You are on page 1of 355

Yapay Zekâ ve Büyük Veri Kitap Serisi 2:

VE
YAPAY ZEKÂ
Editörler
Yapay Zekâ ve Büyük Veri Kitap Serisi 2:

Adres:
Telefon: Faks:

&
BÖLÜM YAZARLARI

Bölüm 1
Endüstriyel Uygulamalarda Yapay Zekâ

Bölüm 2

Bölüm 3

Bölüm 4

Bölüm 5

Bölüm 6

Bölüm 7

Bölüm 8

Bölüm 9

iii
Bölüm 10

Bölüm 11

iv
ÖN SÖZ

Y
-

-
-

Yapay Zekâ

v
Y
-

-
-
-

-
-

-
-

-
-

-
-

vii
-

-
-

viii
-

ix
-
-

x
-

-
-

xi
-

xii
..............................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................ V
Editörlerden ....................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................1
.........................................................................3
..................................................................................... 7
.................................................................................................................................7
...............................................................................................12
..................................................................................... 13
.............................................................................................................. 15
Kaynaklar ............................................................................................................................................................ 16

2
19

............................................................................................................................................................. 19
.......................................................................................................................... 22
.................................................................24
................................................................................................26
...........................................................................................28
................................................................................................................................................29
..................................................................................................................................31
.......................................................................................................................................................32
.................................................................................................................................................33
.................................................................................................34
.............................................38
............................................................................................................. 44
Kaynaklar ........................................................................................................................................................... 46

3
51

............................................................................................................................................................. 51

xiii
.................................................................................. 54
................................................................................................................. 56
....................................................................................................................................... 63
.............................................................................................................................. 65
..........................................................................................67
.........................................................................................71
............................................74
.............................................................................................................. 77
Kaynaklar ............................................................................................................................................................79

4
83

............................................................................................................................................................ 83
....................................... 86
..................................................................................................86
............................89
................................................................................................................... 91
................................................................................................91
................................................................94
............................................................ 96
..............................................................................................................96
......................................................................................98

..................................................................................................................... 100
..................................................................................102
..................................103
.............................................................106
............................ 109
.............................................................................................................112
Kaynaklar .......................................................................................................................................................... 114

5
117

............................................................................................................................................................ 117
.....................................................................................................119
.............................................................................................122
............................................................133
..............................................142
........................................................................................................... 148
Kaynaklar ..........................................................................................................................................................149

xiv
6
153

...........................................................................................................................................................153
....................................................155
...........................................158
...........................................................................................................................................163
........................................................................................................................... 164
................................................................................... 166
....................................................................................................169
...................................................................................................171
................................................................................173
.............................................................................................................174
............................................................................................................................. 176
............................................................................................................ 176
Kaynaklar .......................................................................................................................................................... 178

7
183

...........................................................................................................................................................183
............................................................................185
.......................................................................................................... 187
.......................................................................................188
.........................................................................................196
............... 196
.................................................................. 204
........................................................................................................... 207
Kaynaklar .........................................................................................................................................................208

8
215

...........................................................................................................................................................215
................................................................. 217
..........................................................................................217
.............................................................................................................. 219
........................................................................................................... 220
.............................................................................................221
...................................228
......................229
................ 233
...........................................................................................................236
Kaynaklar ......................................................................................................................................................... 237

xv
9

9.1. Gi ..........................................................................................................................................................244
................................................................244
............................................. 245
.......................................................................................................................... 246
....................................................................................................................... 249
.................................................251
.....................................252

.............................................................................................................. 254

.....................................................................................255
..............................258
...........................................................................................................263
Kaynaklar .........................................................................................................................................................264

267

10.1. Gi ..........................................................................................................................................................268
......................................................272
................................................................................................................274
.................................................................................................................................274
..........................................................................................................................274
............................................................................................................. 275
................................................................................................................ 279
.................................283
...................................................................................................................................................287
...........................................................................................................294
Kaynaklar .........................................................................................................................................................295

299

..........................................................................................................................................................299
11.2. Genel Esaslar ........................................................................................................................................301
.........................................................................................................................303
....................................................................................................... 303

xvi
...................................................................................... 305
........................................................................................................307
............................................................................................................................ 309
..............................309
............................................................................................................310
Kaynaklar ...........................................................................................................................................................311

315

323

xvii
UYGULAMALARDA

-
-

-
-

1
-

-
-

2
-

-
-

-
-

3
-
-

-
-

4
-

Örnek Sistem/ Ortalama Veri


Faaliyet/Amaç
Teknolojiler
Seviye 4
Seviye 3 MES
Seviye 2 SCADA/HMI
Seviye 1
Seviye 0

5
-

-
-

-
-

6
-

-
-

7
-

-
-

-
-

8
-

-
-

-
-
-

9
-

-
-
-

10
-
-
-
-

-
-

11
-
-
-

-
-

-
-

12
-

-
-

13
-
-

-
-

14
-
-

-
-
-

-
-

15
-

-
-

-
-

16
17
18
2

19
-
-

-
-
-

-
-

-
-

-
-

20
-
-

21
-

2.2.

o
-

22
o -

o -

o -

o -

o
-

o -
-

23
-
-

-
-

2.2.1.

-
-

24
-

-
-

-
-

25
-

-
-
-

-
-

2.2.2.

26
-
-

-
-

-
-

-
-

27
2.2.3.

-
-

-
-

-
-
-
-
-

28
-

2.2.4.

-
-

-
-

29
-

-
-

-
-
-

30
2.3.

-
-

2.2. Robotik Sistem

31
-

-
-

-
-

2.3.1.

32
-
-

-
-
-

-
-
Connect

2.3.2.
-
-
-

33
-
-

2.3.3.
-
-

-
-

-
-

34
-
-

-
-
-

35
-

-
-

-
-

36
-

-
-

37
-

2.4.

-
-
-
-

38
ROS Topik (ROS Topic)
Terminal (HMI)

HMI ROS RK ROS


OTA Topikleri Topikleri

IoT ROS2
Servis

OTA ROS Topikleri

2.3.

-
-
-

39
-

2.5

-
-
-

40
41
-

42
-

43
-
-

44
-

-
-

-
-

45
46
47
48
49
50
3

-
-
-

-
-

51
-
-

-
-

-
-

-
-
-

-
-

52
-
-

-
-
-

53
-

54
-

-
-

-
-

55
-

56
-

57
-

58
-

-
-
-

59
-

-
-

-
-

60
-

-
-

61
-

-
-

62
-

-
-
-

63
-

-
-

XI

YR
XR

y
P

YI
x

64
-
-

-
-

-
-

65
-
-

-
-

66
-

-
-

67
-

-
-

-
-
-

-
-
-

68
-
-

69
-
-

-
-

-
-

70
-

-
-

-
-

-
-

71
-

72
-
-

73
-

74
-

75
-

76
-

77
-

-
-
-

78
-

79
80
81
82
4

UYGULAMALARI

-
-

-
-

83
-

-
-

84
-

-
-

-
-

85
-

Girdi

Ürün

Yan ürün

86
-

-
-

87
-

-
-

88
-

-
-

-
-

-
-
-

89
-
-

-
-

-
-

-
-

90
-

-
-

-
-

-
-

M J -

91
-

92
93
-

-
-

-
-
-

94
-

-
-

-
-
-

95
-
-
-

-
-
-
-

96
n J n
M J n -
J O

M -

-
-

97
-
-

-
-
-

98
-
-

-
-

99
-

-
-
-

100
1 2 2 1
2 1 1 1 1
1 1 1 2 2

11 12

-
-

11 22

11

12
-
-

101
-
-

102
-
-

103
104
-

21
-
-

11

105
-

-
-

106
-
-

b.

107
-
-

108
-
-
-

Ya-

-
-

-
-

109
-

-
-

110
-

-
-

111
-

-
-

-
-

112
-
-

-
-

-
-

-
-

-
-

113
114
IEEE

115
116
5

-
-

117
-

-
-
-

-
-

-
-

-
-

118
-

-
-

119
-

-
-

-
-

-
-

-
-

120
-

-
-

-
-

-
-

121
-

-
-

122
-

123
-

-
-

-
-

-
-

124
-

125
-
-

-
-
-
-

126
-
-

127
-

-
-

-
-

128
-
-

129
-

-
-

-
-

-
-

130
-

-
-

-
-

131
-

-
-

132
-
-

-
-

133
-
-
-

-
-

134
-
-

135
-

Meta-sezgisel Algoritmalar
Tek Çözüm Temelli Algoritmalar Popülasyon Temelli Algoritmalar

-
-

-
-

136
2 0 1 10 0 6 7

137
-
-

-
-

2 0 1 10 0 6 7

2 0 1 10 0 6 7

138
2 0 1 10 0 6 7

2 0 1 10 0 6 7

2 0 1 10 0 6 7

10 1 0 2 0 6 7

139
2 1 10 0 0 6 7

-
-

140
-

-
-

0
-
0

141
-

142
-
-

143
-
-
-

144
-

-
-

-
-

1 2 0 6 7 0

145
-

(5.1)

146
-
-

100

100

147
-

-
-
-

148
-

-
-

-
-

149
-

150
-

-
-

-
-

151
-
-

152
6

UYGULAMALARI

-
-

-
-

153
-

-
-

-
-

154
-

155
-
-

-
-

156
-

-
-

-
-

157
-

-
-

-
-

158
-

-
-

-
-

159
-

-
-

-
-

-
-

160
-

-
-
tx

tx

C
-

161
-

-
-

-
-

162
Ortalama % 76,14

-
-

163
-

Nokta Bulutu

-
-
-
-

-
-

164
-

165
-

166
-

-
-

167
-

-
-

168
-

-
-
-

-
-

169
170
-

-
-

171
172
-

173
-
-

-
-

174
175
-

-
-

176
-
-

-
-

177
-
-

-
-

178
-

-
-

179
-

180
-

-
-

181
-

182
7

UYGULAMALAR

-
-

183
-
-

-
-

-
-

-
-

184
-
-

-
-

-
-

-
-

185
-

-
-

-
-

186
-
-

-
-

-
-

187
-

-
-

-
-

-
-

188
-
-

-
-
-
-

-
-

189
-

-
-

-
-

190
-

-
-

-
-
-

191
-

-
-

192
-

-
-
-

-
-

-
-

193
-
-

-
-

-
-

-
-

194
-

-
-

-
-

-
-

195
-
-

-
-

196
-

-
-

3,98 1,26
4,01 2,18
4,04 3,48
4,85 2,66
5,38 3,98
7,09 3,44
7,08 3,95
8,01 3,12
9,08 3,95
9,56 3,46
10,14 4,01
11,39 3,92
11,32 2,41
11,56 0,81
10,06 0,82
8,76 0,86
7,97 2,12
7,06 0,89
5,36 0,87
4,88 1,27

197
S
A
B
C

198
-
-
-

199
-

200
-

201
-
-
-

-
-

202
-

203
-

204
-

-
-
-
-

205
-

-
-

-
-

-
-

206
-

-
-

-
-

-
-

-
-

-
-

-
-

207
-

208
209
210
211
212
213
214
8

ANORMAL DURUM

215
-

-
-
-

-
-

216
-
-

-
-
-

-
-

-
-

217
-

-
-

Güncel Dünya

Çevre

Örnekler

Çevre

Yönlendirmeler ve Eylem

218
-
-

Çevresel Faktörler

Karar
Katman 1 Katman 2 Katman 3 Verme Eylem
Tahmin Etme

-
-

-
-

219
-

-
-

220
-
-
-

-
-

-
-

-
-

-
-
-

221
-

Noktasal Anomali

O O O

222
-

-
-

223
Noktasal Çevrimiçi

224
-

-
-

-
-

225
Parametrik
Parametrik
Olmayan

Kümelenme

-
-

226
-
-
-

-
-

227
-

Aksiyon (at)

Ajan Ortam

rt+1
Ödül (rt)

St+1
Durum (St)

228
-
-

-
-

-
-

-
-

229
-

230
-

-
-
-

231
-

232
-
-

-
-
-

-
-

-
-

233
-

234
235
-
-
-

-
-
-

-
-

236
-

-
-

237
238
239
240
241
242
9

-
-

243
-

-
-

-
-

244
-

-
-

245
-

-
-

246
-

-
-

-
-

-
-

-
-

247
-

248
-

249
-
-
-

-
-
-

-
-

-
-

250
-
-
-

-
-
-

-
-

251
-
-

-
-

-
-

-
-

252
-
-
-

-
-

-
-

-
-

253
-

-
-

-
-

-
-

254
-

-
-

-
-
-

-
-
-

255
-
-

-
-

-
-
-

-
-

256
-
-

-
-

257
-

-
-
-

-
-

258
-

Veri Toplama Kuvvet Test Edilen


Regülatörü Silindiri Sensörü Rulman

AC Motor Moment Kaplin


Sensörü Frenleyici Sensörü Sensörü

-
-

259
-

-
-

-
-

260
-

261
-

-
-

262
-

-
-

-
-

-
-

263
-

-
-

-
-

IEEE

264
265
266
-

-
-

267
-

-
-

-
-

268
-

-
-

-
-

-
-

269
-

-
-

-
-

-
-

270
-

-
-

-
-

-
-

-
-

-
-

-
-
-
-

271
-

272
-
-

-
-

-
-

273
-

-
-

274
-

-
-

275
-

-
-

276
-

-
-

-
-

a b

277
Endüstri 4.0 ve Yapay Zekâ

-
-

-
-

278
-

279
Endüstri 4.0 ve Yapay Zekâ

-
-
-

-
-

280
-

281
Endüstri 4.0 ve Yapay Zekâ

-
-
-

YSA,

(0)
b1
Z1 a1
W1,1
W1,2 b2
(0) a2
Z2
b2
(0)
Wx,2 W1,N
ZNo
Wji
aj

282
-

-
-

-
-

283
-
-

-
-

-
-

284
-

Örnek
No Tipi

1 1/1 20 19 0,20
2 2/2 20 19 0,30
3 3/1 20 19 0,30
4 1/1 20 21 0,20
5 2/2 20 21 0,30
6 3/1 20 21 0,30
7 1/1 18 19 0,30
8 2/2 18 19 0,40
9 3/1 18 19 0,40
10 1/1 18 21 0,30
11 2/2 18 21 0,30
12 3/1 18 21 0,40
13 1/1 18 19 0,30
14 2/2 18 19 0,50
15 3/1 18 19 0,40
16 1/1 18 21 0,20
17 2/2 18 21 0,30
18 3/1 18 21 0,30
19 1/1 14 17 0,30
20 2/2 14 17 0,40
21 3/1 14 17 0,40
22 1/1 14 21 0,30
23 2/2 14 21 0,30
24 3/1 14 21 0,30

285
A1 A2 A3

A4 A5 A6

A7 A8 A9

A10 A11 A12

A13 A14 A15

A16 A17 A18

A19 A20 A21

A22 A23 A24

286
-
-

287
-
-

-
-

-
-

-
-

288
-

-
-

289
-

-
-
-

290
-

291
-

-
-

292
1 15 30

MSE 3,70 2,80 13,12

1,92 1,67 3,62

MAE 1,60 1,28 2,84

MAPE 4,62 3,56 8,14

FONK

MSE 2,80 10,89 4,89 5,20 6,28 3,34 4,47

1,67 3,30 2,21 2,28 2,51 1,83 2,12

MAE 1,28 2,60 1,78 1,97 1,92 1,56 1,72

MAPE 3,56 7,07 4,98 5,48 5,59 4,38 4,84

293
-

-
-

-
-

-
-

294
295
296
297
298
-

-
-

299
-

-
-

300
-

-
-

-
-

-
-

301
-

-
-

-
-

302
-

-
-

303
-

-
-
-

304
-

305
-
-

-
-

-
-

-
-
-

306
-

-
-

-
-
-

-
-

307
-

-
-

308
-
-

309
-

-
-

-
-

310
-

-
-

311
312
313
314
A

315
Endüstri 4.0 ve Yapay Zekâ

316
Dizin

317
Endüstri 4.0 ve Yapay Zekâ

K
L

318
Dizin

O-Ö

319
Endüstri 4.0 ve Yapay Zekâ

320
Dizin

U-Ü

321
YAZARLAR

323
-
-

-
-

-
-

-
-

-
-

-
tedir.

324
-
-

-
-

etmektedir.

325
-
-

ugur.yayan@ogu.edu.tr

-
-

326
-

-
-

327
-

-
-

328
-
-

ialtin@ogu.edu.tr

-
-
-

-
-

329
-
-

-
-

-
-

-
-

330
-
-

331
-

-
-

-
-

ettirmektedir.

332
-

-
-

333

You might also like