You are on page 1of 298

(२) सर्वार्थचिन्तामणिविषयाचुकमणिका ।

विषय. = शोक.
ग्रदोकीञ्शशि __ चन चन्न चन न्व त ~ प
प्रहकीभूटिकोणसाकि ... कन == वनन ज ० ३
साशियकिदिनरात्रिवख्डपचयस्यान च च ० ~ च
रादियेकिरेय ..“ श्न = च ० ० = पपु
वेशशिष्यानतयाचक्राद्धषदि^ "= ~ ० न "न च
अरोकीजाति न ० न ० ~ ~ ५७
ग्रदहमयश्चरोरकथन ५ 9 स भ ६ „~ ५८
अदकेषयोयनाम नण 1. क 9९ “ ०५९
यरदोकिवर्णाकारादिननान “= "न < श 4
अहीकीजाविं ..“ ० क" ~ध इ" 5 "०.42
ग्रदाकेरंगदेचतादिद्ा _ न न -ब = `८ ष्‌
अदोकीशमपापधातुखीषुखषादिषंज्ञा शकः , 3, अन „9 ७
ग्रदाकेस्थान्‌ ० न्न ` ० १० = न ७९
प्रदकिवख्े ~ = = न चक "न = ८०
अदाकेधातु ..“* र ० १ = ..„ ८२
अदोकेच्छढ 94 न "८ ग , द
9 र्स आर फर्पाक्फाक ०८० ०५० ५०७ भः .. ८५
* धातुस्वामितातथाधातुपूादि =^ न ^ = ९
» ऊरध्वादिषष्टि 9 ^; ५ २3५ ५ ९१
भ्रावोप्रदष्टि -नन न्न" च न भ ०००९. द१
१ स्ित्रादि +र ८०९ 2 ००५ {६ = ९३
» तारकार्मैत्री न ० नन न ~ ^ ९
४ ५५ ड ००९ ००९ = म .“ ९९
* क्ारोदाचरोह .*. ०० ०७० ०००० 5४ = ११४
भ्राणपदतथागुद्धिक बड ४ ल 5४ न ० ११५
ग्रहीपायकदिसंक्ता _** ०० ००० ०० ०० ०, १२०
१ स्थ्नेत्तिपाचकादि वृ ~+ = = „= ११२
पाचकोके छबुभित्र न, ^ ४ 4 १३५
* फदक्यने ० ००० दः न ०६ .. १२७
शरिकट्षस्यष्टविधि _ -- =" ~ च == "१३५
दनकेडाभाश्चुभदेनेकाकम ... „ ब ~ ... २३६
लग्रफलाव्चाराऽध्यायः २.
थकारकीमतिह्ता 4 ~ 4 ~ 4 +
स्वामान्यभावटभाद्ुभ "०४ ०० ५७४ ०० ५० ०० न
कमौजीषिकाकयन ०६५ 0 1
भावनाश्षकयोग न" मः ` {क = = १८
मूत्पुयोग ०० ०० 8 धि ०० ५, १९
श्यनभावयोग _,, ५०४ ( ९०५ स ५ २०
देतीयभावषंबपियोग .-- ° वण, 9 + 2४
समाव न न "न ~ न न = ७
=
पचमभाषघकट -* ००० ००५ ०० ००८ ध: र. 3
टटभाभावकरूट *** ० ॥ न ०० ०० == >े९
सर्वायीनिन्तामणिविषयाहकमणगिका 1 (३)
` दिष्य, श्ये. पृष
खत्तमभाप्फटो ०० ० § 3 „4 १ २५०३० ४
[7 धि ००७ ५० ०० १ ]
भष्टमभाधफट
0 ० ५० स र) 0 २१
॥ ० (व 9६ ४०९. 1
{वषर ५, ००
रक्राद्शभावकफद क । (व ५ 2 +. "` ३४ र
ञ्ययभावकख ०, ५ ५० = देष ४४
शदमित्राष्ठिजन्यफल १० 5, 4. 26 ॐ
आघानखग्रकेजन्भलग्न क = शे
वन्यापुन्नमन्म ध “न 9 - 9 ॐ
दंदाकतिजन्म = ० न ०१० ० ०० == ४१ 7]
प्रभन्छरजरमः ०८ ५०० ००७७ ०० 9 २ ५०, ४२ ४५
मादोत्पत्रखर्पनाल्वेरितादिोग „न न न न =+ पदे #।
पशनपुंषफचतुप्पदैजन्मयोग - ^ "~ .. = ४९ ४६
पिथोकिजन्मयोग स 9 चा, न क. 1
पद्जन्मपोग ,,., ४ ५१ अ व, ०० धद ॥
नपुसखकमन्भयोग्‌ ०० ०० 2 4 ` नि `1 १
६ नणुंकयोग = ५०८ ५ ० न +
छस्फारहीनेयोग ,,, ७ अ ०० ०९० ४७
दिद्ासगहनीचणदजन्मयोग व 1 ^ 3 १
ए्रदद्धासनैणप ८ भ ध अ 5 इ भ
उषःसरक न ^क , कनः + = क, +
उपातिकाकीजाति = ० च्म व चन च ४८
छतिकागुदमदीपविख्यार ,, प १ अ" 1
सम्रभरारषिचार "० ४
देदसोख्यपोग ... ० ०९ द ४९
(ॐ ४ इ. र ४ %
गीनिरेगीधोग ० 84 ८9 = #॥
दुबद्ादियोग उर व ०० ५ ० ४
रोरभीतियोग ४ ००० ००९ ००७ ००१ \॥
सोव्रणीयोग 01 ००१ ०० ५७४ ००४ ५५५
देदकृशत्षयोगं भ्न क्म 4७ मल ५ 1
-शरीरस्थूकयोग 0 ` श र ५९
पिशन्यवाधायोग ००५ ०० ५७ ००९, ५०७ #॥
खंचटनयोग १०५ ध न व पर्‌
परदेशर्मभाग्योद्ययोग ^ ध ज. ॥।
स्वदेदामेभ्पोद्यय्देग *०= ०८ ॥` | ४
-अद्यादिमरणात्िसुष्योम... = ०७
आदिरमस्ुखीयोग ० ५० ० र
मध्यावर्वासुरीयोग = चनन ननन नन = ० ५३
-खीपुत्रादिखःखमभ्यतावस्यासदल् = = ०० = ९९ ध
सत्कीरियोग न ` 0 "4 "9 + ०१९३ 2
दभ्कीतिषोग "म, न = (3 ` ~ ००८ १०३ 4
(४) स्वा्थचिन्तामणिविषयातुक्रमणिका ।
पय
पू्वाधपार्धदःखयोग .<
सदट्भाग्यादियोग र
रेन्धयेखदितदीष्यायुयोग
परमायुयोम ० ०
युगवादिभायु “= °
खखमिखनेक्षीभवस्या = ***
तृतीयोध्यायः
धनभावमेसूपभादिकाविचार
अस्थिर्भगयीग म
नैवनाशपोग ००
कटम्बरसकयोग धर्ष
खप्यखेश्माजीवनाभाययोम
जयोग व
जनाधीशमोग ती
सुभ्रुखयोग „=
दुसखयोग ,.“
वकषट्योग +
मूक 9 ग ा ) योग ५
जदयोम
ज्योतिषल्योग «न ०५,
गणितक्षयोग न
न्यायश्याख्चक्ञयोग ०००
व्याक्रणत्यौग ००७
वेदान्तज्ञयोग १०
पटूशास््क्नयोग ०००
उपदाषकयोग ः
वेदक्षयोग ७५७ ०७४
धनङभियोग .. ००७
बाट्यावष्यामधनरङभियोग
निधिभादिकाभवोग
अपनेपसक्रप्रसेधनखाभ
धनागम्रकीभवस्या ५०७
श्रादृधनयपोम ... ००१
अनेक्भकास्धनदधाभयोग
मावाभादिखेधनयोग ^^
पुत्रखेधनयोग „८ ००
पिताद्धेधनयोग ६०
धननाशक्ेकारण =
राजर्दटसेधनश्य 3७
चोराप्रिराजासरेधननाशयोग
धनदीनयोग नन ००
सवौर्चिन्तामणिषिषयादुकमगिका । (५)
भिवय. पठ.
सषुनायेयोग ,० > ~= €$ ६८
खद्योपमीपोग ... ५६ ~ ८९ ११
धनषंस्या ४ 42 „~ ९८ [1
ऋणदावुपोग ,,, र ~~ १०७ ७6
ऋणम्रस्वयोग श्छ ००» १०९. 1,

दंतेपतनदंतपेग .* „~ ०० ११ ७१
भ्रमा (पाग) पोग , ०० ११५ 1.1

ताटुरोगयोग „० ० ~ ११६ ११

नेननाद्रायोग .. ५८ ०" ११८७ 9)

नेतनरानदधानयोग २9४ ०० ११८ ७र्‌


कूणदिच्छेदपोग „ ०० .,, १२० 9१

ओेत्याक्िषान्रयोग ०० = १२९१ ,/

कचचेपष्ठेशत्रयोग ०० १२९ ७३
शदतधोदःभरोननपोग ०० १३९१ + #
सखभोजोयाग ०७७ ०० १३४ च
अन्नद्ादेषोग ,०* ०० ,.. १३५ ॥।/

खथिभोगीयोग. ‰ ^ ००» १४० ७५
परात्रभराद्धान्रादियोेग ..* १४१ 7
कभोजीपोग ,० १० ००० पृ४द्‌ ॥।
चिष्भोक्तादूषपोग ०, ००० १६५ ॥।
स्फोटात्नेभीतियोग न ००» ४ |
सधिर्येगपोग ४ ०० १४७ ७
कृतेरीभयपोग, ० ००० १४८ 1]
कदन्नभोजीस्पंभययोग १० ०० १४९. 7 “
मिधिखभवाण्चदन ५ ०० १५९ ॥
3१
देका ( बाक्चेखन ) योग मून षर्‌
उगजदरेभादियोग १०० ००० ए५्रे ७७

तीखरेभावेविचारणीय 0 स, ॥,।

श्रातृनाकषयोग ००५ ०० च
श्रात्ठाभघ्रावृदृदधियोग ०० १५ ७९
भाष्येके खाथरदुतामिच्रताभादि ०० ने ८9

भादृवद्िनकयोग १० ००» ५
११

भईयोकीष्ए्या धि ०० ७ 1,

धीरपसाकछमीयोग न: ०० ३० १
११
युद्धभषदिखेढ अ ०० देधे
))
1 १ = ३६
रीण ,० 11 १ वः दम
४१
सख्ात्विकुद्धियोग धि ~ ११
खंकदम्रवीणयोग ५०९ ००० ष
|)
बादरटटमनमेकादरयेम ~= चथ
चतुष्पद्खर्पादिभीतियोग ००० शद
(६) सर्वाथचिन्तामिविषयाचुक्मणगिा
विषय. 2
दिषमन्षणपोम ,,. ०००
टुपात्रभोक्तायेग १५८५१ ५० १०५ न
कठेनमकर्णयेगयोग ७०४ ००५ ५०१ कि)
सर्णभूषणयोग + ००५ 1 ५०५
-दभाट्भकथाश्रवणयोग ००१ ०० ००० [
& ध्यायः
अथचठुयभावफलाऽन्यायः
आाचस्व॑धियिचार ००५ १५९ १०५ ५०
गरददाभयोग ००९ ५०५ ०० ५५ ५९५

उत्तमगृहयोग ,,, ००० ०० ००० ००
गदनाश्षये(ण ९५० १०५ [111 ११०
चेधुषज्यपोग ००५ धि ०० ०
अंधृपकासीयोग ००० ५५१ ५०५ ५०५
चंधुत्यक्तयोभं ००५ ००१ [11 ०१
वैधुभयद्छारीयोग ५७० ००० ५०५ ००५
चधूपकारीयोग .,. ध ००१ ५०१ ००१
वथुद्रेषीयोग ८ धि | ००१ ५०५ ५०
चेधुपूज्ययेम „.“ ५८ ०७० ००५ ० ००१
चदुगरदय(मं ००० ५ ५५ ५५५ ५५९
गृदस्थिरतायोग „~ 1 धि) ० ०००
यट्षेत्रयोग ००५५ ह १ ५ ५०० -कअ

श्रातृकषेतरेवोग _ ० न ०५ ०००
स्वचरसकषन्र्र्ति ५ ०७ ० ०००
सील खतीकी पात्ति ०० ०० ००
ग्रासे यती ००९
डुक्षे्रयाग 1 ५ ०५ ५०५५ ५
उमिनाशयोग „^ ^ 11 ५० 1
खीयोग ००१५ ५ [1 ००
गृददीनदःसीयोग ५९ ० ०४५ ००४
पापीयोगं _ ०५५५ ०५०५ ०० ००० --
4
पुण्यभ्रोगीयोग ५५० ००१ ०००७ 1
जरमस्रयेम ,,, ००५ ५५५
पत्थरसेव्वोट ^ ००० धिपे
माद्गामीयोग १०५५ ००४
म्पाचचस्यस्रीरमनयोग [1 ०० ५५०९ =
माका जारिणीयोग ००० 1 ०० ०००
ारलातयेग ५०५५ ०० [११ न ००५
मादटद्रपपयुवोमः ००१ ००० ००० ००
मातूमरणकाछ ००० न थ (1
मनम कपस्यग ,,* ०० ००० ००० ००
सिप्यःपययोग [| [11 [म ०००
शुद्धवित्तयोग ० ०० ००५ ०००
अतःकपटयवाद्मशद्धयोन [१ = = ग्ड
सवौर्भचिन्तामणिविषयादुक्रमणिका । (७)
चिषय, श्लोकः [| [६
मावृतनेदशडतादियोग १४८
धादनयोग „+ १५२
सिदास्नमरापियोग ०० १५६
खाहनेश्षदोग ,, 01; १५८
प्वमभावमेविचारणीय १०
रितृधनपुच्राभयोग 9१

युतरनाश्षयोग म ण्ये
पुत्रखिद्धियोग ,.. १०४
वैशविच्छेदयोग ११

पुत्रह्धलढानियोग १०५
अदीरमरमतुत्रयोग १

तीव्रवुद्धियोग ,,, १०६


धरणपड्योग ,,, ¶१०७.
परगिन्नयोग ,..
म ध
तयोग ...
बुद्धिदात्रापोग ,..
रानमनीयोग ..
भविष्यक्तपेोग ,,
त्रिकाल्ञणोग ...
पुत्रजननग्रोग
कन्यानपुंखकादियोग
पुत्रक्भिनवाभादि
पितृसेदायोग ~
अन्रदातायोग
व्टद्यरोगयोग

छटभावमेविचारणीय
ब्रगघोग ०००
रोगकेभग २
ङछादिरेगयोग
* उषरगुटमादिरोगयोग ११६
दिगच्छेदषेट्योम
19

इस्तपादादिकेदनयोग ११२
वामनयोग _ ११
1
दुमरणादयाग ०.
|
गुद्धभमरणयोग ११४
सयोमरणयेग ।
पित्तवातादिलत्रणयो० 91
विखपेक्षयादिसेगयोग
(८ ) स्वायंचिन्तामाभिविषषाु्माधेका 1
विषय.
दीर्घसेगः
५००
रुच्छपीनशभादिरेग 111 ०७ द नि
रारमविद्रधिभद्योग ०० ५०४ ०० ५०
द्ाइपीडायोग ,, ००० ००४ ००० ७७७
शातुनाण्याग ८, ०० ०७७ ०००७ ५०५
दाचसखेमित्रतायोग ००४ ० ०००० 82
ज्ञातिषाडायोग ०० ०० ०० न
ज्ञातिसेभानीवनयोग ० ०० ००४ ५६
ब्ञातिडद्धिक्षयादियोग ५ ० ०५ ००
ज्ञात्युत्कषतायोग 1 ०००० ००० शः
ष्वाय्निपीडन ० ०० ००
ज्ञत्युपकारीयोग ० ००० ००७।
०७०
स्मारदस्तापमिययोग 1 ००

१०००
(मेष्टादिरखमरिययोग ००५ ००९ ०० ०

सखप्मभावमें विचारणीय अथ षष्ठोध्यायः ६.


कामीप्रख्ीरतयेोम ००४
७४ ००४ [1 ०७४
अपुत्रयोग ००१
१०७५ ००० ००४ ००४
जारमसंतानयोग ५०७ ५०० ~ ००
खीमरणयोग ... ०००
००४ ००४ ०५७
सीलरूपाथोग ,,, ००७ ०७४

००७ ०७०
अन्यञ्रोयोग ,.. ००० ००१ 11
चदु्धयोग ०० ज
दाताधिकखीयोग
कस्मीयोग ... क
०००० इ
श ००७

सत्कदटययाग ,०, ००४ ५० ००७ नि
पतिव्रतास्रीयोग
पार्पास्ीयोग. ,,.. ००० ००१ ०००
कूच र्वाखीयोग ,. ००७ ००
००१
००
श्च स्विल्रीयोग ००५ 1) ००५
०००
धि
छुटघतिनोयोग .. ११
पुण्य)त्मस्रीयोग -.. ००७ १०० 11
11 ००७ ००७
दंश्वार्णीयोग ,,. ००४ १००७
अध
०००० ००९
शुण्वतीपोम ... ०० ०००० ७७७ 54;
कदूषकास्री ,.. ०७५ ०० अ ५८
खशीखायोग .,. न्न ००४ ००० ०४
याल्यास्यामेष्वैवादयोग .. > ००७ ००
विचादोत्तस्भाग्योद्यपोग ..„ ^ ऊः
पिवादोत्तरभाग्यनादायोम + ०७७

विवादस्ेभाग्यपुतादिचिरकादमं , प
दीनजातिखीयोग
उश्चातिखीयोग
४ =
स्वायीचिन्तामणगिदिषयातक्रमगिद्ठा । (९)
विषय, छेक. शष्ट
अपनीसेखीकीउञ्चजाति १ ज ~ ~ न ६२९ १२७
संमैधियेसिमित्रतावशतुता नन (क व , अ 4 ७2 ११८
सुगमादुखणान्ीपोम ,,, ० 3 पि] न ००० छ ६
स्रीकेपुत्रयोग ^ „० कव क, इ, ज्व न ७८ %
वैभ्याआदिङ्ुखीसंधोग स्म ण्य, ननः, = न ` गन ८2 १३९
स्थाननिरूयण न द न क, ^" ८३ ४
पशतुस्यमेधुनयोग र 5 ५ स ( .„ ८७ +
भगद्ुम्दनयोग २० ०9 ~ वि ७ "= ८८ 1
स्तनलक्षणव्रोग ००५ ध ००५ धि ००७ „= ९६ १३०
भगदीघहुस्वादिथोग = == नन च न, ^ ९६ #
सुपादिभोजीयोग शः = ४ ~3 ५ क ००.१७५ 9
दुग्धादिषायीयोग ५ चन ० = == =" ११० १३२
मूव्क्ृच्छरयोग = न न न न = ~ ११२ |

अष्टमभाचतें विचारणीय अ 2 2; `5 १३
भद्पायुयोग “~ न न ~ र भ
दीवोयुवोग = न ५ न च र ६८
अस्पायुषाअनपत्ययोग = ,५+ न „न 3 १३४
मभ्यपापुयोग्‌ नि 3 2 ' = १३५
गणादिशिखादिषेमरणयोग ० च> ०० ०० १३६
भजी्णततेमरणयोग "~ 9 "2 ~ ॥
पिषोदधतसिदादिष्वेमरेणयोग =, न न = 9
पिताभाताकासहमसर्णयोग द १ क ३७
धपस्मारपिकाचादिसेमेरणयोग „चन "न श
मात॒ट मातापिताभादिकामरण ^ चन = _
धाटकमरणश्राठमावुदेमरणयेग +न “न "न= "~ १३८
खातुनाशयोग ४ गः, न्व १४ #॥
बाऊकमृत्युयेग १० धि) ००५ ५० ५० 3
काणांधयोगः ०० ००५ ०७० ००० ०५ १३९
मातापितामरणयोग ००० ५०५ ००० ०० ०० थ
मावरदुग्धरदितयोग ५० न ५० ०० १० +
पुत्रखलासखयोग ध ६९६ धि) व । #॥
जन्मतं विताषकी दूर्मौक्त = ०० "= "न १४०
पुनेकेदाथसेदादादिनडोना+० = =+ = + "= ० 0
मातुविपात्तियगि रव "र ` जशः , 2 ~
शद्यसेगयोग -.* क 0 स ङ ५०७ ६
स्पूटाच्र्डद्धन्नषाम ०० ००० ००५ 11 ००
तिरस्कृतयीम १ द, „4 = ५ १
दृर्देदामरणयेोग | ७56 न ४ ॐ
गृदेमागवामरणयंत्मि *** अ ०6 ७ छ १४१.
३ 0
(१०) सबोषचिन्तामणिविषयादुकमणिका !
पिपय.
अथ नवमभावः।
मवम्रभावमरकिवास्णीय
शारुद्रिगाप्रियोग
ध्मदटञुद्धियोम
देभदधमेयोग..^ 9


„न
पापींयोग ० ११
पिवृ्षीख्ययोग ..* २
पितृद्ुःखपोग ०
पितृष्धवयोग .*. ०
ष्ठत देश्ववादियोग गथ
श्रादपुतादिसेधनादियोग ,.* 2०
खीतयाशदुभादिखेषेन्व्यं,,, देर
भाग्यदीनयोग ,., ३५
पुनभौम्पयोग ,.. ३५७
जपष्यानषमायेषोग ४०
दानीयोग पि] ००० धरे
दुनिध्पक्षयोग १.० [) ४९
दरानध्रादीपोग ५२
शखभक्तेयोग ५, ०९ ५५

दुशपरभावमेविचारणीय
छर्मापिकषयपोग
यतधार्फयोग
समेनदरापोगण "+ ४
सं७
~
भगाप्रामयोग
भेष्पधमेयाग्रापोग
मीणा द्ास्यार्यःय
रयोग ०


मृवाद्धिकमर्यःपीम
पतद्रतापोग , .^ ११
यहविप्रयतत्तापोम षद
मातापपुषोग १५
पी(तिमदयोग ० २०५
सदीिपोग . 9।
षदुव्रषपाग ०,
दादसततवोग ००, ७
मानदानपो ०. ८
भाषया, _ =^ ॥;५
दाणग्सपोण 2०
शुदषदमानुपान ञे
क॥ ०१ तनौ कर, न
सबाथचिन्तामाणिविषयादुकमणिका । (११)
विषय. पृ
अथ लकाभमादः)
साभमावमेविचार्णीय १५२
धनद्धाभयोग „ 2१
धनलाभादिज्ञान १५४
धननादायोग ०. ॐ)
छर्णाभिरणयेोग 9
कर्णंखौख्ययोग |
केणसेगयोग 9)
दीर्षायुयोगण ० ६,

अथ व्ययभावः।
छपय्‌भापर्मेदिदारणीय १५५
पापक्षधनन्यय .*. ३१

धममेधनध्यय 1
खीदेतुधननाश °^ १५६
शतराकेकारणधनम्यय 9

पुत्ररिठमादृ कारणेन० १)
नस्कपतनयेग ... १५५
स्वभेग्रापतियोग „० 9१

नेच्रकाशुभाद्युभ.. ६)

दाडापयफादिसाय १५८
उपास्यदेघष्देवताभादि ५१

91
उपाखनास्वाथेवापरायं

राजाधिराजयोग १६०
चगोत्तिमजन्मफण ५ ५०५ ०५
धेशिडभवचारीयोग ०१ ५०५० ०५० ©०»
<
|
सुनफाभनफादियोगः १६९१
केिष्ठुमयाग .,.
भधियोग्‌ ५०० ०५५ ०० ०५
मृपछसययोग ,.
पश्दपरत्खमद ,
भृषतुरपोग ४ 99
ॐल
(+
सजराजयोग
सास्तुरपपोग ,., 011 ००१ ५५
4
न्यादपटखपोग = ,,,
पिप्रतवपोग ५
+
+५४

िश्षददीयोग १, ०० ००४ ००
पश्दास्पोग. ~
श्वाखक्षपाद्येगयोग
सवुक्षोषणाद्वियोगयोग
नेरसेगोन्माषद्दिषयेय
एष्मन्यधनभगी ५ ५०० ००७ १६६
< न्ख 3
दुष्कमापर्स्रीगभी ७० ०० ००४ (५
@५क
^4५
(१२) - सर्वाचिन्ताभणिविषयानुक्रमणिका]
विषय, ध
छटटनाशकल्पायुभिघ्षुपोग १६६
मपवद्(भिसरागा 1

" अपस्मापरयोग ००
१६५
ग्यादटयोगधर्मच्युतयोग ,.* 9१

, वुट्योग 5 3)

मेचवृत्तियोग ., १६८
राजयोगमग ,,, 9

परमरष्य्ोग ^ १६९
संथनयाग , ^ 9१

मन्दने्रभंधयोण
९५
९५
^
९५
वि
सातिच्युतयोग ,,.
फषायाग ७४ ॐ

गरमाह्विरोण ,,, ११

हुद्धागयोग ००४ +4९७.५.


त् ०9
4५.०५ १७०
भाग्यदहीनयोग १1

ज्षानधनदीनयेग 1
\
प्रात्यवोग _ „ ११

चादनमभीतिपोग ००५
1)

पिक्ताधिक्रयोग ,,, १५१



याद्रधातियोग ,.. 1;
प्रदप्रातादियोग ,० ॥

मृगपद्टिदधतुणेग ~~ ११

ग्दरोधनेग्ररुषोग - ५००
11


५०५
फकर्टासभपयोग 9)

मनुष्पकापातित्य १५१
र्फरदरष्यरवप्यागमन ११
हा्मागनाप्टणमम १

१४
गप्रगधहास्स्यान
पश्वादिुतरपाण १५१
सगमद्रदमगचाग ,,, १
आगादप = ५
अथ
अदवमष्पोनमापु.. १३४

मप्राप्य
नवपभायुन्णिद 1 १५५
[1164 17.110 21 १४
[|
शदिगविददतदखर १५
12111113 9 १३६
9
श््ापिष्ल ०००
4, 11 ५०५
०५ ५३
1 911,114 + 0 1; ५४
मददपरमृस्दुराष १५० 93 १३६
` सवौथेचिन्तामणिविषयाहक्रमणिका । ( १३)
पिष. + श्टाक्त. पृ
भाखादिभायुयाम १) 9 न, न ० १७९
क्षीघ्रमरण्योग्‌ ,, इ = 429 क ४१ ॥,।

खातपाचमादिवधेमपर ०. ^ 3८ 8 ५६ १८१
ग्यरहव्मेप्रत्युयाए .., वहम ५ ५८ [|
सातकपतया रमन च 4 न ^ 4 ९भि 1,

दादशदिवषमेरणपोग नन न = ६४ १८
१८।१०्अदिघपमिपरतयु „न+ न च न ७ १८३
३० सथ॑मेधरत्युय्तेय 0 सि ` <१ {८४
र अधाररटभगाध्यायः १९
अर्टिभंगपोाः ०० ००० ५१ ५० ०० १०१ ~ १८५
अथ मध्यदी्धयोगाध्य(यः १२
२३ वायुम्‌ 0 डश ^ वि कड १८९
३७।४२।४४ वधम ०२ न्दः 4 > क १९०
४४ वरपायुयोग ,,, ० "2 ४
र।जयौगसदित९८घपौयुयोग ५० न=, १९१
धदरतक्ष०५२्व०्मा० ,.. ,, त 438
५८ यपीपु ५ २7,
शस््रत ६० वन्मा. पि न 6
दुनादाफान्चिपरणयेग क र 2 र
सभयोगमदित्ण्यपायु (= र, 8 ८
रजिपोगसहित.६८वण्मायु क 4.
धनवान्‌ ६६ पवायु ०० ४४५ ब्द ४ १७६
पतातियोग ६५ घर्पोषु =, . एण
)» ++७० धपायु = ८ न „न र
दानुयोगुकयन ८3 1, न =
७० त भयपि ह ध ॐ ० ', 95
८० वर्पापु ना म म
४० पर्पपवतनेःशृउपरछुन 0 ० - र
फश्ववतदितदृाधोयु धः ६ ००९ १५४
राभनुन्पदूधायु न (= २
नििद्द्ियदपामु 0 ५०५ १ ०१५

शतपुरपागाः _ == ,ू, ५०९ र प)


पष्मापु श्ञेन्यग ७० प ०० ०९
भर(प्रतपपाग ५५ ५०० 111 = ००० १९६
गदग््ापुपाग्‌ र. [| ०० न ५
दिसदररपुधाग 4 (म । थ"
एह्ददुपोग ६४ ०० ०८५ ०० १०
गुमातिुपानि प र ७ ० ०० प
प्रद्रस्दूयाण ~ = चन चन ० न
अवप्यापुदण ००१ 2५५ ००० क ५०
धद्ारदुपामके च ० ५२६. "ड
पुपतपुषोम [1 स ~
अपुलाद्िभगपुपोग न = == ~
(१४) सर्वाथोचिन्तामणगिविषयानुक्रमणिका ।
विषय, "शाक,
उ्युमनतुस्यपा्ग °, नु ००४ ० ००१ €७
देवहुदययोग ^ „न 1) ५ ७८
भसल्याद्यामण र ७०७ ०५५ 011 ००४ ८9
मुनितुरयेग ,. ,, ००४ ह

्योद्लोऽ्यायः १३
दप्रादिदशाकथन वि ००५ ५०५
हाप्तग्रदेफले ,,. १९९ ०७४ 99३;
स्वस्य. „० ० ७४० ००५
मुदित . ००५ १०० 1) ०० ००५
श्रांत = 2 9९ ०० =
६©.
~
दीन ५० = १५
आतिदुःलिघ् ... 4 १० १०५ १९१
विक्र ० १) ००१ १
खल १०४ 9 च ००४ १०० 11 ू १३
कोपी "+ ०० ० 11 ५०० ५०

अथ दशाफलविचारः ।
तव्रादौरखेःपरमोखद शफर ०५५ ००४ ००५
५०
उच्यश्रद्याफट ०० > ००
आसोददीद्शाफद ,. ५ ०५ इन
सवगोहीदृ्ाफल „+
मीचस्थितदखाफ ० १०
भत्यंत्तनीचगत्तफख ,*.
मूदटष्यराणगतदृन्फन् *
स्वक्षे्रगतफड ..* ०५ ००५
भयिरच्रुगतफड ००० ०००
ाद्साशेगतफछ ऽ ५०५ [ि।
मित्रयथिगक्फट ५५
म्बगरदगतफठ ४
खम्रयद्धिगतकण ५ ००५ ००० >५५्‌
उचगतय्दयुतरशाफल ४१
नीचगतग्रदयुक्तदापत्य %
पपयुक्तदशाफर ५
एभयुक्तद्याप्टन् 45 ४
क्रुभवगसितद्माषट ०० [171 1)

पापवोक्षितदेणाफष्ट -* ००५
००० € 7
दन्छ्रमतदपदशाफष्ट =
पिवगेणगत०प० ०० 1

टथ्यांशपगतद्न्फः द ११

मीयाक्रमदु<फः० १ 1

दुश्षान्नायताद्रिप० ‰ ००५ ००५ ११

शटुस्यदुरपः० ० = ००० क
अष्टमस्यदुन्पः० ~~ ~
न्व दवग्८्यः० 9 ७०४ 11; >०ॐ
सर्षाधैचिन्तामणिविषयादुक्रमणिका । (१५)
विपय, श्रु. प
धमेगतदु०फ० ५, = 1 क , अ ` ५, २९ २०७
तृतीयगत द०ए० १० ०० ००१ ग १५५ ६० ११

प्वतु्ंगतदृण्फ० ३०४ > धि] शा भ ॥। ॥,1


सप्तमरगतद्‌०फ० ००४ ५४८ ००४ ७७० ५०४ ~ ३२
दुश्वमगतद्‌ण्प० ०० ५०७ ॐ०ॐ भ ००९ ३३
एकादरागतद्‌न्फ० ५०० ००५ ०० ५० ०० देधे
स्यानवद्टीदन्फ० १० % १०० १० ९ ३५
स्थानवष्टह्ीगङ्न्पः "= ^ न १० * ३७
दिग्ीर्यद०फ० ००९ ००५ ००० ५ ००० ०० ३८
दिग्पटदीनद्‌०्छ० ०० १० ००१ 1) धि ९
निसगचदीद्ण्फ० ॥ ह ५५९ १० धि) 0 >०९
चेटाय्ीद्‌०्पः० त 68 पिकी ५० ५ 1
४१
दृ्टिपरयुतदृन्फ० == ^ न न ० ४२ ,,
क्ररषषट्यशगतदृन्पफ० =“ च ० = ४ १
मृद्रताष्ेतदद्रण्या० «९९ अ ८ द ॥1 १1

पारावताद्यं्नमतदृन्फ० "५ ० त ४५ ¶

मरथमोत्यङ्टदिचधार ५ ००० पि & ८ ४६ १1

खदद्व्ागमतशृन्पः० ० च ० ० ४७ २१०
उच्चरातेनीचागक्रगतदृ०क० ॥ न ४. ~ ४८ 1
नीचपतिञ्वागाकफ० , च ज = ४१ १)
भपवंदरस्परणेच्चदि-
गतेद्राफःष्टानि ९ म्छोकसे ४५ पर्वत ° ॥,,

अथ चतुर्दशोध्यायः १४.
भीमम्परत्मे(नपादिदिशारटटानि ०१ ख ४८ १र्दत =
भवदुधम्यर्मोच्यादिदशापट्टानि म्ो० १ ति ४८ पर्त ००१
अथ धचद्रोध्यायः १९.
गुतेःदफद्यदिगतद्गापप्डानि मो तत ४७ पयन्तं $ २३०
भप छरुरम्प परमोद्यादिगतद ाफःटानि ४४ स्छेकैः २ १६
भवगानिदयापोपप्मोच्यारिगतददाकःटानि ध५न्छोदः =+ १४२
जय पोटरगेध्यायः १६.
सषदृदाकदानि २८ न्धो ~ ~ ज २.४८

रारोष्यनीषापि व मर = , न -52/

रादोषयषरिगतदयर, ० "= ~ ~ =
पतुदक्ताक्टनि
4८ ग रः ०० षः ध ५ 91

अपागदुशारष्टानि ~ य, अ, =
तथादुोकगुरूपपनातदुापःपानि १० भूमः. ~ =^ भेदे
अपशदः >७ ददः ०, [11 ११५ ००१ 7)
३९३
ननदान्तदटवराभ्क क्वेष्ः-. - 9 ज न्न
क ~
( १६) सवौयैचिन्तामणिविषयाचक्रमणिका ।
शोक, ध्र,
चिपय, #५
भौमान्तदेशाककं २९ श्छोकः >६९
रादोरन्वटशाफढं १९ ग्छोकः २६६
जीवान्तदैश्ाफलठ २९ -छोकः २६८
श्यनेरनतदशाफर १७ ऋय >७५
बुघान्तरदशाफठं २० न्छोकैः
केरवन्तदशाफरं २० छाः
शुकान्तदैशाफरर०ग्छोकः
अथ प्रकीणाध्यायः १७
जन्मनक्षत्रक्षयवृद्धिफल
क्षयदिशेगयोग,.*
खीनाक्रायोग
भूरदरषीभादि .
ध्ररपायुयोग ,*
चारपेमात्रादेदीनिः
अगदानियोग ,
सफटसजये(ग
राजयोग ००० ००५

०० ०० न)
खगादिद्धष्काणकथन ००००
ग्रदोकीश्चष्काप्रेसं
ङ ०००
सजरनिजटसरिकयन
, उपसंहाराध्यायः १८.
11 ००० ५०
ग्रहतासकथन ,,, ०००
५, ००१ ००४ ५०१
बाधत्वकथन
।रकग्रदरस्रले० ००० ०
५०० ००० 11
कारकसू्र्थन,*
भाषाकारन्छोकाः
इत्यचक्रमणिका समाता ।
1 ज्रीः

सर्वाथचिन्तामणिः।
भाषारीकासितः।
०0 य+

श्रीनाथ परदेवतां गणपतिं नत्वाभैकन्ञानदां


सद्धापाविबरतिं तनोति सरखां स्वां्थचिन्तामणेः ॥
टीहस्यी निवरन्महीधरधरादेषः खवुद्धधाल्पषा-
ऽदीकत्वादसिटोपयोगरहितलदिव गादश्रमः ॥ १ ॥
सीफाकर्‌ प्रन्थादिमें विघरविाताये मणामरूप मेगटाचरण फरताहं कि) मपे गुर भिय
एवं प्रम इष्ट देवता भौर गणेशो नमस्कार कफे बाठक अर्थाद्‌ $स॒ श्ञाखके यर्ते भन-
भिञञोपो इका ज्ञान देनेवाछी, रीरा टिप्पणी न होनेके कारण सर्वंसापारणफो रमदायफ
न देने दरी ( रानधानी ) निवासी मकेपरशमौ वे परस्िमपूरवेफ भपनी जस बुद्धिके
अटुपार सर्वाुचिन्तामगिनामक ब्न्यकी सराय भापाटीफा फसा है ॥ १ ॥
न्न्य)
दट्ट (=्

शरीमच्छेपगिरेस्तराधिनिलयं श्रीवेदकटेशं यरं


नत्वा वेङ्कटनायक खलुदिनं जातोदमायत्सुधीः ॥
ज्योतिभशाश्चमहान्विपारगमने वक्ष्यामि पोतात्मकं
ज्योतिः्शाश्चविवेक पाकाविटुपां स्वाथेचिन्तामणिम्‌ ॥ १ ॥
मन्यष्त व्येषटशमा निर्विनूर्वक यन्यषठमाप्यर्थं मेगदाचरण फरतदिं कि. श्रीमान्‌ शेषा-
द्ेफे तटपर निवा कएलवछ श्रर्ेकटेशरर भगवान्‌ तया निष शरेष्ठ युष्षे अ व्य॑कयर्मौ
पण्डित भयाहुं र बेर्टनायफ गुरते प्रतिदिन नमस्कार कफे ग्योतिःशासविनाप्फा
पपिाफ ( फट ) जाननेवडे विदाने स्पेतिःगास्र्ो मदामुदरके पार पहुवनेषैः वासति
शष ए्ायचिन्तामयि माम प्रयो नामरूप पहताह.॥.९ ॥
नीटातुजरुचि देवं सकृद्यांति मनोरथम्‌ ॥ देवाः प्रणम्य यं सर्वे
तं नमामि गजाननम्‌ ॥ २॥ वाजिभूतिप्रदा देवी या शेति
स्थिता ॥ गोक्षीरधवदल्यकारा स्वयं तिष्टतु वाचि मे ॥ ३॥
(२) सवाथच्चिन्तामणिः 1
पुनः गेकनीको बन्दना एवं सरस्वतीसे ार्थना करति फि) भिस गणेरजीको भणाम्‌
कर देवता सहनहीमे अपने मनोरथेको मा रोनतिरै टेसे नीक कमटके समान कांति-
वाटे गनाननको नमस्कार कराह ॥ २॥ नौ सरस्वती बणीरूप हेयं देहि, जो
भरेत कमटमे दैटीदै जो गोदुग्धके समान धेत गाकारवती है व स्वयं मेधि वापी ॥३॥
मेषा्रशयः सवं दिनेशप्रजखा अहाः ॥ ये च रोकोपकतौर
पातु माम्रह तं सदा ॥ £ ॥
संपूण मेष भादि राके, सूयादि यह ओर नो संसारफे उपकारक, तिथि नकषत्रादियेकि
देवता हैवे सर्वदा यहा मेरे रक्षा करें ॥ ४॥
यन्नातके निगदितं सविं मानवानां ततपराशचिकेपि सकरकं कथ-
यति तज्ज्ञाः ॥ प्रशनोपि जन्मसटशो भवति प्रभेदः प्रश्नस्य चात्र .
जननस्य न कच्िद्स्ति ॥ ५॥
संसारे मनुष्योके वस्ते जातक ( जन्मकाठ )में बिचार काहि वही चार मकम भो
0 कहें एही मश्नभी नातके समान होति नातक तथा मश्नविचामे कुड भेद
महै ॥ ५॥
भोमाच्छविचनद्ररविञुकवक्रज्यमंदाकेसतामरेज्याः ॥ मेषादि
भानामधिपाः छमेण तदंशकानामपि ते भवेयुः ॥ ६ ॥
अव्र सन्ञाकरण कहते है. कि, मेषादि राश्चियोकि स्वामी कमसे मंगर) शुक) दुध,
चद्रमा, सूये, बुध, शत्र) मगट, वुदस्पति, शानि, शनि, व्रदस्तति ह अयि स्वामाभी वही
होतेह ॥ ६॥ ध
म॑पाद्मूचा वदुर्न गलचाहंङ( सवास) भतव।स्तयल्यम्‌ ॥ ततोरू-
जानुद्रयजेवमेनरी पापान्विते यत्तदुपेति नाशम्‌ ॥ ७॥
सियो अगविभाग कहे मेप शिर, वृष मूस) मिथुन स्तनमध्य) कर्प दय, वि
उदर, कन्या कटि टेढा नाभिसे नीचे, पृथिक दिग) धने उर) मकर जया, कुम्भ वृटना,
मैन पैर, इख मकार शारीप्शिचवः है, षाटानुघार राशिफ पिष इसी राशिचक्षणे
काटचक भा फतेह ॥ ७ ॥
व्यत्यस्तमल्स्यद्रयमश्चजेघन्नापी मठप्यः सगदं सवीणम्‌॥ वयु
म्ममादाय कराग्रघस्य नेस्यावख मानधरो वाणक्‌ च ॥८॥
चरी जलादानयदीतुकामः शेषाः स्वनामायुयणा भवन्ति ॥
मेषस्तु मेषो वृपभः स एव कर्कीं दुटीरस्त्वथ वृथ्विकोलिः ॥९॥
भाषाटीकासाहितः (३)
[अ
रिर्य स्वरूप कते है. मन्‌. मच्ठीर्पोका नोडा एके मल प्र दूषरेकी पठ, पन,
नेवा पेिफेसे. जीर कटति ऊपर म॒नुप्याकार, मिध, खी पुरुपक नोड। गदा बौर वीणा
धारण करता, फल्या. नावम बे एक ह्मे अपि पात दृमेपते घान, तछा. पष्प तपन्न्‌
हाते थियि, कुम्भ कधार्मे नर्छेन छि वडा धारण क्ता, अन्यया नामसद्श सूप रख
ते नैसे मेष मेदा, वृष वेर, कर्कं केकडा) वृधि विच्छ है ॥ ९ ॥
राशि बिषक्रत्य हकाणमाहुस्तदोशप्मेशन्चमापिनाथः॥ पुनी
न्दुसु्यौं भवने रवीन्द्र नाथौ त्वयुगमे भवनस्थ चाद्धं॥ ३०॥
देष्काण राङिफे तीसरेभागको कहते एक रारि ३० अश्र हेति. पथम माग९० अश्च
पर्यत उसी राके स्वामीका ]दीय भाग ११ शपे २० पर्यत उस राशि पंचम
रश्षिस्वामीका तीसरे भाग २९ अंशसे ३० पर्त उस राशे नवम रथिस्वापीकन दरेष्काण
होताहि. होर समरारिकेपूष
दं९५अरापर्यत ॒चन्दरमाकी, उत्तरा्मे सूर्यकी, ओर विषम
गागिके पृ्वार्धम सूर्यकी, उत्तपददैमे चन्दमाी होतोहै ॥ ९० ॥
चरशकानामधिपास्तद॑शाद्राशौ स्थिरे तत्रवमेषराघाः ॥ द्वदे
भतत्सुतराशिनाधाद्वदंति शाघ्वार्थविदो महांतः ॥ ११ ॥
नवाश कहते, चरराशि ९।४।७। ९० अपनी रारिषठि स्थिरम।५। ८
९९ मे राके नवमपक्चैते दिम ३।६।९। १२ उसके पंचम रारिमेभिनना!.
३० अंशके नवभाग ६ अंश २० फटा होते ह इषो फभृते गिन नवमांश नानना॥ ११ ॥
हयोराचक्रम्‌ }
स्वा. ह भे. # मि क. |खि. |कः |त.| षृ. ध. | म | मो.
देव | ५ ५ चष सथ च| सर,५|च.धस्‌.५। च. ४|स्र.५ च.धसर ५ चं.४
पतिर १३ 8; त.“ च. ४ स. ५ (य.४ स स्व | व्य, ६। स. य ५ स्व४
“~~ --~---~-------
दरैष्काणचरमिदम्‌ ।
3414
यः
(४) सर्वार्थचिन्तामणिः 1
म्र॑थांतरे चतु्थीशो यथा ॥ स्वक्षोदिकेन्द्रपतयस्तुयीरेशा
धब

क्रियादितः ॥ सनकश्च सनन्दन कमार सनातनः ॥ ,


|
भ | मि| कख क| [ षध] म | | मी |भक्राप
देव|१म्‌।१० २ ७छ ४१ म१०श७ ( चं ३९०
| |
म्‌ "स २१९ <म्‌५स्‌।६४०
रक्ष २६/१२ श्य ६२३१२ ब्‌ स्थ ६ब्रष्‌ररष्‌।९य्‌/
६जु९०८
देव (७ ११० ७ज्ुध्च| १ मर्क ७ एच ११० क|छद्‌
५७
न्‌|+ख| २ ९१ अ _<म५स | १९ ८ मस्‌ गछन८ म॑(द्म
पर [६३ ३ इ।१२ य्‌ ९६३ २४९१ ९ खम
देष(७््‌/ ४च| १ म्‌१८्क्‌७८छ्‌
घ्य्‌ १९ ४ श७्श् र्य ९१० शा२३।२०
तर |< "स्‌ छ११८म|
५ २ ११ श८२।५ | २ च त२९
तत
द।९्‌/ ६ २३।१२१।८य्‌/ ६ |
२९२ ब्र

ततक्षजरपा 'द्वादशमगनाथा ग्रस्य वगापिपतिस्तदीशात्‌ ॥


विशांशपामोमशनीन्यसोम्यशुक्रा भरव॑त्योजग्रदे समे तु ॥१२॥
विदोमतः पैचशराएटसप्तवाणाः करमाद्ूञरनेकशाघेः ॥ सप्तांश-
पास्त्वोजगृे तदीशादयमम गृहे सप्तमराशिपात्तु ॥ १२॥
ददृशश्चएक राधिक्षे ९२ भागक हति नो मव्येक २ राश्चि २० भश दोताहै निष
शिका दादश देना हो उकीवे गिना जाति. तशं विषमरशिमे ५ भंत मेग-
उका) ९२ त श्रनि, २० पक गुषका, २५ तक वुधा; ३०तकृ धुफका भौर षमरशि-
मे वियम्‌ मैषे ५ भंशतर्‌ शुकफा११० तक वुधङ़ा+ १८ तर बहस्पतिरा;र पतक शनिश्च +
६० तक मंगर व्रा होता दै-एमाधर एकश ३० अंशफे खतं भागफा होता है
दिपम राशिमि सपनी रिप समरामि सनमपशिषे गिना जानदि सधना चिवि दफा चकर
पदि छिपदिषा दादश न्िशाधा जनि रिसतेह ॥ १२॥ १९६ ॥
(६) सर्वाथीचिन्तामणिः।

स्वाभिनः |
|
गणेशः <क
अश्िनी- |
(८ [२१०
कमारः ६।
<।
~५
यमः

विपभ्चेशांशचक्रम्‌. सम्थिशांशच्क्रम्‌-


|८|म|म|ममे ममम ्
|*|| छ]ॐ] |
माषादीक्ासाहेतः 1 (७)

दशांशपानामधिपास्तदीशादोजे समे तन्नवमेश्वरायाः॥ ओजे क


लानामधिपास्तदीशश्चतुशैखो षिष्णुदरौ दिनेशः॥ १४ ॥ युभमे
कमाद्यत्ययमेव रशी प्येशपानामधिपास्त्वयुग्मे ॥ १५ ॥
=
एकयक्षि ३० भशरो द्म भाग ३ । ३ अंशका होना हे सते दृशश्च कहते द ष्म
राश्िमे षन रिते सममे उक्तम नवम राते गिनना इनके स्वम इन्द्रादि दश रिम ई
॥९५॥ पेडकषाश सिके सोढे भागको कहते हे नोभे ९ क. ५यवि, ३० का होतादै
विषमररिमे ब्रह्मा ९ विष्णु २ हर रसू ४ इसक्रमसे भौर समयश्िम विषरीत अथाव
सूय ९ हर २ व्िपणु ३ब्रह्मा ४ किसीका मतै कि बारह राशियेकि सवामी ठेकर उपप ४
भेदा स्यि सूषा है. सममे मयम तद्यदि न राशिस्वामी जाने. इषा स्ट चकमे
रिषति ई. दशमी चकमे देखे ॥ ९५ ॥

दशममाशचकम्‌.
। स्पा | [>|दने|न 'िक द्‌

-°|
(&
[अ
{4
€4^
यं9

|
3
।५+,
^ {.।
1

4.14)
1८9
+
(1

|ट] 6
(4
2-°२ |-“
८4

4“ ५५ [1
|
|“^4.०
(44
|4.०
^।८

)
(८६) स्वार्थचिन्तामणिः।
स =

4 € ५4

२५
| [न्ट
द ४
(3 ५3 |प.€
४ ५
चि सु 6९
< &|७५
[.व्‌
|ओ©५<

। €
|6८4
-%
.6.6 |^
[6५
|

|
< |९ ५९६
13

श ५ ६१ १५
गन ७ [११ । ९९३७ |

[१६ स |

अथ प्रतगाद्विशांधिद्धाशमांशचत्वारिंशांधपंच्वेदांशाः। त्ा-
दो विशांशः । अथ विंशतिमागानामधिपा व्ह्मणोदिताः॥
क्रियाचरे स्थिरे चापान्मृगेद्रादेस्वमावके ॥ १॥ काटी योधी
जया लक्ष्मीर्विजया विमला सती ॥ तारा ज्वाङडखी चेता
ललिता वगलमुखी ॥२॥ प्रत्यंगिरा शची रौद्री सवानी वरदा
जया ॥ तपुर सची चेति विषमे परिचिततयेत्‌ ॥ ३ ॥ सम-
राशौ द्या मेधा चित्तश्चीपां पिश्वाचिनी ॥ धूमावती च मिंगी
वला मह्मरुणानला ॥ ॥ पगला इका घोरा वारारी
वेष्णवी सिता 1 युकेनेशी भैरवी च मंगला द्मपराजिता ॥^ ॥
इन विशश ब्वियोकी चैका उदाहप्वददिि कमि शिरादै॥५॥
(५
नाषाटीकासहितः 1 (७)

दशांशपानामधिपास्तदीशादोजे समे तत्रवमेश्वरायाः॥ ओज क


लानामथिषास्तदीशाश्तु्ैखो विष्णुहरौ दिनेशः॥ १४ ॥ युग्म
क्रमाव्यत्ययमेव राशौ पषटयंशपानामधिपास्त्वयुगमे ॥ १५॥
कहते 'दई॑विषम्‌
एकपशि ३० अंशको दशम भाग ३। ३ अंका होनाहैइसे दशांश
स्वाम इन्दि दश रिप 1
रिम अपनी राशिसे सममं उमे नवम राते गिनना इनके
३० का होताहै
1॥९४॥ पोडर्ाश रारिके सोच्छ्वे भागको कहते द नो जे ९ क.५र्वि,
दर रे सप ४ इस करमसे जोर समरािम े विपधीत अयौव्‌
विषमररिमे बह्मा ९ विष्णु २
हर २ विष्णु व्रह्मा ४ किरीका मते कि बारह साशिेकि स्वामी ठेकर उपए ४
स्ये ९
स्पष्ट चकमे
भेदके चयि सूर्यौ ४ है. सममे मयम बह्याि नत रािस्वामो जाने. इषका

छलि ई. दशमी चके देषः ॥ ९५ ॥
१० |६।>।१०|।६|२
|
र्टि. [११७|३।११।०|३।११|७|३
१२| वगटा [१२।८|४।१>
५मत्य. |
ष स |२।२०६|२।१०।६|२|०६[२|१०|६
५] रदी |३।११|७|३
१६। भगानी
१७ (|
१८ जया ५. ११० |६।२१ब्‌ं स्वी
र९। परिपुण ७।३।११ ७।३।११|७।३।१९।७|२ ११ मेगा
¦ खमस |८ [४१२ ८ [४२८ [२१२८ |२९[१२भपरानिवा | ३०1० |

अध सिद्धांशकम्‌ ॥ सिद्धांशकानामयिपाः सिंहादोजभगे गृहे ॥


ककोटयग्मभमे खेटे स्कंदः पडुधरोनलःक्ष॥ रिका भगोमिगरो
(१०) स्वां्थवितन्तामणिः।
मयोतकरृषध्वजाः॥ गोविन्दो मदनो मीमः सिंहा विषमे क्रमा-
त्‌॥७॥ ककौदौ सममे भीमा विरोमेन विचितयेत्‌ ॥८॥ यथा-
लये ३।८! ४९ ककोदिगणने मकरागतिः ॥ अथ भांशकम्‌ ॥
नक्षत्रेशः कमादस्रयमवहिपितामहाः॥ चन्दरेशादितिजीवाहिपि-
तरो भगसंक्ञिताः ॥ ९ ॥ अयैमाकंरलए्मरूच्छकरायिमिजवा-
सवाः ॥ निदत्युदकाषिश्रेनगोविदवतवो्ुपः ॥ १०॥ ततो-
जपाददहिदुध्न्यः प्रपा चैव प्रकीर्तितः ॥ नक्ष्रेशास्ु भशिशाः
भांशसंख्याः स्वमात्‌ कमात्‌ ॥ ११ ॥ उदाहरणम्‌--यथा ख्यं
३। ८} ४५ मकराद्रणनया सिंह आगत एवं सक्र ज्ञेयम्‌ ॥
अथ खवेदांशगणना ॥ च्वारिशद्धिभागानामधिपा विषमे कर-
यात्‌ ॥विष्णुचन्द्रौ मरीचिश्च तए धाता शिवो रविः॥१२॥ यमो
यक्षेशगंध्ँ कालो वरूण एव च ॥ समभे तुलतो ज्ञेयाः स्वस्वा-
पिपस्मन्विताः ॥ १२॥ उदादरणम्‌-चथा ल्यम्‌. ३।८।४९
तुलादिगणनीयाः कन्या आगतः एवं सवेत ज्ञेयम्‌ ॥ अथन्ष-
वेदांशम्‌ ।॥ तथाश्षवेदभागानामयिपाश्वरमे क्रियात्‌ ॥ स्थिरे-
सिहाटिस्वभवे चापाद्रलेशकेशवाः ॥ ईशाच्युतसरेन्ये्विष्णु-
_
केशाश्वरादिषु ॥ 9४ ॥ उदाहरणम्‌ । यथा लयम्‌ २।८।४५।
भपाद्रणनया बृप आगतः एवं सवैच ज्ञेयम्‌ ॥
माषारीकासाहितः। (११)

चतर्विर्शाशचक्रम्‌

(पय्‌ पम्‌प ५ मीम | ११५.


( (२५५३
[८|३२६।०६यघ्‌ गोविन्दः
|५
५५ वरषध्वन (कः
(२|५८५.५७५
५२५२५ य मन्त _|६१५५
मः _| ०३०६
२२२ सूह सूरणसुण ३ नित
त प पव११२० _| ५४५।७
पररमनः [२० ०|८
(य
९ १११२ ९१ छिन,
२१२२ ३ ९
३।२ ३।२।
३|२।३।२। प्र
थ ३।९३।५।३५ च
(मप ४य५ ५५ ६.१ (१६
|६ | ६२५६ द| {७४० [४
८६५६०६५६ चूरन (२८९५ |१५
०.८२ | २०० (६
4०
4
पसम ५थ
२२‌
च् य्
भनक २‌
२० सरम २२९०मय२ __ (१२२० ।ष्ध
पसप (५१
व ( २५० [९८

च [२ |२९२२९२ २९ र९ ल्व [२६१५।२१
२१२ १ॐ -भन |> ३० (२
उ] का [२२२१२
(-१( २ ग्युषरः |(| २.३
नदन |३। २२०
1४ ३ ५३।
२, २।२।
_ । 2०1०
स्वदु.---
2५ 3+--
२५२४५२ स०५
--- ०४,
सनम
[स् वक 7 २३४
ख्वार्थचिन्तामाणिः।

भांशचक्रम्‌

४।२६।४०
५।२३।२०
६।४०० १
ऊष््ए |५
<५३।२० |८
हनन?
[
{१६४०[१५



तवश
चायु
शक्रागनिः

ड1३३१०
>६।४६८1०
94 ११०१९११६ य ५५१

ख. स्यामि न बृ(मि(वः ॥
क( ध म मौ भ॑र धै०
र्चिन्णः [१०१५१ (७१५६५१२५ |
काप्य |
२ चन्द्रः _.. [२ २ 4 [२५२ १२०
मर्सचिः
२ ~| २२९३।२३।२९ ३।२[३।२।३।९। २।१५
४ त्वा [
५१० ५९८४१० ४2 | ३०
घता _. . [२१
१ यप्र |
दप
1 ७ रकिः
10
..| ५१५१५ ६ नि
८ यमः „~. [>| ३८|| २८२ ८२ ६।०
९ यक्षः .. |२|३।२|३।२ 3 [९/३
१० गघवैः _ -" |१०| १० २० सण [१ ४
१९ काटः २९। ५११ ५२१ १२१पय्‌ म्‌ ५
१२ यरः
१९ विष्णुः
१ ६९२ ६९ ६२ ६१| ६१२ ६
"| ५१५१।५१।७५ १५ १६५
प ५२ २||२। ८ २।<|
त --
४१०. ४).०| ४।१० ५ ४१० ४।१०|
0111110; (ष
६|/>| ६१२] ६।१२ |
६।११| ६।१२ १३।३०
५२५१०२५ १५१५१ पणर
८२|| २| ५२ ५२८२, हवा
[२|३|२|३|९|३ २ | ३।९।३। १५।४५
“~ (२०२१० २२० २१० २११ ९८० ४ १६६०__
- /ए१। ११ ०१ १ ५ यच ७५
५२ ६।९| ११०| ६९२६।९२|६१२ ६ ष्० |
१| ७ १| ७, १ (क
. |
२ <२। ८ २९।३०|
३ ॥द। ९, > ०1१५
- (१० चम्‌ ४ २१।९|
|
५१९ ५११ ५१९ २१४५
६१२ ६।९२ ६२२। ६ >>
सवाथोाचन्तामाणः।

= च्व
भाषाटीकासदितः। ( १५)


अक्षवेदांशचक्रभिदप्‌,
|
अथ पष्टवंशः ॥घुग्ने कमाब्यत्ययमेव राशौपषएटचंशकानामधिपा-
स्त्वयुग्मे॥ घोसंशको १।६० राक्षस २।५९ देवभागो ३।५८
4 देकिन्नरांशाः ६।५८॥१५।।अ्ः ७148
कुवेर९।५७रक्नोगण
कट्नो ८५३ गरखा ९।५२ मिसंज्ञो १०।५१ मांयांशकः
११।५० प्रेतपरीशमागः १२।४६९ ॥ अपां पतिः १३।४८
देवगगेशमागः १४ । ४७ काला १५1४६ रिभागा-
१६ । ४५ वमृतांडु १७६४ चन्द्रौ १८।४२ ॥१६॥ मूद्धकः
१९।४२ कोमल २०।७१ पद्यभागो २१।४० लक्ष्मीश्च २२३९
। भाषादीकासाहितः। (१७)
वागीश २३।३८ दिगेवरांशाः २४।२३७॥ देवा २५३६ द्ेभागो
२६३५ कलिनाशमागः ~७।ेक्षितीश्वरांशः २८२२कमला-
करांशः२९३२1१७॥ कमेण म॑दात्मज ३०।३१ मृत्य ३१।३०
काल ३२।२९ दावाभि ३३६२८ घोरा ३४।२७ मय -२५।२६
कटकाश्च २६।२५॥ सुधा ३७२४ृताशो.२८।२३ परिपुणेच॑द्‌-
३९।२२ विपप्रद्ग्धो ०।२१ कुलनाशयुख्यो ४१।२०।४२।१९
॥ १८ ॥ वशक्षयो ४२।१८ त्पातक ४४।१७ कालदपाः ४५।
१६ सौम्यश्च ४६।१५ मृद्रंश ४७ १४ सुशीतलांशौ ४८।१२३॥
द॑घ्राकराटे€ ९।१२न्दुयुख ५०।११ प्रवीणाः 4५१।१० काटाभि-
५२।९दाण्डायुघ ५३।८ निमेलांशाः ५४।७॥ १९॥ जुभा 4५।
& शुभाशा ५&-५ वतिशीतलांशः ५७18 सुधापयोधि ५८।३
भ्रमर्णेदु ५९।२. रेखाः &०।१ ॥ ज्ञेयाः कमाद्रयत्ययमेव युग्मे
शुभान्वितांशो यदि शोभनािः॥ २० ॥
पषटयंश विषम रामेँ कमसे षोरशकादि हन्दुरेखापयैत ओर समराशिमे विपरीत क्रमसे
इन्दरेखामि घोरंशपथैत गिनना पषटवैशखनेका मकारययातरोमिं है यया““दीन्विहाय सेर्स्य दवि~
भमेशायमर्कदत्‌ ॥ रोषंसेकच तद्रािनायः षष्वंशपः स्मृतः॥ " भोदु राशियोकरो रोढ्के
अंशञादि द्विगुण कएना अंशस्यान्मे १२ से नष्ट कणा शेपम १ नोडके उसराकशिका स्वामो
पष्टयंशेश हेता यह शरिपममें मसे सममे व्युत्कमसे नानना. जैते ठप्न ३।८।५५ सम है
असरहवां उत्पातांश भाया सूर्यादि ४।२८।९ दगुण ८।५६।२ मव्‌ अदादि ९२ से
अधिकषहोतो १२) ओर फ ३० सेअधिकदहोतो ६० से, भाग टेकर टनल्थि उपर
नोढनी यहा कला ५६ तीससे भाग टेनेसे श्पाया महो उपर नोढदिया ८ पमे ९ नोना
दे यहां शेष ९ सेक १० मिनत गिनना हे तुमे ष्यं ७ अन्मे है सममे ६०
साना इत्यादि स्वै मानना. '» इषफा सखे उदाहरण आगे चमे देखना
इन ६०२६ करूराश १ मध्यम भौर ३३ देवमाग रै यदी देवभाग गुम तेह
विरोष
षिभ भगिरहेगे ॥ ९५ ॥ १६॥ १७ ॥ २८ ॥ ९९॥ २० ॥
>
(१८) सर्वा्थव्िम्तामाणिः1

|क
त विषमे मे|दमि | कत ध ध म|छमी| कमे म॑
| ८। द्र 1 -|८
५३१४
१।
१।२।३।४।५|६।८|८।२।१०।१२१२] चमणः _|
(>-२।,४।५।.९७।८|९ सुधायौगः
(२।४।४५।५ भिसः
|५|६।
६६ : उष्मः _|
(0
३।२|५|६
[७



(७
५६
द चुःटनादाः ध
(१२।११।१।२ ६।५७ (र विस्वमदिमा
१०।१।२३ ६/७.
(१।२।३।४।५।६ |
३।९। ५|६।७।८|९ १०|१ |_ धा (९,
¢ 12
| द्वः (२(३।४ |५।६।७[८|२ [१० १((२] वण्टकः
_
[मष्ट [१।२।३।४।२।६।०।८।२।१८९१/९२। मयः
रय _ न१|२।३४।५। ५ ८1६
कलि
५ सिराः 1 ६|७।८।९ १
२द्‌/7 खाक [३|४ (५ (६ |७।८।९।१०१ [र
२० सदः _(३।४ ।५|६ 4. 3|
ख (प(६।७।८।९ ८
[द् ‌[५ ।८२ ।१० १
१२१>>|
०| कमदाकरः
इ[प
[२|६ ।०(८र र १२२ |२ २४ सि वाः
[६|८|<|२ १०] ४६२ द|घ] वानर
|
~ भाषाटाकासदि्तः। ( १९)
1
|
< तत
| |
(1
[६|७|८|९|{०

वामा [य्‌
रिष्णुः (>
"यद्य >

जार [>
नार [षि

|
अननिगी
सधय |
[ह त८५ [1 श) =

रिवः
ऋूरपणयंशगाः सवं नाभयंति खचारिणः ॥ यदि प्ूणेवलेयुकताः
स्वोचमूल्िकोणगाः ॥ २१॥ स्वककेन्द्रोत्तमांशस्था मिवकष
चन्रिकोणगएः \॥\ सतवर्नद्रवाः स्वांश स्वाधिमि्वाश्का-
न्विताः 1॥ २२॥
(१८) सर्वा्चिम्तामणिः।
पष्टयंशचक्रम्‌..

२|२।४। ७ ्‌
1
३।०।५।६।७।८|२।१० सधायागः |
`
३(२।५।६।०।८/२।१० , अतिश्व
[२३०
अश्मः_ ति
`
।२|५।६।.७|८ |< |१०।११
| द
५।८। ६।०।८। ९९९१११९
५ |६।७ ८ |९ १०/११ ।
दण्डायुधः दि

१०११।१२। १ काव्श्निः
_ |२[८
|६|७।८।९।
(१६ ।७।८।२।१०।११।१२ ५
६।०.।८|९ १०११।१२।१२ दवस
६।०।८।९८ १०/१५/१०१२
७[८।९।१०११।१२।१।२।३ कीतः
०(८।९।१०११२।१
(८[२।०१११२११|११।२
(८[२।०।१
[०१११२१२३
[२।९०११।१२] १।२।३
२०११ १।२।३।२।
१०१।९० १ ४।| |[र्‌ |२[ वि
( [२११२२ १।२।२।
` पद्यः 1 टः
[६[र्‌
|२।२।०।३५।५।६।७) |य
२३ 9 [= ।३ २२६ २ १०३ सथा
२ दवस | "० २९०] चण्ट्यः
२ दवः [|> [३।५ ।५।६ ।५।८
२।८| ६।०। ८६।२ (१० ११(६ग_ मयः
[३।४।५।६।७। ६र।२०१५ द रस
६ भाः | २[३|
- ि
र्यकट वादान्निः
(३।४।य्‌. ६/८1२८१९ १
२८ _सितगः, ०१९ १ सख
> २५ भटाकरः [३।४ [२६।७|८|२ खमु.
उन नदः |३।४ [२|६।७। (८[२112१११२ २।३२
[धन्य २1३
२२ न्युः 1४।२।६।७।८ २1३
८[२।०९५।३।२
२९--कौखः [२।२।६।४
० दवल्५[६।२|८|२ १०१ १८२२ (> 51५ ~
०११८ इख
चष पबर | प|६|०]
२६ ७|<|९रन
(२०) सर्वाथचिन्तामाणिः 1
शमे दो तो उत्मब-
जो शरद अपने उच मूत्रिकोणरमेदी ूणवङे युक हो गौर कूरषषटव
॥ २१ ॥ उत्तम
उत्तमादि भेद कहते ई कि-नो ग्रह स्वरािकेनट
लोकत जुभफखका नाश करते द जपिमिननंशका हो वह उत्तम
उत्तमौश मिनरक्षि जिकोणमें होतथा सर्गम स्वीराकस्य हो

हाक संक देता ३ इनका मयोनन कहते हं कि ॥ २२
वगास्तु ये दश प्रोक्ताः पूवचयमहपिमिः॥ भर्वति 'वगैसंयोगे
स्था अहा बलः
पारजातादसक्काः ॥ २२॥ दुःस्थारिनीचमूट
शकाः }॥ २९८॥
विवर्जिताः ॥ मरणावस्थगाच्च्त पारिजातादिना
मदींउनकी मारिनाः
पूर्य महरषियेनि नो दगा वदद [नयं । गद स्वर स्यानेमिं मयता,
२३ ॥नो६ । ८।१२ लिक
सक्ञये होती र्भ फड पूणंदेते दै ॥
मरणावस्था भात दते दवे पारि
शाश्च मीचसकिमें यदवा जस्तेगत वररदित हते दै यदा
ह ॥ २४॥
नातादि शुम फठ दायकोका ना क्षरते
उत्तमं तु ध ¡ “चतुरवमै तु गोपुरम्‌ ॥ वगेप॑चकरसंयो गे
सिहातनमिदोन २५॥ व॑दरयं पारिजातं पण्ण ां पारा वतां -
भवेत्‌ ॥२६॥
दिवरोकं स्याद््टमं चामरं भवेत
[दे ्‌ ॥२६ ॥ एराव्‌
पराव तं
शे-
तु नवमं फर तेपां परथकपथक्‌ ॥ दशवूस्य संयोगे विदु्
पिकांशकाम्‌ ॥ २७ ॥ फ) जर व्वा
ा पारिजातक स्क, तीन वर्बादा ग्रह उत्तमांद्सं्
दुशवमेमिं /दोवा
्ता, सातवाडदिवलोकाजाठ वाटा भमर)
गोपसेञकः च4 वाटा सिदासनसंज्ञकण्यः पारावर
शक वैशेषिकाशक, संशसे होता ६ इनके
`वाटा रावतसेक्ञक होता दैओर दम स्वां ~
२७॥
मदग अगे कंग ॥ २५ ॥ २६॥
पृ जर
महादानकततां
-देराधते सार्वभौमः संवै्यसमन्वितः ॥ देवलोके
िः सर्वशा्चविशा-
डलिक
राना क्षितीरः ॥ २८॥ पारावते माण्स्तत
रदः ॥ सिंहासने भवेद्धमि पतिः संव े म॒हान्‌ ॥ २९ ॥
सकला संपत्‌
मोषुरे थनवाचित् सवविचाविशारदः ॥ उत्तमे मतिमान्‌ सर्व
वी
पारिजाते धनान्वितः ॥ २० ॥ स्वा यशस्
सौख्यसमन्वितः ॥ ३१ ॥
दोषर समस्त देये
देवतयवाा परवर्ती राना
दरमयत ग्रमे फु पदे 1
देनेाय संषाप्मं सना कषेनाटै॥ २८
प्ण स्त्य है)देवटाकादिवाटा मदादान्‌
` भाषाटीकासदहिततः। (२१)
पारायताशचवाढा समस्त शाश्च जाननेबाा राना, सिंहासने समस्त छोगेति स्तुत्य राचा॥२९॥
भषुपंदावाख धनवान्‌ तया सपूणं विया नाननेवाखा,उत्तमांहवारा पूणं सेपत्तियेि यक्तापारि-
लातांशवादा धनवान्‌ दताहै॥ ३० ॥ यदि स्वांशे ग्रह दवे ते यशस्वी, बुद्धिमान्‌ भौर
संपूण भरुखयुक्त षता ३ ॥ ३१ ॥ १
ठं रमात्सादघरीद्रय स्यान्मेपाहिनेशस्थितकोगानाम्‌ ॥
राशीशवरातप्राणपदं करमेण धटीचतुर्थाशणुशंति तञ्जञाः॥ २२॥
चापारदपयात रानस्तु सारद दीर्य रानिकरापि तस्मात्‌ ॥
कर्मण सारदयनाडिकालः
व वृपाद्यत्ययनाडमात्म्‌।। २२॥
चापायो व्यत्ययनाडिमारं मीनादधः पंचघरीन्दरपून्यः॥ कमेण
युम्मादधगनन्दनस्त चदप्रमाणादिनिनायपत्रः ॥ ९ ॥ च्यत्या-
समागेण घरीप्रमाणो मेपादणः साद्धषटीयुगे स्यात्‌ ॥ मीना-
च्छिखी तन्पदगों विरोमाच्छाघांते तत्फलमाहरायः ॥२५॥
अम क्षणिक ग्रह कहते हे-यहा क्षण पदे दाह पटो २1३० काप्रमाणटेग्र मेषादि
रमसे घटी तीनरेपर तीत °मत्येक दोता हे भिषते एक आवृत्ति दिनमें टूसपो रामे होती
दैमीर जिष राशि भूषंह उषसे नवम॒राधिस्वामीसे एक षदो चतुर्थी ६५ पटक
कमं माणपद्‌ होता हे ॥ ३. ॥ पने दर्टे २ पटी ३० ष्ट पूरय, ध्यदी धनसे घटी
२.1 ६५ नेदमा) मगर वृपसे विपरीत घटो) १ पट १० पर्युन,॥ ३३ ॥ बुध धनस विष
रीत छम फरफे पटी १ । ० वृदखनि मीने उषे पंचयहो पर्वत शुर मियुने कम फरक
१ पटी भनि ॥ ३४] मेय विपरीत प्रम फे ९ पै राहु मोन उट्टे फम मदां
२.1 ६० धरीटोताहै जीरकेतु रषे तिटोम सममे होता है । इहे पठं शाक्नानतेमे श्रे
सापाय्योनि पदे ई ॥ ३५ ॥ , ४
वाखायवस्थाः क्रमशो अदाणामेजे समे तद्विपरीतमाइःवालः
कुमारो युवा च बृद्धोसृतो ल्वानाम्रत॒मिः कमेण ॥ ३६ ॥
वाखयवस्थालेरुणं रजति तत्पाककाठे दिननाधयस्याः 1३५
अवस्था कष्ट विषम रामे एमे सममे स्यु्मये मेष गामे ६ } ६ यष
मार \ पमार > युबा शृद्ध ४ भृतु ५ भव्या हती ट ॥ ६६ ॥ पूर्योदि ग्रह षट
देने समम यादि भवस्या्ओंके भनुश्पनःफो मम हने ३५७ ॥
मेपाजवस्ते भरयमं 1 वृपोभगोताङुरिशुकरम्‌ च ॥ .३८ ॥
वों नयुग्मं जिम वतीयं रं कुटीरं ठु चतु्थतशिम €~“
॥ च
(२२) स्वांथचिन्तामणिः)
स्य कटीखलेगरसजञा पाथोनप त्ववाचतन्वी ॥ ३९॥ जूक
कटीरवश श्य भ.

वणिक्सप्तमते।किसंज्ञः केप्यो्मं कोजमलेस्त॒ संज्ञाः ॥ जेषं


[3 ४।लिसंज्ञ क, डः लवं

घलुस्तािकचापसंज्ं त्वाकेकरं स्यादृशमं च चक्रम्‌ ॥ ४० ॥


[क नि ५ [4 ५,
ह्दोगङ्कम्मो घट्राशिसंज्ने मीनो ञ्ष्ांतिमरिष्फसंज्ञः॥ ४१॥
राशो संञा कदे अन वस्त, मयम, क्रिय, मेषकी सेत ।वृष, उक्षा, गौ, ता
इक, वृपकी ॥ ३८ 1 वौष्‌, नृयुम्‌, जितुम, ठेतीयू, मियुनकी । चाँद कुटीर चरथ
कैक । केदीस, ठेप) सिहको ।पाथोन, ष्ठो, जवा, तन्वी, कन्याफी॥ ३९ ॥नूफवमिरं
सप्रम, तौ, तुटाकी । कप्य, ष्टम, कौन, अथि) वृशिककी ।"जैव, धतु, तीक्िफ, चाप
नकी । अक्तेकर) दशम) चकत, मकरकी ॥ ४० ॥ दोग, कुम्भ; चट, कुम्भकी ।
सिक, मीन) ज्ञप) आपिम, मोनराशिकी संजये हे ॥ ४१ ॥
दोर तयुभतयुंदयं शिर वाग्वित्तकोटम्बमयाक्षिज्ञम्‌ ॥ सके-
नयः [+ + + _*€ 9 क)
त्थदुश्विक्यगल त्रतीयं शोय च कर्णं सुखम बन्धुः ॥ ४२॥
रसातरंवेदिषुकं च वेश्म पातालहद्रादनमातसज्ञाः॥ उुद्धिभभा-
वात्मजमतरध्ञं विवेकशक्ती उदरपदेशः ॥४३ ॥ रोगक्षतारिन्य-
सनं ठ चोरस्थानं भवेद्वि्ामिहाइराय्यांः ॥ चित्तोत्यकामो मद्‌-
नश्च भरस्थानं कलं द्धिसूपसंजञम्‌ ॥ ४४॥ भीरं राडं मूघककृ-
छना गुदं च रर मर्णातकायः॥ घमो दयापेतिकमाग्यमं तु
गुरुस्तपोकाभ्भार्जतानि ॥ &< (1 भर्ञा च मान दुशधमच
कम तदास्य खं घनलाभमायम्‌ ॥ न्ययोत्यभं रिप्फविनाशसंज्ं ८

ल््रत्यखण्डः कथितो सुर्नद्धिः ॥ ४६ ॥


मावेकी स्यं हतेह-ठप्रफी संज्ञाय होर, तनु, सूति, उदय थिर ॥ दितीयकी
माकृ, वित्त, कुटव, यक्ति ॥ ठ्तीयफी रुहोत्य, इधिक्य, ग ॥ वधे शीर्यय, कर्ण
सुस, अतर, वेध, रखातट, दिवुक, वेदम, पाता) व्‌ वादन, माठ ॥ पंचमी इद्धि
„ मभाव, मात्मन, मेज, विवेक, शक्ति, उद्र ॥ छश रोग, षत, मरि, ध्प्न, चोरस्पान,
¢ वित्र ॥ सनको चित्त्य, काम, मदन, ियोका भर्वृस्पान भर कञ्ज, दुभि, सूप ॥
अष्टमफी सीर, गुड, मूल, ए गुदा, रंभ, मरण, मेतकः भयु ॥ नवमको धम, दमा,
>, जय, गुर, तष, छाम, शम, यर्मित ॥ दशमो भाजा, मान, दशम, क
शपरिषणं २६०,
भागादीक्राखहितः । (२३)
आस, स ॥ ग्परुहयेकी खाम्‌, चाय, ॥ वार्डेको व्यय) अत्य, सिषफि विनाञ्च जर
छप्रात्य खडभी पूष्वीचाभर मुनीन के दै॥ ४२ । ४३ । ५४ । ५५ । ४६ ॥
दुःस्था नाशम सर्वेति पषठ्ररिष्फातुगतास्तथेष ॥उथन्ति
ष्टन्‌वृषाजचापकुलीरनक्ना बलिनः सयुग्पाः ॥ ४७ ॥ ते रानि
काटेन्दि वलास्तु शेषाः शीर्पोदया मीनषदेल्युभभ्याम्‌ ॥ ४८ ॥
दुष्टष्यानस्यित ग्रह नथा ६ । ८ { १२. भगत नष्टपभव दति हे ॥ दृष, मेष, पन,
कक, मक्र ओर मिथुन पूष्ोदय तय। रात्निषछी हेति ई शेष ५।६।७।८।११
१२. दिषात्ररौ ओर शीर्षोदयी ह परतु इनर्मे मौन राशि उभमयपोद्यी दै ॥ ४७ । ४८ ॥
धूमोको विश्वमागश्वतिभवतदतो मण्डरुच्छपितोकषौ पातः.
पड्शियुक्तः परिधिरय सक्ंगोयधितश्चापनामा ॥ शेलाशामाग-
युक्ते धनुरथ च शिखी पच ते तप्रकाशाः प्रादभ च तेषां एल-
१९
मिह कथितं जातकप्रश्चयोः स्यात्‌ ॥ ४९ ॥ इति प्रकाशनः ॥
सूय १३ अश प्र धूभ ४ राशि युक्त कर अर्थात्‌ ४ राणे १३ अश पर पूमषन्ञफ--१२
खे तष्ट फरक पात ६ रशि नेडनेमे परिषि २७ से शोधन कफे चापनामक १०७ दां
भाग ने(रनेसे धनुष. पचते शिषः स्तक तत्वभ्काश हेते ह ‹इन तेकि मदुर्मावम फट
लनम तया प्र्षमे हत्तिहं ॥ ४९॥
व्योभास्तपातारुषिलघ्रमानां वदंति नामानि सुनीन्द्रजाङाः ॥
त्कटकं कद्रचतुष्टयं च वर्मोतपास्तत्स्वनांशकास्तु ॥ ५० ॥
मुतीढ १०1 ७ 1४1 ९ भावेकी सतता कटक केन्द्रे चतुष्टय केह, नो रशि वदी
नवाश्चक हेनेमे ब्ेत्तम कात ॥ ५० ॥ व ्ि
जङच॒रपञ्चुनरकीया वेधो माने तनो मदे चापि॥ कमशो मरति
वीराविगतवकास्तत्स्मे वापि ॥ ५१ ॥
वठ कहतेद-नञ्वर रशि ( मकर ) उत्तद्धं भौर ९९1 १२ । चतुर्थस्य
पहुराशि ( १। २। ५ मकर पृ्वद्धेपना उत्तरां)
ददम मावते नर रशि २।६। ७
घन पृषदधै पमभावमे मौर कीट ४1 ८ सम स्थानमे घटी हेतिहे अपने सामे बट-

हीन देति दै चीचमे अनुपतसे अङ़ जनने ॥ ५६ ॥
¢. गनकर्किमीनठुलाघसराः स्युदिनपात्स्तमाः ॥ अचयु
चभागनेयनागदारमत्यामनासारनरेः कमेण ॥ ५२ ॥ तिरोक्षव-
\
(२४) सवा्थचिन्तामणिः।

स्तगिनचापताच्कुमा भव्युचचसमानमावः ॥ मूलघिकोणानि


1 न्दे क 5 ७. य ५

भवंति तानि किचिद्िदीनानि वलानि सयात्‌ ॥ ५३॥


उच्वराशि पकी मेष, वचंदभाकी दृष, मगटको मर, बुषकी कन्या, पृहसतिकी
कै, ुककी भीन, शनिकी तुढा है । परम उच्चांश॒क सूरये मेषे १० अंश ० । १०,
चद्रमा १५॥ 1 मेगठ ९1२८) बुष ५ । १५, वृहस्पति ३। ५ शुक ११।२७)
शनि ६।२० ह ॥ २] सुका सिह, चंदमाका वृष, मगटका मेप, बुषा कन्या, वृह-
स्पतिका धनु, श॒कका तखा, शनिका कुंभ, उच्चके समान हं । इनको मूखत्रिकोण कहते है
वम उच्चते थोडेही क्म हेते ॥ ५३ ॥ ध
दिवावला
+ ४
माद॒पराशयः४स्यु रात्रो बराटयाः
ड भ
पशव कीयः ॥
सध्याद्र्य आराहेमवास्पदाना सपष्ठमाना व चयते सक्ञा ॥ ९ ॥
मदुष्यराश्चि दिवावरी, पटुराशि रानिबटी ओर कीर्याशि दैनों सध्यासमयोमे वट
चान्‌तरं ओर ३।१९१। १० । ६ भा्वोकी चय ( उपचय ) रला है ॥ ५४ ॥
रक्तः शरेतः श्यामकांतिन्च रक्तो धृम्रथिघः कष्णकातिः संवणः ॥
क) ४ ४ 9५ [> [3
स्वणोमः स्यात्कडर बश्वणः स्वच्छो वर्णो वर्णितो बुदधेमाद्धः५५॥
रागि स्म फलते ह-मेप स्त) वृष भरेत, मिधुन इपाम ( हरित), कर्थ स्त पिह
धूम्र, कन्या पिचित्न, तुछष्ण, वृश्चिक सुवर्णएा, धन पीत, मकर करतुर, कुम्‌प्रडष्ट सदश,
मौनभेतवर्णं उदधिमानेनि क ॥ ५५ ॥ व र
वरस्या छयैयक्तादितीवं , चकरादंस्मिन्मानमाइृसेनीवराः ॥
वेद्ध स्याद्वणसंख्याधिकं ठ॒ वेटोभ्या्रा जूकराशेः कमेण ॥५६॥.८
निष स्थानमे सू है उसके दुसरे स्यानगी सन्ना वेभिस्थान है. वदद रािर्योफा पकर
द, सके पृतं परार्ध दो भाग द. मेषे कन्यापर्थत पूतं, तटति मानपरमत उत्त
अथवा वोम गणनासे भी तुदादि मेष्दि मान सनीन्द कहते ६) यथवा मतेछे ६ परयत,
७ समसे १२ परैत, चका पूर्वपर ह भगा ४। ४ करके नानना यष ४ पूर्यत) ४७
तक, ७ से १० तकृ, १० से १ तक चतुगुण हुये पाच शिम जानना १२ से ४ नौर
से १९० एवं -ख्से ७ सातप दनां विचारे काम मते ॥ ५६ ॥ ध
दिनेशचद्रौ नरपालखुख्यो सेना कुजः सोमजः ङमारः॥ शुकः
व्यपू्यौ सचिवौ शनिः प्ेण्यस्त॒तद्त्तिपेति जातःभ॥त्मनः
सूम ॥
सूय नदमा राना मेगटसेनापति) भ॒ युवन, शुक दहसि मनी
{ प्यादा ) ६ भिषा जे यरद पथ्वानूवा फापक ईट उीमेम भ द्या,
होता ६ ॥ ५७ ॥ दुटाम, कम

>५.कालकासलाहत्‌ः । ५१९५९)

आत्मा रविः शीतकरो मनस्तु सतत ञ्ज भापणमग्जपुुः ॥


वाचांपतिज्ञानपख मद्य शुरो मवेदकसुतस्त इःखम्‌ ॥ ५८ ॥
सूय शरीर) चद्मा मन) व मगछ) बुथ वाणो; गुर ज्ञान शवं सुख; शुक कामदेव)
ङनि दुःख, एसा यहमय शरीरहै॥ ५८ ॥
सयौ देलिमानिमान्दीपरशिमश्वण्डां्चः स्यादधास्करोदस्कस्थ ॥
अष्जःसोपश्चद्रमाः शीतरश्मिः शीताः स्यार ग्लोभैमांकः क-
केशः ॥4गाञासे क्करापनेयः इनः स्यद्भमः कये लोहिता
गोथ पापी ॥ विज्ज्ञः सोम्यो वोधन्द्रपुत्रथाद्रिः शांतः श्या-
मगायोतिदीषैः† &° ॥ जीवोगिरा देवगुरुः प्रशातो वाचांपती-
ज्यति दिविश्वयाः ॥ मृगरशनोभागेवसुनगोच्छकाणोौः करविदैत्य-
[^> ^ 9

गुरुः सितश्च ॥ ६१ ॥ छायात्मजः पैयुयमाकेषु्राः कोणोतितः


सौरिशनी च नीरः ॥ कूरः कृशांगः कपिलाक्षदीरघो तमोसुस्शे
त्यगुेहिकेयो ॥ ६२ ॥ रस्तु खभौदविधन्तुदौ स्यात्केतुः
शैखी स्याद्धजनामययः ॥ शनेः सुतः स्याद्रलिकोथ मांदियं
मात्मनः णदरोतिपापी ॥६२॥ प्राणस्त; प्राणपदस्य नाम
पयोयमन्यतरवदंति तज्ज्ञाः ॥ & ॥
ग्रहो पर्योय नाम फते है-सूर्य, देटि, भानुमान्‌) दीप्र) चराश्च, भास्कर, अह
स्फर) ये सूरये नाम द । अव सोमः वद्मा) दीतरदिमि, दीताश्चु, ग्ड, मृगांक, कटे
चेदमाके ॥ ५९ ॥ आर वक्र) अवने, कुन॥ भोम, क्रूर, ोदिर्ताग, प्राप, मगल्के 1
विव, क्ष, सौम्य, बोघन, चदु) चादि, शात, शइयामगाच, अतिदी्ै, षधके ॥ ६० ॥
जीव्‌) अगिरा दवगुर) मात, वार्चाप्ति, (4 जिदिवेशब्य, बृहुस्पतिके । भृश) उशना,

भगेवहुनु, अच्छ काणा कवि) दत्यगुर्‌, सति उक्रके ॥ ६९॥ छयात्मज, पगु, पमः

यपु) कण, असित) सौरि) शनि) नीर) कूर, दाग, कपि, दीपे, शनितरे । तम,
जहुर) अगु, सहिकेय, ॥ ६२ ॥ राहु) स्वभोनु, विधतुद रके 1 केतु, भिखी, ध्वन.
हने दते निषु, गुिकः मादि) यमात्मनः माणहर, भतिपाषी ये मौ केतुक नाम है, गुण दनि
मेषो के तुर्यहहं ॥ ६२ ॥ भाण, असु पराणपद्फे नाम है, उक्त ग्र पयाय नाम भौर
सभार {तमे ज्योतिषी कहते ह ॥ ६४ ॥
(२६) सर्वा्थचिन्तामाणेः 1
भावुथंगासरंकितदेहरकतश्यामान्वित पिगल्नेवकांतिः ॥ पित्ता
त्मका समगा्रयटः प्रतापयुर्‌ सत्वगुणोहपरोमा ॥ &«॥ ,
संचारणकपङकाचताथवाक्यः स्वलपप्रदो देषिकङ्चद्धियुक्तः ॥ चंद्र
सितांग समगात्रयशिवोग्ममी पररव्यगविवेकयुक्तः ॥ ६६ ॥
कचित्कृशः शीतलवाक्ययुक्तः सत्वाश्रो वातकफानिकातमा॥
कोपाथिनेवः सितरक्तगा्ः पित्तातमकश्व॑चल्बुद्धियुः ॥ ६७॥
- कृशांगयुक्तामसबदियुक्तो भामः प्रतापी रतिकेटिरोलः॥ टूषौद
ल्म शथिजोतिविद्वार्‌ र्जायुणः सू्रतवाक्यजालः ॥ &८ ॥
हास्यप्रियः पित्तकफानिलात्मा सदयःप्रतापी न रश्ल्शध ॥
बृहस्पतिस्तुंदिखगाघयषटिः कफात्मकः श्रष्टमति सुविद्वान्‌॥
॥ ७९ ॥ स्वाश्रयः सवेरणामिरमं पिगाक्षपरदन्यकचाभि
रामः ॥ सुखोचनश्वास्फुनिदात्तकामः छखी बरी सुंद्रकति
पूणः। ७० ॥ आनील्वणाकितरोपयक्तो रजोरणः सरवैरणाभि
मद कृशदीषेगाजः पिगेक्षणःक्रूरकचाभिरामः॥
रामः॥जाटमस्वु
॥ ७१ ॥ स्पूलद्विजस्तामसइुद्धिय॒क्तो वातात्मको वाकटिन
स्तु भियः ॥ वलेन निधित्य ददेद्रहाणां तत्पाषफे जन्सनि .
तद्रणास्व॒ ॥.७२॥
अव ग्रहोकै बणाकारादि कर्ते दं ।
जो अह बवान है उक्फे अनुरूप गुण भाकागादि नन्म तया मभरम क नते हपूथै-
चतुरस्श्चरीस सत्याम रंग, नेचकांति पौरो, पिचिमङति, समश्चरीर, तापी) सवगुणान,
सत्पकेश ॥ ६५ ॥ एिएेवाखा, वाग्यका अये -संशेचयुक्त के, थोडा देवा गौर देवी
मुदि रेवि । चदमा--मेतरग, समरारीर, बोखनेमें चतुर) गोखफार भंग, पिमे, ॥ ६६
पीं कृश फरीं स्यू, ठंडे वार्य वोठे, सगुणी, कफ्ायुपक्ति, । म॑ंगछ-फोपपे ठ नेत,
भतरं ( पाट ) रम" शरीर, पित्तमङ्ृति, चैचर बुद्धि युक्त ॥ ६५ ॥ इश अग, तमा
गुणो युद्धि, पतापवान्‌) ओर कामके स्यि अनिच, 1 उुध-दूवाटा समान, इयामरेण,
आकिन्‌, रनोयुणी) सत्यवादी ॥६८॥ हास्य) पिति कवणु यकृति, तत्क्िमनाप्बाद्य
ओर व्यमिचासे । वृहसति-धडपेटवाला, कफमह्धति, शरेषठबादि, जच्या विद्यान्‌) ॥ ६९ ॥
माषाटीकासाहितः) (२७)
सत््वगुभो, सेपूणे गुणोका जाननेवाखा, शिरे केरा नेतर पीठे, मत्र । शुक-मुहाके नेष पे.
काम, सुखी, बखवान्‌., सुदरमंति,॥७०॥ समृद्धे पणं नीठेठासे चिद्वित, बहुत रोमःरनोगृणी
सेपूणे मुणनाननेवाया 1 श॒नि-दु्टस्वमाव, ट फरेव्राखाः कृच) ठेवा शीर, पीठे नेत;
करर स्वभाव, केशभृगासे ॥ ७१ ॥ मठे दांत, तमेगुणमधान वातपर्ृति, कडोरवाणी
निदाके योग्य । ग्रहोफे चका निश्चय करके ओ वछाधिक हौ उकके गुण) भश तया ननमरमे
कहने ॥ ७२, ॥
विद्र वेतां ॒रूदानवेज्ये दिनेशभौमो नरषालशख्यो ॥ सोम-
अ विद्रश्यकुलप्रसूतो दिनेशपुत्रस्तु चतुथबणः ॥७३॥ चाण्डा-
रजातिस्वथ सिकेयः केतु जात्यंतरमेत मांदिः ॥ ७४॥
"यहे वणं कते द बृदस्पति शुक बराह्मण, सूये गछ॒ राना, च॑दमा घुष भैदय) शनि
शदनाति, ओर राह चांडाङ नाति, मान्दि (केतु ) श्न भाति जन्यहे।७३॥७५॥
रः शेतोतिरक्तो रितकनकरूक्चिजनीखास्तु नाथा बह्यंभ-
स्त्वभिजातो हरिसुरगणराडन्द्रमायान्नजाताः ॥ मातुः कव्य
धराभूरशनिशशेनः सोमपुत्रामरेन्या जञेयास्तिन्द्रादिनाथाः
क्रियवृषमिधुना राशयस्ते सचन्द्राः॥ ७५ ॥
सूर्म सतवण, चेद्रमा शेत, मगर र्त, बुध हरित, बृदस्पति पीत, शुक्र चित्र, ˆ शनि
नीवं है । सुैका देवता अभि, चैदमाका नट, मगखका अभिन, सुधका विष्य,वृहस्तिका
श्र शुककी इद्राणी, शनिका स्वामी ब्रह्माई1पूवंदि दिशाभेकि स्वाम कमे पू सू
भे° शुक, द° मंगर, ने° रा, प० दानि, वा० रवद्रमा, उ० बुष, ६० बृहस्पति ट ¦
मेष वृष मिथुन करै क्रमसे पूवौदि ४ दिशामि रहती ईह पुनः दिहादि पुनः धन्‌ भादि
मी ४। ४ रमसे दिश्चानिवाषी होती हे ॥७५॥
क्ीणदुभूसचदिनेशमंदाः पापा बुधस्तत्सदितस्तुपापः ॥नदुपफा
सोम्यदिनेशपुत्रो शशाक युवती च रोपाः ॥ ७६ ॥ नहा
भासुष्जामरज्याः सूतो बलात्तखवदंति तज्ज्ञाभामोमस्य मापि
वपा गुरोस्तु शक्रे भृगोस्त्वक्छशि्नदनस्य!॥ ७७ ॥ चंद्रस्य रक्तै
दिनपस्य चास्थि स्रः शनेधातवशादुपाधिः॥ तद्वातुकोपान्म-
र्ण प्रयातत ररास्थतानाभिह्‌ खेचराणाम्‌ 1) ७८]
(२८ ) सवा्थचिन्तामणिः 1
क्षीण नेदमा, मंग) सूयै, शनि ओर पाप्युक्त युध, परषगरह हं, न्य ब्रह तथा निष्पाप
उप गक्षोण, चन्दरशुभग्रह है। बुष शनि नपुंसक चंद्रमा श्ुफ खीग्रह ॥ ७६॥ केषं मग
बृहस्पति परप ब्रह हैजन्मे यङ्यान ग्रहे तुल्य फर ज्योतिपतत कहते दै । भौमा षातु
ची, वृहस्पततिकाभी च, डुक्का दीर्य, बुधक्रा वया ॥ ७७ ॥ च॑दमाका रुधिर, सूर्यका
इट, शनिफा नी, हे, रोगादि उपा ग्रह भप पातुके अनुषार फरते ह नो यह बम
हे बा मूत्युकारक दै उसके धातुके कोपंसे मरण हेता है ॥ ७८ ॥
. देवस्थानं , मास्करस्याइवासं चदस्याभिस्थानमंगारकस्य ॥
कीडास्थानं ` सोमपुत्रस्य कोशस्थानं जीवस्यवमाइगरगोसत॒ ॥
सस्थान, भाचुजस्योत्छरं ठ सपैस्थानं सदिकेयस्य चैवम्‌
11७९ जीणि शनेवांसरनायकृस्वस्थूलं यरो मध्यमक केश्च८०॥
काटन्यमन्जस्य त नूतन तत्‌ न्न ऊुजस्यायिहतं.चवसम्‌ ॥
कंथा फ्णी्रस्य तु चिचसूपा केतोमेहाचिद्र॒ता विशषात्‌॥ ८१ ॥ |
सूयीदियेि स्यान तथा यघ्च कहते ६, सू्ैका देवस्थान, नद्रमाका लरस्थान) मेगखका
अमिस्यानः धुषा विदारस्यान वृहस्पतिका खनमाना का भण्डारगुकका श॒वनस्थान; शानि
पुन, पृ्वीका चप्रा अदि? राहुका सस्थान) ( वावी मादि ) केतुकाभी यदी स्थान दै"
शनिषा घर्‌ वा वख लर्ण) सूक मोरा, बृहस्पति द्ुकफा मध्यम) चदमाका कठोर, बुधका
नवीन) मैगलका दूय फय॒ ओर आप्िदग्ध) राष्टुकी गुदडी रगपर्णकी ओर केतुका वेबेहे
खिदरसे संयुक्त होतादे॥ ७९ ॥ ८० ॥ ८१ ॥ |
तारं दिनेशस्य निशाकरस्य मणिहिरण्यं तुधरातस्य ॥ शक्ति-
विदो देवयुरोस्तु रौप्यं क्ता भगोरायसमकेषृनोः ॥ «२ ॥
रादीस्त॒ शीं शिखिनस्तु नल्यधरामणिस्तत्कथयंति तज्ज्ञाः॥ `
` यीरताबरं देवयरोधेगोस्त॒ क्षोमांवरं भास्करमिन्दरगेपम्‌ ॥.८३॥
रं ्षामं राचिनास्य चरिः श्यामं क्षाम्‌रक्तचिचं कुजस्य ॥
वसं चित्रं पटरवच्र शनेस्तु नीरं राहोर्जीणचिचान्वितं च ८०॥
ङूपान्वितं तद्भसनं च केतोवेान्वितानां ठु वदे्रहाणाम्‌। ८4 ॥
सूर्या यातु तापर, चेदमाका मिव); मग्का सुवेपनुषका शीष) इहसतिना चारी)
_ -शुमवा मोती, निका योह ॥ ८२ ॥ राहुका गीदया; केतुका मीखम ये पार्थिव धातु येकि `
`\ ज्योतिषे कहते है । वृहस्तिका पताव) कका पशमीना, पूरयका यीखदहूीके रंगका)
भाषटाकासादतः। ५९५)
रेखम ॥ ८३ ॥ चेद्रमाका श्रेत पमीना, बुधका हरित उनी; मंगठका स्वे परिचित
दानिका विचित्र रेशमी वञ्च, राहुका नीठा रंग मौर चित्र विचितरभी ॥ ८५॥ केदुका विवि
रूप्‌ वल् है । बरवान्‌ ्रहके उक्त धातु वल्नादि जन्ममादिर्मे कना ॥ ८५ ॥
भृगोवंसंतः (ततिचवुभानवान्रान्मः शाकस्य ऋतु प्रवपैः ॥
विदः शरदेवशरोस्त॒ दैम्नो ऋतुः शनः स्यान्छशरस्तु-
काटः ॥ ८६ ॥ +
अहोफी ऋतु शुक्की वसंतःमेगरपूर्की यीप्माचदमाकी वौ) बुधकी शरत्‌) बृहुस्तिकी
हमत, निकी शियिर करु है ॥ ८६ ॥ ठ
ेष्काणपे्तदरतवस्तु वाच्यं प्रभे परसूतावृपि नष्टसंज्ञे ॥ भानोः
कंटुभमिषुतस्य तिक्तं सोमस्य ताव्छवणं विदस्तु ॥ ८७ ॥ .
मिश्रीकृतं वस्तु सरेज्यभृग्वोमांधुर्यमम्लं च शनेः कषायः॥ ऋतु-
चयं वापरनायकस्यक्षणं शशांकस्य दिनं कुजस्य ॥ ८८॥ विदो
अहतुदैवुरोस्तु मासः पक्षो भृगोवत्सरमकसूनोः) अष्टो तु मासा-
स्त॒हिनांश॒श्योः केतोस्तु मास्रयमेव कालः॥ ८९ ॥
म्म जन्म तथा न्ट वस्तु विचारे दष्क भुखार वस्तु बतानी, भव यहे रस
फते ईं स्या कडुजा, मेगखका तीता, चैद्रमाका छवणः बुधका मिनित, बृहस्पतिका माठ
शुकका सद्धा, श्चनिका काथ है फटपकमे समय संख्या दै कि सूर्ये छः महीना
चदमाफा महूत मगटका दिन ॥ ८७॥८ ८ ॥ बुषके दो मह्ना बहस्मतिका एक माप्त) दुक्रका
एक पक्ष) शनिका एक वर्प, राहुफा जाठ महीना, केतुफा तीन महीना) पाकफार दं ॥८९॥
घातुग्रहा राहृशनीन्ढमोमा गृल्यहौ सुकेदिनाधिनायोजीवग्रह
जीवश्शांकरन्‌ मेषादि दस्रीदिं यथाक्रमेण ॥ ९० ॥
गाह शमि चंदा मंगर धातुस्तु, स्थं शनः मूटवस्तुके ओर बृदस्मति इथ भवस्तु
स्वामह मीर मेषादियाश्चिकरमसे धातुमूर _जीवरंज्ञक हे रेसेही गदिविन्यादि नक्षन भो कममर
घातुमूट भर मावरसृन्ञक हं ॥ ९० ॥

अथेोद्धदष्ठी दिनिनाथभोमेो दिः कटाक्षेण कवीदुसन्वोः। शशा


कगर्वोः सममागदषटिस्त्वयोक्षिपातस्त्वहिनाथशन्योः ॥ ९१ ॥
सूयं मंगट उर्वि, शुक बुध तिं दृष्टि, चेदमा वुदस्यातिसम चिद ६,राहु शनिकी
४४ दै1९९॥ ५
(३०) सर्वा्थविन्तामणिः।
पश्यत्यसा भायुखतस्ततीय माने चपूणंचतुरमारः ॥ जीव-
ष तीयं ५

धिकोणं मदनं च सवै पश्यंति दृष्टवा चरणप्बृद्धया ॥ ९२॥ ८


दष्ट कहते एे-शनि ३ 1 १० भावे पूण देसता हैमेगठ ४) ८ वृदस्पति ५। ९
अन्यग्रह स्प्रम मामे पूणे देखते ह पणेदिके स्थानसे दाहिने वाये करम चरण
होतीहै॥ ९२ ॥ ,
भानोस्तु मित्राणि कजेहुजीवाः
समोबुधः शक्रशनी विपक्षो ॥
इष्टौशरशाकस्य दिनिशसोभ्यो शेषाः समा धरमिषतस्य मितम्‌ ॥
॥ ९३ ॥ रवीन्दुजीवाशथ बुधश्च शःसमो दिनेशात्मजदानवे-
ज्यौ ॥ सौम्यस्य मि दिननाथू्चक्रौ शेषाः समा रात्िकरः
सपत्नः ॥ ९४ ॥ इक्र केवयरोः सपत्नी मित्राणि सवै रवि-
जस्तु मध्यः॥शनीन्दुजाविष्टकरां भगेस्त॒ शेषाः सपत्ना
समोजेभ्यः ॥ ९५॥ सौरस्य मिते शएु्सोम्यौ समो शसु
स्ते निखिलाः सपत्नाः ॥ राहोस्तु मित्राणि कवीज्यमेदाः केत
स्तथेवा वदंति तज्ज्ञाः ॥ ९६ ॥
मित्रामित्र कहते हेसूर्ैके मेगर चैदमा शृदस्पति मित, इथ समः शुक्र शनि शत है ।
च॑दरमाके सूर्यं दुध मित, अन्पसम है शतकोईं नक्ष । मेगठफे पूरय वेदम दहस्पति मिन, दष
शु; श्रनि रुक स्मर । बुधे सूये युक मित्र; चंदमा शद; भन्य सम, है।
बृहस्पतिके भक शुष शत्रु, शनि सम भर सव मित्र हँ । शुके शनि युष मित्र; मगर वृह
सपति सम, अन्य शत्रुहै। शानिके शुक अथ मिन) बृहस्पति सम, जन्य शत्र हे । रहुकेतते क
बृहस्पति शनि मित्र, भुन्य शृत, ज्योतिपन्ञ कहते दै ॥ ९३ ॥ ९४ ॥*५५ ॥॥ ९६ ॥
वंति तात्काल्िकमित्रभूताः सव च बाक्सोदरवधयुक्साः ॥
स्वात्स्वात्तमाद्वयु्कमतस्तयंवमन्यस्थितास्तत्समयारिधूताः ॥
॥ ९७ ॥ तत्कालमितरे ठ निसगंमिभर द्वयं भवेत्तत्वधिमिवरसं-
ज्ञम्‌ ॥ तथेव शनोरयिशद्धसंज्ञमेक शद्खः समतश्पेति ॥ ९८ ॥
ततका्मे जपने स्याने पंचम तृतीय चतुर्थ स्थानगत ह॒ भिज, कम एवे व्युत्कमसे
हेते भन्य राशियों तातताेक शु होते द ॥ ९७॥ एक तत्ता भत्री दूसरो
नैह भेरी (पूर्तः )६ै। दो मकार मिन होनेमे अभिमि, दो मकार शु होने जधि-
शु यताहै। नो एक मकार मित्र दूरेपकार श दै बह खम गिनानाता है ॥ ९८ ॥
रः
भाषाटाकासाहतः । (३१)

स्वोच्चे सुद १ स्वक्ष हकाणे द्विरसांशकेपि ॥


1

कलाशकार्व॑शयुतेपि चवमुपति तास्थानवकं गदेन्दः ॥ ९९ ॥


रघ्ने इयज्योवनै ठ पूव वीर्ययमे तदृमिकेभोभो।कामेकं-
५ [+ = र न मेकं

सूठवलबाजखश ववा निशानाथकवी वर ॥ १०० ॥


तत्सकतम दिग्वरसन्य॒माहस्तदैतरे चेच्वचुपात एव ।। स्वमा
होरादिनवत्सरेषु वीर्यान्विता भाव॒मुखा अहेद्राः ॥ १०१ ॥
पदभ कते टै-जपने उचराशि मितरादि, अपने नवांशफ अपे राशि अपने द्रेष्काण
अपने दादश्षंश पोदांश आदिमे ग्रह्‌ स्यानव्रठी होता ह इनसे वित नीदं भादिमें बल-
दूय भौचम अनुपाते स्थानवरछ जानना ॥ ९९ ॥ पुष वृहस्रति उपमे तथा पूर्मं पथे
मगछ दक्षिण दमभे, शनि सप्तम पश्चिम भैर चेदम शक चतुर्थं उत्तस्मे दिग्बरी होतेह
अपनेसे कामम ल्य कषमं मनुपात करना जपने महीना अपनी काटो स्वदिति भपने
वर्षमे अरदकाख्वटी दते ह (। १०० ॥ १०१ ॥
रात्रो वराग्या शनिचदभोमास्रयो यक्षश्वाद्विं रीज्यङुक्राः ॥
सदा वली वित्सितक्ृष्णपकषे सौम्यास्तृदन्ये विनः कमेण ॥
॥ १०२॥ छ्ुमेक्षिताः पएूणेवरान्वितास्तु देषेकं पापखगेर- .
हए: ॥सौम्यायने त्वतिषदी दिवसाधिनाथश्न्द्रस्तदन्यसतमये
वलप्णेयुक्तः ॥ १०३॥ मेदारसौम्य्ररकश्शक्यो नेष
िकाल्यवाशनः खचराः कमेण ॥ १०४॥ वक्रान्विताः ्षिति-
सतप्रखखाः समस्ता युद्धे जयी जलपादर्गतकांतियुक्तः॥१०९॥
.आनि चन्रमा मगछ रामे) सूयं वृहस्पति क दिनमें गौर युष सर्वदा काठ षी एता
३ शुमपक्षमे ध॒मपद ृप्णपदमे पापपर बटो हेति ६॥ ९०२॥दभग्रहेषे च्छ यद्‌ भो पाप
नष्ट तोपूर्णबी देते ६ पूयं उत्तरयणमें चमा दक्षिणायनमें ॥ ९०३ ॥ भीमादि अद
यकदेनिमे यवा यदयुदध्मे विशयी निक्तो कीर्ति तेन ह नौर पिपर शपे) पृदवेश वद्ध
होता ६ ॥ ९०४ ॥ दति, मेगछ, पृदसनि; शफः दमा, सू, १घ फमघे एकषे अभिर
दस भेसर्गिक चटी होता ६ .॥ ष्न्भ॥ 8
खगस्य वीयैमधिषस्य वलं तुस्व यस्यं वदंति खट पट्ूविधवी-
य्यंमेवम्‌ ॥ १०६॥ खं नृम चद्रलमवर र्ूपमाग्जं चतुप्पाद्-
(३४ ) + सवाथचिन्तामाणिः ।
जैसे सूर्ये २।४।२८। १ द्विस्वभाव रामे हैते ३।७. १९ इस भिशोणमे दर
ठु है इससे मिना ३ । ४ मराणपृद्‌ आया सूर्याय £ वीर व्प्रांगकी एकताजगरि तव छ
आता दै यहां उदाहरणाय सूर्य कहा रै, रेसेदी चंदादि जामना ! गु्टिफ ठग्स वा च
मनति त्रिकोण सुद भिये विना अयुद्ध भाणद्‌ स्यावृतेका होता है, उक्त दोनेमिे जे वरान
हो उससे माधपद्‌ साधन करना दोनों निर हँ तो उसके सपम्रम अथवा उसके अंशके समे
गिनना उसमे त्रा उस निश्नेणमे जन्पछ्य कहना यह मनुष्ये स्यि मश्न वा नन्मे कह.
परयुभओंका २।१५०।६,३।७। ११ से पषियोकाम इन्दीसे र शेषस्थानो कौर
सपे नटचर जीर्नोका जनन ॥ १९१९ ॥ ११५ } ९१६ ॥ ११७॥
खघ वले सदिवशाष्िलधं चे बरे चं्रवा्निखरम्‌ ॥
जे तर्दशे पुरुपस्य जन्स लये च्ियस्तद्विपरीतमाशे ॥११८
घ्र घटवान्‌ हो ते। गुखिक मादिर्शसे उपरोक्त चको भध करे रत्र जानना यदि
चममा _ववान्‌ गेंते; चद्गमसि नानना विपमराभि अंशे पुरुषः जन्म) सम राक हो ग)
उस्मफ विप्रति मे जन्म्‌ जानना 1 ९१८ ॥
११ कमाद्वदः पाचकगोधकशच सुकारको वेधकसंज्ञकथ ॥ मेदारजी
वनरशदुद्ल्ः ञुक्रोरदु्यात्पजवापरेशाः ।॥११९॥ रवीन्डु-
सू्यात्मजचन्दरएजाः शशांक्जीवाच्छघरासताश्च ॥ सूर्यात्मा
रेडदिनाधिनाथाः सौम्येदुुतराकदिनेशपुतराः ॥ १२० ॥ रुकः
देवेज्यधराश्चताश्च मवति तत्पाक्खा येयाः ॥ १२१ ॥
ग्रह मसे, पाचय १ वोर्‌ कारक दे,वेधफ़ ४ संन होना दै । धनि, नगर,
वृहस्पति, द ॥१॥ भु मंग, रानि, सूय॥ २॥९२९्सृ० चंन्श“ बु° ॥द॥चं० पू°
छु मेर ॥ ४ ॥ दयत मंँग्वे०पर० ॥५॥ व° वृण पुर श्च०॥६॥ १२० ॥
शु° चर ०० ॥७॥ इखवमसे महे पचि बोधक काणकवेक देति हं ॥ १२१ ॥
स्रानानि वक्ष्ये कमशो अहाणां परसप्तथमायगताः करमेण ॥
भानोः शशांकान्मद्‌माग्यलाभटुक्तास्तृतीयेन धरासताच १२
धनारिलाभात्यगतान्नसूनेोर्दितीयवध्वात्मजसोदराश्च ॥ रुरो-
स्तु पष्ठात्मजकामरिष्फाः थुक्राद्नारिन्ययवुयुक्ताः ॥ १२२॥
तृतीयलाभारिकल्गास्तु दिनेशमूलोः प्रवदंति तज्जाः ॥१२९॥
कमय सूर्यादि प्रे स्यान पढते६,सवष ६।७।५ । १ # नद्रषले ७। ९।.
९९1३ मेग्डे 1 ९1 ९१ १२, उपषे.>-८४ 1 ५ 1 ‰ पृदमनिे ६।५
~ + ~
श्ाषादीकासहितः 1 ॥ (३५)
७ । १२ युके, २ । ६ । ९२ । 9; शने ३। ११ । ६ । ७, स्यानेमिं पूरवो
पठे ज्योतिषन्न कहते हं ॥ १२२ ॥ १२३ ॥ १२४ ॥
दिनेशस्य तु पाचकः स्यान्मिचाणि शेषाः शशिनस्तु वैरी॥
व्यये तु भौमस्य च वेधकश्च शयुद्ैस्यांतकयो ग॒रेस्त॒ ॥१२५॥
परकेम्रहो वेधकसज्ञकश्च शञुभवेदास्फजतश्च वैरा ॥ सकारकं
वैघकसक्क शनेस्तु तत्कारकलचरोरिः ॥ १२६ ॥` '
सूर्यकापाचक राच, अन्यमित्र होतेहै । चंदि व्ययगत यह वैरी, मंगछफा पेषर श्त
पका वेधके वृहस्पति पाचक प्रह) शरक वेष ब्रह, शनिका कारक ब्रह शयु, भन्य
मित्र हेतिहं॥ १२५ ॥ ९२६ ॥
भिष्ठद्रपानाविरभूषणातं राज्याथेभ्रलभमतीव सौख्यम्‌ ॥ धेय
महीत्साहंमतीव शक्ति कुयोद्रहः पाचकसंज्ञकोयम्‌ ॥ .१२७॥
मिन यथान्यायफख तदन्ये यरह-तदन्यत्फटमातनःति ।। समथ-
भाग्यं व्हुराजप्रल्यं विधां विनादांक्ितराजमोीम्‌ ॥ १२८ ॥
पायक संज्ञक प्रह मित्र संज्ञक हो तो मिष्टान्न, मिष्टपान, परेव भूषणररी म्नि, रम्य
काम्‌, धनाम) अतिसौख्प, धैर्य, मनमे उत्साह, बही साम्यं करता है ॥ १२७ ॥
यरि व पाचफग्रह शतरसेजञफ़ दो तो उक्त एर विपरीत करता है । गौर भाग्योदय करना
राज्यपूल्यतये विया आनंदित समाम भेराकरना यह इका स्वाभाविक गुण है परु
मितरसेज्क दोनेमे यथायोग्य फठ ओर 'शघ्चसक्तरमे विष्यीत करता है बी हो तो विपसत
तो नहीं परन्तु उक्तफरु कम करता है ॥ २८; ॥
द्यातपःप्रा्तमचिन्त्यभाग्यं कयोत्फं वोधकसज्ञकश्च ॥ भह
तु तस्मिन्‌ फलमातनोति सयग्रपयौप्तफटं तदन्ये ॥ १२९ ॥
बोधक संज्ञक यह मित्रज्ञं हो तो दया तपसे माप अविचारित भाग्य करता है मित-
संशक रोनेमं उक्त एर पणं ओरं श्रसजञक दने अन्यथा करता है ॥ १२९ ॥
भाग्य कचितक्षीणफलं कचि दारा्थेवध्वात्पमजरोगपीडा ॥ चो-
रायिषीडा कटी जनस्तु सकारको मिचसमो यदि स्यात्‌॥१३०॥
सकारको वैरिसमो न तच्च वद॑ति व्युत्यासफलं वेषात्‌ ॥
` चोराग्रिवंधुक्षिततिपालसंवैरतीव दुःखं स्वपद्च्युतं च ॥ १३१ ॥
(२६) | सर्वाथचिन्तामणिः |
कारकं ब्रह मित्र सम हो तो कभी भाग्यदृदि, कमी माग्यहानि) कभी खी, धन, वंध, पर्वोको
रोगषीडा, चोरभय, भग्निपोडा) एवं अगरिषडा रोगेसि कठह करति ॥ १३०॥ ही
" सकारक शृ्ुसम दो तो ओक तरद विपरीत फल `नही करता व्सिष्तः चौर्भय, अघि
भूय, वधुभय, रानासि अतिदुःख जीर भपने पदकी भी द्युति कर्ता है ॥ १३१ ॥
विदेशयानं धननाशनं च वेधमरहस्तफरूमन्यथान्यः॥ १३२ ॥
वेधंज्ञक ग्रह मिच्रसमं हौ तो विदेकगमन धनन करता है श्तरूसम हो तो उक्तफठ
अन्यथा करताहै॥ १३२ ॥
तरुसरजर्ुरितलनिनाडयो भास्करादिवारेष ॥ दिनमानघ- ,
रीगुणिता नागहता किकनाडिकाः स्पशः ॥ १३३ ॥ स्फ़ट-
गलिकनाडिकामिस्तत्काखरकेण सायनेनापि॥ लयवेदानेतन्यौ
राश्य॑शकलादिरूपकेो गुलिकः ॥ १२४ ॥
रविवासम २६ चदसं २२ मगरे ९८ बुधँ ९४ गमं १० दयकर्मे ६ दानिम २ भक
दिनमान घटिकासे गुणाकर ३० से भाग ञेनेसे गुखिकि धटी होती है स्पष्ट गुखिक धिं
करके तत्कारु सूथै तया सायनपूरयैसे भौ ठ्रस्टकी रीतिे रि ञंश॒ कठादि गुटिक
र्म्म स्पष्ट होता दै ॥ १३४ ॥
चंद्ररुद्रजयंवेयतरपातोनाखुनाडिनिहितादिनमानात्‌ ॥ नागल-
व्धमितमांदिघरी स्यायवत्सुटमिदानयनं हि ॥ १२९ ॥
माय कहते रविवासमं २६ चदे २२ भौमे ९८ उुधर्मे १४ वबृदसतिमे १० शर्म
६ दानिम २ से दिनमान गृणाकर ३८ से भाग लेकर माय घटो होती तवर्ग स्मरणी
रीति रदयादि वनायके मांयरम्न स्ट होता है गिक जन्म फाटिरेषएटटय निथया अयतिः
रमं समकार है फि ““ रविवारदि शन्यन्तं॑गु्टिकादि िरूप्यते ॥ दिवसानष्टषा कता
वरिशाद्रणयेतमात्‌ ॥ ९ ॥ अष्टमांश निशः स्पाच्टरन्य॑रो गुखिकः स्मरतः ॥ रािरप्य-
एषा भक्ता वदाखंचमादितः ॥ > ॥ गण्येदृष्टमः सेहो निपातः परिकीर्तिता ॥ श्यं
गटिकः भोक्तो मुम यमपंटकः ॥ ३ ॥ भैमं मब्युरदिष्ठो रव्येशे प्ररट्ः ॥ सीमया
दूद्स्कः सप्ठकरममदेदाकः ॥५॥*'पूयोदिऽवारोनिं दिनमान < भायकरकेतदिनपरेध धयम
एण्डापिपति तदर्मतर उख असे जागे रमसे संडेश जानने गटमयंड निरी देता ई घत्ी
वारम दान्य॑श गुटिकः होता दे भैष रविवारे समसंटिदा निका एुटिकः) नदे छटा) मृग
ट दनम, पथमं वदुषगुस्मे वारक दूखरादनिबासमे रयम संड.रामिकेवा्े रातिमानके
` ८ भाग पफ तरिश पन्वा मादिसंदाधिपति हेनिह्‌ं स्षटमसंट यं भा करील दत
भाषाटीकासहित; । ". (३७ )
` गुठिकं जैसे रविरा्िमे तीसरा, चवर दूसरा, भोममे मम, बुधे सप्तम, गुक्मे खडा, कमे
पचम, शनिमे नतुर्थखंड गुखिक हेता हैहेही दिनरात गुरुखंड) यमव, भुषखंड, अर्द
याम, सूर्या काठरं्कःमोमीश मृत्युनामा होताहेउदाहरण- गरलिकयुणकथुवांकाः
दिनमान ३३ 1 १४ अष्टमांश ४1 ९ । १५ वुधवारका 16
1
॥ भ्र
न्म है इसे गुणक ५ से गुण९६ । ३७ गुखकिष्ट हमा.
छगरस्पष्टकी रीतिसे गुखिक समम ५1६ सष्ठ हुधा 1१३५॥

पाकेशाद्रमात्यशप्चभवने युक्तोपहर ्रस्तच्छघुरभवतीह काभ-


` धभ सत्यात्मने वैधुमे ॥ भाग्ये वा दशमे समन्वितयहस्त-
च्छोभनास्यस्ततस्तत्छामान्वितखेचरस्त्वश्चभदः प्रोक्तो थाणां
कमः ॥ १३६ ॥ ४
फर देनेवाखा ग्रह॒ पकेशसे ८ । ९२। ६ स्थानेमिं शत्र होति । १९।२।५।
४1 ९।१०।३। १ घुम (मि) रंक्ञक होते ओर सप्तम ७ स्थानगत अह अगुभ
दैनेवाछा होताहै यह थर्होका क्रम है ॥ १३६ ॥
पापहादि्तहितो दछुषरस्तु शः स्यात्स्थानतोपि शुभदस्तव-
तिशोभनाख्यः ॥ स्थानोवुरूपफलमेव विचित्य मार्ग ज्ञात्वा
वदति सुनयो जगतां सुसिद्धये \ १३७॥
ग्रह॒ पपग्रहादिसे युक्त शचं होति नो शुभयुत हे ओर शरुमस्थानमें भ दै बहु
अतिश्म होते इसमकार स्थानके जुर्‌ फरको माम विचारक शरुभाशुमत्व नानकं मुनि
ऊोक नगवके दिके च्ि करत ॥ १३५७ ॥
संज्ञाध्यायो वर्णितः स्व॑शाघ्रात्सारं उद्धा सवंरोकोपकारम्‌ ॥
यद्यत्सव वेकटेशेन बुद्धा तत्तत्पाके योजय त्ततफलानि ।। १३८ ॥
इति सवोधेचिन्तामणो संज्नानिरूपणो नाम प्रथमोऽध्यायः ॥ १ ॥
५५ र ,9 १.३ क न,

धकटेशनामा ग्रथकत्त आचार्यने सव शास्रोषे सार जानफे स्धरोकोपकारार्थं यह संतता


प्याय व्दादैनोनो इसमे कहा गया है उनउन यरहोषा फट पाकेखमयमे योजित
करना ॥ ९३८ ॥ इति श्रीसमोर्थचितामणो मदीषरड्ृतायां भाषा्यीकायां संाष्यायः
मथमः ॥ ९॥
(८ ३८ ) ` संवाथचिन्तामाभिः ।

दतायाऽ्यार्यः ॥ २॥

अथ लप्रफछकिचाराध्यायः ।

मावोद्धवाने विविघान्युचितानि यस्माच्छास्रांतराद्पिगणा


देटद्ुद्धयनस्तु ॥ यानव तानि खगयोगवशाद्रदति बुध्या समी-
कष्य विदुषा तु दे कराम ॥ ३॥
मथकतीकी उक्ति है फ ददयुद्धि ॐषिननेनि ्ालरापरते जो नानापकार भावप फर
वही पकवुद्धि ऋषिगण ग्रहयोगोके भनुसार जो ट कहते है उन्दीको अपनी बुद्धिस विचा"
रके भ भावफराध्याय विद्धानोके मसन्नता्थं करतां ॥ » ॥
भवाः सवं द्युभपातेता वीक्षितावा दुभशस्तत्द्ाताः सकल.
फलदाः पापटग्योगहीनाः॥ पापाः सव मवनपतयशचेदिदाहस्त-
थव खटः स्वः ज्युममार्ष फट निधरमूढारिदीने ॥ २॥
समस्तभाव श्युभग्रह स्वनाय युक्त बा दष्ट, पापयह योग दृष्टि हीन) संपूर्णं फ ठेते है ।
पापयुक्त, प्रापपति) पपदृष्ट मीचगत; अस्तंगते, टीनवर, एभफरफो टोडके ज्म
कसते ह ॥२॥ र
लयादिभावाद्िपुरन्धरिष्फे पापम्रहास्तद्धवनादिनाथाः॥सोम्या-
स्त॒ नात्यतफलगप्रदास्तद्रावाद्काना फटमवमाहुः।। ३ 1!
षम्नादि सभी भवेसि मये ६ । ८।*१२मतया पाप्रह इन भवेमिं जघुभ एढ
देतेदे,शरभगरह श्रभफठ नदी ठेते परतु अश्मर भी नरी फते) मत्येफ भावके फट ररेही
फतेह ॥ ३ ॥
यद्धावनाथों रिप्रभर््फि दु स्थानपो यद्धवनस्थित्तो वा ॥
तद्धावनाशं कथयति तज्ज्ञाः शुभेक्षिते तद्धवनस्य सोख्यम्‌ ॥ %॥ .
निष्ठ भावफास्वामी ६1८ | र्र्मेदहो तथा दुषटस्थानाधीश भिस भावर्मेष्ो तो
उसभावफा उचफएटनाश्च ज्योतिष फते ई ।दभग्रहको दि उस भापषर होनेषे उष
भावसंरधी सुस होता ह ॥ ४ ॥
तत्तद्धावाधिकाण स्वखमदनमे चास्पद्‌ सम्बयुक्त पापानां
हश्दीने भवनपसारते पापखेटरयक्ते ॥ भावानां पए्िमाहु
सापादीकालरहितः 1 (;
सकलङुभक्षरीसन्यथातवे प्रणाशं पिच्रं सित्रगदेनदैः सकल
तथा मर्तिभावादिकानाप्‌ ॥ ५ ॥
भिस जिस मावे ज्रिकोणादि ५1 ९।२।४।५७।१० मेमि लुभग्रह हज
ने हँ मथवा भवेशयुक्तह पपयुक्त न हँ तोउषर्त भावकी पृष्ठि कते है संपुणै.द
पृष्ठि होती र ! इससे विपरीत होने उस भावका नाज्ञ मिभ्रित देने फरभी रीद्‌-
होता है \ यह्‌ विचार खय्यादि समी भादोकाहे॥ ५॥ ५९
नाशस्थानगता दिवाकरकेरेद्स्तु युद्रीशपां नीचाय, ष
वा यदि भवेत्सीमभ्येरयुकतेक्षितः॥ तद्धावस्य विनाशनं दीन
शंसंति चेरेयुंतशेदयापि एलप्रदो न हि तदा मत्याधि
केमः॥ ६॥
नो य्ह नाक्षस्थान (८ ) गन है, नो अस्तंगत ई, भिस भावका स्वामी गमन,
रामं हो; छभग्रहेसे युक्त ट्ट न हो उस उस भाकका नाश युमिगण कह,
ग्यक म £ वह भौ उक्तेमकार हने श॒भछ देनेवारा नही .दोता है यह रय
भा्वोका क्म हे ॥ ६॥
अथापिं कथयेद्रिखयशशिनोः प्राबल्यतः सेच मौनस्थैः नर
मातशद्चुसस॒हृद्धाचादिभिः स्याद्धनम्‌ ॥ भेत्याद्रा दिनन्‌
अशशिनां मध्ये बरीयांस्ततः कर्मेशस्थनवांशराशिवशतः
जयस्तदिदाः ॥ ७॥
कमीनीविका कदते ईै-रंसचंदमरमेषे जो विशेष बी हो उससे दशमे सूर दमनः
वा पितुवृ्तिसि) चैदमा होतो माता) मेगख्होतो इनसे, उुषहो ते मिज
हो तो से, ञयुकुद्ये तो सीप) उनिहो तो भूत्य आदि पन मिे । जवर द्रं
अहु टरचदेमामेे न हो तो सूये चमा ठेते जो वरन्‌ हो उसके दृ्मभान
निसके नवांशके हो उसके उक्तकमेते जानीवन ज्योतिषी कहते हे ॥ ७ ॥ „ पि
भेषञ्यचामीकरतोययानपण्येन सुक्तामणिविप्रलंमात्‌॥ 3
न्यदूतागमग्रत्तिमागोनीवत्यसो वासरनायकांशे ॥ ८ ॥(-
'्वेशरसवादबिनोदमगवेत्ति जशः सकल्शाघ्रपराणः,॥
हिद ५५५ =्रिमि कषितिपाखप्रज्यो जीवत्यसो सितितलष्ठ
मेश, री)

१ १
५२ ९ ्
') स्बोथत्यिन्तामांणेः 1'
भीम पपयर हेव तो वह शनि मेगर पूर्य अंत्दशामे घननाग कप्ता दै नः ५५
"पयु हतो बहौ फर करति ॥ २० ॥ यदि धनेश पारद दौ वहभी प्रप
वै तो रानकेपृते घनाश्च दवि तथा यकत मकार अर्ेनान, स्यानम्रध, इषटनमेोसे
शन्न ॥ २९ ॥
मावोद्धमद्हारषलर
=
_ ट्म ~
पएपप्रहस्थव
वृग्रहुरमः

1
द्रासु
शा

ॐ,
काटः=> ॥ युक्तय
{>
य्‌

४.७२ कक

हदगुदटमजतोक्राणां नाश समायाते दयन दषः॥ २२॥


८ शभे शोभनखेचरेश तत्पाककाके धनलाभमेति ॥
पक्ाणापपहारकङे तथाभवेदात्मजवागिखसः ॥ २३ ॥
वहीपक दस्काठमे परपमरहका अनिष्ट फएठकारफ समय ( अंतर्दशा ) म भोजन,
के भ भासतान, भाद्योका नाञ्च दति शरभग्रहोका दोष नश हैपाप बुममिभ्ितमे मिश्र
भवाः २२ ॥ धनव ुभग्रह दो भश भग्र हे तो उषकी दद्यात
फलदान हेता है शुभगरहेफ, योगकारकादि परिपाक कारमं पुत्रषुत वागिास
५, ~ ॥
निल वरिकरममावनाये पापान्विते पापवियचचगणाम्‌ ॥ अंत-
प्ल, मनलाद्धचरडुःखं समायाति शभधरदेपि ॥ २४ ॥ कलि
करते ई ।ल चीरं मनोजाडयमतीव कष्टम्‌ ॥ सोत्थेश-
लान ले शभक्िति तादृशम नारित ॥ २९ ॥
स्तुन> ह हे तृतीयम प्प य्ह हे तो उन पापग्रहफी दओंतदेशाम भग्न
ग्ग युभफय्परदं गह हो तो भी होते ॥ २४ ॥ तृतीयेग पापग्रह द््मिं
देतेह, शु» अभि चैर, रानासे दुःख, मनो जडता, अतिक््ट हेतिं. उप्‌ शभग्रदफी
क्तेरे ॥ नेक नही होति ॥ २५ ॥
यदधर्घमूवाधिपदावकरे सीम्येत्राणामपहारकाले ॥ नाशं
वि (न त ५

तद्धाक्होदरणां भवेदविरोधः सहने्विशपात्‌ ॥ २६॥


„दृशा समयमे पपगरहोका मपहारका दोनेमे मायो माश्च तथा तिनि
(न विरोषहते ॥ २.६ 2 ध
मवी ससयेव सुभेतरस्य पापव्रहाणामपदारकाटे॥ स्यानच्छुति
तततद्ाश्मेति नीचास्तगानामपहारकेपि ॥ २७॥ , पापानां
{पद देयं तो पापगरेमि अपहारक _अतरादिषमयमं र, ॥
४ द दै नेयदनीचरसित हभयदा भस्तंयत ५५ वाहः
पादीकादष्टितः। (४३)

घुद्धिभमं छत्तितमोजनं च पापय्महाणां हि एतेगशाछ ॥


जप्द॑शायां श्रवदे्नराणां युभग्रहश्धे् तथा भक्त ॥ २८॥
प्चमेण प्रपरह हे। उपक दृशषा्िमे पापग्रहा"तरादि हो तो उदिभरम कोग्बाहि कदत
मनन भि शुम हो तो उक्त अनिष्ठफठ नरी रोता ॥ २८ ॥
क्िजाधिवेरिव्यैसनं व्रणेशदशाविपाके तु श्चुभेदयणाप्‌ ॥ अंत
शयामपि कष्टमेति प्रमेदयुटमश्चयपित्तमेगेः ॥ २९ ॥
पेश पापग्रहकी दश्च अतरेशार्मेभी राना) अगि) चोरोमे डश मिठपतहि पापदा
पातप्ेमै मेह, गुल्मरोग, क्षरेग, पिततरोगसे वफ पप्र होतहि ॥ २९ ॥
दरेशपापग्रहदायकारे खिया विरोधोमरणं च तस्याः॥ विदेश-
¦यानं च परीय भवेदपतिकोपएव ॥ ३० ॥
स्मेर पापश्रह दशासमथमें खीमरण, खीते पिरोध तन्परति फर हतै तथा विदेशगमन,
ररे मूच्छ जौर रानकोष¶ होति ॥ ३० ॥
।रभ्रेशकाले फणिनाथमोषशनैश्वराणामपदारकाङे ॥ आश्य
शोवित्तविनाभनं च दारात्मवंध्विष्टसशोद्राणाम्‌ ॥ २१ ॥
¦ अष्टमेशकौ दृशं मग) शनि, राहुके जत्तद॑शापिमे आयु, यश॒, ओर वित्त काना
।या खी, अपना सरीर वधुवरभ, सगे भादोकी हानि होतीदे ॥ ३९ ॥
|'स्थानच्छुतिवेन्धविरोधिता च विदेशयानं सहजेविरोधः ॥ भवे-
¡ च्छुमशस्य दशावपाक शनैधराराहिदिनाधिपानाम्‌ ॥ ३२॥
¦ नवेश शनि, मगठ, रा सूर्येषी दशादिमे स्थानहानि, वधु जनमि विरोध, पर्देशगमन,

नकम
सषगडा होतादे ॥ बरभग्रह नवमस्वामी दो तो शभात्तरादिमे भी होता है॥ ३२ ॥
सदु
स्यत्तिरथाक़काठ पापग्रहा तिमेति ॥ ३३ ॥
दृशमेश पाप्हके द्णादिे कैदसाने वसि अनेक्मकर केश, दुष्ट स्र
सकरक्य न्न
वति ह्यपश्यत
पेशाविेपे थ लाभपस्य सुततयंतरे दरन्यिनाशनं च॥ ग्वया-
रमोगीशनैश्वराणां कायाच ितिपाकोपात्‌ ॥ २४॥
छमेश, सूपे, मगर, राह, शनिकी दञ्ामे धनन, कायार्थमें ठित ।
भिख्ती दै॥ ३५'॥ प्यके
(') सर्बाथन्िन्तामांभिः 1'
भिश्च रफ्रह हवि तो वद गनि मगर पृक अदश धननाश् कर्ता हे नः ५६
-पयुक्त हो तो वदी एन कसति ॥ २० ॥ यटि धनेन पाण्रह हे वमी प्प.
„ "पै तो यानकोपसे घनाश्च हेष तथा जोक भकार अर्यनज, स्थानध्रभ, इष्टनेसे
न्ना ॥ २९ ॥
~ बमपहारक्राठे पापग्रहस्थेव दश्चासु काले ॥ घुत्तय-
भनप्रजतोदराणां नाशं समायाति शुभैनं दोषः ॥ २२ ॥
न्परज्ुमे शोभसखेदरेश तत्पाककारे धनलाममेति ॥
प्नपरणामपहारकले तथाभवेदात्मजवागिखसः ॥ २३ ॥
वरय, दृशााटमे पापरहेका अनिष्ट एलकारक समय ( जता ) म भोनन,
वहीपरव॑ऽतान, भाड्योका ना होति भुभग्रहका दोष नक हैपाप शुममिधितमे मित्र
सेर्म | २२॥ धनभवर्भे मग्र हो भागिश भग्र हो ते उफी दशतरदश
भृविम हेताहै शुमयहेकि योगकारकादि प्ररिपाक कामे पूत वाबिटास
पः ॥1. कि न्विति ॐ

थेव (वक्रममविना्थ पापान्विते पापविय्राणाम्‌ ॥ सतः


समनलाच्रचोरषटःखं समायाति छभपरदेपि ॥ २४ ॥ककि-
पाल चैरशेःतं सनोजाडयमतीव कष्रम्‌ ॥ सोत्येश-
कतेठभननुष्ठनः
५५ ९८, ~, शुभेक्षिते
ृतीयमे तादशमव्र
>, > नास्ति ~॥२९॥ (क)
> द त ीय पप ग्रह दे तो उन पपग्रहोफी ठसातदेमे भग्न
स्ता, युभणठमद अहहो तो भ हेतेहे ॥ २४ ॥ तृतीयेल पप्र दार्भ
छ जपन, चोर, राजासि दुःख, मनो जडता, अतिकष्ट रेति. उसपर शभग्रहफी
देते६नेषफर नह होति ॥ २५॥ ।
क्भवाधिपदायकाटठे सौम्येतराणामपहारकाटे ॥ नाशं
यद्होदशणां भुवदस उरपात्‌ ॥ २६॥
त न .पर टप्‌ सीप्यमहयोका नार ता रिः
अथवा तः
ष प्‌ वाकाजनन्‌
-- यपियुजन्म्‌ मप्र
(५०९६= न
मा ५
निवि [५ मदना च विपिए अ # [पिंड
आधान वतिते पुनम वन मर्य श्दि पापटष्टमपपट
मर प ता समतु । = पवा
सर६८ ी च #) ह
नन्तः, [ब श
भाषाटीद्ादितः। (५२)

बुद्धिभं छत्सितभोजनं च पापव्रहा्णां हि उतेशककू ॥


जपदेशायां प्रवदू्राणां शुभपरदशेन्न तथा भवेत ॥। २८॥
पचमे्न पापद्रह हे उसो दशादिमे पाु्रहन्तरादि हो तो बुद्धिभ्रम कोद्रषादि कद्र
जन्‌ मिले शुभग्रह हो तो उक्त अनिष्ट फर नरी रोता ॥ २८ ॥
शजागिवेरिव्येसनं बरणशद्शाव्वपाकं हुं स्भनराणाम्‌ ॥ अतदु
शयामपि कष्टेति प्रमेदयस्मक्चयपित्तगेगेः ॥ २९॥
पठा प्रपगरहकी दक्षा अतदडा्मिमी राना) अत्रि, चोरे डश मिरताहे परादा
।पतरर्मेमी भमेह, गृरमरेग, क्षयतेग, स्तिरोगसे कटको ग्राप् होतहै ॥ २९ ॥
द्रिशपापग्रहदायकाे शिया षिरोषो सरणं च तस्याः ॥ बिदेश-
यानं च पुरीषमूतरङृ्छं भवेद्‌पतिकोपएव ॥ ३० ॥
सपमेशा पापग्रह दकशासमयमे स्रीमरण, खीपे विरोध तम्पृति फर हेतिहे तथा विदेशममन,
छरेग) मूषरङृच्छर ओर रानकोप¶ होति ॥ ३० ॥
रेधेशके एणिनाथसोमशनेश्वराणामपहारकाठे ॥ आघुथ-
शोवित्तविनाशनं च दारात्म्वष्विष्टसहोदराणाम्‌ ॥ ३१ ॥
अष्टमेशकी द्मे मेगठ, शानि,, राहुके अतर्दशाविमे आयु, यद, ओर वित कानाश
धा खी, अपना दारीर बधु, सगे भादी हानि होतीटे ॥ ३९॥
'्थानच्युतिदन्धुविराधता च विद्शयान सदेजावरधः ॥ भवे
च्छुभशस्य दृशाविपाके शनेश्वराराहिदिनाधिपानाम्‌ ॥ ३२ ॥
नवमेश शनि, मगछ, राड्‌ सूर्थकी ददादिभे स्यानहानि, वधु जने्िं विरोध) परदेशगमन,
[गडा होता ॥ शभग्रद नवमस्वामी हो तो दछ्भातरादिमे शुभी होता है ॥ ३२ ॥

काराषटवमातरनकदु कस्या सूितिय


वाच ॥ पः
पिय
0 नाटनिर्वेितांगः ॥४७] क्रां
> ५९ ~> ह अमो > वासरनाथदरटे ॥ ये शनो भूमि
सतेन दे जातो नरा नाछनिवेषितांगः ॥ ९८ ॥
ठे परपय्ह द बहते पापग्रद्येे दृष्ट हो अथवा राट वा केतुस युक्त हये यरा रमम
पापग्रह राक्षि दो तो वाटकः नारसे मेष्ित भग होप ॥४७॥ ठ्न पापग्रदोके वीम ह यर्म
गाहे अयवा उमे मगर सूर च्षटदो जयया उपमे शानि मगच्सेष्टदो तो राश्यशषमान
गन्म ग्टदेषटेत दोषै ॥ ४८

(४६ ) सवौ्थैविन्तामणिः

परस्परकषमसमाश्रितौ वा देहाुपो जन्य देदेत्तदानीम्‌॥ ल्शरशवर


वा दिषुकेश्वरे वा प्वजादिुक्ते जननं पशोस्तु ॥ ४९ ॥ पापा
लास्या विषलास्छ.सोम्या नद॑सके कैट्रगतो तदानीम्‌ ॥ दृष्टि
स्तयोवाय बियोनिख्परे चष्पदां जन्म वदंति तज्ज्ञाः ॥ ५० ॥
पापा वलाव्याः स्वमहं प्रपत्राः सोम्याः समेहेतरराशिष्क्ताः ॥
1 न क (7 3
चतुष्पदां जन्मतन वियाना ददति शाश्चावरपारमम्याः ॥५१॥
ख्पश्च जर चतुश्च परस्पर रािर्योे सेवे अयवा स्मे वा चतुरयग सहु वा फेतुपे युक्त
हो तो पका जन्म होये ॥ ४९ ॥ प्पुग्रह घटवान्‌ ुमयह निर्वछ हो सौर नुक प्रह
बु अण कदम हो भणवा उनरी द्षटिहो व्रियोनिख्यहो तो प्येतिषज्ञ पका नम्‌
कहते ॥५०॥ जे पापग्रह बवान्‌ हो तथा अनी राशियोमि हो सुभग्रह शद्नरदि आदिमं
हों ओर ठद्रमे चतुष्परि हेमे तो शाखांतर पारग रोक वियोनिग्धा जन्म कहते ॥ ५१.॥
पक्षी हकाणि तु विलभूते बलन्थितेनव अहेण दे ॥ राशी
चरे वा यदि तत्नवशि वियोनिजन्मेति बुधांशके वा ॥ ५२ ॥
सपमे पष द्रेष्काण हो उसे वठमन्‌ यह देसे जथवा चर्याय वा चरनवाशक क्ष
भपवा बुधा अशकहो तो वियोनिजन्म जानना ॥ ५२ ॥
शकरेक्िते गोजननं महिष्याः सूयात्सजनापि युतः स दृष्टः ॥ राड
ध्वजाभ्यां सदितोथ्‌ दो मेपस्तु जातोन्यपशुस्तयान्यः ॥*२॥ .
पू्मोक्त योग टुक्रे च्छ हो तो गोका जन्मऽनिसे युत बा ृष्ट दो तो महिषी, रु केतुम
युक वाद्छठहो तो मेप (मेदा) का जन्म, जन्यग्ररास्त अन्यषयुनीया मनम कद्ना॥५६॥
ख्ये बुधकषेजगतेरिनाथे ट्रे
धरे सोमसुतकेसंस्थ ॥ जातस्तु
सखघीकनपुसकस्याच्छन्यारयोगा्पुरुपस्वुं पंडः ॥ ५४६॥
पेश दमम इुधकी राधिका हये जर स्मरेम बुधङ्गो रातिम षः तो खौसदित पर्प नपु
शफ दें उक्तयोगमे शनि मगर भी सामि र्वं तो पृ्पहा नपुंवफर देगा ॥ ५५ ॥
अन्योन्यदधी शशिवापरेी य॒ग्मो च गा्विटुजभाव॒पुत्र ॥
ओजक्षगो भासते दिनेशंपश्यत्य युरमगतस्तथव्‌ ॥ ९५ ॥
ओने तु र्मे कसदात्मवंधुस्तवर स्थितो यग्मगभोमदष्टः॥
य॒गमीजगाचिन्दुखती जेन दो बिलग्रश्च निशाकरव्च ॥५६ ॥ .
भापाटीकासरितः) (४७)
पर्‌ छीवयोगाः परपांशथुक्ताः भोक्ता मरदधवंईशास्रविद्धः ॥
ठयेशवरशद्ररतेन युक्तः पडा भवेत्सोभ्यखगेन यत्तः ॥ ५७ ॥
सूय चंदपाी पसर दष्ट हो ९) बुध उनि दि्वमाव रहिरवमे हो २) विषम रािने
मड शनि सूयक देसे अथग युग्म र्चिमे हे ३, अथव विवम टमरे ्चद्रमा हौ उसे साथ
मंगख दो भथवा यु्मरािगत ममर उ देसे ४, तया सम विषम राियोमे चदमा बुध
हो उन्हे मग देखे ५" ठपेश वुधपे यक्त दो पुरपाशक्मे युक च्पचेदमा हो येः
नदखकयोग बहुशाख पेड भचार कहते हें ।॥ ५५ 1 ५६ 1 ५७ ॥
इःस्थानगो कमेदभायिनाथो
वली विरघाधिपतिस्तदानीभ्‌ ॥
सीर्मतकमोदिं षिनेव जातो वेरः प्राथमिकोपि तञ ॥ ५८ ॥
भवमेश ददामेश दुष्स्यानेमिं दं ओर छते घटवान्‌ दवे तो वह वारक सीमेत नात
कर्मादि संस्काेसे रदित ब्राह्मणपुत्र हनेपरभी रं ॥ ५८ ॥
लाम सपापे त्वथ तद्दे वा जातो नरः माभमिकोपि तत्र ॥
सिददये द्रारयुगं ग्रहं तत्छन्येदये नीचशेषि जन्म॥ &९॥
नवांशुन्नधिपतिः मरिद जप्लहकाणरागेः ॥ वरं विल-
प्रायिपतिः सराशेः कद्रस्थितक्षीयैसमन्वितेवां ॥ ६० ॥ ।
छामम्याने पाप्रह्‌ वा पापाश्च हेनेमें मै वदी पूर्वोक्त फ ई । नवर सूतिकां गृह-
दार कहते है कि सिहख्यहोतो उसवषप्म दोढार्‌ हेग, कन्याम हो तो नीचे
घरवा मीच कर्मोपयोमी धम्मे नन्म होगा ॥ ५९ ॥ नेश तया पचमेशकौ राशिफ
दिशमे दार अथवा चवान्‌ यहकी दिशमिं यदा केन्द्रगत अ्रह्की दिगमे दार कहना
अथवा रप्रमे ने पेप्काण दै उस राशिकी दिशा वा स्मेशचकी दिशा मेँ कहना इतने िक-
तपोमिं मुख्य विचार वका हे उक्तमिं अयिकवरकी दिश्चा कटनी ॥ ६० ॥
अदेेनन्त्यास्पदेश्मगेवा वाच्यास्तदानीखपमूतिकास्तु॥ तथ
स्थिते भासते त॒ युर रा स्थितेधियभामिनी सा॥ ६१॥
राह््वजाभ्यामय्‌ जातिहना स्वन्यग्रहजीतिसमा प्रदिणाचनां-
त्यवधुस्थितखेचरेन्द्रैवोच्यास्तदानीशुपसूतिकाश-] ६२॥
भो ग्रह 1 १९ । ९० स्थानमें हो उसके अनुषार उपूतिकरा ( नो वाछकको नन्‌.
सीद ) फहमो तहां शनिः हो तो वह खी शद सूये हे तो क्षत्रिया ॥ ६१] राह कतु
शँ सौ दीननातिकी ओर अन्यग्रहोसे समान जातिकी कनी ओर २ । १२ %
(४८) सर्वार्थचिन्तामणिः 1
अपदूतिका उ सूतिकागृहे
सथाम सरे ओर नित ग्रह ह बैदो तया उतनी अन्य
कदन ॥ ६२. ॥
सहस्थितैः ॥ जीवे
ततस्यानपैः संयुतचेचैः किविद्वदत्यनरमाः ॥ ६३॥ एतेषु
रहलाभि
्तच स्थित््यशुदाहरन्ति ॥ रा्ष्वजाभ्या
ुपु्ासरदेवूज्यसतासा
पापांशकंयुतेषु ं ठु वैधव
योगात्‌॥ ६४ ॥ र्णा च
॒ ुशुभाच्चियस्तत् शनेस्तु पर
सरितिषतेष गादा वदच संस्याम्‌॥ वदिम्र-
ङल्जा विधवा तेरा यो ्थितसच ॥ ६4 । संख्या
देश महमव्यमगे दश्याद्यमागस ॥ ६६ ॥
न बह्ुत्वमाहुः
व॒र्देत्त्र तदन्यगुकतैस्त्वेकक्षग स्त अनुसार उपसूतिकाफा व्णी-
नगत वटी यरहोके
उक्त भवो अनुसार अथवा उनके स्था ॥ ये
हो तो उपसूतिकः बाह्मणी होगी ॥ ६३
कारादि फटने 1बृहस्पति, बुष, युक) वह इन भवेमि ं रहृक ्ठुद योतो भी विवा
ा होमो
रह पपा हो तो वह्‌ बाह्मणी विधव ा बडी विवा भादि होगी नितने यर्हुका योग-
होगी , दानिक े सयो ग कृष्ण
खर सुद्र ख गम्‌ नितने ह दं उतनी सी वरणे. वार
छे उतनी सेख्या सिर्ोकी कनी ददया्दभा भीतर कही, बहुत ग्रह एकस्थाने द
नितने गह द्दयोत्तदमे दहं उतनी सी चचरक खगृह ादिमे हो तो भौ बहुत होगी ॥ ६४।
तो वद्तखी रहेगी इनमे भी यो ह स्वो
॥ ६५ 1 ६६ ॥
.दीप्स्य चांचल्ययदादरचरंतेस्थििरेतद्टमन काले ॥ ॥विदेतेद-ल
भ्यमचरसतु संल्याम्‌ ॥ ६७
रा स्तः करेण तत्संयुतेद्ाद िति काचदाहः ॥ ६८ ॥
वुदेत्तच निशाकरेण वतिर्विलचरता फिए्ता दोगा स्थिर होतो दीष स्थिरभैर
चर्छप्र दो तो दीषर्चचछः हतम
जितन े यद हं उतने दीप हेनेभी बरबान्‌ टेन संम
द्विभाव हो तो हायहमे देगा: छद्म नेषा. दो धे) नौर रेषे एप्के
क्षीण, पृथे सपाप
होति) दीपके ते चदमफे ६८अनुर॥ूप इति र
जन्मफदम्‌ ॥
अनुरूप वसो कटनी ६७ ।
¢ अथ ततुभावः ।
डमगे दषे देह
लेशे स्वोच्चमिनशि स्वनवांशगरतेपेि वावरसय॥ ुत े केन््रकोणगते
सौर्य विनिर्दिशेत्े॥९देद९॥ ॥ ७० ॥
9 पा
शु ॥ पापमररसच सौस्यं वदेदपः
भाषादीकासदितः। (४९)
खरे जपने उच्च, मिन; वपने नरांश किसी हेव ओर युभयहसे युक्त बा
च्छ षेपैतो सवैदा देदसल्य कटुना ॥ ६९ ॥ उमेश बट्युक्त होकर के्‌ कोणे
दो तो शुभग्रह हो वा शभयुकत ह पापरह उष न दें तो १डति उष मनुप्यका सर्वदा
देष्ीख्य कटै ॥ ७० ॥
देवरोकांशगे सये स्येशे वलसयुते ॥ भाग्ये स्वोदराशिस्थे
वहुसद्धाग्यकीर्तिमान्‌॥ ७१ ॥
सूयं देवोकाशकमे हो टगरेश बलवान्‌ हो भग्येश भपनी उच्च राशि्मेहो तो
बहुत भौर अच्छा भाग्यमान्‌ कीतिमान्‌ देर ॥ ७९ ॥
रम्नापिपोतिषलबाज्छमवगेयक्तः सोचे सद्रदयुतः स्वनवां-
शके वा ॥ लग्याधिनाथपस्रहिते यादि कैद्रनाये सद्धाम्यकीर्विषन-
धान्यचिरायुरेति १ ७२॥
मेश अतियटयान्‌ शरुमवगेसे युक्त दो अपने उच्चे वा स्वनर्वाशकमे हो श्भगरहयुक्त
हो वेन्मेश्‌ ठमरेशके साय दा तो, उत्तम भाग्य (देशय ); फति, घन ओर जचसमरदधिको
श्राप हेता है ॥ ५२ ॥
लभेशवरः ऋरसमन्वितब्देदस्य सीख्यादिषिनाशमाइः ॥ ' ताद-
वृफलंनाशगतोपि तस्यछमेहितनत्फलमन्यथां स्यात्‌ ७२॥
दुःस्थानपेनापि यते विल्ननाये विकरे सति रोगमाकस्ात्‌ ॥ `
वलेर्विरीने सति र्नाथ केन्द्रकोणे न त॒ सेगभाक्स्यात्तऽ४॥
ल्ेश्वराधिष्ठितराशिनाथ इुःस्थानगो इवैल्देदभाक्स्यात्‌ ॥
लग्रादिभविश्वरराशिनायेदःस्थे्विलयादिविनाशमाहः ॥ ७९५ ॥
खगेश करूरयदसे युक्त दोषे तो शरीरके सौख्यादि न्ट होना । ख्रेश अम हौनेमे भी
यही फट कते है, परंतु उसपर शुमग्रहफी टि ठो तो वैसा फक नशं होता कुछ दुभभी
होता ६ ॥ ७३ ॥ रमेश दुष्ट स्यान(त्रिकमारक ) के स्वामीसे युक्त हो, तथा दष्ट स्यनिद्च
खमे एवैतो मनुष्य रोग देषः यदि. टेश बहीन ह तोमोददी फ्ठदै रमेश पेद
त्रिकोणे है तो मनुष्य रोगी न देत सुखी दोष ॥ ७४ ॥ भिसभावमें स्पेश है उसका
स्याम दृष्ट स्थानम दवै तो देह दुर्ठ रटे, रेसेदी रमरादि निस भावका स्वामी दृष्ट स्याने
हते तो उस भावा विना कदते ट ॥ ७५ ॥
पावकम राके निकोणे टगरेऽदिनाये गुिकेन युक्ते ॥ लबरे-
= श्रे पापयुतेऽथ ख्ये राही यदा वैचनचोरमीतिः॥ ७६ ॥ शनेस्तु ` `
1 ष
(५० ) सर्वांधचिन्तामाणः।
योगातमविकोकनादर भीतिधंवा वचनचोरधरः ॥ राहौ विले
सजेकंपुतर रा बरददधीजमिहाहरायाः ॥ ७७ ॥ ठधेशवर ृु-
ग, भथ क ३ क

गते सरा सर समदि त्‌तथेव वाच्यः ॥ ल्मे सराहौ कि


विकणे रर कुजे मादियुते तथेव ॥ ७८ ॥
पापग्रह ठम्‌ हो गृरिक चरिकोणमें ठममे, राहु गुचिकसे युक्त हो अयव खपे पापयुक
ह स्परे राहु हवै तो ठम चोरोसे भय दोवै ॥ ७६ ॥ ठमेदा शमिसे युक्त वा दृ हेमे
तो निश्चय ठग, चौर तया रानासे भय हेत । नो राहु छम श्नि मगर सहित हतै तेभी
यहो एल है “नि मग युक्त राहुफो शरेष्ठ जच वृहदीन कहते है"॥७७॥ छ्मेश अम
स्यनमे राहयुत्त मथवा अष्टम ख्मेश केतुयुक्तहो तौ म वही फठ कहना जो स्फ
राह, विकोणमर गु्ठेक भौर अममे कुन केतुयुन ठो तौ भो वी फठ कहन। ॥ ७८ ॥
टगरेराकरततितदशनाथो राहारमायादिभिरन्वितश्ेत्‌ ॥ तस्मिन्‌
बृहद्रीनमिदाण्मेशसंयु्राश्यंशपतिः साहः ॥ ७९॥
टमरेश निष राभ निष अशमेहैउसका स्वामी यदि राहु, मेगल,मेतु,शिषे युन दवि,
अथवा उसमे ष्ृद्ौन हये भदा अष्मेशस्थित रायश्च राहुयुत हो तो वही फठ होगा॥७९॥
खमशधर शरमिसते तसुस्थे पापान्विते पापविरोकिंते वा ॥ शिला-
भरहरिमैणयत्तमगे खडगादिभिवां कथयंति तज्ज्ञाः॥ ८० ॥ शनि
स्तथा चेद्रणयुत्तमांगे वातायिशचेः पतनेन वापि ॥ यदा भवे-
त्प॑चचटीविलगरे तद बरहत्को न तददधेल्मे ॥ <१॥
ठम ममक ट्म पापयुक्त वा पद देत ते पर्थक चोप शिरपरमण (तेरो
भयवा प्योतिषन सङ्ग नाद्सि नण क्ते है ॥ ८० ॥ देही शनि दो तो अपिश
अथा गिल चरसे शिरमे वरण हवै) जव पाच वटोबाटा रत्र हो तो षदाभिर्वाखा होता
हे उसके जपे ट्म नक्ष ॥ ८१ ॥
आैह्कं युनयस्तदूनल्ये शिरः संकुचितं त॒ तन्ज्ञाः ॥ शुष्के
खगे लमरगते विद्ये शुष्के यदा देदकृशत्वमाहुः ॥ ८२॥ ठ्मरे-
वरे शष्कटुते तथेव श्ष्कयदाणां मघनस्थिते वा ॥ ल्याधिषे
नाशगते त॒ युष्कराशौ तन श्युप्कमतीव केएम्‌ ॥ ८३ ॥ ल्म्रा-
विपस्थांशपराशिनाथः शप्क्रहस्थस्तनुयुप्कमाहुः ।। शुष्के
विभेवडुपापुक्ते तत्रापि देदस्य केशतमाद्ुः ॥ < ॥
भाषाटीकासदितः। (५१)
वैच ष्यातमक र्मे बहार उसके गाधा खग्रमे छोटा शिर कहा) जो छत्र मध्यम ड
उनमें संकुचित गो ओर छया शिर ज्योतिषन्ञ कदतहंनिर्र मरग्रम तया टम निर्ध
हवेते देह कृष (माड ) कहते द यहं शुष्कपदसे मर्वे जतिप राशिग्रहोकभी भोष
होति ॥ ८२ .॥ ठमेश निर्वैटयहेपि युक्ततया निरवखग्रहके षसेमहो तो मावरी ए, ओर
खमेर अष्टम निट तया स्प निर्व रि है तो शर ङश तथा अतिकषटयुत देष
॥ ८३ ॥ स्मेश जिष्ठ रदे रशि अंशफमेहे वह निरेरररिमेदो वा स्वयं निर्वरः
होतो श्ररीर भूखासारदे निर्ैर खवर बहुत पशे युक्तो तो भो शरीसमे रता
कृते हं ॥ ८५ ॥
ल्मजर्ष भवेच ततस्थोत्यसुदाहरंति
भि १] भवेच ह. भरोयमदादरंति
॥ ठय्ाधि-
परतोयखगो वखाब्यः सोम्यान्वितथेत्तवपुिमाहः ॥ ८4॥ ल-
आधपन्चनरररासंस्थः छभान्वितस्तोभखगेन दृष्टः ॥ च्रे
ञ्युभक्षे्गतेपि चैवं टयेश्वरस्यांशपतो जलक्षं ॥ ८६ ॥
सुपरम नरि हो उसमे श्युभयह होंतो शोर स्पूढ हतर रेखा कहते) तथा दरे नल-
अह बरषान्‌ हे.श्युमग्युकत भी देवै ते शतैर षट कहते द ॥ ८५ ॥ ठप्राधिष्‌ यदि नक
राशिं युभय युक्त दो नख्यह उषे देते तो शरीर स्यूर हमै रम्मे श्नमग्रह रकि हेनेमे
तथा रपरेरा निस राशि अरा हो उसका सामी मख्रारिमे हो तो भी वही एढ
नानना ॥ ८६ ॥
पापग्रहाणां च दशा विहीने ट्र जमतयतेपि चम्‌ ॥ ल्पे
गुरौ तेन निरीक्षिते वा _जलक्षगेणापि जके विलये ॥ ८७ ॥
सोम्यान्विते शोभनलेषरनदटे लतिस्थौरयुदादरंति ॥ ठे
शने राहुयुतेथ वा स्यात्तिशाचवाधा प्रवदति संतः ॥ ८८ ॥
खर गभयईकी रशि हो उस प्र पापग्रहको द््टिन हो तौ मी वही फक कना ठप
शदस्पति हो अयना ठयम बृदस्पति देखे, अथवा नरराशि नको नऊएशिगत बृदस्पति
देवे तो भी बही फट कहना ॥ ८७ ॥ ठम श॒भयह हो यमवक षटि भी हो तो गति"
स्यूट देह केह, उमे रानि राहुयुकत हवै तो प्शिाचङी पीडा द्रन्‌फते३।८८॥
ख्ये रविभूमिसतेन दष्टः श्वासं क्षयं विद्रधिगुटमभाजम्‌ ॥ भौमे
विख्ये शनिषुयदरे खङ्गदिभिः पीडितदेदभाक्स्यात्‌ ॥ ८९ ॥
क सूधफो मगठ देखताहो तो '्वासरोग, क्षयरोग, विद्रभियेग, मोगनेवाखा हवै, सकि
मगरको पूर्य शनि देते दो तो तठवार आदिंसे ¶ीडित शरीरा देवि ॥.८९ ॥ ..
(५२) सवथिचिन्तामणिः।
केतौ विरमे बहुपापदृे पिशाचचेरिभवति धुवं मीः ॥ रतने चरे
तद्रषनेशवरे षा चरस्थिते संचरति प्रजातः ॥ ९० ॥
ट्म केतु हुत पयहेषि दए देत दो निश्चय पिका तथा चौरो मय देत षम
शर्य हो मथवा स्पश चेरिम हो तो भदुष्य चछनेमे तत्र रहे ॥ ९० ॥
संचारशीरुशवरभे विलय ल््ांशके चेवघदादरन्ति ॥ विदेशः
भाग्यं चरभे विम चरे तदीशे चरेटटरे ॥९१॥ ति
भसा वस्यशि छम्नमे देनेषे चरने फिरनेमे ततर कदा रेसेदी चरांशकमे भी कहते ईं
श्वर रपर रपरेश चर राशिमें चर यदे च्छ देवै तो परमे देशय होगा ॥ ९९ ॥
स्थिर स्वदेशे वहुमाग्ययुक्तः स्थिरखदेशररेधनान्वितः स्याच्‌ ॥
मिश्रमहैः संयतभाग्यकीतिनानाप्रदेशे प्रचरन्डुमागीं ॥ ९२॥
ररेश्वरे वीयते स्वतेगेगभीरगामी पुरपोन्यथा स्यात्‌ ॥ ईनि
तदीशे स जडः शुभेस्तु दे युते बा न तथाविषे तत्‌ ॥ ९३॥
स्थिर र स्थिर दयक हो ठमेश त्वरि देते तो भेदी देम गहत रेवं
युक्त हे स्थिर ग्रही इस योगे फतौ हौ तो बहुत धनसे युक्त दोषै, चर्‌ स्थिरयद मि
कर योगकारक हो तो रेवं त्तया कीर्तिपे युक्त दोकर अनेक देमि िरता रै भैर
कुमार्मी मो देते ॥ ९२ ॥ स्मरश्च षठवान्‌ हो अपने उव्वमे हो तो पुरुष गँभीरतापि च्छे
वाखा हवि इसके विपरीत फर्मो विपरीत दतै ख्परेश हीनयछ मी चासगतादि दहो तो नड
(मूं )दोषे प्रतु उसपर शयुभग्रहयंकी चषि युक्त हो नो वैसा फ़ न गा ॥ ९३ ॥
रभे चमे शोभनषटियतते वाल्यात्युखं तत्नहि पापयोगात्‌ ॥
डली भतेर्पापबह्त्वयोगे रम ठ वास्यान्मरणतिकाम्‌॥ ९४॥
वरगेत्तिमाे यदि ख्यनाये स्वोचाशके वा स्वरुटकाणे॥ हयभा-
न्विते वा श्ुमृह्टिपाते नरो भवेदामरणांत्तसोस्यः ॥ ९९ ॥
सम शम म क्षं तया हम यद रमक देखें तो वास्याकस्यादे सुख पै पापव्रहोवि
सुख नद होता देसे योग दष्ट जादिषाकेकी होषै ती वात्यावस्थासते मरणसमय षयैत दसी
हवै ॥ ९८४ ॥ रमेश वोत्तमम्‌ जथवा उनवाकमे वृ मिव्रेष्फाणमे शुमयदसे कत वा
दृष्ट दर तो मनुष्य मरणपर्यत ससी सद ॥१९५॥
ट्रा्यलमे जभ्र शवर केन्द्रगते वलाटये॥ सिंहास-
नाशे यदि देवपूज्ये जातो मवेदादिममध्यसौस्यः ॥ ९६ ॥
भाषादीकासहितः। (५३)
लम्राथसोत्य छमदशयोगे रमेश्वर शोभनसे्ेद्रे॥ पारावता
यदि दानवेज्ये जातो मवेदादिममध्यसौख्यः ॥ ९७ ॥
छम्‌, बार, ग्यारह शम ग्रह हो स्मरश्च वान्‌ होकर रेदं हो भौर शृदस्पतिं
सिंदासनांशमे हवे तो मथम ओर मध्य अवस्थमें सौख्य प्रिठे ॥ ९६ ॥ ९।२।३ भर्मिं
शुभ यह दों गा इनको दुभग्रद देखे मेदा युभय हो. भोर डुक पारमे हेमे ते मथम
ओर मध्यम अवस्यामें सख मिरे ॥ ९८७ ॥
बाल्ये खली स्यात्रिदशेदपूज्ये केन्द्रे यदा ख्यपतिषेलादचः ॥
पारावतांशे यदि ल्यनाये खीपुजमिजाथंसुखान्वितोयम्‌ ॥९८॥
देवलोकांशगे रुके र्येशे गोपुरांशके ॥ ट्म सुभग्ररेे मध्यति
सुखमाघ्रयात्‌ ॥९९॥ लर ञ्युमे धने पापे कैद्रे पापसमन्विते ॥
ल्येशवरे तूत्तमं आदो इःखं ततः सुखम्‌ ॥ १००॥
यदि पृहस्पति केने हो ख्मरेश वट्वाम्‌ होकर परावता हे तो खी, पुध,मित्र भौर
भने सुससे युक्त रहे ॥ ९८ ॥ शुक देवकाम उमेश गोपसंसणमे हो भौर छर्म
शम यरहोकी दि होवै तो मध्य मौर अत्य अवस्यामें सुख पये ॥ ९९ ॥ उमे श्म
रद्‌ धनः स्थानमे प्रग्रह केदेमिभी पपर हो भौर पेण उत्तमांशकमे देवै तो भयम दुल
कै सुत मिटे ॥ १०० ॥
रुपे पापे धने सोम्ये माग्ये कथिच्छुमग्रहः टेश देवलोकस्मे
नाट्ये सोख्यमतोन्यथा ॥ १०१ ॥
छ्मे पापयह, धन स्थानम शुभग्रह तथा नवम स्यान्मे फोई श्चभप्रह हो चीर स्पे
दैवोकशकर्मे हो वो षाल्यावस्था्मे सुख मिटे अन्यया नरी मे ॥ ९०९ ॥
दशर क्मगते दिनेश कमान्विते शोभनलेचेशैः ॥ योगे
प्रदिष्टे तयप स्वगे सत्कीर्विमादुयेनयोच तज्ज्ञाः ॥ १०२ ॥
खमेश् दशम, सूये सपमे गुम गरदो खदित हो रेषे योगम स्मरेदा उचका हतै तो
शत्कीतिुक्त होर रेसा ज्योतिषन्त मुनिजन कते ॥ १०२ ॥
पापे विख्ग्रेशपतो सरार केद्ररिथते कमणि पापसेटे ॥ नीचमरदे
लग्रगतेकटशे दुष्कीर्तिय॒क्तः स भवेत्तदानीम्‌ । १०३ ॥
खमे पाययह, अदा रहयुक्त केद्मे, पापरद दशम स्याने ओर नीचयह र्मम
सूर्यस दष्ट दोषै तो मनुष्य दुप्कोर्ियुक्त मयाद्‌ दु्टकमेसि ख्यान देवै ॥ ९०३ ॥
(५६) स्वाधचिन्तामणिः।
मी युक्त देवै तो तीष ३० वर्षे उपर सुख मिटे ॥ ९९५ ॥ रमेश भुम ग्रही रदिम्‌
हो उसे रम ग्रह देखे अयवा गोपुरा्मे तरै तो सोहं १६ वर्षते उपर सुख धेवे॥ ११६॥
मह्योगक्षणाभ्यां तु वलावख्वशादपि ॥ रस्थेवे फरं पर
वि 4 „3 1 . 9,

ओीमब्यंकटशमेणा ॥११७ ॥
इति श्रीसवथवितामणो छय्यफरषणेनो नाम द्वितीयोऽध्यायः ॥२॥
अहयोग दिके तथा वर निर्छके म अनुषार खप्रङा इकार फर श्रीमान्‌ कट.
कमौनि फदाहै॥ १९७ ॥
इति श्रीमरवोयिवितामणौ महीषरभाषायां स्फटाध्यायो दितीयः ॥ २॥

तीयोऽध्यायः ॥ ३॥
---०0-<०+-य् +<

अथ धनभावफलाध्यायः।

केटवादरत्तवयान्छुखं च वाग्दक्षिणािप्वोथान्‌ ॥
५. ४ 1 ४

विद्यामुक्तिविशेषान्‌ दासान्मिजाणि च प्रवदेत्‌ ॥ १॥


दूसरे स्याने निनपाखनीय कुटव मनृष्यमुख, वाणी, दाहिना नेजादि, घन; बरिया, भोग
दिरिप, दास, मित्र इतरनोकिा विचार करना ॥ ९ ॥
मरश्वरेण सषटिते य॒दि वित्तनये ढःव्येऽस्थिनाशनमथस्छजि-
दिन्दुयक्ते ॥ नेतरे तचगते यदि नेशिकाधः स्वोचे छभग्रहः
युते न तथा वदंति ॥ २.॥ भान्वच्छलमपतिमिः सहिते तदीशे
जात्यंधको मवति रंत्रणात्यगेपि ॥ रिप्फे धराछतगते नयनं
हि वामं नाशं तदा ब्रजति सुयसुते तदन्यत्‌ ॥ ३ ॥ ,
दिसीयेशच स्वदत दु्ट स्पानमें एत्र तो हृड द्े । शुक चदमा सहित नितियि् तप्रम
हतर तो न्य दोपे यदि उच राथिमिं हो यदवा दभग्रहे युन होये तो वद शट नी दप
1२1 द्वितय सूरय, युव ओर स्मरेश सदितदोते तो भन्मान मै तया ८।६।९२
भैहोतोभोयही ष्टे वाप्टयं मग्ट हेतितो वामोेधश्चनि देप तो द्धि मेत
मदेम ॥३॥ __ 1
चंदराकसंधुकतहरो विरमे शन्यारदरेभिषिनाशमाहुः ॥ श॒भा-
डभहदरोचनः स्वाच्छभेनं दोपः सदितेकषणाग्याम्‌ ॥ £ ॥
भाषाटकाषाहतः। (५७)
रिंद रुप सूयं, चमा, मँगठ शनिसे दृष्ट हौ तो नेत्रनाश कतेहे यदि योग एव दट-
कती यह गभ अजयुभ मिनित ह तो (इदबुदाक्ष ) अधीरनयन्‌ होमे चभ ब्रहृकि योगदटिसे
उक्त दोष नीं होता ॥ ५ ॥
निमीकिताक्षश्च धनेश्चपापे तदीश्वरे शोभनदयुकते ॥ ल्रा-
. धिपे पापबहुत्रयोगे यमेन दृष स ठ रोगिनेः ॥९ ॥ नेमे शुभे
तद्धवनेश्वरे वा सौम्यान्विते कारकखेचरदे ।। ट्रश्वरेणापि य॒त-
थ्‌ टृ विशाल्दष्टिः स नरो विशेषात्‌ ॥। & ॥ ॥
धनस्यानरमे पापयह धनेशपर सुभग्ररी दृष्टि होवैतो नेत मैकचेसे रे । सश्च बहुत
पृपग्रहे दित होवे उस पर दानिकी दृष्टम हषे तो ने्रेमे सेगरहे॥ ५ ॥ ने्रष्येभ
शुभग्रह हो दितीयेश शुभयुक्तं हो तथा काक य्ह बरुभयुक्त हो समश भी युक्तवा दए द
शरै तो बह मनुष्य विशेषतासे बडी दृथिवाखा हेष ॥ ६॥
शन्यारयोगे यलिकेन युक्ते नेतरे तच ठ नेघरोगः ॥ नेतरेयदा
पापवहुत्वयोगे यमेन दे सति सग्णने्ः ॥७ ॥ नेवयेश्वरस्यांश-
पतौ सपापे पापृग्रहक्षेमगते तथेव ॥ नेचपिपे वासरनायके त॒
धरासते वा गाटेकाकेटष ॥ ८ ॥
दवितीयेश्च शनि मेगठसे युक्त तथा गुखिकसे भी युक्त देवै तो नेत्ररेग देत दवितीय स्थानम
धटृत पाप रो शनिकी च्छट रेवै तो नेवरेगी दोषै ॥ ७॥ दवितीयिश निष्के कर्मे
हे कद प्रपयुत हो तथा पापगरफे राचिमे हो यवा दितीयेद्च सूयं बा मगछ हौ गृखिक प्र
सूर्यको दि हबे ॥ ८ ॥
उष्णोद्धवेनाप्यथ्‌ पित्तकासैनैजस्य रोगो मवति प्रमादैः॥ अव्या-
जरोगैनैयनस्य रोगस्तत्स्थानपे दुःस्थगते ससोम्ये ॥९ ॥ सदो-
दरात्मोद्धवशडगेदे कटनमिनादि रमेत्तयैव ॥ रव्यारयुकते सति
ने्रनाये दृ तु ताभ्यां नथनांतरक्तः ॥ १० ॥
तो गभस अपवा पित्त कफस ममाद नेजरोग देत दियिश द्टत्यानमे श्भयुनः होवे
तो विना ममादहे नेत्रसेग हवै ॥ ९ ॥ रेसेदी भातृ्यानशच माईको पुत्रस्थाने पुत्रको श्ट-
स्थानसे शुको स्तम स्थाने स्रीको नेज्रोग कहना द्वितीयश्च सूर्वं॑भगन्वे युककरवा
चृ देष तो नेधोफि मिनिरे रक्तवर्णं रहे ॥ १९० ॥
(५४) स्वाभविन्तामणिः ।
आरोही तु विर्यनाये भाग्याधिपे ताहशवीयंघुकते ॥ विख्या-
तकीर्तिः प्रसवो नरस्त॒ ञ्चभगरदेणापि समन्विते स्यात्‌ ॥ १०४॥
ख्म्र आरोदवीरयसे युक्त हो नकमेशभो रेह हो जर शमये युक्त भी हेष तो मनुष्य
विद्या कीिवाडा हतै 1 ९०४ ॥
आदौ वयसि प्रवाद सोख्यं ख्ये भगोः स॒ते ॥ दःखं तु परभागे
च वेधो पापे सुते तथा ॥ ३०९५॥
खमे शुक होवे तो उमरे पूवा सुख मिटे, चतुर्थ बा पंचमे पापदरह हवै ते
उत्तराद्धं उमरमे दुःख दोषै ॥ १०५ ॥ ४
लग्मापिपे ुमयुते यदि तंगभागे कैदरविकोणसहिते सचभहि-
युक्ते ॥ कमाधियेन सहिते यदि वा स्वगेहे सद्ाग्यकीर्तिः
धनघान्याचिरायुरेति ॥ १०६ ॥
यदि ठमरेश शभग्रह युक्त उच र॑शिकार्वेद तिकोणमे शभम चट हो अप वा
दुदमेशसे युक्त शे यद्वा अपम रामे हवै तो उत्तमं र्य, उत्तम कीरति, धन, अत्युक्तं
वीर दीर्षायु हतै ॥ १०६ ॥
` दघ्रायिपोत्तिवल्वानष्युभेरदएः रेद्रस्थितः शुभलगैरवलो
कंयमानः ॥ सृच्यु विधूय विदधाति सदीवंमाघःसद्ध यणेवेहमि
रूनितया च रक्षम्य्‌। ॥ १०७ ॥
ठभेऽ अतिव्रखवान्‌हे, प्रह उसे न देखे, कदम हो, शुम प्रद उष देत ५
तो मृत्ययोगकौ दयायके दीर्वाय, वहत गुण, तया भ्रट ठदमीसदित कर 1 १०७ ॥
कैद्रात्ेकोणानेधनेषु न यस्य पापा ठ्याधिपः सरयरुश्च चठ
एयस्थो ॥ रा खानि विविधानि सुप्ण्यकमां जीवेच वत्स
रशत स विुक्तरोगः \॥ १०८ ॥
निरे मन्द ९।४।७।९० तिकोण ५।९ जषटम ८ स्तं पापदरद न हो नौरकमश
तथा वृदस्पति फेनम हो तो मनेक सुखमोगकस्फे बहपुण्ययमौ निरोय रक्‌ सौ व मवि ९०८
दगरे्रादतिवली निधेनश्वोसौ केन्द्रस्थितेनिथनरिप्फगतेःच
वपिः ॥ तस्यायुरस्पमय वा यदि मध्यमाडुरत्सादसंकटवशा-
ह्षरमायुरेति ॥ १०९ ॥
भापटीकाकटितः- (५५ )
अष्टमे उमेश अपिक वटी हो फँद अष्टम ष्टे स्यानगत परप देवै तोः असाणु अथवा
मध्यमायु हेरे भयव अनेक सकर कश भोगे गनेक उताहो परमापु देवि ॥ ९०९. ॥
` एकांशकस्था बुधुकमन्दा धम स्थिता ठग्रएपागता वा ॥
धि पष्ठाएमे वा दिमगुश्च यस्य सदस्षवप॑द्रयमस्य जन्तोः ॥ ११० ॥
नवम स्थने बुष) शुरु, शनि एकश्च अंशके देँ अथा एकांसकदीमें स्यस्य देवै
देवा, भख्वेमे दम हवेत दो हनार वप भायु है ॥ ११० ॥
जीवांशकस्थाः सकला प्रहेदराकंद्राधिता धर्मधनाच्धिता वा ॥.
. जातो नरः प्र्रजितः स बाल्ये युगांतमाडूर्वहुशास्कता॥१११॥
` मंदांधकस्था रिमौमजीवाः कमांतधरिता धमेयुत। वरूटयाः ॥
राशेः समाप्तौ हिमगो विख्ये दुगातमायुः धियमाद्धाति॥११२॥
- धर्मश्रे धमगते च यस्य भोर्माशकस्पे हिमगौ च चट ॥ य॒नी-
न मो ८. र

- शरोयं सुनियोगजातः शाघ्लाथेकत्तां युगमादधाति॥ ११३ ॥


सभी ग्रह बृहस्पतिर भंशकमे कद अथवा नवम वा द्वितीय भावे ह तो मनुष्य बास्यावस्या
होसे योगी होकर युगातप्थेत जीवै ओर बहुत शाल वननेग्राछा हेतवे ॥ १११ ॥ स्य
मगर बृहस्पति शने अशक हो नवम व दशम स्थानम स्थित हं वसवान म हों ओरं
राशिके ओँत्य न्ांशङका चद्रमा खये हेव तो र्द्भीषहित रे युरमाति आयु हमि ॥११२॥
निष्का नवमेश नवम हो उसे मंगखके अशक्रमे स्थित चेदम देखे तो इस मुनियोगमे `
जन्मवाखा मनुष्य सुनीशरर दोकर शाला ओर युगांतजीवी होगा 1 ११३ ॥"
रशे ` घनराशिस्य ख्मेशस्थांशपेपि वा ॥ तथा स्थिते लाभ-
नाये विशद्वपापरं खम्‌ ॥ ११७ ॥ ख्मेशस्थांशनाये -तु
कैद्रकोणोचसंयुते॥ रभि वा तथा डुकते धिशद्वपौत्परं संखम्‌॥ -
॥ ११५ ॥ रुतरश ज्चभराशिस्थे जुभयहनिरीक्षिते ॥ गोपरांश-
गतेवापि पोडशाब्दात्परं सखम्‌ ॥ ११६ ॥ ।
सद मनर (1 त ठ त स ५ ५ ।
न नामकम हे उका स्वामी के्‌ त्रिकोण अथवा उच्च रादिभे हो देशे रमै
(५८ ` . स्वाथेचिन्तामणिः।
सैम्ययटौ कारकभावनाथौ स्यातां छमा दृष्िसौम्यता ठ ॥
पपिय्हताक्षणयागत [पतरादिकाना फलमेवमाहुः ॥ ११॥ `
कारक भविशदो शुभ ग्रहों शरभग्रद न्ह न देते प्रह दे तो कूर
होव रेषे दी योगे पपयहोके योग एवं दष्टे निस स्थानसंधी वह कारकं यह्‌ हैँउसके
अनुसार पित्ता मादि्योको वद फट करते ह ॥ ९१ ॥ ध
डरटुवराशेरयिपे सप्तभ्य केदरस्थितेस्वोचघदरदे वा ॥ सौम्यकषे-
युक्ते यदि जातपुण्यः कुटंबसंरक्षणवागिखाप्तः ॥ १२॥
क युभग्रह सहित केम हो थवा मपो उचचमे वा मित्रा हो बुमरिम
हेत तो ब पुण्यपान्‌ पुटका रक देवै वाणीम विखस उत्तमता रेवै ॥ १२९ ॥
स्वोचस्थिते शोभनलेचदे ङटंबराशो शचमवीकषिते वा ॥ अने-
करसंरक्षणजातपुण्यो स्गरशवर वीयेयुते स्वगे ॥ १३॥ यरो इटु-
वे स्वपतो यदि स्याद्गे। इये तादशमावनाये ॥ स्वोचे सत्ते
अगतेय वधो परोपकारी जनरक्षकः स्यात्‌ ॥ १९ ॥ ,
दितीयभावरम ज्॒भयद द भरुभयह अपने उ्वमे हौ तो अनेको रक्षा कजे एृण्यवन्‌
देधे, उमेश बथ्वान्‌ हो जपने उच्चरमे हो तो भी वही फर जाननेएदितीय बृहस्पति दितीय
स्थाने हो थत्र रेषे दी दितीयेश दितीयमे शुक वा बुध दो भथवा अपे उच्चे वा
मि्रतरिमें सपे स्थानभेहो तो पया उपकार कलवार खेगोकी सन्ना कएेषाला
हेषै॥२३१५९५॥ . । _
पापे त तद्राशिपतो तदानीं पुपिकति पापे स्वठेगे ॥ ख्ये-
श्वरे दीनवटे सपपि स्वजीवनोपायसहायकोन ॥ १९ ॥ पपि
वहते स्वङटुवराश पपिक्षिते दीनवले तदीशे॥ इःस्थे विर्य्रा-
विपती सपापे स्वजीवनं नास्ति वेर तस्य ॥ १६॥
द्वितीयिश्च पापगरह पापयुत दृष्ट हो मीर पनं उन्नमे हो ट्म पायन दीनवर हमै तो
जपने भाजीवनके उपायमे दूषा सदायक न दोषै अर्थाद मपे गुनरका उशाय्‌ मापी
करे ॥ १५ ॥ दवितीय स्ानमें बहुत पपग्रह हो दितीयेश्च हीन पाप्रहपे दह्ये ख्ये
पापयुक्त दष्ट स्थानम होते तो उर्फ जवन सुपपूरष नदष 1.१६ ॥
पत्यौ इटवस्य ततीयराशी स्थिते यदापगरदस।म्यदरे १ छुम-
स्थिते खेचरनायके स्यात्छ्छतैगगे सवेजनावनीशः ॥ १७॥

माषाटीकासाहितः |. (८५९ }
दितीयमविश वीरे शुभग्रह तया पृर्पग्रह सू० मे० वृण से द्ष रो गुमय्रहकी रिम
ना अपने उवरिमे हप तो सव मनुष्योका एवं पृय्वीका राना हेषै ॥ १७ ॥.
त्नाथे गोरांशस्थे उडवेशांशपे दमे ॥ सिदासनांशके वापि
पेचाशननरक्षकेः ॥ १८ ॥ ध
द्वितीये गोपुसंशकमे हो अथया दितीयेश निस ग्रे ंशषमे दौ वह शुभग्रह हो नैर
दिहासनांशकमें दषेतो पास मतुप्योी रक्षा कणेनाया दोषै ॥ ९८ ॥ 9
स्वोच्चनि्णायगते फट्म्बराशेः पतो कयपतेवलाव्ये ॥ छट
बनाथस्थितराशिनाये केदरस्थिते सवेजनावनीशः ॥ १९॥ -
दवितिपरेश अपने उन वा भरूटत्रिकोग्के ग्यारह भाकमें यद्वा उच्च वा तरिकोण छम
स्थित ५।९। १९ मेदो उमेश वञ्वान्‌ हो तया निषरशिमे दविधयिश् हे उसका स्वाम
केरे शतै ते सवं मनुष्या राना हेते ॥ १९ ॥
ये पापसंयुक्ते कडवेशे तथा स्थिते ॥ पाप्रदेण संद्टेइ-
द्वितीये ५, क व स्थिते # क

घटे भावनं रमेत्‌ ॥ २० ॥ आविशते रक्षकः स्या दभः


यते ॥ पारावतांशके तस्मिन्‌ घने चंद्रसमन्विते ॥ २१॥
दवितीय स्यानमे पापग्रद्‌ हो तथा दितयेश्च पाप वा पापयुक्त दृष्ट हवे तो भाजीविका कटि-
नतासे देधे ॥ २०॥ यदि दिवीयेशच श्ुमग्रह युक्त होकर पारावतांशाममे हो दितीय स्यानमें
चंद्रमा हमै तो वीष मनुप्ण प्रारन कर ॥.२९॥
स्वो सहदे सगरे तदीशे पिदापने तद्जवनेशवरे वा ॥ पारा-
वताश गरुदष्ियुक्ते शतनरयं शास्ति चजातपुण्यः॥२२ ॥ कुटु-
वनाय प्रमोदधयुकते दे्वपञयेन समीरित वा ॥ तथाविधे
त्द्रवेनेपि जातः सदसरक्षो भवति प्रतापः ॥ २३॥
र दवितयिश्च मपे उच्चे, मित्रएदिरमे मपो रश्म सिदे वा पसवन, ए उदर
गुट तोन 1 उपर दूदूमत चट ॥ २२= ॥5 दिय
^
परम दस्वर्मे मर्‌से दृ हे गवा दिती ६
नान् ‌ ह बा पाएवतांशमं दो तो भपने
सिदासनाो वरिदरोशपू्ये , सरे एनगोपरसंयुते तु ॥ परावतः
- धनपे वलादे जातस्त्वसंस्यातनरषकः स्यात्‌ ॥ २४॥ वति
,गृट्ति विहारनश्मे मौर शक गोराक्मे <
सेम ले मदर्य मतया सामं द त २४५१ चवाय्‌ दितीममाेश देक
(६०) सवांयचिन्तामणिः1
सेशे केद्रभावस्ये छममहनिरीक्षिति ५ घते सोम्ययुते वापि .
सुणलः स॒ नरोभवेत्‌ ॥२८५॥ भफच्वदनः शरीमान खलपतौ
यदा । स्वोचमिस्ववर्ेस्थे ताये गोपुरांशके ॥ २६॥
दितीयेश केन्दमे शुम परेहि दए दो ओर दितीय भावे शुभ यद हवे वह मनुष्य
सुम्रस ८ सुवाणी ) वाखा होवै ॥ २५ ॥ दितीयेश केन्दमे अपे उच वा मित्रयशि बा
सपने भंशकमें दो अथवा दिपीयेश मेषुराशमे दषे तो मदमु श्रीयुक्त हवे ॥ २६ ॥
पिधैते खसस्थाने तत्नाथे पापसंयुते ॥ नीचराशिति वापि
दुषखः पापवीक्िते। ।२७] ।कराधदय॒क्स नरः पापो तदशयख्का-
न्वित ॥ पापयोगबहृतवेस्मित्नीचशदुवशं गतः+ २८ ॥
दितीय भाव प्पुगक्त' उसका स्वामो भो प्रपयुक्त द-भथवा नीच रामे भरायरह उसे
देखे ते ( दमं ) दर्गागीवाखा देवै ॥ २७ ॥ दव्तयेश गुखिकष युक्त हो बहुत प्रष
दवितीय स्थानमे ह तो वह मतुष्य प्रप भौर कोषयुक्त हवै ॥ >८ ॥
वावस्थानये सौम्यखते त्रिकोणेकेन्द्रस्थिते तंगसमन्विते वा ॥
छ्युभेक्षिते पमहयोगयुक्ते वाग्मी भवेदयक्तिसमन्वितोसो ॥२९॥
दविणीयेश्च त्रिकोण वा षेन्द्मं श्ुभयरहुयक्त हो मथवा उचराशिमे दो शुभग्रह उपेदं
पुश .
प्रहसे युक्त हो तो चतुर युक्तियुक्त बात फवारा दतै ॥ २९ ॥
बक्स्थानपे देवपुरोरितेन युक्ते यदा नाशगते मूकः ॥ पित्रा-
दिकानामिघमेव रीतिरुक्ता सन प्रेवहुशाघ्विद्धिः । ३० ॥
दिश सृहस्पतिसे युक्त अष्टम स्याने होप तो गंगा हवै रेसेदी `
पित्रादि भवो
स्वाम देतरै तो पिन्नादियोको मूकता (ूगापन) बहुत श्चाघ नाननेवाछे कहते ६ ९२
३० ॥
वाचारुकः केन्द्रगते तदीरा पारावतशि परमोचभागे॥ र
देवरौ भृगो वा वर्गोत्तमे सोम॒सतेन युक्ते ॥ २१ ॥ वागीश-
स्यांशपे सोम्येस्थोचे यभपमन्विते॥ मोपुरंशगते वापि वाग्मी.
पटतयो भवेत्‌ ॥ ३२ ॥
दियिश भेन्दमे पपवर ओर परम उदके हो बुहस्सत्ि भयवा युक हसना
हो वा यगोतिमांशम हो षषे यक होप तो वाचाट (ब्टूत टोकरा.) दो ॥ ३९ ॥
दिसोयेश निके नवस्य घे बह धमयद,वपे उवे शमह यृ हो ययप्र गेषु
दथरमे छे ते मोटन चतुर युनियुकत वाते परेवा दतर ॥ ३२. ॥
भाषाटीकासादितः 1 (६१)
वामीशोपि वखानिवितः यभरत वर्गोत्तमांशेपिवा वाज्ज्मीस्याः
दवनेशवरो रतः पारावतांशेपि बा॥ततराथो भूषणा इवेन सहि-
तस्तवरावताशे तथा स्वोचे स्वे सुदा गृहे धनपतौ वाक्स्थान-
कोरखाहछः ॥ ३३ ॥
वागी (दितीयेदा ) बयान श्ुभ्रदयुक्त वगोत्तमारास्थित हो तो बोटनेमे चतुर हैम
दवितीिश बृहस्तति युक्त दो अथवा पारावतारमे दो, उस स्थाना स्वामी छक वा बुधे
सहित य॑दा रेरावतादमे दो, तथा घेरा उच्च वा मित्र्षो रा्िमे दे्रै तो बहुत बोख्ने-
साढा दै ॥ ३३ ॥
सभाजडे वागयिपः सपापः कर्म॑स्थितो नीचगतोकैुक्तः ॥
मांयन्विते वाग्मवनेकेयुक्ते पापेस्त॒ दे स जडोत्र जातः॥२९॥
दवितीयेश्च पापयुक्त कर्मस्थित, नीषराश्िगत, अस्तगत दो द्वितीय स्यानमेकेतु हौ अथवा
सूयं होपापग्रह उसे देखे तो वह मतुष्य समानड (मूख ) हेते ॥ ३४॥ ह
केन्द्रे बुधे वागधिपे वला शक्रे घनघातृगते सोम्ये ॥ स्षोचे
धने दानवप्रजिते वा ज्योतिर्विदां शरष्ठतमो नरः स्यात्‌ ॥ ३५॥ + .
मुष केन्द्रे हो दितीयेश यख्वान्‌हेदुक युभयुक्त दूसरे वा तीसरे माकम थै अथवा
शुक पने उका दृषरे भाफमे दवै तो मनुष्यज्योतिभियिमि रेष्ठ देर ॥ ३५ ॥.
गणितज्ञो भवेलातो वाग्भाते भरमिनन्दने ॥ ससोमे दुधसंद्े
केन्द्रे वा सोमनंदने ॥ ३६ ॥ वाभावपे वु स्वोचे ख्ये देवेद्‌-
पूजिते ॥ शनाव्टमसंय॒क्ते गणितज्ञ मवेर्‌ः ॥ २७ ॥ कैढनि-
कोणगे जीवे सफर स्वोचगते सति॥ वाग्भावपपत्रे वा गणितज्ञ
भवेन्नरः ॥ ३८ ॥ वाग्भावपे खौ भौमे य॒रुशुकनिरीक्षिते ॥"
पारावतांशगे सौम्ये तत्तद्यक्तिपरायणः ॥ ३९ ॥
दवितीय स्यानमे मगर चैदमासदित हो उषे बुष देते या युष फेन््मे देप तो मलुप्य
गणित जाननेषादा दत्र ॥ ६६ ॥ दिर्तयेद्च बुष जपने उल्मे हो उप्र बृष्छति भौर
भष्टममे शनि देत ते मनुप्य गयित विया जाननेवाट दते ॥ ३७ ॥ बृहस्पति भनवा
परिकोगमे द दुक मौनेफा हो जयया युप वा दितियिश मपने उचका हतै तो मनुप्य गमित
बिया जाननेबाा शेषै ॥ ६८ ॥ दिक सूयं बा मग गुर दुवसे च हो युष पाराव-
मस्तु# ^मदुप्य ज्योतिषी युनि नाननेमे ततर देप ॥ ३९ ॥
(६२) स्वाथचिन्तामाणिः।
गुरुको घनेशौ चेदविभौमनिरीक्षितो॥मूरधिकोणतंगे वातकै
शाश्चविदां वरः ॥ ४०॥ संपूणवलसंयक्ते गुरो तद्भवनेश्वरे ॥
दिनेशभरगुसंदे शाब्दिको नरो भवेत्‌ ॥ ४१॥
दविफीय भविश्च वृहस्पति षा शक हे उ सूर्य मगर देखे ओर मूख चिकोण वा उर्व्य
देत तो न्याया नानेबखेमे ब्र होवै ।; ४० ॥ दविधेयेश बृहति सपर्ण बद्यु्त दोषै
उसफो सूर्यं क पतै तो दह्‌ मनुष्य वेयाकप्ण हवै ॥ ४९ ॥
वाग्मावपे बुधे स्थोचे गोपुरांशगते शनै ॥ सिंहासने रौ वापि
वेदातिज्ञो भवेन्नरः ॥ ४२ ॥ वेदांतपारशीलः स्यात्केदरकोगे
ति॥ उधेन गुरुणा इ शने! पारावतांशके ॥४२॥ उत्तमि
-भूृगौ द्ये केन्द्रे वा तद्विधे भृगो ॥ देवलोकगते चदे वेदात
ज्ञानपारगः॥ ९ ॥ पटूशाखवहछछमः कन्दरेजीवे दानवपते ॥
सिदासने मोपुरश वाग्मावस्थांशके बुषे 1 ४५ ॥
दवितीयेश बुध भने उच्चे शनि गोशृरंमं घो भयव पृहसति विदास्ाशमे एष तो
मनुष्य वेदात शन्न नानोवाटा देवै ॥ ४२ ॥ केन्द्‌ मथवा निकोणमे दृस्ति हेष
भौर शनि पारावतांशक्मे सुध शृस्पतिसे चट हवि तो वेदता भर्त्यताभ्याषी
हेरे ॥ ४३ ॥ ठ्यगत शुक उत्तमांश दो यथवा उत्तमांशका दुम कैम हो चमा देवद-
फशायमे देवि तो वेदातज्चानमे परिगत दोषै ॥४४।॥ बृहस्पति केम क पिंहानाशर्मे भौर
दितीयभावगतारकेश बुष गोषुसंशकमे दोषै तो रथों शासका जानेवाला हेत ॥ ४५॥
विपरटंमो धनेशस्य राशीशस्थांशपे शनौ ॥ सपापे केद्रकोणे वा
.भैमेष्येवं विनिर्दिशेत्‌ ॥ ९६ ॥ परिदा्तकरो नित्यं भास्थित-
न्वांशपे ॥ वागभवस्थे वलाव्ये तु तसिमन्वैशेपिकांशके ॥४७॥
धनमिशरफी सदि स्वाम स्ित नोक स्वामो शनि प्रप्युक्त दोकपयैय भ
कोणप टः तो नमोकार फर्क प्रतिवाद फल्व्राय होपै देषा मगट "षहो ती भीय
फ आनता ॥ ४६ ॥ सूये निखराेनवारमे हो उष्टक स्वामी दित्य स्वानरमे कखवानू
तथापरमेपफशमि देवि ते र्ञेडो कणेर {युद मघक्य ) हष ॥ ४७॥ “
गरी वखाव्ये धनराशियक्ते तदीश्वराकांतनवांधनाथे ॥ केद्धति-
कोणे द्युभवीक्षिति वा कमान्तविच्छाच्प्रायणश्च ॥ ४८ ॥

भाषाटीक्रासदहितः \ ( ६३ )
बद्वान्‌ बृहस्पति दवितीय स्थाने हो दितयेश भिस नवांशमे हो उसका स्वाम मेद
चा त्रिकोणे शुभ मदेचट होवैतो कमातवेद्‌ तथा ६ शाखेमि निपूणमी हवै ॥ ४८ ॥
` छगरश्वरे धनस्थे
लेवा सीम्य्सुते ठगे ॥ पारावते तदीशे
जातो निगमांतिद्वयये शुके ॥ ४९॥
ठ््रेरा धमेस्यानमे अयद उयरहीमे हय पतु शमयुक्त एवं अपने उचमे दो उसका स्वामी
पारावता हो ओर शुक बारह हमै तो मनुष्य वेद वेदात शाखपाएग हेतवे ।। ५९॥
ठ्रेशवरस्यांशपतिस्थराशिनाथस्यितांशाधिपतौवखाब्ये वैशे-
पिकारो शमदष्िुक्ते योगे वहते धनलाभमाहुः ॥ ५० ॥
। वित्तेश्वरेण सिते भवराशिनाये क्मायिपस्थनवभावपदरि-
युक्ते ॥ वेशेपिकशकृथुते परमोचभागे योगे बहुत्धनलाम-
मिहाइुरायीः ॥ ५१॥ ।
खमे भि अदकते नवाशमे हो वह भिस रामे हो वह मिसे नवाशमे हे बह षटवान्‌
तथा वेदेभिकांरागत ओर भगरहेस दृष्ट वा युक्त दो तो बहत धनाम हयै ॥ ५० ॥
ग्यारह मावका स्वाभा धश्से युत्त हो उसे पर्मशस्थित नरेश देख वैरेपिकाशिमे हे,
परमोचांशकमे हवै तो बहुत नाभ देवै देषा फट श्रेष्ठ भावाय कहते टे ॥ ५१ ॥
धमांधियेन सदिति धनराशिनाये कगरश्रस्थितनवांशपतीशव-
रण्‌ ॥ दृष्टे चतुष्टयगते जुभरषियोगे जातस्तु भरिधनकाभ-
सुपेति वास्य ॥ ५२ ॥
दविरयेश नवेद युक्त ठो, उमेश नवरेश्से टट हो, फेदम हो) युभग्रह उ रेते
तो भात्यावस्थाक्ेमे बत धन प्रवि 9 श्च
॥ स ष
्ाथेलाभमवने भवेच स्च सहददगतेव विशेपितारो॥
तंगांशके धनपतिस्थनवांशनाथदएेऽय भरि धनरामषपेति
बाल्ये ॥ ५३ ॥
ठम दितीय भीर लाभ भरमि शुम ग्रह उच मित्र राशियों तथा वैगपितर्मो अयस
उचा षँ तथा दिरदयिशस्यिननवशेदपे दृ ए तो वत्यौ मे बहून षपतरे ॥ ५३॥
केशे घनराशिस्थे धनेशे लाभराशिगे ॥ लाभेशे वापि स्मरस्य
वहनिय्यादिकं भेत्‌ ॥ ५8 ॥ ।
स्मरे यनस्यनमे धेदा लम स्याने छ्य भयव रमेश स्वपर होप तो पष
बतु भादिष्ध्रि ५६
(६९) सवाथचिन्तामणणिः।

सहादत यदि रनाय केर स्थितच्चिदश् रजितसंयु-


त्च ॥ वेरोषिकाशकते धनराश िनाथे विततं स्ववीय ेबरतो-
जितमाहरायोः ॥ 44 ॥ ख्मेशुतनवांशपतिस्थराशिनाथ ो
स्वग्रहेथ
बलेन सदितो धन्‌पस्य मनम्‌ ॥ कैद्रनिकोणसदितः
वहुप्रकरेः ॥ ५६ ॥
यद्रा जातः स्ववीयैधनमेतिदृहसतिपे
छेदा समो प्रहेति वस्वा दोक चट केम दो दितयेश वैसोषिकाशकगत
कते ॥ ५५ ॥ रमे
हवै तो अपने ब पराकमसे कमाया धन्‌ दोषैरेखा श्रेष्ठ आचार्यं
मिस न्मे ह उसका स्वामी जिख रारिमे दै उसका स्वामी बडवान्‌ हो तया धनभवि"
े दो भथवा स्वराश् च हवे तो अपो बर पराक्रमसे बहुत
का मित्र होवै द्र वा त्रिकोणम
प्रकारका धन पवि ॥ ५६ ॥
. वत्तरो कामवि्पाभयां यक्ततकोणे यदि कदर ॥
शुमेक्षितः _कारवलान्वितःब जातः स्ववीयौद्धनमेति मध्ये ॥
॥५७]] अंते धने याति धनेशृुक्ताशौ विलगरेशबयते ससौम्ये ॥
५4८ ॥
तदीश्वरे यगते बलाब्ये काभेश्वरादेवमदाहरंतिभथवा॥केन्द्‌
स्वामी मेश बोर उरो युक्त त्रिफोण ५।९ ९।४।७।१०
धनभावका
जपे प्रा्मसे
ञो शुम यह उसे देखे तथा फाटयटसे एकत दोयं ते मनुष्य मध्यावस्था उस भावक
॥ निष रामे दिये दै उसीमे स्मेग गौर दुष भी होते
यन परि ॥ ५७
पपि जमेदासे भी यह योग येता दै
स्वामी टप्रमे बटयुच हेष तो पिची भरस्य घनजानना
भी ॥ ५८ ॥
खथीद्‌ जैसे धनेश्के साप कहा वैखरी खाभेदापे
ततीयरशौ चनक््नाथो वलान्वितौ्रोप भमदि ॥ तदीश्व-
रणापि य॒त प्रद्णे भावदधन याति
्‌ ितारि॥५९॥तीयमा-
कारक सेचर दे ॥ दे सुते वा
वाधिपतौ धनस्थे तत्र स्थिते ध्िशेपिताशे ॥ ६०॥
धं याति परपग्हेधि ल
तज्पेन जातो राद्भावम या ष्ट दो वृतायशरेमी युक
धने तथा टथेश तीखरे बयवान्‌ नोर
९ हतये पनरपान्मे हे;मीर तष
दा च्छेति र शेपिकाशषये दोप तो भासे षन पा१॥५ देत तो भाते षन पा३॥६०॥
षत) खेदे युत वा घ छे ्रदेपिकालयपमेभी
जारकं ग्रदभी
ुतौ शमय ॥ निरी-
परस्परं वित्तपरग्रनाथौ निरीरिती केद्रद ॥1.
दिती दश्र्मेश्व रभ्यां जातो धनं याति बह््रकारः ।। ६१
=
भाषाटीकासदहितः) (९५ )
विततेथरं पश्यति रग्मनाये
शतेस्ववीयादनमेति मत्यः ॥ तृती-
यंभावाधिपकारकाभ्यां दृष्टे युते तारशमेति वित्तम्‌ ॥ ६२॥
स्मेरः धश्च केडेमि तथा शुभाशकोमें दैठे आपसम देखते दो स्येरा नवमेदा
उन्हे देशे तो बहुत परकार्से धन प्रवि ॥ ६१ ॥ स्परेदा धोकूफो देसे भथा एक भावम
दोनहू होवे तो मनुष्य अपने बरुते घन पतिं तथा तृतीयमविश जीर कारक प्रदोषे च वा
युक्तहो तो वही फट हग ॥ ६२ ॥
इट यते वित्तपतौ वलाटये सलेश्वरेणापि धनं जनन्याः ॥
वेधोः सकाशाद्थ वा कपेश्च धनं प्रभाय विरोपित ॥६२॥
हे युते विततपती धनस्थेतअस्थिते कारकसे
षर ॥ दे युते
वा तमुपेन जातो भातुषेनं याति विशेपितांशे ॥ ६९ ॥
घश्च चतुरश युक्त वा दृष्ट हो षटवान्‌ भी दो तो मातसे धन पवि, पैशेषिकाशकमे
भी दवैतो वषु (ज्ञति) से भथवा कृषिकरमसे धन पावै ॥ ६३ ॥ घनेश धनभाव
तृदयेशषे युक्त वा दृष्ट हो तहां फारक गहभी देवै, अथवा रमेशसे दष्ट वा युक्त हवे
वैशेषिकांशफमे भ दोपे तो भाई घन पावै ॥ ६४ ॥ द
त्ेशतत्कारकलेचराभ्यां तथाविधे वित्तपतो बलादये ॥ दृष्ट
यते र्पतौ बकाढये वेशेषिकांे सततो धनं स्यात्‌ ॥ ६ ॥
वैशोधिकांशो यदि नाये जातः स्वपुत्ाजितमेव वित्तम्‌ ॥
षष्ठेशतत्कारकखेचरभ्यां तथातृष्‌ वित्तेपता वलट ॥ &६॥
शबोः सकाशाततु धनं प्रयाति वैशेषिके -कयपतौ वलाद्ये ॥
कर्बतत्कारकयोस्तथेव वित्तं कलयाछछमते हि जातः ॥ ६७॥
पचमेश ओर पुत्रकारक ग्रहे युक्त वा दष्टबटवान्‌ धनरा बसवान एमरेशसे युक्त बा ट्ट
होप धेशोषिषाशमे होत तो मने पुत्रका कमाया घन प्वि ॥ ६५ ॥ मेशभी षेरोपिका-
शके हवै ती भो वही कड होगा वैदी धने पेश ओर शत्रु फरक यहे युत्त वा श
होषै ॥ ६६ ॥ ओर ख्मेश्च वख्यान्‌ वैशेषिकांशमे हतै तो शवसे धन प्तरि उक्त मकार
वाला नेश सपमे तया खछीकारफ प्रहस युत्त वा च देवै तो ससे घन पवि ॥ ६७ ॥
पिठधैनं कारकमावपाभ्यां रोः सकाशादपि धमंमूलाच्‌॥ कमे
शतत्कारकटष्ोगादनं स्वदानमरदणात्स्वकीत्या ॥ ६८ ॥
रामेशतत्कारकदाटेयोगादेवं वद॑त्यत् धने बहुत्वम्‌ ॥ ६९ ॥
धु
(६६) सर्वाथचिन्तामणिः।
वसा नेश दशमे, एवं तकारक यहे युक्त दष्ट हे तो परितति तया उपर्ः
रामा धन परै भौर यहां रक्षणते धर्ममूढ धनमपि, रमेश तत्कारक दष्ट योगसे भानना
कर्मेमावेरा राज्यकारक गरदसे युक्त वा ट होनेममी धन अपने देने छनेषे तथा अन
कीर्तिते देवे. ॥ ९८ ॥ एवंविध धनेश छमेशच तथा- टामभावकाख्रह युक्त १
दोनेमे बूत भकार धनकी मादि कहते ॥ ६९ ॥
धने पापग्रहाः प्रोक्ता बादयास्ते तथा भवेत्‌ ॥ नीचाधिमृढ-
भवस्थेर्योगास्तेचरेरपि ॥ ७० ॥ तत्तद्धावाधिपर्ित्तनाश-
स्तन्मुखतो भषेत्‌ ॥ सरोत्थवंधुपुत्ारिकल्वादेरयं फमः ॥ ७१॥
धन भाक्मे पापु्रहभी वर्धान्‌ हो तो धनवान्‌ कप्ेदे नो यह धन भावे नीच) शत
भाव, अस्त॑गत दों उनसे भी स्मेशादि पैशोपिकांशगत वरान्‌ प्रहे योगषा दते धन
होत ॥ ७० ॥ जैवे घन भावम भाई, बधु, पुर, शत्रु, कठत्र आदि भविशेकि द्म
संवेध तया उनके बटवान्‌ दोनेषे उनके द्वारा वा उनसे धनपाति कदी है भरैषेही उन
उन भावि स्वामियोके निर्वट मूंशादिगत संषेष होनेषे उनफे दारा घननाश मै हेतादै५१.
खद्याधिपे हीनबरे सपापे रिष्फे धनेरो दिननाथयुक्ते ॥ नीच-
स्थिते वा श्ुभदष्टियुक्ते जातस्य वित्त हरति कषितीशः॥७२॥ग्यये-
शे धनमवस्ये रिष्फस्थे छामनायके ॥ दुःस्पे धनेशे नीवे वा
राजदंडाद्नक्षयः ॥ ७३ ॥ धनेशे नाशराशिस्थे सपि नीच-
राशिगे ॥ राजकारकसंय॒क्ते राजदंडाद्धनक्षयः ॥ ७४ ॥
स्मे हनन पापयु्त हेव, घन भदे च्टे भावम सूयय दपर यत्रा नीच
हर उखे पापग्रद देसे तो मनुप्यसा घन राना दरतै ॥ ७२ ॥ व्यये धनभाव डने
वार्द्र धेड निरस्पानमे हो जवा नीच रमे देवै तो सनदृण्दे धनक्षप घर
1 ७३ ॥ घनेश मषटम गिं हो परापयुत्त नीवा होप उषफे साय रनफारक ब्रहते युन
हे तो रानदृण्डये धनक्षयं दोषै ॥ ७९ ॥
धनव्ययेशौ व्ययवित्तसंस्थी ल्येशवरेणापि निरीक्षितौ चवा र्मा
पिपे नाशगते सपपे रज्ञां प्रकोपाद्धनन्धमद्धः ॥ ७५ ॥कर्मे-
रे लाभगते विल्यनायेन युक्ते यमकंटकाभि ॥ द्॑रकरटांश-
गतेथ वापि राजां प्रकोपाद्धननाशमाहुः ॥ ७६ ॥
। भाषादीकासदितः1 { ६७ }
शेश व्ययेदा घन व्यय स्थानेमिं परस्पर अर्थाव्‌ धनदा ध्ययमें व्ययेन षन खश
हं देयै ओर ठेर पापयुक्त मष्टम स्थानमे दपर तो रानाभेकि कोपे धनन करत
७५ ॥ द्रामेर छाम स्थानम उतरेशते युक्त यमवंरक्चंर भयव द्रकएठरमे छतरै तो
ह पवोक्त कठ रानाओंके कोपसे धननाश कहते ह ॥ ७६ ॥
घनाय भूमिजृ्ियक्तौ कूपंशगो दीनवलो सपाप ॥ चोरादि-
भवाधिपरृष्ियक्त चोराभिभरे्ेननाशमेति ॥ ७७॥ कर्मश्वरे
नाशुगते सपापे कूरादिपष्येशगते विशेषात्‌ ॥ धनाय॒पृ्यां
सिते तदानीं छोकपवादाद्धननाशमाहः ॥ ७८) वित्तश-
सेयुक्तनवांशनाथधुक्ताशकस्थानपतौ सपापे ॥ दुःस्थे विल्मे-
धरटष्टियुक्ते चोराधिभ्रपेद्धंननाशपेति ॥ ७९॥
धनर छभिश मगर दृष्ट, कूरंशगत) दीनवट, प्रपयुक्त भीर अषटमेशादि ८ त्रिदा )
क्त हे तो चौर अभि अधवा रानसि धननाश पृतरि ॥ ७७ ॥ दशाम पापयुक्त अष्टम
याने. विष करके करूर आदि षषटयेशकमे होवे, धनेश रामेश युक ठेतरै त रोकाप्वाद्‌
सूेकरंक )से घननाश कहते द ॥ ७८ ॥ धनेश निक्त नवांशके हो उसके सखामौ
शाना सपाप त्रिकस्प हो स्मेर उसे देखे तो चोर अप्नि सनाते घननारा पवि ॥ ७९ ॥
धनेशस्थन्वांशस्य नाथो दुस्थोथ पापथुक ॥ करशगतो
वापि निधैनोयं भवेन्नरः ॥८०॥ घने करादिसंुक्ते तदीशे पाप-
संयुते 1 तथैव छामराशीशे धनहीनो मवेन्नरः॥ ८१॥ ` ।
घेनेश निष नवांशकेहैउपतका स्वाम दु स्थानम तय प्पगृक्त हेत अपव। करूरा
कर देवै तो मनुष्य निदधन होते ॥ ८० ॥ धन स्याने भूरयह नेश पापयुत दोषै देषा
ग छमिशभो पापयुक्त हवै तो नर घनहीन रहे ॥ ८९ ॥
व्ययेशसंगुक्तनवांशनाथो
युक्तोघनेरेन निरीक्षितो वा॥ नीषा- -
कैगो दीनबरकः सपापः कद्रस्थितच्ेदपि निद्धेनः स्यात्‌ ॥८२॥
स्ययभविशच नि न्ांशफमे दो उसका स्वाम धन भवि युक्त, अथवा दष्ट हो, नीव
थवाभस्त दो, वशहीन, पापयुकततया वेद हव तो तुष्य धनदे पे ॥ ५२॥
घनेशभ्रितराशीशपंगृक्तंशपतियंदि ॥ कालद्ण्डायंशषक्ते नि-
धनोयं भत्ररः ॥ ८२॥ यक्किशिदनंयुक्तो धनेशे केट्रफो-
णे ॥ कूपश्वंशतेयुके नीचस्येकेयुतेपिव। ॥ ८४ ॥ यक्ि-
{६८ ) सर्वा्थचिन्तामणिः।

चिद्वित्तमायाति लमेशस्थांशराशिपे ॥ गुरुणा भृगुणा दषे ूर-


षष्टयेशसंयुते ॥ ८५ ॥
धनदा निष राशिमे है उसफे स्वामीकि स्थित नवाशाका स्वामो यदि फाठदेडादि भेक
यक्त होवे तो यह मनुष्य निर्धन होवै ॥ ८३ ॥ -घेशा कद्र वा त्रिकोणमे शरण्य
दवे तथ। नोच रुशमे अथवा अस्तंगत हवै तो थोडे धनसे यक्त रहे ॥ ८९॥ रभिश निष
नवांशके है उसका स्वाम पृहस्पति शुकसे दृष्ट हेवै भीर कररण्टवंशमे हेत तो योदा
घनठाम हवै ॥ ८५ ॥
लामलग्रधनेशानां यक्ताशाः ऋरसंज्ञकाः ॥ _कैदरिकोणयुकता
नासुत्पन्नो धनिको भेत्‌ ॥ ८६ ॥ वेशेषिकंरै घनपे स्वोचचमू-
लत्रिकोणगे स रभिशे स्व॑नाशभाक्‌ ॥८७॥
उत्पन्नो धनिको ख्येनाशे वेशेषिकांशके॥ धनेशे ऋूरपष्टवंशे
चोक्त कैदमतो तथा ॥८८॥ सचे धनी धनेरौन कमनाथो यतो
यदि ॥ कर्मशस्थाशपतिना लाभनायस्तथा विदुः ॥ ८९॥
दाम, टश्र, धन भावे स्वामी निन > नवादाकेमं होवे क्रूरस॑ततक दोव प्रतु पे यह द
सोमे दे ते मनुष्य धनवान्‌हेष॥ ८६ ॥ भश वैशेषिकांशमे जपने उच्च गा मू-
त्रिकोणका हो तथा छाभेक कुरप्टव॑शमे होवे ती सर्वनाश होवै ॥ ८७ ॥ रमे विना
वा ैरेषिव वि दवे धेग शूरपषटवंशमे हेमैये दोनो केवमे दशि तो मटुप्य धनवान्‌ ह
॥ ८८ ॥ नशे ददामेश युक होत तथा दरोमशस्यित नवाश मिद युक्त होवे तो
तत्फाङ धनी हवै यह टे योगदं ॥ ८९ ॥
रभेरे घनराशिस्थे खामेशे कमैसंयुते ॥ धनेशस्याशिपे सौम्ये
घनिको नामतो भवेत्‌ ॥ ९०॥ सदसनिप्कभत्त स्याद्येशस्थ-
नवांशपे ॥ धनेशस्यांशपे सौम्येशरणा वा निरीकिते ॥ ९१ ॥
लेशे घनराशिस्थे लाभे कम॑संयते ॥ लामाधिपेन संदे
रुणा वा निरीक्षिते ॥ ९२ ॥ सहतनिप्कसन्ता स्यादयेशस्थ-
न्वांशपे ॥ गोपुर्शगते कम॑नायेन सति वीक्षिते ॥ ९३॥
मेश दुरे, उमेश दद्म छ्रै मीरे धुभगरहके भेदके दवै तो नाम
उवा सेट दप पून पाष नरह ॥ ९० ॥ टगर त्पा पने धमपि मश्पेम ह
आयवा वृदृखति उऩोदेसे तो एक नार्‌ स्पयाका स्वामी हप ॥९५१॥ रमेश दक
भाषाटीकासाहतः 1 (६९;

छमिर दशमे होवे तथा लेशो ठमिश यदवा बरहस्ति देले तो एक॒ हनारका स्वामी देवै
तया निष नवांशके मेश है उका ख्वामो गोपुरांशक्मे हो उसे दशमेशदेखे तेभी
मही फट होगा ॥ ९२॥ ९३ ॥ १
कमशतयक्नवांशनाथसंयुक्तसरताशपतो वादये ॥ शुक्रेण :
दवन्रोदितिन इट सदसदयनिष्कभता ॥ ९४ ॥ सोम्यपषटयं- ,
शुक्ते धनलाभे बलान्विते ॥ तदीशेपि तथा युक्ते सदस्य .
निष्फयुक्‌ ।। ९4 ॥ वैशेषिके वित्तनाये यर्विडुमास्करे ॥
तथा विधो भवेशोपि बलर्वोशेत्तथा धनी ॥ ९६ ॥ घनेशस्थट-
कणिशसंयुक्तनवभागयः ॥ सर्गोत्तमवरोपेतस्तवष्टसादघनिष्क-
धुक्‌ ॥ ९७॥ वि
द्मे भिस ग्रहके नवांशश्मेहैवह भ भि ग्रे सपांशक्षम हे षह ब्वान्‌ होप
शुके भृदस्पतिसे द्ट देत्रै तो दो इनारका स्वामी दोषै ॥ ९५४ ॥ बी उक्त प्रह सौम्य
पृष्यंगमे २। ९१९ भावमें दो यठबान्‌ देते निषे, राशिमें वैकंहे वभो सौम्यप्टसंशथुक्त
हषे तो तीन हनारका स्वाम हवै ॥ ९५ ॥ धश) वृहसति, चमा; सू्थमेषे केषी
ेशेपिम्मे हो एेषादी टमेशभी वखवान्‌ देत तो वैषादी धनवान्‌ दोषै ॥ ९६ ॥ धन-
भावेदा निम ्रेषकाणें हो उषा सामी न्ामेग सहिन तया समस्त उत्तम बद्धः होवै
तो भाठ हनार मुदा स्वामी होषै ॥ ९७ ॥ ४ 8
लग्ेशस्थटकणिशपयुक्तषठनिभागपः ॥वेशेपिकाशकगतस्त्वयुतं
. धनमाष्वात्‌ ॥ ९८ ॥ व्ययेश्रे धने जीवे स्वांशेवैशेषिका
शके ॥ स्मरेशेपि तथा यक्ते तदरष्वेयपयाति सः ॥ ९९ ॥
ठसेश निषे दरष्फाणमे हो उसके साय सपतंगेश हे। भीर भैरोपिकांशकर्मे
देवेतो दशषमार
धन्‌पावि॥ ९८ ॥ यार्यं शुकः दृष्षरा वृदस्सति जपने वा वैशयिकराकमे हो सगभी
देशाद दौम तो उपेभी अधिक धन पवि ॥ ९९॥
शरौ र्शसधकत घनेवैशेपिकांशुके॥ केन्द्रकोणे वापि तट्‌
धयै वित्तमश्नुते ॥ १०० ॥ कर्मेशस्थदकाणस्य नाथषय॒क्तष-
प्पः ॥ पेरावतांशमंयुक्तो थनलक्षं समश्चुते ॥ १०१ ॥ लक्ष
दयं धनंयाति चतुष्के जुमान्विते ॥ सिहापने धनेशेपि सति
पारावतांशके ॥ १०२॥
८७०) सवाथीचेन्तामणिः 1.
चस्ति स्मेरे युक्त घन भावमे पेशेविकांशकगत हेतरै थवा मेन्द्र त्रिकोणे देवै त
दृक्ष.हनारसे भी अधिक धन प्ररे ॥ १०० ॥ सपतारोरा द्श॒मेगगतमेष्गिाके साथ हेत
तथा देरावतारायुकत हवै तो रफ रक्ष धन भोगता है ॥ १०९ ॥ निसके वारो वेन्दभिं
शम गृह हेरे धेस सिहासर्ाशमे आ प्रारावतादमें हेप्रै तो दो रक्ष घन पति ॥ १०२ ॥
लक्ष्रयाधिकारी स्याह्छासल्य्रथनाधिपे ॥ वैरेपिकांशकगते
मद्रंशाद्वियुतेथ वा ॥ १०२ ॥ तदर््यं वित्तपः स्यात्तु धनकाभ-
पती यदू ॥ पृद्धिकेद्रगतो तौ चेद्वािनी भाग्यपस्तथा ॥१०४॥
४. [कक भर „र, [4

केदरधिकोणमे वीयंस्त्वथ वा भवनाथयुक्‌ ॥ वैरोपिकांशगषेतत


घनलक्षं समश्तुते ॥ १०५ ॥
ठभ रपरेदा षनेशमेरे कोह वैशेषिकाशिमे अथवा पदश्म हवै तो तोन रक्षका
स्वाभीहोवे॥ १०३ ॥ यदि धनेशच लमिग उदी यद्वा जसे हो केन्र दी मवान्‌
ह्वे तो रक्षसे उपर धन पवि, रेसेशे भाग्येश हो तो वदी फट जानना ॥ १०४ ॥ गये
केन्द्‌ जिकोणमें यरसदित हवै अथवा मेश युक्त दवै भौर वेरेपिफांरमे दोप तो एक
ष पमि ॥ १०५ ॥
लभांशनाथमाग्येशाः परमोचांशसंयताः॥ वैशेषिकशि रामेश
तदा कोटीश्वये भवेत्‌ ॥ १०६॥ कऋणप्रदो विल्येशसंयुक्तनव-
भागपः॥ द देवेन्द्रगुरुणा मृद्रंशादिसमन्वितः॥१०७॥ वित्त-
लामपसयुक्धख्यंश्केशनवांशपः ॥वैशेषिकः केद्रकोगे ऋणदाता
भवेन्नरः ॥ १०८ ॥
छपरा भेदश तयानवमे परम उचांशकेमि हेर गौर टामेग ैगेपिकामे हषे तो
५ रौद धनफा रामी हेमे ॥ ६०६ ॥ निस. नर्वादाकरमे ग्रेड है उषे बृदसति देते तया
मूर भादि शुभाम हेत तो फण दनेवाटा (सुदकार) दोप ॥ १०७ ॥ धने टमि
निष दष्काण्मे हो उनके स्वाम नि > नरवांडकमें हय उर फे स्वामी फोषिष ररम केन्दगत
होमे तो ऋणदाता ॥ १०८ ॥
ऋणगरस्तो धने पापे लगरेश भ्यवसंयुते ॥ कमश टाभनायेन
खते दे विशेपतः॥ १०९॥ दिनेशकरलुस्तु धनेशो नीचरा-
शिगः॥ पापान्विते धने रप्र ऋणमस्तो भवेन्नरः ॥ ११० ॥.
१५ 4५9 ५१ +८१९३१,१५ ` 0.2 ~

थन स्यानमें पपदयह हो स्मेश्च बारहवा होकिगेष करके नेश खामेशसे दष्ट वा युक्त होप
तो मनुष्य ऋण ८ कनौ) से ग्रस्त रहे ॥ ९०९ ॥ धनशच अस्तंगत नौचसक्िगत हष धनाम्‌
भावे प्पयुक होवे तो मनुष्य ऋणयस्त रंहे 1 ९९१० ॥
धनेशे नीचराशिस्थे कूरषश्यंशसंयुते ॥ काभिशेपि तथा युक्ते
ऋणगरस्तो भवे्रः ॥ १११ ॥ कभिशस्थितमाशेशनये दुःस्थ
शुभान्विते ॥ कूरपछ्यरपयुकतं ऋणन्रस्ता भके्ररः ॥ ११२ ॥
पेश मीचरा्चिमे कूपष्टवंशयुकत होवे, छाभेरा भो देषाही दै तो मनुष्य इणे दबारहे
॥ १९९१ ॥ मि निस्फी राशि नारके है उसका स्वामी दु्टमाकमे पापयुक्त देत
तथा कूर पष्वैशमे हेवि तो मनुष्य कूणथस्तसेवै ॥ ९९२ ॥ , |
व॒क्स्थानुपे पष्टगते सुराही राहस्थितक्षौधिपसंयुते वा ॥ दतस्य
रोगं पतनंचतेषा सते। तयोवां प्रवदंति तज्ज्ञाः ॥ ५१३॥
वूदस्थूानेनापि युतुरिन।स्तद्धावपस्थांशपयक्तनाथः ॥ पष्ठ
शवरेणापियुतः स्वतो द॑तादिरोगः पतनं च तेपाम्‌ ॥ ११४ ॥
दिये रयत छे भावम हो अथवा राहु मिष पाशिने हैउषे स्वामीसे युन दोषै
तो उनकी दृशा अंतरदशमे दातिंका रोग देवै ओर दात गिएनवर देषा
फक ज्योतिपन् कते
है ॥ ९१३ ॥ पश दिति युक्त दवै तथा निख भावे है उसका से ध निसके नवा
शफे हे वह पठे यक्त हैवि ते दंतादिरोग देवै तथा दान गिन ये कठ उक्ते र्न
कन्ताभोकि दशादिमेहोतेई ॥ ६९५.॥ ५ ॥
वाकृस्थानपेनापि _युतोकषु्रः पप्तो वातभयास्ममादः ॥
यस्तु कोपाद्भवति प्रमादो रज्ञा कुजे चोष्णमयात्रमाद्‌ः१ १९)
दन दितीयेशसे तया पापद्रहोे यनः देवर तो वातततेगसे ममाद अनवधानता एकं
फार उन्मत्ता हवै, एेसा सूं हवे ते रान कोषे, गह हवै तो गमि भयते
प्ममाद्‌ हतै ॥ ९९५ ॥
त्दीश्वेणापि युतेदुपुतरे सराहकेतावरिमावयुक्ते ॥ राहुस्थितक्षा-
धित वा सक्त तदा तामः सरोगः॥ ११६॥
पिशसे युन सुधराहु वाकेतु सदित च्छे भाक देप भथवा नि
वरे खामीऽेयुक दोषे ते तादुप्यानें रोग दवितीयशकी द्धे श्रै ॥1 रै
राजारिनाथो तुभावयुक्तो साच्छाक्षिपौ भ्रमिपतेः भकोपात्‌ ॥
उत्पाटनं नेत्रशंति तज्ज्ञा नीचांशे पापयुतौ तथेव ॥११७॥
(७ ) सर्वार्थाचिन्तामणिः।
राजारिनाथस्थितमांशकेशो दुःस्थो विर्धेशघुतौ तथैष ॥
साच्छाक्षिपा नागते तथेव दयुभन दृ नयनप्रमाद्‌ः ॥१३८॥
~ दशम्‌ तथा च्ठे भाक्के स्वाभी उमम जक ओर धन व्ययेशे युक्त हतै तो रागत
कोपे नव उखे नाव एसा ज्योतिषश्च कटे ह वही १०। ९ भावेमि सामी नीका

व रए गगनाट्रे॥ ११०युक हे॥ ददमाए
सथ तथा दोषपातयदिहदुष्टत स्यनेमिं मननितगरो
तया दक्र भौर २। १२
रः यक ।वादश स्यान हो म गह उन्न देस तो नेव अनवन दै ११८
५ ५. कारकाभ्यां पित्रादिकानां फलमेवमाहुः ॥
तिल ५ काः सौरे सभौमे धनपे
विच्छ माहु 5 ५

1 वित्तपतोविद्म नाशस्थिते मंदसुतास्ु्ते॥


॥ त तादिकानां फरमेवभृहं तरत्याननायुत्रकारके्ः॥.
क द वच्छनिशाकगुभय धुत सोजतमव पाचम्‌॥१२३॥
प्र उत थका कहा वैसा पिता, भ्राता, पुत्र, स्री भादि भविशि भ
दतरो्माशिना म्‌ उक्त योग मि उसको भर्यात्‌ पित्ादिको षनखभ, ऋणी,
४, ` +. ९ कणं रोग आदि कहना ॥ ९९ ॥ शनैश्चर मैगढ सदित दैवे पनेश परे
हवै तथा ष्ठेशा ओर धनेश्च टर्म, शनि मंगख दादश भावमे हवै तो कान कटे वा एट
नदि. ये दो योगै ॥ १२० ॥ दखेदी विचार पित्रादि भावक भी करना उन माविश एवं
उन्‌ उन भवं के काप्क यहे साथ उक्त योग नेमे पित्रादिर्योका कणेविच्छेद्‌ फट
कहना अव पात्र कते टैपेश ठक सद्मा युक्त कदम दवै तो वचांदीके पाच उसके
घरमे हेर्वे ॥ १२९ ॥
सचदरपु्ाम्रनायपूज्ेवदरस्थिते स्वर्णमयं दि पाजम्‌॥ तदीश्वरे
कोणचतुये वा वैशेषिके यदि तादशं तव्‌ ॥ 9२२ ॥ म्र
शकेवा प्रमोचभाय स्थिते तदीशे यदि तादशं तत्‌ ॥ स्वाशा-
दिकानां परमोचराशां शशाकजीवाच्छविदां यद॑शे ॥ १२३ ॥
वीयौन्वितो यक्तिपतिस्तदंथे स॒क्तेस्त॒ पां सदशं दिरण्यम्‌॥१२४॥
बुध सहित दृस्ति केम देवै तो स्र्भपान हव, घनश्च विकोण ेदमं भयवा वैरो"
विष्णराक होत तो सुनणेपात्र होषै ॥ ९२२. ॥ रेसेही धनेश गदंशकमे भयवा _परमोच्च
ब जसशस्से चदा
पत्त धैय चिया
यचप्तेष छ सतानरते
छि दै, दमेदगा बीच्मी है ।
मतनसते दरामेराग

माषाटीकासदहितः। (७३ )
राश्येशक्म हेव तो पादी फक होगा । अपने अंशम यद्‌/ प्रमोच्च रादय॑शकेमिं चेदमा,
इृहसति, डुक, बुधके नि? मंशोमे बखवान्‌ नेश दोषै, उसके अनुषार सुवर्णादि पा
हेगि रेखाकंहना ॥ १२३ ॥ १२५ ॥ 1
मूके युकतिपतोविशेषात्पारावतादौ बलपूणयक्ते ॥ केन्द्र
स्थिते मिनरह्यभेकषते स्याच्छसंति पां बड सक्तिकाटे ॥१२९॥
विचिपा्र प्रवदंति तज्ज्ञाअतीव कद्गते बलाय ॥ शक्रा.
मरेज्यदुएता बलाटचास्तेरेव युक्ते विशेपितांथे ॥ १२६॥
भु्तोश्वर मृदंशाकमे विशेषतः पावतादि अशेम पूणं बटयुक्त हेत, केन्द्रे हो, गि
एने शुभग्ररेषि दृ हे तो भोजन काछमें बहुत पात्न हवै ॥९२५॥ भुक्तीशवर केम बरुषाम्‌
हो तथा गक वृदस्पति बुध बर्बरान्‌ हविं इनसे भुक्तौश युक्त होमे वैरोपिकारमे हेष तो
ज्योतिष भोननशासमे अनेक मकारे प्रात देवेएसा कते ह ॥ १२६ ॥
कक [० अ [9 [3 [> > 1.9
लर्धश्वरण साहता याद्‌ युक्ताय षषठास्थत। याद्‌ तदा प्रवदति
कोदम्‌ ॥पां तदीश्रय॒तो य॒दि वा विनाशस्यानक्ेगौ खदद्‌-
मन सुदोदपाचम्‌ ॥ (न कूस्यं दति किल युक्तिपतौ
बराटये
२,
वेशैपिकांशसः
~ यश्‌ ठ
कदयदिध सोम्यदटे ॥तनै
द्रः कलल
भुकतीश्ररस्थितन-
8 ्
पितुरिव
--- वी दतर यदि ठपरेशदित ष्टे भावमे दै तो णोहैके पध पिरे यदि बृह तीनों
॥ सहित दाद स्यानमे होमे तो वदी गोदपात्र दद बीर दुद्र मठे ॥ भ ॥

1
यच्वान्‌ हेषपका य॒भयह च दोव तो पशे पात विष
हेव, भिस

पापग्रहेण सहिते यदि युक्ति शि =


तद्राशिपे गतवले च भु वा र
तज्जाः ॥ १२९ ॥ (व
110.
धनिएभि ( षनस्थानराशि ) पापगरदसदित हेषि उसे स
उका स्वामी भुरि अशम हे य उतत स्वामीति युक्त जो नर्व द

के बलव 1 अतयत नाथरारिगे ॥ पापमरदेण सस्ये काल


धातद्रययुतं पां सक्त्यशे पि ५ ्
(७२ ) सवार्थचिन्तामणिः।

राजारिनाथस्थितमांशकेशो दुःस्था विख्यशयता तथेव ॥


सास्खाक्नषफानाशगता तथेव शुभनं दष्ट नय॑नप्रमाद्‌ः ॥११८॥
दशम तथा छठे भावके स्वामी छत्रे शुक जर भन व्ययेशसे यत्त हतै तो रान
कोपे नेच उखे नावे ेसा ज्योतिपत्ञ फते ह वदी १०। ६ भावेक्नि स्वामी नी्न्क
स्थित तथा पपयुत ह तो भै वदी फ नानना ॥ १९७ ॥ दशमापमेश्च जिन येकि
नवाशरेमिं हवै यदि दुष्ट स्यनिमिं होवे तथा स्पे युन होये तथा छुक्र भौर २ 1 *२
भेत्रिगोमे युक्त होकर दादश स्थानमे देदे, शुभ ग्रह उन्दं न देसे तो नेच अनवधान स९१८
तद्भावपान्वामय्‌ कारकाभ्यां पि्ादिकानां फरमेवमाहुः ॥
॥ ११९ ॥ कणेस्य विच्छेदनमाहरायाः सोरे सभौमे धने
विरुत्रे ॥ रोगाधिपे वित्तपतो विद्ये नाशस्थिते म॑दूसुतारयुकते॥
॥१२०॥पित्रादिकानां पल्मेवश्हयं तत्स्थाननाथग्रहकारकेभ्यः॥
यंक्तीश्रे दयच्छनिशाकराभ्य
योते ऽतेराजतम पाचम्‌॥१२१॥
नेषा विचार उक्त २,.मेधका कहा पेसाही पिता, धाता, पुत्र, खी नाहि भविशेि भै
श निष मर्व उक्त योग मिञ उरीसर्याच्‌ ५५ क ऋषी
जरत्‌ शिष्टवान्‌ रोवे फारकयि वा विदेदुकृत त्‌ षवि 9
पन्च छम
भोमन करे ॥ १९३४ ॥ क 1 फट
कालोचिताशनी यक्तिनाये देहेशवाीकते ॥ पापय्हेण वा दृ
नीचाशादिदते न त॒ ! १३५ ॥ अत्नप्रदो द्वितीये य॒रुसोम्य-
युतेक्षिते ॥ वेशेपिकांशकट॒ते मूद्ेशादिटुतेपि वा ॥ १३६॥
ुरुशुकरथते भुक्तौ नाये सीम्यनिरीक्षिते ॥ वेशपिकांशकयुते
अन्नदाता नरो मवेत्‌ ॥ १३७ ॥ अक्तिराशिषतो वीरँ केन्द्रे तूप-
चयेपि ग ॥ बल्युक्तैः शुभेदैष चक्रदाता भवेन्नरः ॥ १३८ ॥
सौम्ये स्वोचगते क्ती मिचसोम्यनिरीक्षिते ॥ नाये वैशेपिकांथे-
वा सुखक्तिभदो भवेत्‌॥ १२९॥
सुप्र खपेशकी चि हवै तो निख समयमे नो उदित ह वही भोमन को सयदा पराः
दस दृष्ट मीचांशादियुक्त दवै तो यह फठ विपरीत जानना ॥ ९३५ ॥ दितीय भवः
मांश गुरपुषसे युनः बा दृ देवै वेगेपिकांग नयत गृदाटि युक्त दैवि तो मतुप्य अच
भाषाटीकासाहितः। ८७द्‌)
राशे हवै तो वैसाही एर होगा । जपने अंयोनें यद्‌ प्ररमोच्च रादयंशकोमिं चंद्रमा,
बसति, शकः बुधके नित अंशम बलवान्‌ धनेशं हवै, उसके अनुसार सुवणीदि पात्र
होगे देखा कहना ॥ ९२३ ॥ १२४ ॥
सूशके थुक्तिपतेो विशेषात्यारावतादौ बलप्णेयकते ॥ केन्द्र
स्थिते मिनञचभेक्षिते स्वाच्छंसंति पां बट्‌ ुक्तिकाले ॥१२९॥
विचि्पा्र प्रवदंति तज्ज्ञा शुक्तौ कँदरगते वृखादचे ॥ छुक्र
मज्येदुुता वखाटचास्तैरेव युक्ते विशेषिते ॥ १२६॥
भुक्तशवर मूदंशकमे वियत. प्ररावतादि भजङमि पूण टयक हेषै, मन्दम हो, भित्र
एत शुभग दष्ट हेत तो भोजन काछर्मे बहुत पातर होवे ॥ १२५॥ भुकतीश्वर दमे बरन
हि तथा युक बृहस्पति युध॒बलवान्‌ दैवि इनसे भुकतीरा युक्त ठोमै दैरोपिकाषमे सै तो
ज्योतिष भोननरटमे अनेक मकारे पातर हवै देषा कते है ॥ १२६ ॥
लधेशवरेण सहितो यदि युक्तिनाभौ पषठस्थितौ यदि त॒दा प्रवदंति
लोहम्‌ ॥पाव तदीधरय॒तो.गदि वा विनाशस्थानक्षेगो सदद्‌-
मनर सुलोदपाचम्‌ ॥>ॐ॥ कूस्यं वदंति किल भुक्तिपतौ
बराढये वेरोषिक
म ांशसः
यहि.सोम्यदेे ॥ यु्तीश्वरस्थितन-
बंशपतियैदशे तदएिशन्यारयलिकोन्विति ॥ -ने। ४॥
राद शुमदटनिविते ॥ १४३॥ तदीरो डमसंयकते शीभ-
शुग्बलसयुते ॥ द्वितीये श्ुभराशो वा श्चुभखेचरसंयुते ॥१४४॥
तदीशे चरराशो वा क्तौ वा तादृशे अहे ॥ तादृशे पापसं॑ये
चिरभोक्ता तु दूषकः ॥ १४५॥
भुकिमवेश्‌ शनि मेगछ वा गुदिकसे युक्त, नीच, शतु ओर यमगाम हो शुभग्रह उसे
नदे तो शुमोनन कणेवाला रोवे ॥ १४३ ॥ भुक्तीश शमये युक्त चखवान्‌ देप
तो शील भोगन्‌ लेवाला होवे दरे वमे गुमयद्फो राशि शुम गदयुक हेत तो भा
शीघ्र मोन परे ॥ १४४ ॥ युकतीरा चर राशिमे मथव चर भननिस्यानमें होम उसी
भकार जसा पदि धमय संबंध कहा हैवेसा पाप ग्रह समे रवै तो बही देरीतक
भोजन केरे ओर भोजनमें दृषणभी उगत ॥ १४५ ॥
विल्प्रसपताएमवित्तराशो दिनेशयुक्ते सषितिसूवद्शे ।। भौमेथ वा
वासरनाथदे स्फोराप्निभीति प्रवदेत्वलाद्रा ॥ १४६ ॥ ला
(७४) स्वाथचिन्तामनगिः 1
भुक्ति स्थानम नो अश दै वही भुक्त्येशा राशि देवै मयाद्‌ भुक्यंदा वगेत्तमाथमें कै
उसे परप ग्रह देसे काटसंज्ञक अंगमे. तथा बररहित हेत तो दो धातुके पात हेत ॥१२०॥
वहाशनं सक्तिपतो सपापेदावाम्िदंडायुधकालमागे ॥ नीचा
शके पापनिरीक्षिते वा शुभेन दोपः सहितेक्षणाभ्याम्‌ ॥ १३१॥
मुन्निपेति पापयुक्त दण्डायुध वा दावाग्नि जथा कारयंनृकमे हवै तो बहत भोनन करे
अथवा नीचांशकमे प्रपच्छ देवि तो भो बही फर होगा दुभगरहोसि दष्ट वा युन यह योग
हवै तो षह बद्वह फएढ नहीं होगा ॥ १३१ ॥ ~
यकतिस्यने शभे तदीरे श॒भसंते ॥ भगण संदे खत.
युक्स नरो भवेत्‌ ॥ १३२ ॥ रुक्िसौस्यय॒तः श्रीमास्तदीरे
वलसंयुते ॥ विशेपिर्ताशके वापि य॒रुशुकनिरीकषते ॥ १३३ ॥
४ ० 1 तदीशेपि बलान्विते ॥ कारकेपि विरो-
पाशे शुभदे सुखाशनी ॥ १३४ -----ग् ११
भुकिस्थान्में शुभग्रह भुकतीश (ति मत्यः ॥ १४९ ॥
करना होवे ॥ १२२१६ थक बष्टम स्थानें होये धनभादेशा मंग युक्तका षट हैते
दष्ट होवे
तो.सूह्तेग निश्चय होत है रेखाज्योतिपन्न फलते है ॥ १४८ ॥ धन स्याने पाष
णानि पपयुक्त भ हमै तो छतत भय हवै, दवितीयेशॐे खय शनि हवै अथवा भनेको श्नि
दे तो मनुप्यको कुत्तेके कफाटनेका मय हेव ॥ १४९. ॥
राह द्वितीये शख्किन टृ युक्तेथ वा स्मयं वदन्ति ॥ कद्‌-
न्मभूमिसुतेन य॒ते,पिभादिकानां फलमेवमाहुः ॥ १५० ॥
केशरे शोभनेखचरडे निध्यादिा्भं थनभावु्ते ॥ सोम्ये
द्वितीये यदि सत््वदीने पापेक्षिते वाक्चरनं तदाहुः ॥ १५१ ॥
धत रभानमे राहु गुटिकषे चृ वा युक्त होवै तो सपिकी भप कते है वही राहु मेगल
युक्त तै तो कदत (फोदो बानरा अदि )खानिवारा होवे पित्रादिभागेमें देखा योग हवै
तो उनको ओे वही फर कहते ॥ १५० ॥ स्मे शमयह धनमावमे हवै तो निभि
~ { उत्तम वस्तु ) आदिका खभ होता हे, यदि खघ धनस्थानमें निर्वैठ तया पपच होवै तो
वचर वोखना ( देकलाभादि)देवि ॥ १५१॥
` वाक्स्थानपेदौ `यदि सत््दीनो कूरांशगो वृक्पवना्दितः
स्यात्‌ ॥ वाक्स्थानपे धीरतया विदीने पापेक्षिते वाक्चलनं
भाषाटीकासदितः। (७९ )
दाता दत्रे ॥ ९३६ ॥ भुक्ते स्थानम गुरु शुक दो भावका स्वाप धुम प्रहेसि दृष्ट हेत,
वैशेपिशमे देत तो मनुष्य अच्रता रोतै ॥ १३७ ॥ भुक्ति राशिका सामो वखानू
हेष) कैद वा उप्चयमे देवि) बल्यान्‌ शुभग्रहेसि दृष्ट हो तो मनुष्य अन्न देनेवाछा दतर
॥ १३८ ॥ उरा बुष धनभाव्मँ मित्र एवं शुम ग्रहो इट दवै अथवा भवेन वैशे.
विकामे देधे तो सुखपूैक भोजन देनेवाडा हेते ॥ १३९ ॥
अट्पाशी रुचिकामः स्याट्क्तिनाये भये ॥ स्वो व! शुभः
संदे मृद्धशादिसमन्विते ॥१४०॥ प्रात्रयक्तदीशे तु शूरपणयं-
शसंयुते ॥ नीचखेचरसं्े तदुपणपरो नरः ॥ १४१ ॥ युति
स्थानाधिप मंदे तदीशे मन्दसंयुते ॥ नीचेकंसूचना दृष्टे श्रद्‌
भुक्सततं नरः ॥ १४२ ॥
भुक्िमावकः। स्वामी शुभग्रह उका वा शुमगरहसे च्छ ओर भ्रदंशादि युक्त हेषि
† गमे स. दच््रानकू पदु(थौका केः ॥ १४०॥ दितीयेश करषटयंशे
ततायाऽध्यासगेर्वगतग्रहसे द दवै तो भोजनके दूपणेमिं
इस भरकके योग मिज आदि भवेदेति मितरोदेधात्ियुन दोषै नीम शनि
बाबर जनुखार कना ॥ १५४ ॥ अब्यय पु केफेराने स्वसापोर.
अर्को प्रकट करेवाडा धनभावफटाप्याय वणेन क्रिया ॥ १५५ ॥,
इति श्रीसवोथचिन्तामणौ महीधरछृताया मारीधदभापायां घनमावेफला-
ध्यायस्तृतीयः ॥ ३ ॥

चतुर्थोऽध्यायः ॥ ¢ ॥
~~"

अथ तृतीयचलुथैभावफलविचाराध्यायः ।
सटजेनं सहजविक्रमोपथसहायान्गकोरस्थानम्‌ ॥
विद्यादक्षिणकणं भक्ष्यविशेपांश्च मृलादीन्‌ ॥ १॥
तीरे भवते भाई, पराक्रम? ओीपमि, सहाय) फंठ दद्य, स्थान, दाहिना कान, कट)
मूर भादि सानेकेप्दा्योका मिवादेतोहै, सो$ अगि भरयेक योगवश कहै ई ॥ १ ॥
> ४ ह प
नारात्या सोद्रनायभोमे पापेक्िती सोद्रनाशथमाहुः ॥ पाष-
क्षगा पापसमागमा वा मत्न समास्ता षिनाशहेतः॥ २॥
(७८ ) सर्षार्थचिन्तामणिः। - ५
ठ्तीयेश भोर मगर पापृष्ट बरद भाकमे होवे तो भा्योका नश कहते हे) अथग
चे दोनो पप्रहसाशिपिं पाप्प्रेकि साय देवं तो भाध््योको पैदा करके उसके नाशका
फोर्ण हवै ।॥ २॥
नीचक्षगो सोद्रकारकाख्यो नीचांशमौ पापपमागमौ वा ॥ क्ूरा-
दिपस्यंशयुतो तदा आात्न्समापाद्य विनाशमाहुः ॥ ३॥
तृतीयेश्च ओर धरातृकारक रह नीच रामे नीचांशके अथवा पापयुक्त है तथा कूर
भादि पणय हवे तो हये भाहयोका नाश कते ह ॥ ३ ॥
पापयरहे सोदरभावयुकते सोत्येथ वा पापनिरीक्षिते स्यात्‌॥ तदी-
श्वरपापलर्गातरस्थे सरोदराणां कथयति नाशम्‌ ॥९ ॥ पापां
तरे पापनिरीक्षिते वा पापान्विते नीचग्रदान्वितेवा ॥ ततीयभवि
श॒मखेचरेद्ेनं वीक्षते सोद्रनाशमाहुः ॥ ५॥
प्पग्रह तीसरे होवे अथवा वृत्ीयभावको प्प देखे उसका सामो पापृगरहफे वीर्य
दतै तोभादरयोका नश्च कहते हे ॥ ४ ॥ तीरा भवि पपग्रहेकि वीच प्ापदृष्ट वा पापयुक्त
हेय शुभग्रहोसे न देखा नावे तो भ्राव॒नाश्ञ कहते हैँ ॥ ५ ॥ _
भरातृस्थानाधिपस्यांशराशीशे नाशराशिगे ॥ नीचारातिगते मढे
त्वाहुः सोद्रनाशनम्‌ ॥ & ॥ शनिमांदिसभाुक्ते पापसे-
च्रवीक्षिते ॥ तदीशे नी चराशिस्ये सोदराणां विनाशनम्‌॥७॥
पापांतरे तदीशे तु कारफे वा तथाविधे ॥ तथेव तद्धावनायथे
राणां विनाशनम्‌ ॥ ८ ॥
भ्रातस्पनिख निष ग्रहे अंशके हे वह वरहे स्थानमें होवे मीचराशि शघ्रशिमं दो
अभ्र अस्तेगत होवे तो भरातृनाश कदत दै ॥ «^ ॥ शनि माचेशमें परापग्रहसि द तमै
चृत्तीमश नीच रारिमें होवे तो भादयोका किना हषे ॥ ७ ॥ तृतीयेश प्रपयहेकि वाव
दो भरतृकास्क यदमी वैसाहौ दवै ओर जिस भावम बह दे उषा स्वामो मीवैषाही हम
तो भाद्योका विनाश हवै ॥ ८ ॥ ध
पापैर्हि वीक्षिते मवे भावेशे भावसंस्थिते ॥ शूरषष्टयंशके वापि
सोदराणां विनाशनम्‌ ॥ ९॥ भ्रत्स्थानापिपस्थांशराशीशो
यत्नवांश ॥ तत्नाये नीचमूढ।रिमिवि सोद्रनाशनम्‌ ॥१० ॥
भ्रातृस्थानाधिपे इःस्थे कारके वा तथाविधे ॥ पापेक्षिते पाप-
भाषाटीकासदहितः। । (७९)
युते स्पचे वा सोदरक्षयः ॥. ११ ॥ सोत्थेशयुक्तराश्यैशनये
यू नवांशके ॥ तन्नाथ नीचमूटारिभावे सोद्रनाशनम्‌ ॥ १२॥
अतिकूरसमायुक्ते भावे वा कारकेपि वा ॥ तद्धावनायके वापि
चाल्य सोद्रनाशनम्‌ । १३॥ ॥
तृतीयेशच तृतीये प्ापद्ट ददै अथवा कूरषषटवंशमे हेत तो भाश्योका नश्च हेवै ॥ ९ ॥.
निसफे नवांशके तृतीयेश ह वह निसके नवाककमे हो वह नाच, शघ्रु, असतगत है तो
आतृनाश हतर ॥ ६० ॥ तृतीयेश दृ्स्थानमं अथवा कारक ग्रह्‌ दु्टस्यानमें पाप प्प
युतः देवै तो मपे उच्चे भी होतो भी भावृक्षय रेवै ॥ ९९ ॥ तृतीयेश निसके नर्वा
शकम हे वहमी निस ग्रहफे मेशार्मे है) बह गीच, अस्तु, शमुराशिमे हेव ते। भरातृनादा हेव
1] १२ ॥ तृतीय भाव वा तत्कारकं अत्यंत कूर युक्त होवे वृतीयेश्च भै देसादी हेषते बारया-
यस्मे भ्रातृ हवै ॥ ९३ ॥ #
यकिंचिध्मूरसंयोगे तत्नाशधिरकारतः ॥ बदीनवशादेषं सोद्‌-
रक्षयचितनम्‌ ॥ १४ ॥ भातृस्थाने शुभेयुक्ते शोभनग्रहवीक्षिते।!
भावनाय बराव्ये तु भावलाभुदीरयेत्‌ ॥१५॥ भरात्रपे कारे
-. वापि श्ुभयोगनिरीक्षिते ॥ भावे वा बलरसंपूर्े भातृणां वधनं भ-
वेत्‌ ॥ १६ ॥ कैदरत्रिकोणगे वापि स्वोच्चमिच्रस्ववरगेगे ॥ नाथे
वा कारके वापि भात्लाभसुदीरयेत्‌ ॥ १७॥
लो. कुक तीसरे भावसंबेधी करुरसंयोग हे उसका नाश बहत समयमे शेति भाष भविशे
हीनरुफे पराति भाद्योका क्षय विचारना ॥ १४ ॥ तृतीय भाव शुमग्रहेसे युक्त दृष वि
चृतोयेश बटबान्‌ देमि तो भवृलाम फहना ॥ ९५] तृतीयस्यान वा तद्धावकारक युभय
युक्तं दृष्ट देम भावपूणी षठ हवै तो भार्यो वृद देत ॥ ९६ ॥ तृतीयेश वा तद्धाव
फास्क कैद फोणमें वा उच्च भित्र अपने रादयंशक्ादिमे हवै तो भरवृखाम कदनां ॥ ९७ ॥
* सोम्यग्रहान्विते वापि सोम्यानामशके यदि ॥ नाये वा कारके
वापि भावे सोदरवद्धेनम्‌ ॥ १८ ॥
सृतीमेल शुमगहयुक्त ्मग्रहफे अराकमे देवै अथवा इस मकार कारक प्रह हेष तो
भातृशृद्धि दोषै ॥ १८. ॥
सोत्थेशवरे गोपुरभागयुक्ते सिंहासने कारकसेचरेन्दरे ॥ सौम्यमे
तद्धवनापिपे स्याद्धावदिखाभं कथयति तज्ज्ञाः ॥ १९ ।पारा- ,
(८० ) | सवा्धचिन्तामणिः।

वतांशे यदि कदरो वेशे शोभनसेदथुत्ते ॥ सोम्याशके


सौम्यग्रहे तदीशे सोत्थादिवाहुल्यञ्दीरयंतिं । २० ॥
वृतीयेशच गोपुरांङमे सिंहासनांशमे कारक गह ओर वृतये शुभ अह दतै ते ज्योति-
प्रज्ञ शरात्रदिराभ कहते दै ॥ १९ ॥ तृतयेश शुभ्‌ यह युक्त हो, परवर्ताशमे केःस्थित
हो जि राक्षन वृतीयेश्च है उसका स्वामी शुभ राशि गुभाकमें हेषै तो भाई आदियोकी
चहूतायस हते हैँ ॥ २० ॥ -
भात्रभि स्वतैगेव सवकं मूलब्रिकोणगे ॥ बलाटये भावनाये
-त्‌ सोद्रोत्पत्तिमादिशेत्‌ ॥ २१॥ मरशादिसमायुकते भाव.
नाथे जभेयुते ॥ शुभेक्षितेवा भवेशे सोदृरोतपत्तिमादिरेत्‌ ॥
॥ २२ ॥ वेरो भविशे द्रवा ज्मवीदिते ॥ मृदशादिः
युते वापि भरातृवद्ेनमेव त॒ ॥ २३॥ रुगनाथस्तु सोत्येशमिव-
अओन्मिजता भवेत्‌ ॥ भ्राता शद्चभेवेच्छविवं स्वत्र युज्यते॥२४॥
सृतेयिम सीप वा उनम वा मृखतरकोणमे षय्वान्‌ हवै तो उसके पे भाई र्व
देखा कहना ॥ २९ ॥ ठतीयेश मृगादियुक्त द॒भयहते दृष्ट युन होते तो बही एढ कहना
॥ २२ ॥ वृतीयेशच वेरोपिकांमे हो भथवा शुमष््ट वा परेशादिमें होवे तो भाद्याकी^
बद्धे देवै ॥ २३ ॥ खेदा तृतीयेदाका मित्र हो तो भाष्योके साथ पिनता रदे, द्र हो
तो शरुता रहे एसा विचार पित्रादि भावेमि भी होता है ॥ २४ ॥ त
अयुग्मम्श यदि कारके गवेकैभूसुदनिरीक्षितो चेत्‌ ॥ मजे
र (र॑ [9 गर्वैकं ^. नर

गे स्युयदि विकरमास्ये छ्ातरस्तस्य वदति तज्ज्ञाः ॥ २५॥


युर्मांशके युग्मे तदीशे भावि तथा कारकृसेचरेनदरे ॥ सरो-
द्रीराभमिदाहुराया नपुंसकाशे किल तत्तथेव ॥ २६॥
तृतीयेश तथा वृतीयभाव्कारफ यहं गर, भूर्य, मंग्ट्से दृष्ट विषम राक्रमे बा दृतीय
भावमे हेतरै तो सहेषद्र पुरूष ( भाई ) हेव एेसा ज्योतिषन्ञ कहते ह ॥ २५ ॥ तृततयिष
तथा कारक अह स्मराशि स्मांराकमें समभावमें दवै सखीयह उह दसै तो विनि उपत्न
देति, तृतयेश्च तथा कारक नपुंसकांशमे नरक यदेति युक्त दए दोव तो भाई नेक
वेदाहोगा॥ २६ ॥ ८.
मा वराश्येशकवशाद्भातरेस्वां 1१ ॥ नायकारकसंु-
त्रराश्यशाद्ा भ्वेत्‌ तथा ॥ २७॥ आात्राशिसमाएुक्तखचरस्या-
भाषारीकासदहितः। (८१)
शकदरदेत्‌ ॥ सोत्थेशयुक्तराश्यंशात्कारकान्वितभावृतः ॥२८॥
तयोः संयुक्तसेटस्य राश्यशद्वा तथा भवेत्‌ ॥ एतयो रर्ममा-
नाद्वा पापयोगाद्विनाशनभ्‌ ॥ २९॥ संवादे विविधे मरातितत्कः
मैषलतो भवेत्‌ ॥कारकाद्िक्रमेशाद्वा विक्रांतस्य विनिर्दिरेत्‌२०॥
तृतीय स्थानफी शि अराकके वरस माईयोकी सेख्या कनी) भयत तुरतीयेशच तृपीय-
भावकारकयुक्त राशि अंशके दुस्य सैर्या होती दे ॥ २७ ॥ तृतीये नो ग्रह है उसके
मेशफसे जयवा तूर्तयेदा युक्त गाते कारक्युक्तभावसे सख्या कहनौ ॥ २८ ॥ भवा
तृतीये तृतीयमावकाएक ग्रे साथ नो यइ है उसके राशि अशकक तुर्य सख्या होति,
इनमे नो अधिकं वी उत्तमागगत हो उसका एरु होताहे । अथवा उन दोनो रमक
भमाणसे कहना. रेसेदी पापयुक्त कारांशादिगत ग्रहोसे हानिकौ संख्या जाननी ॥ २९ ॥
जव बहुत मकारे योगहोतो उसका क्म बटकारफ गहसे तृक्षीयभविरसे भो अयिक
घटी पारवताशादिमे हो उसीसे संष्या कनी ॥ ३० ॥
शोयोधिपे तंगथुते बलाढये कद्रविकोणे यदि सौम्यदटे॥ मरूल-
९ 1 भ कद्र3 ४9 भ

नको स्वगृदेएगेेवैशेपिकांशे
परः सधीरः ॥ ३१॥ धीरो
भतेद्धिकमराशिनाथे समय गृहे श॒ुभखेटथुतत ॥ तथेव तत्कार-
कलेचरदे सोम्ययरहाणां भवने तु शयुरः ॥ ३२ ॥
तृपीमिश उच्चका बरवान्‌केन्द्‌ त्िकोणमें द्भ यहेसि च होषै यदा अपने मूढनिको-
णमे अपनी राशिम मिन रिभ धैदोषिकांशमे रेवै तो वह पुरुष भै्यवाम्‌ पडित हेय
॥ ३१ ॥ तृप्ये श्म म्रदके नवांश श्चमग्रह युक्त-दोवै तो धार ८ पित ) हेष.
तृतीय भावकारक यहभो देतेदी यम मके राशे हेषैतो परपपराकमीहेष ॥ ३२ ॥
धैयान्वितो किकिमराशिनाथसंयुक्तराश्यंशपतो यदंशे ॥ तदशना-
ये स्वगृहादिवरगे युद्धे विद्ग्धः कलदप्रवीणः । ३३॥
तृतीयेश निसके रायश्च दे वह ग्द अपने राद्यादिवर्भमे वे तो भेधवान्‌ युद चतर
ओर करुम मवीण देतरै ॥ ३३ ॥ ॥ ४
विक्रमाधिपतेो स्वो नाशस्थे पापसंयुते ॥ चरमे चरराश्यंरो
यदधासषै टो भवेत्‌ ॥ ३९ ॥ पापग्रहा भवने किक्मे पाप-
संते ॥ तथाकरवे तदीरोपि युद्धा दो भवेत्‌ ॥ ३५ ॥
ऋरपश्यंशगे वापि तदीशे नीचराशिगे॥पापयुक्तेथ वा द्टे युद.
स्ा्चिन्तामणिः
(८२) ेशेवि नाशम
1२द॥ुद्र जि मोदेविक्रम
जाडयोभ्वेतनर प्य
तेयुदषे प
कारके वदी षका
शि चपशक्म ठेवम्‌व पापरक्षि पाष
} तीष भा
यिशच जपन उ् छिदनेषर कातर नना ॥ ३५ ॥
तृय
रो वही कड जा मम अनमान ह
मी प दूय
युत दत तृतमेशा नीचपिम पप्र
अमत दो र भा वक ाए क प्रह वरस
दृपपस्यानमे
विष नथ (1द १५1 ३७ ॥
६ 1 तत ॥ ू्शके
राते गोषुरमागणु

॥ ोम
यै ग (
॥, यात्‌ ॥ ३८॥
सुद्रविशसद
णी च र गे ॥ वशेषि
| शे द ॥#
.े यु1 शय. ॐ
द०
क ि(सह1
ित भ५ौव५सह द्धम व व८उच्य)ट
त ी क अ ८ ा.केरेअ
न्‌ थक १1 वै तोद्धक फटभी तत
अम िख ाप
1“ ) हवै, मिगीषसत्भय‌ स्थाना तृतीयेश हे
ना तेच धीरशन्द्रान्विते मानसधेययुक्तः ॥ कृष्ण

ष ल ा$ (नि
7ाद्ाथेविशार द्ः स्य
तुरस्त्वास्फुनिदन्विते 0 ॥
पैयैयुक्त मणटयुक्तस क्ष्ण
यक्त हवि शधर्यवान्‌, व्द्रयुत्तंसे मनक
६ स्यसे
तीयशच
तुतीये
४० 11 गुरसेधा ॥र्थ
रवायुकत स्व्‌ अर्थंशाख्छर्थ
त गुस्स्ावारा, षु
बुध स रि बुद्धियुक ्त) ॥
हवै ॥४१॥
कामातुर तथा काम देवसर कोपसे कठ कणे बडाचतुरश
शुकं कामातुर्‌
जाननेवासदयुफसे
जडो मवेद्रासरनाथपुनद क्ते फणी
नाप्रयिपेन य र
व केत्वन्विते मादिति तथेव ॥ ४ । ४
तो
इ तो मस हवि, रा युक्त हवै तो बाहर्छे ॥५२॥
मा ॥ त]
, केतुस यक्त दोव तया मांयश ते युक्त हेव ैती भ व्ही =
भाषाटीकासदहितः। (द)
रगे यरो वरिकरमनाथयु्ते चतुष्पदानां प्रवदंति भीतिम्‌ ॥ गवां
भ्‌ बाजररारिख्य जलग्रमाद्‌।
हवत धु स्यात्‌ ॥ ४३ ॥
वीयाधिमे राहुपमेतराशीनायान्विते राये विरमे ॥ सपोदधयं
वकिक्रमराशिनाये बुधन क्तं गररगमन ॥ ४५ ॥ ~
तृनीयेशयुकः बइस्पति स्मरन होवे तो चैमया पटक भय हेति, उपमे नररासिके पैर,
हिर्वेतो गोपे भय देव तथा जरषवेवीणमाद्‌ निश्चय होगा देसं। कहने ६।४३॥ नि रामे
राहू है उसे स्वामोके सदित ठृनीयेश गरम राहुयुक्त हैवि ते सर्पते भय टेन तुतीयेश्च
इपयुक देवेतो यहां फेडरेग दोगा एसा कहना ॥ ४५ ॥
नीतिठतीयेरिग्दे विपे पुपित्िते तप्टप्रमा्‌: ॥ पिपूप्रयो-
गद्विपमक्षणाद्रा तेपामभविन विनिश्चयाः ॥ ४९ ॥ छक्र ब-
लदये यदिवा शशाक सौम्येक्षिते शोभनखेरयुक्ते ॥ सोत्थ-
स्थिते स्पोचसुभिर्गे सुपाचमोक्ता सुखभुक्तिभाक्स्यात््‌ ॥ ४६ ॥
सीसे भावमें कोरी रह नीच) शब्ुणशिकषा) अस्तंगत, पाप हवे तो विष्मयोग
( पिपकी क्रिया )से भयव। बिषमक्षणसे नहरका ममाद दवै उकतयोगके मभाव विषर,
हिता जाननी ॥ ४५ ॥ तीसरे भावम वखवान्‌ शुक अथवा चैद्रमा श्रम यहुसे युक्त चट
उच्चे यद्‌। मित्रश दम तो मनुष्य उत्तम पतं सुखपुतैक भोनन फरनेषाछा हिै९६॥
पाये तृतीये गलरोगमन वदंति मायादिघते विशेषात्‌ ॥ भोमा-
न्वितिप्रतपुरीशभगि ठतीयराशौ यदि कणंरोगम्‌ ॥ ४७॥ सत्ये
शने मादते तथैववाताद्यं सोम्यदशा विहीने ॥ व्तीयनाथ-
स्थितरारिनाथसंयक्तराश्यंशपतो च केन्द्र ॥ ४८॥ `
तीसरे माव पापग्रह होवे विशेषः मांयशादि युक्त दतै तो कंठरोग हवै मंगर तीसरे
यमांशमे देवै तो कानेमिं रोग हेते ॥ ४७ ॥ तीसप शनि मांसे श्चभच्णटि रदित रोते
तो षातसेगसे भधर हमै तृतीयश्च निकी राशिं हवे वहभी निसफे राश्यंश है वद
केम हेषे ॥ ४८ ॥
पापन्विते पापूनिरीरिति वा वदंति कर्ोद्धरोगभन ॥ करादि
प््टयंशयते तदीशे कणेत्य रोगं कययंति तज्जाः ॥४९॥
पाप युक्त द देवे तो फन रग कहते तृतयिश श्रूपादिपटयधे दोतते मी स्थोतिषो
खनका रग कटति दं ॥ ७९ ॥ +
+ 4
(८२) सर्वा्थचिन्तामणिः 1
जाडयो भवेन्नरः ॥२कयुदधे पराजितः स्वो विक्रमेर विनाशमे॥
कारके वलदीने वा ूरपषटयंशयुते ॥ २७॥
तृतीये पने उका पापयुक्त वारे माकम चप्यक्षि चरंशकर्मे हषे तोयुदसे पिरे
द्ट ( मनदरूत ) रदे युद्ध छिडनेप्र फातर होनवि ॥ ३४ । तीरे भावम पापराक्षि पराप
युक्त हवि तृतीयेदामी पष समं पापयुकत हेत तमो वरी फर जानना) २५ ॥ तृपविशच
सूरपष्यशमे अयमा नीचरशिम पापग्रहसे युक्त बा चछ दोवै तो युद्धफममे भननने रमै
॥ ३९ ॥ तृियश्ष उचराशिका ग्ययस्थानमे योर भावकारक ग्रह वट्हीन करपपषठयशेमे
हैम ते युद्धे मनुष्य पराजय (हार ) परते ॥ ३७ ॥
सिंहासने यदि विक्रमेशे पाराकते गेपुरभागणुकते ॥ द्रशके
वा ज्ुभर्टियोगे चित्तोत्वो युद्धविशारदः स्यात्‌ ॥ ३८ ॥
य॒द्धाभिरपी समरप्रवीणो वीरैर सौस्ययुते स्वगे ॥ वेशेषि-
करो वरप्ूणेयकते मुदरंशगे वा विपरीतमन्यत्‌ ॥ ३९ ॥
तृतीयेश िंहासरनाश, पारवर्ताश) गोश यक्त अथवा मृदंशयुकत श्िभयद दयुदेधि
तो मानसी उत्सव सदित अयौत स्य यदधर्म चतुरदेवे ॥ ३८॥ दृतीयेश दुपेयुकः इचरिम
विशेपिकांशमे पू्णवटो अथवा मृदश देवि तो युद्ध अमिङाषा फेर उड़े मकीण
( अभिन्न ) हवै, विप स्थाना वृतीयेशच हवै तो फकमी भिपरीत जानना ॥ ३९ ॥
शोयभिये मादुखतेन धीरन््ान्विते मानसधेयंयुक्तः ॥ कृष्णो
जडो भूमद्ुतं प्रकोषीं सोम्यान्वितेसािवक्बुषिषु्तः ॥ ° ॥
जीान्विते धीरतया समेतः सवांथेशाघाथेविशारदः स्याच्‌ ॥
कामातुरस्त्वास्छुजिदन्विते स्यात्तन्मूरकोपात्कलदप्रवीणः ४१॥
तृतोयेश पूरये यक्त होवे ते धैर्यवान्‌, चदय मनके वैूयुक्त, मगष्युक्तते इृभ्म
ओ मू पुस्छावाया, शुषे सासिकडुदधियुक्त) ॥ ५० ॥ गषधारतायुकत सव अशास्यं
जाननेषा्ाशुकशचे कामातुर तथा काम देदंदेषा कोषे कड फरम वडा वदुर शेपै।॥४१॥
जे भनेद्रासरनाथुतचयकते फणीनामथिपेन युक्ते ॥ वदिदैढो
इद्रतजाडययुक्तः केत्वन्विते मदिदते तथेत ॥ ४२॥
त्ये शनियुकत देवै तो मसे हवै, रष्टसे युक्त हवै तो बादस्ते तो ष्ट रदे परु
हदयम्‌ नदता रह, केतुर युक्त दोष तया मयिप युक्त तै तौ मै वही फठ दोगा ॥४२॥
भाषाटीकासहित (८५ )
उमेश सने चषुधेभवेदायुकत हेवि ते गृहाम देवि दमग्रहोषे युक्त ट्ट भो हेतवेयदा थ-
पे उच्चा मित्न रादि बख्वान्‌ होवे तो विनाहो भ्यत्र गृहाम देवै ॥ ५५॥ चतुद
केदरमे बरहि बरुमगरदष्ट होम तो धप्का छम्‌ कहते । यदि चतुर्थेण येशेषिकाशिमे प्र-
मोम है तो भी गृहम कहते ॥ ५६ ॥
गहस्यानाधिपस्यांशनाथर्सयुक्तराशिपः ॥ तदंशापिपततौ कैद
गरहलामष॒दीरयेत्‌ ॥ 4५७ ॥ भाग्येशे केद्रभावस्ये गरेर स्वो-
चमि्रगे ॥ गृदराशिगते खेट स्वो हुविचि्रकम्‌ ॥ ५८ ॥
त्तीये सौम्ययुक्ते गृदेशे स्वबलान्विते ॥ तदीशे बरपंपुणें
रम्येप्राकारमंडितम्‌ ॥ ५९॥
तुश निसके नाशम है वद निश) राशिं हे उसके स्थित अशाधोशच भेन्दमे दैवि
तो मृदछाम कहना ॥ ५७ ॥ नेश केवमे चतुेश मिनिम ओ चतरथ॑नावमे उचका
ह देके तो चि्रविविच घर मिरे ॥ ५८ ॥ तीषरेमे शुभग्रह हेव चतुर्थैश अपने बसे
पृथ हवै तूतीयेशभो षल्पू्ं हेते तो अद्टटिकासे शोभित उत्तम घर मिटे ॥ ५९ ॥
सिहासरनाशके वापि गृदेशे गोपुरांशके ॥ पृद्धशादिधुते वापि
तरदं सौधमण्डितम्‌ ॥ &० ॥ पारावतांशके गेदनये रुर्विन्दु-
वीक्षिते ॥ गोपुरा्ंशके वापिदेषिक इम्य॑मादिशेत्‌ ॥। ६१ ॥
विचिघ्रमोधप्राकारमण्डितं मृदमादिशेव्‌ ॥ कमौधिपन सहिते
नायेकेन्दरकेषूठना ॥ ६२ ॥
चतुश्च सिंहासनांशमे अथग गोपुराशकर्मे यद मृदशषदि देत तो दक्षा षर सनेम
शमित रेवै ॥ ६० ॥ चतुधैश पायवतांशकमे बृहस्पति वचदरमासे चट दषे अथवा गो
एदि भरकम हाव तो उसका महल देवतारओक्षाखा यद्वा देवतपुक्त देव ॥ ६१ ॥
्तुर्थेश दरमेश म रचि तो एण. चना आसे तया अर्यो
सहित चर पहना ॥ ६२१६८ ५
गेहाधिषे नाशगते धद स्यात्पपिकषिति तद्रहनाशम ॥ गेदेश-

संयु्तनवांशनाये नाशस्थिते स्यादपि गेहनाशः॥निसके६३ नयायक्म
चतुयेश बारे पाप्युत देवि तो उ्षके वका नादा होवे वरया हो
वह यारे हेवि तमी मकानक। नाक देवि ॥ ६३ ॥
(८४) सवर्थिचिन्तामणिः।
सौम्ययुक्ते ठतीये वा सौम्यसेचरवीकिते ॥ तदीशे शुभसंयुक्ते
कणेयोभरषणं देत्‌ ॥५०॥ शुकेतृतीये यदि मोक्तिकं तुजेवेऽतुलं
त्वामरणं वदंति ॥ भानोस्ठु संवंधयुते तरतीये सद्रत्तमानीरुमयं
हि मयि ॥ ५१॥
तीसरे स्याने शुभद दये मथवा भुम प्रह देते वृतीयेश्च ुभयुक्त हवै ते फानोनि भूषय
हेव रसा कना ॥ ५० ॥ उक्तषटक्षण सपत्न टक तीसरे होवे तो फानेमिं मोनिषोकि मूषण
दो बृहस्पति दैत तो सर्वोत्तम आभरण कहते ई, -तृतीयमे ूर्यका संबंध हमै तो उत्तम
रलोके, भौर शनिका सेपरेध देवै तो नीटमके भुषण हे ॥ ५९१ ॥
चंदे बडु त्वाभरणं तु सोम्ये श्यामं मवेत्तास्सितिसूदरशौ ॥ विचि.
अमागोभरणं तथेव प्पिक्षिते तद्छयमाहुरायाः ॥ 4५२ ॥ श्युभम-
हाणां भवने तुतस्मस्ततीयराशो अरणं कथानाम्‌ ॥ पुण्याहि-
कानां यदि पापराशौ मूर तत्कणेकुगरमाहः ॥ ५२॥ ~
इति तृतीयभावः ॥
सा चेदरमा हवै तो बहते भूषण रवै शुध दोषै तो वह प्के रषै मंगटकी राश्ेका
षै तो अनेकं रंगके भूषण दोव यदितृतीयभाव वा उक्तयोग पापदष्ट दोवै तो उक्तं फठका
नाश्च भावाय कहते ईह ॥ ५२ ॥ तीसरे भावकी रि शुभ अहकी देवे तो उत्तम्‌ कथापुण्य
आदिकी घुननेमे भर्म प्पराक्षि पापयुक्त देष तो दु्टकथा कर्णनाशक कते ई ॥ ५३ ॥
शति व्तीयन्दवतिकरः ॥
अथ चतुथभावविचारः।
वंधुभवने बधूनग्रदमातृजटात्मवृद्धिभोज्यादीन्‌ ॥ वाहनहद्य-
स्कंघासनशयनद्खान्यघाो जख त्रूयात्त्‌ ॥ «$ ॥
चतुथे भवन वधु ( ज्ञाति ), घर, माता, नङ, अपनी बृद्धि) भोन्यपदायौदि,) वाहन)
इद्स्थान, स्कधाजासन+छेयन;सुखपाताठ कूपका विचार कहना,सोई भागे कढते ह ५४॥
ठग्रेश्वरे छयगते इखांगनायेन युक्ते यदि गेहलामः ॥ अयत्रत्‌
स्याच्छुभरष्ियोगात्स्वोचे स्वमते स्वगृहे वर्य ॥५०५॥ गे
पिपे कैद्रगते बराटये सौम्येक्षिते मंदिरखाममाहः ॥! वशेषि
काशे प्रमोचभागे गेदेश्वरेमंदिरखाममाहुः ॥ ५६ ॥
भाषारीकाखांदेतः ; (८५)
स्मेर रमम चतुपिभदेशयुक सेवै ते गुदम देमि श्मगरहेसे युक्त च्छ भो हेव यदाभ-
पने उच्चराशि मित्र राशचीमे बरवान्‌ हवै तो विनाक्े मयत गदरा हवै ॥ ५५॥ चतुयैश्
केम यशि शुभग्रह हेत तो धका खाम कहते । यदि चतुभेश् वैदेषिकाशमे प्र
मे्वारमे हेमे ते भी गृहाम कर्तेद ॥ ५६ ॥ 2
गृहस्थानायिपस्यांशनाथसंयुक्तराशिपः ॥ तदंशापिपतों के
गृहलाभसुदीसयेत्‌ ॥ ५७ ॥ भग्येशे कद्रमावस्थे गृरहेशे स्वो-
ञचमिचगे ॥ गरदराशिगते खेटे स्वोञ्चे बडुविचिच्कम्‌ ॥ ५८ ॥
तृतीये सोम्यसंयुकते गृेशे स्ववलान्विते ॥ तदीशे वरपपूणे
हम्य॑प्राकारमंडितम्‌ ॥ ५९1
तुश निस नवांश्मं हे बह निकी राशिमे है उसे स्थित अशाधीश भेन्द्रमे देत
तेो गृहाम फदना ॥ ५७ ॥ नर्मेश केदमे चतुर्थुश मित्रप ९ चतुरधमादमे उका
अह्‌ रेवै तो चित्रविचित्रे घर भिरे ॥ ५८ ॥ तषमे चुभयह देवि चतर्श अपने बरसे
पूणं हषे तृतीपेशमो बरपूगे हेत तो द्रिसेशोभित उत्तम घर मिठे ॥ ५९ ॥
सिदासनांशके वापि गृहेशे गोपुरांशके ॥ मृद्ेशादिते वापि
तदहं सौधमण्डितम्‌ ॥ ६० ॥ पारावतांशके गेदनये रुर्विन्दु-
1 क नि #.

वीक्षिते ॥ गोपुराय॑शके वापि देषिकै हम्थ॑मादिशेत्‌ \ ६१ ॥


पिचिबषोधप्राकारपण्डितं मृदमादिशेत्‌ ॥ कमौधिपिन सरिति
नायेकेन्दकेसूुना ॥ ६२ ॥
. चतुधशु सिंहानाम अयगा गोपुरंशकमे यद मृदशदिमे दैव तो उषका षर शनम
शमित देये ॥ ६० 11 चतुधा पारायर्ताशकमे बृहस्पति नदमपे च हतै सयवा गो
दि मरकेम हव तो उसका महल देवतार्थोकासा (दा देवतायकत देवि ॥ ६९ ॥
चतुरथश द्श्मेशच स ्रेचे८वे रणर्विरेग नूना आदिते तथा अयो
1
सादित धर फह्ना 1 ६२

गेहाधिपे नाशम व तद्रह्नाशम ॥ गेदेश-


संखु्तनवारानाय नाशस्थिते स्यादपि गेहनाशः ॥ ६२ ॥
चतुरश ब्य पाप्युत देति तो उसके वर्का ना का नितके नवा
व तोमो
वं वाले दे तोभो मनानका नाश हेते ॥ ६३नेश ॥"हवै चतुर्दा
° जिसके नवांशकं
शक्मेहो
५८६ ) सवांथवचिन्तामणणिः ।

मन्धुस्थानस्थिते सौम्ये सोम्यग्रदनिरीक्षिते ॥ तत्कारकवलाबे


वा वन्धुधून्यो भवेत्रः ॥ ६४ ॥ वंन्धुस्थानगते जीवे तदीश
ञुमसंयुते ॥ य॒रुदटिसमायुक्ते वंधुश्रषठो भवेच्ररः ॥ &4 ॥
चतुथं स्यानमे शुभग्रह युभग्रहसे दृ्ट शष तया चतुधैभावकारफ यई बखवान्‌ हवे तो
मनुष्य वन्धुवरगका पूल्य ( माननीय ) होपै ॥ ६४ ॥ चये इृहसति चतुरश शभ गरहषे
युक्त बृरस्पतिसे दष्ट दोषै तो मनुष्य वापिमिं र्ठ देवै ॥ ६५ ॥
वप्रूपकततौ तत्राय केदरे कोणेथ संहते ॥ वेशेषिकशसंयकते पाप
५ कृत्तं क ४.१ 1 भ, 4. [अकेन

इग्योगवजिते ॥ ६६ ॥वन्धूनाशचपकारी स्थाद्ध॑न्थो य्वच्छ-


सोमजाः ॥ तेपा गुहे वा तेरे मृद्रंशादिसमन्विते ॥ &७ ॥
तुश केदर तरिफोणमें दुभ गरहयुक्त) धैशेषिकांशचकमें पाप यदेक योग दष रहित दैषै
तो यन्धुवरैफा उपकार फणेकाटडा होवे ॥ ६६ ॥ चतुथं स्थानम गुरः, दुफ, बुष हेमे भभव
नकी राशि इनसे दष्ट देवे मृदेशादि शुभांशके युक्त देवे तो बन्धु जनका उपकार कले
वाखा होवे ॥ ६७ ॥ ५
बन्धुभिस्त्यक्तपुरुपस्तदीरे पापसंयुते ॥ कृरपष्टयंशके वापि
नीचारातिग्देपि बा ॥.६८ ॥ बहुपापसमायकत बन्धौ नये
तथेव हि ॥ तत्कारके तथेवाच बन्धूनां त्सितं वदेत्‌ ॥ ६९॥
चतुरश पपयुक्त अयवा करूरपष्टयेशमे यदा मीच शघरुराशिमे हवै तो वह पूरुष वन्धु-
जनेति त्यागा दोषै ॥ ६८ ॥ चतुथ स्थानम वहत पाप ह चतु्ेश भो पापयुक्त हवै तथा
चतुेभावक।रफमी `पापयुक्त हेव ते बन्धुवरममे निन्य होवै ॥ ६९ ॥
नाथकारकसयुक्तनवसेशशनायकः ॥ नीचरभिगतो महो
वन्धरनां भयकमेक्ृत्‌ ॥७०॥ बन्धूपभोगीकेन्द्रस्थे तदीशे ञ्भ-
वीक्षिते ॥ गोपुरायंशके वापि पूद्शादिसमन्विते ॥७१॥
धने रम व्िकोणस्ये तत्ने छमवी९~
("१९सीम्यग्रहमणामंसे
वाबन्धूनाञ्पकारङृत्‌ ॥ ७२ ॥ वन्धुः>.न्नित्यं पापाक्रति
ग्रहे यदा ॥ नीचास्तसेटसंयुकते स्ुमहम्योगवार्जते ॥ ७२ ॥
चतुयमाेश, तथा चतुधभावकारक सके नवांशके हो वद भी निसके नवाक्षे हे
बृह नीच रामे अस्तंगत हेति तो बन्धुवगेके वासते मये काम करे ॥ ७० ॥ चतुरा
एष
भाषाटरीकासदितः ¦ (८७ )
केने शमग्रहदट जौ गेपृरदि अथवा मदशादिते युक्त दैवे तो बन्धुनन सुख भोगकरे
॥ ७९ ॥ चतुश्च दूसरे ग्पारहव यदा जिकोणमें ठुभयद् हवै भयवा ययुमग्रेकि अशमे
ह्रै तो बन्धुनर्नका उपकार करे ॥ ७२ ॥ चतुर्ष परप द्वायारो, मौ यमत्त, मस्तंमत
अहसे युक्त हैव शभ दृष्टि योग रकित हतै तो बन्धुवर्गं देष हौवे ॥ ७३ ॥ ।
कर्मिवित्वेचेरनद्रेवाबन्धौ स्वे स्वमियमे ॥ गुरुणा दिसं
पति बन्धुषू्यो भवे्नरः ॥ ७४ ॥ शृदृस्याने चेरे ल्म तदीशे
चरराशिगे॥ तथेव तत्कारकेपि बहुस्थाने गृहं भवेच्‌ ॥ ७९ ॥- `"
तुमे स्थानम कोर ह भपने उच वा मित्रराशिमे देवै व्हस्ति उष देसे तो मत्य
वुं पूल्य रे ॥ ७४ ॥ चतुथे भावम चरयागि हे दका खामी भी चरमे
श वैप्ाही चतुधकारफ प्रहभौ चर्म हैव तो एक जे गेडफर दूसरे दूषरेसे तीरे
श्यादि ्रितेदी ने धर हे ॥ ७५ ॥ ~
स्थिरे~ गृहेयेतां
स्थिरे नाथकारकयोरपि ॥ पण्ये श्ुभभामे वा -
तदीशे स्थैयेतां जेत्‌ ॥ ७६ ॥ अथेभ्ययगृेशैस्तेयोवंतः पाप
(9 देशसं +

संयुताः ॥ तादेहादिनाशः स्याच्छमदश न दोपदाः ॥ ७७॥


अथम्ययगृेशस्त॒ केन्द्रकोणादिसछताः ॥ तादरेहालयं सरव
शोभनं तन्‌ निर्दिशेत्‌ ॥ ७८ ॥
चतुरश चतु्धल्र्क स्थिर राकियेमं हेते तो एकटी परमे स्थिरता रहे) चतुरश शुभ
पष्टयेश ्ुभाशकरमे हेषै तो पमे स्थिरता -दोतरै ॥ ७६ ॥ वह चतरा चतु्भभककरारफ
घन व्यय भावेशयुक्त जितने परेति युक्त हवै उतने वर आदि नष्ट ह्यं उनपर युमगरहेकी
दृषटिभी देष तो दोष नदीं देते ॥ ७७ ॥ दवितीयभावेश तथा व्पयमविश केन्‌ कोण
आदिमे रेषे तो नितने मपह युक्त हौ उतने परदार अच्छे हग रेषा कदना ॥ ७८ ॥
गृहेशे कर्मराशिस्थे कर्मेरो गेहमागते ॥ वक्ति धरामूनौ
. वहु क्षेनं विनिर्दिशेत्‌ ॥ ७९॥ वलाव्ये क्मेराशीशे वन्धुस्थाना-
भिः तथा ॥ ९.०.
तयर्भेजरी यद तस्यबहुकषेतरं विनिर्दिशेत्‌ ॥ ८० ॥
क्षवस्थाने श्युमे्ते तदीशे शभसंुते ॥ तत्कारफे तथा 'परात्ते
५, भ न [ज

वडुकेत्रधनेधेतः ॥ ८१ ॥ किजाधिपे पञ्चमस्थे भोपुरांशादिसं-


युते ॥ मूद्रंशादिगते वापि बहुसेवसमन्वितः ॥ ८२ ॥
सर्वा्ैचिन्तामणिः\
(८८ ) बहुत सेती ( नमान )
यैश च दश म, दरश मेश चत ु बीर मेगट बवान. रवे तोमो वरी देशे उनकी भापस"
चतु बवान हतै तथा चतुरयश
दृहमेश रपकाए
हषर एसा कहना ॥ ७९ ॥ हवे ॥ ८० ॥ चैये शुम प्रद चतुैश शुमपृतः चतु
होव ेते बहु त सेप ी ुथ पच मम गेप ुप॑शा-
न मित्रता ॥ चत
सेत धन उसके देये ॥ ८९
कमो वेसा देव ते! बहुत तो बहुत सेतीबाला देवै \ ८२ ॥
त तदीश्वरे वपि बरार
है
दयु भथा मृदेशादियुत ुते ॥ के
्रातरकारकसंयु्ते भातनाथेन॥ संय
~ कषेत्र्यमं विने तृिर्तीदिशयाेत्क‌ मह॥ तृत८३तयेश भपय चतुय भौ उस्नं हेव तो भाै
की खेती पवि
चतर
ा-
देखा कहना ॥ ८३ ॥
शस ंय क् तन वा शन ाय े कर िय ते मित्रनिरीकितेवा॥ ॥ममध
देने ाहरन्ति ॥ ८९
त श्रात॒दधन सिजघुद -
नित भापदशा सम
े बल ाढ य ख्य े वल ि यदिक्षेजनाय ॥ जुभयदे
र कषेबगत ॥
वलेन याति ॥ा ८५मिचदेख
परसमागमे वा कषनं खकीयिन्‌
मे ह वह केद्रमं दो
उक
अथवा उसे
े मेगहसे युक्त वा
चतर निके नर्याश ुर्यस्थानमे बखवान्‌
।॥ ८४ ॥ स्मर -नत
द देवि तो भार्ईक ी देत ी धन मिट ना कद े
टरेविते जपन े बट ( एुरषाथे ) से
ुय देव ि दभग्रदेषि यु वा च्ए
रेवि छम्रमे वरान्‌ चत
॥ तदीशयोस्तथा भता
८५॥
सती धन कमपि ॥
त तद ीश े वा कृ र् चर गे
कृरुचकारके दे < ॥
कलाे्मादिशेतग्रह्॒‌अथव॥ा चतुद सप्तम स्थानम देवे चतुैदा समेशकी मेधी रेवै
चतुधै स्थानम खीकारकं
1 ८६1 वरा-
तो खित पथि
गत ्‌ वल ाब ्य े पष् ठस् थित े वा गृहभावनाथे ॥ पट्ेश्
पश्र क्े् सकाशात्स घरात
॥ <८७॥
ससेतरगते वराख्ये शत्रोः कवेर चोपचयं गते वा ॥ आरो

पारावते स्वग वलाद ाहल्यसदादरंति ॥ <८ ॥धनेशक-
स् यव
इमागे छमदध्िकते ्र यथ का रके वा ॥चेरोपिकशि छ

वा कष तर तद ीश प्
मशसमन्विते ः ॥ ८९ #
`. बहुथेद्पं गृहमाडरायौ
भाषादीकासदित्तः 1 (८९ )
पेश वख्वान्‌ चमे हेव भथका चतुधैश च्ञ हेव प्टेशपे चतुयैश कखवान्‌ अह हेव
को शुष दिती मिटे ॥ ८७॥ चतु प्एवर्ताने अपमः मिका वख्वान्‌ दवै भयवा
उपचय २।६।११।१० स्ानमे षै ठच्चामिरापी हतै जुम यरद उसेदेसे ते बहुत सती
हवै रेषा फते ह ॥ ८८ ॥ धनेश छमिङ्े युक्त नीये भामे हो अपा वतुथेश वा पतु
भावकारक मह्‌ भैशेपिकांशकमे देव शरम युक्त दोषै तो बहुत मकारे बहुत घर हेव
4 भ्रष्ठ ज्योतिषे कहते ह ॥ ८९ ॥र र त्‌
शवर नीचगते विमूढे पापतरे पापनिरीक्िते वा ॥ पाप्रहक्ष-
जगतेरिगेे षे्ादिनाशं कथयति तज्जाः ॥ ९० ॥पारपातरस्ये
यदि भ्रमिषु पापान्विते पापनिरीक्षिते वा ॥ पापग्रहकषेनगतेथ
वा स्यच्छरांशके भूमिविनाशमाइः ॥ ९१ ॥
चुरथंश नीच धा अस्तंगत पापगरके बीच) अथवा पापः पपरक र्ति) शप
शिम हयै तो ज्योततिषन्ञ तेती आदिका नाश कर्तेद ॥ ९० ॥ मंगऊ यदि पपग्रह्ि,
मोच दो अथवा पापयुक्त पाप्छहो ना पप प्रहके राक्षे हो) कूपके देवि तो भूमिका
नाक्ञ कहते ह ॥ ९९ ॥ < वि ध
रादिपष्टयेशगते
तदीशे कषेत्रे सपपि यदि नीचभे बा ॥दु.स्थेरि
गेहेसतिभीपणारे क्षबादिनाशं कथयति तज्ज्ञाः ॥ ९२ ॥
षेव पापयुते धनस्थे नीचारिभे कष्रविनाशमेति ॥ स्वोच-
स्थिते तद्धवनेश्वरे तु पापान्विते विक्रयमेति भमेः \ ९३॥
तयश ्रूरादि प्यशक्मे हो, चतुर्थे पापमरह हो सयवा भवि दृष्ट स्थानम शयु-
साभिमे अथवा भयानक अंशक्रमे होते तो वती जादिफा नशर ज्योतिषनच कहते ट ॥ ९२1
चतुेश पयुक्तं भनस्पाने नीच वा श॒ राशिका हवे तो सेत नट हे यदि चतुग
जपने उन्वमे शषयुक हक तो शमि किक ५ ४९३१
आश्ञाक्षयत्सेनविनारामादराज्येशव कषजगते सपि ॥ ऋूरशके-
मत्ययमादिभगि कर्मश्रेणापि युते तथेव ॥ ९४ ॥ आज्ञाक्षया-
दूमिविनारामेति राज्येशतत्कारकथूमिनये ॥ कूरांशके वा
त्ववरोदभागे नाशस्थिते मृत्युयमादिसागे ॥ ९५॥
राज्ये सतम पापयुत् हे मृलयु मम॒ आदि बरराशकमे हवे तो ज्षय ( निय.
मादिमग ) से भरूमिनास होवे ॥ ९४ ॥ राजभावश्च, रागकारक जीर वतु, बूरो
अथवा जवरोहमागम, ष्यय स्थानम मृत्यु
श यम आदि यंशकमे देप तो गा्ा्षयतेसभ्रू
नाश दोषै) ९५ 1 ०
|} (९०) ` सवांर्थचिन्तामणिः।
राजाज्ञया कषे्रविनाशमेति मानौ तदीशेन युतेपि निमे ॥ षनेश-
संयकतनर्वाशनाथयुक्तारपेनापि युते सपपि ॥ ९६ ॥ जीवेन
टे युदा तदीश र्ये स शोभनखेचरं वा ॥ सोम्यातरे
तद्वने सोम्ये सुखी भेवेत्सवैजनेषु सख्यः ॥ ९७॥
चतुरे युक्त सूयं भचमे होमे पेश मिसे न्वािफमें है वदभ निके नवांशमे दे
८ उरुसे युक्त सपाप हवै त मी रानाकी जज्ञ सेतीका विनाश हेवै ॥ ९६ ॥ चतुय
यदि वृह्पतिसे दष्ट दवि वान्‌ वृहस्पति अथवा शुभ ग्रह युभग्ररौके मव्यमे हौ चतुरं
शयुभयुक्त देवै तो मनुष्य सुरी ओर सब ननेमि प्रेढ देवे ॥ ९७ ॥
जीवेवलादे खखराशिनाथयक्ते ससौम्ये तु चतुष्ये वा ॥
जीवेन दे यदि षा तदीशे पदकवाखखमाडरः स्यात्‌॥९८॥
7 संखे युरोशोभनखेचरे वा सोम्या तद्चवने ससौम्ये ॥ जीवे .
घराठ्ये यदि ख्नायात्सुखी भवेत्सवेजनेषु मुख्यः ॥ ९९ ॥
यखवान्‌ वृदस्पति चलुयेशसे युक्त युभदय्॒त हवै अथवा केम हवि यदा चतु
वृहस्तिषे च्छ देवै वा मृदंशकमे हेते तो मनुष्य सुत भोगनेवास देवै ॥ ९५८ ॥
- चतुथं भावे शृदस्पति जवा भद देत चतुय भाव रुमग्रहयुक्त शम्रोके वीच हेवै `
एस्यति स्मरेशसे बरबान्‌ हमे तो मनुष्य सुखी तथा सवे र्ठ हयै ॥ ९९ ॥ ।
गोपुराय॑शके वापि सखये देवपूजिते ॥ धनायब्दधिमावेषु तस्मि-
न्‌खेटे सखी भवेत्‌ ॥ १००॥ सौम्येतरान्विते सख्ये ब-
हीने युरावापे ध सपापे इष नु दःखी स्यादथसतः ॥
॥ १०१ ॥ एवाथेवन्धुयक्तन्ःसी स्या्रीचसेचरे ॥ सखी
तदीशे पापेन युक्ते ऋ्रांशसंयते ॥ १०२ ॥
सुपश्च वृहस्पति गोुपदि अशकमे दितीय छम ओर दृद्धिभावमे हेते तो मनुष्य
सुखी देवै ॥ १०० ॥ चतुथे मावे पाप यद होन बृहस्पति ब्दी देवे चतुर्थ
पापमुन निर्वढ देप तो धनसदित म दुःखी हेष ॥ १०९१ ॥ चतुर्थेश परपयुक्त चतुर्थे
नौचका यह्‌ हे तो पुज, घन) वेषु खदित सुखोभो दुत देवै ॥ १०२ ॥
ख्यार्ते सुखभावना _ऋूरांशके सौम्यदशा विदीनि ॥
आसरोहमागेतरभागयुक्ते
|
जातो नसेदुःखित एव नित्यम्‌ ॥१०३॥

भाषाटीकासदित्तः । - (९१)

नीचारिभागे रविभूमिषुतरे सुखस्थिते पापदशा समेते ॥ सूराशके


तद्भवनाधिनाये गहा्ेदीनो भवति प्रमादात्‌ ॥ १०४ ॥
चतुरं राशिका स्वामी सूरय मेगरं युक देवै कूारमे गमद रहित हेत अवरोी म॑श-
कमि दोषै रेते योगमे निपका जन्भ हवै वह सवेदा दुःसित रहे ॥ १०३ ॥ सूर्यं मेगढ
मीच शल अशक्मे सुख भावमे पापद् दवे चतुग बराक हवै तो अपने भमादसे ध्र
तथा धने हीन होता ॥ ९०४ )) ६ ध
पापान्विते पापनिरीक्षिति वा पपांतरे वा सुखमे तदीरी ॥
करूरादिपष्टयंशसमन्विते वा पापी नरः स्याच्छुमटष्ियुक्ते ॥
॥१०५॥ पापाधिके शुखराशिुक्ते तदीश्वरे चारिविमूटयाति॥
पापान्विते वा यमसूदयुतै जातो बतं ससुपेति पापम्‌ ॥१०६॥ ,
चतुर्‌ भाष पापयुक्त पापदृष्ट यद्रा पपतःस्थ दतै श॒ उसका खामी कूरभादि एवं.
शमे होवे भौर शुभद युक्त हेवै तो मनुष्य पापी दो ॥ १०५ ॥ सतुं राशिमे बहुत
पाप हेन उक्षा स्वामो शत्ररशिमे वा मस्तेगतदोषैपापान्वित बा दानियुत दोषै तो मुष्य
बहुतपोको भाप होता ॥ १०६ ५. च
इरन्डुविदिवरोरितानां क्षे सखे प्णेवलान्वितानाम्‌ ॥
शुभान्विते शोभनदषिपुति जातो नरोऽयं सवि युक्तिमाक्स्या-
त्‌ ॥१०७ ॥ दुषटृ्टे सिते सख्ये सोम्यमध्यगतेषपि वा ॥ गो-
पुराधंशगे वापि पुण्यभाक्स नरो भवेत्‌ ॥ १०८ ॥
चतुमे पूर्णबटी शुक, चैदमा, शुष, वृदस्पतिकी राशि हेते युम यदास युक्त चट देतैतो
रे योगे जन्मवाा मुष्य पवतर ुकतिभामी हेता ॥ १०७ ॥ चतु स्थानम रुमे
दृष्ट क देवै, अथवा शुम यहेके वीच देतै, यदवा गोपुरादि अंशके हमै तो वह मनुष्य
पुण्यभागी होहि ॥ १०८ ॥
नीचान्िते मौढययुते ससस्थ सपमे वा जलराशिसंजञे ॥
तदीश्वरे दीनवटे तदानीं पतत्यसौ कूपतराराशौ ॥ १०९ ॥
ररर नीचेकंयु्ते यदि वा सपापे ॥। जल्य-
हेणाप युत सुखे षृटेन हीने जलराशिमयः ॥ ११० ॥
चतुरा नीषका) मस्तका, चतुभमावमे, श्ुएदिका नछरारिका हवै चतुथैशा हीनषो
देवै तो बह मनुय कूपे पनरे नरसमूदमे गिरता ॥ ९ ०९, ॥ ठपरेश हीनवट चैये
६९२) सर्वांर्धचिन्तामणिः।
भवर्म.नीचराशिका स्स यदा पापगरससे युक्त तथा नखचराधिपर अहते यक हेते श
वरुन देवै तो नल्पुनमे दषे ॥ ११० ॥
सरित्स्थानाधिपे र्नाेन सहति सुखे ॥ क्माधिपेन सं
न्दीकपतटादिषु ॥ १११॥ पतनं कूपनयाद सुखेशस्थानए'
- शिपः ॥ सरित्स्यनेशसंडृटे यदि वा सुखपेन युक्‌ ॥ ११२॥
चतुर्थस्‌सपश रथ चतं स्थानम दशमेशखे दष्ट होमे तो नदी कुं आकि तीरे र
॥ ९११ ॥ सुेश निसो रारि है वह सुसेशेसे चट अथवा युक्त हवै तो पुमा
मदिमे एतन देत ॥ ११२ ॥
शिलाप्रहारस्तस्य स्यद्रविभौमान्विते सुखे ॥ हट ते कमपेन
सरिरस्थानाधिपेन वा ॥ ११३॥ सखेशे राहमेदाभ्यां सि
ऊजवीिते ॥ छमहष्टिविरहीने त॒ शिरामिः पीडितो नरः॥११४॥
पैग सभे दरमेदसे युक्त वा च्छ हों भयवा सुतेरसे चछ रुक्त हो तो उसे
त्की चोट्ख्े ॥ १९१६३॥ चतु्शा राह शनि युक्त मगर्से द हो उषे छम प्रह
-नदेसे तो मनुष्य पत्परेसि पीडित हेत ॥ ११४ 1
केन््रस्थिते रानिकरे श्रगौ वा पापान्विते पापनिरीक्िते वा ॥
ऋूराधके वात्ववरोहभागे सोऽयं जनन्या स सगीत ॥११५॥
पापेक्षिते पापयुते शशकि दिवाकरे वा यदि कंद्रराशो ॥ कूरे संख
वा यदि पापदे जातो नरः स्यादिह मातरगामी ॥ ११६ ॥
द्मा अथवा शुक केम परपयुक्त वा पाप हो तथा प्ररशकर्मे वरश्च हो तो यह
मनुष्य मात्ताका खग करता है ॥ ९१५ ॥ चद्वमा पाषयुक्त ष्ट हौ सूय दमे प्रर ग्रह
पपच सुखस्यानर्मे हेये तो इस योगमे भो मटुष्य मातृगामी दोह ॥ ९९६ ॥
पुपिक्िते वां सुखभावनाथे पापान्विते सौम्यहशा विदीने ॥
द्रिश्वराछमरपतो विदीने जातो नरो माठप्मानगामी ॥११७॥
सहोदरी सगममाहरन्ये दारेश्वरे करयते सख्ये ॥ पपिक्षिते
पापसमानमेत्‌.कूरादिषएटयंशसमन्विते वा ॥ ११८1
चतुथा पापायुन वा पाष ह शुभदि उपर न होरे सेशे मेश दोनयद्शेतरै ते
रेपे योगबाटा मनुष्यं मावृतुत्य सरीफा ग्न कनेवाटा हेपरै ॥ ९१७ ॥' समश्च पाप्मुक
भाषाटीकासहित; । ८९३ )
गा च चतुय स्याने होवै भवा बरूर आदि षषटवशयुक्त होवे तो माकृणमन समान पाप
पवि रेस योगम फोई बदिनफे साथ सेगम दोना फर कहते द ॥ ११८ ॥ ,
घुखे शनो पायनिरीहिते वा पापान्विते तादशपापदक्तः ॥ पापग्र
हाणां भवनेसुखेत्‌क्रादिपट्यशयुते तथेव ॥११९॥ पेम
दृनसंयुतेन्े सुखस्थिते पापनिरीक्षिते वा ॥ चंरशसंयुक्तन्वा-
शनाथे तथाविधे मातारे दोषमाहुः ॥ १२०॥
चौथा दानि पापद् युक्त दोषै तो पसेदो पापे युक्त दवै चतुर्थमे पापश्च गरूएदि
प्टयेशा युत हवै तो वैसादी फठदे॥ ११९ ॥ ष्ठे भावका खामी मंगरसे युक्त चदमा-
सुख स्थानम हो अथवा प्छ हो ओर चदमा भिक नर्षा हैवह भ एेसक्षे वैते
माताम वही दोप कहते ।॥ ९२० ॥
` सखेश्रे राते सपापे शनेश्वरेणापि दिवाकरेण ॥ मातान्य-
सर्ता ससराशिनाथतंयुक्तभागापिपतौ तथेव ॥ १२१॥ खः
रे खग्नगते बराव्ये गुविन्दुसोम्यास्छुजिदकेदएे ॥वेशेपिकारि
शमदष्िखुक्ते पतिता तस्य भेत्सुवि्री ॥ १२२ ॥ ।
नृतुथेा पापयुकतं तया राहुयुक्त शनि तथा पूरये भी युक्त वा ट हवै तो उसफी माता
मन्य पुरुप आसक् हवै चतुर्था मिसखके नवाशकमे दै वह भी देषा हमै तोभी वह फं
होगा ॥ ९२१ ॥ चतुद बख्वान्‌ सरमे गुर, चेदमा, बुध; शुक ओर सू्से चट देवै पेशे-
पिके हो श्म अह दयत षम तो उसकी मा परतित्रता होवे ॥ ९२२ ॥
तथाविधे शीतकरे सुराहकेतो सवित्री यदि _नीचसक्ता ॥ भेदेन
युते सति शुदरसक्ता वेश्येन सक्ता शरिपूययुकते॥ १२३॥ रण्य्‌-
न्वते क्षथियजातिशक्ता रज्यते द्विजपुगवैश् ॥ ध्रासुतेनापि
- तथाविधेन वक्तं फट ताहशमव सत्यम्‌ ॥ १२४ ॥
. खारी चद्रमा चतुरश होकर राह वा केतुस युक्त पापुकत हवै तो उसकी माता नीब
नातिके पुम आसक्त रोतै, यदि बह चंदमा शनियक्त होमे तो शमे, पते युक हेष
तो ेश्यमे भातत दों॥ १२३ ॥ सूये युक्त देष तो वत्य, शुक बृहसतिसे यकत होम
तोभेष्रहमणमे तेखेहो मेगरसे युक्त देवे तो वैसाही फठ कहना सतय शतारे ॥ १२५ ॥
व 0 सुखराशिनाथे भाम्यस्थिते जन्‌कमघिशं
केरोति ॥ भाग्याधिपेन सहिते यदि मातनाये रोख्यम्थिमे
(९४) सर्वार्थचिन्तामणिः।
जनकेम विश करोति ॥ १२९ ॥ ल्मरेशभाग्येशघखेशशक्ते
पष्ठाधिपे स्यत्परजात एव ॥ तदंशनयेन युते तदीशे परे-
क्षितः स्यात्परजातं एव ॥ १२६॥
चतुयेश पेश युक्त नवम स्थाने होवै तो उसकी उसि वैद्ये होमो यदि तुच
भाग्येशे युक्त सुखस्थानेभं होमे तोभी वही फठ जानना ॥ १२५ ॥ लगेग भाग्येश सुते-
कसे षदा युक्त रेवै तेदूसरेमे उतत्र होगा पेश निष्ठे नाशम ह उठे युक्त हे
प्पदृष्ट हमै तोमो परनात ( नारन ) फरताहे ॥ १२६ ॥
पापांतरे मात्गृे तदीशे तत्कारके वा शुभदे ॥ च्येश्रा-
द्वीनवले जुभेशे जातस्तदानीं परजात एव ॥ १२७ ॥ न
वीक्ष्यते तद्ररुणा विख्ये निशाकरो वा रुणा न दृष्टः ॥ दिवा-
करेणापि युते शशि सपापचन्द्रे रेणा तथेव ॥ १२८ ॥
चशुधेमा पापात, चतुथैश मयता चतुयेभावकारक शभ्रसे दृष्ट वा युक्त होप, चतु-
यश समश हीनदठ हेव तो षह मनुष्य दूसरे उन्न ई ॥ १२७ ॥ ठप्ररो हसति
न देखे भगा चन्दमाक वृहस्पति न देसे चद्रमा सूर युक्त हवै अथवा चदमा पापयुक्त
देमि तोभी वदी फर होगा ॥ ९२८ ॥
पाप शुभे मात्गृहे सपापे र्येश्वरे हीनवठे सपापे ॥ परंशकादौ
सुखभे तदानीं जातो नरः स्यात्परजात एव ॥ १२९ ॥ मात्‌-
स्थाने श्युभयते कारके श॒भसंयुते ॥ सद्धावपे वर्धे वा मातुरा-
युष्यमादिथेत्‌ ॥ १३० ॥
नवम भपमे पप्र) चतु भाव सप, ठमरेश रीनवरर सपाप तथा वच्तुर्मे श्रे
अके देम ते मनुष्य दुसससेशे उत्त नानना ॥ १२९ ॥ चतुथ स्थानमे यभ अह
वतुधमानकाप्क श्ुभयुक्त वा मवमेश्च वशवान्‌ यदवा चतुरश वर्प शुभ मह हवै तो माता
दपिनीषिनी हवै ॥ १३० ॥ # छ
चदे विष्टि यदि वामो वा सेम्यकषिते शोमनभागथुकते ॥
चतुएये मातग यमन मातुश्च दीवधहदाहरति 1 १ ३१ ॥
भवशततयुक्तन्ंशनायक्तशिपे केन्द्रयुते वल्य ॥ तस्मिच्छ-
शांकायदि केद्रुकते मातु दचीयुरुदादरन्ति ॥ १३२ ॥
भाषाटीकासदटितः (९५ )
चदमा वा शुक वछ्वान्‌ ुमयदद् भभग्रदेके भक्मे चतुथंस्थानमे हवि, उतुषमे युम-
रह दो, अथवा ( मातृगहाच्छुमाद्ये) रेसामी पाठ ह मर्पौद्‌ चतुधसे कदर शुभयुक् हेव तो
माताको दी्षौयु कदतेरे ॥ ९३९ ॥ घतुर्थशच जिसके गवाश्रमे दे वह भी नि यदके नवा-
शकर्मे हे वह केढमे षटवान्‌ हवै भौर चैदमतसि ओ केन्द्रे वै तोभी माताको दर्षायु
क्ते ॥ १३२ ॥
पापात पापयते शशांके पापेक्षिते मातृगृहे विनाशः ॥ शुक्रा
त्तथैव प्रवदति संतस्तत्स्थानपाद्वा कथयन्ति शेपम्‌ ॥ १३३॥
निशाकरास्वापयुत स्मरेवा भरगोस्तथेवं जननीविनाशम्‌ ॥ सुखे
शनो मातविनाशमेति पपेक्षिते चेदचिरेण नाशः ॥ १३४ ॥
वि +ड

दमा पापो वीच, पापयुक्त पापदृष्ट चौये होवे तो माताका विनाश हेविरेषेही ज्योतिपत्न
शुकसे वीर चतुशसे भौ फट कहते ॥ ९६३ ॥ वद्रमाते सप्तमे पापयुक्त शुक होवे तो
शेसेही मातूनाश एरु होगा, चतुर्षमे शनि देवै तो मतन देति वह शनि पापद् भ हेव
तो मातृनाश्च ीघही हेवे ॥ ९३४ ॥ रसरः
शभेक्षितशचेचचिरकालमृ्युखद्‌पकवोपूसदावभावाः ॥ दामन
| ।
मवने शनो त॒ पापान्विति मा ति॥=१२५ ॥ र
पोक्त चीे दानि गुमग्रहएट होवे तोररी बे मतापी ज्योतिषी माताकी पतयु बहुत
दिनम होगी रेखा कदे, वही शनि पाप यहे रिम पापयुक्त हे तो मात्रनश कष्दी
दिनमें हेते ॥ १३५ ॥ ,
माततस्थानाधिपस्यांशराशीश यत्चवांशके ॥ तदंशनाथकिरणा-
न्मातृकां विनिर्दिशेत्‌ ॥१३६॥ नाथकारकराशीनां मध्ये यो
बलवान्भवेत्‌ ॥ यावानंशस्तदशे स्यान्मेपादौ त मृत्युद्‌ः१ २७]
वक्र तु द्वि॒णं प्रोक्तं चिय॒णं त्वतिक्क्रगे ॥ चतुयेणं शभे
कालमेवं विनिर्दिेत्‌॥ १२८ ॥
तुश निके नवां हे वही निके नर्वाशकमे हो उसके रक्षय भनुषार
मताक्ता जीषनषमय फहना ॥ ९६६ । भविश भावकारक भावरारि्मे से जो भंयिक
चड्वान्‌ हो वह नितने वराम हे उषे अंशनायसे मेषादि गणना मितनी स्या हो उते
कारे मातरी मृच्यु होतीहे यहां स्मएण चाहिये किं १२. रियो १०८ नाश हेतिरै
वह का १०८ वरपके भीतर तदि ॥ ९३७ ॥ भो बह य्ह बक शेव तो दिगुण, भति
मकम तरुण श्मगहेषि दृमी दोषै तो चतुरेण समय कना ॥ ९६८ ॥
८९६ ) सर्वार्थचिन्तामणिः 1
हदये पापयुक्ते पापे तदीश्वरे ॥ प्रपाते वा हदये इत्काप-
ध्य विनिरिरत्‌ ॥१२९॥ शन्यारराहुसंयकत व्दये श॒मवनिते॥
तथेवतद्नावनाये त्कापच्ं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १४० ॥ पपे कमे.
धरे सस्ये कपटी पापवीक्षिति ॥ सपापे सपे सौस्ये कापलं
पापयुते ॥ १४१ ॥ भावना क्षीणवदेण सहिते हदये यदा ॥
कपटी क्षणम तु निष्कापलयं तदष्व॑तः॥१४२॥
चतुर्भाव (हृद्यस्यान ) पापयु्त चतुथे पष्ट वा पपि वोचम हो यदा चुर
भाव पापांतःस्य हतर तो मनुष्येके हवये कपट कहना ॥ १३९ ॥ चोभे
शनि मग रा
दये युभग्रद न हम हसाही भवेशमी पापयुक्त हो दमयत न होत तो हृदयम
कपट हिम)
दसा कटना ॥ ९४० ॥ दणमय्च पापय्रह्‌ सुखस्यानमे प्ट वा युक्तहो तो मनुष्य
कपटी होगा, अषटमेश प्रापसदित चु स्पान्र हो तो मनुष्य कपरी हेपि ॥ १४ १ ॥
चतु सूयं वा शणचेदमासे सहित देवि तो क्षणमात्र तो कमयी दै उपरान्त निष्क
रदे ॥ १४२. ॥ १९८६
हवये श॒मसंबते स्वोचभ एत ॥ ठाममदाणा
कषेमेवा नि-
प्कापटयं विनिीदिशेत्‌ ॥ । विजुद्धहद्यः शति हवयेशे
बलान्विते ॥ गेपुरायंशके वापि गद्रंधादियुते तथा ॥ १४९ ॥
चतु स्यान्मे शुभग्रद नने उचमे वा मित्रे ष्म अथवा शभग्रहकी
राशिमें वे
तो निष्कपट कमी ॥१४३॥ चतरे बटवान्‌ देष मयवा गोपुरादि अंशके मृदशचापिम
हतै तो निप्फपट शुद्धदय भौर शात हतै ॥ १४४ ॥ ।
र्ेश्वर हदते वा शुमयुक्तक्षितेपि वा ॥ पारावतादिभागस्ये नि-
ष्कापरयं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १४५॥
स्मेश चतुय भागम भयवा छुभगरह्युन चट प्एकतादि र्मे हेम तो मनुष्य निष्कः
प्ट ॥ १४५ ॥ ध
ठरे शरी दानवप्रजितेन यक्तेय॒दा तस्य विञयुदधचित्तम्‌ ॥ पपे
सखे तद्रवनाधिनामे पापान्विते तस्य विरुदधायित्तम्‌ ॥ १४६ ॥
रारी खले पापदशा समेते वदिधिशदस्त्वति तन भाति ॥
अंतर्गतं तत्कपरं व्दति पापाधिकत्वे सुखरागियुक्ते ॥ १४७॥
~
माषाटीकास्हितः। (९७ )
ख्ये वृहस्पति दरुकयुक्त हवे तो शद्ध ( निष्कपट ) चित्त हेव, चतुधेमे पप चश
पापयुक्त हेव ते। चित्त विशद ( सकपट ) देवै ॥ १४६ ॥ चये राहु पपच हेष
तथा चये पाप्रह भाविश पापयुक्त हो तो बादरदैनिष्कपट ओर भीतरकपृट रेवै ॥ ९४५]
(~
यदा छ्रसुख्शा वा सित्रभूता परस्परम्‌ ॥ सुभेक्षितो शुभदत्य
, मात्स्वंहं विनिद्शेत्‌ ॥ १४८ ॥ लेश्वरेण संदे मात्ृनाये
चतुष्टये 1 श्चुमग्रहान्विते दे मात्रस्नेह विनिदशत्‌ ।॥ १४९॥
शद्चश्वेछमनाथस्य मात्रङाभाषिपो यदि ॥ पापेक्षिते पापयुते
तच्छदत्वं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १५० ॥
यदि रु्रेश चतुय परस्पर मिन दे शुभग्रदोषे युक्त द रै ते माताका विरे
स्नेह कहना ॥ १५४८ ।) वचतुरथेश कदम समरेश्ते दृष्ट धुभग्रह युक्त वा दृष्ट हवे तोभी
मातृस्नेह्‌ कहना ।। ९४९ ॥ यदि चुतुर्द् ठभिश समशक् श्त हवे पप्य दणि
हेषषै तो गाता ओैरयेयेकी श्रता रदे टसा कहना ।। ९५० ॥
रमेशात्राशराशस्थे सातृस्थानापिपे याद॥ तथव टयरभवाद्रा
तच्छ्डत् विनिर्दिशेत्‌ ॥ १५९५१ ॥ वाहनं वटग्रुत वाहनं श्चुभ-
संयते ॥ श्ुभग्रहेण संदे बादनादिफलं भषेत्‌ ॥ १५२ ॥
चतुथश खममेशसे बारह देते मथवा दप्रपस ददृश्षर्वे हविं तः माताके साथ रत्रुता कटनी.
॥ ८५१ ॥ साहनेश्च बख्वान्‌ चतुथं स्यान्मे गुभयुक्त शुभद दोषै तो वाहनादि फक
पिर्गे ॥ १५२ 1 ^ ० सवौ

सु्णवद्लामरणादयान शुकराद्रदे्तत्सुखराशितों वा ॥ सदौ च--


` तुथाधिपते विख्ये लबेश्वरेणापि युतेश्रलाभः॥ १५३ ॥ रुके-
` ण युक्ते यदि वाहना दहान्विते वा नरवादनाद्‌ ॥ दुवेन्द्रपूल्यन
युते लगने वदेति संतश्चतुरंगयानम्‌ ॥ १५४ ॥
सुवर्णं वश भूषण सवारी कसे जयवा चतुथ राचिमे बयवरानुसंर क दने,चतुैरा चद्‌-
मा सहित टसम रगरेशतिे मी युक्त हषे तो घोडेका छाम देवे ॥ १५३ ॥ चतुरश धुक्से
युक्त उम्र हवे तो नपवाहनादि पाठकती नरी अदि सवाते मर, यदि यदं ठप वृह-
स्ति भी युक्त देवे तो षोड इाथी रथ मनुष्य चारों भकारकी सवासा मि ९५५]
शमरज्यामरशणएल्येयके तनो वा यदि वाहने ॥ प्रोक्तं
अयं वाहनमाइरया नीचारिमूढादिविदीनकेरैः ॥१५५॥ भाम्बे
(९८ ) स्वार्थचिन्तामाणिः।

शर्ग्ेशचतुधंनाथाः कमेस्थिता नीचविमूदहीनाः ॥ कर्मर


णापि युते विल्गरे सिहासनपरापषिघदाहरन्ति ॥ १५६ ॥
चेदम, गुर, शुकसे युक्त खय वा बाहनेग होवे रतु नीच, शरु, अस्त आपि
नहवेतो तीनभरकारके वाहन रहे ॥ ९५५ ॥ नवमे, च्य, चतुरश्च द्रवे हे नीच
अस्तेगत न देषअथग दृशमेश सदित छम हेविं तो सिंहासन मिटे ठेसा फदतेरे॥ १५६॥
भाग्यस्थिते बाहनराशिनाये सक्रजीवे सखराशिय॒क्ते ॥ भा
म्यापिपे कोणचतुण्ये वा बहथेदेशामरणाथयानम्‌ 11 ३९५७ ॥
माम्याधिषन सिते यदि वाहनेशे जीवेक्षिते तयुगते वरपरण-
युक्ते ॥ स्वक्षेवतुंगसाहिते यदि वा भिकोणे भूनाथमानववशाद्रन-
वारनादि ॥ १५८ ॥ ॥
दतुरथेश नवम रुक बृहस्पति चतु वा नवेश कदम हेवे तो बहुत देशोके भूषण, घन्‌-
सवारी मिले ॥ ९५७ ॥ यदि चतुर्धश नवेश युक्त वृहस्पतिषे ट्ट श्रमे पूणे बट
युक्त स्वराभि वा उका जवा चरिकोणमें होवे तो रानि षन वाहन भादि मिरे ॥ १५८
भाग्पेश्वरेणापि यते सुखेशे यत स्थिते पश्यति वा निज्नम्‌ ॥
वैशेषिक यदि वा वलाब्ये सवौथमाग्यान्वितवादनः स्थात्‌ ॥
1 १९५९ ।१ इुःस्थे विमृटे यदि बाहनेशे भाग्येश्वरेणापि समीक्ि-
ते वा॥ दुबाहिनी चंचख्वाहिनी वा लमिषिपिनापि समीरित
वा \॥ १६० ॥ सोख्याधिपे शोमनसेचेरण भाग्येन्वेरेणापि
युतेथ वा स्याद्‌ ॥ सेनावहृतवं स्चपेति जातो वहुत्छदेशाभरणा-
नि यानम्‌) १5१ |
चतुधा नवमेशषे युक्त किसी स्थानमे अपन गृहफो देखे भेशेषिकांशर्मे अयता वरगरम्‌
ह्पेतो संपूरणं मकारे धन देश्ये सहित वाहन देवे ॥। १५९ ॥ यदि नतुरधभ दु भ्यानमे
अस्तंगत षो भए उते भग्येश्चभी देसे यवा छमिश्ते चट होवे तो दष्टषेना अयत्र वैच
केना ( पुचि) भादि मिक ॥ १९० ॥ ऋष्व लमयर तमा भन्ये भो कुक षेव
तो मनुष्य बहुत चना बहुत देदोपिमाभरण वज्र भूषणा सहित यत वाहन पमि ९६ १॥
भग्येश्ररश्ठामगते _वि्यनाये खलेशे यदि भाग्यराशा ॥
सुलायमपरे तठनायंके वा त्वसंल्ययानादियुतः प्रसि ५ १६२॥
भाषाटीकासहितः। (९९)
§वेश्वर द्गते तदीरे खगरस्थिते वा वहुबादनाब्यः ॥ कर्मर
लग्गते तदीशे कमेस्थिते वा बहुवादनाव्यः ॥ ३६३ ॥
छेश नव्मेशंसे छाम स्थानमे चतुयेश्च नवम स्थानें हो अथव खरे चैमि रयार्दं
भावे हैत तो असंख्य वादने युक्त एव प्रसिद्ध (हिस्यात ) दोर ॥ १६२ ॥ चतुरश
केद्रमे है निप रारि सुयश है उसका स्वामी सपरं हेव तो बहुत गदनेति युक्त हैषै
दशमेश खप्मे स्मेरा दशेमे देत तौ मी बहुत वाहानेसि युक्त रहे ॥ १६३ ॥
सलेशवरे सोम्ययुते सस्ये शन्ना्कोशाधिपतिभेतर ॥ श
लाभगते बरब्ये वेषोभवे बाक्ितिसुवृखकत ॥ १६९ ॥ भमत
सश याद्‌वा सुखेशे राज्याथसोख्याभरणादियानम्‌ ॥ सम्य
विले सवरं प्रयुक्ते धमन्विते शोभनखेकेनदे ॥ १६९५ ॥
चतुरश नतु गुभयुकत हेते तो हथियार षोडे ओर खजनिका स्वामी हवे वतुयैश
छाम सथानम बटबान्‌ होवे अथवा चतुर वा छाम स्यानमें मगल सहित दबे ॥ १६४ ¶
अथव चदुधद्‌ मेगखने सद्म दे तो रल्य, घन्‌, सुल, व्ल, मृपणाटि ओर बाहून भ्ठि
खग्रमे बटवान्‌ सम्य ग्रह नवम स्यानमे शुभग्रह देवे ॥ ६६५ ॥
सोचस्थिते वित्तपतो च द्रे सिदासनम्रातिषदादरति ॥ स-
म्यते धग तु कदरेसवित्तपाः शोमनखे वरनद्राः ॥ १६६ ॥
"उच्चे ये वा धनराशिधुक्ते पिहासनप्राततिषदाहरन्ति ॥ केन्द्र
शुभाः पापखमन्िपष्टखामस्थितास्तत्पदमाहुरायोः ॥ १६७ ॥
ओर धश अपने उका केदरमे देवै तो सिहसनमाति योग षते है)नवम स्यान दयुम
ट होमे कमे धनेश सदित शुभ प्रह हेव ॥ ९६६ ॥ अथवा उका ग्रह॒ धनस्थानम
हेतो हान मरति कहते है) केदेमं शम ग्रह तीष) छठे) ग्यारह म प्रापद्‌ हेष
तो भौ सिदप्छन मिटे ॥ १६७ ॥
गेंशे व्ययराशिस्थे पिवायन्यं विदेशगः ॥ अष्मस्ये युहेशे वा
स्वयं संपादयेहहम्‌ ॥ १६८ ॥ धनेशे ठभावस्ये करेय
धनमाधरिते ॥ वाहने स्वोचवेरस्थे वाहनाधिपतिवेत्‌॥१६९॥
लवादनमभेग्येशास्तवन्योन्यं केन्दरमाविताः ॥ ल्नाये
घला वा वाहनाधिपतिभषेत्‌ ॥ ९७० ॥
( १००) स्वाथचिन्तामाणिः 1
चतुथैश वरदे देवे तो पितके षस्से भन्य घर विदेशमे बनि अवा चतुयै्च अष्टम
स्थाने हेव तो अपी सपेको पर वनवि ॥ १६८ ॥ षनेश लगमे दरा्मेश दवितीय
स्थाने हो चनुधम उका यह्‌ होवेतो वाहर्नोका स्वामीहोवे ॥ ९६९ ॥ र्मरेग चहुभेश
म॒वमेग परस्पर केम हवि स्येह यख्वान्‌ होवे तो वाहर्नोका स्वामी होवे ॥ १७० ॥
गेपुरा्ंशके वापि वाहनेशे वलान्विति ॥ काभकमंशुभाधी-
शरै वाहनसंतः ॥ १७१ ॥ परमोचांरके यक्ते भाग्येसे कैद
साधिते ॥ अदद्रये वगते बहुबाहनपुंजभेाक्‌ ॥ १७२॥ धना-
धिपेन संयुक्ते व्ययेशे स्वोचराशिगे ॥। माग्याधिपेन संदृष्टे बाहू-
[भ कम्‌ + उ १५
नापेपतभवेत्‌ ॥ १७३ ॥
चतुर्थे ग्लबान्‌ गोपुशदि अंशकमें खामेश, दृदामेश, नवमेरसे च्छ हे तो बाधने
युक्त रदे ॥ ९७१ ॥ नु्रमेद केदमे परम उच्चांशकमें हेव, दो यह उच्चै रपं तो
बहुतसे वाहनेोके सूक स्वामी हेष ॥ १७२ ॥ व्यये अपने उच्चे धनेयते युक्त
नवमेशसे च हमै तो बाहनोका स्वामी रेवै ॥ ९७३ ॥ ८
केमौधिपे चतुथस्थे टाभनाथेन संयुते ॥ साग्यनायेन वा युक्ते
बहुवाहनदेशभाय ॥ १७४ ॥ उच्चाहये कमैगते ख्नायेन
वीक्षिते ॥ साग्याधिपेन वा दृष बाहनाधिपतिर्भवेत्‌ ॥ १७९॥
सिदासनांशकगते कमैवाइनराशिपे ॥ ल्येशवरेण संसटे वहुवा-
हनदेशभाव््‌ ।। १७६ ॥\
दमे चये रमि युक्त भथया नकश युक्त होये तो बहुत वाहनौ सामी
हेष ॥ १७४ ॥ उच्यका यद दशममे ख्मेश अथर नमे वष्ट हवै तो ताटका
स्वामी दोन ॥ ९७५ ॥ द्म तथा चतु्थका स्वागी सिदासनांश्म हो स्परेदमे दृष दैत
तो बहूतसे वादने सम्रहसा खामी हे ॥ ९७६ ॥
वाद्नार्थतृतीयेषु भाग्युकमेमवाधिपाः ॥स्थिता वात्यधमा-
नादिसयुकते निधने उभे ॥ १७७॥ स्वोचे खसेशे तत्नाधे
केन्द्रकोणसमन्विते ॥ वाहने ठैगसंुके व्यये छदे, वरिया-
नाक १७८ ॥ व के कमो गरदसंेते ॥
संभवे ताद्शे योगे वा्यघोपादिमियुतः ॥ १७९ ॥ शखवादि-
.माषाटीकासद्ितः । ( १०१)
अघोषाः संयुक्ते माग्यपे सुखे ॥ केद्रोचकोणगे वापि कर्मर
वाहनान्वितः ॥ १८० ॥
चतुर्थ, ठाभ, तीसरे भावे नवमेशा दशमेश कमे देवि अथवा अतिषरसंयुक् भ~
अह अष्टम भावम हेव १७७ ॥ चतुरश अपने उच्चे हो उसका उच्वनाथ कद्र
त्रिकोणे चतुर्थ स्थानम उच्वका यह रेवि व्ययभाव युद्ध ( प्रहरदित › हेव तो तीन
वादनक स्वामी देवै 11 ९७८ ॥ क प्रमो हेते द्शमेशा अपनी राशि दरे
योग पनम वानाभके शब्दस युक्त वाहनोंका स्वाम! देत ॥ १७९, ॥ नवमेश वतुरथमे भथवा
कैदरमे उचा दशमेश दपर तो रैववाने आदियोके शब्दं सदित वाहनस्वामी देवै ॥१८०॥
शनिना संयुतेकरमनाये वेदे श॒मान्धिते ॥ रररे बद्धम यति
पणवादिरैयुतः॥ १८१॥ कमेमाग्यविरेषु स्वोच्च सोम्यग्रहाः
स्थिताः ॥ दष्ेषु वा ख्यपेन यानाति इःखमाश्यात्‌ ॥ १८२ ॥
कर्मषटूसोद्रुखभाग्यरमरव्ययेश्वराः ॥ स॒ताधिपेन सहिता
ध द्यसंख्याटयात्मदेशिभाक्‌ ॥ १८३ ॥
दङामेश शनि युक्त केम युभगरदयुकत दोषै ख्रेदा उच्चाभिराषी षा उद्यो देत तो
पृणव ( षायविरेष ) जदिके शष्दसे युक्त वानाधीशच देवै ॥ १८१ ॥ दशम नम भौर
छप्रमे उच्चकै ुभग्रह हयै छरेश उन भावेोके देखे तो गाहनाधीकशच देप परंतु यतमे वानहीसे
दुःखपप्रै ॥ ९८२ ॥ दशम, खटा, तीसरा, चौथा) नवम)छ,व्ययमविके स्वामी पेचमेशसे
युते तो अगणित धनवान्‌ जपने देशके वाहनका घुल भोग करे ॥ १८३ ॥
ससे शयुभयृते नाय केद्रकोणोचसंखुते॥ भाग्येशो प्रमोचाशि
. सुखयानादिकामभा््‌ ॥ १८९॥ मानेशे सुखराशिस्थे कामे
सौख्येशसंयुते॥
लबेसमेन संह बहयानादिलाभभाक्‌।॥१८९॥
मदंगभेरीशंखादिकाहकादिेडेतः ॥ राजयोग समुद्धते कमपे
सौख्यसंगुते ॥ १८६ ॥
चतु भाच जुययुक्त चतुय केदर त्रिकोणे उच्च राधिका हे, नकश परमोच्चा
शमे सप तो सुख देता वनदे यु हमै ॥ १८४ ॥ दशमे सुस्थाने खमि-
समी शपस्यानमे ह" चमन शुभयहकी चट है तो हुत्‌ वान आदिमः ठामवाडा
होवे ॥ ९८५ ॥ द्शमेश॒चतुषं स्यानमे हो बीर रामयोगमी हेषि ˆ ~ -
शखादि) कारटादि दसद युक्त रेवै ॥ १८६ ॥
( १०२) सर्वाथचिन्तामागिः !
वरबलाच्छोभनदष्ियोगासपरोक्तं ततीयस्य फलं तु रारोः ॥
चतथैरारेश्च फलं तथेव श्रन्यैकटेरोन निरीक्ष्य सरवम्‌॥१८०॥
इति श्रीपवाथेचिन्तामणो ततीयचतथभावफलविचारो
नाम चतुर्थोऽध्यायः ॥ ४॥
अध्यायांतम भथ कदत कि भै व्य॑कटेरे तृतीयश्च तया चतध राक्षा कर
महभावके बठब यमह दयोगके अनुसार समस्त ब्रेथ देखकर फार ॥ १८७ ॥
इति श्रस्वायितामणौ माहीधरभाषायां वृतीयचतुर्यभावकठ-
विचाराध्यायशचतु्यः ॥ ४ ॥

पंचमोऽध्यायः ॥ ५ ॥
"रव~

अथ पश्चमषषठमावफठविचाराध्यायः ।
घृतभवनात्सुतयुदिमंनिणामपि मंत्मोजनपितृमावाय्‌ ॥ इद्‌-
योदरभरवेशं विवेकशक्ति च निर्दिशेन्मतिमान्‌ ॥ १॥
पंचम भावत पुत्र, उदधि, मेनित्व) मत्र, भोनन, पितृभाव, हदय, उद्एमेश, विमेक-
क्क्तिक। धुद्धिमान्‌ ज्योतिषने विचार करना, सोदो आगे कते है ॥ १॥
निः कलबात्मजधमभानां पुादिचिन्ता कथयेत्सजीवेः ॥
बुद्धि तथा सोमखतात्मजाभ्यां पितुस्तथेवात्मनभाग्यघुैः॥२॥
सप्तम पचम नवम भावोके स्वामियों फरिके तथा बृहस्पति कारके वादिका विनाए कटना
बुष तथा पचम भावप बुद्धिका तथा पंचम नवम भौर ूरयकरिकेपरिता तरिचार कटूना॥२॥
पितुधेनं याति खखेसमानी पुत्रेशशाक मरणं च मातुः ॥ सते
जुभे शोभनदटियोगे पुत्रं ददात्येव तदा दशि ॥ २॥
चतु स्थानम सूं हषे ते पिताका धन प, पच दमा भो होवे तो माता उतु
होमे, पनम भावमे शमह युभयदच्ट देवे भयवा पनेश्च भयर युमयदते च है
तो पुत्र देतह ॥ ३ ॥ ध व
पस्थाने तदीरे वा यरी वा कभवीकिते ॥ भेन सदे वापि
पुयप्रा्निनं संशयः ॥ ७ ॥ रग्रेये पुव्भावस्ये पुत्रेशे बलसंयुते ॥
परिपूरणवरे जीवे एतपराप्िन संशयः ॥ 4 ॥
माषाटीकासदितः! ( १०८५
पत्स्यान, यथवा पचमेश वा गुर जुमग्रहयुकत द॒ हवै तो निस्सदेह पुत्रमपि{ए
॥ ४ ॥ दरेम पचम भावम प॑चमेश बद्वान्‌ बृहस्पति परण षी देवै तो म†
फ दहे॥ ५॥ ४
पुत्रस्थानाधिपे जीवे परिष्रण॑बलान्विते ॥ रगायियेन्‌ वार
पतरभरा्तिन संशयः ॥ ६॥ वैशोषिकांशके जीवे पत्रेशेपिः "छ
स्थिते ॥ जुभग्ेण वा दे पभा समादिरोत्‌ ॥ ७॥ प
स्थानगते वित्तनाये पूणवलान्वते॥ दषे कवन्द्रयतणा पुन
नं
संशयः॥ <॥ खयपुत्राधिपो युक्तावन्योन्यं वापि वीक्षः,
षे परस्परस्थौ वा पुनप्राप्िनं संशयः ॥ ९॥
चमे बृहस्पति पूर्री द जयवा पंचोश वृदस्पतिको स्मरे देसे तो निरस ता
मप्नि होगी ॥ ६ ॥ प्रृहस्मति ओर पचमेश ैरोषिकांशकमे हो अथवा ग्रसे दृष्ट ४,“
पुत्रमपि कु[गी॥ ७ 1 क,
पचमावमे पू्णभलयुक्त हो भयग्र वृहसतिते च
रे निः ुत्रपापि >> स्मेरा पचमेश एकस्यानमें हो भयवा प्रसर ५८
अथवा एकक राथिमेदूस परस्पर हो तो बहौनि ॥ ९ ॥ गे
ख्यपु्ाधिपे) कदरे य॒भग्रहसमन्वितो॥कुटम्बेरे बलादये तु॥।
पपरा्िन्‌ संशयः ॥ १०॥ पत्रस्थानाधिपस्यांशराशीशे छभस्‌-
युते ॥ शुभेन वीक्षिते वापि पजपरातिनं संशयः ॥ ११ ॥ लरेरो
दारभावस्थे भाग्येशे दारसंयुते॥ द्वितीयेशे विलमरस्थे पभापतिनं
संशयः ॥ १२॥ दारेशगरदसंयुक्तनवांशमवनापिपे ॥ माग्य-
वित्तविल्येशेदैरे < त्‌ ॥ १३।।-५.
ख्ये पतेर वेदम दभय्दहदित हो ८दितीयेश बलगान्‌ हेव तो निस्नदेह संभवं
देव ॥ ९० ॥ ९चमेश निस नशर उसकास्वामी युभय देवै मथवा कृभ-ष.
ट होवे तो निर्ह पुनपाषि हेमे ॥/११ ॥ उमेश सममे नकोशमो समह निः
मेश ग्रमे हवै तो नि सदेह पृं हेष ॥ १२ ॥ सेध निरे नाशक १ उ
. न्मम दवितीय ओर ठप्मावके सा पतेतो पुमा कहनी ॥ १३ ॥ ¢
~ .पापम्ये त वदरा ्दीशेऽपि तथास्थिते ॥ कारे पापु
'"पतनाशं वदेततदा ३४॥ भाग्वपुतकठतरेशसंयतनवमृक
4
{ १०२) सर्वाधीचिन्तामागिः ।
वलावलच्छोभनदष्ियोगातमोकतं छतीयस्य फलं ठु राशेः ॥
चतुरश्च फलं तथेवश्ीनयैकटेरोन निरीक्ष्य स्व॑म्‌॥१८७॥
इति शीसवीयेचिन्तामणो तृतीयचतथमावफलविचारो
नाम चतुर्थोऽध्यायः ॥ 9॥
अध्यायांतमें भेयकतां फतहि कि भ व्यकेराने तृतीयरशि तया चतुथं रक्षिका एठ
गहमायके बटर यमह दषयोगके अनुसार समस्त परेयो देखकर कहाहै ॥ १८७॥
इति शरीसर्वाथचितामणौ माहीधरमाषायां वृतीयचतुरथभावफड-
विचाराध्यायशचतु्ः ॥ ४ ॥

पंचमोऽध्यायः ॥ ९५ ॥
०० +ट-2-0०--

अथ पञचमषष्ठभावफलविचाराध्यायः 1

घृतभवनात्सुतञुद्धिमंधिणामपि मेजभोजनपितृमावान्‌ ॥ इद्‌--


योदरपरवेशं विवेकशक्ति च निर्दिशेन्मतिमान्‌ ॥ १॥
पंचम भवते पुत्र, बुद्धि, मेत्ित्व) मेख, भोनन, पितृभा, द्य, उधरमेश्च, पिवेक- *
निका बुद्धिमान्‌ ज्योत्तिषोने विचार फरना, सोद जगे कहते हँ ।। १॥
नाथेः कल्वात्मजवमभानां पूवादिचिन्तां कथयेत्सजीवेः ॥
इद्धि तथा सोमसुतात्मजाभ्यां पितुस्तथेवात्मनभाग्यसू्थैः ॥२॥
स्म पंचम नवम भावके स्वामियों करके तथा वृहस्पति कारके एवादिका रिचा कहना
पुष तथा पचम भावे उुद्धिका तथा पंचम नवम भीर सूर्यकरिके पिताफा विनार फहुना॥२॥
पिष याति उखेसमानी एर शशि मरणं च मातुः ॥ सते
समे शोभनटटयोगे पुत्रं ददात्येव तदा तदीशे ॥ ३॥
` चतु स्यानमें सूरये देवै तो पताका धन पति, पंचम सदमा म हवै तो माता ६
है, पेयम मावे युभपह्‌ दुभग्हच्छ दोषै अथवा प॑प्येक-वभवद गमयते चण नोव
तो पुत्र देतदि॥३॥
पुत्रस्थाने तदीशे वा यौ वा भ
पुवपातिनं संश॒वः ॥ ४ ॥ कमर
परिपूणव्रटे जीवे पुत्रपराततिनं सं"
"र
भाषाटीकासदितः 1 ( १०८५
पुञस्थान, अथवा प॑चमेश वा गुर्‌ टमग्रह्युकत द हेत तो निस्पदेह पुत्रमपि
॥ ५ ॥ स्तरे पचम भावमें पंवमेश्च बटवान्‌ बृस्पति पी च्छी देवि तो म
फक है ॥ ५॥ त
एतरस्थानाधिपे जीवि परिष्णेवरान्विते ॥ रय्याधियेन वान
पतरप्रा्तनं संशयः ॥ ६॥ वैशेषिकांशके जीवे पुत्रेशेपिः श्ण
स्थिते ॥शभग्रेण वादृषपुजपराततं समादिशेत्‌ ॥ ७॥ #।
स्थानगते विततनाये पणेवलान्वत॥ दे चे्द्यरणा प
नेसंशयः ॥ < ॥ लमरपत्राधिपौ युक्तावन्योन्यं वापि वीक्षिःक
षे परस्परस्थौ वा पतरपरा्तने संशयः ॥ ९॥ ि
पचमेद बृहस्पति पूणैटी हो अथवा पनमेश वृदसतिको र्पेश देते तो निरस त
माति दोनी ॥ ६ ॥ परृहस्मति ओर प॑चमेशच वैशेषिकांशकमे हो अथवा यदे ट द]
पष्मप्नि भुनी॥ ७ | 6 पंचमृभावमे पूणबयुकत हो जया बृहसतिषचे दृ दो
ते निःु्रभाणि (9. ‡1 -ठमेश पचमेश एकस्थानमे हो भयवा परर देह
अभवा एकी राम दूस प्रपर हो तो वही फ्‌ कहना ॥ ९ ॥ श
रपु्ाधिपौ कदे श॒भमहसमन्वितो॥कटम्बेशे बलाद्येठ
पतरप्ािन्‌ संशयः ॥ १०॥ पुजस्थानायिपस्याशराशीरे समस्‌"
युते ॥ छेन वीिते वापि पुजपाहिनं संशयः ॥ ११ ॥ रमेश
दारभावस्थे भाग्येशे 1,१ द्वितीयेशेविलग्स्थेपुतरनरातिन्‌,
संशयः ॥१२॥) द्रेशग्रदसंयुक्तनवांशमवनाघपे ॥ भाग्यः"
वित्तविखरेशद्े तत्मापिमाविरहृ स्ये रे ^ ।
ख््रेड पत्रे केदमे जुभयहरदित हो “ वगच्छेता हतै 0
हषे ॥ १० ॥ ९चमेडा भिस नवादाकमे7१ चेत्ता होते रभम पापथ्रद, चतुये ॥
द होवे तो निर्ेह पुत्रमाप हेम ॥ बरन हेतो दैशच्ेदक देप । दीण च,
येश स्परे है तो निः पुत्रगगति,स्व ॥ ० ।
„ नकम दवितीय बीर रप्मव्के स्वामी.सर्वः प्रागेव पुत्रस्य सुखस्य नाशः ॥
पापमभ्ये तु यद्धे तरायुक्ते ल्मे ससे वा यदि पापयुक्ते ॥ २९

के
वदेत्तदा ।॥युक्तेन दश्यते पुत्रसुखं हि तेन ॥ जात्‌॥
॥ भंशगाः पापञ्ूेरन््े शनो पृचमगे .^ ३० १
८.
(१०८ ) ˆ सवौर्थविन्तामणिः ।
उदे नट होमे ॥ ४५ ॥ पचमम शनि देवै उतरेश्पर शानिकी दृष्टि ओौर पमे प
होवे तो उुद्धिनड होगी देखा कहना ।। ५६ ॥ शनि केतु राहुुक्त ुभगरहरदित प॑वम भ
काएक डभयुक्त देवे परंतु पेचमेश पापयुक्त भथवा तूर पष्टवशम हेव तो उदधि विसरणव्ी
देते ॥ ४७ ॥ ४८ ॥
१ [3 ए
सम्ब तुइद्धिभावस्थे ग॒रुछक्रनिरीकषिते ॥ तादश इद्धिनाधे
[७ [+ अभ 6 थ

सर्वषां उदिदो मवेत्‌ ॥ ४९ ॥ उदपोदसमर्थः स्यातत्वीरे


गोपुरांशके ॥ ५० ॥ कारकस्थितराशीशे लयनयेन वीक्षिते ॥
` राजमन्वी भवेदाता वाक्यतो बलसंयुते ॥ & ॥ ुदधीश्रेण
संखक्ते गोषरा्यंशकान्विते ॥ आगामिसूचको मनी कखे
कद्रकोणगे ॥५२॥ भृगो सोम्य्तमायुक्ते दष्टे ताभ्यां जुमांशके॥
. --चिकालन्ञो भवेननीवे स्वांशे मूद्रंशसंयुते ॥ ५३ ॥
पस्थाने सुप, उदस्यति शुकसे दृष्ट हो रेसेही पंचमेरामी गुर ढक च हवै गे
समीके उदधिदेनवाया होताहे ॥४९।] पचमेश गोरंशकरमे हेवै तो उहापरोह( ददा तक
„ रीर ) फेम समर्थ दवै ।। ५० ॥ पैचमकारक निषकी रामेहैउषे परेश देते गीः
युर बर्बान्‌ हषे तो नमी तथा दाताभ देमि ।। ५९॥। कारक अह प॑चमेशते युक क
-फोणमे वा भोषुरादि अकम होवे तो मवरिप्य गाननेवाटा मन्त्र हतै ॥ ५२॥ $
युध युक्त हो गुर अप नवसर्मे गढंशमें होवे युष शु्से चट होवे तो भूत भविप्य तेमां
सीन फाठका जाननेवाढा हेम ॥ ५६ ॥
गापएरायंशके वापि शुभाश छमषीकषिते ॥ पमे पैमहं परि
पुभागे पु्नायके ॥ सुपुजजननं विद्यास्मथमं नात्र संशयः॥५४॥
पचमेश गेपुरादि अश्म दो जवा द॒भयतेके अंशके श्रभयहसे द प्रहे पण
स्वयं पुर ग्रह होवे तो मथम सपुत्र उखत्र होगा इसमे सशय नहीं ॥ ५४ ॥ ।
साराशों सीदे भति स्रीभावे पु्नायके ॥ दारिकां प
विवत्पंदाशे पेदमादिशेत्‌ ॥ ५५॥ कारकस्थितराशेवां व
चिन्डसंस्यया ॥ नीचारिसृढगेदानां विन्दुं त्यक्तवा सता
व 1 पुनरस्थानेशकिरणात्ु्भावांशकादवदेत्‌ ॥ राशः
जारछुरोवापि वलोत्कपाददेत्तया ॥ ५७ ॥
भाषाटीकासहितः। ( १०९)
प॑चमेदा खीराशिमे खीथहवदित खीनवाशाकमें रेवै तो मयम कन्या हवै यादे वह नपु-
सरुएदयंशकाधिमे हेत ते नपुक वेदा दोगा रेखा कहना ॥ ५५ ॥ कारक मिस रारिमें है
उससे अथा प॑चमभाव्के बिन्दु ( अष्टकवर्ग गणनाते ) की संस्थामे नीच) क्षम्‌, भस्तेगतेके
िदुसंह्या ॐोडके पुत्रस्या कहनी ॥ ५६ ॥ अथा पेचमेशषफे रकषमषंरयतसि पचममारवा-
शकरसल्या्े अथवा राम्ेसि वृहसतिके वखवत्तासे पुत्रसेख्या कदम ॥ ५७ ॥
रग्पत्रशवराभ्यां तु मिन्रतेनेव मिचत्‌॥ शते शान्तं समत्वे ,
समता भवेत्‌ ॥ ५८ ॥ ठगपुत्े्रो सेटौ परस्परनिरीकषितौ ॥
प्रस्पर्हांशस्थ। दुशरपां काणयेत्छ॒तः ॥ ५९॥ लग्र पश्यति -
वा पुरनाथे लयान्विते यदि ॥ लग्रेश्वरे स॒तकषं वा पुतो वाक्यव-
शाब॒गः॥ ६० ॥
ठ्मेश पैचमेश परस्पर मित्र हो तो पिता पुत्रकौ प्रस्र मित्रता रदे उनके ध होने
श्नुता ओर समम समता दोतीहै ॥९८॥ स्मरे पैचमेशकी परसपर दष्ट है, परस्परराशि
बा दशकमिं हेत तो पू पितासे जपती युपा करत ॥ ५९॥ पचेन खपरको देते या
ररम हवै तथा रतरेश पवममे है तोपुनपिताफे अ जापर चलनेषाला शेप ॥ ९० ॥
प्स्यनिशवर दुःस्थे रपरशेनापि वीति ॥ स्ट जरायां
नित्य पितृविद्पकः ॥ &१॥ पचम युरुयुकराभ्यां सवरा सदिः
तेऽथ वा ॥ एतेषां मवने वापि सोयं योजयिता भवेत्‌ ॥ देर ॥
तरतीयेशे चतीयस्ये प॑चमेशे स॒खं गते ॥ श्ुभोचखेदसंयुकते
जातो भोजयिता मवेत्‌ ॥ ६२ ॥
पृचमेश दृष्टमानमे हे स्मेश्ये मी च्छ हयोपरु मंग राहु उसे देखे तो नित्य पिताका
देषी देते ॥ ६९ ॥ पनममे गुर युक ह सू्ेभो उनके साय देत यवा युक्त ग्रहो स्यामे
पनमेश निगादि दुमा होवे तो पिना प्र जा चटनिनाया हमै ॥ ६ ॥ तृतीयेश
तीन पचम नैप दुभग्रह वा उता अह्मे युन दतै तो पितारो सूच पिरत पिन
वाद्याद््रै॥ ६३६ ॥
अघदानपरो नित्यं पंचमेशे श॒मंगते ॥ भगः समायुक्त उक्ती-
शे ययुभसंगुते ॥ ६९ ॥ दद्य पापसंयुक्ते तदीशे पापसंयुते ॥ पा-.
प्राणां मध्यस्थे दरुतं रोगमादिशेत्‌ ॥ ६4 ॥ तदीशस्यशरा-
शीशे क्रूरपणयंशसंयुते ॥ कूरयरेण संदे ददतं शल्यमाद्त ॥
{ ११० ) सर्वाथंरिन्तामणिः।
॥ द६ ॥ तत्रि नाशमावस्थे नाशस्थनिशसयुते ॥ नीचारमू-
टमावे वा ह्रं रोगमादिशेत्‌ ॥ ६७ ॥ इति सुतभावः।
पैचमेश भुभपरिमे यदा नवमस्थानमे श्भगदहयुक्त देवि भिसकी रिम है वहमी
शुभयुक्त देमि ते नित्य भन्न देनेमे तल्पर रदे ॥ ६४ ॥ हृद्य ४ स्थानमें पाप, उसका
स्वामी पापयुक्त. पापमध्य देवै तो हदये रेग रे पंचम उद्रस्थान है उसके उष्रक्षणते
उद्योग जानना ॥ ६५ ॥ उस भावक स्वामी जिसमे नवांशके है उसका स्वामी प्रूख
एयर हे करये च देवि तो द्वयम (शत्य )बूादिरोग हेमे ॥ ६६ ॥ उष भाक
स्वामी नाश १२ स्थानम व्ययेशसहित हो अथवा नीच, उदु अस्तेगत हेषै तो हय्यगत
सग कना ॥ ६७ ॥ शति प॑चमभावविचारः ॥
„ अध षष्ठभावविचारः 1
अरिभिवनादरिचोरकषतविषरेशन्युदरदेशान्‌ ॥ मधुरादिषड्‌
पदंशान्‌ महराश्यदितान्‌ वदेसमाज्ञः॥ १ ॥
चे स्थाने दार, चोर, घाव, विन्न, केश, नाभि. एवं उदप्रोगादि नौर मधुर गादि
1

दः प्रकारके उपद्् ग्रहराियोके अनुसार विचार करके विदाने पर कगे, ९ ॥


पष्ठ छररयुते विलये रन्धस्थिते बा णदः शरीरे॥ कमंस्थिते
तादशलेचरेन्द्र बणप्रदोगे श्ुमहष्ियुक्ते ॥ २ ॥ पिवादिभिवा-
द्पि योजनीयं भविशतत्कारकदरियोगात्‌ ॥ वखबटेनापि
विकट्य समैतेषां ब्णं तत्कथयति तज्ज्ञाः ॥ २ ॥ (रग) विकतो.
पयुक्तं कमममे भथवा जष्टममावमे देतो शरीपमे
छे भावक सामी
स्वाकषिवह रवे एसा वरद दशमस्यानमे दो पपयहद्ट हषे तो अमे नण देनेवादा
होति ॥ २ ॥ देखाकष विचार पिनादि समी भर्वर्मि कला. भविशच भावकारक ग्रहे
दृष्टिपोगे तथा चरावख्के अनषार विच(रफे पिजारियोकोमीं व्रणादि फटना ॥ ३ ॥
शिरोकंविंलं कंठं घरों नासाचगुद्यकम्‌ ॥ पाणी पानी दशी
पास प्रपदौ ऊक्षिमादिशत्‌॥ ४ ॥ख्मेशशरणुवशर्शाकपुवाः सह-
स्थिताः संख्यगृहे व्यये वा ॥ अपानरोगे तथ वापविवरं पथ्यं
ति पष्ठ जनयो वदन्ति ॥ ५॥ शर्शाकतत्पुनविल्यनायाः सरा-
हवः केत॒युतास्तर्दगे ॥ वैश्यं ठ कटं खनये वद॑ति भेतितास्तत्
भवेत्तदानीम्‌ ।। £ ॥
भागटीकासदहित्तः। - ( १९१)
छे भवम रोगफाभी विवार हैयभो गुमत्व पापग्ेसि रोगादि चे भावस्य रारिके
उक्त अंगम होति इसथ्यि अंगविभाग कहतेहैङ्गि किए ९ मुख २ कंठ २ कान ४ नफ
५ गुदा ६ हात ७ बगठ ८ नेत्र स्वैर९ नपरे तद्र एर कुक्षि १२ये फमपेहे ॥४॥
रुपरश मेगरु र बुध चौथे वा वार्ह भावम्‌ एकाय हेव तो गुदम रोग हेवै ९।६
भावेको देस तोम वही फक मुनिनन कहते हैँ ॥ ~^ ॥ चंदमा बुध्ये राहु वा
केतुयुकत ठे हेव तो कफमधकु्ठ हतै उनपर शुभदि देवै तो वह कृष्ट ततस्य राशितुत्य
गरम हेव ॥६॥,
, विना विरग्रापिपति अहेषु रग्रस्थितेष्वच तु कुमार्‌ स्यात्‌ ॥
पि्रादिकानां फलमेवमाड्येनीश्वराः कारकभावनाये :॥प्यं
त ऊट कजसंय॒तेषु शत्यं वेन्मन्दसमन्वितेषु ॥ रक्तं तदा सूये-
समन्वितेषु अ्रहोक्तदेशे नियतं तदाहुः ॥ ८ ॥
विना छपर उक्त ग्रह सममे हें तो कुषठतेग देवै भा्रकाए्क. भवेशंसेभी इीमकार
पिव्रादिभावेमिं देवर तो पिता मदिको मुनीश्वर वदी फर कहते ॥ ७ ॥ ठन बहे
साथ मेगरभी रेवै तो िताका कुठ जया जानना, शनैश्चर यक्त देप तो दीति उलत्न.
सूपयुक्त देवता रुभिरषे उपपन्न कुष गरट्केउक्तःस्थानें वश्य दोगा षहे है॥८॥
- ठपेशपष्ठाधिपती दिनेशदुकतौ ज्वरं चंद्रसमन्वितो चेत्‌ ॥ जलेन .
गड क्षितिभूरयके युद्धेनबास्फोटकराशिभिवां ॥ ९॥ चत्तेन
रोगेण इधन युक्तो निग्योधिकं। जीवसमन्वितो चेत्‌ ॥ दुक्रेण
भायांनिपदं वदेतिमंदेननीचानिलरोगमाइः ॥ १०॥ सराहुके-
दुयंदि सपपीडा चोरा्िभीवातभयात्ममादः ॥
क्पे भौर षश सूक्त देवं तो जपर्तेग देवि चंदमयुक हेवि तो मछ करे ( गह )
गुस्मादि शेषै मगच्पे युक्त हर्य तो युद्धसे वा वरिस्फोकादिवे रादितुस्य धातुसंमेधि रोग
होवे ।॥ ९ ॥ बुधे युक्त होतो मनके रोगे षीहिप रे, वृहस्पतिषे पुक्तरेत्रै तो निरोगी
रह) शुके युक्त हो तो खी मरनग्रि शनिपे युक्त दाँ तो मीचरोग वाुरोग कहने ह ॥१९०॥
राहु बा केठुसदहित हैं तो सर्वे भय. वा विसरपरोग देते तथा बोरभय्‌. जम्निमय वायुकी
यसे ( भमाद्‌ ) विक्षिप्ता आदि हेत ॥ ४
पटेश्वस्थद्रषुतेन युक्तः सायर्विलमे स्वयम शिश्चम्‌ ॥ .११ ॥
छिन्त सोम्यद्शा विहीनः सथरमिषुम्ो यदि छिगरोगात्‌ ॥
कामेश्वरः शुकयुतो रिपुस्थः कलनपंटतरुदीरयन्ति ॥ १२॥
( ११२) सर्वार्थचिन्तामणिः।

पेश बुधसहित तथा राहुषहित छमर्मे हवै तो आपी अपना सिंगरेद्न करे ॥ ९१ठे,
च्छि न देवे तो किसीरोगसे टिगरेदन
यदि मगखसदित हो उसपर गुभग्रह्की
साम शमसदित च्म देवि तो खी दिनी देवे ॥ ९२॥
पेशलग्राधिपती समंद केन्द्रत्रिकोणे यदि वन्धनं स्यात्‌ ॥
सराहुकेुयदि केन्द्रकोणे वदन्ति तज्ज्ञा निगडं तदानीम्‌॥
॥१३॥पिघ्रादितत्कारकमावनभेः पित्रादिकानां फलमाडरन्ये ॥
.
“ तततद्रहाणां णरेपाककाटे त्वन्तदेशायासथ वा वदन्ति ॥ १४॥
रह्ुभेतु
पषठेश तथा रमेश रानिहित वेन्दतरिकोणमे होत तो (वन्धन) केद्‌ पतिं यदव पित्रादि
॥ रेसेहौ योग
सहित केन्दकोणमें देवि तोम ज्येतिपन् वही फल कर्ते ट ॥ ९३
भावकारफ भविशतेभी देवे तो पिता आदिभी वही फंड कतर ये फट उन प्रदो
दशाम मथवा मतदशामे कहे ॥ १४ ॥
धम शनो वा सयौ वतीये करच्छिगरोऽकै निधने व्यये वा ॥
परिधौ कलने निधनान्वितो वा जेन युक्ते यदि वा सजीवे १५॥
१ ध

कमैस्थिताशवदयदिं रामन्दसाम्याः . पद्च्छददत ऽन _ जतिः
५3 स

सकरे्यदे दिवसायिनाथे सारे शना वा फणनाथदुतेः ॥१६॥


करूरादिपश्यंशसमन्विते वा विच्छेदनं तच्छिरो वदन्ति॥ मन्दे

वित्रे सदने सराहा कमान्वत भागवनन्द्न च ॥ १७
कष्णे शशांके मद्राशिुक्ते विच्छिनरहस्तः सं मुबपदेन ॥ भूसु-
च्रे यदि वा तदे सूयोऽन्विते कृष्णानेशाकर त॒ ॥ १८ ॥
फणीन्द्रचंद्ात्मजसेयतेकरम्यामिभरत छदरस्य भदः ॥ मंदोदये
सौभ्यदशा पिहीने सपौकंयुक्ते यदि कृष्णचन्द्र ॥ १९ ॥ शसेण
२० ॥
कुमेदेलनं वदंति जातस्य दौ खनयो मदन्तः वा॥दादसस्यानन े हेपि तो
शनि दहति सुदित नयम वा वृीय स्यान हसू अष्टम
स जयता ब्ृहम्पतयुन
हाम फटे मगयुत चंदमा सम ना नष्टम स्पनमे
शनि, पुथ देपरतो
देम तोभो वक्ष कन घयेगा ॥ १५ ॥ दम्यानमे राहु, १५६ ॥ अभर पर्‌
युक गुरसे दृष्ट भयगर मग शनि राट्ुन रहो ॥
भरट सू देथ तथा वयम
= आदि टमशयन हम तो निर करे, शनि समरम्‌ नगा दमम शाट्यु्त
भाषाटीकासहितः ; ( ११३ )
शुकी हैषै ॥ १७ ॥ कृस्णप्सका चैदमा स्म हेते तो वह दायपैर कटवि. टपर
मेगल वा उसका नवांशक देवै ठृष्यपक्षका दमा सूर्ुक्त हो ॥१८॥ राहु बुषयुक्त देवि
अस्तंएतमो देव तो पेट फटे, शनि सपमे युभर्ठिरहित राहु सूर्॑ुकत क्षीण चद्रमा है
तो ॥ ९९ ॥ रखे ूसी फाडा जवि. विेषतः दर्म अयव पूर क्षीण चैदभा हेनेमेदेषा
फ भुनिरोग कते हे ॥ २० ॥ श
8 [3३ [^ निप द, क क 4 ५
क्षीणे शशाक फणिनाथहष् सर शिरस्यास्य निजेतनं स्याच्‌ ॥
रमे शनो सोमसत स्वगेहे शोय चते सबुषेऽतिष्टस्वः ॥२१॥
, क्षीण सदया रासे दष्ट शनि रेवि तो उस मनुष्यका शिर कटे, र्मे शनि हो इष
जपने चरका दैत अथवा चौथा शनि सुपसहित हवै तो अतिगेे कद्का दैवि ॥ २९ ॥
पष्ठाटमन्यये चन्द्रे ख्यनाथेन वीक्षिते ॥ मंदर्माय॒णुसयकते तस्य
दुमेरणं भवेत्त्‌ ॥ २२ ॥ नीचारातिविम्दाशे मन्दे पापान्विते-
क्षिते ॥ कूरपष्टयंशसुयुकते तस्य दुर्मरणं भवेत्‌ ॥ २२॥ रभरश्वर-
~ स्थितन्यंशे पाशमपोदिसंज्ञके ॥दकाणे मरणं व्याधिरुदधेषान्म-
रणं वदेत्‌ ॥ २४ ॥ मंद्माययुसंयक्ते रभेशस्थतरिभागपे ॥ तथा-
विधेकपत्रे वा लुद्र॑धान्मरणं वदेत्‌ ॥ २५॥
वद्मा ६।८।१२ मेते किसी रग्रशसे दृष्ट तथा शनि केतुराह सहित दपर तो उसका
८ दस्म ) पूजका उचपात विपरषनादिषे मरय दोषै ॥ २२ ॥ शनि तीच, शु)
मूढ अंगकमे पापयुक्त दष्ट देवै कूरपवंशपं दोवै तो उत मतुप्यका दरमरय दम ॥ २३॥
निष मेष्काणमे भष्मेदादेक पाश स आदिं देवै तो उस द्वष्काणेशफे दसा मादिं
व्यावि यदा फोसैसे मप्ण कहना ॥ २४ ॥ अषमेश निके द्वष्काणमे है वह शनि केतु
र्ट युक्त देवै. भथदा शनि दसा हवै तो फांसीसे मरण दोना कना ॥ २५ ॥
पष्ठाषमेशे भौमे वा विक्रमेशसमन्विते ॥ मंदमायसं
ते रारो
५4 स्तो मृतिः ॥ २९॥ युद्धेन मरणं द्रवाच्छनियुक्तनिमागपे ॥
जेन वीक्षिते यत्ते भोमकषवे तरदशके ॥ २७॥ रविभोमो यदा-
न्योन्यं प्रस्परनिरीक्षितो ॥ परस्परथरदांशस्थो दैदयुद्न्तरतिं
वदेत्‌ ॥ २८ ॥
पठे अष्टमेश मथवा मेगड पयकगेदच युक्त ह तथा शनि केतु राह सदित कू
शके हेव तो युदधसे मरय हवै 1 २६ ॥ शनि भिषक देष्काणमे है वह मगढ्
3
{११४ ) स्वांर्थचिन्तामणिः।
चष्ट वा युक्त दो गरक राक्चि वा अशकमे हेव तो युद्धे मरण देवे ॥ २७ ॥ यदि ए
मेगः जपे परस्पर दृष्टि हैव परस्पर रासि अङकोमे हेव तो मद्थ्युद्धसे मरण होग
कना ॥ २८ ॥ ।
निष च [उ [3 3

अषएम बहवः पापा भामराशगताद्काः ॥ ऋरषष्यशकयुताः


सचस्तन्मरणं वदेत्‌ ॥ २९॥ नीचमूटारिगेदस्थाः सोम्याः सव
पराजिताः ।पापाशस्याः पापटुताः सथस्तस्य मृति वदेत्‌॥३०॥
स्यः स्थान्मरणं तस्य शनिराइदिनाधिपाः ॥ सरेशवीक्िताः
सवै सरांशान्सूढसंयताः ॥ ३१ ॥
मष्टम स्थाने बहुत पापग्रई मगर्के रशि नवांशके होर कूपपष्वराकमे ठेव ते
{ तत्का मर्ण ) अकस्मात्‌ मूद्यु रेवै ॥ २९ ॥ समस्त दमग्रह नीच भस्त श्ुराक्िगत
हेष युद्धम्‌ परमित तथा पापामकेमिं पापग्रहपि युक्त दो तो वेखादी फर कहना ॥ ६० ॥
दानि) राहु, सूष्यै, अषमेश्षे चट हो सभा ब्रुरभफेमिं दँ भस्तेगत हे तो उमनुप्यका
अचानक भरण षै ॥ २१ ॥ ्
-रोगस्ानगते सयं तद्भावे पापसंडते ॥ पापदृष्टे नाभौ -
पत्तिकाद्रणमादिरोत्‌ ॥ ३२ ॥ तथभत निशानाथे करदे
तद॑शक ॥ वातार्दितो सेनात रक्तपितार्दितः ज ॥ ३२ ॥
छे स्थानम सूर्य षश पागयुक्त परापदष्ट होवे तो नामि स्यानमें पित्ततिकास्ते वण कना.
॥ ३० ॥ देषाही चदमा हेते करट क्रूपंशाकगन हप तो मनुप्य वातरोगसे पठित दपर,
इसीमकार मंगर हेत तो रकम गीडितरे ॥ ३३ ॥
छेष्मवातादितरसाम्ये तथाते विशपत्‌ः ॥ जि त॒विद्रधिवाच्यः
रक मूकातिसाररु ॥ २४ ॥ तथाप्रते शनो यर्मरोगो वात्र
विशेषतः ॥ राहकेत॒समायुक्ते वाधा पेशाचिकी स्मृता ॥ ३५ ॥
उपकार बुध होये तो विप करके शेपम तथा वातरोगकषे पीडित हे, गृहसति पषा
हे तो ( विदि ) किसी भंगमे गुमडा जादि रोग होता है, दुक होप) तो मनिसार रोग
हेमे ॥ ३४ ॥ एसा शनि दै तो व्दचिपफपके गुत्मरोग देत, रष, केतुम यकत दतै तो
पिशाचकी नाषा हषे ॥ ६९४ प
चंदेपठेजते ्ातिप्निदिरोगभाकू ॥ सारे चन्द्रे रवद
्ख्वेसपंसोगभार्‌ ॥ २६ ॥ पटे कुजे बुधयते भ्रयुचन्दनिरी-
तित ज्रूसशकसमायुक्ते सषयसोगं व्दति दि ॥ २७ ॥
भाषाटीकासहित; । ( ११५ }
खडा चंदमा मंग सहित हतै ते ( भरंति ) चित्तम तथा पाण्डु भादि रोगवाडा देत,
चेद्मा छठा मेगरु सूर्यं सदित देवे तो शरूर्येग विसर्पं रोग हषै ॥ ३६ ॥ चटा चन्द्रमा-- +
बुषयक्त देष शक चन्दमाउसे देखें करुपश्चकमे हेत तेक्षयरोग निश्चय कहते ॥ ३७ ॥
शन्यारसहिते षष्ठे रविराहुनिरीक्िते ॥ ठमश्वरे दीने दीधै-
५ ॥ ३८॥ पषटे शनो सगुखिके रभ्यारफणिवीक्षिति॥
भेन दृष्ट यक्ते वा श्वासकासक्षयादियुक्‌ ॥ ३९॥
च्ठे भावम शनि मेगल होत सूय राह उन्दे देखे रमेश निर्वर देवै तो मनुष्य दीध-
रेभ हो ॥ ३८ ॥ च्टे शनि गुधिक सहित होसथ, मंगर, राह उनको देसे शुभदे
यक्त वट न होवे तो श्वास, काप क्षय, आदि रोगेसे युक्त देत ॥ ३९ ॥
क, ४.१ ४ भद्‌ [भ्व [^ क

जटयवद्गत चन्र पठ तद्धवनाऽपिप्‌ ॥ जलकषेस्थविदा हष


मूज्च्छरदि़ भवेत्‌ ॥ ४० ॥ षे चन्देशने रने व्यये पपि
वि्धपे ॥ पापांशकसमायुक्ते पीनसं रोगमादिशेत्‌ ॥ ४१॥
छठा चन्द्रमा नरुषरपशिफा हो पेश जरुएशिमे बुधे च्छ हवै तो मूर आदि
रोम रषि ॥ ४० ॥ खटा चन्द्रमा अष्टम शनि बारहेमे पप््रह जीर ठे प्पलिक्मे
होषै तो पीनस रोग होगा फहना ॥ ४१॥
वलहीनेऽरिनाये वा मस्थे वा धरासते ॥ मृधोतिरेलरोगो वा
गटमविद्रधिमागभवेत्‌ ॥ ४२॥ पष्ेश्वरस्थितशिशे रव्यादौ हि
तथा भवेत्‌ ॥ फलं पुरवोक्तमप्यत्र कमात्तस्य विनिर्दिरेत्‌ ॥ ४३॥
पठ्‌ बरुरहितहोषा छप्रमे हो भथा समे मेगर होवे तो शिम पीडावामुखरोग यदा
गुरमेग (किदिमि ) यि रण रोगमाडा होये ॥ ४२. ॥ षठेशा जिसके नांशकमे हो वही
हेषा हेप्रै तो सूर्यादिकेमिषे जो ग्रह हो उसके धाठुके अनुसार यद्रा रदौ अंगमे कमे
पूर्वोक्त फर कहना ॥ ४३ ॥
श्वस्थानाधिपे केन्द्रेपापम्रहनिरीक्षते॥षठेवा पापवाहृल्ये शद्च-
पीडांविनिरदिरेत्‌॥9४॥खगरशे शञरारिस्ये तदीरे लममाभिते॥
[अ अ

मन्दरमांयगुसयु्ते शपीडां विनिर्दिशेत्‌ ॥४५॥ पाप्रदेण संदे


बलदीन ेऽरिनायके॥ पापांतरगतेवापि शघुपीडां विनिर्दिरोत्‌॥४६॥
पेश भेन्दमे पाप्रद दष्ट दोप यवा
भिरे ॥ ४४ ॥ चेश श॒ रथि ( छठे भावछठे)गेस्थाने हुत पाप होर तो शते पीदा
दो ठे लपे हे गि शु भतत
( ११६) सवाथनिन्तामाणेः 1
युक्त देवै तो श्ुपडा कटनी ॥ ५५ ॥ षठेश पापग्रह्छ तथा बरहि होवै अथवा पाप
ग्रहोफे बीच देप तो शषरुपडा कहनी ॥ ५६ ॥
शदुस्थानाधिपे दुःस्ये नीचग्रारिसंयुते ॥ लेशे वठक्षयुकते
शघनाशं वेदयः ॥ ४७ ॥ शुभ्रेण संदे शदस्थानाधिपे
यदा ॥ छमान्वित सभक्त तेन भेत वदेहधः ॥ ९८॥ ल्मेशा-
हरदीने तु श्चुस्थानाधिपे यदा ॥ शुभान्विते शभे शत्रणां
मेचमादिशेत्‌॥ ४९ ॥ शुका
षटेश वु्टस्यानमे मोच) अस्त, शतुराशिस्थ दीव स्मेरा वछवान्‌ हवै तो १३त
तो पठित
नाद्‌ होगा कहे ॥ ५७ ॥ पेश यदि य॒भग्रददृष्ट युभयुक्त जुभग्रहके रामे हवै
शु मित्रता दोगी के ॥ ४८ ॥ यदि पठेरा रतरेशसे दीनवणी दोषै यभगरहेधि युक्त चट
हतै ते शुत मित्रता होमो कहना ॥ ४९ ॥
ल्ेरोऽएमभावस्य ष्ठेरोन निरी ॥ तो वा वरद्ममावस्थो स, [व

ज्ञातिपीडां विनिर्दिशेत्‌ ॥ ५० ॥ गरक विल्स्थो पएठभावेः


$
"अ, + १

शवरान्वितौ ॥ शन्यारफणिसंह ज्ञातिपीडा विनिर्दिशेत्‌॥५१॥


[क डां
[^ अक्9

लग्नाधिपे ज्यभुते पे चेऽथ वा शभे ॥ केन्द्रत्रिकोणगे सोम्ये


ज्ञातिभिः सद जीवनम्‌ ॥ ५२ ॥ ज्ञातयो वहवः संति पदेशे
॥ 4२॥
देवपूजिते ॥ छमान्विते शभे मृ्रंशादिसिमन्विते
ष्ट तो अपनी
देन भष्म पठेदसे च्छ दो अथवा उमेश पश समे जाति्रारोको
५० ॥ गुरु भर युक छम पठे सुदित हेच शनि्मगठ गाह उर
पीडा होगी कहन्‌। ॥
चद्रमा वा को
देसे तो ज्ञातिषीडा कटनी ॥ ५९ ॥ टेश युभयदयुक्त दो च्ठे स्णनमं
ययुभग्रह हो बुष कैदरतिकोणमे हमै तो विरदरीषेः साय आनीवन हमै ॥ ५२॥ श्ये
दोषै ॥५३॥
युस्ति डभरेसि युक्त ट्ट एवे गृदशादियुक्त होवै तो विराद्री बहत यड
्ञातिक्षयं विजानीयात्पठेरे पापसंयुते ॥ क्ररांशनीचम्रटादौ
सभदम्योगवर्जते ॥ ५९ ॥ पारावतादिभागस्ये ल्मेशे द्यभवी-
सिते ॥ ज्ञाती बल्दीने वा तरमादत्कपैतां ब्रजेत्‌ ॥ ९ ॥
भाग्येशे पष्ठराशिस्ये षठेरेन निरीकति ॥ परै मन्दभोमार्भ्यां
~ध चौराभिपीडनम्‌ ॥ ५६ ॥
९।॥
भाषादीक्तसदितः। (११७)
पठ पापयुक्त हो करूरंशकमे तथा नीचास्तादिमे ह शभग्रहोहे युक्त चट नो तो अपनी
नातिवछोका क्षय होवे ॥ ५९ ॥ स्मेश शुमरहदृ्ट पारवतादि अशकमे हो चतुरा वर-
रहित दीगर ते अग्नी ातिमेपरेष्ठना प 1 ५५ ॥ नकेश्च डा दतै ष्ठे उसेदेखे,
तथा टेर शनि मगर युक्त हेत तो) चोर तथा अनस पीडन हेव ॥ ५६ ॥
तदीशे गोपरांशादौ दिवसेशेन वीक्षिते ॥ ख्येशे बसंपूणें
ज्ञातीनाषपकारकृत्‌॥ ५७ ॥ पटे सोम्ये शुभे तदीशे श्चुभसं-
युते ॥ पापद्हाणां मध्यस्थे सुपदंशपरियो भवेत्‌ ॥ ५८ ॥
पेश गोपुंशादिमे सूयते द हवै, रपरे पूणं बडी दतै तो अपनी नातवारोकरा
उपरर कणेवास हवै ॥ ५७ ॥ चा वृध शुभग हो पेश बुभयुक्त होप पस्तु
पप्होरे मध्यभी देवै तो अच्छे क्षासदारथोको मिय माने ॥ ५८ ॥
उपदंशप्रियो नित्यं पठे जीवे शाकजे ॥ क्ते तयोकवौ संप्रति
मद्रंशादिसमन्विते ॥ ५९ ॥ देकेज्ये पष्ठभावेशे शुक्रे वा तस्य
नायके ॥ मधुरादिभ्रियो नित्यं मोपुरांधकाऽन्विते ॥ ६० ॥
टे बृहस्पति बुष हा पेश गुरु बुधे भङकमे मृदशादिमे हेत तो क्षारस्तु मिय होषै
1५९] पेश गुर वा शुक गोपुरादि मरके हेये तो मीढ जादि पदार्थे परिय मनि ॥६०॥
शे पठ ससौम्ये वा श्युभदे शुभांशके ॥ बलाऽन्विते शयुभांश-
स्थे नित्यं सधुरभागभवेत्‌ ॥ &१ ॥ पाप्हेण संदषे उषे मधुर-
वर्जितम्‌ ॥ बुधेन युक्ते शकरेऽरौ तम्लभाक्‌सनरो भवेत्‌ ॥६२॥
पटे शक्रे भोमद्षटे ममे शुक्रे तदन्विते ॥ दिवसेशेन वा दृष्टे
त्वम्लमाक स नये भवेद ॥ ६२१
शुक डा देवै अथवा मुषयुक्त देवि भगरेसि च्छ शभाकषकमे हो वख्वान्‌ तथा पार
वतादि शुभारकमें होवै तो नित्य मौग खनेबालां हवै ॥ ६१ ॥ बुष पाप्रहोसे दए षै
ततो मीठान खाय) बुधसहित शुक च्ठा हष तो यह मनुष्य सद्धा खनिवाट, होत्रे ॥ ६२ ॥
छठा शुषः मगरे दृष्ट रो अयवा मगर शुक चे हों मथवा सरथं उसे देखे तो बह मनुष्य
सद्या बहुत खयि ॥ ६३ ॥
पठे भोमसंदषटे राहकेठनिरीक्षिते ॥ भोमक्षेजगते वापि विप्रलं-
भादिचोयैभार्‌ ॥ ६४ ॥ पुत्रादीनामिदं योज्यं तत्तदधवप्रकार-
~ (न
( ११८) स्वांथैचिन्तामणिः।
कैः ॥ नास्तिकाय्‌ नक््तन्यं वक्तम्यं सजनाय वै ॥ ६५॥
अध्यायः पेचमः परोक्तः प॑चपडभाववाचकः ॥ विचिवाथसमा-
युक्तो वेकरेशेन धीमता ॥ && ॥
इति श्रीसवोधेचितामणो पञ्चमपष्ठमावफलविचारो नाम
[प 1. [७ १ ४५

पचमोऽध्यायः ॥ 4 ॥
प्षठेरपर मगथ्की दष्ट हौ राहु केठुभीदेतेअथवा मेगख्की रिम हे तो विष
बदुमतिवाद करके दृसरेसे तरिसौमफारङो विद्या आदि चेरे ॥ ६४ ॥ देसे फ पुत्रादि
भाव्म उन भावके विचारसे उने पृत्ादिकफि भी कहना यह शाछ्च नासितश्के अगिन
कहना सनष कहना ॥ ६५ ॥ यह पाचवां अध्याय्‌ पैचम तथा च्छे भावका फलवानफ
विचित्राधयुक्त धोमान्‌ वैकरेशने कहा ॥ ६६ ॥
इति श्रीस्ोधीवतामणो मादीधरमापारीकाां प्थमपावफल-
विचाराध्यायः पमः ॥ ५ ॥

षष्ठेऽध्यायः ॥ ६ ॥
~~~ “व्व

अथ सप्तमभावफलविचाराध्यायः।
युबतिपदादुद्रादं भायोपतिखपदधिडतीरम्‌ ॥
उ़यमगमनमदातं व्रयान्पख्राशय च नएटवनम्‌॥ १॥
सप्तम भवे विवाहविचार, ख पति विचार, दाङ) ददी, गुढ, दूध, आगमन, गमन,
कामदेवातिं तथा मूत्राश्चयका विचर ओ चोरी भादिसि नष्ट धनफा विचार कहना ॥ ९॥
रके कर्ते त्वतिकामुकः स्यादुषेऽन्ययोपानिरतो यरो त्‌ ॥
स्वदारसक्तो दिननाथपुत्रे ङदाररम्यः पतो सदारः ॥ २॥ ङ्न
बहखपुरतः इनो भानो छटम्बी षडदारसक्तः ॥ र्मस्थिता
वित्तकटनराचनाथाः सश्युक्ा य॒दि पापयुक्ताः ॥ ३॥
दुक स्म हवै तो जतिकामी हो, सुषते परखीगामी, इृदस्पतिषे भपनी सरमे भासन्त, 4
श्नि दुष्टरम रमणक नेवा दोषै सपमेद धुम हमै, तो अच्छी सी हप ॥ २॥ मग
सुषम ददै तो हुत सिके होतेभो कुरप्र (दूसरी खी तथा प्म नीचनाति नेयकर्मकणे-
भाषाटीकासहितः (११९)
वाटी खीका प्रस्तकर अफे कृटको नष्ट कणेर ) हेव । पूरयते कटवा वहत क्षियेमिं
आसक्त दव । ठम दूरे, समम, पचम आर छठे मावे स्वामी शुकसंहिते तथा पष्‌
सहित देवे तो ॥ ३॥
जातः परछीषु रतः इमा शुमेक्ितश्त्न तथा भवेच्च ॥ ठया-
रिपौ पाप्रय॒तो यदि स्यानातः परीषठु रतः कुमा ॥ ९॥
ररर शदुङृटम्बनाये परिधते वा यदि दारराश ॥ सरो सपापि
यदि दारनायै जातः पर्रीषु रतः इटुम्े ॥ ५॥ सराह्केतो
यदि दारनाये पपिक्षिते वा व्यमिचारयोगः ॥ करमेशवित्तेशक-
ल््रनाथा मानात्थता जारसुदाहरश्ते ॥ ६ ॥
मनुष्य पण ह्येनं भासक्त ओर कमारमं चछनेवाटा हमै, यदि धमरे दृमी दष
तोवैसान हवे दुकम हेते यदि रमेश पेद पापयुक्त हवे तो परली आतक्त तमा
कमारी हवे ॥ ४॥ रपरेण षठ दितीयिश्च पापयुक्त हे अथवा सममे शनि, सामक
पापथुत हवै तेो पए समि भापक्त रहै । यदि दूसरे भावम ॥ ५ ॥ रह वाक्तु हे सक्षेश्‌
पपद्ट रेवै तो व्पभिचाप्योग दोतहि । दशमे, पश, समे वशम हं तौ नार
(परी गमन करेवा ) करते ॥ ६॥
एको महस्तेषु चदठुराशौ जातः परीगमनं प्रयाति ॥ पूतरशवरे
दारपतो बलाद्ये दषे युते वा स्रिनायकेन ।॥ ७ जातोऽ-
नपत्थो यदि तत्कृल्त्रे जारात्घृतः स्याच्छभखेटटे ॥ दरि,
पापद्युत कुटुम्ब भामेन हए याद्‌ जारपुत्रः।॥ ८ ॥
दृश्म दवितीय सप्रम भारक स्वभियेमे से एकम यह चैयि स्यन्नेषहत्रै तो प्ली
गमन्‌ कर्‌ । पस्मह एव्‌ सृप्रमेश बख्वान्‌ ह्‌। पटदादच्वाय॒क्र्‌।॥ ७॥ ते मनुष्य
भुपुत्र दोपे) यदि योगकत्तौ उक्त ग्रह सम्म हेते जौर उपर द्ुमगरहकी दिम हवै तो
नाप्षे सत्रान पैद्‌। होर । स्मेर पापयुक्त दूसरे भावम दो मगर उवे देखे तो नाते
पूत्रषदादहविं ॥८॥

धीधमेनाथो सक्ल्वनाथो दुःस्थानगो दीनवछ ञयुभैन ॥ दरे


सृते द्‌ाहत्वयोगे तपु्योगं यनयो वरदेति ॥ ९ ॥ क्षीणे
शेशे यदि पापथुक्ते दारस्थिते तन्यकल्गामी ॥ ल्मे
सपापे यदि दारनाये जातः परघ्रीपु रतः ऊमार्मी ॥ १० ॥
{ ११८) स्वांथेचिन्तामभिः।
कैः ॥ नास्तिकाय्‌ न कक्तव्यं वक्तव्यं सुजनाय वै ॥ ६५॥
अध्यायः पततमः मोक्तः पचषडभाववाचकः ॥ विचिन्राथेषमा-
युक्तो वेकटेशेन धीमता ॥ ६६ ॥
इति श्रीसवोधेषितामणो पञ्चमपषठमावफर्विचारो नाम
५ ९..९६९५ ४

पचम{ऽध्यायः ॥ 4 ॥
पष्ठेहापर मगरकौ वष्टि दो राहु केतुभी देखे अथवा मेगरकी रारि होक तो किष
बादुभतिवाद कफे दूसरे शरिसौभकारकी विया आदि चेरे ॥ ६४ ॥ रेसेही फ पत्रादि
भारवेमिं उन भावक विचारे उन पुतरापिकोको भी कदना यह शाल नासिके अगिम्‌
कहना सन्ननते फहना ॥ ६५ ॥ यह गंचवा अध्याय्‌ पचम तथा चे भावका फरवनक
विविचराधयुक्त धीमान्‌ कटेशने कदा ॥ ६६]
इति श्रीसरवोथेचितामणो मारहीषरमापाटीकायां परचमपष्मावफल-
विचाराध्यायः पचमः ॥ ५ ॥

षष्ठोऽध्यायः ॥ ६ ॥
अथ सप्तमभावफकविचाराध्यायः।
~~ ५ रार जम >+-प-एषंहा सप्राणा १ ५५
देनीयेश स्पभेदोफ साय नितने ग्रह ह उन वखानु्ार ्चि्योकी सख्या पित
यंत ।स्मेरा निष! राम ६ उसे साथ भितने यई दै उनी सखीसरुया कहमी॥ १४॥
`
करञेश वह्य॒णे पद्ववकादिरेवभिः ॥ बहुमायं नरं षियाद्दय-
्षेगतेऽपि वा ॥ १५॥ भायोद्धयं वदेत्तञ ट्मरेशे नाशराशिगे ॥
कर्त्रे पापसंयुक्ते कटम्बेशे तथाविधे ॥ १६॥
, समदय उच वक भादि बहुतगुणोे युक्त दतै जयवा उमये हवे तो महुप्यफो बहत ति-
यदि यु जानना ॥ ९५॥ र्नेशा पारद्ये सपमे पष वुदुमयरमेमो पाप प्रह हेपैतोरोष्ला
हणी एेसा कहना ॥ १६ ॥ |
शन्यारफणिसंयक्ते कल्वेशो यदा भवेत्‌ ॥ इरपषएटयंशके वापि
कलमरणं वदेत्‌ । 9७॥ जुभयदेण संयुक्तः कटवेशैऽरिनी
चगे ॥ पापे कठ्वराशिस्ये विदादद्यमादिशेव्‌ ॥ १८ ॥
भावाटकासह्तः ।

वाटी ल्ञीका मपङ्गङर जणे कुकर न्ट फएवारा ) हेमे 1सूर्यस कृटाटा दहत लियोन
आत्त हेदि । एमे दूसरे, समरम्‌, पंचम्‌ ओर छठे भावे स्वामी शुक्रसहित तया प्प्‌
सदितदेर्वते ॥३॥ $
जातः परशचीषु रतः कमागी श॒मक्षितयत् तथा भवेच॥ रम्रा-
रिपौ पापतो यदि स्यानातः पशीषु रतः मार्ग ॥४॥
रमेश शदम्धनधे पयते वा यदि दारराशे ॥ सौरो सापि क

यदि दारनाथे जातः परशरीषु रतः इटुम्वे ॥ ५4॥ स्राहकेतौ


यदि दारनभर पापेक्षिते वा वयमिचारयोगः कर्मेशकित्तेशक-
लयनाथा मानात्थतः जारदाहराते ॥ & ॥ (८
मुपप प छिपे भासक्त ओर कमा चर्ेवाखा हमै, यदि द्मगरहेते द्एमी शेषै
तीवैसान हेव कुठ कम दग्र यदि यमे ष्टेश प्षधुत दततो परस्रीमे जतक्तं तथा"
कमा .पेवे ॥ ४॥ सपरेश षेध दि्येश पपयुक्त ह जयवा सपमे शनि) सपद
पपुत हष तो पण सीमि नाह रदे । यदि दूरे मावे ॥ ५ ॥ राह वाक्तु हो सपेग
पाप हेय तो व्पमिनाप्योग होति । दशमे, धघोश, सपमेश दशभरमे हो तो नार
(पर्खी गमन कणेवार ) कदतेहे ॥ ९ ॥ द
एके यदस्तेएु चतुयैराशो जातः प्रस्ीगमनं प्रयाति ॥ पुतेशवर
दारपतै। बलटओे दमे यते वा तरिनायकेन । ७।\ जातोऽ
सममे यद्वा दवितीवस्णानमें पोपि९९। ५१५५९ +, सन € भावक्ता ला
हेषते दूसरी घीवाटा देष ॥ २९॥ हतम तथा अष्टम भायमे पाप ग्रह हो वार्वा मग
टेव स्व्वामीते स्ममाव च्छन देतो दूसरी सीदे गृहस्य हेमे ॥ २२ ॥ धनस्थाने
यूत पाप यर ह सममे म सतह दे भवेद पपदुक्त देवते तेन खी देप ॥ २६ ॥
टत दवितीय भया सममचभागम पापु~ ~
ह सम्म नीव क्ति अस्तंगता देत तो तीन

नीचग्रदारिभापस्ये स्मेशे दारपेऽथवा। रपयशकेवापिकल-
जतरभाम्भवेत्‌॥२५ ॥ द्रिशस्थनवांशिशे नीचश्रटारिभांशके
पापतरे पापे कलतांतरभागभयेत्‌ ॥ २६ ॥
॥ ख्मेभ जपा समश नोच जस्न शवुपागन ह अया बरुएष्टवमे हषे तो भन्य
सोपा हेम ॥ २५ ॥ सपश नि न्शकमे हो वह कीच अस्त श गाधि वा
` नरगाशकमे दो पापद्होफे वोन पपे चट देप तो जन्य सवाय हत ॥ २६ ॥
सवाथेविन्तामभिः 1

कैः ॥ नास्तिकाय न वक्तव्यं वक्तव्यं सुजनायं वै ॥ ६५॥


अध्यायः पचमः परोक्तः पैचषड्भाववाचकः ॥ विधित्राथेसमा-.
युक्तो वैकेटेशेन धीमता ॥ ६६ ॥
इति श्रीसतो्ेवितामणो पञचेमपष्ठभावफर्विचारो नाम
१ पो[७ ् [व्‌ ५

पचमऽध्याय्‌ः ॥ 4 ॥
ष्ठेरपर मेग्की दष हो राहु केतुभीदेखेअथवा मेगख्की राहिमे दोषै तो रिरेष
बाद्मतिवाद्‌ कफे दृसरेते तिसीभकारकी बिया जादि चेरे ॥ ६४ ॥ रेसेदीफर पत्रादि
- भर्व उन भावेकि विचरसे उन पूत्रादिकोको भी फदना यह शाल नारितक्के अगि न
कृट्ना सननसे कफटना 1 ६५ ॥ यह पांचवां अध्याय प॑चम तथा च्ठे भावा परवाचक
विवित्राधयुक्त धोमान्‌ षटेशने फा ॥ ६६ ॥
"दति श्रोसर्बुधूतवत्ममणेः मारीयरणापरीकायं प्मपष्ुभावफर-
विचाराष्यायः प्रथमः ॥ ५॥

पष्ठ(ऽध्यायः ॥ £ ॥
अथ सप्तमभावफलविचाराध्यायः।
~ "" रा।२।-<----९ „+< +^ ह सातिो-प्तो+
^ -1-एष 11 ५ ॥

द्यि सप्मेशोके साथ नित ग्रह ह. उन% वछादरुसार लियोकी संख्या पेडित
यदप |सपमेदा निकी रिम है उसके साथ भितने ग्रह दं उनम सीसस्या कटम॥९५॥
कलेश वहुगुणे वङ्खवक्रादिरदेतुभेः ॥ बहुमाय नर्‌ व्याइ्दय-
सषंगतेऽपि वा ॥ १५ ॥ भायोद्यं वेदेत्तच टमेशे नाशगाशिगे ॥
करे पापसंयुक्ते इुटम्बेश तथाविधे ॥ १६॥
समश उच्च वक्र भादि वहुतगुपेसियुक्त दोप अथवा टभरमे देवि तो मनुप्यको महेत जनि
योसे युन जानना ॥ ९५॥ छतेरा बारह सममे पप पटुम्यमेमी पाप प्रद हेये तोदो खौ
हेगी रसा कना ॥ १६॥
शन्यारफणिसंयुक्ते कठ्ञेभो यदा भवेत्त्‌ ॥ ूरपण्टयंशके वापि
कटयमरणं वदेत्‌ ।। १७॥ शुभयरदेण संयुक्त कलटरेरऽरिरनः
चमे ॥ पापे कल्वराथिस्ये विबादद्यमादिशत्‌ ॥ १८ ॥“
भाषाटाकासाहुतः।

वी खीका मङ्गर जपने करके नष्ट कवार ) हेव ।पूर्यसे कटु्माछा बहुत चिरम
जषकत हेन । रुमे दूसरे, समम, पचम ओर च्टे भावफे स्वामी शुकसहित तथा पाप्‌
सहित हवं तो ॥३॥ ५
जतः पर्छ रतः कुमा्मा शुमेक्षितत्र तथा भवेच ॥ ल्भा-
रिपो पापयतौ यदि स्याजातः परशचीषु रतः मा्‌ ॥ £ ॥
क स भत ,९, [9 भ भ

लथ्श्चर्‌ शयङटुम्बनाये पपियतंवा वदि दरा ॥ सरो व ^


यदि दारनाथे जातः परद्गीषु रतः कुटम्बे ॥ ५1 सराहुकेते
यदि दारनाये पपेक्षिते वा व्यभिचारयोगः ॥ कर्मेशवित्तेशक-
लघनाथा मानास्थता जारमुदाहराते ॥ &॥ ,
मनुष्य पण च्यम भासक्त ओर कुमार्ग चञ्नेवाला। होम, यदि श्भय्रहोते इभी दे
तोषैषान त कुठ कम द्रे यदि ठमश षठेश पापु हमै तो परली आसक्त तया
कमार .हेवै ॥ ४॥ स्मरे षष्ठे दितीयेश् परपयु्ः हो अयवा सममे दानि) सपश
पापुत देवै तो पए खमि आपक्त रदे । यि दूसरे भावमे ॥ ५ ॥ राहु वाक्तु हे सपमेश
पापेष्व तो व्यभिचाप्योग होति ! दधमेश, भेरा, स्मे दशमे हं ती नार
(परख ममन एवा ) कहतेहे ॥ ६॥
एको गरहस्तेषु ४५५ ।जतिः प्रछीगमने प्रयाति ॥ पुत्रे
दारेप ने तेवा त्वरिनायःे तोऽ-
धी पर्व रमिर्वालु्नाय 9 ५4भ सजति (त
हेष तो दूसरी श्षीवादा देवै २९॥ समम तेम अष्टम भावनं पाप ब्रह दो वारम्‌ व
देवि स्स्वमीसे समाव दशन होरेतोदूरी सि गुदस्य हेमे ॥ २२ ॥ पनस्मानर्मे
वहु परप ब्रह द सममे ग एदा दं भविस परपु देतो तीन सी दपर ॥ २३ ॥
स्मर दितीय मथया सम ८ प्रपग्रह हें सममेज नोच राश्चि जरस्तगतादिमे देते तो तीन
सरी हविं श्न योगेमिं सहते तीषते सी होने सेभावना हे ॥ २४ ॥
नीचमृटारिभावस्ये देशे दारेऽथ वा॥ऋूरपषएटयशके वापिकट-
्ातरभागभ्येत्‌ ॥ २९५ ॥ दरिशस्थनवांशेशे नीचमूढारिभांशके
पपाते पापदृे कलतरंतरभागभवेत्‌ ॥ २६॥
खमेभ अयव समश नीच लसन शदुपश्चिन ह जयवा दूए्यंमेे दम तो घ्य
साट दे ॥ २५ ॥ सपमे निस नाकम हो बद्‌ नीच अल्ल शद सिवा
- न्मे हे गाषव्रहेके योन प्मदेपि चछ रेवै ततो धन्य सवाद दवै ॥ २६ ॥. |
सवायाच्न्तामाणः।

एवं कटम्बनाथेन कास्थांशपेन वा] पापात दारणे तत्राधेऽ


पि केलत्रहा ॥ २७॥ ल्गरशवरात्कमेगते सोमपु्रे बलाम्विते ५
दरिशाद्विकमे चन्दर वहुच्ीसहितो भवेत्‌ ॥ २८॥
इसी मकार द्वितीयेकषसे तथा सपमकारकस्थित अंशेशमेभी फ कडा । समभार
पाकि वीच हो सप्मेशभो पापातर होप तो सहानि हवै ॥ २७ ॥ उेशसे दशमे
मुष बछषान्‌ दे सपमेशसे तीस चंद्रमा होप तो बहुत छिीं सहित हेत ॥ २८ ॥
वययाथुशौ वतीयस्थो शरणा च निरीरितौ ॥ भण्यनाधेन
ब्‌ट्ट बदुघ्नीसदितो भेत्‌॥ २९॥केनद्रत्रिकोणे दिशे स्वोच-
मि्रस्ववेगे ॥ कर्माधिपेन वा युक्ते बहु्चीसहितो सेत्‌ ॥ २०॥
पनव्यमभवेस तीरुरे मावमे गुरदषट अथ नवमेराते द हं तो वहन विपरित दैत
॥ २९॥ स्मेर केन्द्र वा तरिोणमें उच मित्र रारिमे वा अपने बंभादिम हो अपता
द्मे यु होषै तो ब्रहुतद्खी ह ॥ ३० ॥

लभृदरियौ ख॒क्तो परस्परनिरीक्षितो ॥ बकाब्यौ वा त्रिका. -


० भ [+अक

णस्थो वहुस्नीसहितो मेत्‌ ॥३१।भाग्येशे दारराशिस्ये दारंशे


सखम गते ॥ भवेशे छामनाये वा के बहठकलयभाक्‌ ॥ ३२॥
मदा समेश एकसाय हों असुता परस देसे दो, बटन ह यद्वा त्रिकोणम्‌ दे
तो बहुत सवाहा दोषै ॥ ३१ ॥ नमे सपमे, समि चतु्मे चतुथ बा छाभेगके-
न्मे हेते तो बहुत सि्योवाडा हवै ॥ ॥
द्रिशपयुक्तनवांशनाथञक्तांश
तांशा्दिगते बछाव्ये जातः शतघ्री्दिक नरः स्यात्‌ ॥ ३२॥
ुटम्बनाथस्थितराशिनाथसंयुक्तपषट्यशपतोबुलव्य ॥ मृदश
गोपएरभागयुक्ते जातः शतघ्ची्वियणेन युक्तः २४ ॥ तत्कर
करस्थांशपयुक्तराशिनाथस्थितांशायिपतौच कदर॥गद्रशके गपु"
रभागयुक्ते जातस्य वाच्या चिशती वधूनाम्‌ ॥ २५ ॥
समदा भिक नवांशके है बटभी निके नवांशके दै बह युभुका पररवताटि
अशक हो बटवान्‌ दै तो मनुष्य सी लिये सहित रदे ॥ ३३ ॥ दितीयेश गिग
रामे 2 बह पषटमशेशंर मदि ययवान्‌ दो पदमक वा गोपृ॑शगम होतो दे खी ग्द
दे्॥ ३७ ॥ सममरारफ निस अ्फ्मे ६ +मा निखङा रामे हैवह निष्ठे नालम
` भाषाटीकासदहितः। (१२३ )
६ दकेन पशमे बा गोपुरे दोषै तो तीन सौ ख होत!दरे योगेमिं भावेश
तथा भावेदा जिसके पश्यंश दै बहभी निके राशि वा अंशकं ई रेषे २।३ पिकरपठे
`"5
सभौ बरवाम्‌ तथा पारावतादि उत्तमभामेमि दनि चाहिये तव ठीक फट होगा ॥ ६५ ॥
दरेशे गोपुरंशस्थे कमरे दारराशिगि ॥ तथाविधे कुट्भ्वेशे
द्शसंख्यकल्वभाक्‌॥ ३६॥ एवं पतादिभावानां कल्त्ादिकमा-
दिशेत्‌ ॥ दिशे पापसंभक्ते दारे वा पापसंयुते ॥ २७ ॥ दारे-
शस्थाशपे पापे कुखीभाक्स नरो भवेत्‌॥ ूरपश्यंशके दारनाये
ुस्रीयतो भवेत्‌ ॥ ३८ ॥
सपमेरा गोपुरे) दशमेश स्म भौर रेखा दितीयिदभी हेषै तो दश धिको
भोगे ॥ ३६ ॥ रेषेही पुादिमार्वोका परिचार करके उनके कषर्क सेख्या कहनी समेन
पापयुमः अथवा सपरममं.पाप दो ॥ ३७ ॥ स्मेकभी पपग्रहे अममे देतरै तो ममूष्य
कुलीवारा दो, सपमेश कूरपयदामे हो तीभी कुसीवदा दतै ॥ ३८ ॥
नीांशे नीचसंयुक्ते दारनाये च कारके ॥ ऊघ्रीयुतो भवेनातः
श्भटशिविव्जिते ॥ ३९ ॥ दारेशे छभपक्ते श॒मेलेचरवी-
षिते ॥ शुभव्रहाणां मध्यस्थे सत्कलचादिभागभयेत्‌ ॥ ° ॥
द्रिशे श्युभराश्यंशे कारके वा तथाविधे ॥ कर्मेशे बलकयुक्ते
सत्कटबसमन्वितः ॥ ४१॥
स्मेश एवे सपमभावकारक नैवा नीचसनिरमे ह उनपर ठभ न देधे तो मनुष्य
( कुसी )निन्य संख युत्त देप ॥ ३९ ॥ सपमे धुमपुनः चुभप्ट्ट शुभगरदोके चीने
हेते तो ( ससी ) उत्तम स्रवा ह्रै ॥ ४० ॥ सपमे दुभ क्छ नि अशमे हों
कारकभी देखो हो दश्मेश यवान्‌ देप तो गच्ी स्रषाटा दपर) ५१॥
स्वो मित्रे स्ववर्भवा गोएरा्शके भृगो ॥ पयंशे मूृढुमागस्ये
सत्कलत्रसमन्वितः ॥ ४२ ॥ गुरुणा सहिते च्रे दारनायथे वला-
न्विति ॥ कारकेवातथा मवे पतती व्रतपरायणा॥ ९२ ॥ कट-
मरे सो वापि भगौ सीम्यनिरीकषिते॥ गुरुके कल्पे वा धरम-
शीला परतित्रता ॥ 881 कठ्वापिपतौ केन्द्रे य्यभयहनिरी-
सति ॥ ज॒मागश्यमरशो वा पातिव्रतप्रायणा॥४९ ॥ कटरे-
( १२४) स्वथिचिन्तामाणिः।
शे खो वापि पापराश्यंशषंशचते ॥ पापान्विते पाष पती
पापपरायणा ।। ४६ ॥
शुक अपे उच्चरशि मित्रणाशे जपे अंदादिमें जयता गोपुरादि भागव मष्ट
हैते तो भन्ठी सीत युक्त होवे ॥ ४२॥ सप्रमेश वखवान्‌ हो वृहस्पतिते युक बा
हो देसेही मावकरक ग्रही हवै तो ची पतिक व्रतम ततर रहे ॥ ४३॥ समे अथवा
सूर्य युक थते यदा गुमग्रहमातरसे दृष्ट हो, गुरुखहित होंजयवा सप्तमस्थानमे हे ठे स्री
धमैस्वमापवादी परतिनता देवै ॥ ४४ ॥ सप्ते केम शमगरहसे ट्ट शमग्रहफे अंशको
दा ्ुमयहङी राभेमं हवै ते खी परतितमें परायण रहे ॥ ४५ ॥ सप्रमेरा अपरा सूर्य
पापरारि पापांशकमे पाप पापयुक्त होवे तो खो पापकरममे तसर हमै ॥ ४६ ॥
भानौ कृलघाधिपतौ वर।टये शुभान्विते शोमनरशिभगि ॥
शभग्रहेणापि निरीक्षित वा ल्येशमितरे पतिभक्तिय॒क्ता ॥ ४७ ॥
द्रिश्वरे वा फुखुदात्मवेषो पापान्िते पापनिरीक्षिते वा ॥ पापां
शके पापग्रहांतरस्थे कमागंचारी कठिनापराधा ॥ ४८॥
समश सूय बलवान्‌ ठो, युमयुक्तं धुभेग्रडकी राशिमे व्माशकमे शरुमरहसे च हो
वासख्प्रेशका मि्रहेवै तो खी पतिभक्तिषरारी दवे ॥ ५७॥ सपमे अथवा चन्द्रमा
पापयुक्त पापृृष्ट वा पापाश्यकम पापग्रहक बीच दषंतं खाकमागा एव कटिन जपराधवार

हपु ॥ ५८ ॥

सौम्यांशके सोम्यगृदान्विते वा मि्ेचगेदे सृदुभागुक्ते ॥


चंद्रे कलचाधिपतौ च करे पुण्या सुशीखा सुचखियक्ता॥६९॥
दारापिपे दीनवले घराने कूरादिपणएटयंशसमन्विते वा ॥ निभारि-
मृधे विहगारिभत्रे दएान्यसक्ता पतिकेकंशा वा ॥५०॥ मित्रो
चथगें यदि दारनाये ञयुभान्विति सीम्यदशा समेते॥ पारावर्ताशा-
दिगते वलये क्रुरापि पल्युरोणमाेयुक्ता ॥ ५१ ॥
चमा समे नीर युक द॒मरशि द्मागस्मे वा मिनततमि उच्चगे मेदे पै
तो पण्पयती सु्ीदधा उत्तमचप्विवाछो देत ॥ ४९॥ सममेम दनव द मगृड मूर
आटि पगमे या तीन शद रारि नम्तमे होरे तो यी दुषटम्यमापको मन्य पुमे बान
„वा पूते हवि (रक्ष) क्येस छेष ५० ॥ यदि समे मिन परमम उव र्कमिं नुभि
भाषादीकासहितः। ( १२५)
दृष्ट वा युक्त दो पारायतादि अैशकमे माप बच्युक्त देवै तो क्रूरस्वभाव हेमे भी पिके गुण
एवं उफ मौभगामिनी देवै ॥ ५९ ॥
दाराधिपे सोमसते सपापे नीचारिग्रटे यदि नाशमवे ॥ पापा-
न्तरे पापदशा समेते जाता पतिघी ऊलनाशकारी ॥ 4२ ॥
सुपु्सौख्यान्विततधमंशीला वतोपवासादिविजुदधदेदा ॥ सौम्ये
कट्राधिपतौ वराये मि्रोचवगे यदि गोपुरां ॥ ५३ ॥
सपमे चन्द्रमा पपयुक्त नीच) शतु, अस्ता यदि बर्हे भावमे पापग्रहेफि बीचमें
पाट हेर तो वह्‌ कन्या पतिको माएेवारी कुखका नाग कणेवाखी षै ॥ ५२॥ सपमेशच
न्भ ग्रह बलवान्‌ मित्र उच्च वर्गे यदि गोपुरंशकमें हेतरै तो सुपुत्रा सु्से युक्त धर्मे
स्वभावे, चत उपवाषादिकफेति शुद्ध देहवाटी देवै ॥ ५३ ॥
भृगोः सते दारपते सपापे नीचान्विति नीचभमूढगेहे ॥ क्रूरा-
दिषषटयंशसमन्यिते वा वेश्यासमाना कठिना हि चौरा ॥ ५४ ॥
टके कलबाधिपती वलादे शुभान्विते शोमनलेचरे ॥
मि्ोचवम स्वगृहे मृदुस्थे वाचक्िका पु्वती य॒णाद्या 14
सपरमेश शुक पापयुतं भीचगत अदयुक्त नीच राशि वा अस्तेगत दो यव प्रूरदिषवं-
शयुनः हेत तो वैयाके समान तथा कठोर ओर चेर दपर ॥ ५४ ॥ स्पमेश शुक बटवान्‌
शुभयुनः नुभगरहके जरम मिन एषं उच्चर जपम राजिमे मृदु अश्म टेप तो वानाढ
पुमवतौ गण्युक हवै ॥ ५५ ॥
जरातिदुण कुदूषणा स्यान्मन्द कलव्राधिपतौ सपापे॥नीचां-
शके नीचग्हेऽरिगेदे पेक्षते पापवियच्चरांे ॥ ५६ ॥ परोप-
कारी द्िजदेवभक्ता सी त्रह्वादी ररुद्षटयुक्ते ॥ शुभेक्षिते घमे-
रता खशीलखा मंदे कलचाधिपतो वराटचा ॥ ५७ ॥
स्मेरा शनि पापयुन मीचसश्ि नोर्चाकंमे दरदुएननिमे पाप पापगरहके अंशके दप्रितो
(६ माकर भतिद टन दूषणठगनिवाटी छपे ॥ ५६ ॥ क्ो्श्षनि वयवान्‌
शुभद विरेप्तः दृदस्पतिच च दवि तो परोपकार करनगाटी द्म नीरदेवत भक्ति
केषा प्रदषादिनी श्ञानकती धर्मम तसर सुशेठ पै ॥ 4७ ॥
सराहकेती मदनेऽन्यसक्ता पपेतिते पापरता कुशीखा ॥ क्र
` शकं भदठतिपपरदा स्याटकापवादान्वितककंशा स्यात्‌ ॥५८॥ `
(१२६) सवां्थचिन्तामणिः ¦
सप्मभावमें राह बा कतु सदित दोषै तो अन्यपुरुषमे आघक्त र्देपप्भी हो तो ¶
तत्पर भौर दष्ट शाथ्वाटी हतै । कूपंशकमे हेत तो भाक विष्देनेवाडी रोके
कटेकयुक्त ओर ८ कर्णा ) कगेरभी हमै ॥ ५८ ॥
दारि समनिहितेविल्मर नाथस्य बास्ये प्रिणीतमाहः॥ लम्‌
त्कलच्छुभयेच समप्रर॥। यदि तत्तूथव्‌ ॥ ९९ ॥ ट
ङदट््बे यदि दारभावे छभान्विते शोभनवगेदक्ते ॥ तदीश्वरे शेः
सेनह््यक्ते वाद्य विवाहादिकमाहुरायाः ॥ & ० ॥
स्मे छ्मरेदा एकाय वशोमि समीपत हेत तो बास्यावस्थामे त्रिवाहं होत यदि ख
समसे श्ुभग्रर समीप राशियेमिं होवे तभी वही फल कहतेहै ॥ ५९ ॥ ठ्म्न दि
ओर सप्मस्थान्‌ छभयुक्त ब्भांशकादियुकतः दों उनके स्वामी यमयह ट्ट युक्त देँ तो ४
स्योतिषी वास्ावस्थमि विबाहादिं कहते ॥ ६० ॥
पारावतांशादिगते कट्बनाये कुटम्बाधिपतो वादये ॥ मृद्रा
ख्यभागे तद्भावनाये वाल्ये विवाहं नयो वदंति ॥ ६१ ॥
माग्यं विवाहात्परतो वदंति शुकेस्तगे चोपचयान्धिते व।॥ ऊट
वमेतादशभावुकते ख्मेश्वरे बा शुभदषटियोगे ॥ ६२ ॥
„ सप्तमा पारावताशदि्मे होवे दितीयेश वख्वान्‌ देर जर सरेण मदेश्क्मे होम ते
मुनिोग वात्यावस्यामे विवाद कहते ॥ ६१ ॥ गुर सम हो अयु उपचय ३।६।११।
१० स्यानं हो यदा दिकीकेमे हो अवरा टमरेय इन भावम किर ह धुभगह्से
युन रवै तो मुनिरोग किवरादसे पीठे भाग्योदय होगा कहेहं ॥ ६२ ॥
तत्करके दारपते टभनाये विरु्धिपतो च इुःस्ये॥ नीचा-
रिभूर्टंशगते सपापे भाग्यं विवाहात्मविनाशमेति ॥ ६३ ॥
ऋरादिपएटयंशसमन्वितेपि तत्कारके तादशखचरेनरे ॥ ह्यभा-
न्विते शोभन षटिपाते नाशात्परं भाग्यञ्चपेति जातः ॥ ६8 ॥
स्मकारफ सामेश्च दिर्तयिश ओर उमेश दृष्ट स्थानम हो नीच शतु मृद भशकर्मे पाप-
युन. रे तो शिवाद्‌ होमानेखे भाग्य न्ट नवि ॥ ६२ ॥ पमकद भा पूति
को शूर्भादि प्यथ भो हैमे तथा दभ्र युक द देवि तो ( माम्य ) दिश्य ना
रोदर रिरश पाना ॥ ६९ ॥
भाषाटीकरूासहितः 1 ( ९२७ )

ररेकलरेशयुते धिकोणे तत्कारके पापसमन्विते वा ॥ कुटुम्बरा-


शो यदि वा मानि दूरेविवाहात्कथयंति संतः ॥ ६4) माने सपाप
यदि वा ट्ब भग्येथ वा पापयुते कर्परे ॥ ूरांशके क्ूरनिरी- ,
शिते वा दरे विषाहात्कथयंति संतः ॥ ६६ ॥ पत्रादिकाभेष्वय-
सेव मागेस्तं वितयिता प्रवदेरतादीच्‌ ॥ &७ ॥ ल्मेधरादी-
तवरे केलघ्नायेऽरिभागांशयुते विभूटे ॥ नीचांशके नीचसम-
न्विते वा निृजातों हि कललाभेः ॥ ६८ ॥
पापपरह्‌ सपतमेरसहित्‌ तिकोण ९।५मे दतै वा सुम कारक पापयुक्त दुसरे वा दशषम-
स्थानमें होवे तो विवाहे बहुत दिने पटे भाग्य उद्य हेतरि देखा सजन केह ॥ ६५ ॥
सपो पापयुक्त दशम, चा दवितीय यदा नवमस्यानमे हो सममे भी प्रप्र देवं तैमा
वही फर फतेह ॥ ६६ ॥ पुत्रादि टभमेभी रेसादी विचार करके पु्रादिमाप्नि दरवा
कध कहनी ॥ ६७ ॥ समेश रमेरसे दीनी हे शुराशि शकक अंशाकरमे वा भस्तेगत
हो नधवा नौच्येफ दत्तो स्य यग नोच नातकी मे ॥ ६८ ॥ क)
लेशवरातपणेवले क्चनायि दुभाशे शमिते ॥ वेशेपिके
परमोचभागे उक्छृएजातो हि कलत्रः ॥ ६९ ॥ स्मरशर
दीनवके कलबरनाथात्सपपि यदि नीचभागे ॥ नाशस्थिते वान्व .
वरोदभागे कृलजातिः स्वयम दीनः ॥ ७० ॥
स्मरे समे णवर छे मादार्मे अमग्रहेसे ट्ट करोपिकांशकमे वा प्रमेचायकमे
देष तो भपनेसे उत्तमनाति्े सरी मिटे ॥ ६९ ॥ ररे सममेगे दनव हौ पपृयुक
नीयांदकगत बाप्टये भावमे अथवा { मवररोही ) उचते उतरता हमै ते संकी नातिते
गनी जाति स्यू हवि ॥ ७० ॥
तस्माद्वलादये हु विर्सनाये त्वारोदभागे परमोचमाग॥ केन्दर-
निकोणे यदि वा ससौम्ये परेः कल्बात्स्वयमेव जातः ॥७१ ॥
कलननाधायदि वा कलन्रराशेः उुटुम्बाधिपतेवंदेदया ॥ वलेन
साम्ये समजातिमाहः लियं सुशीलां पतिभक्तिचित्ताम्‌ ॥ ७२॥
सममगरे उतरे
मट्‌ हो मरोदभागमे वा परमोचरदयेभकमे युमयुकत केन रिषो
पमे नो सोक नाने जपनी माति ग हेर ॥ ७९ ॥ समगत वा सम राते
5, €
( १२८) सवांथनिन्तामणिः1
[क
अथवा दिरतिससे षटाबर देके यह फठ कहना यदि टगरेग स्मेशर वर्म तुत्य हेत
स्री तुस्यनातिकी कते तया सुजीट। ओर पतिकी भक्तिमे चित्त टगनेवाटो दोतीै५७२॥
टमेश्रस्यापि कटयनाये शत्रोतदीयरतविह शघभरतः॥ मिवाणि
ते तस्य कुलोद्भवाश्च मिरे विख्याधिपतेस्तदानीम्‌ ॥ ७३ ॥
दरि्वरस्यापि विख्यनाये श्रौ तदीयास्त्वरयस्ततोऽन्ये ॥७४॥
खमेशकाभी समश अन्चु होप तो विंवाह्‌ स्थानवछे णयु दोपे यदि छमेभका सपमे
मिनदर तो खीके कुखटे भौ उसके मित्र दते ॥ ७३ ॥ सप्मशकाभी तपरे शु हे
तो वे सवधी श्रु भौर मिन हें तो मित्र है ॥ ७४॥
(3 ९ न निर्य । य द्‌ |
कृटघ्राधपतेवण राशवां कारकस्य च ॥ सर्वोत्तमवलस्येव तपा
मध्ये विनिर्दिशेत्‌ ॥ ७५॥ चणा हूपसंपता तस्मिन्युवंच्छवी-
[4 क

क्षिते ॥ पापेक्षिते पापयुक्ते रूपा दुशणा भवेत्‌ ॥ ७६ ॥


स्रीका रण सप्तमेश वा सप्मराशि यवा सप्तम भावकारकयदमेते जो सवोत्तम वरी ह
उसमे वहना 1 ७५ ॥ उक्त बरी गुरु धके द हेवैतो सी अच्छे गुणोवारी रूषते सपत्र
होगी यदि पाप पापयुतं दै तो ख कुरूपा एव दुगोयाी होत ॥ ७६ ॥
कलघनाथस्थितभं तदीये राशि कठ्चरय बिदुर्महान्तः ॥
तस्योचनीचं यदि वा कलवर तदंशवितयं तदीयम्‌ ॥७७॥
कलचराशिवरितयेथ वास्यात्तदीशसंयुक्तम शणराशो ॥ कलच
राशि समुदाहरन्ति प्रक्तान्यराशो यदि नास्ति एजः ॥ ७८॥
गोिंहकन्यादिपु जन्मराशिः सखीणां मवेनन्मनि वाल्पपुत्रा ॥
शुभग्रदराक्रापतषु तड सुतान्वदत्तन बहुन्यणास्यान्‌ ॥ ७९॥
सप्मेश जिस रादिमि है ९.सा्मेशकीनो राशि है २, उसरी भो उराशि ज नीच
रारे ३) इस पकार क्ट गिक तीन भेदं होतेह । इनत खोका विचार वटाचट देसे
कहना 1\ ७७ ॥ उक्त तीनमफार कंटत्रपश्चि अपने स्वामी युक्त वा इन तीनोमि एक्का
स्वामी दूसरेमे हो. अथवा सपरमेश निस राणिमे है उसे जिकोग ९।५ मं कठ्नराि
कहते । इनममेभो बठव्ररु देखना. इनराशियोमे बछी यह हो तो पुज होगे, निर्टग्रह
निर्बलणशचि हो त्तोनहीं हेते ॥ ७८ ॥ उक्त स्थाने २। ५। ०५ आदि राशि अथगाये
न्मरक्ि हौ तो कन्या बहत, पुत्र कम हवि यही रा जभते युक्त हवे तो एणप्रान
बहत एव होमि देस कष्टना 1 ७९ ॥
माषाटीकासदहितः। ( १२९ )
वष्यासंगो मदं भानो चन्दरदापीसमाश्रयः ॥ कुजे रजस्वला-
संगो रवष्यासंगश्च कीर्तितः ॥ <८०॥ उधे वेध्याथंदीना वा
वणिक्घी वा प्रकोर्तिता ॥ यरा ब्रह्मणभायां स्यद्रर्भिणी-
संगमो भग्‌ ॥ ८१॥ हीना वा पुष्पिता वा स्यान्मंदराहुफणी-
शरः ॥ राही च गभिणीसंगः कृष्णया कुग्जया शनौ ॥ ८२॥
सप्म सूये हेकरैतो वांज्ञ खीकासग करे, चद्माहेवे तो दासोका गश्रय स्वै, मग
छते रनसखल। ओर वाश्च सका सग कह ॥ ८० ॥ बुषसे केदया भवा दणि
( मिारिन ) मदा बरनिर्येकी स्रीषे, वृक्ते बह्मणकी सरोका सग, शुकसे
गर्भिणीका
संग ॥ ८१ ॥ शनि राहु केतुते हीननातिकी वा रेवती खीका गमन करे, राह्से गर्भिणी
सीका सग, ओर रानि कारेरगकी कुमरी कुरूपा स्री भी संग कप्त ॥
८२ ॥
एवं ससस्थितिरेतेरीदक्स्रीसंग उद्यताम्‌ ॥ प्यायः ससगे-
वोच्यं वादनं गृहनिणैयः ॥ ८३ ॥ वनं दं च कुब्यं स्याद्विदासे
-देवतारुयम्‌ ॥ जं हरिगजस्थानीमति स्याननिहपणम्‌॥८४॥
इसीमकार उक्त यह चतुथं स्यानमे हेये तो भौ इसोमफार खीसग जानना । सुयौदि
ग्रमे नो चतुथं स्थाने हो उसके अनुसार वाहन तथा मकानका निभेय कहना ॥ ८३ ॥
से वन, चदरमसि वस्तीमे, मगट्ते कुया, बुपे विहार्स्थान्‌) युरुते देवाय
भ॒क्से नरस्थान) रानिसे सिंहन्या्ादि स्यान, राहु केतुस गनस्थान इषमकार
स्यनका
निरूपण कला ॥ ८५ ॥ ४ <
पिधत्ते चतुष्के चप्पान्मेभुनं वदेत्‌॥ पापिदेेषु सवषु
र्येव विनिरदिरीत्‌ ॥ ८९ ॥ केन्द्रे कोणे पापयुते पडवन्मे-
धनं वदेत्‌ ॥ मन्दे पापान्विते वापि समाद ताह वेदव॥८६॥- ~
चते भेनदोम पाह हेम तो पशुके समान ( वा साय )मुन करनेवाया हेषि देषा
कना) यदि चारे केन्द्‌ पापयुक्त देवे तोभी षाह फठ कहना
पिकोण पापयुक्त हेरे तो पञ्ुसमान भेयुन फहना रानि ॥ ८५ ॥ केन्द्‌तं
प्रपयुकत ब मेतुयक्त केन कौ क
है तभी उही फठ कहना ॥ ८६ ॥ छ ४
मन्दे एं खसे भोम पवनयेधनं वदेत ॥ रारो कर भौमे
बा खले तादशानम्‌ ॥ ८७। मंदरे भसे मौलेः
( १२८) सवा्थचिन्तामणिः1
अथवा द्ितैयशसे वाव देखके यह एर कहना यदि स्यरेशा सप्भेश्च वमे त॒व्य हते
खी तुल्यनातिकी कदतेहं तया सुरा ओर परतिकी भक्तिमें चित्त ख्गनेवाछो रो्ीदि॥५७२॥
ल्येश्वरस्यापि कलजनाये शत्रौ तदीयस्त्विद श्ुभतः॥ मिवाणि
. ते तस्य कुलोद्धवाश्च मित्रे विलय्राधिपतेस्तदानीम्‌ ॥ ७३॥
दरेश्वरस्यापि विल्यनाथे शत्रौ तदीयास्त्वरयस्ततोऽन्ये ॥५७४॥
स्मेश्चकाभी सप्रमेश शतु हषे तो विवाह स्थानवाटे श्च हवं यदि टमरे्चका सप्रमेय
मित्रहा तो खीके कुखवछि भी उषे मित्र दोव ॥ ७३ ॥ सपफमरकभी उमेश शत्रवे
तोषे सेवेधी दघ भर मित्र हें तो मित्र होवे ॥ ७४]
कंबापिपतेवैर्णं राशेवी कारकस्य च ॥ सर्वोत्तमवलस्यैव तेषां
=, (~.
मध्ये विनिद्शेत्‌ ॥ ७<५॥ सुदेणा रूपसंपन्ना तास्मन्युवच्छवीं
क्षिते ॥ पापेक्षिते पापुकते छुरूपा दुगुणा भवेत्‌ ॥ ७६॥
खीका रंग स्षमेश वा सप्तमराशि अथवा सप्तम भावकारफयहमेसे नो सत्तम बडी हे
उसे कहना ॥ ७५ ॥ उक्त षटठी गुरु धके दष्ट हेवैततो स अच्छे गुणो पते सप
लोमी यदि पापद्एट पाप्युक्त हवै तो खी कुरूषा एवं दुगगणोबाठी दुर ॥ ५७६ ॥
[4 र,
कंलचनाथास्थितभं तदीय राशि कट्वस्य विदुमहन्तः ॥
तस्योचचनीचं यदि वा कलव्राश तदृशत्रितयं तदीयम्‌ ॥७७॥
कंर्चराश्र्नितर्यय वास्यात्तदीश॒संयक्तमरणरारा ॥ कंटच-
राशि सुदाहरन्ति परोक्तान्यराशो यदि नास्ति एः ॥ ७८ ॥
गोधिदकन्यादिषु जन्मराशिः सीणां मेनन्मनि वास्पयुत्रा ॥
॥ शयुभयेहैराक्रमितषु तेषु सतान्वदत्तच बहून्यणाटयाच्‌ ॥ ७९॥
स॒प्मेरा जिस रारिम दै र सप्मेञङ्ोने राशि है २, उसी जो उचराशि नो नीव
राशे ३) इस भकार क्टत्र गर्षिके तीन भेद होतिहँ । इने खोक विचार वटाव देखे
कहना 11 ७७ ॥ उक्त तीनपकार कटरा अपने स्वामी युक्त वा इन तीम एक्का
स्वामी दसम हो. अथवा सप्मेश्च भिस राशिमें है उसे शिकोणर।५ मे कृठ्नरधि
कर्तं । इनर्मेभी वखाच्छ देखना. इनरा्ियेमिं बडी यह हो तो पुत्र हेये; नि्य्यह
निर्वरराक्चि हो तो नदीं होते ॥ ७८ ॥ उक्त स्थाने २। ५ । देष रानि यवाये
जन्मेएनि हँ तो कल्या बहुत, पत्र कम हैँ यदी रचि युभयशेे
बहते पत्र दे रेखा कना ॥ ७९ ॥
भावारीकासदितः1 ( १२९ )

वष्यसुगो मदेमानौ चन्द्रेदापीसमा्रयः ॥ कने रजस्वरा-


संगो वैभ्यासंगत्च कीर्तितः ॥ <° ॥ धे वेधया्थंदीना वा
णिक्ी वा प्रकौतिता ॥ यरो बद्मणमायां स्यद्रभिणी
संगमो भृगो ॥ ८३ ॥ दहीनावा पुषन्पताका स्यान्पेदराहुफणीं
शवरः ॥ राहौ च गभिणीसंमः कृष्णया कुन्जया शनौ ॥ ८२ ॥
सप्म सूं देति तो वज्ञ खीफा सेगकरे, चेद्रमा हैवेत दासीका याश्रय छै, मैय
खसे रनस्वङ। ओर वांश्च सरोका संग कहि ॥ ८० ॥ वुषसे वेद्या मयवा दसि
( भिषारिन )}यदा बरनिर्येकी खीरे, बृ्यतिसे ब्राह्मणक लीका सग, शयुक्रसे गरभिणीफा
सग ॥ ८१ ॥ शति राहु केतुस दौननातिकी वा रनेत्रती स्का गमन करे) राहू गर्भिणी
सरीफा संग, भौर शाने कारेरगकी कुसी कुरूपा सीसे भी संग कप्ताै ॥ ८२ ॥
एवं सुसस्थतेरतरीहकसखीसंग उघ्मताम्‌ ॥ स॒यंयिः सलगे-
वौच्यं वादनं गृहनिणेयः ॥ ८२॥ वनं गदं च कुव्यंस्याद्विरारो
देवताटयम्‌ ॥ जरु ₹हरिगजस्थानीमति स्थाननिष्ट पणम्‌ ॥८४॥
इसीमरार उक्त यरद चतुर्थं स्यानमे हों तो भी इसोपकार लीसंग नानना । सूर्यीदि
ग्हेसे जो चतुथं स्मान हो उसके अनुसार वादन तथा मङानफा निर्भय कना ॥ ८३ ॥
सूर्ये वन, चेदमास वस्ती, मगर कुटिया) बुभरसे विहारस्यान) गुरसे देवाठ्य,
शुकसे जरस्यान) निति सिहव्याध्रादि सयान, सद फेलुतसे गभस्थान्‌ इपमकफार स्थानक
निरूपण कला ॥ ८४ ॥ ॥ि
पपिथ चतपकेन््रे चतप्पान्मेधुनं वदेत्‌. ॥ पापेषु सवेषु
केेप्वेवं विनिर्दिरीत्‌ =
८९ ॥ केन्द्रे करैःपो
1 पटुवन्मै-
घ॒नं वदेत्‌ ॥ मन्दे पापान्विते वा्रपादो ना"षत्‌॥८६॥
चा सेनद्ोमे पापग्रद देरव तो पयुके सु (त्रासाय) मधुन करेवारा-दौवे दसा
कदूना) यदि चसे कैन्द्‌ पापयुन भ एेखादी फर कहना ॥ ८५ ॥ केन्छ तया
धिकरोण यहें ते पथुषुम् भयुन फहना शानि पापयु् वा पेतुयुनः फेन्द॒फोणमे
हिर सौमो वदी फड {८६ ॥
मन्दे भौमे पष्ुबन्पेथुनं वदेत ॥ रादौ कले भौमे
का सुखे तादशमेधुनम्‌ ॥ ८७ ॥ मद्‌ भ्रगुखदए भामश्षव-
गतेऽथ वा ॥ भूयुणा सहिते वापि समचुम्बनभाग्भवेत्‌ ॥ ८८ ॥
॥4
( १३०) सर्वाथन्िन्तामणिः। ..
,चोभेभावम इनि सूच मंग हे तो पके तस्य भेषुन कना, राहु सम वा मेग नै
~ १ १ ५ ५, शौर

हवै तो वैषाही भेयुन कना ॥ ८७ ॥ निष राशिमें शनि ह उसका स्वाम फे टट हे


मथवा मगर देत्नमे हो अधवा श्ुकते युक्त हेमे तो भगक्ा उुम्बन कलेषारा हेवै॥८८॥
१ ४9 ध

एवंकुटम्बनाथेन सगचंबनभागभषेत्‌ ॥ ८९॥ क्रो मन्दरसद्टे


भोमक्ष्गतेऽथ वा ॥ भृणा सहिते वापि मगचुंबनमाग्भवेत्‌॥
॥ ९० ॥ ल्येशे नीचराश्यादौ स्थिते तादश्चम्बनम्‌ ॥ एवं -
कुटम्बनायेन मगञम्बनभाग्भवेत्‌ ॥ ९१॥ छजे कृशस्तनी मेदे
राहादौ छंबनस्तनी ॥ कठिनोष्वंकचा भानो शेषैः स्थूलो-
त्तमस्तनी ॥ ९२)
इशोमकार दितीयेशसे भग सुम्बन वाटा होतदै ॥ ८९ ॥ ददामेशा शिते ट्ट अथा
मंगर्के रारि बा शुक सहित हवै तो भग चुम्बनवारा हेव ॥ ९० ॥ स्पश नीच रावि
भारम हो तोभी वैखाह सुम्बन केर ।एेसेदी कुदुम्बेदतेभी भग दुम्बनयाखा देवे ॥ ९१ ॥
मंगढसे पते स्तनवाखी, शनि राहु आार्दसे ठव स्तनवाछी सूर्यस कंडे एवं ऊवे स्तनबा्ट ,/
भन्यगरहसे स्थर भौर उत्तम स्तरनोवाी होते ॥ ९२ ॥
पपेनेकेन सहिते विलक्षणऊ़चा भवेत्‌ ॥ द्रे पापलेटेषामे
वा ताहृशस्तनी ॥९३। शयुमद्वयेन सहिते द्रिशेऽपि तथाकषिधे॥
समस्तनी भवेत्पत्नी पापयोगेऽन्यथा मवेत्‌ ॥ ९४३॥ अति-
स्ूलस्तनी य्नी सुमे दारनायके ११ जलगे जलकषसये छर
णापि निरीक्षिते ॥ ९९ ॥
~°एक पपग्रहसे युक्त होवे तो (०
क ९-ऽतनवाढी दोषै, स्मदा पाप वा शुभ पापयुक्त नीचा
दिगत हवि तो वैखाही फठ होगा ॥ ९६५. दो छमग्रहोसे सष्टित हि सपमेशभी वैषाही
देन तो खै। समान स्तनवाछ होवे प्रपय॒क्त देच तो-रस्तनी न होवै ॥ ९४ ॥ सपमेश
्रुभयुकत देवै तो भतिस्यूढ स्तनवाछी होवे जरर च््स्यानगत हषे ब्रहस्पति उपे-
देखे तोभी वौ कट्या ॥ ९५ $
सवौ वा भूमिपुत्रे वा मन्दमान्ययसंयुते ॥ दाराधिपे पापमागे
अगदेध्यै विनिर्दिशेत्‌ ॥ ९६ ॥ तदीशौ युको वा ञुर्भाशस-
दिती यदा ॥ समं भगं भवेत्तस्याः ,' . ठ दीषेकम्‌ ॥९७॥
भाषाटीकासदितः। ( १३१}

` शनिचन्दरविदां मध्ये यंरेकस्मिन्मदेशवरे ॥ ह्रस्वं भगं समादिष्टं


श्ियामेवं विनिर्दिशेत्‌ ॥ ९८ ॥
सूये मयवा मग, शनि, केतु, राहुयुक्त देवे सपतमेश पापाशफमे हवै तो भग दीष
हेष ॥ ९६ ॥ सपमे गुर बा शुक यदि ुभगरहोके वंशम्‌ हों तो उस खीका भग समदत
प्रापयुक्त दो तो दीर्थमग हेत ॥ ९७ ॥ शनि चंदमा बुषर्ेते
एक सपमे हेष तो रोय भग
कारे इसमकार लियो ग्रहोका विचार करना ॥ ९८ ॥
कलतरेशे जलक्षस्थेकारे वातथाविये ॥ जलक्षंदारभविवापूणै-
चन्दनरसे ॥ ९९॥ चन्द्र जलक्षद्रस्थ जलस्यभृगुधीक्षिते॥
जलक्ेस्थविदा टे स्रीरु्यस्यादरेता भवेत्‌ ॥१००॥ पूर्णे शशकं
दारस्ये जलराश्यंशकेऽपि वा ॥ जरस्थगुरुमंहे सततं त्वारेता
भवेत्‌ ॥ १०३] परमोचांशके शुक्रे जरराशिगतेपि वा॥ भाघ-
नासते वापि भेधुनदिव तादृशम्‌ ॥ १०२ ॥
सपरमेरा नटशिमे सपमकारकभो नखरशिमे दो वा सप्तम भावमें नरि पृथ चद्‌
सेद देवै सरी भग मीटा दीघर दोषै ॥ ९९ ॥ चन्द्रमा जठरादिमे स्म दोषै उसे
श्र देते जरपशिस्य दृदसतिपे भी दृ हमरे ते खोके गु्य्यानमे गोराप्न रहे ॥ ९०० ॥
पूरे चन्द्रमा सममे नडराि ब। जररदयशकफा दोषै नटगराशिस्थ गृह उसे देप तो सर्वं
दा भगमें गीरापन रहे ॥ ९०९ ॥ शुक्र परमोचाशफमे दो मवा जठरा हो सूर्यस
युक्त हेष तो भेयुनेभी तादशद भग हेमे ॥ ९०२ ॥
दारिशे शुष्कराशिस्ये दारे वा शुष्कसंजके ॥ शुष्कमरदेण संयुक्ते
त्वनाई शुद्यमादिशेत्‌ ॥१ ० ३॥पापक्षे पापमध्ये दरिशेपि तथा-
विधे ॥ पाप्टग्योगसंपाते नाद्र यद्यमादिशेत्‌ ॥ १०४ ॥
सपा ( शुष ) स्य चरराशिमे ब सुपममे रक्रा दण्द शेप तो गुद्य-
स्थान मीटा न रहेेसा कदना ॥ ९०३ ॥ पाप्रदर रारिमें पापमरहेके वच देख
सषमेश दप पापनष्टोरष्टेतायोण देत तेग दैणदी क्टना ॥ १०५]
सप्तमेशे उषे दृ यरुणा वलसंुते ॥ अक्तीशेनापि सच्छे सूपद-
ध्याज्यभागभवेत्‌ ॥ १०९ ॥ सप्तमेशे गुरी च्रे ओभर्नाधसम-
न्विते ॥ सौम्ांशसौम्यसंदे चूपदध्याज्यमागभवे ॥ १०६ ॥
( १३२) सर्वार्थचिन्ताभणिः 1
समश बुध गुरषे दृष्ट एवं बछ्वान्‌ देम दित्मिरते भो च देवेतो. दाढ़ द्दी षी यादि
खनिवाढा हवै ॥ १०५ ॥ स्मेश गुरु दितीयेरक्े द युभाशकरमे तथा धक न्वा
शमे बुषसे चट होवे तौभी बह फ कहूना,॥ श०्द ॥ _
दार्थ भृयुपुत्वा पूणंचन्दरनिरीरिते ॥ पपिरयुकत चे वा सुप
दध्याज्यमाग्भवेत्‌॥ १०७ ॥ रवो वा भमि वा स्मेरे
रमक्षिते ॥ युक्तिस्थानगते वापि कदाचिदधिसुपभार्‌ ॥ १०८॥
अथवा स्म डुक पू्णचन्दमसि दष्ट तथा पापग्रहेषठ युक्त च्छ न हवै तो दाक द्धै
धी आदि खेवा हवै ॥ १०७ ॥ सूयं अथवा मेगर सप्तम हो चुभग्रह्ट हो अथवा
दूसरे स्याने देवै तो दी दालकदाचित्‌ सीये॥ ९०८ ॥ , _ |ष
पापे सप्॒मभावस्थे तदीरो पापसंयुते ॥ कूरपषटयंशके वापि प्त-
सुपादिरीनमाच््‌ ॥ 9 छ ॥ चन्द्र र वादारश जटरार्यरास-
भवे ॥ जटग्रहण वा द क्षीरपानादिभागमवेत्‌ ॥ १ १० ॥ सपत-
मेशस्थितांशेशे श्चमदष्टिसिमन्विते ॥ श॒भगरदाशके वापि शुडक्षी-
रादिपानमाद्‌॥ १११ ॥ त १
स्म पापग्रह हो सकषम पपयुक्त हो अथवा कूरपष्टयंशके हेव तो धृत दाक भादि
स रहित भोन फरे ॥ १०९ ॥ चदरमा वा बदस्पति सप्तमश्च होकर जर्चर रशि वा अंश
कमं हो अथवा न्पातुषाे यदे चट रवे तो दुग्ध भादि पीनेवाढा होत ॥ ९१० ॥
स्मेरा निसं अंशके दे व शुभ दृष्ट रवै जयवाञ्चभासकमे देत तो गुड दूध आदि उत्तम
पदां प्न करोवारा हवै ॥ ९१९१1
वहवः सप्तमे पापाः षष्ठेवारन्भेपि वा ॥ कूरषष्टवंशसंयक्ता म,
कृच्छं विनिर्दिशेत्‌ ॥ ११२॥ इति सप्तमभावस्यनिधिताथै-
विचारयुरपष्ठाघ्यायो मया प्रोक्तो व्यंकटेशेन धीमता॥ ११२॥
दति आीसवोथेचिन्तामणो सत्तमभावफल-
_ विचारो नामं पषटोऽध्यायः॥ ६ ॥
खम्‌ स्पानने बहुत पपग्रह ठो अयवा चे वा मष्ममें हो कुर पष्टवेशकसेगुकत होतो मूर-
एच्छ रोग कहना ९ १२ ॥.म वोमान्‌ व्यगटेशने इसमकार सप्मभावस्य तिभित ठ
वैचाए् चित भ्व छठा ओष्याय कदादे ॥ ९९२ 1 ~ ~

इति श्रीसवोयेवितामणौ माहीपस्मापायकायां सतमभावकदवि-


यरिष्यायः पृ्रः॥ ६ ॥ ॥
भाषाटीकासष्दितः 1 ( १३२)

सपमोऽध्यायः ॥ ७॥
द्व्य

अथायुरधमभावफलविषाराध्यायः।
मरणानीषितमरणं ग्॒यस्थानं च मरणहेतं च ॥
अक्नसुखं भृतिदंशं परिभवमपि चित्तयेत्पराज्ञः ॥ १ ॥
म॒रणसे जीबन ओर मरण, गुदस्थान) मप्णका देतु जनु, भृति, दक, हारभानामी
ष्टम भावे विचाणे । इनफो सुरसा अगि कैग ॥ ९ ॥
रन्धेश्वरे पापयुतेत्यराशावटपाथ॒रस्येति वदंति पठे ॥ तत्राप
लयेश्वरथोगजातः स्वल्पायरस्येति वदंति संतः ॥ २॥
अष्टमेश् परापयुक्त बार बा चे देये तो इस मरुष्यकी भसय होगी, तहां स्रे्ेभी
युक्त रेत्रै तो विदान्‌ इसकी थोढी भायु कहते ॥ २ ॥
` स्वकष्संस्ये यदि रधनाये दीघायुराहखंनयो महान्तः ॥ मदेन
वाचिन्त्य विशेपमायुः स्वक्षेवमितरोचग्रदस्थितेन ॥ २॥ रन्पे-
रेणापि विलग्रनाये युते रिपौ वा म्ययराशियुक्ते ॥ पष्ठत्यपे वा
यदि लग्रथुक्ते दीघांगुरस्येति शुभेक्षितश्चेत्‌ ॥ ४॥
अष्मेल अपने कषत्रम हेरे तो बडे सुनिगन इसकी दीषोयु कते भथवा समम भष
भप राशि मिन्नको राशि मौर उच्चराशि स्थित गरदफे अनुखार दीवा विरेष जाननी ॥६॥
, अणि युक्त एमे च्डे वा वादे होमे नोर पा व्पयेश रपरे होप यमद उनको दें
% तो मतुष्यमी दीर्षु होगी ॥ ५ ॥
कमधरेणापि निचिन्त्यमाञर्दीवि सहत्स्वोचयुतेन तेन ॥ केन्द्र
स्थितैः कमेविलय्रन्धनायेस्तथव।युरुदादरन्ति ॥ ५ ॥ प्रोक्त
अरर्व्योमचरधिभिवां समाव॒जैः कैदरगतैस्तथेव ॥ स्वकषे्कोणा-
`दिगतेविशेषाद्रदन्ति दीषोयुरुदारवित्ताः ॥ ६ ॥
"र [^ अ [4

सेद मिन उच्य स््गृद्मदिष्यित ददर्मेशेभी दीर्षौयुका तरिवार करना दशम रमर
भैर मष्टम मायके स्वामी फेनम दे तो पैषेदय दीपो कनी ॥ ५ | ग्र द्मे
पि वानो दनियुकत अन्य केदोमि घेतो भो उदाखुद्धिवाटे दीर्पाय्‌ कप्त ॥ ६ ॥ ष,
ह )
( १३४ ) सर्वाथीचिन्तामाणिः 1
कनन्विते विले गरुशरसमन्विते॥ ताभ्या निरीकिते
वापि
दीेमाधुविनिरदिरेत्‌ ॥७ ॥चतुरे भेष केशै श॒भंुते॥
छरणः दशसंयोगे प्णेमायुर्विनिर्विशेत्‌ ॥ ८ ॥ चरिषडायगताः
पापाः छुमाः कैद्रत्रिकोणगाः ॥ ख्येरो बलसंयुक्ते प्णंमयु्वि-
निर्दिशेत्‌ ॥ ९॥
स्मेशकेन््मे गुरु शुक सहित वा इनसे दष्ट हेव नो दीषोयु कनी ॥ ७ ॥ केम शुम
ग्रह रपरे शुभयुक्त वृहस्पति द होत तो एरी आयु कहनी ॥ ८.॥ पाप्रह तीसरे चे
ग्यारह मे युभग्रह केन्द कोणेमिं हो ओर स्मेश्च बख्वाम्‌ हवै तो पूणं आयु कनी ॥ ९ ॥
पद्सप्रन्भभविषु भेषु सदितेषु च ॥ विषृडायेषु पपिषु पृणे-
` मार्विनििेत्‌ ॥ १०॥ र॑घाधिपे विक्स्ये यरुशकरयतेकिते॥
लेशे केन्द्रभवि बा दीषेमायर्विनिर्दिशेत्‌ ॥ ११ ॥ उचात्रित
ल्िभिम्तेरैलेम्रे रन्भेशसंय॒ते ॥ से पापविहीने तु दीधैमायुिः
निर्दिशेत्‌ 1 १२ ॥ |
च्डे साते ओर आवे भावम बुमगरह हों २।६।१९ मे प्रप्रहहोंतो पूर्णाय कटी
॥ ९० ॥ समश रपम गुरु शुकसे युक्त वा ट हो वा रमेश केल्द भावमे हतै तो
दीषौयु कनी ॥ ९९ ॥ तीन ग्रह उच दों अष्टमे कमे हो ओर एमे कोर
पापग्रह न हेते ते दाषीयु कदमो ॥ १२ ॥
रन्भस्थितेचिमिः खेटः स्वो्मित्स्पगेहगेः ॥ स्मरथ बकं
. युक्ते दीघंमायुर्विनिरदिशेत्‌ ॥ १३ ॥
अष्टम भावे तीन ३ ग्रह दो ओर वे जपने उत मित्र जयवा सा्चेमे रविं मर्थीत्‌ अष्टम `
भाग उन गरहेके उचादिर्मसे कोई हवै, मौर उतरे यख्वान्‌ हेमे तो दीर्वायु कहन ॥१३॥ `
पारातादिभागस्थाः पापाः सर्वे्भास्तथा ॥ केन्द्रतिकोण-
निक्याः प्णेमायुर्विनिर्िशेत्‌ ॥१४॥ पष्ठाएमे व्यये पाथ लभेशे
दुवेखे यदि ॥ अहपायुरनपत्यो वा शुभरभ्योगवर्जिते । १५1१६)
संपूण पाप तथा श्यमम्रह पावतादिं अशकेमिं के त्रेण गत होर तो पूर्णायु कनी ~
४ ९४1 चे ज्व भर बरद भावमे पापयह हें स्मे निैठ होत शुमग्रहसि युक्त बा
^ ॥ १५॥ (९६) ।
(क - - क ~ क"
च ११८०१ ११८१९...

-
चतुषटयगते पपि सभदृ्टिविवजिते ॥ बलदीने विरो तल्पव-
युकत( शुभदाषए्टव
मायुविनिदिशेन्‌ ॥ १७ ॥ व्ययार्थो पापस
॥ १८॥
जितौ ॥ अूरपष्ट्यंशके वापि स्वल्पमायुविनिर्दिशेत्‌
तो जलाय कंडनी ॥१७॥
हवै
केदरमे पापग्रह धुभयहदषटि रहित हो तथा रश बटशेन पष्टयसमे देवे तो अल्पायु
बारहवा ओर दूसरः भाव पापयुक्त शम्टिपित हँ मथवा रूर
कहन ॥ ९८ ॥
आधु्ोंगाश्िधा प्रोक्ताः स्वस्पमादुश्चिराछपः ॥ द्रात्र िशत्पू॑म्‌-
१९॥ सप्त्य ाः प्रा ततः पणै-
द्पायुमेष्यमायुविनिर्दिशेत्‌ ॥
शद्ुख्ग्राधर्पा य॒दि।+२०॥
मायुर वदत हि॥अस्पायुदिननाथस्य
वरते पिंड गस, ७० यसे पू मच्य
अस मध्य दी भेदे आयुके तीन भेद्‌ हँ। ३२
प्रयेका शतु हब तो असपायु दवै ॥ ९९ ॥ २ ॥
इससे ऊपर पूरणीयु कहते ॥ समश
ने विल-
, समत्वे मध्यमायुः स्यान्पित्रे दीवोयरादिशेव्‌ ॥ वकदी मध्यमा-
येशे जीवे केन्द्रनिकोणगे ॥ २३॥ पषटा्मन्यये पापिते ॥२२॥
युरुदाडतम्‌ ॥ भ कनद्रायिकोणस्थे शनौ बलसमन्धि णे कन्दे
पष वाप्यष्टमे पपि मध्यमायरुदाहतम्‌ ॥ ल्मे धरिको
वा मध्यमाय (मारत 1२२॥
ग्नी । स्मदा निमे हवै
ख्मरदा सूर्ैका सम हेव तो मध्यमायु) मिन देवे तो दीर्षायु देति ते मध्यायु कही ।
मे पग्र
बस्ति फेंद वा भिकोणने दवै ओग चे आठवे वारह्वे
हो शनि बछवान्‌ षो चे अयत्रा ववे पापग्रद देप्रै अया ट्म
कद्‌ मिकोणमे शयुभगरद
मध्यमाय ु हवै, उन्तयो गमिभरित ह तेभी मध्यायु
निकोण भेन्द्मे पापयद इत्र ते
हवै ॥ २९ ॥ २२. ॥ २३ ॥
अस्पाुर्योगजातान वियत्पाको सृतिप्रदः॥ मध्यमे प्रत्यरिदशा
पणांयु्योगस-
मूत ददारद्विशेपतः ॥ २७ ॥ वधभेशदशा कण
्ञके ॥ योगायुरिति निधित्य जातस्य वेदुधः ॥ २५॥
वाछेको मत्परितरि
निने मसपायु योग दोतेदे उनको विपत्‌ नक्रा दशा, मप्यमयु
इमाए योगयु निथय
दृशा, भौर विंशपकपकि पृणौयुयोगमें वधनस्तरशवा मृच्यु देती,
करके पटित मयु एदे ॥ २४ 1 २५
( १३६ ) ` सर्वाथीचिन्तामणिः !
आयुर्विलग्राधिपती वलेनदीनो धरासयुमणेशयुकतो ॥ द ति
तस्य वदन्ति तज्ज्ञाः शरेण वा तन्म्रणं विगुषात्‌ ॥ २६॥
रधांगनाथौ यदिवा रिपस्थौ राहन्वितो कतुयु
त। समदा ॥ तदु
क्िकृेप्यथ तापि पकर शरेण चैरिमरणं प्रयाति ॥ २७॥
म्मे ओर समरे वररहित हेतव तया मगठ एवं षष्ठेशे युक्त
उमरी मृदु रणमे; विशेषतः शखसे कहते ॥ २६ ॥ टेव तो म्योतिष
यदि रप्रेम अषठमेश चे स्यानमें
शनि तथा राहु वाकेतु सहेतहमैतो उप्फी
दशा अत्रा अतक्षम शसते बेरे
हासे मरे ॥ २७ ॥
रन्धागपौ वाहननाथयुत्तौ तस्मन्रति तस्व वदति तज्ज्ञाः ॥
मृति त्जीगाद्ररुसय॒तो तो वहशजी। रिषुगावज
ीणोत्‌ ॥२८॥
ल्रश्वरे वाहननाथमुकत वागीशवरेणापि युते त्जीणोत् ‌ ॥ देहैर
वाहेनवित्तमावनाथान्विते तामरण त्वजीर्णात
्‌ ॥ २९ ॥ रन ,
शयोगान्मरणं दशायामन्तदशायामथ वा
वृदन्ति ॥ पित्रादः
भावा धिपयोगदएटवा पादिकानां मरणं तथेव ॥ ३०॥
अष्टमे द्रे नतुरयेभे यक्त होमे तो वाइनपे मृष्यु
कहे । यदि वही खेदा न्ट
मेश वृहि युन दे तो मनोर मदु
होत । तया स्मेभ नौर दृह्रपति च्छे हे त
भी भनीणैसे समोनिषी मृतय कहतेहं ॥ २८
॥ र्मरेश चतु॑टासे तथा वृदस्पतिसेभौः
"त्रैतो बन्स मृदु होमे । परेद, चतुद युत
, दितयिशसे युक्त हतै तोभी भनी्णते मृष
हतर ॥ २९ ॥ अष्टमेशे योगे उक्षकी
दशा वा अंतर्दशा मरण फहतेहे । रेमे
पिनादिभवरि शेकी दृष्टि वा गतभी पिता भदिषिा मरण
कहना
सकत्यगधा भावुसुतेन युक्तो दुःस्थानगौ वा॥ ३० ॥
रनाय सहिता चदःस् विषभक्षणेन ॥
याददर॑धनादतस
्य ंवद्‌ति।॥२१॥
पटठ्र भानुसुते सराह केतौ खगारीतिुदादर मृति
के गजभीति ान्ति ॥ जीवेन-
मस्य जातस्य चन्द्रेण सुतभीतिम ॥ इर

वत तादगामावपुे उगात्सशृगाच्छुनकात्स
स्थिते भायुसतेपि
मीमे ॥ पषट-
चैवं विना स्वतुगस्वग्दं सखेद
द्म रमेश यनिषदित दुटस्पानमे हो त किमान मःे ॥ ३३ ॥
ग्र्नुमे युन दष स्पन्मे हप स्य॒ मि । यदि शु
नो रे नरव देप ॥ ३१५ ॥ पटे श्नि
भाषाटीकासरहितः । ( १३७)
राहुव फतु सहित हषे तो मृगष॒ भय कतै । वृहसतिसे युक्त रोवे तो हाथी
ओर चैदमासि युक्त हव तो पोडे्े मय फते ॥ ३२ ॥ वैषाही दानि सूर्ते युक्तं देप
ते श्ीगवे रमसे ओर भौमयुक्त हेते तो कुत्तासे भय हेम. छठ स्थानम शनि होवे तोभी
येही एष जानना इन योगेमिं योगकत्ता य अपने उरसि स्वपाके फान हो तव उक्त
फर हेगे ॥ ३३ ॥
ससेशमाग्येशविल्यनाथा्चिकोणगाः केन्गताश्च सव ॥
सुकते यदा तत्परिपाककाछे पिता सदै्वालप्ृति च मातुः ॥३९॥
रन्भ्‌शथोके फणिनाथयक्ते दीने तपस्मारयतः समन्दे ॥ तत्र
स्थिते दीनपके शशांके पिशाचपीडा जलजा च पीडा ॥२५॥
भोमाहिमन्दान्यतमेन युक्ते क्षीणे शके. निघनस्थितेपि ॥
दुःस्थे त्वपस्मारमयान्श्रातेः स्यास्पथाचाषवा तथवा मृति
स्यात्‌ ॥ ३६ ॥रन्भे सरहि। यदि वा सकेतो चातुरथिकात्पीडन-
` माहुरस्य ॥ रन्प्रेश्वरेणापि युते त्वं ऋूरादिषएयंशयुतेत्तिस-
त्यम्‌ ॥ २७ ॥ नीचस्थिते वासरनायके वा पृष्ठाष्टमस्ये यदि
पापदृष्टे ॥ राज्ञा प्रकोपान्परण पितुन्च्‌ तत्पीडया वित्तवि-
शमेति ॥ ३८॥
तुदा नमश गौर स्रा तिकोण वा ॐन्दमे र उनकी दशा मेतदेशा समयमे पिनाके
साय माताकरीमी मृद्यु हेव | ३४ ॥ जष्टम भावम्‌ चेदम राहुयुक्त तथा वरदन ध्मैतो
अपस्मार (मृगीयेग ) छपे अष्टमस्य निर्वेट चन्द्रमा शनिसदित हावि तो पिशाच आए जरसे
उ्पन पीडा हव ॥ ३५ ॥ देसाहौ चन्द्रमा क्षण (तनु) मेगट+ राट शनिमस् किसीसे गृ
अष्टमस्थदवै तो सो वही फट कहना । रेषाचद्रमा यदं जन्य दु्टम्यानमे हेतो पिताचकी
गोड जयवा मृत्यु रेवै ॥ ३६ ॥ यदष्टमस्य चन्द्रमा एह वा केतु सहित दतै ते नौधिया
स्वरसे पीडा इतो हेवि भष्मेशंस युक्तमी हवै तो व फट दोगा यदि वरूरादिषष्टवंऽमे
भीष्म तो वह्‌ फट अतिषत्य ( अवदय ) दी होगा ॥ ३७ ॥ सूर्यनीच गामे द
अययाच्डेवा बे मामे पद हवै तो रानाभोकी पदापि म्ण एवं पिताका
मएण एवं धननाश्मी होपै ॥ ३८ ॥
अथ केचिद्रिष्योगाः॥ रुपाच्छुभे करमणि भूमिपुत्रे पपेक्षिते
सतुलमृच्युमाहुः ॥ मन्देन युक्ते यदि पुवमृत्यं चन्द्रे दि त
( १३९ ) ˆ सर्वार्थविन्तामणिः।
आयुरविलग्राधिपती बलेन दीनो धरासूदुतरणेशयुक्तो ॥ युद्धशरि
तस्य वदन्ति तज्ज्ञाः शरेण वा तन्मरणे विशेषात्‌ ॥ २६ ॥
रध्रागनाथौ यदि वा रिपुस्थौ राहृन्वितां फतुयतां समदा ॥ तद्ध
क्िकाटेप्यथ वापि पाक शघेण चेरिभैरणं भ्रयाति ॥ २७॥
अष्टमेश ओर समश बररहित देप तया मगर एवं षषठेशसे युक्त दै ते न्धोतिषल
उठी म्प रणमे; विशेषतः शरसे कदरे ॥ २६ ॥ यदि खगरेय भष्ठमेशच च्छे स्थानम
शनि तथा राहु वार्णेतु सहेत होवेतो उष्ठकी दला अथवा अंतरदशामे शखसे चेफ
हाथसे मेरे ॥ ५७ ॥ त
प्रापो वाहननाथग्रक्तौ तस्मान्प्रति तस्थ वद॑ति तज्ज्ञाः ॥
मूर्तिं तजीर्णा्रूसुतो तौ देहेशजीवो रिपएुयावजीणीत्‌ ॥२<८॥
ख्येशवरे वाहननाथञुकते वागीशवरेणापि युते त्वजीणोत्‌ ॥ देदैश्वर
वाहनवित्तमावनाथान्विते वा मरणं तजीणत्‌ ॥ २९ ॥ रन्प्र
शयोगान्मरणे दशायामन्तदेशायामथ वा वदन्ति ॥ पित्रादि
भावाधिपयोगदणएया पिवादिकानां मरणं तथेव ॥ ३० ॥
अष्टमे समज चतुर्थ युक्त होप तो वाडनषे मृध्यु कहते । यदि ददी दमेन भट
मेश वृहस्पतसि युक्त देधे तौ अनीर्णसे मुद्यु हषे । तथा स्मेशच ओर बहस्तिच्छेहो त
भी जनीते ज्योनिषी मृद्य्‌ कहते ॥ २८ ॥ ख्मेशच चतुयशषते तथा इहस्पतिसेभ युत्त
देवै ते अनैणेसे मुदु हवे । स्मेरा, चतुयैश, दितयिशसे युक्त देवै तोभी भजीर्णसे मुष्यु
देधे ॥ २९ ॥ अष्टमेशे योगसे उसको दशा वा येत्दशाम मरण कपे । एसे
पपित्रादिभाविशोकी दष्ट वा योगसेभी पिता छदिका मरण कहना ।॥ ३० 1
अुषत्यगपा चावुतेन गृक्ती दःस्थनगोवा विषभक्षणेन ॥
रहिध्वजाभ्यां सहितो च दुःस्थाबद्रषनात्तस्य
भरति वदति।३१॥
पषटश्वेर भाठृसत- सादा केता यूगाद्रीतिसदादरन्ति ) जीवेन
छकते गज॒मीतिमस्य जातस्य चन्द्रेण युरतेधभीतिम्‌ ॥ ३२ ॥
सयान्वत्त ताटशमादपत मरगास्सश्गाच्छुनकात्सभपमि ॥ षष्ठ
स्थिते भावुसुताप चदं वना स्वठुगस्वग्रदं सुखः ५ ३३ ॥
दृशमेग दगरेद रानिषषटित दष्स्यानमे हें तो पिनि मयु केपि । यदि गहु
प्रभेनुसे युन दष्ट स्पा हवि तो फे मरण हेष ॥ ३९ ॥ परे शनि
भषाटीकासारितः। ( १३७)
राहु षा मतु सदित हेष तो मृमस भप कहंतेदै । वृहसतिसे युक्त देवे तो दीस
ओर चेदम युक्त होव तो पडे मय कदे ॥ ३२ ॥। वैषाही शनि सू्से युनः दोव
वो श्ीगवाे मग ओर भोमयुक्त हे तो कुत्ते भय देवै. चठ स्यानमें शनि हेते तोभी
यही फृढ नानना इन योगेन योगकन्ता ग्र अपने उचरक्षि स्वगा कान हो तव उक्त
फर हग ।॥ ३३ ॥
खसेशभाग्येशविलपरनाथाष्चिकोणगाः केन््गताश्च सवे ॥
घक्ती यदा तत्परिपाककाे पित्रा संहैवायुति च मातुः ॥२४॥
रन्परे शशांके फएणिनाथदकते हीने तपस्मारयतः समन्द ॥ तन
स्थिते दीनधटे शशक पिशाचपीडा जलजा च पीडा ॥२५ ॥
भोमादिमन्दान्यतमेन क्ते क्षीणे शशांके निघनस्थितेपि ॥
दुःस्थे खपस्मारमयान्ष्तिः स्यातििशाचाबधा त्वथ वा छतिः
स्यात्‌ ॥ ३६ ॥रन् सराह याद्‌ त्‌सकता चातुधिकात्पीडन-
माहुरस्य ॥ रन्धेश्वरेणापि युते तथेव राविपषटयशयुतेतिस्‌-
त्यम्‌ ॥ २७ ॥ नीचस्थिते वासरनायके वा पशाष्टमस्थे यदि
पापदृष्टे ॥ राज्ञां प्रकोपान्परणं पिक तत्पीडया वित्तवि-
नाशमेति ॥ २३८॥
युश नवेश बौर स्मरश्च चिशेण वा मेने दे उनी दशा अंतर्दशा समयमे परिनक्े ,
साय माताकभी मृद्यु दषे ॥ ३४ 1 नष्टम मावते चदरमा राहुयुक्त तथा बदन श्रे तो
अपस्मार (मृमीयेग ) होये अष्टमस्य नि्ंड चन्म दनिषदित हवि तो पिदाच जाए न्मे
उपप पीदा हेव ॥ ६५ ॥ रखा चन्दमा क्षण (ततु) मेगर, रह शनिमर किससेयुक
अ्टस्यदहोतै तो मो वदी फट कहना । एखाचद्रमा दिं अन्य द्टस्यानमे देतो पराची
पीडा अयवा मृत्य हवै ॥ ३६ ॥ य्टमस्य चन्दमा रहु वा केतु सहित देप ते नीथिया
सेरा इतन हेव भ्ेशेयुकमी होमे तो वी फट दोगा यदि परगादिषंमं
भीरो तो वफ अतिपत्य ( यदय ) ही हेमा ॥ ३७ ॥ सू नीच रामे दोषै
भयर च्डेवा नारे माके पष्ट हेपै तो रानाभोक्षी पडि मर्ण एवं पताका
मरण एव्र धननाशमी देवै ॥ ३८ ॥
अय केचिदरि्टयोगाः ॥ रुमाच्छुम्‌ कर्मणि भूमिपुत्रे पपक्षित
मातुलमृल्युमाहुः ॥ मन्देन युक्तेयदि पुत््तयुं चन्द्रे दि तन्मा-
( १३८ ) सर्वाथ॑चिन्तामणिः]

मृति सुपे ॥ ३९॥ पितुमृतिवौसरनायकेच न्‌संधयः पृष.


दशा समेते ॥ पापहूयेनापि युतो विलमनिशाकरो_मृत्युुपैति
बलिः ॥ ४० ॥ अ्रप्ते शशांके परिषथके पापेक्षिते वा मरणं
© [> ककय [+ जप
च संद्यः॥ तष्टायेतोयेषु विटग्नचन्द्रं जातः सर्वनोपुतमातिः
लाश ॥१॥ 1
भव थोडे भरिपीय कहत द ॥ ट्रसे नवम दा दशचममे मगर पापदए रैव तो
सामी परत्यु हवै यदि शनियुक्त दैवि तो उपमे एत्रकी, ओर चेद दित हवि
तो उसफी मघ्यु रै ॥ ३९॥ इन्दी भाकरेमे पष सूर्यं॑होवे तो निस्सरेद ताकी
मत्यु रेवै,ठमेश तथा चन्दमा गे पपप्रहोसे युक्त देवै तो वास्यावस्थादीमिं मरि ॥४०॥
न्म समयमे चन्द्मापर ग्रहण अथवा ( पिष ) मंडर हेतरै तथा पापदृ्ट होम तो वाठ्क
शीघ्र म्र्नवि ॥ चदमा एवं उप्र चिन्नः, उत्तया फाल्गुनी) पूवापारमे देवै देसे समयमे
चंद्रमा यस्त॒ वा परिषयुक्त देवै तो भाई भोर मामा मरं ॥.४१ ॥
पादुक्रमेणापि निहन्ति तास्ति शुभैस्त॒ टे सहिते न दोपः ॥ कः

मे शमे वा यदि मन्दभोमो फणीनद्रयुक्तो पितुरस्त्यपायः 1)


॥४२॥ पपिकिते भरमिसुते कले जातः स मृत्युं सुपेति रन्पे॥
सोत्थे घरासूुयुते सपापे पापेक्षिते सोदरनाशमाहः ॥ ४२ ॥
यद्वा उनको पाद्क्रिमणसे मारे यदि उस योगको यहपर शुभग्रदकी दष्टिभी देर ते
वह दोप नरी होगा, ङम वा नवम स्यानमें शति मर रहुयुक्त देम तो उसके पिताक
नाश होवे ॥ ४२. ॥ पृ मंगछ सप्मस्यानमें यदा अष्टम स्थानमे हवै तो वात्याव्-
स्यमि मरण दवै तृतीयमगवरमे मगर गापयुक्त दष्ट हो तौ भातुन्न हवै ॥ ४३ ॥
अस्ते शकि यदि मात्य पापान्विते पापदशा समेते ॥ भानौ
पितुमृतयुुदाररन्ति मन्दारकः सुदतितस्य ॥ ४७॥ तूतीय-
पष्ठस्थितसेचरन्द्ैः पापयहेरन्त्यगतेच सोम्यै: ॥ रिशेोभरंति वा
खषुदात्मवन्धो चतुैरेभस्थितपापदेटेः ॥ ४५1
पापयु्त दट॒चन्येमा सरम स्यानमे होवे तो माताफ़ीं मृतय हवै रेखा सूर्य रोवे ता
पिताक मपु फहतेहे यदि सपमे दानि मेगढ शुक सहित हेव तो पु्की सत्यु दवे
॥ ४९ ॥ पापयह तीसरे च्ठे भावे हे शुमरह वारव मे हो नयवा चदम पापयरहोष-
दिति चये वा आयचतो वारक्की मृदु दवे ॥ ४५ ॥
भाषाटीकासहितः 1 ( १३९ )
स्मेकेचनद्र व्ययगास्तु पापाः शिशोमरति शोभनदष्टयभावे ॥
अस्ते चन्द्रते विरम पापान्विते तत्सुतमयुमाहुः ॥४६॥
दिनेशचन्द्रौ व्ययगौ तदानीमन्धो भूे्सोम्य्शा विहीनो ॥
यक्ते तयोरन्यतरेण रिष्येकाणो मवेतसोम्यदशा विहीन 89)
दिनेशचन्द्र व्ययगौ तदीशे रस्थते देहविनाशमाहः॥ सुर-
शर्‌रप्रगतन्ययवा पापान्विते पापदा समते ॥ ८ ॥ ल्रा-
पपं पृणवहः खलराभाग्यवर नारागत्‌। विहीनौ ॥ जातस्य ज-
न्मावसरे तदानीं पितु मातुर्िधनं वद॑न्ति ॥ ४९॥
छम सूये चन्द्रमा व्ययभामे पापगरह हो उन्हे युम ने देख तो भाटककी मृदु दवै,
सममे सूये लग्रमें चन्द्रमा पापयुक्त हे तो पुत्रमरएण कहते ॥ ४६ ॥ मू चन्द्रमा व्यय
स्यानमें श्रुमट्टिपहित दें तो भा हेष, इनमेते एक उठे एक व्ययस्थानमे द॒भदृष्टिरदित
हँ तो एक मांखषे काण मै ॥ ४७ ॥ सूये चन्म व्ययमावमें ओर व्ययेश सपमे
„ हवि तो शेर नट देवे ।युस्ति आरव वा बारह पाप्ह दृष्ट यक्त देवै ॥ ५८ ॥ स्मेश
पूवी, चतुदा नयमेश भष्टमभावमें वहीन दँ तो मनुप्यके जन्मक्षमयहीर्मे माता भौर
पिताकाम) मएण कते ॥ ४९ ॥ + र
दुःस्थे चतीयाधिपतो सचन्द्र स्तन्यं परघ्रीपु पिवेत्स वारः ॥
तातिशतच्छारकचेचरन्द्रौ दुःस्थो तयोः पुत्रं न टएम्‌ ५०॥
1

कैद्रभिकोणे यदि तौ विहगो वेत्तयोः पुव्षुखं तमीम्‌ ॥


पितुर्मिंशायां मरणं वदेतिभाग्येशघुयाकंताः क्षतस्थाः॥५१॥
पषठशरेणापि खतास्तथेव चदरेण दीनास्तु दिवा मृतिः स्यात्‌ ॥
संलस्थितेः सेचरनायकवां मातमृतिः स्यादेयने तु तस्मिन्‌॥५२॥
[> क~ (भा £.

वतयेश चेदमासदित व्रि स्थानम दोर तो मन्पस्ीफा दूष पीव; जपनो माताका नं
~ वीप, दशमेश तपा दृशममाव्मएक
ध यद दुटस्यानमे हष ६तो उनको परु देखममे न भग.भवि
ध ५० ॥ वृही यई मेन्ट दि्ोयमे दे तो उनको मनोनुू पुस कना । नवमे
सये मीरशनि षम स्पानमे हेतोशाका मरण रतिम कते ६ ॥ ५१९ ॥ यदि च
` ष्ठे भो युनः होतृ तो समे पे ६ प्‌ टगर वमा हमै तो वह ट नक्ष दोग, वही
भ्‌ चतु स्पानमे दे तो उक्मर्मर पिन वा राक्नमे माताको रु कही ॥ ५२ ॥
( १४०) सर्वाथचिन्तामणिः। ध
नो वेततदीशान्धितराशिकके मातुगरतिः स्याद्यने च तस्मिय्‌ ॥ -
्वित्यादियोगादयन्‌ हि तच्‌ व्यत्यासतो वा प्रवदन्ति सन्तः ॥
॥ ५३ ॥ नाशे चरे वा पिभावनाधे दूरस्थितस्तननकोपि
वाच्यः ॥ स्थिरोभयस्थे पितनावनधि संमीपंतस्तनेनकः स्थितः
स्यात्‌ ॥ ५४ ॥ | छ
रेषेन हों तो चतुरश निष राशि दै उसे उक्त समय ( अयन्‌ दिन रत्यादि )मँ
भाताकौ मृत्यु कनी) यदि दो तीन योग ह्वै तो मरणषठमय विपरीतता सनन कहते
॥ ५३ ॥ दुशमेश बष्टमर्मे वा चप्रदिमे देवि तो मरणसमयमें उसका पिता दूर देगा
दसा फटना+यदि स्थिर बा द्विस्वभाव रक्षि होप तो उस समयमे पिता समीप दोगा॥५५॥
क्रे चरकेयदि वाशशाकि सुतो देत्तत्पितरो न त ॥ दिद
शशो यदि तौ च केन्द्र तयोधरति वाददने विकालम्‌ ॥ ५<॥
, वृकेन युक्ते पिवरमावनाये शशकिदेहेशचुयनाथाः ॥ वरेन
.. हीना यदि तननन्यां गाढां मिपत्ति सखदाहरंति ॥ 48 ॥
` सूय अथवा चेदम चरराशि केंद्र द तो पुत्र अपने माता पिताका दाह गप हथ .
न करे, यदि वही दरम दिषवमावरशिके हो तो माता पिताके मृदयुने दाका फुषमप होत
॥ ५५ ॥ द्मे वख्वान्‌हो चन्दमा उमेश चतुरश बर्न हों तो उफी माताको
गादौ विपत्ति फहतेह ॥ ५६ ॥ ह
रन्ध्रे तु पापबाहुस्ये गद्यरोगं विनिर्दिशेत्‌ ॥ शुयमरदेण संच्े न
दोप त॒त्र. नििशेत.॥. <७ ॥ रन्ये.्ुमेष्षिते. तेन सयते चःसुखं
भवेत्‌ ॥ स्थृलात्नं पापसंवेषे मृद्र्रं श॒ुभसंयुते ॥ ५५८ ॥
अष्टम भाव बहुत पापग्रह हेरे तो गुहयध्यानमे रोग हेव उनपर ्ुभवर्होफी दृष्टे
तो बहु दोषन कहना ॥ ५७ ॥ अष्टम स्थानमें श्भयह हौं शुभग्रदोकी दृष्टे दोषै तो षुखी
रहै । रेह पापसेेधसे मोटा अन्न ञयुभग्रह सेवंधसे कोम अच्च मठे ॥ ५८ ॥
रन्धय पापसंयुक्ते पापदृष्टे तदन्तरे ॥ पापक्षे्ेय वा रन्ध्रे जातः
परिभवान्वितः ॥ ५९ ॥ जुभग्रहाणां संबन्धे रन्मे परिभवो न
दि॥ चरे रेरे मृतिदरे तदीशे चरराशिगे ॥ ६० ॥
मष्टमेदा पापयुक्त इष्ट॒ दोषे वा पापो बीच, वा पापशिमे मथवा अष्टम स्यान्मे दे
तोयद मनुष्य दारा दुभा रहे ॥ ५९ 1 यदि नष्टम भावे ययुभगर्ोफा टष्ियोगादि संबष
भाषाटीकासदितः। ( १४१)
होतो परिभव ( तिरस्फार) नक होगा. अषटममे चप्राशि हो गष्ेश चररि
हेषि तो दूरदेदमे मरण देगा ॥.६० ॥
शनो बा चर्रारिस्थ्‌ चराशस्थे तथाभवेत्‌॥ स्थिरे रन्ध्रतदीशे
पि स्थिरिरशै तदशके ॥ ६3 ॥ शनोवास्थिरराश्यंरी स्वगे
मरणं भवेत्‌ ॥ रन्पर द्विदेहराश्यादौ मागें मरणमादिशेत्‌ ॥६२॥
इत्यष्टमभावविचारः ॥
अथवा शनि चप्रकषमे हेव बा चंश्फमे हेव तोम दूरदेशे मरण देमि । अष्टम
स्थानम सिपरयशि दे उका स्वामीभी स्थिरणशिमि देवै तो अपने वे म्य देष ।
ठ्स दी म्मम द्विस्वमाव रादयादि दद तो म्मम मरण कदना ॥ ६९ ॥ ६२. ॥ इते
अष्टम भावके विचार षदे ददं ॥
अथ नवमभावविचारः ।
शुभमवनाद्वरुभाग्य पित्रपानद्यातप्रात्तम्‌ ॥ ऊरुस्थानं
„ स्वरत सदभोक्न्दूनयोगमपि विद्यात्‌ ॥ १ ॥ चिन्तनीया य॒रु-
स्वामिपिवरमाम्यादिमातुलाः ॥ नवमे स्वामिपम्याश्ये ज्मा
एतेन्यथाश्ुभाः ॥ २॥
नुवृमभवंसे गुह, भाग्य, पिता, पौत्र) दया, तप) ठाम) उररस्यान) मन, पृटृम्नादि
साथ भोजन कएोब्ाठे, दान, योगसाधन इतरनोका पचार मानना ॥ १९ ॥ तपा गु,
स्वामी ( आचार्यदि ), पिता) पेयं जदि) मामा, इनका) ब्रिचाभी इसीते क्ण्ना।
नवमभाव अपन स्वामी एर भुभग्रदपे युक्त देप तो उपरक्त अच्छे देतह; ओर भशर हेमे
अमकठननना॥>॥ „ 1
चन्द्र सपे यदि. धर्माशो भगोः सुते वा गृरुदारामी ॥
धमीधिपे तादशसेचरेण दते सपपे युरुदारगामी ॥ २॥ घर्मा
धिपस्याशपतो तथेव युक्ते तदा ताद्शदारगामी ॥ धमौधिपे
नीचगते तरे रेण युते युरुदारामी ॥ ४ ॥ कषीणे निशीरो
_ तथ्‌ वातदंशे शुके तथेवं गुरुदारामी ॥ घममाधिपे नीचगते
तर्दैशे शक्रेण
युक्तेशरुदारगामी ॥ ९4 ॥
यट नभर भावे प्युक्तं ननदभा अयना पाषयुनः शुक हेष तो गुरु ( अपेते
र्ठ ) फ सोमा गमन पणेकाा है, पर्मभवेश
पेमहे क्त तथा परषयुक्त हेक्ै तो
( १५२ ) सवांधंविन्तामणिः।
भो वक्षे रट होगा ॥ ३ ॥ नगरमे निषे नगकमे है वहो रेसा युक्त हेतवे ते गुर
सखीगामी हेत नवमेरा नीच रिम धर्मभावस्थांमे युक होवे तेभी यक्षे फट गा ॥ ४॥
षेण चन्द्रमा मथवा नवमभावांश्च तथा शुक उक्त मकारे देये तोम बही एठ देगे, ओर
धर्मक नीचगत) धरम भावांश रुकयुक देषतो भी वही फट जानना ॥ ५ ॥
धर्मैशवरे सौम्यय॒ते तदंशे वेशेपिकांशे त्थ वा तदीशे ॥ कूरारि-
न किष ® = अ खे क, [> [> नतष

पृ्टयंशविवर्जते स्यानातस्तु धमे दृशुद्धक्तः ॥ & ॥ गरौ


५, (~. #०.५ [2

९८५ क [ काव ९ कि क,

वाभृगपुत्रे वा स्वाचामघाशकं शुभे ॥ घमोपिपे वहते धमाः


ध्यक्षो नरो भवेत्‌ ॥ ७ ॥ गरुशुकडधांस्ये धमेनायि इभे
क्षिते ॥ ज्चुममरहाणां मध्यस्य धमेभाक्स नरो भवेत्‌ ॥ ८ ॥
नवमेदा नवमभावांश्च शुभयुक्त दवे नवमभाव मावेश वैशेषिकांशक्ये हे वरू भरि
^ षटवे रहित देवे तो धमेमे दद बुद्धिवाा देवै ॥ ६ ॥ वृहस्पति अथवा युक उच्च
मिनोशकका नवम स्थानमे हवै नौर नवेश बरवान्‌ हवै तो मनुष्य पमष्यक्ञ हेति
1 ७ ॥ नवमश्च गुर शुक वृधके अंशकमे द्ुभग्रदयुक्त होषै अथवा शुभग्रहे मध्यम.
हवै
तो बह मनुष्य धमेवा देवै ॥ ८ ॥-
सौम्यान्विते घमेगृहे तस्मन्‌स्मपांशपूयते ॥ कूरषष्टयंशके वापि
देभादधमेपरियहः॥ ९॥ नाथकारकभवोनामेशै जुभसमन्विते ॥
ज्युभांशे शुभसंदषे ्चुचितो धमेषंयुतेः ॥ १० ॥
नवमभाव श्ुभयुक्त हो परतु उसमे पापांशफ अथवा कूए्प्टनश्चक देवै तो दम
( षड )खे धमे करे ॥ ९. ॥ नवम भविश नवम भावकारकेशफे गकम छमयुकत होमै
अथवावेधयुभांशकी शुभद होये तो पवितास धर्मसरित रहे॥ १० ॥
धम पपे पापभाक्स्यात्तदीरो पापसंयुते ॥ ऋूरपषटयंशके वापि
पापमघ्यगतेऽथ वा ॥ ११॥ राडमंदते धमे करंशे शिकि-
क्षिते ॥ तदीशे इरराश्ये त्वतिकूरादिङृद्धकेत्‌ ॥ १२ ॥
घर्मस्यानमे पापग्रह दोषै तो पाप भोगनेवाठा देवर, धर्मश पापयुक्तं मथवा तूरपष्टवकमे
वा पापग्रहेकि मध्यमे हेत ॥ ९९ ॥ यदा षरमस्थान राहु शचैश्वपसे युक्त होषै शूर गुखिकते
चष्ट दोव नवमेश कूप्या रांश हवै तो अतिकूरभादि काम कसेर दत ॥ १२ ॥*
पिव्स्यानेषेर सोम्येकारके उभसंयुते ॥ भवि वा ज्यभसंयुक्ते
क + भ ४० 4 नक [अन्द्‌

पिचसोख्यं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १३॥ पाराघतादिभागस्थे नाये वा


भाषाटीकासदितः। ` ( १४३)

कारकेपिवा ॥ स्वोचमितरंशके वापि पितसोख्यं विनिर्दिशेत्‌ ॥


‡ + 4.

॥१६॥ सौम्यातरस्थे तत्राथ गुरुशुक्रयुतेक्षिते ॥तेषामेकेन संयुक्ते


पितरसोख्यं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १९५॥ गोराथशषयुकते कारके ना-
थवीक्षिते ॥ पापेरवीक्षिते युक्ते पितृसोख्यं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १६॥
पितृस्यानका स्वामी दरुभयरह देवे पितृकराख अह डुभयुक्त हेत मथवा पितमाव मप्रहयुक्त
होवे तो पिताक सौर्य फहना ॥ १६३ ॥ मवे वा भावकारक पारावतादि अंशकमें देष
अथा उतचाश्िक मित्रांशकमे हेत तो पितृषौख्य कहना ॥ १४ ॥ पिवृस्यानेश शुभग्रहे
मध्यमे ु्टुकरषे युक्त वा दृष्ट हवै अथवा गुरुगकरमेसे एकपेभी युक्त दोव तो पितृषीरष
कहना ॥ ९५ ॥ पितृकारफ गोपुरादि अशमे हये पितृभवेशषे दष्ट परप्होसे अदृष्ट हेव
तो बही फ कहना ॥ ९६ ॥ = ति ५
पापटश सपाप वा कारके भावनायक ॥ पा्पातरगते वापिपि-
तदःखं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १७ ॥ शूरनीचांशकस्थे वा भावनाय च
कारके ॥ मदमांयगसंय॒क्तं पितृदुःलं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १८॥ सोम्ये
तदीश्वरे वापि नीचशकुसमन्विते ॥ कूरषटयंशके वापि पिढदुःखं
विनिरदिरोत्‌ ॥ १९॥ पिव्स्थानेश्वरांशेशसंयक्तनवभागपः ॥ क्‌
रनीचारिभागस्थपितृदुःखं विनिर्दिशेत्‌ ॥ २० ॥
वितृभावकारक व भाव पापयुक्त वा दृष्ट हो अयवा पाणे मध्यमे हवै तो पिताको दुःख
कटना ॥ ९७ ॥ ममिश वा भावकारक कूरादाक नीवा दोपे शनि केतु शुषे युक्त
हतै तो पिताको दुःख कहना ॥ ९८ ॥ पितृभावेश वा तत्स्य छुभग्रह नीचका दो सयवा
शषुपदयेशयु्त दवि भवा करूरषठवंशकमे हैक तो वरौ फठ फटना ॥ १० ॥ पिवृभविश
निसके अदाकमे से बह निसके नर्वाशकर्े है वरू मीच शते भरकम रेवै तोभी वही
शट
ठरेशात्पिरभवेशे संपणवलसंदुते ॥ कारके वा शभे जातः
कृट्ना यः 1. {अवा 9) संयते ० क

पित्रवशादगः॥
0२१ पितुजेन्मा्टमे जातस्तदीशे ल्रगेपि
वा ॥ तेनेव पितृकार्यांणि कमशेषं समापयेत्‌ ॥ २२॥
दिनूमतिश वा पितृभाव्रकारक ररेशकी येका पूर्णटी तया युमच्छ ह्र तो मनुभ्य
पिताक वशम उका आज्ञाकारी रेवै ॥ २९ ॥ पितम जन्मखग्रपे मष्टम खरम जनम्‌
दे. मवा उण ग्ना स्वामी इसके ख्र देवै तो उसो ग्रस तरेपकर्म ( _ ,.“
समप्र फर शवर! सखासे मषटकवरमे गणिते है ॥ २२ ॥
<=गचाचन्तामाणः। न.

पिठकमेगृहे जातः पितृतल्परुणान्वितः ॥ पितृजन्मतदीयतन


जातः पित्रथनाधितः॥२२॥ पितु पठाम जातः पित्रोः
शघुम-
वेन्नरः॥पितुधंमांयवित्तेषु जातः पितवशो भवेत्‌ ॥२०॥ पिन्रष्मे
शनकषघत्रितये यस्तु जायते ॥ स करोति पितदैःखं पुवपौसम- ,
न्वितः ॥ २५॥ पितुज॑न्मांत्यभेशक्षो्ेतये यस्त॒ जायते ॥ स
करोति पितुदैःखं दूरदेशगतो भवेत्‌ ॥ २६ ॥
पिताकी राशि दशम राभिमें जन्म हवै तो परिताके गुणक तुल्य गुणवाद हेष
यदि
पताके रथि नन्म हो तो मनुष्य पताके धनका आध्रय हतै ॥ २३ ॥ पिताक
रासि ६ वा ८ रिम हवै तो मनुष्य भ्तिका दहु दोव पितिके९।११।

किसी रादिभे जन्म होवै तो पिके वमे रहे ॥ २४ ॥ पितके अष्टम र्थि

अष्टमे निघ नक्षनमें हे उरते तीन नक्रोमं जन्म होनै तो बह मनुष्य पु्णैनसि
पिताक्षो आन्ञा ( शिक्षा ) पर चे ॥ २५ ॥ परितकि जन्मराशि दादश तीनराशियो
-
भसि किसी नन्मे तो पिताक दुःख करे तया दृरदेश चखान ॥ २ ६॥
भाग्याधिपे विल्येशे इुिक्ये घर्मेगेपि वा ॥ वलवान्‌ स्वोचमे '
वापियपांते मरेष्ठमानवाः ॥ २७॥ बरिकोणकेनदरे यदि भाग्यनाये
सोम्ेक्षिे सीम्यथुते वकाव्ये॥ पारावतांशादिगते छ्ुभारे जातो
धनाच्ये वहुभाग्वयुक्तः ॥ २८ ॥ धनाचिपे लाभगते तदीये भा-
ग्यस्थिते तद्भवनाधिपेरथ॥कमोधिपेनापि युतेथ दे जातो महा
भाग्यञुतो नरः स्यात्‌ ॥ २९॥
नवमे तया उमेश तोषेवा नवमे हे बल्य्‌ हेत मयता
अपने उमे हे
योम निन मनुष्यो हो वे गर मनुष्य हेति ॥ २७ ॥ नपमेग
दष्ट ना युन दरम परवान्‌ हमरे पारायताद्रि यभाक् केन्दे पिजोगमे युमयई-
मे
शादी रता ॥ २८ ॥ दिनिद खाभस्ानमे मेध हो तो म्नुप्य भगवान्‌ वडा भाग्य-
शष्ट वर युक हे तो मनुष्य षडा माग्पशाटो हवे नमम नेश दिती दो शाम
॥ २९ ॥
तृतीयराशेरथिषेन युक्ते भाग्यािपे सौम्यदश। समेते ॥ शभा-
न्विते शोभनखेचरांशे भातुधेनाद्ाग्ययुपैति जातः ॥ २३०॥
पुत्र
भषादीकासदितः। ( १४५ )

श्वरे वा यदि भाग्यराशो भाग्याधिपेनचि युतेपि दे ॥ त्का-


रके वा यदि पु्मग्रे जातः सुताद्ागयणुयेति वित्तम्‌ ॥ २१॥
नवमे तृतीयमविग युक्त तथा.ुम्रहोषे युत वा ट मौर शमगरदके अंशके हवै तो
, भाईके पनस मनुष्य द्यं पाव ॥ ६० ॥ यदि पेचे भाग्य्यानमे भाग्ये यु
वा दृएट अधवा नवममावकाणग्रह पचमम हेत तो पुत्रस देयं एवं घन एवि ॥ ३९ ॥
्ञातिस्थानाधिये
भाग्येमग्यिशे ज्ञातिसंगते ॥ ज्ञातिकारकसयुः
पै जञातभाग्ययुपत्‌ सुः ॥ २२ ॥ कटव्रकरकादेव तत्स्थान-
शाद्वदत्तधा ॥ भाग्याधिपस्य शृदुश्वशराशिपतिस्तथा॥ २२॥
तदीशे माम्यप्तवेये शद्खुमाग्ययुपरेति सः} पष्ठाएटमात्यनाधेन युक्ते
नाथे तत्फलम्‌ ॥ २३९ ॥
खतुर्ँश नवमस्थानमे नवेमेड चतुर्यम हो चतुर्भभावकारकसे युक्त हषे तो साति
( विरदर) कारेश्रय॑ पयि ॥ ३२ ॥ रेसेश फडत्रमाव कठनफारकसे भी श्रते एय
यदुना-नयमेणर सनुयह तथा शनुएदिवप स्वामी भ्य वा मावर शरसादी सुवैय कमतो
दाघरुका देश्यं पि यदि भाग्येश ६।८। १२ भवशत संमेधीहो तेभी वदी ण्ट
होगा ॥ ३३॥ ३४ ॥
सूग्याधिपे विनाशस्थे शनीचनिरीकिति ॥ राशे नीचसाश्या-
दू माग्यदीने भवत्रः॥३५॥ वहुपापसमायोगे साम्ये दीनेत-
दीश्वरे॥ ल्गरेशे वरदीने वा माग्यदीनो भवेन्नरः ॥ २६ ॥
भष्येश्च वारे भाक्मे दच्ट वा नीचे यडा मीचगत ग्रहे दृष दे ररम अयता
सौचरशि आद्रे हेत्रै तो मनुष्य भाग्यरीन हे ॥ ३५ ॥ नमम बहूत्‌ पाप हो नयमेश
हीनवर होप थवा छश बटरहित दोप तो मनुष्य भाग्यहीन है ॥ ३६॥
`गुरुशके्षिते युक्ते भाग्ये तत्रायकेपि वागख्येशाथंपतो धीरे भा-
ग्यपराततिः पुनभवेत्‌ ॥ ३७॥ कूरराशयंशके भाग्यनाये छुकरेज्य-
वीरे ॥ भाग्यल्यशसेद्े माम्बनशै करोति सः ॥ ३८ ॥
र्मे भाग्यररिस्ये भाग्येशे रग्ममाननिते ॥ कमे माग्येशसं- .
क रभेत्लट ॥ लाभभग्यशसंयुक्तभाग्यपेैः पु-
नर्भवेत्‌ ॥ ३९॥
(१४६) „ सवां्थचिन्तामणिः।
(4 तथा भागश्च बृदसति शुफसे दृष्ट वा युत हेत, टमेशा तथा दित बवान
देवै तो फिरभी रेरयैकी भि हवै ॥ ३७ ॥ नवमेरा ब्रूरयहके राशि शमे हवै उषे
शुक [8 भि 9 भ 4 ~
शक वृहति देखे भाग्येश रमरेशभी दे तो वह देश्वयैका नाज करति ॥ ३८ ॥ र्पेन
नवमे नवमेश सप्रे हे जयवा नवमेशं रभस्यानमे हेत्ै नो कस्म नष्ट रतर्येकाराम
शतै, टाभेश भाग्येश युक्त रो भयत्र। परस्पररािगत हो तोभी किर धनादि होगे ॥ ३९ ॥
कमेशे भाग्यराशिस्थे भाग्येश वलकषयुते ॥ शुरुशक्रयुते दे ज-

पध्यानसमाधिमान्‌ ॥ ७० ॥ कर्मशयुक्तराश्यंशराशीशे बर-


संयुते ॥ तदीशे माग्यसंबंधे जपध्यानसमाधिमान्‌ ॥ ४१॥
देवरोकांशकस्थे वा कमे भाग्यपेथ वा ॥ पारावतांशके सौ
म्ये दृष्टे सुत्रह्मनिएटता ॥ ४२॥
दशमेश नवम दो नवमेश बख्वान्‌ हो वृदसति शुकसे युक्त वा चष्ट दोषै तो जप ध्यान
समापिवाडा होवै ॥ ४० ॥ दश्चमेश निसक्षी राशी है बद वरवान्‌ हवै मिष राशिमँ वह
शवेठाहेउसका स्वामी नवमेरते किसी मकारका संध रखना हो तोभी वही एक होगा॥४१॥
दुरामिश वा नवमे देवलोकांशचकमे हो यथवा पारावताकमे धुभद्ट दे तो ब्रह्मणि
हेत ॥ ४२ ॥
दानस्थानापिपे स्वोचे छुभयहानिरीक्षिते ॥ तत्स्थाने श॒भसंयुक्ते
दानकरत्स नरो भवेत्‌ ॥ ४३ ॥ पारावतादिभागस्ये दानेशे यर-
वीक्षिते ॥ ख्येशे भृणुसंदे महादानकरो भवेत्‌॥४९॥दानाधि-
पेन संखे लम तन्नायकेपि वा ॥ तस्मिन्केन्द्रधिकोणस्थे महादा-
नकरो भवेत्‌ ॥४५॥ सिदासर्नाशक़े दाननाये ल्यरेशवीक्षिते ॥
कर्मेरेनापि संदे महादानकरो भवेत्‌ ॥ ४६ ॥
नवेमेश भप चम शुभद होवे नवममावमे
शभ ग्र देप त! वद मनुष्य दान कएेषारा
दोषै ॥ ५३ ॥ नवमे पारावतादि पुमा युते षट देति, एमेशपर धको दष्ट
हेम तो मनुष्य महादरन (जनिनदान युखादानादि ) कसारा दोपे 1 ५४ ॥ उमेश्चवा
स्मरे नयमेगश्न दि होपै बद नतमेश्षमो केन॒ निकोणमे दतै तो मो यही फट षे
11 ९५ ॥ नवेश दवि्मनोमतमे हमै उषे स्मरे देख भौर कर्मेशमो देव तोमी वही
फट एग ॥ ५६ ॥
भाषारीकासहितः। ( १४७ )
भाग्ययोगे तु समृति दानयेगि तथाभवेत्‌ ॥ राजयोगेध्‌ वा भरत
नेता तथा भवेत्‌ ॥ ४७ ॥ इतरेषा त संपाते दानयेगि कथं
भवेत्‌ ॥ भाग्यूयोगे नरो जातो दानस्व तु सहायकृत्‌ ॥ ४८ ॥
जातः पुरोहितो वाय तह्वशसयुद्रवः ॥ दानाध्वक्षोऽथ जातः
स्याद्वणेभेदविकस्पनात्‌ ॥ ४९॥
भाग्ययोगदोनेमें तथा दानयोग मथवा रानयोग रहोनेमं उक्त फट होता. अन्ययेोगिं
नही ॥ ५७ ॥ दानपोग दोनेमे भो उक्तपोग न हो रानमेगादि दृष्टयोग ष्ठोतो दानी होना
संभव नदीं होता दानयोगमें भाग्पयोगभी दतै तो वई दानकर्ममे सहायता करना दै
भाग्ययोगक़ी संपतते दान होतादे भयवा दूपरेके दानमे सहायता भौर रष्वा
मतिपानभादि करति ॥ ४८ ॥ उक्तदानादियोगेसि व्रह्मणवंशोखन्न पुेहित गया
दानाभ्क्ष होति क्षिय दानी, अया दानकर्मखद।यक होति रेह स्वरणनुष्प पट
मनुष्यको मिखतदि ॥ ४९ ॥
चतुथं दानमवेशे करमशे केन्द्रमाधिते ॥ व्ययेशे रुपं महा-
दानकरो भवेत्‌ ॥ ५० ॥ भाग्येशनापि संहे स्वोचस्थे सोमनं-
दने ॥ लाभेशे केन्द्रभावस्थे महादानकरो भवेत्‌ ॥ ५१ ॥
नवेश चतुथदर्मेशच येन्दरमे हेत व्ययेशपर बृदस्पतिफी दि हेष तो गायन
देनेयाद्ा होप ॥ ५० ॥ बुष भरने उका होयै नवमेश उष देसे नीर शमर भेन्दमं
शै तो मदादान कएैवाडा हेत ॥ ५९ ॥ .
रुपेशे लाभराशिस्थे कर्मेशेवरयते ॥ ल्मरेनापि संदर
दानमहणमिष्यति ॥ ५२ ॥ सतेशे माग्यरारिस्थ कमंमाग्यप॒म्‌-
युत्‌ ॥ स्मेशेनापि संदे दानप्रा्िनं संशयः ॥ 4२ ॥ भग्विशे
कमनायेन दृष्टे केन्द्रतिकाणगे ॥ परमोचांशके वापि दानप्रा-
िनं संशयः । ५९ ॥
सप्रण राभस्थानमे हे दश्मय बडगाम देवि उमे खप्रतभीवेयेतेो धन सनेकामरेवे ॥
1.५२ ॥ प॑चमेश्च नवत्या नयमेध तपा द्धमेशमे युनः हतै ठे खेम देने रै
उषा द्ानपी प्राति क्वं एवमे केह नदी ॥ ५६ ॥ न्नेष द्ये च्छ प्रर कन्द
पिरोन दतै मपवा एम उचा हेर सो निन्बन्ेह दण मिदव १५५९५

(१४८ ) ˆ: सर्वांथैचिन्तामणिः
गरस्यानरत्तय॒क्तनवाश्राषिपता चदा ॥ गुरुशेक्षिते वापि
गुरुभक्तियुतो मवेत्‌ ।। ५५ ॥ गुरुस्थाने सोम्ययुते गुरुसंव॑ध
- संयुते ॥ तदीशे मृडुभावस्थे गुरुभक्तियुतो भवेत्‌ ॥ ५६ ॥
अध्यायः सत्तमः प्रोक्तश्वायुधेमाोधिवाचकः ॥ 'नानाथेसारसं
, युक्ता व्यङटशरशर्मणा ॥ ५७ ॥ । -
इति श्रीसवोथवितामणो अष्टमनवमभावफर्विचारो
नाम सप्तमाऽध्यायः ॥ ७॥
बृहस्पति निखका रारिमे दै वह निसफे नवोशमे दो वह गुर दुकसे दृ होवे तो गुर
भक्तिवासा हवे -11 ९५ ॥ ` नवमस्थान इमणुक्त द -वृहस्पति उसफे साथ संवंध कए्ता धै
उसकी अधिष्ठित रिका स्वामी सोम्या हवै तो मनुष्य गुरुमकतिवाछा देवै ॥ ५६ ॥
यह्‌ सातां अध्याय्‌ जायु तथा धर्मविचारवाचक नानामकारके सार अर्थेति युक्त वेडटेमः
शर्मन कडा ॥ ५७ ॥
इति श्रीसवयचितामणौ माहधरमापारीकायामषटमनवमभावफठ- न
विचाएध्यायः सप्तमः 11 ७ +

अष्टमोऽध्यायः ॥ ८ ॥
~~ च्यबत्र>

अथ दुशमादिभावविचाराऽध्यायः ।
दशमासव्रतिमाज्ञां कीर्ति बृष्टि भवाप्तपूतादीन्‌ ॥
मानं कमाजीवं जादुस्थानं च निर्दिेदासान्‌ ॥ १॥
दुदामभावहे कमेक मवृत्ति ( किस कामम सुनि रदेगी ) हवत) कीरति, वी, मा,
पं ( सापो फूपभादि ) नादि रान्यस्यान प्रयोदि) तथा मान, किस कामस भनीवन
दगा, ८ पितृस्पानाद् ) ओर नानुस्यानका विचार) दासजदियोका वरियार कना ॥' १ ॥
कमाधिपे दीनवले सपापे कमांदिवेकल्यमुशंति तज्ज्ञाः ॥ करमे-
सशवागीशश्थांकपुत्रा वीयौन्विता यज्ञकरा मवन्ति ॥ २:॥
शुभमरहदेशिसमन्वितास्ते वीर्यान्वित यत्तविशेषमाहुः ॥ दुःस्था
-शर्शाकात्मनजीवञ्युकाः पपेक्षिताः कमेविनाशमाहुः ॥ २ ॥
भाषाटीकासदितः। ( १४९ }
दृशये हीनबड प्पयुक्त होषै तो ज्योतिषन्न कर्मभदिकी पिकटता कहते द्शमेद
बृहस्पति बुध बवान दैवे तो मनुष्य यत्ञ करब होते ॥ २ ॥ वही तीनों शुभगदैसि
द्षट तथा वच्वानूपर हेव तो य्ञिशेष कहते बुध -गर दुष्टस्यानेमिं हों पापह उन्हे देवे
ते करभक नादा कहते ॥ ३ ॥ ध
नाशस्थितास्ततर तदंशनाथास्तयुक्तरशेरयिपाश नाशम्‌ ॥ रादौ
च माने यदिवा दिनेशे भागीरथीस्नानञुशंति तज्क्ञाः ॥ ४ ॥
न मीति क. भ = क न्विति [अ [३
मान च मन यद्‌ वा सस्तोम्य मामान्वतेवा भविता च यक्तिः॥
जलक्षगे प्रणेशर्शाकजीवे मानस्थिते गांगजलादिप्ूतः ॥ ५ ॥
वही बुष गुह शुक नाशस्पानमें हो मथवा उनके अशनाय तथा हिनाथमी नास्थाने
होतो भ बही फर दोगा यदि राहु अया पूर्य द्म स्थानम देत तो ज्योतिषन्च मागी-
थका सान मेगा कहते ॥ ४ ॥ दमनं मीनराश्चि मुभयरह्युक्त अपवा भीमयुक्त दैव
तो मुक्ति होगी दशमस्थानमें नठ्वर रारि पुणेबन्दमा ब्रहस्पति दै तो गगाभादिके नले
प्रवित्र देवै ॥ ५॥
माने युरो शुके च केन्द्रे स्वोचस्थिते तादशतोयप्रतः ॥ माने
घने शक्ते सजीवे केन्द्रोचगे तादशतोयप्रूतः॥ ६॥ बुधे व्यये
वा यदि वा तदीशे स्वोचानििते तादशपुण्यभाक्स्यात्‌ ॥ चन्द्र
ततीय जलराशियक्ते सोम्यान्विते तादशपुण्यभाक्स्यात्‌ ॥ ७ ॥
दशम स्थानमे वृहस्पति शरुरयुक्त हेमे अथवा अपनी उचराशिका किसी केन्दमे हेष तो
गँगाजञ्से पवि देवै दक्षम वा द्वितीय स्थने दुक्त बृहस्पति हो भथव्‌। केने
उचगारिङा हेपरै ते वैषेशे गेगानटसे पतत्र देर ॥ ९०॥ परुष बार्ह हवै अथवा व्ययेश
अपने उमे हेवै तो वैषाही पुण्यवान्‌ हवै चन्द्रमा नख्याकिका तीसरे भावमे शरुभयुक्त
“ दोषै तोभै। पैसे पुण्यवाटा हष ॥ ७ ॥
सभेश्वरे केन्द्रसुते जलक्षं सोम्यक्षिते तादशतोयप्रतः ॥ बुधे
सजीवे यदि वा सोमे प्राकारङन्मण्डपगोपुरादीन्‌ ॥ ८ ॥
मानस्थिते तद्कदनाथयुक्ते करोति जीरणोद्धरणादि तत्र ॥ ९॥
केरोति कूपादितटाकभूमि कर्मर गोपुरभागयुकते ॥ मृदश
वा शुभदष्टियुक्ते भाग्येश्वरेणापि निरीक्षिते वा ॥ १०॥ -
^ ्
{ १५० ) स्वांथचिन्तामणिः ।
दशमेश नलपएशिका केन्दमे हो धमगरह उसे देखे तो गाद नते परित रहे शष
हस्ति अपव मगरे युक्त देवै तो मकार मण्डप अद्धाछिका आदि बनानेवाखा हेषै
॥ ८ ॥ दुष दृक्मेश्च सहित द्श्म स्पानमे देत तो बीोदार आदि करत ॥ ° ॥
द्शमेश्च गोपुरे देवि मथवा मदेशषकमे हेव शरभग्रह तथा भाग्ये्सेभी चट हवै तो
कुं ताकाब भादि भरमि वृनवि ॥ ९० ॥ ि (=
चन्द्ात्मजे कमेगते तदीशेमाम्यस्थिते पापविवनितेस्मिन्‌ ॥
संम्यक्षतं शाभिनभावयुक्त यक्नस्य क्ता स॒ भवत्तदानीम्‌
॥ 9१.॥ कमौधिपेस्मिन्यदि सोमपुतर स्वोचस्थिते वा युद
धमेराशो ॥ विवजितः स्याच्छिखिराहरपापिज्ञस्य क्ती स भवे.
तदानाम्‌ ॥ १२॥
बुष दशषम स्यानमे दशमे नवमे पापरदित देव युभयदकी राशियोमे युभयहद ह
तो यज करेवाछा हेपरै ॥ ९१॥ यदि बुभ दशमे होकर अपे उमे दैत अथवा
नषममामं देतेकेतु राहु नर पाप्शंे रदित देवै तो यज्ञका फरवाला देति ॥ ९२॥
कमीधिपे स्वोचगते सपापे नीरचांशगे नाश्गतेपि तस्मिन्‌॥ विर
भवत्येव मखस्य तस्य करादिपष्टंशतेपि चेवम्‌ ॥ १३॥
तुगस्थिते सोमएते तदीे स्वोचान्िते सोमसतेन दे ॥ शुभे-
क्षिते वा सघुधे स्वराशौ यज्ञस्य कतो स भवेत्तदा्नीम्‌ ॥ १४ ॥
दगमेश अपने उचराशिमे दो परंतु पापयुक्त नीवांशकमे जीर वारे दोषै तो उसे
यत्तफा वित्र अवश्य दति यदि दशमेश करुर्जादि षष्टवेशमे होवे तोमे। वहो फठ होगा॥ १३॥
दशमेध अपने उच्चगे हो उरे उचरारिप्य बुष देसे जयया यभग्रह दृष्ट तया वुधयुक्त
हष यदा उच्चे न हो गपन रारिमें हेत तौ वह मदुप्य यक्क्णेवादा दै ॥ १४ ॥
आज्ञास्थानाधिपे सोम्ये श्युभदण्िितेपि वा ॥ शोभनां शगते
वापि जातस्त्वानाधिपो भवेत्‌ ॥ १५॥ आ ज्ञास्थानगते स्ये
भरमिपुतरेण वा युते ॥केन्दरान्तिते तदीशेपि भूरामाज्ञां करोति
सः ॥ १६॥ आज्ञाधिपे मन्दयुते रन्धनायेन संयुते ॥ कररशि
केन्दरगशा वाूरामाज्ञां करोति सः ॥ १७॥ मानाधिपे केन्द्र
युतेश॒भुकतेक्षितेपि वा ॥ शरपध्येशसंडकते सीम्यामाज्ञा क-
रोति सः ॥ १८॥
भाषादीकासहितः ( १५१ )
द्गमेश्च दरमयरह युभग्रहमे दष्ट युक्त दैत भयवा शुभांशके हो तो सरको आत्ता दै
घाढा { हाकिम ) होवे ॥ १५ ॥ द्कश्म मवमे सूये वा मग दपर द्क्मेरा कन्दमे शे
तो बह हाकिम हनेपर कूर आसा देनेवाा हवै ॥ १६ ॥ दशमेरा शमियुक्त तया अष्टम
शस युक्त हयै बंशकमे अथवा केरे दत्र तो करूर बज्ञा देताहै ॥ १७ ॥ दशमेश केदः
“ शुभग्रहे युक्त चट दोव पाच षटवंशरमे दवै तो वह हाकिम सौम्य जज्ञा देति ॥ ९८ ।
राहमांदिदुते माने रभे राये ध्वजेि वा ॥ नीचस्थे धर्म॑भवेशे
ऋूरापाज्ञा करोति सः ॥ १९॥ शशांके कर्किसंयुक्ते गुरुदुक
निरक्िते ॥ पारावतादिभागस्थे सत्कीर्तिसदितो भेत्‌ ॥२०॥
राहु वा केतु दशमरमे हो मथवा अष्टमभ हो भौर धे नीवराशिमे होषै तो वह कूर भाज्ञ
देतह ॥ १९ ॥ चंदमा करकेफा बृहस्पति कसे चृ देत पारायनादि शमांशकमे देवै ते
वह्‌ मनुष्य सक्कीर्तिवाटा हवै ॥ २० ॥
तदीशे श्चुमसंयुकते ज॒ुभमध्यगतेपि वाङ्भमरहाणार्मेश वा सत्की
विपदितो भवेत्‌ ॥ २१ ॥ कांतिस्थानाधिपे सौम्ये स्वोचमिच
स्ववरगगे ॥ सोम्यषण्टयंशके वापि सत्कीर्तिसहितो भवेत्‌ ॥२२॥
ते देवलोकस्ये सिहशे ञ्चमनायके ॥ बलपृणै वि्गरेशे
सत्कीर्तिसहितो भवेत्‌ ॥ २३ ॥ पायमरहाणां संबधे माननाथे
वलक्ष ॥ ऋूरपण्यंशसयक्ते सत्कीतिसदहितो भवेत्‌ ॥। २४॥*
दरकशोश श्युभयुक्त अपवा दुभयदेके मध्यमे दो जथवा शुमग्रेकि अंशके हेव ते
सुतछतियुक देते ॥ २९॥ दशमेदा शरुमग्रह अपे उच्च वा मित्ररि दा अपने अरामं
रोप भथवा गुभष्यशमे देवे तो सकीतिबा होप ॥ २२ ॥ दृशमेदा देवछोकादाकमे हेषै
ओर नकमेदय रसिहासरनाश्कमे पुर्तकतर्मे “ शुमश्कस्ये » दसा पहं भर्थव्‌ जुभे
नवमाशमे देवै, स्परे पू हेषै तो सतकीर्तिवार देवै ॥ २३ ॥ दञ्ेशच निर्दड तथा
पायगरदेति सेवी हेतरै जीर ब्रूरपषटवंशमे हेत तो वही फठ दोगा ॥ २.४ ॥
अपकीर्ियुतो जातः कर्मस्थे च खौ शनो ॥ पारपाशके पापद्े
पापमध्यगतेपि तत्‌ ॥ २५॥ ज्ुभयदाणां संबधे मानतत्राय- -
केपि वा ॥ सोचे वा स्वगृहे वापि जातो मानी इदत्रतः॥२६॥
ईमितज्ञोपि मानी स्यान्मनि जीवेथ वा शुम ॥ तदीशे भसं-
वंये ञ्युभमध्यगतेपि वा ॥ २७ ॥
( १५२) सबाथचिन्तामभिः।
दनमस्थानम सू ब ति पापदृ्ट वा पपमध्य हवै तो भो अपकीर्तिवारा हेवै॥०५ ॥
ददामस्यानसे जथवा द्गमेकषसे शुभगरहेका सेवेय देप अथवा स्वीच्चरश्षि वा स्वरिमे देवे
तो मानवारा गीर दृ्मतवाद् हेव ॥ २.६ ॥ दशमस्थानमे बृहस्पति अमवा कोई शुभग्रह
हैम द्रमेशका संब धभव हमै जवा युमग्रहोके मध्यमे हेर तो जाकारदीसि दुमरेफे
मनका माव नाननेवाया हेत ॥ २७ ॥ ट
पपि मनि पाष तदीशे नीचराशिगे ॥ पापराश्यंशके वापि
मानहीनो भवत्ररः ॥ २८॥ मानाधिपे चराशस्थे संचारस्िः
त भेत्‌ ॥ स्थिरांशे सथेयंमुिठ परगयात्रा द्वग ॥ २९ ॥
पष्ेशे कमेराशिस्थे कर्मेशे मंदसंय॒ते ॥ कद्रधिकोणगे वापि दासी
दासान््विनिर्दिशेत्‌ ॥ ३० ॥
दश्मस्यानमे पापग्रद पप््रहसे इष्ट हो दशमेशच नीचराशिमे हो गथव प्रपगरहकी रशि
वा अशकमे हे तो मनुप्य मानहीन रहे ॥ २८ ॥ दशमे दरराडवेशकमे हेत तो षृमने
फिेगा हेतरै स्थिसंशकरमे हेव तो स्थिर रहे बीर दिस्वभावांशकमे हेव तो शिकार सैट
ना मादि शेढानी देव ॥ २९ ॥ पेश दराममे दशमे यनियुक्त दोय भथवा केन्ध तिको-
णम दै तो दाख दासी बहुत्‌ रे ५ ६० ॥
कमोधिप्स्थांशपतो शनिसंवधसंयुते ॥ पष्ठाधिपस्य्‌ संबधे
बूहदासान्विनिदिशेत्‌॥२१॥ छभयरदेण संदे कमेराशो तदी-
श्वरे ॥ माचुपुत्रेण वा युक्तं बहुदाषान्वानिादशेत्‌ ॥ ३२॥कर्मनाधेन
वा भुक्तिमरश्ने प्रतिं विनिर्दिशेत्‌ ॥ तच पापसमायोगे जाचदैषे-
ल्यमादिशेत्‌ ॥ ३२ ॥ इति दशममभावव्िचारः ए
दकमेश निषफे न्ाणकर्मे हे वह शनिसे सेधो देवे प्ठेशकामी संव हों
तो बहुतदासका होना फहना ॥ ३१ ? दृशचमस्थानमें युभयदक्ी टषटि पै ३
दशमेश्च शनियुक्त हमे तौमो वही फक फदना ॥ ३२ ॥ भोजनमश्रने दहमेशपे भोन
नफी पूति जदि बरावख देखे फटनी ददामरमे पापगरह होरे तो नवा दृद देवै ॥ ३३ ।
इति दुङषमभावषिचारः ॥
अथ भव्रञ्यायोगाः }
मश्चतभिः सदितस्तदीरे त्रिकोणगे केन्द्रगतैस्तु सक्तः ॥ चतु-
अहिः केदरगतैः पर्ज्यामाप्रोति जातः कथितो शनीन्द्रः ॥ १ ॥
भाषाटीकासहित; ( १५३ )

न वीक्षितश्चेदितरमहदेखयाधिपः पश्यति मावपवम ॥ ल्थाधिपं -


५, ९

वा यदि भावुपुत्ः संन्यासयोगो हि बलेन दीनः ॥ २॥ शने


४ ११ 1 2.9 कयन [ उप
इदकाणि ्ुमुदात्मवन्धा मदेक्षते ताहशयोगमाहुः ॥ मन्दाशकं
भूमिष्ठतांशके वा मेदेक्िते चन्दरयुते तथेव ॥ ३ ॥ संन्यासयोगा-
[3 9 (य + क्य ऋ. ४ (2

(~ भ ० [अक क 3 भ
धिपतो सराहो शके वा यलिकेन युक्ते ॥ संन्याप्तेकल्यष-
दाहरंति भगो भवेत्तस्य ्युभेषिरीने 1 8 ॥ इति ग्रज्यायोगाः#
अर संन्यास्योग कहते हे चार प्रह एक स्थानमे हेव उस भावका स्वामौ केन्द्र तरिफो
णेन हवै भयदा चार प्रह चन्द्रे रैव तासं यहदहैक्षि चार आदि प्रह एक स्थानें
देते मनुष्य सन्यासी (फशीरी ) पाता है यह युगीन्दोनें एहि ॥ ? ॥ खवरेशपर
फेय शनिकी दृष्टि होप अन्थकी न होवे गधरा सनिको मरे देसे ठमेशको शनि देसे
चटरहित देवि तो सेन्थासयोग होताहि ॥ २ ॥ चन्दमा शनिके देष्काणमे हो शानि उभे देसे
तो सेन्यासयोग होति दानिके वा मगरे अंशकमे शनिसे चष्ट हे। मथवा दमा कनिसदित
होमे तो भी वही योग ताहे ॥ ३॥ निस स्थाने सेन्पास्योग हे सङ्का स्वामी राहयुक्त
हवै भयथा शरूरंशकषमे गुखिकिसदित देवै तो सन्या विक्रा हंत्रैयदि दुभयरहेसे युत
च्षटन हवे तो संन्यास च्थिमें मी भग होन ॥ ९ ॥ इतिं सन्यासयोगाः ॥
अथ लाभभावविचारः 1
अयेनार्थावाति पादावपि वामकणवितां च ॥ जातावपि कच-
कुवजार्ज्येएठान्त्रयाद्धनान्यासाम्‌ ॥ १ ॥ लामेश्वर कद्रगत नि-
कोणे वा समन्विते ॥ काभेवा पापसंयुक्ते धनलाभषदीरयेत्‌॥२॥
गफ भावसे धनपापि, वेपेका विचार, वामुकर्णन्य विचर्‌, केशा, कुनता, बहम
धनादिविचार कणा ॥ ९ ॥ ठभिश कद शचिकोणमें हो अथवा डामस्थानमें पाप्रदसे युत्त
हेम तो धन्यम्‌ कना ॥ २ ॥
धनाधिपे लाभगते कामेश धनमामते ॥ तुमो केन्द्रगौ वापि
धनलाभघुदीरयेत्‌ ॥ ३॥ युभमध्यमते कामे तदीशे वा तथा
स्थिते ॥ पारषतादिभागस्थे घनलकभयदीरयेत्‌ ॥ ४॥ काभे-
शयुक्तराशीगे समग्रहनिरीक्षिते ॥ जुभम्रहाणां मध्यस्थे धन-
लाभुदीरयेत्‌ ॥ ५॥ लाभनाथप्तमायुक्तन्‌त्रशाधिपतौ शुभे ॥
{ १५४) स्वार्थचिन्तामणिः।
` वित्ताधिपेन संहे धनराभय्दीरयेत्‌ ॥ ६ ॥ रामाधिपसमायु-
[^ षप

म्यंशमागपतो शुम ॥ करमशवरेण संदे धनलामशुदीरयेद्‌॥9॥


क्त्यं
~ तो विभ >. क ऋ अः

धनेश्च छाभमे मिश्च द्वितीयभावमे देत अयवा वे दोनेके केरे हें तो भन


कहना ॥ ३ ॥ लामभाव गुमयहोफे वचं देम अथवा ठमिश एसा हते ओर प्ररावतादि
माकम हेषै तो धनाम कहना ॥ ४ ॥ छमिशा भिस राशिमे है उसका सामी दभपरह
द टुमयदहैकि वीचमे देवै तो धनढमभ दूरौ ॥ ५ ॥ ठमिरा निसके नवांशके हैउसका
स्वामी शुभयह हो जीर नेश उसे देवे तो धनाम्‌ कहना ॥ ६ ॥ टाभेश नितके दरा
णम हैदह युभगह हमैकैश उ देते तोधनयाम्‌कहना ॥ ७ 1रतिम
पाप्रहाणां संवे नहानि विनिर्दिशेत्‌ ॥ लार्भचराक्ताद्गभा
गाढनप्राततं विनिर्दिशेत्‌॥८ ॥ लाभराशक्तदिगभागात्सर्ोतत-
मवरादृपि॥वखल्वशेनेव्‌ दरव्यलाभ विनिर्दिशेत्‌ ॥ ९॥ ताम्‌
पापे तद्दे वा धनहानि दिनिदिशेत्‌ ॥ खभेशे पापसंवधे धन-
नाशं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १०॥ ।
छाभेश् पापगरहेषि संवेधी रोते तो धनदामि कनौ धनमारिक णि छमेश निष दिश
फा स्वामी दे उस दिशसे नराम्‌ कहना ॥ ८ ॥ छाभगत राके उक्त दिशसे जयता
समरोत्तम चा अहे दिहा धनपाप्ि कहनी ॥ ९ ॥ ऊभप्पानमे प्रह हे बा पाप-
यध्की रशि हेष तोप्नहानिशनी छाम पाप््देषि सधी टोषै तो ननाश हमै ॥१०॥
कणैस्थानेशवर सौम्ये शमदटिसमन्विते ॥. कृणोधिपे वख्वृति
- फृणुमरणारमव्यत ॥ ११ ॥ पपत्रहणा सवरघ तत्रारात्र भवि-
“प्यति † रुभिशात्सोद्राद्रा कणेसोख्यं विनिर्गत ॥) १२.
तर्वृश्‌ सभसंवंये कणस्य विनिर्दिशेत्‌ ॥ तदीशे पापसंवंधे
कणरोगं विनिर्दिशेत्‌ ॥.१२ ॥ दरधाच्येंशलामेन ञ्मपापव-
शद्पि ॥ शभग्रह्मणां संवंवे दीषमायर्विनिर्शित्‌ ॥ १४॥
म्यम दुभवरड्‌ दुमद हो" तथा रमेश दरगन्‌ छेरी मनिनि युष्य हो ॥ ९१ ॥
यटि उका पापपधष्ठि सवय देम तो उनसूप्येश वरश दना ददद मिश्च तया
सृतयेश्रेषी कर्ने सौम्य कना ॥ ९२ ॥ इन मर्वोफरा स्वामी दयुमपरहंसि समेष परे
सो कर्मरौत्प कना । पाप्यद्थदे क्यतेग षमिरना भादि कनो ॥ ९३ ॥ टाप दिध
कट तूतीपदे वाम्या सेनार यन रापदग्थमे ग्यम एदना युभय रध
कनी ९५ --
भाषारीकासहितः। ( १५५ )
५, श,
पापान्विते पाप तद्धा प्रवदति दि॥ लाभरारेश्व दिग्भागे
घनलाभमुदीरयेत्‌ ॥ १५ ॥ तद्राशिनाथदिग्मागा्रन्यप्ाति-
अुदीरयेत्‌ ॥ कामराशिवशादेषं चितयेन्मतिमात्ररः ॥ १६& ॥
इत्यायभावविचारः ॥
तदीश पापयुक्त दष्ट हेब तो छमक्गी हानि कदत है ठामभावणशचिकी नो दिशदि उष
दिञ्ञासे राभ कहना ॥ १५ ॥ अथवा ठामेशकी दिश्चाकी भरसे धनमपि कहनी । इष
मकार उुदधिमान्‌ मरुप्य रामराशिफे वरते धनका लामाराम विचारे ॥ १६ ॥ इति ठाभ-
भावविचारः ॥ (
अथ व्ययभावविचारः।
न्ययभवनाब्ययमखिलं पतनं नरकेच वैकरयम्‌ ॥ वामाक्षि
चरणयुगलं शयनस्थानं विनिर्दिशेतप्राज्ञः ॥ १ ॥
बारद्वे भाव्ते स्पू्णं व्यय ८ खर्च ), नरम पटना `
विकसपकता) वामनेन) दोनों
चरण, शयन स्थानका विचार माज क ॥ १॥ क
म्यये पापतमायुक्ते तदीशे पापखेचरे ॥ पापप्रहेण संदेपापमू-
लाद्धनम्ययः ॥ २ ॥ मन्दुमान्द्रंु्ते व्यये वा तद्ृहाधिपे॥
कृरांशकसमायुक्ते पापमूलाद्नव्ययः ॥ २॥ व्युयाचपप्तमायु-
क्तनवभागपते डमे । शमाशो स॒ममध्यस्ये धमेग्रलाद्धनन्वयः
॥ ९ ॥ गरुशुक्र व्यये वापि उधचंद्र ञयभेक्षितो ॥ पारावता-
दिभागस्थौ धम॑मूलाद्धनव्ययः ॥ ५ ॥ 0
व्ययभाव परपगरह देवे व्यये पाप्रह देवि पपग्रहसे दए दतै तो प्के कारण घन
स्वं हतै ॥ > ॥ हनिकेतु राहुसे युक्त व्ययभाव वा व्यपेश्च दैविं तथा वरर॑शफमे
हेमे सो प्पके कारण धनभ्यय दत्र ॥ ३॥ व्ययेशच निप्रके नवांराकमे है षह भग्रह
देवै एवे युभयदके अंके दभमरोमि वीच हेष तो परमके फारण धन व्यय दै ॥ ४ ॥
+, न तो
घृहस्यति शुक अयवा बु घद्रमा व्ययभावरम शुम तथा पारादतादि अंशकमि हनि तै
पर्मके कारण धनन्यय होवे ॥ ५॥
न्ययाथिपे बिकोणस्थे केन्द्रे पापनिरीक्षिते ॥ परपष्टयेशके
वापि पापमूलाद्वनम्ययः ॥&॥ पापेन कमेनाधेन व्ययेशे दि
संयुते ॥ श्ुनीचादिभागस्थे पापमलाद्नव्ययः॥ ७॥ शुभेन
{ १५४) स्वां्थचिन्तामणिः।
` वित्तापिपेन संहे धनराभयदीरयेत्‌ ॥ & ॥ रभाधिपसमाघु-
तन्यंशभागपतो शमे ॥ कर्मेण संदे धनलामश्ुदीरयेत्‌॥७॥
घने छाम उमिश्च दितीयभावमें हेव अमवा वे दोनेकि कैम हेवं तो षनलम
कहना ॥ ३ ॥ ठाममाव शयुभगरहोके बचे हेति अथवा मेङ दसा हयै ओर पराएवतादि
अंशके हेत्रै तो धनढाभ कहना ॥ ४ ॥ रमेश निष राशिमे हे उसका सम शुभग्रह
दष्ट ुभग्रहेकि धीचमे होमै तो धनठाम होवै ॥ ५ ॥ टमि निसके न्वाशिफमें हेउवा
सामी श्यमयह हे ओर धनदा उसे देसे तो धनाम कटना ॥ ६ ॥ रामेश निष्के दष्क
णमे हैवह युमह दोप कश उत दे तो पनम्‌ कहना ॥ ७ ॥
पापत्रहाणां संव॑येधनहानिं विनिर्दिशेत्‌ ॥ साभिशवरोक्तदिग्भा-
गद्धनव्रात विनिदरात्‌ ॥ ८ ॥ लाभरश्युक्तदिम्भागात्स्ोत्त-
मबलाद्पि॥षरावलवरेनेव द्व्या विनिर्दिशेत्‌ ॥९॥ समे
पाप तद्र ता घनान विनिर्दिशेत्‌ ॥ रमेश पापसंवंषे घन-
नाशं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १०॥ ।
खमि प्रापयसि संथेषी दषे तो धनदानि फनी भनमाप्रिफे डिम छामेशच निष दिशा-
फा स्वामो ६ उख दिगासि धनाम कटना ॥ ८ ॥ सभग साक्षिक उक्त दिशे अधवा
सर्मत्तम बड यरहमे दिशसे धनपरप्नि कनी ॥ ९ ॥ उमिष्यानमें प्रह ह वा पाप-
मदकी राशि देव तोधनहानि क्दनी खमि पाये संदी हे तोभननाम हवै ॥१०॥
कणेस्थानेधरे सौम्येयुमटष्टिसमन्विते॥ कणौधिपे बलवति
, कए ध्येपर निर म॑गल्की दष्ट हो वा युत देवै तो भ्रत्विभेक कारण धननाः
` स, ५ १९. १. कप चश्ेन्‌ वयेडसे दष्ट बा यत व्यये हतै तथा करगे भी
तो पुरक कारण भनष्यय दतै ॥ ९. ॥ व्यये दुरम युक्त वा द् होवे ममवा का
केभी युक्त देत तो पितापे फारण धनव्यय दतै ॥ १३ ॥ एेसेदी चनुर्ेश॑ते युत्त वा द
स्पश देप ब्रूवे ्समहयुक्त देवि तो माते कारण धनन्यय दतर ॥ ९४ ॥
चरर्दनि तु रिष्केशे करराश्यंशकेपि वा ॥ नीचांशे नीचराश[वा
देदेवैकर्यमदििशेत्‌ ॥ १५॥ बडपापसमायोगे व्यये तद्धावना"
यके ॥ मन्दमान्यग्संयुक्त देहवेकट्यमादिशेव्‌ ॥ १६॥. _
स्ये यरशीन दोप कस्यति परपशकनें अयना नीनरश्ि नीनासफे मै तो दरसन `
रिटता दत्र ॥ १५ ॥ प्ययभावमे हन पप दप व्यये धति केतु रुमे युतो
दपं निषय्ता है ॥ १६ ॥
~
भाषादीकासाहितः। ( १६९ )
पापान्विते पापदृष्टे तद्धानि प्रवदंति हि ॥ लाभरारेश्च दिग्भागे
घनलाभसुदीरयेत्‌ ॥ १५ ॥ तद्रारिनाथदिग्भागद्रव्यप्रातति-
मुदीरयेत्‌ ॥ छाभराशिवशादेबं चितयेन्मतिमात्ररः ॥ १६ ॥
इत्यायभावविचारः ॥
तदीदां पापयुक्त ट देवै तो खामी हानि कते है टामभावतशिकी नो दिदाहि उस
दिशसे छाभ कना ॥ १५ ॥ जयता उमेश्की दिशाकी ओरसे धनप्रापि कहनी । इस
भकार बुद्धिमान्‌ मनुष्य खाभयिके वशषसे धनका खामाठाम विचारे ।॥ १६ ॥ इति छाभ-
भावबिचारः ॥ (
अथ व्ययभावविचारः;।
म्ययमवनाब्ययभसिलं पतनं नरके च वैकल्यम्‌ ॥ वामाक्षि
चरणयुगलं शयनस्थानं विनिर्दिशेतपराज्ञः ॥ १ ॥
बरवे भावते संपूण व्यय ( स्च )) नरके गडना, ˆ विकरपकता) वामनेन दोन
चरण, शान स्थानका विचार ४ ॥६॥. पत
म्यये पाप्षमाुक्ते तदीशे पापखेचरे ॥पापम्ररेण संदे पापमू-
लाद्नव्ययः ॥ २ ॥ मन्दमान्यरसयुक्त व्यये वा तद्रहापिपे॥
ऋरांशकपसमाय॒क्ते पापमूलाद्धनव्ययः ॥ २॥ व्युयानपत्तमायु-
क्तनवभागपते जुभे ॥ शुभांशे श॒भमध्यस्थे धमुम्रलाद्धनन्ययः
संदष्ट स्वरँप्रापतिमैविष्यति ॥ २४ ॥ ॥
उत्तथह उका दवै तो उत्तमो नीचफा दतै तो नीचखोक वीर्‌ सम रष तो रमटो-
ककी माति देवै, इषपकार महि कर्तेद ॥ २२ ॥ युभयह अपने उच्चमें बारह्ेभौ हेत
उसे ुभयरह देस ओर देवछोकादिं अंशके दोव तो स्वर्ममापि होनी ॥ २३ ॥ दृ्मेश
चृहस्पति व्ययभावमे भी दो उषेछभग्रह देखे ती स्वरगक्ो माि होगी ॥ २४ ॥
नवे शभसंशृ्ते ोभनांशसमन्विते॥ श॒भसेचरसंवेषे तमेचस्य
शुभं वदेत्‌५ ॥ अन्यधा चद्ददनाश पादतारप तत्तथा ॥
_ तत्प्रपंचादिकं सं धनम परदरितम्‌ ॥ २६ ॥
व्यश युमग्रदसे युक्त हो युमष्टयरमे तथा यभते संधी हेष तो नेका शुम कटना
॥ २५ ॥ पापयुकत अयम षषटयशगत पापसंमेधो देवै ते नेननाश्च कहना रेसेदी पाका भी
विचारकरना क्योकि पादस्यानभी दादरीदैइर समसत भ्रिचार पनभावमें कददिया^ ५॥
( १५८ } सवार्थचिन्तामणिः।
गुरशुकबुधास्तज वाहनं निदिरोद्धः ॥ वाहनोक्तादिकं सर्वैतदि
दान विचितयेत्‌ ॥ २७॥ शुभ्राणां सम्बन्धे व्यये तद्धावना-
यक ॥ दोलां त॒ मेचं प्रवदेच्छयनादिषखं तथा ॥ २८ ॥.
व्ययेशे स्वोचराशिस्थे शमव्गेसमन्विते ॥ शभयदेण संद
परयकशयनं वदेत्‌ ॥ २९॥ विचित्रमचेशयनं व्ययेशे परमो-
खगे ॥ भाग्यनथिन वारे मणिरत्नविभूषितम्‌ ॥ ३० ॥ पाप्म
राणां संवे व्यय तद्भावनायके ॥ कूरे करसे ' शयनादि-
खेखं न हि।॥३१॥ व्ययेशः पापखेटोपि स्वोचमिनस्वरारिगः।।
तस्यन।थोपि तत्स्थाने शय॒नादिसुखं वदेत्‌ ॥३२॥ नीचे व्यये
वा स्मेशे शघ्घनायेन वीक्षिते ॥ मदमांधरुक्युक्ते शयनादसखं
न्‌ हि॥३३॥
व्यपभायतें बृहस्पति, शक, सुध देष तो वाहन रोगा कट्ना जर नो वतुपैस्यान चिवा-
स बहन विचार कह वद खभी यदा विन से ॥ २७ ॥ बारे स्यानम्‌ तथा व्यये,
साथ शुभगरहेका सचधदेे तो ढी मच आदि होगे कहना तथा विप्र आदिका सुख
कहना ॥ २८ ॥ व्यया पने उचररिमें यु्ांशकादियुक्त होवे तथा छभग्रद उपे देखे तों
पग नादि शच्या मि ॥ २९ ॥ व्थयेल्न अपने प्रम उचम हये वा ननमेश॒े दृष्ट हषै तो
शय्या मणि आदिषे भ्रपित देवै ॥ ३० ॥ व्ययस्थाने प्रपयरहोका सेवध होै व्यये
करूप॑धमे कुण हेनतो शय्याभादिका सुल न देवि ॥ ३१ व्यपेश पपगरहमी भपने उच्च
मित्सरि अपने अंशा हवै ओर उष राश्चिका स्वामीभी उषी स्थाने हेरे तो शम्या
आदिका सुख कहना ॥ ३२ ॥ स्तरे नोचे वा व्ययभाकमे पष्टयङते युकः दैत
शानिकेतु रामेष क्िसीसे युक्त दवे तो शय्या आदिका सुख नक मिलेगा ॥ ३३ ॥
पैचमेभरणतयुकतेचन्द्रेण सहिते तथा ॥ ताभ्यां देथ वा पुत्र
सखीदिवोपास्तिमादिरीत्‌ ॥ २४ ॥ पंचमे षंमहयुते पुदेवोषास्ति
मादिशेत्‌ ॥ पंचमे भावस्य सूयंशंकरभाजनः ॥ २५॥ चने
त्थाभरिे जाते युकषिणी देवता भवेत्‌ ॥ स्वंदो बामैखो वापि
सौम्यसुबरधवीकिते ॥ ३६ ॥ उपास्या शारदा सोम्य विष्णुवां
साघ्विको रुरो ॥ चाशरण्डां पचम शुक्रसंवंषे त विनिर्दिशेत्‌॥२७॥
` भाषादीकासदितः। ( १५९ )
शने प्रताशनी प्रोक्ता श्मशाननिल्या भवेत्‌ ॥ राहुकेतयुते तत
परषीडनदेवता \॥ ३८ ॥
पृमृम स्थाने डफ चंद्रमा सहित देवै मथवा शुक चेद्रमा पचमभाक्कोदेसेतोरी
संक (देवी आदिक ) उपाक हेत ॥ ३४ ॥ पचमम पुरषग्रह ह तो पृरूवानचरी
„( शिवगणेज्ञादि )फौ उपासन केरे । पंचमे पूर्वका सेध हवै तो सू एवं महदिवेकी
उगरातना केरे ॥ ३५ ॥ रेसाही चन्दभा हेते तो यक्षिणी उशन देवता हषे उपप पधक
सवेष देत वा दृष्टि हवै तो सद्‌ (वेताखादि ) अथवर भख उक देवता होर ॥ ६६ ॥
पंचम भावे दुध वै तो सप्ती उपास्य देवता हवै वृहति होवै ते रालिक विष्णु
राम दृष्णादि उपाश्य है शुक पंचम दोषै तो चमुष्डादेै ॥ ३७ ॥ श्निदवैतो
भरेते अङ्नवाटी देवी राहु केतुषे दमशचान काका मादि दुक पीडा दैनेवाड़ हेते ॥२८॥
उकतेषवेतेषु खेटेषु स्वोचमिांशकेषु च ॥ तदेवभजनं स्वाथ
पराथ त्वन्यथा भवेत्‌ ॥ ३९ ॥ सीम्यक्ितेषु सर्वषुदशादि
. गतेषु च ॥ तदेव सौम्यता वाच्या करार शूरता भवेत ॥ 9० ॥
द्वव्यादिग्रहयोगेन तदेवभजनं भवेत्‌॥ लब्राधिपस्य म्रशे मिव
तन्मि्रमादिशेत्‌ !1 ४१।। शडत्वे शदुभूतः स्यात्समल समता
भवेत्त्‌ ॥ ४२ ॥ छद्ादयाद्शराशीनां फ९ प्रोक्तं मयाध्रना ॥
संशय सारमखिलमध्यायस्त्वष्टमोऽभतेत्‌ ॥ ४२॥
इति श्रीसर्वाथैचिन्तामणो भावफनिरूपणो नामा-
एमोऽध्यायः ॥ ८ ॥
उत्तग्रहेमेसे यदि भपने मिनांशक उच्वारकमि देवे तो वह उपराषना अपने ष्ि ओर
नीचशदरु मादि अंलकेमिं हेव तो पर्ये अर्थं हेर ॥ ३९ ॥ उतः ग्रहं सभी य॒म रेवि
तथा मदुभादि जंरादिमें दभ तो सम्य उपासना जीर बरूर कूरांरकादिमे देवै तो बुरो-
पाना कनी ॥ ४० ॥ भो दो तीन जदि यहे यह मोग हेते तोवसेह मरार उत-
नेही देवताभोको उपासना देप मेशस्य पंचमेशट मित्र देव तो बह देवता मित्रभाके शत्र
हेमै'तो शघ्रुमाक्म रहेगा कहना ॥ ५१॥ ८२. ॥ उप्रसे वार्‌ह रारिोका फट मनि इष॒
समप समस्त सार ग्रहण करे कह दिया इषपकाए जष्टम उध्याय होगया ॥ ५३ ॥
इति श्रीसवोथचिन्तामणौ माहीपरमावादीकायां मावाप्यायोऽषटमः ॥ ८ ॥
इति दादशभाविचाएः ॥
{ १६०) सवांथचिन्तामाणिः।

नवमोऽध्यायः ॥ ९ ॥
नन्या
वट (च्च्््

अथ सजयोमाध्यायः।
पद्भिग्रहैरचसमन्पितेः स्याद्राजाधिराजो बहुदेशमत्तौ ॥ उ ,
स्थितेः पञ्चभिर राजा शत्तयान्वितो देवशुरो.बिलमे ॥ १॥
म्मेबिलग भृषनंद्ने वा स्वाञचस्थिते भमिपतिश्ूतभिः ॥ उच्च
स्थितैनींचवियुक्तभागेः शूरादिषण्यशविदीनभागेः ॥ २॥
छः यद उच्चे द्र तो रानाओंका राना (वाद्शाह ) बहुत देका स्वामी होप पाच
अह उच्चे हो ओर र्मे बदसति हेव तो सामभ्यैषारा राना होप ॥ १९॥ कुम्भगकि
ठम शुक हवै ओर चार ग्रह उच््के हमै तो रागा हेम, प्रतु जो यह उच्चके हैमे
नीचाँक एवं बरूरमादि पटवैशेम न हेतव तव राजयोग होति ॥ २ ॥
ले पृषेततर गते शशकेषड्मिर्दैरूचगतेरपः स्यात्‌ ॥ क-
स्मिन्‌ गृहे स्थोचयुते त॒ सवैः स्वक्ष्रगेश्र॑पतित॒स्यजातः ॥ ३॥
मूरत्रिकोणाङ्धितरारिथुकतोर्भक्षगेवा यदि वक्रयुकतः ॥ कस्मिन्‌
शिः ० 0. क्षम
न है, च,

गे स्वोचुतेज रोषेनीचांशदीनेरैपतुट्यजातः ॥ ® ॥ जनयति


वृपमेकोप्ठ॒चगो मिनद प्रचुरधनसमेतं मिनयोगाच्च सिद्धम्‌ ॥
विवसुविसुखभूढव्याधिते वधतततं वधडुरितसमेतं शनिभ-
कषगेप॒ ॥ ५ ॥
ख्प्रग्रष हो उन चदरमा हो जीर ६ ग्रह चैदसहदित उच्चे हं तो राना दोषै क्षिसी
स्थाने मो समी ग्रह उच्चमत होनेसे राना होता सभी सराशिगत हो तो रामा तुप
ददै ॥ ३॥. मूढत्रिकोणराशियेमि वा मितररियोमे अथवा वत्यह किसीमावने हो देष
उच्वरशियेमिं हो परु नीचांश न होवे तो मनुष्य राना तुर्य हेष ॥ ५ ॥ एक मा
मह्‌ उच्चगत मित्रम्रहसे दष्ट हो तो बहुत धन दित मिनमंहरीसे सपनन राना होतादै णतुनीन
राशियेमि पापगह धनरहित एुखरहित वपने सत मप्ण अरिष्ट सदित करते ॥ ५ ॥
दभ वगत्तमि जन्म वेशिस्याने चसद्ेदे॥अश्चन्येषु च केन्द्रेषु
कारकास्यग्रदेषु च॥ द्‌॥ रित्ताक्‌ सुनफानफादुरुषरः स्वा-
न्त्योमयस्थेग्रहेः शीतांशोः कथितोऽ न्यथा तु वहुभिः केम-
भाषाटीकासरहितः। ( १६१)

दगोऽनयेस्त्रसो ॥केन्द्रशीतकरेऽथ व्‌ अहयुतेकेमह्मो नेष्यते


कैचित्कन्द्रनरवाशङेष्वपि वद्त्य्॑तिप्रसिद्धा न ते ॥७॥ सौम्ये
स्मरारिनिधनेष्वधियोग इन्दोरस्मिथ भरपतनिधक्षितिषाल-
जन्म ॥ संपत्रसोषू्पविभवा इतशवधश्च दीवौधुपो विगतरोगभ-
याश जाताः ॥८ ॥
वेत्त स्परे नमे शम होते शुभग्रह पेशिस्मान (सूर्ये ९२ ) भ तथा कारकगरहमे
भोजनम शुभ होताहे पतु मेन्द श्रन्य ( गरहरहित ) नहो॥ ६ ॥ सूर्ये श्रमे
विरमे वो दोनों ग्रह होनेषे उमयचासं होनाहि, तेष स्थो ोडकर चदरमासे
दूसरा षो ग्रह हेष तो सृनफा, १२. मं देम तो अनफा होताई) यठि दोनो मेम हो तो
रुध होति इनमेते फोड़ भी म हे तो केषद्ुम योग ॒होताहि, अन्य जचरयं चदरमा
केद्रमे होनेषे अयवा किसी रह सहित होनेषे केमहुमभग होना कहनेह, फोर केन््रनवाशि-
कम होनिसेभी रेषा कहते परन्तु यह बात उक्तिते मिद्ध नरै ॥ ७ ॥ चन्दमासे
७।६।८1 भामे ग्रह देत तो अधियोग होति इसका फ टके सुठविभवते
सेपत्र, श्रित, दीवयु, नोतेग, नियः) चेनाण्ति) मनी ओर राना हेति, इसमे य
क्रम मानते दं फि चनढमासे६।७। ८ 1मेषे एकमावे अहहो तो सेनानायक दमं होतो
मत्री तनमे दहो तो रमा तद ॥ ८ ॥
न नि ] (>स्य [क = , €~
खे चन्द्रे गुर साख्य कमस्थ शृुनन्दनं ॥ स्वोखस्वक्षास्थते
मन्दे नृपतुस्यो भवे्ररः ॥ ९॥ दशमेकादशे रिष्फल्यवित्तसहे-
त्यमे ॥ गदासितघ्रूति चेत्सौम्या तरृपतुल्यू भवेन्नरः ॥ १० ॥
केन्द्रविकोणगाः सौम्या पापाः पड्लामसोद्राः ॥ ल््ाधिपे
वुलवति नृपतुरयो भवेन्नरः ॥११॥ दश्यते युज्यते वापि चनद
जेन बृदस्पातः ॥ शरसा चाक्तन तस्य धारयीत तरपास्तदा ॥१२॥
चद्मा प्रमे वृदस्ति चतुर्थे य़ दश्चमभवमे हो ओर अपने उच वा नमनो रामे
देप तो मरुष्य जके तुर्य दोषे ॥ ९ ॥ दशममावते ठेकर वीरे पर्थ ॒मग्रह समी
हेय तो मनुष्य रानाके समान हेत ॥ १० ॥ युभगरद केन्‌तिकोणोम प्रपप्रह ६1 ९९
1३ होंभरच्परेशा बच्वान्‌ हवैते मनुष्य राजतुस्य देवि ॥ ११५ ॥ बृहस्पति
_ खधदेखे वा युक्त हो तो उश मृष्ये न्ञाके रानारोग रिम धाएण क्रं ॥ ९२ ॥
नीचह्थितो जन्मानि या अहुः स्यत्द्राशिनायो थतदुचनाथः ।म
चेद्विलयरायादि केन्द्रवतीं राजाभेवेदार्मिकचक्रवतीं ॥ १३॥ नि-
११ =
८ १६२) स्वी्थचिन्तामणिः।

शाकरे केन्द्रगते विर्यं त्यक्तवा कोणे यदि जीवे शुक्रेण


दृष्टे वलपूणयुक्ते जातो नरो भूपतितल्यभाग्यः ॥ १४ ॥ नीच-
[स्थता जन्मानर्य गरेन्द्रा स्वीांशगा राजसमानमाग्याः ॥
उचचस्थिता चेदपि नीचभागा अहा न कुर्वीति तथेव भाग्यम्‌॥१५॥
जो ग्रह जन्म चका दै उपक उशिक स्वामो अथा निष रामे चै है उसका
स्वामी ठग्रसे केन्र हवै तो धार्मिक तथा चक्रवती राना होवै ॥ १३ ॥ चन्म
छपर छोढके द्मे होत्रे मयवा तरिकोणमे हवै उखे पृदस्ति देसे अथवा शक्रे ष्ट
देत पूर्णत्रठी ददै तो मनुष्य सनक एेशर्यके बराबर देशर्यवारा दे ॥ ९५ ॥ नो
अह्‌ जन्मे मीचेके दों वह अपने उनांशकमिं देवें तो राना्मोफे समान दे्र्थेबाटे ।
.पैजो मरह उदयाशियोमे हो चह सीचांशकमिं होवे तो तेयह वेसादेःधर्य नहींकरसक्ते॥ १५॥
महा वराव्या यदि पूवप स्वोचस्थिताः पूरवंदले चपः स्यात्‌ ॥
तद्वयत्ययं पाञममाम्ययुक्ता सभरास्यताश्चदुभयनर भाग्यम्‌ ॥
11 १६ ॥ चधा विभज्य तु वयःप्रमाण खण्डन्य तत्र वदाम्त
संतः ॥ व्ययादिके प्राथमिके च खण्डे शुभग्रहः शोभनम
ददुः ॥ १७॥ खण्डे द्वितीये वदहवश्च सोम्यास्तथेव सौख्यं तु
तृतीयखण्डे ॥ खण्डे तु यस्मिन्वहवश्च पापा नीचांशगा मूटस-
मान्वितास्तु ॥ १८ | भवेत्तत्र विशपतस्तु राज्यात्पदभं-
श्युदादरन्ति ॥ एवं भतेच्छीभनसेचरेन्द्रः खण्डान्वितैः शोभन-
कालमाहुः ॥ १९॥
वखवान्‌ ब्रह यदि पषदरः ( छसे च्े भावपयन्त ) मेषे तोभायके
पद्मं ओर पश्िमप्ः (७ से १२ केभीतर ) हवै तो उमरे उत्तरटमे, दोनों
पट्‌कोभे दद तो दोनहं दरमि, एेश्वयं दवे ॥ १६ ॥ आयुके ममाणका तीन भाग
फरना इनको ज्योतिष तीन सडक एेषदी ९२ भवेकि ३ संड जानने मयम
दूरे तपा तीसरे खंदमें जहां गुभवद हे उख समे सुख रेश्र्यं देतह निष्ठ
खमे चत्‌ पाप द भयवा नीचांशे वा ग्तेगत महर तो उमफ्के उस संहं
दुःख होता विजञेषकरके रान्यसे पदच्युत दोनी कहृतेदं देसे श्भयरहोस्े बह उमरफा खंदं
दुभ केह ॥ ९७ 1 १८ । १९ ॥
ट्रे शरै बुधे कन्दर भाग्यनाथेन वीक्षिते ॥ ल्य वापि सं-
इरे नरृपतुस्यो भवेत्ररः ॥ २० ॥ सप्तमे जीवसंयुक्ते4. भिकोणे वा
५ भाषाटीकासदितः (१५३)
समान्वते ॥ ठछथ्ापपन सहश चपतुल्या सवत्ररः ॥ २१॥ केन्द्र
शनौ भरिकोणि वा स्वाचमुखनतरकणिय ॥! राज्यापिपन सर्र
नृपप्रानसमन्वितः॥ २२ । कर्मश रन््रमावस्थं स्वोचपि्नांश-
सयते ॥ पारावतांशके वापि राजराज स्वेन्ररः॥२३ ॥
प्रमे वृहस्ति बुध फेम भाग्येशते दए ओर स्मरेश्सेभी ष्ट हेत तो मनुष्य रनक तत्य
हेषै ॥ २० ॥ बृहस्पति सममे बा तरिकोणमे होम स्मरेश्ते च्छ हमै तोपही फट
होगा 1 २१ ॥ अपो उच व्‌ मूछप्रिकोणकां शनि केन्द्र तरिकोणमें दवै दशमेभ उषे
देवे तो रानमानंसे युक्तपहे ॥ २.२ ॥ दशमे अष्टमे उका वा मित्रांशका रेते अथवा
पारादतांशमे हेवं तो रानणन दवै ॥ २३ ॥
नीचे गुरो विलयस्थे रन्धरस्थे वाथ धमेपे ॥ तथारधशक्तथुक्त
राजराजो भवेत्ररः ॥ २९ ॥ गुरो व्यये शनो छम सो वा विक्र-
माधिपे ॥ गुरौ व्यये विल्येशे राजराजो भवे्ररः ॥ २५॥ पचम
जीवसंयुक्ते चन्द्रेकेन्द्र वहस्पतौ ॥ स्थिरलगरे तदीशे तु राज्यस्थे
नृपतिभेवेत्‌ ॥ २६ ॥ परवेपङ्कः महाः स्व यस्य तिष्ठंति ज
न्मनि ॥ माम्याथिपे घनस्थेवा सचन्द्र तृपतिमवत्‌ ॥ २,७॥
नीचरशिका शृदसति प्र अयत्र मष्टमभावमे दवै गीर नवमे पारावनशमे हेष
तो भराम (रानारभोका राजाघा कुमेरसम) दोषे ॥ २४ ॥ वारहवे प्रहस्पति गयारद्यं शनि
या सूय देय तृतीये वहसि हेव उमेश वरवे हवै तो नरान होप ।॥। २५ ॥
"पंचम भावम वा केन्द्रम बुदस्पति सहित चन्दमा होवे टर्म स्थिर्पशि उमरेभ राज्यस्थे
रेवै तो राना देवै ॥ २६ ॥ निके समप्त यरद रमसे छठे भार पर्मन्त दों भयवा
(यश धनस्थानमें चन्दमासदित दोषे तो राना देवि ॥ २७ ॥
द्राधिितराश्यशनाये कन्द्रायकोणगे ॥ बुधक्कद्रगते वापि
राजराजो मवेघ्ररः ॥ २८ ॥ निशाकरः समामस्तु वित्तिवा वि-
क्रमेपि वा ॥ पचम राहुसयुक्ते राजराजो भवे्रः॥ २९॥ भा-
ग्याधिपसमायुक्तनवांशापिपतां सुखे ॥ पुत्रस्थानगते वापि तृष
` `श्रो मेवेन्नरः ॥ ३० ॥
चन्द्‌ निकी राशिवा नवांशक्मे हेवह क छाम वा छिकोपमे हतै मयवा
युधे केन्दमे हेष तो मनुष्य रानानेक्रमी रानु सेवे ॥ २८ ॥ र्चदमा मंगद्युक
( १६४) सधा्थचिन्तामणिः। ॥
दूसरे वा पोषे भावम हमै राहु पचमम हेर तो पनन हवै ॥ २९ ।
नवमेश्च निसफे नवाज हेवइ चतुरथभावमे होते भथग पंचममे हतै तो राना
रेष्ठ हेवै॥ ३० ॥ ॥
करे सकरमभविशे यहास्तिणंति चे्छमात्‌ ॥ ठयादिपवेपद्कऽस्मि-
नूराज्राजा भत्ररः ॥ ३१ ॥ ख्ये तदीथेपि चरराश्यंश-
कान्विते ॥ भाग्येश चरराशेस्थे धरमिपाोऽन्यदेशगः॥
1 ३२ ॥ राजयोगादिंसंजति तथा वाच्योऽन्यथा नहि ॥
उत्तमांशगते चन्दे गुरो नीचांशव्जिते ॥ ३३॥ श॒भयष्टवशके
सूयं वरपत॒र्यो भवेन्नरः ॥ चये वा दवौ खगो व्‌[पि चत्वारो नीच-
संयुताः ॥ ३४ ॥ यमपष्टयंशसयुक्ताः सचां वा धरापतिः॥
॥ २३५ ॥ नीचध्थरताशनाथस्तु खटः केन्द्रुनिकाणगः ॥ चर्य
तदीशे तु चरशादो नृपो भवेत्‌ ॥३६ ॥ |
दशमेश प्ाणयुक्त दोषै ओप्ख्रसे ठ्डे भावपयंत क्रमते प्रह ह्वे तो रानन
दषे ॥ ३९ ॥ रुप्रमे चररि हो उमेश चस्पशि वसंशकमें हेम माग्येणमी च
साकम हेवै तो परदेशे जके राना देवि ॥ ३२ ॥ यह फल निषे राजयो.
गभ हों ठरो कहना ओरको नदी, चद्मा ठउत्तमाशमे हो बृर्सपति नीना
न्‌ हो सूं युमपटयशमे दोषे तो मनुयराजतुत्य देत, तीन वा दो यदा चार अह्‌ मीनरा्ि-
येमि होवे भौर हुभषषटयंरोमिं वा जपने उवांशकमि हवै तो राना दमे) नीचगत ब्रहका
अंशनाथ गह कैद विकोणमें देब टसम चप्राि समरे चरराशे चंशक्मे हेम तो रना
हेत॥ ३३ 1 ३४1 ६५। ३६ ॥
माने राहौ भवेमंदे ाग्यनाथेन्‌ वीसिते॥कपरशे नीचसेटेन युते
दृपसनमो भवेत्‌॥ २७ ॥ अंशतो भवते वापि स्वोचमूलनिको-
णगः॥ राजयोगास्तु निर्दि्टास्तेषां योगे बडत्वदाः ॥२८॥इति
सजयागाः ॥
दृश्म॒राहु छाम शानि भाग्येशे च दोदै ओर समरेश मीचगत महसे युक्त दोप तो
नतुत्य रोवे ॥ ३७ ॥ गश्चत्े भावसे अह अपने उच षा मूढ्तिकोणमे
दोतो भौ
रानयोग होता ॥ उक्त रनयोोमि देखा होने विशषतर रानयोग होता, ॥ ३८ ॥
इति सनयोगाः ॥
भाषाटीकासदहितः 1 ( १६५ )
। अथ जातकमंगयःगाः ।
जीवे सेतौ यदि वा सराह चाण्डारूता पापनिरीकषिते चेत्‌ ॥
नीचांशके नीचक्षमन्विति वा जीवे द्विज्येदपि तादृशः स्यात्‌ ॥
-॥ १ ॥ घ्वजादिमन्दैः सहितेदरपू्य शुक्ते वा शशिषूवररे ॥
शुद्रोपि चेद्धिभिसमानमेति विधां च सवौमयिगम्य जातः ॥ २॥
चृहसति पेतु बा राहु सहित ओर पाष हेवै तो वह मनुष्य चण्डारताफो मप
होम वह्‌ बृहस्पति नीचारि दा नीवाशकमे हेवे तो ब्रह्मणी होते मी चाण्डा
होने ॥ १॥ केतु राहु ओर शनिसे युक्त धृहस्पतिको धु वा बुषदेले ते शृत्रभी
हो तोभी मनुष्य समस्त विया जानकर बह्मणेके समानताको मधर होति ॥ २ ॥
मपे शशक रविषु सिक्षाशनी भभिमुतेन रटे ॥ निशश्री-
विलग्रस्य निशाकरस्य हव्यो दिनेशात्मजदष्ियोगात्‌ ॥ ३ ॥
शभम्रहाणामवलोकनेन दीनाद्वेत्त समन्विताद्रा ॥ तत्काल-
हीराधिपतौ धराज कैद्रे शनौ चेद्यदि बा विलये ॥ ९ ॥ श्ुभग्र-
हाणामवलोकदीने दासस्त मिक्षाशनदेदशीटः ॥ ५ ॥
मेषका चंदमा शनि चट हेव ते भिक्षा मांगे खि मगर दृष्ट देर तो रषमीरदित
होमै ठम चेदमके शनिसे युक्तवा ट्ट होनेषे टुञ्ध ( नित्य द्यायुक्त ) रहे ॥ ३ ॥
यह्‌ फ युभय योग दृष्टि रहित होनेमे होताहे त्कार उप्रका स्वामी मेगठमे केन्द्र
हो भवा सनि प्रमं होमे । ४ ॥) धुभग्रह उसे नदे तो पराया दास मै ओर भिक्षाके
भन्नसे देहधारणकरे । ५॥
पापमभ्यगते चन्द्र सप्तम मन्द्संयते ॥ ्ासकषय॒षीदल्मविदूरधि
भजते नरः ॥ & ॥वेशौ समन्दे दशमे सचन्द्र वैकल्यमद्धे क्षि-
तिजे कलते ॥ परस्परक्षयनवाशयुकतो शशाङ्कपूर्यो तदशोपणं
स्यात्‌ ॥ ७ ॥ दिनेशचन्द्रौ रविराशिुकतो चन्दरक्षग वा यदि
शोषणं स्यात्‌॥ रन्भरारिविततास्यगता अदेन्द्रा दिनेशचन्द्रारयमाः
कमेण ॥ ८ ॥ छवेन्ति जातं नयनेन दीनं तद्वातकोपाद्रलं-
युतस्य ॥ खगे गरौ भूमिषते कल्ये उन्मादभाक्‌ तत्र नरो हि
जातः॥ ९॥
( ९६६) सदाथंचिन्तामणिः ।
चन्द्रमा पपग्रहेके वीचमे हो शनि सप्तम भावे देवि तो श्वास) क्षय, शह) युस)
विद्धि रोगत मनुप्य पीडित रेह ॥ ६ ॥ सूर्से दूसरे (वेशि ) स्थानम कानि दशमम्‌
षन्दमा बोर मगरष्षममे हवे तो अंगविकठ देव । चन्दगा सूर्यं गन्योन्य राशि नवाध्र-
कमिह तो शरीरेश रहे ॥ ७ ॥ सूर्य चनमा सूयकौ रारिमे वा चन्दराशषिम एवे
ते शरोर सूख नि, अष्टमे सूरय, छठे चन्दमा, दूसरे मगर, बारह शनि कमे हमै तो
॥ ८ ॥मतुष्यको बराम्‌ यहके धातुके कोपे, नेवहीन्‌ क्ते । स्यम बृहस्पति संपरममे
मङ्गल हवै तो मनुष्य उन्मादी ( विक्षिप ) होताई॥ ॥ _ ८ 4
उन्माद्युगभरशय॒तो विम शनो कर्ते सङुज मिकोणे ॥ ठम
शनो रिष्फगते दिनेशे चन्द्रे न्रिकोणे यदि वा धराजे॥ १० ॥
उन्माददुद्धिः सजडोथ वा स्यानातो ह चचचरदु यत्तः ॥
ठे धिकोण दिननायचन्द्रौ सौर्य
यरो केन््रसमन्विते वा ॥
॥ ११॥ उन्मादः स भवेत्तदानीं शन्याखारो यदि जन्म"
कल ॥ कद्रस्थितौ सोम्यनिशाकरौ वा सीम्यांशदीनो भरमसं-
युतः स्यात्‌ ॥ १२॥
उपरमे शनि सममे मगर हा अथवा त्रिकोणमे हतै तो उन्मादी ( वाला ) अथवा
स्रत बाणी होवे, खद्रमे श्नि बार्ह सूय ओर त्रिकोण ५।९ में चन्द्रमा अथवा मेगह्‌
हेव ॥ १० ॥ तो उन्मादनुद्धि अथवा जड ८ मूख ) यदा मगरुष्य चच बुद्धिषाछा हे
ख्मवा तरिकोणमे सूर्यं चद्रमा अथवा शनि वृहस्पति केन्मे देवै ॥ ९९ ॥ बौर ज्मु-
कामँ शनिं वा मगर हेव तो वह मनुष्य उन्माद्बुदधि होमे बा यदि केन्मे घुष
चमा चयभाशरदित देवं तो प्रमकषयुक्त होवे ॥ १२ ॥
केनद्रीस्थता मन्द्निशाकराकौ जडो ्बेदन्यवसूषभोक्ता 1
भग्येशवर रिष्फगते तदीशे वित्तस्थिते भाव्गतै् पाप्‌ः॥ १३॥
केमदुमेस्मिन्स भवेत्छभोजी दष्कमेयुक्तोन्यकटचगामी ॥ १४॥
छनि सद्मा भूर्य केने हेव तो दूसरेका दव्य खानेवाख भूस देवे । भर्ग्येश बारह
व्ययेश भनस्मानमे मौर॒तृती स्थानमूं पाप हो रेख केमदुम योगम मतुप्य कूमोनी
( निकम्मे अनादि सनेवाटा ) दुष्क युक्त परखोगमन करेवा हषे ॥ १३ ॥ १४ ॥
नीच विख्यधिपतो तदंशे पष्टाएमस्थयदि पपिखेटेः ॥ १५ ॥ -
मंदो विलग्ने कृलनाशकः स्यादरपाराटुः छभदषिदीनेः ॥
स्वग्रदेनीचसपत्नमोगेः कमौन्यगौभिष्चुक एव जातः ॥ १६॥
भाषाटीकासदितः1 ( १६७ )
न भ = न
ख्ये नीचरशि नीचादकमें होवे पपथह च्ठे आष्वें होमे मांदि र्मम होवे तो जपने
कटका नाशषकेवा्ा हे उक्त हप्र शुमगरहदष्टि न देवे तो भत्पाय्‌ कहते । समस्त
भ्र नीच शतुारिपेमिं दम स्यानरदे हेये तोमतु मिश्र देवै॥ ९९ ॥ ६६ ॥
हरेश्वर रिष्फ़गते त॒ माने करूरान्पिते भोमयुते शशक ॥ जातो-
भिशस्तः परदेशवासी मिक्षाशनी दुःखितदेहमाक्स्यात्‌॥१७॥
पामे माचुसते सभोमे जातोप्यपस्मा्टुतो नरः स्यात्त ॥
पपव्रहाः षड्व्ययर्रभपु जीवेपरिष्यन्वितकेन्द्रम्‌ 18, १८॥
रन्भ्रस्थिताः पापखगान्र स्व निशाकराच्छ याद्‌ केन्द्रदुक्ती ॥
योगे गदास्ये सभवेत्तदानी जातोप्यपस्मारय॒तः सुतत्तः ॥१९॥
रुमरेश बास्ठवं द्म स्याने पापग्रह चन्द्रमा मेगच्युक्त देत तो मनुष्य के फटकवाल
पृ रह्ेवारा भिक्षा मागे खानेवाला र दुःखी शरीरा होत ॥१७॥ शनि मग.
टसदित चे वा आढ भावम दो तो मतुष्य अपस्मार ( मृगीं ) वादा होवे पह ६।
१२1 ८ भवो हो वृदस्ति परिषि ( शौर ) वाखा जन्ममे भयव पेन्द्मे हेत तोषी
बही फट होगा ॥ १८ ॥ सभो परपग्रह आख भावे हों दमा धक केनदरमे देसे गदायो-
गमे मनुप्य भपस्मारी हेत आश्रयो गदायोग (भाखनकेन्ददयवाज' यहां नदीं है उक्तयो-
गकर गदा सेज्ा पद्‌ दैइसमें मनुष्य सतप रहत ॥ १९ ॥
समन्विताः सोम्यशशकिशुकाः न्द्रत्यिता भोगिपतो विख्मे॥
चंडाल्योगः स भवेत्तदानीं जातो निजाचारघुक्हीनेः ॥२०॥
जातः परिभंशसमन्वितः स्यच्छुभेनं युक्ताय॒दि दषिदीनाः॥माने
स्थिता वा यदि षित्तराशौ पापास्तथा देवगुरौ च दीने ॥२१॥
युथ चेमा दरक एकषे पेन रषउपेम दतर यद व॑दाटयोग दोतहि इपरमे उवन्
1101
तो
बहस 1
नम्‌ समयहूकि योग पटं दृष्टि रहित देत गभौर बदति यम
मीने मूढ दष्ट षटयेरा `१. .
तो बागी स्त पे यदा पोका ्ुत है ॥ २ १॥ =
व सपाप जन्मोद्येशे रविगे रघन: ॥ विन-
शायः क
स उ! वदि ीहिती वा ॥२२॥ `
आवतः शशाक तत्रे णापि मिरीतितश्ैव ॥
5 पा चा पुतशेवातः $ुलष्वंसकरो विदाः ॥२३॥
( १६द ) सर्वाथदिन्तामणिः ।
चन्द्रमा परपगरहेके वीवमें हो शनि स्म भावम हवे तो श्वास) क्षय, घरोद) युतम)
~+ =,

विद्रधि रोगसे मनुष्य पीडित रहे ॥ ६ ॥ सूर्ये दूसरे (वेशि ) स्यानमे नि द्ध्म
चन्दमा भौर मृगरसपमने दोन तो भगवि देव । चनया सूयं अन्योन्य राशि नव
केम दे तो श्रोफेश रदे ॥ ७ ॥ सूर्यंचन्द्रमा सूर्यकी रामं वा चन्दरकषिमे हवे
तो शरीर भूत नवि, ज्टममे सूर्य, च्ठे चन्म दूसरे मगर, बारह शनि कमपे हषे तो
॥ ८ ॥मतुप्यको बट्वान्‌ ग्रहे धातुके कोपे, नेजहीन्‌ करतेरँ । म्म वृहस्पति सममे
मद्गल दोषै तो मनुष्य उन्मादी ( विक्षिप ) होता ॥ ९॥ त %
उन्माद्यु्भ॑शयुतो विरमे शनो करते सङ़जे विकणे ॥ ठ्तर
शनो रिष्फगते दिनेशे चन्द्रे ्रिकोणे सदवां धराज ॥ १० ॥
उन्माद्ुदधिः स॒जडोथ वा स्यानातो हि चेचयेर्डुदधि॒क्तः ॥
ल्मे कोण दिननाथचन्द्रौ सौय्यं शरौ केष्धूसमन्विते वा ॥
#॥ ११ ॥ उन्मावुदधिः स भवत्तदूना शन्यारवारा याद्‌ जन्म्‌*
काडे ॥ केद्रस्थतौ सोम्यनिशाकरो वा सौम्यांशदीनो भ्रमसं-
युतः स्यात्‌ ॥ १२॥
उमे शनि सपमे मगर हा जयया त्रिकोणे हेष तो उन्मादी { वाचा ) अथ
स्पष्ित वाणी देवै, टसम शनि वाष्व सू्य॑ ओर व्िकोण ५।९ में चन्द्रमा अथवा मेग्‌
हिमे ॥ ९० ॥ तो उन्मादुदधि अयवा नड (मूर्खं ) यदा मनुष्य चचल बुद्धिषारा दे
प्न वा तिकोणमें सूर्यं चेद्रमा अथवा शनि वृहस्पति केन्दमे हेषै ॥ १९॥ बौर जन
कारम शनि वा मगृख्वुर हेते तो बृह्‌ मनुष्य उन्माद्बुदधि दवै दा यदि दमेषु
चेद्रमा श्भाारदित दे तो धमसेयुक्त होवे ॥ १२ ॥ ॥
कन्दस्यिता मन्द्निशाकराकां जडो भवेदन्खननममा नोचतो
ध रिष्फगते तदीशे वित्तिठनिथपदी हेगा९६।२७।२८॥
14} न्मम मागोस्नते, पकजवाधनः 1 सरखराजयोगानां
ट -नीचत्वमाष्ठयात्‌ ॥ २९॥ भगोः पु्रोपि नीचस्थो राज-
योगनिनाशद्‌ ॥ उल्कापातायभकारो महे जातोपि मगगः॥२०॥
सूरयदुक दशरथे ज॑शमें अरथोच्‌ परमनोचांशक्े ठोवै तो हनार रानयोम दयें भी
नीचता पापे ॥ २९ ॥ दकम नीवा हेनेदे रागयोगका नाक होतो ¡ तमा जन्म्‌-
{
समयम उर्कापत ाशिवोि भपका देनेमे वा यदेक मकाद स्थावराः
रानयोम भग हेतिं ॥ ३० ॥ हनम भी

भाषाटीकासदहित्तः। ( १६७ }
रपरे नोचराशि ीवाशिकमें हषे प्ृरह खे आयं होवे मादि च्प्रमं हवै तो थपने
कुक नोशफ़णेवाद देवि उक्त यदपर शुभग्रह न देवै तो अल्पायु कहतेदं । समस्त
अह मीच शुराशिपोमिं दशम स्थान रदित हेव ते मनम मिक है ॥ ९५ ॥ ९६ ॥
होरेवर रिष्फगते त॒ माने कूरान्विते भौमयुते शशक ॥ जातो-
भिशस्तः परदेशवासी मिक्षाशनी दुःखितदेहमाक्स्यात्‌ 1१७
पामे माुसुते सामे जातोप्यपस्मारयतो नरः स्थात ॥
पापम्रहाः षड्न्ययरभभषु जीवेपररव्यान्वतकन्द्र्‌ वा॥ १८॥
रनब्रस्थताः पापखमान्च सुव नशाकरच्छा याद्‌ केन्द्रक ॥
योगे दास्ये समवेत्तदानी जातोप्यपस्मारयतः सतप्तः ॥१९॥
रमेश वार दृश्चम स्थानम पापय्रह चन्द्रमा मगरयुक्त दोव तो मनुष्य छठे करकवाखा
प्रमे स्ठनेवाखा भिक्षा मागे खनेवाडा अर दुःखी हरीरवाठा देवै ॥९७॥ शनि मेग-
रसित ठे वा आढ भाकमे हो तो मनुष्य अपस्मार (मगीरोमं ) वाया हवै पापग्रद ६ ।
१२। ८ भवनं हो वृहस्ति परिषि ( शौर ) वाठ जन्ममे भयव। केने द्र तोभी
वही फट होगा ॥ १८ ॥ सभी पपग्रह आस्व भावमें हं चेदमा धक केने पेते गदायो-
गमं मनुष्य नपस्मासी होदि आश्रयोक्त गदायोग 'भसुत्नकेन्द्दयवारा" यहां नहीं हैउत्तयो-
गक मदा सक्ता रद्‌ ६ इसमे मनुष्य सतप्भी रहति ॥ १९ ॥
समन्विताः सौम्यशरशाकशुकाः कनद्रस्थिता मोगिपृते विल्मरे॥
चंडालयोगः स भवेत्तदानीं जातो निजाचारसुकमेदीनः ॥२०॥
जातः परिभरशतमन्वितःस्यच्छुभेनं उक्ता य॒दिटषटिदीनाः॥माने
रथुकते ति वित्तराश पापास्तथा देवगररो च्‌ रीने ॥ २३ ॥
दशमे चदमा खम युषदु यमे दे यह चंडाचयोग ति इमे उन
शच शङ रशि दामि भी दितो निश्चय नप 4 द्व५५
धनके मध्य जपा पचे नयस्मे भनि मगरे युत = ~ ` यामि द
५ किस रामे मकर फक वृपां्कमे एनि मृगस्ते व ह
दता परेतु यह येग चन्दमाप ञयुमदषटिन हममेह यरि गम्यः यपौ
(1
~ कठ नी होता तैम सेग ददर विज मादि ष ॥ ~ न त
लीरफुम्भाठिनवांशयुे च्रे समांदौ यदि गत्मरोमी ॥ चर
सस तद्वन्त

पापन्विते स्यादिनकंठरेगी ॥ ३७॥ चदे


अ प
(८१७०) “ सर्गीर्भवचिन्तामाभेः ।

सपापे फणिनाथयुक्ते रिष्फे शमे रन्धरगते तथापि ॥ उन्ादभाक्‌


तञ सयेपता च जातस्तु निचयं कल्दभ्रियः स्यात ॥ ३८ ॥
कक कुम वृध्िकांशका चंद्रमा राहु केतु सरित दवै तो ८ गुस्म ) पमे मेका
रोग दो8 यदि वेादी चेदमा चतुय देवे ओर पपयुक्त हवै तो दाति तथा कमे
रोग होता ॥ २७ ॥ चंद्रमा शापयुक्त राहु सहित वरदं देवि अथवा चदमा सपाप गौर्‌
शय. ८ येमे शुभग्रह दवै तो मनुष्य उन्मादी (वावा ) हवै बीर करोषी एवं नित्य
कण्टको प्यारा मानना हषे ॥ ३८ ॥
चन्द्रे तु गोककंटराशिुक्ते पाणन्विते तद्विपरीतयक्ते ॥ उन्म-
ण्डलस्थौ शंशिमोमसंज्ञो पापान्वितो सौम्यहशा विदीनो॥३२॥
हृ्छ्रल याम्‌ जातनरस्तु नतय तथत्‌ ता सप्तमराशियुक्तो ॥ कन्दर
शनी जन्मनि येन दष्टे जीवे शशक य॒दि वा दिशे ॥४०॥
विरमे स्यादि भाग्यदीनः प्रा्ताथंचोरो सुनयो वदंति॥४१॥
वृष करका चेदरमा पाप एवे श्चयुत हतै वा चंद्रमा मंग अस्तेगत प्यक तथा दुभ.“
दषटिव्भित देप ॥ ३९ ॥ तो दयम भूल रदे यदि वैषेी चंद्रशा मंगर सपरमस्थानमे षठ
तो भी बही फक मनुष्यो नित्य दोगा शनि कदम वेठक ठपरगत चहस्पति चा चमा यदा
सूर्मकोदेये ॥#४०॥ तो मनुष्य माग्यीन होगा भिेहुये घनकाभी बोर होरे ेसा
ज्यौततिपन्न मुनि कतर ॥ ५९ ॥
व्यय ज्खुभश याद्‌ पापसर कन्द्रास्थत ज्ञानघनादिहीन ॥
परात्नभुग दुगखत्द्ह मर्‌ स्याच्छुभनं दष करहप्रया वा २॥
केन्द्रे य॒रो त्ञ्जनकेन काटे न कमवेदोक्तमथास्ति नास्ति ॥
पितुः सर्तावा यदि वान इ्वादृष्वे तं तत्कमं छभेर्विदीने॥४२। 1 -
नवमेन छिदि चर्ये दोन पप्र केन्द्रे हेषै तो जान भन आदि टन रहे उसप्र
प्रह दिम न्‌ होने तो पणया अन्न खनिवाखा दुःखित देह अथवा कठडको प्यास मान-
नेवारादहेषै ॥ %> ॥ वृहस्पति केन्दमे दवै तो उसके पिताने समयपर वेदोचकम
८ संस्कार) न कयि हग अर्थाव्‌ चास्य होगा जथवा पुतन विताका उर्वकम न केरेदेसा फट
तव दोगा जव्‌ वुदसति यमम चषि योगरदित हो ॥ ४३ ॥
केन्द्रे शशक शितिुवयु्त न््रस्थितो वा यदि कबिदस्ति ॥
“ संवाहनाद्रीतिखुशंति तज्ज्ञाः खखस्थिते क्षीणनिशाकरे तु 19६॥
भाषाटीकासहितः। ` (१७१)
सखो सुतेपापटशा समेतेदेहोष्णतां सौस्यमथाहरा्याः ॥ सेः
शशांके नवमस्थिते ठ जले मृतिस्तस्य पितु वाच्या ॥ ४९९ ॥
केन्धमे चंदमा मगर सहित हो भथवा वषठमम हो यदा क्षोण चंद्रमा चैये देवै ओर
अष्टम भावम्‌ भू कोई भरद्‌ देवै ते प्येतिषत्‌ वादने भय कहतेदं ॥ ४४ ॥ सूयं चतुर्थ
स्थाने पद होक तो शरीर गरम रदे तथा र्ग पितिधातु मर रहमेसे नीरोग घुसी
भी कदरे सूर्यसे वन्मा नवमस्यनने देमतो उसके पिताकी मृद्यु जछमे फरहनी ॥४५॥
जलेमृतिस्तस्य पिश वाच्या ॥
पक्षतौ चंद्ररवी श्षपस्थौ
खसेशनौ वा भयमस्य वाच्यम्‌॥४६॥
इजादिय्ते दिवतेशापत्े
नीचे भगो धेगते सपे द्विजप्रदत यदि पापट्॥ विक्रणता-
मेति फणीन्द्रथुक्ते याने तदा मोमयुते शिश्युघ्रः ॥ 9७1
चन्रमा सूर्यं मोन रारि पापट्ट हो तो उसके पिताकी मूद्यु नरे कनी यदि श्नि
मगर रासे युक्त हमै भया गनि चये दोव तो जातकको भली भय कहन ॥४६॥ धर्म
स्पानमे मीच शिका शुक पापयुक हषे उपे पाषगरह देखे तो ब्राह्मणको माणेवाटा हषे यदि
रष्टवहित देक ते शानो रदित हमै यदि दशमस्थानमे मेगव्युक्त हवै ते बाटकफो मासे
वाटा हेष ॥४७ ॥
नीचेखरौ वासरनायके वा केन्दस्थिते पापयुते शिनः ॥ के
व) गोगगजातिहन्ता ॥ ४८ ॥ श-
शाकसैम्यो .दशमस्थितो वा पक्षित पापसमागमो वा ॥
नीचांशमी सोम्यदशा विदीनौ जातस्त नित्यं खट पक्षिदंता॥९९॥
भृदस्ति अथवा सूर्यं नीचराशिका केने पपयुक्त दपर तो बाटपाती हेषे युक केदमे
पापयक्त शुभद होवे अयमा मष्टममे देवै तो गवय जादि मृगनापिका मार्राटा दोषै
॥ ५८ ॥ चदमा घुष प्पयुक्त बा दष्ट दुशमस्यानमे होवे भपवा नै्वारिफमिं युमद््टि
रदित दये तोनिभ्रयसर्वदा पक्षियोका माणेवाखा हेमे ॥ ४९ ॥
रन्ध रो नीचमन्पिते वा गखतमृत्यु परवदन्ति तज्ज्ञाः ॥चन्द्र
भयये व मदने सञु्रे जातस्य वामं नयनं दिनस्ति ॥ ९० ॥
गन्धे भरिकोणे दिवपाधिनाय्‌ जतस्य
1 गे ॥
तसिमन्छनो वा य॒दि बा सकेतो पतेत्तदानीं ककलासजातिः॥५५१॥
„ , अष्टम स्याने बृहि मीचका रेप तो गा दुरकर मरय होना ज्योतिपनञ क्त
चदमा व्पयमत्मे युकरष्दित हे जय्रा सममे दयतरैतो =. --मोत्र दनद
ॐ च
( १७२ ), सर्वार्थचित्तामणिः।
प ५० ॥ चंदमा विकणे सूयैसदित दवै तो मतुध्यके रमे शिथिद्धं ( नदरीठे कीट)
की भये हेत उनस्यनमे केतुदित शनि हतै तो उसके रमे श्कखाप ( छिपकीकषी
जातिविशेष )पृडे ॥ ५९ ॥
कौट्यादिपातित्यषुशंति तज्जासतमरैष राहो तुकने ठ कर्मम्‌॥
(> [+ 2 तङ घै भ क ४५।

तव स्थिते सोमसुते तु दंशं सुकरे ठ निद्रायतनं क्चियाश्च ॥५२॥


तगर मंदे पतनं नराणां वखाबलं तत्र वदैद्विचिन्त्य ॥ ५३॥
पास्यानमें राहु हतै तो उसमे धप्मे ङत्ता भयदा युवसे भपमित्रता होना कते है
यदि तहां मगर देवै तो कठ षं दुष होमे तो दंश ( वनमक्षिका ) पडे 1 दुक हतै तो
श्ियोके त्यम नादिषे मछिनना रहे ॥ ५२ ॥ तह गनि हतै तो मनुष्यो शयन अदिति
-मडिनता हेव इषम वद्य देखकर वुद्धिररपे न्पूनाधि त्ययद्‌। मडिनता पतितत जदि
कहन ॥ ५
तध्याल्लचाः संगमनं खौ स्यान्मद्‌ रधक भवनं समानम्‌ ॥
जस्वलासंगमनं छजे तु वंध्यांगनासंगमनं च वाच्यम्‌ ॥ ५8॥
बुधे तु वेश्यागमनं मद्स्ये दीनांगनाक्षगमनं वाणिग्जा ॥ मद्‌
रुरो ब्राह्मणभायेथा वा भगो तु गभोन्वितमामिनी वा + 44 ॥
सपुष्पिणी जातिविहीनिका वा गम्या भवेत्तेन शनिष्यजायः ॥
राहौ मदेगभिणिप्तगमः स्थाक्कृष्णा चङव्जा शशिना वदंति।\५६॥
सममे सूर्यं होवे तो वाश्च सरीका गमन करे चन्दमावा चंदमाकी राश्चि सममे
देयै तो समान खीफा गमन करे मेगर हेत तो रनघ्वटाक्य गमन केरे तया बृ शीका
सेगममी कहना ॥ ५४ ॥ धथ रोने तो रेवया तया हीन नाति खी यदा पिष्ट खीका
गमन करे गु देवे तो बाह्मणकी खीसे, शुक्रपे गर्भवती सखीका गमन करे ॥ ५५ ॥
शनिकेनु आदिसे रनस्वला वा नाते हैन हरं स्ीका गमन क्रे राहु स्महोषैतो
गमिभा चद्‌मन्ति क्ष्णकरूवर आदि गमन क्रे ये फर कवर भवनन्य नहा हे उक्तमह
५५
मुच दानु नांदिम्‌ (२1तच य॑ फर अन्यथा हानम्‌ नहीं इ ॥ ५६॥

सुखस्थितेरीदशसंगमस्त वाच्यस्तदा व्योमचरर्विशेपात्‌ ॥ सुयौ-


दिभिन्योँमचैरेः खखस्थेवौच्या तयोः संगमनस्य शाखा ॥ 4७॥
वनं गरं गुन्यगरदं विहारस्थाने त॒ देवालयतोयभरमिः॥ दरीशन-
म्म्गनमतीवदुरमस्थानं वु वा निर्जिततोयभरमि; 1 4८ ॥
भाषाटीकासाहतः 1 । ( १७३ )
ण च
उक्त संगम सुखस्थानगत प्रदोसि भी कट्नाविशेषतः चतुपस्थानगत ग्रहो मेयुनस्यान्‌
कहना चैते सूरये वनमें चन्दमासे घम मंगटसे शूने घे बृषे विहप्स्यानं बृहसतिते
देवताठय नछाशयभूमि. शुकसे विष्ण वा शिवस्यान शनिसे दुभ ( क्छ ) वा जीतीहुई
जरमाय भूमि मैधुनस्यान कहना ॥ ९७ ॥ ५८ ॥
केन्द्रे चतुष्के यदि पापथुकते जातः पृशूनां भिधुनंसमेति ॥
केन्द्त्िके पापधुते यदि स्यात्पश्वादिवन्मेधुनमेति जातः॥९९॥
ृशस्तना भूमिसुते मद्स्थ लवस्तना मदफ्णद्रकेती ॥ काठि-
न्यतश्वोध्वकुचा रवी स्याच्छेपग्रदेरुत्तमकोमलांगी ॥ ६० ॥
चारों देदरेमिं परपर दें तो मनुष्य पके साथ भेयुनकरे यदि तीन रेन्दोमि हमैतो
पटे समान भैयुनकरे ॥ ५९ ॥ मेगरुसपम होप तोस्ी फु स्तनबारो मे
शनि रह भवुपे रम्बे स्तनवारी पूर्यते फे ओर उषे स्तन अन्ययह चेदम दुष
वृहस्पति शुकसे कोमर्छमै। उत्तम स्तनादि गोवा सी देवे ॥ ६० ॥
चन्द्र कृशागे परिजीणगेहं .तस्मिन्वरिष्टे सदं नवीनम्‌ ॥
दुःस्थे यदि स्याच्छनिराहकतौ दादेन तपं नियमेन वाच्यम्‌ ॥
॥&¶॥\धनायपें लब्नपतेस्सु मित्रे घनं तदीयं द्विजदेवताथैम्‌॥६२॥
दमा क्षीण ठोवै तो जीण षर होवे चन्द्रमा यश्वान्‌ देनिमे टद एं तीन होता
यदि शनि राहु केतु दु्स्यानेमे देर्ध तो ञ्नि ।दि दाहक वस्तु षए सेत नियमे
कहना ॥ ६९ ॥ २। ११ भावेकि स्वामी टगरेणफे मित्र देवे तो उसका धन दवता एवं
बराह्मणे फाम ब्र ॥ ६२ ॥
इति चितामणो परोक्त राजयोगादिनिर्णयः ॥ जातभगादिकं चैव
व्यङ्कटेशेन धीमता ॥ ६२॥
इति भीसवाथचिन्तामणो राजयोगजातभद्ादिनिष्पणो
नाम नवमोऽध्यायः 1 ९॥
इतन खवोभेनितामथिम रामयोगारि तथा जातक्के सनये परादि निर्णय पमान्‌
स्यपरेदने कट्य ॥ ६३ ॥ #
ईति भीपो्यदिनामणो.मादीपापाोकायां रानयोगनानमद्गारि-
निरूपयान्यायो नवमः ॥ ९॥
न=
१७४ ) सकवाधथनचिन्तामणिः।

दशमोऽध्यायः ॥ १०॥
~ -व्य+---

अथारिष्यध्यायः।
केचि प्रशंसन्तदशां
ि केचिष्रदन्ति दि ॥ तद्विना चायं ज्ञातु
न शक्यं तु मनीपिभिः॥१॥ विविधाश्रय योगाः खलपायम-
ध्यमोत्तमाः ॥ द्वानिशत्पूवमद्पं स्यात्त्वं मध्यमं भवेत्‌॥ २ ॥
आसपतेस्तदरध्वे तु दीषायुरिति संमतम्‌ ॥ उत्तमायुः शतादध्व-
मिह शंसन्ति तद्विदः ॥२३॥
मायुके थ्थि फोई तो योगकी मसा करते कोई दशा कते इनके विना नापु
जाननेको मुनि्योका सामथ्यै नहह ॥ ९ ॥ इनमें पहि योरगोका विचार कदे
कि आयुदे योग तीन मकरके होनेहे अलम मध्यम्‌ ओर उत्तम्‌ ३२ वरते पूर्व भतपाधु
इसके उपर ७० परयत मध्यमायु इसके उपर टीर्पौयु कही है सौ उपर ज्योतिष खोक
उत्तमायु कहतेहे॥ > ॥ २ ॥
आद्रादशा्दा नंवृनामायुजञोतं न शक्यते॥ जपहोमविकिन्तायै-
वौलरलां तुकारयेत्‌ ॥ ९॥ पितरोदेषिषेताः केचित्केचिद्रालमेहै-
रपि ॥ अप्रे रयोग त्रिविधा बालमृत्यवः ॥ ९ ॥ जन्मतः
परवरेनैव वालानां पुिवद्धेनम्‌ ॥ कथयेदेव शेपं तु तत्तयो-
गालुशूपतः ॥ & ॥
वशा जादिसे जाय १२ वर्स भीनर स्त नदौ होसकती इष॒ मवस्थामे भप हवन
{ चिक्षित्सा ) वयक बाररक्ता कणी चाहिये ॥ ४॥ किमी वारको मत्य मातके
रोग 3अस्म्‌ जन्याय
जन्या णापनादिसे
पप ~ ॥होतीहि किमी को वायग्रह पूतना च्चिर
चि जादिसे
किसीकी धात्यार्टयोगेि मे मृद्यु होती है ॥ ५ ॥ जन्मेष
ष पुटि यनक उपाय कदने ॥ ६ ॥ भग येगोके अनुकार बाड
ल्भरेशवरतस्य
अल्पागुखञ्रपे भनोःशतरो मध्येतु मध्यमम्‌॥ मिनि
दी्ेमायुरुदाहतम्‌ ॥७ ॥ अर्पाधुयोगजातस्य विपदाये मृति-
ह ॥

म्बदेत्‌ ॥ जातस्य मध्यमे योगे परत्यरो ठ भरतिदेत्‌ ॥ ८॥


भाषाटीकासहित (८ १७५)

दीवोयुयगजातानां वषमे तु सृतिं वदेत्‌ ॥ जातस्य मध्यमे


योगे प्रसयकं विधं मवेत्‌ ॥९॥
न्मस्मेशच सूर्यका शतु है तो मस्पायु, सम दतै तो मध्यमायु भौर मिन्रदेषि
ततो दीर्वीयु करी । ७ 1 निकी अस्पायु पाईं गयो दै उसकी मृत्यु विद्‌ नक्षत्रकी
दशाम फनी मध्यायु योगम मत्थरिके ॥ ८ ॥ नीर दीवयु उक्त योगवाटोी वपता
साक्मे भृत्यु होतीदै उक्त तीन योगृमिं मत्येक तारा प्रककारने मु होतीहै ॥ ९ ॥
चरसिथिरेति सूत्रेण दीवंमभ्याल्पकायुषः ॥ तयोरन्यतमं ज्ञात्वा
चाज्ञानं प्रचक्षते ॥ १० ॥ अर्पायुरल्पमध्यं त॒ प्रणायुच्ि-
विध्‌स्पृतम्‌॥मध्यमादरपूमध्यं
तुप्रणाय्॒चिविषं भवेत्‌॥ ११॥
दीवोयुषोल्यमध्यं त पणायह्लविध सेत्‌) एव नवावधः प्राक्त
्थायुषां तु विनिणेयः ॥ १२॥
सूत्रपरित्‌ जो चर स्थिर द्विस्वभाव है इनके भलुषठार शर्वं मध्य ओर जस यु हाती
है एनमेते यहा फि्की माति है उयुका निश्चय करके आयुका ज्ञान कहते द ॥ १० ॥
इन भप मध्य द्वं आयुके ३ । ३भेट्‌ ह. कि जसायु मस मभ्य ओर क्ष्व मेदसे तीन
अकारकी है, मध्यायु जस मध्य पूरणे दीषीयु अलमध्य पूणं मेदस ३ मकाएकी है इष
भकरोर यायुका निण॑यनौ ९ भकार है भयेक आयुके वपं जो पूर्वं षे है उनमें .
आ चर स्थित दिस्वभाव भेदो$ मेके सीन तीन्‌ भाग हेतेहे ॥ १ ९॥ ६२॥
पञ्चम्यारदशामत्युं दयात्प्ठीगरोदंशा॥शनेटर्थारित्यः स्याद
शारादोश्च सत्तमी ॥ ३३ ॥ विपत्पाकदशा कण प्रत्यरीशदशा
तथा॥वधमेशदशा कष्टापापास्यादञ्मक्तिता॥ १४॥ नीचारा-
तिबिमूढस्य विपस्मरत्यारेनेधनाः ॥ दशा ददुमति तस्य पपेयुक्ता
विशेपतः॥ १५ ॥
उक्त दशेमं मंगटक दशा पचमम गुरुको पठान शनिको चतुर्थामें रहफो सपमी
मृदु देतह ॥ ९६ ॥ पिपत्ताराकी पादश कटदेपैदि देसे हौ मत्ये स्वामोकी भौर
चप नश्वर स्वामिफी मी कष्ट देती यदि पपद हेर ॥ ९४ ॥ मीचगत शघ्रुगत अम्तंगत-
फीविवमत्परनिषनशा मृषदे्ैदि पापयुक्त दोनेसे विरोषफर कगतीहै ॥ ९५ ॥
रारिसंधिषुये जातास्ते बाला मृतजीवनाः ॥पापदा युता वापि
निःपशयसृतिः स्मृता ॥ १६॥ गेडतिपृद्धवो मत्यै: पितमात्‌व-
खात्ततः ॥ यदि जीवेरस्वगंपालो गजवाजिसमन्वित्तः ॥ १७ ॥
( १७६ ) सबार्थचिन्तामणिः।
राक्िसंधिे जिनवारकोका जन्म होता वै मृतप्राय रदतेहं यदि पपग्रहेषे युक्त द
होय तो निःसंदेह मच्यु होती ॥ ९६ ॥ नो मनुष्य गेडातमे उतत्र होति वह माता मिता
कै वट भथोद्‌ शसयुपचारारिसे बालकं वच नावे तो स्वर्गकाभी पारक मर्थात्‌ बडा पराक्रमी
हाथी घोडे सित बडा देशय दोतांह ॥ १७ ॥ §।
ततीयगो भासुनिशाकरो वा रगो कृर्निरीक्षिते वापव्याधि
नरस्थापि वद॑तितज्ज्ञाः स्वमा त्वातदुटभ तत्‌ ॥ १८ ॥
चन्द्रात्स्मर वासरनाथमामा कुजाद्य्‌ वा मरण दशादात्‌ ॥ १९॥
सूय चदमा वीरे अथवा र राकषिमे वा बरूर ग्रदोसे च्छ दोपे तो प्योतिपतत उ
मनुष्यको सेगयुक्त रहना कफरतेदं यदि बन्या होप तो उसका नवित रहना एक वर्षी
दभ होषै ॥ ९८ ॥ यादे अन्दसे सप्तम सूयं मगर दोरवे जयवा चंदमासे सपन सुै
ओर लग्रम मगडदह्त तो दृशा ठिनमें मरण हवे ॥ ९९॥

उद्रेष्काणजा मित्रे यस्य स्यादारुणा यहः ॥ क्षीणे वि-


स्थे स्यो दरति जीवितम्‌ ॥ २० ॥ विलय्यादिपतिर्नीवि नि-
धने वाकंसयुते ॥ कृच्छेण जीवितं विदास्सतप्रायो भविष्यति ॥
॥२१ाभापेष्धिमे स्थिताः सर्वे महा वरखविवाजिताः॥ षण्मासं
द्विमासं वा तस्यायुः सडदाहतम्‌ ॥ २२॥
समभावं उयदायुध् (मेपका मयम, मियुनका दूरा, सिंदका मयम, तुका दूस,
कभका भवम) दरप्काणका पापप्रह हो ओर चन्रमा ठपमे दोषै तो तत्का वाक मएनवरि
॥ २.० ॥ खरश्च नीपचचका होवे अथवा सूयक साभ अषटममं होवं तो वी कठिनतकते
बचे मरके सदश रदे ॥ २९ ॥ अपोश्चिम ३।६।९। १२ भावम समी ग्रह
वहीन हेय तो ६ मीने अथवा > हो महीने उसकी गयु हतै ॥ २२ ॥
}रुदयः पूव प्धादुत्काथिपवननिवोताः ॥ ररे
सति मोदत
प्राणः संत्यज्यते जतः ॥२३ ॥ यहणं पखिषकाटे जातः पा-
पान्विते विलमस्थे ॥ ख्येशे वटदीने जीवति पक्ष्य बिमा
वा ॥ २४ ॥ अंशाधिपतिजेन्मपतिरे्यपतिन्यास्तमुपगता य-
स्याजन्मावप्तानमरणं तस्य भवेत्कतिपयाहेन ॥ २५ ॥ संधे-
चतुएयकालठे जातो मत्युं समादिशेत्तज्ज्ञः॥ पापयुते वा दृष्टे
शीनं सैम्पैरद्टग्ुते ॥ २६॥
भाषारीकासरहितः। { १७७ )
जिषे जन्म पू केतुका उद्य, पिममे उत्पात अग्नि वायुके निपात द्द्‌ ही
ओर रोघ महते न्म हेव तो शी्दौ वारक मप्नवि ॥ २३ ॥ निष्का नन्म ग्रहण
वा पशष ( दौडछ )के समयम हो सपमे पपग्रह श्मशा बरहि हवै तो ३ वक्षे
या ३ महनेमे बाछक मेरे ॥ २४५ ॥ स्मेरा अंरोश राशञीश निके अस्तंगत देक तो
कुही दिनि मरनधि ॥ २५ ॥ भातः सायं भर्भृ ओर मध्यान्ह इन चार संपिय्ै
समयमे निका नन्ग हवै ठ्न चद्रमा पापयुक्त हों भैरद्ुभयुतद्छ नशं तो दीघ
मृत्यु तै ॥ २६ ॥ ध
राशे केन्द्रे पापयुक्तेवाक्षिप्रंनाशं याति सीम्बेरे ॥
शो र स ~ + १ कि, द, ०

पापः केन्द्रवाक्रलग्र निक्‌ण्‌ सम्य प चाषमत्य च्‌ वारः ॥


॥ २७॥ जातः क्षीणे शीतगो रमरस्थे पिद, नाशमाञ्
प्रयाति ॥ उच्चकषें॑मेपराशि च दहित्वा राहयुक्तस्तेष्वपि
प्राणनाथः ॥ २८ ॥
राहु फेन्दरमे पापयुक्त वा दृष्ट हवै श्रभग्रह उषे न देसे तो शध बाठक मरन भवा
पापगरहकेमे शानि छ वा तिकोणमे भौर पृपग्रह ९ । ८1 १२ भावने हेवैतो शौच मरे %
॥२७॥ क्षीण चंद्रमा मे पापद्ट हेवि तो श्र वाखकका नाश ठेव इन्दी स्यानेमिं चमा
मेष वृष क्से अन्य राशियोका रादयक्त दोषै तौभी वही फएठ करता है ॥ २८ ॥ _
+ | ^ व~ १ ~.
रुघ्ातस्वत्यो पापयुक्तो यदि स्तः सपतस्वात्यो वा विनश्य
त्ेणेन ॥ र्रादरालधा्मे पापचरः सोमेक्षीणे त्वषटमाब्दं च
जीवेत्‌ ॥ २९॥ केन्द्रे चन्द्ा्पापञक्तेरसम्यः स्वर्ग याति
भरोच्यते वरसरण ॥ जन्माधीशे लगे कूरयुक्ते पश्यत्यार्कैन्ा-
एमे जीववर्जे ॥ ३० ॥
सपर ८ । ९२ स्थान पयुक्त हषे जयत्रा सपमे २ । १२. मरथात्‌ ६ । ८ भावेन
पापगह द्वि तो वाटक तत्का मरे छमरसे ५।८ मे पापगरहयतत क्षीण चन्दमा दतै तो वारक
८ नषेनीर ॥ २९॥ चेदमपि केव्में पाप्यह ह शमग्रहन ठो तो एककम स्तम चय
ने, समश उपे बरु निषे च्छ होमै तो ८ वरे जवर, पस्तु तहा बृदसति हेष तो
`“यह फट नरीहोता ॥३० ए
पठ वर द्वादशे वामे वा सथो राशेजीतको म्युमेति ॥
१५८१ अ वि १ १

पष्ट रपरे शीतर यस्य क्षीणे रिष्फे पापयुक्तेऽथ वापि ॥


१३
( ९७८) स्वांथैचिन्तामणिः।
सौम्ये त्माव्द्‌ च जीवेत्पापेः सौम्धमिशरितेस्तदास्यम्‌
~ ॥३१॥जीवे विकम्र मथने तायां म शरिघदुनापि
॥ ३२॥ पपिरे मृत्युराशिस्थितेवां जीवेदरषै चाएमं चे
बाः ॥ ३३ ॥
( राशिसपि ) गडातमें जन्महो भौर ६। ८। १२ भावम पापयुतं चमा ह तो
बाक मप्नवै यदि उषे कुभयहदेये तो ८ कं कचे यदि पाप म देने देणे ८
का जापा ४ वषै जैनि ॥*३९॥ मिथुन तुखाका वृहस्पति ट्म क बा इपसेमी युक्त हर
॥ ३२ ॥ ओर उत प्रापयह देत अथवा अष्टमभावमें हेषैो वाटक आर्ष मैपि॥३६॥
ठे क्षीणे शशिनि निधनं रन्धकन्दरेएठ पपिः पापंतस्थेनिधृन-
दिद्ुकयुूनसंस्थे च चन्द्रे ॥ एव ठगनेभवति मदनच्छिदरसेस्थ
पपिमोवा साद्धं यदिन च शभीषितः शक्तिमद्धिः ॥ २९न
राहमस्ते शीतरश्मो विरम युते चाएठमे मूमिषएवरे ॥ माना-
साद चन्द्रवद्ास्करेपि शक्चैः पातेना्यं सत्यु प्रयाति ॥ ३५ ॥
ठरे क्षीण चैदमा मष्टममाव तथा द्रम पपग्रह होवै तो वारक मरे ८1४।५
भवे चदमा परप्रहोे बीच होषै तौभी वदीफठ होगा, रेस रम्मे पातस्य चद्रमा
७ 1 € भ्व पाप्रह हेव तो मातासदित वारुक मेरे, पर्तु इनको यदि वख्वान्‌ दुभ
यह नं देस तव॒ यह एठ होगा ॥ ३४ ॥ यहणसमयका चमा टम पपयुक्त अष्टम
मेगङ देत तो मातासदहित वालक मर रेषेदी चत्रमाके तप्द सूयं हवै तो शक्तस बा
मिसे दीघर मरे ॥ ३५ ॥
अस्तेगते दिनपतौ रविजि विच्य भोमेऽथ्‌ वा निघनगे वरजति
ततीयात्र ॥एवं स्थितेऽपि दिमगावज्भरदे रदे च निधनं
भवतीह चा ॥ ३६ ॥ चृदर्पतिभोम्देऽ्टमस्थः सूर्थनडुमौ-
माकेजदषटमूतिः ॥ अब्देश्चिभिभौगेवहिदीनो लोकान्तरं प्राप
याति प्रसूतम्‌ ॥ ३७ ॥
सपरम सये रसम शनि अथा गषटममे मग होत तो तासे वई बाटक् मर पस योने
चन्दभापर पाप्र्‌ दृष्टि न हो राहुपर्मी पष्ट न देवै तो माठ वधे मृदु होती ॥ ६॥
बदस्पति भोमरचि९ 1 ८ का भ्म भावं हो उष सूर्यचन्दमा मगढ शनि देते युक
दृष्टि उस्र न हेषैतो बाटकर तीन वपम डोकान्तर भेनताहे ।॥ ३७ ॥
भाषारीक्यसहितः। ( १७९ }

वरी शनिर्मोमगृं प्रपत्र च षष्टे च चशे वा-॥ङनेन


संप्ा्तवलेन दृष्टो वप॑द्यं जीवयति प्रजतम्‌ ॥ २८ ॥ सैर
स्परस्थे यदि वा विग्र जन्मस्यल्ग्र शशिनि त्वरी वा॥
सौम्येषु ेन्दरोपगतेषु सयोजातस्य मत्छथवनोपदिष्टः ॥३९॥
नीचस्थे देवपूज्ये त मीमक्षे्गतेऽथ वा ॥ संधित्रयेपि जातस्तु -
मासान्प्च्यै प्रगच्छति ॥ ४०॥
वक्रगतिवाढा शनि भेगदकी रादिका ष्ठे ज्व वा केन्दरस्यानमें हतै उस वरवान्‌
मग देखे तो बाछकको दो वधं ओैवित रखता ॥ ३८ ॥ शनि सममे वा छम हो तया
नन्मरप्रमे यथया वृथिकम चन्द्रमा हेव भैर शुम केन्धेमिं हवै तो वाछक ततादौ
मेर यह योग यवनाचार्यका कहौ ॥ ३९ ॥ मीचका बृहस्पति हो अयव मंगले घर
१।८काहो तीन प्रकारकी राशि संथियेोमिं किसीमें जन्म हवै तो एक म्हीनिमे मृत्यु
होतीहै॥४०॥ ति
क्स्य सन्धो तिथिराशिसंषा एकनता तस्रसवश्िधा स्यात्‌ ॥
जातस्तु मृत्यं सुपेति सदयः सकर जीबेदिति नन्दिकोकतम्‌ ॥
॥९३॥ पषठयां जातशराकंलमे डज वा गण्डान्ते वा मृतय॒योगेथ
वापि॥ मोमो हन्तिभराणिनं तत््षणेन जीविशितथेत् वेत्मजातः
॥ ९२ ॥ भोमोदये तदविवसे छृशेन्दौ दोरास्वामी लयकेन्दर्र-
हि्ठः ॥ जातो योसौ क्षिपमेषैति मृत्यं भौमः सौरोप्येवमेवं
विधत्ते ॥ ४२ ॥
भावकषपि तिधिरेपि रशिषपिर्मेते एक बा दो सीने एक साथी भाय पटने मस्व
हेष तो षाखककी मृदु हेवि यदि उप॒ दिन्‌ शुक्वार हेमे मृत्यु नरी होगी यह नैदैश्व्का
मत ६ ॥ ४९ ॥* पठेम जन्मी रम्मे सूयं वा मंगर दवै बीर तीन मकारे से को
गदात्‌ हेव अयत्र मृत्युयोग हवै उस दिन मेगण्वार है तो वी क्षणमे मतु होती है
य॒दिइदृसतिी इटि ह्रैतो बारुकषकी मृस्यु नदीं होगी ॥ ७२ ॥ मेगखबार हो म॑गख्दी
उपरमे हो चदमाश्मेण दो ख्रेश ठम वाकेदेति वाष्रदेतरै तो जो नन्मा है उसको मग
ˆ --शप्ररी मृष्यु देतह देश श्निभो कति ॥ ४३ ॥
सुतमदनन्बत्यलमरसरष्वछयभयुतो मरणाय शीत्रभ्मिः॥ शरगुसु-
तशशिषुखदेवपूज्येयंदि वछिभिनं विरोकितो यतो वा ॥ ४९॥
( १८०) सवार्थचिन्तामणिः!
पचम स्म नवम दद्दा छत्र अदष्टममावर्मे चेदमा पापयुक्त देप्रै तो मृष देता हैयदि
शुक वष बृहस्पतिम श्ट वा युत न हो इनसे युक्त ट्ट हीनेमे भरिए नदीं होता ॥ ४४ ॥
होरास्ता्टमगेष्वसत्सु दिमगो क्षीणे तुजातः शिष्यः स्वर्ग गच्छति
सोम्यकेन्दररहितो जीवो न वेदवकषते ॥ ल््ा्या्टमधमंमेषु
श भ (49 र ड

सदिताश्चद्राकेभोमाकेजाः क्षिप्रं गच्छति चातक एरपतेमत्री न


वेद्रीक्षते ॥ ४५ ॥
पापयुक्त चन्दमा ९।७।८ भा्व्ंहो गैीरक्षीणमभी दोषै तो रेतेमे उल हुमा
वारक स्वग नाता है यदि केने दयुभग्रदन रहो, तथा चैदमाको इृहसति नदेसे ओर
१।९२९। ८1९ भरविमिं चैदमा सूरये धग शानि देने इनको गुरु न देसै तो शीर
वारक मस्ता है ॥ ५५ ॥
लर चन्द्रे भास्करे वा वरिष्ठे पपिः केन्द्रे नेधने च त्रिकोणे ॥
शकरः सुः शीतरुष्वैकसंस्था नाशं व ६॥
मपे विशतिमागे स्यन्त द्यात्निशाकरः ॥ एकविशतिभागस्
सिदे तचेस्तु गोवृषे ॥ ७७॥ .
स्र चंद्रमा अयवा सूर्य वरवान्‌ हेत पाप्रह केढमे हो ष्टम वा त्रिफोणमे रुक सूर्य
द्मां एकसाथ ह तो ष योगम बाटकका नाश्च देत ॥ ४६ ॥ मेपके २० वसे थन
धिके २९ भ षके २५ भंशमे चन्द्रमा वाटको मृत्यु देतादै ॥ ४५७ ॥
वृके च तथा चन्द्घ्रयोविशतिभागकृः ॥ द्वाविशतिङ्करीरे घ
तायां वेद्भागकः ॥ ८ ॥ विशतति्मकरे चंद्रः कन्यायां प्रथ-
मांश॒कः ॥ धचरष्टदशो भागो मीने दशमभागयुक ॥ ४९ ॥
द्वाविंशतितमे त चन्द्रोप्यवंमृतिपदः॥ कमे पंचैदुभूगि च मृत्यं
दु्यात्तथेव च ॥ ५०.॥ येये _निशाकरांशास्त॒ सृत्यभागन्यव-
स्थिताः ॥ तावद्धिवेत्सरेजातो मूत्युमेति न संशयः ॥ 49 ॥
ठंयजन्मपयोयंस्तु शघरै्रगतः शुभः ॥। करोति मृत्युं जातस्य
स्वस्य धातोः प्रभावतः ॥ ५२॥
तसेदी गृधिकके २३ वे जामे ककेके र्मे तुखफे ध्ये ॥४८॥ मक्यफेरण्मे
कन्याये न घनके १८ मेने ९०मे ॥ ४९ ॥ मियुनक्रे रद मे क्रमा मृदु देने
भ्‌(ल्क्मन्तादतर् +

वाडा होहि तथा कुमदे १५ दे भो मृष करति ॥ ५० ॥ जेोजो चंद्रे अंश मयु
भरम ह उतने वर्पेनिं मनुष्य निर्सदेह मरण प्रता हे ॥ ५९ ॥ रमेश वा चराणि
शधुयह उथमे शुभग्रहे हेव तोमो जपने पू्धोक्त धातुरोपसे वाकी पव्युकर्तति ॥ ५२ ॥
रन्भधरासूतदिनेशसोरा जातस्त मत्युं सुपेति मासात्‌॥ केतुश्च
धि [^ अक्‌ - ॐ ध

यस्मिुदिते् जातो मासदयेनेव यम्‌ भरयाति ॥ ५२ ॥ भरपाल-


योगा यवनैः प्रदिष्टा राज्ञः कले जातनर पेशाः ॥ तेतिप्रयोगास्त॒
तद्न्यजताः सयो यमं यांति नरास्तथेवम्‌॥ 48 ॥ भावनंभ-
स्थोयदिपाप धरासत्षं शशिनश्च गेहे ॥ जातस्तु सत्यु
ससुपेति शीघं श्येनं दष्टो वियुतोपि चैवम्‌ ॥ ५५ ॥
अष्टम स्यानमे मंगर सूर्यं शनि हेव तो एफ महीनेमे वाटक मे निस रग्रमे पेुका ,
उदय हे उसमे नन्म देवे तो दो मनि मरे ॥ ५६ ॥ जो राजयोग ययनानाथने कैर
उनमें रानकुश्करा बाट तौ राना होता हैदेसेयोगेमि अन्यका वृक जन्मे तो अतिपरयोग
( अकषभव ) होने वह बाछक तत्काछ यमफो माप्त होता है ॥ ५४ ॥ यदि पष्ट सूरय
दशम भावम मंग वा चदमाकी राका हेम ट॒भयहेष युक्त वाद नहोवै तो शीघ्र
वाक मरे ॥ ५५ ॥ ¢ ५ ्
र्धेये्रेष्काणा निरगेला हि विदंगप[सधरसुज्ञाः॥ मरणाय सुप्त
वपः ऋूरय॒ताशवापि सटाः ॥4६॥ रविचंदभोमगुरमिः जयु-
रुसोरन्डुमिस्तथेकस्थेः ॥ रविशनिभौमशशकमेरणं खट पञच-
भिः ॥ 4७ ॥ रविणा युक्तःशशिजः सोम्ये विनाशयति
सूनम्‌ ॥ एकादशमिवेषंदेवाकेपि स्थितं जातम्‌ ॥ ९८ ॥
नो छ्म्मे पक्षि सपं परर दरप्काण सूरहैसे युक्तच् देवे तो सात वर्षन
म्युदेतेहे ॥ ५६ ॥ सूर्यं चंदमा मग गुह अवा मंगर गुर सूय चदमा यद
भूयं शनि मगर चद्रमा एकस्यानमे देवे तो निश्चय पांच मसु देते ॥ ५७ ॥
सूरे युक्त बुष श॒भयहेषि द॒ दवै तो वारक देवतके गोदरमभी बैग हो तोभी ग्या
सपमे मरही देताहै यह्‌योगअन्य्रधेमिं नहीं देखा गयि ॥ ५८ ॥
„_ खमे रविशनिभोमिः सुक्र वा धशी क्षीणः ॥ दो न देवगु-
रुणा सप्तभिरब्दर्विनाश॒यति ॥ ५९ ॥ केन्द रे रविशपिततयुः
मिर्दै4. ~ केन्दे ।

कषितिजो मन्दावलोकितोथ युतः ॥ वषैचठुष्केणा्चु मारयति


क)
^
{ १८२) सवांथचिन्तामाभिः
९.९

किमयं गणितेन ॥ ६० ॥ ठ््ायपत्च्यन्द्रा मरणपदस्थोपि


कृष्णतां यातिः सकरैरैणो न शुभेवेषन्िमिस्त मारयति &१॥
छ्मे सथ, दानि, मंग दौ क्षीण चेदमा गुकी राशि दवै उसे गुह नेसे तो ७
वरम मारता ३ ॥५९॥ केन्द्रम्‌ अस्तंगत मग शनिते चट बा युक्त रतै तो चप वरममार
तादै शसम गणितायुकाभी प्रयोजन नहीं ३।॥६०॥ ठपेशसे चंदमा अष्टम दप छृष्णपक्षका
जन्म हो सभो पापग्रह उस चदमाफो देसे धुभप्रह न दें तो ३ वर्षं माप्त ॥ ६९॥
पापो विलघ्याधिपतिः शशांकाद॑त्यस्थितः ऋरनिरीकषितश्चेत्‌ ॥
चन्द्राशकस्थां याद वा तदाशाजात शिष्य प्रेतपुरीं नवाब्देगी
7 द२॥ दृश्ये मग संयुताः सोम्यसेयः पापाः सवै यस्य
मन्यरश्ये ॥ राहौ ल्मे पापयुक्तेथ दे जातो मृत्यं याति प॑चा-
व्दसख्थः ॥ ६२ ॥
छमेश पपप्रइ चन्द्रमसे -बारदवे मवमे पापच् रेवै अभवः पसे योगम चदरदीश
पापाडाक्मे हो तो बाछक ९ वपम यमपुते पर्वे ॥ ६२ ॥ निस जन्मे शुभग्रह
दयापे % से ९० पर्यत ओर पापगरह अदश्य भागम हं राहू रपम पाययुक्त वा च्छट देवै
तो बक पा्च्ेमे मरन ॥ ६३ ॥
राहुः सप्तमभवने शशिसूयंनिरीक्षितो न श्भर्टष्टभादशमिद्रोभ्यां
सदितेरब्देजातं विनाशयति नूनम्‌ ॥ 89 ॥ चराछिसिहे फणि-
नाथयुक्ते तस्मिन्विर्मे सति पापदृष्टे ॥ जातो यमं `सप्तदशे
प्रयाति वध॑न्द्रपूज्येन य॒तो न्‌ एः ॥ ६५ ॥
स्म भावम राह सूयं चन्दमासे च्छ दो शमय उसे न देँ तो बारकको ९२ वषमे
नाद करे यइ निश्वय है ॥ ६४ ॥ राह ११।८।५ याक्षिका स्परे हो उसे पापय्रह देर्ख
ओर उसको बदस्पति न देसे न उफ साथ देत तो वाठक १७ वें वर्षमे मरे ॥ ६९ ॥
क्षीणन्दुः पापंद्ठो राइद्टो विशेषतः ॥ जातो यमपुरं याति
दिनैः कतिपयः किल ॥ &६ ॥ जन्मेशर्प्ाधिपती विल्या-
त्पष्ठाएमत्यिषु दिनेशय॒क्तौ ॥ जातो यमं द्वादशमिश्च केँ
प्रयाति सौम्येन य॒तो न द्यौ ॥ &७ ॥ होरापिपतिवूने पाप-
जितो मरणमेव विदधाति ॥ राशि भिरणीङ्त्वा वपँ मासे न
सदेहः 1 ६८ ॥
भाषादीकासडितः। (१८३ )
क्ीम चन्दम परप दो विदेषतः राहु होत तो निश्चय कुक पिनि वारक मरे
॥ ६६ ॥ जन्मद तया चन्द्र्षीरः उन्नते ६।८।१२. म्वेमिं सू्॑से युक्त देवै शुम-
ग्रहति युक्त ए नदो तौ १२ वर्म यमपुर नवि ॥ ६७ ॥ छेदा स्म स्याने ( पा.
नित )पाप्रहसे युद्धमे परमित हतै तो निस रारिमे है उसको विगुण के नो सक
हो उत्वे महीने वा वर्षमे निःसंदेद मरण करति ॥ ६८ ॥
तरणीन्दुङजाः एुनस्थाने युक्तान सोभ्यगाः )॥ जाते यमपुरं
याति नवुमे्दे न संशयः॥ ६९ ॥ ल्रशर विल्यस्थे पः
स॒व्रदश्यगेः ॥ चतुर्थं मासे मरण याते वाख न सशयः।॥७०॥
चन्द्ररप्ाधिपः सयेः स्वफत्रेण समन्वितः ॥ ल्यादएमरा-
शिस्था द्रादशाब्दे पृतिप्रदः ॥ ७१ ॥ पष्ठा्टम पापशते सौम्ये
हषटिविषजिते॥ अपोष्धिमे विरुषेशे पोडशे निधनं बजेत ॥ ७२॥
सू चदरमा मगर पंचमभावने शुभग युक ट न देवै तो नधरमवरपमे निस्संदेह
यमाखय नाता हे ॥ ६९ ॥ शेश खयमें गौर सभी पापद्रह ( अवयां ) ११ से इ
भावयत देँ तो निर्संदेह वाक चये महीने मरने ॥ ७० ॥ चेदररीर सूरय
शने युक्त अष्टम माकं हवै तो २. वें व मयु करतदि ॥ ७९ ॥ वही सूं पाप-
युक्त ६।८ भावमे शुभग्रह टिपहित हो तथा स्मे भगेशं ३।६।९।१२ मेसे किरम
देवै तो १६ वर्मे मृदय देवि ॥ ७२ ॥
प्रस्परकषनस॒मास्थितो वा टमेश्रन्भाधिपती न सोम्ये ॥ रिष्फा-
रिभ वागथिषेन्‌ सक्तेच्ादशाब्दि निधनं प्रयाति॥७३॥ केन्द्रे
पयिपु निशाकरेण सेम्य्रवीक्षणवजितेषु ॥ पछठाएमे वा यदि
वा शशकि अिच्छविापिषभाम्‌ ॥ ७ ॥
टप्रेश अषटमेञ अन्योन्य राशियेमि जरुभग्रह योग रहित दे अथवा ६।१२ भावने पैव.
भेकते एलः हेयं तो १८ वेमे मयु होवे ॥ ७३ ॥ कन्म भाप वनेमा भुभरहोषी
दष्ट वर्मित दैवि अयव केदेमिं पापगरह हुम वेदरमा ६1८ भावम देवि तो वाठ वीस
२.५ ट मतरे ॥ ७५ ॥
~ जीवेन सहितः सो प्रस्थः कीटराशिगः ॥ अष्टमायिपती
केदिश मरणं भुवम्‌ ॥७९ ॥ राणा सदित चन्द्रे नामिव
चाएमेएि वा ॥ देवेज्ये परदेस्मिन्‌ द्वाविंशो मरणं भेत्‌॥ऽदा
(१८४) ` सवांथविन्तुमणिः
- ¦पापद्भयातरस्थ तु दोरानधिन साम्यभे | पेत्रजन्मन जातस्पु
पेचर्विंशे यमं त्रजत्‌ ॥७७॥। मदीदय शद्राशो सास्यरापाश्चिमा-
पैः ॥ षईड्शि सप्तविंशे वा मरणे भवति धुवम्‌ ॥ ७८ ॥
बृहस्पतिसहित श्रय कौट ४ राशिका स्मे होवे अष्ठश्च केन्द्रे दोव तो २२४ द्‌
मर्यु होप 1 ७५ ॥ रा्ुसहित चन्द्रमा सप्तम वा जषएटममावर्भे होवे वृदस्पति ल्मम्‌ हा
तो २२ वर्मे मयु दतै ॥ ७६ ॥ खमेर दो पपहोके वीचमे शुभग्रहरहित हेष भोर
पिताके जन्मङत्रमे नन्म देवे तो २५ वषमे मरे ॥ ७७ 1 ठम्रमं शनि शतुशरिका कषवं
ुभगरह भपक्िमि ६।६।९। १२ होतो २६वा२७ वमे निश्चय मरे ॥ ७८ ॥
चन्द्रो मन्दसदहायस्तु सूयैश्वाषटमसंय॒तः ॥ एकोनिशके वपं
जतो यमपुरं व्रनेत्‌ ॥ ७९॥ पापा जन्माएटमागेस्थाः सौम्याः .
` कैन्द्रवहिस्थताः ।॥ असरिमनरू योगे समुत्पत्रे छष्ार्विंशे मृति-
भवेत्‌ ॥ ८० ॥ जन्मरन्धपयोमेध्ये निशानयि व्यये युरो ॥
सत्तविशतिवपं वा मिशद्रपपि वा मृतिः ॥ ८३ ॥ रन्ध्रेशे जीवं
संहृ पपे पापनिरीकषिते॥ रन्धस्थे जन्मपे व्‌।पि अशाविशे मृतिं
मवेत्‌ ॥-८२ ॥ अषएटमाधिपतौ केन्द्रं ख्ये तु बलवत्तरे ॥ विश
द्षौण्यसो जीविद्वाधिशद्राथ जात्तकः॥ ८३ ॥ ल्रादमराश्यंश
भादुपुत्रसमन्विति ॥ पपि बलापिके ल्पे केन्द्रद्राघ्चे शुभे
तथा ॥ ८४ ॥ अन्योन्यसंगतो रो ल्यस्थो पापवीक्षितो ॥ दा-
दशे शीतरश्मे च प्रमापुस्त्थेव्‌ हि ॥ ८५॥ `
चंदमा शनिस्े संधी होकर अष्टमभावमें हेव सूर्य॑भी अष्टमभावमे हेवैतो २.९
वृ यमम नवै ॥ ७९ ॥ पापयद्‌ ९।८। ७ भवेम हैव शुभग्रह पेन्भपि
बाहर हेवं इस येगमें नो उन्न हो उसकी रत्यु २८ वर्षमे होवे ॥ ८० ॥ चन्दमा खप-
तथा वष्टेः बीचमें हे वृहस्पति वास्टवां दोवै तो २७ वा ३० वर्षमे मयु हेत ॥८६॥
सष्टमेशपर वृदस्तिकी दृष्टि होवे जछमेश्चभी पापरह हो परापग्रह उषे देखे मथवा स्ये
अष्टमे हषे तो २८ वषमे मृत्यु देत ॥ ८२ ॥ गष्टमेश केन्य ययवा मे वटकान्‌
दतै तो बह २० षप अथवा ३२ व जीवै ॥ ८३ ॥ उसे भेष्टम राशि वा उसके अश्चक-
में शनि दतै वपिक पापगरह उमे हेव तया कदेति वाहर यभध्द दे तोभी वही एल `
होगा 1 ८४ ॥ अन्योन्यं सरिमत परप्ह पपहट होकर ठम्मे हों चेदमा मारहषां मै
तो भोउतनीरही जय होनी ॥ ८५ ॥
भाषाटीक्रासदितः 1 ~ (१८५)

जन्माएमेशो यदि केन्द्रक


रन््रेतु यः कुञ्चन खेचरनदः॥
दर्विशके तन्मरणं सुभेस्तु केन्द्रेषु दीनेप्वदितेगररनधरैः ॥ ८६ ॥
क्ीगे शशांके दिवतेशयु्ते रन्धि केनद्ुगतेऽटमेपि ॥ पा-
पान्वित रते विहीने द्वात्िशद्दे निघनं प्रयाति ॥ ८७१
ठमरन्ध्रपयायाम्‌ स्ट त्रत्यसथतः ॥ शभेरयक्तः पपच"
नमत्युः स्यात्सप्तवश्ता ॥ << ॥
यदि खमेश गष्ठमश केन्दम हमै तया जष्टमभावमे कोई रद दवै ओर केनद्रमिं शुमगरह
न हो पष्रद देवि तो २२ वर्मे उफी ग्रसु हेते ॥ ८६ ॥ क्षोण चन्दमा पूरवुक्त होवै
अष्टमे केन्दरमे पापयरह अष्टममा्मे हो हैनवटी प्रह पापयुक्त उमम होत तो ३१. वर्षमे मृत्यु
फो म्रहेवै ५ ८७ ? उमेश मषटमेश एकसाय पाप हे भुभगरहेरि युक्त ने हषे ते २७
वपे मृ हवै॥ ८८ ॥ व
ल्याद्विलोमे ससुतश्च चन्दोरन्ध्र कन्दते ससोम्थेः॥ द्युते
वा परमायुरत निशत्परं नास्ति वलेर्विदीनः ॥ ८९ ॥ रन्ध्र
भग्यूधन्‌त्मयुक्तः लग्राधिपे रन्धरयुतेत्वसम्यः॥ जातश्व॑तवेश-
तिवपेभातरं जीवत्यसो -शोभनदियुक्ते॥ ९० ॥
टपर ब्ट्य मायमें बुषसदित चन्दमा एमे अमे किसी केन्द्रे निर्व दुभयदेसि ष्ट
वा युक्त हवं तो उसकी परमाय ३० वृते अधिक न दरे ॥ ८९ ॥ ममेश ९।। ९
ममेह किसीमें हे खवेश एटमस्यानमे गपयुत वा ष्ट दो उप युमदष्टिभ हो तमो
२४ वमान नीवै,॥ ९० ॥ य क द
अष्टमापिपतौ
ठम र्येर वलव्ति॥ वरिशद्रपाण्यसौ जीवेन
शन्नातीव्‌ वतते ।1९१॥ आपेष्धिमगते चंद्रे लग्रे च तथेवदि
॥ पापेक्षिते वनि जीव्॒यायस्तयेव च ॥ ९२ ॥ गुरुक च
केन्द्रस्थौ कथेशे पापसंयुते ॥ आपोष्िमस्ये संष्यायामायुः पट्‌
भिशदेव दि ॥ ९३ ॥ ध
अष्टमे सरमे खश वदरदित हेष तोवरये टपातमार
लयकर॥ ९१ ॥ नेमा
भिक्िम ३1 ६।.९५। १२ भामे से गिदे रेधि चन्दनी भेकेक्प
दष्ट तया बटदीन रेवै तीमी उतनी भयु वेगी ॥ ९२ ॥ गुर शुक केन हो जगे
पपु मापे हो नीर स्या ज्म हेत तो ३६ फो परमार हेष ॥ ९३ ॥
{ १८६) स्बाथ्विन्ताभणिः 1
` लग्नस्थिते वास्रनायके तु षापान्तरे शद्ुगते विहीने ॥ पटर
शत्‌ परमायुरस्य शुभेन हे सति सत्यमेतत्‌ ॥ ९४ ॥ भुसूत॒- -
चन्द्र ततुगों श्ुभास्त केन्दा्टमस्था न भवेयुर ॥ जातो यदा
मान्दुदये शिङ्घुःस्यात्षटबिशकेब्दे निधनं प्रयाति ॥ ९५ ॥ दो
राशाखाभ्याक्षवलात्संगृह्य विदुणं यदे !! परं त्यक्ता त्वसारं त
. कतं व्यङ्रशमंणा ॥ ९६॥
इति आसवीथेचिन्तामणावरि्योगनिषूपणं
नाम्‌ दशमोऽध्यायः॥ १०॥
हूथेटप्रमे पपयहैके वीच शद्रे एषे निरभृल हेते ओर दभगरह उसेन देष तो ३६
वषै उसकी पप्माय दोमी ॥ ९४ ॥ मंगर चन्रमा मे हो शभग्रह केन्द्र तथा भष्टम
स्थानम न दौरे ओर केतु छ्यमे हेम तो वारक १६ छत्तीस भै वर्षमे मरे ॥ ९५ ॥ यद
बास्यारिछघ्याय होरशाखके अभ्पासयरुषे व्य॑करेशवसते जसारको दूर णोडके सातंगरद
कियाद ॥ ९६ ॥
इति श्रौसवी्थीचतामणौ मारीषरभाषयीकायामरिषटाघ्पायो द्रम; ॥ १० ॥
[-----------

एकादशोऽध्यायः ॥ ११ ॥ ><

अयारिष्टभङ्धाध्यायः। ।
ल्स्थितो देवरुर्विशेषात्वेरात्रिहन्याद्विबरस्तथेव ॥ एकोपि
बादन्दुघरम्रणामः समस्तपाप शमयेत्तथेव 1\9) अत्य॑तसत्
य॒दि लयनाये सोम्यान्विते तादशर्ाएटपायाकद्रास्थते पापरथा
विरीने स भाग्यवान्‌ जीवति दीवेमायुः ॥ २॥
वास्पारिषटदारक गरहोमिं विरेपतः टका बसति अरिषटकती निर्वैरं व्रहफे ककि
नाञ्च करदेताहै जैसे एक रिषजीको प्रणाम करना समस्तपापौको नाश करदेतांहे ॥ १ ॥
उमेश जतियरुशन दोक ऽमयरेश्च चट वा युक्त होकर केन्द्रे वेढा दोषै पापदटिरहित दमे
ग वह वारक भाग्पद्न्‌
एवंदीधायु होतार ॥ २ ॥
१ रन्प्रनायथस्तु सम्यद्रष्काणसद्तः ।जात्‌ शद्ध प्रयत्तन
क्षयेद्राचिवापरम्‌ 121 चन्द्रः संपणमातस्त सोम्यक्षेवांधमोपिं
भाषारीकासहितः। { १८७)

व्‌।।सथरिएनिदन्ता स्याद्विशेपच्छुकवीशितः ॥४॥ जीव॒भागै-


वसम्यानामकः कन्द्रगतां वट] | पापट्यगहीननत्सयारिषट-
स्य मगव्‌ ५५ ॥ _चन्द्रोपि शडरारिस्था जीवशुकषिदां
युथा ॥ दरष्कराण श्रुमयत्यवारिए पाप हारियथा 8 ॥
अष्टमेश चन्दमा भुभग्रकके देष्काणमें देप तो दिनरात यत्नम वाकी रक्षा कणी
योद्‌ दिनरात यह वाठक रशी रहकर वच जातहि॥ ३॥पू्णचन्दमा शुभग्रहे राशि सपत्र
[सफमे देवे तो समस्त बास्पारटका नाश फरतोहे विशेषतः शुक्रे दष्ट य॒ एठ करताहे
1 ४ ॥ बृहस्पति शुक वुधमेसे एफ केने बख्वान्‌ हेव पपम्रहेसे युक्त चट म हे्रैते
तकार अणटमग्‌५. फतह ॥ ५ ॥ चन्धमा शरदि भो हे प्रतु हृसति दुक बुष
6 दष्काणने हेषै तो अरिषटको शमित करदेतारे जेते श्रीहरे पापको गमन करतेहं ॥ ६ ॥
शृञेऽपि पक्षेयदि रारिजन्म चन्द्ोपि पषठाष्टमराशिषुक्तः॥ शमे.
कितः सृन्निद कृष्णपङ्षे दृश्यः स पापिरवति प्रषतम्‌।७॥ निशाकरे
शोमनखेचरांशे शुभेक्षिते परितदीत्तिजाकः ॥ जातस्य निःशेप- :
रिटमाश् यथा विषं हन्तिच वैनतेयः ५८॥ प्रकाशमानो गगने-
द्रपूज्यः केन्ठस्थितो रक्षति जातस्मू ॥ सोम्यांशका जीवश-
शांकशुक्रसोम्या विनिघ्नन्ति समस्तदोपम्‌ 1 ९॥ जन्मायिपः
केन्द्रगतः छमृशरनाते शिष्यं रक्षति सोम्यदष्टः ॥ स्वारस्थितिः
शोभनवेचरेन्ेद एस्तदान्यो विनिरत्यरिटम्‌ ॥ १०॥
शुङपक्ष रात्रिका जन्म हो चेमा छठे वा जरे मावे शुम दवै भौर कृष्णपक्ष
निरा अन्म ददरमा ६1 ८ भावे पष्दएमी हयो तौभी बारकरी रघ्तः क्ता ॥ ७ ॥
सद्मा युभमरके अंशक्मे शुभ पूणमण्डर है तो वाखक्के सेपू्णं अरिष्टे नाच करति
भेष गग्ड विषश्ा नाश करति ॥ ८ ॥ उद्यै वृदसति केने षे ते वाटक्मी सरा
फतहि गुर शुक चेदमा यथ धुभांलमि हे तीभी सपू मरिष्योग फटको नाञ्च फ
1 ९ ॥ जन्मखमेश दुमद केने युभच् हेव तो बाटक्की रता कता उभ धुम
पपोष फोर हो उषे अपने आशफस्थित गुमग्रद देप तो बदभो मरिषटहेता होतरि ॥ १० ॥
कम्राचृतीथारिमिवे च राहुःपवितः शुभटश्वमानः।विनाश-
यत्या समस्तं चरं यथा ववर्य वेगः ॥ ११॥
शीर्पोदयस्याः सकट प्रेन्द्र रिषं दरन्त्याञ् जुभशकस्थाः ॥
( १८८) ` सर्वाथचिन्तामणिः।
परन्डुरन्येधियृतः
एभेस्त दृण हत्या समस्तरिषम्‌ ॥३२॥
सवैमहनदैः पिष्णेचन्द्रो
दो रत्या समस्तदोपान्‌ ॥ नैः
स्वकीयः प्रहरत क्षितीशो चथा „ तथा जन्मानं दपजालम्‌ ॥
॥ १३ ॥ सोम्यम्रदैरतिषरैर्विवेश् पपिरे च सोम्यभवनं
मदियृत्तम्‌ ॥ सवौपदां विहसो भवति प्रमतिः प्ूजापरे खट
यथा पठनेम्रहाणापर्‌ ॥ १४ ॥
रा रम्र्ेतीषय छदा ग्यारह पापरदित युभगरह च्छ देवैतो समस्त वाल्यारिष्ट सीप
माश्च करति. नैस वायुका वठ वेग रका गल्या उढादेताहे ॥ ९९ ॥ समस्तप्रह शीर्षी-
द्य ५।६।७।८।१९। ३ राशियैमिं यभ यरहोफे अकम देवे तो अष्िको
नास्ते पष चद्मा पपय्हृरहित तया श्भट्छ होवै तोभी स्पृणदोष दूर करते ॥ ९२ ॥
पूण चदमापर समी ग्रहो टि देवै तीम! वही फट दगा नेसे राना अफे न्याये समस्त
अनपे दोषोके दूर करतादै ॥ १३ ॥ युभग्रह अतिवरदान्‌ देवै पापयह निर्बर हेव तथा
ठम शरुभगरहकी रशि शभयदसे द दवै रेस समयमे नन्म होवै तो सपृश आपत्ति.
यसि रहित देवे. जैसे वरहो पूनमि ग्रशचिके स्तोत्रादि प्रमे तसर्मनुष्योक्री जपति दूर
हृतीरै ॥ १४॥ ॥ ध
उद्योगस्त्यषुनेः सपर्पीणां मरीचिपूर्वाणाम्‌ ॥ सारि नश्यति
तम्‌इवसूर्योदये परषलम्‌ ॥ १५ ॥ अजवृपकरकिणि ल्य
रक्षति राहुः समस्तपीडाभ्यः ॥ प्रथिवीपतिः मम॒ कृताप्राघं
यथ पुरुषम्‌ ॥ १६॥ चंद्रः जुभवगेस्थः क्षीणोपि समेकषितो
सति रि ५ जरूिव रैर -जतीफखकरकरुवधिततम्‌
1 9७ ॥ सपता््मपषटस्याः शशिनः सौम्या दरति कष्टफलम्‌ ॥
युवतिजनस्य कटाक्षा कलिता यूनां यथा तरूनम्‌ ॥ १८॥
जन्मसमयमे भगस्त्य मुनिका उद्य तथा मतोवि आदि सविोका उद्य समस्त अण
नाश करता देष म्र मधकारफो सूर्योदय नादा क्ता दै ॥९५॥ मेप वृष क़ रादिका
एह र्मे होवे तो समस्त पीडाभेति रक्षा करताहे जैसे जरी पुरुषको भसत हना रामा
वचायदेवाद्‌५.१६ ॥ चदमा ीणमी हो पल्तु युमबहेके रदयादि वरे देवै तो अरिष्ट
हरण करतादै जेक्च अतिषारफो जातीषरके वकरेमिं प्रकारा पानी हरछेत ॥ १७ ॥
चदरमासे ७ । ८1 ६ स्याति युभयह हतँ तोकष्टफरका हरण फसतेहे नैप नवान्‌ शयोक
सुदाउने फटा्ष युवःननोके कष्ट दूर करतें ॥ १८ 1
` भाषाटीकासहितः। ( १८९)

पाप्राशिगते च्रे तदीशेन निरीरिते ॥ सोम्यग्रहाणां वस्य


कृपणेन धनं यथा ॥ १९॥ चदराधिष्टितयशीशे समरस्थे शभ
वीक्षिते ॥ भरशणा वीक्षिते चरेस्वो रिषं हरेतदा ॥ २०॥
स्षोचचस्ये स्वग्रहेथ वापि सुहदां वगे स्वकीये वा संपूण ज्यभवी-
सितः शशधरो कषु सौम्येषु वा ॥श्रणामवलोकनेन रहितः
पपिरयक्तेक्षितो रिं हंति सुस्तरं दिनमणिः प्राटेयनाशं यथा
॥ २१ ॥ अध्यायोरिएभंगाख्यः प्रोक्त्चितामणी मया ॥ मधु-
वृत्या गृदीत्वा तु व्यंकेशवरशमेणा ॥ २२॥
इति श्रीसवौथैचितामणावरिएभद्गनिरूपणो नाम
एकादशोध्यायः॥ ११॥
चंद्रमा पापरशिमे हो उष राशिका स्वामी उवे देते मीर यमग्रहीके भंशादिमे मे तो
जारफकी रक्षा करतंदे भेसा कषण वु प्यधनकी रज्ञा करतदि ॥१९॥ चेदम राशीश्च छे
शमह दष्ट होवे तभा चद्रमाफो शु देखे उक हव तो भारक हरता ॥ २० ॥ पूरभने-
दमा शुभग्रहे च दोर भने उच वा स्वगृर्मे टो भथवा मित्रके पूर्महो अया
मपे वरम हे मदा मित्रके बर्भमे हो शत्रृटपे रदित पापयोगदृटि रदित होप तो फठिन
भरिषो मै दूर करतदि जेषे भूयै यका नाश करते ॥ २१ ॥ मुञ्च व्थकटेशने माधुकः-
रौशृत्तिसे भनेक अर्थौका खार ठेकर यह अरिषटमगाघ्याय कहा ॥ २२ ॥
इति स० चि० म० मादीषरभापाटैफायामरिटमङ्भा्याय एकादेशः ॥ ११ ॥

द्रादशोऽध्यायः॥ १२॥
[षर ध
. अथ मध्यमायुर्योगविचाराध्यायः।
दवाविशद्ुष्वमवक्तः सप्तत्या मध्यमायुयोगाच्‌ ॥ तावत्काटनि-
यमितान्‌ योगविशपानहं वश्ये ॥ १ ॥ चरे कुजक्षं तचे प्रे
सूरेः शभनवेचरेन्रः ॥ कनद्रददि्िधनं प्रयाति वरप्य-
दिशसमानकैस्तु ॥ २॥ पायग्रहे रपौ सवदे कंदस्थिते वा
यदिवागरिकोणे ॥ निरीक्षिते पापखनेभस्थैनातचघ्रयधिश-
दुपेति वषम ॥ ३॥
( १९०) सर्वाथंचिन्तामणिः!
अव मध्यमायुयोग कहते कि ३३ वरे उप्र ७० वर्क मतर आयुके योगविशेष

यभकत्ती कहतदै॥ १॥ चेदरमा मेगटकी रारिका थमे परप्यरेसि दए हेमे वभयह केवमे न
हो तो ३३ दपं आयु हेवै॥२।अष्मेड पापयह चेदमा सहित केन्र अवा त्रिकोण होवे
उपे पत्रह शम भावमें दैरकर दें तो मनुष्यकी ३६ वप आयु हवै ॥६॥
रम शनोरातरिक्रेण खुक्ते भोम घरस्थे सरसंख्यवपः॥ करा
तर लगते तदीे युग्मस्थिते देवरो परस्थे ॥ ४ ॥'जातस्तु
शृं एुनिवहिवधः प्रयाति शाघपररः पिष्टम्‌ ॥ सभम रध
पत्‌ विलत राशौ [स्थर वा यदि वां धराजे ॥ & ॥ रिष्फे-
शमेम्यखुपेति जातस्तन्द्िपाथोधिसमानकैवां ॥ केन्द्रे ठरो
कमणि सू्ेपुत्रे टये चरे वेदयुगेः समानैः ॥ ६ ॥
ठप चदरमासहित शनि होप मेगठ कुम्भा होवे तो ३२ वधै भयु होत टगर पपात
हो ठ्मरेशच भिथुनका होवै भर वृहस्पति चतु दै ॥५॥ तो नातक ३७ वर्षमे प्रयुको माप्र
होताद सई शाकेन कद, टम्मे मगठ सदित अष्टमेश हवै यदा मग स्थिर.
शिमें अष्रम वा बारह भावम हवै तो ४२ वमे मृत्यु होवै वृहति केम जनि द्म हवै
सममे चप्पकषि रेत ते ५४ व मु रेषे ॥ ५५६५
गरुतो च केनद्स्थो ख्ेशे पापसय॒ते॥अपेोष्ठिमस्थे संभ्या-
यामायुः प््मिशंदेवदि॥ ७ ॥स्वोचे विरमे रविनंदने च जीे-
स्तगे कमेणि सूथेपत्र ॥ जातो धनाब्यो वृहशाघ्वेत्ता वेदाष्थि-
वरनिधनं प्रयाति ॥ ८ ॥ ल्येशवर रभगतेसपि दादर
यदि सोम्यखेटे ॥ चत्वारिंशद्र मल्युमेति जातः पुतो
नान्यथा शाच्मेतत्‌॥ ९ ॥
गुर शुक केन्य हीं टमेशपापयुक्त होकर २।५।८। १२ भने सेकसी हो
ओर सैष्याकाटका न्म होवे तो ३६ युधं माधु होषै।।७॥ उका शनि उद्नमे वृहस्पति सम
नि दशम रे तो मनुष्य धनवान्‌ तया बहुत शार नाननेवाडा हेत ४४ वे मरन
॥ ८ ॥ रमेशच पापयुक्त मष्टमस्थानमे हो शरभव्रह वेदम न हो तो रषे योगर्मे नन्मवाला
पुत्र ४४ वुर्मे म्युफो माप्त होता यह शाघ्नानना चयो नहे ॥ ९ ॥ ~
जन्माधिप र्गते सपपि पापन्विते रंघपतो रिपस्ये ॥ वरा
न्विते वा ज्युभटग्ियुकते पचाव्धिवेवर्मिषनं प्रयाति ॥ १० ॥
भाषारीकासदितः। (१९१)
मपे शर्थाके तनुगे सुपण सौम्येक्षिते भूपतिख जातः ॥ पापय-
हाणां च दशा विहीने नागान्धि्वेपैनिधनं प्रयाति ॥ ११॥
सरश पापयुक्त मष्टममावमे अष्टमे प्रपयुक्त च्ठे स्थानम वख्वान्‌ वा शमदष्टिपदित
देत तो ४५ वर्षम मरणको माम होवे ॥ १० ॥ पूर्णचंदमा मेष रिका मे शभ
दोषै तो रेते योगम उसत्र मनप्य रना हवै प्रतु उत पाप्र न देसते हँ ओर ४८ प
म मृल्युको माप हेति ॥ १९॥
शनैश्धये खयगतः सहायस्तन्येन चद व्ययमेएमे वा॥ वेद
तविज्ञानसशीखवृत्तो जातस्तु मृं नयनेषु वपं ॥ १२॥ चापि
गुरो छगतेएटमस्थे भौमे सराह सुनिवाणव्पें ॥ रन्येशवरे काम्‌-
गते शशकि पापान्विते पण्मृतिगेए्वाणे ॥ १२ ॥रपे देवरा
विषम कमे सपापे यदि केन्द्रराशोधधाघ्लाथवेत्ता खट पण्यतां
जातस्त पण्या निधनं प्रयाति ॥ १४६ ॥
शनि रिषो पमे साय स्परमे देर चदमा ८ वा २ माके हेति तो वेदति जनित
उत्तम स्वभाव एवं नितरा हेत भौर ५२ वपे मृत्यु पे १२॥ धना वृहस्पति टर्म
अमम मगट राहसदित एधै तो ५७ वर्मे वीर मषटमेश्च सम चेदा पापु ५।८
माके हेत तो ५ ववे मरे॥ १३ गु छपे अष्टमे सदित हमै भयवा पुमा यु पाप
म्ह सहित केन्दमंहेषै तो शार्वोफा अपं जानेशरा तथा पुण्यवान्‌ दोषै जीर ६० मरे
मृद्युपप्रि॥ १५॥
केन्द्रे सपापे तदपे व्ययस्य ल्येश्रे रन्धगते हि वद्र ॥ टोका-
न्तरं प्रापयति स्म जातं कुशीलडत्तं करूपांसनं तम्‌ ॥ १५ ॥
सरो विटे हिदुके शाके कजे कले गगने दिनेशा(कवीन्य-
सोम्येष्विदतयुंतेए नरेश्वरो जीवति वपपए्या ॥ १६॥
मेद्मं पापषहिन एमे रो भया सदपि खश्च व्ययमान हो वषटममाफ्ने द्ध
सो यदु मनुप्प इष्ट स्वमान चास दथा एनश्च फलेगडा दमि वीर मेमि्मे गकर
मरे ॥ १५) प्रमे श्रति, चतु चन्म, सममे मगर ददर्श ददै धमः इथ यमे
पसि पुनदेपैतोरमा पेमै६० यजीव ९६॥
टश्राभिधाने विदुधापिपूर्ये दुधेज्ययै्रः परिदथ्यमाने॥जातं नः
शमिपति धनात्वं करोति पटया छतभेन्दपज्ये ॥ १७ १ कित्‌...
( १९२) सवांथचिन्तामणिः।
[3

विख बुधमास्करातमजौ चतुष्टयस्थाः परमोचशखेचराः॥ वृती-


यलाभक्षेगतास्तु योगे मरीपतिः स्यार्निघनं च पष्या ॥ १८ ॥
रप्र शुक चद्‌ बुध गुरसे चट देवे तथा गुर पंचमे होवै तो मतुप्यफो राना एवं
धृनाल्य करते भौर ६० वर्प भयु होतीरै ॥ १७ ॥ शक सममे होवै बुध शनि केम
होत ओर पोच राकषिगत ग्रह॒ ३।९९ भावमे हेवि तो देसे योगम मनुष्य राना हिति
ओर्‌६ ० वपे आयु रोते ॥ १८ 1 ५ क
दोराजन्माधिनाथो निघनणुपगतौ मृल्छुनाये चकद्र योगे जातो
नरोस्मिन्‌ जनयति नरपं की्िवित्तान्वितं च ॥पटं पड्‌-
भिथ्ुतायां निघनममिरितं नदकोकते द्विनिघ्म्‌ ॥ वपं विशैथ वा
स्यात्िरमिति सचरेजायते पाथिवेनद्ः ॥ १९॥ नक्ष्ना-
थसदितः सुविता नभस्थः सोरिविरम्रसहितो दके सुरेज्यः
अस्मिन्‌ योगे जायते यो म॒तुष्यः स्षोणीपतिनधनमध्पष्टया
॥ २० ॥ जीवि विले बुधसू्युक्ते मीने शनो द्वादशगे हिमांशौ
॥ जातो योगे चार्थवान्सौख्यभाक्‌च जीवेत्‌ ष्टया पद्रसदा-
येन जातः ॥ २३ ॥
टभेद तथा सत्कार दोरेश अष्टम स्थानम होवे अष्ठमेश केम दोवे देष योगम निसका
जन्म हवै तो वह कीतिं एवं धनयुक्त राजा होता ६६ वर्मे उसकी मृत्यु दोतीहे नद्फोक्त
मत॑से ६० वषै आयु इस योगम कदे राना दोना उसके मतसे भ है ॥ १९ ॥ सूर्य
चदा सदित द्म भावम शनि उमे गुरु चौथा हेषै इस योगम नो मनुष्य जनमे दह्‌
रना दोताद तथा ६८ वप अयु होतीहे ॥ २० ॥ छ्मे गुर युध स्यैसहित हेते मनका
शनि किसी भावमे हो चद्रमा दादश हवे इस योगम उत्पत मरुप्य धनवान्‌ सुखी होति
मौर ६६ वपैप्धैत जीता रदे ॥ २९ ॥
चदे विलपन स्वगं मयति नीचे शनौ सतमगे च स्ये ॥ अस्मिन्‌
जातो मानुपो ज्ञानिस्यो जीवेत्पिः पैचमिःसंभुक्त।॥ २२॥
नीचे मेदे केन्द्रगे वा रिकोणे सोम्य कदरे भास्करे वा सोम्ये ॥
योगे जातः पंडितो धर्म॑शीरो ज्ञानी प्राज्ञः सपतेवेत्सराणाम्‌॥>३॥
चद्मा कर्कका र्मे नीयका शनि सप्तम सूर्यं हो इस योगमें उसन्न मनुष्य ज्ञानि
रषे मौर ६५ वैमायु दतै ॥ २२ ॥ नीचका दानिन्‌ व्‌। तिकोणमे, शुभग्रह
भाषाटीकासदितः। ( १९३ )
कदम अथवा पुषित सूय कन्म हतै तो इष योगमे उततर मनुष्य धमं कणेषाया १दि.
तए ञानी होतार ओर ७० वपत नीता ॥ २३॥
म्ले द्रे सोम्ये निधने सीम्यवर्जते ॥ लयाधिपेन दण
्पुपिर्जीवति सप्ततिम्‌ ॥२४॥ पचमस्थे धरासृन नीचे मदस्तगे
रञ ॥ अस्मिन्‌ जातो मयुष्यस्तु सप्त्यानिधनं ब्रजेत्‌ ॥२९॥
हत्ये बथा मया निगदिता योगास्त्संख्या इमे ये प्रोक्ता
यथनादिभिथनिगणेरिचित्य योगाचस्थिताब्‌॥ज्ञात्वा सम्य्‌-
गदाहराते मनसा ते यांति कीर्तिम्परामेवं प्रश्नविषो सुजन्मसमये
वेवािकिं कमंणि ॥ २६॥
बल्रन्‌ शुभग्रह केम हेत पस्थाने शमय न हेर सेर च्छ न हो पापषट हैव
तो ७० पुं वे ॥ २.४ ॥ मगर पंचममावे शनि नीचराशिमे सूर्यं सप्तमा हेषै इस
योगम उन्न मनुष्य ७० वर्मे मरे ॥ २५ ॥ बरथकर्तीका कयन्‌ हैकि इसपकार योग भन
कैर परेत योग भरल जो यबनाचायोदि मुनिगणेन करई उनम न वर्तमान योगदं
उनके मनम निश्चय करके नो एर कदत वह परम कीरचिको माप्त देवि रेष योर्मोका
विचार जन्मे मन्नमे ओर विवाहम भो कलना ॥ २६ ॥ `
द अथ दीघायुर्योगाः ।
दी्ायुराभोति खगाः समस्ताः शुभाञ्यमाः -पद्भवनातरस्थाः ॥
र्त्तथवापरभागयुक्ताः भाश्मास्तद्विपरीतम्‌न्यत्‌ ॥ २७ ॥
लग्रादिपट्फे शभखचरन्द्यः स्त बलाव्यास्त्वपरे त पापाः ॥
परदीप्षियुक्तो ग॒णवान्‌ खशीलः श्रीमानशीत्या निधनं -
प्रयाति ॥-स्८ ॥
अभ दीरबोगुयोम कदत गमम समी यद रद्र ठटे भावपथैत हों भयव सपमसे
व्ययपर्येत हेर तो दीर्वा ७० से उर भयु मिठकीहै ओर्‌ भकार टोनेमं विपरीत
फ होति ॥ २७ ॥ यदि ट्रे छठे भावपयैत वटवान्‌ दुमप्रह नैर दूसेपभाग ऽसे
९२. पथेत यवान्‌ पापग्रद हेव तो गुणवान्‌ उत्तम स्वभाव रम्मीवान्‌ पितम ८० वे
- मप्तहि ॥ >८॥
रगेकेन्द्रशरिछते कोणे च्रेशुभे शनो ॥ जातस्तुदेवसुनिभि-
यैः छिश्यत्यतः सखम्‌ ॥ २९ ॥ ओजराशिगताः स्र पूरणैच-
१३
( १९४) सव्थचिन्तामणिः।

द्रसमन्विताः ५ओजल्रे परं भागयं दीयेमायुरूपेति स॥३०॥


समरागताः सवे पृणचद्रसमन्वताः ॥ स्रीयास्॒ अनन युग्मः
ख्ये माग्यञ्ुपात सा ॥ २१ 11-भाग्य॒च्‌ागषु दीघायुवैदन्ति यव-
न [+ किवी £ £ क.

नादयः त्पथकर्‌ पएथगेवाहुवराहमिरहिरादयः ॥ २२ ॥


छ्रमे वा अन्यकिसी केन्दमे बुषहो ५। ९ भादमें चद्रमा द्सममे इनि हवे तो मनुष्य
० वु्पपयत हेली उपरत सुती रहे ॥ २९ ॥ पूणचदम संदित सभी प्रद विषम रिम
हेत छममेभी विषमराशि होप तो परम रेश्रयं तया दीर्ायु मिरतीहै ॥ ३० ॥ समसत ग्र
पूणे चदरमासदित समररियेमिं हेव समराशिी स्मे हेवि तो एेसे योगम छिरो ननम
भाग्य एं मायु देनेवाढा होति ॥३१॥ मग्पयोभेमे दर्वोयुभो होनी यवनादि फदतंह परु
वराहपिहिरादि उनो अरग २ कदत गयोफेकोई धनदीनभी दीषोयु हेत ॥ ३२ ॥
यच तच तयेर्योगस्तदिष्टं मम संमतम्‌॥ कदाचित्‌ कातियोयोगः
सवधा न भवेत्तदा ॥ ३३ ॥
चैथकोकी समतिहैकि जह कही भाग्य यैर दीषौयु योग मिरतेहे तह देश्यं मौर
दीर्धयुमी देति परंतु स योग कदचित्‌ मिखरेदेसर्वया नदः होते नयोग लेहे दीष॑गु
सुद हं धन्ये संहित दोषौयु करीदे तहाहि दोनोकी निह जीर राजयोग एवकार फर
होतादे इसीथ्ि पठे भौर भिमो वैसे योग पृथक्‌ इस थमे रसद ॥ ३३ ॥
जीवे सचे केनद्रस्थे सोम्यदे परे महाः ॥ दशमात्परतो युक्ता-
जीवे 4 कन न. - भ ५

स्त्वशीत्या निधनं भवेत्‌ ॥ ३ ॥ चतुषटयगताः सौम्याः पापा-


चठभवाजताः ॥ चदा विंट्ाखषएस्थः पडशीत्या यम त्रजेत्‌
-1 २९५ ॥ पापश्चिखामपषस्थाशचदः पषठाएमे गतः ॥ केरे रौ
पिषादसरयामनाथाधिराुपः ॥ ३६ ॥
`" गर चेदमासहित न्दम शुम देवे भौर सभी ग्रह दगमभावे उपर ११। ६२ भे
चदे विय स्मू्ु देवै ॥ ३४ ॥ शुभयद केन्दमे हेमे प्पू्रह अष्मभावमे न रवे
जति जातो मापो षे हवै तो ८६ वमे यमपुर जयि ॥ ३५ ॥ पाप्रह ३ 1 १९ ।६
\ ते <६ ध, केन्द्र ओर गु केन देप्रै तो तीनहनार यामङे अधिपति बौर दीर्घायु
ख्प्र्ेग्े ‡ पडि ५
९१ सयेनयनाय र बान्चयः पच पयोधिसंख्याः॥ जातः

न~ { ६५ वरप तेदियस्तु जीवेत्स यत्नाघ्रपतिः प्रे हि ॥ २७॥
भाषाटीकासदहितः। ( १९५ )

जीवे लश्तकेनद्र केन्द्रकोणविवनजिताः ॥ -पापुः सुखानि


सलात्त जीवेदरपशतं नरः॥ ३८॥ जीवे ल्मेश्वराककेन्धे नियतिः
स्तिः परा ॥ ३९॥
खम्रसे ५।९।८। १९।४।७।१० मवमे किसी तीन चार व पा ग्रह हे
तो मनुष्य खी पायकेभी मिरतदरिय हेते दी्धनीवोमो होवे फे आचार्यं ठेस योगम रा1
रोना भी फतेह ॥ ३७ ॥ गुर ठतरेशसे केन्दमे होपै, प्रर केन्देकोणमें न हैवं तो सुषप
षटिसदित सैव तरि ॥ ३८ ॥ केवर गुर रतेशसे द्रम ७० वषै निति ॥ ३९ ॥
केन्द्रे गुरौ ल्रगते दिनेश भमुुकते यदि वा मृतिस्थे ॥
जातः धियं प्राप्य रणाधिकारी शतं तुजीवच्छवं विशेषात्‌ ॥
॥ ७० ॥ मीना्यलमे सेर्तुभिः केद्रस्थितेनोमशते स
जीवेत्‌ ॥ निशाकरे लग्नगते स्वृभागे मीनस्थिते वा. यदिवा
कुकीरे ॥ ४१ ॥ यै्विदीनि खचेरशर्तभः ्रस्थितेनोगशतं स
जीवेत्‌॥ सिदे विख्ये खचरैश्चत्ििकोणगजीवतितावदेव ॥४२॥
गुह भेन्दमे सूं छम मगरपदित अथवा सूं मेगढ अष्टमे दें तो मनुष्य र्मी
प्राये गरणोका अधिकारी देवै विदोषः ८ सो वयैत जवि ॥ ४० ॥ ठ्पमे मन
रि अर्पाशच होवे जौर कदरे चार यह हयै तो सौ वपं वये, चेदमा रपे ककािकी मन -
वा कका हतै ॥ ४९ ॥ उसके साय को$ गहन देवै ओरकेन्दमे चार थह हेतो
सो वद ब जप ह्वे ४गद तिकोण ५।९ मे ह तोभो ही फर होमा॥५२॥
धिभिः स्वोचगतेर्थिलधे वरये कुलीरे सरो तथेव ॥ मृगेछुजे
कर्किणि देव्ये कदरे शेषाः परमायुर ॥ ४३॥ भृगै] चतु
सगरो विले सेन्दौ शन कमणि पाप्रीने ॥ जातो नरोस्मिन्‌
सख्येति दीर्धमाय्य षियां यशसा समेताम्‌ ॥ ४४॥
खमे वृष वा ककं राशि गुशुसहित हेते ओर तीन ग्रह उच्चे हों अथवा मकरका
मेगढ कैका यर रेवि अनप कन्म हेव तो यहा मो प्पमयु होती है ॥ ४३ ॥ युक
चतु दै, सप्र गुरपदित देवे ओर चदमासरित शनि दशम्‌ भावे परहित देवै
योगम उत्पत्रमया मनुष्य विद्या तथायञ्चसदित दीर्षायु हतो ॥ ४५ ॥
खे मृगएपरां ठ प्रवादं भोमसंते ॥ ल्मे शश्चंकसदिते शरौ
कद परं वयः ॥ 9९ ॥ वृधुगमपवादेगते भौमे रपर पराके ॥
( १९६ ) सवां्थचिन्तामणिः।
चापपूवागे जीवे र्मे तपरभागगे \ ४६॥ सौरी केन्र यगाः
मरे सचे तपरं व्यः ॥ कन्याघ्वादेगे सीम्ये प्रां ल्रग-
गते ॥ ४७॥ यदेच्धिभिवां स्वोच्चस्थः शतवपत्परं वयः ॥
पापाछिप्ठलाभस्ाः सौम्ये लर्ात्यमागके ॥ ०८॥ स्तरे सौर
गुरा कद्र भगवा तपरं वयः॥ ९॥
रप्र मक्का पणद्धं ९५ अते उपर दमे उक पूवाद ६५ अदते भीतर मंगर
द्रम दष थर चदभाषदित गुरुके दोषै तो परम भयु १२० वर्षी दो ॥ ४५॥
मेगः मियुनल्कके पूवम हो,खम् मियुनफ़रा उत्तर हो, यदा धन पूर्वमे गुरु उततरर्दम
छ्प्रहाम॥ ४६ ॥ श्नि केदमे शुक नेदमासदहित देवे तो परमायु होवे कन्याफा उत्तराद्‌
ख्प पू्दधमे बुष दपर ॥ ४७ ॥ मयवा तीन मरह उच्पमे हो ते सक भपिष मयु होप
पाप्ह ३ 1 ६। ९१ मवेमिं हों युष उमरे भेत्यभागमे हो ॥ ४८ ॥ टये शनि रें
गुर मथया शुक्र दोषै तो परमायु भोगे ॥ ४९ ॥
व ल्मे परां सगरो विशेषात्‌ ॥ केर
क द १०५ ५ + ४५

च्छविद्धययां सदिति जातः शतात्परं जीवति पुण्यभाक्‌ च॥॥५०॥


अनिमिपपरमांशके विर्पे शशितनये गवि पंचवगेलिरते ॥ भवति
. हि परमायुषः प्रमाणं यंदि सदिताः सकलाः स्वतुंगमेषु ॥ ५१॥
मिथुने पूवीर्दमं मेगठ उत्तराद्धैमे रद्र गुमषदित होवे विशेषतः केन्दमे दुर वुष टेव
तो मनुप्य सवरप उमर ओवि पुण्यवान्‌ भी होवे ॥ ५० ॥ मोन मैनांशक्परमे हो वृष्का
द्रमा पचवर्गं होय देष्काणादियेमिं भपने वुर्गफा हो अन्य सभीग्रह उच्वरारियोमिं होत
तब परमाय ९२० फा ममाण दृशागणितसे होता ॥ ५९ ॥
अथाऽमित्तायुर्योगः !
गरूशशिसरिति करीर शशितनये भजे च केद्रयाते॥ भव-
रिपुसदजोपगेश्व रपेरमितमिहायुरयकमाद्धिना स्यात्‌ ॥ ५२ ॥
मिस योगे आयु ममाणततेभी अधिक होनातीदै उस कदतेहे क गुह दमा सदित कर्क-
ण्परहो बुध श्चुत रकद्मे दों अन्य मरहसूर्यं मेगरु शनि ३।६।१९ |मेते किरसि
तो आयुभमाण जो केवर गणिते णि १२० ये कदाहि उसपेभी मधिक आयु मिेगी
आयुका न्यूनाधिक करना मनुपयके हातमेहैयदि जचाएवान्‌ सयमो योगाभ्यास पुण्यवान्‌
भ रेतो गणितागत जायुेमौ जधिकं जी सक्ति यदि अनाचारो व्यभिचा भयमी दष्क
प्पीरदे तो गनितागत युको= भी नही भोग सकता'^परदाएनायुप्यन्त' "यर शरुतिहे कप्रली-
गमन करनेवाे पूरौ भायु नहीं भोगतते इत्यादि भनेक ममाण यथांतरेमे हे ॥ ५२ ॥
भाषाटीकासदितः। ( १९७)
क, क न

लये घे दैवग्रर स्चपस्थ व्ययं भमा पाषरपे किलय ॥ जाततः परं


ब्रह्मपरं प्रयाति रसायनायेदेशपर्थितं तत्‌ ॥ ५२ ॥ सिदे विख्ये
सुरै भृगो तु कुरीरगे सोमसुते धनस्थे ॥ पापग्रहः पट्‌भिद्‌-
शायेगेश्च सदसखवर्प समुपैति जातः ॥ 48 ॥
ख कैम बृहस्पति मनका शुक व्ययभाव ओर सूय रप्र दति तो रसायनसेधन आदि
गमिगागत्‌ आयसे दशगुणो आयु होती ॥ ५३ ॥ सिये वृहस्पति क्का युक चेदम
धनःथानमे भौर पाप ६। ३1९९ होवे तो मनुष्य एकदनार
व जीवेग ॥ ५५ ॥
[^ ज भोक क 3 = 9 म = त
दिनरानामा दुक्‌ तिल्य मंदान्विते म्‌गपता व्ययस्थ ॥
शेपगरहैमृ्यश्र्येपपतेः सहवर्षद्रयमन जाततः ॥ ५4 ।॥ अजे
विलये च खी सुखस्थे माने यमे भूमिसुते करे ॥ रिष्फे शशांके
परिपर्णवीयये रसायनधिर्दिसदस्पायः॥ ५&॥ प्रप शशकि तसु
गे विशेषात्छमन्विते सौम्यखरासुरेज्धेः ॥ जातस्तु देवेन्द्रपदं
प्रयाति रषमरहैर्थसमन्धितेवां ॥ 4७ ॥
सूप मगर चये शनि उमे राह व्ययभावमे हो शेप ग्रह अष्टमस्यानम ह्व ते मनुष्य
दौ सदव जीवे ॥ ५५ ॥ मप ङ्प चौथा पूयंदशम शति सप्ममेगछ बारहवा चेद्मा पूरण
बङी दवै तो रसायन तथा आदिपदस सेयम योगन्यासं सत्यवतादिते दो हनासपै मायु
दोषे ॥ ५६ ॥ चंद्रमा वृषका विशेषतः छे दवै दुष गर युके युक्त होप शेषगरह धनभाषमे
होवे तो मनुष्य ईदपदको मरप्त हौवै ॥ ५७ ॥
जोव विल स्वग्रह प्रपन्न न्थ चृष्रुमम्‌ भगञं च केन्द्र ॥
रसायनायेहवपंजीवी जातस्तु देवेन्द्रपदं प्रयाति ॥ ५८ ॥एक-
स्षमेव्यामचररशपदिकाणगः कद्रचदुएयस्थः ॥ जातः शि्युन-
श्यत जातमत्रा जीवेययुमांतं याद्‌ मन्नसद्धया ॥ ५९ ॥
सृहस्यति भने घरका छपर वा दशमा हो तथा भियुनगा श्रु केन्धमे हेन तो मनुष्य
रसायनादिभयोगोसे बहुत वरप चे ओर्‌ इृदपदकोभो भा होताहे ॥ ५८ ॥ समस्त अह
एकि राक कैद वा तिमे हेव तो वारक जन्मतेही मरे, यदि मत्रसिद्धिषेन मरे तो
युरगरातायु होवें ॥ ५९ ॥
त्रिकोणे पापनिश्के केदरेसौम्यविवरितेनिधने पापरहिति जा-
तस्त्वमरसत्निभेः ॥ ६० ॥ ठरे वे शुक्रयुते रौ तु केन्द्रान्विते
{१९८ ) सर्वाथचिन्तामणि;।

पटूविदशयतेस्थः ॥रायनायेरिद मबसिद्धयु नातस्ख॒ देवन्‌


पदं प्रयाति ॥ ६9 ॥ शने तुखयां मकरे यरौ च रमर इर .
पभ शाके ॥ जातः ससी ब्रह्मपदं प्रयाति भपताधनायरिह
म॒चासद्धाया ॥ ६२ ॥ ए
त्रिकोण ५।९ भ पापगरह न हो केदमे छमगृह॒ न हो जष्टम_ भावे पापग्रह न हेष
तो मनुष्य देवताके तुत्य होगा ॥ ६० ॥ वृपरुग्रमे छक दी गुरु केन्छमे तथा भन्यग्र ६ ।
३। १० । ११ मावे हेवि तो मनुष्य रसायनादि अयुवा मंत्रिद्धिसे इनट्रपदफो माप
हमै ॥ ६१ ॥ शनि तुरा गुर्‌ मकएका चंढमा वृपका भौर छर कर्के हवै तो मनृष्य
योगदिसाभुन एवंमेनसिदधिसे हूषद्को मा होतादै19
गतम छग्रगत्‌करीरे कन्न यर धामसुतः कल्ये ॥ सहातः
ना भृग्ज वशपद्रसायना्रामताुरति ॥ ६३ ॥ कन्यात्य्‌-
लय सइध कलन जारे यदा गपरभाग्युक्त || मृद्रशके वादि,
ननाथयत्रे जातस्त्वसंख्याथस्पेति सूयः ॥ &४॥
रद्र ककं करकाशक दोव गुर केन्दमे गढ सममे हेत विशेषकारिके युक सिहासनाकम्‌
हेब ते रसायन आदिसे अमित (1 आयु ोतीदै 1 ६३ ॥ कन्याठ्न ( अं्यारक ) वेत्त
बुष हवै स्॒टम गुर गोपुर॑शक्मे अथवा इनि मृदृशकमे देतरै तो मुष्य असंख्य भापु
भोगतादे ॥ ६४ ॥
देवलोकाशगे शके केन्द्रस्मे धरणीसते ॥ सिंहासनाशके जीवि
केन्द्रे जातस्स्संस्यकः ॥ ६९ ॥ उत्तमा बुधे केन्द्रे शके पा-
रावतांशके ॥स्वगंकेयुरो केन्द्रे त्वोपधायरसंस्यकः ॥६६॥
मोषएरेे भगो केन्द्रे यरो फारावतांशके॥विकोणे कर्किल्मे तु यु
गातंसदुजीवति ॥ ६७ ॥
शुक देवरीकारकमे मेगरु कन्धरे गुरु सिंहासनांशमें केन्दगत होगे ते असह्य भायु
हद ॥ ६९ ॥ उततमांशगत इध
वेने हो शुक पारावतांशकमे हो गुर स्व्गरोकाडकमे
हवे तो रसायन ओपधादिसे असंख्यायु होम ॥ ६६ ॥ क गोधुरांत केने हत गुर
पाएवत्तभकमे तरिकोणमत्त हो उम्र कँ हतै तो पुर्गात मायु हव ॥\ ६७ ॥
चापांशे कर्कर च तस्मन्देनद्पूजिते ॥ ब्रिचतुभिभैः केन्द्रे -
जाते ब्रह्मपदं भेत्‌ ॥६८॥ ततीयेकादग सुकरे गोपुरायैशक-
न्विते ॥ शपे वर्गोत्तमे लर बरह्मणः परमं पदम्‌ ॥ ६९॥ रपर
भाषारीकासदहितः। (९९९ 1
शुके रुरौ कामे कन्यायाश्ुडनायके ॥ चापे मेषंशके रपरे नातो
. याति प्रं पदम्‌ ॥ ७० ॥ प॑चमे इधते गोषरायशका-
न्विति ॥ युरो षदे बि्येस्मिन्‌ जतो ब्रह्मपदं लमेत्‌ ॥७१॥
करषटमरते धनुरशर हो तदा गुर वैरि ओर ३1 ४ अह कदम हेष तो मनुष्य बहन
पद प्य ॥ ६८ ॥ सीस षा ग्यारहवां शुक्र गेएुपदि श्ुभांशकमे देम बगोततम वृषटम
हवै तो मनुष्य ब्रह्मे परमपदको प्राप हतै ॥ ६९ ॥ ठमू शुक गुर कप्म कन्याम चेमा
हो धन्‌ रग्न मेषांरका होर तो मनुष्य पएमषृदको पाप हतै ॥ ७० ॥ पैचम बुष गोपुरादि
मशके हेमेगुर दमक रम्‌ होपतेमनुष्य ्रहमदको मा हेष॥ ७१॥
कन्द्र्‌ गुर स[मगतकषुन्‌ धन रत्‌मादिथुते कटा (भाग्य्‌ धर्‌
मूधयतेञ जाते युर्गातकाठं समुपैति मतरः ॥७२॥ भिकोणगौ
जीवडुधो विशपश वृषेतत्रयते धपजे ॥ निशाकरे गोधरभा-
गयुक्ते जातः सदृसद्रययपेमेति ॥ ७३ ॥ पष सितेजन्म यदा-
द्विकल केन्द्रे यरोबाशशिभे विरमे ॥ दरि कजे भवते ख-
खस्थे जातस्तु जीवेदताब्दसंख्यम्‌ ॥ ७९ ॥
गुर केन्दमे शनि छमस्यानमे सूये धनस्थानमे केतु सप्तमे मेगरु नवमस्थानमें हेष तों
मनभरुते युगात पयैत आयु हवै ॥ ७२. ॥ गुरु बुध भिफोणमे दवं ृषश्त्र हो उसमे
मगर हेरे जीर च॑दमा गोपुराशमे देवे तो दौ सद्वर्पको जायु हेत ॥ ७६ ॥ ग्धा
क्षमे दिनका जन्म हो गुरु केन्द्रे अयव कर्क ठममे होषै सम मेगठ चौभा सूय होवे
तो दषहनार वप बचे। ७४ ॥ ५०९. त
जीवमेदारशु्ाणामन्योन्यं कन्द्रसंमूवे ॥ विकणे वा यदावृति
जातसतूयतवत्स्रः ॥७५ ॥ सभे चतुद पापैः पद्भि-
भवान्ितैः॥ सिदे च्य यदा जातो जीवेत्यडयुतानि सुः ॥७६ ॥
गुर शनि शुमका अन्योन्य केनरस्यिति संज्य दवै अयया तिफोणमे हेव तो एक अयुत
ष जीवै ॥ ७५ ॥ चातो केदोमे धुभप्रह रेदि पपह ६ ।३। १९ भवेति ह्र दिह
देयै तो छ" अयुतवषपै आयु हवै ॥ ५६1

कक्यादिस्थमरदः स्ेशेरचंद्रादिमियेदा ॥ न्यंतैःपरमोचस्थै-


वा. 1 येभरर ~स क सनियोगः

खनिठस्यो भवे्नरः॥ ७७॥ शन्यादिभोमपर्येते लसादौ सेचराः


ञुभाः ॥ वशपकशिकदुता जावास्त्वमरसतविभाः ॥ ७८ ॥
(२००) स्वपथचिन्तामणिः
कर्वसे मकरपर्थत समी ग्रह गुह चंदादि हें इष बीच भिनके उच ई वे उचररियाम
हेमं तो मनुष्य मुनितुत्य देते ॥ ७७ ॥ स्यसे ठेकए कमसे शनि सूं चंदमा मगर हेष
वैशेपि$शकोमिं भी हेवं तो मनुष्य देवताभके तुल्य हवै ॥ ७८ ॥
आकल्पं जीवति नरे पगे रपरे कुजादिकाः॥ रव्यन्ताः खेचरः.
` स्व सोत्य जीविहि जन्मानि ॥ ७९॥ मष्ट सथुरा भगा
वा निशाकरे माघनुमध्यपफाशे ॥ खदहासनाशे याद्‌ वां धराज
जातस्त्पख्याग्डसुपति मत्रे: ॥ ८० ॥ स्थिर रवां सामखुतन
युक्ते चंद्रेवृषस्थे भिधुने च शरे ॥ गरो रीरे यदि वा विद्ये
शनौ तखायां यनिसाम्यमेति ॥ ८१ ॥
मेगटेसे लेकर सू्पयैत ह मकर रमे होप तीसरे बृहति ओर दिनक जन्म षै
तो मनुष्य कर्पपयैत बवता है ॥ ७९ ॥ भेषकेभत्यांरः खग्रमे गुर अथवा यु द्र
चेद्रमा वृषे वा धने मध्यमशिमे हवै अथवा. मेण सिदासनांश्मे हेव तो मनुष्य मनवः
छसे असंख्य वर्पर्यैत वचतहि ॥ ८० ॥ सूर्ये वुधषदित स्थिररारिर्मे चेदमा वृषकाः
शुक मिथुनका गुरु ककटफा ठे शमि तुरक हो तो मुनितुस्य हमै ॥ ८१ ॥
देवरोकांशके च्रे भौमे पारावतांशके ॥ सिहासने रवौ र
जातो सनिसमो भवेत्त्‌ ॥ ८२॥ मेष्ये रवी मने जीवे सोच-
समन्विते ॥ भिषड़ायगते पापे जतो खुनिसमो भेवत्‌ ॥ ८३ ॥
वितामणो मया परोक्तं संखल्यायुश्च मनीषिणाम्‌ ॥ यदुक्तं पवक
स्वै तत्तदेव मयाधुना ॥ ८४.॥
ति ओीसवोर्थवितमणावायुस्संल्यानिरूपणो नाम
दरादशऽध्यायः ॥ ३२.॥
चद्रम! देवटोकांशकर्मे मगर पाणवतांशमे सू्यसिदाऽनां शर्मखत्रमतत रवै तो मनुप्य मुनि
तुल्य हेषै ॥ ८२ ॥ मेष ग्र सूयं द्रम बृहस्पति चका भोर ३। ६1 १९१ ।.म्॒विर्े
प्रापग्रह दोव तो मनुष्प मुनितुस्य हेवै ॥ ८३ ॥ नो यंहां गायुसंख्या करीहे थ॑द विदुनेकि
तुष्टने नो पूर्वाचायेनि फदी है वहो समस्त भन यहां कीरै ॥ ८४ ॥
इति श्रीसवोर्थितामणौ मारीधरमापाटीकायामायुस्संख्यानि-
सूपणाध्यायो दादक्षः ॥ ९२ ॥
भाषादीकासदितः। ( २०१)

त्रयोदशोऽध्यायः ॥ १३॥
"रकस00--~

उअथ दीत्तादयवस्थाफलविचाराध्यायः।
दशापुरोषेन्‌ फं वदति सुनीशरा जातछ्माञ्चमं तत्‌ ॥ सारं
सश्दधत्य तदेववक्ष्येमेदंयथा तिस्तरतो दशाना्‌॥ १॥ दीपः
स्पस्थस्तु खदितः शति हीनोतिदुःखितः ॥ विकलश्च खलः
फोपी नवधा खेचरो भवेत्‌ ॥ २॥ उच्स्थः खेचरो दीपःस्वस्थः
५ स्वशेमिवमे ॥ यदतो मिवे शाति्खपरो दीन उच्यते॥३॥
शुभ इःखसंछक्तो विककः.पापसंयुतः ॥ खलः पराजितो ज्ञेयः
कोपी स्यादकसंयुतः ॥ ४ ॥ प्रथवपथक्‌ फलंतेषां दश्चाकार-
विशेषतः ॥ तत्र नामासुरोधेन परिपाके वदंति हि ॥ « ॥
अवे दशाफङओः छथि दीदि अपस्या कहतेदे शि मुनैश्वर दशके गुरसे युभाशभ
फ करते उनमें खार टेफर विस्तारसे यहां वदी विवार फहताहं ॥ ९ ॥ रप्र १,
स्वस्थ २) मुदित ३, शांत ४ दीन ५, अतिदुःखित ६) विक ७, खल <) कोषी ९,
रेषेमैौ प्रकार यह होते रै ॥ २ ॥ अब्‌ इनके उक्षण कत ह ॥ उस्थित यह दीष ९,
अपनी रारिमें सस्य २१ मुदित ६, श्ुभरारिगत शुभयुत शात ४५ नीच राशि दीन ५)
॥ ३ ॥ दाघ्ुराशिमें दुःखी ६, पापुक्त विकठ ७, युद्धम प्रानित खट. ८; पूरययुकत
अस्तगत कोपी ९५ ॥ ४ ॥ इन? पृथक्‌ फर विरेपकरके दक्चासमयरमे नामङ्के गुणानुसार
परिणामं कहते दे ॥ ५ ॥
पके भ्रदीपस्य धरायिपत्यसुत्सादशोयै धनवाहनं च ॥ स्रीप्र-
लाभं खखवंशने सितीश्रान्मानख्पेति विदयाम्‌॥६॥ स्वस्थस्य
खेस्य्‌ द्शाविपाके स्वास्थ्य तरृपाछन्धधनादिसोख्यम्‌॥ विचा-
यशः प्रीतिमत््तां च दाराथम्यात्मजधर्मेति ७॥ ञुदा-
न्वितस्यापि दश्चावरिपाके वच्रादिभूगंधञताथेषेयेम्‌ ॥ पुराणधमै-
श्रबणादिगानदानादियानांवरमभपणाक्तिम्‌ ॥ ८ ॥
दीपरादियोक पृथू एर कहत भदो रदे दशमे रानत्व, उत्साह, दय ( वीरता )
ध्नः बादल, सौत्र खम, सुल) वेषु वर्मे सन्मानः विद्या जोर रानि सन्मान्‌ मिते
(२०२) सवरथिचिन्तामणिः 1
॥ ६ ॥ स्वस्म ्रहकी दशमे जराम पे, रानि मे धनादिका पमुख, विद्या, यड,
भसन्नता, वटपपन, सी, धन, भ्रमि, पुत्र ओर षमै मिरतेदे ॥ ७ ॥ मुदितावस्थावषे
यहकी दशमे वादि, भरमि, सृगंपि वस्तु, पृत्, धन, धैर्य, पुराणधमे सुनना गाद,
मायन, दान, सवाते, वद, भूषणा भिरतेरे ॥ ८ ॥
दशाविपके सुखथैयैमेति शांतस्य शपुत्रकख्ययानम्‌ ॥ विद्या
विनोदान्वितधर्मशां बहथेदेशापिपप्ूल्यतां च ॥ ९॥ स्थान्‌-
रति वधुविरोधितां च दीनस्य खेटस्य दशाविपाके॥ जीवत्यौ
कुस्सितरीनधृत्त्या त्यक्तो जने रोगनिपीडितः स्यात्‌ ॥ १० ॥
इुःखान्वितस्यापि दृशाविपाके नानाविधं दुःखपुपेति नित्यम्‌ ॥
[^ = क 00 ह दिभूपै [थ
विदेशमा बं्जनेवहानसोरादिमिपेमयमामशतस्तः ॥ ११॥
छात पकी दशमे सुख, येये, भूमि) पुत्र खी, वादन, विया, च्षयुक्त, धर्मलाल-
वाध, बहुत मकार मयोननषिद्धि, ओर रानसि पूर्यता मिखती ६ ॥ ९ ॥ हौनग्रहकी दशाम
स्मानहानि, बधुविरोष होते है तथा निय नौर हीन वृ्तिसे आनीवन मिति अपने मतु-
प्यति स्यक्त भौर रोगपीडित रदतादै ॥ १० ॥ दुःखयुक्तकी दशाम मनेक माणे दःस
नित्य मिते द विदेशगमन रवधुननछे हीन नर रदे चौर आदि बा एनसे भय रवै बप-
वाद पवि ॥९२॥
वेकट्यसेटस्य दशाबिपके वैकटथमायाति मनोविकारम्‌ ॥
पि्ादिकानां मरणं विशेषार्छीएु्यार्नांबरचोरषीडाम्‌ ॥ १२॥
दशाविपाके करदं वियोगं खलस्य खेटस्य पिहुर्वियोगम्‌ ॥
श्वे जनानां धनभूमिनाशघुपेति नित्यं स्वजनैश्च {निदाम्‌॥१२॥
कोपान्वितस्यापि दशांविपाके पापं समायाति बहुप्रकरिः ॥
विदयायशःख्ीधनभूमिनाशं राज्ञां च विततं दरतेऽच योगी ॥ १९ ॥
विकर यहको दृशा्मे विकटता मनम विकार परिता आदिर्योका म्ण खी पुन्न बहुन
इनि चरसे पीटा मिटे ॥ १२ ॥ खर्गरदको दामे कछह) जपने मनु्पोका सिपीग
पिताका वियोग अनेकं शु न भूमिरा नादय गौर अपने मनुष्ये निन्दा मिटे ॥ १३ ॥
कोपयुत्तकी द्श्मे बहुत भक्ते पाप आते भियः यदा ख धन भूमिका नग रानि विद-
हप्ण यदा राना्नकां घन योगी हरण करे ॥ २४ ॥ इति दीपादिरदफस्विचरः ॥
भाषदटीकासदितः 1 ( २०३ )
अथ दश्ाफलानि ।
मनेदेशायां परमोचगस्य भृम्यथेदारात्मजकीर्तिरीर्यम्‌ ॥
ह ॐ ४७ [8 ४.५६

संमाननं मूमिपतेः सकाशाड्वति संचारविनादगाष्टीम्‌ ॥ ह ॥


उच्ान्वितस्यापि खेदेधायां गद्रद्धिवान्वाधपारत्रम च्‌॥ सचा-
रयु्बधूजनेरविरों देशद्धिविशं चरति प्रकोपात्‌५ २॥ भच
ण्डवेश्यागमनं क्षितीशादुपेति दृति रतिकैलिमानम्‌ ॥ स्दयनेर्‌-
रयुक्तयानमन्योन्येेरं रभते मनुष्यः ॥ ३ ॥ अरोहिणी
वासरनायकस्य दशा महत्वं रूतेतिसोख्यम्‌ ॥ परोपकार स॒त-
दारभूमिगोवाजिमातंगकृषिक्रियादीन्‌ ॥ ४ ॥
उच्चि प्म १९० अंशपः सुय दोषै तो उषकी दशमे भूमि) धन; खी, कीर्तिः
शीयं नसि सन्मान ओर रने धूमने भादि शुभ संचार (सगल ) मेत्रणाकी गोठ
(समा) मवेड इतने मिढते ॥ १ ॥ केवर उचरारिमानमे होवे तो उपरी द्श्मे गौकी
यृद्धिन्यसधन भम ममागमादि दतै षर उधर किना पदे वधु जनेसि विरोध रेवै कोप
एकदेशे दूर देशो चरा नातांहे ॥ २ ॥ दुष्ट वेदयाका गमन देवै राजसि आजीवृन मिरे
कामकरीडा तथ। मान मि, मृदेग तुरदी भादि बने निसके भगि बनते हो देवी पवारी म्ल
मापुस प्रस्परवैरमी मनुष्य पाति ॥ ३ ॥ यदि सूर्य ( आरोह ) उचै चदृरहा होप तो `
उषी दामे बडणन मिरताहै सुख बहुत करतादैदूसेरका उपकार होति एत्र खी भूमि गो
षोढा हाती भौर कृषि क दुत निनि कयि ॥
दशावरोदादिननायंकस्य कृषिक्रिया विततश्दे्नाशम्‌ ॥ चोरा-
गरिपीडां कचं विरोधं नरेशकोपं कुरते विदेशम्‌ ॥ ५ ॥
नीचस्थितस्यापि खर्विपाके मानाथैनाशं क्षितिपाल्कोपात्‌ ॥1
सववधनाशं सुतामितरदरः पिनादिकानामपकौर्तिमेति ॥ £ ॥
अत्यतनीचान्वितसथैदाये विपत्तिमापोति _गहच्छतिं च ॥
विदेशयानं मरणं गुणां घछीष््रगोभूमिक्पेर्विनाशम्‌ ॥ ७ ॥ _
की दशः ( भवी ) उचते उतरकर नीचभ नानेवाटीमे कृषिकर्म अन्‌, पन, `
षर्‌ परस्तु नार इतीह चोश्की जनिङो पीडां कह वैर रानकोप्‌ मौर पिदेशणमन
कतीह ॥ ५॥ नीच राक्चिगत सूर्थेकी दशमे राजकोप मान एवं घनश्च 1 ` षु

( २०४) सर्वार्थचिन्तामणिः।
का नाश) पत्र, मित्र, सीते हानि) पिता मादि जपकति पाति ॥ ६ ॥ अव॑त भीर
दुक १० वस प स्थित सूयक दामे विपत्ति पाति परार दरू भातहि किम
गमन पिताजादि गुरुननोंका मरण ओर सी, पुत्र) मो, भरमि) कृषिका नास होतो ॥ ७ ॥
[^ अ = ^ अ (५ ॥
मूलभिकोणस्थयवेर्विपाके ्षवाथैदारत्मजर्वघुषोख्यम्‌ ॥ राजाः
अर्यं गोधनभित्रलाे स्वस्थानयानादिकेमेति राज्यम्‌ ॥ ८॥
स्यकषजगत्यापि ेदैशायां स्ववेुसोख्यं कृषिवित्तकीर्तिम्‌ ॥
विचायशतःरार्थितराजएजां स्वभूमिलार्म सेति कियाम्‌ ॥ ९॥
अपने मछ्तरिकोणमे स्थित सूर्यो दशे सेती, धन सी, पृ, धुते सुख रान
जेश्रय म, घन, मिज, अपनास्यान वाहनादि ओर स्ेकुटानुमान राज्य ॒पातीहै ॥ ८ ॥
अपने पजगत सूर्यकी द्श्चामे जपन वेधुननेसे ठोख्य कृषि) धन, कीति, विया, यश, मागीं
हदं “(नासे पुना भपनी भूमि एवं विदाके प्तिहि ॥ ९ ॥
दशाविपके द्यधिशञ्गस्य खेः प्रन्ठथंकठवपु्ः ॥ गोमि
पिबादिशरीरकषं शद्ुत्वमायाति जनेः समतात्‌ ॥ १० ॥ सपः
तनराशिस्थितसूयैदाये इःखी परिभिएसतायेदारः ॥ कपामिकेरि
विपदं विवादं पितोविरोधं च दशांतमेति ॥ ११॥
मधिश रागत सयैकी दशे धन, खी न्ट हो गौ, मित्र,पिता आदिक शरीरम
कट होवै भौ नोरसे मनुष्योके साथ दुत दोव ॥ ९० ॥ शतु रागत पूयेकी दशमं
"सी रहे पु्र,घन) सखी न्ट देवं राना) यानपस्यसकिकणंरे विवाद हेत इस ठाम
माता पितासि विरोध पवि ॥ ९१ ॥
स्वमिनराशिस्थितषुयंदायि स्वय्त्ययिवात्मजराजपए्ूनाम्‌॥ स्वः
इवासं स्वजनस्य संगं सानादिृपांबरताम्रलाभम्‌ ॥ १२ ॥
अत्य॑तमिक्रक्षेगतस्य मानोदैशाविपाके द्यतिसोख्यमेति ॥ ची-
पुवघान्याथेमनोविलास्नरथादियानांवरभूपणानि 1 १३॥
तिमिव्रगदधिगधम्य ४ , क्ति रच यामास सम्मान पूना मि जपने पर्प
इ अआ काण तमिकाटम हिते ॥ १२॥
६४ पर्य खु ` पनममनका व्रि स्यनादि
स॒\ १ मिञ, वि ॥
॥; ॥ ५
भाषाटीकासाहितः ; (२०५ )

समक्षगस्यापि खेदशायां सम॑जनैः स्या्छृपिमिधान्यम्‌ ॥


गोवाजियानावरदेहसोख्यं खीपुत्रदोपं रणपीडितः स्यात्‌ ॥१७॥
नीचान्वितस्यापि खेदेशायां नीचानुवत्त्या नसी कुशीटः ॥
घरीपधान्याथपक्रियादिमनोविकारं समुपि द्यम्‌॥ १५ ॥
उचान्वितस्यापि रेदेशायां मनोभिलापं लमते स्वृत्या ॥
तीथोभिपेरक हरिकीतैनं च प्राकारकूपादिपएुराणशाघम्‌ ॥ १६॥
सम अहे राशिगत सू्ैकी दशमे मतुष्योके साथ समता रहे पि, भ्रमि, यन्न) गौ, पढे,
सवारी, वल्ल पिरे शरीर सुख मिक खीपुतोरो दोष उतत्न होवै रणते पीडित रहे ॥ १४ ॥
नीचगत ग्रसे युत सूयक दशमिं नीचवृततिदे अनीवन हेत कुनली हेवे दष्टस्वमावरदे खी
पु, भन, घन पशुक्रिया आदिमे मनोविकार रहे इनका त्पाग हवै ॥ १५ ॥ उगत ्रह्‌-
क सूक दामे अपनी वृत्ति मनोमिखाप पै सीर्थसनान मठे हरिका कीर्तनभी होपै
प्रिखा पूप आदिका धनाना पराण शाल चर्ची मिरे ॥ १६ ॥
पापान्वितस्य द्युमगेदैशायां नित्यं मनः श्िश्यति देयङ्द्धया ॥
कुभोजनं कुत्सितवस्चपाने ङशीखवृच्या त्वधनं कृशत्वम्‌॥१५॥
दिनाधिनाथस्य श्ुभान्वितस्य पाके सुखं भूमिधनादिवच्चम्‌ ॥
इरविलासं स्वजनैः समाजं कल्याणवाग्जाटविनोदगो्ठीम्‌ ॥१८॥
प्युक्तं सूयक दशमे बहत ग्ययकी बुद्धि यद तमागदुद्धीसे सवेदा मनं श रहै कुमे
मन कदन आदि कवस् भादि निषिद्धपान मिरे दषटसीर दु्टृ्तिसे निदेता भोर एत्व
हमर ॥ १७ ॥ दुभयुक्त सूरधफी दामे सुख मिरे भूमि धन वल्तादि मिटे मनोतुूठ मनुष्येसि
पि मेषे मुय समाज गरक कफीकाीके जाले दिद भैर सम्यलमिद॥ १८
करोति भायुःशुभवीकषितधरेद्वियायशःघीसुतवाम्विलासम्‌ ॥
कोतिप्रतापं रतिकेणिसोस्यं पिघोः सुखं भूपतिमाननं च ॥१९॥
पापरितस्यावि सहसभानादशानिपाक्‌ परमं पु दुःखम्‌ ॥ पिबः ॥
„ विनश सुतदारकष् चौरायिभूपालङृतं शत्वम्‌ ॥ २०॥
युम ग्रहृ सूर्यकी दशाम विया, यर, घी, पु मि वतचीतमे विस देवेकाति ताप
बटे फामकरीडाका सुख मिरे ॥ १९ ॥ पाद सूक दशमे प्र्मदुःख मि मातापिताका
विनाश सी पुत्र क्ट चोरे अग्निस भय राना भय मिटे ओर शरारमे फुदाता अि॥२०॥
{ २०६) सर्वाथविन्तामणिः !

केन््रान्वितस्यापि दिवाकरस्य दशाविपाके न॒पदंडमुग्रम्‌ ॥


स्थानच्युति बंवियोगमेति भंगः इष्वित्तपरिभमं च ॥२१॥
्रिकोणसंयु्तेदंशषयां इद्िमं राजविमाननं च ॥ सख्या
दिहानिं निधनं पितुश्च कमोदिवेकल्ययपेति काले ॥ २२ ॥
मन्दत सूथैकी दृशामें रास दृण्ड पत्रि दुःख मिहे स्थान चे वैधुका वियोग हवे
कूषि भग हतै धगमे गडवशी होप ॥ २९ ॥ अिकोणमें स्थित सूर्यकी द्मे बुदधिभम
होवे रानासे अपमान मिठे सुखादिकी हानि पिका मरण कार्योदियेरे विकय्ता रै ॥ ५१॥
उच्चाशकस्य च दंशा विदधाति वरति नित्यंअतापजनितां महती
भियं च ॥ नानाविनीदल छतं रतिकेटिसौच्यं घी वघ्लम-
मनिशं पित्रवगेनाशम्‌ ॥ २३॥ नीचाशुक्तस्य खेदेशायां माः
यथभूहानिविदेशयानम्‌ ॥ त्यक्तो जनेवैशुवित्तितस्त॒ मनो-
विकारं ज्वरमेदरोगम्‌ ॥ २४ ॥ ^
उचचौशषगत सूर्यकी दक्षा नित्य गप मत्तप॒ ८पकम ) से गीतीहुई पर्ति बडी शोभा
या रुष्मीभी देती नानाभृकास्के रमणीय सेड. काम करीडाका सुल खीराम वखडाभ
नित्य देवि परत्वं ( पित्‌ पितृन्यादिक } का नाश हवै ॥ २३ ॥ नीर्चािगत सूर्ैकी दरामि
खी, घन शरूमि की हानि विदशगमन हेते जपेन मनुष्यो व्यक्त रहे दैधुननेि निदा पावै
मनने विकाररद स्वर्‌ प्रमेह शेम सै ॥ २४ ॥
आदी सूयदशायां दुःखं पितरोगकृत््षयाधिः ॥ मघ्ये पञ्च
पनदानिश्चक्ते विधां मरत्वच ॥ २५ ॥ दशाविपाके धनदानि-
मेति पषटस्थमानोरतिदुःखजालम्‌ ॥ गुरमक्षयोदूतपविभरोगं
सुत्राविङि् त्वथवाप्रमेहम्‌ 1 २६ \ रन्धस्थमानोरपि वा द्‌-
शायांदेहस्य कणं त्वथ॒वाधिभीतिम्‌॥ चाठुधिके नेयविकारकासं
ज्वरातिसारं स्वपदच्यति च ॥ २७॥
समुचय्‌ फड है फिसूयैकी दज्षके थादिमे दुःख पितानो रोगस उलन क्षय एव मानो
व्यथा दोतीदै मध्यमे भयुषन हानि जर अंसयमे विया तथा चडप्पन मिते ॥ २५ ॥ च
भम स्थित सूर्य दयम्‌ धनदानि भति दुःोका नार गुलम क्षय से उलन जतिष्ठार रेम॒ -
मून मादि अया ममेदये होतदे ॥ २६ ॥ ग्टममायमत सूर्यकी व्डामे दरसन कृष
अथवा जभिमय चैधिषा तवसनजिकार्‌ कामर्वस्सहित अतिसार मौर जपने पदी हानि
भै पादे ॥ >७॥ *
~~
भाषाटीकासादतः। ( २०७ }

भानोद्रोदशगस्य चेचदि दशाञङेशाथेहानि कृशं खीवेध्वात्मज-


भूमिनाशसथ वा पित्रोर्विनाशं कलिम्‌ ॥ स्थानात्स्थानपरिभरमं
विपकरतं राज्ञो भयं पाद्रग्वियावादविनोदगोिकलदं गोवानि-
संपीडनम्‌ ॥ २८ ॥
द्वादरागत सूयैकी दामे छश धनदादि, कृदाता, सी, वेषु, पुत्, भूमिका ना भथवा
माता पिताक हानि करद एकनगदते दरे जगह भमण नहरसे भय रानासे भय पेरेमे रोग
शरक शाछ्लाथकी विनोदसभमें कह ॒मौ हाथ पीडा मिले ॥ २८ ॥
पुयोत्पत्तिविपत्तिमय कुरते भानोधैनस्थस्य वा
डशं वंधुवियोग-
दुःखकलदं वाण्दूषणं कोधनम्‌ ॥ सखीनां घननाशनं तरपभयं
भूपु्यानांवरं सव नाशङ्पेति तत श्ुमयथुग्बाच्यं न चेतत्फलम्‌
॥ २९॥ मानोर्विक्रमयुक्तस्य दश्‌ धेयं महतसुखम्‌॥नरपमानन्‌म-
थाति भादवेरविपत्तथा ॥ ३० ॥
दवितययस्थानगत पूरक दशमे पुत्रकी उलत्ति भौरपु्हानिमी
होती छे भेधुननक्रियमि
दुष फट बाणीका दपण कोष प्रवि चछीनाशच धननाश्च रानत्ति भय भूमि) एत्र) मवारी
वघ सव्र नट होतेह यदि तहां शभयुक्त हेत तो यह फ न फहना पूर्त युभयुक्तक। दी
फ प्रर रहताद ॥ २९ ॥ तीसरे सूरी दशा धेयं बहा घु रानमान धनागम
हेति तमा म्पे वैर भर उनकी पिपरत्तिमी दोतीरै ॥ २० ॥
सुखस्थितस्यापि खेदैशायां मोगाथंूभेत्यकलचद्रानिम्‌ ॥
क्ष्ादिनशं स्वपदच्य॒तिं वा यानच्युति चोरविपायिभीतिम्‌
८ „ह. 1 अ [,.4
॥३१॥द्‌रान्बतस्याप रवदशाया कटचराग त्वथ पामात च॥
फुभाजन इत्तितपाकजति क्षीरादिदध्याज्यविदीनमन्नम्‌ ॥२२॥
कमस्थितस्याप सवद्शाया रज्याथलमि समुषात धेयम्‌ ॥
उथोगसिद्धिं यशसा समेतं जये िवदि चपमाननं च ॥ ३३ ॥
„ वचनुरयस्पित सूषो दभनिं गप भूमि, धन) मृतय, सकी दानि सेनी जदि नाञ्च
अपने यले अधिक्रासे गिरना मयता उपरमे गिरना चोर श्रिपे जेग्निरी भय इतने शर
हतेः ॥ ३९ ॥ समगत सूयक दृशामे खौफ रोम अथवा मरणम मारक दार यह्‌
सेपरे सेने तपा दुमोनन(निकम्मे एकमे स्वादरहित यीरटद पृते टीनोमिरे॥६२॥
(२०८ ) . सर्वाथीचिन्तामणिः।
द्शम सूर्यकी दृशमे न्याम धनराम हेव धैर्य मिरे उद्यम स्फर यदासहित केव
विवाद जय रानि मान मिटे ॥ ३३ ॥ । ।
आयस्थितस्यापि दशविपाके भानोधनापि समकल ॥ `
उथोगपिद्धि सुतदारसोस्यं यानादिभूर्पावरदेहसौस्थम्‌ ॥ २४॥
संज्ञाध्याये यस्य यद्रन्यभक्तं कमजी यस्य॒ य्चीपदिष्टम्‌ ॥
` भावस्थानारोकयोगोद्धवं च तत्तत्स तस्य योन्यं दशायाम्‌॥२९॥
ग्यास्टव सूरयो दशमे धनमपि अच्छे फायैका छाम उदयम्‌ सफ स। पच सुप बहन
आदि तथा भूषण वलन काभ शतैर सुख मिते ॥ ३५ ॥ मन्य फर चि कदे क
सेज्ञाप्यायमे निसग्रहका जो दव्य कहा तया कमौनीवोमे जिस ग्रदकी जिस मकार जाजी-
विका कहै उन्दी फटोको भावमे स्यान वीयं दृष्टि योगफे कारणसे उसी भकार -सव फ
उषी दशमे खगानां ॥ ६५ ॥ (६ क ८
थेस्थानवूलाधिके कृषिधनं गोशूमियानांव्रं साख्यं राजस॒-
माननं प्रथने; संय॒ज्यते कांतिमान्‌ ॥ तत्पाके शथनिरादि ल-
भते स्वोपकारं महाकीतिं भरपणमिषटवंषुसतितं तीथोभिषेकं
भत्‌ ॥ ३६ ॥ खौ यदा स्थानव्ठेन दीनि तत्पाककाकञे बल-
मथैनाशम्‌ ॥ स्थानय्युति वं्ुविरोधतापं देशाद्देशं सुपेति
दुःखम्‌ ॥ २७
स्थानत्राधिक सूर्यकी दामे सेति वरी घन, गौ, भ्रमि सकरी, वललोफा सुख गरड
राजसि सन्मान मि पणाया धन मिटे कति बटे शस्या बह्लादिं मिरे सथकां उपकार देप
यही कीति देवै भूषण भि इष्ट मित्र सरित डे सीरभोका सान फिट ॥ ३६ ) स्थान
बर रहित सूर हवै तो उसकी दशाम चछ एषे धनका नाश्च हतर स्थानानि वेषुनन
विरोतापदेश विदेश गमन ओर ुःख पाता ॥ ३५७ ॥
दिग्बीययु्ते दिवसेन तुदिग॑तराक्रंतधनोपि सौख्यम्‌ ॥ तत्त-
दिशः माप्तयरायनमनाचत्तथा तादशमघ्र नास्ति ॥ २३८ ॥
तत्कारमानात्तनुते वरिष रवौविपाके छृपिभरमिवित्ते ॥ उयो-
-गषिद तृपमाननंच हीने रवो काख्वटेन नाशम्‌ ॥ ३९ ॥-
दगबधयक्त पूर्वक दशाम इतना धनवान्‌ देर क्षि घनसे दिगेतमी दुवनतरि सुखभी
दोव उन्दी उन्दी दिशामि मात यश, घन, भूमि मि यदि दिष्टी न रेतरै ते अन्य
क) ^
भाषाटीकासहितः। ` *(२०९)
व दने रसा फ नहीं मिरता ॥ ३८ ॥ पूर्यकाठ वरीके दृशचामे सतक छे
` छम भ्रूमि घन छाम उदम सफ रानति मान मिरे सू्यकारु बरएदेत हवै तो उक्त
चुका नाशहोषै ॥ ३९॥ ४
: निसगतः सवषुपेति काले खोठ॒ नेस्गिकवीयंयुकते ॥ यानाः
४ पे~ 9 र भ्र [> (अ ९

मपाधसेदसोख्यं दीने खो चोरनृपामिभीतिम्‌ ॥ 9०॥ सो त॒


चेएटधिकवीयेगुके स्वचेष्टिताथांगममेति सौस्यम्‌ ॥ दृपस्य॒ `
मान सतदारसोख्यं कृष्य्‌]दयान नच दीनचे ॥ &१॥ रवा ,
- खगानां वरुदटियकते छचितयितवा सकं च सौर्यम्‌ ॥ तना--
युतेतत्परिपाककाठे तेनेव दीने सफटं विनाशम्‌ ॥ ४२॥
गेसरगिक बट सूर्यकी दृशे वाहन, धन) भूषण, वख, देहरौस्य समयषर सखमिा- `
विकहो मिरु नति इस बठसे हीन हेवै तो चोरराना ओर अग्िङी भयर ॥ ५०}
सेठ वडी सूर्यकी दशमे अपनी चेष्ठा (करियाविरेष )से धन मवि सुख मिरे रानि मान मिरे
पुर कटश फूषि भादि तथा वादन छम दतै, चेष्टा बर्हन हमत रेषे फठ न गि करके
तरिपरीत देमि ॥५९॥ सूयं दि बरसे युक्त देवै तो विन परिचारे हुये भी समस्त सुख मि
दृष्टि चदन देत तो सम सुख नट देवे ॥ ४२ ॥ #
ङूरादिपएयंशवदैशाया स्थानच्युतं वा वृपचोरभीतिम्‌।।कोपा-
धिकं तज शिरोसजं च पितरादिनाशं त्वथ बा तदीयम्‌ ॥४२॥
मृद्रंशपएयंशसखेदशायां मृद्रशपाद्वरभरषणा्तिम्‌ ॥ नामद्वय
राजसु्ज्यतां च वेदतिशाल्लागमघमेशाघ्नम्‌ ॥ ४७ ॥ पारात्ता-
दंशयुतस्य मनेोदृशाषिपाके महतीं च कीर्तिम्‌ ॥ वंध्वथदशा-
भिपमाननं च पुत्रादिसनिमित्रकृलचलाभम्‌ | ४५ ॥
शूर पष्यैशगत सूयफी दशमे स्मानहानि वा राभा भयग्र चौरकी मय हवै गुस्पा मधिक
रषे विमं रोग हेपरै मथवा दस्फे पिता भारिक नाश होप ॥ ४३ ॥ मृदश्च षष्वदमत
सूरय दश म॒देशेश प्हनुरूप वप्र भूषन मिं दो नाम भरद्‌ दूषय उपाधिना यदा
अभिका नाम्‌ मि राना पून्यता मिडे वेदात वेद पर्मशाप्रर जनन प्र ॥ ५९ । सूर्यं
प्एदलादि भके होम तो उपक दशमे बी तिं मि वंधुददधि धनागम राना मान्‌
पुत्ादिम्‌यु मित्र मच्छो सीका खानहतै ॥५॥ ह.
स्वोचादिजन्यं फलमाहइरादो पशवात्फरं सेचरएटजन्यम्‌॥ मध्ये
पर स्थनभर् तथेव पापग्रसणामिद योजयन्ति ॥ ४६ ॥ थु- ..
२१०) . सवाथचन्तामणिः।

जंगमत्यंशयुतस्य भानोदेशाविपाकेहिमयंविषाद्रा॥ वृपग्निपा- `


तित्यमनेकदुःखं पाशादिभृत्यंशयुतस्य
चेदम्‌ ॥ ०७॥ स्वोच-
स्थोपि दिनेशो नीचांशे चेत्कल्चधनदानिः॥ स्वङलजेंधुविरो-
धः पिचादीनां तथेव सुनिवाक्यम्‌ ॥ ४८ ॥ उचचांशकयुतो भाद
नीचस्थोपि महत्सुखम्‌ ॥ करोति राज्यभारं च दशति विषदं
कृशाम्‌ ॥ ४९॥ इति रविदशाफलनि ॥
जहां दशे सूर्य या कोई यह उचादिम हो तथा यष्टि बच्युक्त भी दो तो मधम
उचादिफर भवर दोगा तव दृष्टि जादिका होगा वीचमे स्यानफर होगा रसे मरकास्से पापग्र
होके फलकी वियि ख्गतिहे ॥ ४६ ॥ सपदेऽफाणगत सूर्यकी दशमे विषे अथवा सनि
-आपनिसे पतित होनेसे मनेक दुःख मिप, पाशभृत्‌ दरेष्काणगत सूर्यकी दशाम भी ररी
कठ दोह ॥ ४७ ॥ सूये उच्वपशिका भी नीवाशकमे हवै तो खीको तथा धनकी हानि
करते तथा अपने फुटोसत्र वंधुननसि विरोध तथा पिता आदिर्ोकी भी विरुद्धता है रेषा
सुनिवार्यहे ॥ ४८ ॥ जो सूये उच्चाराकमे भीचराक्िका भी रोवे तो बहा सुस मि
„ नौर रागमार भी करति पु दशके अतम भोढी विपत्तिमी कसति ॥ ५९॥ इति
सूयेदशषाफरानि
खथ च॑द्रदच्ाफलानि 1
अस्युचगस्यापि निशाकरस्य दशाविपाके कुस॒मांबरं च ॥ मह्य
माप्रोति कल्ला धनायति पु्रमनोविलासम्‌॥ १॥उचस्थित-
स्यापि निशाकरस्य राघो दशायां सुतदारवित्तम्‌ ॥ मिषटत्नपा-
नीबरभूपर्णाति विदेशयानं स्वजनेर्विरोधम्‌ ॥ २॥
पृरमोचगत चमक दशाम उत्तम पुष्पं वच्च भौर बडप्पन खी धनसंचय पुमानि मनके
विरा मिरुते दे ॥ १ ॥ उगत. माकी दशम प्र, खी, धन, मिष्टा, पान) वसः
भूपणोका छाम तया दिेशगमन भपने मनुष्येति विरोष होति ॥ २. ।\
आरोदिणी चन््रदशा पपत खीपुत्वित्ताघरकीर्तिसोल्यम्‌ ॥ क
- रोति राज्यं सुखभोजनं च देवाचनं भरसरतपेणं च ॥३॥ निशा- -
करस्याप्यवरोदकारे सीुत्रमित्राबरसोस्यहानिम्‌ ॥ मनोषिकारं
स्वजनेरविरोधं चोराभिधूपैः पतनं तडागे ॥9॥ नीचांशगस्यापि

भाषारीकासंहितः \ . (२११)
निशाकरस्य प्राप्तो दशायां विविषार्थहानिम्‌ 1) छमोजनं छ-
त्सितराजसेवां मनोषिकारं सुपेति निद्राम्‌ । ५ ॥
अशेहौ ( उच्चामिगामी ) चन्द्माकी दशा खी, पृतर, धन, वच) कीति, सुख, सज्य)
सुखपूर्वक भोनन देतह देवताका पुनन ब्राह्मणेकी वृत्ति कणतीरै ॥ ३ ॥ भवपेदी (उच्च
उतरे नीवामिगामौ ) चन्द्रमादीं दशमे खी, पुत्र, मिन्न) वच्च मौर सुखकी दानि दती
है मनम विहार अपे मनुष्यो विवेष चोर मयि रजसे मय ताढावमे भिना रेते फट
दोतेदे ॥ ४ ॥ नी्चाशकगत चदम।की दाम अनेकमकार भर्थहानि कुमोनन्‌ कुरानाफी सेवा
मनका विकार ओर निदा पाति ॥ ५॥
मूटब्रिकोणस्थितचनद्रदये वृरपादवनं भूमिषुताथेदारान्‌ ॥ ्रा-
भोति मूपाबरमानलाभं ससे जनन्या रतिकैलिलोरम्‌ ॥ ६ ॥
स्वयगस्याप निशाकरस्य नृपाद्धनप्राप्तिखुपेति सौख्यम्‌ ॥ प्रः
चण्डवेश्यागमनं क्षितीशात्संमाननं स्रीतव॑घुसोख्यम्‌ ॥ ७ ॥
मत्रिकोणस्य चद्रमाक्तो दशमे रानि धन मि भूमि, पतर, घन सरी, मूषण, व्च मिर-
तहे माताका सुख मिरति तथा पूर्त्तं दारां चंखरति क्रीडा मिखती ६ ॥ ६ ॥
अपनी राशिगत चे्माकी दशमं रान षन भिं सुखमिठे चंड वेद्या गमन देवै स~
नासे सन्मान मे छी पतर वेधुनन सुख मिरे ॥ ७ ॥ र
निशाकरस्याप्यतिशृठराशि गतस्य दाये कलदाथंनाशम्‌॥ कुष"
सतां ङत्सितिभोजनं च कषेवाथेदारात्मजतापमेति ॥<८॥ यानांष्‌-
रारुकरणादिहानि विदेशयानं परिचारकत्वम्‌ ॥ देशांतरे गच्छति
बन्धुदीनो दुःखी परिञ्धिश्यति शघदाये ॥ ९॥
अतिशदु परिगत चदरमाफी दशमिं कर्द धनदानि कुवल निय अत्र खनको मिरतेह'
खेती, धन, खो, पृत्रपकषसे संताप मिरताहै ॥ ८ ॥ श्राशिगत चदरदृशामें सवारी बल्ल
भूपर्णोफी हानि विदेशगमन परयो सेवा मिढतीहै देशत नतह वेधसे हन होतो दुःखी
होकर सव जोरसे शित रहते ॥ ९ ॥ ५
मिवक्षगस्यापि निशाकरस्य पका कितिपाख्मेबीम्‌ ॥ उ-
~ चयोगसिद्धि जलवस्त॒लाभं चि्राबराभूषणवाग्विकासम्‌॥१ ०॥घु-- `
चाकरस्याप्यतिमिभराशि गतस्य दयि त्वतिसीख्यमेति ॥ विया-
पिनोद्‌कितराजप्रजां कष्राधदारात्मनकामखाभम्‌ ॥ ११॥
7+)
(२९२) -" सखवांथचिन्तामणिः।

मित्रसाशिगत चंदमाकी द्मे धनठाभ रानासे मैत्री उयम्‌ सफ़र जोसत्र वसतुका छामः
सगवसे वख भूषण भौर वाणीका हास विटा मिरतदि ॥ ६० ॥ तिमित राशिगह `
चंदमाकी दामे बढा सुख वियाविनोदसे रानपूना, सेती, धन, खी, पत्र भौर इच्गपृि
मिदि ॥ ९९॥ ॥
दृशाविपाके समराशिगस्य कृलानिेः कँचनभूमिलामम्‌ ॥
किचित्ससं बांधवरोगपीडां विदेशयानं रभते मवष्यः॥ १२॥
नीचस्थितस्य दशया विपदंमहा छ्ेशाथंदुःखवनवासमुेति
कारे ॥ काराग्रह निग्डपादहृशात्रहान। _चोरामरिधूपतिभयं
सतदारशेषम्‌ \ १३ ॥कीगेन्दुपाकर सुक्लाविदीनो राजाथ
अकर्चमियम्‌ ॥ उन्मादचित्तं स्वजनेविरोधमरृणत्वमायाति क-
श्टपृृत्त्या ३९ #
समराशिगत चंदमाकी दशमे सुवर्णभरूमि छाम थोडा सुख बाँप्वोको रोगीढा विदेशागमनः
मनुष्य पावताहै 1 १२॥ नीच राशिगत चेदभाकी दशमे विपत्ति बडी पीडा डश वनका दुःख
ओर किसी समयमे बनवासमी पावताे कैद वेश शता मिक्त अन्रहीनता चौर अप्र
रानासे भय सरी पुत्री समाप्नि होतीहै ॥ १३ ॥ क्षीण वंदमाकी दशाम उत्तमकटासे दीन-
ता राज्य, धन, भूमि) पुत्र) खी, भिसि दीनता चित्तम उन्माद जपने मनुप्येसि विरोध
हेतिरै दषटस्वभाद दुरति उण होनाताहे ॥ ९५ ॥
पर्णेदुपाके परिपूणेमेति विदयािनोदाकिंतराजपूजाम्‌ ॥ शीपुत्र-
भृत्याथेमनोविरासं विशेषतः शोभनकमंराभम्‌ ॥ १९ ॥ के-
नापि स्वोचस्थवियचरेण युक्तस्य चंदरस्य दशाविपाके ॥ मनः-
भ्रसादं मदनामिरामं स्रीप्भरत्यादिविनोदगो्ठीम्‌ ॥ १६ ॥
पू चंवमाके दशमे वियाविनोद्से भूषित रानपूना मिडे, खी, प्न, भूत्य, धन जर
मनके दासविरास भि शुम कर्मोका राभ हेवै ॥ १५ ॥ किसी उच्चसाशिगत अहे साय
रहते च॑दमाफी दशमे मन मस्म रदे कामदेवनन्यं सुख म्र खी यत्र नौकर आदिय.
साथ ससी दंशीसे बैठक दोमै ॥ ९६ ॥
पापान्वितस्यापि निशाकरस्य पाकेऽथिचोरक्षितिपालकोपैः ॥
दःखं स॒त्नीषखवंध्॒दानं विदेशयानं त्वजभादिकमं ॥ १७॥
9
भाषारीकाषषहितः 1 ८२१३)
चंदस्य सौम्ययदसंयुतस्य्‌ मातोदशायां शुमकमेलामम्‌ ॥ गोभू-
दिरण्याबरशरषणानि तीथोमिषेकं पररदारसीख्यम्‌ ॥ १८ ॥ पा-
क्षितस्यापि निशाकरस्य दशाविप्किं विफठं सुकम ॥ कोषा-
धिकं कुत्सितमोजनं च मादुर्वियोगं चथ वा तदीयम्‌ ॥ १९॥
पापयुक्त चन्दमी दृशमे अमि चोर रने कोपे दुः मठि पुत्र खी सुल
जर्‌ ब॑धुननफी हानि हेव, विरेशगमन जयम आदि फर्म दषे ॥ १७ ॥ दुभगह युक्त चन्द्र
माकी दशाम शुभकर्म मि गौ, भूमिः सुपर्ण, बश्चःभूषण मिरे तीय्॑लान मे भौर प्रतीम
सुख भिरे ॥ १८ ॥ प्ट चन्माकी दशमे द्युभकमै तिषठ दो फोप अभिक रहै
निकम्मा भोजन मि माताका वियोग हवै ॥ १९ ॥
निशाकरस्यापि श॒भेकषितस्य परोपकारं महतीं च कीर्तिम्‌ ॥ इ-
एथेवेष्वागमभ्रपमानं जलक्रियावन्नमनोविलासम्‌ ॥ २० ॥
मूलत्रिकोणभेन्दोदशां पत्रोनरः सबहुकोशः॥ बडुपुजवान्‌ वि-
नीतो वैुविरोधं प्रधानतां याति ॥२१॥ सखस्थितस्यापि
निशाकरस्य मातुर्वियोगं सखयानभूमिम्‌॥ कृपेधनापतं महकमे-
लाभं कीर्विस्वनामांकितपवलामेम्‌ ॥ २२ ॥
युभयहदृष्ट चंढमाकी दामे प्राया उपकार वहीकीतिं मनोित वस्तुम्‌ बैधुनेनका
आगम रानमान ओर नखकरमेसे छामे मनका विस मिरे ॥ २० ॥ मूरुत्निकोणगत चद्‌“
माकी दृकञामे मनुष्य बहुत खनाना बहुत पत्र वाछा होते, नम्रता मिर्तदै, भौर बेधुविरोध
होताहि मधान ( मरू ) ता मिउतीदै ॥ २९ ॥ चतुरयभावगतं चेदमाकौ कक्ामें मताका
वियोग देत सुस मि वान भरमि मि छपे भन माये षरे कोममे ठाम हवै कीर्तिं एवे
भपने नामसदित पद्‌ ( खिताब ) मिे ॥ २२॥ रं
दारान्वितस्यापि निशाकरस्य पाकेकलवापिदादरंति ॥ सपु-
असौख्यं शयनांवरं च प्रमेदमूजादिङ्कशं तथाधिम्‌ ॥ २२॥ क-
भस्थितस्या पि दशाप्रपन्ना चंदरस्य कीतिं रभते सविचाम्‌ ॥
यज्ञादिकमोतिमनेकसौर्यं यपुत्रयानांवरवंुपएूज्यम्‌ ॥ २९ ॥ -
सष्मच॑दमाकौ दामे खी भाति केह सुपत्रका सुख शय्या वलते मिठे ममेह मूष
चदि रोय नया मानसी रोग हबे ॥२३॥ द्शमगत कंदमाकी दशमे कोतिं उत्तमया मे
यादि काम मि अनेक प्रकारफे सुख भरमि पुत्र वाहन वम्र भौर पुनन पूञयता निञे॥ २५॥
६२१४) सवाोयेचिन्तामणिः 1

नीचांशगतस्यापि ददाति रोगंमहत्तरं चन्दो ॥पादाक्षिरोगीडां


युद्धेषुपराजयं गतोतसारम्‌॥२९॥ उचांशगस्यापि दशा 'द्दाति
सौख्यं महत्तर चेदोः ॥ ननाविधधनला् भूपतिसन्मानता सु.
पष च॥२९॥ चंद्रदशायामादौ नरपतिसन्मानकीर्तितं च॥
, मध्ये घ्रीषुतनाशं गृहधनसीस्यावरं चाति ॥ २७ ॥ षष्ठस्य च॑
द्रस्य दश प्रप्रा करोति दःखंकलहं वियोगम्‌ ॥ चोरात्रिभृपाः
लभयं जलेन मूनादिकृच्ं घननाशमाहुः ॥ २८ ॥
नीवांशिकगत चंदमाकी दशमे बडा रोग होताहि पैर नेनेमिं पीडा ठडाश्यमिं हार उताहं
भगु होति ॥ २५ ॥ उच्चांशक चंदरमाकी दशमे बडा सुख भनक मकारे छाम राजस
न्मान शीर पुष्टि रोतीदे ॥ २६ ॥ चंददशके गामे रानसन्मान षीति सुख तथा मयम
ख पत्र हानि अंत्वमे घर तथा धनका सुघठ होता ॥ २७॥ व्ये चंदमाकी दशामें दुःख कढई
वियोग चोर अग्नि रने भय नसे हानि मूतर भादि रोग भौर भननाश्च कहेतेह ॥२८॥
रंभस्थितस्यापि दशा भन्न देदस्य काश्यं जलभीतिदुःखम्‌ ॥
विदेशयाने सकलेर्विरोधं ड मोजनं मातजनेषु कष्टम्‌ ॥ २९॥
+ ^ (4 मोजनं ०.९

रिष्फगर्चद्रदशायां संप्रातो भरतिनाशनं रुते ॥ राज्ञोत्रतधन-


भाग्यं स्थानविनाशं महत्परं दुःखम्‌ ।॥ ३० ॥ च॑दरस्य वित्तस्थि-
तपराककले वित्तात्मजघघीखखभोगभाग्यम्‌ ॥ मिष्टात्तपानावरके-
किसौख्यं धनागमं पुण्यजलाभिपेकम्‌ ॥ २१ ॥ तृतीयशशि-
स्थनिशाकरस्य दशा महत्सोर्यमनेकवित्तम्‌ ॥ मनोटदं भात-
जनादिसीख्यं ष्यत्नपानांवरभूषणाप्तिम्‌ ॥ २२ ॥
अष्टम चमा दशा _ शरीरम शता नछकी भय दुःख विदेश गमन सके साथविरोध
छभोनन मावृनरनोको कटदेतीहं ॥ २९ ॥ अष्टम चद्माकी दशा आवना नाश रान-
दा शचहापन्‌घन तया देशवयैका नास जडा भौर प्रर दुःख देती ॥ ३० 1 धनस्यानगत
चद्रमाकी दमि धन्‌,पुज खी सुख, भोग देश्यं तथा उत्तम अन्न, नर, वख, मिउतेह
फामकेटि सुख हातादिं धनका जागम पृण्यनठका सान मिखताहै ॥ ३९ ॥ तीसरे चेद-
् 2. ्‌ 1
माफी दृशा बडा स्य बहुत घन मनकी टता भाई जआदियोका सुख कृष्म जनन; जठ
भूषण, वधकौ माप्त करतीहै ॥ ३२ ॥
भाषाटीकास्हितः। (२१५)
लामस्थितस्यापि निशाकरस्य पर्त दशायां विविघाथंलामम्‌॥
मृदर्नपानमिरकेलिोलं सीयु्ररामं च मनोविखासम्‌ ॥३३॥
दिनेशवरस्याहतवंद्दाये प्रामोति दुःखं स्वजनेर्विरोधम्‌ ॥
भायाक्षयं भीतितपायिचरि मोदर्वियोगं कृपिषान्यनाशम्‌॥
३४)
छाभमत चदमाङी दृशामे अनेक मकार धनाम्‌ कोमर जत्र पान व कामेच
चपरता खी पुत्र छाम देव मनम वा हाषादि प्रसत्त रदे ॥ ३३ ॥ सूर्ये सथ
म्तेगत चद्रमाक॑। दशमे दुःख अपने मुष्येषि षेध खीका क्षय रना अधि चोप्ते भय
माताका वियोग ओर कृषिकम अन्नका नाश देवै ॥ ३४ ॥
चेद्रे स्थानघलाधिके घनसुखं कीर्ति च विदययागरम देवत्राह्मणत्‌
पणं तृपधनान्याप्रोति मेमि घनम्‌ ॥ च्ीर्नाबिरभूषणं कपिं
नं मोकिक्रयं सेवनं मिष्टात्रादिरसायनं फल्य॒तं दध्यान्यमाल्यां
वरम्‌ ॥ ३५ ॥ निशाकरे स्थानवलेन दीने स्थानाथनं स्वप
ति 1 स्ववन्धुनाशं तथ वा वियोगं कृषेर्विनाशं सुपेति
६॥
चदरमा स्थानवटमें थथिक हेमे तो उसको दशमे कीति हतहि वियाका आगमन देवता-
ओक। पूनन ब्राह्मणोकी तृत रानदरस्से धनमाप्त होतेदे भूमि धन खी रल वल भूषण कृषि भन्न
मिरे मौका व्यापार गौकी सेवा मिष्ठबादि रसाले पदाथ मैठि फटी सहित तथा द्री, एता
पृ्प, वस्र मिरुतेै॥ ३५॥ स्थान वरहीत चदभाको दशमे स्थान धनङा नाञ्च अपने पदकने उतना
अफे बधुननोका नाद भयव उनक{ वियोग होतो समयपर खेदीकाभी नाश होति ॥ ३६॥
निशाकरं दिग्बरपंयुतेस्मिन्दिगंतरादागतवस्पुचिचम्‌।विद्यागमं
भूपतिमिनतां च स्ववन्धुपूज्यं गजवाजिसेख्यम्‌ ॥ २७॥ चन्द
तथा काठवलान्वितेस्मिच्‌ त्रेगयानं कृपिगोमदीश्च ॥ विया
दिषोषं नखकैशदतचमाबराढङृतवाढनं च ॥ ३८॥ विसगे-
वीयान्वितचदरदयि निसगतश्वापि करोति सौख्यम्‌ ॥ अयत्नतो
वाहन्दशख्म्‌ नपाङपृज्य वहुवाहनं च (२९ ॥
येदमा दिग्गुक्त देवे तो उसकी दशमे देशदेशंतरोसि
अनेक भकारकी यस्तआने परिया
अति सनाते भजता हतै बेधुवरगम पूल्यता मित्रे दायी पेटिका सस तिरे ॥ ३७ |
काबरयुक्त चद्रभाकी दामे वेडिको सदारो ष गौ भष मि, विया मादिका मवार (0
^
सतायलत्कल्त्रषदष्वाज

मखु, फे) दूति मीर चप चने उत्तम्‌ कारगपफ वस्तुनात्‌- वघरादि भीर अेकारयुक्त
` वाहन मिट ॥ ३८ ॥ निषे बरयुत चदमाकी दशमे स्वमावहीमे सुस मिरे, विन `
भयलक्रिि वाहन मिं देशमिरे रामस पूज्यता भौर बहुत वाहन मिं ॥ ३९ ॥
चन्द्रो यदा दिग्बलवीयंुक्तः कृपाकरक्षेण्‌ नरेश्वरस्य ॥ सम.
स्तभाग्य ससुत सौख्यं परोपकारं च मनोभिलापम्‌ ॥४०॥
: .ऋूरादिष्यंशसमन्वितस्य दाये शरथाकस्य बढुःखम्‌॥ स्री
पुञ्रनाशं क्षितिपालकोपं विययाविवादं करदं जनैश्च ॥ ४१॥
दिग्बङ़ चद्रमाकी दशमे रनाकौ कृपादृष्टि संपूण थे भि सुख तभा प्राया उपकार
अपने हाथमे देवै मनोमिरष पृण हतै ॥ ४० ॥ कूर मादि प्टवश्चगत चैद्रमाकी देगामे
दुःख बहूतायतेस दतै ली पुल हानि राजाका कोप पिका विवाद (शाख `)भौर ठोगोफे
साय करद्भी हतै ॥ ४९ ॥ ~
सृद्शपष्टयंशसमन्वितेस्य चन्द्रस्य दाये बह्पुन्रखामम्‌॥यत्याथ-
लाभं विजयं सुखं च कीतिं च विचा रभते विशेषात्‌॥श्यौपारा
` वचतायंशसमन्वितस्य चंद्रस्य दाये महतीं च कातिम्‌ ॥ षिया-
` विनोदं रभते च सख्यं देवाचैनं पुण्यजलामिपेकम्‌ ॥ ४३ ॥
ऋरदेष्काणरसयुक्तश्वन्यों दिशति रोगिताम्‌ ॥ कार्येपापसमाश्ुक्त
गोब्राह्मणनिपीडनम्‌ ॥ ७8 ॥ आदो मावफट प्राक्त स्थानजन्यं
. तत्‌ः परम्‌ ॥ अशोद्रवफलं पशाद्रहजातफर तथा ॥ ४५ ॥
. -डाते चद्रद्शफिलम्‌ ॥
, इति आरीसकोथेचिन्तामणो द्दीप्तायवस्था-प्रयचन्द्रदशाफक-
- निरूपणे नाम चयोदशोऽध्यायः ॥ १३॥ _ '.
पएयश्चम मृर्दशगत चद्रमाका द्श्चामे वृत पुत्राक्रा छम दीव नकर) धन्‌) विनय) एख)
कीर्ति) विदा रिप मि ॥ ४२ ॥ परारावतादि अंशकगत वन्दमाका दृशं बढी 'कीतिं
हें बियाका विनोदं रदे सुख प्रवि देषताफा पुनन पुष्यन सान मिरे ॥ ४३1 क्र
देष्काणगत चेम।को दामे रोग होताहै, पापयुक्त कार्यं मो बाह्मणको दीडा षरे ॥ ४४॥
भयम भावफर तव स्थानका तव अंञ्चका तव यहयोगका फट कदे यदी क्रम फट कहनेका
-भनिना ॥ ५५ ॥ इति चद्द्शाफटविचारः ॥
इति श्रीसबोर्थदितामणौ मादीषरमायायोकायां यददोप्रयवस्या-सूरप्यचन्ददशा-
फनिरूपणाभ्यायस्रयोद्ः ॥ ९३ ॥
५१ +1 का ९,९८.१ 1

तुदशोऽध्यायः ॥ १४॥
"व्क

अथ भौमादिद्ाफलविचाराध्यायः ।
अच्युचभूनंदनदायके कषे्ाथेलाभं समरे जयं च ॥ आधिक्य- ..
मन्वात नरमान्‌ सदोद्रघ्रीषठतवागििलासम्‌ ॥ १॥ उच्चंग- `
तस्य च दशासमय व्टूनस्य भ्रात्रति रज्यमथा ्षितिपाचतरि
त्तम्‌ ॥ भ्रमध्यदारस॒तवदघुपतमागम्‌ च्‌ यानादिरोरणविरीप्विदे-
शयानम्‌ 1 २॥ आरोदिणी भरमदतस्य सौख्यंदशा तनात्यत्र
नरेन्दरपञ्यम्‌ ॥ प्रधानतां घेयंमनोमिलपं भाग्योत्तरं मोगजवा-
जिपतवम्‌ ॥ ३॥ `
उचशिके पूरः उच्वांशकगत चंद्माकी दशाम सेती घनका खभ युद्धम ्रिनय बहुत मनु-
प्योम अधिकता राना मान मिरे, भाई सी पुत्रोसि वाणीका विटास अर्पाव र सुशषीकी
चातचीत देप ॥ १ ॥ उचराशिगत मेगरफी दृशमें रज्य भयत्रा रान धन मिञ भूमि
सी, पु, मिर्योक। समागम सवारी चना मिरे विशेत; पदेशगमन भी दो ॥ २ ॥
उम चटृतेहुये मेगटकी दशमे सुख रनपूरपता श्रेष्ठता, भय, मनेमिढापिदधि; भा्प-
गृद्धि ओर गौ हाथी पोढार्भोफा समू३ मिरेदे ॥ ३ ॥
धरापतस्याप्यवृरोदकाठे स्थानायनाशं कठिकोपटुःखमू ॥ वि-
देशवासं स्वजनेर्विरोधं चोराभिभूपेभेयमेति कणम्‌ ॥ ४ ॥
नीचस्थितस्यापि धरासुतस्य दाये इवृतत्या स्जनादिरक्षा ॥
कुभोजनं गोगजवाजिना्ं स्ववन्धुनाशं नृपवह्धिचोरेः ॥ ५ ॥
अवरेही ( उचते उतेएफर नीचामिभुख )मग दधे स्थान एवं घनश् नाश) फटढ,
बोध दुःख, परदेदवाष, अपने मनुप्योते विरोप बोर भग्नि रानासे भय भरष्ट पाताहे
1 ५ ॥ नीचराशचिगतत भौमद्द्ा्मे युषे अने कुटेड जादिफी रका फरे एरिति भोग
मिरे गौ, हाधो, पोढाेको हानि देप अपे वेधुननो्षी हानि तया राना जप्रि नेरी
| ह्मि दोहै ॥५॥
मूरतरिकोणस्थितमौमदाये मि्ात्रपानावरभूपणातिम्‌ ॥ पराण
धर्मशवणं मनोज्ञं भावादिसोख्यं कृपिखभमेति ॥ ६ ॥ स्वक्षे-

(२१८ ) सवा्थविन्तामणिः )

अगस्यापि धरासुतस्य दृशाविपाके कमतेर्थूमिम्‌ ॥ स्थानापि-


पत्यं सुखवादहनं च नामद्वय भातसखं सखापतम्‌ ॥ ७ ॥ घरा-
सुतस्याप्यतिशङ्रयाश गतस्य दाये केटदादिदुःखम्‌ ॥ नरेशकोपं
स्वजनेविरोध भम्यथदारात्मजामत्ररोगम्‌ ॥ ८ ॥
मूलतरिकेोणगत भौमी दशाम मठि अन्नपान वच भूषण मे पृण धरम मादि सूननेभं
अविं भाई जादिरयोका सुख सेतीका राभ पावतांहे ॥ ६ ॥ अपनी रञचिगतत भोमदशाम
धन भूमि टाम स्यानक्ा भापिपत्य सुख वादन मे, २. नाम अथव दूसरा उपधिना मिरे
भादर्योका सुख तथा अनेको सुख भिरे ॥ ७ ॥ नतिशतरुर्चिणत मेगस्की दशमे करह
आदि दुःख मिहे रनक कोपहेवै अपने मनुष्योसे विते दोव भूमि, घन, सी; पुत्र) मित्र
सेमेधी छे तथा कष्ट हवै ॥ ८ ॥
भरन॑दनस्याप्यरिराशिगस्य दशाविपाके समरे च पीडाम्‌ ॥
शोकापनिमृपाखविपेः प्रमादं पीडातिकृ्धादिषदाक्षिरोगम्‌ ॥ ९॥
` मिवरक्षेजस्यापि जस्य दाये मिचत्वमायाति सपत्नस्षषः॥ चोरा
थिमांयाक्षिविषादश्रमि कपेर्विनाशं कल्िकोपटुःखम्‌ ॥ १०॥
जस्य दाये त्वतिमि्राशि गतस्य भुपार्ङृताथभूमिम्‌ ॥
वस्रादियज्ञादिषिवाददीक्षासुपेति देशांतरछ्न्यभाग्यम्‌ ॥ ११ ॥
शघुराश्चिगत मेगटकी दशमे सयाम पीडा शोक, भि, राना) विपे पीडा ममाद्‌ जति-
कृद दाते नेजतेग दवै ॥ ९ ॥ मि्नराशचित चदमाकी दमे श्ुषमूहंसे मित्ता
होनावे चोरय अप्रिभय दष्ट मेद्ता भ्रूमि कपि नाञ्च फठह कोध जीर दुःख हतै ॥१०॥
अतिमित्न रागत मगरको द्श्ामे रानाकी कृपा धन एप भमि मिडे वखयादि मिरे यत्ता
दिम होवे विवाहरदषा पये देशातरमे देश१मिरे ॥ ९१ ॥
धरा्ुतस्यापिं समक्षगस्य ग्रहोपकार्य त्वघनप्रमाणात ॥ स्री
पुनभूत्यात्मसहीदराणां शङद्चचमाप्रोति नृपाथिपीडाम्‌ ॥ १२॥
नीचभरदेणापि समन्वितस्य धरातस्यातिमनोषिकारम्‌ ॥ प्रष्य-
त्ववृत्ति पर्कीयम्न खीपुवनाशं त्रपवहधिचैरिः ॥ १३॥ किचि-
त्सं भोजनवश्पानं कृच्छेण वृत्ति नृपप्रजनं च ॥ उचान्विते-
नापि समन्वितस्य भौमस्य दायें सुतदारपीडा ॥ १४ ॥
भाषाटराकासाद्तन् १ १

सम्‌ राशिमत मगरको दशमे दिनके कार्ण वका उपकर्ण ( मस्मत )आदिभी
न दोषे) प्र, पतर, नौकर, मपे भयेति शता हेमे राना तथा गमनिपे ¶ीडा मिठे॥ १२॥
सीचमत यहे युक्त भीमस दशमे मनका विकार बहुत हवै (मेष्य ) दूररेकी चारोसे
मानीवन्‌ हेरे प्राया अन्न साना मठे खीपुत्रनाश याना जनि चोरे भय है ॥ १३॥
उच्च गरहस युक्त मेगठकी दश्यां भत्पसृख मेमन व्र पानमें तथा बडी कठिनतापे
जीविका हे रानि
पूनामठे सी पतर पीडाहवै॥ १...
पापान्वितस्यापि जस्य दाये पापानि कमणि करोति नित्य
म्‌॥ देयद्विजानां च सहोद्राणां इमार्बर्ा ल्पकारणं च॥१५॥
ञुभान्वितस्यापि कुजस्य दाये रिनित्खं देदकृशांगरोगम्‌ ॥
भ्विादं समरे जयं च विया विषादं परदेशवासम्‌ ॥ १६॥
छभेक्षितघरासूनोदोये भेम्यथेनाशनम्‌ ॥ तस्मिन्‌गोचरसंयुकते
त्वत्यत शोर्न मवेत्‌ ॥ १७॥
पापयुक्त मगरको दृशि नित्य पापकम करति देवता वाद्वण तया माद्ोका कुमा-
गतस भप्कार करता है ॥ ९५ ॥ दुभयुक्त भीमो दशमे मत्पसुख शारीर हरता अगो
मे सेम रानाभषे फट्ढ रं्राममे व्रिनिय विया सेषेपी विवाद नौर परेशवाघ हेम
1 १६ ॥ धरुममह दृ मेगल दशमे भूमि धनरा नाश्च हेपै यदि उठी भवषम गेोचस्ये
भौ राशि आवे तो मतिगुम एठ वे ॥ १७ ॥ = , ष
आरध्य पा्रहवीक्षितस्य्‌ प्राप्ता दशाया वहुदुःखकषएं ॥ जनः
प्रियक्तकरतरमिवो देशातरस्थः क्िितिपालकोपात्‌ ॥ १८॥
कटरगतभोमदाये चोरविपाभ्यासुपैति इःखनि ॥ कलले वा
स विरोधं कमतेदेशातरंयाति ॥ १९॥ चु्राशिस्यितभोम-
दावे स्थानच्छुति वंघुविरोधतां च॥ चोशग्निषीढां रृपतेः सका-
शाद्धीरति पर दुगंपदे प्रयाति ॥ २० ॥ कलबयुक्तस्य जस्य
दारय कलनहानियुदभून्हृच्छरम्‌ ॥ अयोचरस्थस्य च तादयीप
तदन्यथा चत्फरमन्यर्थव ॥ २१ ॥
प्ट कुनकी ददामि भतिद दो) रानफोपसे घ मि छोड दददे रट ॥ ९८ ॥
रगत ५. चोर तया जदसदे डन प उणररित देप विदेय गमन
1 ९९ ॥ चये माम चमं स्न ग
ध पृ्मकषटिन पदमे पहुने ॥ २० ॥ स्म व बीर च्‌ वपि रने
मेददानि गुदामृयेममनरहेच्टर
यह्‌ पट मोच हैयि गोचरे मै तो एडी मन्य पतेहे ॥ ् #

ट्र

स न
{२२० ) सदां्थचिन्तामणभिः ।

कमेस्थितस्यापि जस्य पाके कमांदिवैकस्यष्टपेति दःखम ॥


उदयोगभेगं तवपकीरतिमेति विद्यातस्रीषनमानदानिम्‌ ॥ २२॥
अकगभामदशायां दधाति शोकं सिया वियेधं च ॥ रज्या-
च्छति विपक्षदिशदिशांतर याति ॥ २६ ॥ वित्तगभोमदशारया
संप्राप्त तस्य वृद्धिमुपयाति॥ स्वकुखाटयत्वं लभते चृपहतवचित्तं
सुखाक्षिरोगं च ॥ २९ ॥
दृशमगत मेगरकी दशमं क्म आदिमे विकता) दुःख) उयममंग, अप्यक्ष, विय
शुत, खी, धत जर मानकी दानि पाति ॥ २२९ ॥ सूययुक्त मेगखकी दृशा शोक
मरण करसि खसे विरेष रम्यते परर शख देशे देशंतर चटा नवि ॥ २३ ॥
घनस्थानगत्‌ चन्द्माकी दक्षते धन दृद्धिको माप्त हवे अपने दुखमे संपत्रताको मप्त होता
सना मनहरण परे मुल नेमे रोगभी हवै ॥ २४ ॥ यं 8
भूतरस्थानगतश्च सोख्यफरदो भूलंदनोऽरातिदी धे वित्तसता-
थेदारसदनैः संगं नृपात्पूज्यताम्‌ ॥ पुत्रस्थानगतस्य युनरमरणं
इदिभमं नाडयतां शचुकेनगतस्य भूमिसहजेडःखं महारोगा
॥२८॥पैचमस्यधरासनोदौयः कीतिविवेकताम्‌ ॥ ने्रोगं त्वथ.
नाशं दुचयात्कलदमेव वा१२६॥.मरणपद्स्थो भौमः करोति दुःखं
महद्भयं पाके ॥ स्फाटकमन्नारवरा्ध स्थानावनाद [वदृशधयान च
॥ २, ॥ नवमस्थघरासूनोदंशापाकः पदच्युतिम्‌ ॥ गुरूणां च
तुथएकं तपोविं महद्धयम्‌ ॥ २८ ॥
परी मणक अपनी दशमे सुखफठ देति तया शदुता होत भयं॑पुज, धन, सी,
आश्वस संग राजति पूज्यता देतह पंचम मगर पुजरमरण बुद्धिधम जदता दतै णघ्ु-
भाव्गत भूमि भाकपक्षसे दुःख देतादै महारोगवाय करताहे ॥ २५ ॥ पंचम मंगली
द्शाका पर ओरभी है फि कीतिं विवेक ( समञ्च ) ने्ोग धननाश यथवा कट्ह देताहै
॥ २६ ॥ मष्टम मग अपनी दशमे दुःख बहीमय विस्फोटक रोग अत्रक अरुचि स्थान
हानि विदेशगमन करतार ॥ २७ ॥ नवमगत मगरी दशमं पद्का हानि गुर ( अष्ट)
जर्नोको कष्ट तप भादि वित्र जर बडीभय होती ॥ २८ ॥
आयस्थभोमदायः करोतिराञ्याथेभूपसन्मानम्‌ ॥ समरे जय-
मतापं वायुप्कारं मनोजवं कीर्तिम्‌ ॥ २९ ॥ व्ययगतभोमद्‌-
माषादीकासंहितः (२२१)

शाय प्राप्तधनहति नृपाद्धीतिम्‌ ॥ स्थानसुतदारनाश भरातणा-


यदेशवाक्षं च ॥ ३० ॥ उचंशसंय॒क्तधराजकालठे मनोभिट-
ष विजयं सुखंच ॥ प्रचण्डदासीगमनं नृपस्य भरधानतां याति
सुधमेकीर्तिम्‌ ॥ ३१ ॥
ग्यार्हूवे मगटकी दशाम राज्यथन राजास सन्मान संग्राममे पिनय वाणीसे दूसरे
उपकार बहुत करनेबारी कीति भिरे ॥ २९ ॥ वारव मेगरकी द्मे धनहर्ण रानि
मय स्थान) पु, खीका नाञ्च गौर भाईयोका पर्देशवास होये ॥ ३० ॥ उत्ांचगत मगर
की दशमे मनोमिरापक्षिद्धि विभव सुख मिरे । तथा म्चण्ड स्वभाववारी दासीक
गमन रानाके भरधानताकेो माप्त होताहि धमं ओर कीर्तिभी होती रै ॥ ३९ ॥
नीचांशभोमदायि नीचुते कमैवेकस्यम्‌ ॥ धनहानिमृपदण्डः
शिसरोदरपरायणोऽशीकः ॥ ३२ ॥ भोमदशायामादौ रभते
विषिधाथैमानहानिं च ॥ मध्येथिमूपचरेर्भीति तत विनिर्दिश
न्मतिमाच्‌ ॥३३॥अत्ये भात्षियोगं खतदाराथियरमसूत्रादिम्‌ ॥
ममिप्येवं न भवेद्रोचरयक्तेविशेषतः कथयेत्‌ ॥ ३९॥
मीचसाशि नीर्चाशिकगत ममद्शमं काये विकता हवै धनहानि हवै रानि दह
मिरे पेभणेमे तया भेयुनसुखमें ततर र र्वे वर्मित रे ॥ ३२ ॥ भौमरी दामे
अधम अनेकमकारधन तथा मानहानि मध्यमे राजा चोरकी भय बुद्धिमान फहनी॥३२॥
अस्यद्शवामे भाश्योको वियोग पूत धन खै! भादियोफो कष्ट गुत्मपे भर्रतेमादि रोग होतेह
यदि गोचणे भी भौम उक्ष भवस्पार्मे अगर तो उक्तं फएटश्ोषतासे देति भन्यभरा पूरे
नह दोतते ॥ ३४ ॥
भौमस्य संस्थानवलान्वितस्य दशाविपाकेथंकलीख्यम्‌ ॥
स्थानादलभे सुखकीर्तिशोयंसचयोगसिदिं त्वनयादुपेति॥ २५॥
स्थानवीयैविहीनस्त्‌ कुरुते स्वपदच्युतिम्‌ ॥ ङजः कुसीदपृत्या
च करोति धुवजीवनम्‌ ॥ २९ ॥
स्थानग्रटयुत भीमदशषामे पन तपा सका सुस स्यानादिफा टम सुस, कीरे, शौय
उयमदर्टता न्यायसे पाते ॥ ३५ ॥ स्थानबट्दीन भौमदशर्मे अपने पकी हानि कुवीद
( शद ) आदिरतिषे निश्च आजीविका हेषै॥ ३६ ॥
„ (२२२) सरवांर्थचिन्तामाभिः 1
दिग्ब्यियुक्तस्य कुजस्य दाये नरृपाुलन्धाथरणप्रतापम्‌ ॥
माूरहियावरयानलामे दिगतरकरतियशःरताप्‌ ॥ ३७ ॥
कालबीयय॒तभीमदशायां काम्यरग्धिरतिसौस्युपेति ॥ पव
. समणिभोक्तिकलाम्‌ चिव्रवसक्ृपिगोगजलाभिम्‌ ॥ ३८ निक्ष-
गेवीयौन्वितमोमदाये कृपाकटाङ्षेण्‌ महीपतीनाम्‌ ॥ समस्तभा-
ग्यात्मनमित्धूगोभूमिभूपांबर्देदसोख्यम्‌ ॥ ३९ ॥
सिटी भीमक दशाम यासे घन रणमें मताप मौ, भूमिः सुवर्ण, वश्च, सवारी मिरे
यश्च एवे भतापसे दिमेत दवे रहँ ॥ ३७ ॥ काटवडी मेगलफी दद्षामें मनोमिराषप्ि अति
सुख, रेशमपरल, मणि, मोती मिल्तेहं तथा रेगविरेे वल, कृषि, गी हायीका छम होति
॥ ३८ ॥ निसर्ग॑बडी मगरकी दशाम रानागोके छपा संपूण देश्यं भिरे तथा पृत्
मि, वधू, गो, भूमि, भूषणः बेल ओर देहसुख मिल्तेदे ॥ ३९ ॥ ।
निसर्गतः स्थानघनाक्षिनाशं पित्ताधिकं ऊत्सितभाजनं च ॥
कुजस्य दाये छुनखी पिद््ः सुहोद्राणामपि देहपीडा॥ ४० ॥
वक्रान्वितस्य भौमस्य दशाकाले महद्भयम्‌ ॥ चोरायिसप॑पीडा
च वनवास पदच्युतिम्‌ ॥ ९१ ॥ दिग्वीयगुक्तस्य ऊजस्य दाये
छरपाकटक्षिण महीपतीनाम्‌ ॥ समस्तभाग्यात्मजमिववंषूगोमू-
मिभयांबरदेदसोख्यम्‌ ॥ ४२॥ |
निस्ेत्रयुत मौमकं दशाम स्थान धृनका नाग मेजविकार पित्तधाठुकी अपिकता निन्य
भनन्‌ फे कुनसित हेवि पितृप्ठवात करे भाइयोके देहपीडा हेव ॥ ४० ॥ वक भौमी
दुम्‌ चद्ीमयु चोर अग्रि रन कोडा बनवा ओर पदु च्युतति ( मिरना )समै ॥ ५९॥
दिवोयेयक्त भोमकी दशमे रानरजेकि कृपादृषटसे सपू देशय, पूत, मिलन, वषुनन, भूमि,
भूषण, वन्न जर देदसौरय वटे ॥ ५२ ॥
रपएटयंशसंयु्तमोमदायोतषीडनम्‌॥कारागृदभरवशं च समस्त-
विभवक्षयम्‌॥४३॥ सम्बपष्टयंशसंयक्तभोमदाये मदत्स॒ख-
मू॥ शरम्बथदररसंपत्तिधनवाहन
भोजनम्‌ ॥ 2 ॥ पारावतादि-
संृततभोमदायि शसंभवेत्‌ ॥ विवाददीक्ायज्ं च सर्वपासुपका-
रकम्‌ ॥७९॥ रदेषकाण्युक्तङ्जदाये मनोन्यथा ॥ निगडं
विपभीति च पाश्षधनमेव च ॥ ७६॥
भाषाटीकासहितः। (८२२२)
करूरपषटयेशगत मेगखकी दशाम अतिपीढन कैदखनिमे नेका सेपूथै देर्यका क्षय देति "
॥ ४३ ॥ सौम्य षष्टयेशगत भौमदशमे वडाघुस, भमि, पन खी, संपत्ति, फायीिदि)
याहन भौर उत्तम भोनन मिरूतेहँ ॥ ४४ ॥ पारावतादि भंशगत मोमदशमं शुभफट मिल -
ते वि्दीक्षा यज्दोक्षा जीर सवका उपकार कणन मिते ॥ ४५ ॥ ब्रू दरष्काणगत
भौपकी दशमे मनम व्यया कैद जदि वधन विपङत भय जयवा मुर पमे ॥ ५६ ॥
उचस्थोपि धरासूव॒नींचांशकसमन्वितः ॥ तत्पके भरात्रमरणं
तृपवाह्वषिपाद्धयम्‌ ॥ ४७ ॥ मूमिपुप्रोऽपि नीचस्थः स्वोचभाग-
समन्वितः ॥ तत्पाके भूमिदारायथेपुचरमित्रविवद्धनम्‌ ॥ ४८ ॥
इति शजद्शाफलम्‌ ॥
उचरकषिप्त मेगङ यदि नीर्चोरकेमे हवे तो उष्ठको दशमे भदो मरण राना
अभ्नि जीर विपे भय हेव ॥ ४७ ॥ यदि मेगट मीचररिमे दच्चांगका दवि तो उसकी
दशाम भूमि; खै) घन; पुत्र ओर्‌ मिर्वोकी वृद्धि हरहि ॥ ४८ ॥ इति भौमद्शापरटष्‌ ॥
अथ चधद्शाफलम्‌ ।
अन्युचसोमात्मजदायकाले धनान्वितः स्यातिमुपेति से।ख्यम्‌॥
ज्ञाने च कीतिं जननायकतं ख्ीपुूम्येमरोरसवंच्‌॥ १॥
उच्च्थितस्यापि शर्थांकप्रुनोदशा मरं रूतेथसोद्मम्‌ ॥
देदस्य पुष्टिधनधान्वपु्रगोवाजिमत्तेभ्रद्गनादम्‌ ॥ २ ॥
आोरदिणी सौम्यदशा भरपन्ना यज्ञोत्सवं गोरेपवाजिसंषम्‌ ॥
मृद्रू्नमूपावरयानरमं बाणिल्यभूम्यथपरीपकारम्‌ ॥ ३॥
प्ररमोस्चमत बुध दमि पमयुक्त रपातिं मिरतीहै सुख ज्ञान कीर बहुत मन्यम
साधित स्री, पु भूमि) धन वीर षे उत्सव होतें ॥ १ ॥ उच्परशिगत वभदृ्ामे
कप्वने, भनसुप, दासैरपुष्ट, धन, मन्न, पुन) गी) पोषे, उन्मनदाती। मिरे निरय दुमे
मृदंगा शब्दं सुमे जाताहे ॥ २ ॥ उच्चे भनेर डुष्न द्णा यनक उत्छव गी धेट
योदा समूद फोभठ यच भूषण वख सयादीक तथा भूमि एव धनकाटाम देती) अशने
शृएया उपकार होत ॥ २ #
शर्शांकसुनोस्त्ववरोदिणी या दशा महत्कषटतरं च दुःखम्‌ ॥
विज्ञानदीनं परदारसंगं तृपाप्रिचेरिभेयमत कष्टम्‌ ॥ ७ 1 नीच-
(२२४? सखवर्थचिन्तामणिः ।
स्थचन्द्रत्मजदायके ज्ञानिन दीनं स्वजनेकियु्तम्‌ ॥ पद्यु
ति बेषुविरोधतां च विदेशयानं वनवासदुःलम्‌ ॥ ५. ॥
अवपोदिणी ( उच्चते उवप नीचे ननिवाठे ) बुधकी दशा मक दुःख वि्ानदीनता
परखीसेग राना अग्नि चेरे भय जर क्ट देतीहै ॥ ४ ॥ मीचगत चेद्रमोके पूरी द्मे
ज्ञनसे दीन अपने मनुष्ये वियोग पदानि धुननसे विरोध विदेशगमन उनम वास ओप
दुःख देसीहै ॥ ५॥ ८
मूरभ्िकोणान्तितसीम्युदाये राज्यं महत्सोस्यकर्‌ च कीर्तिम्‌॥
[^ ए [> शः ह 9. ४.२१ } कीर्ति

वियाविलासं निगमार्तिशीरं पराणधर्मभ्रवणादिप्तः ।। £ ॥


स्वकषेवगस्यापि श्थाकमनोः प्राप्त दशायां धनधान्यसंपत्‌ ॥
वाणिज्यगेो्रमिस॒ताथदारमृद्रघषपानांषरभूषणाप्तिः ॥ ७ ॥
मूरनिकोणगत इधद्शामि राज्य बडासोख्य कौप बियाविराप् वेदानयाष पुणणधमे भादि
सुननेसे प्वित्रतामी मिटतीदै ॥ ६ ॥ अपनी राशिगत बुधकां दामे भनधनकी सपत्नि
व्यापा छम्‌ नी, भूमिपुत्र, धन) सैकोमछ भत; पनःवलूपणोका छम हेत ॥७॥
शरशकि्ठनोस्त्वरिरारिगस्य्‌शतरोभयं भरपतिकोपजातम्‌ ॥ विः
द्याविदीनं डरुदीनसेवां डभोजनं दारसुताथनाशम्‌ ॥८॥ शशा
कसूनोरतिशञ्चराशे गतस्य पाके विपदे च दुःखम्‌ ॥ उयोगर्भगं
स्वजनेर्विरोधं यज्ञादिविघ्रं सभकमनाशम्‌ ॥ ९ ॥
इानुरादिगत वधकौ द्शामे श्तु भय राजकोपसे भय विद्याका विस्मरण हीन कुख्वाटे-
की सेवा कुमोजन खी पुत्र पन नाश देते ॥ ८ ॥ अतिशद्चशिगत बुधकी ददाम उय-
ममग जपने मलुषयोषि विरोध मदिकरमभं वनिभौर दुभक्मफा नाश होतादै ॥ ९ ॥
मनक्तनदशाया शशकिसुनाधनायतिः सौख्यम्‌ ॥ नामद्वव्तम्परा-
पिःस्वनामांकितगयपया(ि॥१०॥अतिमि्रराशेगस्य दशां प्रप-
्ोमन््तां याति॥ धपातमनं साख्यं घनघतदारां वेघठुसन्मानम्‌
1 9१।॥समसेगस्यापि राशकघनेदेशा सलं धान्यञतांबराणे१
करोति राज्यच्छ॒तिम्‌न विधं विज्ञनदीनं पिडकादिरोगम्‌ ॥१२॥
मित्ररक्िगत बुधकी दामे धनकरी इदि सुख उपाधि नामको मापि अपने नामयुक्त क~
मिता गद्य ओर गपननामकरे प्य ८ लोकखदादि >देवि ॥ १० । अतिमितराशिगत वुषकी
दामे यदस्यनको माप्त होता गनां मिनता सुस, धनः, पुत्र, खी भी वैषुर्मतते सन्मान
भाषाटीकासहितः 1 (२२५९)
मेक ॥ १९ ॥ समरािगत सधक दृशां शख अन्न वलन भिरतेहे तथा रान्यक्षनि पिति
विज्ञानह्यनि नसी फोडे शीता आदि रोगी हेते ॥ ९२ ॥
नीचसेचरंयक्तसोम्यद्यितिकष्टताम्‌ ॥ पदभमं वंनाशं कमे-
नाथं मनोरुजम्‌ ॥ १३॥ उच्रसेचरसंयुक्तसौम्यदाये महत्स॒-
खम्‌॥ मागयोत्तरं सविं च वाणिज्यं गो$ृषिकिया॥१४॥ विदः
पापान्वितस्यापि दयि पापञुपेति च ॥ के्ायदार एत्रादिकृषि-
गोभूमिनाशनम्‌ ॥१९॥ विदः सोम्ययुतस्यापि परिपाके महत्सु-
खम्‌ ॥ राज्ययोगं सुखं कीर्ति दारपुत्रृपात्सुखम्‌ ॥ १६॥
मीचगत यह युक्त बधक दशाम भतिफष्टता पदमे संदेह वेधुनाश् कमना नौर मनमरेग
होतादे ॥ १२ ॥ उचचचरशिगते हसे युक्त बुधकी दशचामे बहुत सुख रथेशि उत्तममिया
व्यापारे छाम नौ तया कषिकर्ममे छामादि हेतिदे॥ १४।पापयुक्त बुधफी दशमे पराप मितौ
खेती धन श्री पत्रादि तया एषि नौ भूमिका नाश होता ॥१५॥ शुभयहयुक्त बुषकी दशमं
चहासुप रान्यसवर्थ सुख फीत जीर ज्ञी पुत्र एवं नापे मिरे ॥ १६ ॥
सौम्यक्षितस्थापि शर्शकिसृनोरवशाविपाके महतीं च कीर्तिम्‌ ॥
विद्याविलासोद्धवराजप्रजां कतिपरतापं यशसा समेतम्‌ ॥ $७॥
पपेकषितस्यापि शशांकसूतोधीन्यकषयं वैधुजनेियुक्तिम्‌ ॥ विदे
शयानं स्वपदच्युति च भष्वायुवत्या कलो कृद्म्‌ । १८॥
कद्रोपगस्य हि दशा शशिनंद्नस्य भरपालमिनधनधान्यकल्त-
पुरान्‌ ॥ यज्ञादिकमेनृपमानयशःप्रकन्धि मृद्रत्रपानशयनांव-
रभुपणानि )। १९ ॥
कुमग्रहद्ट युङ़ी दशा वदीकीतिं सी, पुत्र) सुस) वियिषी द एने पूज्यता
कनिति ओर यशसदित मनप मिरे ॥ २७ 1 परपद वुधङ्गो गामे यक्ष बधुनतपे
भखगेना) विदे्गमन जपन पदक हानि) पराये भेप्यतासे भामीवन परह गीर शृट्तेम
देति६ं 11 १८ ।॥) पेदगत दुषदर्। राना मिनत) धन, यत्र सौ पुनर यत्तनादरे कर्म
राभमान पष्ठ शमर भन, प्न, ध्या, वद्ग, भूषण देतीहे ॥ १९ ॥
ठर गतस्य च दृशा शशनंद्नस्य भरूपालमानङृपिवाहनलव्थ-
भाग्यम्‌ ॥ भेरीरवादिपरिषोपितयानमाग तीर्थामिपेकमथ वा
#।
, सवाथचिन्तामणिः ।
जगति प्रसिद्धिम्‌ ॥ २०॥ वित्तगसोम्यदशायां विचाप्रातति सह-
त्पकीरतिं च॥ भपातिभाग्यसमानां रजस्थान प्रधानतां याति॥
॥ २३ ॥ ततीरारिस्थितचद्षुनोदशाकिषाके जडतां समेति ॥
उद्रानमाजीवनश॒ल्मरोगमत्ना्तियोगे तृपमाननं च ॥२२॥
छमस्थित बुधकी दशाम नमान कृषि वाहनसे देशव मल, भेधेशन्दभादिरे युक्त सबारामे
मागे चलना हवै मवा तीर्थ रन! रोव संहा भ्याति मिरे ॥ २० ॥ धनस्यानगत
युभफी दशमे वियापराप षड कीतिं रानाते देयं मिटे रानद््वासमे प्ेठता मि ॥ २१॥
तीरे बुधकी दुशं जहतः प्रति गापनसे जानीवन हंत गुलमपेग भत्रे ¶ीडा आए रान
मान हतै ॥ २२॥
शशाकुनोरिुकस्थितस्य दथा प्रपन्ना गृहधान्यनाशम्‌ ॥
सौस्यादिहानि दके समृलयुखयोगभंगं च पदच्युतं वा॥२३॥
पैचमस्यशरिनेदनस्य वा क्ूरबुद्धिरतिकशता भेत्‌ ॥ दीनघ्तति-
रपि राजपेवया छृच्छ्रलव्यधनमेति संपदम्‌॥२४॥ पष्ठाएटमांत्य-
स्थितसोम्यदाये त्वग्दोपजातेवहरोयमेति ॥ विचविका पेधिक-
पाडरोगं नृपामिचेरिमेरणं कृशत्वम्‌ ॥ २५ ॥
्तूर्गत दुक दशाम गृ बीर अत्रक हानि सुसासे हीनता माठृकष्ट या मृत्य
उय-
भेण जयता पदे उतरा हमै ॥ २३ ॥ पचम शुषकी दशार्मेकएुदधि तथा भतिक्रएत

होषि निंयफर्मसे भाभीयन तपा ानवेपामें उड कठिनाईते धन एवं संपति मठे
ण्डे भाट बारे मुधफो ददामें तरवा ( चमे )
५ २४ ॥
विरेकः पित्तनन्य पाते जीर राना जभ्र मोरे भयं भे वहूनमकारफे रोग मिह धमन
एता बा मृद्यु होती ॥ २५ ॥
देहगविकस्यकलनरवधुविद्रेपणं भूपतिकत्तकोपम्‌ ॥ आकस्मिवं
मृत्युभयं प्रपनादं रिप्फरिथतस्यापि श्थकषनोः
॥ २६ ॥ दार-
स्थितस्यापि शशक््ठनोदैशाविपाके सतदारवित्तय्‌ ॥ वियाव ि-
नोदं विमलवरं च नामद्वयं भूपतिमिजतां च ॥ २७॥ (र
माग्वे यपको दृशक् पदिषमठ कल मि शरी तया अगमि शशट्ना
मपे र कामो निगमे भर्पाव्‌ मग
सी तपा मेपुनने रर रामा ते कोप मक्पमाद्‌ मृद् म
छमप भमा
४.
भाषाटीकासहितः ( २१७ 1
होते ॥ २६ ॥ सप्तम बुधकी दशमे तर खी ने व्ियाका विनो निर्मकल अधिका दूस
नाम ओर राजा मिता मिरे ॥ ७ ॥ १
भाग्यस्थितस्यापि श्शकषनोभौग्ोत्तं दारखता्थ॑लमम्‌ ॥ `
तीथोभिपेकं जपदोमदानं यज्ञादिकमांणि लमेन्मवुष्यः ॥ २८॥
- कमरियतस्यापि शरशाकघुनोदेशाविपकि नृपतोस्यमेति।तौस्यं
२|(कितगयपं नामद्रयं दारस॒ताथंखामम्‌ ॥ २९॥
रर /भरिफेहषकी दशमं द्यवि खी पतर धनछाम तीयर्ान्‌ नप हवन दान यज्ञ
र धं
दे ॥ २८ ॥ दकशषमभावगत बुधक्ती दशमे रानके तुर्य अपे कुरानु-
/
। ¢. युक्तकविता शछ्ोकादि उपाधिनाम जौर खी पुत्र धनाम हेतिरह२९॥
४ ५.
स्मरत ऽद.गांसाम्राज्यलाम ज्‌ननायकत्वम्‌ ॥ कविः
म ला ्ञादिदीकष स्जनेर्विरोषात ॥ ३० ॥ उ-
उद्दाय त्वनेकधा विन्तुपेति कारे ॥ दानेन
५ णर" 1 वाणिज्यविचारतो वा॥ २१॥ उरचा-
र कमा सयक" "रोपे सृतभूणपातिम्‌ ॥ मनोविलासं
रि सष्णभे .“ उलाभियेकम्‌ ॥ ३२ ॥
१4
पापक “ .... << रजापिरानत। मनुष्यो आपिप्य , कश्रिताकी
” ज्योकरिके समयुपर पवि ॥ ३० ॥ दादृक्गत
रष ` „ ° , देसे भपवा रानके मानने कृषि व्पापारसे
रमे प १, ५ उचवांशगत बुभकीवामे पत्र्मम भूषणम
सका , “~ इत्साह वैय तीय॑ल्लान मिरुतेहे ॥ ३०. ॥
१५ र -." ९२ नीचब्रत्याचजीवनम्‌ ॥ परे्यत्तं परिहारं
9.“ . ` ` $तत॥ ३३॥ सोम्यदशायामादौ लभते
धनधान्पृपद्‌ं ५८५: ॥ अतयेस्वजनवियेधं मध्ये दये नरेशप्त-
न्मानम्‌ ॥ ३४ ॥ अकंगतसोम्यदशायां लभते विविधापदं मनो-
दुःखम्‌ ॥ स्वङ्करुजनविरोधं निदाभीवाक्षिकरणैरोगं च ॥ २५ ॥
मोवाश्क्यत नुपकी दशाम मीयत भानीवन (गुनारा) होवै पराये चाकरी नानापे
मदा खचासेमी करदे ॥ ६६ ॥ भकी दशके आदिमेपर्प धन पानयकी सपति प्रता
(२२८ ) स्वथचिन्तामणिः।
अत्य अपने मनुष्यो वैर मध्यमे रानसन्मान्‌ मरुते ॥ ३४ ॥ सूर्ैयुक्त विशेषतः भस्तं
गती दशां नानापकारकी अपातति मानसी दुःख अपने कुरवे मनुष्येषि व्रिरोधं निदाभव
अथवा
नेच फानके रग प्रताहै ॥ ३५ ॥
स्थानवीयंयुते सौम्य तत्पाकः कीर्विराज्यदः ॥ मनोय मनो-
वीयं सोम्ये धेयं

त्सा यज्ञदीक्षाशुभप्रदः ॥ २६ ॥ ताद्रिदीनङुषे स्थानदारणु्र-


महद्धयम्‌ ॥ विदेशवासं दःखं च नानापारेभवक्रियाः ॥ २७॥
दिग्बीय॑सदिते सोम्ये दिगंतादनिकः सुधीः ॥ सामंतराजमिनत्व
गघमाल्यस्य ठेपनम्‌ ॥ ३८ ॥
' स्थानबयुत युघफी दशमे की्तिवडे राज्यमिखे मनमे धैय उत्साह हवै यन्न कणेकी
दीक्षा मिे शभकमं हेप्रै ॥ ३६ ॥ स्थानवछ हीन वधक दृशामें खीपु्ोकी बह्म हेष
विदेशे निवास देव दुःख मिरे नानामकार अप्मानके काम हैँ ॥ ३७ ॥ दिगरयुत
बुधो दशि देशश तरसे धनवान्‌ होवैसुद्र युदधिोवै छोटे रानासे मित्रता होवे सुगेष
दवम पुष्पादि ठेपनादि हो ॥ ३८ ॥
कालबीयैयुतसोम्यदशायां देदसौख्यमतुलं रिपुहानिः ॥ दारुन्‌-
चृपमाननमेति गागतोयपरिष्रततचः स्यात्‌ ॥ २९॥ निसमेवी-
यान्वितसम्यदाये निसगेतश्वापि श्ुमादिकमे ॥ विद्याविवादं
स्वजनेर्विरोधं मातुर्वियोगं स्वथ वा च क्म्‌ ॥ ४०॥
काटी वुधकी दशमं वहृतसा श्वररस॒ख शनुहानि सीपृचवरदधि रानमान मिरतहै गेग।-
जरसे शरीर पवित्र दवै ।॥ ३९ ॥ निषर्गवथी बुधकी द्रापे स्वभावरीसे घयुभकाय देष
तथा वियाफा विषाद्‌ (खाये) यपने मनुप्योसि विरो माताका वियग वा कष्ट मिरे॥ ४०॥
वक्रचेष्टान्विते सौम्ये भाग्यदारसुताथ॑माक्‌ ॥ तथा पुरणदा-
नादिससुद्रस्नानमाचरेत्‌ 1४१ दिग्बलेन सुते सौम्ये सैभरतेष
सौम्यताम्‌ ॥करोति रतिकेछि च राज्यभाग्यसमृन्विताम्‌॥६२॥
सूरपएटयशसम्यस्य्‌ दशापाके मदद्धयम्‌ ॥ चौरामिभरपेर्मीतिः ५.
स्याच्छुमटग्योगवर्जते ॥ ४३ ॥
युध नकर; नेष्टाषययुकत षेधे तो उसकी दशरमे देयं + सी, पु, धन दे, भृरणन्नमेण
दन यर खमुदरस्लन करे ॥ ४९ ॥ दगटयुत बुधफ़ द्दामिं सप माणिम दीम्यता भर
भाषादीकासहितः ! { २२९)
तदि कामक्रीडा सुल रज्य रसे युक्त रहता ॥ ५२ ॥ क्ररषषटयेशगत बुधकी दशमे
बह़ीमय चौर थ्न रानासे भय होतीहै यदि बुष शुभग युक्तवा चट न हो ॥ ४३ ॥
मृद्रशादियुते सोम्ये राज्यलाभं मदस्छुखम्‌ ॥ मादेव सवशरतेषु
कृषिपुत्राथंसंपदम्‌ ॥ 9९ ॥ सौम्येवेशपिकांशस्थे विशेषाद्राज-
ून्यताम्‌ ॥ सगेधावरमार्यं च विागेष्ठीरदस्यताम्‌ ॥ ४५ ॥
कूरदेष्काणसंयुक्तशद्रमूचयंदा तदा ॥ चोरामिभूपतिभयं स्थान-
नाशं महद्भयम्‌ ॥ ६ ॥
मृदढशादियुत बु दशमे राज्याम बडासुख सब भीमे दयाभाव कपि पुत्र भृनकी
सपत्ति होतीहै ॥ ४४ ॥ पैरोपिकाशिगत युधदरामे विशेषके रनपूज्यता भिर सुगं
वख पुष्प विया कौनूसिद्‌ गुप्मेयणा दोतीरे ॥ ५५॥ वृध परर दरषका्णमे देतरै तो उस्तकी
दशमे चोर भभ्नि सामास भय स्थाननाक्च बदी भय दोषै ॥ ५४६॥
उच्चराशिगतः सौम्यो नीचभागगतो यदि॥। राज्यं सुखं च कीर्ति
च विनाशयति तक्षणात्‌ । 9७॥ चंद्रात्मजोपि नीचस्थः
स्पोचभागसमन्वितः॥ अङ्युभं फलमादौ तु श॒ुभेते प्रयच्छति॥
)॥ ९८ ॥ इति बुधदशाफलानि ॥
इति श्रीसवोथेचिन्तामणो भोमब्ुधदशाफरनिरूपणो
नाम चतुदशोऽध्यायः ॥ १४ ॥
उच्वराशिका बुष यदि नीचांशकमे हवै तो उसफी दृशा राज्य सुख फीर्तिका तक्तार
माश्च करती हे ॥ ४७ ॥ बुध मीचराशिगत उच्वांशकर्मे रोते तो मभम अगुभण्छ पीडे
शुभफर देताहै ॥ ४८ ॥ इति बुषद्शाफुरानि ॥
इति शीसवोर्रचितामणो माहीपरमापादोकायां भीमगुषदसाफट-
निरूषणाध्यायश्चतर्द॑शः ॥ ९४ ॥
२३०) रसंवा्थचिन्तामणिः । `

५. पञ्चदशोऽध्यायः ॥ १९५ ॥
नन्या दद् €

, अथ गबाद्दिदच्छाफलविचाराध्यायः ।
गुरोदैशायां परमोचगस्य राज्यं महतसौख्यमुपेति कीर्तिम्‌ ॥
भनोविरासं गजवाजिषंघनरपाभिषेकं स्वङकलाधिपत्यम्‌ ॥ १॥
कुरीरगस्यापि युरोदैशायां माग्योत्तरं भूपतिमाननाद्रा ॥
विदेशयानं महदाधिपत्यं दुम्खैः परिञचित्नतलमठष्यः ॥ २ ॥
पृरमोच्वगत्‌ गुरकी दशाम रान्य, बडासुख ओर फीर्तिको मक्त होति, मनक विटा
हाथी पोडाभोकी बहुतायत) रानाभियेकानंद, भने कखे आधिपत्य मिरतहि ॥ ९ ॥ ककं
(उच्चगक्षि ) गत गृरुदशषमे पेरथवृदि रानमानते हेमे, अपिकारी फाममे मिदेशगमन बडा
अभिकार वै ओर मनुष्य दुःखेसि सिन्नमन भी रहै ॥ २ ॥
अआयेदिणी देवशरोमेदचं दशा प्रपन्ना कुरुतेथ॑शरूमिम्‌ ॥ गानक्रि-
४५१

या खीखतराजप्र्यं स्ववीयेतः प्रा्तयशः प्रतापम्‌ ॥ ३ ॥ जीव-


दशायामारोदिण्यामीशो मण्डलादिनाथो वा ॥ द्विजभृषार्ल-
ग्धघनो मेधावी कांतिमान्‌ विनीतिज्ञः ॥ ॥
भरोदिणो ( उच्चे नानेवोठे ) गुही दशमे बदृप्पन) धनः भूमि, मायनकिया) सी) पत्र
रनपून्यता मिखतीदै, मीर अपने यस यह एवे मताप होतार ॥ ३ ॥ भीरभी फ भति-
दिणी गुरुदश्चके दं फि राना वा माण्डटिक ( कुक मवङा राना ) होताहि ब्राह्मण सनासे
धन मि, बुद्धिमान्‌ फौतिमान्‌ नीति होताहे ॥ ४ ॥
देवन्द्रूज्यस्य देशावरोदी करोति सौख्यं सकृदेव नाशम्‌ ॥ सङ्क
दशः कातिविरेषजाछं नरेश्वर सङकदेव याति ॥ ५॥ अति-
नीचभागभाजो गुरोदेशायां भभयग्दुनः ॥ अन्योन्ददयंरं
, कृषिनाशं याति परमत्यः ॥ ६ ॥
अवरोह (उच्यसे उनके नीनमामो ) गुरी दुय कमी सुख कमी सुदा नाल पमी -*
यश्च फमी कलिय काति कमी राना कमो मणमा फनी ॥ ५ ॥ नोव नीनस्निफमत गुड
दृशम्‌ पर फटे दूटं मापे मनेमिंतरर रे ददिका नाय देप प नैकर करीषे ॥६॥
भाषारीकासदितः। ` (२३१)
शूरत्रिकोणनिख्यस्य्‌ शुरोदंशा्यां राज्याथेमूमिसतदारविरष-
सौख्यम्‌ ॥ यानाधिरोदणमपि स्ववलापतवि्तं यज्ञादिकमेनन-
पूनितपाद्पीठम्‌ ॥७ ॥ गुरोदैशाया स्वगं गतस्य राज्ञोथभ-
धान्यसुखांबरं च ॥ मिष्त्रदो वाजिमनोषिलापं काव्यादिपुण्या-
गमवेद्शाच्चम्‌ ॥ ८ ॥
मूरत्रिकोणगत गुरुकी दशषामे राज्य, धन, खी, पर्नोका विशेष्‌ सुस मिटे सवाम भी
चदे अपने वरते धनादिक पवि यक्ञादिकर्मं फर बहुत मनुष्यो उसके पैर पूनेनोभे ॥ ७ ॥
स्वगृहमत गृरद्याम्‌ राना धन, भमि, अन्न, सुख, वख मि) मीठे भोजन षोडे मनका
विटा कान्यदि िास शुण्यागम्‌ बेदशाख ज्ञानदेतीदै ॥,८॥ 2
शुरोदेशायामतिशडराशि गतस्य दुःखंसघपैति शोकम्‌ विपा
दभूम्यथकर्चनाशं नृपामिचेरिवंडदःखपीडाम्‌ ॥ ९ ॥ गरोदै-
शायामरिराशिगस्य ्षेतरादिवित्त शयनावरं च ॥ नरेशसन्मा-
नसुपेति नित्यं श्ीप्रभत्यात्मसहोदरारतिम्‌ ॥ १० ॥
अतिशमरुराभेगत गरुदे दुख शोक विषाद्‌ मर्ते ह भूमि) पा, खीनाश्‌,. रना
भ्न, चोस्ते बहुत दु घ तथा पीडा मिरतीहै ॥ ९ ॥ श्ुराहिगत गुरदशमे सेती भादि
धन कष्या वन्न ओर रानासे सन्मान नित्य मिरे, खी पुत्र नौकर जौर्‌ भादूयोको पीडा
होती ॥ १० ॥
प्रातदृशायामतिमिचराशि गतस्य जीवस्य रनद्पूञ्यम्‌ ॥
सदैगमेरीरवयानधोपं विगंतराक्रातसमस्तमाग्यम्‌ ॥ ११॥ मिन
षेगरयापि यरोदेशायां नरेशमेनीं सखेति कीर्तिम्‌ ॥ विधावि-
वे जयनत्रसौस्वं सनथणद्परोयकारम्‌ # 9२ # समक्षेन-
स्यापि ुरोदैशायां सामान्यतो भूपतिदत्तमाग्यम्‌ ॥ ृष्यथगो-
भूमिमनोविलासं मि्ाँबरांकृतिभूषणापतिम्‌ ॥ १३॥
अतिमिनरक्षिगत गुरुक दमं सानपूल्यत मिल परदग भेरी आदिके शद युन सासं
म चे पेये दिगतपयेत भकात फेरे सपूणे रेश्यै हवै ॥ ९१ ॥ मिव्रसकषिगते गुस्की
व भेत्री कोतिं वियासबरपि विवादे विजय अनसु सुगधिदन्य मृत्तिकके पदारथ
वख भर परोपकार करना मिदि ॥ १२. ॥ समराशिगत गुरुदकामे सामान्यतासे रानाका
दिया रें दपि, धन, गौ भूमि, मनकौ मसन्नता विटाषादि मिन, दल, भकार, भष्‌-
पोको मपि देते ॥ १६ ॥ न
(२३० ) शसंवार्थचिन्तामणिः । `

च प्चदशाऽध्यायः ॥ १६५ ए
नन्वव +

उथ शा्बादिदश्ाषलवषिचाराध्यायः ।
गसोदैशायां परमोचगस्य राज्यं महत्सौख्यमुपेति कीर्तिम्‌ ॥
मनोदिलासं गजवानिसंघनृपामिषेकं स्वङ्कखाधिपत्यम्‌ ॥ १॥
कुरीरगस्यापि गरोदैशायां भाग्योत्तरं शरूपतिमाननाद्रा ॥
विदेशयानं महदाधिपत्यं दुःखैः परिञ्चित्नतलमेवष्यः ॥ २॥
प्रमो्वगत्‌ गुखकी दशाम राज्य, बडासुख ओर कीर्तिको रष होताहि, मनफे विला
दधो पोदाभोकी बहुतायत, रानाभ्मिकानेद, मप कूरे आधिपत्य मिरुतदि ॥ ९ ॥ करकं
(उच्चगशि ) गत गुरदशामे द्र्य गानमानते हेमे, अधिकारी काममे दिदेशगमन बडा
भभिकार हमै ओर मनुष्य दुःखेसि लित्नमन भी सदै ॥ २ ॥
आरोदिणी देवयरोमेदच््ं दृशा परपत्ना ङरतेथमिम्‌ ॥ मानकर
या स्रीखुतराजपृन्यं स्ववीयतः मातयशः प्रतापम्‌ ॥ ३५ जीव-
दशायामारोदिण्यामीथो मण्डलादिनाथो वा ॥ द्विजभपाटल-
समनो, पषतदातंताख्य कीरये नोराडमौत भात7८ ॥
भेक्षितस्यापि ,ुरोदशायां देशात वित्तषुपेति भरपात्त्‌ ॥
देवाचेनं भरूरत्पणं च तीथाभिपेकं य॒सुपूज्यतां च ॥ १९ ॥
केनद्रगतजीवदाय राज्यं ्ूदारराजसन्मानम्‌ ॥ विविधसुलान-
न्दकर्‌ पटंजनरन्ता प्रचानता याति॥२०॥
पापट्ट गुदकी दृशामें थोडा सुस धेयं फभी यच कमी सुख मिरे अत्य धननाश्चभी
हषे ॥ १८ ॥ शुममरह दृष्ट गुष्फो ददाम देशतिरमे रानासि धन पति देवताका पूजन
माद्रे तृत वीर्यस्नान भौर गु्का पूनन हवै ॥ १९ ॥ केन्दगत वृषस्पतिकी दशमे
र्य, भूमि, सरी गौर रानसन्मान मिटे मनर भकार सुस भानंद करताईै वटु गनुर्यो
की रक्षा गने होती पथानताफो माए दोनाटे ॥ २० ॥
रगं गतस्य हि दशा पुर्पे करोति जीवस्य सल्यममराबर्‌-
भृपणा्तिम्‌ ॥ यानाधिचेदणषदंगपणाखैश्च मत्तेभवाजिभरसं-
भाषाटीकासदहितः। ` (२३१)
धूलनरिकोणनिरयस्य्‌ यरोदशा्ां राज्याथंभूमिसुतदारविरेष-
सौख्यम्‌ ॥ यानाधिरोदणमपि स्ववलातविततं यज्ञादिकर्मजन-
पूनितपाद्पीठम्‌ ॥७॥ युरोदेशायां स्वगं गतस्य राज्ोधेभर-
घान्यसुखांबरं च ॥ मिषटा्नदो वाजिमनोविलासं कान्यादिपुण्या-
गमवेद्शाघम्‌ ॥ ८ ॥ व
मूहतरिकोणगत गुरुर दशमे रान्य, घन्‌, सती) पर्वोका विशेष सुख मे सवारीमे भो
चे अप वटति भूनादिकफ पवि यज्ञदिकर्म करे बहत मलुष्यो उसके पैर पूनम ॥ ७ ॥
स्वगृहगत गृरुदशामे राजसे घन, भृमि, यच, सुख, वत्र मिरे) मीठे मनन षोडे मनका
विदा फान्यदि विषा पुण्यागम्‌वेदशा ज्ञानदेवीर ॥, ८ ॥ _
दुःखंसुपेति शोकम्‌ ॥ विपा-
शरोदेशायामतिशदराशि गतस्य
दभूम्यथेकलननाशं नृपाभिचेरिवंडदुःलपीडाम्‌ ॥ ९ ॥ गुरोद-
शायामरिराशिगस्य क्षेजादिवित्तं शयनांवरं च ॥ नरेशसन्मा-
नसपेति नित्यं खीपुत्रभत्यात्मसरोद्रार्तिम्‌ ॥ १० ॥
अतिगन्रुरभिगत गृदशामे दुख शोक विषाद मिढते ई ममि) धन, सीना, राजा,
भत्र, चोसयै बहत इः तथा पीडा मिरतीहै ॥ ९ ॥ श्ुरक्िमत गुषदशमे सती भादि
धन्‌ जप्या वस जीर रानाते सन्मान नित्य मिल्तेदे, खी पुत्र नौकर जीर भादर्योफो पीटा
सतै ॥ १० ॥ “ +° ५१६११११० ,१ ५२

राजसमानमेति ॥ म्रवालयक्तामणिसत्नलाम्‌ं स्वेषुसख्यंसमुपेति


सौख्यम्‌ ॥ २७ ॥
दशमगत गुर्द मुनिरोग राज्यमाप फहतेदे यदि रानयोगभी होवे तथ यई फट हैमथवा
घन्‌ पुत्र खीटाम सत्तमे रानपरसाद्‌ तो षिना राजयोगभी हेते ॥ २४ ॥ पचम गुरकी
दृशा मृ्फी उपासना बड़ासुख पुथश्रपि एनस पूना मीर वेदातश्नवण मादि उत्तम
काम होवे ॥ २५ ॥ तिकोणगत गुरुको दशमे सी, पञ) अन्न, धन, किविक बुद्धि, कोमर
अन) पान, वच रेदमीवस, सवारी आदिका छाम गृदपन्सि सुख मिस्तेदे ॥ २६ ॥
उदव शफगत गुषको दृशे देशरयेदद्धि नासे सन्मानता, भगा, मोत, मणि; रनोका छाम
सनै सा मिजता गोपसुल हेतेई ॥ २७ ॥ ^
नी्चाशसंयुक्तगरोर्विपाके भरपाद्यं ग॒लमविचचिकादीन्‌ ॥ स्था-
नच्ुति वधविरोधितां च नूपागिचेरैः स्वङरोद्धवे ॥ २८॥
अकंगजीवद्शायां सहसा ज्वरषीडितो भवेत्‌ क्षीणः ॥ उर्ध्वा
(२३४) सवौ्थाचिन्तामणिः ¦
गरोगतपो इःशीलचं प्रभ्संसारः ॥ २९ 1 आदौ युरुदशा-
कलि नृपए्जां महतुखम्‌ ॥ मध्ये श्चीपु्रलाभादि चांते कष
विनिर्दिशेत्‌ ॥ ३० ॥ धनस्थितस्यापि रुरोर्विपाके धनायति
भूपतिसाननं च ॥ वि्याविवादांकितराजगोषटीं सवेपकारं विज्यं
संख च ॥ ३१ ॥
मीर्चारागत गुरुक दशमे रने भय गुम भरति भादि येग हेत, स्पान दू नवा
बेधुजनेमिं विरे हेष) राजा अयि चोर जर अपने कुख्वारोते भी भय देवे ॥२.८॥ भयत
गुरुकी दशमं एकाएकी ज्वरसे पीडित तया क्षोण होन, उपरफे अंगम रोग होने संता
रहै, शीर नष्ट होनवि, सार संसार निरर्थक माषटरूम पडे] २९ 1 गुरुकी द्मे पिट
तो रानपूज्यता तथा सुख भिता हे वोचे पुजादिराम ओर वते कष्टणर कटुना ॥३०॥
दूरे भागगत गुही दृशामे धनकी वृद्धि राजास मान बिदाकी चर्चाषाठी रानस्भामे वेश
मपे सवका उपकार विनय भौर सुख इतने एक हीति है ॥ ६९ ॥
नृपकृतवहुमानं भावमिभूमिलाभं परयुतविजनैव दत्तमोममि-
वित्तम्‌॥अशनवस्नभूपागंघमात्यांवराणि परकृतसुपकारं विक्ञ-
तामेति शौ्य॑म्‌॥ ३२ ॥ तरतीयस्थगुरोदाये अत्रणां च सख॑
भवेत्‌ ॥ नरृपदत्तं धनं सोख्यं गेधमास्यांवरादिकम्‌॥ ३३॥ नीरो-
गता पुचकल्चलामं लप्राप्रिपुस्यस्य युरोदेशायाम्‌ ॥आदी भवे-
देवमथांत्यपाके दाराथचौरादिभयं स॒रोगम्‌ । ३४ ॥ जीवो मर-
णपदस्थः करोति सौख्यं स्ववृधुजनहानिम्‌ ॥ स्थानच्युति विदेशं
प्रात्त ाराजपुत्रसन्पानम्‌ ॥ २९ ॥
धनंस्थानगत्‌ गुरी ददयाकः फर नौरभी कते कि रानाका किया बहुत मान, भाश्योत
धूमिका छाभ) शदे वा अन्य करि मनुप्योके दिये मौ भूमि धन मिटे, भोजन) उछ,
भूषण) चदन) पुप्प) उत्तमयल्र मिद्धे) दूसरेसे सपना उषफार उत्तम बुद्धिम भौर सामर्षं
मिहे ॥ ३२ ॥ तीसरे गक दरम गायो सुख राना दरिया धन सुप बीर चदन
सुगेधित पुष्प चादि मिस्ते दं ॥ ३३ ॥ छठे गुल्फौ दशमे भयम लितेग्त पुत्र सी
डम ततमे स्री घनेहानि चोर गादिकी मय हकं ॥ ३९ ॥ गष्टमस्य गुन्की दशा सुष
सपा जपने वंषुजने हानि परटीह स्पानद्वानि ददिदयममन परती ह भतम स। रानश्मान
पुशरादिराम यद्वा रामपुरे सन्मान दिखती ॥ ३५ ॥
भाषारीकासदेतः। (२२५९)

<धभगजीवदृशायां संम्रतो राज्यलाभयुपयाति ॥ बहथेदाखु-


आनू भूपविोधं स्ववेधुविद्रषम्‌ ॥ २६ ॥ व्ययगतजीवदशायां
मर्तो वादनादि सखुपयाति ॥ रमते विदेशयानं नानीन
परिभूतः ॥ ३७॥
ग्यारह गुरफी दशमे सज्यरामको मप्र होतो धुन की पुत्र बहुत हेतेहे, राना तथा
पने बेधुननेमे द्वप दोतदि ॥६६॥ वारहवे युक दशामिं वाहन आदि मिकतेहै तथा अनेक
भकारे केशसे द्वकर्‌ विदेकषगमन मिरताहै ॥ ६७ ॥ ू
पाके स्थानवलान्वितस्य च रोः कनाथेदरा्मजान्संपराभरोति
गर्जा वस्रकनकं चि्ांबरं भूषणम्‌ ॥ दिग्वीयोन्वितदेवनायक-
गुरौ लोके प्रसिद्धि तथा जीवेकारवलाधिके नृषवधृसन्मानतां
याति सः ॥ ३८ ॥ निसुगैवीयोन्वितजीवृदायि निसगतश्चाति-
सुखं मदम्‌ ॥ विथाधिकासं रतिकेलिसौख्यं मागीरथीतोय-
कृताभिपेकम्‌ ॥ २९॥ वक्रं गतस्यापि गरोदैशायां महार्थां
यातिसुताथदारान्‌ ॥ युद्धे जयं भूपतिमिघरतां च सुगंधजातां-
वरवागििरास्म्‌ ॥ ४०॥
स्थानबरी गुरेकी दशामे खेती, धन, खी, पुत्रमिरुतेहे हाथी, घोडे, वल, सुदर्ण) मनेक 1
स्के वख भूपर्ोका दभ होते दिग्वीययुक्त गुरकी दशमे छोकमें स्याति, कारबेटयुप गुर-
की दशमं राजरानियेतति सन्मानताफे म होताहे ॥ ३८ ॥ निसरगेबयुत गुरकी दशमे
सुख वडमन विदयाका विस कामकोडाका सुख ओर गेगाका सान मिरतहि ॥ ३९. ॥
चमगति गुरुकी दशाम धनसपच्चता खी पुज धनाम संग्राममे विनय समामे मित्ता सु्गष्‌
दव्य उत्तम वस्र भौर बाणीका विस मिर्तेहे ॥ ४० ॥ ॥ि
दग्वीयेयक्तस्य शरोरविपाके= कपाकरक्षिण महीपतीनाम्‌ ॥
समस्तभाग्यं समेति नित्यंदेशान्तरे भाम्यति किंचिदेव॥४१॥
हरपषटयंशतशुकतय॒रोदौयेतिकषटताम्‌ ॥ राजकोपावसानादीन्‌
रभते ना संशयः ॥ ४२ ॥
गवी गुरुक ददाम राना्ओरी कृप संपूण रेवं नित्य पतै तथाकोष
भूमणग फे ॥ ५१ १क्रूरपुर गुरी दशमे मति रानाका थोढा;
भमान ददात्‌
सवदे
निस्ठदेह पराति ॥ ४२ ॥
तिक्ट शनाका फंहोप अपमान आदि
६ ५२८) सवौथेचिन्तामणिः }
गरोगततो इःशीलचं पमव्संसारः ॥ २९
कारः वरषा महत्सलम्‌ ॥ मध्ये स्ीएुल॥ाभा
आदौ रुरुदशा-
विनिर्दिशेत्‌ ॥ दि चति कषठ
३०॥ घनर्थतस्यापि ्विपाके धनायति
क, >,

पतिमाननं च॥ वि्याविषादाकितराजगयरार
[> [9 60

सख च ॥ २१ ॥
े् स्वोपकारं विजय ं
नीर्ाशगत गुरुकी दशमे राना भय गृत्म
बधुजनेभें विरोध देवै, राना भमि चरर
अर्च ि यादि रोग होत, स्यान चट नवि,
अपने कुखवारोसे भी भय होते ॥२८॥ अस्तग
गरकी दशा एकाएकी ज्वरसे पीडित तया त
रहे, शो न्ट होना, सारा संसार निरेक क्षेण होगामै, उपे अंगे रोग होनैसे सता
मष्ूम्‌ पडे ॥ २९ ॥ गुरुक दशमे परि
तो रमपूज्यता तथा सुख मिठता है वीच
पुनादिखाभ भौर अतमे वपर कना
दूरे भावगत गुरुक द्बामे धनकी बृद्धि ॥३०॥
रानासे मान श्रियाकी च्चावाडी रानषमामे
भपनेष
े सवका उपकार विनय भौर सुख इतने पर भवेश
होते ह ॥ ३९ ॥
एपकृतवहमानं चतरभिभूमिलामं परयु
वतम अशानवसनश्पाग॑भमास्याबराणतविज नैवां दत्तगोभमि-
ि -परकृतसुपकारं विन्ञ-
तामति शाय् यम्‌॥ ३२
भवेत्‌॥ चरपदत्तं धनं सौख॥्यंतृती
गपम
यस्थयुरोदायि भरात्रणां च सुखं
ास्याविरािकम्‌॥ ३२॥ नीयो-
गता त य॒रोद्शायाम्‌ ॥आदौ भवे-
न्मःनरनसु्यनयुकतः
यनसीएनय । सरोगम्‌ ॥ ३४ ॥ जीवो मर-
पृ †3 ज

4 ची

+ नअपतिमाननंदम
च म ॥॥ नहानम्‌ ॥ स्थानच्युतिं विदेशं
तरज
पयिः ंकर
शपत
पदंिमा
परमनवमत लन
~
यनम शरव्या
दम , सोके रानाका किमा वटुत मान, भ्यो
सा सुन पमः ति धन नष्टे वि भरमि थन ठे
उपरिगत
भोननः गश
शर्की 0 मानमी पवि ¶॥२
व भिस्ते सेग अर ता वि ॥ प1
धन शुष र
भीर ५चदन
मी शुक्स्वजरदशा्नेरवितो
~` परप्ाधं माः(*धान्या, थम तपेगता वृत्र मी
"करय गुर्री दगा गु
सदधि स्वजनैर्वियोधं म (५ ८" ^ 1 स रानमान
| सुतस्याप्9 ,
यवरोहक ाे ५
भाषाटीकासष्ितः। (२३५ )

खाभगजीवदशायां संप्रात्ती राज्यलामञपयाति ॥ बहथंदारणु


घान्‌ भृपविरोघं स्वबेधुविद्रपम्‌ ॥ २६ ॥ व्ययगतजीवदशायां
प्रातो वाहनादि सशपयाति ॥ रभते विदेशयानं नानाष्टेशेश्च
परिभूतः 1 २७ ॥
ग्ारहेवे गुरुको दशमे रान्यजाभको माप होति धन सखी पुत्र बहुत हेति) राना तेथा
अपने वंधुननेमे देष दोतद ॥२६॥ रहते गुरुकौ दशमे वाहन यादि मिरतेहे तथा अनेक
भकारे रोस द्वकर्‌ विदेरागमन मिरुतादै ॥ ३७ ॥
पाके स्थानवलान्वितस्य च युरो; कष्राथदारात्मजान्संप्रापरोति
गजांश वस्कनकं 1चर््ाबिर्‌ भूषणम्‌ ॥ दिग्वीयोन्वितदेवनायक-
गै रेके प्रसिद्धि तथा जीवे काठवलाधिके नृपवधूसन्मानतां
याति सः ॥ ३८ ॥ निसगैवीयौन्वितजीवदाये निसमेताति-
सुखं मदक्वम्‌ ॥ वियाविलासं रतिकेषिसौख्यं मागीरथीतोय-
कृताभिषपेकम्‌ ॥२९॥ वक्र गतस्यापि श्रोदैशायां सदहार्थ॑तां
याति स॒ताथेदारान्‌ ॥ युद्ध जय भृपातामनता च सु्गघजार्तां
वंसखाखलासम्‌ ॥ ४० ॥
स्यानबी गुरी दशा्े-सेनी, धून, खी, पच मिरुे दी, पदे पुल, सवगृहे
रके बै भूषर्णोका दम होती मिरतादि ॥ ७ ॥ अतिशुशिगत शुक्रकी दशमं
की दामे रनरानिेोते सनवैरक्नि दरीर शिपि गुत्मेग नेत्रतेग ओर सेमहणी सेगका
सुख षडपन वियाक्षा विर्‌,
वकमति गुरकी दशम पन्गोरप्यार्थदारह्यानि स्यात्‌ ॥ भरपतिरोषं क

इग्वीयेयुक्तरः पावकमांणि ॥९॥ मिजक्षेदशायां † परोप-


परोप
समस्तमायम ॥ परगारामक्पिः स्यादेवमनुष्यैशवषोटता-
रपवः“ अतिमि्शुकद्यि भूपतिसन्मानसौस्यं च ॥
भतं व ॥ ११॥
॥ यक दरान्‌ पुज) धन) सकी हानि हषे, मेदे विसा
१ ¢ ९ ॥ मित्रपशिगत शुकद्ामे पराया उपकार करे, ९४ क) (५
निस्सजानः सुपस भादिका भाग सती देवता एवं मनुपयोके का थन जवि

( २३८ ) सर्वा्थचिन्तामणिः ।
1 १० ॥ अतिमित्रपशिगत शुक्रकी दशमे राजसे सन्मान हवि, सुखमिरे) गौ मोदि परु
धन्‌वेडितया निर्दोष श्रेष्ठ हायियेसि युक ॥ ११९॥ कम
समक्षेगस्यापि भृगोरविपाके प्रमेदयमाक्षिर॒दपरोगः ॥ किचि-
ससुखं मूपतिवद्िचरेभयं स्वनामाकितगयपयम्‌॥ १२॥ नीचः
सेचरसंयुक्तृगोदीये महद्यम्‌ ॥ अपवादङृतं दोपंकमते पाप-
कर्म॑भिः ॥ १३॥ स्वोचरिथतेन सहितस्य भृगोर्विपाके राज्यं
मरत्तसमराधिपतितवमेव ॥ हेमांवरादिमणिमूषणयानटाम भेरी
मृदगपणवारववायघोपैः ॥ १४॥
समराहिगत शफरी दक्षामं भमेह गुरमरेगनेनरोग गुददासे रोग हो, सुल थोडा मिरे
रान अमि चरसे भय होवै, भपने नामस विद्वित गद्य प्य हेव ॥ १२ ॥ नीचगत बहस
युक्तः श्ुफफी दशामे वही भय देवि, गा करक पाप कर्मो मिरे ॥ १३ ॥ उच्चगत
ग्रहे युक्त शुककी दशाम राज्य बडध्यन युद्धम नायकता सुवर्भवल्ादि तथा मणि सहित
भूय मिरे) भप मूग नकारे मदे बाना शब्दसंहित गमन करे ॥ ९४ ॥
पापान्वितस्यापि भगोदेशायां स्थानच्छुति वेधुजनेरविरोधम्‌ ॥
"चारदनि करदप्रयचं कृष्यथेभुम्यात्मजदारनाशम्‌॥ १५॥
श॒मान्वितस्यापि अगोदेशायां सौभाग्यमिनात्मजान्यलाभम्‌॥
नरेशपूजां गजवाजिसंवं प्रवालश्ुक्तामणियानलमम्‌ ॥ १६ ॥
पापयुक्त दकदशामे स्यानहानि, वेधुननेषि विरोध, भाचारदीनता, शगदामे मेम, सेती,
धन, भूमि, पुत्र, सक्षी हानि हेव ॥ ९५ ॥ शुभ्हयुक्त युकदशाम्‌ ( सौभाग्य ) उत्तम
दशय, मिन, पुथ, अन्न, धनङ्रा म रानपूज्यता) हाथी धोदाभोफि समू, पगा, मोती,
मणि, ाहन भिदं ॥ ९६ ॥ ह
पपिक्षितस्यापि भगोदंशायां मानायेदानिं सयुपेति इःखम्‌ ॥
शिया विरोधं स्वपदच्ति च विदेशवासं निजकमंरीनम्‌ ॥१७॥
शभेक्षितस्यापि शगोरविपाके घनांरं भूपतिष्ूजनं च ॥ जना-
पिपत्यं स्वशरीरकांति कल्चमिधात्मजसौख्यमेति ॥ १८ ॥
पष्ट धुरम ददामि मान धन एानि भौर दुःप पातर, खो परियो भगे पदकं हति
विरे निया ओर मपे कमते हीना मिटनीहै 1 १७ ॥ दुभग्रहच् श्रकटमे पन
य रानि पमा बत मनुप्प्िं नायफता मपे शरस्मं उत्तम्भाति सनी मिव पोका
सुख मिटा ॥ १९८४ च
भाषादीकासदितः। (२३९ )

` केन्द्रे गतस्य दि दशा भृनन्द्नस्य यानांवरादिमणिशूषित-


देदकांतिम्‌ ॥ राज्याथेभूमिङृपिवाहनवघशघदुगाधियानवनवा-
सनलामिषेकम्‌ ॥ १९॥ यगश्चुक्रदशायां संप्राप्तो राजमाननं
लभते ॥ मणिगोधनकृषिलां परापवादं महोत्साहम्‌ ॥ २०॥
चलुथैराशिस्थितश्यक्दयि राज्यंमहत्सस्यभुपेति यानम्‌ ॥ क-
पिक्रियावित्तपुप्रजानां बृद्धि प्रताएान्वितकीर्विजारम्‌ ॥ २१ ॥
केनद्गत शुरुकी दामे सवात चल्लादि मिरे, मणियेोसि भूषित शरीरकी कांति बे, रभ्य;
घन, भूमि, एृषिकरम, वाहन) वल शख मि, किमे गमन्‌ वनवास चन्यनछ स्नान मिरे
1 १९ ॥ ठग शुकी दृश्ामें रानमान पराति, मणि, गौ) पन, इमि टाम्‌) बडा
उत्साह जर भपवाद्‌ मिरे ॥ २० ॥ वीये शुकी दशाम राज्य बडाहौल्य वाहन पि
कृषिक धने पद्यु सन्तानकी वृद्धि दती है मतापंसे युक्त कीरतिनाठ कैछताहे ॥ २.१ ॥
कलराशिस्थितशुक्दयि कलव्रनाशं त्वथ वा विदेशम्‌ ॥ रमे
इणएरमादिशरीग्योगं परमवित्तात्मजवंुराज्यम्‌ ५ २२॥ कम॑-
स्थशुकरस्य दशाविपाके विद्याधनप्राप्िनरेशप्ूा ॥ भाग्योततरं
पालितदेहकातिं दिगंतरपरा्तयश्रतापम्‌॥२३ ॥ त्रित्रिकोण-
गतः करः करोति नपष्रन्यताम्‌॥ यज्ञकमोदिलाभं चय॒रुभिबोः
संखवशः॥ २९ ॥ त पुखावाप्तिं विनि्दित्‌॥
कीतिं च राजप्रजां च सवैपासुपकारकम्‌ ॥ २५॥
स्तमगत शरुकद्शमें खना अथवा विदेशगमन हवै, ममेह गुल्म आदि रोग करीम
दे, धन पुत्र बेधुनन भौर राज्य भ्र देवै ॥ २२ ॥ ददम दककी दशे पिद्याधनकी
मागि राचषठि पूना देश्ववेबृद्धि शरीरम शरगारादि कोति के ओर यम्र प्रताप दिगस करे
1 २३] नवेमेगत शुककौ दृशा राजपूज्यता यज्ञकमादि राम शुर एवं पिताका सुख तभा
यश देतीदै ॥ २४ ॥ पचम शुकी दक्षामे पुत्रमाप कह्नी तथा कर्ति रानपूज्यता भीर
मपे दादे सयका उपकार कना मिरे ॥ २५ ॥
विततगशुक्धायां धनृहानिमाहृधनायति चापि ॥ अत्रुखं वा-
मिलाप परोपकारं नरेशसन्मानय्‌ ५ २दे ॥ तरतीयराशिस्थित-
सुकरदाये धेर मरोत्सादमदीनसच्चम्‌॥ चि्रांबरारंकृतवादनाति

(२७० ) सर्वाथीचिन्तामणिः।
सदोद्राणां वहुभाग्यलाभम्‌॥२७॥ भरगोर्विपकेऽरिगतस्य
नाशं
धान्याथबह्वात्मजसोदराणाम्‌॥ रोगं मदत्कयिविनाशनं च शरो
मैथं भूपतिदह्धिचेरः ॥ २८ ॥
घनस्थानयत शुक्रकी दशाम मथम धनहानि तव वृदधिमी होतीहि) भसफा सुस काणीकरा पिष
पराया उपकार तथा राजासि सम्मान मिरतहि ॥ २६ ॥ वषर दरक दशमे धरं मनका
उस्स्राह वडा जहीत वा प्रताप विचित्र वोत शोभित वाहनी माप्ति भौर मायो जी
बूत एरय छाम देवै ॥ २७ ॥ च्छे शुरुकी दामं अन, घन) पुत्र, माईयोका नाग हवै
ब्रहारोग उलन देवै कायहाि ओर शु; राजा, भनि, चोरसे भय हवै ॥ २८ ॥
रे स्थितस्यापि भृगेर्विपाके शघ्चायिचोरकषतमिवविन्नम्‌।कचि-
त्सुखं किचिदुपेति वित्तं कचिपनरेशाप्तयशः प्रतापम्‌ ॥ २९॥
कमिस्थितस्यापि शगोर्विपाके सगंधमाल्याबरराजप्ूनाम्‌ ॥
पु्राथसोस्यंका च दानं स्वनामांकितपयजालम्‌॥२०॥
€ 9, [3
पेविक्रयं 9, [19

न्ययगतशयुकदशायां लभते धान्याथैराजसन्मानम्‌॥ स्थानच्युतिं


प्रवासं मातृवियोगं मनोविासं च ॥ २9 ॥
अष्टममतत ञरुककी दशमे शख भमि चोरसे भय देवै, चोट खगे, विचर होर, कभी सुखभी
हेते, कमी धन पदि, कभी राजादि यश मिरे) कभी मताप्‌ बडे ॥ २९ ॥ उभयत ययुकरकी
दामे घुगथ पुष्प बल् रानि पूता मिः पुत्र तथा धनक्रा सुख कृषिकर्ममे छाम दानादि
देना ओर अपने नामत युक्त शोकादिोके समू दोयै ॥ ३० ॥ बरद युर्की दशाम
अन्न धन सजि सन्मान मठे, तथा स्थानहानि परदेशगमन माताका वियोग होप मौर
मनका विरा भौ दोवै ॥ ३९॥
जीवकषगतस्य भृगोःखीपुनश्रमिनाशनं करते॥ कमेस॒ नित्योद्रि
ओओ जननीडेशान्वितो मनोदुःखी ॥३२॥अकंगछक्रदशायां जी-
णैशृहौकाः शभावरोधश्च ॥ रभते दारविनाशं भात्वियोगं च क-
कहं च ॥ ३२ ॥ सिदगशुक्रदशायां रभते .विविधापदं मनो-
इःखम्‌ ॥ उद्योगरोगततः कमे विफलेषु सवंदाभिरतः ॥ ३९ ॥
_ युख्पश्िमत श्ुतद्ला सी पुतभरूमिका नाश करत) कामेमि सर्वदा उदव रदतहिःमाताको
ऊद मिक्तो मनमे दुःखी रहता ॥ ३२. ॥ अस्तगत ्ुक्रकी दा पुराने वर्मे निव
' "व
भाषादीकासाहितः; ( २४१ )
मिलता) भेकाम स्नाति, सीदानि भादयोका वियोग ओर कच्हभी होते ॥ ३३ ॥
¬

सिहरशिणत डुकफी दशमे अनेकमकार आपत्ति पातादे मने दुःख उद्यमसे तथा रोगे
सृत्तप्त ओर निष्फट दोनिवधि कामेमिं सर्वदा तपर रदे ॥ ३४ ॥
सुक स्थानबलाधिके नरपतेः सन्माननं भूषणं वियावाद्वाद्‌-
गोिरपिकं नामद्वयं सभम्‌ ॥ तस्मिन्‌ दिकभ्वलान्वित बटु
यशः पुन्थदारबरं चुकेकाठवकान्विते सुखधनं कीर्तिः स्व-
नामांकित्‌! ॥३९4 ॥ निसगेवीयकतस्य शरगोद्यि महत्यखम्‌ ॥
कृपिगोभूमिवित्तादिभातृमातरुखं भवेत्‌ ॥ ३६ ॥
स्थानबरै। शुकी दशमे राजास सन्मान भूषण मिे) विदाफे विवाद्वारी सभाम मेश
रसिकता बडे उत्प्ाहृसे दो नाम श्यात्‌ दूसरा अभिकारी नाम मिरे) दिर मुककी ददा
बहुत यज के पु, धन, सर, वच्च मिरुतेहँ फाखबद्युक्त युकदशामें सस धन भीर भप
नामयुक्त कीतिं मिरी ॥ ३५ ॥ निसर्गषठी शकदगमं बडा सुख मिरतरै, षि भूमि
धनादि बदतेहे, तथा भाद एवे मात्ाका सुख दोताहे ॥ ३६ ॥
वकरंगतस्यापि भृगोः सतस्य दशाविपकर त्वतिराजप्न्यम्‌ ॥
8 विचित्रव्लाभरणानि राज्यम्‌ ॥ २७॥
दग्वीय॑यक्तस्य भगोर्विपाके यज्ञादिकमाणिक्रोति कालेविद्या-
विलासं शयनाम्ब्र (१वृपाभपकः कह वरोधम्‌॥द<ाङरूरष-
एयंशक्तस्य भृगोदाये विपद्भयम्‌ ॥ चोामिगजमीति् छृषि-
गोधरमिनाशनम्‌ ॥ ३९॥ सोम्यपष्टयंशथक्तस्य गोदौये मदत्ु-
खम्‌ ॥ कूपारामतडगानां निमांणं देवपूजनम्‌ ॥ ० ॥
वकगतशुक द्शाभें बहूतसी रानपूञ्यता निरे; मृदंग भे आदियेकि च्दसदहित उसको
सवारी निकटे) ज्नेक मकारे षल्च भूषण ओर राज्यम ॥ ३७ ॥ दम्ब शुफकी दामं
सुमयपर यन्तादिकमं करतार, भियाका मिठास भिरे, रस्या वन मिटे, रानाका अभिक देखे
ओर यं विरोधमी देवे ॥ ६८ 1 करषषठयेशगत दकरको दशामें विपत्ति भम चोर भि
एने भय षि गौ भूमिका नाश होवे ॥ ३९ ॥ दभय्यशगत शृकदशामे बडा सुस पिके
कुवा बगोचा ताङाव घनवि, देषपूनन फेरे ॥ ४० ॥ ्
` वैशेषिकांशुक्तस्य भेगादौये मदत्स॒खम्‌ ॥ वाहनं भूषमन्मानं
भातृख्रीधनसंपदः॥७१।कूष्काणसंय॒क्तथगोदौयेऽरिभीतयः॥
कारागारमहत्कष्टमनलं चरपीडनम्‌ ॥ ४२ ॥ 1
१६
ह ४
(२४२) सवा्थचिन्तामणिः।
वेदेपिकांशगत जुक्रफी दशमे वहुत सुख मि, वाहन राजघन्मान भाई खो धनकी संपतति
हवै ॥ ४१ ॥ करष्काणगत दुक दशमे शरसे भय कदम रहनेते वदाकष्ट जर भ्न
चोग्से पीडा भिठे ॥ ५२ ॥
उचचकषेपि नीचांशयुक्तः शुफोतिकष्टदः ॥ करोति राज्यनाशं च
मेर क 3 ५

स्थाननाशमथापि वा॥ ४३॥ उचांशय॒क्तद्युकोपि नीचराशिस-


मन्वितः ॥ कृषिगोभूमिवाणिज्यं धनधान्यविवद्धंनम्‌ ॥ ४४॥
इति शुक्रदशाफलम्‌ ॥
उचरशिगतभी शुक नीचांशे हेते तो उसफी दृशा अतिकष्ट देतीहै राज्यनाश्च यथवा
स्थाननान्च कएतीदै ॥ ५३ ।) यदि नीचराशिमेभी उचशचफौ रेवि तो इषि) गे, भूमि
व्यापार, धन, अद्रो वरटातीहै ॥ ४४ ॥ इति शुकदशाफञम्‌ ॥
अथ शनिदखाफलविचारः ।
मन्दोचयु्चदशायां यमसभामण्डलाधिपत्यं स्यात्‌ ॥ रभते
विनोदशीलं पिचनाशं वेकरदं च॥ 9 ॥ स्वोचदशाया| इते
देशभ्रंशं मनोखजं दुःखम्‌ ॥ वाणिज्यसत्वहानि कृषिहानि चरप-
विरोधं च ॥ २॥
अब्र निकी दाका फल कहते परमोच्चमत शनिरी दामे गाभा (मण्डठ )
प्रगच्नाका मापिपत्य मिे, ख॒श्चीकी वातीरप ओर पताका नारा वेधुननसे करुहभी होतार
1 ९ ॥ उच्वगत निकी दशा दति गितीहै, मनफा रोग दुःख व्यापारे हानि) तैजकी
हामि कृषिहानि भौर राजासि विरोधभी कराती ॥ २ ॥
आरोदिणी वासरनाथसुनोदंशाविपाके वृपरब्धभाग्यम्‌ \ वा-
णिज्यलामं छृपिधरमिलाभंयोवाजियानं खतदारलाभम्‌ ॥ ३॥
दिनेशसुनोस्त्ववरोहकाले _ राज्यच्छुतिं दारसुताथेनाशम ॥
भाग्यक्षय भूपतिकोपयुकतमेष्यस्रमायाति यदाक्षिरोगम्‌ ॥ ४॥
नीचस्थितस्यापि दिनिशसनोदौयचे कठ्बरात्मजसोद्राणाम्‌ ॥
नाशं मदत्कष्टतरां कृपं च नीचानुव्र्या सखेति वृत्तिम्‌ ॥ ५॥ .
उ्वरशिमे भनवे शनि दाम राजसि देश्यं मिरे, व्यापासमे खम मौ षोडे सवा- .
री पु सीका छम हवै ॥ ३1 तचरं नानेव निक दशे रान्यदानि सी पुत्र
यनक नाञ्च दे्वयेका क्षय राना कोपसदित तथा पणाया ्ेप्यत्व { दूतकर्म ) ओर गुदा
गक
भाषाटीकाखहितः। (२५२ )
शनं मेते सेग हवै ॥ ९ ॥ मोचसशिगत शनिकी द्मे छौ पुत्र भंयोका नाज्ञ एषि
शदे कषस आर माजीषून नीच वृषे हेष ॥ ५॥.
मूखत्रिकोणनिर्यतस्य शनेदेशायां देशान्तरादिवनवासुयुपेति
काले ॥ नामद्वयं यदि सभानगराधिपत्यं विद्वेषणं स॒तकलचध-
नादिमिवौ ॥ द॥ स्वकषेनगस्य च दशा दिवसेशसृनोदरपं करोति
वल्पौरुपकीर्तिजालम्‌ ॥ राजाश्रयं कनकमूषणमूमिराभं धैर्य
स्वनामसदशाल॒गरणं च सोख्यम्‌ ॥ ७ ॥
मूढत्निोण १९ राचिगत शनिकी दशमे देशंतएमन वनम वास्‌ पवि त॒था उपाधि-
नाम समा एवं नमरका आधिपत्य पवि ओर पुत्र खी अथवा धनते दिद्ेतिता पूति ॥ ६॥
अपनी सकषिगत -निकौ दशा द्वेष कर्तेद तथा बर पुरुषायै कीर्तिनारु रानाका आश्रय
सुव्ैके भूषणथूमि धेगैता मिद मने नाम गुणो सदश सृखभी मिठतहि ॥ ७ ॥
शनेदैशायामतिशद्गस्य स्थानच्युतं बेधविरोधतां च ॥ चौराः
दिभूषेभयमन्विभनो भृत्यार्थदारात्मजकोपमेति॥८॥विनिशपुनो-
स्त्वरिरारिगस््‌ वैश्यादनं म्राप्यति भरमिनाशम्‌ ॥ छेविनारं
स्वपदच्युतिं च वैरं समायाति शरीरङ्च्छरम्‌ ॥ ९ ॥
अतिश्ुरािगत निकी दशमे स्यानहानि वेधुननमे वैर चौगदिभय रानाभेहि भय
कामे विन नौकर धन सीपूवक कोप प्र ॥८.॥ शेदरारिगत शानिकी दशमे विसे
धुन पृवि) भूमिका नाश कृषिका नारा प्दकी दानि वेर शरीर कष्ट पये ॥ ९ ॥
मिनक्षे्रदशायां मंदस्य तु शिरपकमेगुणवेत्ता ॥ ज्ञानबलं च
प्रतापं ददाति दुःखं महत्वं च ॥ १० ॥ अधिमिधर्मददाये ददाति ,

सोख्यं नरेशसन्मानम्‌॥ सुतधनदारविशेपात पञङ्कपिमदिपा-


दिवाणिज्यम्‌ ॥ ११ ॥ समक्षगमस्यापि शनेदैशायां समानडुद्धिः"
सखतदारमितरे ॥ भूत्यापदं वरजनेषु वैरं देहस्य कं क्षयवा
तपिततेः॥ १२॥
मिन्नररिगत श॒निकी दशा शिखकमे कारोगसके गुण जनि, ज्ञान वर मताप तथा दुःख
~~; ओर बदपनभी देतिदे ॥ १० ॥ अधिमित्रराशिगत अनिकी दरा सुख एनसे सन्मान पुत्र
“ धन खसे विषदः पि महिष आदिक व्यापारे धन देतीदै ॥ १९ ॥ समरशचिगत
शनिकी दृशां पुत्र खी मिोमिं समान युद्धि रहती ह, सेषकरो मपत्ति वधुननेमिं वेर्‌ तथा
क्षय वात्‌ पितते देहकष्ट होतहि ॥ १९ ॥ ४
(२४४) सर्वर्थिचिन्तामाभिः 1
नीचखेचरसंयक्तशनेदीये महद्भयम्‌ ॥ विप्ररमोप्वासिच नीव.
ृ्यायजीवनम्‌ ॥ १३॥ स्वोचलेचरसंयुक्तशनेदौये महत्सुलम्‌
किंचिद्राज्यं ृषेखोभं भृत्यवगथेनाशनम्‌ ॥ १४ ॥
नौचरश्िगत महयुक्त रानिकी दशमं बदी भय हतैर, फोई बात अंगीकरार करके उसका
संपादन न करना होत निराहार रहना पडे, मीचधृत्तिसे आनोवन हवै ॥ १३ ॥ उचराि-
गत प्रहस युक्त शनिकी दामे बा सृ मिरे, थोडा राज्य कृषिसे ठाम हेत बौर सेवक
तथा धनका नाक्षमी हवै ॥ ९९ ॥
पापान्वितस्यापि शनेदेशायां पापानि मूढानि करोति काले ॥
नीचच्िया सुगमन विशेषाचोरादिनीचः कृट्ह तिदारम्‌ ॥१५५
शुभान्वितस्यापिं शनेर्देशायां विशेषतां ज्ञानसुपात कटे ॥
परोपकारं चृपल्न्धमाग्यं कृष्णानि घान्यान्ययशश्च लाभम्‌ ।\१६॥
पापयक्त शनिफी दामे गुपाप्‌ करति विशेषतः नीचलीका संगम करे चोरादि नीनेसि
कठह तथा खीहानि दवै ॥ ९५ ॥ शमययुक्त शनिरी दशमे विशेषकारके शानि
पया उपकार कर रानासे पेयं मठे कृष्णरणके अन ओर खेदे छाम हवै ॥ १६॥
पायेक्ितस्यापि शनेदेशायां ्त्याथदारात्मजसोदराणाम्‌ ॥नाशं
समायाति परापवादं भाजनं ऊ(्तितिगयम्‌स्यिम्‌ ॥ १७ ॥
दयुभेक्षितस्यापि शनेदशायाीए्भत्याथसपेति काठ ॥ प्ा-
दुपेत्य्र महत्वकए गोभासवाणन्यकृषविनाशम्‌ ॥ १८ ॥
प्प शनिकी दशमे सेवक, धन, खो, पुत्र ओर भाईयोका नाच देपै, सड कठक ठय
फुमोनन निय चदन पुष्पभादि मि ॥ १७ ॥ गुभ्रहद्ट रानिकी दशाम खौ पुत्र सेव-
कोकी ृद्.मिठतीदैशपीड वदप्नएव क्ट गौर गौ,भूमि, व्यपार, सिका नाकच दोतांईे॥९८॥
वेन्द्रान्वितशनेदाये कलदायासपीडनम्‌ ॥ पुनमिवाथंदारादि-
वधूनां मरणं धुवम्‌ ॥ १९ ॥ रदमस्थितशनेदौये देदङृच्छरड-
चैति ॥ रयानच्युति प्रवासं च रजकापं शिरोरुजम्‌ ॥ २० ॥
चतुथेस्थशनेदोये माततद्वगेनाशनम्‌ ॥ गृददां पदभ्रंशं चौरार्ति
तरपपीडनम्‌ ॥ २१ ॥
वेन्दगमत शनिकी दुमे कह तरम पीडा तथापूत मित्र थनादिदानि बभुननमरप निय
होदि ॥ १९ ॥ रग्रगत श्चनिकी वदामे देदमे क्ट पतर, स्थनदानि विरैशगास् रानाका
भाषाटीकासहितः। (२५५)
कोप ओर शिरं रोग रोता ॥ २० ॥ चौथे भावगत शनिकी दामे माता तथा मवृ
मापी ता चाची दादौ आदिका नाश; रका जना पदे भ्रष्ट होना ओर चोर्से एनसे
पीडन मिरताहे ॥ २९ ॥ ४
दारराशिगतस्यापि शनेदयेऽरिपीडनम्‌ ॥ सूनङ्च्छुं महां
सीदितोमेरणं च वा ॥ २२॥ दशमस्थशनेदये कमेनाशसुपेति
च ॥ देशातरं पद्रर निगडं राजपीडनम्‌ ॥ २३ ॥ द्वितीयस्थ-
शनेदौये वित्तनाशमयाक्षिरेक ॥ राजकोपं मनस्तापमन्दवप
मनोरुजम्‌ ॥ २8 ॥ ततीयस्थशनेदोये कृपिगोधनसंपदः ॥ ,
सनाजाडयं मनतस जाव्तद्रमनाश्रनम्‌ ॥ २५ ॥
सप्मगते शनिकी दशमे द्रुमे पीडन मूङृच्छ रग बडा
वैरअथवा ल्के कारण मरण
हेर ॥ २२ ॥ दृशषमगत शनिकी दशम करमेका नाड पै, देकांतरएगमन पदे भरे्टता कद
रानासे षीडन इतने फ हेते ॥ २३ ॥ दुसरे शनिको दशमे धननाश तथा नेनरोग
रानाका कोप मने सताप अन्नम यवि मनमे रोगं होतेह ॥ २४ ॥ तीषरे भावगत
निकी दशाम छृषि गौ धनकी सेपत्ति मनकी नटता { इन्द ) ता तथा मनका उत्साद
ओर भारं भावक नाकाहेव ॥ २५॥ =
पंचमस्थशनेदाये पुत्रनाशं मनोरजम्‌ ॥ राजकोप भृत्यनाशं
वधखीवित्तविभमम्‌
॥२६ ॥ पस्थरविसुनोस्त॒ दशाकाठेऽरि-
पीडनम्‌ ॥ व्याधिचोरविषेवाधां गरक्ेवविनाशनम्‌ ॥ २७ ॥
मरणपदस्थो मंदः करति नित्य सताथदाराणाम्‌ ॥ नाशं
भृत्यजनानां मोमहिपभरमिदारनाशं च ॥ २८ ॥ नवमगतमंद्‌-
-दाथिपितरोनाशं यरोस्तथैवापि ॥ लमते विदेशयान्‌ स्व्कलजा-
तेविनाशुपयाति ॥ २९ लाभगतमेददशायां लभते विविधार्थं
सौख्यसन्मानम्‌ ॥ स॒तदारमृत्यसौख्यं मनोविरासं कृपेश्च
धनलभः ॥ २० ॥
चमगत्‌ दानिकी दशमे पूतरनाश्च मानसी येग ॒रानाफा कोप्‌ सेवकका नाडा बधनन खी
* यनक सिभ्रम हेरे ॥ २६ ॥ छठे शनिकी दशमे शचुषीडा रोग चोर कौर विपे पीडा
मिठे षर सेतीका नार्‌ हमै ॥ २७ ॥ गषटमस्पानस्थित निकर द्शा पुत्र, धन, तिर्यक
नाश, भतयहानिः गः भे, भूमि) सीना करदे ॥ २.८ ॥ नपम्‌ शनिरी दशमे मातापि-
(२४६ ) सवांथचिन्तामणिः; ।
तीका नाश तथा गुरुका नाश परदेशगममन ओर अपने कुख्वारोशे नारको भाप दोषै \
॥ २९ ॥ ग्यारह शमिकी दशमे नानाप्रकार धन, सुख, सन्मानः, पुत्र, खी, सेवको
सुख, मनकी प्रिखाउता ( शी खेर दंसीभादि ) भैर छिस धनरा हवै ॥ ३० ॥
व्ययगतमंददशायां भीति चौराथिभूपसंयेश्च ॥ बिविधापदं च
दःखं विदेशयानं स्ववधुनाशन्च ॥ ३१. ॥ अकेगमंद्दशा्या
स्वजनद्रेप परघियं रमते ॥ भत्यापस्यविरोधं मदोयमं दाषपारः
भूतम्‌ ॥ २२॥
न्पयमावगत शनिकी दृशा्मे चोर भि राजाभओसे भय नानापरकारी आपति दुःख
पद्देशगमन वंधुषिनाशच रोते ॥ ३९ ॥ अस्तंगत शनिफी दशमे अपे मनुष्योपि देष
रस्ीसेग सेषक तथा पुति विरोध हेवि, वड उदयम दवे परंतु दोष्पूरित ॥ ३२ ॥
नीचांशमंददाये नीचाचारेण जीवनं कमते ॥ सर्वेपां प्रेष्यत्वं
घनञ्ठतदाय विग्रहं दुःखम्‌ ॥ २३२॥ उर्चाशमददाये विविधसु-
खानन्द्मोगमाग्यादीन्‌ ॥ कुर्ते विदेशयानं मामसमामण्डला-
यिपत्य वा ॥ ३९ ॥ आद म॑ददृशायामतिड़ःखं मात्रनाशनं
रुते ॥ मध्ये विदेशयानं परग्रदवासं पराघ्रथुक्‌ चति ॥ ३५ ॥
सीर्वाशगत शनिदक्षामे नीचकर्माचरणसे माजीवन मिधताहि) सवपा पेप्य ( दूतत )
घनं पुत्र सीसे फलद तथा दुः मिते ॥ ३३ ॥ उचाशषगत शेनिफी दृशे भनेकमकार
ङ्स भान्द भोग देश्पभमादि हेनिरःवह पर्देडागमन वा ग्राम. (सुभा) फवहरो पत्रक
माकं बनाती है ।॥ ३४ ॥ शनिकफी दशा मयम भतिद माताका नादय मध्यमं विदेश
गमन अंतमे परय स्मे निवास पराया भन्न मोनन करातीहि 11 ३५ ॥
स्यानवरीययुतमंददशायां दारपुचरधनकीर्विसुपैति ॥ चोरशुवरप-
वद्धिभयं वा धान्यमृमिङृपिवादनलाभम्‌ ॥ ३६ ॥ मदस्य
दिग्वीयंयुतस्य दुय द्गतरारा्तदुता यकीर्तिम्‌ ॥ मृम्रढदारात्म-
जसोदराणां विनाशनं वंधुजनेर्विरोधम्‌ ॥ २७ ॥ काटवीययु-
तमरद्दशायां कालकूटविपभीतिखुपेति ॥ दारपुचनृपचीरभयं
वा धान्यभरामञ्नापवाहनटलभम्‌ ॥ २८ ॥
रममम यनिषा द्मे खौ पृत्रधनद्ोर पर्ति पना मया चोरा शवर समा)
भदन मय तेपा मप्र, भूमि, एषि, मदनका ठाम रोता ॥ ३६ ॥ दमादयुन शश्च
भाषारीकासदहितः । ८ २४७)

दमे ।रेगतप्से कीतिं अवि पुज धरन मिरे भूमिं गृषली पूज न्येकी हानि येधुननते
वितथ हतै ।। ३७ ॥ काठवरी शनिकी दशमे काठकूट विषो भय भयवा खी ज, भय
एज बौर भय मिलतीहै,म) भूमि, कृषि ओर वाहन जाम होते ।॥। ३८!
वकरचारथुतो मन्दः करोति विफलां क्रियाम्‌ ॥ उच्नोगंगं दुःखं
च सोदराणां च नाशनम्‌ ॥ ३९॥ ऋूरपषट्शयुक्तस्य शनिदाये
मद्भयम्‌ ॥ तृपकोपं पदुभशं कारा्रदनिवेशनम्‌ ॥. ४० ॥
सौम्यषष्टयंशसंयुक्तशनिदाये महत्छखम्‌दारपुत्ाथेसंपत्ति खमते
बन्शुविग्रहम्‌ ॥ ४१ ॥
वरग मेगकी दक्षा फार्यमिफक उदयोगमंग दुःख भोर भ्रियोका नाश करहि ॥
॥ ३९ ॥ परूरष्टवश्षगत शनिकी दशमं बदीमय रनकोप प्दहानि बौर कैदधसमे निवास
होते ॥ ४० ॥ शयुभटधशगत श्नि दद्चामें बडासुल् खी पुत्र धनकी सेपत्ति मिरे
ओर बधुवामे कठह्‌ देमि ।। ४९ ॥
वैशेपिकांथसंयक्तः शनिः सख्यं करोति च ॥ विरेषाद्राजस्‌-
न्मानं विचि्रिरशूषणम्‌ ॥४२॥ ऋूरेष्क।गसंक्तशनिदयि
महद्भयम्‌ ॥ उद्धधनं विषादी नृपचोगाथिजं भयम्‌ ॥ ४३॥
नीचराशिगतो भ्‌ स्वचिाराकसमान्वतः ॥दशाद्‌। दुःसमापाय
दशति खखद भवेद्‌॥४९॥ उच्राशिगते मंदो नीचांशकसम-
न्वतः दशादा सुखमापाद्य दशान्ते कष्टदो भ्वेत्‌ ॥ ६९॥ इति
श्रीसवौयैचितामणो खवोदिशन्यन्तद्शाफलनिरूपणो नाम पंच-
दशोऽध्यायः ॥ १८ ॥
-धैहषिकांशगत्‌ निकी दशा सुख कतीह) मिरेषतः राना सन्भान भकमकारे बन्
भूषण देतह॥४२।कररदेप्काणगत निकी दशमे बहुत भय फांसी ठटफना पिषसे भय
राना चौर भशर भय होतीरे ॥ ४३ ॥ नीचगश्िगत शनि यदि उचादाकमे दपर तो
दशके आदिमे दुःख देकर भेतमे सुख देनेवारा तद ॥ ५४ ॥ उचपिगत शनि मदि
नीचाशकरमे देवर तो दशके भादिमे सुख देकर तमे षट देवादय दतै ॥ ४५ ॥
इति शरवोयेविन्तामणौ माहीवतेमापदीकायां गुादिन्यन्तदारठ-
निरूपणाऽष्यायः पएवदशः ॥ १५ ॥
†॥"अत मरररर य)
{ २५८ ) सर्वाथचिन्तामणिः।

पोडशोध्यायः ॥ १६ ॥
अथं राहुकेठदश्ाफ्लविचाराध्यायः 1
रारोस्तु वृषभं केतोदथिकं तंमसंक्ञितम्‌ ॥ -मूर्निकोणं ङम्भं
च प्रियं मिव्रभुच्यते ॥ 9 ॥ एषां सप्तमराशिस्तु केतोमगररतिः
कोणमभम्‌ ॥ पणाष्टरष्फगा राहुः स्वदय केदो भवेत्‌॥२॥ उच
स्थः सदिकेयस्तु तत्पाके खखदौ भवेत्‌॥ राज्यं करोति मित्रापि
धनपान्यीवेकवद्धनम्‌ ॥ २)
राका वृषकेतुका वृश्चिक उचसंजञफहै,कुम सूटानिफोण भेष मितराशिहै }} १॥ इनकी
सातवीं रशि केतुका मूछदनिकोण है, रष ६ । ८ । ९२ मावेमिं अपनी दश्चामे क देति
॥ २ ॥ उचगते राहु अपनी दशाम सुखदेनेवाखा होताहै, राज्य मिमाति जीर अन्ने धनकी

राहुनींचस्थितो दाये चोराधिनप्भीतिदः॥ उद्धधनं विषाद्धीति
रते सिदिकाडतः॥ 8 ५त संप्राप्त तरपचोरागरिपी-
डनम्‌ ॥ विदेशयानं0 वनवासाद्यं धुवम्‌ ॥ ५ ॥ ल्ग
तराहुदाये बुद्धिविहीने विपामिशच्रायेः ॥ वविनाशे कभते दु
खातं च पराजयं समरे ॥ ६॥
नचगत र्द्म चीर अधि रानादे भय देति, पासी टटका तरिषसे भय करतषट
॥ ४ 1 रकी द्मे राना चोर अग्रिसे पीडन विदेशगमन दुःख पोडा ओौर वेनवारपते
निश्चय भय होवोहि ॥ ५॥ समास्थित राहुकी दशाम्‌व॒द्धहनता विष अधि गखादिसे भय
मेधुविनाम दुःख पोढा मिरतीहै, युद्में दारमी मरति ॥ ६ ॥
रारोदंशायां षनराधिगस्व राज्यं च वितं दरते विशेषात्‌॥ ङ-
भोजनं कत्सितराजंसवा मनोविकं तरतं प्रकोपम्‌ ॥ ७ ॥
चूतीयराशिस्थितराहदाये पुनाथदारात्मसदाद्राणाम्‌॥
सलंकृषे
यैधनमायिपत््यं विदेशधयानं नरपाटप्रज्यम्‌ ॥ ८
दुसरे गुता द्याम सह्‌ वििषतः गाय्य्‌ चथ विचधी द्स्ण यतद, दुभोमन्‌ पिरे
गल्यि राजा छवा मनमे विकार धट शौर प्रोष दोपे ॥ ७ ॥ तीसरे रा्टकी दशमे पु
धत खपे माद्योका सुख शटपििमेे गधन भापिपत्यता विदेश्गमन भर्‌ पमि
पुम्यदः पिद ए ८ ॥
भाषाटीकासाहितः। ८ २४९)

चतुथेरारिस्थितराइृदाये मादुर्विनाशं त्थवा तदीयम्‌ ॥ ताथ


नाशं वेपतेः भरकोपं भायादिपातित्यमनकडुःखम्‌ ॥ ९॥ चोरा-
पिवंघा्तिमनोविकारं दारात्मजानामपि रोगपीडा॥ चतु्थराशि- `
स्थितराृद्यि मम्सेसारकरयपम्‌॥ १०॥ उद्धिभमं भोजनः
सौख्यनाशं विद्याविबादं करदं च दुःखम्‌ ॥ कोपं नरेन्द्रस्य सु-
तस्य नाशं राहोः सुतस्थस्य दशाविपाके ॥ ११॥
चये रुकी दक्षा माताका विनाङा जथा अपना विना देत, सेती घनका नाश
रानाका कोप स्री आदिको पतितत अनेक दुःख हैतिहे ॥ ९ ॥ ओपी टदे कि चोर
जमिमय वैषन पीडन मनका विकार खीपुत्रोको भी रोग पीडा हेव, खौ पूत भौर संसमएसे
म॒न विषिक्तर्हे ॥ १० ॥ पंचमराहुकी दशमेयुद्धिकः भरम भोभनका सुख नाश दतै, वियामे
वाद्‌ कह दुःख सानकोषपू्नाश दोताहे ॥१९॥ ष
दशाविपाके त्वरिरारिगस्य चोरािभरपेभयमात्तनाशम्‌ ॥ प्रमेह
शत्मक्षयपित्तरोगं त्क्दोपरोगं त्वथवा
मृतिच ॥ १२॥; कर्व
राशिर्थितराहृदाये कलघरनाशं सख्पेति शीघ्रम्‌ ॥ विदेशयानं
कृपिमाग्यहानिं सपोद्धयं मृत्युसुताथेनाशम्‌॥१३॥ राहोदंशायां
निधनस्थितस्य यमालये याति सुताथेनाशम्‌॥ चौराधरिभृयेः
स्वछुलोद्धवैश्च भसं भृगो वनवादुःखम्‌ | १९॥
५ ९ #

च्डे राक दशाम चोर अग्नि नसे भयःखामका नार,जपोे दितैषीका नाश्पमेहःगुरम
षय) पित्तरोगः त्वचा दोषका रोग दत्रे भयते मृत्यु होवे ॥ १२ ॥ सपरमगत राहुकी
दम्‌ खीनाश सीत होति? परदेशगमन ढृषि तथा देशरयेकी हानि सवते भय मृच्यु पु धन
नाश हेव॥ १३ ॥ अष्टमशत राहृदशामे यमाखयजातरः पतर धुन हानि होतीरै, चोर अभ्र
राजास तथा अपने कुखवारेि भय हवै ( मृग ) ह मेदियाभद्रिकी मय च्ेषै ॥ ९४ ॥
राहोदेशायां नवमस्थितस्व पिबोरविनाशं रभते मल॒प्यः॥ विद-
शयानं युरुषधुनाशं स्नानंसमुद्रस्य सताथनाशम्‌॥ १५ ॥ मा-
नस्थितस्यापि दृशावरिपाके राहोः प्राति भते मदुप्यः ॥ पुरा-
णधमंश्रवणादिमिश्च गगियततोयेरपि जुददेहः ॥ १६ ॥ सौम्य-

सगञेलमेवमेव पापकषेगभ्ेत्न तथामवेदि ॥ भक्तं पठ यत्स-


करु तदेव सोम्यक्षेगथेत्फलमन्यथां स्थात्‌ ॥ १७॥
(२५०) सर्वर्थीचिन्तामणिः।
नवमगत रहुको द्शमिं मनुष्य माता पिताका नाञ्च विदेशगमन गुरुनन वेधुननकरा ना?
पुर धननास हेव तथा समुदरस्तान मि ॥ ९५ ॥ द्दामराहुकी दशमे मनुप्य कर्म्म रवृत
प पुराण धर्म श्रवणादि करके धमन ्रृतति हवै गेगानठ्से देह शुद्ध हेते ॥ १६ ॥
राह भरकम हेमे तब रेसा फ होताहे पापराशिमे हेव तो वैसा फठ न होगा पापराशिं
दोनैषे उक्तरठ विपरीत होते. ॥ ९७ ॥
पापक्ष्गतो राहः कर्मस्थः पापसंयुतः ॥ अभिशस्तस्तदा
काटे पुत्रदारागिपीडनम्‌ ॥ १८ ॥ आयराशिगतो राहस्तत्पाके
नृपमाननम्‌ ॥ धनानि दारलामे च गरहक्ेजादिसंपदः ॥ १९॥
स्ययगतराहुदशायां देशभरंशं मनोरुजं कुरुते ॥ विच्छिघ्रदारपुतरं
क्ृपिपड्युधनधान्यसंपदां नाशम्‌ ॥ २० ॥
दशमा पापरशिमे हेवै तथा पएष्युक्त होवै तो ष्ठा कठंक खम पत्र ली भरिते
पीडन मिठे ॥ ९८ ॥ छमगत सकी दशमं रानमान धनपति सरटाम्‌ मन खेती
भादिरपतति है ॥ ९५ ॥ वारदव राकी दामे देश चे मनम रोग करतोहि सखी पुत्र
उच्छिन्न हे षि धन अत्र सेपत्नियोका नाश हतै ॥ २० ॥
कुलीरगोमेपयुतस्य राहोदेशापिपाके धनलाभमेति ॥ विद्याषि
मोदं नृपमाननं च कलभृत्यात्मसखं प्रयाति ॥ २१ ॥ पाथो
नमीनाश्वयुतस्य रहोदेशाविपाके सुतदाररभिम्‌॥ देशाधिपत्यं
नरवाहनं च दशावाने सकलं विनाशम्‌ ॥ २२ ॥ पापक्ष॑युक्त-
फणीन्द्रदयि देदस्य काश्यं स्वष्ुलस्य नाशम्‌ ॥ भृषाद्धयं
वश्चनतोऽरिभीतिः भमेहकासक्षयसूकृच्छम्‌ ॥ २२॥
क्कयृपमेषगन्‌ राकी दशामें षनटाम्‌ प्याकिनोद्‌ र॑नासे सन्मान मिढतारै खी सेवक
तपा शति९ सुक माप हेति ॥ २९ ॥ कन्पामनधनके राहुकी दशमे पु सोटाम
देशम मपिप्रतिता नखाहन मिटे पतु द्शाके भतमे सम उक्तस्तु नाश्च दैति ॥
॥ २२ ¶ प्रपराणिगत रादुकी यामे देदङ्शा अपने कुख्का नज्ञ रानि भय टमो
, शे भप मम) साक, क्षय, मूच रोग हेति. ॥ २३ ॥
शभटषटिय॒तो रहः कगेति सफरक्रियाम्‌ ॥ राजमाननम
था वधूनां मरणं थुवम्‌ ॥२३॥ पापुदिथुतो राहुः कर्मनां
करोति च ॥ उयोगर्भगं देहातिं चोराघरतृपपीडनम्‌ ॥ २५ ॥
भाषादीक्तसदितः 1 {५१ )

उ्चग्रदथुतो राहूराज्यरमं करोति च॥ सरीपुनरेघनसंपत्तिघाम-


रणकेषनम्‌ ॥ २६ ॥ नीचग्रहयतो रारनीचदृत्याठजविनम्‌ ॥
कुभोजनं कुदारं च पुत्र लभते तदा ॥ २७ ॥ दृशादा इःख-
माप्नोति दशामध्ये सखं यशः ॥ दशति स्थाननाशं च गुरुपुत्रा" .
दिनाशनम्‌ ॥ २८ ॥ इति राहृदशाफटविचारः ॥
शुभप्दसे ट्ट राहुकी दश्चा कायैसफठ रजमान धनागम नौर वेधुलनक्रा मरण निश्चय
करी ॥ २४ ॥ परापगरहसे ट रुकी दशा कारथका नाश उद्यम मेग॒शरीएपीदा ओर
चोर अग्नि राजास पीडन करती ॥ २९ ॥ उचग्रहयुत राकी दशा राज्यठाम घी पूत
घनकौ सुप्ति वद भूषण चदनादि देयनदरव्पकी प्रहि करेदि । २६ ॥ नीचग्िगत ग्रही
दृशां नीचवृक्तिसे भानीवन कुमोनन दुखीकी माप बीर फुपुतर मिख्तदि ॥ २७ ॥ रादुकी
दकषाके मदमे दुःख मभ्यमें सुल तया यश ओर अंतमे स्पानहानि गुह पचर भादिरयोको पीडा
देवै ॥ २८ ॥ इति रहुदशाफटक्रिारः
अथ केठुदद्चाफलम्‌ ।
भायौपुत्रविनाशनं नरपतेभरौतिमेदत्कषतां वियावन्धुधनातति-
मिरदितं रोगाभििवभेयम्‌ ॥ यानारोणपातनं ` विषमैः
शादिभिषौ भयं देशद्देशविवासनं कलिरपि देहादिभि्
, भूयम्‌ ॥ १ ॥ केतोदेशा्या संभा दारपुत्व्रिनाशनम्‌ ॥ राज-
कोपं मनस्तापं चोराधिकृषिनाशनम्‌ ॥ २॥
केतुद्के फट कि खी पुत्र नादा रानासे भराति बडा पष विया बधु घनागमन भौर
मि्घोे रहितता रोग अपि मित्रेेमय खवारषे गिएा श्रि नर शलादिे भय रकदेशसे
दूसरेदेशा निकटना फरदूर्मे सचि मयता रोगाद्िमिय होतांहे ॥ ९ ॥ भतुफी दश्चा माहे
सी पुद नाश्च यना कोष मन्म सुतार चोर अमनिशरे भय पिका नाश हेतदि ॥ २॥
केन्द्रस्थस्य दृशकेतोः करोति विफरङ्रियाम्‌ ॥ राज्या्त-
दाराणां नाशनं विपदं तथा ॥ ३॥ लग्रकृदयतत्यापि केतोक़ये
मदद्रयम्‌ ॥ ज्वरातिसारमेरं
चस्फोटकादिविपृचिकाः ॥ £ ॥
धनरारिगतेस्यापि केतोदाये धनक्षयम्‌ ॥ वाक्पारुष्यं मनो-
दुःखं कुत्सितां मनोरुजम्‌ ॥ ५ ॥ ततीयराशिगस्यापि
( २५२) सर्वा्थचिन्तामणिः}
केतोदौये महम्‌ ॥ मनोवैकंस्यमायाति भ्रातृभिद्ैषणं परम्‌
1 &॥ -चतुथरारागस्वाप केतोदोये सुखक्षयम्‌ ॥ प्रभग्रदारः
पुचादिगृहे घान्यप्रहाषितः ॥ ७ ॥
केलदरमत केतुदरा काय व्यथ करतीरै राज्य, धन्‌) पुत्र) खीका नाश तथा िपत्त करती
है ॥ ३ ॥ छमगत केतुदशा्मे बहीभय ज्वर अतिसार प्रमेह विस्फोयकादि रोग विशूचिका
(देना ) कती ॥ ४ ॥ दूरे भावस्य केतुकी दामे धनका क्षय कठोरवाणी मन दुःख
सौर निन्य भत्र मोनन मनम रोग देतह ॥ ५ 1 तीसरे केतुक दशमे बडासुख मिरुतारै
मन विकर होते भायोखे परमै होते ॥ २ ॥ चौये भेतुकी दशमे षुखहानि खी पुत्रा
दिखे अरग हे षमे भन्नसे हरित रहे ॥ ७॥
पृचमस्थस्य केतोस्तु दशाकाले स॒तक्षयम्‌ \। इध्मे विशेषेण
राजकोपं धनक्षयम्‌ ॥ ८ ॥ केतोस्त्रिगतस्यापर दशाकाले
रद्भयम्‌ ॥ चोराथिविपभीतिशच दशति ससुत च ॥ ९॥ के-
रराशिसंग्क्तकेतोदीये महद्रयम्‌॥ दारपुता्थनाशं च सृत्रकृच्छर
मनोरुजम्‌ ॥ १० ॥ केतोरएमयुक्तस्य दशाकलि महद्भयम्‌ ॥
पिवमृत्यश्चासकासय्रहण्यादिक्षयान्पितः ॥ 99 ॥ नवमस्थस्य
केतोस्तु दशापाके पितुर्विपत्‌ ॥ शरोबो विपदं दःखं सुभकमषि-
नाशनम्‌ ॥ १२॥
पेचम केतुक दद्म पुतरकषय तुद्धिभ्रम विशेषतः रानाका कोप ओर धनका क्षय होति
# ८ ॥ चे केतुकी दकम बडीमय चोर भप्नि विवे मय भौर फटे व्क नरे पहर्ने-
को मठे ॥ ९ ॥ सम केतुक्तो दशमं भी वहूतमप स्रो पृत्र धननाय मूनृच्छ रोय तथा
मानसी सेग दता ॥ १० ॥ अष्टममावगन केतुकी दृशामे बहोभय पिताक मत्य श्राम
काप सं्रदिणीभादि तया क्षयणेगसे युक होप 1 ९९ ॥ नवम फतुफौ द्ग पित्ाफो म
पत्ति अपव गुरकी विपत्ति दुःप युवका नादा होते ॥ ९२ ॥
कम॑स्थकेतोः सभातो दशायां खखमेति च ॥ मानहा मनोजा-
उययमपकीति मनोरुजम्‌ ॥ १३ ॥ राभस्थकेतोः संप्राप्तो दाये
सौख्यं करोति च ! अात्वगादिसख्यं च यज्ञदानादिवद्धैनम्‌
+ १शरिप्फस्थकेतोः संप्राप्त दाये कतर भवेत्‌ ॥ स्थानच्युति
भाषाटीकासदितः। (२५३ )}

मवासं च राजपीडाक्िनाशनम्‌ ॥ १५ ॥ दशादौ सुसलमापोति


दशामध्ये महद्भयम्‌ ॥ दशति राजभीतिश्च देहजाञ्यम-
थापि वा \ ३६॥
ददामगत्‌ केतुक दृशा मापेमे सुख ॒शएतहि जर मानहानि मनकी, जडता अपयश॒
मानकीरोगमे मिते ॥ ९३ ॥ छमिगत केतकी दामे सोष्य फरताहि भ्रप्रव्गादिसे
मी इख मिते यज्ञे दानादि पण्य बदृतेदे ॥ १४॥ वारह्वे केतुफी दशमे विशेपरतर
कष्ट होति स्यानहानि पदसा नासे पीडा ओर नेत्रनाशच होति ॥ १५ ॥ केतकी
दक्षके आदिमे सुख, मध्यमे बदीभय शीर अंत्यदृशचामें राजसे भय जथवा शयी नहता
{श्र नकडना ) मरता है ॥ ९६ ॥ ।
छ॒भवीक्षणसुुक्तः केतुः सौर्यं करोति च ॥ राज्या गृदशातिं
च राजपूजा महाहदम्‌ ॥ १७ ॥ पापोत्षतयुता वाप केतुदुम्ख
करोति च ॥ उ्वराततिसासमे्हौशच खग्दोपं राजपीडनम्‌ ॥ १८ ॥
सभग केतु अपम दृशामे सुख करत राज्य भन धरम शांति रानपूना भर दता
देतदे ॥ ९७ ॥ पपग्रहयुनः वा दष केतु स्वद्‌शमे दुःख कर्त स्वर अ्िसार॒ ममेह तणा
सामे रेम ओर रानासे पीडनभी फरतादे ॥ १८ ॥ इति केतुदशाफखानि ॥
अथान्तदैशाफलानि ।
तेजस्विनमतिसुखिनं सुस्थिरविभवं पाच लन्धधनम्‌ ॥ स्वनर्वा
शकवरयुक्तः पुरुषं याद्धनान्वितं ख्यातम्‌ ॥ 9 ॥ शुमद॑शान
फयुक्तः करोति बिख्यातिकं सथनम्‌॥ खमगप्रयाप्तममट्‌ ह~
पदेहं सुसोम्यं च ॥ २॥
नवार युक अद पृरपको तेनस्वी जतिसुसी स्थिर रेशव्ममान्‌ रानि माप्भन अन्यध-
नेति युक्त ओर स्यान करतार ॥ ९ ॥ दुमम्रहोसे दष्ट रह स्यातिधासा धनेयुक्त उत्तम परि
श्रमनिर्मृडताुक्त सुरूपदयुक ओर मृदु पर्तादे ॥ २ ॥
अन्योन्यपषठाएमदायकले नृपद्व शेत्यजनर्विेधम्‌ ॥ च्चिया
विरोधं सतदारनाशं चोाभिषवार्तिमनोविकारम्‌ ॥ २॥ पूकि-
धरदत्यगतस्य यक्त स्थानच्युतं वधजनेर्विरोधम्‌ ॥ विदेश-
यानं स्वजने्धिरोयं पादाक्षिद्रोगशुैति कारे ॥ ९ ॥
पेम सषटमरङी पस्दश्ा मयीव एकको दश दूरके भंतदश्रामे रानासे भ हेव.
पनने8ि मिष रो विरोष पुज दार नञ चोर भमन धुनि पीडा मने विकार हेता
(२५४ ) सवांथचिन्तामणिः।
र ६॥देशस बारे यदकी अंतरे स्यानहानि बन्धुनि भिरेष विदेशागमन भप
मनुष्योपि विरोध पैर नेत्र हदये रोगमिकाहै॥४॥
दशाधिपेनापि
युतस्य कतोखीपतभृत्या्थक्पर्धिनाशम्‌॥ उयो-
सगं स्वजनैर्विरोधमाकस्मिकं दूषणमेति काले ॥ 4 ॥ दशा-
पिपेद्वित्तगतस्य यकत भृदरतरपानाबरगंधमाल्वम्‌॥ परोपकारं स्व.
जनस्य सख्यं सखीपुत्रव्॑वात्ममनोविलासम्‌ ॥ ६ ॥ दशाधिपा-
त्सोद्रराशिगस्य भक्तो नृपाद्ि्तषठपेति सस्यम्‌॥ सगंधमाल्या
वरभूषणं च घुहद्रवं सोजनसो ल्यप्‌ ॥ ७ ॥
दशेशमे युक्त गहकी अतर्दैशामे खी) पुन) त्य; घन, कृषिका नाश, उयमर्भग, पे
मपुष्यि परिरोध, अचानक दूषण प्व ॥ ५ ॥ देशस दूसरे गहके अंतमे मद अन्न) पान्‌)
वल, बदन पुप्प भि, पणया उपार हवि, अपने मनुष्येमि सख्य दे, खी, पुत्र, बधुनन?
सुख) मने विङास ( खुसी ) मिरतेदे ॥ ६ ॥ दशेर तीरे महक अंतरे रानासे धन्‌
सस्ता सुगंघवस्तु, पुष्प, वख भूषण, मिव्रोका दिया भोनन सुख ओर पृष्ट इते
फट होतेह ॥ ७ 1 ति
दायेश्वरादैडुगतस्य सक्तौ दारात्मजा्थगृरहधर्मयानम्‌ ॥ मिशत्न
पानांष्रभूषणं च श्चुमयहश्ेत्फ्मन्यथा तत्‌ ॥ ८ ॥ ॥ पाप-
गरहोपि श्चुमदः खड दायनाधादन्धुस्थितस्वभवनोञ्चवलादि-
युक्तः ॥ सौम्यग्रदीप्यञ्चमदेः सुखराशिय॒क्तो दयिश्वरात्स्वभव-
नोचवलादिदीनः ॥ ९॥. दशानाय्छतस्थस्य शुक्त पुतादि-
मादिशेत्‌ ॥ ्चभग्रदस्य सौख्यं च पापश्ुक्तो सुतक्षयम्‌ ॥ १० ॥
देशे चतुपगत अहक भतस सर, पुन? धन, मदक धर्म बाहन मटि यत्रनयदवि तया
यस भूप मिते यदि वह द्भ हवै तो यफल विपरीत टता ॥ ८ ॥ देद्य
चतुरपगते ग्रह यदि मपनी रक्षि उच्चवरादिसि युक्त दतै तो पापग्रहभी श्मफर देता यदि
शिप दच्चय्ादिहीन दवै ते देसे वीया दमव्रहभी भग्रमफट देता ॥ ९ ॥ दरश
सेचमगतं भृहकेमनतस पुत्रादि हेव कहना यद श्भग्रदमे हेपापग्रहमे पुच्षय टोतारि॥ १०॥
अन्तदेशायां पापस्य पष्ठस्थस्य दशेचरात्‌ ॥ चोरादिक्रणदे-
दारतिं लमत पदविभमुम्‌ व
॥ 9१ सौम्यस्य दर-
शात्सखवद्धेनम्‌॥
रभते पुमिति स्मोचमरुकादिगस्यतु1।१२।॥
भाषाटीकासदितः 1 (२५५ )

दायेशात्सप्मस्यस्य पापस्यापहतौ तथा ॥ दाराथंपुत्रवूनां


नाशं भूभिपतेभेयम्‌ ॥ १३॥ सप्तमस्थशुभस्यापि हतौ सोख्यं
दशापिपात्‌ ॥ नीचशद्चविदीनस्य सद्रत्नांबरभूषणम्‌ ॥ १४ ॥
देशे छठे पापग्रहकी अंतदेशामे चोरजादिकी भय ऋणकी भय देदपीड! अर पदमे भरम
प्रवि 1 ९९ ॥ दरोशसे छठा भर शुभग्रह हवै तो उक्तसि सुख दे पुत्र मिन मे
यदि उच्च मूटतरिकोणादिमे हेत ॥ ९२. ॥ दशस समगत पाप्रहके भेतर्मे सी, घन्‌,
पुत्र, वैधुका नाञ्च तथा राजासि मय हेन ॥ ९३ ॥ वह्‌ सप्तमस्य शुभ हवै तो सुखदेति
यदि नीद भनु मादि न हेत तो अच्छे रलः वे भूपण मिरे ॥ १४ ॥ `
पाकेशादष्टमस्थस्य सोम्यस्यापहतौ सखम्‌ ॥ यक्तयादौ शो-
मेनं प्रोक्तमेते कठं विनिर्दिशेत्‌ ॥ १९५॥ पाकेराद्टमस्थस्य
पापस्यापहतौ भयम्‌ ॥ निधनं कुरिसितात्रं च चौराभितृप-
पीडनम्‌ ॥ १६ ॥ दायेशात्नवमस्थस्य पापस्यापहतौ यद्‌ ॥
अशुभं रभते क्म॑स्थान्भरशो मनोरुजम्‌ ॥ १७ ।। प्रधानतः
समस्थस्य सौम्यस्यापष्तौ यदा ॥ विवादं यज्ञदीक्षां च दाना-
दीन्‌ छभते नरः ॥ १८ ॥
दृशेश्च मटमगत पापरहेके अतस यदिमे ्ुमफड सुल गीर भते कषक कहना
॥ १५ ॥ देशस मष्टमगत पाप्रहफे मंते भय) मृत्यु, निन्य अब्र, चोर्‌, भभ्नि, राना
भय मि ॥ ९६ ॥ दरोशषे नवमगत पपरक अेतपमे लदयुभकरम पा) स्यानहानि मानी
रोग हेपै॥ ९यदि वद नमस्य प्रुभमरदे हेष, तो विवाह ग्जदानादि मनुष्यपातांहै॥ ९८॥
कर्मस्थपापलेटस्य हतो पाके्रायदा ॥ कमेनाशमवामोति
दुप्कीर्वि विविधापदम्‌ । १९ ॥ तस्मात्करम॑स्थसौम्यस्य हती
सीर्थं विनिर्दिशेत्‌ ॥ तडागगोपुरादीनां पुण्यकमीदिसंयहः
1 २० ॥ लाभस्थस्य दशानायात्पापस्यापहतौ धनम्‌ ॥ रभते
पुत्रमिवाथंस्थानप्रातिं च शाश्वतीम्‌ ॥ २१ ॥ पकेशाछामयु-
क्तस्य सौम्यस्यापहती खुम्‌ ॥ माग्योत्तरं नृपासीतिं दारपुत्रा-
दिवर्दनम्‌ ॥ २२1) व्ययस्थस्य हती दुःखं पापस्य तु दशाधि-
पात्‌ ॥ अथेना् व्रपच्ोधं स्थाननाशं स्मनिध्रमम्‌ ॥ २३ ॥
सवथिचिन्तामणिः।
९ ९
{ २५६ )
पकेश्वराव्ययस्थस्य सौम्यस्यापहतो यदा ॥ वाहनं भोगभाग्पं
च्‌ वद्नाभिरणुपणम्‌ ॥ २४ ॥
दशेशसे दरमगत अतरेश परपश्हमे कर्मक्षा नारा दुष्काति मनेक भकार आप्ति प्रत
॥ ९९ ॥ देशे ददडामगत युभ्रहके अतसमे सौय ताछाव नगर दार जादि पुण्य कमदि-
यौका संग्रह कदन। ॥ २.० ॥ ददोरसे उभगत्त पापग्रहकी अतदशामे घन पुत्र मित्रत अथ
पाति भौर नित्य स्थायी स्थानक पापि होतेह ॥ २९ ॥ दशोदासे रामगत युभगढके
अंतरमं सुल रे्रयवरदधि रानासे सन्नता ओर्‌ खी पत्रादिर्योकी षृदि हवै ॥ २२ ॥ द्भे-
शते व्ययगत पपग्रहफ़ अंतमे दुःख धननाश राजसि क्रोध स्याननाश ओर याद्गारीमें
भरम ( भू ) हो नातीहै ॥ २३ ॥ दशे्पे उपयगन गुभ्रहके अंतमे वाहन) भोग,
पेये, वघ, भूषण मिलते 1२७॥ १:91
तत्तदशायां संयोज्यमेवमेवं विशेषतः ॥ स्वसोचिवगंमिवादि विना
` सव्र केरपर्यत्‌ ॥ २५ ॥ टम्राथसोत्थगस्यापि पापस्यापहता
तुदाधपाकेशाइःखमापरोति सोम्ययुक्तो शमं भवेत्‌॥ २६॥अत-
दैशायां शूरस्य ऋूरदाये महद्धयम्‌ ॥ स्थानाक्षिबन्धुपुत्राथदार
नाशं नृपाद्धयम्‌ ॥ २७ ॥
इसमकार पापदश्या पर्पातरमे सर्वे विना स्वाशि उच्चवर्गं मि्राकिमतके कही पापक
करपना- करने ॥ २.५ ॥ ठप्न दितैय चृतीयगत परपके भतम दुःख युभके भंतरमें शुभ
होति ये फर द्रोरास रम्रादिगत अंतरेदाके चि ह ॥ २६ ॥ करूरा बाक्स बरही
भय) स्यान) नेन,वुः पत पन) लोका नाशः रानःसे भय ध ¶ >७ ॥
छमयुकतो शमे दयि स्थानवाहनध्रपणम्‌॥ सोम्युक्ती पापदाये
त्वादौ सौख्यं परं भयम्‌ ॥ २८ ॥ सोम्यदाये पापयुक्तौ त्वादौ
कटं ततः शभम्‌॥शीपोदयक्षेगाः सेदास्त्वादो चान्ते वृऋक्षगाः
॥ २९ ॥यथ संपाद्वाहृर्यं योजयित्वा फं वदेत्‌ ॥ अपि
संवादकर्येषु यथोक्तं फरमादिशैत्‌ ॥ ३० ॥
यमवक दभा शभयहके अंतमे स्यान, वान, भूषण मिय्नेहे) ममदफी दशा परप
ग्रह्पेभतस मणम्‌सुख वी भय मिस्तैर ॥ >८ 7 शचमग्रफी द्दा पापक अंतर
मम्‌ कष्ट पो सुत दोतदिः शपोमराशिगन अह्‌ मयम अन्धो अंतमे श्वम फ
दतेहे॥ ०५. ॥ न शमठ दग ठे तथा ज्ुभवाेभो बदतदो तहा वब योना
पर्ये फट कृदटना तुत्यतामे ययोनष़ट कहना ॥ ३० ॥ इति ठमृदायिगतरापटम्‌ ॥
भापाटीरास्हितः। ( २५७ )
अथ अह्णां लश्रादिस््थितयेदेन पुनरप्धं-
तदुंशाफलविदयेषमाह । ८
ठग्नगस्य खे: पाके भोमाकिंशिखिभोगिनाम्‌ ॥ अंतदेशायां
दुःखं च राज्या्गृदनाशनम्‌ ॥ १ ॥ तेपामगेचरस्थानां पिनि
4 र

शापमीदृशम्‌ ॥ गोचरस्ये फृठं सौख्यं सवेस्मिन्‌ पाकपा्द


1 २॥ “गोचरत्वं नाम स्वक्षतुगव्रिकोणघ्थः पडष्टत्यविव्‌- -
नितः ॥ अनस्तगो मिनगस्तु गोचरस्थो भवेद्वः ॥२॥अ्तगो
नीचगो वापि स्वकषमूरुविवर्भितः॥पषठाष्टमन्ययस्थो वा यः खेयो
य॒मगोचरः ॥ ४॥
उपगत सूयक दशा मंगर) शनि) केतु, रूफ भतर्दशाम दुःख भौर राज्य) धन,
घरक नाश होति ॥ ९ ॥ यदिवे ग्रह सूर्येते अगोचमे देवै, त एेसा फलै) गोचरे हैर
तो सौख्य फर देते यह सभी दश्दाषे सभो स्थानोमं करना ॥ > ॥ गोचर गोचर रशा
कदत फि भके राशि उच्च परू तरिफोणगते ग्रह ६।८।९२ भवेसि अन्यरमे हो मित्ररारिमें
हां भस्तंगत न हों बह गोचरस्य करति ।॥ ३ ॥ अस्तगत नीचगत भया श्वराशषि
मूड त्रिकोण रहित ६।८।६२ भावसित जो यह हो इइ अगोचस्स्य कहतिरै ।। ४॥
लमरस्थवासरेशस्य दशायामिन्यज्ुकयोः ॥शरशकसोम्ययोशौ
कृपिगोऽतदारध्‌ः ॥ 4॥ घनस्थवासरेशस्व पापयुक्तौ धनक्ष-
यम्‌॥ वाक्पारुष्यं मनादःस ननधग्‌ महद्भयम्‌ ॥ ६ ॥ सौम्यु-
भुक्ते रकः पाके धनस्थस्य महत्सुखम्‌ ॥ वियालभि नेपात्पीतिं
वघ्वादन्‌भूपणम्‌ ॥ ७॥ वतीयस्थस्थ तु रेः पाके पापहतो
यदू ॥ गोचरस्य महरसोख्यं नोचेत्पापफलं वदेत्‌ ॥ ८ ॥
समगत सूथ्‌र{ दामे गुर युकफौ तया वेदमा बुधम अतश कृषि, गौ, पृ)
सरी, श्रूमि भित ह ।। ५11 धनस्यान्‌गत सूर्यकी दशमे पा्पातस्मे धनक्षय व॑णीकी करता
मानसी दुःखनेनेग बहो भय दोहै ।। ६ ॥ घनस्य सूर्यदश्ा शरभग्रदकफे अतसमे बडा पुपर)
विद्याखाम) एमकूषा) वख, खवारी भीर भूषण मिरे ॥ ७ ॥ पोरे सूयी दृशा
पूर्पतिं गोचर्मे दव तरोशुभ अन्यथा अयम्‌एक षदना ॥ ८11
तस्थुभावुपाके च शभयुक्त मदत्सुखम्‌ ॥ चेर वित्तं सुतापतिं
च समरे ज॒यमाघ्यात्‌ ॥ ९ ॥ दिनेश॒म्य_ उखस्थस्य दशायां
पापिनां घ्तौ ॥ मात्रां मनोदुःखं चोगभिनरपपीडनम्‌ ॥१०॥
१७
(२५८ } सर्वार्थिन्तामणिः।
रेः सुख्थितस्यापि शभथक्तो महत्सखम्‌॥ राज्याथंषनदारादि
वचयमाल्याबरेपनम्‌ ॥ ११ ॥ पैचमस्थखेः पके शन्यारशिखि
` भोगिनाम्‌॥अंतदेशायां पुत्रातिं चोरभरूपाधिपीडनम्‌ ॥ १२॥
शुभेग्रहाणां सक्तो च रवेः पचमगस्य्‌ ठु ॥ परिपाके संतापं च
राज्यवाहनभृणम्‌ ॥ १३॥
-ठृतीयस्थ सुयैकी दशा शुभगफे अंतस्मं बडा सुप भिरे येर्थता, धन, पुत्रमपि ओर
युद्धम नय प्रदताद ॥ ९ ॥ चतुर्थगत सूथेकी द्रा पाप्रहांतमे माताका नाश मनम दुःख
चोर) भनि) रानासे पीडन भिरुताे ॥ १० ॥ चतुभेगत सूर्यद्ा दुभगरहोफै भतम सज्य
धन्‌) पुत्र, खी भादि तथा वख, सुगेषितपुष्प; चैदनादि मिस्ते ॥ ९९ ॥ पेचमगत
सयफी दृशा श्नि, मंगर राहु) केतुके अते पुजपीडा चोर) राना, भन्निष पीठा मि
॥ ९२॥ प॑चम्‌रविद्दा यभयहातरमे पत्रपक्नि राज्य वाहन भूपरणोकी मापि हीतीदै॥९३॥
- पृ्ठस्थघु्ंदायेऽस्मिन्‌ पापदाहतिपापिनाम्‌ ॥ ऋणचोराभिषर-
पेस्त॒ भीतिरावश्यी तथा ॥ १४ ॥ सोम्यानामपहरि त॒
भस्करस्यारिगस्य च ॥ परिपकि सुखं प्रवं प्चारिष्ं विनिरदि
शेत्‌॥ १५॥ सपतमस्थखेः पाके रक्रे्यान्जविदां
हतौ ॥ दार-
कामं मनोत्साहं यानांबरविभरूपणम्‌॥ १६ ॥ तथाविधरेः पाके
इःखं स्यात्पापिनां हतौ ॥ ज्वरातिसारं पित्तं च मेदङ्ृच्छारि
पीडनम्‌ ॥ १७॥
चे सूरी द्रा पप्रहोके अतसं ऋण, चोर) अग्नि) सनामि भय, गवदय देवीहि तया
यह दशः पपिभी देतैदि ॥ ९४ ॥ रेषे सूये युभगदके अतर पष्ट सुस पीये फट देतेदे
फटना ॥ १५ ॥ सप्तम सूयेको दशा गकर गुर) द्मा, वुषके अतस सोखाम मनका
उर्ाह सवारो, वख भूषण मिते ॥ १६ ॥ देते सूर्यकी दृशा प्पु्ररेकि अतम ज्वर)
धतिषार) विरमेह, मूनर्रादि पीडन मिरतांहै ॥ १७ ॥
अष्टमस्थे पाके उभय्तो! शमं वदेत्‌ ॥ किंचिद्ुःखं द्यभा-
पिक्यं शयनांवरभरपणम्‌ ॥ १८॥ तयाविधयवेदौये पापयुक्तो
महद्भयम्‌ ॥ मरणं व्याधिपीडा वा ॥ परमरष्यत्मेव वा ॥१९॥
शमस्थानगतस्यापि खः पाके हती यञ ॥ सौम्यानां छुभक- `
माति दानय्ञं मदोत्सवम्‌ ॥ २० ॥ नवमस्यसवेः पाके पाप्- -
सक्तो यदा तदा ॥ करोति दुःखवहलवं य॒ल्पितरादिपीडनम्‌॥२१॥
भाषाटीकासदरितः1 (२५९ )
बषटमगत सूर्यकी दशा दुभयदेकि भतन शुभफ कहना थोडा दुःख ययुभपछ अधिक
तथा कष्या वचर मूषण मिर्तेदे ॥ ९८॥ देस सूर्यकी दशा पपाते बडी भय वा मरण
यद्रा रोगपीडा भौर पाया दौत्यकाम मिमते ॥ १९ ॥ नवमगत सूर्यी ददा शनभव्ेके
अतस षुभ मति टन यज्ञ बेड उरघवादि करे मिश्रे ॥ २० ॥ नवम सूर्यदशा
पापतरे दुःखकी बाहूरयता रुहं पिता आदिोफो पीडन भरता ॥ २१ ॥
कमैस्थरविवूयि तु पापथुकतियैदा तदा ॥ करोति कम॑शोका्ति
पाकि यभथक्तियदा
चोराधिवरप्पीडनम्‌ ॥ २२॥ तथाविधखेः
तदा ॥ करोति निषु राज्य कतश्वाचिद्रतारकम्‌ ॥ २३ ॥
काभरातगतस्यापि रवेः पाके शभतर्‌ ॥ यक्तियदा तदा दुःखं
पु्चात्सोख्यं करोति च ॥ २७॥ तथाविषरेः पाके ञ्भयक्ति-
यंदा तदा ॥ धनाप्तिं राजसंमानं दारपुतररपात्मियम्‌ 6२५॥
दवादशस्थखेः पाके पापयक्तो महद्धयम्‌ ॥ स्थानच्युति प्रवासं
च नृपकोपाद्विमानता ॥२६॥ तथात्रिवखेः पके शुभयेक्तो मह-
र्पुखम्‌ ॥ गोमूमिवल्लधान्यादिमणिविदुमभषणम्‌ ॥ २७ ॥
इति रविपाकान्तदेशाफलम्‌हवै तथ॥ शोकम व
दशषमगत सूयैदशा पापातर जय कमे फराती पीडा चोर अग्नि रानासे
पीडन मिढताहे ॥ २२ ॥ रेेही सूवदकषा श्यभातसमे यदाएज्य भौर नहापयैत्‌ चमा
चारागणंहे तदासि कीति बटातैह ॥ २३ ॥ ठामगत भ्येदशा यदुभग्रहोके अतसं दुःख
मोगके षे सुखभी करपोहै ।॥ २४ ॥ दष सूमेदशा चुभातिर जब अवि तथ धनप्र
सानासे संमान खी पुत्र तथा राना य॒ुभत्व हषे ॥ २५॥ बारह सूर्यकी दशा पारमे
बद भय स्थानानि परदेशगमन ओर रानङोपसे मानहानि हेषै 11 २६ ॥ रेेदी पूर्वक
दशा शरुभहोके मतं बडासुख मि गो भूमि? वलः जत्नादिः मथि मूग भषण मिच्ते
ह ॥ >७ ।। इति रविपाजान्तरदशफटम्‌ ।1
अथ च॑द्रदच्ायामन्तर्ददामाद्‌ 1
ूर्तिस्थचनद्रदाये तु इरज्यान्जविदां डते! ॥ देहारोग्यं नृषा `
ररि वाहनाब्रमूपणम्‌ 1) १॥ तथाधस्य्‌ चाम्जस्य परि
प्क छभेतरा 1 इतिः करोति दुःखं च छृषिगोभूमिनाशनम्‌
1) २१) द्वितीयल्यनिशानाथपरिपाके शुभेतरा ॥ कल्बपएववं-
(२६०) ` सवोथचिन्तामणिः 1
भूना वरपादवीति करोति च ॥ ३॥ सौम्याहतौ दितीयस्थच्र
दाये महत्सुखम्‌ ॥ भोजनांबरपानं च मनोत्साहं करोति च ॥9॥
रप्गत व्रदशा शक, गुरु) चेद, बुधके अतस्मं देदमे निरेगिता, राजास मषत्नता तथा
वाहन वच्च भूषण मिरे ।॥ ९ ॥ एसे चन्द्रमा द्श्चा पप्रहोफे अंत दुःख, एषि,
गो भूमिका नाश कसतीदे ॥ २ ॥ दूसरे चेदमाकी दशा प्रप्होके अतसं सो, पुत्र वेधु-
जनको, कष्ट, रानि भय करतीरै ॥ ३॥ दूर चैदकषी दशा दुभ्रहोके अतस्मे बडासुख
भोनन, वल, पान भौर मनका उत्साह करतीदै ॥ ४ ॥
ततीयस्थनिशानायरपरिपके महत्छखम्‌ ॥ छयुभव्रदाणांअुकतिस्त
करां नृपमान्यतम्‌ ॥ ५५॥ तथातिधनिशानाथपारपाके य
तरा॥ हतिः करोति वेकल्यं जातधयविनाशनम्‌ ॥ ६ ॥ चतु
स्थनिशानाथपारिपके महत्सुखम्‌ ॥ छ॒मथक्तोदृपात््ीतिजायते
॥ ॥ पापयुक्तां महत्क्ं गहदाराथनाशनम्‌ ॥
गृहजं सुखम्‌ति
चोराथिदरपभीतिं च ताहगन्नदशांतरे ॥ < ॥
तीष चेन्बमाकी दश्चा श्ुभांतसमे वडाषुख तथा शरममान कतीह ॥ ५ ॥ पपतम
विकछता भाई तथा धेयेका नाश्च॒ कतेदि ॥ ६ ॥ चौये चैदमाकौ दृशा दुमदोफे मेते
बदासुख एमा दर्थं धका हुखदेतीहै ॥ ७1 चये चैदमाकी द्या पाप्हेकफे अतस
मान खी, घनक॥) नाच) चोर, अग्नि, रानासे भय दैतीदै ५८॥
पेचमस्थानेशानाथपरिपाके महत्छखम्‌॥ सोम्यकतौ कृवाथै-
पुनमि्वायराणे च॥ ९ ॥ तथाविधद्शानाथदाये पापहतौ यदा॥
इदिक्षोभं मनस्तापं पुत्रदारन्रपाद्वयम्‌ ॥ १०॥ कृषिनाशमृण
अस्तं पष्ठस्थितनिशाकरात्‌ ॥ स्यात्पाषिनां हतो दुः प्मेदक्ष-
यपाण्डुमिः॥9१॥ रिपुस्थितदशानाथे सौम्यानां तु यदाहतिः॥
करोति सर्वतो भनी चौराधरेभयनाशनम्‌ ॥ १२॥
पंचमयंदमाषी यशा शुम्रदेफि वेतसे बहुसु) खी, धन, पुत्र, मिश्र भोर वघ्लभी
दि ॥ « ॥ एते वंददृ्षा पापातरमे बुद्धिमे ्षोम (भय ) मने संताप पच, सी,
शानासे ममदपि ॥ १० ॥ छठे चेदमाफी दश्च पापतसमे दरिश्य ना्च ऋणे द्गना,
भमेह) क्षय, प्डुरोगसे दुःख देत ॥ ९१९ ॥ ष्ध्यचददृशा शुमातसदश्ा सदे ४1
तपा चो, भनि, राममयवा नश्च करती ॥ १२१
माषादीकासहितः ! (२६१)

कंटनस्थनिशानाथाद्यदा सौम्याहतिस्तदा॥ कटचुवरसंपातवा-


द्नविरधूयणम्‌ -॥१२॥ तथाविधदशानाधात्पाषिनां ठु हति-
| यदा ॥ विद्शयान ्रा्दारवंविनाशनम्‌ ॥ १९ ॥ अएमस्थ-
निशानाथात्पापुक्ता मददरम्‌॥मरणं दारपु्ाणां ङत्सित्न
पराजयम्‌ ॥ १९ ॥ रभस्थितनिशानाथपारिपाके मरस्छसम्‌ ॥
, सौम्य्क्तो महत्कीर्तिवेयेवाहनभूपणम्‌ ॥ १६ ॥
स्म्‌ चंदमासे जब्र शुभतरं तव खी, पुत्र, रुपत्ति, वाहन, वख, भूषण मिर्तेहं
1 ९३॥ रेष चंद्रमसे जय पापतिरदशा होवै त्र प्रदे्चगमन, पुन, धन, सी, वंधुननका
दिनार हवै ॥ १४ ॥ अषटमवंदमाति प्रपते बडीभयः) छी) पुत्र; मरण) निन्य भकना
मननं ओर यद्धादिमें प्रयनय, (हार ) पि ॥ ९५ ॥ ग्म चदरद्मा शरुभतिपमे बडा
सः बृरीरकीपिं देयै वेय॑ता तया वाहन भूषण भिरे ॥ १६ ॥ न
धमस्थितदशानाथच्छमथक्तो पितुः सखम्‌ ॥ धरम यज्ञं विवादं
चु राज्यच्रीधनसंपदः ॥ १७ ॥ तथाविधदशानाथा्पापिनां तु
हतियंदा ॥ घमहानिमनोढुःखं राज्याथेगृदनाशनम्‌॥ १८ ॥ क~
मंस्थचन्द्रदयि च सोम्यञ्तिः करोतिदि॥ स्थकमेनिरतं शाख
धमदानपरायणय्‌ ॥ प९॥ कपस्थितनिशानायात्पायञुक्तियैदा
तदा ॥ कमेनाशं कसयत द्यपकीतिं महद्भयम्‌ ॥ २० ॥
नवमगत्‌ द्शेशच चेदमासे गुभातस्मे पिताका सुख, धमं) यज्ञ, विवाहादि) तथा राज्य)
खी, धनकी संपत्ति हेति ॥ ९७ ॥ रेस चंदरमादृशषा पापोतर जब भ्र तच धर्महानि, मन्‌-
मे दुःख रान्य्‌+ धन, मृद, नार होवे ॥ १८ ॥ द्शमगत चदुमाकी दशमे य॒मयोको
सतया जपने कफर्मैमे तर, परमा) तया दानमे तार कतीह ॥ ९९ ॥ दशम
चंदददापे पापातिर जव अवि तम कर्मना) अपयश, ओौत्वडीमय कतीह ॥ २० ॥
लाभचन्द्रदशायुक्तिधंनधान्यांवराणि च ॥ वाहनं राज्यकामं
चं करोति विविधं सुखम्‌ ॥ २१॥ लाभचन्दरे पापञचक्तौ धन-
नाशस्ुपेति च ॥ ऊइषिधान्याक्षिदेहातिं नृपचोरादिपीडनम्‌ १
॥२२॥ दादशस्थनिशथानाथपरिपकेऽ्थनाशनम्‌ ॥ पापयक्ती-
सत्क सवैशदत्वमेव च ॥ २३॥ शुभथुकतो व्ययस्थस्य वच्च-
मास्यविथूषणम्‌ ॥दाराथेश््मिजाणां बधनं वाहनं खखम्‌॥२४॥
इति चंदरेपाकान्तदेशाफरम्‌ ॥ ६
(२६२) सवीर्थचिन्तामणिः 1
खाभयत चद्शामें इभातर धन) अन्न, वख, वाहन, रान्यखम भौर अनेकमकार सुख
करति ॥ २१ ॥ सभगत्‌ चंददश्चमे परापातरददा धना) षि; अत्र क्षय, नेत्र, तया
देहपीडा, राना, चोर. भग्ने पीडन ददे ॥ २२॥ दादरचदमाफी ददा पातर बडा
कष्ट मिलति तथा ख्व इतरुता होत ॥ २३॥ व्ययगत चेददश्चा शुभतस्मे खी, धनः
पुतः मिवे पृद्धि) बाहनदाम शरीर सुख मित्ते ॥ २४ ॥ इति चंदपाकान्तैशाफम्‌ ॥
अथ भौमदशांत्तरफलानि । .
[3 क [3 वि ¬} १
खभ्रस्थितवरासूनाः पाररपाके व्रण क्षतम्‌ ॥ पापयक्ता मह्कएमः
जीणादिमदद्भयम्‌ ॥ 9 ॥ श॒मयुकतो टृपा्यीति भाववमेभवं सु
खम्‌ ॥ तथाविधधराधरनोदेशायां ्षे्रवाहने ॥ २॥ धनस्थितध-
. रासनः शुभयुक्तेयदा तदा ॥ भरातृसोख्यं मनोत्साहं विंद्याद्‌
नभूपणम्‌ ॥ ३ ॥ द्वितीयस्थधराघनोः परिपके श्चभाहतिः ॥
परवेवित्तविनाशं च राजकोपं उ्वरागनिभीः ॥ ४ ॥ ९
_ -उमरगत भीमक द्श्ा पापप्रहोफे नंतर बण पक्से बडा कृष्ट मनोर जादि बडे भय
दे ॥ १ ॥.रते भौमद्दा शभातिरमं रानाचे परवता) बरावर सुस ओर सेरी) तथा
बदन मिरे ॥ > (1 दूरे मेगररी दशम्‌ युभग्रदोा अंतर नब दोव तवर भावयका
सुस, मनका उत्साई, विद्या, वाहन्‌, भूषण मिस्तेरे 1! ३11 दवितीय मेमरफी द्डा धमति
पृछा संचित धन नार) रानफोप्‌, ज्वर, अभिभय हेत ॥ ५ 1
ततीयस्यधराघनोः पापञ्ाक्तयदम तदा ॥ मनववकस्यम्‌यात
भातृवगेविनाशनम्‌ 1 < ॥ तृतीयस्यधराघूनोः पाके सीम्यह-
तियंदा ॥ भोजनावरसच्यं च कृपिभूपणवाहनम्‌ ॥ ६॥। दधु
कस्थधरासनोः करथक्ता मदद्धयम्‌॥ गृदक्षनविनाश च तृपच।-
रामिपीडनम्‌ 11 ७॥ दिदकस्थधरामृनोः पकर सोम्यहतिर्यदा॥
क््रपिरसुखार्वाप्ति पडुठाहनशपणम्‌ ॥ < ॥
तीष मगरी दृशा पापरान्मं मनौ वरिक्टना लेत बरातृपन्या विनाथ हप्र ॥प५॥
वतीय मगदफो ददा मानसम मोन) नसः सुख, दपि, वादन, मेष, मिटे ॥ ६ ॥
सपि नगटणय दृशा पापान्‌ पो म गृ6 सेतीका्िनालायना, योरभि वीदन मिध
५७ ॥ नमि मानुषा दानिं शुमयरते ष भन सेतो, मर्द मुय पति) पतर) पादन
द मृषनमी भिरतेद्‌ ॥ ८ ॥
पचमस्मधरामृनोः पाके पापदतिर्वदा ॥ ूपिगोधनयान्वार्य “
‰ सतदारविनाशनम्‌ ॥ ९॥ तथात्रिषदुनात्सौम्यय्ता शौभन-
भाषादीकाखडितः। (२६३)

मादिरेत्‌॥ राजप्ज्यं तापि च मंनावापिमिहादि रेत्‌ ॥ १०॥


पष्टस्थतङनात्पापयक्ता कटं विनिर्दि शेत्‌॥ चोरामिग रपुपीडां च
स्पोटकक्षयमेदनम्‌ ।।११ ॥ तथ ान िड नत ो भूपा.
ठमिचताम्‌॥ बन्धुनाशं मनोदुःखं पश्चात्सोख्यं विनिर्दिशेत्‌॥१२॥
त्व कृषि, गो) धन, अन्न) एत) सका किनि
पंदम मेगर दृशामे पापात नब देव कना राना पून्यता) पुन-
होवे ॥ ९ ॥ रसे मेगढठमे भार जबर अगवि त्र शभफरुदशा पापात कष्ट कहना, चोर)
भप्ि भौर मेत्रमापि कदनी ॥ ९० ॥ च्छे मेगठकी
९९ ॥ च्छे मेगखदया युभा-
अगन, रानासे पोडा, विस्फोटक) क्षय, मेह रोगुभी हेतिहे ॥
सुखभी कहना ॥ १२ ॥ ।
तसं नाते मित्ता, बन्धुनार, मनमे दुःख जीर पी
कृरदस्यकुजात्पापथक्तो खीसुतराजभीः॥ा्धक्छभूय कतो महत्सीस्यं
1.१३ ॥ अषटमस ्थङ्न ता पापिनः मरणं
नृपवाहनभपणम्‌
कृशम्‌ ॥ सौम्य्॒तौ महत्सोस्यं कृषिगोनृपपजनम्‌ ॥ 3९॥
॥ पिनरन
नृषमस्यथरासूनोदोये पापहतियेदा षङुजा ाशं गनी
धमेहानि मनोरुजम्‌ ॥ १५ ॥च तथानि त्सौम्बकतो गोधः
॥ 9६ ॥
नसंपदः ॥ विवाहं यज्ञदीक्षां देवभूस॒रतपणम्‌ सुख
भय श्युभान्तसमं बडा रनासन
स्म मेगरकी दशा पपाते खी, पुत्र, राजसे प्रपाते सस्पमृदयु, कृशता भीर
वाहन, भूषण मिं ॥ ९३ ॥ अष्टम्‌ मैगख्फी दशा
छाम,रानसि पूजन, मिस्ते ॥ ९४ ॥ नवम
शुभग्रदोषिः अतम बडासुसख कृषि, गो पिताका नार, गु्का नरा? धूर्मेकी हानि,
गत मेगल दशमे पापात्‌ नन्‌ दमे तवमाता ं गोधनकी सेपतति, विवाह) यन्त
मनम रोग रेत ॥ ९५ ॥ देखे मगसर दश्च गुमातपम

दीक्षा, देवता राणो वृति; कनी मिं ॥ ९६॥
कमस्थितधरामुनोदेःखं स्यात्पापिनां ॥ हत। ॥ विदेशयानं
दुष्कीतिं रभते दिं पराजय म्‌ ॥.१७ लामस् थभमिषुतरस्य
पाके पापहतियेदा ॥ क्रोति विलं राज्य गंवमा
ं द्याद िभरपणम्‌
॥ परि-
1 १८॥ शुक्रेज्याव्जविदां सक्तो काभराशिगतस्व ठु ः
पके मदत्सोख्यं दानधमदिसंमहम्‌॥ १९ ॥दाद्शस्यधराघनो
पाकं पापटतियेदा ॥ करोति दुःखबा कारागदनिवेशनम्‌
॥ स्तयते राज-
॥रनाह्युमापृषरे सस्यं चयानविरनिभूपणम्‌कान्त
कोपं च पद््रशं मनोरुजम्‌॥२१।इति भैमपा दशाफलटम्‌ ॥
(२६४) सवा्थचिन्तामणिः 1
ददाम भेग्की दामे जव पापांतर होवै तव विदेशगमन, जपकौति) पभय (दर)
पावहि ॥ ९७ ॥ समगत मगरकी दृशमिं जघ पपात भनि तथ बहुतबड़ा राज्य, चैद्न,
पुष्प ओर भूषण मितं ॥ ९८ ॥ यभगत मेगखमे शक) रुर चद्र दुषकी अंतर्दशा
लब आनि तव बडामुख, दान, धमे जादिका संद्रह दोततादै ॥ - १९ ॥ व्ययस्थ मेगढङञो
दशमं नव पापातर यवि तव बहुतदुःख भोरकैद पम मेश करताहे ॥ २० ॥ शमहेकि
वतसे सुख, सवार, वख, भूषण मिरे, दशाके अंतमे रानाक्षा कोप पद्ते च्यृति ओर
मानसी सोगैतेदे ॥ २९ ॥ इति भौमपाकान्तर्दशाफटम्‌ ॥
इ. अथ साहुदरखत्तर फलानि 1
ठ्स्यसेहिकेयस्य दयि पापहतियेदा ॥ करोति इःखवाहृस्यं
. चृपचौराभिपीडनम्‌ ॥ १ ॥ ततरस्यभोगिनः पाके श॒भथुक्तो सनं
वेदत्‌ ॥ 1 मोजनांबरश्रषणम्‌ ॥ २॥ प्डष्रत्य-
गतस्यदिः परिपाके शभेतर्‌ ॥ इतिः कलदरोगामिनृपचौरवि-
पारिभीः॥ ३॥ खासक्षयप्रमेहादिद्चखनिद्रादिभाग्मवेत्‌॥ कमो
जर्न वस्रं च स्थाननाशं नपाद्भयम्‌ ॥४६॥
उम्मगत शहुकौ द्मे पापातिर जव आ त बहुत दुःख तया नृप, चौर) अग्निस पीडन
कप्त ॥ ६॥ ठम्रगत राहु दा शुभतसे ञभफ़ड कना घर, सेतीकी वृद्धिभभोननः
नल, भूषणश्दधि, होतीदै ॥ २ ॥ च्छे) भावर्व, वारव, भावत राकी दमे पापांतर्‌
नब हो तब कड, रोग, जधि, रना, चोर, विष, स्वैसे भय रहेतेदै ॥ ३ ॥ तया
श्रास, क्षय, भमेदादि शू, निद्रा भादिषाटा दैवि कुभोनन, कुवख मि, स्थाना माड
हवै राजसे भ देति ॥ ७ ॥
हःस्यस्य चादिनाथस्य परिपके छमा हतिः ॥ आदीं सभं मह-
त्सोख्यं सपमा धनागमम्‌॥ ५ ॥ अंते तु राजभीतिः स्यत्स्था-
ननां मनोरुजम्‌॥कपिगोभूमिवघ्रादिर्वधुएतवार्थनाशनम्‌ ॥ £ ॥
दु्टमावगत्‌ साहुकी ददाने नव धयभग्रदकि अतर भर्व तव मयम श्ुभफट, वहास्य)
रानमान, धनागम दवि ॥ ५ ॥ नेतर तो रामसि भय, स्यनकरा नाश, मनम सग कृ,
गौ) भूमि, यल्नादि तया पुनन, षुत) धना नच हेति ॥ ६ ॥
केन्द्र्यस्थितस्यदः पापानां त॒ हतिर्यदा ॥ शृदहाषिरोगा-
दिदूरणुमदद्रयम्‌ ॥ ७ ॥ स्यानच्छुति मनोदुःखं निजाचारवि-
वित्तम्‌ ॥ अकस्मत्करंचवचौरामिटपपीडनम्‌ ॥ ८॥ चतु-
भाषाटीकासदितः (२९९)
ध्रयगतस्याहः परिपाके शुभा हतिः ॥ कवित्सोख्यं कचित्कीर्वि
कविदधमं कवित हि ॥ ९॥ एवमादौ तु यक्त्येते रजकोपाद्न-
क्षयम्‌ ॥ युद्धे पराजयं चेद विद्याबादं महद्धयम्‌ ॥ १०॥
छयपे अतित्कं पीन केन्देमिते किमे स्थित राहुकी दशमे नवर पापातर अवि तब
वर जे, नेव्ररेगादि हेते, खीपुतरोफे बडी भय देत ॥ ७ ॥ स्यानहानि, मनम दुःख,
अपने आचारे वनिता जकस्माक्रह) तया चोर) अभि, रानसि पीडन मिले ॥ ८ ॥
केनद्रगत राहुदशमे शुमातस्का फ कमी सुख) कमी कीरति) कभी धमं कमी न हनि ॥ ९॥
देते फर दशादि रेते दशके अत्य रानकेि कोपसे धनकः क्षय, युद्धम पणन)
वियासंषा वाद्‌ भौर बही भय होती ॥ ९०॥
व्रिकोणस्थफणीन्द्स्य दृशापके मद्र्करशम्‌ ॥ पापुक्तो मह्‌-
कष्टं पापाचारसमन्वितम्‌ ॥ 9१ ॥ अपकीतिं भोज्यं च
कृषिगोभरमिनाशनम्‌ ॥ सृपभीति च शोथ च मोट्यादिपतनं
भवेत्‌ ॥ ३२ ॥ तथाविघफणीन्द्रस्य शुभभुक्त ञ्ुभक्रिया ॥
सुतदारधनाप्ति च यक्त्यैते फएलमीहशम्‌-॥ १३ ॥ किचित्सखं
तदाद्‌। तु विदशगमनं तथा ॥ मबरोपास्ति मनोत्साहं कख्बात्म-
जदूषणप्‌ ॥ १४ ॥
त्रिकोणे ५1९ गते राकी दशा पार्पतसमं पहुत फश्य, महाव, पपाचारसदित हवि
॥ १९ ॥ अपकी्ति, कुमोगन मिरे कृषि गौ भूमिका नाश रनद भय, तथा प्रक्रम
करना भिरे प्ततु मौल्यं गादिश् पतत हेमे भथीद्‌ कीमत ( कमत ) घटन ॥१२१॥
विगनोणगत साहुमे नब शुभा हेव तव ॒शुभकाम ददै) पु खी धन पापि देवै) देवे फक
दशक अंतमे हेति ॥ १३ ॥ दशादि तो योडासुख तथा परदेरा गमन मेता,
मनफा उत्सा, भीर्‌ छीपुत्रोक्ो दूषण मडि ॥ १४ ॥
तृतीयलाभगस्यहिः परिपाके मह्त्स॒सम्‌ ॥ पापञ्चुक्ता तृपप्रीवि
फलमीदशमादितः ॥ १५ ॥ अति कं विनिर्दैश्यं चौराथिनृप-
पीडनम्‌ ॥ वन्धुरं मनाः भत्रवमावेनाशनम्‌ ॥ १६ ॥
धनराशिगतस्यहिः पापानां तु हतियंदा ॥ धननाशं मनद
मायपुत्रविनाशनम्‌ ॥ १७ ॥ कयविक्रयवित्ता्ि वाग्द्षगम्‌-
यापि वा॥ तथाविषफणीन्द्रस्य जखुभश्ुक्तौ ठ भोजनम्‌ ॥१८॥
(२६६) सर्वांथचिन्तामणिः।
[4 [4 क [कः [41 4
वस्ेवाहनभपाति कयर्विक्रयदूषणम्‌ ॥उदागभग दहाति गृदपाप
[7

ठलभत्तरः ॥ १९॥ इति राइपाकान्तदर्शफखम्‌ ॥


तीसरे वा ग्रह राही दशा पूर्पतस्मे बडा सुल मिटे; रानाकी मसत्रता हेत, रसे
फर रथम्‌ मि ॥ ९५ ॥ दृराके अंतमे कृष्ट कहना तथा चोर, अमि, रानि भयः बध्‌"
जनमे वैर) मन्मे दुःख भाइयोका नाह होते ॥ ९६ ॥ धनराक्षिगत रषटुदशा पपा-
तस्मे घननाश॒, मन्म दुःख, खी पुत्र नास ॥ ९७ „॥ व्यापारमै पनहानि का वर्णे
दूषण मिरुतेदे धने राहुदशा ॒भातप्मं उत्तम भोजन ॥ ५८ ।। चख, वादन, भूषणकीं
भि, व्यापा दूषण, उद्यपग) देहपीडा, तथा गुप्रपाप मनुष्य पक्वै ॥ १९ ॥ इति
राहुषाकान्तरदशाफरुम्‌ ॥
& अथ जीवान्तदे्लाफलम्‌ 1 ८
केन्द्स्थितस्य जीवस्य दशायां देदपीडनम्‌ ॥ पापाहतो तथा
ड्न्ल्‌राजकोपं धनक्षयम्‌ ॥ १॥ पिगोभूमिनाशं विरोधं
वेधामः सह ॥ उत्सादभगं वफट्यमाद्‌। चति छम वदत्‌ ॥ २॥
क्तो शुभानां तत्कले गुरोः व ॥ राज्यले मनो.
त्ता वखवादनपूपणम्‌ ॥ २॥ दानं रोमं जपं धम्यं दृपराल-
नमानताम्‌ ॥ स्वोपकारं कल्याणं विषिचांवरकचिनम्‌ ॥ © ॥
अच बुदस्पतिकी भन्तदेशाका फक कहते केन्धगतगुरी दया पापरोत्दशामे देदपीदा)
तथा दुः रजाका कोप, धनक्षय ॥ ९ ॥ दरषि, गी) भूमिका नाश; वेपने
विरोध) उत्साद्भग, विफ़र्ता, इतने फ मधम होनें दात यभष कटना ॥ > ॥
भेन्दगन रुरुदशा शरभगरहेके अतप्मे रा्यदाभ) मनका उद, वल्ल, वादन; भूषण
मिटतेदे ॥ ३ ॥ दान, हवन्‌, नपादि धमे दंतिदे रानासि प्यार, एवं मान मिठतहि सवा
उपकार होताहि मेगट्‌रयं ददि नानामकापके वस्र एवे सवणे मिठतहे ।॥ % ॥
धिकोणस्यगरोः पके ञ्भसक्तो महत्छलम्‌। परकारगोएरदीनां
निमीणं देवतपणम्‌ ॥4 ॥ भाग्योत्तरं महाकीर्तिं दारपुत्राथसं-
पद्ाविदशुयनादातिय यशो त्रिया जवं सुखम्‌ ॥ ६ ॥ तपस्थि-
तयोः परे प्रापानां च हतिर्यदा ॥ दारपुयनरेपकरोधं वधूनां
मरणं तेथा ॥ ७ ॥ बुद्धिभंशं पद्रशं कायेवि्करं तथा ॥ चीरा-
प्रिदारषीडां च रुते नाच संशयः ॥ < ॥
निकोग ५1९ मन गुम्फो दता धमय जंतसमं बहपुर सदसनाई नगर्दार
शादि एमा स दवता तूति यत्र यननादरितिक्ट्ा ५ ॥ दददे वदी कीनि
भाषाटीकासदितः1 ( २६७ }
होवे ख, पुत्र, धन, संपत्ति हेत परदेगमनसे धनप्रापि, यश्च, विदा, विनय) गौर सुख
मिटे ॥ ६} तिकोणगत युर्दशचमें जवर परतर अवि तवर खी, पुत्र, राना कोष, धु
जन मरण 1 ७ ॥ बुद्धिकौ गरती, पदकषी दानि, तया कार्यम किति, करे चौर) भग्न,
सीसे पीडा, मिरे इसमे संदेह नरी ॥ ८ ॥
स्ृलाचारदीनं च परदारामिमशेनम्‌ ॥ चांचल्यं मानहानिं च
मणिविहुमनाशनम्‌ ॥९॥ पष्ठाएमन्ययस्थस्य य॒रोः पके शु
भेतरा ॥करोति स्वृकुलाचारदीनं रान्याथनाशनम्‌ ॥ .3०॥
आत्मि्थवन्धुमरण विदेशान्तरपलारनम्‌ ॥ भ्रामवाद्‌ मनीदुःखं
व्याधीनां भयमेव च ॥११॥
अपने शुटाचारते दीनता, पराई खीकषो कृषते देखना) च॑चछता, मानहानि) रान्य चौर
धनका नाश मिठतादि ॥ ९ ॥ छठे, भावे, बरद, भावगत गुरकौ दशा कपातसमे अपने
फुखाचारसे दीनत। राज्य एवं धनका नाश ॥ १० ॥ अपने निमित्त बधुननका मरण, मिरे
शमे राभाका प्रेम, भूमिसंबधी विवाद) मनमे दुःख) रोगोकी भयभी होतादै ॥ ११ ॥
गुरोनांशूं गतस्यापि परिपके महत्यलम्‌ ॥ दशगामापिपत्यं च
शमयुक्तो मद्यशः ॥१२॥ देहारोम्यकरं किदिद्रजाघा्यैवराणि
च सष्माजनसुट्लमसं कषीरदध्यान्य॒शरककराः ॥ व द ॥ ततीया-
यगतस्यापि गुरोः पाके मह्यराः ॥ साम्याना खक्तिकाट त॒ वस्र-
वाहनयषणम्‌ ॥ १8 ॥ मणिविहमसुक्तादिकाचनायम्बराणि
चौदेशाधिपत्यं मंधित्वं रभते ना सशयः ॥ १५॥ ताहृशस्य
रारोदोये पापथुक्तो मद्न्यम्‌ ॥ आचारदीन ङुरुतं स्वल द्वव्‌-
नाशनम्‌ ॥ १&॥ वदशावास्‌ कष्ट च नानाडुःखपारन्रसम्‌ 1
एवमाद्। दशत च॒ सुखवाहनभाजनम्‌ ॥ १७}
मष्टमगत गुरी दशा मातरम बहासुख देश वकी आधिपत्य ( मामी ) गौर वडा
यश मे ॥ १२ ॥ तथा इरी भातेग्यता, थोदी वोदे) हाथी जादि वस्त, उत्तम भो-
जने. दृष) दृध) रदी, घृते) ककर मिरे ॥ १३ ॥ पोसरे, ग्पारद्वै, गुर्फी दशा ग॒भातसे
अडायश बेख, सारो, भूषण ॥ ९४ ॥ मणि, मगा, मोतीमादि रत्न, गुवर्णभादि धातु,
वख, देदाकी भधिकातता, मंत्रिख, निस्सदेह पताह ॥ १५ ॥ रेख रुरकी दगा एप
तस्मे बडामय, आचारहैनता ओर अपने फुखषिका नाश्च करतीदै ॥ ९६ ॥ तया पृ
वास, कष्ट, अनेकमकार दुःख, भम, इत्यादिफठ दशके यादि भौर अते सुख, वहन,
भोजन देषीरै ॥ ९७ ॥
{२६८ ) सर्वाथचित्तामभिः}
धर्मस्थितथुरोदयि शभयेक्त धनागमम्‌ ॥ वियालाभं
3
५ ज म ४ [3 ५

सौख्यं दारणनरभूपात्सखम्‌॥१<॥ सवैषाषुपकरतं धनाधिक्यं म-


द्त्मियम्‌॥ भोजनं पिकं चेव धर्मदारधनादिकृमू ॥ १९॥
द्वितीयस्थयुरोः पाके पापरसक्ता यदा तदा || करोति इःखबा-
इर राज्ञा हतधन्‌ तथा ॥२० ॥ प मनााद्भय काचक
न्द्न्युमव च ॥ कुभोजनादिदुष्कमंङ्त्सितपरेप्यभावताम्‌ 1२१॥
इति युरुपाकान्तदृशाफलम्‌ ॥
नवमगत गुरुक दशा शुमांतस्मे नकी आमद वियाका खम्‌, विनय, सुख, सखी पुत्र,
जि सुख खे ॥ १८ ॥ सवका उपकार मपे दोषै, धने अधिक हमै) वदी मिषता)
सोष्धेकं भोनन॑, ओष धर्म खी, धनादि मिस्ते ॥ १९ ॥ दूसरे गुुकी दशा पारपातर जत्र
आप त वहुत दुःख करती राना धन हरण करता ॥ २० ॥ वैधुजनेमिं वैर मनम
उपरता, नवानीदीनता, कुभोननभादि तया दुष्कर्म, निय, दूतताका भाव मिर्तेहं ॥२१९॥
उति रुष्पाकान्तदृभाफटम्‌ 1 ५
„. अयशनेरन्तदेशाफलम्‌ 1 ति भासं
कनद्रस्थुस्य शनेदोये यदा पायहतिस्तदा॥स्थानच्यति.वासं
च चरृपचोरायिपीडनम्‌ ॥. ॥ तथाविधरशनेदीये ॒भयेक्तो मह-
रसम्‌ ॥टपाभिपिकमथोति देशमरामाधिपत्यताम्‌॥ २ ॥ फर-
मीहशमादे तु शक्तयंते रोगपीडनम्‌ ॥ परापवादं वधूनां मरणं
धननाशनम्‌ ॥ २ ॥ ।
ँद्गत शनि ददाम जव पाप्श्रदोका मंतर्‌ देर तब स्यान हानि, परदेश वाद, राना,
रोर, मभ्निषे षीटन म्ि ।॥ ९ ॥ रसे शनिकी दृशा भासनं बहा सुप्र) नकारे
ममि) ( अधिकारिता ) धनमान, दे, यामरा आपिपय्‌ ( माठ )पडे ॥२॥ ष
सट शफे नादि हेति सते रोगवीडाचूटा पटकरुननोमामरए्ण,पननाम होताे॥ ३॥
भिकोणस्थशनेदाये पितपुजरविनाशनम्‌ ॥ पापयुक्तो महत्कष्टं
कमेनाशमथापि वा ॥ £॥ वाता्षिमरूलरोयं च स्वरवेुकठदं तथा
॥ उद्योगभेगे दुःखं च स्थलधान्यविनाशनम्‌ ॥ ५ ॥ तथाविध-
शनेदीये श॒गधुत्ी महत्सुखम्‌ ॥ राजपूज्य छाम घनान्यवि- ~+
दनम्‌ ॥ ६॥ स्ववन्धुद्रुणु्ाणामारोग्ं भूपणादिकम्‌ } भृत्य
मित्रायसंपात्ते रभते धमेसंमहम्‌ ॥ ७ ॥
भाषाटीकासाहेतः। ५२२९)

त्रिकोण ५। ९ स्थिति शनिकी दशा पारभतसमे पिताक्रा तथा पुत्रका नाद्य, डाक
मथवा क्मेका नारा त ॥ ४ ॥ वातविकार, नेत्रेग, मूढाधारमं रोग, जपने वापि
कृटद, उयोगभेग, दुःख गीर स्थयेतन जन्रका नाश हेषै 1 ५ ॥ त्रिकोणगत शनिकी
ददा शुभातस्मे बडाषुख, रासे पूल्यता, दषिकमंमे ऊाम, धन अनरकी बृद्धि ॥ ६ ॥ अपने
बोधय, खी, पत्रोकी जरोग्यता, भूषणनादि मिर्तेदे तथा सेवक, मित्र, धनकर सप्ति ओर
पर्मका संग्रह मिते ।। ७ ॥ "0 ति
षष्ठाए्मनव्ययस्थस्य शनेदाये शुभतरा॥ हतिद्धखं मदत्कषरं स्था-
ननाशं धनक्षयम्‌ ॥ ८ ॥ युद्यरोगं विषातिंच ज्वखह्धिनृपाद्ध-
यम्‌ ॥ अत्याप्तवन्छुमरणषु्ोगस्य विनाशनम्‌॥९॥ पष्ठाष्टमव्य-
यर्थस्य श्ुभपाकं मदत्छखम्‌ ।॥ आरोग्य कान्तिब्राद्च दश-
ग्रामापिपत्यताम्‌ ॥ १० ॥
चे, अवै, बार, शानिकी दशा णपातरमें दुःख, वडाकष्ट, स्थाननाश, धनका क्षप
1 ८11 सुहस्थानमे सेग, विषकी भय, तव, अग्नि रानासे भय, अतिरपा करने
बका मरण भौर उदयोगका नाश होताहै ॥ ९ ॥ देसे ६ । ८ । १२ गत खनिद्शञा शुभा
तम बडा सुख, निसेगिता, कतिक वृद्धे ओौर देश आमकी माछकी मिरुतीहै ।। १० ॥
, तृतीयलाभराशिस्यशनेः छमडतियैदा ॥पाके शुभफलं प्रोत्तं
सृपलालनभरूपणम्‌ ॥ ११ ॥ तृतीयलाभराशिस्थशनेः पापल्ट-
४ तियेदा ॥ पाके धनात्‌ दुःखं च आातूकवगविनाशनम्‌ ॥ १२॥
विदेशयानं कर वेकदयं भत्यनाशनम्‌ ॥ कुभोजनं परमरेष्यं
कुस्रीसंगसनं लभेत्‌ ॥ १३॥
सीसर, ग्याहमे, दानिक दृशे पापांतर जय दोव तथ ॒भफठ काद रानासे (खड)
भरेम तथा भूषण मिरे ॥ ९९ ॥ ३1 १९ भावगत शनिद्खा पातर नब दोव तव षन-
मापि भौर दुःख, भरावुनर्गका नाशम होतादे ॥ १२. ॥ तथा विदेशगमन) पटह) विक-
छता, सेवकका नाय,मोनन, परया दूतत, निय सरीफा गमन मिरे ॥ ९३ ॥
धनस्थितशुनेः पाके यदा पापरडतिभवेत्‌ ॥ राजदण्डं महदाविघ्ं
कराग्रहनिरोधनम्‌ ॥ १७॥ उत्साद्भगं देहारतिं ज्वरातीसार-
पीडनम्‌ ॥ राज्यनाश गवाश्वानां मरणं वादनाद्धयम्‌ ॥ १९ ॥
दरितीयस्थशनेः पाके भयतो मनोद्दम्‌ ॥ उपकतरैखमन्येषां
{ २७० ) सवोर्थीचिन्तामणिः!
चूतवियाविनोदनम्‌ ॥ १६ ॥ गानकेकिररस्यं च भोजन्षर-
भूषणम्‌ ॥ उदयोगसिदधि राज्यात मणिविदुमकांचनम्‌ ॥ १७॥
इति शनिपाकान्तद॑शाफलम्‌ ॥ -
धनभावगत शनिकी दशाम जब पापात देवि तब रानासे दण्ड मि, बडा विर है,
केद्मे रोका नपि ॥ १४॥ दरहाहर्भग हे, देहमे पीडा, ज्र अतिसारकी पीडा होपै॥ ९५॥
दूसरे शानिकी दशा शुभातप्मे मन दृढ रहे, ओका उपकार, अपेते होते, जुषाकी विका
तरिनोद्‌ दतै ॥ ९६ ॥ गायन क्रीडका रहस्य भी मिरे, भोनन\ वस, भूषण, उत्तम मिं
उदयम सकट हे, राज्य मिरे, मणि, भूगा, सुवर्णेका छाम होवे ॥ १७ ॥ इति शनिप-
-कान्तरदश्चाफरम्‌ ॥
अथ बुधांतर्दृशाफलम्‌ ।
केन्द्रस्थितस्य सोम्यस्य दशायां पापिनां इतौ ॥ कर्मविघ्नं
महादुःखं मनश्वांचट्यमेद च ॥ १ ॥ उत्साटभंगं गोभूमिदिर-
ण्याम्बरनाशुनम्‌ ॥ स्थानच्छ॒ति मदद्िषं विदयानाशं लमेत्तदा
॥२॥ल्॒भक्तो बुवस्याय पापकेन्द्रगतस्य ताविवादिकं यज्ञकमं
दानघमेजपादिकम्‌ ॥ 2) ज्ञानाधिक्यं नपात्परीति कृपिगोभूमि
वधैनम्‌ ॥ सुक्तामणिप्रवालादिवादनांवरभूषणम्‌ ॥ ४ ॥
अव बुषदुशचातफड फदतेद केन्द्रगते बधक दशा पाप्रहोकेः अतरमे कमम वरि,
चदादुःप मौर मनच॑सरभी रवै ॥ १ ॥ उत्साह मग, गो, भूमि, सुवण, वल्लक नाश
स्थाने व्युति मतर जीर विद्याका नाशमी परै ॥ २ ॥ केन्दरगत निष्पाप युधकी दरा
दभा विव्रह्य्‌, यत्तकमे, दान, धमै, जग्रह हेव ॥ ३ ॥ ज्ञाकी कषिता हेत
साने मसन्नता, कृषि गो, भूमिक वृद तया मोती, मणि, मूगा मादि शौर वादन) वन,
भूषण मिङ्े॥ ५ ॥
ज्ञस्य धरिकोणयुक्तस्य दशायां पापिनां इतौ ॥ दारपुनाथनाशं
च कमना मनोरुजम्‌ 11 4 ॥ कृपिवाणिज्यनाशं च वैधुनाश-
मथापि वा ॥पाद््भगे मदद्धपं वैषुद्ेवे कभत्ररः ॥ ६॥ तथा
विधज्ञस्य पाके शुभयुक्ती स्रपात्पियम्‌ ॥ आयोग्यमतिसौस्यं
च सोमपानादिकं सुखम्‌ ॥ ७ ॥ स्वनामांकितपयानि नामद्र-
यमथापि वा 1! मोजनांवरमूषापति नरेशत्वं छभेत्नरः ॥ ८ ॥
भाषाटाकासादतः।
निकोणगत बुपद॑शा पापात, खै; पुत्र, धननाश्च, कर्मनाश, मनम रोग ॥ ५॥ कृषि
व्यापारफा नाश भथवा बेधुना) पैटीका टूटना, बडा वैर मिरतेहे ॥ ६ ॥ त्रिरोणगत
बुदशौ शमातस्मे रनसे भेम) जरोग्यता) मतिर्यस्य, सोमपानादि सुख ॥ ७ ॥ अपने
नामके शोक, कविता, मथवा उपाधि ( अभिका ) नाम भोजन, वश्व, भूषण भीर रानतः
मतुप्य पतह ॥ ८ ॥
पषठाएटमगतक्ञस्य परिपाके त॒ पापिनाम्‌ ॥ इतो चोरारिपीडां
च ज्वरातीसारपीडनम्‌ ॥ ९ ॥ स्वरवधुमरणं दशं भत्यश्चीपुत्र-
नाशनम्‌ ॥ विवादं विहं सववन्ुभिरुमते नरः ॥ १० ॥तथा
विचान्जपुनृस्य भक्तौ मदयुशः ॥आरोग्यं कांतिलाभ च
देवभूस॒रतर्षणम्‌ ॥ ११ ॥ दशादौ फलमेवं स्याद्ध्तय॑ते खखना
शनम्‌ ॥ मोमरिष्यादिषीडां च वाक्पारष्यं ब्रपाद्भयम्‌ ॥ १२॥
पीडन
ठे, भा, भागवत दुधकी दशा पपाते चोरभय शञ्मय, ज्वतीखारसेग
1 ९.॥ अने वैषुफा मरण, ङश, सेवक; खी पु्रोंका नाच, कट, युद्ध, सय वांधवेकि
साथ मिढताद ॥ ९० ॥ च्छे, भयव) बुधकी दशा छभातप्मे बडा क्च, आतेग्यता,
कान्ति, देवता, बाह्मणेकि तृ करना ॥९९॥ रेस फ द्शचके आदिमे होतेह अर्तमे
सुखका नाश, गो, भष आदिकी पीडारवाणाकी कठोगता जर पनास भम्‌देहि 1 ९२॥
त॒तीयायगतन्ञस्य सभय शम भतत्‌ ॥ मनाय सनात्सा्द
विदेशद्रभ्यसचयम्‌ ॥ १ ॥.वि्याजयं पातीति भोजनं
पोशिकं तथा ॥ य॒ज्ञवेवादिकं कमे पुराणश्चवणादिकम्‌ ॥ 9४ ॥
तथािधज्ञस्य पके पापयुक्तौ महद्भयम्‌ ॥ भातरवगेविनाशं च्‌
चैदधव्यं नृपपीडनम्‌ ॥ १५ ॥ चोरारिवद्विभीति्च इीभरता-
दिसेवनम्‌ ॥ करमहीनंदा कृपेनांशं गजाश्वानां च पीडनम्‌ ॥ १६॥
तीसरे, ग्वार, बुषकी धमातसमे जमर दति मनको धेथे, मनम उत्सा, प्र-
देशे धनसचय ॥९६॥ विया विनयपनसि मन्ता. पौष्टिक भोननयज्ञ, विवाद भादि कम
सौर पुराण श्रवण मादि एर हूते ॥ १५॥ तथा२।१९गत बुदशापापान्तमें बहीमय भ्रातरू-
भूत
वगा बिनाग्र नपुंसकता रानसि दीडा॥ १५ ॥ नोर, रत॒ भग्न भीति, निन्य सी सग,
आदिक पूनन, कर्मेदीनता, कृषिका नाश, हा वोदा पीडन, पेते पट होतेरे ॥१६॥
घनस्थितान्नपुत्रस्य परिपाके श्ुभेतरा ॥ करोति राजदण्डं च
वैघरन निगडं तथा 1\ १७ ॥ विपार्त व॑घुविदेष कृषिगोश्मिना-
191१1119.

शनम्‌ 1 शघतवं सकलैः सादं नित्याचारविवजेनम्‌ 1 १८॥


द्ितीयस्थस्य सोम्यस्य परिपकेऽ्थलामभाक्‌॥ छ॒मयुक्तौ महाः
मीति वेवभूसुरतपणम्‌ ॥ १९॥ अध्वरादेमहत्वमं दानरोम-
जपादिकम्‌ ॥ वेधुष्ज्यं महीत्साहं विद्यालाभं च विन्दति ॥२०॥
इति बुधपाकान्तर्दशाफलम्‌ 1
दविणीय भावगतं बुधदशा पापातस्म रानासे ९ड वेषन कद्‌1 ९७ ॥ विषते पीड,
वधुनने साथ धेर, कृषि, गो, भूमिका नाश, सवके साप्‌ श्चता, नित्याचारसे सहित्य मिरे
॥ १८ ॥ दूसरे वुधकी दशा धुमातपमे धनरामवाडा देवै, वड मसन्रता रहे. देवता ग्राह"
पोको तृप्ति करे ॥ ९९ ॥ यन्ञभादि वेडे कर्म, दान, हवन, नप नादि द, वपुवगेषे
पूज्यताबडा उता जर विदाटाभ मतुप्य पताह ॥ २० ॥ इति बुषपाकानतरशाफखम्‌ ॥
अथ केतोरंतदेराफलम्‌ा
(-ितदयसयतव यदा पापहतिस्तदा ॥मानर्गं महदे नूष-
चौरात्रिपीडनम्‌ ॥ १ ॥ मात्रनाशं तदीयं वा दारषृत्रिनाश-
नम्‌ ॥ कमेनाशं पद्भशमकस्मात्करद भवेत्‌ ॥। २ ॥ केतास्त-
याविधस्यापि शुमसुक्त चरृपालमियम्‌ ॥ देहारोग्यकरं सौख्यं
वैशुमि् समागमम्‌} ३ ॥ मोजनांवरभरूपाप्िमादौ चति मनो-
रुजम्‌ ॥ उदोगरभेगं कामारिं स्वककृलोद्धवनाशनम्‌ ॥ ९ ॥
ठं केतुके अतदशाफठ कहते केन्दगत केतुददया पापतिसमे महानि, महा वैर,
खना, वोर, मग्निषे पीहा, ॥ ९ ॥ मातक्षा नार) जयवा उसका नञ, सपुत्र विनाश,
कर्मा नाच पदे िएना छीर मकस्माकख्दृ हषे ॥ २ ॥ षेन्दगत फेतुफी दशा श्चमातसि
रागापे भति, देदमें नीरोगिता, संस, वधुवरगषे मेटन ॥ ३ ॥ भोमन, न, रपणपापि,
इतने फर दशके आदिमे देतेद यतमे मानसोरोग, उयमहानि॥ कामदेवक्षो पडा, जौ
सपने पुखवाञे क्रिकां नाश हमि ॥ ९ ॥
व्िकोणराशियुक्तस्य केतोदाये छभेतरा ॥ हतिस्तदा मनस्ताप
करोति विविधापदम्‌॥ 4 ॥ पुतरवगादिम्रणं पि्ोनाशमथापि
वा॥ स्थानायेयेस्तथा नाशं भृत्यवंधविरोधनम्‌ ॥ £ ॥ शुभग
दाणां केतोस्तु परिपके ठतियंदा ॥ कृपिगोभ्रमिखाभं च वि्या-
वधुसमागमम्‌
ध ॥ ७ ॥ मोजनावरसीख्यं च कृत्यादी फलमी-
दशम्‌ ॥ युक् यंते स्यानचटनमकस्मात्कलदं वदेत्‌ ॥ ८ ॥
भावारीकासदटितः 1 (२७३ )
न.
भिफोणमत केतुदश्ा पापांतर देमि मन्म सेनाप अनेङ़ मकार मपृत्ति कृरतीहे ॥ ५ ॥
पुत्रवगोदिका मरण अयवा माता पिताका नारा) स्थान धुनङा नाग? तया परितरमारृ्य सेवक
वगते विेष हतै ॥ ६ ॥ चिक्तोणगत केतुद्शचा यमात जब देवै तम दशादि कृषि)
मो) भूमिका छाम) विया) .एवे वृधुननका समागम ॥७॥ भोनन, व्ल, सुख हतै, दशके
त्यम स्थानसे विचरित होना ओर भकर्मात्करद कहना ॥ ८ ॥
पषा्मन्ययस्थस्प केतोदीये ञयुभेतरा ॥ हतिः करोति मरणं
विदेशं वा पदधरुमम्‌ ॥ ९ ॥ प्रमेदमूनगुलमादिराजचराभिपीड-
नम्‌ ॥ फलमादी तदन्ते च यत्किचित्सुखवद्वनम्‌ ॥१०॥ शक्ती `
सोम्ग्रहाणां त॒ हते सीपुतरवद्ेनम्‌ ॥ घान्याबरवरिभूपाति मगि-
अवरकचनम्‌ 1 ११॥ विप्रलंमं च. शोय च मोल्यादिपतनं
तथ ॥ स्ववंघुजनशत्वं शियोक्षिरदपीडनम्‌ ॥ १२॥
चे, माठ, वार्ड) केनुरी दका पपाते मरण, परदेश निवास) पद्का भ्रम ॥९॥
ममेह, मूतर गुरमादिरोग) राना, चोर, भमि पीडन, इतने फल दशके भादिमे मिते
अस्य थोदा सुखभी बदतादै ॥ १०॥ देते केतु दशा शभम खी) पुन्घ्रदधि) भन्न, वल)
भूषणोफी मा त्रेष्ठमणि, इ) 1 ९९ ॥ अंगीकारका सेपाद्न न करना शूरता) मूल
आदि गिरना (बेकदी) पने बेुननाम्‌शदता ओर शिर) नेत्र गुदम, पीडन होवे ॥१२॥
ततीयलाभयुक्तस्य केतोः पाके परं सुखम्‌ ॥ श्॒मयक्तौ नृषा-
सपीति विचित्रीवरपूषणम्‌ ॥ १३॥ वाहनं भरमिलामं च ग॑धमा-
ल्यायुेषनम्‌ ॥ दृरात्करागम्‌ च स्वर््जनप्ूज्यताम्‌ ॥ 9४॥
पापयुक्तौ तथा जताः पापकमसमाच्‌रत्‌ ॥ सर्वेपां विघ्रकरतैतवं
वँधुभिस्तयक्तजीवनम्‌॥ १५ ॥ पर्य कवचं च य॒क्त्यादौ
फोरमीदशम्‌ ॥ युक्त्यंते सुखमापोति दारुत्रधनागमम्‌ ॥ १६ ॥
तीसरे ग्पारह्वे भावगत केतुक दशा यभावे प्रमुख) रानाकी मसच्रता, मनेकपका-
करकी
रफ वख भूषण ॥ १३ ॥ वादन, भरमिका उम, चदन) पुष्पादि सुगंपिथ्पन, दूरसे
जामद्‌, भे बंधु पूज्यता मिखतीरे ॥ . ४४ ॥ प्पातरमे जीवक हा भदि प्रप-
क्म करे सयका कणेवाटा देवैचन्धुननस परित्यक्ता ॥ १५ ॥ पए दूता, कुले)
इते फर दके आदिमे मिरे दर्शतम सुख) स) पुत्र) पनका आगम हयै ॥ १६ ॥
धनस्थितध्वजस्यापि परिपके ञयमेतरा ॥ करोति विविषं दुःखं
ञह््यमत्नं मनोरजम्‌ ॥ १७ ॥ पुत्रमित्रकल्वाणां नाशनं महदा-
१८
{२७४ ) सवांथचिन्तामणिः।
पदम्‌ ।राज्ञा चोरेण बा वित्त द्वियते वंुनाशनम्‌ ॥. १८ ॥
रुभषक्ता धनात च नियावार्दजयावहम्‌ ॥ परापकार्‌ सर्वषां
भोजनाबरभरृपणम्‌ ॥ १९॥ युक्त्याद फलमेवं स्याद॑ते किवि-
दनभ्ययम्‌ ॥ वा्वपारुष्यं मनेद्धगं प्दृ्ेमेगमेव वा ॥ २० ॥
इति केतपाकान्तद॑ंशफलम्‌ ॥
दिपीयभात्रगत केतुद्शा पापांतस्मे अनेक प्रकार दुःख, भिक्षाका अन्त, मनमे रोग॥ ९५७॥
पुत्र मि छियोका नाश, वहो जापत्ति मि, नसि चोएपे धन हरण होमे) येधुनासन देत
# ९८ 1 शुभौतसेमं धनप्रा्ति, विया, विवादे नयमे सवश उपकार हमै, भोनन, पल,
भूषण मिह ॥ ९९ ॥ दाक जादिरमे एेसे फर हेतिदे जतम धोडा धने व्यय दोषै, वाणीकषी
केरा, मन उदि जीर काधैप्रत्तिका भग दोषै ॥ २० ॥ इति केतुपाफान्तदैशाफराम्‌ ॥
त अथ शक्र तदेशाफलम्‌] #
केन्द्रस्थितस्य शुक्रस्य सोम्यानां ठु हतियंदा ॥ राज्यात राज-
सन्मानं यानांबरविभूषणम्‌ ॥ १ ॥ उत्पाद कीतिंषंपत्तिखी-
एत्रथनसपदः ॥ भाग्योततरं मनोधे्यं राजद्वाराधिपत्यताम्‌।२॥
तथाबिधस्य्‌ वाऽच्छस्य पापयुक्तौ धनुस्यम्‌ ॥ कुभोजनं ङुवसं
च श॒भकमेविनाशनम्‌॥ ३॥ स॒क्त्यादौ फरमेवंस्यार्दते शोभ-
नमादिशेत्‌ ॥ ग्रहगोभ्रमिलाभं च दरदेशद्धनागमम्‌ ॥ £ ॥
अय युक्रदशातरफठ फतेह केन्दगत शरदा शरमप्रहके अतर जब देत तच रान्य,
रानसन्मान+ सारो, व+ भूषण ॥ ९ ॥ उर्खाह) कीर्ति; सेपत्ति गौर सी, पून) घनकी
संपति देमि ॥ २. ॥ के्द्गत दुक पार्पातरमे धनहानि, फुभोनन) दुव्त, धमक नारा
होतदि 1 ६.) इतनेपय दशक भादि ठेतेहे अन दरभकड कहना एषि) गो) भूमिम)
दृष्देशे घनी मामद हेपि ॥ ५ ॥
यिक्रोणस्थस्य शुक्रस्य शुभयक्तौ श्यभक्रिया ॥ देत्रभूसुरभक्तिश्च
सतदारविवददेनम्‌ ॥ ५ ॥ यज्ञादिकमलाम च गोभरूषणमयो ज-
यप्‌ ॥ आसेग्यं देदकांति च वितिता्थ॑मनोरथम्‌ ॥ ६ 1 तथा-
विषस्य शुकस्य पापञचक्तो मनोरुजम्‌ ॥ _अनारोग्यममयदिं
नृपचराभिपीडन्‌म्‌ ॥ ७ ॥ इघ्ीसमं ङवार्ता च वेधद्रेयं मतिर
मम्‌ ॥ दुःखतरं मालिपतनमपकीमिं छभेत्नरः ॥ ८ ॥
भाषाटोकासाहितः! { २७५ }

निकोणगत शुक्ररी दशा शुभांतस्म शुभाये) देवता ब्राह्मणी भक्ति) पुत्र) सीकी वृद्धि
॥५॥ यन्तादिकारयका छाम गो, भूषण, सग्राममें विनय) निसेमिता, शरीप्की काति वदि,
मनकी भमि पूं होतीदै ॥ ६ ॥ िकोणगते शुफदश्चा प्रापाम मानसीसेय, तपा
जेनेकरोग, भमर्यीदाके काम, राना चोर, जम्निषे पीडन ॥ ७ ॥ निन्व रीका सग, निषिद्ध
येत्तंमे भवाति, बधुनने चेर, बुद्धिम, दु्टस्पम देखने, शिगिगत शरे मनुप्यका गिरना जर
अपयश दोषै ॥ ८ ॥ ॥
यके शुक्रस्य दुःस्थस्य स॒भयुक्तो महद्यशः॥राजसन्मानमथो
तिपतर्लीनसंपद्‌ः ी ५ ॥ व्वादनधरषाततिमादौ चान्ते मनो-
रुजम्‌ ॥ `वन्युदष गुरानाश स्वङखोद्भवनाशनम्‌ ॥ १० ॥
मभहमणा अक्तो ठ देहारोग्यं मत्षखम्‌॥ पर्ने पहवचाति
गधमास्यविभ्षृणम्‌ ॥ ११ ॥ य॒क्त्याद्‌ं फरुमेवं स्या्दैते डश-
करं मवेत्‌ ॥ चौरारिदेदषीडां च स्वबधुजननाशनम्‌ ॥ १२ ॥
दु्टस्थान ६ ! ८ 1 १२ गत श्रुककी दशा शुभाम बढा, रनासे सन्भान, धन-
मापि, पुत्र, खी, धनकी सेपत्ति ॥ ९ ॥ वल्य, वाहन, भूपणमाि, देसे फ दद्यादिमं देततिदे
अत्यमे मानयोग, बधुननसे वैर, गुरजनका ना) अपे फुखुवछिका नाश होते ॥ १० ॥
रेते श्युकदशा धमातर देदमें निरोगिता) बहासुख, परान्न, दमी वस्ोफी मापि, चदन, पुष्प,
भूषण, भिरे देसे फट दश्च आदिमे होतेह =तमेकेश फणेग्ी होतीै चोर, अग्नि, भय,
श्पप्पीडा, भौर भप बधुननका नाश दोतदहि ॥ ९९ ॥ ९२ ॥
त्रतीयायस्थञुक्रस्य परिपके श्ुभेतरा ॥ हातीडेःखमवा्रोति
घनघान्यविनाशनम्‌ ॥ १३॥ उथोगरभगं दशं च चोराभिरष
पीडनम्‌ ॥ भूमभिवादं स्वर्वधून्‌ं नाशनं स्वपदस्य च ॥ १४ ॥
तथपविवस्य शुक्रस्य छभणुक्तो मदत्छुलम्‌ \ नृषरूजां मनेयेपै
देशम्रामापिपत्यताम्‌ । १९॥ बानं पृणाति च पुघ्ीभरत्य-
संपदः ॥ प्रपारामतडागानां निमीणं धमसंम्रहम्‌ ॥ १६ ॥
तीसरे ग्यारहवे शुक्रकरी दषा पापातरमे दु-ख पाति धन भच्रका नाश ॥ १६ ॥
उयममेग, डर) चोर, अग्नि, राजसे पोडन, भरूमिविपय विवाद, बधु्नकी हानि भौर
अपन प्द्कीमी दानि होतीहि ॥ ९५४. ॥ रेतसे ३। १९ भाषगत शुकी दश्च यमात
~ बदाधुल, रानास पूज्यता, मनमे धैर्य,
देश, एव गादक्रा आधिपत्य ( मटकी ) ॥ ९५ ॥
वाद्नः भूषणो मा) पुत्र) खी, सेवको वृद्धि, प्याड वगीचा; ताछावका यनाना भौर
धमे सग्रह होताहै ॥ १६ ॥
(२७६ ) सवाथचिन्तामथिः
धनस्थस्यापि शक्रस्य श्युभभुक्ती महत्पियम्‌॥दारपुत्राथलाभं च
स्वव॑घुननरक्षणम्‌ १७वियाजयं सनो देवश्रसुरतपेणम्‌ ॥
यज्ञदिकमेकाभं च रुभे्ामदयं तथा॥१८॥ धनस्थितस्य छुक्र
स्थ पापभुक्त भृश वदेत्‌॥ राजदण्डं मनोदुःखं त्टदोगाक्षिपरपीड-
नम्‌॥१९विदयावादं कृमेनशं कमंहानि पद्रमम्‌॥ वदह्विचौरारि-
मीति च रभते नात्र संशयः॥२०॥इति शुक्रपाकान्तदेशाफलम्‌ ।
इति शीसवीभैवितामणो राहुकेत्वादिदशान्तदंशाफक
निरूपणोनाम षोडशोऽध्यायः ॥ १६ ॥
घनभावृगत दुककी दशा गर्भातस्मे वडा मस्ता हीतरे लो, पृ). घनठाम, मपे वैः
नने रए ॥ ९७ ॥ वियासे विनय, मनम दर्छाद) देवता, बृह्मणोका पनन, यत्तआ
कमेका छाभ, तथा दो नाम (मधिकारी दूय नाम } पै ॥ १८ ॥ धनगत छकदः
पपाते वारेवार सानदृण्ड) मनम दुःख) द्म रोग, नेनपीडा ॥ ९९॥विययाप्म्ब्रधि विवा
कृषिका नार, कर्मक हानि, पदमें घम, अग्नि चोर शद्ुका भय निःस्वदेह परते ॥ २० ।
इति शुकपाकान्तरैशाफरम्‌ ॥
इति श््ेसवीर्थचिन्तामणी माहीषतोभापाया राहुकेववादिद्शचान्तदश्चाफटनिरूमणाध्यायःपोडदः १

सप्तदशोऽध्यायः ॥ १७॥
अथ भकीर्णाध्यायः । ॥
यथन्जन्मनि नक्ष वृद्धिमावख्पेयुपि ॥ तस्य ओीरा्रारोग्यं
भवत्ये विनिश्चयः ॥ १॥ तिथ्यांदिषु तथा वान्यै्षये तस्मिन्‌
क्षयो भ्वेत्‌ ॥ तिथिरकंगणा परोक्ता ऋं दशणं भवेत्‌ ॥ लग्र
लक्षगुणं प्रोक्तं तत्समूह फलादिकम्‌ ॥ >२॥
निमे न्मम नक्त शृद्धिगत, भयंव्‌६० षी पूर्णरवर दूरे दिनमा चठानापै मी
नन्मे पदिन्‌ उसका स्पश होनवि मकारान्त षटिकामोमे बहता जो नक्षन है उसकोभ॑
ृदधभाव फष्सकतेः रेमे निखका जन्म हो उसकी श्री, ( शोभा ) माधु भरूयता, हेती
यद्‌ विधये ॥ १ ॥ तिप्यावियेमिं भी देघादो फट कट्ना ठेस क्षय तिपि नक्षच्दियोर
लन्मिके उच श्री मादिका सम कट्ना, इसमें तिपिक्रा पट एकगुण नक्षत्रा टशगुभ
ट्रका रक्षमुण काटे श्न सरे खमृदे पटादि क्न ५२ ¶
द क

ैनदूस्थिता जन्मनि यस्य॒ कस्य पपाच सवविफलग्रदाः स्ुः॥


छर्वति दारिग्रयमनेकदुभखं धासभ्य्ठीदणदोदरार्तिम्‌ ॥ ३॥
पापग्रह कर्मगतेति नीचे तक्रान्वते पापलगः परदे ॥ नार्थं
कठवस्य वदति चरनं सनीशवरास्तदवदनेकशाघरैः ॥ 9 ॥ दुःखी
गृढो लोकिद्रेषकारी काणः पनिधनो मानदीनः ॥ अल्पाघुः
स्यक्कँद्रगाः पापखेटा ऋहद्रेषी चापकीर्तिश्च सव ॥ ५ ॥
निष किसके जन्म पापहरे हो तो सव पाप भुभफ़र नही देत, दष्िता, भने.
दख श्वास क्षण) पीहा; गुद्रोग उदररोग) फतेह ॥ ३ ॥ दशषमस्थानमें अतिनीचगत
प्रह वक्रगतिषुकत प्रहस चट देवे तो मुनीश्वर मनेक शाखे निश्चय सखीका नार कप्त
४॥ समस्त पप्र केदमिंश्ुभरहित होनेमें दु सी, मू ठोगेमि विद्वेष केवाटा, काणा,
{ ( खोड ) निधैन) मानहीन) अलघु बहम्ोकाद्वेषी ओर .मपकीतिवाशा होताहि ॥५॥
शंकराचायेमते तु-ख्ये माने सप्तमे चाथ बंधो पापाः खेटा ज
न्मकाले तु स्व ॥ तिष्ठन्त्येते स्वर्पमायुष्प्माणं तेपमको रमर
पो वा यदि स्यात्‌ ॥ ६॥ तथापि तथोगफलभ्रमाणं ताग्विधं
स्यान्मनये वदन्ति ॥ स्वनीचभागादि महीपयोगेप्येवं फलं
दुःखितनिगेतायुः ॥७॥ तथास्थिते जन्मनि यस्य॒ कस्य बाद्ये
च पित्रोमेरणं च कष्टम्‌ ॥ भिक्षाशनेनाप्युद्रसय पर्तस्तदा भव-
त्येव तरदंगहानिः ॥ < ॥ ॥
कंकर नामा भाचार्यका मतंहे कि, प्न दशम सम गीर चतुयेमे पाष्रह समी जन्मका-
रहि तो मायुफा ममाण थोडा देवै यदि उनम एकपरह रउपेशभी हो ॥ ६ ॥ तोम उस
मणा फटममाण मुनिनन उसी भकार कहते ६ यदि राजयोगभी दतै किन्तु रानयोगश्रक
; अपने मीचाशदिकेनिं देय तोमी वदी फर ओर दुःवित) गतायु होतह ॥ ७ ॥ देसे
दरगत समस्त पापयोगमे निस॒किसीका न्म होत तो बास्यापस्यामें माता पिताका मरण
२ कष्टम हवै मिन्षाका अन खायकरके पकी पतिओर उसकी भग हानि दोरतदि॥८॥
स्वनीचभागादिमदीपयोगे जातिपि यस्यापि नरस्य कस्य ॥
कन्दनिकोणेषु शुभो यदिस्याततदराजयोगं सफर वदंति ॥ ९॥
स्वाशक्षिते यगते कर्मांशे जीवेन ट्टे धनरािपेन ॥ स्वनी-
चभागादिमदीपयोगे जातोपि भमेरधिपत्यमेति ॥ १०॥ एवं
( २७८ ) सवाथचिस्तामणिः ।
चिन्तामणौ मोकतं वैकटेशेन धीमता # नीचभागादियोगाध,
राजयागादेज फलम्‌ ॥ ११॥
यदि किसीका नीचांशकादिगत ग्रदर्नन्य राजयोग येमे यादे कन्ध तरिकोपमे दामगरहम
शतै तो रानपोगका एर सफर रोना कते ॥ ९ ॥ जपने नवांसकमे दुभग्रदसे चष्ट
रम्मे स्थित, बह राजयोग कतो यह गुद, धनेश दृष्ट) देत तो प्वोक्त स्वमीच भार्गा
रामयोगमे कदस्य पाप्दिभौ इनके फठको हाये ` भूमिके आधिपत्यको मप होता !
]॥ ९० ॥ इसप्रकार सवीरथचितामणिमें धीमान्‌वेकटेदाने नीर्ांशकादि योगाय सहित रान
योगादिफा फर काहे ॥ ९१ ॥ ८
अयर््रष्काणाः ॥ मेपद्धितीयो मधुन पूणः सिंहस्य प्रयम्‌
खगदेष्काणः कक॑स्य द्वितीयतृतीयो वृचिकस्य ्रथमवृतीयो
मीननृतीयो व्याङः मकराययो निगडः ॥ १२॥ ।
भेम फलदां खगादि दरष्काण कहे उनकी संज्ञा कहते हं फि मेषका द्रा मिपुनम
सी ओर संका भयम्‌ सग दष्काण करके दूरे तीरे वृशचिकका मयम तीसरा गौर मी
का तीसराव्यार( स्पे ) मक्रका मम्‌ निग देष्काण हेतिं ॥ ९२ ॥
रविभोमाकेजाः द्काः सजले चन्दरभागेवो ॥ ञुघवाचस्पती
ज्ञेयो सजरो जलराशिगो। ॥१ द।॥ डुम्भककैटको मीनमकरालि-
उराधराः॥ सजला राशयः ओक्ता निजेलाः शेपराशयः।\३९॥
इति श्रीसवोरथेचतामणो परकीणेभावफरनिरूपणो- ।
नाम सप्तदशेर्ध्यायः ॥ १७ ॥
सूयं मगर शनि शुष्क चैद्मा शुक गेहे व॒ इृदस्यति गटरशियेमि गी अन्यिः
श्रष्क है ॥ ९३ ॥ कभ पर्क मौन मफर्‌ वृधिक तुय समर अन्यनिनैछ या्चिहईं ॥ १४ ॥
इति भ्रीस्वधावतामणी माहोधसेमाषायां मरफोणेमावफटनिरूपणाऽध्यायः सपशः ।१७॥'
= 4 . सथ महकल -वाधककारकत्वम्‌ प < ।

जन्मन्यक दिमकरसतः सदिकेयः(व केतुर दिनकर ¦


सतो माम॑ भूमिपुत्रः ॥ तापं कान्ति सतिध्तिख्यं कीरतिहानि `
भमोदं मृत्यं तारावलमचदिनं संचरति कमेण ॥१॥
जन्मे तारा जन्म न्मे ९ के स्वामि फएटसदित अ इष ममे पर्ये ता
मुप पति रादु दानि गुरपारय पेदु टय नंदरमासे कोतिं शनिदे शनि धवसे स
मेगटसे मृत्यु एस पमस ताएहं ॥ १॥

सषहितः। ( २७९)
१ ॥ कमा रगद्विश-
त । खरेशमादिध्थितराशि-
राः स्यः ॥२॥ दमणिरमरमंनी भूसुतः
८ भागो मावुपु्रः। दिनकररिविजे-
सरय॒ररनसठः कारकाल्यारिटयात्‌ ॥२॥
का वकाधकतरे कुतह्‌ क्रमसे चर्यया सामी १९ एफाद्श्मं
प्वभावाकं सपरमम्‌ क्रमत्त राहु केतुस्यत शिस्वामी मतीव वषिाका-
5 ककि फहतट्‌. उपरम सुं दूसरा गुर्‌ तोस्तरा मग पंच चेद्र बुध
सप्तमे क अष्टमे शनि नमम सूर्यं गरु दशमे गृ पूरय बुष श्नि
रदर्मे श्नि कारक हेतेदे ॥ २ ॥ इति प्रहषसयाधककारङत्वनिरूषभणम्‌॥
अथ कारकसत्राणि।
पपासेग्यमनःजविरुचिज्ञानोदयकारकः सूः ॥ 9 ॥
परामरयशोदयामोदकांतिय॒खलावण्यमात्रमनम्प्रसादकारके-
॥ > ॥ पराक्रमविजयविख्यातिसंग्रामसाहएसेनापत्य
7वखद्धपरथधङ्कतङगरशतय्रीमिदिपारधववांणनेपुण्य-
|तेगभीयकामक्रोधशवद्धि आग्रहावग्रदपरापवादस्वेत-
धकारकः कुजः ॥ ३ ? संततिशांतिविनयभाक्तिमातिमातु-
्ञातिगोचसम्द्विगणितप्रज्ञवेदांतविधाकारक्छे इुधः ॥
|वाग्धोरणीमंबराजर्तचनैष्ठिकगजतुरगयाननिगमाववोध-
पपनीवनोपायकमेयोगसिहासनकारको यरः ॥ ५॥
पारित्यदास्यरसद्ुतमदनयुवतिरतिकेटिविलासविचिर-
[द्वैरजवशीकरणराजषुखवशीकरणगारडन्द्रजारमा-
यमहदणिमायरे.्यैकाव्यकलाक्तममोगकर्धकारकः
॥६ ॥ लोभमोहविपमपरपीडानियतिनेषएयेदमेतिदारि-
मयवातकचनमहिषीयवागूकृष्णवान्यायुष्यजीवनोपा-
८, वद्य, ॥। ९ || ण, चिता ततः उ ॥ ^
(२८० ) =
पिता. माप. रोग्य. मनकी" £
चामर. यश. द्या. हष. कांति <
कम, विनय. स्याति. संग्राम.
तोप. भिदिषाठ. पनुष. बाण. "1...
सवग्रहु. कटक. स्वततत्य. ध. भूमि£<ॐ
बुद्धि. मामा. बाधव ( विरादर )सगो. समू! इः
वाणी, सवायै. मंत्र, रानतंत्निष्टा) हाथी, बोडा) €
जोवनका उपाय, कमयोग, सिहासनङारक गुरु टै ॥ ५ ॥ 2
तरस, पाम्देव; स्री, कामक्रीडा, विखाख) चिनकांति; सुद्रता
मार्डविद्या, ईदनाख्वादा) चाहु, बडा छदा दोना आदि अषटेश्यै,५
खीकारफः शुकरे॥६॥ मोह छो, विपम, पीडा, निषौतक्न्दादि, णषु ,
इता) दुदर) रोग, वातरोग, ठगी) भ8) दिया, इष्णञन्न; जायु, जीवनका उप
है 1७] यञ्च मतिष्ठा बौर छत्र कार राहहै ॥ ८ ॥ इति स्धेविन्तामणोका,
श्रीवेनमे कितिरसांककुषम्मिते दे धमोपिक्ारि पदधारि मरीपरेण ॥
गरूढा्ओधनफयै विग्रतिः स्ुद्धथा सद्धापया व्परात दीदर्पिभषान्याम्‌
ृताथयन्तु बिदांसो होरमर्मविज्ञाखाः॥ ष्टा भ्रमं स्वसौननयात्पूरयन्तु 8
येकेचित्समदाः स्वीयाऽबोधेन विहसन्ति माम्‌।ति चिद्रानवेषणपरसुष्यनतु
ममाभीषटनतु सरषामुपकारो् कारणम्‌।।शे्ठिे सेमरानाय प्न्धोयं विनिमे
1 कभमस्तु ॥ श्रीरस्तु ॥

25 सः
च भन्ः }

पुम्नक भियनेका ठिसना-


सेमराज भ्रोक्प्णदाक्) “श्रविद्कटेशरर स्टीम्‌-यन्नारय-चं

You might also like