Tiyatro Tanımı

Herhangi bir olay, durum veya tasarının sahnede

canlandırılması amacı ile yazılmış eserlere
"dramatik metinler" denir. Bu metinlerin
sahnede canlandırılması ile ortaya çıkan sanat
da tiyatro olarak adlandırılır. Tiyatro belirli bir
metne dayalı olarak sahnelendiği için hem edebî
bir tür hem de güzel sanatların bir dalı olarak
değerlendirilir.

Tiyatro Türleri
KOMEDİ: İnsan, olay ve durumların gülünç
yönlerini ele alıp işleyen oyunlara denir. Örnek: Tiyatro
Şinasi'nin "Şair Evlenmesi" TUANA DURMAYÜKSEL

TRAJEDİ: Konusunu efsanelerden veya tarihsel

olaylardan alan, acıklı bir şekilde sonuçlanan KAYNAKÇA
tiyatro eserlerine verilen addır. Örnek:
Aiskhylos'un “Zincire Vurulmuş Prometheus" “Tiyatro Nedir? Tiyatro Trnn Genel

Zellikleri.” Anasayfa,

DRAM: Hayatın bütün gerçeklerini yansıtmayı https://www.turkedebiyati.org/tiyatro

amaçlayan ve her sınıftan insana yer veren -nedir.html.

oyunlardır. Örnek: “Geleneksel Türk ti̇ yatrosu.” Kültür

Nâmık Kemâl'in "Vatan yahut Silistre" Portalı,

https://www.kulturportali.gov.tr/port
al/geleneksel-turk-tiyatrosu.
 TİYATRO
TERİMLERİ
Suflör: Sahnenin arkasında
duran ve gerektiğinde
oyunculara sözlerini fısıltıyla
söyleyip hatırlatan görevli.
Replik: Tiyatro oyunlarında
konuşanların birbirine
söyledikleri sözlerden her birine
verilen ad.
Perde: Tiyatro eserinde bir
perdenin açılmasından
kapanmasına kadar geçen
bölüm.
Jest: Oyuncuların duygu ve
düşüncelerini el, kol
hareketleriyle anlatması.
Tirat: Oyuncuların bir defada
yaptığı uzun konuşma.
Pandomim: Sessiz hareket.
Sessiz hareketler, jestler, yüz
ifadeleri ve kostümler yoluyla
duyguları, düşünceleri, tutkuları
anlatmaya yarayan tiyatro çeşidi.
ilerlemesini sağlayan bir yapı unsurdur.
TİYATRO YAPI ÖNERİLER
UNSURLARI
a) Dramatik Örgü: Tiyatro metinlerinde
olay örgüsü, dramatik örgü olarak
adlandırılır. Bu örgü, kişilerin çeşitli
çatışmaları veya karşılaşmaları TİYATRO TANITIM VİDEO
çevresinde oluşur. ÖNERİLERİ
b) Yer (Mekân): Oyunlarda olayın
geçtiği mekân sahnede dekor ile
canlandırılır.
c) Zaman: Tiyatroda canlandırılan https://youtu.be/8NtObyg0Mf8
olayların geçtiği süre, zaman kavramı https://youtu.be/mjnudwKVLRI
ile karşılanır. Zamana ait unsurların
tamamının sahnede gösterilmesi
mümkün olmadığı için bunlar "beş yıl TİYATRO İZLEMEK
sonra" veya "iki yıl önce" gibi ifadelerle İSTEYENLERE ÖNERİLER
verilir.
ç) Çatışma: Bir oyunda, anlayış veya
https://youtu.be/rkAtA2y6pBA
savunulan değerlerin karşıtlığından
https://youtu.be/dvtkUwmd8jI
kaynaklanan durumlar "çatışma" olarak
adlandırılır. Çatışmalarda bireyin
kendisi, bir başkası, toplum veya doğa
ile karşılaşması ve mücadele etmesi söz
konusudur. Çatışma, merak
duygusunu canlı tutan ve oyunun
 Karagöz ve Hacivat:
Türklerin toplumsal yaşamında önemli bir yeri olan
bir başka geleneksel gösteri türü de, bir çeşit gölge
oyunu olan Karagöz'dür. Karagöz de meddahlık
gibi, bir kişinin yaratıcılığına dayanan bir gösteri
türüdür. Hayali ya da hayalbaz denilen
karagözcünün bir de yardak adı verilen yardımcısı
vardır. Karagöz oyunlarının konuları çoğunlukla
gerçek yaşamdan alınmış sahnelerden oluşur:
Mahalle yaşayışı, esnaf ve evlenme töreleri,
toplumsal ve siyasal taşlamaya elverişli olaylar
gibi.

Ortaoyunu:
Geleneksel Türk tiyatrosunun birçok bakımlardan
Karagöz'e benzeyen, ama canlı oyuncularla
oynayan bir türü de ortaoyunudur. 16. ve 17.
yüzyıllardaki kol oyunu, taklit oyunu, meydan
oyunu ve zuhuri gibi oyuncu kollarının
gösterilerinden kaynaklanan bu gösteri türü kesin
biçimini ve ortaoyunu adını 19. yüzyılda almıştır.
Geleneksel Türk Tiyatrosu Karagöz'de olduğu gibi ortaoyununda da yazılı bir
Meddahlık:
Geleneksel tiyatro başlığı altında genellikle kukla, oyun metni yoktur. Ana çizgileri bilinen bir konu ele
Meddahlık, bir konuyu oynayarak anlatma
meddah, Karagöz, orta oyunu ve köy seyirlik oyunu alınarak, oyuncuların doğaçlama yani tuluat
sanatıdır ve İslam ülkelerinde oldukça yaygın
gibi gösteri türleri yer alır. Şarkı, dans ve söz yoluyla geliştirdikleri olaylar dizisi, gene
bir gelişme alanı bulmuştur. Öbür gösteri
oyunlarına dayanan geleneksel tiyatro yazılı bir Karagöz'dekine benzer konular ve ondakine
türlerinde güldürüye ağırlık verilmesine karşılık
metne dayanmaz. Geleneksel tiyatroda güldürü benzer oyun kişileriyle sahneye getirilir. Oyun yeri
meddahlıkta acıklı, duygusal, dinsel ve
öğesi ön plandadır. seyircilerin çevrelediği hemen hemen boş bir
kahramanlıkla ilgili konulara da rahatlıkla yer
Kukla: alandır. Erkek seyirciler ve kadın seyirciler ayrı ayrı
verilebiliyordu. Aynı zamanda kıssahan diye
Kukla ise Türklerin Anadolu'ya geldiklerinde birlikte yerlerde otururlar. Ortaoyununda Karagöz'ün
anılan meddahlar, sarayda olduğu gibi halk
getirdikleri bir gösteri sanatıdır. İstanbul'da Osmanlı karşılığı Kavuklu, Hacivat'ın karşılığı ise
arasında da büyük ilgi görmüş, özellikle
döneminde el kuklası, ipli kukla, sopalı kukla, araba Pişekar'dır. Öbür oyun kişileri Karagöz'deki kişilerle
kahvehanelerde İstanbullular'ın eğlence
kuklası, yer kuklası, ayak kuklası, iskemle kuklası büyük benzerlik gösteren kalıplaşmış tiplerdir.
gereksinimini yüzyıllar boyunca karşılamıştır.
gibi değişik türde kukla gösterileri 19. yüzyıla kadar Ortaoyunu da Karagöz gibi dört bölümden oluşur.

geliştirilerek sürdürülmüştür.