Professional Documents
Culture Documents
“Alzheimer Hastalığı”
Konulu Kişisel Proje Raporu
6. Kaynakça
Kriter A: Araştırma
Eyüboğlu Eğitim Kurumları’nın 10. Sınıf öğrencisi olarak bu yıl, Uluslararası Bakalorya
Organizasyonu’nun (IBO) Orta Yıllar Programı’nın (MYP) beşinci yılında, Kişisel Proje
Çalışmamı, Orta Yıllar Programı’nı bitirme kapsamında hazırladım. Bu kapsamda proje
konumu “Alzheimer Hastalığı” olarak seçtim.
Kişisel Projem için bu konuyu seçmemde, anneannemde Alzheimer hastalığı
nedeniyle demans (unutkanlık) olmasının rolü büyüktür. Son 6-7 yıl içerisinde anneannemin
düşünme, hatırlama ve kendini ifade etme yeteneğinde ciddi bir gerileme oldu. Her sene, bir
önceki yıl ile karşılaştırdığımda ortaya çıkan olumsuz değişimi üzüntüyle izledim. Bu zaman
zarfında anneannem, meşgul olması için ona verilen basit çocuk oyunlarına, boyama
kitaplarına farklı derecelerde ilgi duyuyordu fakat belli bir süre sonra ilgisini kaybediyordu.
Anneannemi ve hastalığını kavramaya başaldığım ilk günden itibaren onu neyin en çok
mutlu edeceğini, oyalayacağını ve hatta eski haline kavuşturacağını düşünmeye
başlamıştım. İlk başlarda doktor olan babamın ve eczacı olan annemin, sorularıma çok net
cevap vermediklerini hatırlıyorum. Zaman içerisinde, evdeki konuşmalardan, basında çıkan
haberlerden, hastalığın ilerleyici olduğunu ve tedavideki hedefin, ilaç tedavisinin yanısıra
günlük hayatta beyni çalıştıran aktivitelerle hastalığı yavaşlatmak olduğunu anladım. 2019 –
2020 öğretim yılında, biiyoloji dersinde, sinir sistemini, beynin yapısını, sinir sistemi
hücrelerini tanıdığımız dönemde, yaşla beraber bu sistemde ne gibi gerilemelerin olabileceği
kafamda somutlaştı.
Daha önce hocalarımdan, Kişisel Proje’lerin bir konuya sistemli ve detaylı bakış ile
oluşturulduğunu öğrenmiştim. Bu nedenle anneanneme özel bir aktivite oluşturabilmem için
bunun güzel bir fırsat olduğunu uzunca bir süredir düşünmeye başlamıştım. Bu sorunun
cevabını Alzheimer hastaları ile ilgilenen doktorlardan, hemşirelerden, eczacılardan,
bakıcılardan anket yoluyla öğrenmek ve daha sonra bir maket zeka oyunu geliştirmek fikri
oluştu. Ürünümü Alzheimer hastaları üzerinde denemek beni çok heyecanlandırdı. Projemi
doktor olan babam ve eczacı olan annemle paylaştım. Olumlu geri bildirimleri sonrasında,
ortaya çıkaracağım ürünü geliştirme basamaklarını net olarak belirledim: “Konu ile ilgili
araştırma yapmak; doktor, hemşire, bakıcı ve eczacılarla konuşmak; Alzheimer
hastalarının ihtiyaçlarını anlamak; maket bir zeka oyunu geliştirmek ve Alzheimer
hastaları üzerinde oyunumu denemek”
Bu şekilde kendime net ve oldukça zorlayıcı bir hedef oluşturmuş oldum. Sonuca
ulaşmada Alzheimer hastalığı ile ilgilenen doktorların, hemşirelerin, bakıcıların, eczacıların
deneyimlerine müracaat etme gerekliliği zorlayıcı olacaktı fakat buna hazırdım. Maketin
planlaması ve oluşturulması da zaman alacaktı ve maket oluşturma konusunda destek
almam gerekecekti. Diğer taraftan anneannemi uzun süre gözlemiş olmam benim için
kolaylaştırıcı bir faktör olacaktı.
Araştırmama internet üzerinden yaptığım tarama sonuçlarını inceleyerek başladım.
Hastalığın tanımı bana çok tanıdık geldi. Kişinin gördüğü, duyduğu, algıladığı bilgileri
beyninde kayıt edemediği ve bellek depolarına gönderemediği ve sonuçta, bilgi lazım
olunca da hatırlayamadığı tarif ediliyordu. Alzheimer adında bir araştırmacı tarafından 1906
yılında tanımlanan bir bunama türü olduğu, 65 yaş üstü 100 kişiden 5’inde, 85 yaş üstü her 3
kişiden birinde görüldüğü yazıyordu.1,2,3,4 Alzheimer hastaları arasında hafif ve orta dereceli
hastaları projeme dahil etmek istedim, çünkü ağır hastalar ile iletişim kurmanın hemen
hemen imkansız olduğunu öğrenmiş oldum.5 Birçok kaynakda zeka oyunların, çiçek bahçe
işlerinin yararlarının vurgulandığını gördüm. 6,7 . Bu aşamada maket oluşturmanın pratik
olmayacağını düşündüm. Covid -19 ortamında bu konuda destek almam da zor olacaktı. Bu
nedenle, ürünümü günlük hayatta kullanıma dayalı olarak “zeka oyunu” olarak tanımlamaya
karar verdim.
Youtube’da, zeka oyunlarının Alzheimer hastaları üzerine olan faydalarının anlatıldığı
çeşitli videolar ve olumlu, öğretici, eğlendiren deneyim paylaşımları (örn. anneannesi ile
oyun oynayan torun) projem konusunda beni daha çok heveslendirdi ve ilgi düzeyimi artırdı.
8,9.
Ürünümle, benzer bir video oluşturup youtube kanalında paylaşmak ve Alzheimer
hastaları için ilham kaynağı olmak fikri de motivasyonumu güçlendirdi. Uygulamamı youtube
üzerinden paylaşımım sonrasında, projemin kalıcı hale gelmesi ve belki de hiç tanımadığım
hastalara faydalı olabilmesi projeme derinlik kazandırmış olacak. Beni en çok etkileyen
video, danışmanımın da benimle paylaşmış olduğu Alzheimer hastası bir balerinin, sağlıklı
olduğu günlerdeki figürlerini tekrar edebilmesi oldu.10
Bu aşamada, projemin küresel bağlamı da kendiliğinden ortaya çıktı: Bilimsel ve
Teknik Yenilikler. Bilimsel ve mantıklı bir süreç takibi ile sonuca ulaşırken, yöntemler
geliştirmek, birbirini takip eden süreçleri dikkatle yerine getirip ilerlemek ve mevcut verileri
değerlendirerek Alzheimer hastalarına faydalı olmak ve hatta onların kafasını karıştıracak
uygulamalardan kaçınma sorumluluğunu taşımak öne çıktı.
Yol haritam ortaya çıkmıştı. Zaman içerisinde geliştirdiğim projem net bir çerçeveye
oturdu. Bu aşamada annemin yönlendirmesiyle, Yeni Yüzyıl Üniversitesi Araştırma Görevlisi
Uzman Eczacı Sermin Biçer ile bir görüşme yaptım (Ek 1).. Ecz. Sermin Biçer bana
akademik çalışmalarda takip edilen yöntemleri anlattı ve kaynaklardan söz etti. Açıkcası bu
görüşmede, bir çalışmanın disiplinli bir şekilde takip edilmesinin şart olması dışında mevcut
projeme özel bir geri bildirim alamadım. Ecz. Sermin Biçer daha çok üniversite seviyesinde
yapılan çalışmalardan ve çok çeşitli arama motorlarından söz etti. Projemde bunların çoğunu
kullanma ihtiyacını duymadım. IB MYP Kişisel Proje Rehber Kitapçığı’nı yöntem konusunda
tek referans olarak ele almanın en doğru seçenek olduğunu anlamış oldum.
Araştırma aşamasında Nobel Tıp Kitapevi’nden kaynak bir kitap da satın aldım 11 (Ek
2) Bu kaynakta yer alan “zihinsel aktiviteler” bölümü internet taraması ile elde ettiğim bilgiler
paralelindeydi. Özetle, oyunların beyni eğittiği, zihinsel aktivitelerin hastalığın
yavaşlatılmasında oldukça etkili olduğu, zamanı gösterme gibi saat oyunları ya da saat
çizimleri, kart oyunları, hafıza kartları ile kavramları tanıma, çeşitli şekillerin yerine
yerleştirilmesi, çorap eşleştirme gibi günlük kullanımdaki eşyaların düzeni, günlük rutin
alışkanlıklarını yapma, evcil ve yabani hayvanları tanıma, renkleri ve kullanıldığı yerleri
konuşma, mutfak işleri (pirinç ayıklama) gibi aktivitelerin faydalarından söz ediliyordu. Resim
yapma, müzik aleti kullanma, el sanatları gibi sanatsal faaliyetler, bahçe işleri, yürüyüş gibi
sportif aktiviteler de vurgulanmıştı.
Bir sonraki aşamada hekimlere, hemşirlere, eczacılara ve bakıcılara soracağım
soruları içeren anketi oluşturdum. Anketin oluşturmadan önce benzer bir anket olup
olmadığını araştırdım fakat tam ihtiyacıma yönelik bir anket tespit edemedim. Sonuç olarak
oluşturduğum taslak soru listesi üzerinde doktor olan babamın görüşünü aldım ve sorularım
ortaya çıktı. (Ek 3) . Daha sonra annemin ve babamın yardımıyla 2 Aile Hekimi, 2 Nörolog
bir eczacı ve bir bakıcı ile yazıştım, randevu aldım ve telefon ortamında sorularımı yönettim.
Bu aşamada evimizin hemen yakınındaki Nezih Yaşlı Bakımevi’ni Covid nedeniyle
kapıdan ziyaret etmek istedim. İlgililerle görüştüm, e-posta ile müracaat etmemi söylediler.
Bu şekilde müracaat ettim ve iki kere telefonla aradım fakat sonuç alamadım (Ek 4)
Randevu aldığım e-posta yazışmaları sonrasında (Ek 5). Görüşebildiğim dört hekim, bir
eczacı ve bir bakıcıdan aldığım geribildirimi şu şekilde özetleyebilirim: (Ek 6)
- Bütün hekimler, eczacı ve bakıcı hafif-orta dercede Alzheimer hastaları ile ilgileniyor.
- Zeka geliştirici oyun öneriler: Sudoku, takım oyunları, puzzle oyunu, bulmaca
çözmek, sağlıklı oldukları günlerde yoğunlaştıkları aktiviteler ile ilişkili oyunlar, tenis,
tavla, okey oyunu, kelime oyunları, el becerilerine dayalı oyunlar; şekilleri rakamları
eşleştirmek.
- Alzheimer hastaları bireysel oyunlar oynarlar (4 kişi), zor gelebilir (1 kişi), oynamazlar
(1 kişi)
Anket sonuçlarını daha önce yaptığım her türlü araştırma sonuçlarım ile
karşılaştırdığımda, hastanın sağlıklı olduğu günlerdeki aktivitelerinin tekrarını içeren,
karmaşık olmayan, basit, eğlenceli ve hastayı strese sokmayacak bir zeka oyunu seçmemin
doğru olacağına karar verdim. Benim için somut bir örnek olan anneannemin eski
aktivitelerini düşündüğümde, evinin içerisindeki ve balkonundaki bitkilerle çok fazla zaman
geçirdiğini hatırladım ve ürünümü “renkli küçük kaplarda yer alan tohumların yine aynı
renkteki küçük saksılara eşleştirme yapılması ve rahatça tutabilecekleri küçük küreklerin
kullanılmasıyla ekilmesi” olarak belirledim. Uygulamada, adım adım olmak üzere hastalara
oyunu nasıl oynayacaklarının anlatılması ve tek başlarına gerçekleştiremiyorlarsa
desteklenmelerini planladım.
Ürünümün değerlendirme kriterlerini Alzheimer hastalarının “oyuna ilgi duymasının” ;
“oyuna başlayabilmesinin, tamamlayabilmesinin” ; “oyun sonrası canlılığının ve tepkilerinin
ölçülmesi” olarak tanımladım. Bu sorularımın ankete çevrilmesinde yine bir liste hazırladım
ve daha sonra babamın da desteği ile anket sorularına ulaştım ( Ek 7).
Kaynakça:
1. “65 Yaş Üstü Bireyler Ve Alzheimer Hastalarıyla Etkili Zeka Oyunları.” YouTube,
YouTube, 6 May 2020, www.youtube.com/watch?v=vwP80ygdAIc. (0,58 – 1,10
dk; 2:00 – 3:00 dk)
2. “Alzheimer Hastası Anneannem Ile Eğlenceli Dedektif Oyunu Oynamaya Çalıştık .”
YouTube, YouTube, 9 Mar. 2020, www.youtube.com/watch?v=bMoDCh0TrFc.
3. “Yaşlandıkça Unutmak Hastalık Belirtisi Olabilir.” Yaşlandıkça Unutmak Hastalık
Belirtisi Olabilir | TÜRKİYE PSİKİYATRİ DERNEĞİ, psikiyatri.org.tr/halka-
yonelik/43/yaslandikca-unutmak-hastalik-belirtisi-olabilir.
4. Scientific, LookUs. “Alzheimer Hastalığı.” Alzheimer Hastalığı | Türk Nöroloji
Derneği, www.noroloji.org.tr/menu/94/alzheimer-hastaligi.
5. Alzheimer nedir? Alzheimer belirtileri ve tedavisi. (n.d.). Retrieved November 12,
2020
6. Arıkan, K. (2019, February 05). Bunama Hakkında Ayrıntılı Bilgi. Retrieved
7. Koca, Taşkapılıoğlu, Bakar, Elif, Özlem, Mustafa. p. 5, Alzheimer Hastalığı'nda
Evrelere Göre Hastaya Bakım Veren Kişi(Ler)Nin Yükü, 2017.
8. Alzheimer Hakkında Bilinmeyenler. Retrieved November 12, 2020
9. Alzheimer nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve korunma. (2020, July 03).
Retrieved November 12, 2020
10. “Alzheimer Icin Dans Ve Müzik Terapisi / Tchaikovsky: Swan Lake.” YouTube,
YouTube, 9 Nov. 2020, www.youtube.com/watch?v=A4slcv9myfw.
11. Ünal, Mehmet. Alzheimer’a Dair Her Şey. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri, 2018.
(sayfa 180-181: Zihinsel Aktiviteler)
Ek 1: Uzman Eczacı Sermin Biçer ile görüşme – 07.11.2020 (Moda Deniz
Kulübü)
Sevgili Tuna,
Projenin konusu çok güzel. Tabii ki destek olmak isterim. Bugün saat 15.00 de görüşebiliriz? Moda'ya
gelebilirsen sevinirim.
Görüşmek üzere,
Sevgilerimle,
Sermin
Tuna Tepe <tunatepe2005@gmail.com>, 7 Kas 2020 Cmt, 12:54 tarihinde şunu yazdı:
Ben bu sene 10. sınıfta bir kişisel proje hazırlıyorum. Konum: "Alzheimer Hastalığı bulunan kişilerde
meşguliyet sağlayacak ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılmasında katkısı olabilecek bir oyun
geliştirilmesi". Üniversitede çalışan bir akademisyen olarak seninle konum hakkında bir beyin fırtınası
yapmak istiyorum. Müsait olduğun zamanı bana bildirebilir misin? Desteklerin için şimdiden teşekkür
ederim.
Sevgiler,
Tuna Tepe
Teşekkürler
Ek 4: Nezih Yaşlı Bakımevi Ziyareti – 12.11.2020 (Moda)
Ek 5: Doktor ve Bakıcılara gönderdiğin e-posta ve cevaplar
Gönderen: Tuna Tepe <tunatepe2005@gmail.com>
Date: 12 Kas 2020 Per, 00:23
Subject: Re: Alzheimer Hastalığı ve hastaların ihtiyaçları
To: Elif Tumer <eliftumer0105@gmail.com>
Elif Tumer <eliftumer0105@gmail.com>, 11 Kas 2020 Çar, 22:52 tarihinde şunu yazdı:
Merhaba Tuna’cım
İstersen hafta sonu yapalım telefon görüşmemizi. İsteğin zaman beni arayabilirsin. Umarım
sana faydalı olabilirim.
Projen de başarılar diliyorum. Görüşmek dileğiyle. İyi geceler..
Elif Tümer
0533 365 44 44
11 Kas 2020 Çar, saat 22:06 tarihinde Tuna Tepe <tunatepe2005@gmail.com> şunu yazdı:
Elif Abla Merhaba,
Mail adresinizi babam Dr. Uğur Tepe'den aldım. Alzheimer hastaları ile ilgili bir projem var.
Projem özetle, Alzheimer hastaları için zeka oyunu tarzında bir maket hazırlamak ve bunu
hastalara uygulayarak sonuçları değerlendirmek. Önümüzdeki hafta sonu veya hafta
başında kısa bir telefon görüşmesiyle (yaklaşık 20 dakika) anket sorularımı size sorabilir
miyim? Sizden alacağım cevaplara göre maketimi hazırlayacağım. Müsait olduğunuz tarih ve
saati bildirebilir misiniz?
Şimdiden çok teşekkür ederim.
Saygılarımla,
Tuna Tepe
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rasih Abi cevabınız için çok teşekkür ederim. Pazar günü sizi saat 13:00'te arayacağım.
Rasih Altay <rasihaltay@yahoo.com>, 12 Kas 2020 Per, 11:38 tarihinde şunu yazdı:
Sevgili Tuna,
Merhabalar. Çok güzel bir proje. Seni bu girişiminden dolayı tebrik ediyorum.
Pazar günü saat 12.00 -14.00 arası zamanlar benim için çok uygun.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------
Gönderen: Tuna Tepe <tunatepe2005@gmail.com>
Date: 12 Kas 2020 Per, 20:38
Subject: Re: Alzheimer Hastalığı ve hastaların ihtiyaçları
To: Kübra Batum <kubrabatum@yahoo.com>
Kübra Abla cevabınız için çok teşekkür ederim. Pazartesi günü saat 13:00 bana uygundur.
Görüşmek üzere.
Saygılarımla,
Tuna Tepe
Kübra Batum <kubrabatum@yahoo.com>, 12 Kas 2020 Per, 11:43 tarihinde şunu yazdı:
Merhaba Tuna,
Tabi ki elimden gelen yardımı memnuniyetle yaparım. Pazartesi (16.11.2020) saat 13.00
uygunsa ben de programımı kapatayım.
Telefon numaram 05052400721
Sevgiler,
iPhone’umdan gönderildi
> Tuna Tepe <tunatepe2005@gmail.com> şunları yazdı (11 Kas 2020 22:00):
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Alıcı: gkslbk1, asli.kaplan
iPhone’umdan gönderildi
> Tuna Tepe <tunatepe2005@gmail.com> şunları yazdı (19 Kas 2020 13:47):
>
>
Alıcı: Göksel
2. Siz talimatı verdikten sonra başlamada zorluk çekti mi? Yardıma ihtiyaç duydu mu?
5. Oyunda ne tür değişiklikler yapılırsa daha faydalı bir oyun haline gelir?
1…..çok kötü
2…..kötü
3…...orta
4……iyi
5……çok iyi
6……mükemmel
Teşekkürler