતાં જ નહ !’ બરાબર ને?
યું? આપણને પસંદગી કરવાની તક મળે તો આપણે એવાં જ લોકોની સાથે રહે વા માંગીએ કે
જ ે `પૉિઝ ટવ’ અને ` વનથી છલોછલ’ હોય! જ ે લોકો `નૅગે ટવ’ અને હારી ગયેલા, કંટાળી ગયેલા
હોય તેમની સાથે રહીને એવા જ બનવાનું કોણ ઇ છે ? આ પેલી કહે વત જ ેવું છે , `દરેક યિ ત
ઓરડામાં કાશ ફેલાવે છે , કેટલાક આવીને તો કેટલાક જઈને!’ તમારે કેવા બનવું છે ?
મારી વાત ક ં તો મને યારે કોઈ પૂછે કે તમે કેમ છો? તો હં ુ ઉ ર આપું છુ ં , `ટ ે ર ફક!’ આવો

ૉ ે ે
 ર પોિ સસ સામેની યિ તમાં પણ પૉિઝ ટિવટી ગટાવે છે અને હં ુ જ ેટલી વધુ વખત `ટ ે ર ફક!’ બોલું
છુ ં તેટલો વધુ ને વધુ `ટ ે ર ફક!’ લાગણીનો અનુભવ ક ં છુ ં .
` પૉિઝ ટ વ ’ ૂ પ સ ાથ ે ડ ાઓ
દરેક કારનાં લોકોના ર પોિ સસ ણવાની એક તક તમને મળી. `નૅગે ટવ’, `મી ડયોકર' અને
`પૉિઝ ટવ’. તમે આમાંના કયા ર પોિ સસ વધુ વખત આપો છો? તમારા િમ ો અને કુટબ ુ ં ના સ યો
કેવા ર પોિ સસ આપે એમ તમને લાગે છે ?
તમને એમ લાગતું હોય કે તમે `નૅગે ટવ’ કે `મી ડયોકર’ ૂપમાં છો તો હં ુ તમને સૂચન કરીશ કે
તમે તમારા ર પોિ સસ બદલીને `પૉિઝ ટવ’ ૂપમાં ડાઈ ઓ. એનું કારણ આ છે . યારે તમને
કોઈ પૂછે કે `કેમ છો?’ તમે ઉ ર આપો કે `મારી તો દશા બેઠી છે !’ અથવા `ચા યા કરે છે , ભાઈ!’
યારે તમારા શરીર પર પણ તેની ખરાબ અસર થાય છે . તમારા ખભા નમી ય છે અને તમે ઝૂકીને
િનરાશ વદને ચાલવા લાગો છો.
તમારી ઇમોશ સની વાત કરીએ. `અરે જવા દે ને! વાત કરવા જ ેવી નથી.’ એવું ક ા પછી શું તમને
સા ં લાગે છે ? િબલકુલ નહ ! તમે આ શ દો બો યા પછી વધુ િનરાશ, હતાશ થઈ ઓ છો, કારણ
કે `નૅગે ટવ’ શ દો `નૅગે ટવ’ ઇમોશ સને જ મ આપે છે અને અંતે `નૅગે ટવ’ પ રણામો તો ખરાં જ!
આ િવષચ ને તોડવાનું તમારા હાથમાં જ છે . માની લો કે તમારી િજંદગીમાં ખરેખર જ એવા ખરાબ
બનાવો બ યા છે કે જ ેથી તમને એવું કહે વાનું મન થાય કે `જવા દે ને! વાત કરવા જ ેવી નથી!’ દાખલા
તરીકે િબઝનેસનો કોઈ સોદો, ગુમાવી દીધો હોય કે તમા ં બાળક કૂલમાં અ યંત ખરાબ ` ેડ’ લા યું
હોય કે પછી તમારાં પિત કે પ ની સાથે મોટી તકરાર થઈ હોય – તમારો િનરાશ `ઍ ટ ૂડ’ તમારી
પ રિ થિતમાં કોઈ `પૉિઝ ટવ’ ફેરફાર કરી શકવાનો નથી. વળી તમારા `નૅગે ટવ’ ર પોિ સસને કારણે
બી લોકો પણ તમારાથી દૂર ભાગતા થઈ જશે. તમારી આસપાસ રહે વાથી તો તેમને પણ િજંદગી
ઝેર જ ેવી લાગશે!
એ ક ન વ ી ટ વે િવ ક સ ાવ ો
આ બધાં `નૅગે ટવ’ પ રણામો તમારા શ દોમાંથી પેદા થતાં હોય તો એવા `નૅગે ટવ’ શ દો કહે વાનું
શા માટ ે ચાલુ રાખવું? અ યાર સુધી તમે એમ કદાચ એટલા માટ ે કરતા હશો કારણકે તમને ખબર
નથી કે આ બાબતમાં તમારી પાસે કોઈ પસંદગી છે . તમે ફ ત વષ પહે લાં િવકસાવેલી એક આદતને
જ અનુસરી ર ા છો. એક એવી આદત કે જ ે તમને િબલકુલ ઉપયોગી નથી.
અંતે તો તમારા પોતાના શ દો જ કોઈ ભિવ યકથન જ ેવા નીવડ ે છે . તમે જ ેવું બોલો છો એવું જ
બને છે ! તમે બોલો કે `હાલત બહુ ખરાબ છે ’ તો હાલત એટલી ખરાબ નહ હોય તો પણ હવે થઈ
જશે. કારણ કે આવા શ દો તમને એવા જ લોકો અને સં ગો તરફ લઈ જશે કે જ ે તમને તમારા
આવા `નૅગે ટવ’ શ દો સાચા પાડવામાં મદદ કરે. એથી ઊલટુ ં તમે એમ બોલવા લાગશો કે
`િજંદગી અ ભુત છે !’ તો ખરેખર થોડા સમયમાં (અ યારે નહ તો પણ) તમારી િજંદગી અ ભુત બની
જવાની!
દાખલા તરીકે, તમે યારે `બહુ મ માં!’ કે `ટ ે ર ફક!’ એવા ર પોિ સસ આપો યારે શું થાય છે તે
જુ ઓ. તમે જ ેવા આ શ દો બોલો કે તરત જ તમારા શરીરમાં આ `પૉિઝ ટવ’ ભાષા સાથે સુસંગત

ે
એવા ફેરફારો થવા લાગે છે . તમે વધુ ટ ાર ઊભા રહો છો. તમારી ઍન અને વંતતાથી અ ય
લોકો આકષાય છે . તમારો િબઝનેસ અને અંગત સંબંધો સુધરવા લાગે છે . શું તમારા વનના બધા
ૉ લે સ દુઈ રીતે અ ય થઈ જશે? , ના! પરંતુ તમે એક ખૂબ જ અગ યના િસ ાંતને કામ
કરતાં ચો સ કરી દો છો – એ છે `આપણે જ ેવી આશા રાખીએ તેવું જ આપણને વનમાં મળે છે .’
મારા પોતાના અનુભવ પરથી હં ુ તમને કહી શકુ ં કે આ એવી નાની નાની ચી માંની એક છે કે
વનમાં બહુ મોટો ફેરફાર લાવી શકે છે . પ ચીસેક વષ પહે લાં યારે કોઈ મને પૂછતું કે `કેમ છો?’
યારે હં ુ `ઠીક છુ ં ’, `ઓકે’ એવા ઉ રો ઢીલા મોઢે આપતો. તમે ણો છો હં ુ શું કરી ર ો હતો? હં ુ
લોકો સાથે `ઓકે’ કારના સંબંધો માટ ે મારી તને ` ો ામ’ કરી ર ો હતો. હં ુ મારી તને `ઓકે’
કારના `ઍ ટ ૂડ’ માટ ે ` ો ામ’ કરી ર ો હતો અને એટલે મારી િજંદગી પણ `ઓકે’ જ હતી.
કહો કે તમે `ખૂબ મ માં છો’
અથવા `બધું બહુ સરસ ચાલે છે .’
ઈ ર તમારા શ દો સાંભળશે અને સાચા પાડશે.
એ ા હ ીલ ર િવ ક ોક સ
[અ મે રક ન લેિ ખક ા અ ન ે ક વિ ય ી હતા,
જ ે ેમ અ ન ે એ ક લતા પર ક ા યો લખતા.]

પછી ઈ રકૃપાથી હં ુ શી યો કે મારે `ઓકે’ િજંદગીથી ચલાવી લેવાનું જ રી નથી. એટલે હં ુ મારા
િતભાવને ચે લઈ ગયો અને `ટ ે ર ફક!’ એમ કહે વા લા યો. તે પણ ઉ સાહપૂવક.
શ આતમાં એ થોડુ ં અઘ ં ચો સ લાગતું હતું. કેટલાક લોકો મારી તરફ એ રીતે તા ણે હં ુ
કોઈ િવિચ માણસ હો ! પરંતુ એકાદ અઠવા ડયા પછી હં ુ લગભગ કુદરતી રીતે આમ બોલતો થઈ
ગયો. મને પોતાને આ ય થવા લા યું કે મને આટલું સા ં કઈ રીતે `ફીલ’ થાય છે ? લોકો પણ મારી
સાથે વધુ રસપૂવક વાત કરવા લા યા.
`પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ’ કોઈ `રૉકેટ સાય સ’ નથી એની હં ુ તમને ખાતરી આપું. એના માટ ે તમારે કોઈ
`ટૅલ ટ’, ધન કે સુંદર દેખાવની જ ર નથી! તમારે ફ ત ઍન થી ભરપૂર રીતે `પૉિઝ ટવ’ ર પો સ
આપવાનો છે . તમને પણ મારા જ ેવા જ ઍ સાઇ ટંગ પ રણામો મળશે!
પણ મ ન ે ખ રે ખ ર ` ટ ે ર ફ ક ’ લ ાગણ ી ન થ ત ી હ ોય ત ો?
યારે પણ હં ુ કોઈ ેઝ ટ ેશન આપું છુ ં અને ઑ ડય સ ભલામણ ક ં છુ ં કે તેઓ હં મેશાં `કેમ છો?’ નો
ખૂબ ઉ સાહપૂવક ર પો સ આપે યારે હં મેશાં પાછળથી કોઈ મારી પાસે આવે છે અને કહે છે , `
મને ખરેખર `ટ ે ર ફક’ લાગણી ન થતી હોય તો હં ુ શું ક ં ? યારે મારા વનમાં બધું ખરેખર સુંદર ન
હોય યારે મારા િમ ો અને કુટબ ુ ં ીજનોને હં ુ ખોટુ ં કહે વા માંગતો નથી.’
સ ય બોલવા અને સાચું, સા ં કામ કરવાને હં ુ ખૂબ મહ વ આપું છુ ં . પરંતુ અહ સાવ સાચું જ
બોલવાથી તમારા સ હત કોઈને ફાયદો નથી થવાનો. આ વાતને જરા સમ લઈએ.
એક ણ માટ ે ધારો કે સેલી થાકી ગઈ છે . એની ઑ ફસમાં કોઈ એને પૂછે છે , `કેમ છો?’ એ
અ યંત ામાિણકપણે કહે છે , `હં ુ થાકી ગઈ છુ ં .’ પછી શું થશે? સેલી પોતાની એ મા યતાને મજબૂત
કયા કરશે કે પોતે થાકી ગઈ છે . એના લીધે એ પોતાની તને વધુ થાકેલી અનુભવશે. તેણીના ખભા
ઝૂકી જશે અને એ િનસાસા નાખવા લાગશે. ઑ ફસમાં તેનો દવસ ખરાબ જશે.
જ ે યિ તએ સેલીને પૂ ું હતું કે `કેમ છો?’ તેની વાત કરીએ. તેને આમ પૂછવા માટ ે પણ હવે
પ તાવો થતો હશે. તેને પણ હવે ખરાબ `ફીિલંગ’ થતી હશે. કોઈ તમને કહે કે `એ ખૂબ થાકી ગયો'
અથવા `થાકી ગઈ છે ’ યારે શું તમે મૂડમાં આવી જશો? `થાક’ શ દનો ઉ ેખ થાય કે તરત લોકોને
બગાસાં આવવા લાગે છે ! એટલે સેલી પોતાની તને વધુ અશ ત, વધુ લાચાર બનાવી દે છે . એટલું
જ નહ , એના સહકાયકરનો `મૂડ’ પણ ખરાબ કરી નાંખે છે .
અ છા, હવે એક `સખત કામના દવસ’ પછી સેલી ઑ ફસેથી ઘેર ય છે . એ યારનીયે થાકેલી જ
છે . એટલે એ પોતાની મનપસંદ ખુરશીમાં બેસીને લૉટરીનું રઝ ટ વા લાગે છે . જ ેવી એ પોતાના
પસમાંથી પોતાની ટ કટ કાઢે છે કે તુરત એને ખબર પડ ે છે કે એ િવજ ેતા ટ કટ છે ! એને દસ િમિલયન
ડૉલરનું ઇનામ લા યું છે .
તમને શું લાગે છે ? સેલી શું કરશે? યાદ રાખો, એ ખૂબ થાકેલી છે .
તમે અને હં ુ બ ે ણીએ છીએ કે એ ખુરશીમાંથી કૂદશે અને પોતાના હાથ હવામાં હલાવતી
હલાવતી આનંદની િચિચયારી પાડશે! તમને થશે કે આ તો કોઈ `એરોિબક ઍ સરસાઇઝ’ થઈ રહી
લાગે છે ! વાભાિવક રીતે જ પોતાનાં કુટબ ુ ં અને િમ ોને આ ખુશખબર આપવા માટ ે એ ફોન હાથમાં
લેશે. એના અ એ અ માં ઍન હશે અને કદાચ એ આખી રાત `સેિલ ેટ’ કરશે. આવનારા
આટલા બધા પૈસા કઈ રીતે વાપરવા તેનું લાિનંગ કરશે!
પણ એક િમિનટ થોભો. દસ જ સેક ડ પહે લાં તો આ મ હલા ભયંકર રીતે થાકેલી હતી. અ યારે એ
પંદર વષના કોઈ છોકરા જ ેટલી ઊ થી ફોન પર ફોન કરી રહી છે , જ ેને હમણાં જ ખબર પડી છે કે
એ એની કૂલની ફૂટબૉલની ટીમમાં િસલે ટ થયો છે ! આ દસ જ સેક ડમાં એવું તે શું બ યું જ ેણે એક
યિ તને `ભયંકર રીતે થાકેલી’ િ થિતમાંથી ઍન નું બંડલ બનાવી દીધી? શું તેને કોઈએ િવટાિમન B-
12નું ઇ જ ે શન આપી દીધું? કોઈએ તેના ચહે રા પર બરફના ઠંડા પાણીની ડોલ ધી વાળી દીધી?
તમારો `ઍ ટ ૂડ' જબરદ ત રીતે પૉિઝ ટવ હોય તો
મુ કેલીઓ તમા ં કશું બગાડી શકતી નથી.
િવ િલ ય મ આ થ ર વ ૉડ
[ ેર ણ ાદાયી સા હ યન ાં લેખ ક , 1 0 0 થ ી વધ ુ લેખ ો
` રડ સ ડ ાયજ ે ટ' વગ ેર મ
ે ાં છપાયા છે. ]

ના , આમાંનું કશું બ યું નથી. તેનું પાંતરણ સંપૂણપણે માનિસક હતું.

સેલી `ભયંકર રીતે થાકી ગઈ હતી’ એ વાતનો હં ુ િબલકુલ ઇ કાર નથી કરતો. એ ખરેખર જ ખૂબ
થાકેલી હશે. એનો થાક વા તિવક જ હતો પરંતુ એ માનિસક વધારે હતો અને શારી રક ઓછો; તો
પછી સેલી યારે કહી રહી હતી કે એ `થાકી ગઈ છે ’ યારે એ સાચું બોલી રહી હતી કે ખોટુ?ં
હકીકતમાં સ ય સાથે એને બહુ ઓછો સંબંધ છે . સેલી શેના પર વધુ યાન કેિ ત કરી રહી હતી એ
મહ વનું છે . `થાકેલા લાગવા પર એ યાન કેિ ત કરી રહી હતી. એ િવક પ એની પાસે હતો જ.
એનાથી ઊલટુ,ં એનાં વનનાં અનેક સારાં પાસાં પર એ યાન કેિ ત કરી શકી હોત. તો એને પોતે
ખૂબ નસીબદાર અને ઍન થી ભરપૂર લાગી હોત.’
આપણે કેવી ફીિલંગ અનુભવીએ છીએ એ હકીકતમાં `સ જ ેિ ટવ’ હોય છે . માપી કે ગણી શકાય
ે ે ે
એવી કે તા કક બાબત નહ , પરંતુ આપણી મા યતા કે પૂવ હોથી રંગાયેલી. આપણે યારે આપણી
તને કહીએ છીએ કે `આપણે થાકી ગયા છીએ’ યારે આપણે આપણી તને `થાકેલી’ અનુભવવા
લાગીએ છીએ. યારે આપણે આપણી તને કહીએ છીએ કે આપણે `ટ ે ર ફક’ (કે `જબરદ ત’)
છીએ યારે આપણા ઍન નો અનુભવ થાય છે . કરણ-2માં આપણે યું છે કે આપણે એ જ બનીએ
છીએ, જ ેના િવષે આપણે િવચાર કરીએ છીએ.
ઉ સ ાહ પૂવ ક ર પો સ આ પો
આવતા મ હના પૂરતો આ યોગ કરો. તમને યારે કોઈ પૂછે, `કેમ છો?’ – પછી તે તમારા
સહકાયકર હોય કે કોઈ ટોરના ટાફ મૅ બર, અ યંત ઉ સાહ અને ઍન થી ઉ ર આપો, ` ૅટ!’
અથવા `ટ ે ર ફક!’ િ મત સાથે અને આંખમાં ચમક સાથે આમ કહો. એ જ રી નથી કે તમે હકીકતમાં
સંપૂણપણે `ટ ે ર ફક’ અનુભવતા હો. તમે એવું અનુભવતા હો એવી ઍિ ટંગ કરો. બી શ દોમાં
કહીએ તો, તમે વધુ `પૉિઝ ટવ’ થવા માંગતા હો તો તમે `પૉિઝ ટવ’ છો જ એવી રીતે વતન કરો.
થોડા જ સમયમાં તમને એવો અનુભવ થશે કે તમે હકીકતમાં વધુ `પૉિઝ ટવ’ બની ગયા છો!
શ આતમાં આવા શ દોનો ઉપયોગ કરતા તમે થોડી બેચેની અનુભવશો, છતાં એને વળગી રહો.
અંતે તમને ખરેખર એવું જ `ફીલ’ થવા લાગશે. તમને લાગશે કે તમને બહુ જ સારી લાગણી થઈ રહી
છે ... બી ઓને તમારી આસપાસ રહે વું ગમે છે અને તમને `પૉિઝ ટવ’ પ રણામો પણ મળી ર ાં છે .
અ છા તો `કેમ છો તમે?’
હં ુ લગભગ તમારો ઉ ર સાંભળી શકુ ં છુ ં ઃ S-E-R-R-H-C-H-B!
◙
 8
ફ રય ાદ ક રવ ાન ું બ ંધ ક રો
તકલીફોને પંપા ા કરવાથી તે વધુ મોટી થાય છે .
લ ેડ ી હ ોલ ે ડ
[એ િલઝાબ ેથ ફ ો સ ન ામન ાં િ ટીશ રાજક ારણ ી અ ન ે હે ી વેસ ેલ
- ફ ો સ ન ામન ાં રાજક ારણ ીન ાં પ ન ી હતાં. ]

યારે કોઈ યિ ત તેના તમામ ૉ લે સ અને ફ રયાદો તમારા પર ઢોળવા લાગે યારે તમને
કેવું લાગે છે ? એ યિ ત તમારો `મૂડ’ ખરાબ નથી કરી દેતી? હકીકત તો એ છે કે સતત
ફ રયાદ કરનારની સાથે કોઈ ઝાઝો સમય ગાળવા નથી ઇ છતું, િસવાય કે બી ફ રયાદ
કરનારાઓ!
એ સાચું છે કે યારેક ને યારેક તો આપણે બધાં ફ રયાદ કરતાં જ હોઈએ છીએ. અગ યનો સવાલ
એ છે કે `તમે કેટલી વખત ફ રયાદ કરો છો? તમને એમ થતું હોય કે યાંક તમે વધુ પડતી
ફ રયાદ તો નથી કરતા ને? તો તમારા િમ ો, સગાંસંબંધીઓ અને સહ-કાયકરોને પૂછી જુ ઓ. તેઓ
તમને જણાવશે.’
હં ુ યારે ફ રયાદની વાત ક ં છુ ં યારે, તમે કેટલીક વખત કોઈ ૉ લેમ સૉ વ કરવા માટ ે તેની ચચા
કરતા હો તેને ફ રયાદ નથી ગણતો. એ તો ક ટિ ટવ છે અને શંસનીય છે . તમારા વનની હતાશા-
િનરાશાઓ સાથેની સફરની વાત તમે તમારા િમ ો કે સગાંઓને કહે તા હો (કે જ ેથી તેઓ એમાંથી
કંઈક પૉિઝ ટિવટી મેળવી શકે) તેને પણ હં ુ ફ રયાદ નથી કહે તો. આપણે બધાં એકબી સાથે આપણા
અનુભવો – સારા અને માઠા બ ે – વહચતા જ હોઈએ છીએ.
ત મ ાર ાં દ ુઃ ખ દ દ સ ાંભ ળ વ ામ ાં ક ોઈ ન ે ર સ ન થ ી
જ ે ફ રયાદો કરવાથી આપણને નુકસાન થાય છે તેનાં થોડાં ઉદાહરણો આપણે લઈએ. આપણાં લોકોમાં
એક એવી આદત છે જ ેની અને તેની પાસે પોતાની બીમારીની વાત કરવાની, `જવા દો ને, આ પીઠના
દુઃખાવાથી તો હં ુ ાસી ગયો,’ અથવા `કેટલાં વરસોથી દવા ક ં છુ ં . આ `સાઇનસ’ તો મને મટતું જ
નથી!’ જ ેવી વાતો તમે પણ કદાચ સાંભળી જ હશે. કેટલાંક તો વળી ખૂબ ડાણમાં જઈને પોતાની
બીમારીનું ખૂબ િવગતવાર વણન કરે છે , ણે એ કોઈ વૈિ ક આપિ હોય! તમારી ઑ ફસમાં કે
કાયનાં થળે પણ સહકાયકરો પાસેથી આવી ફ રયાદો તમે સાંભળી હશે.
હવે તમને પેટમાં ખૂબ દુઃખતું હોય તો પણ હં ુ શું કરી શકુ?ં બહુ બહુ તો સહાનુભૂિત ય ત કરી
શકુ ં અથવા કોઈ દવા લેવાનું સૂચન કરી શકુ.ં આવી કોઈ દવા લેવી કે ડૉ ટર પાસે જવું કે લાંબા
સમયથી કોઈ તબીબી સમ યા હોય તો `લૅબોરેટરી ટ ે ટ’ કરાવવા – આ બધું કરવાનું તો તમારે જ છે !
તો પછી મને કહીને શો ફાયદો? મને કહે વાથી તમારો ૉ લેમ સૉ વ તો નથી થતો. ઊલટુ,ં એના િવષે
વારેવારે લોકોને કહીને તમે એને વધુ મજબૂત બનાવો છો અને તમે વધુ નબળા પડતા ઓ છો –
અને વધારામાં – બધા લોકોનો `મૂડ’ પણ બગાડો છો! પ રણામે એ લોકો વહે લામાં વહે લી તકે
તમારાથી ભાગી છૂ ટશે!
 પોતાની જ દયા ખાનાર યિ ત
પોતાનાં સુખમાં ગાબડાં પાડ ે છે .
અ લ ન ાઇ ટ ગ ં ેલ
[અ મે રક ન રે ડ યો વ ત ા અ ન ે ેર ણ ાદાયી
તેમ જ ચા ર ય-ઘ ડ તર સા હ યન ાં લેખ ક ]

બીમારી િવષેની ફ રયાદની વાત આવે યારે ઘણાં તો તમારી ફ રયાદને અધવ ચેથી જ કાપી કાઢીને
પોતાનાં રોદણાં રડવા લાગે છે . તમને થયેલા યૂની વાત તમે હજુ શ જ કરી હોય યાં તમારો િમ
કહે છે , `અરે, આ તો કંઈ નથી! મને યારે યૂ થયો યારે તો મને 104 ડ ી તાવ હતો. ડૉ ટરોએ
ક ું કે મને થોડો મોડો હૉિ પટલે લા યા હોત તો કેસ ખલાસ જ હતો!’ કોઈ બી ને કહો કે તમને પગ
કે પીઠનો દુઃખાવો ભયંકર ાસ આપે છે અને થોડી જ સેક ડોમાં એ પોતાની દુઃખભરી દા તાન શ
કરી દેશે! ફ રયાદ કરનારાઓ આ `રમત’ના ચૅિ પયન હોય છે . તેમની તકલીફો હં મેશાં તમારાથી મોટી
હોય છે .
વ ર સ ાદ ત મ ાર ી ગિ ત ન ે ર ોક ી દ ે એ ચ ાલ ે?
ફ રયાદનો બી ફૅવ રટ િવષય હોય છે હવામાન. જ ેવો વરસાદ પડવાનો શ થાય કે કેટલાંક લોકો
કહે વા માંડશે, `અરે, આ વરસાદને અ યારે જ મુહૂત આ યું. મારે મારા ` લાય ટ’ સાથે અગ યની
િમ ટંગ છે .’ અથવા ઉનાળામાં `આ ગરમીએ તો ભારે કરી.’ હં ુ તો એટલો ાસી ગયો છુ ં કે હવે અહ
રહે વું જ નથી.
હકીકતમાં પોતપોતાની િસઝનમાં વરસાદ અને ગરમી બ ેની જ ર છે અને આપણે એ ણીએ જ
છીએ. એ જ રીતે િશયાળામાં ભરપૂર ઠંડી પણ પડવી જ ઈએ. કુદરતનાં આ ચ ને ેમપૂવક
વીકારવા લાગીએ તો આપણી તકલીફ અધ દૂર થઈ ય. છતાં અસ લાગે યારે તેના ર તા પણ
છે જ. તો પછી ફ રયાદ શા માટ ે? વળી ફ રયાદ કરવાથી કંઈ હવામાન બદલાવાનું તો નથી જ. જ ે
બાબતો પર આપણો કાબૂ નથી તેના િવષે શ દો અને શિ તનો (અને માનિસક શાંિતનો) બગાડ
કરવાનો કશો અથ ખરો?
કેટલાંક લોકોને સાવ સામા ય બાબતોમાં ફ રયાદ કરવાની ટ ેવ હોય છે . દા.ત. `પેલો વેઇટર દસ
િમિનટથી આ તરફ ફર યો પણ નથી!’ અથવા `મારા જ ેવો જ હો ો ધરાવનાર હોનને બૉસે મોટી
કૅિબન આપી છે !’
આપણા વનમાં એવા પડકારો આવતા હોય છે કે આવી નાની નાની બાબતો તો લ માં પણ ન
લઈ શકાય. છતાં તમે યારે આવી સાવ સામા ય વાતોને િબનજ રી મહ વ આપો છો યારે તમારા
િવષે એક બાબત િબલકુલ પ થઈ ય છે , તે એ કે યારે ખરેખરો ૉ લેમ આવશે યારે તમે એનો
ઉકેલ લાવવા માટ ે ભા યે જ કંઈ કરી શકશો.
ફ ર ય ાદ ક ર વ ા મ ાટ ે એ ન ી પાસ ે ઘ ણ ાં ક ાર ણ ો હ ત ાં
કેટલાંક વષ પહે લાં હં ુ મારી ઑ ફસમાં બેઠો હતો અને કેટલીક બાબતો મારા લાિનંગ માણે થઈ
નહોતી તેના િવષે િવચાર કરી ર ો હતો. િબઝનેસમાં સામા ય રીતે બને છે તેમ જ – મારા ધારવા
જ ેટલી ઝડપે પ રણામો નહોતાં મળતાં. હં ુ કબૂલ ક ં છુ ં કે એ વખતે હં ુ પોતે ફ રયાદના મૂડમાં હતો.

ૅ
 એ જ વખતે પૅડો દાખલ થયો. હજુ એની માંડ વીસેક વષની મર છે અને છ એક વષથી અહ
આ યો છે . એ એક એવી કંપનીમાં કામ કરે છે કે જ ે લોકોનાં ઘર અને ઑ ફસોમાં ` લીિનંગ’નું કામ કરે
છે . તમે `પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ’ની વાત કરવા ઇ છતા હો તો મ યેલા ે `પૉિઝ ટવ’ માણસોમાં
પૅડોની ગણતરી હં ુ ક ં છુ ં . હં મેશાં ઉ સાહમાં અને ચહે રા પર િ મત સાથે તમને એ વા મળશે.
એના વતનમાં હજુ થોડા સમય પહે લાં જ એક કુદરતી તોફાન આવેલું જ ેણે જબરદ ત િવનાશ
વેરલે ો. જ ેવી મ એ તોફાનની વાત કરી કે તરત એના ચહે રા પરથી િ મત ચા યું ગયું. આ કુદરતી
આફતે હ રો લોકોના ન લીધા અને દસ લાખથી વધુ લોકો બેઘર બની ગયેલા તેની પૅડોએ મને
વાત કરી.
પૅડોએ મને ક ું કે એનાં માતાિપતા અને ભાઈ હજુ વતનમાં જ છે અને એને તો એ પણ ખાતરી
નથી કે તેઓ િવત છે . એમનો સંપક કરવાનું જ શ ય નથી. એ િવ તારની બધી ફોનલાઇનો નાશ
પામી હતી. પૅડોએ ક ું કે એને દરરોજ એના કુટબ ુ ં ના જ િવચાર આ યા કરે છે .
આપ ં કુટબ ું િવત પણ છે કે નહ એની પણ આપણને ખબર ન હોય યારે આપણી કેવી દશા
થાય?
પૅડોએ મને વધુમાં ક ું કે એ પોતાના િવ તારનાં અસર ત લોકો માટ ે ધન, વ ો, અનાજ વગેરે
એકઠુ ં કરી ર ો છે . રાહત સં થાઓ સાથે એ સ યપણે કામ કરી ર ો છે . પોતાના ખુદના ૉ લેમ પર
ર ા કરવાને બદલે એ અ ય લોકો માટ ે રાહત પહ ચાડવાનું કામ કરી ર ો હતો!
એની સાથે વાત કયા પછી મને ભાન થયું કે મારા ો તો એની સરખામણીમાં સાવ સામા ય હતા
અને હં ુ કેટલો નસીબદાર હતો! મ ફ રયાદ કરવાનું છોડી દીધું. બાકીનો દવસ મ બહુ જ `પૉિઝ ટવ’
મૂડ અને `ઍ ટ ૂડ’થી પસાર કય .
થોડાં અઠવા ડયાં પછી પૅડો ફરી મને મ ો. એના ચહે રા પર એ જ મોહક િ મત હતું અને
જબરદ ત `પૉિઝ ટવ’ ઍ ટ ૂડ હતો. સારા સમાચાર એ હતા કે એના કુટબ ુ ં ના તમામ સ યો વતા
હતા. ખરાબ સમાચાર એ હતા કે પૂરને કારણે તેમણે બધું જ ગુમાવી દીધું હતું. અ યારે કોઈ
રાહતિશિબરમાં એ લોકો રહે તા હતા. પીવાનું ચો ખું પાણી પણ સહે લાઈથી મળતું નહોતું. રોગચાળો
ફાટી નીકળેલો.
અ ય લોકો યારે પોતાની મુ કેલીઓનાં
રોદણાં રડતાં હોય યારે આપણાં વનની
સારી બાજુ ઓ પર યાન કેિ ત કરવું તે સુખનું રહ ય છે .
િવ િલ ય મ પેન
[ રઅ લ એ ટ ટે ે ન ાં ઉ ોગ- સાહિસક હતા]

બધું જ ગુમાવી દેવું અને નવેસરથી શ આત કરવી એ કેટલો મોટો પડકાર છે ? હં ુ તો એની ક પના
પણ નહોતો કરી શકતો.
પૅડો પાસે ફ રયાદ કરવા માટ ે ઘણાં કારણો હતાં, પરંતુ એ એમ કરતો નહોતો. એ ણે છે કે
ફ રયાદો સમય અને શિ તનો બગાડ છે . વનના પડકારોનો ઉ ર ફ રયાદો નથી એ મને યાદ કરવા
માટ ે તારો આભાર, પૅડો!
બ ાબ ત ોન ે ત ેમ ન ા ય ો ય િ ક ોણ મ ાં જુ ઓ
ૅ ે
પૅડો પાસેથી આપણે બી પણ એક વાત શીખી શકીએ અને તે છે કે કોઈપણ બાબતોને તેમનાં યો ય
પસ શનમાં વી તે. આટલાં વષ માં મ યું છે કે ફ રયાદ કરનારાઓ દરેક વ તુને તેના યો ય
પસ શનમાં ઈ શકતા હોતા નથી. તેઓ એમના ૉ લે સને અનેકગણા મોટા કરીને જુ એ છે .
`પૉિઝ ટવ’ માણસો, સરસ `ઍ ટ ૂડ’વાળા માણસો વનમાં મહ વનું શું છે તે સારી રીતે ણતા
હોય છે .
ૉ લે સ એટલે `બાબતને તેના ખરા મહ વ સાથે વી તે.’ તમે જ ેમને ઓળખતા હો એ લોકો િવષે
િવચારો. તમને એવા લોકો મળી જ આવશે કે એકાદ વખત તેમનાં કૂટર કે કારમાં `પં ચર’ પ ું હોય
તેમાં તો મોટો હોબાળો મચાવી મૂકતા હોય. લ સંગે પોતાને `મહ વની’ જ યા પર બેસવા ન મળે
એટલે સંબંધો તોડી નાખતા પણ લોકો િવચાર કરતા નથી! એ બહુ જ પ છે કે આ લોકો વ તુઓને
તેના યો ય પસ શનમાં ઈ નથી શકતા.
એડી રકેનબેકર પાસેથી આપણે બધાં કશુંક શીખી શકીએ. એ 21 દવસ સુધી એક તરાપા પર જ
પેિસ ફક મહાસાગરમાં `ખોવાઈ ગયો’ હતો. આવી મોટી આફતમાંથી બચી ગયા પછી રકેનબેકરે ક ું
હતું, ` તમારી પાસે પીવા માટ ે ઈએ તેટલું ચો ખું પાણી હોય અને ખાવા માટ ે ઈએ તેટલો
ખોરાક હોય તો પછી તમારે ફ રયાદ કરવી ઈએ નહ .’
હં ુ તમને એવી કેટલીક બાબતો જણાવું કે જ ેમના માટ ે હં ુ ઈ રનો ખૂબ જ આભારી છુ ં .
(1) મારી હે થ સારી છે .
(2) મારી પ નીની હે થ સારી છે .
(3) અમારી પાસે અમા ં પોતાનું ઘર છે .
(4) અમારી પાસે ખાવા માટ ે પૂરતો ખોરાક અને પીવા માટ ે પૂરતું ચો ખું પાણી છે .
(5) અમે અમે રકામાં રહીએ છીએ અને વતં તાને માણીએ છીએ.
(6) હં ુ મારા કામને ચાહં ુ છુ ં .
(7) હં ુ વાસ કરી શકુ ં છુ ં અને મળવા જ ેવા લોકોને મળી શકુ ં છુ ં .
(8) મારે ઘણાં વફાદાર િમ ો છે .
(9) ઈ ર સાથેના મારા સંબંધમાંથી મને શિ ત મળે છે .
આ તો મારા વનમાં મને મળેલા આશીવાદોનું એક નાનકડુ ં િલ ટ જ છે . આટલી બધી સુંદર
બાબતો મારા વનમાં હોવા છતાં યારેક હં ુ એને યાનમાં જ લેતો નથી! પરંતુ હં ુ હવે શીખતો
છુ ં કે આપણાં વનની સરસ બાબતો માટ ે આપણે હં મેશાં ઈ રના આભારવશ રહે વું ઈએ.
આનાથી મારા `ઍ ટ ૂડ’માં સુધારો થાય છે અને મારી ગાડી ફરી એકવાર પાટા પર આવી ય છે .
તો પછી આજકાલ તમે શેની ફ રયાદો કરી ર ા છો? શું એ બહુ મોટી બાબતો છે ? હવે પછી
તમારી સમ યાઓ િવષે ફ રયાદ કરવાનું તમને મન થાય યારે એક પેન અને કાગળ લઈને એવાં
કારણોનું િલ ટ બનાવ જ ેના માટ ે તમારે ઈ રનો આભાર માનવાનો હોય.
તમને મળેલા અ યારના આશીવાદ િવષે િવચારો,
જ ે દરેક યિ ત પાસે પુ કળ માણમાં હોય છે ,
નહ કે તમારા ભૂતકાળની બ સીબી િવષે િવચારો કે
જ ે બધા માણસો પાસે થોડીક જ હોય છે .
 ચા સ ડ ક સ
[િવ ટ ો રયન યુ ગન ાં ે ન વલ ક થ ાક ાર અ ન ે ણ ીતા િ ટીશ લેખ ક .
` ેટ એ સપે ટ શ ે સ' અ ન ે `ઓિલવર િ ટ' તેમ ન ી ણ ીતી ન વલક થ ાઓ છે. ]

હં ુ તમને ખાતરીથી કહં ુ છુ ં કે આ િલ ટ તમારી ફ રયાદો કરતાં વધારે લાંબું હશે.

` પૉિઝ ટ વ ’ ય ૂઝ ન ા સ ોસ બ ન ો
હં ુ એવું પણ નથી કહે તો કે તમે બેસી રહો અને વનના ૉ લે સને ઇ ોર કરો. પરંતુ ફ રયાદ કરવા
કરતાં તમારી શિ ત અને યાન એવાં ટ ે સ પર કેિ ત કરો કે જ ે આ ૉ લે સને સૉ વ કરી શકે.
દાખલા તરીકે, તમે હમણાં હમણાં તમારી તને થોડી થાકેલી અનુભવતા હો તો `તમે ખૂબ થાકી ગયા
છો’, એવું બધા લોકોને કહે વાને બદલે યાયામની ટ ેવ પાડો અથવા રા ે વહે લા સૂઈ ઓ.
આ બાબત પર થોડો વધુ િવચાર કરીએ. ફ રયાદો તમારી સામે ણ રીતે કામ કરે છે . સૌ થમ તો
તમારી બીમારી અને ૉ લે સના `નૅગે ટવ’ યૂઝ સાંભળવા કોઈને ગમતા નથી. બીજુ ,ં ફ રયાદો
કરવાથી તમારા દુઃખદદ અને તકલીફો વધુ મજબૂત થશે. તો પછી એવી દુઃખભરી `રૅકડ’ શા માટ ે
વગા ા કરવી? ીજુ ,ં ફ રયાદોથી કંઈ મળવાનું નથી. ઊલટાનું જ ે ટ ે સ લેવાં જ રી છે તેના પર એ
તમને યાન કેિ ત કરવા દેતી નથી.
તમે તમારા ૉ લે સની રૅકડ વગા ા કરશો
તો મુ કેલીઓ વધશે.
ક ેટ હ ા વ ર સ ન
[`એ વર ી વૂ મ સ જન ' અ ન ે અ ય પુ તક ોન ાં લેિ ખક ા]

એવું કહે વાય છે કે 90 ટકા લોકોને તમારા ૉ લે સની પરવા હોતી નથી અને બાકીના 10 ટકા તો
ઊલટુ,ં એનાંથી ખુશ થાય છે !’ ગંભીરતાથી કહીએ તો આપણે બધાં આપણી ફ રયાદોનું માણ ઘટાડી
શકીએ છીએ. હવે પછી આપણી તને માટ ે અને બી ને માટ ે એક કામ કરીએ. ફ ત ઉ સાહ વધે
તેવી `પૉિઝ ટવ’ વાતો જ કરીએ.
જ ે લોકો બહુ ફ રયાદો નથી કરતા (જ ે લોકો `પૉિઝ ટવ’ વાતો જ કરતા હોય છે ) તેમની આસપાસ
રહે વાનું બધાને ગમે છે . એ ૂપમાં ડાવાનું ન ી કરો, કે જ ેથી તમને ઈને લોકો તેમનો ર તો ન
બદલી નાખે!
◙
 ભાગ -3
પોત ાન ે મદદ ક રે ત ેન ે ભુ મદદ ક રે!
કશું પોતાની મેળે બનતું નથી.
એક વખત તમે સમજશો કે તમારી પોતાની મહે નતથી
તમારે એને બનાવવાનું છે પછી એ બનવા માંડશે.
બ ેન ટ ઈ ે ન
[અ મે રક ન લેખ ક , એ ડ વો ક ે ટ , અ િભન ેત ા અ ન ે
રાજક ીય તથ ા આ િથ ક િવવે ચક ]
 9
`પૉિઝ ટ વ ’ વ ભાવ ધરાવ ત ાં
લ ોક ો સા થ ે જ હ ળ ોમળ ો
અરીસો માણસનો ચહે રો દેખાડ ે છે , પરંતુ એ માણસ ખરેખર કેવો છે
એ તો એણે પસંદ કરેલા િમ ો પરથી જ ન ી થાય છે .
ધ િલ િવ ંગ બ ાઇ બ લ , ોવ ઝ 2 7

હાઈ કૂલમાં ભણતો યારે પોતાની પડોશમાં રહે તા લોકો સાથે માઇક ઘણો સમય ગાળતો.
એના કહે વા માણે આ યુવાનો પોતાના ઘરના ક પાઉ ડમાં બેસી રહે તા અને આવતીજતી
કારો યા કરતા. તેમને ના તો કોઈ goals હતા, ના કોઈ વ નો. તેઓ `નૅગે ટવ’ વાતો કયા
કરતા.
યારે યારે માઇક તેમને કશુંક નવું કરવા કહે તો યારે એ લોકો તેને હતો સાહ કરતા. `અરે, એ તો
બેવકૂફી છે ’ અથવા `એ આજકાલ ફૅશનમાં નથી’ એવું ક ા કરતા. આ લોકોનાં જૂ થમાં રહે વા માટ ે
માઇક પણ એમને અનુસરતો.
એ યારે કૉલેજમાં ગયો યારે પણ એને આવા કેટલાંક `નૅગે ટવ’ લોકો મળી ગયા. પરંતુ સાથોસાથ
એને `પૉિઝ ટવ’ માણસો પણ મ ા... કે જ ે કશુંક શીખવા માંગતા હતા. માઇકે ન ી કયુ કે એ આ
`પૉિઝ ટવ’ લોકો સાથે એનો સમય ગાળશે. એમ કરવાના થોડા સમયમાં જ માઇકને પોતાની ત માટ ે
બહુ સા ં `ફીલ’ થવા લા યું. એનો `ઍ ટ ૂડ’ એકદમ `પૉિઝ ટવ’ બની ગયો. એ પોતાના goals ન ી
કરવા લા યો.
તમને જણાવતા મને આનંદ થાય છે કે માઇક આજ ે પોતાની સફળ વી ડયો ોડ શન કંપની ચલાવે
છે . એ એણે ન ી કરેલા goalsને એક પછી એક િસ કરતો ય છે . મ યારે માઇકને પૂ ું કે
`હાઈ કૂલના તારા દો તો આજકાલ શું કરે છે ?’ યારે એણે મને ક ું કે, `તેઓ હજુ એ જ િવ તારમાં
રહે છે . તેઓ હજુ `નૅગે ટવ’ જ છે અને હજુ તેઓ કશું કરતા નથી!’
માઇકે વધુમાં ઉમેયુ, `હં ુ એ કારનાં લોકો વ ચે જ સતત ર ો હોત તો આજ ે જ ે છુ ં તે બની ન
શ યો હોત.’
માઇકની ટોરી આપણાં વન પર અ ય લોકોની જ ે અસર થાય છે તેની આપણને યાદ આપે છે .
આમ છતાં આપણે કેટલીક વખત આવાં લોકો સાથે હળતામળતા રહીએ છીએ અને એનાં પ રણામોનો
િવચાર કરતા નથી.
“તમે પેલી કહે વત સાંભળી છે , તમારા િમ ો કોણ છે તે મને કહો અને હં ુ કહી દઈશ કે તમે કેવા
માણસ છો!”
આ સાદા િવધાનમાં ઘ ં શાણપણ છે . આપણી મ મીઓ હં મેશાં આપણા િમ ોને મળવા ઇ છતી
અને તેમના િવષે બને તેટલું ણવાની કોિશશ કરતી. શા માટ ે? કારણ કે તેઓ ણતી હતી કે આપણા
પર આપણા િમ ોની ઘેરી અસર થશે. આપણે એમની કેટલીક ટ ેવો અપનાવી લઈશું. આપણે કદાચ
એવી ચી કરીશું જ ે આપણા દો તો કરતા હશે. આપણાં પૅર સને આપણી િચંતા હોય છે એટલે
ે ે
તેઓ આમ વત છે . મને ખાતરી છે કે તમારે બાળકો હશે તો તમે પણ એમના િમ ો પર ઝીણવટભરી
નજર રાખતા હશો.
ખ ોટ ા લ ોક ો અ ન ે સ ાચ ા લ ોક ો
આજકાલના સા હ યમાં આપણે આ શ દ યોગો તા હોઈએ છીએ. ખોટા લોકો એવા લોકો છે , જ ે
હં મેશાં `નૅગે ટવ’ વાતો કે બાબતો પર યાન કેિ ત કરે છે . તેઓ યાં ય યાં ખોટી અસરો ફેલાવે
છે . યારે એમનાથી ઊલટુ,ં સાચા લોકો અ યોના િવકાસમાં મદદ પ થાય છે . તેઓ `પૉિઝ ટવ’
ધરાવતા અને હં ૂફ તથા મદદ આપનારા હોય છે . તેઓ તમારા `મૂડ’માં સુધારો કરે છે અને તેમની
આસપાસ રહે વું બધાને ગમે છે .
ખોટા લોકો તમને તેમનાં લેવલે, નીચે, ખચી જવા ય નો કરે છે . તમે શું નહ કરી શકો એ તેઓ
તમને ક ા કરશે. જ ે વ તુઓ અશ ય છે તેની જ વાત કયા કરશે. તેઓ હવામાન, અથતં , ાચાર
તેમનાં વનના ૉ લે સ વગેરે િવષે `નૅગે ટવ’ વાતો કયા કરશે. ભિવ ય કેટલું ધૂંધળું છે એના િવષે
તેઓ ઍ સપટની જ ેમ `કૉમે ટ’ કયા કરશે. તમે નસીબદાર હશો તો આ ઉપરાંત તેમને ખુદને પોતાનાં
શરીરમાં યાં યાં દુઃખાવો કે તકલીફ છે તે સાંભળવાનો લહાવો પણ તમને મળશે!
આવા ખોટા લોકોને સાંભ ા પછી તમે પણ એવું અનુભવશો ણે તમારી સમ શિ ત હણાઈ ગઈ
હોય. લેસ ાઉન નામના `મો ટવેશનલ’ વ તા તો આવા લોકોને `ડીમ િ લસ’ તરીકે ઓળખાવે છે .
સાઇકૉલૉિજ ટ જ ેક કેન ફ ડ તેમને `શિ ત ચૂસી લેનારાઓ’ તરીકે ઓળખાવે છે , કારણકે તેઓ
તમારી `પૉિઝ ટવ’ શિ તઓને ચૂસી લે છે . તમે કદી કોઈ `નૅગે ટવ’ યિ ત સાથે ર ા છો અને એવું
અનુભ યું છે , ણે તમારા શરીરમાંથી શિ ત હણાઈ જતી હોય? મને લાગે છે કે આપણને બધાને
યારેક ને યારેક તો આવો અનુભવ થયો જ છે .
આપણી આસપાસ જ ે કંઈ હોય છે
તેનો આપણે ભાગ બની જઈએ છીએ.
અ ાત

આનાથી ઊલટુ,ં જ ે લોકો `પૉિઝ ટવ’ ઉ સાહથી ભયાભયા અને સારી વાતમાં સપોટ કરનારા હોય છે
તેમની સાથે રહે વાથી કેવો અનુભવ થાય છે ? તમે પોતાને શિ તશાળી અને કંઈક કરવા માટ ે થનગનતા
અનુભવો છો. આવા `પૉિઝ ટવ’ લોકોની બાબતમાં કશુંક એવું છે , જ ે તેમને અસાધારણ બનાવે છે .
તેમનામાં કશીક એવી શિ ત રહે લી હોય છે , જ ેનાંથી ણે આખા મમાં કાશ ફેલાઈ ય છે . તમે
એની આસપાસ હો યારે તમે પણ એમનાં `ઍ ટ ૂડ’ અપનાવો છો અને તમારા `goals’ને ા
કરવા માટ ે તમારામાં, ઘણી શિ તનો સંચાર થતો હોય એમ તમને લાગશે.
હં ુ યારે `પૉિઝ ટવ’ લોકો િવષે િવચા ં યારે મને તરત મારા િમ હોનનો યાલ આવે છે . એની
સાથે વાત ક ં યારે મને લાગે છે કે ણે હં ુ આખા િવ ને ા કરી શકુ.ં હં ુ જ ેમને મ ો છુ ં એ
સૌમાં એ સૌથી વધુ `પૉિઝ ટવ’ યિ ત છે !
હં ુ મારી તનો િવચાર એક `પૉિઝ ટવ’ યિ ત તરીકે કરવાનું પસંદ ક ં છુ ં . 1થી 10ના કેલમાં (કે
યાં 10 સૌથી `પૉિઝ ટવ’ દશાવે છે ) હં ુ મારી તને 9.5ના આંકડા પર મૂકીશ. પણ હોનને તો મારે
14 પર મૂકવો પડ ે! એ કેલની પણ બહાર નીકળી ય એટલો બધો `પૉિઝ ટવ’ છે . એના સંપકમાં
આવનાર તમામને એ વનથી ભયાભયા કરી દે છે . એનો `ઍ ટ ડૂ ’ લોકોને મહાનતા મેળવવા તરફ
લઈ ય છે .
હવે તમે ઈ શકો છો કે તમારો `ઍ ટ ૂડ’ પણ ખૂબ મોટા માણમાં કઈ રીતે સુધરી શકે,
તમારી પાસે હોન જ ેવો કોઈ િમ હોય!
રે ડ ય ો પર ન ાં પેલ ા ` ભ ંગા ર ’ ગી ત ો!
મને ખાતરી છે કે તમારી સાથે આવું ઘણી વાર થયું હશે. તમે રે ડયો પર કોઈ ગીત સાંભળો છો અને
તમારી તને કહો છો, `કેવું ભંગાર ગીત છે ?’ એ જ દવસે મોડ ેથી એ ગીત તમને ફરીથી સાંભળવા
મળે છે . બીજ ે દવસે એ ગીત ફરી બે- ણ વખત સાંભળવા મળે છે . જ ેમ જ ેમ એ ગીતની લોકિ યતા
વધતી ય છે તેમ તેમ એ વધુ ને વધુ વખત તમારે સાંભળવું પડ ે છે .
પછી કશુંક િવિચ બને છે . તમે ઘરે બેઠા છો અને પેલું `ભંગાર’ ગીત અચાનક જ ગણગણવા માંડો
છો! એ વખતે હં ુ યાં હોત, તો તમને ચો સ મ પૂ ું હોત કે “તમને આ ગીત કેવું લાગે છે ? અને
તમે એવું ક ું હોત કે, `ભયાનક!’ તો પછી તમે એ ગાઓ છો શા માટ ે? વા તિવકતા એ છે કે જ ે
તમે વારંવાર સાંભળો છો એ તમારી કૉ યસનેસમાં સૌથી ચા થાને રહે તું હોય છે .”
જ ેવું એ ગીત લોકિ યતામાં પાછળ પડતું ય છે તેમ તેમ રે ડયો પર એ ઓછુ ં ને ઓછુ ં વાગતું
ય છે . તમે એનાં િવષે િવચાર પણ યારેક જ કરો છો અને ગાઓ છો તો ભા યે જ! અહ આપણને
એક અગ યનો લેસન શીખવા મળે છે . આપ ં મન, જ ે વ તુ રપીટ થયા કરે છે , તેના પર જ `ફોકસ’
કરે છે . કમનસીબે મન `સારા’ અને `ખરાબ’ િવભાગોમાં આવા રપીટ થતા સંદેશાઓને વહચતું નથી
અને તેથી `ખરાબ’ સંદેશા (કે ગીતો) પણ એ `રૅકડ’ કરી લે છે . જ ે આપણે વારંવાર સાંભળીશું તે
માનવા ેરાઈશું અને તેનાં પર ટ ે સ લઈશું. આ જ રીતે આપણે વારંવાર સફળતાના િવચારો
કરીશું તો આપણે એ મળે એવાં ટ ે સ લેવાં ેરાઈશું.
તમારા િમ ો તમારી િ ને િવ તારશે
અથવા તમારા વ નોને ગૂંગળાવી દેશે.
અ ાત

એટલે આપણે આપણાં મનને `પૉિઝ ટવ’ સંદેશાઓથી ભરી દઈશું તો આપણે વધુ `પૉિઝ ટવ’
બનીશું અને આપણાં `goals’ માટ ે હં મતપૂવક આગળ વધીશું. જ ેટલાં વધુ `પૉિઝ ટવ’ િવચારો, તેટલું
વધુ સા ં પ રણામ. આવા `પૉિઝ ટવ’ િવચારો મેળવવા માટ ેનો એક ર તો `મો ટવેશનલ’ પુ તકો
વાંચવાનો છે . અિભનંદન! કારણ કે એ તો તમે અ યારે કરી જ ર ા છો. `મો ટવેશનલ’ ઑ ડયો
ો ા સ પણ સાંભળી શકાય. `પૉિઝ ટવ’ લોકો સાથે વધુ સમય ગાળવો એ પણ એક ઑ શન છે જ.
મ ોક ીન ી ` પો જ ’ િથ ય ર ી
મારા િમ લેન ` મોકી’ ટોવર પાસેથી `ઍ ટ ૂડ’ અને `પૉિઝ ટવ’ લોકોની આસપાસ રહે વાનાં
મહ વ િવષે હં ુ ઘ ં શી યો છુ ં . ` મોકી’ એ ક તાન કે મશાન ે નાં સે સમાં 45 વષ સુધી કામ કયુ
છે . આ ે ભલે પહે લી નજરે દુઃખ સાથે સંબંિધત લાગે પરંતુ ` મોકી’ જ ેવા પૉિઝ ટિવટીના
`ડાયનેમો’ મ બહુ ઓછા યા છે . હં ુ એની સાથે ફોન પર વાત ક ં પછી `ટ ે ર ફક’ની લાગણી મને
હં મેશાં થાય છે !
ે ે ે
 ` મોકી’એ મને સમ યું કે માનવ ત ` પો જ’ જ ેવી હોય છે . આપણી આસપાસનાં લોકો જ ે કંઈ
કહે તા કે બોલતા હોય તે આપણે તરત જ વીકારી લઈએ છીએ. એટલે આપણે કોઈ `નૅગે ટવ’ યિ ત
સાથે સમય િવતાવીએ તો `નૅગે ટવ’ બાબતો વીકારીએ છીએ અને તેની અસર આપણા `ઍ ટ ૂડ’
પર થાય છે . એનાથી ઊલટુ ં પણ સાચું છે . આપણે યારે `પૉિઝ ટવ’ લોકો સાથે વધુ સમય ગાળીએ
યારે આપણે `પૉિઝ ટવ’ વાતો વીકારીએ છીએ. આપણને સા ં `ફીલ’ થાય છે અને આપ ં કામ પણ
સારી રીતે થાય છે .
મ એક વખત ` મોકી’ને પૂછેલું, `તું કોઈ `નૅગે ટવ’ યિ ત સાથે કામ કરતો હો, યારે શું કરે છે ?’
એણે ઉ ર આ યો, `જ ેટલી બને તેટલી ઝડપથી હં ુ એનાથી દૂર જતો રહં ુ છુ ં . હં ુ એને આવું કશું કહં ુ ,
`તમને મળવાની મ આવી’ એમ કહીને હં ુ બી યિ ત સાથે વાતો શ કરી દ છુ ં .’ પછી મ
` મોકી’ને પૂ ું, `તારે કદી એવો િમ હતો કે જ ે `નૅગે ટવ’ હોય?’
એણે ક ું, “બહુ લાંબા સમય સુધી નહ !”
એટલે કે આવા લોકોથી એ બને તેટલા વહે લા સંબંધો ઓછા કે પૂરા કરી નાખતો. આપણે પણ આ
જ કળા શીખવા જ ેવી છે .
ત મ ાર ી મ ૈ ીન ું મ ૂ ય ાંક ન ક ર ો
સમયે સમયે તમારે તમારી િમ તાનું મૂ યાંકન કરતા રહે વું ઈએ – એ લોકો સાથેની પણ – કે
જ ેમની સાથે તમારે વષ જૂ ની િમ તા છે . ખાતરી રાખ , આ કોઈ નાનો મુ ો નથી. જ ે લોકો તમારો
સમય લે છે તેઓ તમારી સૌથી મહ વની િમલકત પર પણ અસર કરે છે ; તમારા મન પર!
શું તમે `નૅગે ટવ’ ે ઝથી ઘેરાયેલા છો અને તમારા ી ટાઇમનો મોટાભાગનો ટાઇમ તેમની સાથે
ગાળો છો? તો હં ુ તમને કહીશ કે એ ટાઇમ ખૂબ ઓછો કરી નાખો. િબલકુલ શૂ ય કરી નાખો તો ઘ ં
સા ં .
થોડુ ં વધુ પડતું લાગે છે નહ ? પોતાના જ િમ ો સાથે આમ કરવું... મારા સેિમનાસમાં યારે હં ુ આમ
કહં ુ છુ ં યારે એકાદ જણ તો હાથ ચો કરીને મને કહે જ છે , `તમે દય વગરના છો. લોકોની
લાગણીની તમને કદર નથી.’ તો કોઈક વળી એમ કહે છે , `શું આપણે એવા િમ ોને મદદ કરવાનો
ય ન ન કરવો ઈએ?’
તમને યો ય લાગે તે કરવા માટ ે તમે મુ ત છો અને દરેક પ રિ થિત તેના ગુણદોષ માણે `હૅ ડલ’
કરવી ઈએ. કે મારા અનુભવથી મને સમ યું છે કે `નૅગે ટવ’ િમ ોની આસપાસ રહે વાથી પણ
તેમને કશો ફાયદો થતો નથી. તમને તો નથી જ થતો, કારણ એ છે કે મોટાભાગના `નૅગે ટવ’ િમ ો
તેમનામાં કશો ફેરફાર લાવવા માગતા જ નથી હોતા. લોકો તેમની દુઃખભરી વાતો સાંભળે એ જ તેઓ
ઇ છતા હોય છે .
તમારી આસપાસની ચી તમને સફળતા મેળવવામાં
મદદ કરી રહી છે કે તમારો ર તો રોકી રહી છે ?
ડ બ ય ુ. લ ીમ ે ટ ટ ોન
[િબ ઝન ેસ મેન , માન વત ાવા દી અ ન ે ન ેપોિલયન હલ
સાથ ેન ાં પુ તક ોન ાં સહલેખ ક .]

ૅ ૅ
 તમને આવા `નૅગે ટવ’ ૅ ઝ સાથે સમય પસાર કરવાની તી ઇ છા થતી હોય તો તમારી તને
પૂછો, `હં ુ શા માટ ે આ લોકો સાથે વધુ સમય ગાળવા ઇ છુ ં છુ ં ?’ કૉ યસલી કે અનકૉ યસલી તમે
પોતે જ તમારી તને આગળ વધતી રોકી ર ા હશો. તમે જ ે કંઈ બની શકો તેમ છો તે બનતા ખુદ
તમે જ તમને રોકી ર ા હશો. હવે સમય આવી ગયો છે કે તમે યાં છો યાં જ િ થર ન રહો –
આગળ વધો.
અહ એક પ તા જ રી છે . `નૅગે ટવ’ લોકો બી લોકો કરતાં ઓછા મહ વનાં છે તેમ હં ુ કહી
ર ો નથી. હં ુ એટલું જ કહં ુ છુ ં કે તેમની સાથે વધુ સમય પસાર કરવાથી તમને ખરાબ પ રણામો મળી
શકે છે . તમે ઓછા સફળ અને ઓછા સુખી થશો. તમે આના માટ ે તૈયાર છો?
હ ાિન ક ાર ક સ ંબ ંધ ીઓ
તમારા કેટલાક સંબંધીઓ હાિનકારક હોય તો તમે શું કરો? વાભાિવક રીતે જ આ જરા મૂંઝવતો
છે . હં ુ તમને એમ કહે વા માગું છુ ં કે તમારા સંબંધીઓથી પીઠ ન ફેરવો. કૌટુિં બક સંબંધો કંમતી
છે અને આપણે સુમેળભયા કૌટુિં બક સંબંધો ળવી રાખવાના તમામ યાસો કરવા ઈએ.
આમ છતાં, હં ુ કહીશ કે તમે એવાં કેટલાંક કંટોલ રાખો કે જ ેને કારણે હાિનકારક સંબંધીઓ તમને
ખાસ નુકસાન ન પહ ચાડી શકે. તમે એમની સાથેના સંબંધો, આ રીતે કાપી પણ નથી નાખતા કે તેમની
સાથે બોલવાનું બંધ પણ નથી કરતા. તેમ છતાં તેમની સાથેના સંબંધો પર કેટલીક મયાદા તો મૂકો જ
છો.
દાખલા તરીકે તમારે કેટલાક `નૅગે ટવ’ સંબંધીઓ હોય તો હં ુ તમને સૂચન ક ં કે તમે તેમને
વારંવાર ટ ેિલફોન ન કરો કે જ ેથી તેઓ તમને હતો સાહ કે િનરાશ ન કરી દે. એમને વારંવાર ફોન
કરવાથી તમને શો ફાયદો થવાનો છે ? આમ પણ આપણી આસપાસ ઘણી `નૅગેટીિવટી’ હોય જ છે .
રે ડયો કે TV સાંભળો કે પછી અખબાર વાંચો. તમને `’નૅગેટીિવટી જ વા મળશે. તમારા સંબંધીઓ
તેમને વધુ `નૅગે ટવ’ યૂઝ આપે એવું તમે ઇ છો છો?
તમે કોઈ િમ કે સંબંધી સાથે વાત કરતા હો યારે કામ લાગે એવું એક સૂચન ક ં ? યારે તમારી
ચચા કોઈ `નૅગે ટવ’ િવષય તરફ વળે યારે સામેની યિ તને તે `નૅગે ટવ’ છે એવું કહે વાનું ટાળો. આમ
કરવાથી તો પ રિ થિત વધુ ખરાબ થાય છે . એના બદલે હળવેથી વાતચીતને કોઈ `પૉિઝ ટવ’ િવષય
તરફ લઈ ઓ.
યાદ રાખો કે હં ુ તમારા સંબંધીઓ સાથેનો સંબંધ તોડી નાખવાનું કે કૌટુિં બક સંગોમાં નહ જવાનું
તમને કહે તો નથી. ફ ત એમની સાથેના સંબંધોને િલિમટ ેડ કરવાનું કહં ુ છુ ં કે જ ેથી એવા સંબંધો તમને
નુકસાન ન કરે.
ક ામ ન ાં થ ળ ે ` પૉિઝ ટ વ ’ લ ોક ો
દરેક સં થામાં થોડા `નૅગે ટવ’ લોકો તો કામ કરતા જ હોય છે . તમારે ઘણી વખત એમની સાથે
વાતચીત કે કામ કરવાના સંગો પણ ઊભા થતા હશે, પરંતુ િનરાશા અને હતાશાના આ સંદેશવાહકો
સાથે વધુ પડતો સમય ન ગાળશો.
દાખલા તરીકે તમે વારેવારે એમની સાથે `લંચ’ લેતા હો તો એમ કરવાનું ટાળો. તેઓ તમારા મનને
`નૅગે ટિવટી’થી ભરી દેવા િસવાય બીજુ ં કશું કરતા નથી. એ લોકો એમનો બધો કચરો તમારા

ે
 દમાગમાં ઠાલવે તો વાભાિવક રીતે જ તમે તમા ં ે કામ ન જ કરી શકો. તેમની સાથે તોછડા કે
ગુ સે થવાની જ ર નથી. તમે એમનાથી દૂર રહે વાની કોઈ વહે વા યુિ ત શોધી કાઢ .
અથવા તો તમારા પોતાના ટ ેબલ પર `લંચ’ લેવાનું શ કરી દો અથવા કોઈ ` લાય ટ’ને લંચ પર
બહાર લઈ ઓ. અથવા ઑ ફસની કૅ ટીનમાં અલગ ટ ેબલ પર બેસો. તમારા `લંચ’ને એક
`પૉિઝ ટવ’ અનુભવ બનાવવા માટ ે જ ે કંઈ કરવું પડ ે તે કરો.
આ બાબતમાં કોઈ ભૂલ ન કરશો. `પૉિઝ ટવ’ લોકોનું કોઈપણ સં થામાં હં મેશાં વાગત છે અને
`નૅગે ટવ’ લોકો પોતાની ગિતનો માગ ંધે છે . `નૅગે ટવ’ કમચારીઓનો ૉ લેમ એટલો બધો ઘેરો બને
છે કે મને હમણાં ટપાલમાં એક ` ૉશર’ મ ું જ ે એક દવસના એક સેિમનાર િવષે હતું. એનો િવષય
હતો, ઍ ટ ૂડ ૉ લે સવાળા કમચારીઓને કાયદેસર રીતે કઈ રીતે કાઢી મૂકવા?
િબઝનેસમેન હવે એ બાબત ગૃત થઈ ગયા છે કે ` ૉડિ ટિવટી’ની વાત આવે યારે `ઍ ટ ૂડ ઈઝ
ઍવરીિથંગ!’
ત મ ાર ા િમ ોન ી પસ ંદ ગી શ ાણ પણ થ ી ક ર ો
આ લેસનની શ આતમાં મ ક ું તેમ, `તમે કોની સાથે ફરો છો, તમારા િમ ો કોણ છે એ મને કહો અને
હં ુ કહી દઈશ કે તમે કેવા માણસ છો.’
પગારવધારો કે ` મોશન’ મેળવવા બાબતે તમે ગંભીર હો કે તમારા િબઝનેસમાં સફળતા
મેળવવા માંગતા હો કે એક માનવી તરીકે તમારામાં સુધારો લાવવા માંગતા હો તો તમારે એવા લોકો
સાથે જ હળવુંમળવું ઈએ કે જ ે તમને વધુ ચા લેવલ પર લઈ ય.
પોષક કે `પૉિઝ ટવ’ લોકોને તમે વધુ માણમાં મળશો તો તમને તમારી ત િવષે સા ં ` ફલ’ થશે
અને તમારા `goals’ િસ કરવા માટ ે તમારામાં શિ તનો સંચાર થશે. તમે વધુ ઉ સાહી અને
`પૉિઝ ટવ’ યિ ત બનશો કે જ ેમની આસપાસ રહે વાનું બધાને ગમે છે . હં ુ પહે લાં માનતો હતો કે
`પૉિઝ ટવ’ લોકો સાથે વધુ હળવુંમળવું અને `નૅગે ટવ’ લોકો સાથે ખૂબ ઓછા માણમાં હળવુંમળવું એ
આપણાં માટ ે સા ં છે .
હવે હં ુ માનું છુ ં કે તમારે સુખી અને સફળ થવું હોય તો આમ કરવું ખૂબ જ રી છે .
સારા િમ ો તમારા વા ય માટ ે લાભદાયી છે .
ડ ૉ. ઇ ર િવ ન સ ાર ાસ ન
[મન ોિવ ાન ન ાં ે ે અ ન ેક સંશ ોધન ો ક રન ાર,
યિ ત વ- િવ ેષ ણ ન ાં િન ણ ાત અ ન ે લેખ ક ]

એટલે તમારી આસપાસ `પૉિઝ ટવ’, સાચા લોકો જ હોય એ . તેઓ તમને સફળતાની સીડી પર
લઈ જશે.
◙
 10
ત મારા ડ રન ો સા મન ો ક રો
તમને જ ેનો ડર હોય એ કામ કરો
અને એ ડર હં મેશ માટ ે જતો રહે શે.
ર ા ફ વ ા ડ ો ઍ મસ ન
[અ મે રક ન િન બ ંધ ક ાર, ફ લસૂફ , વચ ન ક ાર અ ન ે ક િવ]

િગલ ઇગ સ નામના `મો ટવેશનલ’ પીકરને હં ુ સાંભળી ર ો હતો. મને વ નેય યાલ ન
હતો કે એમનું એક વા ય મારા વનને બદલી નાખશે.
એ દવસે એમણે અ ભુત ` ેઝ ટ ેશન’ આ યું. ઘણી બધી કંમતી વાતો એમણે કહી. પણ એમાં એક
વા ય એવું હતું – એક ર ન સમાન – કે જ ે અલગ તરી આવે છે . આ ર ું એ ર નઃ
` તમે સફળ થવા માંગતા હો તો તમને તકલીફ તો પડશે જ.’
આ શ દો હં ુ કદી નહ ભૂલું અને િગલ એકદમ સાચા હતા. તમારા `goals’ને િસ કરવા માટ ે તથા
તમારા પોટ ેિ શયલને રયાિલટીમાં પલટાવવા માટ ે તમારે થોડી તકલીફ તો સહન કરવી જ પડ ે. તમારે
એવી વ તુઓ કરવી પડ ે, જ ે કરતાં તમને ડર લાગતો હોય. એ રીતે જ તમે તમારા પોટ ેિ શયલ, તમારી
શ યતાઓ સુધી પહ ચી શકો.
કે આ સાવ સહે લું લાગે છે નહ ? આમ છતાં યારે લોકોને કોઈ ડરાવનારી પ રિ થિત કે
વૃિ નો સામનો કરવાનો આવે છે યારે તેઓ શું કરે છે ? તેઓ ડરને કારણે પાછા હટ ે છે . તેઓ
`ઍ શન’ લેતા નથી. હં ુ ં છુ ં , કારણ કે મારા વનનાં પહે લાં 30 વષ મ એમ જ કયુ છે . કોઈપણ
તના સંકોચ િવના હં ુ તમને કહી શકુ ં કે એ હારવાનો ે ર તો છે !
તમે મને કોઈપણ સફળ યિ ત બતાવો. હં ુ છાતી ઠોકીને કહં ુ છુ ં કે એણે પોતાના ડરનો સામનો કરીને
જ એના પર િવજય મેળ યો હશે!
આ પણ ા ડ ર ન ું િવ ેષણ ક ર ીએ
કોઈપણ નવી કે ચૅલે જવાળી વૃિ કરતા પહે લાં તમે ડયા છો કે તમને `ટૅ શન’ થયું છે ? એ ડરે
યારેક કોઈ પગલું ભરતા તમને રો યા છે ? યારેક ને યારેક તમે ડરના માયા લગભગ સાવ િનિ ય
થઈ ગયા હશો એની મને ખાતરી છે . મારી સાથે પણ એમ જ બ યું છે . માણસમા સાથે એમ જ બને
છે !
એ વાત સાચી કે દરેક યિ તમાં ડરનું માણ ઓછુ ં વ ું હોય છે . જ ે ડરથી એક યિ તના મોિતયા
મરી ય તે જ ડરની બી ને ભા યે જ કશી અસર થાય એવું બની શકે છે . દાખલા તરીકે હે રમાં
બોલવું કે એક નવો િબઝનેસ શ કરવો એ અમુક લોકો માટ ે ભયભીત કરનારી બહુ મોટી ઘટના હોય
છે . કેટલાકને તો વળી ર તો પૂછવામાં પણ ડર લાગે છે ! ગમતી છોકરીને પોતાના મનની વાત કહે તા
ઘણાં યુવાનોને ડર લાગતો હોય છે ! તમારા ડર તમને ગમે તેટલા મૂખામીભરેલા લાગતા હોય તો પણ
આ લેસન તમારા માટ ે છે .
 વનમાં કશાથી ડરવાની જ ર નથી,
એને ફ ત સમજવાની જ ર હોય છે .
મ ેર ી ય ુર ી
[પોલા ડ ન ાં ભૌ િતક શા ી અ ન ે રસાયણ શા ી.
િવ ક રણ ોન ા ે ે સંશ ોધન બ દલ ન ૉબ ેલ ઇન ામ.
રે ડ યમ અ ન ે પોલોિન યમ ન ી શોધ ક રી.]

હં ુ યારે ડરની વાત ક ં યારે તમને ઈ પમાડ ે કે તમારા વા યને ભયમાં મૂક ે એવા કોઈ શારી રક
ભયની વાત નથી કરતો. એવી બાબતોનો ડર તો મને પણ લાગે છે . એમાંનું કંઈપણ કરવાની મારી કોઈ
યોજના નથી! હં ુ તો અહ એવી બાબતોની વાત કરવા માંગુ છુ ં , જ ે તમારા પસનલ કે ૉફેશનલ
િવકાસને ંધતી હોય. આવી બાબતો તમને ડરાવતી હોય છે – પરંતુ તમને ખબર છે કે તમે વનમાં
જ ે કંઈ મેળવવા માંગતા હો તે મેળવવા માટ ે તમારે એમ કરવું જ પડ ે તેમ છે .
ક ફ ટ ઝ ોન
ડર અને `ટૅ શન’ યારે તમને જકડી રાખતા હોય યારે સામા ય રીતે એનું કારણ એ હોય છે કે તમે
તમારા `ક ફટ ઝોન’ માંથી બહાર નીકળવાની કોિશશ કરી ર ા હો. આ અગ યની બાબત પર થોડો
વધુ િવચાર કરીએ. એ તમારી સફળતા અને તમારા પોટ ેિ શયલ કે શ યતાઓનાં િવકાસ પર કેવી રીતે
અસર કરે છે તે પણ ઈએ.
આપણે બધાં એક ક ફટ ઝોનમાં વતા હોઈએ છીએ – િબહે િવયરની એક એવી પ િત કે જ ે
આપણા માટ ે ખૂબ જ પ રિચત હોય અને જ ેમાં આપણે આપણી તને અ યંત સલામતનો અનુભવ
કરતા હોઈએ. તમારો ક ફટ ઝોન, માની લો કે એક વતુળનો અંદરનો ભાગ છે .
X (અ યંત ભયભીત)
X (થોડા ભયભીત)
ક ફટ
ઝોન
વતુળની અંદરની વૃિ ઓ અને પ રિ થિતઓ તમને પ રિચત લાગે છે . એનાથી તમને િબલકુલ ડર
નથી લાગતો. એ રોજબરોજની છે – તમારા વનનો રોિજંદો ભાગ છે – જ ે કરતાં તમને ભા યે જ
કશી તકલીફ પડ ે છે . આવી પ રિ થિતઓ કે વૃિ ઓમાં િમ ો સાથે વાતો કરવી, રોજબરોજનાં
કામકાજનાં કાગળો `હે ડલ’ કરવા વગેરે આવે છે .
યારેક યારેક એવું કંઈક કરવું પડ ે છે જ ે આપણી રોિજંદી વૃિ થી અલગ હોય. તેને આપણે
વતુળની બહારનાં `X’થી ઓળખીએ. આ `X’, આપણા વતુળથી જ ેટલા દૂર હોય તેટલો આપણને વધુ
ડર લાગે છે . એટલે કે જ ે વૃિ કે પ રિ થિતનો આપણે કદી સામનો કય ન હોય તે કરતાં ખૂબ ડર
લાગતો હોય છે .
તમારા ક ફટ ઝોનની બહારની પ રિ થિતમાં તમે નવસ થઈ ઓ છો. તમારી હથેળીઓમાં
પરસેવો વળવા લાગે છે , તમારા દયના ધબકારા વધી ય છે . તમને આવા ો થવા લાગે છે .
 “શું હં ુ એ કરી શકીશ?”
“લોકો મારી મ ક-મ કરી તો નહ કરે ને?”
“મારા િમ ો અને સંબંધીઓ શું કહે શે?”
ઉપરની આકૃિત શો તો `X’નો તમારા માટ ે શો અથ થાય છે ? બી શ દોમાં કહીએ તો, કયો
ભય તમને વધુ મોટી સફળતા કે સંતોષ મેળવતા રોકે છે ?
■ શું એ નવા સંભિવત ાહકોને મળવાનો ડર છે ?
■ શું એ તમારી કાર કદ બદલવાનો ડર છે ?
■ શું એ નવી કી સ કે કૌશ ય શીખવાનો ડર છે ?
■ શું એ ડર ફરી કોઈ નવો અ યાસ શ કરવાનો છે ?
■ શું તમારા મનમાં જ ે હોય એ બી લોકોને કહે વાનો ડર છે ?
■ શું એ ડર હે રમાં વ ત ય આપવાનો છે ?
`X’નો અથ તમારા માટ ે ગમે તે થતો હોય, ામાિણક બનો અને એને વીકારો. હં ુ ચો સપણે માનું છુ ં
કે લાખો નહ તો ઓછામાં ઓછા હ રો માણસો, એવા હશે કે તમે જ ે ડરથી પીડાઓ છો, એવા
ડરથી જ ર પીડાતા હશે. તો ચાલો આપણે ઈએ, મોટાભાગનાં લોકો કઈ વૃિ કે પ રિ થિતથી ડરે
છે ?
મ ોટ ાભ ાગન ાં લ ોક ોન ે પજ વ ત ા ડ ર
મારા ઘણાં ` ેઝ ટ ેશ સ’માં હં ુ ઑ ડય સને કા ઝ વહચું છુ ં . હં ુ તેમને કહં ુ છુ ં કે તેમનું નામ લ યા વગર
તેઓ એવા ડરનાં નામ લખે, જ ે તેમનાં યિ તગત અને યાવસાિયક િવકાસમાં અવરોધ પેદા કરતા
હોય. તે પછી હં ુ આ કા ઝ એકઠા કરી લ છુ ં અને મોટ ેથી વાંચું છુ ં .
તમને શું લાગે છે ? આ કા ઝ પર લોકો શું લખતા હશે? તમને નવાઈ લાગશે પણ ગમે તે થળ
હોય, ગમે તે યવસાયનાં લોકો હોય, એકના એક ઉ રો જ વારંવાર વા મળે છે ! આ ર ા તેમાંના
કેટલાક ઉ રોઃ
(1) હે રમાં બોલવું કે ` ેઝ ટ ેશન’ આપવું. કોઈપણ ૂપનાં લોકોને સૌથી વધુ કોઈ વાતનો ડર
લાગતો હોય તો તે આ છે . લોકોનાં સમૂહ સામે બોલવાનું થાય યારે અ છાઅ છાનાં મોિતયાં
મરી ય છે !
(2) `ના’ એવો ઉ ર સાંભળવો કે પોતાનો િવચાર ` રજ ે ટ’ થવો. `સે સ’નાં ે માં રહે લા લોકો
આવો ઉ ર વધુ આપે છે . ખાસ કરીને જ ેઓ `કો ડ કો સ’ કરતા હોય તેઓ. (અ યા લોકોને
મળવું).
(3) ` બ’ બદલવી અથવા પોતાનો િબઝનેસ શ કરવો. છે ાં કેટલાંક વષ માં મ યું છે કે ઘણાં
લોકો આ બાબતથી ડરતા હોય છે . અમે રકામાં આજ ે ઘણાં પોતાની ` બ’થી ખુશ નથી અને વધુ
સંતોષ દ વાતાવરણમાં કામ કરવા ચાહે છે પરંતુ એ બાબતમાં કશું કરવા તૈયાર નથી! ડરને
કારણે આમ બને છે .
(4) મૅનેજસ કે `બૉસ’ને `નૅગે ટવ’ સમાચાર આપવા. (મૅનેજસ કે `બૉસ’ જ ે સાંભળવા ઇ છતા ન
હોય). આ તો સમ શકાય એવી વાત છે .
ે ે ૅ
 (5) ઉ ચ પદાિધકારીઓ સાથે વાત કરવી. કમચારી લેવલના કે કેટલાક મૅનેજસ પણ પોતાનાથી
ઉ ચ હો ા પર કામ કરનારાઓ સાથે વાત કરતા ડરતા હોય છે . કંપનીના CEO કે ૅિસડ ે ટ સાથે
`કેમ છો?’ જ ેવી સામા ય કારની વાતચીત પણ કરી શકતા નથી. તેમને ડર લાગે છે કે તેઓ
મૂખ સાિબત થશે.
(6) િન ફળતાનો ડર. ઘણી મોટી સં યામાં લોકો કશું નવું એટલા માટ ે નથી કરતા કે તેમને ડર લાગે
છે કે એમાં િન ફળતા મળશે. (લેસન-11માં આપણે આ પૉઇ ટ વધુ િવગતથી ચચ શું.)
આમાંનાં કોઈ ડરના ઉ ેખથી તમને આ ય થયું? આમાંનો કોઈ ડર તમને અ યારે છે ? અથવા પહે લાં
હતો? હકીકત તો એ છે કે મોટાભાગનાં લોકો આમાંનાં કોઈ ને કોઈ ડરનો અનુભવ તેમનાં વનમાં
યારેક ને યારેક કરતા જ હોય છે .
ઉપરનાં `િલ ટ’માં ન હોય એવો કોઈ ડર તમને પજવતો હોય તો પણ િચંતા ન કરશો. તમારા
કોઈપણ ડર કરતાં તમે વધુ મજબૂત છો અને તમે એના પર િવજય મેળવી શકો છો.
ત મ ાર ા ` ડ ર ’ થ ી પીછે હ ઠ ક ર વ ાન ા ફ ાય દ ા
`ટૅ શન’ કે તાણ પેદા કરનારી પ રિ થિતથી ઘણાં લોકો દૂર ભાગવાનું પસંદ કરે છે . હં ુ પણ એમ જ
કરતો હતો. તેનાથી ડર જતો રહે છે . તાણ પણ જતી રહે છે . દાખલા તરીકે તમને તમારી જ કંપનીમાં
કોઈ ` ેઝ ટ ેશન’ કરવાનું કોઈ કહે અને તમે ઇ કાર કરો તો રાતોના ઉ ગરા (જ ે આ ` ેઝ ટ ેશન’
તૈયાર કરવા માટ ે કરવા પડત)થી તમે તમારી તને બચાવી શકો છો. જ ેમ જ ેમ એ દવસ ( ેઝ ટ ેશન
કરવાનો) ન ક આવતો ય અને તમારી `નવસનેસ’ વધતી ય... એનાથી પણ તમે તમારી તને
બચાવી શકો છો.
કે આ એકમા ફાયદો છે ! થોડી ણો માટ ે િવચારો. શું કોઈપણ યિ તને, પોતાના ડરનો સામનો
ન કરવાથી આ િસવાય બી કોઈ ફાયદો થઈ શકે? હ રો લોકોને મ આ પૂ ો છે અને કોઈ
મને ઉપર જણાવેલા ફાયદા િસવાયનો બી કોઈ ફાયદો બતાવી શ યું નથી.
ત મ ે જ ે ક ં મ ત ચ ૂક વ ો છ ો ત ે
પરંતુ તમે યારે તમારા ડરનો સામનો નથી કરતા, પીછે હઠ કરો છો, ભાગી ઓ છો યારે જ ે કંમત
ચૂકવો છો તે આ રહીઃ
■ તમારો આ મ-િવ ાસ ઓછો થાય છે .
■ તમે તમારી તને અશ ત, લાચાર, હતાશ અનુભવો છો.
■ તમે જ તમારી સફળતામાં અવરોધ પ બનો છો.
■ તમે એક સાવ સામા ય, કંટાળાજનક વન વો છો.
ફ ત થોડા સમય માટ ે ડર કે `ટૅ શન’ને દૂર રાખવાની આટલી મોટી કંમત આપવી આપણને કોઈ ને
પોસાઈ શકે ખરી? આમ છતાં આપણામાંના મોટાભાગનાં આમ જ કરે છે !
આ તો નયુ ગાંડપણ છે . લાંબા ગાળે ડરનાં માયા પીછે હઠ કરવી કે કોઈ ટ ે સ ન લેવા એ ખૂબ જ
નુકસાનકારક સાિબત થાય છે . તમે કદી અસાધારણ સફળતા મેળવી નહ શકો કે પછી તમારી
ટૅલે સને કદી બહાર નહ લાવી શકો.

ી ી ે ે
હ ાઈ ક ૂ લ ન ા અ ય ાસ સ મ ય ન ી મ ાર ી ટ ટે ે
હં ુ યારે હાઈ કૂલમાં હતો યારે ખૂબ શરમાળ હતો અને આ મિવ ાસનો અભાવ ધરાવતો હતો.
પરંતુ કોઈ છોકરીને હં ુ `ડ ેટ’ માટ ે કહે તો યારે મને કદી `ના’ સાંભળવા નહોતી મળતી. તમે અ યારે
મને તા હો તો કહે શો, “એ ખરાબ તો નથી દેખાતો, પણ એ ટોમ ઝ ૂ જ ેવો `હૅ ડસમ’ પણ નથી.”
જ ે ધન ગુમાવે છે તે ઘ ં ગુમાવે છે ,
જ ે િમ ગુમાવે છે તે ઘ ં બધું ગુમાવે છે ,
પરંતુ જ ે હં મત ગુમાવે છે તે બધું જ ગુમાવે છે .
િમ ગ ેલ ડ ે સ વ ાિ ટ સ
[ પેિ ન શ લેખ ક , ક િવ, ન ા ક ાર, સૈિ ન ક , એ ક ાઉ ટ ટ]

મારી ટ ેટ ે સાવ સરળ હતી. ટ ેટ ે મ કદી કોઈ છોકરીને `ડ ેટ’ માટ ે પૂ ું જ નહોતું! કોઈ મને `ના’
કહે એવું કરવું જ શા માટ ે! મને આ ટ ેટ ે થી શું મ ું? મને મારી ત માટ ે િધ ાર થતો. હં ુ મને
લાચાર અનુભવતો અને અ યાસના સમય િસવાય મારે ભા યે જ કોઈને મળવાનું થતું. હં ુ પોતે જ
મારી સફળતાના માગમાં અવરોધ પ હતો!
હં ુ મારા ડરનો સામનો નહોતો કરતો એટલે હં ુ એકલો રહી જતો. મારા ૅ ઝ અને લાસમે સ `ડ ેટ’
પર જતા. આનાથી મને કેવી લાગણી થતી હશે? તમે સમ શકો છો! હા, શાળાના અ યાસ દર યાન
હં ુ પણ કેટલીક `ડ ેટ’ પર ગયેલો પરંતુ એ તો મારા િમ ોએ ગોઠવી આપેલી. કોઈ મને `ના’ ન કહે
એટલે હં ુ પોતે તો કોઈ છોકરીને `ડ ેટ’ માટ ે પૂછતો જ નહ !
તમે યું ને કે ડરનો સામનો ન કરવાની મારી ટ ેટ ે એ મને કેટલું નુકસાન પહ ચા ું? એ સાચું છે
કે મ કેટલીક છોકરીઓને `ડ ેટ’ માટ ે પૂ ું હોત તો એમાંની અમુક ે ચો સ મને ના પાડી હોત. પણ હં ુ
કંઈ મરી ન ગયો હોત! મ બી કોઈ છોકરીને પૂ ું હોત. અંતે કોઈ છોકરીએ તો મને `ડ ેટ’ માટ ે `હા’
કહી જ હોત.
હં ુ કૉલેજમાં ગયો તે પછી જ આ ે ે મ ધીરે ધીરે ટ ે સ ભરવાની શ આત કરી. ધીમે ધીમે મારો
આ મિવ ાસ વ યો, છે વટ ે કાયદાના અ યાસ દર યાન નસીબ ગે હં ુ ડોલોરસને મ ો અને આજ ે
અમારા લ ને ીસ વષ થઈ ગયાં છે !
એ ક ન વ ું વ ન
હં ુ તમારાથી કંઈ જુ દો નથી. તમારી જ ેમ મારા પણ કેટલાક ડર છે . હં ુ યારે મારા વનનાં શ આતનાં
30 વષ પર નજર દોડાવું છુ ં યારે મને વકીલ તરીકે થોડીક સફળતા મેળવનાર એક માણસ નજરે ચડ ે
છે , પરંતુ મને એ યિ ત પણ દેખાય છે કે જ ે શરમાળ, અસલામત, ડરપોક અને આ મિવ ાસ
િવનાનો હતો. તમને લાગે છે કે આવી યિ ત `મો ટવેશનલ’ પીકર બની શકે?
મારી િજંદગીમાં જબરદ ત બદલાવ અને સફળતા યારે આ યા કે યારે હં ુ મારા ડરનો સામનો
કરતાં શી યો. વષ ની િન ફળતાઓ અને હતાશાઓ પછી મને શીખવા મ ું કે ડરથી સંતાવાનો કોઈ
ફાયદો નથી. એમ કરતો રહીશ તો હં ુ કદી યાંય પહ ચી નહ શકુ.ં
અલબ , મ `પૉિઝ ટવ’ ઍ ટ ૂડ ન િવકસાવી હોત તો હં ુ મારા ડરનો સામનો કદી કરી શ યો ન
હોત. મારે જ રી પગલાં લેવા માટ ે જ ે વધારાના `પુશ’ની જ ર હતી એ યારે જ મ ો, યારે હં ુ
ે ે ે ે
માનતો થયો કે `હં ુ કરી શકીશ.’ તમે યારે માનો છો કે તમે કશુંક કરી શકશો યારે ડરવા છતાં
આગળ વધવાની હં મત તમારામાં આવી ય છે . એક જબરદ ત Ban-dn ઍ ટ ૂડના સહારે મ
ન ી કયુ કે હં ુ વનને તેની પૂણતાથી માણવા ઇ છુ ં છુ ં . મારી જ ે કંઈ શિ ત છે તેને પૂરપ
ે ૂરી બહાર
લાવવા માંગુ છુ ં , ભલે મને તેમ કરતા ડર લાગતો હોય.
એક વખત મ આમ ન ી કયુ તે પછી શ આતથી જ મને સા ં `ફીલ’ થવા લા યું. મારા વનનો
કંટોલ હવે મારા હાથમાં હતો અને અનેક શ યતાઓ મારી સામે ખૂલી ગઈ.
તમે પણ ઈ શકો છો કે તમે યારે `પૉિઝ ટવ’ ઍ ટ ૂડ િવકસાવો અને તમારા ડરનો સામનો
કરવા તૈયાર થઈ ઓ, યારે તમને કેવાં કેવાં સુંદર પ રણામો મળી શકે?
પ ર િ થ િત ન ે જુ દ ી ર ીત ે જુ ઓ
હં ુ તમને કોઈ એવો ર તો બતાવું કે જ ેથી અણગમતી પ રિ થિતનો સામનો ડર કે `ટૅ શન’ િવના
થઈ શકે તો તમે ખૂબ આનંદમાં આવી જશો અને હં મેશ માટ ે મારા આભારી રહે શો. બરાબર ને? પણ
સૉરી! આવો કોઈ ર તો છે જ નહ ! હં ુ કોઈ દુઈ લાકડી ધરાવતો નથી, કે જ ે તમારા ડરને દૂર કરી
દઈ શકે.
તો પછી તમે એવી બાબતો કઈ રીતે `હૅ ડલ’ કરી શકો કે જ ે તમને ભય પમાડતી હોય, પણ જ ે
કરવાથી તમે સફળતા અને િવકાસના માગ જઈ શકો?
હવે પછી યારે તમારે કોઈ ભયાવહ પ રિ થિતનો સામનો કરવાનો થાય યારે હં ુ ઇ છુ ં છુ ં કે, તમે
એને જરા જુ દી રીતે વાની કોિશશ કરો. મોટા ભાગનાં લોકો એમ િવચારશે, `હં ુ આમ નહ કરી શકુ.ં
લોકો મારા પર હસશે અથવા મારી સાથેનો સંબંધ ઓછો કરી નાખશે.’ તેમને ભય સતાવે છે કે તેઓ
આ પ રિ થિતમાં કેટલી સારી રીતે વત શકશે?
આવી તાણને કારણે તેઓ પીછે હઠ કરવાનું ન ી કરે છે . એ વાત સાચી છે કે આપણે અગાઉથી
તૈયારી કરવી ઈએ અને `પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ’ રાખવો ઈએ, પરંતુ પ રણામ િવષે વધુ પડતી િચંતા
કરવાની કોઈ જ ર નથી.
યારે તમે ભય પમાડતી બાબતમાં આગળ વધો, કોઈ પગલું ભરો યારથી તમારી તને િવજ ેતા જ
સમજ . ઓહ યસ, આ િબલકુલ સાચું છે . આ ે માં દાખલ થયા એ જ િવજ ેતા બનવાનો પુરાવો
છે . પ રણામને ભૂલી ઓ!
ડ ર ત ા હ ો છ ત ાં આ ગળ વ ધ ો
ધારો કે તમને હે રમાં બોલવાનો ડર લાગે છે . આમ છતાં તમે તમારા ભયનો સામનો કરો છો અને
હે રમાં બોલો છો. જ ે ણે તમે ઊભા થાઓ છો અને ઑ ડય સ સામે બોલો છો એ જ સેક ડ ે તમે
એક િવજ ેતા છો! શ ય છે કે તમારા પગ ૂજતા હોય, તમારા અવાજમાં પણ ુ રી હોય – એનાથી
કોઈ ફેર પડતો નથી. તમે તમારા ડરનો સામનો કય અને ચૅલે જ ઝીલી લીધી એ જ મોટી વાત છે !
તમે અિભનંદનના અિધકારી છો. તમારો આ મિવ ાસ વધી જશે અને તમને ખૂબ આનંદ થશે.
હે રમાં બોલવાના તમારા પહે લા જ યાસમાં તમે કંઈ િવ ના બે ટ પીકર હે ર થવાના નથી,
તો શું થઈ ગયું? કોઈનીય સાથે એમ ન જ બની શકે. શું તમે પહે લી જ વખત કેટ કે ફૂટબૉલ રમીને
ે ખેલાડી બની ગયેલા? શું તમે નદી, તળાવ, દ રયા કે વીિમંગ પુલમાં પહે લી જ વખત વેશીને

ૈ
એક મહાન તરવૈયા ગણાવા લાગેલા? કોઈપણ ે ની િ કલ ડ ેવલપ મહારત હાંસલ કરવામાં સમય
લાગે જ છે .
મને મારી પહે લી `મો ટવેશનલ પીચ’ બરાબર યાદ છે . એ 1988ની સાલ હતી. હં ુ િબલકુલ સા ં
નહોતો બો યો એ મને હજુ યાદ છે . રયલ ઍ ટ ેટના સે સમેનની સામે મ એક ી ટૉક આપી હતી. હં ુ
ખૂબ ડરેલો હતો. હં ુ મારી ન ધો પરથી આંખો હટાવી જ નહોતો શ યો. પરંતુ મારા ` ૅઝ ટ ેશન’ની
િવગતો ન ર હતી અને ોતાઓએ સારો ` ર પૉ સ’ આપેલો. પરંતુ મારી તને હં ુ સારો પીકર
કહી શકુ ં એ માટ ે તો મારે ઘણી બધી રાહ વી પડ ેલી.
મારી બી ` પીચ’માં હં ુ થોડો વધુ સારો ર ો. આવા પાંચ-છ ` ેઝ ટ ેશ સ’ આ યા પછી હં ુ મારી
ન ધો પર ભા યે જ નજર નાંખતો. વીસ વષ સુધી અમે રકામાં અને અ ય દેશોમાં મ હ રો લોકોની
સામે સકડો ` પીચ’ આપી છે . પરંતુ હં ુ હજુ એ નથી ભૂ યો કે 1988માં એક સાવ સામા ય અને
ડરપોક પીકર તરીકે સાવ સામા ય ` પીચ’ આપીને મ આ સફરની શ આત કરી હતી.
ત ેણ ે પોત ાન ાં વ ન ન ો ર ત ો ક દ ી છ ો ો ન હ
પોતાના `ક ફટ ઝોન’ની બહાર નીકળવાનું સારી રીતે ણતી એક મ હલાની તમને વાત ક ં . તેનું નામ
ડૉટી બમન છે . 32 વષ સુધી તે યૂયૉકની એક હાઈ કૂલમાં િશિ કા તરીકે કામ કરતી રહી. કે 10
વષની મરથી એને `શૉ િબઝનેસ’માં જવાની બળ ઇ છા હતી. તેણે આ ે ને ક રયર બનાવવાનું
વ નમાં પણ નહોતું િવચાયુ. એના બદલે એણે િનયિમત પગાર અને અ ય લાભો મળે એટલે િશ ણનું
સલામત ે પસંદ કયુ.
ડરની કેદમાંથી છટકવાનો
એક મા ર તો છે − `ઍ શન’ લેવાનો!
ટ ાય
[લેખ ક અ ન ે વે યૂ ઝ ક ૉચ ઇ ક ોપ રેટ ડે ન ાં CCM ,
મૂ યો અ ન ે ન ેત ૃ વન ાં િવષ યો પરન ાં પીક ર,
ડ ઝન થ ી વધ ુ પુ તક ો લ યા ં છે]

િશિ કા તરીકે કામ કરતાં કરતાં જ ડૉટીએ ગીતો લખવાનું શ કયુ. ગીતો પર એ `પફ મ’ પણ કરવા
લાગી. આમ તો એ એક શોખ જ હતો પણ એને કારણે એનું વ ન વતું ર ું. તે પછી 1980માં તેણે
એક િનણય લીધો. `હં ુ િશિ કા તરીકે િનવૃ થઈશ અને પફ મર – કલાકાર – તરીકે એક નવી ક રયર
શ કરીશ.’ 1988ના ઉનાળામાં તેણે િશિ કા તરીકે રા નામું આપી દીધું. તે પછી તેને અ યંત ડરનો
અનુભવ થયો. સાવ અ યા અને નવા ે માં જવાનો તેને એટલો બધો ડર લા યો કે તેણે પોતાનું
રા નામું પાછુ ં ખચી લીધું અને િશિ કા તરીકેનું કામ ફરી શ કરી દીધું!
પરંતુ ડૉટીની અંદર કશુંક એવું હતું જ ેણે એના વ નને મરવા ન દીધું. છ મ હના પછી 1989ના
યુઆરીમાં તેણે પોતાના ડરનો સામનો કય અને િનવૃ થઈ ગઈ. એ વખતે ડૉટી પચાસ વષથી વધુ
વયની થઈ ગઈ હતી. 1992માં ડૉટીએ એક જ ી પર આધા રત પોતાનો ` યુિઝકલ શૉ’ રજૂ કય .
એ શૉ પોતાની જ ટોરી પર આધા રત હતો, જ ેમાં એ િશિ કાની સલામત ` બ’ છોડીને એક
કલાકાર બનતાં ડરતી હતી!
1998ની વસંતઋતુમાં યારે એ 60ની આસપાસની હતી યારે ડૉટીએ એની સુંદર કૉ પે ટ ડ ક –
ે ે
CD `I am in love with my computer’ બહાર પાડી, જ ેમાં કેટલાક રમૂ અને છતાં ેરણાદાયી
ગીતો હતાં. તેણે આ ગીતો યૂયૉકમાં અને અ ય થળોએ અલગ અલગ સં થાઓ માટ ે રજૂ કયા.
અિભનંદન ડૉટી, તારા ડરનો સામનો કરવા માટ ે અને અમને અમારાં વ નને વતાં રાખવાની
ેરણા આપવા માટ ે!
બ સ , એ ક ામ ક ર ો!
રા ફ વા ડો ઍમસને એક સાવ સીધીસાદી સલાહ આપી છે . તમે તેને અનુસરો તો તમારી િજંદગી
બદલાઈ ય! એ કહે છે , `તમને જ ેનો ડર લાગતો હોય તે કરો, તમારો ડર જ મૃ યુ પામશે!’
હં ુ ં છુ ં કે આ સલાહ ખૂબ જ સારી છે , પરંતુ ઘણાં લોકો કોઈ ટ ે સ લેવામાં ખૂબ ડરતાં હોય છે .
યારે આમ થાય યારે ડરનો સામનો ન કરવાથી જ ે મ ઘી કંમત ચૂકવવી પડ ે છે તે યાદ કરવી!
અંતમાં, તમારા ડરથી ડરીને ભાગવું એ તો હાર પામવાનો િનિ ત ર તો છે . એનાથી તમને િનરાશા
અને દુઃખ જ મળશે. મારા પોતાના અનુભવ પરથી હં ુ આમ કહી શકુ ં છુ ં .
તમારા ડરથી ડરીને ભાગવું એ હારવા માટ ેનો ર તો છે .
જ ેફ ક ે લ ર

આપણને અનેક કારના ડર લાગતા હોય એ વાભાિવક છે . સફળ લોકોને પણ ડર લાગે છે . ફરક
ફ ત એટલો જ છે કે સફળ લોકો એ માટ ેનાં ટ ે સ લે છે અને ડરતા હોવા છતાં આગળ વધે છે . આ
કામ હં મેશાં સહે લું નથી હોતું એ હં ુ વીકા ં છુ ં , પરંતુ તમે યારે તમારા ડરનો સામનો કરશો યારે
તમને સા ં લાગશે.
છે ાં વીસ વષ માં હં ુ અમે રકામાં અને અ ય દેશોમાં ખૂબ ફય છુ ં . હ રો લોકો સાથે મ વાત કરી
છે અને ` પીચ’ આપી છે . આટલા લાંબા સમયમાં હં ુ એક પણ એવી યિ તને નથી મ ો કે જ ેને
પોતાના ડરનો સામનો કયા પછી પ તાવો થતો હોય! એથી ઊલટુ,ં હં ુ એવા અનેક લોકોને મ ો છુ ં ,
જ ેમને ડરનો સામનો ન કરી શકવા બદલ પ તાવો થતો હોય, જ ેમણે આ હં મતના અભાવે પોતાનાં
વ નોને મરતાં યા હોય.
એટલે તમારી અ યાર સુધીની શિ તઓને જરા આગળ વધારો. તમારા ડરનો સામનો કરો અને
તમારા `ક ફટ ઝોન’ને િવ તારો. ઍ સરસાઇઝથી અ ય નાયુઓની જ ેમ ` હં મત’ નામનો નાયુ પણ
િવકસે છે ! અમુક વખત તમે યારે તમારાં `ક ફટ ઝોન’ની બહારની વૃિ કરો છો યારે શું થાય છે
એની ખબર છે ? એ વૃિ તમારા `ક ફટ ઝોન’નો ભાગ બની ય છે !
તમારા `ક ફટ ઝોન’ને તમે યારે િવ તારો છો યારે તમને એક બીજુ ં `બૉનસ’ પણ મળે છે ! તમે
ડરનો સામનો કરીને વનનાં કોઈપણ ે માં યારે `ઍ શન’ લો છો યારે બી ે ોમાં પણ તમારો
આ મિવ ાસ વધી ય છે ! ખરેખર! હં ુ જ ેમ જ ેમ પીકર તરીકે વધુ ને વધુ સારો થવા લા યો તેમ
તેમ હં ુ વધારે સારો સે સમેન, િબઝનેસમેન, િલસનર પણ બ યો.
તમે યાં સુધી `અનક ફટબલ’ નહ થાઓ, થોડી તકલીફ નહ ભોગવો યાં સુધી તમારી
શિ તઓનો પૂણપણે િવકાસ નહ કરી શકો. જ ે લોકો પોતાની તને મુ કેલીઓ અને ચેલેિ જસથી
બચાવી રાખે છે તેમને િજંદગી ખાસ વળતર આપતી નથી! તમારે તમારી તને િવજ ેતા બનવાના
માગ પર મૂકવી જ ઈએ – અને એનો અથ છે ડરતા હોવા છતાં `ઍ શન’ લેવું તે!

ે
 તમારા ભયનો સામનો કરો અને તમારી શિ તને પૂણપણે િવકસાવો. તમે જ ે ઍ સાઇ ટંગ અને
સંતોષ આપનારી િજંદગી ઇ છો છો તે તમને આવી મળશે. આ એક એવો િનણય છે , જ ે લેવા માટ ે
તમને કદી પ તાવો નહ થાય!
◙
 11
િન ફ ળ ત ાથ ી ડ રો ન હ
િન ફળતા ફ ત વધારે બુિ પૂવકની
શ આત કરવા માટ ેની એક તક મા છે .
હે ન ર ી ફ ૉડ
[ ેર ણ ાદાયી સૂ ોન ાં રચિયત ા અ ન ે
મોટરક ારન ાં શોધક , ફ ોડ મોટસન ાં થ ાપક ]

26 વષ સુધી તે એના ૅ ડટ કાડનાં િબલો ન ભરી શકી. 25 વખત એણે કામની શોધમાં
પોતાનાં ઘર બદ યાં. 18 વખત તેને નોકરીમાંથી કાઢી મૂકવામાં આવી. તેનો પગાર વષ
22000 ડૉલર થયો એ પહે લાં તેણે 26 વષ સુધી કામ કયુ હતું. યારેક યારેક તેને પોતાની
કારમાં સૂવું પડતું અને સરકારી મદદ પર વવું પડતું.
તમે િવચારતા હશો કે આ પુ તક સફળતા િવષેનું હોય તો જ ે ીએ વારંવાર િન ફળતા મેળવી છે
તેની વાત અહ શા માટ ે?
તમને એનું કારણ આપું. ઉપર મ જ ેની વાત તમને કરી તે ી – એક `િન ફળ’ ી – યાત TV
શૉની ઍ કર સેલી જ ેસી રાફેલ છે . તમે યું ને કે આટલી બધી િન ફળતાઓ પછી પણ તેણે એનાં
બાળપણનું વ ન – ૉડકાિ ટંગનાં ે માં ક રયર બનાવવાનું – છો ું નહોતું.
એ િન ફળ જવા તૈયાર હતી. ફરીફરીને િન ફળ જવા એ તૈયાર હતી... યાં સુધી સફળતા મળે
નહ યાં સુધી! સેલી હવે લાખો ડૉલર કમાઈ ચૂકી છે અને TV પર લાંબી અને સફળ ક રયર બનાવી
ચૂકી છે . આ બધું ફ ત એટલા માટ ે શ ય બ યું કે વષ સુધી િન ફળ જવા છતાં તેણે એનો `ઍ ટ ૂડ’
હં મેશાં `પૉિઝ ટવ’ રા યો.
શ આ ત મ ાં
26-26 વષ સુધી િન ફળતા મળવા છતાં સેલી કઈ રીતે આગળ વધવાની, અને ય નો ચાલુ
રાખવાની હં મત ટકાવી શકી? તમે તમારા બાળપણ પર નજર કરશો તો, મને લાગે છે કે તમે પણ
વારંવારની િન ફળતા છતાં ય નો કરવાની હં મત ટકાવી રાખી હતી એ તમને વા મળશે!
તમે સાઇકલ શી યા એ તમને યાદ છે ? શ આતમાં વધારાનાં હીલ સાથેની સાઇકલ પર તમે
શી યા હશો. તે પછી તમે યારે ખરેખરી સાઇકલ ચલાવવાનો ય ન કય હશે યારે તમને એ બહુ
અઘ ં લા યું હશે. તમે સાઇકલ પર સમતોલન ળવવા માટ ે પણ ખૂબ મ યા હશો. અમુક વખત પડી
પણ ગયા હશો અને તમારા હાથપગ છોલાયા પણ હશે! િન ફળતા િવષેનો એક અગ યનો `લેસન’ તમે
યારે શી યા.
તમે ` ૅિ ટસ’ ચાલુ રાખી યારે તમારા પ પા કદાચ મોટ ેમોટ ેથી સૂચના આપતા આપતા તમારી
સાઇકલની સાથે દોડતા હશે, તમને ો સાહન આપતા હશે અને તમે પડવા જ ેવા થાઓ યારે તમને
પકડી લેતા હશે. તમે ડરતા હતા પણ ઍ સાઇટ ેડ હતા. તમે એ સમયની રાહ તા હતા યારે તમે
સરસ રીતે સાઇકલ ચલાવી શકશો. એટલે તમે દરરોજ એના માટ ે ય ન ચાલુ રા યો અને અંતે
સાઇકલ ચલાવવામાં મા ટર બની ગયા!
સાઇકલ ચલાવવામાં તમને મળેલી સફળતામાં જ ેનો ફાળો મહ વનો હતો એ છે ઃ સતત યાસો અને
રિપ ટશન! ગમે તેટલો સમય લાગે તો પણ તમે સાઇકલ ચલાવતા શીખવાના જ હતા કે નહ ? તમે
એ માટ ે ઉ સાહી હતા એટલે તમા ં કામ સરળ બ યું એની ના નથી. તમે તમારો goal િસ કરવા ખૂબ
ઉતાવળા હતા એ પણ ખ ં . વધુમાં તમારા પ પા(કે મ મી)નું ઍનકરેજમૅ ટ હતું. તેઓ હં મેશાં તમને
ટ ેકો આપવા માટ ે, તમારી હં મત વધારવા માટ ે તમારી સાથે જ હતા.
છ વષની નાની વયે સાઇકલ શીખતી વખતે તમે ખૂબ `પૉિઝ ટવ’ હતા, િ લથી ભરપૂર હતા, ચૅલે જ
માટ ે આતુર હતા. તમે ફરી ય ન કરવા માટ ે અધીરા હતા. તમને ખબર જ હતી કે તમે એક દવસ
એ કરીને રહે શો.
પણ એને તો ઘણો સમય થઈ ગયો, નહ ?!
ગઈ ક ાલ અ ન ે આ જ
મોટાભાગનાં પુ ત વયનાં લોકો નવી િ ક સના ડ ેવલપમૅ ટને કઈ રીતે જુ એ છે તે ઈએ. તમે એમ
કહે શો કે તેઓ `પૉિઝ ટવ’, િ લથી ભયાભયા અને ચૅલે જ ઉપાડવા માટ ે આતુર હોય છે ? આપણે
બ ે ણીએ છીએ કે આ નો ઉ ર છે `ના!’
ચાલો, આપણે ધારી લઈએ કે આપણે પુ ત વયનાં લોકોનાં એક ૂપને એક નવો `સૉ ટવૅર ો ામ’
શીખવાનું ક ું કે પછી તેમની કંપનીમાં જ અ ય હો ા પર જવાનું ક ું. મોટાભાગનાં લોકોનો ર પો સ
શો હશે?
■ તેઓ આમ કરવાનું ટાળશે.
■ તેઓ ફ રયાદ કરશે.
■ તેઓએ એમ શા માટ ે ન કરવું ઈએ એનાં બહાનાં બતાવશે.
■ તેઓ પોતાની એમ કરવાની શિ ત િવષે શંકા કરશે.
■ તેઓ ડર અનુભવશે.
પેલા છ જ વષનાં ઍડવે ચરની ભાવનાથી ભરેલા છોકરાનું શું થયું? એ છોકરો એવી પુ તવયની
ઉદાસીમાં કઈ રીતે આવી ગયો કે જ ે કંઈક નવું શીખવાની વાત આવતા જ ફ રયાદ કરવા લાગે છે કે
બહાનાં બનાવવા લાગે છે ?
આપણે પુ ત વયનાં થઈએ છીએ પછી બી ના ઑિપિનયન િવષે વધુ પડતો િવચાર કરવા લાગીએ
છીએ. લોકો આપણી ટીકા કરશે કે મ કરી કરશે એવા ભયથી કશુંક પણ નવું કરતા આપણે
અચકાઈએ છીએ.
છ વષની મરે આપણને ખબર હતી કે સાઇકલ શીખવામાં પડવાનું અને ફરીને સીટ પર બેસીને
ય ન કરવાનું આવશે. સાઇકલ પરથી પડી જવામાં કશું ખરાબ છે એમ નહોતું લાગતું. આપણો goal
િસ કરવાનો એ પણ એક ભાગ જ છે એમ માનવાને બદલે આપણે મોટા થતા ગયા તેમ તેમ પડી
જવામાં કશુંક ખોટુ ં છે , ખરાબ છે તેમ માનતા થઈ ગયા.
એક િન ફળતાથી બી િન ફળતા તરફ ઉ સાહ
ગુમા યા િવના જવું એટલે સફળતા.
િ િ
 િવ ટ ન ચ િચ લ
[ભૂ ત પૂવ િ ટીશ વડ ા ધાન અ ન ે લે ડ ન ાં ઇિતહાસન ાં લેખ ક .
બ ી િવ યુ માં હટલરન ે હરાવવા માં િસંહ ફ ાળ ો હતો]

કરણ-10માં મ ક ું હતું તેમ, કશુંક નવું શીખવામાં તકલીફ તો પડ ે જ છે , એ `અનક ફટબલ’ તો છે

જ, કદાચ ભય પમાડ ે એવું પણ છે . પરંતુ તમે તમારા goal પરથી તમારી િ ખસેડીને લોકો તમારા
તરફ કઈ રીતે તાં હશે એ જ યાનમાં રાખો તો તમે તમારી તને જ એક જબરદ ત અ યાય કરી
ર ા છો એ યાદ રાખ . એક નવી િ કલ શીખવા માટ ે કે એક ચો સ `ટારગેટ’ સુધી પહ ચવા માટ ે
જ ે કંઈ કરવું પડ ે તે કરવા માટ ે તમે `કિમટ ેડ’ હોવા ઈએ. એના માટ ે લોકોની ટીકા સહન કરવી પડ ે કે
ધા માથે પડવું પડ ે તો પણ, માનિસક તૈયારી રાખવી પડ ે.
સફળ લોકો સફળતાના માગ જતા જતા `િન ફળ’ જવાનું શીખી લે છે . એમની િન ફળતા એમને
આનંદ આપે છે એમ તો ન જ કહી શકાય, પરંતુ તેઓ એમને પોતાના િવજય તરફના માગની
જ રયાત સમજ ે છે . અંતે તો કોઈપણ િ કલમાં મા ટર થવા માટ ે સમય, િશ ત અને ય નો ઉપરાંત
ગમે તેટલી મુ કેલીઓ આવે તો પણ ટકી રહે વાનો મજબૂત િનણય પણ જ રી છે .
આ ` િન ફ ળ ’ લ ોક ો લ ાખ ો ડ ૉલ ર ક મ ાય છે
બેઝબૉલના કોઈ ` ૉફેશનલ’ ખેલાડીનો દાખલો લો. તમે નહ માનો, પરંતુ દસમાંથી ફ ત ણ વખત
એ બૉલને ` હટ’ કરી શકે તો એ એના યવસાયમાં ટોચના ખેલાડીઓમાં ગણાય છે . વરસેદહાડ ે એ
લાખો ડૉલર કમાય છે . િવચાર કરો કે 70% િન ફળતા મળવા છતાં આમ બને છે .
બેઝબૉલની જ વાત ચાલુ રાખીએ તો કોઈ ખેલાડી `હોમ રન’ હટ કરે તેનાથી વધુ કોઈ
ઍ સાઇ ટંગ ય આ રમતમાં હોતું નથી. હે ક એરોન નામના યાત ખેલાડીએ એની આખી
ક રયરમાં 755 `હોમ રન’ કરેલા. એનાથી ડબલ વખત તો (1383 વખત) એ િન ફળ ગયેલો (જ ેને આ
રમતમાં ` ટાઇક આઉટ’ કહે છે ). આમ છતાં, લોકો એને દીવાલ પરથી કુદાવેલા એના `શૉ સ’ (હોમ
રન) માટ ે યાદ કરે છે , નહ કે જ ે બૉલ રમતા એ ચૂકી ગયો હતો એને!
ભૂલ કરતાં ડરવું એ સૌથી મોટી ભૂલ છે .
એ બ ટ હ બ ાડ
[અ મે રક ન લેખ ક , ક ાશક , ક લાક ાર અ ન ે ફ લસૂફ ]

તમને હં ુ આજ સુધીના ે બા કેટબૉલ ખેલાડીનું નામ પૂછું તો તમે ચો સ માઇકલ ડનનું નામ
આપશો. એની ક રયરનાં આંકડા વા છે ? એના શૂ ટંગ(બા કેટમાં બૉલ નાખવો)ની ટકાવારી 50 હતી.
એટલે કે અડધોઅડધ વખત એ બા કેટની ન ક પહ યા પછી પણ બૉલને અંદર નાખી નહોતો
શકતો.
આ િસ ાંત રમતગમતને જ લાગુ પડ ે છે એવું નથી. Jerry સેઇનફે ડ ે યૂયૉકની એક `કૉમેડી
લબ’માં એનો પહે લો કૉમેડી ો ામ કરેલો. એ સાવ િન ફળ ગયેલો. એ સાંજનું વણન કરતાં એ કહે
છે , `એ ભયાનક હતું. મને થતું હતું કે ધરતી મારગ આપે તો સમાઈ .’ પરંતુ એણે `કૉમેડી’ કરવાનું
છો ું નહ . એણે રોજ રા ે એની ` ટ ે ડ-અપ’ કૉમેડીના શૉ ચાલુ રા યા. પાંચ વષ ખા સી મુ કેલીના
ગયા. તે પછી 1981માં એને હોની કારસન સાથે `ધ ટુનાઇટ શૉ’ માં આમં ણ આપવામાં આ યું. એ
જબરદ ત ` હટ’ પુરવાર થયો! એ પછી એક અસાધારણ રીતે સફળ એવી ક રયર એ બનાવી શ યો.
ટૂકં માં, આ બધાં લોકો ણતા હોય છે કે સફળતા અંતે તો `ટકી રહે વા અને મં ા રહે વા’ પર
આધા રત હોય છે . એટલે કે તમે ય નો ચાલુ રાખો, તમારી તનો િવકાસ કયા કરો, નાનામોટા
જ રી ફેરફારો કયા કરો, તો તમે એક દવસ સફળ થવાના જ. તમારે અમુક સમય ાઉ ડ પર
ૅિ ટસ કરવી પડ ે, `ઑ ડશ સ’ આપવા પડ ે, અમુક સં યામાં તમારા સંભિવત લાય સને મળવું પડ ે.
આમાંથી કંઈ ને કંઈ કરવું પડ ે પરંતુ અંતે તો ત તમારી જ છે .
િન ફ ળ ત ાથ ી હ ાર શ ો ન હ
હં ુ હવે તમને બે એવી યિ તઓની વાત કરવા માંગું છુ ં કે જ ેમણે ેરણાદાયી સૂ ો ધરાવતું એક પુ તક
લ યું હતું. એમને એમ હતું કે કોઈ કાશક સાથે આ પુ તકનાં કાશનનો સોદો પાર પાડતા એમને
ણેક મ હના થશે.
સૌથી પહે લાં જ ે કાશકને એ મ ા, એણે `ના’ પાડી.
બી કાશકે પણ એ જ ક ું `ના’.
ી કાશકનો ઉ ર પણ હતો `ના’ .
એ પછીના 30 કાશકોનો િતભાવ? `ના’ .
ણ વષનાં સમયગાળામાં એમને 33 વખત ઇ કારનો સામનો કરવો પ ો. એમણે શું કયુ હશે?
એમણે એમનું પુ તક 34માં કાશકને સ યું.
એણે ક ું, `હા!’
33 `ના’ પછીની એ `હા’ એ `િચકન સૂપ ફોર ધ સૉલ’ ની અ ભુત સફળતાનો ર તો કંડારી
આ યો! જ ેક કેન ફ ડ અને માક િવ ટર હા સેનના આ પુ તકની અ યાર સુધીમાં 10 કરોડ નકલો
વેચાઈ છે ! છે ાં પંદરેક વષમાં તમે કોઈ બૂક ટોલની મુલાકાત લીધી હશે તો આ પુ તક તમે યું જ
હશે. શ ય છે કે `ચીકન સૂપ ’ િસરીઝનું કોઈ પુ તક તમે વાં યું પણ હોય.
જ ેક અને માકમાં શી િવશેષતા હતી? એ જ કે `ગમે તેટલી વખત િન ફળતા મળે, વધુ એક ય ન
કરો!’
33 િન ફળતાઓ પછી પણ એમને ટકાવી રાખના ં પ રબળ કયું હતું? તેમનો `ઍ ટ ૂડ’! તેમનો
`ઍ ટ ૂડ’ `નૅગે ટવ’ હોત તો બે- ણ િન ફળતા મ ા પછી તેમણે યાસ છોડી દીધો હોત. આમ
કરીને ઘણી િત ા અને ઘ ં ધન પણ ગુમાવી દીધાં હોત! પરંતુ તેમનો `ઍ ટ ૂડ’ હં મેશાં `પૉિઝ ટવ’
ર ો. તેમનો આ મિવ ાસ હં મેશાં ટકી ર ો. ગમે તેટલી િન ફળતાઓ પછી પણ!
એમના આ `ઍ ટ ૂડ’ની કંમત કેટલી ગણાય? એમના ક સામાં અમુક કરોડ ડૉલર! જ ે હજુ
વધતા જ ય છે !
સ ફ ળ ત ા ર ાત ોર ાત મ ળ ત ી ન થ ી
વષ સુધી િન ફળતાઓ જ મ ા કરી હોય એવો બી દાખલો હે રસન ફૉડનો છે . 1960ના દાયકાની
મ યમાં એ અિભનયનાં કામની શોધમાં હતો. શ શ માં એને ખાસ સફળતા ન મળી અને ફ મ
ઍિ ઝ યુ ટ ઝ એને કહે તાં કે `તારામાં ટાર- વૉિલટી નથી.’ એક સમય એવો આ યો કે એના કુટબ
ુ ં નો
ખચ ઉપાડવો પણ એને અઘરો પડવા લા યો. એટલે એણે અિભનય છોડીને સુથારીકામ કરવા માં ું.
1973ની ફ મ `અમે રકન ા ફટી’ માં યોજ લુકાસે એને એક `રોલ’ આ યો. થોડાં વષ પછી યોજ
લુકાસે જ એને ` ટાર વૉસ’ માં હાનસોલો તરીકે રજૂ કય . એ સાથે હે રસન ફૉડની સુપર ટાર
બનવાની સફર શ થઈ ગઈ!
એટલે આમ જુ ઓ તો િન ફળતા જ ેવું કશું હોતું નથી, ફ ત પ રણામો હોય છે . કેટલાક વધુ સફળ તો
કેટલાક ઓછા સફળ. િન ફળતાનો અથ કદી એવો થતો નથી કે હવે ભિવ યમાં યારે તમે સફળતા ન
મેળવી શકો યારે ય નો છોડી દો.
ક દ ી હ ાર ન મ ાન ો
1990ના દાયકાની શ આતમાં એક કંપનીના માિલકે મારા ` પીચ’ના કાય મો િવષે ણકારી મેળવવા
માટ ે ફોન કય . તે અમારી ` ોડ સ’ અને પુ તકો િવષે પણ ણવા ઇ છતા હતા. મ એમની સાથે
ફોન પર વાત કરી અને થોડી મા હતી પણ મોકલી આપી. યારે એમનો ઉ ર ણવા માટ ે મ ફોન
કય તો એમણે ક ું કે `એ િવચારી ર ા હતા અને હજુ કોઈ િનણય એમણે લીધો નહોતો.’
બી લોકો ય નો છોડી દે તે પછી પણ, ય નોને
ચાલુ રાખવાથી જ સફળતા મળતી હોય છે .
િવ િલ ય મ ફ ધ ર
[અ મે રક ન ક ાશક , લેખ ક .
એ મન ું `િબ ઝન ેસ ઑ ફ લાઇફ ' ણ ીતું પુ તક છે. ]

શ આતમાં અમે દર અઠવા ડયે ફોન કરતા. કશું વ ું નહ . તે પછી અમે દર મ હને ફોન કરવા
લા યા. કશું પ રણામ નહ . અમુક વષ સુધી અમે એમને ફોન કરતા ર ા. અમે એમને અમારા િ -
માિસક યૂઝલેટરો અને ૉશરો મોક યા કરતા, પરંતુ દરેક વખતે િન ફળતા જ મળતી.
પરંતુ 1998ની વસંતઋતુમાં એમની કંપનીના એક િતિનિધએ અમારી મુલાકાત લીધી. તેમની એક
સે સ િમ ટંગમાં `મો ટવેશનલ પીચ’ આપવા માટ ે એમણે મને કરારબ કય . હં ુ યારે એમને મ ો
યારે એમણે મને ક ું, “તમારા સતત યાસોથી હં ુ ઇ ે ડ થયો છુ ં . તમારી ઑ ફસમાંથી કોઈનો ફોન
મને સતત આ યા કરતો. તમે યાસો છો ા જ નહ !”
હા, વષ સુધી અમને િન ફળતા મળી હતી એ વાત ખરી, પરંતુ એ બધાનું અમને એક જ કૉ ટ ે ટમાં
વળતર મળી ગયું!
ચ ાવ ી પ ો
તમે ધાયા પ રણામો ન મેળવી શકતા હો કે પછી િન ફળતાઓથી િનરાશ થઈ ગયા હો તો તમારી
તને નીચેના ો પૂછોઃ
(1) શું મા ં સમયપ ક અવા તિવક છે ? શ ય છે કે તમે સફળતા પર `હનુમાન કૂદકો’ મારવા
ઇ છતા હો. અમુક પગલાં કે પગિથયાંને નજરઅંદાઝ કરીને સફળતા સામા ય રીતે એક પછી
એક પગલું લેવાથી આવતી હોય છે . હવે પછીનાં લેવલે જતા કેટલો સમય લાગશે એ કહી શકાતું
હોતું નથી, એટલે ધીરજ રાખો. બી ઓ સાથે તમારી ગિતને સરખાવવાનો ય ન ન કરો.
કેટલાંક કરતાં તમે ઝડપી હશો તો કેટલાંક કરતાં ધીમા. એક જબરદ ત ઍ ટ ૂડ ળવી રાખો.
એ માટ ેનાં ટ ે સ લો. ઍડજ ટમૅ ટ કરો... પ રણામો જ ર આવશે.
ે ે ે ે
 (2) શું હં ુ ખરેખર મારા યેયને વરેલો − `કિમટ ેડ’ છુ ં ? તમારો goal િસ કરવા માટ ે શું તમને તી
ઇ છા છે ? એ જ રી છે કે તમારા goal સુધી પહ ચવા માટ ે જ ે કંઈ જ રી હોય એ બધું તમારે
કરવું ઈએ. એમ કયા પહે લાં હાર માની લેવાનો િવચાર સુ ધાં ન કરવો ઈએ. અલબ , તમે
જ ે કરતા હો તે કરવાનું તમને ખૂબ ગમતું હોય તો `કિમટ ેડ’ રહે વું સહે લું છે . એટલે તમે જ ેનાં િવષે
`પેશન’ ધરાવતાં હો એવા `goals’ િસ કરવા ય ન કરો અને અધવ ચેથી ય નો છોડી દેવાના
િવચાર સુ ધાં ન કરો.
(3) શું મને સાવ િનરાશ કરી નાખે એવી કોઈ અસરો મારા પર છે ? િન ફળ પ રણામો આપણને
હતાશા આપી શકે છે . એટલે જ આપણે આપણી આસપાસ એવાં લોકો રાખવા ઈએ કે જ ે
આપણને ટ ેકો આપે અને આપણે સફળ થઈશું તેમ માનતા હોય. જ ે લોકો બી ઓની ટીકા જ
કરવામાં મા ટર હોય એવાં `નૅગે ટવ’ લોકોથી તમે વ ટળાયેલા હશો (કે જ ે લોકો પોતાનાં વનમાં
ભા યે જ કશું કરતા હોય) તો તમારી શિ ત અને ઉ સાહ હણાઈ જશે. એટલે તમને સફળતા
માટ ે ો સાહન અને માગદશન આપે એવા લોકોનું એક `નૅટવક’ તમારી આસપાસ બનાવો.
(4) શું હં ુ સફળતા માટ ે જ રી તૈયારી કરી ર ો છુ ં ? કોઈપણ યાસમાં સફળતા તૈયારી માગી લે
છે . તમારો `goal’ િસ કરવા માટ ે જ ે કંઈ શીખવું પડ ે તે શીખવા માટ ેનાં ટ ે સ તમે લઈ ર ા
છો? પુ તકો વાંચવા, કોઈ કોસ ` ઇન’ કરવો, અ યંત સફળ લોકો સાથે હળવુંમળવું... વગેરે
આમાં આવી ય છે . કોઈ `કૉચ’ કે `મે ટર’ તમને સલાહ, માગદશન કે મદદ આપે એવું પણ
હોઈ શકે. સફળ લોકો હં મેશાં તેમની આવડત કે હ િશયારીની ધાર સતેજ કયા કરતા હોય છે . જ ે
લોકોને ખરાબ પ રણામો મળે છે તેઓ `ઍ જ ટમે ટ’ની જ ર હોય યાં પણ એમ કયા િવના
એકની એક જૂ નીપુરાણી રીતે કામ કયા કરતા હોય છે , એટલે હં મેશાં શીખતા રહો. એ હકીકત
વીકારી લો કે તમે `બધું’ ણતા નથી. એવાં રસોિસઝ શોધી કાઢો યાંથી તમને જ ે જ રી છે
તે શીખવા મળે.
(5) શું હં ુ ખરેખર િન ફળ જવા માટ ે તૈયાર છુ ં ? એક વાત વીકારી લો કે િન ફળતા અિનવાય છે .
સફળતા મેળવતા પહે લાં તમને િન ફળતાનો વાદ ચાખવાનો થશે જ! ડ ે ડ ે આપણે ણતા
જ હોઈએ છીએ કે આપણને સૌથી કંમતી લેસન આપણી િન ફળતામાંથી શીખવા મળે છે .
આપણા િવકાસ માટ ે િન ફળતા જ રી જ છે . િન ફળતાનો સામી છાતીએ સામનો કરો અને તેને
સફળતાની ોસેસનો એક હ સો માનો. એમ કરશો એટલે િન ફળતા તમારા પરનો તેનો કાબૂ
ગુમાવી બેસશે. હકીકત તો એ છે કે તમે યારે િન ફળ જતા ગભરાતા નથી યારે તમે
સફળતાના ર તે જવા લાગો છો. તમારા goals સુધી પહ ચવા માટ ે િન ફળતાને એક અિનવાય,
જ રી શરત સમ .
તમે ઇ છો છો કે હં ુ તમને સફળતાની ફૉ યુલા આપું?
એ સાવ સરળ છે . તમારી િન ફળ જવાની ` પીડ’ને ડબલ કરો!
થ ૉમ સ જ ે. વ ૉટ સ ન
[અ મે રક ન િબ ઝન ેસ મેન . IBM - ણ ીતી ક યૂ ટર બ ન ાવન ારી
કં પન ીન ાં ચૅર મૅન અ ન ે CCM , જમે ણ ે 1 9 1 4 થ ી 1 9 5 6 સુધ ીમાં
કં પન ીન ો ખૂબ િવક ાસ ક ય ]

િ ે ી
િન ફ ળ ત ાન ે સ ફ ળ ત ામ ાં પલ ટ ાવ વ ી
તમારી િન ફળતાઓ એ શીખવા માટ ેના એવા અનુભવો છે કે જ ે તમારે કરવા ઈતા `ઍડજ ટમૅ ટ’
તરફ તમને આંગળી ચ ધે છે . િન ફળતાથી ભાગો નહ , ભાગી જવાથી એ સાિબત થાય છે કે તમે કદી
જ રી ખમ નહ લો અને એટલે જ બહુ ઓછુ ં ા કરી શકશો. બેવરલી િસ સે એકવાર કહે લું,
` િન ફળતા મળશે તો તમે િનરાશ થશો, પરંતુ તમે ય ન જ નહ કરો તો સમ લે કે તમે
હં મેશ માટ ે કમનસીબીને નોતરો છો.’
હા, એ સાચું છે કે તમે દરેક વખતે, દરેક ય નમાં સફળ નહ થાઓ. દરેક ઇ વે ટમૅ ટમાં તમે પૈસા
નહ કમાઓ. દરેક ક ટમરને તમે તમારી ` ૉડ ટ’ વેચી નહ શકો. વન તો ત અને હારની િસરીઝ
છે . સૌથી સફળ માણસો માટ ે પણ એ જ સાચું છે . િવજ ેતાઓ પણ ણે છે કે ચાલતા પહે લાં તમારે
ભાંખો ડયા ભરવા પડ ે છે અને દોડતા પહે લાં ચાલવું પડ ે છે . વળી, દરેક નવા `goal’ સાથે નવી
િન ફળતાઓનો `સેટ’ આવે છે . ન ી તમારે કરવાનું છે કે આવી િન ફળતાઓને તમે ટ ે પરરી
અસફળતા ગણો છો કે પછી હટાવી ન શકાય એવા અવરોધો?
દરેક હારમાંથી કંઈક શીખવાનો તમે સંક પ કરો અને તમે જ ે અંિતમ યેય સુધી પહ ચવા
માંગતા હો તેના પરથી નજર ન હટાવો તો તમારી ટ ે પરરી િન ફળતા જ તમને સફળતા તરફ દોરી
જશે!
◙
 12
સફ ળ ત ા અ પાવ ે ત ેવ ા સંપ ક િવ ક સા વ ો
બી લોકોને જ ે ઈતું હોય એ મેળવવામાં
તમે પૂરતી મદદ કરો, તો તમારે
જ ે ઈતું હશે તે બધું મળી જશે.
િઝ ગ િઝ લ ર
[ ેર ણ ાદાયી વ ત ા અ ન ે લેખ ક હતા.
ે
`ટૉપ ટ મ સ ઑ ફ સ સેસ '
સ હત ઘણ ાં પુ તક ો લ યા ં છે]

ીલા સ કૉપીરાઇટર ટુ કૅમેનને હં ુ 1990માં મ ો. એ મુલાકાતે એવી `ચેઇન રઍ શન’

શ કરી કે જ ેણે મારા િબઝનેસ પર કાયમી અસર કરી. શું બ યું એ તમને કહં ુ .
1992માં ટુ, િથંક ઍ ડ ો રચ યૂઝલેટરમાં લખતો. ટુનાં સૂચનના આધારે એ યૂઝલેટરે મારા પર
થમ પાને એક ` ટોરી’ ચમકાવી. હં ુ એક વકીલમાંથી એક `મો ટવેશનલ પીકર’ કઈ રીતે બ યો એની
એમાં વાત હતી. એ જ વખતે એ યૂઝલેટર સાથે મ એક ઍ ીમે ટ કય , કે તેમના યૂઝલેટર ારા
તેઓ મારી `ઍ ટ ૂડ ઇઝ ઍવરીિથંગ’ની ૉડ સ વેચશે એવું ન ી થયું. હ રો વ તુઓ વેચાઈ.
`િથંક ઍ ડ ો રચ’ યૂઝલેટરે મારા કેટલાક લેખો પણ છાપવા માં ા. એનાં કારણે તેમના
વાચકોનાં ફોન પણ મને આવવા લા યા અને અમુક થળે બોલવા જવા માટ ે પણ મને ઍ ીમે ટ મ ા.
િજમ ડોનોવાન નામના તેમના એક વાચકે મને પ લ યો. એ તે વખતે યૂયૉકમાં રહે તો હતો. અમે
સારા િમ ો બની ગયા. પુ તક કાશનનાં ે ે, અમુક કાશકો અને બી લોકોને િજમે મારી ભલામણ
કરી. િજમે પોતે પણ `હૅ ડબુક ટુ એ હે િપયર લાઇફ’ અને `ધીસ ઇઝ યોર લાઇફ, નોટ એ ડ ેસ-
રહસલ’ જ ેવાં પુ તકો `સે ફ-હે પ’ના િવષયમાં લ યા.
આ બધું ફ ત એટલા માટ ે શ ય બ યું કારણ કે મ ટુ કૅમેનના `નૅટવક’નો – સંપક નો – ઉપયોગ
કય . તે પછી `િથંક ઍ ડ ો રચ’ નાં નૅટવકનો અને પછી િજમ ડોનોવાનનાં નૅટવકનો! `નૅટવક’ કે
સંપક ની શિ ત જબરદ ત છે !
તમે પોિઝ ટવ અને ઉ સાહી હશો તો
લોકો તમારી સાથે સમય વીતાવવાનું પસંદ કરશે.
જ ેફ ક ે લ ર

તમારી પાસે પસંદગી હોય તો તમને મોડી મળે એના કરતાં વહે લી સફળતા મેળવવી ના ગમે?
`નૅટવ કગ’ કે સંપક િવકસાવવાથી તમારા ય નોને બળ મળે છે અને જ ે ઝડપે તમને પ રણામો મળતાં
હોય તેમાં વધારો થાય છે . છે વટ ે તો તમે જ ેટલા ન ર સંપક િવકસાવો તેટલી સફળતા માટ ેની તમારી
તકો વધે છે .
ન ૅટ વ ક ગ( સ ંપ ક િવ ક સ ાવ વ ા) ન ા ફ ાય દ ા
તમારી સફળતાની શ આત તો તમારાથી જ થાય છે . પણ તમારી ઓળખાણો, સંપક અને સંબંધોને
કારણે એ આગળ વધે છે . સાવ સાદી ભાષામાં કહીએ તો, તમે એકલાં જ બહુ મોટી સફળતા ન મેળવી
શકો.
એટલે જ સંપક િવકસાવવા ખૂબ જ રી છે . આ લેસન પૂરતું આપણે નૅટવ કગ કે સંપક
િવકસાવવાની આ રીતે યા યા આપીએઃ `પર પરના લાભ માટ ે લોકો સાથે સંબંધો િવકસાવવા.’
િબઝનેસના ં ે માં `નૅટ વ કગ’ના ફાયદાઓ નીચે મુજબ છે:
■ નવા ાહકો ઊભા કરે છે .
■ રોજગારીની તકો ઊભી કરે છે .
■ મહ વની જ યાઓ ભરવા માટ ે યો ય માણસોની પસંદગીમાં મદદ કરે છે .
■ મહ વની મા હતી અને રસોિસઝ પૂરાં પાડ ે છે .
■ ૉ લે સ સૉ વ કરવામાં મદદ કરે છે .
યિ તગત ે ે `નૅટ વ કગ’ તમારા માટે આ બધું કરી શકેઃ
■ નવા િમ ો મેળવીને તમારા સામાિજક સંબંધો વધારવામાં મદદ કરે.
■ અલગ અલગ સાં કૃિતક અને વૈચા રક બૅક ાઉ ડ ધરાવતા લોકો સાથે પ રચય કરાવે.
■ કંમતી મા હતી અને રસોિસઝ પૂરા પાડ ે.
■ તમારા આ યાિ મક િવકાસમાં મદદ કરે.
હવે યારે આપણે ણીએ છીએ કે નૅટવ કગ આપણાં માટ ે શું કરી શકે યારે આવો થાય છે ઃ
આપણા `નૅટવક’ની અસરકારકતા વધારવા માટ ે આપણે શું કરી શકીએ? મને જ ે 16 ટૅિ ન સ બહુ
ઉપયોગી જણાઈ છે તેની હવે આપણે વાત કરીશું. સરળતા ખાતર મ તેમને ચાર અલગ અલગ પણ
એકબી સાથે સંબંિધત િવભાગોમાં વહચી છે . (1) `ઍ ટ ૂડ’ અને `ઍ શન’, (2) ભલામણો, (3)
સંપક કરવો, (4) ફૉલો-અપ (અગાઉ કરેલા ય નના પ રણામની ણકારી મેળવવી, યાદી આપવી કે
ફરી ય ન કરવો.)
` ઍ ટ ૂડ ’ અ ન ે ` ઍ શ ન ’
(1) િવજ ેતાનો `ઍ ટ ૂડ’ રાખો. નૅટવ કગની વાત આવે યારે `ઍ ટ ૂડ ઇઝ ઍવરીિથંગ!’ તમે
`પૉિઝ ટવ’ અને ઉ સાહી હશો તો લોકોને તમારી સાથે વધુ સમય પસાર કરવો ગમશે. તેઓ તમને
મદદ કરવા ઇ છશે. તમે ઉદાસ અને `નૅગે ટવ’ હશો તો લોકો તમારાથી દૂર ભાગશે અને તેમના
િમ ો અને સહકાયકરોને તમારી ભલામણ કરતાં અચકાશે.
(2) ૂ સ અને ઑગનાઇઝેશ સમાં સ ય રીતે ભાગ લો. અસરકારક નૅટવ કગ અને સંબંધોનાં િવકાસ
માટ ે ફ ત કોઈ ૂ સ કે ઑગનાઇઝેશ સમાં સ ય ફી ભરી દેવી, કોઈ ડરે ટરીમાં તમા ં નામ
લખાવવું કે િમ ટંગોમાં ફ ત હાજરી આપવી એ પૂરતું નથી. તમારે એ પણ દશાવવું પડ ે કે તમે એ
ૂ સ કે ઑગનાઇઝેશ સ માટ ે સમય આપવા અને એનાં િવકાસ માટ ે ય નો કરવા માટ ે તૈયાર છો.
તમે કયા કારનાં કામ કરી શકો? શ આતનાં તબ ે તમે કિમટીઓમાં સ ય બનવા માટ ે તૈયારી
દાખવી શકો અથવા બૉડ ઑફ ડરેકટસનાં સ ય બની શકો કે પછી કોઈ અિધકારી તરીકે કામ કરી

ે ે
 શકો. તમને યારે કામ કરતા શે યારે બી સ યો તમને આદર આપશે. તેઓ લોકો સાથે કામ
કરવાની તમારી શિ તમાંથી અને તમારા ચા ર ય, આદશ અને તમારા `ઍ ટ ૂડ’માંથી શીખશે.
ફરી પાછા ટુ કૅમેનને યાદ કરીએ. તેને ઍ વટાઇિઝંગ એજ સીઓમાં સંપક િવકસાવવા હતા એટલે
1994માં તે લ ગ આઇલૅ ડ ઍ વટાઇિઝંગ લબનો સ ય બ યો. તે તરત આ લબની િમ ટંગોમાં
હાજરી આપવા લા યો. િવિવધ ોજ ે ટ માટ ે યારે આ લબના હો દે ારોને વયંસેવકો ઈતા હતા
યારે ટુ હં મેશાં એ માટ ે તૈયાર રહે તો. એ સ ય સ ય બની ગયો!
આ લબમાં ડાવાના છ જ મ હના પછી કોઈ સ ય તેની પાસે આ યા અને તેને કહે વા લા યા,
`અમને તમારા િવષે સારી વાતો સાંભળવા મળી છે . તમે મહે નતુ છો અને શિ તથી ભરપૂર છો. શું
અમારા બૉડ ઑફ ડરેકટસમાં ડાવું તમને ગમશે?’ તમે ક પના કરી શકો છો તેમ ટુએ ખુશીથી આ
ઑફર વીકારી. થોડા જ મ હનાઓમાં તેના યવસાયોમાં સારો એવો વધારો થયો. 1999ની
શ આતમાં ટુએ મને ક ું કે તેનો અધાથીયે વધારે િબઝનેસ, લ ગ આઇલૅ ડ લબના સ યપદ પછી
એ, જ ે લોકોને મળી શ યો હતો તેમને આભારી હતો. એણે પુરવાર કયુ કે અસરકારક નૅટવ કગથી
ઓછા સમયમાં વધુ સારાં પ રણામો મેળવી શકાય છે .
(3) તમારા નૅટવકમાંનાં અ ય લોકોની મદદ કરો. બી લોકોને મદદ કરવી એ `નૅટવક’નો એક
મહ વનો, લાભકારક િસ ાંત છે . તમારે તમારી તને હં મેશાં પૂછતાં રહે વું ઈએ, `હં ુ બી ઓને
કઈ રીતે મદદ કરી શકુ?ં ’ સામા ય રીતે લોકો `મને એમાંથી શું મળશે?’ એવું જ પૂછતા હોય છે .
આવી વાથ મનોવૃિ નૅટવ કગ માટ ે ઘાતક છે . તમે કાયમ `લેવા’ માટ ે જ ત પર રહો છો એવી
છાપ ઊભી કરશો તો ભા યે જ કોઈ તમને મદદ કરવા તૈયાર થશે. બી લોકોને શ ય તેટલી વધુ
મદદ કરવાથી જ સારી વ તુઓનો વાહ આપણા તરફ આવવા લાગે છે .
મેળવનારાને મળતું નથી – આપનારાઓને મળે છે .
ય ુિ જ ન બ ે જ
[`મોરાલ ઍ ડ મો ટવે શ ન ' તથ ા
`હાઉ ટુ મેઝ ર મોરાલ ઍ ડ ઇ ીઝ ોડ િ ટિવટ ી' પુ તક ોન ાં લેખ ક ]

તમારા નૅટવકમાંનાં અ ય લોકોને તમે કઈ રીતે મદદ કરી શકો? કોઈ િબઝનેસમેનને પોટ ેિ શયલ
ક ટમસ આપીને તમે આમ કરી શકો. તમારાં નૅટવકમાંનાં કોઈને ઉપયોગી થાય એવો લેખ કે પુ તક
તમે યાંક જુ ઓ તો તમે એ યિ તને એ િવષે જણાવી શકો છો.
સા ં નૅટવ કગ ણનારા લોકોનો હં ુ યારે િવચાર ક ં છુ ં યારે મારા મનમાં પહે લું જ નામ માક
લે લા કનું આવે છે . જ ે િબઝનેસમેન તેમના િબઝનેસનો િવ તાર કરવા માંગતા હોય કે જ ે સે સમેન
તેમની ` ૅિ ટસ’ કે સેવાનાં સે સમાં વધારો કરવા માંગતા હોય તેમને માક ` ૅઝ ટ ેશ સ’ આપે છે . મ
ઘણાં લોકોને માકની ભલામણ કરી છે . શા માટ ે? એ એક ટૅલે ટ ેડ, સેવાભાવી યિ ત છે , જ ેણે મને
ો સા હત કરવામાં અને મારો િબઝનેસ વધારવામાં ખૂબ મદદ કરી છે .
માક તેનાં નૅટવકમાંનાં એવા લોકો સાથે મારો પ રચય કરા યો છે કે જ ેઓ મને મદદ કરી શકે તેમ
છે . તે એનાં ` ેઝ ટ ેશ સ’માં મારા લેખો – મા ં મટી રયલ વહચે છે . માક એવા લોકોમાંનો એક છે કે
જ ે બસ આ યા જ કરે છે તેથી જ લોકો પણ માકને કંઈક આપવા માંગે છે . એટલે જ એનો િબઝનેસ
વધતો ય છે .
ે
 આપણે યાં કહે વત છે જ ને કે `આપો તેવું પામો!’
ભ લ ામ ણ ો
(4) તમે કોઈની ભલામણ કરો તો એ યિ ત તમારા નામનો ઉ ેખ કરે તેમ કરો. ધારી લો કે
તમારી ા ફક ડઝાઇનર જ ૅન સને તમે હૉન િ મથની ભલામણ કરવાની તૈયારીમાં છો. તો
તમારે હૉનને કહે વું ઈએ, `જ ૅનને ફોન કરો યારે મા ં નામ લે .’ યારેક તમે જ ૅનને પણ ફોન
કરીને કહી શકો કે હૉન િ મથ એનો સંપક કરશે.
તે પછી તમે યારે જ ૅનને મળો કે ફોન કરો યારે યાદ કરીને પૂછી લો કે ` હૉને ફોન કય હતો
કે નહ ?’ `એ બાબતમાં શું થયું?’ આમ કરવાથી જ ૅનને યાલ આવશે કે તમે એનો િબઝનેસ
વધારવામાં એને મદદ કરી ર ા છો.
(5) પસંદગીના લોકોની જ ભલામણ કરો, બધાંની નહ ! તમારા નૅટવકમાં જ ે લોકો હોય તેમના સમયને
આદર આપો. ખરાબ કે અણઘડ લોકોની ભલામણ કરવાથી તમારી છાપ પણ ખરાબ પડશે. તમારી
તને જ પૂછો કે `આ યિ તની ભલામણ હં ુ જ ેને કરવા માંગું છુ ં તેને આનાથી કશો ફાયદો થશે
ખરો?’ એ યાદ રાખો કે વૉિલટી મહ વની છે , સં યા નહ !
સ ંપ ક ક ર વ ો ( ક ૉ ય ુિ ન ક ે શ ન )
(6) સારા એટલે કે િલસનર બનો. તમે કદી એવી યિ તને મ ા છો કે જ ે સતત પોતાની ત અને
પોતાના િબઝનેસ િવષે જ બોલબોલ કરતી હોય? તમારા િવષે પૂછવાનું પણ એને સૂઝતું ન હોય?
આવા લોકોને આપણે બધાં યારેક ને યારેક મ ા જ છીએ. આ લોકોને મદદ કરવાનું આપણને
મન થતું નથી.
એટલે તમારી વાતચીતમાં બી લોકોને સામેલ કરો. તેમને પોતાની ક રયર, િબઝનેસ કે રસનાં
િવષય િવષે વાત કરવા દો. તેમને શાંિતથી સાંભળો. તેઓ તમને બુિ શાળી, `સારા વભાવના’ અને
`મળવા જ ેવા’ માણસ ગણશે. તમને પણ તેઓને તમારી વાત કરવાની તક મળશે. આપણે જ ેટલો
િવચાર બી લોકોનો કરીએ છીએ તેટલો જ બી લોકો આપણો િવચાર કરશે.
(7) સમયે સમયે લોકોને મળતા રહો કે ફોન કરતા રહો. યારે કોઈ તમને ફોન કરે અને કહે કે, `હં ુ
હમણાં જ તમારો િવચાર કરતો હતો. મને થયું કે લાવ, તમારા ખબરઅંતર ં!’ મને ખાતરી છે કે
તમને ખૂબ ગમશે. આમ જ હોય તો બી માટ ે પણ એ જ સાચું છે ! તો પછી શા માટ ે આપણે
બી લોકોને આ રીતે અવારનવાર ફોન ન કરવા ઈએ?
બી ને સફળ થવામાં મદદ કરીને
તમે સૌથી ઝડપી સફળતા મેળવી શકશો.
ન ેપ ોિલ ય ન હ લ
[`િવચ ારો અ ન ે ધન વા ન બ ન ો' જવે ા ં
અ ન ેક ેર ણ ાદાયી પુ તક ોન ાં લેખ ક ]

તમારા નૅટવકમાંનાં લોકોને અવારનવાર ફોન કરો. તેમને તમારો ટ ેકો આપો, ો સાહન આપો, હં ૂફ
આપો. હા, ફ ત એટલા માટ ે ફોન કરો કે તમને એમની ફકર છે . તમે એમના િવષે િવચારો છો.
બદલામાં લોકો પણ તમારા માટ ે આમ જ કરશે.
ે
 દર ડસે બર મ હનામાં હં ુ એ લોકોને ફોન ક ં છુ ં , જ ેમની સાથે મ લાંબા સમયથી વાત ન કરી હોય.
મારી કંપનીની કોઈ ` ોડ સ’ એમણે વરસોથી ન ખરીદી હોય તો પણ હં ુ ઉ સાહથી વાત ક ં છુ ં અને
ફ ત િમ તાનાં ધોરણે એમ ક ં છુ ં . હં ુ એમને કશું વેચવાનો ય ન નથી કરતો. તેમણે મને ભૂતકાળમાં
આપેલા િબઝનેસ માટ ે હં ુ તેમનો આભાર માનું છુ ં . આજકાલ તેમનાં યિ તગત અને યાવસાિયક
વનમાં શું ચાલે છે એ ણવા માટ ે જ હં ુ આ ફોન કરતો હો છુ ં .
આવા ફોનથી િબઝનેસ મળે તો સા ં છે . ન મળે તો પણ કશો વાંધો નથી.
પરંતુ દર વરસે મને આવા ફોનથી િબઝનેસ મળે છે . કોઈક કહે છે , `મારે `ઍ ટ ૂડ ઇઝ
ઍવરીિથંગ’ ની થોડી lapel pins ઈતી હતી’ અથવા થોડા સમય પછી અમારી કંપનીની સે સ
િમ ટંગ છે , એમાં ` ેઝ ટ ેશન’ માટ ે અમે તમારો સંપક કરીશું.
યાદ રાખો કે આ કોઈ તની ` ટક’ નથી કે પછી સે સની `ટૅક ટક’ પણ નથી. આ લોકો મને
િબઝનેસ આપે એવી કોઈ ગણતરીથી હં ુ તેમને ફોન કરતો નથી. હં ુ ખરેખર એમનાં વન, િબઝનેસ
વગેરે િવષે િવચા ં છુ ં . તેમની સાથે ફરી ડાવાથી એક `બાય- ોડ ટ’ તરીકે િબઝનેસ મળે તો ઠીક છે ,
નહ તો કંઈ નહ .
(8) રોજબરોજ લોકોને મળવા માટ ેની તકો ઝડપી લો. તમે મોલ, િજમ કે હે થ લબ જ ેવાં દરેક થળે
નવા સંપક ઊભા કરી શકો છો. આપણને ખબર નથી હોતી કે આપણને યારે કોઈ મૂ યવાન સંપક
થશે.
હં ુ યારે `િજમ’માં કે ચાલવા માટ ે યારે ઘણી વખત હં ુ `ઍ ટ ૂડ ઇઝ ઍવરીિથંગ’ છાપેલું
શટ પહે ં છુ ં . એનાથી અ યા લોકો સાથે વાતચીત કરવાની તક મળે છે . લોકો પોતાના ઍ ટ ૂડ
િવષે વાત કરવા સામેથી મારી પાસે આવે છે . આ કારણે મને તેમના િવષે ણવાની અને તેમને મારી
કંપની િવષે જણાવવાની તક મળે છે .
(9) દરેક યિ તને મહ વની ગણો. ફ ત અમુક લોકોને જ નહ , દરેક યિ તને મહ વની ગણો. જ ે
યિ તને તમે મળો તે કદાચ તમારા માટ ે ખાસ કંઈ ન પણ કરી શકે પરંતુ એનો કોઈ િમ કે સંબંધી
તમારી ` ોડ ટ’ કે `સિવસ' ખરીદી શકે. એટલે યારે કોઈ િમ ટંગ કે પાટ માં કોઈને મળો યારે એ
યિ તને તમે ખૂબ જ આદર-સ માનથી ઍટ ે ડ કરો.
એ વખતે વાત કરવા માટ ે `વધુ અગ યનાં લોકો’ને શોધવા માટ ે તમારી નજર આમથી તેમ ન
દોડાવશો. એ તો સાવ ખોટુ ં છે . તમારી સાથે વાત કરી રહે લી યિ તને એનાથી બહુ જ ખરાબ લાગે.
તમે જ એની જ યાએ હો તો તમને કેટલું ખરાબ લાગે? સામેની યિ ત ફ ત સાંભળવા ખાતર જ
તમને સાંભળતી હોય અને પૂરો સમય એ રાહ તી હોય કે કોઈ `વધુ અગ યની’ યિ ત સાથે
યારે વાત કરવા મળે? એની આંખો આવી જ કોઈ યિ તને શો યા કરતી હોય તો તમા ં મહ વ
શું? આવું કદી ન કરો. તમે જ ે લોકોને મળો તે તમામને ખૂબ જ ર પે ટ અને ડિ ટી સાથે મળો.
(10) િમ ટં સ અને સેિમનાસમાં અલગ અલગ કારનાં લોકોને મળો. એકનાં એક જ ૂપ સાથે દરેક
વખતે ન બેસો. િમ ોને મળવું સા ં છે પણ કંઈક નવું શીખવા- ણવા માટ ે નવાં નવાં વતુળો સાથે
બેસતા-ઊઠતા શીખો.
1994ની સાલમાં હં ુ નૅશનલ પીકસ ઍસોિસયેશનનું વાિષક સંમેલન `ઍટ ે ડ’ કરવા માટ ે
વૉિશં ટન ગયેલો. લંચ સમયે િમ ો સાથે બેસવાને બદલે હં ુ એવા ટ ેબલ પર બેઠો કે યાં મને કોઈ
ઓળખતું નહોતું. એ જ ટ ેબલ પર હૉન બુજ નામની એક મ હલા બેઠી હતી. અમારી વ ચે
ે
 વાતચીત શ થઈ. તેની કંપની, ઑ ફસ ડાયનાિમ સ, ઍિ મિન ટ ેશન િવભાગમાં કામ કરતા
કમચારીઓ માટ ે સરસ ટ ેિનંગ કાય મો ચલાવે છે .
એવું ણવા મ ું કે ન પણ `ઍ ટ ૂડ ઇઝ ઍવરીિથંગ’માં માને છે . આજ ે 20 વષ પછી એ
અમારા `ઍ ટ ૂડ ઇઝ ઍવરીિથંગ’ની lapel pins મંગાવે છે અને તેના ટ ેઇિનંગ ો ા સમાં ભાગ
લેનારાઓને વહચે છે . વધારામાં, તેના કાય મોમાં એ મા ં મટી રયલ પણ `ડીસ લે’ કરે છે , જ ેને
લીધે મને હ રો ડૉલરનો િબઝનેસ મ ો છે . સૌથી વધુ મહ વનું તો એ છે કે ન મારી એક
સરસ િમ બની ગઈ છે .
એ દવસે હં ુ મારા િમ ો સાથે ન બેઠો એ સા ં જ થયું, નહ તો હં ુ આ મોટી તક ગુમાવી બેઠો
હોત!
(11) તમારા `ક ફટ ઝોન’ની બહાર જવા માટ ે તૈયાર રહો. દાખલા તરીકે તમને મન થાય કે તમારે
તમારી ઓળખાણ કોઈકને આપવી છે તો જ ર આપો. તમે કદાચ એમ ધારીને અચકાતા હો કે એ
યિ ત બહુ `બીઝી’ હશે કે બહુ મહ વની હશે. તમે `નવસ’ હો તો પણ એમ કરો. જ ેમ જ ેમ સમય
જશે તેમ તેમ તમે વધુ ને વધુ `ક ફટબલ’ થતા જશો.
(12) તમારે જ ે ઈતું હોય તે માંગો. બી ને મદદ કરીને હવે તમને એ અિધકાર મ ો છે કે તમે પણ
બી ની મદદ માંગી શકો. શરમાઓ નહ . તમારા નૅટવકનાં લોકો માટ ે તમે યારે ઘ ં કયુ હોય
યારે તેઓ પણ એનો યો ય બદલો વાળવા માટ ે ત પર જ હશે.
ફ ૉલ ોઅ પ
(13) કોઈને પહે લી વખત મ ા પછી થોડા સમયમાં જ એક પ લખો. ધારો કે તમે એક ` ડનર’
ઍટ ે ડ કયુ હોય કે જ ેમાં તમને કોઈ નવો પ રચય થયો હોય. એને પ માં લખો કે એની `કંપની’માં
તમને કેટલી મ પડી. પ ની સાથે તમા ં પોતાનું થોડુ ં મટી રયલ ડો અને એને રસ પડ ે એવી
થોડી મા હતી મોકલો (દા.ત. કોઈ મૅગેિઝનનું નામ). એને બી કોઈ મદદની જ ર હોય તો પ માં
પૂછો.
તમે જ ે કોઈ યિ તને મળો
તેની સાથે ર પે ટ અને ડિ ટીથી વતન કરો.
જ ેફ ક ે લ ર

તમારી પહે લી મુલાકાતનાં 48 કલાકની અંદર તમે એને આવો પ મોકલો. હજુ એના મનમાં તમારી
સાથેની મુલાકાત તા હશે અને તમારા ય નનું વધારે સા ં ફળ મળશે.
(14) સરસ ` ેઝ ટ ેશન’ કે લેખની શંસા કરો. તમે કોઈ રસ દ ` ેઝ ટ ેશન’ સાંભળો કે કોઈ સરસ
મ નો લેખ વાંચો તો પીકર કે ઑથર ફોન કે email કરો. તમને એમનાં ` ેઝ ટ ેશન’ કે લેખમાં શું
સરસ લા યું તે કહો અથવા લખો. તમે કંઈક શી યા હો તો એનો ઉ ેખ કરો. સોમાંથી માંડ એકાદ
જણ આમ કરતું હોય છે . તમે એ બનો.
હં ુ એમ નથી કહે તો કે પીકસ કે ઑથસ બહુ િવિશ યિ તઓ હોય છે કે પૂજનીય હોય છે .
પરંતુ એમનું ઘણી વખત એક મોટુ ં `નૅટવક’ બની ચૂ યું હોય છે , જ ેમાં અલગ અલગ ે નાં લોકો
હોય છે . કદાચ તમને એનાથી કોઈ ફાયદો થઈ શકે.

ે ે ે
(15) તમારી યારે કોઈ ભલામણ કરે અથવા તમને મદદ પ થાય. એવું `મટી રયલ’ મોકલે યારે
અથવા તો એમનો આભાર માનતો ફોન કરો અથવા પ લખોઃ ભિવ યમાં પણ તમને બી
ભલામણોનો લાભ મળે અથવા ઉપયોગી મા હતી મળતી રહે તે માટ ેનો આ એક સરળ ર તો છે !
(16) અિભનંદનનાં કાડ અને પ ો મોકલો. તમારા નૅટવકમાંથી કોઈને ` મોશન’ મળે, ઍવૉડ મળે કે એ
યિ ત બી કોઈ સંગ ઊજવતી હોય (દા.ત. લ કે બાળકનો જ મ) તો એને અિભનંદનનો ટૂકં ો
પ લખો. દરેકને એ વાત ગમે છે કે તેમનાં વનનાં મહ વનાં સંગોની કોઈ ન ધ લે છે . આમ
છતાં બહુ ઓછા લોકો આમ કરતા હોય છે . તમે આ કારણે બી લોકોથી અલગ તરી આવશો.
કોઈના કુટબુ ં માં કોઈનું મૃ યુ થયું હોય યારે એને અનુ પ કાડ કે પ પણ મોકલવો ઈએ.
ત મ ા ં ન ૅટ વ ક બ ન ાવ ો
નૅટવ કગ માટ ે ઉપર જ ે સૂચનો આ યાં છે તે તો માગદશન માટ ે જ છે . તમારા પોતાના િવચારોથી પણ
તમે નૅટવક વધારી શકો. નૅટવ કગ પર સુંદર પુ તકો મળે છે તેમાંથી બે- ણ સારાં ખરીદો અને એમાં
બતાવેલી રીતોનો ઉપયોગ કરો. બી લોકો શું કરે છે તેનું પણ િનરી ણ કરો. તમને અનુકળ ૂ પડ ે તે
રીતે એમના `આઇ ડયા’નો ઉપયોગ કરો.
એક વાત યાદ રાખો કે `નૅટવક’ ઊભું કરતા થોડો સમય તો લાગે જ છે . સંતોષ દ પ રણામો તરત
મળતા નથી. ધીરજ રાખો! સંબંધોનો એક ન ર પાયો બનાવો. સંબંધોને િવ તારો અને તેમને મજબૂત
બનાવો. તમને પ રણામો મળે તે પહે લાં તમારે સા ં એવું કામ આપવું પડશે. કરવાનું થશે.
એક અંિતમ મુ ોઃ તમે નૅટવ કગમાં ગમે તેટલા ઍ સપટ હો તો પણ તમારા ે માં ે હો એ વધુ
અગ યનું છે . તમે સંબંધો ળવવામાં કદાચ `ટૅ ર ફક’ હો પરંતુ તમે જ ે કરતા હો તેમાં તમારી પાસે
જ રી ટ ેલે ટ નહ હોય. તમે સતત શીખતા અને સુધારો કરતા નહ હો તો તમારા ય નો બહુ સારાં
પ રણામો નહ આપે.
હવે આગળ વધો! ઉપર દશાવી તેમાંની કેટલીક (નૅટવકને લગતી) ટૅિ ન સ અજમાવો. તમારાં
નૅટવકનાં અ ય સ યોને મદદ કરો. આમ કરશો તો તમને મદદ કરવા માટ ે એક મોટુ ં લ કર હાજર
હશે!
◙
ઉપ સ ંહ ાર
 ત મારો ઍ ટ ૂ ડ બ દલ ો,
વ ન બ દલ ાઈ જશ ે!
તમારા સં ગો બદલવા માટ ે સૌ પહે લાં તો
જુ દી રીતે િવચારવાનું શ કરો.
ન ૉમ ન િવ સ ે ટ િપલ
[ યા ત અ મે રક ન પાદરી અ ન ે
પૉિઝ ટવ િથ િ કં ગન ે લોક િ ય બ ન ાવન ાર લેખ ક ]

28મી જુ લાઈ 2006; યોિજયા રા યનું આટલા ટા શહે ર.

એક મોટા હૉલમાં, શિન-રિવની ર ઓમાં, સેિમનારમાં હાજરી આપવા આવેલા સકડો લોકો સામે મ
મા ં ` ૅઝ ટ ેશન’ પૂ ં કયુ. આ સેિમનારમાં પીકસ તરીકે િજમ રૉન અને બૉબ ૉ ટર જ ેવા
મહાનુભાવો હતા કે જ ેઓ `સે ફ-હે પ’ ે માં `િલજ ડઝ’ ગણાય છે . આ બ ેએ 40થી યે વધુ
વષ માં લાખો લોકોને પોતાનાં વ ત યો આ યાં છે .
બધા યારે એ હૉલ છોડી ગયા અને હં ુ પણ યારે મારા બધા મટી રય સ એકઠા કરી ર ો હતો
યારે કોણ ણે કેમ, પણ હં ુ એક સેકડં ઊભો રહી ગયો. મારા મનની સામે 1985નું વષ આ યું કે
યારે હં ુ મારી ઑ ફસમાં િનરાશ અને હતાશ `મૂડ’માં બેઠો હતો. એ વખતે હજુ મ િજમ રોન અને
બૉબ ૉ ટરના ઑ ડયો ો ામ સાંભળવાની શ આત જ કરી હતી. 20 વષ પછી એક જ ટ ેજ
પરથી, એમની સાથે જ, ઑ ડય સને સંબોધવાની મને તક મળી હતી!
“આ કઈ રીતે બ યું?” મ મારી તને પૂ ો.
ઉ ર ખૂબ પ પે મને મ ો. મ મારો ઍ ટ ૂડ બદ યો હતો!
તમે યારે તમારો ઍ ટ ૂડ બદલો છો યારે ણે સમ ત ાંડમાં ઝબકારો થવા લાગે છે . તમને
જબરદ ત શિ તનો અનુભવ થાય છે . તમને નવી શ યતાઓ નજરે ચડવા લાગે છે . તમે એક પછી
એક પગલાં લેવા માંડો છો. તમે અસાધારણ પ રણામો મેળવવા લાગો છો. એટલે જ હં ુ કહં ુ છુ ં કે તમે
યારે તમારો ઍ ટ ૂડ બદલો છો યારે તમારી િજંદગી બદલાઈ ય છે .
પરંતુ હં ુ તમને એમ કહં ુ કે છે ાં 20 વષ માં મને એક પછી એક સફળતાઓ જ મળી હતી તો એ
ખોટુ ં ગણાશે. એનાથી ઊલટુ,ં મને મારા માગમાં કેટલીયે િન ફળતાઓ અને મુ કેલીઓનો સામનો કરવો
પડ ેલો. પરંતુ આ પુ તકમાં સફળતા માટ ેના જ ે િસ ાંતોનો મ ઉ ેખ કય છે તેણે મને હં મત,
માગદશન અને શિ ત આ યા જ ેથી હં ુ આગળ વધી શ યો.
ત મ ાર ા વ ન ન ો ` ક ં ટ ોલ ’ ત મ ાર ા હ ાથ મ ાં લ ો
આ પુ તક વાંચવાનો સમય કાઢવા માટ ે હં ુ તમને અિભનંદન આપું છુ ં . તમારામાં જ ે પોટ ેિ શયલ, જ ે
અ ભુત શિ તઓ પડ ેલી છે તેને િવકસાવવામાં તમને ખરેખર રસ છે એ આનાથી સાિબત થાય છે .
આમ છતાં, આ પુ તક વાંચવું એ તો તમે જ ે કારની િજંદગી વવા માંગો છો એના માટ ેનું પહે લું જ
ટ ેપ છે . આ િવચારો પર તમે યારે યાન કેિ ત કરશો યારે – અને એને અમલમાં મૂકશો યારે –
તમે તમારા વનમાં અમુક ઍ સાઇ ટંગ સફળતા મેળવશો.
 કામ એવી રીતે કરો, ણે િન ફળ જવાનું શ ય જ ન હોય.
ડ ોર ોથ ી ૅ ડ
[રાઇટર ઍ ડ એ ડ ટર]

તમે કદાચ એવા આંકડાઓ યા હશે કે વ તીનાં ફ ત પાંચ ટકા લોકો ઉ ચ ક ાની સફળતા મેળવે
છે . એવું શા માટ ે બને છે ? 20 વષનાં મારા સંશોધન પછી મને ખાતરી છે કે એનાં કારણો આવાં કંઈક
છે .
ભા યે જ કોઈ આ પુ તકમાં દશાવાયેલા િસ ાંતોને રોજબરોજ અમલમાં મૂક ે છે .
ભા યે જ કોઈ સતત `પૉિઝ ટવ’ ઍ ટ ૂડ ળવી રાખે છે (એ ણે છે કે એના િવચારો એ જ
એની વા તિવકતા બની જશે.)
ભા યે જ કોઈ પોતાના શ દોનો સંભાળપૂવક ઉપયોગ કરે છે . (એ ણે છે કે શ દો ારા એ
પોતાનાં મનનું સફળતા, સરેરાશ વન કે િન ફળતા માટ ે ` ો ાિમંગ’ કરે છે .)
ભા યે જ કોઈમાં પોતાના ભયનો સામનો કરવાની હં મત હોય છે . (એ ણે છે કે એમ કરવાથી જ
એની છૂ પી શિ તઓ બહાર આવશે.)
ભા યે જ કોઈ દરેક મુ કેલીમાં છુ પાયેલું આશાનું કરણ ઈ શકે છે .
કિમટમૅ ટ – પા ો િનણય – કરીને પૉિઝ ટવ ઍ ટ ૂડ સાથે એને પાર પાડનારા, મુ કેલીઓ અને
ટ ે પરરી િન ફળતાઓ મળવા છતાં પોતાના goalને વળગી રહે નારા તો વીરલા જ હોય છે .
હં ુ તમને પડકાર આપું છુ ં કે તમે આવા વીરલા બની ઓ!
તમે કદી વ ન પણ સે યું હોય એના કરતાં યે વધુ ચે જવાની શિ ત તમારામાં છે . તમારામાં
ેટનેસ પડ ેલી છે અને એ છૂ પી શિ તને બહાર લાવવાની ચાવી એ તમારો ઍ ટ ૂડ છે . મારો
ઍ ટ ૂડ બદલવાથી મારી િજંદગી બદલાઈ ગઈ. વધુ સારા ઍ ટ ૂડ ે મારા વનમાં ચમ કારો
સ યા હોય તો તમારા વનમાં પણ આમ જ થઈ શકે!
તમારી સાથે ડૉ. ચા સ િ વ ડોલના એ શ દો હં ુ વહચવા માંગું છુ ં કે જ ેમાં ઍ ટ ૂડનો સાર આવી
ય છે . શા માટ ે આપણાં વનની દશા પર એ કંટોલ ધરાવે છે એ પણ તમે ઈ શકશો.
“હં ુ જ ેટલું લાંબું વતો છુ ં તેટલો વધુ ને વધુ, આપણાં વનમાં ઍ ટ ૂડની અસરને
સમજતો છુ ં . મારી િ એ તો ઍ ટ ૂડ એ હકીકતો કરતાં પણ વધુ અગ યનો છે . એ
આપણાં ભૂતકાળ, િશ ણ, ધન, સં ગો, િન ફળતાઓ, સફળતાઓ, બી લોકો શું િવચારે
છે , શું કહે છે કે શું કરે છે , આ બધા કરતાં વધુ અગ યનો છે . એ આપણાં દેખાવ, બુિ કે
ટૅલ ટ કરતાં પણ ચ ડયાતો છે . એ કોઈપણ કંપની, ચચ કે ઘરને બનાવી કે બગાડી શકે છે .”
મ ની વાત એ છે કે દરેક દવસે આપણો ઍ ટ ૂડ આપણે કેવો રાખીશું તેની પસંદગી
આપણા હાથમાં છે . આપણે આપણો ભૂતકાળ... કે લોકો કઈ રીતે વતશે... તેને બદલી શકતા
નથી. અિનવાય ચી ને આપણે બદલી શકતા નથી. આપણે તો આપણને મળેલા એક જ
તાર પર આપણી આંગળીઓ ફેરવીને અ ભુત સંગીત પેદા કરી શકીએ અને તે છે આપણો
ઍ ટ ૂડ.
મને ખાતરી થઈ છે કે વન એ 10% જ ે મારી સાથે થાય છે તે અને 90% હં ુ એનો જ ે
ર પો સ આપું છુ ં તે છે . તમારી બાબતમાં પણ એમ જ છે . આપણે બધાં આપણા ઍ ટ ૂડ
 પર કંટોલ ધરાવીએ છીએ.
શ દો ઘણાં શિ તશાળી હોય છે , શું નથી હોતા? ચા સ િ વ ડોલ જ ે કહે છે તે કરો અને ``તમારી પાસે
જ ે એક તાર છે તેના પર આંગળીઓ ફેરવીને અ ભુત સંગીત પેદા કરો. એ તાર છે તમારો ઍ ટ ૂડ .
ઍ ટ ૂડ પરનો તમારો `કંટોલ’ તમારા હાથમાં લેવાનો સમય હવે પાકી ગયો છે . તમારા વનમાં
ચમ કારો સજવાનો સમય પણ પાકી ગયો છે .
આગળ વધો – તમારી તમાં કૉિ ફડ સ રાખો. તમારાં વ નોને સાચાં પાડવાની હં મત અને
ધીરજ કેળવો. સતત યાસો ચાલુ રાખો. આ બધા કરતાંયે વધુ તો – એ કદી ન ભૂલો કે – `ઍ ટ ૂડ
ઇઝ ઍવરીિથંગ!’
ઈ રના આશીવાદ તમારી સાથે છે .
●●
 BCKLM U LCE GM CLTS
ઈ રનો, તેનાં ેમભયા માગદશન અને અનેક આશીવાદ માટ ે મારા માતાિપતા ેડા અને
િલઓ કેલરનો, જ ેમણે મને ખૂબ ેમ અને આધાર આ યા અને મારી આખીયે િજંદગીમાં જ ે
મને કામ લાગી છે તે નૈિતકતા મને શીખવવા બદલ.
મારા ભાઈ માકનો, કે જ ેણે મારા કામમાં મને ખૂબ ઉ સાહપૂવકનું ો સાહન પૂ ં પા ું.
મારા િમ િજમ ડોનોવાનનો, જ ેણે પણ મને ો સાહન અને માગદશન આ યાં.
અને અંતે, કેથિલન રગનનો કે જ ેણે `Attitude is Everything'નો સરસ મ નો લોગો
ડઝાઇન કરી આ યો.
 ત મ ારી UNL KM KTGD શ િ ત ઓ થ ી T KC H બ ન ો

તમે કદી એવું િવચાયુ છે કે િજંદગીમાં બે સાંધા ભેગાં કરવા માટ ે યાં સુધી મથતા જ રહીશું? તમારી
પોતાની ઇ છાઓ, પ રવારની અપે ાઓ અને ભિવ યનું લાિનંગ... The list is endless...! એવું પણ
મનમાં થતું જ હશે કે ઘ ં બધું મેળવવાનું બાકી છે અને મંિજલ હ ઘણી દૂર દેખાય છે . આપણે સૌ
ણીએ છીએ કે આ ોનો એકમા ઉકેલ Rhbh બનવાથી જ આવી શકે છે . ઇ ટરનેશનલ
બે ટસેલર ઑથર, ડૉ. સેફ મફ ની અહ દશાવેલ અ યંત ણીતી પ િતઓથી લાખો લોકો Rich
બનીને પોતાનાં સપનાં સાકાર કરી શ યાં છે . યાદ રાખો, Rhbh બનવું એ તમારો જ મિસ અિધકાર
છે.
Ymus Indinite Nmu e s tm b e S idh ન ો અ િધકૃ ત અ ન ુવ ાદ
 પાવ રફ ુ લ S h nnln i

આપણે સૌ ણીએ છીએ કે સે સ એ કોઈપણ કંપની માટ ે ઑિ સજન હોય છે . કોઈ પણ કંપનીના કે
તેના ટાફના સતત િવકાસની પાછળનું જ ૅ યુઈન અને એકમા કારણ રદાર સે સ બેકઅપ જ હોય
છે .
* સે સ એટલે શું? * સાચા ાહકોને કેવી રીતે ઓળખી શકાય?
* સે સ કેવી રીતે વધારી શકાય?
* ાહકને કાયમ માટ ે તમારી સાથે કેવી રીતે ડી શકાય?
તમે આ ોના સચોટ ઉકેલ મેળવવા માંગતા હો તો સે સગુ સુ તો બાગચીની અનુભવી
કલમે લખાયેલું આ પુ તક તમારે વાંચવું જ ઈએ.
આ િન ય મોન ું પાલ ન ન ક રન ાર સ ે સ પસ ન
mut-md-th e n asl e t થ ઈ જશ ે
આ જ ે જ વ સ ાવ ો, e b mml ત રીક ે ઉપલ ધ.