Professional Documents
Culture Documents
Chương 3 - Mô Hình Input-Output Leontief
Chương 3 - Mô Hình Input-Output Leontief
Chẳng hạn, a ij 0.1 cho ta biết, để ngành j tạo ra sản lượng trị giá 1 đơn vị tiền thì ngành i cần cung
cấp cho ngành j lượng nguyên liệu trị giá 0.1 đơn vị tiền.
Do ý nghĩa kinh tế nên 0 a ij 1 (nếu a ij 1 thì mâu thuẫn với định nghĩa của a ij ).
Nếu a ij 0 thì ngành j không sử dụng nguyên liệu do ngành i cung cấp, chẳng hạn ngành xây dựng
không sử dụng sản phẩm của ngành nông nghiệp để làm nguyên liệu sản xuất.
Các hệ số a ij được thành lập như thế nào, ta hãy xem một ví dụ sau. Giả sử trong năm vừa qua:
Tổng sản lượng của ngành j là 3000 (đơn vị tiền)
Ngành i đã cung cấp cho ngành j lượng nguyên liệu là 200 (đơn vị tiền)
Ta thấy, để ngành j tạo ra sản lượng là 3000 (đơn vị tiền) thì nó đã sử dụng lượng nguyên liệu của
ngành i là 200 (đơn vị tiền). Vậy, để ngành j tạo ra sản lượng là 1 (đơn vị tiền) thì nó cần sử dụng
200
lượng nguyên liệu của ngành i là 0.067 (đơn vị tiền). Do đó, ta đặt a ij 0.067
3000
Khi đã có các hệ số a ij , ta thành lập ma trận hệ số đầu vào (hoặc ma trận Leontief) của n ngành:
Trang | 1
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
ngành j
ngành 1 a1j
ngành 2 a2j
ngành n a nj
Tổng các phần tử trên cột j (là a1j a 2 j a nj ) là tổng giá trị nguyên liệu đầu vào của ngành j
(được cung cấp bởi n ngành) để ngành j tạo ra sản lượng trị giá 1 đơn vị tiền. Do đó, tổng này không
vượt quá 1:
a1j a 2 j a nj 1
Trang | 2
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
Cung cấp cho n ngành: để ngành 1, ngành 2,..., ngành n tạo ra sản lượng là x1 , x 2 , , x n thì
ngành i cần cung cấp lượng nguyên liệu tương ứng cho từng ngành là a i1x1 , a i2 x 2 , , a in x n .
Vậy, tổng lượng nguyên liệu mà ngành i cần cung cấp cho hệ thống là:
a i1x1 a i 2 x 2 a in x n
Cung cấp cho ngành kinh tế mở: d i (được cho trước)
Vậy, ta có phương trình của ngành i là:
x i (a i1x1 a i 2 x 2 a in x n ) d i
Đặt
x1 d1
x d
X 2 và D 2
xn dn
Hệ phương trình () trở thành:
X AX D
X AX D
(I n A)X D
Trong phương trình cuối (I n A)X D , nếu ma trận I n A là khả đảo thì phương trình này (chính
là hệ () ) sẽ có nghiệm duy nhất:
X (I n A) 1.D
Mệnh đề. Nếu tổng các phần tử trên một cột bất kỳ của A luôn nhỏ hơn 1 thì ma trận I n A khả đảo
Như đã nói trong phần giới thiệu, trong ma trận A, tổng các phần tử trên một cột luôn nhỏ hơn hay
bằng 1. Trong mô hình input-output có ngành kinh tế mở thì để các ngành đáp ứng được yêu cầu
Trang | 3
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
của ngành kinh tế mở, mỗi ngành ngoài việc phải cung cấp đủ nguyên liệu cho hệ thống nội bộ thì
còn phải tạo ra thặng dư để cung cấp cho ngành kinh tế mở.
Vì thế, trong mô hình input-output mở, tổng các phần tử trên một cột bất kỳ luôn nhỏ hơn hẳn 1, và
như thế, theo mệnh đề trên, ma trận I n A khả đảo, hệ phương trình () có nghiệm duy nhất:
X (I n A) 1.D
Ghi chú:
Mọi phần tử của (In A)1 đều dương và det(I n A) 0
Nghiệm của hệ () luôn dương
Nếu yêu cầu của ngành kinh tế mở thay đổi (tăng hoặc giảm) một lượng là D thì sản lượng
của n ngành thay đổi (tăng hoặc giảm) một lượng tương ứng là:
X (I n A) 1 D
Suy ra, nếu yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với riêng ngành j tăng thêm 1 đơn vị thì mức
tăng sản lượng của n ngành là cột thứ j của ma trận (In A)1
Thật vậy, nếu yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với riêng ngành j tăng thêm 1 đơn vị thì
0
D 1 (tọa độ thứ j bằng 1, các tọa độ khác đều bằng 0)
0
Do đó,
0
X (I n A) 1 D (I n A)1. 1 cột j của (In A)1
0
Ví dụ: Trong mô hình input-output Leontief gồm hai ngành kinh tế, cho bảng số liệu như sau:
Trang | 4
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
a a12
Đặt A 11 là ma trận hệ số đầu vào của hai ngành.
a 21 a 22
Vì
sản lượng của mỗi ngành = (cung cấp cho hệ thống) + (cung cấp cho đầu cuối)
nên ta có:
Sản lượng ngành 1 là: (200 500) 500 1200 (đơn vị tiền)
Sản lượng ngành 2 là: (400 200) 900 1500 (đơn vị tiền)
Để ngành 1 tạo ra sản lượng là 1200 (đơn vị tiền) thì ngành 1 cung cấp cho ngành 1 là 200 (đơn vị
tiền).
Do đó, để ngành 1 tạo ra sản lượng là 1 (đơn vị tiền) thì ngành 1 cung cấp cho ngành 1 là
200 1
(đơn vị tiền)
1200 6
1
Vậy, theo định nghĩa thì a11
6
Để ngành 1 tạo ra sản lượng là 1200 (đơn vị tiền) thì ngành 2 cung cấp cho ngành 1 là 400 (đơn vị
tiền).
Do đó, để ngành 1 tạo ra sản lượng là 1 (đơn vị tiền) thì ngành 2 cung cấp cho ngành 1 là
400 1
(đơn vị tiền)
1200 3
1
Vậy, theo định nghĩa thì a 21
3
Để ngành 2 tạo ra sản lượng là 1500 (đơn vị tiền) thì ngành 1 cung cấp cho ngành 2 là 500 (đơn vị
tiền).
Do đó, để ngành 2 tạo ra sản lượng là 1 (đơn vị tiền) thì ngành 1 cung cấp cho ngành 2 là
500 1
(đơn vị tiền)
1500 3
1
Vậy, theo định nghĩa thì a12
3
Để ngành 2 tạo ra sản lượng là 1500 (đơn vị tiền) thì ngành 2 cung cấp cho ngành 2 là 200 (đơn vị
tiền).
Do đó, để ngành 2 tạo ra sản lượng là 1 (đơn vị tiền) thì ngành 2 cung cấp cho ngành 2 là
200 2
(đơn vị tiền)
1500 15
Trang | 5
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
2
Vậy, theo định nghĩa thì a 22
15
Thay vào ta được:
1 1
6 3
A
1 2
3 15
b) Tính ma trận đảo (I 2 A) 1
1 0 16 1
65 13
I2 A 1
3
2
1 13
B
0 1 3 15 3 15
a b 1 d b
Dùng kết quả: nếu B với ad
bc 0 thì B1
c d det B det B c a
Ta được
1 15
13 1
18 15
13 1
B 1 11 1
3
5 1
3
5
18 3 6 11 3 6
Vậy
18 13 1
(I 2 A)1 1
15 3
5
11 3 6
c) Xác định mức sản lượng của hai ngành khi biết yêu cầu của đầu cuối đối với hai ngành là
(200,580)
x d 200
X 1 ; D 1
x2 d 2 580
thì
X (I2 A)1 D
18 13 1
200
1
15 3
580
5
11 3 6
18 1100
3
11 550
600
900
Trang | 6
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
x1 600
(đơn vị tiền)
x 2 900
Ví dụ: Trong mô hình input-output Leontief gồm 3 ngành kinh tế, cho ma trận hệ số đầu vào:
0.3 0.1 0.3
A 0.3 0.4 0.2
0.2 0.2 0.2
Biết rằng ngành 2 tự cung cấp cho nó 80 (đơn vị tiền), hãy tính lượng nguyên liệu mà ngành 1 cung
cấp cho ngành 2.
Vì lượng nguyên liệu mà ngành 1 cung cấp cho ngành 2 phụ thuộc vào sản lượng của ngành 2 nên ta
cần tính sản lượng của ngành 2.
Giả thiết của đề bài nói rằng ngành 2 cung cấp cho ngành 2 nên là liên tưởng đến hệ số a 22 0.4 .
Hệ số này cho ta biết: để ngành 2 tạo ra sản lượng là 1 (đơn vị tiền) thì ngành 2 cần cung cấp cho
ngành 2 lượng nguyên liệu là 0.4 (đơn vị tiền).
Vậy, nếu ngành 2 đã cung cấp cho ngành 2 là 80 (đơn vị tiền) thì ngành 2 có sản lượng là:
80
200 (đơn vị tiền)
0.4
Mà nếu sản lượng của ngành 2 là 200 (đơn vị tiền) thì ngành 1 cần cung cấp cho ngành 2 lượng
nguyên liệu là:
a12 200 0.1 200 20 (đơn vị tiền)
Ví dụ: Trong mô hình input-output mở gồm hai ngành kinh tế, cho ma trận hệ số đầu vào là
0.1 0.3
A
0.2 0.2
132
Biết yêu cầu của đầu cuối đối với hai ngành là D , tính lượng nguyên liệu của ngành 1 cung
88
cấp cho ngành 2.
Trước hết, ta cần tính sản lượng của ngành 2 vì lượng nguyên liệu của ngành 1 cung cấp cho ngành
2 phụ thuộc vào sản lượng của ngành 2.
Gọi (x1 , x 2 ) là sản lượng của hai ngành thì ta có hệ phương trình:
Trang | 7
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
x 200
Giải hệ (bằng Casio) ta được 1
x 2 160
Vậy, sản lượng của ngành 2 là 160 và do đó ngành 1 cung cấp cho ngành 2 lượng nguyên liệu là:
a12 160 0.3 160 48
Ví dụ: Trong mô hình input-output mở gồm hai ngành kinh tế, ma trận hệ số đầu vào là
m 0.3
A
0.2 0.1
115 200
Khi yêu cầu của đầu cuối là D thì sản lượng của hai ngành là X
95 150
Tính tổng lượng nguyên liệu đầu vào của ngành 1.
Trước hết, ta cần xác định giá trị của tham số m.
Gọi (x1 , x 2 ) là sản lượng của hai ngành thì ta có hệ phương trình:
Trang | 8
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
Theo định nghĩa của a 21 thì a 21 0.4 cho ta biết, để ngành 1 tạo ra sản lượng trị giá 1 đơn vị tiền thì
ngành 2 cần cung cấp cho ngành 1 lượng nguyên liệu trị giá 0.4 đơn vị tiền.
Nói cách khác, để ngành 1 tạo ra sản lượng trị giá 1 đơn vị tiền thì nó cần sử dụng lượng nguyên
liệu của ngành 2 trị giá 0.4 đơn vị tiền.
b) Nếu ngành 3 muốn tạo ra sản lượng trị giá là 150 (đơn vị tiền) thì tổng lượng nguyên liệu đầu vào
của ngành 3 là bao nhiêu?
0.2
Đề bài hỏi về lượng nguyên liệu đầu vào của ngành 3 nên ta nhìn vào cột 3 của A: 0.3
0.1
Các phần tử trên cột 3 này chính là lượng nguyên liệu đầu vào của ngành 3 cần nhận từ các ngành
để ngành 3 tạo ra sản lượng trị giá 1 đơn vị tiền.
Vậy, để ngành 3 tạo ra sản lượng trị giá 1 đơn vị tiền thì tổng lượng nguyên liệu đầu vào của ngành
3 là:
0.2 0.3 0.1 0.6 (đơn vị tiền)
Do đó, nếu ngành 3 muốn tạo ra sản lượng trị giá là 150 (đơn vị tiền) thì tổng lượng nguyên liệu đầu
vào của ngành 3 là:
0.6 150 90 (đơn vị tiền)
Cách khác: Trong câu hỏi này, ngành 3 là đối tượng nhận, còn đối tượng cho là ngành 1, ngành 2,
ngành 3.
Lượng nguyên liệu của ngành 1 cần cung cấp cho ngành 3 là: a13 150 0.2 150 30
Lượng nguyên liệu của ngành 2 cần cung cấp cho ngành 3 là: a 23 150 0.3 150 45
Lượng nguyên liệu của ngành 3 cần cung cấp cho ngành 3 là: a 33 150 0.1150 15
Vậy, tổng lượng nguyên liệu đầu vào của ngành 3 (nhận từ 3 ngành) là: 30 45 15 90 (đơn vị
tiền).
c) Nếu 3 ngành muốn tạo ra sản lượng trị giá (120,100,150) thì ngành 1 cần cung cấp cho 3 ngành
lượng nguyên liệu tổng cộng là bao nhiêu?
Trong câu hỏi này, ngành 1 là đối tượng cho, còn đối tượng nhận là ngành 1, ngành 2, ngành 3.
Lượng nguyên liệu của ngành 1 cần cung cấp cho ngành 1 là: a11 120 0.1120 12
Lượng nguyên liệu của ngành 1 cần cung cấp cho ngành 2 là: a12 100 0.3 100 30
Lượng nguyên liệu của ngành 1 cần cung cấp cho ngành 3 là: a13 150 0.2 150 30
Vậy, tổng lượng nguyên liệu của ngành 1 cung cấp cho cả 3 ngành là: 12 30 30 72 (đơn vị
tiền)
Trang | 9
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
d) Để đáp ứng yêu cầu của ngành kinh tế mở, các ngành tạo ra sản lượng là (100,100,100) . Tìm yêu
cầu của ngành kinh tế mở.
d1
Gọi (d1 ,d 2 ,d3 ) là yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với 3 ngành và đặt D d 2
d
3
x1 100
Ma trận sản lượng của 3 ngành là: X x 2 100
x 100
3
Ta có công thức: D (I3 A)X , trong đó
Vậy,
0.9 0.3 0.2 100 40
D (I3 A)X 0.4 0.8 0.3 100 10
0.2 0.3 0.9 100 40
Do đó, yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với 3 ngành là d1 40,d 2 10, d 3 40 (với yêu cầu này
của ngành kinh tế mở thì 3 ngành sẽ tạo ra sản lượng tương ứng là x1 100, x 2 100, x 3 100 )
e) Tìm mức sản lượng của 3 ngành khi biết yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với 3 ngành là
(118,52,96)
Giả thiết cho ta yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với 3 ngành là d1 118,d 2 52, d 3 96
Ta cần tìm mức sản lượng của 3 ngành là (x1 , x 2 , x 3 ) . Có 2 cách tính:
Cách 1 (ngắn gọn): Gọi (x1 , x 2 , x 3 ) là sản lượng của 3 ngành thì ta có hệ phương trình
Trang | 10
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
Ta giải hệ bằng phương pháp Cramer (xem lại phần quy tắc Cramer)
Tính các định thức:
0.9 0.3 0.2
Casio
D 0.4 0.8 0.3 0.385
0.2 0.3 0.9
D1 115.5
x1 D 0.385 300
D 2 123.2
x 2 320 (đơn vị tiền)
D 0.385
D3 107.8
x 3 D 0.385 280
Cách 2: Dùng công thức X (I3 A)1.D
x1 d1 118
X x 2 ; D d 2 52
x d 96
3 3
Trong đó,
Trang | 11
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
0.8 0.3
B11 (1)11 .M11 0.63
0.3 0.9
1
0.4 0.3
B12 ( 1)1 2 .M12 0.42
0.2 0.9
1
0.42
0.4 0.8
B13 (1)1 3 .M13 0.28
0.2 0.3
1
0.3 0.2
B21 ( 1) 21 .M 21 0.33
0.3 0.9
1
0.33
0.9 0.2
B22 (1)2 2 .M 22 0.77
0.2 0.9
1
0.9 0.3
B23 ( 1) 23 .M 23 0.33
0.2 0.3
1
0.33
0.3 0.2
B31 (1)31 .M 31 0.25
0.8 0.3
1
0.9 0.2
B32 ( 1)3 2 .M 32 0.35
0.4 0.3
1
0.35
Trang | 12
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
0.9 0.3
B33 (1)3 3 .M 33 0.60
0.4 0.8
1
Trang | 13
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
Ví dụ: Trong mô hình input-output Leontief gồm 3 ngành kinh tế, cho ma trận hệ số đầu vào:
0.2 0.2 0.1
A 0.3 0.1 0.2
0.2 0.2 0.3
Tìm mức sản lượng của 3 ngành khi biết yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với 3 ngành là
D (50, 240,90)
Theo giả thiết thì yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với 3 ngành là d1 50, d 2 240,d 3 90
Chuyển vế:
x1 (0.2x1 0.2x 2 0.1x 3 ) 50 0.8x1 0.2x 2 0.1x 3 50
x 2 (0.3x1 0.1x 2 0.2x 3 ) 240 0.3x1 0.9x 2 0.2x 3 240
x (0.2x 0.2x 0.3x ) 90 0.2x 0.2x 0.7x 90
3 1 2 3 1 2 3
Ta giải hệ bằng phương pháp Cramer (xem lại phần quy tắc Cramer)
Tính các định thức:
0.8 0.2 0.1
Casio
D 0.3 0.9 0.2 0.398
0.2 0.2 0.7
50 0.2 0.1
Casio
D1 240 0.9 0.2 79.6 (thay cột 1 bởi cột hệ số tự do)
90 0.2 0.7
0.8 50 0.1
Casio
D 2 0.3 240 0.2 159.2 (thay cột 2 bởi cột hệ số tự do)
0.2 90 0.7
0.8 0.2 50
Casio
D3 0.3 0.9 240 119.4 (thay cột 3 bởi cột hệ số tự do)
0.2 0.2 90
Trang | 14
Chương 3: Mô hình input-output Leontief
BÀI TẬP
Trong mô hình input-output Leontief gồm 3 ngành kinh tế, cho ma trận hệ số đầu vào:
0.1 0.1 0.2
A 0.1 0.2 0.3
0.2 0.3 0.2
Tìm mức sản lượng của 3 ngành khi biết yêu cầu của ngành kinh tế mở đối với 3 ngành là
D (141,39,146)
HẾT CHƯƠNG 3
Trang | 15