ISSN 2587-0475

10 TL.

YANGIN GÜVENLİĞİ VE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ

SAYI 3 • EKİM KASIM ARALIK 2017 • www.tuyak.org.tr

Plastiklerin Yangın Güvenliği
Hapishanelerde Yangın Algılama ve Tahliye
Sistemleri
NFPA13-2016 Standartına Göre Yüksek
Depolarda Yağmurlama Sistemi Tasarımı
TTMD Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Birol
Kılkış ile Söyleşi
Konya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi
Başkanı Cevdet İşbitirici ile Söyleşi
Endüstriyel Tesislerde ASD - Hava Emmeli
Duman Algılama Sistemi
YANGIN GÜVENLİĞİ VE TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ

www.tuyak.org.tr
SUNUŞ

H
TÜYAK Adına Sahibi
er iki yılda bir tekrarlanan ve bu sene beşincisini düzenlediği-
Taner Kaboğlu
miz TÜYAK-2015 Yangın Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi 9-10
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
Özlem Güneç
Kasım 2017 günlerinde İstanbul Grand Cevahir Otelde yapıla-
caktır. Sempozyumda yangın ve güvenlik konusunda yapılan araştırma
Yayın Kurulu Başkanı
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç sonuçları tartışılacak, çalışanlar arasında bilgi paylaşımı sağlanacak,
katılımcılara yeni uygulamalar aktarılacak, günümüzdeki güvenlik ve
Yayın Kurulu
Deniz Atik söndürme teknolojisindeki gelişmeler açıklanacaktır.
Levent Ceylan
Korhan Işıkel
Kasabaların şehir, şehirlerin büyükşehir ve büyükşehirlerin metropol
Prof. Dr. Nurdil Eskin olduğu mega kentlerin oluşmaya başladığı günümüzde, yangın riski her
Özlem Güneç
Taner Kaboğlu geçen gün artmaktadır. Terör ve sabotaj olayları ve deprem riski göz önü-
ne alındığında, olayların kontrol altına alınması ve yönetimi büyük önem
Bilim Kurulu
Y. Doç. Dr. Sedat Altındaş kazanmaktadır. Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması için, hızlı
Dr. Kazım Beceren
Dr. Mustafa Bilge ve etkili müdahale edilmesi gerekmektedir. Bu konuda, AKUT Kurucu
Prof. Dr. Füsun Demirel Başkanı ve Onursal Başkanı Nasuh Mahruki, açılışta “Büyük Şehirlerde
Y. Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu
Prof. Dr. Neşet Kadırgan Afet Riski ve Risk Yönetimi” konusunda bir konferans sunacaktır.
Prof. Dr. Haluk Karadoğan
Prof. Dr. Adnan Kaypmaz
Sempozyumda 48 adet bildiri yer almaktadır. Ayrıca “Onaylı Malzeme
Dr. Necmi Özdemir Kullanımı ve Can Güvenliği” konusundaki panelde kalitesiz ve onaysız
Doç. Dr. Mustafa Özgünler
Prof. Dr. Recep Yamankaradeniz malzemelerin can güvenliğe olumsuz etkileri ve alınacak önlemler
Prof. Dr. Zerrin Yılmaz tartışılacaktır. “Yangın Projelerinin Ruhsat Onayı ve İskân Kontrolleri –

Halkla İlişkiler ve Reklam Müdürü Tasarım, Uygulama ve Denetim Problemleri” konulu forumda mimar, ta-
Şengül Çifçi
sarımcı makine mühendisi, itfaiye yetkilisi, tasarımcı elektrik mühendisi
Yazı İşleri Müdürü ve sigorta uzmanı katılımcılar karşılaşılan problemleri tartışacak ve yeni
Oya Bakır
öneriler getirilecektir.
Yazı İşleri
Ayrıca düzenlenen sergide, üretici ve satıcıların yeni ürünlerini görmek
Gökçen Parlar Ünal
Nihan Kolçak ve bilgi almak mümkün olacaktır Mimari Yangın Tasarımı ve Köpüklü
Didem Taşbaşı
Söndürme Sistemi Tasarım ve Uygulaması konusunda iki ayrı kurs dü-
Yapım zenlenmektedir.
Doğa Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri
San. ve Tic. Ltd. Şti. TÜYAK Yangından Korunma Vakfı ve Derneği tarafından düzenlenen
sempozyuma, her yıl artan bir destek verilmektedir. “Yangın Mühendis-
Yönetim Yeri
Halil Rıfat Paşa Mah. liği” dergimize ve sempozyumlara gösterilen yoğun ilgi, sektörün güzel
Perpa Ticaret Merkezi, B Blok Kat: 9
No: 1376, 34384 Şişli - İstanbul
geleceğine olan umudumuzu artırmaktadır.
Tel: (0212) 320 24 04
Faks: (0212) 320 24 03
dergi@tuyak.org.tr Saygılarımızla...

ISSN: 2587-0475

Baskı ve Cilt Yayın Kurulu

Şan Ofset Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti.
Hamidiye Mah. Anadolu Cad. No: 50
Kağıthane - İstanbul
Tel: (0212) 289 24 24

Tüm Türkiye’de dağıtılmaktadır.

Basın Kanunu’na göre yerel süreli
yayındır.

TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 3

 TÜYAK Yayınları

Yayınlarımızı temin etmek için lütfen iletişime geçiniz: “ TÜYAK Yangın Mühendisliği
tuyak@tuyak.org.tr Dergisi” aboneliği hususunda bilgi
almak için lütfen yayin@tuyak.org.
(0212) 320 24 04
tr adresine mail atınız.

4 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

Sunuş 3
3 AYDA BİR YAYINLANIR.
Haberler 6
SAYI 3
EKİM KASIM ARALIK 2017
Plastiklerin Yangın Güvenliği
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç 38
Yüksek Binalarda Yangın ve Tahliye Simülasyonu
Xing Zhixiang, Tang Yong 44 ilan indeksi
Hapishanelerde Yangın Algılama ve Tahliye Sistemleri 3 M................................... 7
Umut Bağcılar 48 A YANGIN........................ 9
AKSAY.............................. 11
NFPA13-2016 Standartına Göre Yüksek Depolarda Yağmurlama Sistemi
Tasarımı BTS.................................. 13
Onur Turanlı 52 BYZ................................... 15
DARHAN.......................... 17
F-Gaz Yönetmeliği ve Yangın Sektörüne Etkileri
Özlem Güneç 56 DETAY YANGIN............... 30
DOORAS.......................... AKİ
Otomatik Söndürme Sistemlerinde Sızdırmazlık Sorunu Aşırı Basınç DUYAR VANA.................. ÖKİ
Problemleri ve Çözümleri
EDS.................................. 19
Gökhan Aktaş 60 EEC.................................. 21
Teknik Bilgi EVOTEK........................... 23
Gazbeton Blok ve Gazbeton Donatılı Paneller ile Yangın Duvarı, FETAŞ.............................. 25
Yangın Kompartımanları Yapılması FOKUS............................. 27
Ayşe Gülay Özdemir, Zafer Eryurtlu, Burçak Güven Göksoy 64 HONEYWELL.................. 29
Söyleşi İNKA................................. 31
TTMD Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Birol Kılkış 70 İZOCAM........................... 37
JOHNSON CONTROLS. AK
Söyleşi KURTARIR....................... 51
Konya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanı Cevdet İşbitirici 74 MATRİKS......................... 59

Ürün Tanıtımı MAVİLİ.............................. 69

Tyco • Akustik Nozul Çözümü 80 NORM TEKNİK............... 1
OKAL................................ 73
Ürün Tanıtımı PENTEK........................... 79
Victaulic® • Refuse-to-Fuse™ HDPE Yangın Sistemleri Çözümleri 82 PROTEK.......................... 81
Görüş REN MÜHENDİSLİK....... 83
Londra Yangını Türkiye’ye Ders Olacak mı? SİSAR............................... 85
Koray Uğurlu 84 STANDART POMPA........ 2
Teknik Bilgi STS YANGIN.................... 87
Endüstriyel Tesislerde ASD - Hava Emmeli Duman Algılama Sistemi TESAR.............................. 89
Levent Ceylan 88 UTT.................................. 91

Etkinlikler Takvimi 94 VALF................................. 93

VIKING............................. 95
Sorularınız 96
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 5
 HABERLER
Konutlarda Yangın Güvenliği Paneli Düzenlendi
T
MMOB Elektrik Mühendisle-
ri Odası (EMO) İstanbul Şube-
si, TMMOB Makina Mühendisleri
Odası (MMO) İstanbul Şubesi, Türkiye
Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı
ve Yangından Korunma Derneği (TÜ-
YAK)’nin birlikte düzenlediği “Konut-
larda Yangın Güvenliği Paneli” 30 Ey-
lül 2017 Cumartesi günü Perpa A Blok
Konferans Salonu’nda yapıldı. Etkinli-
ğin açılışı, gösterilen kısa bir videonun
yayımlanmasının ardından EMO İstan-
bul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Erol
Celepsoy tarafından yapıldı. Celepsoy,
“Yangınların sürekliliği, yangın alan-
larının çeşitliliği, aynı zaman dilimin-
de birden çok yerde risk oluşturması
ve yaygınlığı açısından sebep olduğu
maddi zararlar, can kayıpları, insanlar
üzerinde yarattığı sosyal tahribat ve
şehir dokusu üzerindeki olumsuz et-
kileri nedeniyle yangın güvenliğinin
önemi yadsınamaz seviyededir. Ne
yazık ki, ülkemizde alevlerin yüksel-
mediği, can almadığı neredeyse tek
bir gün geçmiyor. Bir yangın faciası-
nın yaraları henüz sarılmadan başka
bir acı haber geliyor, peşi sıra başka
başka acılar birbirini izliyor. Aynı anda
birden çok yangın çıktığı, birden çok
kayıp yaşandığı da oluyor, o zaman
acılar daha da artıyor. Ülkemizde; tu-
tuşan, yanıp kül olan bazen bir fabri-
ka, bazen tarihe ışık tutan değerli bir
eserimiz, bazen biriktirdiğimiz serve-
timiz ormanlar, bazense konutlar olu-
yor. Yangınlarla birlikte sönen yaşam-
6 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
lar, yitirilen hayaller, umutlar ve daha
nice değerlerimiz kül olup gidiyor. Bu
etkinliği düzenlememizdeki en önemli
sebeplerden biri nerede bir yangın çı-
karsa, bir araştırma ve tespit yapılma-
dan yangınların büyük bir çoğunluğu-
nun elektrik kontağına bağlanmasıdır.
Yangınlarda elektrik kaynağı günah
keçisi olarak kullanılıyor. Bu durum
biz elektrik mühendislerini derinden
rahatsız ediyor. Çünkü bu işin eğitimini
alan ve yıllardır uygulamasını yapan biz
elektrik mühendisleri biliyoruz ki, eğer
gerekli tedbirler alınırsa, tasarımdan
uygulamaya, üretimden denetlemeye
kadar bütün elektrik-mekanik unsurlar
standartlara uygun olarak yerine ge-
tirilirse yangınların çıkması tamamen
önlenmese bile, en aza indirgenebi-
lir. Yani elektrik kontağı kökenli yan-
gınlar kader değildir, önlenebilir” dedi.
Celepsoy etkinliğin düzenlenmesine
emeği geçen bütün kişi ve kuruluş-
lara teşekkür ederek konuşmasını ta-
mamlandı. Celepsoy’un ardından İs-
tanbul Teknik Üniversitesi’nden  Prof.
Dr. Abdurrahman Kılıç, “Konutlarda Ne
Kadar Güvendeyiz?” konulu sunumu-
nu yaptı. Kılıç, “Yangın itfaiyeyle değil
tasarımla söndürülür” diyerek başladı-
ğı sunumunda, yangınların çıkmaması
için öncesinde neler yapılması ve ne-
ler yapılmaması gerektiği hususların-
da ayrıntılı açıklamalarda bulundu. Kılıç,
“Yangının meydana gelmesi için ener-
ji gerekir. Elektrik tek başına yangına
sebep değildir. İnsanların olduğu yerde
hata, hatanın olduğu yerde yangın var-
dır. Eğitimsizlik, yangın bilincinin oluş-
mamasının en önemli sebebidir” dedi.
Ülkemiz insanlarının tarihsel olarak
yangınlara ve yangından korunmaya
nasıl baktıklarını renkli bir dille aktaran
Kılıç’ın sunumu katılımcılar tarafından
ilgiyle izlendi.
EMO İstanbul Şubesinden Hayri Kar-
topu’nun yöneticiliğini yaptığı 1. Otu-
rumda, TÜYAK Yönetim Kurulu Başkanı
Taner Kaboğlu “Konutlarda Söndürme
Sistemlerinin Tasarımı, Uygulaması ve
Hatalar”, MMO İstanbul Şubesinden
Serhat Göke “Konutlardaki Söndür-
me Sistemleri ve Duman Kontrol Sis-
temlerinin Kontrolü, Denetimi ve Ba-
kımları”, İstanbul Teknik Üniversitesi
Emekli Öğretim Görevlisi Dr. Kazım
Beceren ise “Konutlarda Can Güvenli-
ğinin Sağlanması için Yangın Merdiven-
leri ve Kaçış Yollarının Tasarımı” başlıklı
sunumlarını gerçekleştirdi.
Öğleden sonraki 2. oturumda ise ilk
sunumu AKUT’tan Mahmut Çelik yaptı.
“Depremlerin Sebep Olduğu Yangınlar”
konusunda yurtiçi ve yurtdışı örnek-
ler veren Çelik’in sunumunun ardın-
dan  Kocaeli Üniversitesi’nden Fikret
Kır, Dr. Necmi Özdemir ile birlikte ha-
zırladıkları, “Yangın Bilincinde Güncel
Gelişmeler Çerçevesinde Yangın Ön-
leme ve Yangınla Mücadele” konu-
lu sunumunu gerçekleştirdi. Elektrik
Mühendisi İlker Canbaz’ın “Konutlarda
Yangın Algılama İhbar ve Duyuru Sis-
temleri” sunumunun ardın EMO İstan-
bul Şubesi eski yöneticilerinden Serdar
Paker, “Elektrik İç Tesisatı ve Yangın
Güvenliği” konulu sunumunu dinleyi-
cilerle paylaştı.
3M™ Novec™ 1230
Yangın Söndürme Sıvısı.

Akıllı. Güvenli.
Çevreci.
Konu yangından korunma olunca, en değerli varlıklarınız için
güvenebileceğiniz bir çözüme ihtiyacınız var.

3M™ Novec™ 1230 yangını hızlı ve güvenli bir şekilde

söndürürken canlılara, veriye, binaya ve çevreye zarar vermez.

www.3M.com.tr/novec

© 3M 2017. 3M ve Novec, 3M’in ticari markalarıdır. Tüm hakları saklıdır.

 HABERLER
Mimarlık Haftası Etkinliklerinde Mimarlık, Paydaşların Gözünden
Mercek Altına Alındı
Y
apı-Endüstri Merkezi (YEM)’de
2-6 Ekim 2017 tarihleri arasın-
da gerçekleşen Mimarlık Haf-
tası etkinliklerinde mimarlık, paydaş-
ların gözünden mercek altına alındı.
Etkinliğin üçüncü gününde mimarlık,
mühendislerle masaya yatırıldı. Krea-
tif Mimarlık Kurucu Ortağı Aydan Vol-
kan’ın moderatörlüğünü yaptığı “Mü-
hendislerle Mimarlık” oturumuna İTÜ
Makine Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.
Dr. Abdurrahman Kılıç, Enkom Mühen-
dislik Kurucusu, Şirket Müdürü Belgin
Pekcan, Ekotasarım Genel Müdürü Gür-
kan Görgün ve FMT Cephe Danışmanlık
Genel Müdürü Haldun Yılmaz konuşma-
cı olarak katıldı. Mimar ve mühendisle-
rin ortak çalışmasını büyük bir orkest-
raya benzeterek oturumu açan Aydan
Volkan, mimarlığı ortak üretim modeli
olarak gördüğünü söyledi ve “Hayal et-
tiğiniz yapının işverenin ihtiyaç prog-
ramına uygun olması için mühendislik
disiplininin ortak paydası olması önem-
li. Mühendisler de tasarım yaratıyor.
Mimarların tasarımlarıyla entegreler
ve bu entegrasyona önem vermemiz
gerekiyor” diye konuştu.
Kılıç: “Yangın sadece tasarımla
önlenir”
Türkiye’de yangın güvenliği konusun-
da önde gelen isimlerden Abdurrah-
man Kılıç, “Tasarım yaparken öncelikle
yönetmelikleri esas alın. Önce güven-
lik deyin,” diyerek sözlerine başladı ve
“Yangın güvenliğinde birinci öncelik in-
8 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
san hayatıdır. İlk önlem halkın eğitimi
daha sonra koruyucuların yani mimar
ve mühendislerin eğitimidir. İkincisi
binalarda alınan önlemlerdir. Yangın
sadece tasarımla önlenir, tasarımla
söndürülür, itfaiyeyle değil. Üçüncüsü
altyapı ve dördüncüsü itfaiyenin eğitim
ve teknik gücüdür” dedi. Türkiye’de yıl-
da yaklaşık 120 bin yangın çıktığını ve
yarısının konutlarda meydana geldiğini
söyleyen Kılıç “İnsana değer veren ül-
kelere baktığınızda yangın önlemlerine
değer verildiğini görüyorsunuz. Önce
tedbir sonra tevekkül olması lazım. Mi-
mar önce çıkışları düzenleyecek. Bir or-
tamda iki ayrı çıkış varsa insan ölmez”
diye devam etti ve ekledi: “Birinci sı-
rada daima binanın fonksiyonel olması,
ikinci sıradaysa güvenli olması vardır.
Sonrasında konfor, estetik, ekonomik
işletilebilirlik, sürdürülebilirlik gelir ama
önemli olan ilk ikisidir. Yangın bu ikinci
aşamadır. Daha çizgi çizerken yangın
kaçışları çizilir. İstanbul için yangın yö-
netmeliği ilk olarak 1992’de, Türkiye
için 2002’de çıkarıldı. Güvenliği esas
almak için yönetmeliği esas almalıdır.”
Belgin Pekcan, “Elektrik mühendisi
olarak mimarlarla iç içe çalışıyoruz. Mi-
mari tasarım varlığımızın sebebi diye-
bilirim. Elektriğin proje bölümü olarak
konuyu ele aldığımızda bir şeyi tasar-
layabilmemiz için burada her zaman
bir mimari tasarıma ihtiyacımız var.
Mimari binanın kapsamı doğrultusunda
teknik birtakım ihtiyaçları ön görüyo-
ruz. Yapı üretim sürecinde sıklıkla bir
aradayız ve etkileşim içinde-
yiz. Bir yapıyı düzgün şekil-
de ortaya çıkarmaya çalışı-
yoruz” dedi ve şöyle devam
etti: “Mimar gözünde o pro-
jenin ruhunu anlamaya çalı-
şıyoruz. Mimar gözüyle bakı-
yoruz. Mimarın ne anlatmak
istediğini anladığımız zaman
teknik doneleri oluştururken
o yapıyı bozmamaya çalışıyor,
ne kadar az zarar verebiliriz
diye düşünüyoruz.”
Gürkan Görgün, bir mimari tasarımını
başarısının bu mimari tasarımı oluştu-
ran paydaşların birbiriyle olan ilişkisin-
de yattığına dikkat çekti. “Tasarım sü-
reci yapılırken en önemli etmenlerden
bir tanesi koordinasyon toplantıları ve
her paydaşın bilgi akışını zamanında
doğru olarak paylaşması. Birbirlerinin
dillerinden anlamalarını gerektiren bir
konu. Oysa son zamanlarda yapılan
hatalardan biri mimarın kendi ekibini
oluşturması yerine işverenin en ucuz
şekilde olması için birbirini tanımayan
ekipler kurması ve herkesin ayrı tel-
den çalması. Oysa tasarımın ruhu çok
önemli. Güncel problemlerden diğer bi-
riyse elemanların eğitim sorunu. Bekle-
diğimiz eğitim kalitesine sahip değiller.
Hocalarımıza rica edeceğiz tesisat ko-
nusuna ağırlık versinler” diyen Görgün,
mimarlardan beklentilerini şöyle özet-
ledi: “Mimarlardan beklentimiz sürdü-
rülebilir tasarım ruhuna inanmaları ve
bize destek olmaları. Dünya şu anda
sıfır enerji binalarını geçti, artık enerji
üreten binalar var. Kendi tükettiğinden
fazlasını sisteme aktarıyor. Bizde şu
anda bilinmiyor. Kendimizi geliştirme-
miz şart. Yapı Bilgi Modellemesi (BIM)
sistemi gelişmeye açık bir konu. Birkaç
seneden beri büyük projelerde yapıl-
dığı iddia ediliyor. Hakkıyla yapıldığını
göremiyoruz. Bu konuda çalışırsanız
rakiplerinize karşı rahat edersiniz.”
Haldun Yılmaz ise “Cephe danış-
manlığının geçmişi eskiye dayanmıyor.
Uluslararası 30-35 senelik bir geçmişi
var. Türkiye’de 10 yılı aştı ama oturmuş
bir sistem değil. İçinde çok sayıda tek-
nik ve mühendislik danışmanlığı barın-
dıran bir alan. Mimarın talebini, tasa-
rımını, binadan beklenen fonksiyonu,
gerçeğe dönüştüren bir disipliniz. Bizim
hizmetimize gerek olduğunu işverene
ikna eden mimar oluyor. Yaptığımız
tüm sözleşmelerde mimarın da ona-
yının alındığını söyleyebilirim. Zaman
yönetimi ve karar aşamaları dışında sı-
kıntımız yok. Kararlar verildiği sürece
rahat çalışabiliyoruz” dedi.
 HABERLER
ISKAV, Eğitimci Atölye Çalışması Programını Düzenledi
I
SKAV, 11-14 Eylül 2017 tarihlerinde
Eğitimci Atölye Çalışması programını
gerçekleştirdi. “Yenilikçi Eğitim” baş-
lığıyla düzenlenen 13. Eğitimci Atölye
Çalışması’na Türkiye’nin farklı illerin-
den 39 eğitmen katıldı. Programın açı-
lışı, 11 Eylül’de Türkiye Odalar Borsalar
Birliği’nin (TOBB) İstanbul Levent’te yer
alan binasında başladı. ISKAV Yönetim
Kurulu Başkanı Vural Eroğlu progra-
mın açılışında yaptığı konuşmada ik-
limlendirme sektörünün genel duru-
mu hakkında bilgi verdi. Katılımcılara
programın tarihçesinden ve akışından
bahseden Eroğlu; havalandırmanın in-
san sağlığı için önemini vurguladı. IS-
KAV’ın bu alanda kamuoyunda bilinç-
lendirme yaratmaya yönelik çalıştığını
ifade eden ve iklimlendirme sektörü-
nün tarihçesine değinen Eroğlu; dün-
den bugüne Türkiye’de ve dünyada
sektörün hızla geliştiğine dikkat çekti.
Konuşmasında “Teknolojide Sürdürü-
lebilirlik” kavramına da değinen Eroğ-
lu, “Bu kavram, sadece yeni teknolo-
jiler kullanmak değildir. Yeni yollar ile
problemleri çözmek, inovatif dene-
10 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
yimler yaratmak ve iş performansını dirildi. Öğleden sonra ise Wilo Türkiye
artırmak da bu kavramın içinde yer fabrika ziyareti gerçekleştirildi. Pompa
alır. Bu açıdan baktığımızda eğitimci- teknolojisindeki son gelişmelerin akta-
lerimiz, iklimlendirme sektörünün ge- rıldığı ziyaretten sonra Gelik Levent’te
lişiminde önemli bir role sahiptir” dedi. gala yemeği düzenlendi. Gala yeme-
Katılımcılar programın açılışından son- ğinde katılımcılar; programın kendile-
ra Daikin Fuha İstanbul’u ziyaret ettiler. ri için çok faydalı olduğunu, farklı böl-
Daikin yetkilileri tarafından ağırlanan gelerde de tekrarlanmasını ve fabrika
eğitimciler, iklimlendirme sistemlerin- ziyaretlerinin artırılmasını ifade etti.
deki son teknolojik gelişmeler hakkın- Programın son günü ise akademis-
da bilgilendirildi. Eğitimci Atölye Çalış- yen Nuriye Akkul tarafından “Mesleki
masının ikinci günü yine TOBB Levent Eğitimde Öğretim Teknikleri” konusu
Binasında; Makine Mühendisi Nurettin anlatıldı. İnteraktif şekilde geçen otu-
Özceviz tarafından verilen “Havalan- rumdan sonra katılımcılara katılım bel-
dırma Eğitimleri” ile devam etti. Eğit- geleri verildi.
menlerin uygulama alanlarına yönelik
bilgiler aldıkları oturumdan sonra ise
Makro Test Genel Müdürü Işık Yüce-
soy tarafından “Test, Ayar, Dengeleme
ve Prosedürleri” eğitimi gerçekleştiril-
di. Oturumun pratiğe yönelik uygula-
ma kısmı ISKAV TAD Uygulamalı Sınav
ve Eğitim Merkezi’nde gerçekleştiril-
di. Programın üçüncü gününün sabahı
Alarko Carrier fabrikasını ziyaret eden
katılımcılar, kombi alanındaki son ge-
lişmeler ve ürünler hakkında bilgilen-
 HABERLER
TTMD 2017/2018 Dönemi Seminer Programının İlkinde Ekonomi Konuşuldu
T
TMD İstanbul İl Temsilciliği’nin,
yeni dönem eğitim programı
“Dünya ve Türkiye’de Ekonomi
ve Piyasalarla İlgili Son Gelişmeler”
başlıklı seminerle başladı. 16 Eylül
Cumartesi günü Point Otel’de ger-
çekleşen seminerde, ileriye dönük
yaptığı doğru tahminlerinden dolayı
“Ekonominin Kahini” olarak anılan ve
Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi olan
Murat Sağman, ekonomi konusunda
önemli bilgiler aktardı.
“Ne olup bittiğini bilmiyorsanız, yal-
nız değilsiniz” sözleri ile başladığı ko-
nuşmasında Sağman özetle şunları
söyledi: “Dünyada şu ana kadar fa-
izlerin en düşük olduğu bir dönemin
içindeyiz. Hatta negatif faiz ortamın-
dayız diyebilirim. Enflasyon %10, faiz
%8 ise bu, negatif reel faiz demektir.
Negatif nominal faiz, ‘parayı bankaya
koymayın’ demektir. Amerikan Mer-
kez Bankası üç faiz artırımından bah-
setmişti, ikisini gerçekleştirdi, üçün-
cüsünü erteledi. Ertelendiği müddetçe
bizim gibi ülkelere yatırımlar devam
eder. En büyük sorun, kamu borçları-
dır, kamu borçları GSMH’nın %120’si
mertebesine çıkmıştır. AB ise birliğin
üç temel kuralından sadece birinde
tam anlamıyla başarılı olmuş sayılır:
Para birliği. Ancak bütçe birliği açı-
12 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
sından sıkıntılar var. Siyaset Birliği
de istenilen noktaya gelemedi. Yu-
nanistan sıkıntısı da devam ediyor.
Yunanistan teknik olarak iflasta, 140
milyar Euro borcu var, bu yıl sonuna
kadar çözülmeli, ya AB’nden çıkacak,
ya da çok ciddi bir kemer sıkma po-
litikası geliştirmeli. Çin büyüyen bir
ekonomi, üretim ekonomisinden tü-
ketim ekonomisine geçmeye çalışıyor.
Dünya ticareti istenen noktada değil.
2005’te Türkiye’ye doğrudan yatırım
hacmi 1 milyar USD idi, 2009’a kadar
22 milyar USD’a çıktı. Ürettiğimizin
%50’sini Avrupa’ya satıyoruz. Avrupa
ile koparsak ekonomik olarak ayakta
kalmakta güçlük çekeriz. Merkez Ban-
kası resmi faiz %8 diyor ama iş gören
gerçek faiz %12, bugünkü enflasyon
oranı da %10.69. Aralık ayına kadar
tek haneye düşmesi de mümkün gö-
rülmüyor. Kur artışı da 3-6 ay arasında
enflasyona yansır. Faizlerin de yıl so-
nuna kadar düşme ihtimali yok görü-
nüyor. Büyüme için %5.2 deniyor ama
şahsen büyümeyi %5.2, enflasyonu
%10.69 gibi hissetmiyorum. %5.2’lik
büyüme oranı şüphesiz hiç de kötü
görünmüyor, ama bu büyüme kamu
desteğine dayanıyor, özel sektör de
büyümeyi destekleyen taraf olmaya
başlamalı. Özel sektörün 200 milyar
USD borcu var, kamu borçları düştü
görünüyor. Zira kamu, büyük projeleri
özel sektöre yaptırıp kendisi garantör
oluyor. Çıpalar; global likidite, siyasi
istikrar, yüksek büyüme, enflasyon,
AB, mali disiplin, IMF, not artırımıdır.
Bu çıpalar 2002-2008 aralığında çok
iyi idi, bugün için aynı şeyi söylemek
mümkün değil. Euro güçleniyor deni-
yor, aslında Dolar zayıflıyor. İlk nede-
ni Trump’ın seçilmesi; ABD tarihinde
görevinin altı ayında azledilme riski
olan başka başkan olmadı. Trump’ın
azledilme riski için %50 ihtimal verili-
yor. Ayrıca Trump ‘Ben güçlü bir Dolar
istemiyorum’ dedi, bu da iyi bir etki
yapmadı. Enflasyon %1.9 sınırını ge-
çemiyor, FED ise bu oran %2 olmadan
faiz artırımına gitmem diyor.2018 yı-
lının riskli bir yıl olduğunu düşünüyo-
rum. Avrupa’da büyüyememe sorunu
var. Avrupa 2018’de para basmayacak.
Çin’deki büyüme hızı beklenenden
fazla yavaşlıyor. Türkiye’de siyasi risk-
ler artıyor (seçim, OHAL vb). OHAL ilan
edilen bir ülkeye kim yatırım yapar?
OHAL’in 2019’a kadar devam edece-
ğini düşünmüyorum, 2018 seçim yılı
olabilir.” Doların 2018’de yükselece-
ğini belirten Sağman sözlerini şöyle
bitirdi: “2018’de riskini yönetemeyen
krizini yönetir.”
 HABERLER
İstanbul İtfaiyesi ‘Robotulumba’ ile Daha da Güçlü
İ
stanbul İtfaiyesi’nin 303. kuruluş yıl
dönümü sebebiyle düzenlenen etkin-
likler kapsamında Sultanahmet Mey-
danı’nda 1714 yılında üretilen “Didon”
ile 2017 model “Robotulumba” birlikte
yangın söndürdü. İstanbul Büyükşehir
Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı ta-
rafından düzenlenen program İBB Or-
kestralar Müdürlüğü Mehteran Ekibi’nin
gösterisiyle başladı. Sultanahmet Mey-
danı’nda kurulan temsili bir konakta
çıkan yangına 300 yıl öncesinin yön-
temiyle “Didon”la birlikte tulumbacı-
lar müdahale etti. Tulumbacıların zorlu
mücadelesinden sonra sahneye 2017
model Robotulumba çıktı. Uzaktan ku-
manda edilen Robotulumba, konakta-
ki yangını uzaktan güçlü su püskürtme
yöntemiyle anında söndürdü.
İtfaiye Sadece Yangın için Aranmadı
A
nkara Büyükşehir Belediyesi İt-
faiye Dairesi Başkanlığı, yılın ilk
yarısında gerçekleştirdiği faali-
yetlere ilişkin bilgi verdi. Ankara Bü-
yükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Baş-
kanlığının zor durumdaki vatandaşlar
ile hayvanların kurtarılmasına yönelik
çalışmaları 7 gün 24 saat esasına göre
devam ediyor. Olaylara 44 istasyon-
daki 850 personel ile müdahale eden
Ankara İtfaiyesinde 160 söndürme ve
kurtarma aracı bulunuyor. Bu kapsam-
da vatandaşların can ve malları ile hay-
vanların hayatlarını kurtarmak için çalı-
14 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
Robotulumba en zorlu yangınlar-
da, endüstriyel yangınlarda, kapalı
alanlarda, tüneller ve orman yangın-
larında soğutma ve söndürme aracı
olarak kullanılıyor. Mesafesi 75 met-
re, açık alanda uzaktan kumanda ile
şan itfaiye erleri, 2017’nin ilk 6 ayında
3 bin 786 yangına kısa sürede müda-
hale etti. Yangınların, bin 350’si sigara
ve kibrit, 583’ü elektrik kontağı, 451’i
sabotaj, 212’si baca ve 71’i ocak, soba
veya kalorifer kazanından çıktı. İtfaiye-
nin müdahale ettiği yangınların 65’inin
ısınmak için yakılan ateşten, 46’sının
kontrollü yakılan ateşten, 11’inin ço-
cukların ateşle oynamasından, 4’ünün
buzdolabından, 4’ünün fırından, birinin
televizyondan, birinin ütüden kaynak-
landığı belirlendi. Bu yılın ilk yarısında
itfaiye, bin 254 operasyon ile zor du-
rumdaki hayvan-
ların yaşamına da
dokundu. Bunların
672’si kedi, 289’u
kuş ve 229’u kö-
pek kurtarma
operasyonu oldu.
Ekipler, hayatı teh-
likede olan insan-
ları kurtarmak ve
normal yaşantı-
larına devam et-
melerini sağlamak
maksimum müdahale mesafesi 300
metre ve havalandırma debisi saatte
60 bin metreküp olan Robotulumba
İstanbul İtfaiyesi’nin en yeni yangın
söndürme araçlarından biri olarak ön
plana çıkıyor.
için de bin 600 kurtarma çalışması
gerçekleştirdi.
Gelen ihbarları değerlendiren ekip-
ler, 222 insan kurtarma, 133 intiha-
ra teşebbüs, 131 asansörde mahsur
kalma, 108 bir yerde kilitli kalma, 47
parmakta yüzük sıkışması olayına mü-
dahale etti. İtfaiye, özellikle sıkışmalı
trafik kazalarında vatandaşları sıkış-
tıkları yerlerden çıkararak hastaneye
kısa sürede sevk edilmelerine de bü-
yük katkı sağladı. Bu yılın ilk 6 ayında
Ankara itfaiyesi, 697 trafik kazasında
kurtarma çalışmasına katıldı. Bunların
541’i otomobil, 28’i kamyon ve 21’i tır
kazası oldu. Sağanak yağış ve su patla-
malarının neden olduğu su baskınları-
na ilişkin çalışmalarda da itfaiye en ön
saflarda yer aldı. Başkentte meydana
gelen 794 su baskınına itfaiye ekiple-
rince müdahalede bulunuldu. İnsanlar
ile hayvanların canlarını, kendi hayat-
larını hiçe sayarak zor durumdan kur-
tarmaya çalışan itfaiye ekiplerini asılsız
ihbarlar ise gereksiz yere meşgul etti.
Yılın ilk yarısında itfaiyeye gelen 111
ihbar asılsız çıktı.
 HABERLER
İtfaiye Yangın ve Kurtarma Sporları Dünya Şampiyonası’nda ‘Dostluk Kazandı’
İ
zmir’in ev sahipliğinde Atatürk Stadı
ve Kültürpark’ta düzenlenen İtfaiye
Yangın ve Kurtarma Sporları Dünya
Şampiyonası’nda itfaiyeciler birbirle-
Küresel Yangınla Mücadele Sistemleri Pazarı Büyüyor
G
lobal Market Insights Inc. tara-
fından yapılan son çalışmaya
göre, Küresel yangın müdahale
pazarının 2024 yılına kadar 16 milyar
USD’yi aşması bekleniyor. Artan tüke-
tici bilinciyle birlikte kamu güvenliği
konusundaki giderek ağırlaşan yasal
düzenlemeler, yangın söndürme pa-
zarının boyutunu artıracak. Emniyet
kodları ve standartlarının getirilmesi
ile birlikte ticari alanların büyümesi
ürün penetrasyonunu artıracak. Ame-
rikan Kimya Konseyi’ne, yangın kodları
geliştiren NFPA ve IFC’ye göre, sağlık
tesisleri ve eğitim enstitüleri de da-
hil olmak üzere mefruşatlı alanların
hepsinde yağmurlama sistemi kuru-
lu olmalıdır.
ABD’de 2024 yılına kadar yılda 150
milyon yangınla mücadele sistemi ku-
rulumu olması öngörülüyor. İnşaat sek-
töründeki artış, ürün tasarımı ve geliş-
tirilmesindeki teknolojik ilerleme ile
birlikte ABD’nin yangınla mücadele
pazar payını yükseltecek. Çevre dos-
tu, daha az toksik, otomatik ve yeni
nesil sistemler için artan talep, paza-
rın büyümesi, ürün gruplarının pazar
paylarını artırmaları sürecine katkıda
16 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
riyle kıyasıya mücadele etti. 16 ülke-
nin katılımıyla gerçekleştirilen ‘İtfaiye
Yangın ve Kurtarma Sporları Dünya
Şampiyonası’na Doğu Avrupa ülkele-
rinin sporcuları damga vurdu. Törende
konuşan Uluslararası Yangın ve Kurtar-
ma Sporları Federasyonu İcra Komitesi
Başkanı Andrey Kalinin, “İzmir’deki mi-
safirperverlik ve sıcakkanlılık için çok
teşekkür ediyoruz. İtfaiye spor yarış-
larında kimse kaybetmez, dostluk ka-
zanır. Bu şampiyonada altın harflerle
‘dostluk’ yazıldı” diye konuştu. Uzun
yıllardır bu alanda dünya rekorlarına
imza atan Doğu Avrupa ülkeleriyle ya-
rışan İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin
bulunacak. 2016 yılında ABD inşaat
sektörü,%5,3 oranındaki büyümesine
2017 yılı sonunda beklenen %2’lik ar-
tışla devam etti.
Tehlikeleri ve kazaları azaltmak için
yangından korunma sistemlerinin be-
nimsenmesine yönelik bilinçliliğin art-
ması ile Avrupa’da yeşil binaların yay-
gınlaşması da yangınla mücadele paza-
rını büyütüyor. Avrupa’da yeşil binalar
için tanımlanan, yüksek güvenlik ge-
rekleri sürece katkıda bulunacak. Av-
rupa Komisyonu’na göre, yılda 148.6
milyar dolarlık tahmini hasar ve ağır
yaralanmalar nedeniyle 70.000 kişi-
nin hastaneye kaldırılması söz konusu.
Gelişmekte olan ülkelerde hızlı sa-
nayileşme güvenlik ekipmanları talebi-
ni artırdıkça küresel yangın söndürme
pazarı da olumlu yönde etkilenecek.
Asya, Pasifik ülkeleri ve Afrika’da sa-
nayi, ticaret ve konut alanlarının ge-
nişlemesi yönünde devam eden yatı-
rımlar yangın güvenlik ürünlerine olan
talebi artıracak. Merkez Bankaları ve
hükümetlerin istatistik birimlerine göre,
Asya-Pasifik Bölgesi’nde sanayi sektö-
rünün gelişimi için yapılan yatırımlar,
2016 yılında 10,6 milyar ABD doları
itfaiyecileri de İzmir’deki şampiyona-
da önemli deneyimler kazandı. Kadın
İtfaiye Takımımız, son gün gerçekleşen
motopomp yarışında “1 saniye farkla”
madalyayı kaçırdı. Nefes kesen mü-
cadelenin son gününde Belarus’un ar-
dından 30.41 saniye ile 4. olan Kadın
İtfaiye Takımı’nda Mucize Kara, Müri-
vet Atik, Canan Ay, Pelin Parlak, Ayşe-
nur Taşlı, Simge Olçun, Rüveyda Kara
Zeynep Limon ve Hanife Çardak yer
aldı. Motopomp yarışlarında birinciliği
26.83’lük derecesiyle Çekya, ikinciliği
ise 29.01 derecesiyle Kazakistan elde
etti. Erkeklerde ise birinci Belarus, ikin-
ci Rusya, üçüncü ise Moğolistan oldu.
seviyesinde gerçekleşti.
Almanya yangın söndürme pazarın-
da, güvenlik standartlarının geliştiril-
mesinden dolayı önemli bir büyüme
yaşanacak. Avrupa Komisyonu uya-
rınca, Almanya’da, yüksekliği 60 m’yi
aşan herhangi bir ofis veya konut bina-
sına, güvenlik çıkışı olarak iki merdiven
sağlanmalı ve güvenlik standartlarını
karşılamak için bir yağmurlama siste-
mi kurulmalıdır.
Çin yangınla mücadele pazarının
2024 yılına kadar yılda %3 büyümesi
bekleniyor. Yangınları azaltmak için ar-
tan tedbirlerle birlikte sanayi ve ticaret
sektörünün yaygınlaşması Çin’de iş or-
tamını olumlu yönde etkileyecek. 2015
yılında Çin, yılda %10.8’lik bir artışla
dünyanın en büyük güvenlik ve güven-
lik ürünleri pazarı ABD’yi geride bıraktı.
2016’daki Suudi Arabistan yangınla
mücadele pazarının değeri 150 mil-
yon USD’nin üzerinde idi. Devam eden
projeler, mevcut sanayilerin genişletil-
mesi ve kurulmasıyla birlikte yangınla
mücadele sistemleri için talep artacak.
2015 yılında, işletmede olan endüstri-
yel ünite sayısı 290 milyar ABD doları
yatırımla 7.007’ye ulaştı.
 HABERLER
Türkiye İMSAD: “Yangına karşı göstermelik değil, gerçekçi önlemler alınmalı”
Y
angından Korunma Haftası do-
layısıyla Türkiye İMSAD tarafın-
dan yapılan yazılı açıklamada,
yangına karşı göstermelik değil, can
güvenliği için gerçekçi önlemler alın-
masını sağlamak üzere; yapım ruhsatı,
yapı kullanım izni ve çalışma ruhsatı
gibi konularda gerekli düzenlenmeler
yapılması gerektiğine dikkat çekil-
di. Türkiye İMSAD bünyesinde, inşa-
at malzemesi üreticisi, kamu ve özel
üniversitelerin öğretim üyeleri, ulusal
ve uluslararası yangın güvenliği test,
muayene ve onay kuruluşları ve yan-
gın güvenlik mühendisliği alanında
uzman isimlerden oluşan Yapısal Yan-
gın Güvenliği Çalışma Grubu’nun, tek-
nik konuları da kapsayan açıklama-
sında, sektöre ve kamuoyuna yönelik
önemli uyarılarda bulunuldu: “Geçen
yıl Adana’da bir yurt binasında mey-
dana gelen yangında 12 öğrencinin
hayatını yitirmesinin ardından bu yaz
başında İngiltere’de, Grenfell Tower’da
meydana gelen yangının da 79 cana
mal olması, ulusal ve uluslararası ka-
muoyunun yine yangın güvenliği ko-
nusuna odaklanmasına neden oldu.
Aslında her büyük yangından son-
ra duyarlı hale geliyoruz ancak kısa
süre sonra her şey unutuluyor ve ile-
ride aynı hatalar tekrarlanıp duruyor.
Yapılması gereken, kamu vicdanını
teskin etmek amacıyla birilerini suç-
lamak yerine, daha uzun ve bilimsel
çalışmalarla sistemsel hataları bulup
ortaya çıkarmak, her yangından ders
almak ve bunları standart ve yönet-
meliklere yansıtmak olmalı. Böylece,
alınan önlemlerin sürekliliği ve sürdü-
rülebilirliği sağlanmalıdır. Son olaylar
ile ilgili kamuoyuna yansımış hatala-
rı; ‘yönetmeliklere uymama’, ‘tasarım
hatası’, ‘malzeme hatası’, ‘ uygulama
hatası’ ve ‘işletme hatası’ gibi başlık-
lar altında değerlendiriyoruz.
“Yönetmeliklere uymama
alışkanlığının bedeli çok ağır”
Belediyelerden ruhsatı alınacağı za-
man, maliyeti düşürmek için yangın
18 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
esnasında yarar sağlamayacak gös-
termelik önlemlerle ruhsat almak üze-
re girişimlerde bulunulduğu ve çoğu
kez ‘aracı’, ‘çantacı’ sözde yangın da-
nışmanları kullanılarak uygunsuz bi-
nalar için belediyelerden ruhsat çıka-
rılması için çaba gösterildiği görülüyor.
Bu durumda bina yapım maliyeti belki
TL bazında düşüyormuş gibi gözük-
mektedir, ancak yangın durumunda
hem can ve hem de mal güvenliği
olmayan binalar yüzünden çok ağır
bedeller ödenebilmektedir.
“Doğru tasarım, yangın
güvenliğinde hayati rol oynuyor”
Mimari, elektrik ve mekanik pro-
jelerin hazırlanması safhasında pasif
ve aktif yangın güvenliği önlemlerinin
tasarım içerisinde doğru şekilde yer
alması, can ve mal güvenliği için ha-
yati rol oynuyor. Burada pasif yangın
önlemleri derken iki temel öge kaste-
diliyor: Birincisi yapısal olarak binanın
taşıyıcı sistemlerinin ve binanın birbi-
rinden farklı yangın riski taşıyan bö-
lümlerinin yangına dayanıklı, yangının
ve dumanın yayılması riskini en aza
indirebilecek şekilde projelendirilme-
si, ikincisi ise yangın anında binadaki
insanların en uygun şekilde tahliye
edilmelerine ve yangına müdahale
edeceklerin kolayca müdahale etme-
sine olanak sağlayacak şekilde mimari
tasarım yapılmasıdır. Aktif yangın ön-
lemleri ise esas olarak bir yangını en
kısa zamanda tespit ve ihbar edecek
donanımlar ile yangının en kısa za-
manda baskılanmasına olanak sağla-
yacak sistemleri içermektedir. Tasarım
safhasında, yangın güvenliği tasarımı
hayati önem taşıdığı göz önüne alı-
narak mutlaka pasif ve aktif yangın
önlemleri konusunda yetkin, yangın
güvenlik mühendisi danışmanlardan
destek alınmalıdır. Bu desteğin alın-
ması, hem alınacak önlemlerin etkin-
liğinin sağlanması, hem de maliyet-
lerin düşürülüp ekonomik çözümler
üretilmesi açısından önemlidir. Ne
yazık ki Türkiye’de yangın güvenlik
mühendisliği yeterince gelişmemiştir.
Türkiye İMSAD Yapısal Yangın Güven-
liği Çalışma Grubu olarak bu konuda
da kamu ve üniversiteler nezdinde
çalışmalarımızı yürütüyoruz.”
‘Doğru malzeme’, ‘doğru
uygulama’, ‘denetim’ ve ‘doğru
işletme’
Açıklamada, yangın güvenliği ko-
nusunda alınması gereken önlemler
şöyle değerlendirildi: “Projelerin iş-
levsel olarak hayata geçirilebilmesi
için, inşa edilecek binanın kullanım
amacına, tehlike sınıfına ve bina yük-
sekliğine uygun yangın güvenlik ted-
birlerinin alınması, yangına karşı tepki
ve yangın dayanım testleri yapılmış
sertifikalı malzeme ve yapı elemanları
kullanımı son derece önemlidir. İnşaat
safhasında pasif ve aktif yangın gü-
venlik sistemlerinin imalat ve montaj-
ları yetkin kişi ve kurumlar tarafından
yapılmalıdır. Bunun için meslek stan-
dartlarının geliştirilmesine ve yetkin
kişi ve kuruluşların belgelendirilme-
sine ihtiyaç vardır. Bu amaçla, proje,
imalat ve montaj safhalarında yetkin
kişi ve kuruluşlar tarafından kontrol-
lerinin sağlanması ve yapım sürecinin
tasarıma uygun olarak gerçekleştiril-
mesi şarttır. Her zaman söylediğimiz
gibi, “malzeme olarak ne kullanıldığı
kadar hatta daha fazlası, nasıl uygu-
landığı da son derece önemlidir.”
Binada uygun şekilde yangın bö-
lümlendirilmesi yapılmış, yangın kaçış
yolları yangına karşı korunmuş olsa
dahi, bina bölümlerinin sonradan ku-
raldışı kullanımı veya tadilatlar yapıl-
ması durumunda yapısal güvenlik iş-
levini yitirecektir. Bu nedenle binanın
kullanım amacına uygun ve yangın
güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde
kullanılmasının uzman taraflarca de-
netlenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca bina
kullanımı safhasında da, yangın kaçış
yollarının doğru kullanımı da dâhil ol-
mak üzere temel yangın güvenlik ko-
nularında binadaki kullanıcıların eği-
timi, acil durumlarda ne yapacakları
 HABERLER

ve nasıl davranacakları konusunda
bilinçlendirilmesi gereklidir.
“Yangın önlemlerine, gelişmiş
ülkelerden farklı bakıyoruz”
Binalarda tasarım, yapım ve kul-
lanım safhalarında alınması gereken
tedbirler 2015 yılında son revizyonu
gerçekleşen Binaların Yangından Ko-
runması Hakkında Yönetmelik içeri-
ğinde detaylandırılmıştır. En önemli
sorunlardan biri de yönetmelik-stan-
dart kargaşasıdır. Ülkemizde yönet-
melikler çoğu zaman standartların
yerine geçecek şeklide hazırlanmak-
ta ve teknik detayları içermektedir.
Binaların Yangından Korunması Hak-
kında Yönetmelik, maalesef standart-
ların öngördüğü performansa dayalı
hesap yöntemlerini kullanmamak-
ta ve yapısal yangın güvenliği ko-
nularına yeterince yer vermemekte-
dir. Oysa gelişmiş ülkelerde, yönet-
melikler hangi işin hangi standarda
göre yapılması gerektiğini ve varsa
ülke koşullarına uygun sınırlamaları
belirleyen amir kamu hükümleridir.
Standart ise akademisyen ve uzman
mimar ve mühendislerin müştereken
geliştirdikleri teknik detaylardır. Biz-
de yönetmelikler standartın yerine
geçtiğinden standartlar adeta gerek-
siz hale getirilmektedir. Sonuç olarak
yönetmeliklerin daha gerçekçi ve iş-
levsel olabilmesi için; bilimsel çalış-
malara dayalı standart çalışmalarına
ağırlık verilmeli, standarda dayalı yö-
netmelikler akademisyen, uzman mü-
hendis ve mimarların da içinde olacağı
geniş komisyonlar tarafından ve tüm
ilgili taraflarla koordineli olarak ha-
zırlanmalıdır.

IUMI, Konteyner Gemilerinde Yangın Güvenlik Sistemlerinin Gözden

Geçirilmesini İstedi

G
iderek daha büyük konteyner IUMI, Alman Sigorta Birliği GDV ta- söndürme sistemleri ile donatılmış ola-
gemilerinin inşa edilmesi ve rafından önerilen, bir konteyner gemi- cak. Buna ek olarak, gelişmiş yangın
yeni konteyner gemisi yangın- sindeki yangınla mücadele sistemi için algılama sistemlerinin kurulumunu da
ları dolayısıyla, Uluslararası Deniz Si- gelişmiş bir konsepti, en iyi uygulama öneriyoruz” diyor.
gortaları Birliği (IUMI) Yönetim Kurulu, olarak öneriyor. Modern konteyner gemilerinin artan
gemilerde daha iyi yangın güvenlik sis- GDV Deniz ve Kayıp Önleme’den boyut ve karmaşıklığına dikkat eden
temleri talep etti. IUMI mevcut yasal Uwe-Peter Schieder; “Yangının ya- IUMI, mürettebatın, yüklerin ve gemi-
mevzuat hükümlerinin yetersiz olma- yılmasını önlemek için tekli yangın lerin güvenliğini artırmak için daha ileri
sı konusunda endişelerini dile getirdi. kompartımanlarını güverte altına yer- adımların atılması gerektiğine inanıyor.
Özellikle konteyner gemileri için daha leştirmenizi öneririz. Bu bölmeler, sa- IUMI, konteyner gemilerindeki yangın
iyi yangın söndürme sistemleri için bir bit CO2 ve su bazlı yangın söndürme algılama, koruma ve yangınla müca-
bildiri yayımladı. sistemleri ile donatılmış olacak. Kenar, dele yeteneklerini en iyi şekilde geliş-
IUMI, yangın söndürme etkinliğini ara hat bölgeler, alttaki su soğutma- tirme konusunda IMO, AB bayrak dev-
artırmak için Uluslararası Denizde Gü- lı bölmelerle hizalanacak şekilde, gü- letleri, ilgili sektör paydaşları ile daha
venlik (SOLAS) Sözleşmesinin 2014 verte üstüne de su soğutmalı bölmeler ileri görüşmeler yapılması gerektiğini
tarihli güncellemesindeki gereklerin yerleştirilecek ve ayrıca sabit yangın düşünüyor.
açıkça karşıladığını dile getirse de, bir-
lik, bundan daha fazlasının yapılması
gerektiğine inanıyor.
IUMI Siyasi Forum Başkanı Helle
Hammer birliğin görüşünü; “SOLAS’a
yapılan son değişiklikler doğru yönde
bir hareket, ama yeterli değil. SOLAS’ın
öngördüğü yasal gereklilikler başlan-
gıçta genel kargo gemilerindeki yan-
gınlar için geliştirilmişti ve bu gemiler
yapısal olarak bir konteyner gemisine
göre çok farklıdır; bu gemilerde kar-
go farklı şekilde depolanır. SOLAS’ta
öngörülen yangın söndürme modülü-
nün modern bir konteyner gemisi için
uygun olmadığını düşünüyoruz” diye
açıklıyor.

20 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

İyi Mühendislik, Doğru Çözüm

Koç Üniversitesi Hastanesi Vestel City Manisa

Bakü Olimpiyat Stadı - Azerbaycan Quasar İstanbul

Capitol Vista Ankara Hyatt Regency Taşkent Argos in Cappadocia

EEC Entegre Bina Kontrol Sistemleri

• Bina Otomasyon, Yangın, Güvenlik, Geçiş Kontrol,
CCTV, Seslendirme ve diğer bina zayıf akım sistemleri
entegrasyonunda deneyimli sistem firması
• Dünya çapında tanınmış, sertifikalı ürünler
• Standartlara uygun tasarım ve uygulama
• 35 yıllık projelendirme ve uygulama deneyimi
• Geniş ve uzman kadro, güçlü satış sonrası bakım ve
servis desteği
Referanslarımızı isteyiniz.

Akıllı Binalar için Komple Çözümler

EEC Entegre Bina Kontrol Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Tel: (0212) 320 1626 Fax: (0212) 320 1636 E-mail: ebks@eec.com.tr Web: eec.com.tr
 HABERLER
Edirne Belediyesi’ne 277 Bin 922 Euro Hibe
E
dirne Belediyesi, Interreg-IPA Bul-
garistan-Türkiye Sınır Ötesi İşbirliği
Programı kapsamında yürüttüğü
üç projeden biri olan “Orman Yangın-
ları için Operasyonel Kapasitenin Artı-
rılması ve Afet Önleme Çalışmalarının
Geliştirilmesi” projesi ile 277 bin 922
Euro hibe aldı. Proje kapsamında tam
donanımlı itfaiye aracına sahip olacak
olan Edirne Belediyesi, kent merkezin-
deki çocukları, eğitim odaları, bilgilendi-
rici kitapçıklar, teoriye ve pratiğe dayalı
eğitim ile yangına karşı bilinçlendirecek.
Avrupa Birliği Bakanlığının ulusal
otorite görevini yürüttüğü Interreg-I-
PA Bulgaristan-Türkiye Sınır Ötesi İş-
birliği Programının birinci teklif çağrısı
kapsamında Bulgaristan İçişleri Bakan-
lığı Yangın Güvenliği ve Afet Önleme
Genel Müdürlüğü ve Edirne Belediye-
sinin ortak yürüttükleri CB005.1.11.005
sayılı “Orman Yangınları için Operas-
yonel Kapasitenin Artırılması ve Afet
Kaliforniya’daki Yangın 1 Milyar Dolarlık Zarara Neden Oldu
A
BD’nin Kaliforniya eyaletinde
8 Ekim’de başlayan ve 2 hafta
boyunca kontrol altına alınma-
yan yangın felaketinde ölü sayısının
42 olduğu ve yüzlerce insanın kayıp
olduğu bildirildi. Kaliforniya Valisi Jer-
ry Brown yangınlar için eyaletin karşı
karşıya kaldığı “en büyük trajediler-
den biri” dedi ve 10 binden fazla it-
faiye görevlisinin yangını söndürme-
ye çalıştığını aktardı. Eyalet Sigorta
Temsilcisi Dave Jones, yangınlardan
etkilenen bölgelerde 8 büyük sigor-
22 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
Önleme Çalışmalarının Geliştirilmesi”
isimli proje kapsamında Bulgaristan’ın
Haskova Kentinde basın toplantısı ya-
parak proje hakkında bilgi verdi.
“Yol uzun ve zorluydu”
Bulgaristan İçişleri Bakanlığı Yangın
Güvenliği ve Afet Önleme Genel Mü-
dürlüğünden Julian Grancharov, “Önü-
müzdeki sene araçların tedarik edilme-
sini ve faaliyetlerin birçoğunun gerçek-
leştirilmiş olmasını umuyoruz. Bu faali-
yetleri gerçekleştirme hayaline ulaşma
yolu çok uzun ve zorluydu. Bu masanın
etrafında gördüğünüz katılımcılar ola-
rak bu aşamaya gelmek için çok fazla
çaba gösterdik” dedi.
“Tam donanımlı itfaiye aracı”
Edirne Belediyesi Avrupa Birliği ve
Uluslararası İlişkiler Birimi Sorumlusu
Ebru Erolu Karaca ise, “Bu proje kap-
samında sınır bölgemizde orman yan-
gınlarını söndürmek için özel donanım
tedarik edilecek. Bulgar ortağa 3 adet
yangın söndürme aracı ve 36 takım ki-
şisel koruma ekipmanı alınacak. Edirne
Belediyesine ise 1 adet tam donanımlı
yangın söndürme, kaza kırım ve kurtar-
ma aracı tedarik edilecek. İtfaiyeciler
alınan yeni araçlar için eğitim alacaklar,
Ayrıca her iki tarafta ilköğretim düze-
yinde çocuklar için de kurumlar bünye-
ta şirketinin raporuna göre, afetin bir
milyar dolarlık hasara neden olduğu-
nu açıkladı. Rapora sigorta kapsamına
girmeyen mülklerin dâhil edilmediğine
işaret edildi. Jones, maddi hasarın “bü-
yük ihtimalle dramatik biçimde arta-
cağını”, afetin Kaliforniya tarihinin en
fazla maddi hasara neden olan yangını
olabileceğini söyledi. Yangınlar nede-
niyle bölgeden tahliye edilen 15 bin
kişinin evlerine dönemediği bildirildi.
Kaliforniya Valiliği’nin ayrıca yangının
yaralarının sarılması için karavanlar-
sinde eğitimler verilecek. Onların sivil
savunma ve yangın güvenliği konula-
rında bilinçlendirilmesi sağlanacak, reh-
ber kitapçık hazırlanacak” şeklinde ko-
nuştu. Karaca, daha sonra Edirne Bele-
diyesinin Sınır Ötesi İşbirliği programın-
dan yürütmekte olduğu diğer iki proje
hakkında da katılımcıları bilgilendirdi.
“Amacımız geleceğe yaşanabilir bir
dünya bırakmak”
Edirne Belediyesi İtfaiye Müdürü Ay-
dın Baskak ise, 1998 yılında Balkan
Ülkeleri Spor Okulu’nun kurulduğunu
ifade ederek “Bizler o günlerden bu-
güne çok değişim yaşadık. Her konu-
da birbirimize destek olduk, yardım et-
tik. Bulgaristan 1999 yılında yaşanan
depremde Türkiye’ye yardıma koşan ilk
ülkelerden biridir. Özverilerinden dolayı
teşekkür ediyorum. Daha önce birkaç
proje denemesinde bulunduk ancak
bürokrasiden dolayı başarılı olamadık.
Bugün çok mutluyuz. Amacımız gele-
ceğe yaşanabilir bir dünya bırakmak.
Ormanlar dünyanın akciğeri ve bizim
onları korumamız baş görevlerimiz-
den biri” dedi.
Basın toplantısının ardından proje
ekibi, Haskova İtfaiyesini gezdi. Hasko-
va İtfaiye Müdürü Nikolay Vılçev, mü-
dürlüğe daha önce AB Projeleri kapsa-
mında alınan itfaiye araçlarını tanıttı.
dan alınan park ücretinin geçici süreli-
ğine kaldırılması, acil servislerde fahiş
fiyat uygulamasına eyaletin getirdiği
yasağın Nisan 2018’e kadar uzatılma-
sına karar verdiği belirtildi.
 HABERLER
TÜYAK Seminerleri Yeni Dönemi Başlıyor
T
ÜYAK’ın 2016-2017 döneminde
başladığı, sektörün nabzını tutan,
pazara hareketlilik getiren semi-
nerleri yoğun ilgi nedeniyle bu sene
tekrar başlıyor. Konu ile ilgili TÜYAK
tarafından yapılan açıklamada, “Kıy-
metli konuşmacıların olduğu, konula-
rın titizlikle seçildiği, yangın anlamında
aklınıza takılan tüm soruları da sora-
bileceğiniz bir ortamı sağlayan TÜYAK
eğitim seminerleri konu ve tarihleri Se-
miner Komitemizce belirlenmiştir. Ge-
leneksel olarak her ayın 3. cumartesi
günü olarak planladığımız seminerle-
rimiz bu sene Sempozyum çalışmaları
nedeniyle Aralık ayında başlayacak ve
Mayıs ayında bitecektir. Gelen yoğun
talep nedeniyle Ankara ve İzmir’de de
birer seminer yapacağımızın müjdesini
de şimdiden verelim. Unutmamak ge-
rekir ki ücretsiz seminer düzenlemek,
sizleri layıkıyla ağırlayabilmemiz için
gereken finansman sektörün kıymetli
temsilcilerinin sponsorluğu ile karşılan-
maktadır. Bu vesile ile yeni dönem se-
miner sponsorluğumuzun da kayıtları-
nın alınmaya başlandığını bildirmekten
Burdur’da Gerçeği Aratmayan Yangın Tatbikatı
B
urdur’da İtfaiyecilik Haftası ne-
deniyle Cumhuriyet Meydanı’n-
da arama-kurtarma ve yangın
tatbikatı düzenlendi. Senaryo gereği
Cumhuriyet Meydanı’nda meydana ge-
len bir trafik kazasında, otomobil için-
24 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
kıvanç duyarız” ifadelerine yer verildi.
2017-2018 Ücretsiz Seminer
Programı
1. 16 Aralık 2017 - Konutlarda
yangın algılama sistemleri -
algılama, ihbar ve yönlendirme
sistemleri.
2. 20 Ocak 2018 - Ön tepkili
(Preaction) yangın söndürme
sistemleri
3. 17 Şubat 2018 - Köpüklü
Söndürme Sistemleri
4. 17 Mart 2018 - İtfaiye su alma
ve hortum sistemleri tasarım ve
uygulaması
5. 14 Nisan 2018 - CO2 ve Inert
gazlı söndürme sistemleri
6. 5 Mayıs 2018 - Pasif yangın
önleyiciler
7. 28 Nisan 2018 - NFPA 13
standartındaki değişiklikler -
Ankara
8. 31 Mart 2018 - Sprinkler
sistemleri - İzmir
de sıkışan sürücünün kurtarılması ve
araçta bulunan yakıt kaçağından dolayı
alev alan otomobilin söndürme ve so-
ğutma çalışmaları gerçekleştirildi. Bur-
dur itfaiye ekipleri, itfaiye çavuşunun
koordinesiyle otomobil içinde sıkışan
yaralıyı kurtarmak amacıyla, kurtarma
makineleri ile otomobili kesti. Sürücü-
nün otomobilden çıkarılmasının ardın-
dan, yaralı sürücü 112 sağlık ekiplerine
teslim edilerek, ambulansla hastaneye
sevk edildi. Yaralı sürücünün kurtarıl-
masının ardından yakıt kaçağı nedeniy-
le otomobil alev aldı. Burdur İtfaiyesi,
arazözle olay yerine gelerek, köpükle
otomobili söndürdü. Söndürme sonrası
soğutma işlemi gerçekleştirilerek tat-
bikat sona erdi.
SPONSORLUK SEÇENEKLERİ:
1. ALTIN SPONSOR
10.000 TL
• Altın sponsor firmanın logosu,
seminer boyunca ve tüm
sponsorların üzerinde en üstte yer
alacaktır.
• TÜYAK Yangın Mühendisliği
dergisinde firma hakkında tanıtım
yazısı (haber) yayımlanacaktır.
• 8 seminerin tamamında fuaye
salonunda stant verilecektir.
2. GÜMÜŞ SPONSOR
7.500 TL
• Gümüş sponsor firmanın logosu,
seminer boyunca fuayede yer
alacaktır.
• TÜYAK Yangın Mühendisliği
dergisinde firma hakkında tanıtım
yazısı (haber) yayınlanacaktır.
• Seçtikleri 4 seminer için fuaye
salonunda stant verilecektir.
3. BRONZ SPONSOR
6.000 TL
• Bronz sponsor firmanın logosu
seminer boyunca fuayede yer
alacaktır.
• Seçtikleri 2 seminer için fuaye
salonunda stant verilecektir.
4. LOGO SPONSORU
2.500 TL
• Logo sponsor firmanın logosu
seminer boyunca fuayede yer
alacaktır.
Sponsorluk bütçelerindeki fiyatlara
KDV dahil değildir.
 HABERLER
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç: “Türkiye’deki binaların yüzde 95’i deprem
sonrası yangınlara karşı güvenli değil”
T
ürkiye Yangından Korunma ve
Eğitim Vakfı ve Yangından Ko-
runma Derneği 9-10 Kasım 2017
tarihlerinde, Grand Cevahir Otel Con-
vention Center’da Uluslararası Yangın
ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi
düzenliyor. Sempozyum öncesi, sem-
pozyumun içeriği ile ilgili bilgi veren
İTÜ Makine Fakültesi Öğretim Üyesi,
Türkiye Yangından Korunma Vakfı Ku-
rucu Başkanı ve Onursal Başkanı Prof.
Dr. Abdurrahman Kılıç, halkı ve yetki-
lileri deprem sonrası yangınlarla ilgili
uyarıyor. Yüksek binalardaki yangın ris-
kine de dikkat çeken Kılıç, muhtemel
İstanbul depremi sonrası çıkacak yan-
gın sayısını 3 bin olarak işaret ederken,
yüksek katlı binaların yüzde 80’inde
yeterli yangın güvenliği bulunmadığı-
nı savunuyor.
Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç, basit
önlemlerle engellenebilecek yangın
felaketinin yaratabileceği etki ile il-
gili bilgi verdi. Deprem sonrası oluşa-
cak yangın sayısının ve bu yangınların
vereceği zararların o anda, o ortamda
bulunan açık ocak, açık ateş sayısına
bağlı olarak değiştiğini söyleyen Prof.
Dr. Kılıç; “En büyük korkumuz bekle-
26 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
ni gaz. Genellikle doğalgaz kullanılan
yerlerde, deprem sonrası boruların kı-
rılmasıyla ortaya çıkan gaz, ortamdaki
açık ateşle veya kıvılcımla karşılaşınca
patlamalar meydana geliyor. Deprem
esnasında, her ne kadar doğalgaz akı-
şı ana vanadan kapansa da, doğalgaz
borularının içerisinde kalan gazlar risk
oluşturuyor. Deprem durumunda boru-
nun içerisinde kalan gazın tahliye edil-
mesini sağlayan, alev görmeyince gazı
direkt olarak kesen sistemlerin kurul-
ması gerekli” dedi.
Türkiye’deki binaların yüzde
95’inde deprem sonrası yangın
güvenliği açısından uygun değil
Türkiye’deki yüksek binaların yüzde
95’inin depremde yangın güvenliği
açısından uygun olmadığını söyleyen
nen İstanbul depreminin kış ayların- Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç “Binaların
da gerçekleşmesi” dedi. Prof. Dr. Kılıç yüzde 95’i deprem sonrasında oluşa-
sözlerine şöyle devam etti; “Deprem bilecek yangınlara karşı güvenliği ol-
olduğu sırada açık ocak sayısı fazlaysa, mayan binalar. Uygun olan yüzde 5’lik
deprem sonrası yangınların görülme kısım da son dönemde yapılmış binalar
oranı büyük ölçüde artıyor. Özellikle arasından çıkar. Binaların ve tesisatla-
yemek zamanı olan sabah ve akşam rın eski, binaların sık, insanların fazla,
saatlerinde yaşanan depremler bu an- yolların dar, yanıcı maddelerin fazla
lamda büyük risk yaratıyor. Muhtemel
İstanbul depremi sobaların, kombilerin
yandığı, ocakların açık olduğu bir za-
manda olursa çok sayıda yangına da
sebep olacaktır. İstanbul’da kış ayla-
rında, akşam saatlerinde bir depremin
olduğunu varsayarsak, deprem sonrası
meydana gelecek yangın sayısını yak-
laşık 3.000 adet olarak öngörebiliriz”
diye konuştu.
Deprem sonrası yangınların en
büyük nedeni gaz kaçakları
Deprem sonrası, ayakta kalan bina-
ların tesisatlarında kırılma, kopma tar-
zı hasarların meydana gelebileceğini
belirten Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç,
aynı ortamda açık ateş bulunmasının
yangına neden olacağını söylüyor. Prof.
Dr. Abdurrahman Kılıç “Deprem sonrası
yaşanan patlamaların en büyük nede-
 HABERLER
olduğu bölgeler yangın açısından en
riskli bölgeler. Bu bölgelerde bir de
şiddetli deprem yaşanırsa yangın ris-
ki daha da artar” dedi.
Yüksek katlı binaların yüzde 80’i
yangın güvenliği açısından yeterli
değil
Bilgilendirme toplantısında yüksek
katlı binalardaki yangın riskine de dik-
kat çeken Prof. Dr. Abdurrahman Kı-
lıç; Türkiye’deki yüksek katlı binaların
2007 yılından önce yapılanlar, 51,5
metreden kısa olanlar ve çok yüksek
ve yeni olanlar olarak üç gruba ayrıl-
dığını söyledi. 2007 yılından önce ya-
pılan binalarda yangın önlemi ve yan-
gın tesisatı deprem şartlarına uygun
olarak yapılmadığını ifade eden Prof.
Dr. Kılıç “Bu binaların çoğunda, özel-
likle konutların nerdeyse tamamında
bir yangın önlemi yok. Yağmurlama
sistemi bulunmuyor, kaçışlar yeterli
değil, olanlarda ise algılama sistemi
mevcut değil dedi.
Binalardaki büyük hile
51,5 metrenin üzerindeki binalar-
da ise, algılama, söndürme, güven-
lik holü, anons sistemi gibi önlemler
yönetmelikle zorunlu hale getirilmiş
28 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
durumda olduğunu söyleyen Prof. Dr.
Kılıç, özellikle yap-sat zihniyeti ile
hareket eden bazı müteahhitlerin bu
sistemleri yapmamak için bina uzun-
luklarını 51 metrede bıraktıklarını ifa-
de etti. Bu uzunluğun aşağı yukarı 17
kata denk geldiğini söyleyen Prof. Dr.
Kılıç sözlerine şöyle devam etti “10
katın üzerindeki bir binayı dışarıdan
söndürebilmeniz mümkün değil. Ya-
nan binanın içerisine girip söndürmek
de mümkün değil. Bu tür binalar ancak
yangın söndürme tesisatı ile söndürü-
lür. İçeride mutlaka korunmuş merdi-
ven olmalı, algılama sistemi ve sön-
dürme sistemi bulunmalı.”
Üçüncü grup yüksek binaların ise,
çok daha yüksek olan, içlerinde algıla-
ma sistemi, söndürme sistemi gibi sis-
temlerin bulunduğu binalar olduğunu
söyleyen Prof. Dr. Kılıç; “Bu binaları da;
yangın söndürme sistemleri yapılmış
ama tasarımı uygun olmayan, tasarı-
mı yapılmış ama uygun yapılmayan
ve tasarlanmış, uygun yapılmış ama
sistemlerin bakımı yapılmamış binalar
olarak üçe ayırabiliriz. Tüm bu faktör-
lere baktığımızda, Türkiye’deki yüksek
katlı binaların yüzde 80’ine yakınının
yeterli yangın güvenliğine sahip olma-
dığını söyleyebiliriz” şeklinde konuştu.
Dış cephe kaplamalarında büyük
tehlike
Dış cephe kaplamalarında yanıcı mal-
zemelerin kullanılmasının da büyük teh-
like yarattığına dikkat çeken Prof. Dr.
Abdurrahman Kılıç “Polistiren malzeme
aşırı yanıcı, tutuştuğu zaman hızla yayı-
lan bir malzeme. Mantolamada bir çok
ülkede 12 metre, en fazla 18 metreden
sonra polistiren malzemenin kullanılma-
sı yasak. Türkiye’de bu sınır 21 metrey-
di, maalesef bu yönetmelikte değişiklik
yapılarak 28 metreye çıkarıldı. Yani 28
metrenin altındaki binalarda cephede
mantolama için son derece yanıcı olan
polistiren malzeme kullanılabiliyor” şek-
linde konuştu.
Yangın tasarımla söndürülür
Yangının yayılmasını önlemede ve
söndürmede en büyük etkenin tasa-
rım olduğunu belirten Prof. Dr. Abdur-
rahman Kılıç “Yangın tasarımla önlenir,
bina tasarımla söndürülür. Binaların pro-
je aşamasında yangın tehlikesi düşünü-
lerek tasarlanmış olması gerekir. Bu bi-
lincin başta idareci ve yöneticiler olmak
üzere toplumun her kesiminde olması
gerekir. Ancak bu şekilde yangınlar ve
yangınlar nedeniyle oluşan kayıplar en
aza indirilebilir” dedi.
Güvenliğiniz Bina güvenliğinde lider uluslararası şirketimizin proje
yetkinliğini, yerel partnerlerimizin avantajlarıyla birleştiriyoruz.

Güvenliğiniz
Hedefimiz!
Bina güvenliğinde lider uluslararası şirketimizin proje
•yetkinliğini,
•
Yangın algılama konseptleri avantajlarıyla birleştiriyoruz.
yerel partnerlerimizin
Tehlike yönetim sistemi

Hedefimiz!
Tam entegre güvenlik ve yangın
•
•
Genel
Yangınanons
Hırsız
Tehlikealarm
ve sesli
algılama tahliye sistemleri
konseptleri
sistemleri
yönetim sistemi
• Kartlı
Genelgeçiş
anonskontrol
ve seslisistemleri
tahliye sistemleri
sistemlerimiz, gelecek odaklı
Tam entegre güvenlik ve yangın • Hırsız video
CCTV alarmsistemleri
sistemlerive IP interkom sistemi
ürünlerimiz ve her türlü ortama • Kartlı geçiş kontrol sistemleri
sistemlerimiz, gelecek odaklı
uygun çözümlerimiz ile yüksek •Tüm dünyada
CCTV videohavaalanları
sistemleri vedahil olmak üzere,
IP interkom altyapı
sistemi
ürünlerimiz ve her türlü ortama
güvenlikli bir koruma sağlıyoruz. tesisleri, oteller, hastaneler, iş merkezleri, konut ve
uygun çözümlerimiz ile yüksek stadyumlar
Tüm dünyadagibi bir çok komplekste
havaalanları en ileri
dahil olmak teknolojiye
üzere, altyapı sahip
güvenlikli bir koruma sağlıyoruz. ürün, yazılım
tesisleri, ve sistemlerimizi
oteller, hastaneler, iş bulabilirsiniz.
merkezleri, konut ve
stadyumlar gibi bir çok komplekste en ileri teknolojiye sahip
Daha
ürün, fazla bilgi
yazılım için lütfen web
ve sistemlerimizi sayfamızı ziyaret edin.
bulabilirsiniz.
www.hls-turkey.com, www. security.honeywell.com
Daha fazla bilgi için lütfen web sayfamızı ziyaret edin.
www.hls-turkey.com, www. security.honeywell.com

© 2017 Honeywell International. Her hakkı saklıdır.

Honeywell Teknoloji A.Ş., Çayıryolu Sokak, Üçgen Plaza No:7 İçerenköy 34752 İstanbul, Türkiye +90 (216) 578 71 00, hsf_turkey@honeywel.com

© 2017 Honeywell International. Her hakkı saklıdır.

MSS R
 SEMPOZYUM

PROGRAM

9 Kasım 2017, Perşembe

32 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

 SEMPOZYUM

10 Kasım 2017, Cuma

TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 33

 SEMPOZYUM

TÜYAK 2017 ULUSLARARASI YANGIN VE GÜVENLİK SEMPOZYUMU VE SERGİSİ

SPONSOR VE KATILIMCILARI

www.johnsoncontrols.com www.duyarvana.com.tr www.eec.com.tr

Stand No: A5 Stand No: A23-25

www.normteknik.com.tr www.normteknik.com.tr www.aksayyangin.com

Stand No: A7 Stand No: A7 Stand No: A3

www.dooratur.com.tr www.nullifire.com
Stand No: A39-41

www.3m.com.tr www.ayangin.com www.abcenser.com.tr

Stand No: A51-53 Stand No: A9 Stand No: A15

www.aksayyangin.com www.ariyangin.com.tr www.asecos.com

Stand No: A3 Stand No: B27 Stand No: A43

www.atlasteknik.com www.vitec.com.tr www.borusanmannesmann.com

Stand No: A17 Stand No: B1 Stand No: A27-33

www.btsyangin.com.tr www.cayirovaboru.com www.dooras.com

Stand No: B46 Stand No: B13 Stand No: B43

34 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

 SEMPOZYUM

www.websitesi.com www.fetas.com www.websitesi.com

Stand No: A23-25 Stand No: A35-37 Stand No: B17

www.gelisimteknik.com.tr www.ayvaz.com www.hilti.com.tr

Stand No: B5 Stand No: A11 Stand No: B39-41

www.hi-fog-turkey.com www.inkafixing.com www.izocam.com.tr

Stand No: A59 Stand No: B25 Stand No: A13

www.kolagom.com www.kurtarir.com www.marmarayangin.com

Stand No: B15 Stand No: A47-49 Stand No: B19

www.matrikstr.com www.mavili.com.tr www.motus-tr.com

Stand No: B45 Stand No: A1 Stand No: A45

www.novatayangin.com www.normteknik.com.tr www.nullifire.com

Stand No: B11 Stand No: A7 Stand No: A39-41

www.okallevha.com www.pentekdograma.com www.profire.com.tr

Stand No: B7 Stand No: A63-65 Stand No: B31-33

www.protek.gen.tr www.pyroplex.com www.renmuhendislik.com

Stand No: B35 Stand No: B7A Stand No: B3

www.sisarmuhendislik.com www.tesartesisat.com www.johnsoncontrols.com

Stand No: A55-57 Stand No: A21 Stand No: A5

www.valf.com.tr www.vikinggroupinc.com www.victaulic.com

Stand No: B21 Stand No: A19 Stand No: B9

TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 35

 SEMPOZYUM

TÜYAK 2017 ULUSLARARASI YANGIN VE GÜVENLİK SEMPOZYUMU VE SERGİSİ

DESTEKLEYEN KURULUŞLAR

www.eurosprinkler.org www.fmapprovals.com www.bacader.org www.dosider.org www.etmd.org.tr

www.iwma.net www.firesprinkler.global www.intes.org.tr www.imsad.org www.izoder.org.tr

www.ul.com www.mmo.org.tr www.myk.gov.tr www.mtmd.org.tr

www.nfpa.org

www.pomsad.org.tr www.tgub.org.tr www.mo.org.tr

www.ttmd.org.tr www.tucsa.org www.turob.com

www.bestdergisi.com.tr www.dogayayin.com www.guvenlik-yonetimi.com www.teknikyayincilik.com

TÜYAK 2017 Yerleşim Planı

GT PYROPLEX OKAL VICTAULIC NOVATA ÇAYIROVA KOLAGOM MARMARA

FİPRON B 17
B5 B 7A B 7B B9 11 B 13 B 15 B19

MOTUS
KURTARIR
TREMCO

A 51 -53

TÜYAK
A 47-49

BORUSAN
A 35-37

A 39-41

PENTEK
A 63-65
A 55-57

A 45
FETAŞ

SİSAR
3M
BİLGİ ELKT.

VALF SAN.

A 27-33 ASECOS HI FOG

B21
B1

A 43 A 59

HACI AYVAZ İZOCAM DUYAR

VIKING
ATLAS

TESAR

CONTA
A 21
A 15

A 17
ABC
BTS YANGIN

A19

B23

YK

A 11 A 13 A23-25
B 46

INKA FIXING
B25
MATRIKS

MAVİLİ AKSAY TYCO NORM A YANGIN

B 45

A1 A3 A5 A7 A9
ARI YANGIN B
27

DOORAS HILTI PROFIRE

B41 PROTEK 33 -35
B 39 -41 B31

STAND m2 Bilgileri

36 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ

No m2 SAYI 3
A1 MAVİLİ
No
A21
m2
TESAR
No
A41
m2
TREMCO
No
A61
m2
TÜYAK
No
B13
m2
ÇAYIROVA
No
B35
m2
PROTEK
A3 AKSAY A23 DUYAR A43 ASECOS A63 PENTEK B15 KOLAGOM B39 HILTI
A5 JOHNSON CONTROLS A25 DUYAR A45 MOTUS A65 PENTEK B17 FPN YANGIN B41 HILTI
A7 NORM A27 BORUSAN A47 KURTARIR B19 MARMARA B43 DOORAS
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 38-43, 2017

PLASTİKLERİN YANGIN GÜVENLİĞİ

Abdurrahman Kılıç 1

ÖZET
Modern dünya; plastik olmadan hayal edilmez. Plastikler herkesin yaşam biçiminin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Hafif ve koroz-
yona karşı dirençli, farklı renk oluşturulabilen, şeffaf olarak kullanılabilen ve işleme kolaylığı olduğundan, günümüzde tasarımcılar
ve mühendisler tarafından tercih edilmektedir. Bu özelliklerinin yanında istenmeyen özelliği ise kolay yanıcılığıdır. Özel ihtiyaçlara ce-
vap verecek şekilde, katkı maddeleriyle yangın direnci artırılırken, depolama ve söndürme sistemleri konusunda da yeni çalışmalar
yapılmaktadır. Bu çalışmada; plastikler hakkında bilgi verildikten sonra, plastiklerin yanma özellikleri, yangından korunma sistem-
leri, söndürme sistemleri açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Plastikler, plastik yangın koruması, plastik yangınlarının söndürülmesi

1. GİRİŞ Termoplastikler; moleküllerinin bir arada ikinci zayıf bağlarla

Plastikler; hiçbir malzemenin olmadığı kadar fazla hayatımıza bir arada tutulduğu bir polimerdir ve ısıya maruz tutulduğunda
girdiğinden, pratikteki kullanımlarında yanıcılık özellikleri bü- yumuşar ve soğuduğunda tekrar orijinal durumuna geri döner.
yük önem taşımaktadır. Günümüzde plastik üretimi en büyük Termoplastikler ısı ile yumuşatıldığında, çekme, kalıba dökme
endüstrilerden biri olup mobil telefonlarından otomobil tam- veya presleme ile şekil verilebilir. Polimer gibi, bu süreç molekü-
ponlarına, şırıngalara kadar plastik malzeme kullanılmaktadır. ler yapıda bir değişiklik meydana getirmeden çok defa tekrarlana-
Plastik malzemeler; farklı ihtiyaçları karşılamak için sert veya bilir. Termoplastikler şimdiye kadar endüstri tarafından üretilen
esnek, ağır veya hafif, katı veya sıvı formunda üretilebilmek- en yaygın plastik tipleridir. Düşük yoğunluklu polietilen (yumu-
te ve binanın farklı elemanlarıyla bir arada yer almaktadır[1].
Plastikler; ham polimer, doldurucu, plastik yapıcı ve kat-
kı maddelerinden meydana gelir. Reçine malzemenin birbiri-
ne tutunmasını sağlar. Doldurucular reçinenin belli özellikleri-
ni iyileştirirler. Katkı maddeleri özel olarak belli bir özelliği ge-
liştirir ve küçük oranlarla malzemeye dâhil edilir. Genel olarak
bu katkılar: sertleştiriciler, katalizörler, fenol veya amin içeren
kararlı hale getiren maddeler, şişme araçları, yağlar, boyalar,
mantar türevleri, bakteriler ve solventlerdir.
Yaklaşık olarak 45 çeşit temel plastik ailesi vardır ve bu ai-
lelerin çok sayıda alt bölümleri ve ayırt edici özellikleri bulun-
maktadır. Ancak tüm plastikler bir veya iki grupta sınıflandırıla-
bilir- termosetler (ısınınca sertleşen) veya termoplastikler (ısı-
nınca yumuşayan)[2].
Termosetler; ısındıkları zaman moleküler yapılarında bir de-
ğişime giden plastikler olup ısıtıldıkları takdirde dönüşü olma-
yan bir şekilde katılaşan veya sertleşen bir polimerdir. Yaygın
olarak kullanılan termosetler içinde polyester, silikon, poliüre-
tan epoksi ve alkidler sayılabilir[4].

1
Prof. Dr. İ.T.Ü. Makina Fakültesi Şekil 1. Plastik Sınıfları ve Çalışma Sıcaklıkları [3]

38 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


şak plastik torbalar), yüksek yoğunlukta polietilen (meşrubat şi-
şelerinde kullanılan sert plastikler), Polistren (strafor), Polivinilk-
lorit (aynı zamanda PVC olarak da bilinir ve plastik borularda kul-
lanılır) ve Poliakrilamin (kompakt disklerde kullanılan set plas-
tik). Polietilen (PE), Polivinilklorür (PVC), Polistren (PS), Politet-
rafloretan (PTFE veya Teflon) en yaygın kullanılan plastikler olup
Tablo 1’de bazı plastikler ve kullanım alanları verilmektedir[5-6].
Malzemeler; yanma özelliklerine göre sınıflandırılır ve eğer
yanmasına neden olan enerji kaynağı ortadan kaldırıldıktan
sonra da yanmaya devam ediyorsa bu tür malzemeler “yanı-
cı” olarak adlandırılır. Şayet enerji kaynağı ortadan kaldırıldı-
ğında alev sönüyor ve yanma ilerlemiyorsa bu tür malzemeler
“zor alevlenici” olarak sınıflandırılır ve bu malzemeler için “ken-
diliğinden sönen” terimi de kullanılır. Tutuşmaya direnç göste-
ren malzemelere “zor yanıcı” ve yaklaşık 700°C sıcaklıkta tutuş-
mayan malzemelere de “yanmaz” malzeme denir. Birçok plas-
tik malzeme yanıcı madde grubundadır.
Yangın karmaşık bir olaydır. Yanıcı malzemelerin cinsi ve mik-
tarı yangının gelişmesini ve sonuçlarını etkileyen değişik para-
metrelerden sadece ikisidir. Diğer tüm doğal ürünler gibi plas-
tikler de yanma koşulları oluştuğunda tutuşabilir. Kalınlık, yo-
ğunluk ve yüzey özellikleri plastik ürünlerin yangındaki reaksi-
yonunu etkiler. Örneğin kompakt formdaki plastik malzemeler
Tablo 1. Bilinen ve çok kullanılan bazı plastikler [5]
PLASTİKLER
Polietilen (Polyethylene)
Polipropilen (Polypropylene)
Polistren (Polystyrene)
Polyamid-Naylon (Polyamide)
Polyester (Polyester)
Polivinil klorid (Polyvinyl chloride)
Polikarbonat (Polycarbonate)
Akrilonitril bütadien stiren (Acrylonitrile butadiene
styrene)
Poliviniliden klorid (Polyvinylidene chloride)
Polietilen tereftalat (Polyethylene terephthalate)
Politetrafloroetilen-Teflon (Polytetrafluoroethylene)
Poliüretan (Polyetherurethane)
Bakalit (Bakelite)
Polilaktik asit (Polylactic acid)
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 38-43, 2017
ince film formundaki plastik malzemelere göre daha zor tutu-
şur. Yangının oluşması ve yayılmasında rol oynayan diğer et-
menler arasında, binanın tasarımı, yeri, olası yangın kaynakla-
rı ve çevresel etkiler yer alır.
Plastikler veya sentetik polimerler, ahşap, kâğıt, pamuk, ka-
uçuk ve yün gibi doğal polimerlerle kimyasal açıdan benzerdir.
Hem sentetik ve hem de doğal polimerler büyük oranda kar-
bon, hidrojen ve oksijenden oluştuğundan yanabilir. Plastikler
diğer organik malzemelere benzer yangın davranışları sergiler.
yani yanma sonucu zehirli gaz karışımı ortaya çıkar. Yangın ile
ortaya çıkan zehirli gazların içeriği ve miktarı yanan malzeme-
lerin yanında yangın şartlarına bağlıdır. Bunların arasında kar-
bon monoksit (CO) daima açığa çıkar ve birçok durumda da
ölümlere neden olan en önemli etmendir[7].
Kalıpçılık, şekil verme ve ekstrüzyon gibi plastik imalatha-
nelerinde yapılacak koruma ve söndürme sistemleri belirle-
nirken, işletme riskleri ve depolama düzeni dikkate alınmalı-
dır. Uygun yağmurlama sistemleri için depolama konusunda
yeterli bilgi olmalıdır. Bir yağmurlama sistemi tasarımının ye-
terli olup olmadığını belirlemede depolanan plastik malzeme-
nin yanıcılık sınıfı çok önemlidir. Tasarımcılar tarafından muh-
temel riskleri en aza indirmek için yangına sebep olacak şart-
lar da gözden geçirmelidir[2].
BİLİNEN BAZI KULLANIM ALANLARI
PE Mutfak eşyası, plastik kutu, plastik tüp, boru, oyuncak
Otomobil yan sanayinde, bahçe mobilyalarında, gıda
PP
maddesi ambalajları
PS Paketleme, elektronik ve beyaz eşyaların plastik kısımları
PA Fiber, diş fırçası kılları, misina
PES Tekstilde kullanımı yaygındır
PVC Boru, profil, pencere çerçeveleri
PC Su damacanası, güvenlik camı, trafik ışığı, lens, CD, gözlük
ABS Elektronik aletlerin plastik aksamı
PVDC Yiyecek paketlemede kullanılır
Karbonatlı içeceklerin pet şişesi, kavanoz, plastik film,
PET
mikrodalga ambalajı
PTFE Isı rezistansı, pişirme tavaları vb yerlerde kullanılır
PU Yalıtım köpüğü olarak kullanılır
- Elektrik malzemesi olarak kullanılır.
Medikal alanında, paketleme ve ambalaj alanında, tekstil
PLA
uygulamalarında
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 39
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 38-43, 2017
2. PLASTİKLERİN YANGIN KORUMASI
Plastiklerin yangın koruması zorlu ve karmaşık bir iştir. Plas-
tiklerin üretim sürecinde, patlama ve yangınla sonuçlanabile-
cek çeşitli tehlikeler bulunmaktadır[8,9]. Bu tehlikeler arasında,
yanabilen tozlar, yanıcı sıvılar, yüksek sıcaklık çıkartan cihazlar,
elektrik tesisatındaki kötü temas, hidrolik ve ısı transfer sıvıları,
statik elektrik, yerleştirme düzeni, döküntüler ve yağlar ile kul-
lanıcı hataları ve eğitim eksikliği sayılabilir. Öncelikle yangına
ve patlamaya sebep olacak faktörleri yok etmek veya en azın-
dan azaltmak gerekir. Yangının yayılmasını sınırlamak için ge-
nelde yangına dayanıklı belli ürünlere ayrılmış olan depolama
alanlarına ve geliştirilmiş yağmurlama sistemi tasarımlarına ih-
tiyaç duyulmaktadır. Bu konuların nasıl ele alındığı ve kontrol
edildiği ayrı ayrı ele alınmalıdır.
a) Yanıcı Solventler
Yanıcı organik solventler hemen her plastik tesiste bulunur.
Solventler genellikle oldukça uçucu maddelerdir, ciddi yan-
gın tehlikesi taşıdıklarından dikkatle ele alınmalıdır. Kalıplan-
mış veya üretilmiş mallara yapıştırıcı, lake veya boya uygula-
mak için çok küçük miktarlarda solvent kullanılır. Kumaş, ka-
ğıt, deri veya metal üzerine plastik kaplama uygulamalarında
çok miktarda solvente ihtiyaç vardır. Solventler, özellikle hızlı
hareket eden film üzerine boyama veya kaydırma şeklinde uy-
gulama yapılırken tehlike büyüyebilir, zira plastiklerin elektrik-
sel dirençleri yüksektir[2].
Statik elektrik yükünden kıvılcım meydana gelmesi ve yanı-
cı sıvı yangınlarının sık görülmesinin sebepleri arasında, pat-
lamaya karşı korumalı elektrikli tesisatı kullanılmaması yer al-
maktadır. Bu nedenle, yanıcı solventlerin kullanılması, taşın-
ması ve depolanması standartlara uygun olmalıdır. Yanıcı sıvı-
ların uygun olmayan şekilde taşınması da plastik tesislerinde
ciddi yangınlara neden olmaktadır. Tüm solventler uygun kon-
teynerlerde taşınmalı ve dağıtılmalıdır. Varilden çekme işlemleri
(yanıcı veya parlayıcı sıvı içeren büyük konteynerlerin boşaltıl-
ması) topraklaması yapılmış varillerden yapılmalı, çekme işle-
minde elektrikli pompa kullanılmamalıdır[7]. Çalışmanın yapıl-
dığı yerde sadece bir günlük kullanıma yetecek miktarda parla-
yıcı sıvı bulundurmalıdır. Kıvılcım çıkarıcı çalışmaların, solvent-
lerin kullanıldığı veya depolandığı yerlerin uzağında yapılması
için önlemler alınmalıdır.
b) Isıtıcı Elemanlar
Kalıba dökme ve kalıptan çekme işlemlerinde, elektrikli ele-
manların aşırı ısınması tehlikeleri beraberinde getirir. Plastik
makineleri ve üzerinde ısıl işlem yapılan cihazlardaki elektrik
kabloları ilgili yönetmelik ve standarda göre çekilmelidir. Ça-
lışma sıcaklığı aralığı normal olarak 150°C-350°C arasında, iş-
lenen plastik türüne bağlı olarak değişir[2]. Kalıba dökme ve
kalıptan çekme bölgelerinin temizliği, yanıcı buharların mey-
dana gelebileceği aşırı ısınmış bantlardan gelen tutuşma teh-
likesini azaltmak için hayati öneme sahiptir. Plastik cihazları
düzenli olarak temizlenmelidir, aksi takdirde bu kısımlarda bi-
40 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
riken yanıcı malzeme özellikle yüksek sıcaklığa maruz kalabilir
veya normal olarak kabul edilen sıcaklıkta çok uzun süre ka-
labilir ve bu durumda malzemede bozulma (bileşenlerine ay-
rılma) meydana gelebilir ve sonuçta yanıcı gazlar açığa çıkar.
c) Statik Elektrik
Plastik üretim tesislerindeki birçok işlemde statik elektrik
oluşur. Plastikler oldukça iyi yalıtkan olduğundan üzerlerin-
deki statik elektrik kolaylıkla ve hızla kıvılcım atlamasına ne-
den olabilecek seviyeye kadar yüklenebilir. Güç nakleden ka-
yışlar da önemli bir statik elektrik yükleme araçlarıdır. Bura-
larda cihazların topraklanmasına dikkat edilmeli ve ince telli
hareket eden film veya filamanlara sıkıca temas eden iletken-
ler kullanılmalıdır. Ayrıca buhar ve tozun, statik elektrik kay-
naklarının oluşacağı makinelerden uzak tutulmasına dikka-
te edilmelidir[2].
d) Tozların Etkisi
Kalıba dökme veya kalıptan çekme işlemleri için küçük plas-
tik parçacıkları yaygın olarak kullanılır. Bu malzemeler genel-
likle küçük parçacıkların alınması ve makinelere daha düzgün
olarak gönderilmesi için eleklerden geçirilir ve toz patlaması
tehlikesi oluşturmaz. Buna rağmen, bu malzemeler uzun me-
safeye konveyörlerle aktarılıyorsa sürtünme ile toz patlama-
sı ortaya çıkabilir.
Yapılan işlemlerde toz halinde pulverize plastik, pnömatik
taşıma sistemleriyle granül haldeki parçacıkların taşınması ya-
pılıyorsa veya son kat uygulamalarında öğütme, taşlama veya
kumlama işleri kullanılıyorsa tozun patlayabileceği düşünülme-
lidir. Tesiste tozun çıkması ve dağılmasının minimum düzeyde
tutulması önemlidir. Diğer önemli bir husus da tutuşma ihti-
malinin azaltılması ve yangının hapsedilip kontrol altına alın-
ması için gerekli önlemlerin alınmasıdır. Tüm elektrikli cihaz-
lar yanıcı toz olan ortama uygun güvenli özellikte olmalıdır.
e) Hidrolik Basınç Sistemleri
Hidrolik sistemler; kalıpları sıkıştırıp tutmak ve erimiş plas-
tiği kalıplara bastırmak, aktarmak veya enjeksiyon kalıplarına
göndermek için kullanılır. Hidrolik sıvı yanıcı solventler kadar
tehlikeli olmamasına rağmen, yüksek yanıcılık özelliği nede-
niyle dikkate alınması gereklidir. Mümkün olduğu her durum-
da yanmaz hidrolik sıvılar veya parlama derecesi yüksek olan
hidrolik sıvılar kullanılmalıdır. Hidrolik sistemler için yangına
dirençli su/glikol veya su yağ emülsiyonları veya sentetik akış-
kanlar mevcuttur. Bu akışkanları, mevcut sistemlerde kullanı-
lan petrol türevi akışkanlarla değiştirmek için hidrolik sistem
elemanlarını üreten firmaların önerilerine uyulmalıdır. Hidrolik
devreler ve bağlantı parçaları düzenli olarak kontrol edilmeli,
sızıntı ve gevşek bağlantılar teknik servislerce onarılmalı, yere
saçılan veya sızan yağlar derhal temizlenmelidir[2].
3. PLASTİK YANGINLARININ SÖNDÜRÜLMESİ
Plastik malzemeler yangın durumunda erir ve yanıcı sıvılar

gibi davranış göstererek yanar. Plastikler yangın durumunda
hızlı yanar, fazla duman üretir, zehirli gaz çıkartır ve yüksek sı-
caklık oluşturur. Söndürmek için çok fazla su ve yüksek yoğun-
lukta püskürtme yapan yağmurlama başlıkları gerektirir. Plas-
tik depoları ve kapalı konteynerler için değişik yangından ko-
ruma yöntemlerine ihtiyaç vardır. Birçok farklı şekilde depo-
landıklarından her biri için farklı koruma ve söndürme yön-
temleri uygulanmalıdır.
Hammadde veya mamul olarak depolanmış plastiklerin sön-
dürme sistemi kimyasal bileşiklerine, fiziksel formlarına ve de-
polama düzeneklerine göre belirlenir. Fiziksel form köpük, sert
levha, küçük taneler, değişik ölçülerde paketler, torbalar veya
kartonlar şeklinde olabilir. Depolanma yüksekliği genel olarak
6 metreyi geçmemelidir[2]. Yangın meydana gelirse, çok mik-
tarda üretilen duman yangınla mücadeleyi zorlaştıracağından
deponun tasarımında duman tahliyesi ve havalandırması da
dikkate alınmalıdır.
Plastiklerin depolanması, taşınması ve istiflenmesi tasarla-
nırken yanma özellikleri dikkate alınmalı, bodrum katı olmayan
tek katlı binalar, yangınla mücadele, havalandırma ve kurtarma
operasyonları için çok daha uygun olduğundan, plastik malze-
melerin depolanması için tek katlı depolar tercih edilmelidir[2].
NFPA 13 standartına[10] göre plastikler; ağırlıklarının %15’in-
den hacimlerinin ise %25’inden fazlasının plastik olduğu mal-
lar olarak tanımlanır. Grup A, Grup B veya Grup C şeklinde sı-
nıflandırılır ve Grup A plastikler de ayrıca kendi içinde genleş-
miş (expanded) veya genleşmemiş (unexpanded) olarak ayrı-
lır. Depolama uygulamalarına yönelik yağmurlama sistemi ta-
sarımına önemli ölçüde etki eden parametrelerden biri de, de-
polanan malzemenin hangi grup plastikten hangi oranda ihti-
va ettiğidir. En olumsuz koşullar genleşmiş Grup A plastik ora-
nının yüksek olması halinde ortaya çıkar[11]. Örneğin karton
kutular içinde depolanan plastiklerin en az %40’ının (genleş-
miş plastiklerde hacimsel orana bakılır) ve açıkta depolanan
(exposed) plastiklerin en az %25’inin Grup A plastik olması en
sınırlayıcı depolama koşullarını ve en fazla söndürme suyu de-
bisini getirir. Bunun yanı sıra, depolanan malzemelerin plas-
tik paletler üzerinde depolanması veya naylon ambalajlarla
sarılmış olması (encapsulated) da söndürme sistemi tasarı-
mında dikkate alınır.
Kolay yanıcı plastiklerin kendilerine özgü nitelikleri nedeniy-
le, ihtiyaca ve duruma göre bir söndürme stratejisi gerektirir.
Belli şartlar altında yanabilen ve tutuşabilen plastik yangınla-
rını kontrol etmede su kullanılabilir. Ancak, köpük çok daha
etkilidir ve Sulu Film Yapıcı Köpük (Aqueous Film-Forming Fo-
am-AFFF) kullanılabilir. Plastik yangınlarına köpüklü su atmak
için püskürmeli başlıkları kullanılır. Yangından koruma ve plas-
tik depoları için, ıslak, kuru, ön tepkimeli, raf içine yerleştiril-
miş ve ESFR (Early Suppression Fast Response - Erken Söndür-
me için Hızlı Tepkili) tipi yağmurlama da dâhil olmak üzere ris-
ke göre değerlendirme yapılır.
Polistren ve Grup A olarak sınıflandıran malzemeler, yanma
durumunda yüksek ısı üretmeleri nedeniyle yangından koru-
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 38-43, 2017
ma sistemleri farklıdır. Fazla miktarda depolanan bu tür mal-
zemelerin depolama alanları özel olarak tasarlanmalıdır. Yan-
gın söndürme sistemini tasarlayanlar oldukça iyi eğitimli ol-
malı ve plastik depoları için ıslak, kuru, ön tepkimeli, raf içi-
ne yerleştirilmiş ve ESFR tipi yağmurlama sistemi dahil olmak
üzere ihtiyaçları belirlemede deneyimli olmalıdır. Yağmurla-
ma sistemleri en kötü senaryoya göre tasarlanıp boyutlandı-
rılmalı ve uygulanmalıdır. Her depolama alanı, verilen senar-
yo için doğru yağmurlama sisteminin nasıl olacağı ayrı ayrı de-
ğerlendirilmelidir.
Yağmurlama ıslak borulu, kuru borulu veya ön tepkimeli veya
soğutulmuş alan sistemleri olabilir. ESFR, büyük damlalı veya
ekstra büyük orifisli gibi yağmurlama sistemlerinden biri ön-
celikle dikkate alınmalıdır (ESFR uygulamalarında sadece ıs-
lak sisteme izin verilir). Raf şeklinde depolama için tavan yağ-
murlama başlıkları ve raf içi yağmurlama başlıklarının kombi-
nasyonu iyi bir koruma düzeni sağlar. Yağmurlama tipi dikka-
te alınmalı ancak buna ilave olarak koridor genişliği, depola-
ma yüksekliği, kaplanan alanın büyüklüğü, malzemelerin tip-
leri, yağmurlama başlıkları ve depolanan malzeme ile başlık-
lar arasındaki açıklık da dikkate alınmalıdır[11].
4. YANGINA DAYANIKLI PLASTİKLER
Plastikler modern mimarinin sınırlarını zorlamaya devam et-
tikçe ve daha fazla enerji verimliliği ve maliyet tasarrufu sağla-
dıkça, daha güvenli hale getirme çalışmaları da hızla artacak-
tır. Günümüzde plastiklerin özel ihtiyaçlara cevap verecek şe-
kilde, katkı maddeleriyle yangın direnci artırılmaktadır. Birçok
plastik çeşidi mükemmel yangın performansına sahiptir. Ben-
zer ısı yalıtımı ve yangına direnç performansı; a) alev gecikti-
ricilerin ilave edilmesiyle, b) plastiklerin daha az yanıcı taba-
kalarla kaplanmasıyla (örneğin: alçı levha, sıva veya güçlendi-
rici tabakalar ile) sağlanmaktadır[4].
İnşaat teknikleri de, plastik ürünlerin yangın güvenliğini
mümkün olduğu kadar iyileştirmek üzere geliştirilmektedir. Bu
iyileştirmeler; a) yangına katkısının azaltılması için az miktar-
da kullanılması, b) tutuşmasını zorlaştıracak yangına dirençli
ürün seçilmesi, c) yangının yayılmasını önleyecek montaj tek-
nikleri kullanılması şeklinde olmaktadır[12].
Yangına dayanıklı ya da yanmaz plastikler mevcuttur. Bel-
li plastik ürünleri yangına karşı mücadelede güvenilir şekilde
kullanılmaktadır. Bazı plastikler hafiflikleri ve yangın koşulla-
rına olan dayanıklılıkları nedeniyle itfaiyecilerin koruma mal-
zemelerinde kullanılmaktadır. Örneğin: Emniyet malzemeleri,
miğfer veya elbiseler, C-PVC yağmurluk, PVC veya PUR (poliü-
retan) kaplı yangın hortumları[4].
Bazı plastiklerin ayrışma ve tutuşma sıcaklıkları aşağıdaki
tabloda görülmektedir. PTFE, CPVC ve PC genellikle aleve di-
rençli olarak kabul edilir ve PTFE ve CPVC tutuşma sıcaklığı
yüksektir. PC tutuşması için uzun süre gerekir. ABS, PUR, PVC
ve PS daha kısa sürede tutuşur.
Yangının kayıplarından korumak için yapılan yangın koruma
önlemlerinin maliyeti toplam inşaat maliyetinin %1-%8’i ara-
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 41
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 38-43, 2017

Tablo 2. Bilinen ve Çok Kullanılan Bazı Plastiklerin Isıl Özellikleri [13]

BİLİNEN VE ÇOK KULLANILAN Üst Çalışma Sıcaklığı Ayrışma Sıcaklığı Tutuşma Sıcaklığı
ISO/ASTM
BAZI PLASTİKLER (°C) (°C) (°C)

Acrylonitrile-butadiene-styrene ABS 85 - 110 390 394

Polyvinylchloride CPVC 90 - 110 - 643

Ethylenetetrafluoroethylene ETFE 150 - 180 490 540

Polyamide PA 80 - 160 424 432

Polycarbonate PC 120 - 140 476 500

Polyethylene (high density) PE HD 55 - 120 411 380

Polyethylene (low density) PE LD 50 - 90 399 377

Polyethyleneterephthlate PET 110 - 180 392 407

Polypropylene PP 100 - 130 354 367

Polystyrene PS 60 - 100 319 356

Polytetrafluoroethylene PTFE 180 - 260 545 630

Polyetherurethane PUR 80 - 100 324 356

Polyvinylchloride PVC 60 - 80 273 395

sındadır. Bu maliyet doğrudan binanın tipine bağlı olup okul ve
sinema gibi hassas binalarda önemli derecede artabilir. Alışve-
riş merkezleri için yangın güvenliği önlemlerinin maliyeti top-
lam bina inşaat masraflarının %10’una kadar ulaşmaktadır.
Her bina tipinin kendine özgü potansiyel yangın riskleri vardır.
Bu nedenle plastikler, diğer tüm malzemeler gibi doğru uygu-
lanmalı ve uygun şartlar altında kullanılmalıdır. Esasen plastik
imalatçıları ürünlerini yürürlükte olan Avrupa Birliği ve ülkele-
rin ulusal standartlara uyumlu olarak tasarlamaktadır. Plastik
endüstrisi sürekli olarak yangın performans özellikleri iyileşti-
rilmiş yeni ürünler geliştirmek için çalışmaktadır. Bu amaç için
özel olarak “Plastics Europe” tarafından oluşturulan Yangın Gü-
venlik Grubu, yangın güvenliğiyle ilgili araştırma, standartlaş-
tırma ve düzenleme çalışmalarında bulunmaktadır.
5. İŞLETME VE EĞİTİM
Plastikle çalışan işyerlerinin bakım, temizlik ve bölüm içi de-
netleme programları olmalı ve bunlar üst seviyede tutulmalıdır.
Acil durumların erken algılanması için güvenilir bir algılama sis-
temi ve gözetim mekanizması olmalıdır. İlave olarak, işletme-
de acil durum planları hazırlanmalı ve tesis içi yangın söndür-
me ekibi kurulmalıdır. Yönetim, kayıp önleme konusuna önem
vermeli, risk incelemesi yapılmalı, olası çözümler ve yangın gü-
venliği sistemleri belirlenmelidir. Çalışanlar için riskleri önle-
me ve yangına müdahale eğitimleri verilmelidir.
İyi bakım ve temizlik uygulamaları sonucunda, istenmeyen
yakıtlar, hareketi zorlaştıran engeller ve tutuşma yapacak kay-
naklar ortadan kaldırıldığı için yangın tehlikesi azalır. Ortalığa
dökülen veya saçılan yanıcı sıvılar veya tutuşabilen malzeme-
ler derhal temizlenmeli ve atıkları güvenli bir şekilde atılma-
lıdır. Duvarlardan, tavanlardan ve açıkta olan yapı elemanla-
rı üzerindeki tutuşabilen toz ve elyaf tiftikleri temizlenmelidir.
Döküntü malzemelerin ve çöplerin toplandığı konteynerler
yangına dayanıklı olmalıdır. Yanıcı sıvılar ve tutuşabilen plas-
tik maddeler içeren bölgeler ve bunların yanında işlem, ima-
lat veya depolama için kullanılan alanlarda tehlike oluştura-
cak cihazların kullanımı yasaklanmalıdır[2].
Bir yangın veya patlama durumunda koordinasyonu sağla-
mak için acil durum planları mevcut olmalı ve operasyonlar-
da bir değişme olduğunda sürekli güncellemelerle gözden ge-
çirilmelidir. Yangın kayıplarını en aza indirmek için; tüm yan-
gın söndürme cihazları, yangından koruma malzemeleri, yanı-
cı sıvı depoları, depolama düzenleri ve genel işletme riskleri
her on beş günde bir denetlemelerle kontrol edilmelidir. Gö-
rülen aksaklıklar bir rapor olarak düzenlenmeli ve daha son-
ra bu raporlar yetkili bir görevli tarafından takip edilmelidir.
Acil bir durumda haber verilecek kişilerin telefon numara-
ları (yetkili amir, itfaiye, polis, güvenlik vb.) işletmede gece ve
gündüz görülebilecek noktalara asılmalıdır. İşletmede bir yan-
gının algılanması durumunda, işletme personelinin söndüre-

42 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


bileceğinden emin olunsa bile itfaiyeye haber verilmelidir[6].
Yangına müdahale edecek personel işletme tarafından ilk
müdahalede bulunabilecek dinamik kişilerden seçilmelidir.
Personelin teorik eğitiminde, yangın çeşitleri, yangın sebepleri,
söndürme malzemeleri, söndürme yöntemleri (sulu, köpüklü,
kuru tozlu, gazlı vs), sabit söndürme sistemleri (hortum boru
sistemi, yağmurlama sistemi, gazlı sistemler vs), yangın yerin-
deki tehlikeler (zehirli gaz, çökme, elektrik, patlama vs) üze-
rinde durulmalıdır. Pratik eğitimlerde; söndürme tüpü kulla-
nımı, hortum serme, tutma ve toplama şekilleri, su temini, kö-
pük kullanımı, teneffüs cihazı kullanımı ve yangına müdahale
şekli öğretilmeli ve uygulaması yaptırılmalıdır. Tatbikatlarda
personel arasındaki iş bölümü, müdahale hazırlıkları, malze-
me kullanımı konularında çalışma yapılmalıdır.
6. SONUÇ
Plastikler; yangın durumunda hızlı yanar, erir ve yanıcı sıvı-
lar gibi davranış göstererek yanar fazla duman üretir, zehirli
gaz çıkartır ve yüksek sıcaklık oluşturur. Söndürmek için çok
fazla su ve yüksek yoğunlukta püskürtme yapan yağmurlama
başlıkları gerektirir. Hammadde veya mamul olarak depolan-
mış plastiklerin söndürme sistemi kimyasal bileşiklerine, fizik-
sel formlarına ve depolama düzeneklerine göre belirlenir. De-
polanma yüksekliği genel olarak 6 metreyi geçmemelidir. Plas-
tiklerin depolanması bodrum katı olmayan tek katlı binalar tek
katlı depolar tercih edilmelidir.
Belli şartlar altında yanabilen ve tutuşabilen plastik yangın-
larını kontrol etmede su kullanılabilir. Ancak, köpük çok daha
etkilidir ve Sulu Film Yapıcı Köpük (AFFF) kullanılabilir. Plastik
yangınlarına köpüklü su atmak için püskürmeli başlıkları kul-
lanılır. Yağmurlama ıslak borulu, kuru borulu veya ön tepkime-
li veya soğutulmuş alan sistemleri olabilir. ESFR, büyük dam-
lalı veya ekstra büyük orifisli gibi yağmurlama sistemlerinden
biri öncelikle dikkate alınmalıdır.
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 38-43, 2017
KAYNAKLAR
[1] Chemical Risk in Plastic and Rubber Industry, Prevor Anticipate
and Save, Toxicology Laboratory and Chemical Risk
Management, www.prevor.com/en/chemical-risk-in-
plastic-and-rubber-industry,
[2] An Underwriting Guide to Plastic Manufacturing, Manufacturers
and Dealers Committee, IMUA Inland Marine Underwriters
Association.
[3] Engineering Plastics, The Manuel, Ensinger,
www.ensinger-online.com
[4] Vogel C. A. Mueller, D. Lehmann, F. Taeger; “Characterization of
the Burning Behavior of Plastics by a New Method”, Open
Journal of Polymer Chemistry, 2, 86-90, 2012.
[5] Plastik Endüstrisinde Soğutma Sistemleri ve Uygulamaları,
FRİTERM A.Ş. Teknik Yayını No: 001, İstanbul, 2017.
[6] Malzeme Geri Kazanım ve Plastik Yeniden İşleme Tesislerinde
Yangın Emniyeti Kılavuzu, Kanada Plastik Sanayi Birliğinin
Plastik Sanayi Konseyi (EPIC), Ontario, Ağustos 2006.
[7] Fire Protection for Flammable Liquid, Fire Protection for
Plastics, RYAN Fireprotection Inc., http://www.ryanfp.com/
fire-protection-for-flammable-liquids.
[8] Lehmann, K.; Improved Fire Protection, Designing With
Polymers, s.6, 3, 2012.
[9] Ohlemiller, T.J., J.R. Shields; Aspects of the Fire Behavior
of Thermoplastic Materials, NIST Technical Note 1493,
January 2008.
[10] NFPA 13, Standard for the Installation of Sprinkler Systems,
National Fire Protection Association, 2016.
[11] Linder, K. ve Diğ.; Protection of Rack Stored Exposed
Expanded Group A Plastics With ESFR Sprinklers and
Vertical Barriers, Final Report, The Fire Protection
Research Foundation, Project 4786574396, NC1838,
November 11, 2014.
[12] Plastics and Fire Safety in Building & Construction, Association
of Plastics Manufacturers, Plastics Europe AISBL, Brussels.
[13] Lyon, Richard E. and Marc L. Janssens “Polymer Flammability”,
DOT/FAA/AR-05/14, U.S. Department of Transportation
Federal Aviation Administration Final Report, May 2005.
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 43
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 44-47, 2017
YÜKSEK BİNALARDA YANGIN VE TAHLİYE
SİMÜLASYONU
Xing Zhixiang 1 , Tang Yong 2
ÖZET
Bu makalede ilk olarak Çin’de yüksek binaların ortaya çıkış süreci anlatılmakta, ardından yüksek binalara yönelik bir yangın risk
analizi sunulmakta ve Şangay’da meydana gelmiş olan bir yüksek bina yapısal yangını analiz edilmektedir. Şangay’daki yüksek bi-
nanın planı temelinde, bu makalede aynı plana sahip bir yüksek bina seçilmiş ve CFAST ve Building EXODUS (V40.6) kullanılarak ha-
reket ve tahliye parametreleri incelenmiştir. Bu simülasyonun amacı bir yüksek bina formunun avantajlarını ve zayıflıklarını incele-
mektir.
Anahtar Kelimeler: Yüksek bina, yangın, tahliye, simülasyon
1. GİRİŞ
Toplumdaki hızlı ekonomik gelişmenin sonucu olarak şehir-
leşme de ivme kazanmıştır. Şehir alanları azalmakta ve bu se-
beple pek çok özelliğe sahip olan ve daha az hacimsel orana
sahip olan yüksek binalar şehirlerde hızla çoğalmaya başlamış-
tır. Bugüne kadar elde edilen istatistiklere göre 2010 yılı itibari
ile Çin’deki yüksek binaların - 24 metreden uzun olanlar – da-
ğılımı şu şekildedir: Şangay’da 9816, Guanzhou’da 7502, Shen-
zhen’de 5725 ve Beijing’de 5591 ve bunlar sırasıyla dünyadaki
3., 5., 7., 10. ve 11. en yüksek binalardır. Yüksek binalar ve sü-
per yüksek binalar çalışma ve yaşam anlamında bizlere geniş
ve pratik alanlar sağlamış olup diğer yandan yangın güvenliği
anlamında bazı tehlikeler arz etmektedir[1].
Yüksek binalarda yangın yayılma hızı, eğer yangına dirençli
bölümlendirme iyi yapılmamış ise, merdiven boşlukları, asan-
sör boşlukları, boru ve kanal sistemleri, dikey elektrik sistemi
boşlukları gibi farklı unsurlara bağlı olarak tıpkı bina boyunca
yukarı uzanan bir bacadan yayılma gibi artış gösterecektir. Yük-
sek binalarda tahliye zor bir süreçtir ve yangın sırasında normal
asansörler kullanılmaz ve merdivenler insanların dikey tahliye-
si için kullanılabilecek tek yoldur. Yüksek binalarda dikey tah-
liye mesafesinin fazla olması sebebiyle tahliye süresi de daha
uzun olmaktadır ve eğer çok fazla personel varsa tahliye süresi
de uzun olmaktadır. Yüksek binalarda yangınla mücadele de zor
olmaktadır. Yüksek binalar metrelerce ve hatta yüzlerce metre
1, 2
Institute of Environmental & Safety Engineering, Changzhou University,
Changzhou 213164, Jiangsu, China
44 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
yükseklikte olabilir. Yangının binanın dışında meydana gelme-
si durumunda itfaiye ekibinin yangına yaklaşması zor olacağı
için yangınla mücadele zor olmaktadır. Mevcut sıradan yangına
mücadele araçları sınırlamalara sahiptir. Şu anda Çin’de kulla-
nılan yangınla mücadele araçlarının maksimum yüksekliği 101
metredir ve bunlar da ülkede sadece bir kaç tanedir ve bu se-
beple bu tür binalarda sıkışıp kalan personel kendi imkanları
ile tahliye edilmek zorunda kalmaktadır[2].
Günümüzde yüksek binalarda yangından korunma, güvenlik
ve güvenli tahliye konularına daha fazla önem verilmeye baş-
lanmıştır. Yüksek binalarda tahliye, yüksek binalarda güven-
li tahliye performansının iyileştirilmesi ve yüksek binalardaki
yangınlardan kaynaklanan ölüm oranlarının azaltılması ile il-
gili akademik çalışmalar gerçek hayattaki uygulamalar açısın-
dan büyük önem taşımaktadır[3].
2. YÜKSEK BİNA YAPISAL YANGINININ TARİFİ
Şangay’daki binanın yangın güvenlik lisansı anlamında hiç
bir ihlali yoktur. Binanın güney batı köşesindeki konkav gale-
ride yapılan kaynak çalışmaları sırasında eriyen metal alt taraf-
taki poliüretan köpük parçaları, atıkları, naylon ve bambu lev-
haları tutuşturmuştur. Hemen tutuşan poliüretan parçalar ve
atıklar hızlı şekilde duvardaki poliüretan yalıtım malzemesini
de tutuşturmuş ve yangının hızla yukarı doğru yayılmasına yol
açmıştır. Duvar yüzeyindeki poliüretan yalıtım malzemesinin
tutuşmasının ardından yangın hızla yayılmaya devam etmiş-
tir. Bina tahliye kanalları sınırlıdır ve bina kullanıcıları ağırlıklı
olarak yaşlı emekli öğretmenlerden oluşmaktadır. Buna ilave
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 44-47, 2017

olarak yangın merdiveni binanın tepesine ulaşmamaktadır ve

merdiven ve yüksek basınçlı hortum binanın sadece üçte ikisi-
ne ulaşabilmektedir. Yangın çok büyük olduğu için helikopter
de binaya yaklaşamamıştır ve bu da tahliye sürecini yavaşlat-
mıştır. Sonuç olarak yangında 58 kişi hayatını kaybetmiş ve 17
kişi ağır şekilde yaralanmıştır.

3. YANGIN VE TAHLİYE SİMÜLASYONU

Şangay’da yüksek bir rezidansta meydana gelen bir başka
yangın yüksek binalarda yangından korunmanın önemini bize Şekil 1. CFAST modelinde kullanılan binanın bölümlendirilmiş
bir kez daha hatırlatmıştır. Yangının yayılma süreci oldukça kar- alanları
maşık bir süreç olduğu için, ve yangının dışarıdan içeri yayılma
karakteristikleri, yangından korunma tasarımı anlamındaki yerel benzer şekilde), binanın otomatik yağmurlama sistemine sahip
mevzuat, iç alanlardaki yangınlara yönelik tahliye simülasyon olduğu varsayımı ile. Çalışmanın sonuçları aşağıda verilmiştir.
yazılımlarının gelişimi sebebi ile bu yangın türü ilk yerel vaka Şekil 2-4 her iki taraftaki yangın merdivenindeki bu üç farklı
olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple mevcut baca gazı simül- yangın durumunu, yangın (a), yangın (b) ve yangın (c) göster-
yasyon yazılımının ve personel tahliye simülasyon yazılımının mektedir ve duman katmanı yüksekliği zaman içerisinde değiş-
kullanılması buradaki yangın ve personel tahliye durumlarını mektedir. Yapılan çalışmalarda üç durum analiz edilmiştir: (a)
gerçekçi şekilde canlandıramamaktadır. Binanın yerleşim pla- yangın duman katmanının aşağı çökme hızı en düşük (b) yangın
nı 5-28 düzenindedir ve kuzey kanadında iki tahliye merdiveni duman katmanının aşağı çökme hızı orta seviyede ve (c) yan-
vardır. Batı kanadındaki merdiven boşluğu bir yangın odasına gın duman katmanının aşağı çökme hızı en hızlı.
sahiptir, doğudaki merdiven boşluğu önceden ortak alan olan
odanın doğu tarafındadır. Doğu tarafında üç daire ve batı tara-
fında üç daire vardır. Bu makalede verilmiş olan bilgi temelin-
de modellenmiş olan 5-28 düzeni bazında, baca gazı simülas-
yon yazılımı CFAST ve personel tahliye yazılımı Building EXO-
DUS (V4.06) kullanılarak şehirde bulunan ve benzer konstrük-
siyona sahip bir 28 katlı bina seçilmiş ve nicel ve nitel bir de-
ğerlendirme yapılmış ve koridor ve merdiven boşluklarına sa-
hip yüksek bir binanın bina tahliyesi anlamındaki avantaj ve
dezavantajları belirlenmiştir[4].

3.1 CFAST ile Yangın Simülasyonu

Yangın meydana geldikten sonra, duman yayılma güzergahı
ve personel tahliye güzergahı temel olarak sabittir ve yangın se-
çilmiş olan binanın koridor doğu, batı ve güney kanatlarında ve
yangın merdivenlerinin doğu ve batı olmak üzere her iki yanın- Şekil 2. Doğu oda duman yüksekliği ve zaman
da meydana gelmiştir ve duman kolaylıkla binanın içerisine ya-
yılmıştır. Bu sebeple, baca gazı simülasyonu CFAST’da korido-
run doğu, batı ve güney kanadı ve yangın merdivenlerinin batı
kanadı ve doğu kanadı alınmıştır. Bu binada her bir süitte iki
ayrı apartman dairesi vardır ve her bir dairede bir yatak odası,
mutfak, oturma odası bulunmaktadır ve duman burada yavaş
bir yayılım sergilemektedir. Her bir apartman dairesi ayrı bölüm-
lere sahiptir. CFAST bölümleme etkileri Şekil 1’de gösterilmiştir.
Bu makalenin amacı bu mimari form içerisinde üç farklı yan-
gın simülasyonunun duman akışını ve bunun tahliye üzerindeki
etkisini incelemektir. (a) yangından etkilenen diğer odalardan
bağımsız olarak yangın başlangıç noktasının kuzey kanadında,
doğu yönünde ayrı bir binada yangın, (b) aynı oda içerisinde
her şeyin yandığı durum (yangının hızlı yayılmasına benzer şe-
kilde), binada otomatik yağmurlama sistemi olmadığı varsayımı
ile, (c) bütün odanın yandığı durum (yangının hızlı yayılmasına Şekil 3. Batı merdiven boşluğu duman yüksekliği ve zaman

TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 45

 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 44-47, 2017

yılan yangın, duman katmanı yüksekliği sürekli azalmaktadır,

yangın sürekli büyümekte iken insanlar 1.7 metrelik varsayılan
yükseklikte bulunmaktadırlar, insanlar aksiyon durumlarını de-
ğiştirmekte ve dumandan kaçmak için tahliye yönlerini değiş-
tirmektedirler, duman katmanı alçaldığında sürünerek ilerle-
mektedirler, gaz seviyesi azalmaya devam ederken varsayılan
olarak sürünme pozisyonuna geçerler, tam tahliye yapılama-
maktadır ve insanlar boğulma tehlikesi ile karşı karşıyadırlar [6].
Bu simülasyonda kullanılan yangın Şangay’da bulunan 5-28
düzenindeki bir yüksek binada meydana gelmektedir. Perso-
nel tahliye simülasyon yazılımı Building EXODUS (Versiyon 4.06)
ile 1-28 katmanına 440 kişi eklenmiştir ve bu yüksek binaların
gerçek simülasyonunu yansıtmaktadır. Simülasyon sonuçla-
rı şu şekildedir:

Şekil 4. Üç farklı yangın duman yüksekliği ve zaman

Şekil 6. Binadan çıkan kişi sayısı ve gerekli olan süre

Şekil 5. Pasaj ve merdivenlerdeki CO konsantrasyonu

Yangın ortaya çıktığı zaman, CO içeriğinin doğrudan etkisi as-

feksi yani boğulmadır ve Şekil 5 merdiven boşluğundaki CO mik-
tarını ve akışını göstermektedir. Şekil 5’de merdiven boşluğu-
nun iki tarafındaki CO içeriği eğrilerinin zaman içerisinde çakış-
tığını görmekteyiz ve belirli bir seviyeye kadar CO dengeli iler-
lemektedir. Merdiven boşluğu çevresindeki CO içeriğinde artış
görülmekte olup belirli bir süre sonra dengelenmektedir. Buna Şekil 7. Binanın batı tarafındaki tahliye noktasından çıkan
kişi sayısı ve gerekli olan süre
ilave olarak bu tahliye kanalı dumanı iletir nitelikte değildir ve
bu sebeple kısa süre içerisinde burada yüksek miktarda duman
birikmektedir. Tahliye güzergahlarının bu kanal içerisinden geç- Simülasyon sonuçlarına göre, insanların davranış özellikle-
mesi gereklidir ve burada yağmurlama sistemi yoktur ve insan- ri de eklendiğinde seçilen 440 kişinin binayı terk etme süresi
lar buradan geçerken zorluk çekeceklerdir[5]. 16 dakika 29.9 saniye olmaktadır. Bölüm 3.1’deki baca gazı si-
mülasyon sonuçlarına göre, insanların boğulmasına yol açan
3.2 Building EXODUS ile yapılan Tahliye Simülasyonu duman katmanı yüksekliği 0 metredir ve gerekli maksimum
Building EXODUS (versiyon 4.06)’da varsayılan bina yüksekli- süre 800 saniye yani yaklaşık 13 dakikadır. Bu sebeple bina-
ği 2.7 metre olup diğer varsayılan değerler şöyledir: sürekli ya- da yangın başladıktan sonra, mevcut süre içerisinde binada-

46 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


ki çalışanların hepsi tahliye edilememektedir ve bu da insan-
ların dumandan boğulup ölmelerine yol açabilmektedir. Seçi-
len bina kuzey ve batı tarafında olmak üzere iki tahliye merdi-
venine sahiptir. Batı tarafındaki merdiven boşluğundan önce
bir yangın ön odası ve doğu tarafındaki merdiven boşluğun-
dan önce bir ortak alan bulunmaktadır. Batı tarafındaki tahli-
ye merdivenleri batı çıkışının ilk katına denk gelmektedir. Doğu
tarafındaki merdiven boşluğuna ise doğu tarafındaki çıkış denk
gelmektedir. Çalışma sonuçlarına göre batı tahliye noktasın-
dan 93 kişi 36.83 saniyede tahliye edilmiştir ve nihai olarak per-
sonel 978.94 saniyede tahliye olmuştur, ortalama tahliye sevi-
yesi 5.92x10-6; doğu tahliye noktasından 347 kişi tahliye edil-
miştir ve ilk olarak 46.93 saniyede tahliye olmuş ve nihai ola-
rak 989.94 saniyede tahliye tamamlanmıştır, ortalama tahliye
seviyesi 22.08 x10-6. İki tahliye merdiveninde trafik yön etki-
si net değildir, binadakilerin %78.9’u doğu tahliye merdiven-
lerini seçerken, sadece %21.1’i batı çıkışını tercih etmiştir. Bu-
nun sebebi personelin en sık olarak kullandıkları tahliye yolu-
nu kullanmayı seçmeleridir. Her ne kadar bina kullanıcıları ya-
kın zamandaki kanal tahliyesinde seçilmiş olsalar da tahliye
simülasyonu bina kullanıcılarının doğu duvarı tarafındaki ka-
nalın batı yakası boyunca tahliyesinden sonra bina kullanıcı-
larının büyük kısmının doğu tahliye merdivenine girmek için
yangın olan odaya girdiklerini göstermiştir. Tahliye merdiveni-
nin batı yakası tahliye sırasında kalabalık hale geldiği için in-
sanlar en yakın zamanda kullandıkları tahliye yolunu seçmek-
tedirler ve personel için ise doğu tahliye merdivenlerine dön-
mek kolay olmaktadır.
4. SONUÇ
Bu makale Çin’de bulunan ve emeklilerin yaşadığı bir binada-
ki yangın tehlikesinin simülasyonunu ortaya koymakta ve Şan-
gay kentinde bulunan bu binada çıkan bir yangını tarif etmek-
tedir. Modellemede kullanılan bu bina 5-28 mimari tasarım for-
muna sahiptir ve duman ve personel tahliye simülasyonu için
baca gazı simülasyon yazılımı CFAST ve personel tahliye yazılı-
mı Building EXODUS (V40.6) kullanılmıştır. Çalışma sonucunda
şu çıkarımlara varılmıştır.
(1) Yüksek binalardaki ‘baca etkisi’ sebebi ile duman özellikle
kule tarzı yüksek binalarda hızlı şekilde bina içerisinde ya-
yılmakta ve özellikle tahliye alanlarında birikmektedir. Bu-
ralarda artan CO konsantrasyonu ise insanlar için boğulma
riski arz etmektedir.
(2) Yüksek bina oda galerileri, örneğin galeri setleri etkin bir şe-
kilde otomatik yağmurlama sistemini ve otomatik duman
atma sistemini devreye sokabilir, baca gazı sıcaklığının azal-
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 44-47, 2017
tılmasına yardımcı olabilir ve duman yayılma etkilerini azal-
tıp personel tahliyesi için ilave zaman sağlayabilir.
(3) Yüksek binalardaki duman geçirmeyen merdiven boşlukları
ve kapalı merdiven boşlukları yangın kapılarına sahiptir ve
bunların kapalı kalmaları gereklidir, eğer kapı kapanmaz-
sa bu, ‘baca etkisini’ artırmakla kalmaz aynı zamanda du-
manın kolay bir şekilde yangın tahliye merdivenlerine sız-
masına yol açar ve bina kullanıcıları ve personelin tahliye-
sini zorlaştırır.
(4) Yüksek binalar, yani 18 kat ve üzerindeki binaların yangın-
dan korunma tasarımlarına yönelik mevzuata göre binada
iki ayrı tahliye merdiveni bulunmalıdır ve bunun gerçekleş-
tirilemediği durumlarda makas türü merdiven boşluğu kul-
lanılabilmektedir. Mevzuatta bu merdivenlerin tam lokas-
yonları ile ilgili net bir spesifikasyon bulunmamakla birlik-
te, tek bir tarafta iki tahliye merdiveni kullanılması tahliye
yolları üzerinde sıkışmalara yol açmaktadır. İki tahliye mer-
diveninin lokasyonlarının birbirinden uzak olması ise tahli-
yenin etkinliğini artırma hedefinin elde edilmesini sağlaya-
caktır.
(5) İnsan müdahalesi tahliye sırasında özellikle önemli olmak-
tadır ve kullanılan iki tahliye merdiveninin kullanım verim-
liliğinin artırılması anlamında her katta bir tahliye yönerge-
si bulundurulması önemli olacaktır. Bu tür bir yönergenin
kullanılması panik sebebi ile oluşabilecek sıkışmaları ön-
leyecektir. Buna ilave yüksek binalarda olarak yangın acil
durum tatbikatları da personel tahliyesi anlamında fayda-
lı olacaktır.
KAYNAKLAR
[1] Fire Tactics Web Site, 2003. Operational Aspects of High-Rise
Fire Fighting, www.firetactics.com/HIGH-RISE.htm.
[2] Lay, S., 2007. Alternative Evacuation Design Solutions for High-
Rise Buildings, Struct Design Tall Spec Build 16, p. 487.
[3] Oven, V.A., Cakici N., 2009. Modelling The Evacuation of a High-
Rise Office Building in Istanbul, Fire Safety Journal 44(1),
p. 1.
[4] Gwynne, S., Galea E.R., Oern M., et al, 1999. A Review of The
Methodologies Used in The Computer Simulation of
Evacuation From The Built Environment, Building and
Environment, 34(6), p. 741.
[5] Chow, W.K, Chow, C.L., 2005. Evacuation with Smoke Control
for Atria in Green and Sustainable Buildings, Building and
Environment 40(2), p. 195.
[6] Pidd, M., de Silva, F.N., Eglese R.W., 1996. A Simulation
model for Emergency Evacuation, European Journal of
Operational Research 90(3), p. 413.
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 47
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 48-50, 2017

HAPİSHANELERDE YANGIN ALGILAMA VE

TAHLİYE SİSTEMLERİ

Umut Bağcılar 1

ÖZET
Her ne kadar yangın yönetmeliğinde düşük tehlike sınıfında değerlendirilse de hapishanelerdeki etkenler yangın algılama sistemle-
rinin operasyon ve bakımını oldukça güç duruma sokabilir. Hapishanelerdeki güvenlik önlemleri ve bina yapıları, yangın algılama
sistemlerinin, tahliye senaryolarının diğer binalarda kullanılan alışılagelmiş yapıda olmasına olanak sağlamaz. Hapishane sistem-
lerinin ayrı olarak incelenmesi ve bina işleyişini tehlikeye atmayacak şekilde tasarlanması gerekmektedir. Bu yazıda hapishaneler-
de yangın algılama sistemlerinde kullanılabilecek alternatif çözümler incelenmiştir.

1. GİRİŞ
Normal bir binadan farklı olarak hapishanelerde yaşanabile-
cek dezavantaj ve olası riskler mevcuttur. Hapishanelerde tah-
liye zorlukları, devamlı kontrolün güç olması, bakım zorlukları,
vandallık gibi sebeplerin yanında binanın özelliklerinden dola-
yı dumanın tahliyesi problemleri de bulunmaktadır.
Tahliye Zorlukları: Hapishanelerde çoğu binalarda bulunan
otomatik tahliye sistemi kullanımı güvenlik açısından olanak-
sızdır. Tahliye işleminin gözetim altında ve kontrollü bir şekil-
de manuel olarak yapılması gerekir. Bu da güveli tahliye için
geçerli süreyi olumsuz yönde etkilemektedir.
Devamlı Kontrolün Güç Olması: Özellikle kapalı koğuşlarda
ve gözden uzak noktalarda, kasıtlı olarak kundaklama, kapalı
alanlarda sigara içilmesi, elektrik sistemlerinin bakımsızlığı ne-
deni ile çıkabilecek yangın riskleri artar.
Bakım Zorlukları: Yetkili personelin güvenli olarak istenilen
zamanda ekipmanlara ulaşamaması. Sisteme zamanında mü-
dahale edilememesi, sisteme yapılacak müdahale ve bakım iş-
lemlerinin önceden planlanan takvimin dışına çıkartılmasının
güç olması sistemin güvenilir çalışmasını olumsuz yönde etkiler.
Vandallık: Mahkumların ulaşabileceği yerde bulunan detek-
törlere hasar verilebilir, yalancı alarm verdirilerek güvenlik za-
fiyetinin oluşmasına neden olmak istenebilir. Çoğu binada kul-
lanılan noktasal dedektörlerin hapishanelerde kullanımı zordur
ve tasarımın dikkatli yapılması gerekir. Verilebilecek hasarlar-
dan dolayı ekipman ve bakım maliyetleri yükselebilir, sistemin
1
Elektrik-Elektronik Mühendisi
Matriks Bina Kontrol Sistemleri
noktasal veya bir bölgeyi kapsayacak şekilde uzun süre devre
dışı kalması sıkıntısı doğabilir.
Dumanın Seyrelmesi: Hapishanelerde genellikle büyük alan-
lar bulunur. Yukarıda bahsedilen sebepler ile her noktada yapı-
lamayan algılama işlemleri sonucunda algılayıcı ekipmana du-
manın seyrelerek ulaşması, ısının yeterince ulaşamaması gibi
nedenler ile algılama zorlukları ortaya çıkar.
Duman Stratifikasyonu: Yüksek tavanlı mekanlarda sıcak du-
manın yükselirken ısı kaybederek asılı kalması ve algılayıcı ekip-
mana ulaşamaması olasıdır.
2. HAPİSHANELEDE YANGIN SEBEPLERİ
Yapılan araştırmalara göre hapishanelerde çıkan yangınların
büyük çoğunluğunun kasıtlı olarak mahkûmlar tarafından çı-
kartıldığı gözlemlenmiştir. Hapishaneye ve kişisel ekipmanla-
ra zarar verme, diğer mahkûmların ve çalışanların gözünü kor-
kutma, kaçış girişimi sırasında aldatma, intihar girişimi, baş-
ka mahkûmlara zarar verme amacı ile kasıtlı olarak yangın çı-
kartılabilir. Çıkartılan yangınlarda hücre içinde bulunan çarşaf,
çöp, kâğıt, kıyafet vb. eşyaların tutuşturulduğu gözlenmiştir.
3. YANGIN KORUNUM SİSTEMLERİ
Algılama sistemlerinin temel amacı yangını erken fark ede-
rek, erken tahliye işlemlerini başlatma, duman ve yangının et-
kisini azaltmaktır. Yangın ve duman canlılara zarar verebilecek
yoğunluğa ulaşmadan ve duman etkisine maruz kalınma süre-
si can kaybına yol açmayacak süre zarfında tahliyenin gerçek-
leşmesi gerekir. Algılama ve aksiyon süresinin toplamının kritik

48 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


süreden küçük olması gerekmektedir. Burada bahsedilen aksi-
yon süresi ilgili görevlinin gözetimi altında yangından etkilenen
mahkûm veya kişilerin tahliye edilme süresidir.
Algılama Süresi + Aksiyon Süresi < Kritik Süre
“NFPA 101 Life Safety Code” [1] standartında hapishaneler
için kilitlerin serbest bırakılma süresi yani “kritik süre” maksi-
mum 120 saniye olarak belirlenmiştir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus algılamanın gecikme-
si durumunda tahliye aksiyon süresinin azaltılarak toplam sü-
renin kritik sürenin altında kalmasını sağlamaktır.
Kanadalı araştırmacılar [2] tarafından yapılan bir deneyde
hücrenin içindeki, hücre önündeki koridordaki ve hücre hava-
landırma kanalındaki duman yoğunluklarının incelenmiştir. De-
ney düzeneği aşağıdaki Şekil 1’de görülmektedir.
Hücrenin önünün açık (parmaklıklı vb.) olması durumunda
noktasal dedektörü hücreye koymaktansa hücre önündeki ko-
ridora konulmasında bir sakınca olmadığı görülmektedir. Önü
kapalı hücrelerde ise duman engelleneceğinden noktasal de-
dektörü koridora koyarak algılama yapılmasının uygun olma-
yacağı görülmektedir. Bu durum hücre boyutuna göre de fark-
lılık gösterebilir.
Hücre içinde havalandırma ağzı bulunması durumunda ka-
nal içerisine mahkûmların ulaşamayacağı noktaya dedektör ko-
nulması her iki hücre tipi için de uygundur. Kanal içine kurula-
Şekil 1. Hapishane koridoru ve hücresinde duman yoğunluğu ölçümü
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 48-50, 2017
cak olan algılama, noktasal dedektör ile yapılabileceği gibi aktif
hava emişli dedektörler ile daha hassas ve hızlı bir şekilde ya-
pılabilir. Havalandırma kanalından algılama yapılacak kurulum
yapılması durumunda havalandırma kanalının kasıtlı veya bi-
linçsiz olarak kapatılmasının/tıkanmasının önüne geçilmesi ge-
rekir. Hücre bazında emiş kanalı üzerinde hava akışının olduğu
duyar elemanlarla tespit edilebilir. Bu şekilde düzenleme yapı-
lacak ise bölgeye hizmet veren emiş fanının sürekli çalıştığından
ve kanal üzerinde hava akışı olduğundan emin olunmalıdır[3].
Aktif hava emişli dedektörlerin boruları, mahkûmların doğ-
rudan ulaşabilecekleri noktalardan uzak olacak şekilde, duvar
delinip dışarıdan örnekleme yapılarak da kullanılabilir. Burada
dikkat edilmesi gereken husus boruların ve elektronik ekipma-
nın mahkûmların ulaşamayacağı bir yerde muhafaza edilmesidir.
Yangın zonlarına uygun sayıda dedektör kullanılması, her fazla
5 adet bağımsız bölüm ve/veya 400 m²’lik bölünmüş bağımsız
bölüm için ayrı algılama zonu oluşturulması gerekmektedir[4].
TS-EN-54-14 [5] standartında her bağımsız bölüme ayrı algı-
lama ekipmanı konulması işaret edilmiştir. NFPA [1] standar-
tında 4 mahkûmdan fazla kişi bulunan hücrelerde dedektör ko-
nulması zorunluluğu bulunmaktadır.
Destekleyici olarak tesiste bulunan kapalı devre kamera sis-
temi analiz yazılımları kullanılarak yangın ve dumanı algılaya-
cak şekilde düzenleme yapılabilir. Eğer sistem bu yapıya uy-
gun değil ise, kameralı yangın algılama sistemleri kurulabilir.
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 49
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 48-50, 2017

Şekil 2. Önü açık ve önü kapalı hücrelerde duman yoğunluğunun zamana göre değişimi

4. SONUÇ
Sistem tasarımı yapılırken yukarıdaki etkenler göz önünde
bulundurulmalı, mimari, mekanik ve elektriksel olarak kritik
süreyi aşmadan tahliyenin gerçekleşebilmesi için, ince ayrıntı-
lar düşünülerek özel proje çalışmaları yapılmalıdır. Erken mü-
dahale ve kuvvetli bir tasarım ile kayıpların en aza indirilme-
si mümkündür.
KAYNAKLAR
[1] NFPA 101, Life Safety Code, National Fire Protection
Association, 2016.
[2] Su J., Gaw R., Richardson K., Taber B., Carpenter D.; Smoke
Detectors in Prison Cells, NRCC-47651
[3] Respondek, J.; Swiss Institute for the Promotion of Safety and
Security, Rational Fire Safety Concept for a New Detention
Building.
[4] Sparke, J.; Fire Safety in Prison Establishments, NOMS Agency
Board,
[5] TS-EN-54-14, Fire Detection and Fire Alarm Systems –
Part 14: Guidelines for Alanning, Design, Installation,
Commissioning, Use and Maintenance.
[6] Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 2007

50 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 52-55, 2017

NFPA13-2016 STANDARTINA GÖRE YÜKSEK

DEPOLARDA YAĞMURLAMA SİSTEMİ TASARIMI

Onur Turanlı 1

ÖZET
Yasal zorunlulukların ötesinde depolarda yağmurlama sistemi yapılmasının yaşanan can ve mal kaybını çok alt seviyelere indirdiği
uluslararası istatistiklerle kanıtlanmıştır. Sistemin yatırım maliyeti, korunan binanın ve içindeki ürünlerin maliyetine göre çok ma-
kul seviyededir. Bu nedenle depo binalarında yağmurlama sisteminin uygulanması giderek artmaktadır.
Depolarda çıkan yangınların kontrol altına alınmasında otomatik yağmurlama sisteminin verimliliği yaşanan yangınlar ve yapılan
testlerle ispatlanmıştır. Özellikle yüksek depolama yapılan binalarda otomatik yağmurlama sistemi olmadığı takdirde yanan ürün-
lere ulaşılması ve etkin bir şekilde müdahale edilmesi oldukça güç hatta pek çok durumda imkânsızdır. Oysaki otomatik yağmurla-
ma sistemi olan binalarda yangının kontrol altına alınması çok daha kolay olduğu gibi, bu uğurda harcanan su miktarı da sprinkler
sistemi olmayan binalara göre çok daha düşük seviyelerdedir. Dolayısıyla sprinkler sisteminin varlığı yangın olan binadaki metanın
sudan göreceği zararı da -sanılanın aksine- oldukça azaltmaktadır.
Bu bildiride amaç; ülkemizde olduğu gibi, depolanan ürün yelpazesi çeşitli yüksek depolarda uygulanacak yağmurlama sistemleri-
nin tasarımını, NFPA standartları perspektifinde değerlendirmek ve alternatif tasarımlar konusunda bilgi vermektir.

1. GİRİŞ rulması ve geliştirilmesi konusunda faaliyet göstermektedir. Bu-

Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğin (BY-
KHY) 96.maddesinin 5. bendine göre, sprinkler sistemi tasarımı-
nın TS EN 12845’e göre yapılması gerekmektedir. Aynı zamanda
yönetmeliğin 5.maddesinin 2. bendi şu şekildedir:
“Tasarımcılar tarafından, bu yönetmelikte hakkında yeterli
hüküm bulunmayan hususlarda ve metro, marina, helikopter
pisti, tünel, stadyum, havalimanı ve benzeri kullanım alanları-
nın yangından korunmasında Türk Standartları, bu standartla-
rın olmaması hâlinde ise Avrupa Standartları esas alınır. Türk
veya Avrupa Standartlarında düzenlenmeyen hususlarda, ulus-
lararası geçerliliği kabul edilen standartlar da kullanılabilir. ” (1)
Bu şartlarda yönetmelik hükümleri dışında Avrupa Standart’ı-
nın tercümesi olan TS EN 12845 standartı kullanılırken, bunun
yetersiz kaldığı zamanlarda ‘NFPA 13 Standard for the Instal-
lation of Sprinkler Systems’ standartına başvurulabilmektedir.
2. NFPA 13, SPRİNKLER SİSTEMİ KURULUM STANDARTI
Dünyada yangın söndürme sistemleri konusunda en detaylı
bilgileri veren ve en yaygın olarak kullanılan standart Amerikan
standartıdır. Amerika Yangından Korunma Birliği (NFPA-Natio-
nal Fire Protection Association) yangın standartlarının oluştu-
1
Makine Müh. / Tasarım Mühendislik Proje ve Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti.
güne kadar yayınlanmış 300’den fazla standart yaklaşık 20000
sayfalık bir bilgiyi içermektedir. Yüz yılı aşkın süredir standart-
lar üreten ve geliştiren bu kuruluş, Amerika’daki pek çok orga-
nizasyon tarafından da desteklenmektedir. NFPA’nın sprinkler
sistemlerinin tasarlanması ve kurulması konusundaki standar-
tı NFPA 13 standartıdır. Standartın ilk yazım tarihi 1896’dır. Son
yayınlanma tarihi ise 2016’dır.
NFPA 13 standartının güncel olan 2016 baskısında, 12 ile 21.
bölümler depolarla ilgili hükümleri içermektedir. 12. bölüm de-
polarla ilgili genel hükümleri anlatır. 13. bölüm alçak depola-
ma yapılan yerlerde (maksimum 3,7m depolama) esas alınacak
dizayn kriterlerini verir. 14. bölüm Sınıf 1 ile Sınıf 4 arasındaki
ürünlerin yığma, paletler üzerinde ve içi dolu raflarda (peraken-
de rafları) depolandığı binaların sprinkler sistemi tasarım kri-
terlerini belirler. 15. bölüm Grup A plastik sınıfındaki ürünlerin
yığma, paletler üzerinde ve içi dolu raflarda (perakende rafları)
depolandığı binaların sprinkler sistemi tasarım kriterlerini verir.
16. bölümde sınıf 1 ile sınıf 4 arasındaki ürünlerin rak ünitele-
rinde (endüstriyel raf) depolandığı binaların sprinkler sistemi
tasarım kriterleri verilmiştir. 17. bölüm Grup A plastik sınıfında-
ki ürünlerin rak ünitelerinde (endüstriyel raf) depolandığı bina-
ların sprinkler sistemi tasarım kriterlerini tarif eder. 18. bölüm

52 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


lastik depoları hükümlerini içerir. 19. bölüm rulo kâğıt depola-
rının söndürme sistemlerinin nasıl tasarlanacağını anlatır. 20.
bölümde spesifik ürünlerin depolanması ile ilgili özel hükümle-
ri içerir. 21. bölümde ise, 12 ile 20. bölümde bulunan yöntemle-
re alternatif sprinkler sistemi tasarımları ile ilgili bilgileri içerir.
NFPA 13 standartı depolanan ürünleri beş sınıfa ayırmıştır.
Bu sınıflar; Sınıf 1, Sınıf 2, Sınıf 3, Sınıf 4 ve Grup A plastik sını-
fıdır. Standartın 5. bölümünde bu sınıflandırma ile ilgili açıkla-
malar tarif edilmiştir.
Bölüm 12’de birim alana düşen debi değerine göre hangi tip-
te sprinkler kullanılması gerektiği tarif edilmektedir. Buna göre
8,2 lt/dak.m2 (mm/dak) ve daha düşük debilerde standart tep-
kili, K faktörü metrik 80 olan sprinkler kullanılmasına izin verilir.
8,2 mm/dak ile 13,9 mm/dak debi değerleri arasında standart
tepkili ve K faktörü metrik 115 veya daha büyük tipte sprink-
lerlerin kullanılması gerekir. 13,9 mm/dak’dan daha yüksek de-
bilerde standart tepkili ve K faktörü metrik 160 olan sprinkler-
lerden daha küçüğü kullanılamaz.
Bölüm 13’te 3,7m’ye kadar olan depolarda, depolanan ürü-
nün sınıfına göre hangi dizayn kriterlerine uyulması gerektiği
verilmektedir. Burada dizayn kriterleri depo olarak kullanılma-
yan binalardaki orta ve yüksek tehlike sınıflarına ait dizayn kri-
terleri ile aynı seçilir.
Bölüm 14 ile 17 arasında sprinkler sistemi tasarımı ile ilgili
üç metot tarif edilmektedir.
Birinci metot kontrol modundaki sprinklerlerin debi/alan kri-
teri ile kullanılması metodudur. Bu metotta tavandaki sprinkler
sistemi, tablolarda verilen debi ve operasyon alanı değerlerine
göre uygulanmasıdır. Bu metot uygulandığında belli bir depo-
lama yüksekliği değeri aşıldığında raf arası sprinkler kullanıl-
ması zorunludur. Bu sınır değeri belli ürün sınıfları ve depola-
ma yöntemleri için 4,6 m, belli ürün sınıfları ve depolama yön-
temleri için 9,1 m’dir. Bu yöntemi kullanmanın avantajı, Grup
A plastik dışındaki ürünler için, herhangi bir yükseklik sınırı ol-
maksızın sprinkler sistemi tasarlayabilme imkânıdır. Ancak raf
arası sprinklerlerin varlığı depo işletmecileri açısından istenme-
yen bir durum olduğundan, mümkün olan yerlerde diğer alter-
natiflerin kullanılması özen gösterilmektedir.
İkinci metot, CMSA (Control Mode Specific Application-Kont-
rol Mod Spesifik Uygulama) tipte sprinkler başlığı kullanılma-
sıdır. Bu metot yeni uygulanmaya başlayan bir metot olup, ta-
van yüksekliği 12,2 m’ye kadar olan binalarda kullanılabilir.
Üçüncü metot ise ESFR (Early Suppression Fast Response-Er-
ken Söndüren Hızlı Tepkili) tipte sprinklerlerin kullanılmasıdır.
Bu tip sprinklerlerin kullanımı 1980’li yıllarda başlamış olup,
raf arası sprinkler ihtiyacını ortadan kaldırdığı için oldukça rağ-
bet gören bir yöntem olmuştur. Bugün itibariyle bu tip sprink-
ler 13,7 m yüksekliğe kadar olan depolama binalarında kulla-
nılabilmektedir. Ancak bu yükseklik sınırının 80lerden bu yana
9 m’den 13,7 m’ye kadar çıktığı da düşünülürse, önümüzdeki
süreçte yükseklik sınırının daha yukarılara çekilebileceği düşü-
nülmektedir. Bu sistemin dezavantajı, sprinkler başlıklarının al-
tında kalan yapı elemanları ve binaya ait tesisatların oluştura-
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 52-55, 2017
cağı engellerle ilgili çok sıkı kuralların olmasıdır. Açacak olur-
sak, ESFR tip sprinkler başlıklarının altında mümkünse hiç en-
gel kalmaması sağlanmaya çalışılır. Bu da pek çok binada uy-
gulama zorluklarını beraberinde getirmektedir.
Bu veriler ışığı altında bina yüksekliği 12,2 m’nin üzerine çık-
tığında seçeneklerin ikiye indiği, bina yüksekliği 13,7 m’nin üze-
rine çıktığında ise sadece bire indiği aşikârdır.
BYKHY’e göre yüksek bina tanımı, bina yüksekliği 21.50m’den
fazla olan binaları kapsamaktadır. Bu durumda Türkiye’de yük-
sek depo sayılacak bir depolama tesisi için tek çözüm, birin-
ci metottur.
Sistemde raf arası sprinklerin kullanılması gerekiyorsa, çatı
sprinkler sistemi ile birlikte çalışacak raf arası sprinklerlerin
sayısı tehlike sınıfı ve depolama cinsine göre belirlenir. Bu sayı
genellikle 5 ile 14 sprinkler arasında değişir. Raf arası sprink-
lerlerin çıkış basıncının 1 bar’ın altında olmaması istenir. Raf
arası sprinklerlerin çatı sprinklerlerinden daha önce veya en
kötü ihtimalle eş zamanlı olarak çalışması istenir. Bu nedenle
bu sprinklerlerin tepki süreleri çatı sprinklerlerinden daha hız-
lı veya en kötü ihtimalle aynı olması gerekmektedir.
Sprinkler sistemi ile birlikte çalışacak bina içi ve bina dışı yan-
gın hortumları ile ilgili, ilave edilmesi gereken su debisi değer-
leri her bölümde ayrı ayrı verilmiştir. Bununla beraber sistem-
lerin çalışma süreleri de verilerek su deposu hacimlerinin he-
saplanmasına da imkân sağlanmıştır.
3. NFPA 13’E GÖRE ÖRNEK YÜKSEK DEPO SPRİNKLER
SİSTEMİ TASARIMI
3.1. Örnek Depo Binasının Özellikleri
Bina 10000 m2 oturma alanına sahip, tek katlı bir binadır. Bi-
nanın en yüksek noktasında yükseklik 30 m’dir. Bina konstrük-
siyonu betonarme kolonlar üzerine oturan çelik makaslardan
oluşmaktadır. Bu makaslar taş yünü sandviç panelden oluşan
çatı kaplamasını taşımaktadır. Binanın cephe elemanları yine
taş yünü sandviç paneldir. Binada herhangi bir iç bölme bulun-
mamaktadır. Binada bulunan raflar, rak ünitesi (endüstriyel raf)
tipindedir. Raf yüksekliği 26 m’ye kadar çıkmaktadır. Depola-
nan ürünlerin en yüksek noktası döşemeden 27,5 m yüksekte
olacaktır. Rak üniteleri ikili tipte olup, raflar arasındaki koridor-
lar 2 m genişliğindedir.
Raflarda bulundurulacak olan ürünler standart bir hipermar-
kette satılan ürünlerdir. Ürünlerin tamamı karton ambalajları
içerisinde muhafaza edilmektedir.
3.2. Tehlike Sınıfının Belirlenmesi
Bir hipermarkette satılan ürünlere bakıldığında plastik am-
balajlı gıda maddelerinden, elektronik ev eşyasına kadar ge-
niş bir yelpaze söz konusudur. Bunların içerisinde Sınıf 1’e so-
kabileceğimiz ürünler olduğu gibi, Grup A plastik sınıfına gi-
recek ürünler de az değildir. Örneğin bir LCD televizyonun ka-
sası ve komponentlerinin birçoğu plastikten mamuldür. NFPA
13-2016 Edition Tablo A5.6.4.1’e bakıldığında Grup A plastik
sınıfına giren ürünlerin listesi görülebilir. Bu listeden örnekler
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 53
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 52-55, 2017

Tablo 1. Kontrol modu sprinkler akış kriterleri (tek, çift veya çoklu sıralı rak üniteleri üzerinde plastik ürünlerin 7,6 m’den daha
yüksek depolanması - NFPA 13-2016 Tablo 17.3.1.3)

En Üst Seviye Raf Arası Sprinkler Üzerindeki Depolama

Tavan Sprinklerleri Su Yoğunluğu
Yüksekliği

ft m gpm/ft2 - ft2 mm/dak - m2

5 veya daha az 1,5 veya daha az 0.30 - 2000 12.2 - 186

5’den fazla 10’a kadar 1,5’dan fazla 3,05’e kadar 0.45 - 2000 18.3 - 186

verecek olursak, pet şişe içerisinde bulunan yanıcı olmayan
sıvılar (karton kutularda), karton paketli mum, plastik parça-
ları olan ahşap ev eşyaları, plastik kutularda süt, tırnak cila-
sı, %50’si sentetikten mamul tekstil ürünleri sayılabilir. Bun-
ların hepsi bir hipermarkette bulunan ürünlerdir. Dolayısıyla
bu ürünlerin depolanması ile ilgili yöntemleri düşündüğümüz-
de de, ürünlerin içerdikleri plastik oranına göre değil, kulla-
nım sınıflarına göre kategorilere ayrıldığı ve depolandığı gö-
rülmektedir. Hal böyle olunca, deponun tamamının Grup A
plastiğe göre korunması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
3.3. Sprinkler Sistemi Tasarım Kriterlerinin Belirlenmesi
Örnek depo binasının yüksekliği 30 m olduğuna göre CMSA
veya ESFR tip sprinkler kullanarak sprinkler sistemini tasar-
lamak mümkün değildir. NFPA 13-2016 Edition 17.3.1 mad-
desinde tarif edilen kontrol modu tavan sprinklerleri ve raf
arası sprinklerler kullanılarak çözüme gidilmelidir. NFPA 13-
2016 Edition Tablo 17.3.1.3 tavan tipi sprinklerlerin debi ve
operasyon alanı değerlerini vermektedir. Tabloya bakıldığın-
da iki farklı değer görülmektedir. Bu değerlerden biri depola-
nan ürünlerin, en üstteki raf arası sprinkler seviyesinden 1,5
m daha yukarıya kadar depolandığı durumlar için geçerlidir.
İkinci değer ise depolanan ürünlerin seviyesinin en üst sıra-
daki raf arası sprinkler seviyesinin 1,5 m ile 3 m üzerine çıktı-
ğı durumlar için geçerlidir. Binamızda raf konstrüksiyonunun
en yüksekte olduğu seviye 26 m, depolanan ürünlerin en üst
seviyesi ise 27,5 m olduğuna göre, birinci değerler alınarak
tasarım yapılmalıdır.
Bu durumda, örnek depoda kullanılacak çatı sprinkleri için
tasarım değerleri 12,2 mm/dak su yoğunluğu ve 186 m2 ope-
rasyon alanı olacaktır.
Hesaba katılacak raf arası sprinklerlerle ilgili değerler
17.3.1.15 ve 17.3.1.16 maddelerinde verilmiştir. Buna göre
birden fazla seviyede raf arası sprinkler kullanılıyorsa en üst
iki seviyedeki 7’şer adet sprinklerin (14 adet) açılacağı kabul
edilmelidir. Raf arası sprinklerlerin her birinin debisinin 113,6
lt/dak’dan az olmaması gerekmektedir.
Sprinkler sistemi ile birlikte açılması gereken bina içi ve
bina dışı hortumların debileri, NFPA 13-2016 Edition Tablo
17.3.1.17’ye göre hesaba ilave edilmelidir. Bu tabloda verilen
değer 1900 lt/dak’dır.
0.1. Ön Hesap-Pompa Kapasitesinin Bulunması
Yangın pompasının kapasitesi çatı sprinklerlerinden, raf arası
sprinklerlerden ve yangın hortumlarından harcanan suyun ta-
mamını karşılayacak şekilde seçilmelidir. Yani çatı sprinklerle-
rinin debisi, raf arası sprinklerlerin debisi ve hortum debisi top-
lanarak pompa debisi bulunur.
Örnek depo için hesaplama yapacak olursak çatı sprinkler-
lerinin debisi Qç (lt/dak)
Qç = d. A
Burada; d suyun yoğunluğu (mm/dak)-lt/(dak.m2), A ope-
rasyon alanı (m2) olup
Qç = 12,2 . 186 = 2269,2 lt/dak.
Raf arası sprinklerlerin toplam debisi Qrt (lt/dak)
Qrt = n. Qr

Tablo 2. NFPA 13-2016 Tablo 17.3.1.17 ilave hortum debisi ve çalışma süresi tablosu

Toplam Kombine İç ve Dış

Depolama Yüksekliği İç Hortum
Ürün Hortum Süre
Sınıflandırması (Dak)
ft m gpm lt/dk gpm lt/dak

0, 50 ya da 0, 190 ya da
Plastik >25 >7.6 500 1900 120
100 380

54 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


Burada, n açılacak sprinkler başlığı sayısı, Qr bir raf arası
sprinkler debisi (lt/dak)
Qrt = 14 . 113,6 = 1590,4 lt/dak.
Pompa debisi Qp (lt/dak) ve hortum debisi Qh (lt/dak) ol-
mak üzere
Qp = Qrt + Qç + Qh
Qp = 2269,2 +1590,4 +1900 = 5759,6 lt/dak bulunur.
Su deposunun kapasitesinin hesaplarken, yangın pompa-
sı için hesaplanan debi değerini Tablo 17.3.1.17’te verilen sis-
tem çalışma süresiyle çarpmak gerekir. Sistem çalışma süresi,
Tablo 17.3.1.17’te 120 dak olarak verilmiştir.
Su deposu kapasitesi V (lt) değeri t çalışma süresi olmak
üzere,
V = Qp . t
V = 120 x 5759,6 = 691152 lt = 691,2 m3 bulunur.
4. ÖRNEK DEPO TASARIMIN TAMAMLANMASI İÇİN
İZLENECEK YOL
Ön hesap yöntemiyle pompa kapasitesinin bulunmasın-
dan sonra, sprinkler projelerinin oluşturulmasına başlanıla-
bilir. Bunun için öncelikle kullanılacak sistem tipine karar ver-
mek gereklidir.
NFPA 13 standartı sprinkler sistemlerini dört tipe ayırmıştır.
Islak Borulu Sistem, Kuru Borulu Sistem, Baskın Sistem ve Ön
Tepkili Sistem. Bunlardan en yaygın olarak kullanılanı ıslak bo-
rulu sistemdir. Bu sistemde basınçlı su sprinklerin arkasında
hazır bulunmaktadır. Sıcaklığın yükselmesiyle patlayan sprink-
ler başlıklarından derhal su akışı sağlanmaktadır.
Kuru borulu sistemler donma riskinin bulunduğu yerlerde
kullanılır. Bu sistemde hattın içinde basınçlı hava bulunmak-
tadır. Sprinklerler patladığında yangın üzerine önce bir süre
hava boşalmakta, su daha sonra gelmektedir. Bu kurgu nede-
niyle kuru borulu sistemlerde operasyon alanı değerleri ıslak
sistemlere göre daha büyük seçilmelidir. Bunun sebebi, su akı-
şı başlayana kadar geçen sürede yangının daha geniş bir ala-
na yayılması riskidir.
Baskın sistemler özellikle yanıcı ve parlayıcı sıvıların bulun-
durulduğu ve yangın yayılma hızının çok yüksek olduğu yerler-
de kullanılır. Sistemin yatırım maliyeti daha yüksektir. Sistem-
deki sprinklerlerin tümü açık olduğundan, yangın sırasında zon-
daki sprinklerlerin tamamından su boşalmaktadır. Bu neden-
le sprinkler sisteminin su ihtiyacı oldukça yüksek olmaktadır.
Sistem değerlerinin aşırı büyümemesi için zonlar küçük tutul-
makta, dolayısıyla binadaki zon sayısı artmaktadır.
Ön tepkili sistemler müze, arşiv gibi korunan malların çok de-
ğerli olduğu yerlerde kullanılır. Bu sistemde de hatlarda hava
bulunmaktadır. Aynı zamanda sistem, mahaldeki yangın algı-
lama sistemi ile ilişkilendirilir. Yangın çıktığında hem sprink-
lerlerin patlaması hem de yangın algılama sisteminin devre-
ye girmesiyle sistem aktif hale gelmektedir.
Donma riski bulunmayan lojistik depo binalarında en uygun
sistem ıslak sistemdir. Bu nedenle bildiride örnek olan verilen
binada ıslak tip sprinkler sistemi kullanılması uygun olacaktır.
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 52-55, 2017
Sistem seçiminden sonra sırasıyla;
• Sprinkler zonlarının belirlenmesi (NFPA 13-2016 Editi-
on 8.2.1 ve 8.13.1 maddeleri)
• Sprinkler yerleşimin belirlenmesi (NFPA 13-2016 Editi-
on Tablo 8.6.2.2.1(d))
• Boru tesisatının oluşturulması
• Askılama elemanlarının aralarındaki maksimum mesafe-
nin belirlenmesi (NFPA 13-2016 Edition Tablo 9.2.2.1(b))
• Pompa odası yerleşimi (NFPA 20 Standard for the Instal-
lation of Stationary Fire Pumps for Fire Protection-2016
Edition)
• Hidrolik hesaplar (NFPA 13 standartı hidrolik hesap-
ların özel bir yazılımla yapılmasını kabul etmektedir.)
aşamaları uygulanmalıdır.
Hidrolik hesap sonucunda öne hesapla hesaplanmış su de-
posu kapasitesinden daha büyük bir su deposu çıkması muh-
temeldir.
5. SONUÇ
NFPA 13 standartına göre sprinkler sistemi tasarımı mutla-
ka bir hidrolik hesaba dayandırılmalıdır. Sistemlerin tasarımı
yapılırken, NFPA 13 standartından alınan tasarım değerleri-
ne göre bir öngörü yapılmalı ve projeler ortaya çıkarılmalıdır.
Oluşturulan projeler için hidrolik hesap yapılarak kontrol edil-
meli ve sistemin tüm teknik detayları son haline getirilmelidir.
Böylelikle; kullanılacak sprinkler tipleri, borulama tesisatı de-
tayları, pompa dairesi detayları ve su deposu kapasiteleri op-
timum olarak belirlenmiş olur.
Ülkemizde depolama tesislerinin ürün yelpazelerinin çok ge-
niş olduğu bilinmektedir. Mühendislik mantığı ve risk analizi
çerçevesinde, en uygun sisteme karar verilip bunun uygulan-
ması gereklidir. Unutulmaması gerekir ki yangın söndürme si-
temleri konusunda alternatif çoktur. Ancak özellikle depo te-
sislerinde; söndürme sistemi, depolanan malzemenin cinsine,
depolama yüksekliğine ve nasıl depolandığına bağlı olarak de-
ğişmektedir. Bu üç parametreyi de karşılayacak sistemler, yan-
gının kontrol altına alınmasını sağlar.
Depo yangınlarında çok sık karşılaşılan, ‘söndürme sistemi
vardı ancak yangını kontrol altına almaya yetmedi’ sorunsalı
bu detaylardan kaynaklanmaktadır.
KAYNAKLAR
[1] TÜYAK, Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği,Tüyak
Kitaplar Dizisi, İstanbul Kasım 2015.
[2] NFPA 13 Standard for the Installation of Sprinkler Systems,
Batterymarch Park, Quincy, MA, 2016.
[3] NFPA 20 Standard for the Installation of Stationary Pumps for
Fire Protection. Batterymarch Park, Quincy, MA
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 55
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 56-58, 2017

F-GAZ YÖNETMELİĞİ VE
YANGIN SEKTÖRÜNE ETKİLERİ

Özlem Güneç 1

ÖZET
Son yıllarda çoğunlukla klima ve buzdolaplarında kullanılan HFC’ler, küresel ısınmaya sebep olan en zararlı gazlar olarak bilin-
mektedir. HFC’ lerin toplam hacimleri karbondioksit gibi diğer sera gazlarından çok daha az olmasına rağmen, sera etkisi potansi-
yelleri son derecede yüksektir. Ruanda’nın başkenti Kigali’de yapılan Montreal Protokolü görüşmelerinde, klima, soğutucu ve buzdo-
laplarında kullanılan hidroflorokarbon (HFC) tüketiminin kademeli olarak azaltılmasına karar verilmiştir. Yangından korunma sektö-
ründeki HFC gazı emisyonlarının çok az ve sera etkisi ihmal edilebilir düzeyde olmasına rağmen, HFC kullanımını azaltmak üzere ge-
tirilecek sınırlamalar yangından korunma uygulamalarını da kapsamaktadır.

1. GİRİŞ li Değişikliğinin ülkemizin de kanunlaştırılarak kabulü için ça-

Ozon Tabakasının Korunması için Ozon tabakasını incelten
maddelerin (OTİM) azaltılmasına ilişkin çalışmalar Viyana Söz-
leşmesi’nin kabulü ile başlamıştır. Viyana Sözleşmesi ile OTİM
üretiminin izlenmesi ve bilgi paylaşımı ile ilgili hükümetler ara-
sı işbirliğinin sağlanması teşvik edilmiştir. Bu sözleşme, taraf ül-
keleri ozon tabakasının yapısını değiştiren insan kaynaklı faali-
yetlere karşı ve çevre ve insan sağlığını korumaya yönelik ola-
rak genel önlemler almakla görevlendirmektedir.
16 Eylül 1987’de Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair
Montreal Protokolü kabul edilmiştir. Türkiye, Montreal proto-
kolüne 19 Aralık 1991 tarihinde taraf olmuş ve tüm değişiklikle-
rini kabul etmiştir. Montreal Protokolünde yer alan azaltım tak-
viminin hızlandırılması için; 1990 yılında (Londra), 1992 yılında
(Kopenhag), 1995 yılında (Viyana), 1997 yılında (Montreal),1999
yılında (Pekin), 2007 yılında ise (Montreal) değişiklikleri  düzen-
lenmiştir. Ülkemiz protokol içerisinde gelişmekte olan ülkeler
arasında yer almaktadır.
9-14 Ekim 2016 tarihlerinde Ozon Tabakasını İncelten Mad-
delere Dair Montreal Protokolü’nün 28. Taraflar Toplantısı Ru-
anda’nın Kigali kentinde gerçekleştirilmiştir. Toplantıda, Kyoto
Protokolü kapsamında yer alan ve küresel ısınma potansiyeli-
ne sahip olan Florlu Sera Gazlarının kontrol altına alınması ve
azaltımının Montreal Protokolü altına alınması ile ilgili değişik-
lik teklifleri değerlendirilmiştir. Kigali Değişiklik teklifi kabul edil-
miş ve imzaya açılmıştır. Montreal Protokolü altına alınan Kiga-
1
Çevre Mühendisi, Profel Yangın Proje Ltd. Şti.
lışmalar başlamıştır.
Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Yönetmelik
7/4/2017 tarihli ve 30031 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış-
tır. 28/08/2017 tarihli 30137 sayılı Resmi Gazetede Yönetmelik
değişikliği yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik 16/9/2009 tarihli ve
1005/2009(AT) sayılı Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü dikkate alınarak Avru-
pa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır. Bu Yö-
netmeliğin amacı, ülkemizin taraf olduğu Ozon Tabakasını İncel-
ten Maddelere Dair Montreal Protokolü ve değişiklikleri ile kont-
rol altına alınan maddelerin kullanılmasına, sonlandırılmasına
ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Avrupa Birliği Entegrasyon Sürecinin Desteklenmesi Faaliyet-
leri (SEİ) kapsamında; Nisan 2014’te Florlu Sera Gazlarına iliş-
kin 842/2006/EC Sayılı Direktifi kapsamında, F-Gaz Yönetmelik
taslağı hazırlanarak, ilgili kamu kurum ve kuruluşlar ve sektörle-
rin görüşlerine açılmıştır. Taslak yönetmeliğin amacı, Florlu sera
gazlarından kaynaklanan emisyonlarını kontrol altına almak ve
ülkemizin taraf olduğu Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çer-
çeve Sözleşmesine Yönelik Kyoto Protokolünde listelenen florlu
sera gazları ile florlu sera gazı içeren ürün veya ekipmanın kul-
lanımına dair usul ve esasları düzenlemektir.
2016 yılında yenilenen görüşler ile birlikte Taslak Yönetmelik
son halini almış ancak henüz yayınlanmamıştır. Bu yönetmelik
yayınlanmadan önce Florlu Sera Gazlarına ilişkin 17/05/2006 ta-
rihli 842/2006/EC Sayılı Direktifinin yerine revizesi olan AB tara-
fından 517/2014 sayılı Florlu Sera Gazlarına İlişkin Avrupa Parla-

56 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


mentosu ve Konsey Tüzüğü çıkarılmış olduğundan taslak yönet-
melikte revizyon ihtiyacı doğmuştur. Hazır olan taslak yönetmelik
517/2014 sayılı revizyon sürecinde yayınlanması beklenmektedir.
Revizyon çalışmaları “F-gazları Konusunda Kapasite Oluştur-
ma ve Aktarım için Kapasite Geliştirme Teknik Yardımı Projesi” ile
başlamış olup, revize F-Gaz Yönetmeliği 2019 yılında tamamlana-
caktır. Bu süre zarfında 2006 tarihli 842/2006/EC sayılı direktif re-
vize edilerek, 517/2014 sayılı “Florlu Sera Gazlarının kontrolü ve
azaltımı için yeni AB Direktifi” mevzuatımıza aktarılmış olacaktır.
Yönetmelik; florlu sera gazları ve florlu sera gazı içeren ürün
veya ekipmanın elektronik envanter ve kayıtlarına, etiketlenme-
sine, sızıntı kontrollerine, raporlanmasına, piyasaya arz ve kul-
lanım yasaklarına ve florlu sera gazları içeren ürün veya ekip-
mana müdahale eden gerçek ve tüzel kişinin eğitimi ile belge-
lendirilmesine ilişkin düzenlemeleri kapsayacaktır.
AB’nin revize 517/2014 Yönetmeliği ile önceki 842/2006 Yö-
netmeliği karşılaştırıldığında, yeni eklenen en önemli hüküm-
ler aşağıda sıralanmıştır.
• HFC azaltma takvimi yürürlüğe girmiştir - her yıl AB pazarı-
na girmesine izin verilen miktarlar, metrik tonların madde
veya karışımın GWP’si ile çarpımı sonucu hesaplanan CO2
eşdeğeri tonuyla ifade edilir.
• Kota sistemi tanıtılmıştır. - HFC kontenjanları (ton eşdeğer
CO2 eşdeğeri olarak), AB’deki “eski” HFC üreticileri ve itha-
latçılarına ve yalnızca% 11’i yeni ithalatçılar için “yeni ge-
lenler” tahsis edilecektir.
• Piyasaya yasaklananların listesi genişletilmiştir. -Daha
yüksek GWP’ye sahip F gazları içeren RAC&HP (refigration,
air-condition, heat pump) ekipmanlarını kapsayacak şekil-
de genişletilmiştir.
• F-gaz kullanım yasakları, 2020’den başlamak üzere GWP
2500 veya daha fazla olan F gazları ile belli tip RAC&HP ekip-
manlarının servisini kapsayacak şekilde genişletildi.
• Sertifikasyon gereksinimleri uzatılmıştır - Diğer hususla-
rın yanı sıra büyük kamyonlarda ve römorklarda (> 3,5 ton
ağırlıkta) kurulu olan soğutma ekipmanının servis, kurulum,
bakım, onarım veya sızıntı kontrolü yapan teknisyenler için
sertifika artık gereklidir.
• Kaçak kontrolünün zorunlu olduğu teçhizatta bulunan F-ga-
zının sınırı 3 kg ila 5 ton CO2 eşdeğeri olarak değiştirilmiştir.
• Birkaç yeni yükümlülük getirilmiştir - Örneğin, bazı ekip-
manların yüklenmesi esnasında hermetik mühürlenme ge-
rekmektedir.
2. HFC EMİSYONLARI
Hidroflorokarbonların (HFC’ler; örneğin, FM-200) ozon tabaka-
sına zararı yoktur. HFC’lerin küresel ısınmaya etkisi ise hem sera
etkisi potansiyeli (GWP), hem de atmosfere salınan gaz miktarı-
nın fonksiyonudur. Bu kimyasallar atmosferik ozon tabakasına
zarar vermemesine rağmen, çok yüksek Küresel Isınma Potan-
siyeline (GWP) sahiptirler ve bu değer çoğu F-gazlar için temel
sera gazı olan karbondioksitin GWP’ sinden birkaç bin kat faz-
ladır. Bu, 1 kg F-gaz emisyonunun, yeryüzü iklimini birkaç ton
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 56-58, 2017
karbondioksit kadar etkileyebileceği anlamına gelir. Örneğin
karbondioksit gazının sera etki potansiyeli çok düşük olmasına
rağmen (GWP=1), çok miktarda atmosfere salınırsa, tüm diğer
gaz emisyonları arasında önemli bir etkisi olabilmektedir. Yan-
gın sektöründe kullanılan gazların emisyon miktarları çok düşük
ve küresel ısınma etkisi ihmal edilebilir düzeydedir.
Şekil 1’de HFC Gazının sektörlere göre dağılımı gösterilmiştir.
Soğutma endüstrisindeki HFC uygulamalarından kaynaklanan
emisyonlar yangın korunma uygulamalarında kullanılan HFC’le-
re göre aşırı miktarlarda yüksektir. En yüksek miktarda emisyon
gazı soğutmalı araçlardan kaynaklanmaktadır. Soğutma, şişir-
me ve itici uygulamalardaki HFC’ler hemen hemen tüm küresel
HFC pazarını oluşturmaktadır. Yangın söndürmede kullanılan
HFC gazları toplamın ancak %3’ünü oluşturmaktadır.
Şekil 1. HFC Kullanımının Sektörlere Göre Dağılımı, %ton CO2, 2012[1]
HFC Emissions Estimating Program (HEEP) tarafından yapı-
lan bir araştırma 2002-1014 yılları arasında yangın söndürme
sektöründe kullanılan HFC gazı emisyonlarının sera etkisinde
artışa sebep olmayıp, sabit bir grafik izlediğini göstermektedir.
HFC’lerin küresel ısınmaya etkisinin tüm sera etkisi bulunan gaz-
lar arasında 0.02% etkiye sahip olduğu ve Avrupa Birliği ülke-
leri tarafından yapılan değerlendirmede ise 0.05% etkisi oldu-
ğu ifade edilmektedir.
3. KİGALİ DEĞİŞİKLİĞİ VE YANGIN SEKTÖRÜNE ETKİLER
Paris Anlaşması ve fosil yakıtların kullanılmasındaki karbon-
dioksitin azaltılması için yapılan diğer çabalardan farklı olarak,
yeni Kigali Değişikliğinde klimalar ve buzdolaplarında kullanı-
lan tek bir kimyasal ailesinde azaltılmaya odaklanan yasal ola-
rak bağlayıcı bir anlaşmadır. Hidroflorokarbonlar (HFC’ler) adı
verilen bu kimyasalların kullanımı azaltılırken, bu kimyasalı kul-
lanan sektörler çevre için mantıklı görünen alternatif gazlar yö-
nelmektedir. Bir çok soğutma ve araç iklimlendirme ünitelerin-
de HFC ihtiyacı her geçen gün azalmaktadır. Artık üreticiler, HFC-
134a yerine HFO-1234f kullanan teknolojilere geçmektedir. HFC
alternatiflerinde yanıcı özelliklere sahip bir değişiklik yapılma-
sı, beklenen yeni tehlikeler için yangın koruma yaklaşımlarımı-
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 57
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 56-58, 2017
zı yeniden kalibre etmemiz gerektiği anlamına gelir.
Kigali Değişikliği için 170’den fazla ülkeden hükümet temsil-
cileri, bu yüzyılın sonuna kadar gezegenin ısınmasının en az ya-
rım santigrad derece düşürülmesinin nihai amacı ile anlaşmayı
geliştirmek için birlikte çalışmıştır. Birleşmiş Milletler korkunç
çevre iklimi değişimini önlemeyi hedeflemektedir.
Protokol ile kontrol edilen kimyasallar listesine azaltma uy-
gulanacak HFC gazları eklendi. Yayınlanan düzeltmede ülkeler
gruplar halinde ele alınarak her bir grup için farklı kapasite ve
azaltma takvimi oluşturuldu.
Kigali Değişikliği HFC’nin tamamen yürürlükten kaldırılması-
na yönelik bir adım değildir. Kigali ile katılım gösteren ülkele-
re bağlı olarak, 2050 yılına kadar HFC kullanımının %15 ila %20
arası bir taban seviyesine azaltılmasına yönelik bir süreç başla-
mıştır. Tablo 1’den anlaşılacağı üzere HFC azaltma süreci geliş-
miş ülkelerde 2019 yılında başlamaktadır. Gelişmekte olan ülke-
ler için ise 2024 yılında kullanımı duracak ve 2029 yılında azalt-
ma başlayacaktır. Ülkemiz protokol içerisinde gelişmekte olan
A5 Grup 1 ülkeler arasında yer almaktadır.
Kigali Değişikliği tarafından öngörülen HFC aşamalı azaltma
programı, HFC üretim ve kullanım taban seviyesinin %15 ila
%2’sini süresiz olarak bırakmaktadır. Bu üretim miktarının da Or-
tadoğu’da veya diğer pazarlarda yangından korunma gibi kritik
ve emisyonsuz uygulamalardaki ihtiyaçları karşılamak için ye-
terli olacağı öngörülmektedir.
4. SONUÇ
Yangından korunma sektöründeki HFC gazı emisyonları çok
düşük ve sera etkisi ihmal edilebilir düzeydedir. HFC’ler üstün
yangın söndürme performansları ile on yıllar boyunca ilgi gör-
meye ve dünyanın önemli altyapı ve tesislerini korumaya de-
vam edecektir. Onaylı, efektif ve sürdürülebilir yangından ko-
runma çözümü olarak HFC kullanımına devam edilecektir. Yan-
gından korunma sektörü uygulamalarına izleme ve kontrol açı-
sından sınır koyan yasal düzenlemeleri sağlayarak, otoritelerle
koordineli bir şekilde HFC gazları azaltmaya yardımcı olacaktır.
HFC gazlarına getirilen kota uygulamaları ile küresel pazarda
üretilen gazın hangi oranda yangın sektörüne tahsis edileceği
ve bu durumun pazardaki gaz fiyatlarına ne şekilde yansıyaca-
Tablo 1. Kigali Değişikliği Ülkelere Göre HFC Azaltma Takvimi [2]
A5 Grup 1 (Gelişmekte Olan Ülkeler)
2020-2022
Taban Seviyesi
(Ortalama HFC Tüketimi)
HCFC Taban Seviyesi 65% taban seviyesi
Durdurma 2024
1. Kademe 2029 – 10%
2. Kademe 2035 – 30%
3. Kademe 2040 – 50%
4. Kademe - 2034 – 80%
Plato 2045 – 80%
58 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
Şekil 2. HFC Azaltma Takviminin Kıyaslanması [3]
ğı belirsizdir. Yeni gelecek yasal düzenlemelerde, HFC’ler için is-
tenen aksiyon farklı olmasına rağmen, ihtiyaç ve önem açısın-
dan 1980’li yıllarda Halon 1301’in tamamen kaldırılması için iz-
lenen yola benzer bir durum oluşmaktadır. Doğal ve düşük GWP
değerine sahip kısıtlı gaz alternatiflerinin kullanımının yaygın-
laşması beklenmektedir. Yangın söndürme için sera potansiye-
li düşük gaz uygulamalarına ve farklı söndürme seçeneklerine
geçilmesi halinde, yangından koruma yaklaşımlarımızı yeniden
kalibre etmemiz gerekecektir. Yangın sektörü bugünün dünya-
sını korumak ve gelecek nesillere iyi ve güvenli bir dünya bırak-
mak üzere üzerine düşeni yapacaktır.
KAYNAKLAR
[1] UNEP Ozone Secretariat Fact Sheets on HFCs and Low GWP
Alternatives, 2015
[2] EIA Kigali Amendment to the Montreal Protocol
[3] Presentation for Regulation 517-2014 – J. Kozakiewicz
[4] Ozon Tabakasını İncelten Maddeler ve Florlu Sera Gazlarına
İlişkin Politikalar, Pervin Doğan
[5] Report of the HFC Emissions Estimating Program (HEEP), April
2016
[6] The F-Gas Regulation and Its Implications in Fire Suppression
Applications, Mark L. Robin, Ph.D.
[7] The Role Of Hydrofluorocarbons in Global Fire Protection: An
Update, Mark L. Robin, Ph.D.
[8] US EPA Report 430-R-16-002 (2016)
[9] EEA Technical Report No. 15 (2016)
A5 Grubu Dışındakiler (Gelişmiş Ülkeler)
2011-2013
(Ortalama HFC Tüketimi)
15% taban seviyesi
-
2019 – 10%
2024 – 40%
2029 – 70%
2036 – 85%
 Akıllı binalar için
kalıcı çözümler...
Yangın ve CO Alarm Sistemleri
IP CCTV Sistemleri
Kartlı Giriş Kontrol Sistemleri
Acil Anons Sistemleri
HVAC Mekanik Otomasyon Sistemleri
Enerji Otomasyon Sistemleri
KNX Aydınlatma Otomasyon Sistemleri

Sistemler Arası Entegrasyon

BİNA KONTROL SİSTEMLERİ

www.matrikstr.com

Ataşehir Atatürk Mah. Ekincioğlu Sok. No:21 34758 Ataşehir-Istanbul / Türkiye Tel: +90 216 574 91 91 Pbx Fax: +90 216 574 95 90 info@matrikstr.com
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 60-63, 2017

OTOMATİK SÖNDÜRME SİSTEMLERİNDE

SIZDIRMAZLIK SORUNU AŞIRI BASINÇ
PROBLEMLERİ VE ÇÖZÜMLERİ

Gökhan Aktaş 1

ÖZET
Otomatik gazlı söndürme sistemleri uygulanan hacimlerde, söndürmenin efektif olarak yapılabilmesi ve yeniden alevlenme olma-
ması için sızdırmazlık koşullarının sağlanması gerekmektedir. Kapalı bir hacimde (total flooding) yapılan gazlı söndürmelerde sızdır-
mazlık önemli bir kriterdir. Sızdırmazlık için oda kaçak testi (door fan test / room integrity test) ISO-14520 (EN-15004) standartında zo-
runlu tutulmaktadır. Ancak söndürücünün boşaltması sonucu oluşacak basınç değişiminin etkileri irdelenmelidir. Bu çalışmada kritik
değerlendirmenin gazlara göre nasıl sağlanacağı ele alınacaktır.

1. GİRİŞ
Söndürme sistemlerinde kullanılan maddeler, su, su-köpük
karışımı, sıvı kimyasallar, kuru kimyasallar, aerosol gazlar ola-
rak genellenebilir. Sprinkler sulu söndürme sistemlerinde sız-
dırmazlık aranmaz. Temiz Gazlı Söndürücüler için TS EN 15004
(ISO-14520) standartları Avrupa Birliğinde ve ülkemizde zorun-
ludur. ABD ve bazı ülkelerde hala yaygın kullanılan NFPA-2001
standartlarına benzer tanımlar bulunmaktadır.
Gazın türüne ve yangın riskine göre hacimsel olarak %38 ile
%52 ye varan aralıkta söndürme konsantrasyonlarda değişebilir.
Oksijen azaltma (boğma etkisi) ile söndürme yapılması amaç-
lanır. Gazın kısa sürede yüksek basınçla boşaltılması nedeniy-
le ani basınç değişimi oluşacağı için, aşırı basınç probleminin
de irdelenmesi gerekir. Aşırı basınç oluşturması dezavantaj ola-
rak görülürken yeniden dolum maliyeti düşüktür. Gaz fazında
200 veya 300 bar silindirlerde stoklanmaktadır.

a) Halokarbon Gazlar c) Karbondioksit (CO2)

Kimyasal esaslı en yaygın kullanılanı HFC227ea (FM200, FE227
vb ticari isimleri ile bilinen), HFC23 (FE13), HFC125 veya FK-5-1-
12 (Novec1230 ticari isimli) sıvısıdır. Görece az sayıda silindir-
le efektif söndürme yapması amaçlanır. Genellikle söndürücü
türü ve riskin özelliğine göre hacimsel olarak %4 ile %18 ara-
sında söndürme konsantrasyonu değişkenlik gösterebilir. Ge-
nellikle 25 veya 42 bar basınçlandırılmış olarak saklanır var 10
saniye içerisinde boşaltılması hedeflenir.
b) İnert Gazlar
Argon (IG01),%50 Argon +%50 Azot karışımı (IG55- Argonite),
%100 Azot (IG100) veya IG541(Inergen) kodlarıyla genel olarak
4 farklı seçenek vardır. Doğal olarak atmosferde bulunurlar ve
sera etkileri yoktur (GWP=0). Sıvılaştırılamadığı için gaz fazında
stoklanır, bu nedenle çok sayıda silindir kullanılması gerektirir.
1
Protek Mühendislik ve Teknolojik Sistemler Tic. Ltd.
Temiz gazlar sınıfında değildir, en eski en yaygın kullanılan
söndürücülerdir. Sabit sistemler için NFPA-12 veya tercihen CEP-
REVEN, FM, VdS vb. standartlarına göre dizayn edilir. Kesinle-
şen EN standartı henüz yoktur.
Alçak Basınçlı - Tanklı - sistemler (Yüksek miktarda CO2 ga-
zının soğutucu ünite ile sıvı fazda stoklanır.)
Yüksek basınçlı – silindirli - sistemler (Genellikle 67 lt basınç-
lı silindirlerde gaz stoklanır.) İnsanlı mahallerde kullanımının
ölümcül riskleri taşıması en büyük dezavantajı olup, tercih
edilme sebebi bölgesel (lokal) söndürmeye olanak tanımasıdır.
d) Aerosol Söndürücüler
NFPA2010 nolu standart kapalı alanlarda kullanım şekli be-
lirlenmiştir. Henüz EN standartı yoktur.
Katı halde bulunan madde tetiklenerek ısıl reaksiyon girer ve
1-2 mikron büyüklüğündeki potasyum partiküller havada asılı
kalarak kimyasal olarak yangını söndürürler. Araçlar, makina vb.

60 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


ve kapalı ortamlarda söndürme yapabilir. Sızdırmazlık ortam
olması gazlı söndürme sistemlerinde olduğu üzere gereklidir.
e) Sürekli Oksijen Azaltma Yöntemi ile Aktif Yangın Önleme
Sistemi
Ortamdaki oksijen seviyesinin aynı ortamdaki yanıcı malze-
meye göre değişkenlik göstermesi, sürekli olarak ortamı %15
O2 seviyesi altında ilave azot gazı takviyesiyle düşürülmesi ile
yanma oluşacak koşullar ortadan kaldırılmış olur.
Aktif olarak sürekli “yanmaz atmosfer” oluşumu sağlanır. İn-
sanların sürekli bulunmadığı veya geçici sürelerde (4 saat ka-
dar kalma, ½ saat dinlenme) ortamda kalabileceği, sızdırmazlık
koşullarının yeterince sağlanacağı ortamlarda kullanılır. %17.2
Oksijen değeri üzerinde sınırlama olmadığı için sistemlerin bu
değerlerde tutulması ve yangın durumunda ilave azot silindir-
leri boşaltılarak söndürme sistemi de amaçlanabilmektedir.
Söndürme sistemlerinden en büyük farkı, aktif cihazlar olan
azot jeneratörleri için enerji ihtiyacı duyulmasıdır. Sızdırmaz-
lık değeri (N50- değeri) sistem kapasitesi seçimi ve performan-
sı için çok önemlidir.
Sprinkler, kuru kimyevi, köpüklü, su-sisi özel durumlar dışın-
da birçok durumda kapalı alan zorunluluğu yoktur.
2. SIZDIRMAZLIK DERECESİNİN AMACI VE BELİRLENMESİ
Söndürme performansı için mutlaka kapalı bir hacma ihti-
yaç duyulan ve sızdırmazlığı kritik olduğu Temiz Gazlı (Clean
Agent) söndürücüler, kapsam olarak ele alınır. Oda kaçak tes-
ti yapılarak gerekli sızdırmazlık koşullarının ne kadar yeterli ol-
duğu tespit edilebilir. Bu Test e NFPA2001 standartlarında tavsi-
ye edilmesine karşı ülkemiz ve Avrupa’da birçok ülkede zorunlu
olan EN-ISO14520 (EN15004) standartlarında zorunlu kılınmıştır.
Kaçak testi; oda içerisindeki kaçakları alan (m2) bazında be-
lirlemek ve gazın oda içerisinde ne kadar süre kalabileceğini
hesaplamak için yapılan testtir. Test, bir fan yardımı ile yapılır.
Önce mahal içi basınçlandırılır, sonra mahaldeki hava emiş ya-
pılarak ortam dışına yollanır. Oda içindeki ve fan içerisinden ge-
çen hava basıncı manometreler yardımı ile ölçülür. Bu değerler
onaylı bir bilgisayar programı tarafından değerlendirilir. Aradaki
diferansiyel fark neticesinde odanın kaçak değeri bulunmuş olur.
Oda kaçakları hesaplandıktan sonra gazın 10 dakika kalma
süresi elde edilirse, oda testi geçmiş sayılır. Aksi taktirde, açık-
lıkların yalıtımında yenilenme veya iyileştirmeye yapılır. Boşa-
lacak gazın mevcut koşullarda ne kadar süre ile içeride kala-
cağının simülasyonu olarak da adlandırılabilir. Gereken açık-
lık miktarı hidrolik hesaplama sonucu belirlenir ve bu açıklık-
ları sağlayacak miktarda damperler kullanılır. Gazın boşaltma
sonrasında dizayn konsantrasyonu değerinden söndürme kon-
santrasyonun düşmesine kadar geçen süre minimum 10 dakika
olacağı kabul edilir. Dizayn Konsantrasyonu ile söndürme kon-
santrasyonu arasında fark %30 kadardır.(EN-15004)
3. AŞIRI BASINÇ PROBLEMİ VE SIZDIRMAZLIĞIN ÖNEMİ
Söndürme konsantrasyonunun sağlanması amaçlanırken di-
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 60-63, 2017
ğer yandan çok iyi yalıtılmış bir odada basıncın boşaltılamama-
sı (over pressure releive vents) sonucu oluşabilecek hasarın en-
gellenmesi gereklidir. Ortamda oluşacak aşırı basınç mevcut ka-
çaklarla kendiliğinden karşılanır. Bu açıklıkların fazla olması sis-
temin söndürme performansını doğrudan ve olumsuz olarak et-
kiler. Odalarda tam sızdırmazlık sağlanması ve gereken açıkla-
rın damperlerle sağlanması en doğru yöntemdir.
Odanın Toplam Duvar Yüzey Alanı / Toplam Hacma Oranı,
küçüldükçe daha çok basınç alanı artacaktır. Oda büyüdükçe
basınç değişimi daha kolay tolere edilebilmektedir. Küçük ha-
cimlerde daha kritik olmaktadır.
Tarihçesine göz atılırsa 1990 yılların başlarında NFPA-2001
standartı 2500 Pa yüksek ağırlıklı binalarda 2500 Pa ve orta
dayanımlı yapılarda 120 Pa kadar müsaade edeceği belirledi.
Ancak bu değerler İngiltere ve Avrupa’da çok yüksek bulundu.
1993 de LPC(Loss Prevention Council) tarafından yapılan test-
lerde bu değerler 500 ve 250 Pa değerleri belirledi ve hem kim-
yasal ve inert gazlar için hidrolik hesaplamalarda dahil edildi.
BRE tarafından da 2003 yılında testler yapılmıştır. 1995 ‘de
yapılan yangın koşulları olmayan testlerde Inert gazların pozi-
tif 800 Pa değerine kadar ve kimyasal gazların 800 Pa negatif ve
sonra 800 Pa pozitif basınç ulaştığını tespit etti.
Tamamen veya kısmen sızdırmaz olan bir odaya yüksek mik-
tarda gazın bir anda ilave edilmesi sonucu ortamda 800 Pa de-
ğerlerine varan bir pozitif basınç artışına neden olabilir. Ge-
nel olarak duvar, kapı, tavan ve varsa pencerelerden oluştuğu-
nu kabul edersek en zayıf parçalar bu basınç değişiminden et-
kilenecektir. 300 Pa üzerinde cam bölmeli bölümlerin etkilen-
diği kabul edilir. Cam, kapı ve asma tavan vb kısımların ani ba-
sınç değişimi sonucu parçalandığı, çatladığı ve yaralanmalara
varan patlama olayları rapor edilmiştir. LPCB, VdS, NFPA gibi
farklı standartlarda bu kriterler belirlenmiştir.
4.1 Yapı Dayanım Sınıfı
Cam bölmeli mekanlarda 150 Pa, orta derecede elemanlarla
yapılmış duvarlarda 250 Pa veya standart duvarlarda ise 500 Pa
ve betonarme vb çok güçlü yapılarda 1000 Pa kabul edilebilir.
Görsel 1. Duvarda oluşan Görsel 2. Pencerede oluşan hasar
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 61
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 60-63, 2017
4.2 Basınç Oluşumu İçin Bazı Kriterler
a) Gaz miktarı: Ortamda elde edilecek konsantrasyona göre
gazın miktarı değişmektedir.
Örneğin : A sınıfı yangın için HFC227 gazı ile %7.9 oranında
gaz hedeflenirken Argon gazı için bu değer %45 oranındadır.
b) Gazın fiziksel özellikleri: Havaya göre ağırlığı da belirleyi-
ci bir kriterdir.
Örneğin Azot gazı ile FM200 gazı veya Novec1230 sıvısı kulla-
nımı arasında fark vardır.
c) Gazın boşalma süresi : Kimyasal Gazlarda 10 saniye, İnert
gazlarda 60 saniye veya yeni revizyon ile 120 saniye kabul edi-
lir. Bu sürelerin uzatılması ani basınç değişimi üzerinde çok
önemli faktördür
d) Gazın boşalma süresince basıncın regüle edilip edilmedi-
ği: Inert sistemlerde silindir çıkışında saklama basıncı olan 200
veya 300 bar yerine 60 bar olarak sabit akış elde edilmesi aşı-
rı basınç problemini azaltmaktadır. Manifolda sabit olarak uy-
gulanan basınç ani (peak) olarak basınç değişimi olmasını en-
geller. Bu sistemler sabit akışlı “Constanst-flow ” vanalı sistem-
ler olarak tanımlanmaktadır.
e) Gazın ortama boşalması sırasında ortamdan oluşan ba-
sınç değişimi :
i) İnert Gazlar (Argon, Azot) Regülatörü olmayan stan-
dart tip vanalı sistemler
ii) İnert gazlar da Basınç Regüleli vanalar ile sağlanan
düz akış (Constant Flow)
iii) Halokarbonlar (FM200 veya Novec1230 vb) önce
negatif sonra pozitif basınç oluşumu: Relief damper çift yön-
lü kullanılmalıdır. Klapeler önce içeriye doğru sonra dışarıya
doğru hareket edecektir.
62 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
4.3 Aşırı Basınç Problemine Karşı Relıef Damper Kullanımı
Karşı ağırlıklı (counter weighted), Üst menteşelerinden sa-
bitlenen ağırlık yerçekimli (gravity), Elektrik motorlu, Gazın
boşalma aktivasyonu ile çalışan olmak üzere pnömatik dört
grupta toplanabilir.
En çok tercih edilen karşı ağırlık prensibiyle çalışan (coun-
ter weighted flap vent) damperlerin basit ve güvenilir bir yapı-
sı vardır. Menteşeler, klapelerin ağırlık merkezinin orta noktası-
na yakın bir yere sabitlenir. Efektif olarak çalışır ve gereksiz ba-
sınç değişimlerinden etkilenmez. 80 Pa basınçta açmaya baş-
laması ve 95- 100 Pa değerinde ise tamamen açması hedeflenir.
Görsel 3. Karşı ağırlıkla Görsel 4. Elektrik
çalışan damper Motorlu damper
Bu özelliğin test edilmiş ve sertifikalandırılmış olması önem-
lidir. Aksi halde oda da normal koşullarda sızdırmazlık prob-
lemi yaratacaktır veya gazın dışarıya aşırı derecede sızmasına
neden olacaktır. Otomatik damperlerde ise gazın boşalması-
na paralel olarak damperlerin motor ile kapanması planlanır.
Damperler odanın yangın dayanımına göre monte edildiği du-
var ile aynı derece yangın dayanımına sahip olmalıdır. Aksi hal-
de odanın çevresinden gelebilecek yangın tehlikesine karşı en
zayıf noktası olacaktır.
4.4 Sızdırmazlık Sağlanması İçin Önlemler
Genellikle bu tür odalar elektrik odası, server odası, arşiv vb.
amaçla kullanılması nedeniyle söndürme sistemler olmasa dahi
yangına karşı belirli dayanımda amaçlanan mekanlardır. Bunun
yanı sıra kimi zaman toz, nem ve sıcaklık kontrolü de yapılması
nedeniyle çevreye karşı “izole” mekan elde edilmesi amaçlan-
maktadır. Bu yalıtım sağlanırken uygun yalıtım ve yapı malze-
meleri kullanılması önem kazanmaktadır.
F.1 - Kablo Giriş çıkışların yalıtılması
F.2- Bus-bar geçişlerinin yalıtılması
F.3 - Boru geçişlerinin yalıtımı
F.4- Döşeme altı kablo kanal ve galeri girişlerini yalıtımı
F.5 - Doğal havalandırma (tavan, duvar ve kapı üzerinde)
menfezleri üzerinde otomatik damper
kullanılması
F.6 – Havalandırmanın %100 oda havası ile kapalı çevrim-
li tercih edilmesi
F 7 - Oda içerisinde doğrudan geçen bir havalandırma kana-
lında sızdırmazlık sağlanması zorlukları
F8 - Duvar-tavan-döşeme birleşim yerlerinin yalıtımı
 TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisi, Sayı 3, s 60-63, 2017

F9 -Yapı elemanlarının doğru seçilmesi uygun sıva ve boya

kullanılması
F10 - Kapıların sızdırmazlığı için damper veya perde kullanımı

Yangın durdurucu özellikli sızdırmazlık çözümleri mastik, harç,

taşyünü, levha şeklinde yapılan yangın testine göre kullanılan
marka ve ürüne göre değişiklik göstermektedir. Önemli olan kri-
ter ise ürünlerin için alınan sertifikasyon ve test raporuna göre
uygulama yapılmasıdır. Alev ve duman geçişine karşı kullanılan
her ürün sızdırmazlık için yeterli olmayabilecektir.
Mevcut boşlukların sürekli kapatılması hedeflenmelidir. Ör-
Görsel 5. Duvar- tavan birleşimi Görsel 6. Yatay Kablo
neğin standart elektrik şaftlarında kullanılan yastık tipi kulla- yalıtımı geçişi yalıtımı
nılan ürünler belirli bir sıcaklıkta sonra hacimsel olarak geniş-
leme sağlayarak boşluğu dolduracağı kabul edilir. Oysa gaz-
lı söndürme uygulanan bir odada bu boşluk normal koşullar- Sistem performansı için gerekli sızdırmazlık koşullarının olu-
da da sürekli sızdırmazlığı sağlayacak şekilde planlanmış ol- şumu kadar bu sorunun çözümüne paralel aşırı basınç sonu-
ması gerekecektir. cu oluşabilecek hasarlara karşı da önlemlerin alınması önemli-
dir. Bu mekanlarda söndürme sistemi tesis edilmese dahi çoğu
5. SONUÇ zaman ayrı bir yangın zonu olarak her koşulda, yangında bina
Söndürme sistemi uygulanacak mekanlarda uygun sistemin içlerinde uygun derece de (60, 90, 120 dakika sürelerde) yalıtı-
seçiminde sızdırmazlık sorununun tespiti ve bunun nasıl çözü- mın sağlanması gerektiği de unutulmamalıdır.
lebileceğinin de belirlenmesi önemli bir kriterdir. Sızdırmaz-
lık sorunu aynı zamanda söndürme sisteminin devreye girme- KAYNAKLAR
si sonucu oluşabilecek ortam koşulların (sıcaklık, nem, basınç) [1] EN15004, ISO14520, NFPA2001, EN12101 standartları,
dikkate alınmasını da gerektiren bir bütün mühendislik çalış- [2] AFP, Retrotec firmaları ilgili katalog ve manuelleri
masını içermelidir. [3] FIA Guidance for the Fire Protection Industry

TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 63

 TEKNİK BİLGİ

Gazbeton Blok ve Gazbeton Donatılı

Paneller ile Yangın Duvarı, Yangın
Kompartımanları Yapılması

Ayşe Gülay Özdemir1

Zafer Eryurtlu2
Burçak Güven Göksoy3

ÖZET
Yarım yüzyılı aşkın bir süredir ülkemizde doğal hammaddeler ve endüstriyel üretim teknolojisi ile üretilen gazbeton, yanmaz, çev-
re dostu, depreme dayanıklı ve yüksek ısı yalıtım özellikleriyle tanınmıştır.
TS EN 771-4 ve TS EN 12602 standartlarına uygun olarak üretilen gazbeton blok ve gazbeton donatılı ürünlerin; A1 Sınıfı hiç yanmaz
bir ürün oluşu, uzun süreli yangın dayanımı özelliğinin yanı sıra, hafifliği ile binalara ilave yük getirmemesi gibi özellikleri sayesinde
ülkemizdeki kullanım miktarı her geçen gün artmaktadır.
Son olarak 29 Haziran 2017 tarihinde revize edilerek resmî gazetede yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yö-
netmelik”te ifade edilen gereklilikler kapsamında, insanlar tarafından kullanılmak üzere tasarlanan her yapıda; acil durumlarda kul-
lanıcıların hızla yapıdan tahliyesine imkan verecek çıkışlar bulunmalıdır. Her yapının, tüm kullanıcılara elverişli kaçış olanakları sağ-
lamak için uygun tip, sayı, konum ve kapasitede tehlike çıkışlarıyla donatılması istenmektedir. Bu gerekliliklerin sağlanabilmesi için
yapılarda kullanılacak olan malzemelerin 30, 60, 90, 120, 180 dakika gibi belirli yangına dayanım sınıflarına uygun olması belirtil-
mektedir. Bu gerekliliklere tam uyum içinde olan ve yapıların farklı alanlarında kullanılmakta olan gazbeton ürünlerin, sektörde bu
değeri ile tercih konusu olmaktadır.

1. GİRİŞ
Ülkemiz nüfusunun %18,55’ne karşılık
gelen yaklaşık 15 milyon kişinin yaşadığı
İstanbul’da her geçen yıl yangın sayısın-
da ciddi artış gözlemlenmektedir. Bu ar-
tışın nedenlerinden birinin de yapıların
mimari projelendirme aşamasında yan-
gın tasarımının doğru yapılmaması ola-
rak öngörülmektedir.
Son beş yıl içerisinde İstanbul’daki
yangınlar değerlendirildiğinde konut
yangınlarında yaklaşık %15 Fabrika Yan-
1
İnşaat Mühendisi, Türkiye Gazbeton Üreticileri
Birliği Genel Sekreteri
2
İnşaat Mühendisi, AKG Gazbeton İşletmeleri A.Ş.’de
Uygulama Şefi
3
İnşaat Y. Mühendisi, AKG Gazbeton İşletmeleri A.Ş.’de
Ürün Sorumlusu
gınlarında %13, Tüm Yapısal Yangınlar
değerlendirildiğinde %22’lik artış göz-
lemlenmektedir.[1]
Yangına Güvenli Yapı Tasarımı, tasa-
rım aşamasında doğru malzeme seçimi,
yangın anında açığa çıkan yanıcı ürünle-
rinden yani ısı ve dumandan kaynakla-
nan tehlikeleri en aza indirerek, can ve
mal güvenliğini sağlayacak şekilde ta-
sarlanmalıdır. Binaların Yangından Ko-
runması Hakkında Yönetmeliğin doğru
uygulanması ve denetlenmesi de olduk-
ça önemlidir.
Artan yangınların önüne geçmek, du-
man ve zehirli gaz çıkışı sebebiyle oluşan
can kaybını ortadan kaldırmak için, İki
bina arasında veya aynı bina içinde fark-
lı yangın yüküne sahip hacimlerin birbi-
rinden ayrılması gereken hâllerde ve bir
bina içerisinde, tavan ve taban döşemesi
dâhil olmak üzere, her yanı yangına karşı
dayanıklı yapı elemanları ile duman ve ısı
geçirmez alanlara ayrılmış bölgeyi yan-
gına güvenli hale getirmek için yangına
dayanım yüksek yapı malzemeleri ile ya-
pılması gerekmektedir.
Buradan yola çıkılarak Binaların Yan-
gından Korunması Hakkında Yönetmeli-
ğin Ek-2/C tablosuna göre Gazbeton ya-
nıcılık sınıfı A1 hiç yanmaz bir yapı mal-
zemesidir. Söz konusu Gazbeton ile ya-
pılmış yangın kompartımanı ve yangın
duvarlarının performansı oldukça yük-
sek olacaktır.

64 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


Görsel 1. Gazbeton Donatılı Panel hazırlık aşaması
2. GAZBETON BLOK VE GAZBETON
DONATILI PANELLER
Gazbeton yarım yüzyılı aşkın bir süre-
dir ülkemizde doğal hammaddeler ve en-
düstriyel üretim teknolojisi gazbeton üre-
timinde hammadde olarak; kuvars kumu/
kuvarsit, kireç ve çimento, alçıtaşı, göze-
nek oluşturucu alüminyum macunu ve su
kullanılmaktadır. Söz konusu hammad-
deler belirli bir kıvam elde edilinceye ka-
dar karıştırılır ve bu karışıma daha son-
ra alüminyum macunu ilave edilir. Elde
edilen karışım, büyük kalıplara dökülür.
Gazbeton Donatılı Panelleri için ayrı
ünitelerde donatı hazırlanır. Statik açı-
dan çap ve boyutları belirlenen donatı-
lar, kaynak yardımıyla birleştirilerek an-
ti-korozif kaplama malzemesi ile paslan-
maya karşı korunur. Hazırlanan çelik ha-
sır, kalıp arabalarına yerleştirilerek Gaz-
beton karışımı kalıba dökülür.
Bir süre sonra kesim sertliğine ulaşan
Gazbeton keki, kalıp arabalarından çıka-
rılarak kesim ünitesinde çelik teller yar-
dımıyla ölçüsüne uygun bir şekilde kesi-
lir. Kesilen gaz betonlar, 12 atmosfer ba-
sınç ve 190 0C sıcaklık altında otoklav-
larda sertleştirilmesi sonucu nihai hali
meydana gelir.
TS EN 771-4 Gazbeton kâgir birimler
ve TS EN 12602 Ön yapımlı donatılı gaz-
beton yapı elemanları standartlarına
uygun olarak üretilen gazbeton blok ve
gazbeton donatılı ürünlerin; Gazbeton,
bünyesindeki çok sayıdaki gözenek ne-
deniyle, ısı yalıtım değeri yüksek, hafif,
depreme ve yangına karşı dayanıklı, ko-
lay işlenebilme özellikleri sayesinde ter-
cih edilmektedir. Söz konusu gazbeton
ürünleri, dolgu ve taşıyıcı duvar blokları,
lento, söve, asmolen blok, yatay/düşey
duvar panelleri, çatı ve döşeme panel-
leri olarak kullanılmaktadır. Ayrıca üre-
ticilerin son yıllardaki ArGe çalışmaları
sonucunda gazbeton ısı yalıtım levhala-
rı da cephe, teras ve tavan yalıtımında
tercih edilmektedir.
Gazbeton donatılı paneller ve blok
ürünleri TS EN 13501-1’e göre A1 sını-
fı hiç yanmaz malzemeler sınıfında yer
almaktadır. Yapılarda yangın duvarı ve
yangın kompartımanı yapılarak koruma
altına alınan alanların, yangın sebebiyle
oluşabilecek hasarlarını engellemek için,
yangın duvarı ve yangın kompartımanın
da kullanılacak malzemelerin yangına
TEKNİK BİLGİ
karşı oldukça dayanımlı olması vazge-
çilmez bir zorunluluktur.
Endüstriyel yöntemlerle genellikle pro-
jeye özel olarak üretilen gazbeton dona-
tılı paneller, her türlü betonarme, çelik,
ahşap ve prefabrike yapının iç ve dış du-
varlarında kullanılabilmektedir. Gazbe-
ton Donatılı Paneller, yoğunluğuna göre
(500 ve 600 sınıfında) üretilmekte söz ko-
nusu ürünlerin, üretim sınıflarına göre or-
talama basınç dayanımları değişmekte-
dir. Montaj aparatları ve vinç yardımıyla
kolayca ve hızla monte edilebilen Gaz-
beton Donatılı Paneller, üzerlerine gele-
bilecek farklı rüzgar ve deprem kuvvet-
lerini karşılayacak şekilde tasarlanarak
üretilmektedir.
3. BYKHY’E GÖRE YANGIN DUVARI VE
YANGIN KOMPARTIMANI
Binaların Yangından Korunması Hak-
kında Yönetmelikte (BYKHY), yangın du-
varı, yangın kompartımanı tarifleri ya-
pılmakta ve yangına dayanım süreleri
verilmektedir.
3.1 Yangın Kompartımanı
Bir bina içerisinde, tavan ve taban
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 65
 TEKNİK BİLGİ

Görsel 2. Gazbeton Ürün Gamı

döşemesi dâhil olmak üzere, her yanı
en az 60 dakika yangına karşı dayanık-
lı yapı elemanları ile duman ve ısı ge-
çirmez alanlara ayrılmış bölgeyi tanım-
lar. Madde 24’de aşağıdaki açıklamalar
verilmektedir.
(1) Yangın kompartıman duvar ve dö-
şemelerinin yangına en az direnç süre-
lerine Ek-3/B’de yer verilmiştir.
(2) İki veya daha çok bina tarafından
ortak kullanılan duvarlar, kazan dairesi,
otopark, ana elektrik dağıtım odaları,
yapı içindeki trafo merkezleri, orta geri-
lim merkezleri, jeneratör grubu odaları
ve benzeri yangın tehlikesi olan kapalı
alanların duvarları ve döşemeleri kom-
partıman duvarı özelliğinde olur.
(3) İki veya daha çok binaya ait müş-
terek duvarlar yangına dayanıklı duvar
olarak inşa edilir. İkiz evleri birbirinden
ayıran her duvar yangın duvarı olarak
inşa edilir ve evler ayrı binalar olarak
değerlendirilir.
(4) Bina yüksekliği 21.50 m’den faz-
la olan konut harici binalarda ve bina
yüksekliği 30.50 m’den fazla olan ko-
nut binalarında belirtilen yükseklikler-
den daha yukarıda olan katlarında en
çok üç kat bir yangın kompartımanı ola-
rak düzenlenir.
(5) Atriumlu bölümlere, sadece düşük
ve orta tehlikeli sınıfları içeren kullanım-
lara sahip binalarda müsaade edilir. At-
rium alanının hiçbir noktada 90 m2’den
küçük olmaması esastır. Alanı 90 m2’den
küçük olan atrium boşluklarının çevre-
si her katta en az 45 cm yüksekliğinde
duman perdesi ile çevrelenir ve yağmur-
lama sistemi ile korunan binalarda du-
man perdesinden 15 ila 30 cm uzaklık-
ta, aralarındaki mesafe en çok 2 m ola-
cak şekilde yağmurlama başlığı yerleş-
tirilir. Atriumlarda doğal veya mekanik
olarak duman kontrolü yapılır.
(6) Binalarda olması gereken en faz-
la kompartıman alanına Ek-4’de yer ve-
rilmiştir.
(7) Yangın kompartımanlarının etki-

Tablo 1. Yangın Kompartıman Duvarları Yangına Dayanım Süreleri

Ek-3/B Yapı Elemanlarının Yangına Dayanım (Direnç) Süreleri

Yapı Elemen Yangın Dayanım Süresi(dak) Etkilenen Yüzey

Yangın Kompartıman Duvarları

REI 60 veya Bkz. EK-3c
6. (Bina içindeki farklı kullanım işlevlerini Ayrı ayrı her bir yüzey
(hangisi daha büyükse)
birbirinden ayıranlar)

Yangın Kompartıman Duvarları

7. REI Bkz. EK-3c Ayrı ayrı her bir yüzey
(6 numarada belirtilen dışındakiler)

66 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


Görsel 3. Gazbeton Donatılı Paneller Yangın Duvarı
li olabilmesi için, kompartımanı çevre-
leyen elemanların yangına dayanıklılığı
birleşme noktalarında da sürekli olur ve
kompartımanlar arasında yangına daya-
nıksız açıklıklar bulunamaz.
Diğer yandan Yangın Kompartıma-
nı için; Binaların Yangından Korunması
Hakkındaki Yönetmelikte Ek- 3/B “Yan-
gın Kompartımanı” için istenilen daya-
nım süreleri aşağıdaki Tablo 1. de gös-
terilmiştir.
3.2 Yangın Duvarları
İki bina arasında veya aynı bina için-
de farklı yangın yüküne sahip hacimle-
rin birbirinden ayrılması gereken hâller-
de, yangının ilerlemesini ve yayılmasını
belirlenmiş bir süre için durduran düşey
elemanıdır. Madde 25’de duvarlar ile il-
gili hususlar bulunmaktadır.
(1) Bitişik nizam yapıları birbirinden
ayıran yangın duvarları, yangına en az
90 dakika dayanıklı olarak projelendi-
rilir. Yangın duvarlarının cephe ve çatı-
larda göstermeleri gereken özellikler il-
gili maddelerde belirtilmiştir.
(2) Yangın duvarlarında delik ve boş-
luk bulunamaz. Duvarlarda kapı ve sa-
bit ışık penceresi gibi boşluklardan ka-
çınmak mümkün değil ise, bunların en
az yangın duvarının direncinin yarı süre-
si kadar yangına karşı dayanıklı olması
gerekir. Kapıların kendiliğinden kapan-
ması ve duman sızdırmaz özellikte olma-
sı mecburidir. Bu tür yarı mukavemetli
boşlukların çevresi her türlü yanıcı mad-
deden arındırılır. Su, elektrik, ısıtma, ha-
valandırma tesisatının ve benzeri tesisa-
tın yangın duvarından geçmesi hâlinde,
tesisat çevresi, açıklık kalmayacak şe-
kilde en az yangın duvarı yangın daya-
nım süresi kadar, yangın ve duman ge-
çişine karşı yalıtılır.
(3) Yüksek binalarda, çöp, haberleşme,
evrak ve teknik donanım gibi, düşey te-
sisat şaft ve baca duvarlarının yangına
en az 120 dakika ve kapaklarının en az
90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz
olması gerekir.
4. GAZBETON BLOK VE GAZBETON
DONATILI PANELLER İLE YANGIN
DUVARI VE YANGIN KOMPARTIMANI
YAPILMASI
Konutlarda, işyerlerinde, endüstriyel
tesislerde, turistik tesislerde, kullanım
alanları son derece önemlidir. Bu yapı-
ların bitişik nizam yapılarla birbirinden
TEKNİK BİLGİ
ayıran yangın duvarlarının Binaların Yan-
gından Korunması Hakkındaki Yönetme-
liğe göre en az 90 dakika yangına daya-
nıklı olması istenmektedir. Sıvasız halde
Gazbeton Panel ürünleri ile 15 cm kalın-
lıkta 180 dakikaya dayanım sağlanırken,
söz konusu bu durum Gazbeton blok
ürünleri ile 12.5 cm kalınlıkta 270 daki-
kaya ulaşmaktadır. Bu sebeple bazı ulus-
lararası firmaların ülkemizde yapmış ol-
dukları özel projelerde yangın duvarı için
180 dakika dayanım talep etmektedirler.
Minimum kalınlıkta duvar ile 180 daki-
ka yangına dayanım için birçok ulusla-
rarası proje de gazbeton blok ve gazbe-
ton donatılı paneller tercih edilmektedir.
Diğer yandan, Gazbeton Blok ürünle-
ri ile yapılan deneylerde; 12,5 cm kalın-
lığındaki Gazbeton Blok ürününün 270
dakikaya kadar yangın dayanımı olduğu
akredite laboratuvarlarca ispatlanmıştır.
Her ne kadar bu süre Binaların Yangın-
dan Korunması Hakkındaki Yönetmelik-
te Ek- 3/B ve Ek-2/C’deki tablolarda be-
lirtilen “Yangın Duvarı” ve “Yangın Kom-
partımanı” için istenilen dayanım süre-
lerinin çok üzerinde olsa da özel proje-
ler için istenilen değerleri kolaylıkla kar-
şılamaktadır.
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 67
 TEKNİK BİLGİ

Tablo 2. Kalınlık ve en büyük açıklık değerlerine göre Gazbeton Çatı/Döşeme Panelleri Yangın Dayanımı (TS EN 12602/Tablo C.5)

Kuru Birim Hacim Ağırlığı 600 Kg/m3

Maksimum Açıklık 3m 4,5 m 6m 7,5 m

Yangına Dayanım Süresi (dakika) dmin amin dmin amin dmin amin dmin amin

REI 30 100 15 150 15 175 15 240 20

REI 60 100 22 150 22 200 22 240 30

REI 90 150 35 150 35 200 35 240 35

REI 120 175 40 175 45 200 45 240 45

Kuru Birim Hacim Ağırlığı 600 Kg/m3

Maximum Açıklık 3m 4,5 m 6m 7,5 m

Yangına Dayanım Süresi (dakika) dmin amin dmin amin dmin amin dmin amin

REI 30 100 15 150 15 175 15 240 15

REI 60 100 20 150 20 200 20 240 20

REI 90 150 30 150 30 200 30 240 30

REI 120 175 35 175 35 200 35 240 35

Gazbeton Panel ürünlerinin üretim
standartı olan TS EN 12602’de yer alan
ve yük taşıyan Çatı, Döşeme Panelleri-
nin Kalınlık ve en büyük açıklık değer-
lerine göre Yangın Dayanımı Tablo 2’de
verilmiştir.
5. SONUÇ
Gazbeton Blok ürünleri ve Gazbeton
Donatılı Paneller; ince kalınlıktaki ürünler
ile yapılarda gerek yangın duvarı gerek-
se de yangın kompartımanı yapılmasın-
da oldukça önemli rol oynarlar. Bu avan-
tajları değerlendirdiğimizde;
Görsel 4. Gazbeton Blok Ürünleri Yangın Dayanım Testi
• İnce kalınlıktaki ürünler sayesin- ürünleri ve Gazbeton Donatılı Paneller,
de yapılarda kullanım alanı açı- Binaların Yangından Korunması Hakkın-
sından avantaj sağlanır, da Yönetmelikte istenen kriterlerden çok
• İnce kalınlıktaki ürünler ile yapıya daha yüksek yangın performansı sağla-
etkiyen yükler azalmaktadır, maktadırlar.
• Gazbeton Donatılı Paneller ile, Yukarıda da belirtildiği gibi; özellikle
yüksek ve uzun duvarlarda ilave İstanbul gibi Türkiye nüfusunun yakla-
hatıl uygulamasına gerek kalma- şık beşte birinin yaşadığı bölgede, yapısal
dan çözüm oluşturulur, yangınların son beş yılda %22 artış gös-
• Gazbeton blok ürünlerin kolay ke- termesi oldukça üzücüdür. Yapıların mi-
silebilmesi/işlenebilmesi, Gazbe- mari projelendirme aşamasında yangın
ton Donatılı Panellerin ise proje- tasarımının doğru yapılmaması ve doğru
ye özel üretilerek şantiyeye hazır malzeme seçimi bu artışın önüne geçecek
bir şekilde duvar uygulamasına çözümlerden birisi olacaktır.
hız kazandırır,
• Yangın dayanı- KAYNAKLAR
[1] İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye
mı, ısı yalıtımı, ha-
Daire Başkanlığı, İstatistikler, 2017
fiflik, çevreci özel-
[2] T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
liklerini bir arada
Binaların Yangından Korunması
taşıyan yapı mal- Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
zemesi olan gaz- Yapılmasına Dair Yönetmelik, 2017
beton ayrıca has- [3] Türk Standartı TS EN 12602, Ön yapımlı
sas ölçülerde üre- Donatılı Gazbeton Yapı Elemanları,
tilmesi sebebiyle Aralık 2016
sıva maliyetlerin-
de avantaj sağlar.
• Gazbeton Blok

68 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

 SÖYLEŞİ
TTMD Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Birol Kılkış:
“Yangın, tesisat mühendisliğinin içinde
yer alan en önemli konuların başında
geliyor”
B
u sayımızda yangın mühendisliğinin en önemli konuları
arasında yer alan tesisat mühendisliği konusuna
değinmek istedik ve TTMD (Türk Tesisat Mühendisleri
Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Birol Kılkış ile
konuştuk. Doğru akımlı elektriğin yangın riski oluşturduğunu
vurgulayan Kılkış, tesisat mühendisliği açısından yüksek
yapılarda yangın konusunun da üzerinde durdu. “Yangın
konusuna gerekli önem gösterilerek, mühendislik
açısından emniyetli, güvenilir, yaşanabilir, sağlıklı binaların
oluşturulması gerekir” diyen Kılkış, TTMD komisyon
faaliyetleri ve yeni dönemde yürütülen çalışmaları TÜYAK
Yangın Mühendisliği Dergisine anlattı…
70 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
TTMD komisyon faaliyetleri, yeni
dönemde yürütülen çalışmalar
1992 yılında kurulan TTMD, sektör-
deki mühendislere ve çalışanlara yeni
bir ufuk kazandırdı. Bu ufuk daha çok
mühendislerimizin, akademisyenleri-
mizin ve sanayicilerimizin, yurtdışıyla
daha sıkı işbirliğine girmesini sağladı.
ASHRAE (American Society of Heating,
Refrigerating, and Air-Conditioning En-
gineers), REHVA (Federation of Euro-
pean Heating, Ventilation and Air Con-
ditioning Associations), CLIMAMED ve
dünyadaki diğer birçok kuruluşla doğ-
rudan doğruya bağlantıyı kurduk. TTMD,
ASHRAE ile mevkidaş bir kuruluş oldu.
ASHRAE ile doğrudan işbirliklerimiz var.

Üyelerimizle birlikte ASHRAE ile teknik
komiteler bazında birçok konuda çalış-
malar yürütüyoruz. ASHRAE’nin yaz ve
kış toplantılarına ve diğer toplantılara
katılıyoruz. Kendi toplantılarımızda da
ASHRAE’yi başkanları dahil davet edi-
yoruz ve sürekli bir bilgi alışverişi içe-
risindeyiz. Bilgi alışverişine çok önem
veriyoruz. Bizden giden bilgi kadar bilgi
alıyoruz ve onlardan gelen bilgi kadar
biz bilgi veriyoruz. Özetle dengeyi sağ-
lamış oluyoruz. Çünkü işbirliğinde den-
ge çok önemlidir. Sadece bilgi alırsanız,
bilgi sağlamazsanız bu bir işbirliği ol-
maz, tek yönlü bir bilgi akışı olur. Biz bu
işbirliğini geçen yıllardan bu yana her
zaman çalışmalarımıza yansıttık. Yurt-
dışı faaliyetlerimizden haberdar oldular.
Bazı konferansları ASHRAE ve CLIMA-
MED adına Türkiye’de gerçekleştirdik
ve 2018 yılında uluslararası sempoz-
yumumuzda ASHRAE bizi destekleyen
bir kuruluş olarak yanımızda yer alıyor.
Türkiye’deki tesisat mühendisliğinin
geliştirilmesine katkı sağlamak adına
apartman tesisatı ve site tesisatının
ötesinde, bölgesel ısıtma-soğutma sis-
temleri, santrallerin atık ısısı, ısı pom-
paları, güneş ve rüzgâr enerjisi, jeoter-
mal enerji gibi konularda diğer paydaş
derneklerle de işbirliği içerisindeyiz.
Birlikte çalışmaya özen göstererek el-
birliğiyle çalışmalarımızı genişlettik.
Nitekim geçen Mart ayında gerçekleş-
tirdiğimiz Genel Kurulumuzda, tüzüğü-
müzde değişiklik yaparak yenilenebi-
lir enerji kaynakları konusuna özel yer
verdik, vizyonumuzu genişlettik, üye-
lerimize mimarlarımızı da ekledik. Çün-
kü bütünleşik bina tasarımında tüm di-
siplinler yer alıyor. Hatta doktorlar bile
bütünleşik bina tasarımında önemli bir
yere sahip. İç hava kalitesi, lejyoner
hastalığı gibi konularda doktorlarımı-
za da ihtiyacımız var. 1992’deki tesisat
mühendisliğinin kapsamıyla bugünkü
kapsam ve anlayışımız o kadar deği-
şik ki, biz bu değişikliği yaratabilen, bu
değişikliğe katkı koyabilen bir dernek
olarak, bu konulara önem veriyoruz
ve bu konuları geliştirerek ikinci 25.
yılımızda tesisat mühendislerine şehir
ölçeğine, bölge ısıtması-soğutması-
na, ülke çapında enerji stratejilerinin
oluşturulmasına, yapılı çevrede opti-
mum çözümlere kadar ulaşan geniş bir
ufuk çiziyoruz. Örneğin yeni bir şehir
yapıldığında optimum kat sayısı nedir,
bu tesisat mühendisliğinin konusudur.
Çok yüksek binaların avantajları ol-
duğu gibi, bölge ısıtma-soğutma sis-
temlerinde bunun bir sınırı olabilir. Di-
key yapılaşmada daha az taban alan
kullanıyorsunuz ama özellikle tesisat
mühendisliği ve yangın mühendisliği
tarafında çözülmesi gereken sorunla-
rınız olabiliyor. Yatay yapılaşmada al-
çak binalarla da şehrimiz çok genişliyor,
ulaşım, altyapı daha da pahalılaşıyor.
“Doğru akım taşıyan elektrik tesisatında kıvılcım
konusuna çok önem verilmesi lazım. Bu konu,
yangın mühendisliğinin önemli ve güncel
konularından biridir.”
İşte bunun optimum noktasını yaka-
lamak, apartman tesisatı ile kendini
sınırlamış mühendislerin yapacağı bir
iş değil. Tesisatı ülke çapında, bölge ve
şehir çapında düşündüğümüz zaman
buna benzer makro sorunlara da çö-
zümlerimizi rahatça bulabiliriz. Amacı-
mız kamuya, devlete de büyük destek
sağlamak. Kamu ihale çalışmalarımız
devam ediyor. Eğitim çalışmalarımız da
var. Bu konularda, ikinci 25. yılımızda
bayrağı daha da yükseğe çıkaracağız.
Tüm derneklerle işbirliğini gözetiyoruz.
Yenilenebilir enerji kaynağından
elde edilen doğru akımlı
elektriğin yangın riski
Değinmek istediğim bir konu var.
Dünyada rüzgâr enerjisi, güneş ener-
jisi yaygınlaştıkça, örneğin Hollanda’da,
Fransa’da, doğru akımlı elektrik tesisa-
tına yöneliş var. Güneş enerjisini dü-
şünelim, çatınızda fotovoltaik sistem
var ve bu doğru akım elektrik üreti-
yor. Sizin bunu evinizde kullanmanız
SÖYLEŞİ
için araya bir evirici (inverter) koyup
bunu alternatif akıma çevirmeniz ge-
rekiyor. Ama günümüzde aydınlatma
için çoğu binada artık LED kullanılıyor ki
bu doğru akımlıdır. Biz önce alternatif
akıma çeviriyoruz, prizimize veya lam-
bamıza kadar, sonra yine doğru akıma
çeviriyoruz. İki kere kayıp var, evirici
ve transformatör kaybı var. Dolayısıyla
yeni yaklaşımı, Delft Teknik Üniversi-
tesi ve Delft şehri, geniş ölçüde uygu-
lamaya başladı. Sokak lambaları zaten
genelde öyle, tüm ev araçları, beyaz
eşyalar da doğru akımlı elektrik kulla-
nımına doğru yöneliyor. Ancak doğru
akımın bir sorunu var; kıvılcım çıkar-
tır. Alternatif akım kolay kolay kıvıl-
cım çıkartmaz. Kıvılcım, yangın riskidir.
Mesela doğru akım prizine fiş takılır-
ken, arabadaki akümülatöre saplama
yaparken çıkan kıvılcım gibi risk var.
Yani doğru akım, yangın riskini artıra-
bilir. Bu çok önemli bir konudur. Yangın
mühendisliği açısından bunun çözüm-
leri tabii ki var. Ne yapılıyor? Siz doğru
akım prizine fişi takarken, o an bir pim
devreyi kesiyor. Fiş yerine oturduktan
sonra devre otomatikman kapanıyor.
Ancak ne olursa olsun doğru akım ta-
şıyan elektrik tesisatında kıvılcım ko-
nusuna çok önem verilmesi lazım. Bu
konu, yangın mühendisliğinin önemli
ve güncel konularından biridir.
Tesisat mühendisliği açısından
yüksek yapılarda yangın
Yangın, tesisat mühendisliğinin için-
de yer alan en önemli konuların başın-
da geliyor. Binanın tesisatını ele alacak
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 71
 SÖYLEŞİ
olursak, yangın tesisatı çok önemli bir
yere sahip. Bu bağlamda TÜYAK ve TÜ-
YAK Yangın Mühendisliği Dergisini kut-
luyorum, çok faydalı yayınlar yapaca-
ğına ve sektörümüze katkılar koyaca-
ğına inanıyorum. Bu inanç ve güvenle
TÜYAK Yangın Mühendisliği Dergisine
yayın hayatında başarılar diliyorum,
derginin kurucuları da bizim çok yakın
arkadaşlarımız, onlarla el ele çalışaca-
ğız. Çünkü yangın konusu çok önemli
ve asla soyutlanamaz.
Yüksek bina yangınlarında itfaiye
merdiveninin yangın katına/katlarına
erişmekte yetersiz kalabildiğini görü-
yoruz. Yüksek bina yangınlarında çoğu
kez yangın söndürme helikopterleri
devreye giriyor. Yüksek yapı yangın-
ları konusu da tesisat mühendisle-
rinin yangın mühendisleriyle birlikte
çözmesi gereken bir konudur. Yangın
istasyonları, yangın kurtarma ara istas-
yonları gibi konular, çözümler arasın-
dadır ama bence 200-300 katlı kulele-
re gerek yok. Bu kadar yüksek yapılar
genellikle prestij için yapılıyor. Dünya-
da “en yüksek bina benimki olsun” gibi
bir yarış başladı. Bu prestij konusunu
kenara itip gerçekçi bir şekilde yangın
konusuna da gerekli önemi göstere-
rek, mühendislik açısından emniyetli,
güvenilir, yaşanabilir, sağlıklı binaların
72 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
oluşturulması gerekir. Bina tesisatına
dahil olan tüm konuları detaylı incele-
memiz lazım. Bu konuda TÜYAK Yangın
Mühendisliği Dergisi vasıtasıyla verimli
ve etkin bir bilgi akışı sağlayacağımıza
eminim. TTMD olarak “Yüksek Katlı Bi-
nalar” Teknik Komitemiz var. ASHRAE
ile eş anlamda 11 tane yeni teknik ko-
mite kurduk. Onların 95 tane komitesi
var, biz ülkemiz için en önemli konula-
rı içeren şimdilik 11 teknik komite ile
çalışmalarımıza başladık. Onlarla hem
bilgi hem üye alışverişi yapmaya baş-
ladık. Bunlardan biri de yüksek katlı bi-
“ Yüksek yapı yangınları konusu da tesisat
mühendislerinin yangın mühendisleriyle birlikte
çözmesi gereken bir konudur.”
nalar konusudur. Bu konuyla ilgili tüm
sorunlara çözüm bulmaya çalışacağız.
Terminoloji de çok önemli. Bu sek-
törde 1992 yılından beri yeni kelime-
ler türüyor. Yabancı dillerden kelimeler
anlamlı veya anlamsız olarak sektörü-
müze sızdı. Bunları düzeltmemiz ge-
rekiyor. TTMD’nin bir terimler sözlüğü
var. Bunu da sıfırdan başlayıp yenile-
yeceğiz. Çünkü doğru terimleri kulla-
namazsak çözümlerde yanlışlar olabilir.
F-Gazlar konusu gündemde
F-Gazlar konusunda gelecek yıl Ni-
san ayında yapacağımız uluslararası
sempozyumda yarım günlük yangın
özel oturumu düzenlemeyi düşünüyo-
ruz. Gazlar, yangın önleme, yangın ih-
bar ve kurtarma gibi konularda yoğun
bir şekilde çalışmayı hedefliyoruz. Bu
konuda yurtdışından çok önemli bir-
kaç bilim adamını, mühendisi sempoz-
yumumuza davet etmeyi planlıyoruz.
Enerji, su, toplum refahı, ekonomi,
çevre… Bunlar geleceğin olmazsa ol-
mazı. Bunlar genelde birbirleriyle çelişi-
yor. Enerji verimliliğini çok iyi noktalara
getirmek isterseniz, ekonomik zorluk-
larla karşılaşabilirsiniz. Ekonomik zor-
lukları aşalım derken enerji verimliliğin-
den taviz verebilirsiniz. Bu konularda,
hiç taviz vermeden ortak bir noktada
çözüm bulmamız lazım. Termodinami-
ğin 1. Yasasının bence misyonu bitmek
üzere. Çünkü artık kazanlarımız, klima
sistemlerimiz oldukça verimli. Karanlık-
ta oturamayacağımıza ve soğukta üşü-
yemeyeceğimize göre enerji tasarrufu-
nun da bir sınırı var. Çünkü sanayi de
enerji talep ediyor. Bunların ortalama
çözümüyle bizim en önemli konumuz,
enerjinin miktarı yanında kalitesi. Yani
enerjinin katma değerini de göz önün-
de tutup en uygun enerjiyi, en uygun
talepte, en uygun zamanda, sıralama-
da ve en uygun yerde değerlendirmeyi
uygulamamız lazım. Bu konuda çalış-
malara öncelik veriyoruz. ASHRAE’de
Ekserji Komitesini kurmuştum, buna
benzer çalışmaları da Türkiye’de TTMD
olarak yapacağız. Enerjinin niceliği ve
niteliği var. Nicelik konusunda belli bir
noktaya geldik ancak nitelikleri doğru
yerde kullandığımızı tam olarak söyle-
yemeyiz. Enerjinin niteliği konusunda
yapmamız gereken daha çok çalışma
var. Bunlar, akılcılık işi. Mühim olan
mevcut ısı pompası, radyatör, kom-
bi, termik santral gibi bütün cihazları
doğru yerde, doğru şekilde melez bir
biçimde kullanmak ve sürdürülebilir
enerji kaynaklarıyla birleştirmek. Bu
konuda çalışmaların 2. aşamasındayız;
yani, dekarbonizasyon dediğimiz kar-
bondioksit gibi zararlı gazların salımı-
nın azaltılması gündemde. İkinci aşama
budur. Bu ikinci aşamaya TTMD olarak
Avrupa Birliği’ne bir rapor yazarak baş-
ladık, çalışmalarımız hız kesmeden de-
vam edecek.
 SÖYLEŞİ
Konya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanı Cevdet İşbitirici:
“Türkiye’de yangın konusunda sağlıklı
yol alınabilmesi için üniversitelerimizde
yangın mühendisliği bölümünün
açılmasına gereksinim vardır”
K
onya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi, itfaiyecilik
kapsamında düzenlediği eğitim çalışmaları,
sempozyumları, çalıştayları, yarışmaları ve gönüllü
itfaiyecilik çalışmaları ile ülkemizin en iyi itfaiye teşkilatları
arasında öne çıkıyor. Konya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye
Dairesi Başkanı Cevdet İşbitirici, Konya İtfaiyesinin yoğun
çalışmalarını okurlarımızla paylaştı ve ülkemizde yangın
konusunda sağlıklı yol alınabilmesi için üniversitelerimizde
yangın mühendisliği bölümünün açılmasına gereksinim
olduğunu vurguladı.
74 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
Konya İtfaiyesi çalışmaları
hakkında bilgi alabilir miyiz?
12/11/2012 tarihinde yayımlanan
6360 Sayılı (On Dört İlde Büyükşehir
Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulma-
sı İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılması-
na Dair) Kanun ile birlikte 14 yeni bü-
yükşehir kurulmuş ve önceden kurulu
büyükşehirler ile yeni kurulan büyük-
şehirlerin hizmet alanı il mülki sınırı ol-
muştur. Bu kapsamda ilin tamamında
yürütülmesi gereken görevlerden biri,
itfaiye hizmetleridir.
Konya ili 42 bin km2’lik yüzölçümü
ile dünyanın 65 ülkesinden daha bü-
yük alana sahiptir. 31 ilçesi bulunan

bu büyüklükteki yüzölçüme sahip bir
alanda, tüm mahallerde meydana ge-
lebilecek itfai bir olaya en kısa sürede
ulaşılması için İtfaiye Dairesi Başkanlı-
ğı olarak yasa öncesi çalışmalara baş-
ladık. İl merkezimizde 5 adet profes-
yonel itfaiye istasyonu varken, şu an
il genelinde 110 itfaiye istasyonu ile
hizmetler yerine getirilmektedir.
İtfaiyeler için ve itfaiyecilik
kapsamında düzenlediğiniz
eğitim seminerleri hakkında bilgi
verir misiniz?
Ülkemizde itfaiyecilik mesleğine
dikkat çekilmesi, itfaiye teşkilatlarına
farklı bir bakış açısı kazandırılması, itfa-
iye hizmet standartlarının yükseltilme-
si ve hizmetlerde yaşanan sıkıntıların
çözümüne yönelik, Konya Büyükşehir
Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı
olarak, birçok sempozyum ve semi-
nerler gerçekleştirilmiştir. Bu projelere
örnek verecek olursak;
İtfaiye Resim Yarışması
İtfaiye teşkilatlarının gelecek nesil-
lere tanıtılması, çocuk yaşta afet bilinci
oluşturulması ve öğrencilerin destek-
lenmesi amacıyla 2014 yılında ilkokul,
2015 yılında ortaokul, 2016 yılında lise
ve 2017 yılında üniversite öğrencileri-
ne yönelik geleneksel “İtfaiye Resim
Yarışması” düzenlenmiştir.
İtfaiye Sempozyumu
Tüm şehirlerimizdeki itfaiye teşkilatla-
rını bir araya getirerek itfaiye teşkilat-
ları arasında birlik ve beraberliğin sağ-
lanması, bununla beraber mesleğimizin
yaşadığı sıkıntıları belirleyerek çözü-
müne yönelik çalışmalar yapmak üze-
re Türkiye Belediyeler Birliği ve Konya
Büyükşehir Belediyesi işbirliğinde ül-
kemizde ilk kez “İtfaiye Sempozyumu”
gerçekleştirildi.
İtfaiye Çalışanları Çalıştayı
Toplu sözleşmelerde söz sahibi olan
sendikaların bizleri daha yakından ta-
nımaları ve sorunlarımıza yönelik çö-
SÖYLEŞİ
züm önerileri için Bem-Bir-Sen ve Tüm
İtfaiyeciler Birliği Derneği (TİBDER) iş-
birliğinde “İtfaiye Çalışanları Çalıştayı”
düzenlenmiştir.
İtfaiye Basın Ödülleri Yarışması
İtfaiye teşkilatlarına farklı bakış açı-
sı kazandırılması, itfaiyecilik mesleğine
dikkat çekilmesi, basında çıkan olum-
suz haberlerin azaltılması ve teşkilatın
hangi şartlar altında çalıştığını göster-
mek amacıyla “İtfaiye Basın Ödülleri”
programı düzenlenmiştir. İtfaiye fo-
toğraf ve video kategorisinde düzen-
lenen yarışmada dereceye giren ba-
sın mensuplarına ödülleri verilmiştir.
Ödül Programı yerel ve ulusal basında
yer almıştır.
“Yurtlarda Yangın Çıkış Sebepleri
ve Yangın Güvenlik Önlemleri”
Eğitim Semineri
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 75
 SÖYLEŞİ

Adana’nın Aladağ ilçesinde bulunan
Orta Öğretim Kız Öğrenci Yurdu’nda 07
Aralık 2016 günü akşam 19:30 sırala-
rında çıkan yangında 11 öğrenci ile 1
bakıcı hayatını kaybetmiş, 24 öğrenci
ise yaralanmıştı. Türkiye’yi yasa bo-
ğan facia sonrası ihmal iddiaları tartı-
şılmaya başlamış ve öğrenci yurtları-
nın güvenlik önlemlerinin tekrar göz-
den geçirilmesi gerekliliği ortaya çık-
mıştır. Söz konusu acı olay öncesinde
İtfaiye Dairesi Başkanlığı olarak ilimiz
genelinde bulunan öğrenci yurtlarında
tarafımızdan denetimler başlatılmıştı.
Olay sonrasında ise Konya Büyükşe-
hir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı
ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü işbirliğinde,
Konya’daki öğrenci yurtlarının yönetici-
Yerel Yönetim İhtiyaçları Fuarı kapsa-
mında yapılmıştır. Seminere, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığından konuyla ilgili
uzmanlar, Türkiye Yangından Korunma
ve Eğitim Vakfı ve Yangından Korunma
Derneği (TÜYAK), itfaiye temsilcileri,
TİBDER üyeleri katılmıştır.
Uzman İtfaiyeci Yetiştirme Eğitim
Programı
mı kapsamında; Aksaray, Burdur, Ha-
tay, Karaman, Kütahya, Malatya, Niğ-
de, Sinop, Elazığ ve Amasya Belediye
Başkanlıkları İtfaiye teşkilatlarına, 40
saatlik, yangın, arama-kurtarma, ilk
yardım, araç-malzeme bilgisi ve ruh-
sat öncesi kontrol-denetim eğitimleri
yerinde verilmiştir.
Konya İtfaiyesi’nin İtfaiyelerde
Mesleki Yeterlilik konusundaki
çalışmaları nelerdir?
İtfaiyecilik meslek standartlarının be-
lirlenmesi amacıyla Mesleki Yeterlilik
Kurumu (MYK) ile TİBDER arasında 30
Ekim 2013 tarihinde imzalanan “Ulu-
sal Meslek Standartı ve Ulusal Yeterlilik
Hazırlama İşbirliği Protokolü” kapsamın-
da, itfaiyecilik alanında meslek stan-
dartı hazırlama çalışmaları başlamıştır.
26 Haziran 2015 tarihinde görüş alma
süreci tamamlanan taslak meslek stan-

“İlimiz Türkiye’nin en büyük tarım ovasına sahip dartları, TİBDER tarafından gelen görüş-
ler doğrultusunda gözden geçirildikten
olduğundan ekin, anız ve ot yangınları en sık sonra MYK Adalet ve Güvenlik Sektör
Komitesinin görüşüne sunulmuştur.
karşılaşılan yangın türlerindendir. Her geçen yıl bu Yine 23 Aralık 2015 tarihinde MYK
Adalet ve Güvenlik Sektör Komitesi
yangınlarının sayısının düştüğü anlaşılmaktadır. ve TİBDER tarafından hazırlanan taslak

Eğitimle birlikte yaşam güvenliği bilinci meslek standartlarını değerlendirmek

oluşmaktadır.”
lerine “Yurtlarda Yangın Çıkış Sebepleri
ve Yangın Güvenlik Önlemleri” eğitim
semineri verilmiştir.
Yangın Güvenliği Çalıştayı ve
Semineri
Binaların Yangından Korunması Hak-
kındaki Yönetmeliğin daha anlaşılır ola-
bilmesi için gerekli değişikliklerin ko-
nuşulup tartışıldığı “Yangın Güvenliği
Çalıştayı ve Semineri”, Türkiye Bele-
diyeler Birliği işbirliğinde Konya Kent
Türkiye Belediyeler Birliği Belediye
Akademisi eğitim programı kapsamın-
da ülkemiz illerinden gelen itfaiye per-
sonellerine yönelik uygulamalı eğitim-
ler gerçekleştirilmektedir.
İllerarası Tecrübe Paylaşım
Programı
İllerarası Tecrübe Paylaşımı Progra-
ve incelenen İtfaiyeci (Seviye 3-4-5-
6) taslak meslek standartlarının sektör
komitesi toplantısında alınan kararlar
doğrultusunda MYK Yönetim Kurulu’nun
onayına sunulmasına karar verilmiş, ça-
lışmaların sonuna gelinerek Mesleki
Yeterlilik Kurumu Başkanlığı tarafından
hazırlanarak 27 Haziran 2016 ve 29755
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ulu-
sal Meslek Standartlarına Dair 2016/6
Tebliği yayımlanmıştır.
Türkiye Belediyeler Birliği öncülüğün-
de itfaiye mesleki yeterlilik çalışmaları
2017 yılında MYK ve TİBDER üyelerinin
katılımı ile başlamıştır. Bu kapsamda
uygulamalı Mesleki Yeterlilik Çalışta-
yı, Konya Büyükşehir Belediyesi’nin ev
sahipliğinde yapıldı. Türkiye’nin farklı
şehirlerinden itfaiye yöneticilerinin ka-
tıldığı çalıştay kapsamında tatbikatlar
düzenlenmiştir.
Konya İtfaiyesi’nin gönüllü
itfaiyecilik çalışmaları hakkında
bilgi verir misiniz?

76 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3


Başta da ifade ettiğimiz gibi Konya
ilimiz, ülkemizin en büyük yüzölçümü-
ne sahip ilidir. Bu yüzölçüme sahip alan-
da her mahalleye profesyonel itfaiye
istasyonu kuramazsınız ve bunun çok
yüksek maliyetleri vardır, bu da kamu
zararına neden olur. Konya İtfaiyesi
olarak itfaiyecilik ile ilgili her platform-
da yer alıyor, dünyadaki gelişmeleri
yakından takip etmeye çalışıyoruz. Bu
kapsamda 6360 sayılı Yeni Büyükşehir
Yasası öncesi dünya gönüllü itfaiyecilik
örneklerini inceledik ve Konya ilimizde
nasıl bir gönüllü itfaiyecilik uygulaması
yapılacağını belirledik. İlimizin bir tarım
şehri olmasından ve her mahallemiz-
de traktör bulunduğundan dolayı, 550
adet kırsal mahallemize traktör miline
bağlı çalışan 3 tonluk donanımlı yangın
söndürme tankeri dağıtımı gerçekleşti-
rilmiştir. Dağıtımı gerçekleştirilen tan-
kerler ile bin 571 gönüllü itfaiyecimiz
tarafından bugüne kadar bin 439 itfai
olaya müdahale edilmiştir.
Kırsal alanda sürdürülebilir bir kal-
kınmanın devamı için verilen tankerler
aynı zamanda cenaze, düğün merasi-
mi, ağaç sulama gibi bölgenin diğer ih-
tiyaçlarını gidermeye hizmet etmekte-
dir. Bu kapsamda 12 bin 484 etkinlik-
te tankerler kullanılmıştır. Milli servete
sahip çıkan, başta muhtarlarımız olmak
üzere tüm gönüllü itfaiyecilerimize te-
şekkür ederim.
Gönüllü İtfaiyecilik Tanıtım
Programı
Gönüllülük, özgür irade ve geleneksel
yardımlaşma duygusuyla hizmetlerin,
sivil katılım yollarıyla toplumun iyiliği
için yapılan bir faaliyettir. Gönüllülük,
tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de
çok uzun süredir vardır. Gönüllü çalış-
manın en yaygın olarak yapıldığı alan-
lardan biri afettir, daha güvenli, daha
gelişmiş bir yaşam için gönül ve güç
birliği esastır.
Dünyanın birçok ülkesinde yaygın
olarak uygulanmakta olan “Gönüllü İt-
faiyecilik” sisteminin ülkemizde de ulus-
lararası düzeyde uygulanabilirliğinin
sağlanması, gönüllülük kavramının ta-
nıtılması, benimsetilmesi ve süreklilik
kazanması için Başbakanlık Tanıtma
Fonu katkılarıyla Türkiye’de ilk kez Gö-
nüllü İtfaiyeciliğin tanıtılması için prog-
ram düzenlenmiştir.
Konya’da gerçekleştirilen tanıtım
programına; Başbakanlık, Afet ve Acil
Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD), İçiş-
leri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yöne-
tim Merkezi Başkanlığı, Mahalli İdareler
Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri
Genel Müdürlüğü (UMKE), Türkiye Be-
lediyeler Birliği, Tüm İtfaiyeciler Birliği
(TİBDER), Tüm Gönüllü İtfaiyeciler Der-
neği (TÜGİD), Türkiye Kızılay Derneği,
Acil ve Afet Derneği Başkanlığından
yöneticiler ile üniversitelerden akade-
misyenler, ülkemizin 65 ilinden itfai-
ye dairesi başkanları, itfaiye müdürleri,
gönüllü itfaiyeciler ve basın mensupları
davet edilmiştir. Program son-
rasında ülkemizdeki gönüllü
itfaiyecilik uygulaması hız ka-
zanmış, birçok ilimizde yangın
söndürme tankerlerinin dağıtı-
mına başlanmıştır.
“Gönüllüyüz, Birlikte
Güçlüyüz” Programı
İçişleri Dernekler Dairesi
Başkanlığı tarafından destek-
lenen Büyükşehir Belediyemi-
zin proje ortağı “Gönüllüyüz,
Birlikte Güçlüyüz” programı
kapsamında yurtdışı gönüllü
itfaiyecilik iyi uygulama örnek-
lerini; Avusturya, Macaristan, Çek Cum-
huriyeti ülkelerinde, Belediye personeli-
miz ve mahalle muhtarlarımızın katılımı
ile 21-28 Ağustos 2017 tarihleri arasın-
da yerinde inceleme fırsatı bulduk. Söz
konusu ülkelerin profesyonel itfaiye is-
tasyonları ve gönüllü itfaiye istasyon-
ları incelenerek 150 yıllık geçmişi olan
gönüllü çalışmaları hakkında bilgi alış-
verişi yapılmıştır.
Proje kapsamında, ilimizde bulunan
gönüllü itfaiyecilik çalışmalarına öncü-
lük eden mahalle muhtarlarımıza yö-
nelik düzenlenen “Gönüllüyüz, Birlik-
te Güçlüyüz” programında; yurtdışı iyi
uygulama örnekleri anlatılarak, birlik ve
beraberliğin önemine dikkat çekilmiştir.
İlimizdeki kırsal alanda meydana gelen
itfai olaya en çok müdahale eden gö-
nüllü itfaiyeciler onurlandırılmıştır.
Yangın istatistikleri kayıt altına
SÖYLEŞİ
alınıyor mu? Konya İtfaiyesi, 2016-
2017 yılları arasında kaç yangına
müdahale etti?
112 Acil Çağrı Merkezleri Projesi kap-
samında, 2013 yılından itibaren ilimiz-
deki acil çağrılar 112 Acil Çağrı Merkezi
Müdürlüğü tarafından karşılanmaktadır.
Acil Çağrı Merkezinde; sağlık, itfaiye,
jandarma, polis ve valiliklerce gerekli
görülen diğer birimlerin aynı mekânda
olduğu ve koordinasyon imkânı sağla-
yan bir model tercih edilmiş ve çalışma-
lar buna göre yapılandırılmıştır. Bu mo-
delde çağrının alınması, olayların takip
ve koordinasyonu, aynı salon içerisinde
bulunan görevliler tarafından yerine ge-
tirilmektedir. Çağrı Merkezinde 24 saat
görev yapan Daire Başkanlığımız perso-
nelleri tarafından itfai olaylara ait ista-
tistiki bilgiler kayıt altına alınmaktadır.
2016 yılında 7 bin 82 yangına müda-
hale edilerek 2 bin 959 diğer hizmet-
ler (Trafik Kazası, İnsan Kurtarma vb.)
gerçekleştirilmiştir. 2017 yılının ilk sekiz
ayında ise 5 bin 850 adet yangına mü-
dahale edilerek, 2 bin 314 adet diğer
hizmetlerde görev yapılmıştır.
Konya’da en sık karşılaşılan yangın
vaka türleri nelerdir?
İlimiz Türkiye’nin en büyük tarım ova-
sına sahip olduğundan ekin, anız ve ot
yangınları en sık karşılaşılan yangın
türlerindendir. 2015 yılında 6 bin 679,
2016 yılında 4 bin 938 olarak kayıtları-
mıza girmiştir. 2017 yılının ilk 8 ayında
ise bu sayı bin 868’e düştü. Her geçen
yıl bu yangınlarının sayısının düştüğü
anlaşılmaktadır. Bu sayıların düşmesin-
TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3 77
 SÖYLEŞİ
de eğitimin mutlak katkısı vardır. Eği-
timle birlikte yaşam güvenliği bilinci
oluşmaktadır. Konya’da çok sayıda or-
ganize sanayi bölgesi bulunduğundan,
işyeri ve fabrika yangınları da sıklıkla
yaşanmaktadır.
Küçük ihmaller büyük ve acı kayıpla-
ra neden olmaktadır. Yangınların önem-
li bir kısmını, ihmalden kaynaklanan ot
yangınları oluşturmaktadır. Kontrolsüz
bir şekilde otların yakılması, can ve
mal kaybına neden olabiliyor. Ev yan-
gınları ise daha çok ihmalden kaynak-
lanmaktadır. Çocukların çakmak, kibrit
gibi yanıcı maddelerle oynaması yan-
gınlara sebep olabilmektedir ve yaşam
alanlarında bulundurulan yanıcı madde-
ler, çocukların ulaşamayacağı yerlerde
muhafaza edilmelidir.
Halkımız yangın konusunda yeterli
bilince sahip mi? Uyarılarınız
nelerdir? Yaşam alanlarımızda
nelere dikkat etmeliyiz?
Konya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye
Eğitim Merkezi (KİTEM) TSE tarafından
uluslararası kalite yönetim sistemi olan
ISO-EN9000 belgesi alarak, bölgenin ilk
kalite belgeli eğitim merkezi olmuştur.
Konya İtfaiyesi olarak ilimizdeki tüm
vatandaşlarımızın bilinçlendirilmesine
yönelik eğitimler verilerek saha tatbi-
katları yapılmaktadır.
Kamu, kurum ve özel kuruluşlarda
2016 yılında 111 bin 250 kişiye KİTEM
tarafından yangın güvenliği ve afetler-
de doğru davranış şekilleri konularında
teorik ve uygulamalı eğitimler verilerek
tatbikatlar yapılmıştır.
Ülkemizde meydana gelen bina yan-
gınlarının çıkış nedenleri arasında ilk
sırada elektrik tesisatı ve elektrikli ci-
hazlar yer almaktadır. Bu tesisatların yö-
netmeliklere uygun yapılması ve kont-
rollerinin süreklilik göstermesi gerek-
mektedir. Önemli olan yangından önce
tedbir almaktır. Mevcut kazanımların
çok küçük bir miktarı ile yapabilecek
risk/zarar azaltma stratejileri ile yan-
gınlardaki can ve mal kayıplarının ön-
lenmesi mümkün olacaktır.
İlave etmek istediğiniz, dikkat
çekmek istediğiniz konuları lütfen
belirtiniz.
78 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
Ülkemizde TÜYAK Yangın Mühendis-
liği dergisi var, ancak üniversitelerimiz-
de yangın mühendisliği bölümü yoktur.
İnsanların temel gereksinimlerinden
biri olan güvenlik gereksinimi, yangın
güvenliğini de kapsamaktadır. Yangın-
lar insan hayatını ve can güvenliğini
tehdit eden en önemli olaylardan bi-
ridir. Yangını tamamen ortadan kaldır-
mak mümkün değildir. Ancak alınacak
önlemler ile yangında meydana gelen
can ve mal kayıplarını en aza indirmek
mümkün olabilir. Günümüz dünyasında
teknoloji ilerledikçe ve endüstri alanın-
da gelişmeler oldukça, ortaya çıkacak
yangın olaylarında da artışlar olabile-
cektir. Bu nedenle hem ulusal boyut-
ta hem de uluslararası boyutlarda var
olan yangın güvenlik önlemlerini sü-
rekli gözden geçirmek ve geliştirmek
zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. İtfaiye
teşkilatları tarafından müdahale edilen
olaylar, ulusal ve yerel basında önemli
yer tutmakta, ülkemizde yılda yaklaşık
300 bin itfai olaya müdahale edilmek-
tedir. Söz konusu olaylarda can kayıpla-
rı yaşanmakta olup, maddi hasarlar ise
hesaplanamamaktadır. Yangınlar sonu-
cunda ise milyarlarca lira milli servet
heba olmaktadır. Yangını önleme, fizi-
ki tedbirler alma ve yangınla mücadele
konularında bilgi düzeyi yüksek kişilerin
yetiştirilmesi, bu konularda ihtisaslaş-
manın önünü açmak ana gerekçelerdir.
Bu sayede yangınla mücadele konusun-
da ülkemizin uzman personel ihtiyacı-
na katkıda bulunulacağı düşünülmek-
tedir. Hedeflerin gerçekleştirilebilmesi
ve Türkiye’de yangın konusunda sağlıklı
yol alınabilmesi için üniversitelerimizde
mimarlık, inşaat mühendisliği, makine
mühendisliği ve elektrik mühendisliği
gibi farklı disiplinlerle uyum içerisinde
çalışacak Yangın Mühendisliği bölümü-
nün açılmasına gereksinim vardır.
Yangın bilincini oluşturmak ve yay-
mak görevinde daha etkin ve aktif rol
alarak, eğitim ve etkinlikleri düzenle-
yen, ülkemizde başarılı çalışmalar yürü-
ten Türkiye Yangından Korunma Eğitim
Vakfı ve Yangından Korunma Derneği
(TÜYAK) Yönetim Kurulu üyelerine it-
faiye teşkilatları adına teşekkür ede-
rim. Yangın güvenliği ile ilgili farkındalık
sağlamak amacıyla hazırlanan TÜYAK
Yangın Mühendisliği Dergisi başarılı bir
çalışma olup, emeği geçenlere ayrıca
teşekkür ederim.
Cevdet İşbitirici kimdir?
Konya Büyükşehir Belediyesi İt-
faiye Daire Başkanı Cevdet İşbtirici
1964 yılında Beyşehir’de doğdu. İlk
orta ve lise öğrenimini Beyşehir’de
tamamlayan İşbitirici, Selçuk Üni-
versitesi Meslek Yüksekokulu İnşaat
bölümünden mezun olduktan son-
ra, Hüyük ilçesi İmrenlerde fen me-
murluğu görevinde bulundu. 1990
yılında Koski Genel Müdürlüğü bün-
yesinde Planlama Yatırım İnşaat Da-
ire Başkanlığında İnşaat Kontrolörü
olarak çalışan İşbitirici; 1998 yılında
Sayaç İşlem Şube Müdürü oldu. Pek
çok sivil toplum örgütünde aktif ola-
rak görev aldı. BEM-BİR-SEN Konya
Şube Başkanlığı, Memur-Sen Kon-
ya İl Başkanlığı, Bem-Bir-Sen Genel
Merkez Yönetim Kurulu üyeliği, Msf
Organizasyon Kurulu Üyeliği, görev-
lerinde bulundu. İşbitirici halen Kon-
ya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Da-
ire Başkanlığı, Belediyespor Kulübü
Başkanlığı, Tüm Gönüllü İtfaiyeciler
Derneği Başkanlığı, TOSSFED yöne-
tim kurulu üyeliği ve Tüm İtfaiyeci-
ler Birliği Genel Sekreterliği görevini
sürdürmektedir. Cevdet İşbitirici, evli
ve 3 çocuk babasıdır.
 ÜRÜN TANITIMI
Tyco
Akustik Nozul Çözümü
G
ünümüzde veri merkezleri yan-
gın korunum sistemlerinde öne
çıkan gazlı söndürme sistemleri,
kullanılan sistemdeki gazın boşalması
ile oluşan ses seviyesinin sabit diskler
üzerinde oluşturabilieceği veri kaybı
ve zarar bakımından incelenmekte ve
araştırılmaktadır.
Modern sabit disk kapasiteleri artık
daha yüksek olup titreşim ve gürültü-
lere olan hassasiyeti de bu doğrultuda
artmıştır. Gazlı yangın söndürme sis-
temlerinde, gazın boşalmasında oluşan
yüksek basınç ile ortaya çıkan gürül-
tü ve ses dalgalarının yaydığı titreşim,
bu sabit diskler üzerinde veri kaybı ve
zarara neden olabilmektedir.
Yangın Söndürme Sistemlerinde
Nozul Ses Karakteristiği
Yangın söndürme sistemlerinin ses
çıkışı birçok faktöre bağlıdır. Bu faktör-
lerin başında gazın boşalma süresi, ga-
zın en yüksek akış değeri ve sistemde
kullanılan vana teknolojisi gelmektedir.
Uzun yıllar Inert gazlı yangın söndür-
me sistemlerinde standart gaz boşal-
ma kontrol yöntemi olarak nozul ori-
fisleri üzerinde durulmuştur.Bu orifis
teknolojisinde ses seviyesinin orifisten
geçen en yüksek akışta 145 dB sevi-
yesini aştığı görülmüştür. Tyco iFlow
teknolojisi ile bu ses seviyesini 138
dB değerlerine düşürebilmektedir.Mic-
higan Teknolojik Üniversitesi (MTU) Di-
namik Sistemler grubu ile yapılan test-
ler sonucunda günümüz sabit diskleri
performansı gözden geçirilirken, sabit
disklerde hasarı ve veri kaybını önle-
mek için nozullardaki ses seviyesinin
daha düşük bir seviyeye indirilmesi
80 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
gerektiği tespit edilmiştir.
Tyco Akustik Nozul Çözümü ve
Performansı
Tyco, düşük ses gücü ile yeni bir
inert gazlı söndürme sistemi nozulu
geliştirmek için kapsamlı bir araştırma
yaparak akustik nozul çözümüne ulaş-
tı. Tyco Akustik Nozul veri merkezleri
için önemli bir gelişme olup, hassas
sabit disklerde ses maruziyetini azal-
tabilen ve daha az boru ve nozul ile
çözüme ulaşılmasını sağlamaktadır. Bu
tescilli tasarım, ses azaltma yöntemi
ve nozul dağıtım performansı elde
etme yeteneği hakkında patentli bir
çözümdür.Nozul içerisindeki ses emi-
ci malzemeler, Tyco tarafından yapı-
lan kapsamlı bir araştırma ve fiziksel
akustik testlere dayanarak seçilmiştir.
Akustik Nozul, Tyco tarafından titizlik-
le, yüzlerce kez gaz boşaltma testine
tabi tutulmuştur.
Sonuç olarak, standart nozullara
göre üstün ses gücü performansı ve
söndürme kapasitesi sağlamaktadır.
Tyco iFlow yangın söndürme siste-
mi ile ANSI UL 2127 nozul performans
testlerine göre ve NFPA 2001 uygun
koruma alanı ve akı kapasitesi aşağı-
daki gibidir:
Maksimum koruma alanı:
9.75 m x 9.75 m (32’x 32’)
Maksimum nozul yüksekliği:
6.1 m (20’)
Nozuldaki maksimum akış:
142 m3/dk (5000 cfm)
2017 yılı başında lansmanı yapılan
Tyco’nun Akustik Nozul Çözümü, has-
sas sabit disk sürücülerini içeren alan-
larda yer alan gazlı söndürme sistemi-
nin boşalmasıyla oluşan yüksek ses
seviyesini azaltma imkanı sağlarken,
veri merkezlerinde kullanılmak üzere
özel olarak tasarlanmış bir nozul çö-
zümüdür.
Akustik nozul çözümü benzersiz bir
kapsama alanına sahiptir ve düşük ses
seviyesi ile sabit disk sürücülerinde
oluşabilecek hasarların önüne geçme-
yi sağlar. Nozul tasarımı 150, 200 ve
300 Bar Inergen yangın söndürme sis-
temleri ile kullanılmak üzere geliştiril-
miştir. Tyco iFlow teknolojisi ile birlikte
akustik nozul kullanımı oluşabilecek
ses seviyesini 105 dB altına düşürebil-
mektedir.Sabit disklerden performans
alabilmek için 110 dB ses seviyesinin
altı hedeflenmelidir.
Ses seviyesi Tyco tarafından geliş-
tirilen akustik hesaplama programı
ile nozul yerleşimi, adedi ve en yakın
kabine olan mesafe, mahal duvar bil-
gileri girilerek hesaplanır. Bu sayede
verilerin veya cihazların zarar görebi-
leceği seviyelerinden düşük değerler
elde etmek amaçlanır.
Yenilikçi Akustik Nozul, veri merke-
zi alanında faaliyet gösteren üreticileri
ve ürün tasarımcılarını ödüllendirmek
üzere her yıl verilen DCS Ödülleri 2017
töreninde, Yılın Veri Merkezi ICT Ye-
niliği ödülü kategorisinde, 10 finalist
arasından ödüle layık görüldü.
Tyco, inert gazlı yangın söndürme
sistemleri ve akustik nozul çözümü ile
günümüz veri merkezlerinde verilerin,
hem yangından hem de sistemin ça-
lışmasından kaynaklı doğabilecek za-
rarlardan korumayı hedefleyen çalış-
maları ve ürünleri ile sektöre yenilikler
getirmeye devam edecektir.
 MEKANİK
ELEKTRİK
www.protek.gen.tr
Yangın Korunumu / Mühendisliği
® Elektronik Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri
® Hava Örneklemeli Çok Hassas Duman Algılama Sistemleri
® Kamera ile Duman Algılama Sistemleri
® Işın (Beam) Tipi Özel Duman Dedektörleri
® Projeye Özel Alev, Isı, Gaz Exproof
Endüstriyel Dedektörleri
® Gaz Algılama ve Alarm (Endüstriyel ve Otoparklar için)
® Adresli Yönlendirme ve Aydınlatma
® OxyReduct / Aktif Yangın Önleme Sistemi
® Otomatik Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri
® Su Sisi (Watermist) Söndürme Sistemleri
® Oda Gaz Kaçak Testi / Relief Damperler
® Pasif Yangın Önleme ve İzolasyon
(Alev ve Duman Kesiciler)
® Yangın ve Duman Perdeleri - Damperleri
İNŞAAT
bydirector.com
0216 489 4 999
Güvenlik Sistemleri
® Elektronik Güvenlik Sistemleri
® Kapalı Devre Televizyon CCTV Sistemleri
® Geçiş Kontrol ve Takip Sistemleri
Entegre Bina Kontrol ve
Konfor Teknolojileri
® BMS - Yangın - Güvenlik - CCTV
Access Otomasyon / Entegrasyonu
® Seslendirme ve Acil Anons - PA/VA
® Hemşire Çağrı, Merkezi TV, Merkezi Saat, Interkom
Hizmetlerimiz
Tasarım ve Projelendirme, Mühendislik, Mümessillik, Malzeme
Temini, Test ve Devreye Alma, Montaj ve Uygulama, Periyodik
ve Kontratlı Bakım, Sızdırmazlık ve Kaçak Testi
 ÜRÜN TANITIMI
Victaulic® Refuse-to-Fuse™
HDPE Yangın Sistemleri Çözümleri
H
DPE borular korozyona daya-
nıklı, hafif, esnek ve uzun süre
dayanımlı borular olduğu için
toprak altındaki yangın ana hatları için
ideal bir çözüm olarak karşımıza çık-
maktadır. Füzyon kaynağı geleneksel
olarak ‘’altın standart’’ boru bağlantısı
olarak görülse de, yeni bağlantı sis-
temleri daha çok uygulandıkça, gele-
neksel montaj sistemlerine bakış açısı
da değişmeye başlamıştır.
Victaulic® Refuse to Fuse™ sistemi
63mm – 900 mm çapındaki SDR 7-21
aralığındaki boruları mekanik olarak
birleştirmekte olup, toprak altı boru-
lamalar da öngörülerek dizayn edil-
miştir. Dayanıklı küresel dökme demir
kelepçelere sahip, korozyona dirençli
floropolimer kaplı, Refuse to Fuse kap-
linler, en zor koşullarda bile sorunsuz
bir performans sergilemektedir. Daha
fazla bir koruma istenmesi durumun-
da, daha farklı kaplama alternatifleri
de bulunmaktadır.
Tüm sistemin güvenilirliği, yangın
sistemlerinde en önemli konulardan
birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. FM
onaylı Refuse to Fuse kaplinler saye-
sinde, yüksek kalitede boru bağlantıları
hem kolay sağlanabilmekte, hem de
bağlantı kontrolleri kolaylıkla yapıla-
bilmektedir. Çevresel koşullar, montaj
işçilerinin kabiliyeti ve tecrübesi, ısıtma
plakasının sıcaklık kontrolü ve ısıtma
ve soğutma süreleri dahil birçok de-
ğişken füzyon bağlantısının kalitesini
etkilemektedir. Buna karşılık, Refuse
to Fuse sistemi tüm mevsimlerin siste-
mi olup, çok basit el aletleri ile montajı
yapılabilmekte ve hataya pek bir ola-
nak bırakmamaktadır. Buna ek olarak,
82 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
kaplinlerin montaj kontrolü de, cıvata-
ların bulunduğu kısımdan görsel olarak
çok basit bir şekilde yapılabilmektedir.
Ayrıca, sisteme zarar vermeyen basit
testler kaplinli bağlantı sistemlerinde
mümkündür.
Refuse to Fuse kaplinler füzyon kay-
nağına göre yaklaşık 10 kata varacak
şekilde daha hızlı monte edilebildikle-
ri için, projenin zamanında ilerlemesi-
ne de katkısı büyük olmaktadır. Ay-
rıca,füzyon makinasının ihtiyacı olan
alana ihtiyaç duyulmaması sayesinde
dar alanlarda veya zor arazi şartların-
da, kaplinlerin sağlamış olduğu pratik
montaj borulamayı oldukça kolaylaş-
tırmaktadır.
HDPE kaplin sistemi, HDPE sistem
basınçlarını kolaylıkla karşılamakta
olup, füzyon kaynağında kabul edilen
çekme yükü, bükme yarıçapı vb. gibi
değerlerin hepsini Refuse to Fuse sis-
temi karşılamaktadır. Özetle, kaplin-
li boruları, çekilebilir, itilebilir, füzyon
kaynaklı borularla yapılan uygulama-
ların aynısı HDPE kaplinli borulara da
uygulanabilir. Aşırı basınçlı teslerde,
Victaulic HDPE kaplin sistemleri HDPE
borulara göre daha iyi dayanım göster-
mektedir. Yapılan aşırı basınçlı testler-
de kaplinlerde problem olmadan, boru-
larda sızdırma sonrası basınç düşümü
oluştuğu gözlemlenmiştir.
St 905 Düz uç HDPE kaplinleri, St
907 HDPE x Çelik Boru geçiş kaplin-
leri, St 908 çift yivli HDPE kaplinleri,
St 926 Mekanik Te – Branşman ekip-
manı, ve HDPE düz uç fittingsleri Vic-
taulic Refuse-to – Fuse ürün grubunu
oluştırmaktadırlar. Daha fazla bilgi için
www.refuse-to-fuse.com internet ad-
resini ziyaret ediniz.
The Victaulic® Refuse-to-Fuse™
kaplinler ile füzyon kaynağına göre
en etkin boru bağlantı metodunu su-
nar: Yaklaşık 10 kata varacak şekilde
daha hızlı montaj sayesinde HDPE Yan-
gın hatları şantiye programında gecik-
meye sebep olmamaktadır.
Victaulic hakkında
Victaulic’in boru bağlantısı ve akış
kontrolü çözümleri 1919 yılından bu
yana, inşaat üretkenliğini artırarak ve
riskleri azaltarak projelerin güvenli,
zamanında ve planlanan bütçe dahi-
linde tamamlanmasını sağlamaktadır.
Victaulic’in 100.000’i aşkın üründen
oluşan portföyü ve patentli teknoloji-
leri, sürekli inovasyon ruhundan des-
tek alarak tasarımda özgürlüğün yanı
sıra her türlü sistemde, kullanım ömrü
boyunca daha kolay inceleme ve bakım
yapılmasını desteklemektedir.
3500’ü aşkın çalışanı 40 uluslararası
tesisi ile Victaulic, 120’yi aşkın ülkede-
ki müşterilerine küresel inşaat sektö-
ründe başarılı olması için yardımcı ol-
maktadır. Müşteriler, en yüksek bina-
lardan en derin madenlere kadar en
zorlu inşaat projelerinde ve çalışma
koşullarında genel sistem dayanıklılı-
ğını artırmak için Victaulic ürünlerine
güvenmektedir. Victaulic’in yenilikçi
boru bağlantısı ürünlerinin ve tasarım
hizmetlerinin binanızda nasıl güven
oluşturacağını öğrenmek için: www.
victaulic.com
 GÖRÜŞ
Londra Yangını Türkiye’ye Ders
Olacak Mı?
Koray UĞURLU
İnş. Yük. Müh.
Teknik Ürün Müdürü / Türk Ytong
G
renfell Tower yangının ardından
başlatılan ve iki ay gibi kısa bir
sürede tamamlanan cephe kap-
lama malzemelerinin yangın testleri, İn-
giltere’de benzer ölçekteki 228 binanın
cephesinin yenilenmesi veya yeniden
yapılması gerektiğini ortaya koyarken,
İngiliz hükümeti bina yönetmeliklerinin
de revize edileceğini bildirdi. Peki ülke-
mizde durum ne?
Geçtiğimiz Haziran ayında 80 kişi-
nin hayatını kaybettiği 24 katlı Gren-
fell Tower binasındaki korkunç yangın,
binalarda yanıcı malzeme kullanımına
yönelik olarak kamuoyunda ve basın-
da önemli bir tartışma başlattı. İngiliz
hükümeti yangından hemen sonra, alü-
minyum cephe kaplaması kullanılmış
binaların tespiti ve bu kaplamaların tip
ve çeşitlerinin belirlenmesi için bir ekip
görevlendirdi. Bu ekip aynı zamanda
alüminyum cephe kaplaması arkasın-
da bulunan ısı yalıtım malzemelerini de
araştıracaktı.
Araştırma sonucunda binalarda genel
olarak 3 ayrı tipte dolguya sahip alü-
minyum panel kaplama kullanıldığı tes-
pit edildi. Panellerin arkasında ise farklı
tiplerde ısı yalıtım levhaları kullanılmış-
tı. Tespit edilen alüminyum panel kap-
lamaları aşağıdaki gibi sınıflandırıldı:
Tip 1 Alüminyum Cephe Kaplaması:
PE kısaltması ile adlandırılan, polieti-
len dolgulu, yangına en az dayanıklı
alüminyum paneller. (Grenfell bina-
sında kullanılmıştır)
84 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
Tip 2 Alüminyum Cephe Kaplaması:
FR kısaltması ile adlandırılan, yangına
1. kaplamadan daha dayanıklı, alev
geciktiricili polietilen dolgulu alümin-
yum paneller.
Tip 3 Alüminyum Cephe Kaplaması:
A2 kısaltması ile adlandıran, mine-
ral dolgulu, zor yanıcı alüminyum pa-
neller.
Cephelerde kullanılan panel ve ısı ya-
lıtım levhalarının tespit edilmesinin ar-
dından İngiliz Hükümeti, bunların büyük
ölçekli yangın dayanım testlerinin (BS
8414) yapılmasını istedi, bunun için 7
adet büyük ölçekli test gerçekleştirildi.
BS 8414-1, dış cephe kaplama sis-
temlerinin cephe yangın performansı-
nı ölçümleyen bir test standartıdır. De-
ney, bina içerisinde gelişen bir yangının
pencere gibi bir açıklıktan, dış cepheye
ulaşımını veya bina dış cephesi yakı-
nında oluşan bir yangının dış cepheye
ulaşımını ve cephenin bu yangına ma-
ruz kalmasını temsil etmektedir. BRE
(Building Research Establishment) la-
boratuvarında kurulan test düzeneği,
yüksekliği 9 m olan birbirine dik, ge-
niş (2,6 m) ve dar (1,5 m) iki cepheden
oluşuyor. Geniş cephe altında yaklaşık
2x2 m boyutlarında bir yanma odası
bulunuyor. Buraya yerleştirilen ahşap
malzemeler 30 dakika boyunca yan-
maya devam ediyor ve test toplam-
da 60 dakika sürüyor. Test esnasında
cephenin çeşitli noktalarında sıcaklık
ölçümleri yapılıp, sıcaklık ve alev yayı-
lımı sebebi ile cephede hasar oluşumu
gözlemleniyor.
Bu testlerde, yukarıda detayları ve-
rilen 3 farklı tipteki alüminyum cephe
kaplaması ile beraber, kaplama arka-
sında aşağıdaki ısı yalıtım levhaları da
kullanılarak, toplamda 6 farklı cephe
kaplama sistemi kombinasyonu oluş-
turulmuş oldu.
Tip 1. Poliizosiyanurat (PIR) ısı yalıtım
levhaları
Tip 2. Taşyünü ısı yalıtım levhaları
Son bir test ise 2. tip alüminyum cep-
he kaplaması arkasında, “fenolik sert
köpük ısı yalıtım levhası” kullanılarak
gerçekleştirildi ve sonuçlar 21 Ağustos
2017’de yayımlandı.
Toplamda 7 adet testten oluşan alü-
minyum cephe kaplama sistem kom-
binasyonlarına ait özet bilgi aşağıdaki
tabloda verilmiştir. Bu tabloda kırmızı
renkli “x” simgesi ile işaretlenen cep-
he kaplama sistemleri deney sonucun-
da başarılı olamazken, mavi renkli “✓”
simgesi ile işaretlenen cephe kaplama
kombinasyonları testi başarı ile geçmiş-
tir. Test esnasında yaklaşık 9 m yüksek-
likte yapılan ölçümlerde 8 dakika içeri-
sinde 800°C’lık sıcaklıklara erişilmiştir.
FR dolgulu alüminyum kaplama ile
PIR ısı yalıtım levhasının beraber kul-
lanıldığı sistem, 25 dakika yangına da-
yanıklılık sağlarken, PIR ısı yalıtım lev-
hası yerine fenolik sert köpük kulla-
nıldığında 28 dakika yangına dayanım
sağlanmıştır.
 GÖRÜŞ

Testler, eğer cephede yanıcı ısı ya-
lıtım levhaları kullanılıyorsa bunların
mineral dolgulu zor yanıcı özellikte alü-
minyum paneller ile, eğer yanmaz ısı
yalıtım levhaları kullanılıyor ise bu lev-
haların en az FR (alev geciktiricili) poli-
tetilen dolgulu alüminyum levhalar ile
kaplanması gerektiğini ortaya koydu.
Alüminyum Cephe Kaplama Paneli Arkasında
Kullanılan Isı Yalıtım Levhası
PIR
Taşyünü
(Poliizosiyanurat)
Kaplama Paneli İç Dolgusu
ması gerekir. Alevlerin bir kattan diğer
bir kata geçmesini engellemek için iki
katın pencere gibi korumasız boşluk-
ları arasında, düşeyde en az 100 cm
yüksekliğinde yangına dayanıklı cephe
elamanıyla dolu yüzey oluşturulur veya
cephe iç kısmına en çok 2 m aralıklarla
cepheye en fazla 1,5 m mesafede yağ-
murlama başlıkla-
rı yerleştirilerek
cephe otomatik
Fenolik sert
yağmurlama sis-
köpük
temi ile korunur.”
ması, “ulusal büyük ölçekli yangın da-
yanım test standartı”nın oluşturulması,
testlerin yapılması ve gereken önlem-
lerin alınması gerektiğine inanıyoruz.
KAYNAKLAR
1) http://www.bbc.com/news/amp/uk-
41005748
2) http://www.constructionenquirer.
com/2017/09/06/government-probe-turn-
to-safety-of-all-cladding-systems/
3) http://www.bbc.com/news/uk-40301289
4) http://www.constructionenquirer.
com/2017/08/29/industry-awaits-verdict-

PE
as-cladding-fire-tests-completed/
(Polietilen Dolgu) ifadesi yer alıyor.
Alüminyum Cephe

FR
(Alev Gecktiricili
Polietilen Dolgu)
A2
(Mineral Dolgu)
Grenfell binasında, PE dolgulu alü-
minyum paneller ve bu paneller ar-
kasında PIR ısı yalıtım levhaları kul-
lanılmıştı.
Test sonuçları, İngiltere’de benzer
ölçekteki 228 binanın cephesinin ye-
nilenmesi veya yeniden yapılması ge-
rektiğini ortaya koyarken, İngiliz hükü-
meti bina yönetmeliklerinin de revize
edileceğini bildirdi.
28 Temmuz tarihli The Telegraf Ga-
zetesi’nde, yağmurlama (sprinkler) sis-
temlerinin dışarıda bina cephesinde
yer alması durumunda yangının cep-
hede yayılımının önlenebileceği, Dubai
ve Avustralya’nın cephede yanıcı cep-
he kaplaması kullanılması durumunda
yağmurlama (sprinkler) sistemlerinin
cephe dışına konumlandırılması ile il-
gili yönetmelik revizyonuna gittikleri
belirtiliyor.
Peki Ülkemizde Durum Nedir?
Ülkemizde konuyla ilgili düzenleme-
leri Türkiye Binaların Yangından Korun-
ması Hakkında Yönetmelik ele alıyor. İlk
olarak 2002 yılında yayınlanan yönet-
melik, 2007, 2009 ve 2015 yıllarında
revize edildi.
2015 yılından itibaren yürürlükte
olan yönetmeliğin 27-(1) nolu mad-
desinde, “Dış cephelerin, bina yüksekli-
ği 28,50 m’den fazla olan binalarda zor
yanıcı malzemeden ve diğer binalarda
ise en az zor alevlenici malzemeden ol-
5) http://www.bbc.com/news/uk-40809206
Yönetmeliğimiz
6) https://www.theguardian.com/
yağmurlama sis- uk-news/2017/jul/28/government-
temini cephenin announces-independent-review-building-
dışı yerine bina iç regulations-grenfell-tower-fire
kısmına konum- 7) http://www.telegraph.co.uk/
landırmış durum- news/2017/07/28/grenfell-fire-least-60-
tower-blocks-fail-new-test-cladding-
da. Bu durumda sadece bina içerisin-
andinsulation/
deki yangının cepheye ulaşmasının en- 8) https://ifpmag.mdmpublishing.com/
gellenmesi hedefleniyor. Ancak cephe testing-times-for-tall-buildings/
yangınları, sadece bina içerisinde olu- 9) Arpacıoğlu, MSÜ, Cephe Yangınları ve
şan bir yangının cepheye ulaşması ile Cephe Kaplamalarının Yangın Güvenliği
oluşmuyor. Bitişikte ya da yakında bu- Açısından Değerlendirilmesi, Nisan 2004
lunan bir yangından meydana gelen ısı- 10) T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
Binaların Yangından Korunması Hakkında
nın ve yanan küçük partiküllerin cephe- Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair
ye ulaşarak yapı dış cephe elemanları- Yönetmelik, Temmuz 2015
nı tutuşturması (sıçrama) yoluyla cep- 11) BRE Global Client Report, Report
he yangınları oluşabildiği gibi, belli bir Number: B137611_1037
uzaklıkta bulunan yangında meydana
gelen ısının radyasyonla yapı dış cephe
elemanlarına ulaşarak bunları tutuşma
sıcaklığına getirmesi yoluyla da cephe
yangınları oluşabiliyor.
Yönetmeliğin Madde 27-(3)-b kıs-
mında; “Derzleri açık veya havalandır-
malı giydirme cephe sistemli binalarda
kullanılan cephe ve yalıtım malzeme-
leri en az zor yanıcı olmalıdır” ifadesi
yer alıyor.
Grenfell Tower yangını sonrası İngil-
tere’de yapılan yangın deneylerinin so-
nuçlarına bakılırsa 2015 tarihli yönet-
meliğimizin 27-(3)-b maddesi, yangın
güvenli giydirme cephelerin oluşturul-
masına olanak sağlıyor.
Sonuç olarak, ülkemizdeki mevcut
birçok yapıda Grenfell Tower binasın-
da olduğu gibi yanıcı cephe sistemleri
bulunuyor olabilir. Benzer felaketlerin
yaşanmaması adına tıpkı İngiltere’de
olduğu gibi ülkemizde de yetkililerin
harekete geçerek konunun araştırıl-

86 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

 TEKNİK BİLGİ
Endüstriyel Tesislerde
ASD - Hava Emmeli Duman Algılama
Sistemi
Levent Ceylan
BTS Yangın Güvenlik Yapı Teknolojileri Ltd. Şti.
1. GİRİŞ
Ülke ekonomisine katkıda bulunmala-
rı ve birçok insana iş olanağı sağlamala-
rı nedeni ile Endüstriyel Tesisler yangına
karşı çok hassas bir şekilde korunmalıdır-
lar. “Binaların Yangından Korunması Hak-
kında Yönetmelik”, endüstriyel tesislerin
yangına karşı korunmasında en doğru ve
en son teknolojilerin kullanılmasını iste-
mekte, tesiste yangın çıkması durumun-
da hem mal sahiplerine hem de tesisle-
rin teknik sorumlularına, danışmanları-
na, projecilerine ve sigorta firmalarına
sorumluluklar getirmektedir. Bu nedenle
duman algılamasının genellikle zor oldu-
ğu endüstriyel tesislerde yangın algılama
sistemi projelerinin çok iyi etüt edilmesi
ve en doğru teknolojilerin seçilerek tesi-
se uygulanmasında büyük fayda vardır.
Endüstriyel tesisleri yangına karşı tam
olarak koruyabilmek için, tesiste yangına
sebep olabilecek her türlü riski prensip
olarak ortadan kaldırmak gerekmekte-
dir. Ancak bu gerek teoride gerekse pra-
tikte mümkün değildir. Keza bu tesisler-
de üretim yapılmasından dolayı yoğun bir
çalışma ortamının olması, birçok makine
ve elektrik panoları arasında yoğun kablo
trafiği, yangın riskini ve yükünü artırmak-
tadır. Ayrıca endüstriyel tesislerin fark-
lı mimari yapılarından- yüksek ve eğim-
li tavan, geniş koridorlar, yeraltında tesi-
sat tünelleri gibi- dolayı bazı mahallerde
88 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
noktasal tip dedektörlerin kullanılmasın-
da sakıncalar olabilmektedir.
Bu dedektörlerin montajı bu gibi ge-
niş ve karmaşık yapıya sahip mahaller-
de standartlara uygun bir şekilde yapıla-
mamakta, yapılsa dahi yangının başlan-
gıcında ortaya çıkan duman ve sıcaklığı
zamanında yakalayamamaktadır. Genel-
likle endüstriyel tesislerde yüksek tavanı
olan geniş hacimli yerler bulunmaktadır.
Bu gibi mahallerde dumanın noktasal tip
veya ışın tipi dedektörlerle algılanmasın-
da gecikmeler olmaktadır. Bu tip dedek-
törler dumanı alarm olarak algıladıkları
anda çok geç, tabir uygunsa ateş bacayı
sarmış olmaktadır. Endüstriyel tesislerde
yangının bu aşamaya ulaşması, yangına
müdahale edilse dahi tesiste büyük zarar-
lara neden olmakta, birçok önemli maki-
ne ve doküman kullanılmayacak halde za-
rar görmekte hatta tamamen yok olmak-
ta, can ve mal kaybına, maddi manevi za-
rarlar neden olmaktadır. Endüstriyel te-
sislerde noktasal tip dedektörler ile du-
man algılamasında karşılaşılan problem-
ler aşağıda özetlenmiştir.
a) Duman Yoğunluğu
Yangının başlangıcında ortaya çıkan
duman genellikle düşük yoğunluktadır.
Bu nedenle dumanı algılayacak olan ti-
pik noktasal tip dedektörler, ışın tipi du-
man dedektörleri dumanı algılamada ge-
cikmekte ve dolayısıyla bu gecikme en-
düstriyel tesislerde yangının yayılma hı-
zını artırmaktadır. Buna ilave olarak bazı
özel depolar gibi yüksek tavana sahip yer-
lerde geniş hacim nedeniyle dumanı yu-
karıya çıkaracak enerji birikimi çok geç ol-
maktadır. Tipik noktasal duman dedek-
törleri duman yoğunluğu ancak %3-4 ob-
scuration/m, ışın tipi duman dedektörleri
ise %9 obscuration/m olduğunda alarm
durumuna geçebilmektedir.
b) Dumana Ulaşılabilme ve Tavan
Yapısı
Endüstriyel tesislerin birçoğunda de-
polar, nihai mamul depoları gibi yerler-
de tavanların özel yapısı nedeniyle bu-
ralara noktasal tip duman dedektörle-
rin veya ışın tipi duman dedektörlerinin
yerleştirilmesi mümkün olmamakta, olsa
dahi duman algılamasını engelleyici kiriş-
ler ve aksesuarların bulunması nedeniy-
le bu dedektörlerin doğru kullanılabilir-
liği ortadan kalkmaktadır.
c) Bakım
Endüstriyel binalarda tesis edilen yan-
gın alarm sistemi, verimli çalışabilmesi
için periyodik olarak bakıma tabi tutul-
malıdır. Yüksek tavanlı yerlerdeki dedek-
törlerin bakımının zamanında yapılama-
ması, dedektörlerde kirlenmeye ve dola-
yısıyla sistem içinde yalancı alarmlara ne-
 TEKNİK BİLGİ
den olmaktadır. Özellikle bu tip yerlerde
toz önemli bir problem oluşturmaktadır.
Mesela endüstriyel tesislerin depolarında
toz oranının fazla olması bu cihazların kir-
lenmesini hızlandırmakta ve kalibrasyo-
nunu bozmaktadır. Böylelikle bu dedek-
törlerin bakım süreleri uzamakta ve pe-
riyot sayıları da artmaktadır. Bu durum
işletmede bakım ve işletme maliyetleri-
ni artırmaktadır.
2. DUMANI ALGILAMA SÜRESİ
Endüstriyel tesislerde yangının se-
bep olacağı zararı ve kayıpları azaltmak
için; yangının daha başlangıç aşamasın-
da, yani dumanın yeni yeni oluştuğu za-
man aralığında algılanması gerekmekte-
dir. Alevin ortaya çıkması durumunda iş
işten geçmiş olacaktır. Daha önce belirt-
tiğimiz gibi noktasal tip duman dedektör-
leri ile ışın tipi duman dedektörleri pasif
dedektörler olup yangın nedeniyle olu-
şan dumanın kendilerine gelmesini bek-
lemektedirler. Duman ancak belli oran-
lara ulaştığında bu dedektörler alarma
geçmektedir. (Bakınız Duman Yoğunluğu)
Endüstriyel tesislerde çıkan yangın
olaylarından elde edilen istatistik ve ve-
rilerde yangının başlangıçta çok yavaş
ilerlediği ancak alevin ortaya çıkması ile
büyük bir hızla geliştiği tespit edilmiştir.
Yangın sırasında zaman çok önemlidir. Bu
nedenle bilgi işlem odaları, kontrol oda-
ları, özel depolar, nihai mamul depola-
rı, laboratuvarlar gibi işletme içinde özel
öneme sahip mahallerde, muhtemel bir
yangının sebep olabileceği zararı ve ka-
yıpları azaltmak için algılamanın müm-
kün olan en kısa sürede yapılması ge-
rekmektedir. Bu amaçla geliştirilen ASD
Aktif Hava Emmeli Duman Algılama Sis-
temi ile ilgili önemli bilgileri kısaca özet-
lemekte fayda görülmüştür.
ASD, aktif hava emişli duman algılama
sistemidir. Bu nedenle en ufak duman ve
gaz partiküllerini algılayarak daha yan-
gın başlamadan kullanıcıya ön uyarılar
vermektedir.
ASD’yi klasik duman algılama sistemle-
rinden üstün kılan en önemli özelliği kla-
sik duman algılama sistemlerinden tama-
men farklı bir algılama metodu kullanma-
sıdır. Aktif hava örneklemesi ve lazer ve/
90 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
veya LED ışık teknolojisi kullanılarak du-
man partikül yoğunluğu ölçümü prensibi
ile çalışan sistem, klasik duman dedek-
törlerine göre 1000 kat daha fazla hassa-
siyete sahiptir.
Öyle ki ASD aktif hava emmeli duman
algılama dedektörü dumanın içindeki
partikülleri, lazer/LED ışık teknolojisi ile
donatılmış olan ölçüm hücresi içinde sa-
yabilmektedir. Duman partiküllerinin sa-
yısına bağlı olarak oluşan duman kon-
santrasyonunun artması süreklilik kazan-
ması durumunda, ASD Ünitesi farklı sevi-
yelerde yangın alarm çıkışları verebilmek-
tedir. Bunlar sırasıyla;
1) Alert- Ön uyarı,
2) Action- Mahali kontrol edin uyarısı, sıtası ile numune hava alındığın-
3) Fire 1- Birinci yangın seviyesi,
4) Fire 2- İkinci yangın seviyesi
ASD bu seviyelere ulaştığı zaman ken-
di iç bünyesindeki röle modelleri vasıta-
sıyla sesli ve ışıklı uyarılar verebilmekte-
dir. Alert seviyesi genellikle duman kesa-
fetinin % 0,005 obscuration/m seviyesi-
ne karşılık gelmektedir. Bu seviyede insa-
noğlu dumanı gözle göremez, kokusunu
alamaz. Action seviyesi %0,01 obscurati-
on/m seviyesine karşılık gelmektedir. Bu
seviyede insanoğlu dumanı gözle göre-
mez ancak kokusunu alabilir. Fire 1 sevi-
yesi %0,1 obscuration/m seviyesine kar-
şılık gelmektedir. Bu seviyede insanoğlu
dumanı ancak gözle görebilir ve koku-
sunu alabilir. Fire2 seviyesi % 3-4 obscu-
ration/m seviyesine karşılık gelmektedir
ki bu seviye standart noktasal tip pasif
duman dedektörlerinin dumanı algıladı-
ğı seviyedir. Bu duman seviyesinde du-
man tavana toplanmıştır ve rengi siyaha
yakındır. Bu seviyedeki dumanın güneş
ışığında gölgesi oluşur. İşte ASD ilk algı-
lama seviyesi olan Alert ile normal nok-
tasal tip duman dedektörün algılama se-
viyesine karşılık gelen Fire 2’ye göre yak-
laşık 1000 katı daha hızlı dumanı yakala-
yabilme olanağını işletmeye sağlamak-
tadır. Aslında ASD bu özelliği ile işletme-
ye ve İtfaiyeye yangında en önemli para-
metre olan zamanı kazandırır.
ASD’ın üstün özelliklerinden bazıları
ise şöyle sıralanabilir;
• İşletmede tesis edilmiş veya edi-
lecek olan her türlü adreslenebi-
lir yangın alarm kontrol sistemi-
ne monitör modülleri vasıtası ile
bağlanabilir.
• Cihaz üzerinden direkt olarak veya
bir dizüstü bilgisayar ile program-
lanabilmektedir.
• BMS ve diğer sistemlerle dijital
olarak haberleşebilmektedir.
• EN54-20, VdS, LPCB, UL,FM gibi
uluslararası birçok onay kurulu-
şu tarafından desteklenmektedir.
• Pnömatik dizayn programı ile as-
pirasyon (hava emme) boruları-
nın tasarımı kolaylıkla yapılabil-
mektedir.
• Ortamdan hava emme boruları va-
dan elektrik kablolarının kullanıl-
masının sakıncalı olduğu yerler-
de rahatlıkla kullanılabilmektedir.
(Ex-proof ortamlar gibi)
3. ASD AKTİF HAVA EMMELİ SİSTEMİN
AVANTAJLARI
Yukarıda anlattıklarımızı kısaca özet-
lersek, ASD sisteminin en önemli avan-
tajlarını şu şekilde sıralayabiliriz. Hassa-
siyet ve algılama süresi, esneklik, bakım
kolaylığı, montaj kolaylığı, maliyet.
a) Hassasiyet ve Algılama Süresi
ASD’ın hassasiyetinin noktasal tip de-
dektörlere göre 1000 kat daha fazla olma-
sı endüstriyel tesislerde en önemli prob-
lem olarak görülen duman algılamasın-
daki gecikmeyi önlemektedir. Koruma ya-
pılacak mahal içinde tesis edilen numu-
ne hava toplama boruları yaklaşık 6 ile
21 mm çapındadır. Bu borular üzerinde
açılacak delikler üzerinden ASD içindeki
özel aspiratör vasıtasıyla ortamdan sü-
rekli olarak belli bir debide numune hava
aktif olarak toplanır. Böylelikle çok has-
sas ve erken bir şekilde ortamda oluşan
duman yakalanabilmektedir.
b) Esneklik
ASD numune hava toplama boruları
işletme içinde istendiği gibi kolaylıkla
monte edilebilir. Ayrıca ASD’ın kullanıl-
dığı mahallerde noktasal duman dedek-
törleri için gerekli olan elektrik tesisatı-
na gerek yoktur.
 TEKNİK BİLGİ
c) Bakım Kolaylığı
Noktasal dedektörlerin aksine ASD sis-
teminde birçok dedektör yerine sade-
ce BİR dedektörünün olması sistem için
gerekli olan bakım çalışmalarını çok ko-
laylaştırmaktadır. Zira bir ASD dedektö-
rü yaklaşık 2000 m2’lik bir alanda koru-
ma yapabilmektedir. Halbuki bu büyük-
lükteki bir alanda ideal şartlarda mini-
mum min. 20 noktasal dedektör kulla-
nılmalıdır. Bu sayı tavanın mimari yapı-
sı ve yükseklik ile daha da artabilir. Bu
farklılık bakım için geçen süre ve mali-
yetlerde önemli bir tasarruf ve güveni-
lirlik sağlamaktadır.
d) Montaj Kolaylığı
Daha önce de belirtildiği gibi paha-
lı olmayan PVC borular aracılığıyla sis-
92 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3
temin montajını yapmak kolaydır. Ayrı- KAYNAKLAR
ca bükülebilir daha ince borular ile ula- [1] EN 54 Part 20 / Fire Detection And Fire
şılamayan küçük mahallere ve cihaz ka- Alarm Systems- Aspirating Smoke
binleri içlerine kadar girilerek yangın du- Detector.
rumunda ortaya çıkan dumana mümkün [2] Binaların Yangından Korunması
Hakkında Yönetmelik 2015, TÜYAK
olduğunca yakın olunabilir.
[3] Hava Emmeli Dedektörler El Kitabı,
TÜYAK
e) Maliyet
[4] Xtralis VESDA- Aktif Erken Duman
Bütün bu faktörler göz önüne alındı- Algılama Sistemi ve Uygulamaları
ğında endüstriyel tesislerdeki işletme El Kılavuzu
için özel öneme sahip yerlerde ASD uygu-
lamasının oldukça önemli tasarruf sağ-
ladığı görülmektedir. Daha da önemli-
si ASD yangını daha başlangıç aşama-
sında yakaladığından işletme için çok
önemli olan maddi ve manevi değerleri
de yangına karşı koruyarak yangın sıra-
sında ortaya çıkan kayıpları minimum-
da tutmaktadır.
 ETKİNLİK TAKVİMİ

TARİH ETKİNLİK YER LİNK

07-09 Kasım 2017 Securexpo East Africa Nairobi Kenya http://www.securexpoeastafrica.com/

09-10 Kasım 2017 TÜYAK Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu ve Sergisi 2017 İstanbul Turkey http://www.tuyak.org.tr/

15-17 Kasım 2017 FISAC Fire Safety Asia Conference Singapore 2017 Singapore https://fisac.com.sg/

15-17 Kasım 2017 Securika Caips Tashkent Uzbekistan http://www.caips.uz/

23-26 Kasım 2017 Avrasya Kent Fuarı İstanbul Turkey http://urbanexpoeurasia.com/

29-30 Kasım 2017 NEFSEC Sri Lanka International Exhibition On Fire, Safety & Security BMICH Colombo, Sri Lanka http://nefsec.in/

30 Kasım-2 Aralık 2017 3. İş Ve İşçi Güvenliği, Sağliği ve Ekipmanlari Fuarı Bursa Turkey http://tuyap.com.tr

MEFSEC The Middle East Fire Security & Safety Exhibition and
03-05 Aralık 2017 Cairo Egypt http://www.mefsec.com/
Conference

05-07 Aralık 2017 Oil & Gas Vietnam (OGAV) 2017  Vung Tau Vietnam http://oilgasvietnam.com/

06-08 Aralık 2017 IFSEC India New Delhi India http://www.ifsec.events

21-23 Ocak 2018 Intersec Dubai Safety, Security & Fire Protection Expo Dubai UAE http://www.intersecexpo.com

http://www.sfpe.org/page/18Europe/2018-Europe-Fire-Sa-
05-06 Şubat 2018 SFPE Europe Fire Safety Engineering Conference & Expo Rotterdam Netherlands
fety-Engineering-Conference--Expo.htm

07-10 Şubat 2018 ISK SODEX 2018 İstanbul Turkey http://www.sodex.com.tr/

13-15 Şubat 2018 TB Forum International Security and Safety Technologies Moscow Russia http://eng.tbforum.ru/

22-24 Şubat 2018 FSIE Fire & Security India Expo Bengaluru India http://www.fsie.in/

06-08 Mart 2018 ISNR International Exhibition for National Security and Resilience Abu Dhabi UAE http://www.isnrabudhabi.com/

20-21 Mart 2018 Intersec Forum Conference for Networked Security Technology Frankfurt Germany http://intersec-forum.messefrankfurt.com

27-29 Mart 2018 Safe Secure Pakistan Islamabad Pakistan http://www.safesecurepakistan.com/

http://secutechfiresafety.tw.messefrankfurt.com/taipei/
25-27 Nisan 2018 International Fire & Safety Expo Taipei
en/visitors/welcome.html

06-07 Mayıs 2018 HSE&Fire and Safety Conference Qatar http://hse-forum.com/qatar

13-14 Haziran 2018 Fire Sprinkler International 2018 Stockholm Sweden http://firesprinklerinternational.com

https://www.firex.co.uk/tall-building-fire-safety-confe-
19-21 Haziran 2018 5th International Tall Building Fire Safety Conference London UK
rence

29-31 Ağustos 2018 Intersec Buenos Aires Safety, Security & Fire Protection Expo Buenos Aires Argentine http://intersec.ar.messefrankfurt.com

25-28 Eylül 2018 Security Essen Essen Germany http://www.security-essen.de

15-20 Haziran 2020 INTERSCHUTZ 2020 Hannover Germany http://www.interschutz.de/home

94 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 3

Yangından Korunma Ortağınız
Yüksek teknolojili yangından korunum sistemlerinin üretimi, geliştirilmesi ve satışı ile tanınan Viking; uzun yıllardır
güvenilir bir ortağınız olarak hizmet vermektedir. Biz çok değişik alanlarda kullanım amaçlarına uygun yangından
korunma ürünlerini ve hizmetlerini en geniş çeşidiyle sizlere sunuyoruz. Bunlar ticari, endüstriyel ve konutsal
yapılar, depolar veya özel tehlike sınıflarında olabilir. Eğer konusunda uzman ve yangından korunmaya adanmış
desteğimizi yanınızda bulmak istiyorsanız lütfen www.viking-emea.com/contact web sitemizi ziyaret ediniz.

Su Köpük

Gaz Algılama

Viking Turkey | İnönü Cad. Sümer Sok. Zitaş İş Merkezi D2 Blok K:5, D:12 Kozyatağı, Kadıköy, 34742 İstanbul | T: +90 216 403 18 00 | www.viking-emea.com
Viking S.A. (ed.) | Z.I. Haneboesch, L-4562 Differdange/Niederkorn, Luxembourg | T: +352 58 37 37 1 | F: +352 58 37 36 | www.viking-emea.com
 SORULARINIZ
TEKNİK BİLGİ

TÜYAK Sorularınızı Yanıtlıyor Sorularınızı info@tuyak.org.tr adresine gönderebilirsiniz.

SORU: SORU:
Aerosollü yangın söndürme sistemleri elektrik ve trafo odala- Güncel mevzuatta hangi binalar “Mevcut Yapı” sınıfında de-
rında ne kadar verimlidir? Aerosol söndürme sistemleri kulla- ğerlendirilmektedir?
nımında nelere dikkat edilmelidir?
TÜYAK Yanıt:
TÜYAK Yanıt: 14.06.2017 tarih ve 10459 sayılı resmi gazetede yayınla-
Kuru tip trafoların bulunduğu mahallerde otomatik söndür- nan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik-
me sistemine ihtiyaç yoktur. Elektrik odalarında ise temiz gazlı
te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” güncel mevzuatı
söndürme sistemi veya otomatik pre-action sprinkler sistem-
oluşturmaktadır. Buna göre, 19.12.2007 tarihinden önce yapı
leri seçeneklerinin değerlendirilmesi uygun olur.  
ruhsatı dilekçesi eki yapı projeleri eki ilgili idaresince onay-
Aerosol söndürme sistemleri boşaldıktan sonra egzotermik
lanmış olan yapı, bina tesis ve işletmeler yönetmeliğin uy-
bir reaksiyon oluşur ve içeriğinde potasyum tuzlarından olu-
gulanması açısından mevcut yapı olarak kabul edilmektedir.
şan katı partiküller bulunan gaz açığa çıkartır. Aerosol sön-
dürme sistemlerinin kullanımında dikkat edilmesi gereken
konular aşağıda verilmiştir.
1. NFPA 2010 Sabit Aerosol Söndürme Sistemleri Standartın-
da belirtildiği üzere, Aerosol söndürme sistemlerinin otorite-
lerce test edilmedikçe A sınıfı malzeme (ağaç, giysi, kağıt, kau-
çuk ve bazı plastikler) içerisindeki derin yangınlarda(deep-se- SORU:
ated fire) kullanılmasına izin verilmez.  Derin yangınlar kab-
Hangi yükseklikte hızlı tepkili sprinkler kullanılmalıdır? Düşük
lo, mobilya ve kağıt gibi kor ile yanan malzeme yangınlarıdır. 
2. UL’in web sitesindeki genel bilgilendirme sayfasında, bo- tehlikeli yerlerde neden hızlı tip sprinkler gereklidir?
şaldıktan sonra açığa çıkan bu söndürücü maddenin hassas ci-
hazlar ve diğer cisimler üzerindeki potansiyel etkilerinin araş- TÜYAK Yanıt:
tırılmadığı belirtilmektedir. Bazı sigorta kuruluşları ise aero- Bir mahali koruyacak sprinklerin hassasiyet derecesi be-
sol sistemi boşaldıktan sonra elektronik ekipmanlar üzerin- lirlenirken, mahal yüksekliği dikkate alınmaz.
de korozyona neden olduğunu açıklamıştır. Genel bir kural olarak, aynı şartlar altında hızlı tepki-
3. Ayrıca NFPA ve EPA (United States Environmental Protec- li sprinkler, standart tepkili sprinklere göre önemli ölçüde
tion Agency)’nın sitesinde de belirtildiği üzere Aerosollü sön- daha hızlı çalışır. Yapılan testler, standart tepkili sprinkler ye-
dürme sistemleri insanların bulunduğu mahaller için uygun rine hızlı tepkili sprinkler kullanmanın yangın hasarını azalt-
değildir. İnsanlı mahallerde diğer söndürme seçenekleri (te-
tığını göstermektedir. Bir mahalde kullanılacak sprinklerin
miz gazlı söndürme sistemleri, sprinkler veya su sisi sistem-
hassasiyetinin standart veya hızlı tepkili olmasına karar ve-
leri) değerlendirilmelidir.
rilirken mahalin yüksekliğinden bağımsız olarak tehlike sı-
Ref. nıfı dikkate alınır. Hızlı tepkili sprinkler, düşük tehlikeli yer-
Aerosol Tipi Kullanım Şartı
Standart lerde can güvenliği nedeniyle gereklidir. hastaneler, oteller
Sadece insan ve konutlar gibi düşük tehlike yerlerde Yağmurlama sistem-
Aerosol A (SFE) bulunmayan
mahallerde lerinde hızlı tepkili sprinkler kullanımı öncelikle can güven-
Sadece insan
liğini sağlaması açısından önemlidir. Ofis veya restoran gibi
Aerosol C mahallerde de hızlı tip sprinkler kullanımı yangın hasarını
NFPA 2010 bulunmayan
(Pyrogen , Soyuz)
mahallerde ve yaralanma potansiyelini sınırlaması açısından gereklidir.
Düşük tehlikeli yerlerde standart sprinkler kullanılması stan-
Aerosol D
NFPA 2010 dartlar açısından uygun değildir. Hızlı tepkili veya standart
Aero K/Stat X
tepkili sprinklerin aynı mahalde karışık kullanılması, sprink-
Sadece insan
Aerosol E lerin çalışma sırasının karışmasına ve gereğinden daha faz-
NFPA 2010 bulunmayan
(Fire Pro) la sprinklerin çalışmasına neden olacağından, karıştırılma-
mahallerde
dan kullanıma dikkat edilmelidir.
(Ref: https://www.epa.gov/snap/substitutes-total-flooding-agents)

96 TÜYAK YANGIN MÜHENDİSLİĞİ SAYI 2

YENİLİKÇİLİK
Yangın Söndürme Çözümleri. Akıllı Teknolojiler.

Johnson Controls, yangın söndürme alanında dünyanın lider kuruluşudur. Sürdürülebilir bir gelecek için
daha güvenli, daha akıllı yaşam ve çalışma ortamlarına yönelik yenilikçi çözümler için bize güvenebilirsiniz.
Markalarımız, sektörün en güçlü ve güvenilir isimleridir; TYCO®, GRINNELL®, CHEMGUARD®, HYGOOD®,
ANSUL® ve WILLIAMS FIRE & HAZARD CONTROL®.

Daha fazla bilgi için www.tyco-fire.com adresini ziyaret edin

© 2017 Johnson Controls. Tüm hakları saklıdır.