KHOA TOAÙN-TIN HOÏC ÑEÀ THI VI TÍCH PHAÂN 1B, NAÊM HOÏC 2016-2017

BOÄ MOÂN GIAÛI TÍCH Thôøi gian 90 phuùt. Khoâng söû duïng Multimedia, taøi lieäu

Baøi 1. [Chuoãi soá] Khaûo saùt söï hoäi tuï cuûa chuoãi ôû caâu 1 vaø 2; tìm mieàn hoäi tuï cuûa chuoãi
luõy thöøa ôû caâu 3

n 3
n 1 10n ( x 1)n
1) (0,5ñ) ( 1)n 2) (1ñ) 3) (1ñ)
n 0
n 2 n 2 n( n 1) n 1 n
Baøi 2. [Ñaïo haøm]
3
1) (1ñ) Cho haøm soá f ñònh bôûi f ( x) x . Söû duïng ñònh nghóa ñaïo haøm, haõy chöùng
1
minh f ( x) vôùi moïi x khaùc 0.
3
3 x2

1
2) (1ñ) Cho ñöôøng cong (C) coù phöông trình x sin( x2 y2 ) . Haõy vieát
2 2 3
phöông trình tieáp tuyeán cuûa (C) taïi ñieåm A( ; ).
2 3 2 3

3) (1ñ) Moät maùng nöôùc daøi 10 ft maø hai ñaàu laø tam giaùc caân coù caïnh beân 3 ft, chieàu
cao 1 ft. Maùng ñöôïc bôm nöôùc vôùi coâng suaát 12 ft3/phuùt. Hoûi raèng vaøo luùc möïc
nöôùc cao 6 in thì toác ñoä daâng cao cuûa möïc nöôùc laø bao nhieâu? Bieát raèng 1 ft baèng
12 in.

1 ft
h (in)

Baøi 3. [Khai trieån Taylor]

1) (0,5ñ) Haõy vieát ña thöùc Taylor cuûa moät haøm f (coù ñaïo haøm voâ haïn) xung quanh
ñieåm a 1 ñeán baäc n vaø daïng phaàn dö Lagrange vôùi chuù thích ñaày ñuû.
2) (0,5ñ) Cuï theå hoùa caâu treân vôùi haøm f cho bôûi f ( x) ln x.

3) (0,5ñ) Haõy xaáp xæ giaù trò cuûa ln 0, 9 vôùi sai soá khoâng quaù 10 4.
Baøi 4. [Tích phaân suy roäng] Caùc tích phaân sau coù hoäi tuï khoâng? Neáu coù, haõy tính giaù
trò cuûa chuùng.

ex 1 ln x
1) (1ñ) dx 2) (1ñ) dx
0 e2 x 3 0 x
Baøi 5. (1ñ) Taïi thôøi ñieåm t0, moät xe hôi coù vaän toác 20 m/s vaø gia toác 2 m/s2. Duøng ña
thöùc Taylor baäc 2, haõy öôùc tính quaõng ñöôøng xe ñi ñöôïc trong giaây tieáp theo. Coù hôïp
lyù khoâng khi duøng xaáp xæ naøy ñeå xaáp xæ quaõng ñöôøng trong moät phuùt tieáp theo? Giaûi
thích roõ?
HEÁT
ÑAÙP AÙN

Baøi 1. [Chuoãi soá]

 n
1) (0,5ñ) Soá haïng toång quaùt cuûa chuoãi laø an ( 1)n . Ta thaáy
n 2
n
lim an lim 1, do ñoù khoâng theå coù lim an 0, nghóa laø ñieàu kieän caàn
n n 2 n n

ñeå chuoãi hoäi tuï khoâng thoûa. Vaäy chuoãi phaân kyø.
3
n 1
2) (1ñ) Soá haïng toång quaùt cuûa chuoãi laø an 0 , vôùi n 2. Xeùt chuoãi
n( n 1)
1
Dirichlet bn vôùi bn , laø chuoãi hoäi tuï vì coù muõ laø 7
6
1. Ta coù
n7/6
an n7/6 ( 3 n 1) n3/2 (1 1 / 3 n)
lim lim lim 1 (0; ). Theo tieâu chuaån so
n bn n
n( n 1) n
n3/2 (1 1 / n)
saùnh daïng lim thì chuoãi ñeà baøi cho an laø hoäi tuï gioáng nhö chuoãi bn .

10n ( x 1)n 10n

3) (1ñ) Chuoãi luõy thöøa coù heä soá cn . Ta coù
n 1 n n
cn 1 10n 1
n 1
lim lim 10, suy ra baùn kính hoäi tuï laø R .
n cn n
n 1 10
n 10
1 11 1
* Taïi x 1 , chuoãi trôû thaønh , laø chuoãi Dirichlet phaân kyø, vì coù
10 10 n
muõ 1
2
1.
1 9 1
* Taïi x 1 , chuoãi trôû thaønh . Daõy (an ) laø daõy ( 1)n an vôùi an
10 10 n
döông giaûm hoäi tuï veà 0, neân chuoãi ñang xeùt laø chuoãi ñan daáu daïng Leibnitz, do ñoù
hoäi tuï.
Toùm laïi, mieàn hoäi tuï cuûa chuoãi laø nöûa khoaûng [ 10 ; 10 ).
9 11

Baøi 2. [Ñaïo haøm]

1) (1ñ) Theo ñònh nghóa ñaïo haøm thì
3 3
f (t) f ( x) t x t x
f ( x) lim lim lim
t x t x t x t x t x
(t x)( t2
3 3
tx
3
x2 )
1 1 1
lim , vôùi x 0.
t x 3 2 3 3 2 3 2 3 2 3 2 3
t tx x x x x 3 x2

1
2) (1ñ) Neáu xem moät khoaûng cong ngaén cuûa (C) : x sin( x2 y2 ) coù chöùa
2 2 3
ñieåm A( ; ) laø ñoà thò cuûa haøm soá y f ( x), f laø aån haøm, thì ta coù phöông
2 3 2 3

trình

x sin[ x2 f 2 ( x)] 1 (1)

2
Laáy ñaïo haøm ôû hai veá cuûa (1) theo bieán x, ta ñöôïc
1 2[ x f ( x) f ( x)] cos[ x2 f 2 ( x)] 0 (2)
Thay x vaøo (2) vaø löu yù f ( ) , ta ñöôïc
2 3 2 3 2 3
 2
1 2 f ( )( ) cos 0 1 1 f ( ) 0 f ( ) 1 .
2 3 2 3 2 3 6 2 2 3 2 3

Phöông trình tieáp tuyeán cuûa (C) taïi A laø y f ( )( x ), thay keát quaû
2 3 2 3 2 3

treân vaøo, ta ñöôïc y (1 2

)( x ).
2 3 2 3

3) (1ñ) Theo ñònh lyù Pythagore, ñoä daøi caïnh ñaùy cuûa tam giaùc caân (beà roäng cuûa
mieäng maùng) laø a 2 32 12 4 2 (ft). Goïi h (ft) laø chieàu cao möïc nöôùc daâng
theo thôøi gian t (phuùt), töông öùng laø beà roäng maët nöôùc trong maùng laø x (ft), thì do
tính chaát ñoàng daïng cuûa hai tam giaùc, ta coù ax h
1
x ah. Theå tích nöôùc trong
maùng laø V 10( 12 xh) 5ah2 20h2 2. Theo giaû thieát thì
dV d 2 dh 3
12 (ft3 /phuùt) 20 2 (h ) 12 h .
dt dt dt 10 2
Vaøo luùc h 6 (in) 0, 5 (ft) thì ta coù
dh 3 dh 3
0, 5 .
dt luùc h 0,5 10 2 dt luùc h 0,5 5 2
Vaäy toác ñoä daâng cuûa möïc nöôùc (theo thôøi gian) vaøo luùc möïc nöôùc ñaït ñoä cao 6 in
laø 3 ft/phuùt.
5 2

Baøi 3. [Khai trieån Taylor]

1) (0,5ñ) Ña thöùc Taylor baäc n cuûa haøm soá f xung quanh ñieåm a laø
n
f ( k) (a) f (a) f (n) (a)
Tn ( x) (x a)k f (a) (x a) (x a)n ,
k 0
k! 1! n!
( k)
trong ñoù f laø ñaïo haøm baäc k cuûa f. Phaàn dö soá Lagrange laø
f (n 1) ( )
Rn ( x) f ( x) Tn ( x) (x a)n 1 , trong ñoù  laø moät soá naèm giöõa a vaø x.
(n 1) !
2) (0,5ñ) Vôùi haøm soá f cho bôûi f ( x) ln x thì k 1, f ( k) ( x) ( 1) k 1 (k 1)! x k, suy
f ( k) (1) ( 1) k 1
1 ( 1)n 1
ra k 1, vaø ta coù Tn ( x) (x 1) (x 1) (x 1)n .
k! k 2 n
( 1)n
Phaàn dö Lagrange laø Rn ( x) n 1
(x 1)n 1 , trong ñoù  laø soá naèm giöõa 1 vaø
(n 1)
x.
Baøi 4. (0,5ñ) Laáy keát quaû caâu 2, ta xaáp xæ f (0, 9) Tn (0, 9) , nghóa laø
n
1 ( 1)n 1
1
ln 0, 9 (0, 9 1) (0, 9 1)2 (0, 9 1)n
2 n k 1 k10k
Vôùi ñoä lôùn sai soá laø
( 1)n 1
Rn (0, 9) n 1
(0, 9 1)n 1
n 1
, trong ñoù 0, 9 1.
(n 1) 9 (n 1)

Ñeå ñoä lôùn sai soá khoâng quaù 10 4 , ta choïn giaù trò cuûa n sao cho 1
10 4 , ví
9n 1 ( n 1)
 duï n 3 , thì ta coù xaáp xæ theo ñuùng yeâu caàu:
1 1 1 79
ln 0, 9 , hoaêc laø ln 0, 9 0,1053 .
10 2.10 2
3.10 3 750

Baøi 5. [Tích phaân suy roäng]

1) (1ñ) Tìm nguyeân haøm baèng caùch ñoåi bieán ex 3 tan u , laáy vi phaân theo bieán x ôû
x 2x
2 veá ta ñöôïc e dx 3(1 2
tan u)du vaø e 3 3(1 tan2 u) . Suy ra
ex du 1 1 ex
dx u arctan .
e2 x 3 3 3 3 3
Ta xeùt giôùi haïn
t
t ex 1 ex
lim dx lim arctan .
t 0 e2 x 3 t
3 3 0
2 3 6 3 3 3
x
e
Vaäy tích phaân 2x
dx hoäi tuï vaø coù giaù trò baèng .
0 e 3 3 3

dx dx
2) (1ñ) Tìm nguyeân haøm baèng caùch ñaët u 2 x , du vaø v ln x , dv roài
x x
laáy nguyeân haøm töøng phaàn
ln x 2 x
dx vdu uv udv 2 x ln x dx 2 x ln x 4 x.
x x
Ta xeùt giôùi haïn

1 ln x 1
lim dx lim 2 x ln x 4 x lim 4 2 t ln t 4 t 4 2 lim t ln t
t 0 t x t 0 t t 0 t 0

s
4 2 lim s /2
(ñaët s ln t)
s e
1
4 2 lim (quy taéc Loâ-pi-tan)
s 1
2
es /2
4.
1 ln x
Vaäy tích phaân dx hoäi tuï vaø coù giaù trò baèng 4.
0 x
Baøi 6. (1ñ) Giaû söû phöông trình chuyeån ñoäng thaúng cuûa xe laø s s(t) , nghóa laø taïi
moãi thôøi ñieåm t, xe caùch moác (heä quy chieáu) moät ñoä dôøi laø s (meùt). Tính töø thôøi
ñieåm t0, moät giaây tieáp theo xe seõ ñi ñöôïc quaõng ñöôøng laø s(t0 1) s(t0 ). Neáu ta xaáp
xæ s(t) bôûi ña thöùc Taylor xung quanh ñieåm t0 ñeán baäc 2,
s (t0 ) s (t0 )
s(t) s(t0 ) (t t0 ) (t t0 )2 , roài thay t t0 1 , ta öôùc tính quaõng
1! 2!
s (t0 ) s (t0 )
ñöôøng caàn tính laø s(t0 1) s(t0 ) 20 1 21 (meùt), trong ñoù vaän
1! 2!
toác vaø gia toác töùc thôøi taïi thôøi ñieåm t0 laàn löôït laø s (t0 ) 20 (m/s) vaø

s(3) ( )
2
s (t0 ) 2 (m/s ). Pheùp xaáp xæ coù ñoä lôùn sai soá laø R2 (t0 1) , trong ñoù
3!
t0 t0 1. Trong thöïc teá, toác ñoä bieán thieân gia toác s(3) ( ) cuûa xe khoâng lôùn (xe
khoâng ñoät ngoät thay ñoåi gia toác quaù lôùn trong thôøi gian ngaén 1 giaây), do ñoù sai soá
naøy laø nhoû so vôùi quaõng ñöôøng 21 meùt, ta chaáp nhaän ñöôïc.

Neáu duøng pheùp xaáp xæ treân ñeå öôùc tính quaõng ñöôøng trong 1 phuùt tieáp theo,
s(3) ( )
nghóa laø thay t t0 60 thì ñoä lôùn sai soá laø R2 (t0 60) 60 10 s(3) ( ,
3!
coù theå mang giaù trò lôùn hôn nhieàu so vôùi sai soá tröôùc, khoâng hôïp lyù.
HEÁT