Bab 2 Struktur dan organisasi sel

2.1 Struktur dan Fungsi sel

A. Komponen Sel Haiwan dan Sel Tumbuhan

1. Semua benda hidup terdiri daripada unit asas ---____________________

2. Sel haiwan

3. Sel Tumbuhan
4. komponen dalam sel hidup ---_________________________ ---terdiri daripada ____________________ dan
__________________. Protoplasma diliputi oleh ________________________
5. _______________________ wujud dalam sel tumbuhan yang meliputi membrane plasma.
6. ________________________ ---- mengandungi _____________________seperti nucleus, jalinan endoplasma,
mitokondrion, ribosom, Jasad Golgi, vakuol, kloroplas dan lain-lain.
7. Ciri-ciri dan fungsi komponen-komponen dalam sel
Komponen sel Ciri-ciri
(a)  Organel berbentuk sfera dan
tumpat yang terdiri daripada
____________________,
____________________,
_____________________,
_____________________,
______________________
 Organel _______________ dalam
sel
(b)
 Berbentuk__________________
 Mempunyai dua membran.
 Mengandungi enzim
__________________________
(c)  Kantung berisi cecair yang dilitupi
oleh ______________________
 Cecair itu disebut
__________________________
 Sesetengah sel haiwan
mempunyai vakuol
___________________dan vakuol
________________________
Fungsi
 mengawal _______________
________________________
 mengandungi DNA yang
menentukan
______________________
sel dan mengawal proses
_______________________
 Tapak___________________
 Tenaga dibebaskan melalui
______________________________b
ahan makanan.
 Tenaga disimpan dalam
bentuk______________
(adenosina trifosfat).
 Tempat simpanan
___________________ dan
_______________________
 Struktur penyokong untu
tumbuhan
_______________________
(d)  Kantung berbentuk sfera yang
bermembran tunggal.
 Mengandungi
______________________
 Ditemui dalam
_________________________
 Mengandungi ________________
yang memberikan warna hijau
keapda tumbuhan
 Organel berbentuk sfera yang
terdapat pada permukaan
_________________________
atau wujud bebas dalam
_________________________
 Terdiri daripada
____________________________
dan _______________________
 Dua jenis JE:
_______________________________ dan
_________________________________
 JEK mempunyai ______________
pada permukaannya manakala JEL
_______________________
riboaom.
 Mencernakan_____________
seperti protein, lipid dan asid nukleik.
 Menyingkirkan mitokondrion
dan ____________________
yang rosak.
 Klorofil memerangkap
________________ dari
cahaya matahari dan
menukarkannya kepada
_______________ semasa
____________________
 Tapak
________________________
 JEK mengangkut
_________________ yang
disintesisikan oleh
______________________
 JEL mensintesis
_____________________
dan ___________________
dadah serta hasil sampingan
metabolism.
 Terdiri daripada satu timbunan
kantung pipih
 Sepasang struktur silinder kecil
dalam sel haiwan
 Terdiri daripada susunan
______________________ yang
kompleks
 Terbina daripada _____________,
_____________________ dan
kolesterol
 Separa telap
 Terbina daripada gentian
__________________________
 _________________________
kepada semua bendalir
 Medium seperti ______________
antara nucleus dengan membran
plasma di mana letaknya
________________________ sel
 Tapak untuk
______________________,
___________________ dan
___________________
karbohidrat, protein,
fosfolipid dan glikoprotein
 Membentuk
_____________________
semasa pembahagian sel
dalam
________________________
 Mengasingkan
_______________________
daripada persekitaran luar.
 ________________________
pergerakan bahan ke dalam
atau ke luar sel
 Memberikan
_______________________
dan ___________________
kepada sel tumbuhan
 Melindung sel tumbuhan
daripada pecah akibat
kemasukan ______________
yang banyak ke dalam sel.
 Medium untuk
________________________
 Membekalkan organel degan
bahan keperluan yang
diperoleh dari
_______________________
8. Perbandingan antara struktur sel haiwan dan sel tumbuhan

Persamaan antara sel haiwan dan sel tumbuhan

 Kedua-dua sel mempunyai

___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________

Perbezaan antara sel haiwan dan sel tumbuhan

Sel haiwan Perbezaan Sel tumbuhan

Bentuk

Dinding sel

Vakuol

Kloroplas

Sentriol

Simpanan makanan

9. Kepadatana organel dalam sel khusus

Jenis sel Fungsi Organel yang

berkepadatan tinggi
(a) Memerlukan tenaga yang banyak untuk berenang
kea rah ovum

(b) Mengecut dan mengendur untuk membolehkan

pergerakan dan penerbangan

(c) Memerlukan lebih tenaga semasa pembahagian sel

untuk menghasilkan sel baharu

(d) Menyerap cahaya untuk fotosintesis

(e) Mensintesis dan merembes enzim dan hormone

2.2 Organisasi sel
Organisasi sel

Contoh: Contoh:

A. Organisma Unisel

1. Organisma unisel terdiri daripada __________ sel

2. Organisma ini boleh menjalankan semua fungsi penting dan proses hidup dalam satu sel.

3. Organisma boleh __________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

4. Contoh: ______________________________ dan __________________________

Contoh: Amoeba sp.

Habitat - hidup bebas di dalam ________________ dan

_____________________________ serta
________________________________

Proses hidup Pergerakan

- bergerak dengan mengunjurkan __________________________ atau

“kaki palsu” ke arah yang diingini
- diikuti dengan pengaliran __________________________ ke bahagian
pseudopodium yang dianjurkan.
Pemakanan

- makan mikroorganisma seperti _______________

- cara menelan makanan disebut ________________________
(a) Amoeba sp.bergerak kea rah zarah makana n
(b) ____________________ mengunjur dan melingkungi zarah
makanan
(c) Zarah makanan dibungkus dalam ________________
(d) Vakuol makanan bergabung dengan ____________________
(e)Lisosom merembeskan ______________________ (enzim hidrolisis)
untuk mencernakan zarah makanan.
(f) Nutrien yang terhasil meresap ke dalam _________________ dan
diasmilasikan.

Pembiakan

-Amoeba sp. menjalankan pembiakan ___________________ secara

___________________________ apabila keadaan persekitaraan adalah
sesuai.
-Apabila keadaan persekitaraan tidak sesuai untuk pembiakan, Amoeba
sp. akan membentuk __________________________ dan sporanya
___________________________ apabila keadaan adalah sesuai .
 Perkumuhan

-Bahan buangan seperti ammonia dikumuh secara

_____________________________________________
-_____________________ dari persekitaran air tawar meresap ke
dalam ___________________________ yang terlibat dalam
______________________________
-setelah vakuol mengecut diisi sehingga mencapai saiz maksimum,
vakuol tersebut akan ___________________________ dan
_________________________

Bergerak balas terhadap rangsangan

- Bergerak balas terhadap rangsangan seperti makanan dengan

_________________________
-bergerak balas terhadap rangsangan seperti keaadaan berasid atau
cahaya terang dengan ________________________

Pertumbuhan

-Membesar dengan mensintesis ____________________ baharu.

Contoh: Paramecium sp.

Habitat - hidup di dalam kolam________________ dan mengandungi
_____________________________

Struktur - Bentuk seperti _______________________

- diliputi oleh ________________ dan ________________
-mempunyai 2 nukleus:
(a) _____________________________________
-mengawal
_______________________________________________
(b) ___________________________________________
-Pertukaran
____________________________________________________
__
- mempunyai 2
_______________________________________yang terlibat
dalam _________________________

Pergerakan

- bergerak dengan memukul air dengan menggunakan

_________(berirama) yang membolehkan ia bergerak ke depan
dan berpusing pada paksi.
- Apabila bertemu dengan halangan, ia berhenti dan, berundur
dan bergerak kea rah 300 , terus bergerak sehingga ia melepasi
halangan tersebut. Ini dipanggil tindak balas elakan.

Pemakanan
- makan partikel organik kecil seperti _______________
- _________________ pada alur mulut menyuap air yang
mempunyai makanan ke dalam ____________ dan
kemudiannya ke ________________.
- Vakuol _____________ terbentuk. Makan dalam vakuol
makanan dihidrolisis oleh _______________________ .
- Nutrien yang terdapat diserap balik ke dalam sitoplasma
digunakan untuk menghasilkan _______________.
- Bahan-bahan yang ________________________ dibuang
melalui ______________________.
Pembiakan

- Pembiakan Aseks: ______________________

- 2 nukleus membahagi dan diteruskan dengan pembahagian
sitoplasma untuk menghasilkan 2 anak sel.
- Pembiakan Seks: ________________________
- 2 individu bergabung dan saling menukarkan ______________
Kemudian 2 individu berasingan dan masing-masing membahagi
kepada 2 anak sel. Jumlah 4 anak sel dihasilkan yang mempunyai
bahan genetic yang berlainan.

Perkumuhan

-Bahan buangan ialah _________________ dan ____________

melalui proses _____________________.
- Vakuol _________________ memainkan peranan dalam proses
________________________ bertujuan mengawal
_______________________________ dalam sel.
- Air dari persekitaran yang hipotonik memasuki ke dalam vakuol
mengecut secara ______________________ .
- vakuol mengecut ____________________________.
- seterusnya vakuol mengecut ______________ dan
___________________________ air berlebihan ke luar sel.
Bergerak balas terhadap rangsangan

- Silium peka terhadap ______________, _______________,

__________________,________________, ______________,
____________________
- paramecium bergerak ke arah ______________ apabila
berdepan dengan rangsangan negative.

Pertumbuhan

-Membesar dengan mensintesis ____________________

baharu.
B. Organisma multisel

1. Organisma multisel ialah organisma yang mempunyai ___________________________

2. manusia sebagai organisma multisel memulakan kehidupan daripada satu sel tunggal iaitu _____________________
yang terbentuk hasil daripada ____________________ antara sperma dengan ovum.

3. Zigot menjalani _________________ berulang kali untuk membentuk embrio

4. sel-sel ini mengalami tumbesaran, perubahan bentuk dan pembezaan untuk menjalankan fungsi khusus.

5. Organisasi sel dalam organisma multisel

Sel - Unit ________________ semua benda hidup

Tisu - Sekumpulan sel yang mempunyai ________________ dan ___________

yang sama

Organ -Dua atau lebih jenis tisu yang berkerjasama untuk menjalankan suatu
_________________________

Sistem -Terdiri daripada beberapa organ yang bekerjasama untuk menjalankan

suatu___________________________

Organisma -Semua ____________________ bersepadu untuk membentuk satu

organisma multisel
6. Organisasi sel dalam haiwan

A. Tisu Tisu

Tisu Tisu Tisu Tisu

__________ __________ ____________ ________

Tisu epitelium

(a) Tisu epitelium dalam peparu

• Tisu epitelium yang melapisi permukaan peparu, rongga badan, jantung dan salur darah.

• Sel-sel ini adalah ____________________dan disusun dalam ___________________untuk membolehkan

pertukaran gas yang berkesan.

(b) Tisu epitelium dalam mulut

• tisu epitelium yang melapisi permukaan kulit, mulut dan esofagus.

• Membentuk halangan pelindung terhadap_______________________, _____________________

dan______________

(c) Tisu epitelium dalam ginjal

• Tisu epitelium yang melapisi kelenjar, tubul dan duktus ginjal.

• Sesetengah tisu epitelium diubah suai untuk membentuk kelenjar dalam kulit seperti _________________
dan________________

(d) Tisu epitelium dalam trakea

• Tisu epitelium yang melapisi permukaan trakea.

• Mempunyai sel panjang dengan unjuran seperti rambut yang disebut________________

• Juga merembes___ _________________ untuk memerangkap ___________________ sementara silium

menyingkirkan kekotoran dari ______________________

(e) Tisu epitelium dalam usus kecil

• Tisu epitelium yang melapisi usus kecil.

• Sel-sel epitelium menyerap _____________________ setelah pencernaan lengkap.

• Membentuk____________________ yang merembes mukus ke dalam_______________

Tisu otot

• Merupakan tisu yang paling banyak di dalam badan. ,

• Terdiri daripada sel yang disebut___ _

(a) Otot licin

• Terdapat di sepanjang salur pencernaan, salur darah dan salur pembiakan.

• Bertanggungjawab untuk tindakan

_______________seperti _______________

• Mengecut lebih perlahan berbanding _________________

(b) Otot rangka

• Berpaut pada ________________

• Bertanggungjawab untuk pergerakan _____________________

• __________________dan __________________otot rangka menghasilkan pergerakan badan.

(c) Otot kardium

 • Membina dinding_________________

• Mengecut untuk___________________ke seluruh badan.

• Pengecutan otot kardium adalah ___________

Tisu saraf

(a) Neuron aferen

• Neuron mengesan ________________

dan dan menghantar
_______________

• Tisu saraf mengawal dan

__________________aktiviti badan.

(b) Neuron eferen

(c) Neuron perantaraan

Tisu Penghubung

• Terdiri daripada pelbagai jenis sel dan genting yang teraisng oleh _________________

(a) Rawan

• Kuat dan fleksibel.

 • Memberi sokongan kepada hidung, telinga dan menutup__________

• Juga membentuk _______________antara vertebra yang bertindak sebagai kusyen untuk__________.

(b) Tisu adipos

• Sel-sel yang tersusun padat di dalam ________________ dan di sekeliling organ utama.

• Berfungsi___________________ dan membekalkan penebatan kepada badan.

(c) Darah

• Terdiri daripada__________________ dan__________________yang terdapat di dalam bendalir yang

disebut____________.

• Sel darah merah dihasilkan dalam________yang terletak di hujung tulang panjang.

• - Darah memainkan peranan dalam_______________, ______________ dan perlindungan.

(d) Tulang

• Terdiri daripada sel-sel yang terbenam dalam ____________________yang dikeraskan oleh enapan mineral
seperti kalsium.

• Kombinasi ini menyebabkan tulang lebih keras daripada ____________________

• Tulang melindungi organ dan ____________badan.

Organ

• Organ terdiri daripada dua atau lebih tisu yang bergabung bersama untuk melakukan fungsi khusus.

• Contoh organ dalam manusia: jantung, kulit, peparu, ginjal, mata dan telinga.

Sistem

• Mengangkut__________________, _________________dan
_______________ ke sel badan
• Mengangkut bahan buangan ke organ perkumuhan.
• Membenarkan pengambilan ________________ dan penyingkiran
___________________

• Menyerap _______________________ dan menyingkirkan bahan

tidak tercerna.

• Mengeluarkan bahan buangan metabolisme seperti karbon dioksida

dan urea.
• Mengawal atur______________dalam darah.

• Menutupi dan melindungi badan terhadap kecederaan, jangkitan dan

penyahidratan. *

• Melindungi organ dalaman dan menyokong badan.

• Menyediakan permukaan untuk pelekatan otot dan
_______________
• Menghasilkan__________________badan melalui pengecutan dan
pengenduran otot.

• Mengembalikan bendalir tisu ke dalam ____________________

• Memberi pertahanan terhadap jangkitan.

• Mengesan_________________, mencetus tindak balas,

menghantar __________________ dan mengintegrasikan aktiviti
sistem lain.

• Menyelaras aktiviti badan bersama dengan

___________________________
 • Lelaki: Menghasilkan_______________dan hormon.
• .
• Perempuan: Menghasilkan______________dan hormon,
persenyawaan serta penempelan

Organisasi sel dalam tumbuhan

1. Sel tumbuhan juga mengalami pengkhususan sel dan menjadi khusus dari segi struktur dan fungsi.

2. Organ tumbuhan seperti daun, batang dan akar terbentuk daripada dua jenis tisu iaitu _____________________
dan _______________________

(a) Tisu meristem

• Terdiri daripada sel bersaiz _______________ yang mempunyai dinding nipis, nukleus bersaiz besar, sitoplasma
padat dan tiada vakuol.

• Terdiri daripada sel muda yang masih ___________________ secara aktif dan masih belum
___________________

(i) Meristem apeks

• Terdapat pada hujung akar dan hujung pucuk (tunas).

• Menjalani ________________________ bagi menambahkan bilangan sel untuk pertumbuhan.

(ii) Meristem sisi

• Terdiri daripada kambium vaskular dan kambium gabus.

• Bertanggungjawab terhadap _________________ untuk sokongan tumbuhan.

(b) Tisu kekal

• Terdiri daripada sel_______________ yang sedang mengalami _____________________ atau telah mengalami
pembezaan.
Ciri-ciri dan fungsi tisu kekal

Jenis tisu kekal Ciri-ciri Fungsi

• Lapisan paling luar • Kutikel pada tisu epidermis
yang melapisi - mengurangkan kehilangan
permukaan luar ___________________
batang, daun dan - melindungi daun daripada
akar tumbuhan _________________mekanikal.
muda. - menghalang
• Dinding sel jangkitan_________________.
epidermis diliputi • Akar rambut menambahkan
oleh lapisan berlilin _______________untuk
yang kalis air penyerapan air dan mineral.
disebut • Sel pengawal mengawal
______________ pembukaan dan
• Kebanyakan sel penutupan___________________
epidermis adalah
leper
• dan mempunyai
vakuol yang besar.
Tisu asas -Sel parenkima ialah sel yang paling
tidak
khusus yang dijumpai dalam semua
organ
tumbuhan.
-Sel-sel ini mempunyai dinding sel
yang nipis dan vakuol yang besar.
Mempunyai dinding sel yang menebal
secara tidak seragam yang ditebalkan
oleh _________________________
dan
____________________________.
- Mempunyai dinding sel yang
ditebalkan dengan seragam
oleh___________________.
- Kebanyakan
sel_____________________ apabila
matang.
Tisu vascular - Xilem terdiri daripada
___________________
dan_____________________.
- Dinding sel xilem mempunyai
penebalan ___________________.
Tisu xilem
mati apabila ___________________.
- Ketiadaan sitoplasma menyebabkan
terbentuknya____________________
- Tisu floem terdiri daripada
______________
dan___________________.
- Tiub tapis bersambung di bahagian
hujung dan membentuk Tiang-liang
dihujungnya yang
disebut_________________.
- Tiub tapis memperoleh nutrien dan
tenaga daripada_________________.
- Menyimpan _______________dan
_________________
- Sel mesofil palisad dan sel mesofil
berspan
mengandungi____________________
untuk menjalani
____________________
- Memberi__________________dan
bentuk kepada tumbuhan herba.
- Memberi sokongan kepada tumbuhan
herba, batang muda dan petiol.
- Memberi sokongan dan kekuatan
mekanikal kepada tumbuhan.
• Xilem
mengangkut________________
dan____________________dari
akar ke daun.
• Xilem memberi sokongan dan
kekuatan mekanikal kepada
tumbuhan.
• Mengangkut bahan organik
seperti_______________dan
__________________dari daun
ke organ simpanan serta
bahagian tumbuhan yang
mengalami tumbesaran.
Organ dan sistem dalam tumbuhan

1. contoh organ tumbuhan ialah ______________, ______________, _________________ dan ________________