Balkan Harbi Kronoloji

-T .C .
GENELKURM AY BAŞKANLIĞI
ANKARA
BALKAN HARBİ KRONOLOJİSİ
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları
01543
ANKARA
GENELKURMAY BASIM EVİ
1999
>E
T.C.
GENELKURM AY BAŞKANLIĞ I
ANKARA
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınjarı
ANKARA
GENELKURMAY BASIM EVİ
1999
Demirbaş. :oöO 4 3 ^ ^
ISBN 975-409-132-3
GENELKURMAY BASIMEVİ
YAYIN NUMARASI : ’99/22
,.'1 t v /
Ay ' "
o ;)
Gr( r\.
■
j İNC
:
A
A J>‘
U lâ
V
%
SUNUŞ
Tarih çalışmalarında kronolijinin yardımcı bir bilim dalı olması dolayısıyla bu

konuda çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ancak Türkiye'de yapılan çalışmalar sınırlı
sayıda olup,' Balkan Harbi konusunda ise özel bir çalışma yapılmamıştır. Bu ko
nuda yazılan farklı eserlerin arkasında kısaca "kronoloji" şeklinde yer verilmiş
veya İsmail Hâmi Danişmend'in İzahlı OsmanlI Tarihi Kronolojisinde sınırlı ola
rak ele alınmıştır. Bu eksiklikler göz önünde bulundurularak hazırlanan bu ça
lışmada, Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivindeki mevcut belgeler ve
diğer yayınlanmış eserler esas alınmıştır.
Türk tarihinde, önemli bir yeri olan Balkan Harbi ve harbi konu alan Balkan
Harbi Kronolojisi'nde; Balkan devletleri arasındaki ittifaklar, çeşitli etnik ça
tışmalar, Balkan devletlerinin OsmanlI Devletine yönelik toprak istekleri, bazı
büyük devletlerin kendi çıkarları doğrultusunda Balkan devletlerini des
teklem eleri, OsmanlI Devletinin o dönemde içinde bulunduğu zor durum, Os
manlI ordusunun teşkilâtı, emir komuta zincirindeki aksaklıklar gibi, farklı bo
yutlarıyla bu dönem; yeniden, belgelerle ve bu konuda mevcut kaynaklardan
faydalanılarak ele alınmıştır.
Bu eserde; 1912-1914 yılları arasında OsmanlI Devleti'nin Balkanlar'da ver

diği savaşlar, birliklerin durumu, o dönemde yaşanan sıkıntılar, barış için yapılan
girişimler, büyük devletlerin arabuluculuk girişimleri, Balkan devletleriyle yapılan
antlaşmalar kronolojik sıra dâhilinde incelenmiştir.
Balkan Harbi Kronolojisi, 1 nci Askerî Tarih Kurulunda görevli Askerî Tarih
Uzmanı Hülya Toker ve Tarih Uzmanı Nurcan Fidan tarafından yazılmış; ATAŞE
“Başkanlığının yetkili kurullarınca incelenerek yayına hazırlanmıştır.
Alper AKSELI
Hv.Korgeneral
ATAŞE Başkanı
İÇİNDEKİLER
KILAVUZ VE KISALTMALAR.......................................................................... V
GİRİŞ.................................... 1
BALKAN HARBİ KRONOLOJİSİ.................. 5
BİBLİYOGRAFYA............................................................................ 135
/
- III -
KILAVUZ VE KISALTMALAR
ASM.S.15 : Mahmut Beliğ; Balkan Harbi'nde Mürettep 1 nci Kolordunun

Harekâtı, Askerî Mecmua'nın Tarih Kısmı, Sayı 15, İstanbul, Askerî Matbaa,
1929.
ASM.S.32 : Mehmet Murat; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Kırcaali Ko

lordusunun Hareketleri, Askerî Mecmua'nın Tarih Kısmı, Sayı 32. İstanbul,
Askerî Matbaa, 1933.
ASM.S.50: Hüsnü Ersu; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Şarköy Çıkarması ve

Bolayır Muharebeleri, Askerî Mecmua'nın Tarih Kısmı, Sayı 50, İstanbul,
ASM.S.52 : Remzi Yiğitgüden; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Edirne Kale Mu

harebeleri, Askerî Mecmua, Sayı 52, Askerî Matbaa, İstanbul, 1938.
AME: Balkan Harbi'nde Askerî Mağlûbiyetimizin Esbabı, Yay. Tüc-

carzade İbrahim Hilmi, İstanbul, 1329.
APF ; Mehmet Niyazi; Şark Ordusunda Aziz Paşa Fırkası, Cemiyet Kü
tüphaneci, İstanbul, 1331.
APH : Abdullah Paşa, 1328 Balkan Harbi'nde Şark Ordusu Kumandanı

Abdullah Paşanın Hatıratı, İstanbul, Erkân-ı Harbiye Mektebi Matbaası, 1336.
BH 1 : Fahri Belen; 1912-1913 Balkan Savaşı, İstanbul, Harp Akademileri

Basım Evi, 1971.
BH1C.I : 1912-1913 Balkan Harbi Cilt I, Trakya Harp Sahnesinden Mü

tarekeye Kadar Vuku' Bulan Olaylar; Yayına Hazırlayan Erkân-ı Harbiye-i
Umûmiye Harp Tarihi 1'inci Şube, Berlin, 1914. (Gnkur. ATAŞE Kü
tüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 65.)
BH2 : Alfred Meyer; 1912-1913 Balkan Harbi, Berlin, 1914. (Gnkur. ATAŞE
Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 3)
BH30 :3 ncü Ordu Komutanlığı, Balkan Harbi'nde 3 ncü Ordu, 1991.
BH3 : Mehmet Ali Nüzhet; 1912 Balkan Harbi'nde Süvarinin Suret-i İs
tihdamı ve Harekâtı, Cemiyet Kütüphanesi, 1331.
BH4 : Hüseyin Kabasakal; Balkan Harbi 1912-1913, Ankara, Gnkur. Basım

Evi, 1979.
g.vkur
-V - ÂJ-JE Bşk
küfü/iiîanesj
BH5 : İmmanuei; 1912-1913 Balkan Harbi, Kısım 5, İkinci Balkan Harbi,
Çev. Saim Besbelli, Berlin, 1914. (Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış
daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 78.)
BHAH : Zeki Paşa; 1912 Balkan Harbi'ne Ait Hatıralarım, Matbaa-i As
keriye, Dersaadet, 1337.
BHBAD : H. Meyer; 1912-1913 Balkan Harbi ve Bundan Alınan Dersler,

Çev. Saim Besbelli. (Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser,
Kütüphane No: Balkan 18.)
BHBKU : Pertev, Balkan Harbi'nde Büyük Karargâh-ı Umumî, İstanbul,

BH.C.I : Reşat Halli; Balkan Harbi (1912-1913), Cilt I, İkinci baskı, Ankara,
Gnkur. Basım Evi, 1993.
BHÇM : Mehmet Nihat; Balkan Harbi'nde Çatalca Muharebesi, İstanbul,

Matbaa-i Askeriye, 1341.
BHTF : Ali Haydar Emir; Balkan Harbi’nde Türk Filosu, İstanbul, Deniz
Matbaası, 1932.
BH T.C.I: Mehmet Nihat; 1328-1329 Balkan Harbi, Trakya Seferi, C ilt I, İs
tanbul, Matbaa-i Askeriye, 1340.
BHTS.C.II: Mehmet N ih a t; 1328-1329 Balkan Harbi, Trakya Seferi, Cilt II,

Kırkkilise Muharebeleri Melhamesi, İstanbul, Matbaa-i Askerî, 1340.
BHTS.C.III : Mehmet Nihat; 1328-1329 Balkan Harbi, Trakya Seferi, Cilt

İli, Karargâh-ı Umumi Darü'l-Harekatında Lüleburgaz Meydan Muharebesi,
Matbaa-i Askerî, İstanbul, 1928.„
BHT : Arom Andonyan; Balkan Harbi Tarihi, Çev. Zaven Biberciyan, San-
der Yayınları, İstanbul, 1975.
BHYO.C.I, Ks.1, Kp.1:1912-1913 Balkan Harplerinde Yunan Ordusu, Or

dular Vekâleti, Ordu Genel Karargâhı, Çev. İoakim Sklavos, Atina,1939. (Gnkur.
ATAŞE Kütüphanesinde,basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 95.)
BHYO.C.II, Ks.2, Kp.2: 1912-1913 Balkan Harplerinde Yunan Ordusu,

Makedonya Harekâtı, Ordular Vekâleti, Ordu Genel Karargâhı, Çev, İoakim
Sklavos, Atina, 1939. (Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser,
BHYSEP : Hamdi Ertuna; Balkan Harbi'nde Yanya Savunması ve Esat

Paşa, Ankara, Gnkur. Basım Evi, 1983.
- VI -
BMAME : Ali Fethi (Okyar); Bolayır Muharebelerinde Adem-î Mu
vaffakiyetin Esbabı, Yay. Tüccarzade İbrahim Hilmi, İstanbul, 1330.
BOMD : H.Vagner; Bulgar Ordusu ile Muzafferiyete Doğru, Çev. Sait, Kü-
tüphane-i İslâm ve Askerî, İstanbul, 1331.
BSESG : Ratip Kazancıgil; Hafız Rakım Ertür'ün Anılarından Balkan Sa-

vaşı'nda Edirne Günleri, KIrklareli, Sermet Matbaası, 1986.
BSTH : A. Nazlimoî; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Bulgar Süvari Tü

meninin Harekâtı,.(A. Nazlimof'un hususî hatıraları), Ankara, Gnkur. Matbaası,
1935.
BSTS : Alain De Pennrun; 1912 Balkan Savaşı Trakya Seferi, Çev: Bilge
Karasu, Paris 1913. (Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser,
Kütüphane No : Balkan 45.)
BS : İbrahim Artuç; Balkan Savaşı, Kastaş AŞ. Yayınları, İstanbul, 1988.
BTGG : Bekir Fikri; Balkanlarda Tedhiş ve Gerillâ, Grebene, Haz : Ertuğrul

Zekai Ökte, İstanbul, Belge Yayın Evi, 1976.
BT :JL Vernon; Balkanlar Tarihi, Çev. A fif Büyüktuğrul, (Gnkur. ATAŞE Kü
tüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 52. Yd. 238.)
DHSTM : Nihat Erim; Devletler Arası Hukuku ve Siyasî Tarih Metinleri,

C ilt 1, OsmanlI İmparatorluğu Antlaşmaları, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basım
Evi, 1953.
D o s : Dosya.
EKBSR : Sadri Karakoyunlu; Edirne ve KIrklareli Tahkimatı ile Edirne Ka-

lesi'nin 1912-1913 Balkan Savaşlarındaki Rolü, 1 nci, Ordu Tahkim Ko
mutanlığı, Çorlu, 1971.
EKMKH : N. İvanof; Balkan Harbi 1912-1913, 2 nci Ordunun Harekâtı,

Edirne Kalesi'nin Muhasarası ve Kaleye Hücum, Çev. M.Murat, İstanbul,
EMAHC : Naci; Edirne Muhasarasına A it Harp Ceridesi, Askerî Mecmua

Tarih Kısmı, Sayı 62, İstanbul, Askerî Matbaa, 1926.
E S İ: Bedirhan Celalettin; Edirne'nin Sükûtunun İç Yüzü, İstanbul, Serbesti

Matbaası, 1329.
Fih : Fihrist.
- VII - .
GRSZ : Fevzi Çakmak; Garbi Rumeli’nin Sûret-i Ziya'ı, Balkan Harbi'nde
Garp Cephesi, İstanbul, Askerî Matbaa.
GTİTC : Cemal Kutay; 1913'de Garbî Trakya'da İik Türk Cumhuriyeti, İs
tanbul, Ercan Matbaası, 1962.
Gİ : Ali Fuat Türkgeldi; Görüp İşittiklerim, Ankara, Türk Tarih Kurumu

Basım Evi, 1949.
HBH : D. J. Casavetti; Heiias ve Balkan Harpleri, (Gnkur. ATAŞE Kü

tüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 83), 1913.
HKAH : Tevfik İnci; Balkan Harbi'nde Hamidiye Kruvazörü'nün Akın Harekâtı,

399 Sayılı Donanma Dergisi'nin ekidir, Deniz Basım Evi, 1952.
İM : Devlet-i Âliye-i Osmaniye-Bulgaristan, İstanbul Muahedenamesi 29

Eylül 1912, Matbaa-i Osmaniye, 1330.
İOTK.C.IV : İsmail Hami Danişmend; İzahlı OsmanlI Tarihi Kronolojisi, C ilt

IV, 1703-1924, İstanbul, Türkiye Basım Evi, 1955.
İSHRP : Hamdi Ertuna; İşkodra Savunması ve Haşan Rıza Paşa, Kültür

Bakanlığı, Ankara, 1987.
İŞOM : Mahmut Muhtar Paşa; Üçüncü Kolordunun ve İkinci Şark Or

dusunun Muharebatı, Kanaat Matbaası, Dersaadet, 1331.
İŞM : Abdurrahman Nafiz; 1912-1913 Balkan Harbi'nde İşkodra Mü

dafaası, İstanbul, 1933.
K Is : Klâsör.
MBN : Mahmut Muhtar Paşa; Maziye Bir Nazar Berlin Muahedesi'nden

Harb-ı Umûmiye Kadar, İstanbul, Matbaa-i Ahmet İhsan ve Şürkası, 1341.
MMPC : Mahmut Muhtar Paşa; 1328 Balkan Harbi'nde Şark Ordusu Ku
mandanı Abdullah Paşanın Hatıratına, İkinci Şark Ordusu Kumandanı Mah
mut Muhtar Paşanın Cevabı, Kahire, Matbaa-i Emin-i bi-Mısır, 1932.
MOEP.C.II: Şevket Süreyya Aydemir; Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver

Paşa 1908-1914, Cilt II, İstanbul, Remzi Kitapevi, 1971.
MOT.C.VI : Mithat Sertoğlu; Mufassal OsmanlI Tarihi, C ilt VI, İstanbul,

Güven Basım Evi, 1963.
MŞPG : Sadrazam ve Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşanın Günlüğü,

Arba Yayınları, İstanbul, 1988.
- VIII -
MŞP : Y.Ziya Şakir; M ahm ut Şevket Paşa, Ahmet Sait Matbaası.
ÖD : "Şarköy ve Bolayır Muharebelerinde Bulgarlar", Ordu ve Donanma

Mecmuası, Sayı 10,1330. -~ -
OMNK : Von Der Goltz; OsmanlIlar Muharebeleri Nasıl Gaip Ettiler?

Şimdi Nasıl Telâfi ve Terakki Edebilirler?, Çev. Adil Nami, İstanbul, Sancak
Matbaası, 1331.
S : Sayı
s: Sayfa.
ST1 : Rıfat Uçarol; Siyasi Tarih, İstanbul, Filiz Kitap Evi, 1985.
ST2: Fahir Armaoğlu; Siyasî Tarih 1789-1960, Ankara, Ayyıldız Matbaası,

1975.
ST3: Şükrü Esmer; Siyasî Tarih, İstanbul, Maarif Matbaası, 1944.
STH.Kp.1: D.Y.Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yaptığımız

Harpler, 1912 Sırp-Türk Harbi, Kp.1, Çev. Remzi Aktuna, Belgrat, 1929.
(Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Bal
kan 64.)
STH.Kp.2: D.Y. Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yap

tığımız Harpler, 1912 Sırp-Türk Harbi, Kp.2.Çev. Remzi Aktuna, Belgrat,
1929. (Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No:
Balkan 64.)
STH.Kp.3: D.Y. Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yap

tığımız Harpler, 1912 Sırp-Türk Harbi, Kp.3, Çev. Remzi Aktuna, Belgrat,
1931. (Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No:
Balkan 64.)
SLT : Coşkun Üçok; Siyasal Tarih (1789-1960) Ankara Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Yayımı, Ankara, 1975.
ŞKİİBT : Harp Mıntıkaları, Şehir ve Kasabaların İstirdat ve Bom

bardıman Târihleri, Ankara, Gnkur. Matbaası, 1940.
ŞOH : Z.Ömer Çobanoğlu; Balkan Harbi Şark Ordusunun Hezimeti, Yay.

Tüccarzade İbrahim Hilmi, Dersaadet, 1332.
TBH.C.i: 1912-1943 Balkan Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, Harbin İhzarı,

C ilt I, Bulgaristan Harbiye Nezareti Genelkurmay Dairesi Harp Tarihi En
cümenince neşredilmiştir. Çev. Murat Tunca, İstanbul, Askerî Basım Evi, 1943.
- IX -
GNKUR
ÂTASE Bşk.
kütüphanesi
TBH.C.II : 1912-1913 Balkın Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, Kırklareii
Harekâtı, C ilt II, Bulgaristan Harbiye Nezareti Genelkurmay Dairesi Harp Tarihi
Encümenince neşredilm iştir. Çev. Murat Tunca, İstanbul, Askerî Basım Evi,
1943.
TBH.C.İH : 1912-1913 Balkan Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, Lüleburgaz

Pınarhisar Muharebesi, Cilt III, Bulgaristan Harbiye Nezâreti Genelkurmay Da
iresi Harp Tarihi Encümenince neşredilmiştir. Çev. Murat Tunca, İstanbul,
Askerî Basım Evi, 1943.
TSKT.C.II, Kp.1 : Kadri Alasya; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı

Devri Balkan Harbi, Şark Ordusu, Birinci Çatalca Muharebesi, Cilt II, Kp.1
İkinci baskı, Ankara, Gnkur. Basım Evi, 1993.
TSKT.C.II, Ks.2, Kp.2 : Hikmet Süer ; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Os
manlI Devri Balkan Harbi, Şark Ordusu, İkinci Çatalca Muharebesi ve Şar
köy Çıkarması, C ilt II, Ks.2, Kp.2, İkinci baskı, Ankara, Gnkur. Basım Evi, 1993.
TSKT.C.II, Ks.3 : Sadi Kaban; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı

Devri Balkan Harbi, Edirne Kalesi Etrafındaki Muharebeler, C ilt II, Ks.3, İkin
ci baskı, Ankara, Gnkur. Basım Evi, 1993.
TSKT.C.III, Ks.1 : Reşat Halli; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Balkan Harbi,
1912-1913, Vardar Ordusu ve Ustruma Kolordusu, C ilt III, Ks.1 İkinci baskı,
Ankara, Gnkur. Başım Evi, 1993.
TSKT.C.III, Ks.2 : Raif Yaşar-Hüseyin Kabasakal; Türk Silâhlı Kuvvetleri

Tarihi Osmanlı Devri Balkan Harbi (1912-1913) Garp Ordusu Yunan Cep
hesi Harekâtı, C ilt İli, Ks. 2, İkinci baskı, Ankara, Gnkur. Basım Evi, 1993.
TSKT.C.III, Ks.3 : Fehmi Özataiay; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı

Devri Balkan Harbi, Garp Ordusu, Karadağ Cephesi, Cilt III, Ks. 3, İkinci
baskı, Ankara, Gnkur. Basım Evi, 1993.
T S K T .Ç .V II: A fif Büyüktuğrul; T ü rk S ilâhlı K uvve tle ri T a rih i B alkan Harbi,

O sm anlı b en iz Harekâtı 1912-1913, Cilt VII, İkinci baskı, Ankara, Gnkur.
Basım Evi, 1993.
TST : Tahsin Ünal; 1700'den 1958'e Kadar T ü rk Siyasî Tarihi, İkinci baskı,
Ankara, Ayylldız Matbaası, 1958. \
TİT.C.I1, Ks.2 : Yusuf Hikmet Bayur; Türk inkılabı Tarihi, C ilt II, Ks. 2, Bal
kan Savaşları, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basım Evi, 1943.
ÜBÇD.Kp.2 : Alexander Gancev; Üçüncü Bulgar Çarlığı Dönemi'nde Bal
kan Harbi 1912-1913, Kp.2. (Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış dak
tilo eser, Kütüphane No : Balkan 19.)
- X-
ÜBÇD.Kp.3 : Alexander Gancev; Üçüncü Bulgar Çarlığı Dönemi'nde Bal
kan Harbi 1912-1913, Kp.3, Müttefikler Arasında Çıkan Harpler. (Gnkur.
ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No : Balkan 19.)
VO : Bekir Sıtkı; Garp Ordusu Harekâtı Cavit Paşa Kolu Vardar Ordusu,
Kitaphane-i İslâm ve Askerî, İstanbul, 1331.
YABA.C.I : Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, Cilt l,~ Çev. Vasil Kir-
yakidis, Erkân-ı Umumiye-i Harp Dairesi tarafından hazırlanmıştır. 1957. (Gnkur.
ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser. Kütüphane No : Balkan 44.)
YABA.C.II: Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, Cilt II, Çev. Vasil Kir-
kiyakidis, Erkân-ı Umumiye-i Harp Dairesi tarafından hazırlanmıştır. 1957.
(Gnkur. ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No : Bal
kan 44.)
YABA.C.III: Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, C ilt III, Çev. Vasil Kir-
ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No : Balkan 44:)
YABA.C.IV : Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, C ilt IV, Çev. Yani Fo-
kidis, Erkân-ı Umumiye-i Harp Dairesi tarafından hazırlanmıştır. 1957. (Gnkur.
ATAŞE kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No : Balkan 44.)
Y A B A .C .V İ: Yunan A ske rî ve B ahrî A n siklop e disi, C ilt VI, Çev. Vasil Kir-
ATAŞE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No : Balkan 44.)
YM : Emin; Yanya Müdafaası, Cilt l-ll, İstanbul, Askerî Matbaa, 1927.
- XI -
GİRİŞ
Tarih çalışmalarının yapılmasında; tarihsel olayların gerçek tarihini, diğer ta

rihsel olayların akışı içinde belirleyen, diğer bir deyimle, tarihsel olayların gerçek
sırasını araştırıp ortaya çıkaran bir bilim dalı olan kronolojilerin önemi büyüktür.
Türkiye'de şimdiye kadar farklı tarihleri içeren kronoloji çalışmaları ya

pılmıştır. Bu çalışmaların en başında İsmail Hâmi Danişmend'in İzahlı OsmanlI
Tarihi Kronolojisi gelmektedir. ATAŞE Başkanlığında Kemal Arı tarafından son
yıllarda yapılan "Birinci Dünya Savaşı Kronolojisi" ise, bu dönemi geniş olarak
ele alan derli toplu bir çalışma olması açısından son derece önemlidir. Diğer
önemli çalışmalar arasında; Zeki Sarıhan'ın 4 ciltlik "Kurtuluş Savaşı Günlüğü",
Utkan Kocatürk'ün, "ATATÜRK ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi",
Gothart Jeaschke'nin, "Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi", "Türk İnkılâbı Tarihi
Kronolojisi", "Türkiye Kronolojisi" gibi eserler sayılabilir.
Bu eserlerden de anlaşılacağı gibi Balkan Harbi konusunda ayrıntılı bir

çalışma yapılmamıştır. Bu alanda büyük bir eksikliği gidermek amacıyla ha
zırlanan Balkan Harbi Kronolojisinde; belirli dönemlerde, farklı takvim ler kul
lanılmasından kaynaklanan önemli farklılıklar görülmektedir. Bu farklılıklar
arşiv belgelerine dayanılarak ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. Ancak bu eser
de de önemli bazı zorluklarla karşılaşılmıştır. Çünkü belgeler genelde üst ma
kamlarda^ olayların bildirilmesi şeklinde olup, cephe komutanlarının olayı anın
da bildirmesi şeklinde yazılmamıştır. Cepheden gönderilen yazılarda üstte
tarihler verilm iş olup, yazının içinde "evvelki günkü.Çatalca muharebesi" şek
linde bir açıklama yapılmıştır. Tarihler, "Takvim-üs Sinin" yardımı ile en ger
çekçi bir şekilde verilmeye çalışılmıştır. Eserlerdeki farklı tarih verilerinde ger
çeğe en uygun olanı alınmış olup; diğer kaynakların vermiş oldukları tarihler de
dipnot şeklinde açıklanarak, kaynaklar arasındaki farklılıklar ortaya ko
nulmuştur. Kaynaklar arasındaki farklılıklardan biri de yer isimlerinin farklı oku
nuş şekilleridir. Örneğin, kaynakların birinde Gusine, diğerinde Kusine; birinde
Komaova, diğerinde Kumanova olarak geçmektedir. Bu çalışmada, bu konuda
bir birlik sağlanması için ATAŞE Başkanlığı yayınlarından olan TSK Tarihi Bal
kan Harbi serisi esas alınmış olup, bu doğrultuda çalışma yapılmıştır.
Bilindiği gibi, Balkan milletlerinin ayaklanmaları 1877-78 Osmanlı-Rus

Savaşı'nın öncesine kadar gitmektedir. Balkan milletleri iik olarak Ayastefanos
Antlaşması ile bağımsızlıklarına ve siyasî emellerine fazlasıyla yaklaşmış ve
antlaşmayla geniş topraklar elde etmişlerdir. Bu antlaşmaya İngiltere karşı çık
mış, Slavların kuvvetinin fazla genişlemesini istemeyen Almanya ve el altından
Fransa ile anlaşarak Bosna-Hersek'i kendine katmayı başarmış olan Avus
turya tarafından desteklenmiş, Fransa buna karşı durmamış, İtalya kan
dırılmıştı. Bu doğrultuda yapılan Berlin Antlaşması ile Balkan devletlerine ve
rilen toprakların bir kısmı geri alınmıştır.
Berlin Antlaşmasından sonra Balkan milletleri mücadeleci tutumlarını

hayli sertleştirm işlerdir. Balkan devletleri, 1912-1913 Balkan Harbi'nden ön-
-1 -
çeki ülkülerini yıllarca yaşatmış, dış kışkırtm alarla geliştirmiş, 1908 Meş
rutiyetinde Türkiye'nin reform yolu ile ilerlem esi ve kuvvetlenmesi karşısında
aralarındaki anlaşmazlıkları ve toprak davalarını bir yana bırakıp OsmanlI Dev-
leti'nin mirasını paylaşmak üzere anlaşarak bu gaye için harekete geçmeye
karar vermişlerdir.
Görünürde, halk hareketlerini ve taşkınlıklarını durdurmadıklarını ve kan

dökülmesine engel olamadıklarını söyleyen Balkan hükümetleri, OsmanlI
Hükûmeti'ne verdikleri bir nota ile harp kararlarını açıklam ışlardır.
Bu sırada Karadağ 8 Ekim 1912'de Kuzey Arnavutluk ve Yenipazar san

cağına girerek savaşı başlattı. Bunun hemen ardından m üttefikleri de
BabIâli'ye birer ültimatom göndererek geri kalan Avrupa vilâyetlerinin özerk
liklerini istediler. Sınırları etnik çizgilere göre yeniden çizdiler. Hristiyan valiler,
vilâyet meclisleri, parasız öğrenim, yerli m ilis ve jandarm a teşkili, Hristiyan
devletlerin denetiminde yeni reform lar ve tüm OsmanlI ordusunun hemen ter
hisini istediler. OsmanlIların bu koşulları kabul etm eleri beklenmediğinden,
bundan sonraki birkaç gün içinde her yandan savaş ilânları gelmeye başladı.
Bu sırada Yunanistan G irit'i resmen ilhak ettiğini bildirdi.
Yunan donanması, Ege adalarından bir kısmını ele geçirm esinin yanı
sıra Anadolu’dan Rumeli'ye asker gönderilm esini de engellediğinden, savaş,
OsmanlIlar için bir felâket oldu. Bulgarlar derhâl Makedonya'yı işgal etm ek is
tiyorlarsa da, İstanbul'dan başlatılan OsmanlI saldırısı üzerine, kuvvetlerinden
büyük bir bölümünü bu cepheye göndermek zorunda kaldıklarından; Yunanlar
ve Sırplar, Bulgarlar gelmeden Makedonya'yı istilâ edip paylaştılar. Bulgarlar
Doğu Trakya'ya girdiler ve OsmanlI savunma hattını Kırklareli’de yarıp, Edir
ne'yi kuşattılar.
Batıda Sırplar, Kosova da içinde olmak üzere Kuzey Makedonya'nın

büyük bir bölümünü ele geçirdikten spnra Karadağ ile birleşip, Priştine ve Ye
nipazar'ı alarak OsmanlI kuvvetlerini Kosova'da püskürttüler. Bundan sonra
Kuzey Arnavutluk’u işgal edip İşkodra’yı kuşattılar.
Güney cephesinde, Yunanlar Makedonya'ya ve batıya yürüdüler. Pre-

veze'yi ve Bulgarlardan atik davranıp en büyük ödül olan Selânik'i aldılar.
Diğer bir Yunan ordusu da Epir'i alıp Yanya'yı kuşattı ve Güney Arnavutluk'un
büyük bir bölümünü ele geçirdi. Böylece O sm anlIlar iki ay içinde, kuşatılm ış
dört kent dışında Avrupa'daki tüm topraklarını kaybetm işlerdi. "
Barış konuşmaları, Londra'da İngiltere Dışişleri Bakanı S ir Edward

Grey'in aracılığıyla 16 Aralık'ta başladı. Balkan devletleri O sm anlIların Av
rupa'daki tüm topraklarından ve Ege adalarından çekilm esini istiyorlardı. Ça-
talca’da Bulgarları durdurmak ve bu arada çok sayıda askeri silâh altına al
makla cesaretlenen Osmanlı Devleti, bu öneriyi reddetti.
22 Ocak 19131e Londra Barış Konferansı'nda, Rumeli'nin Balkan dev

letlerine bırakılması, sınırın Doğu Trakya'da Midye-Enez hattından geçmesi, Ege
Denizi adalarının geleceğinin büyük devletlerce tayin edilm esi kabul edildi.
-2-
23 Ocak'ta, İttihat Terakki darbesi ile Mahmut Şevket Paşa, kabineye
geldi ve barış koşullarını yeni kabine kabul etmedi. Mütareke, Edirne'nin yi
yecek ve cephanesi konusunda hiçbir hüküm getirmemiş ve Bulgarların Ça
talca cephesine yardım imkânı sağlamıştır.
26 Mart 1913'te Edirne'nin düşmesi üzerine Mahmut Şevket Paşa Ka

binesi 30 Mayıs 1913'te Londra Konferansı kararlarını kabul etti.
Londra Antlaşması'na göre Rumeli'yi ellerine geçiren Balkan devletleri

bu toprakları paylaşamıyorlardı.
Bulgarların 29 Haziran 1913te eski müttefikleri olan Sırp ve Yunanlara

taarruza geçmesi ile İkinci Balkan Muharebesi başladı.
Sırpların ve Yunanların karşı taarruzu sonucu, Bulgar ordusu mağlûp

oldu. Bulgar Dobrucasında öteden beri gözü olan Romanya, bu durumdan ya
rarlanarak, 10 Temmuz 1913'te Bulgaristan'a savaş ilân etti. Önce Silistre'yi
işgal etti, sonra, Sofya doğrultusunda ilerlemeye başladı.
Bulgarlar, bu muharebe sırasında, Çatalca'daki kuvvetlerinden önemli

bir kısmını çekmek zorunda kalmışlardı.
Bu durumdan ve Bulgaristan'ın Midye-Enez sınır hattının tespiti işine ya

naşmamasından faydalanan OsmanlI Kabinesi, İngilizlerin protestosuna rağ
men, 13/Temmuz 1913'te Çatalca ve Bolayır cephesinden taarruza geçti. 21
Temmuz'da KIrklareli ve Edirne geri alındı.
İkinci Balkan Savaşı'nda, her tarafta yenilgiye uğrayan Bulgaristan,

barış önerisinde bulundu. 10 Ağustos 1913'te Bükreş Antlaşması ile fiilî du
ruma hukukî şekil verildi ve bundan sonra 29 Eylül 1913te İstanbul Ant
laşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre Kırklareli, Edirne ve Dimetoka, Os
manlI.Devleti'nde kalıyor; Meriç Nehri, Türk-Bulgar sınırını teşkil ediyordu.
Yunanlarla 14 Kasım 1913'te Atina'da yapılan barış antlaşması ile Meriç

Nehri'nin batısı ve Girit Adası Yunanlara terk edildi. Anadolu kıyılarındaki ada
ların hangi devlete ait olacağı, büyük Avrupa devletlerinin kararına bırakıldı.
14 Mart 1914'te, artık sınır ilişkimiz kalmayan Sırbistan ve Karadağlılarla

antlaşma imzalandı. Böylece Balkan Savaşları tamamen sona ermiş oldu.
Bu eser; öncelikle ATAŞE Başkanlığı Arşivindeki belgelerden, Abdullah

Paşanın, "1328 Balkan Harbi'nde Şark Ordusu Kumandanı Abdullah Paşanın
Hatıratı"; Mahmut Beliğ'in, "Balkan Harbi'nde Mürettep 1 nci Kolordunun
Harekâtı"; Mahmut Muhtar Paşanın, "Üçüncü Kolordunun ve İkinci Şark Or
dusunun Muharebatı"; Zeki Paşanın, "1912 Balkan Harbi'ne Ait Hatıratım";
Mehmet Ali Nüzhet'in, "1912 Balkan Harbi'nde Süvari'nin Suret-i İstihdamı ve
Harekâtı" gibi hatıratlardan ve bu konuda yayınlanmış diğer kaynaklardan ya
rarlanılarak hazırlanmıştır.
1 nci Askerî Tarih Kurulu
-3-
GNKUR
ATAŞE Bşk.
kütüphanesi
I
i'/
!
L
1912
MART
7 Mart 1912 : Garb ve Vardar karargâhlarının Arniste'den Erkari'ye
gelmesi. (GRSZ, s.388.) 8 Mart 1912.
: Yunan 3 ncü Tümeninin ileri hareketle Barmaş'a
ulaşması. (TSKT. c.3, Ks.2, s.783.)
: Çamlık (Kazım Bey) Müfrezesinin, Filattan Âvariçe'ye
intikali. (TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
13 Mart 1912 : Bulgar-Sırp ittifak antlaşmasının imzalanması. Bu
antlaşmaya göre, bu iki devlet karşılıklı olarak
Balkanlar'da büyük devletlerden birinin geçici olarak da
olsa, kuvvet kullanarak arazi ilhakına teşebbüs etmesi
hâlinde, birbirlerinin toprak bütünlüklerini garanti
ediyorlardı. Ayrıca; antlaşmaya OsmanlI Devleti'nde
karışıklıklar çıkar ve Balkanlardaki statüko tehlikeye
/ düşerse, iki devlet birbirlerine haber verdikten sonra
birlikte hareket edeceklerine dair gizli bir madde de
konulmuştu. (BH, c.l, s.45; TSKT, c .ll,' Ks.3, s.11;
TSKT; c.lll, Ks.1, s.4; TSKT, c .lll, Ks.3, s.14; İOTK.,
C.IV, s.389; BH, YSEP, s.15; BH, 3 .0 . s.4; BTGG, s.16;
SLT, s.205; S TI, s.358; TST, s.204; ST.2, s.334; ST.3,
s.414; TBH, c.l, s.32; ÜBÇD, Kp.3, s.236; BT s.116;
YABA, c.lll, s.3; BH4 s. 12; İSHRP, s.13; MOT, c.VI,
S.3486.)
: Bulgaristan ile Sırbistan arasında ittifak antlaşmasına
bağlı gizli bir antlaşmanın imzalanması. (ÜBÇD, Kp.3,
s.239.)
NİSAN
27 Nisan 1912 : Bulgaristan ve Yunanistan arasında ittifak
görüşmelerinin başlanması (BH, c.3, Ks.2, s.20.)
MAYIS
11 Mayıs 1912 : Sırbistan ile Bulgaristan arasında askerî sözleşmenin
imzalanması. (BH, c.l s.46 265; TSKT, c .lll, K s.'l, s.5;
BS, s.70,89.) (1) i
(1) B T s. 117'de 12 Mayıs 1912, B B 4 s. 12'de 12 Mayıs 1912, B H D C s. 10'da 12 Mayıs 1912 olarak
belirtilmektedir. i
-5-
----------------- —
| 29 M ayıs 1912 : Bulgaristan kralı ile Yunanistan kralı arasında

- Sofya'da, gizli karşılıklı yardım antlaşmasının
imzalanması. (BH, c.l, s.254, 270; TSKT, c .ll, Ks.3
s.12; TSKT, c.IİI, Ks.1, s.6; TSKT, c .lll, Ks.2, s.20,
733; TSKT, c .lll, Ks.3, s.14; İOTK., c.lV, s.389; BH,
YSEP, s.15; BS, s.69; BH, 3 .0 . s.5; GRSZ, s.9;
BTGG, s.16, 25; SLT, s.205; ST.1, s.359; TST, s.204;
ST.2, s.336; ST.3, s.415; TBH, c.l, s.41; ÜBÇD, Kp. 3,
s.257; BT s.114; YABA, c .lll, s.3; BH, 4 s.13; KR,
s.163; MQT, c.VI, s.3486.)
HAZİRAN
19 Haziran 1912 : Sırp ve Bulgar Genelkurmaylarının Varna'da anlaşma

imzalamaları. (BH, c.l, s.47; GRSZ, s.9.)
25 Haziran 1912 : OsmanlI ordusunun tamamen yığınak yapabilmesi için

40-50 günlük bir zamana ihtiyaç bulunduğunun kabine
heyetine ve Harbiye Nezaretine bildirilm esi. (BH, c.l,
s.54.)
TEMMUZ
1 Tem m uz 1912 : Sırp ve Bulgar Genelkurmayları arasında bir

anlaşmanın imzalanması. Bu anlaşmada; OsmanlI
Devleti, Avusturya veya Romanya tarafından
kendilerine taarruz edildiği takdirde ne şekilde hareket
edecekleri belirlenmiştir. (BH, c.l, s.46, 268; TSKT,
c.ll, Ks.3, 8,1.1; TSKT, c .lll, Ks.1, s.5.)
9 Tem m uz 1912 : Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşanın görevinden

çekilmesi. (BH, c.l, s.254; TSKT, c .ll, Ks.3, s.19.)
12 Tem m uz 1912 : Sait Halim Paşanın Lozan[a giderek, İtalyanlarla gizli

görüşmelerde bulunması. (İOTK., c.lV , s.395.)
16 Tem m uz 1912 : Sait Paşa Kabinesi'nin görevinden çekilm esi. (BH, c.l,
s.254; TSKT, c.li, Ks.3, s. 19; MOT, c.VI, s.3483.)...
29 Tem m uz 1912 : Selçe Bölüğü Karakollarına M alisorların (2)

Karadağlılar yardımıyla taarruz etm eleri. (TSKT, c .lll,
Ks.3, s.65, İs.M .c.l-ll, s.187.)
AĞUSTOS
10 A ğu sto s 1912 : Karadağ Hükûmeti'nin, kendi arazisi içindeki Kronya

Müslümanlarına, Türklerin silâh verm em eleri için sınırı
(2) Hristiyan Arnavut m enşelilere denilmektedir.
-6-
takviye etmesi, kuşkulandığı bazı İslâm halkını da
tutuklaması. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.53.)
13 Ağustos 1912 : Bulgar Devlet Şûrası'nın, Kral Ferdinand'ın

başkanlığında Çamkoru'da toplanarak, Berlin
Antlaşmasının 23'üncü maddesinin uygulanmasına
hemen başlanmadığı takdirde, OsmanlI Devleti'ne
savaş ilâh edilmesine karar vermesi ve bu karara
müttefik Balkan devletlerinin de katılması. (BH, c.l,
s.52.)
17 Ağustos 1912 : Sadrazam Müşir (Mareşal) Gazi Ahmet Muhtar

Paşanın Harbiye Nezaretine, "Karadağlıların taarruz
için çok büyük hazırlıklar yaptıkları, OsmanlI tarafında
ise hiçbir hazırlığın yapılmadığını, acele olarak gerekli
kuvvetlerin sınıra yetiştirilip, gerekli önlemlerin
alınması" nı bildirmesi. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.39.)
30 Ağustos 1912 : Kurmay Yarbay Vehip'in (Bülkat), Yanya Müstahkem

Mevki Komutanlığına atanması. (BH, YSEP; s.67;
TSKT, c .lll, Ks.2, s.768.)
EYLÜL
6 Eylül J912 : Rus Hükûmeti'nin, Petersburg Büyük Elçisi Turhan
Paşaya OsmanlI donanmasının Bulgar limanlarını
abluka altına almasının bir Osmanlı-Rus savaşına
sebep olacağını bildirmesi. (TSKT, c.VII, s.74.)
13 Eylül 1912 : Malisorların Tuz'un üç dört km kadar kuzeyindeki

Palaniça'ya saldırmaları. (TSKT, c .lll, Ks.3 s.66.)
14 Eylül 1912 : Sırp ve Bulgar Genelkurmay Başkanlarının gelecekteki

harekât plânlarını kararlaştırmak için Sofya'da
buluşarak bir plân hazırlamaları. Bu plâna göre;
İyraniye-Kurşunlu bölgesinde toplanan Sırp ordusu,
Müttefik 2 nci Ordu ile Köstendil-Dupniçe
bölgesinde yığınağını yapacak ve O fçepol'de
bulunacağı kabul edilen Osmanlı Vardar Ordusunun
sağ yanını kuşatacaktı. (BH, c.l, s.47; TSKT; c .lll,
K s.1,s.5.)
14/15 Eylül 1912 : Malisorlar ve Karadağlıların Planiça'yı ele geçirmek

için taarruz etmeleri ve bir başarı sağlayamayarak
kuzeydoğu istikametinde geri çekilmeleri. (TSKT, c.lll,
Ks.3, s.66.)
16 Eylül 1912 : Müstahfız örgütünün Harbiye Nezareti emri ile

kuruluşunun kesinleşmesi. (BH, c.l, s.254.)
-7-
ATASv.
&İÎÎİİ:,' i
18 Eylül 1912 : İşkodra Komutanı Kurmay Albay Haşan Rıza
tarafından, Tuğgeneral Esat Paşaya, Mürettep
Nizamiye Tümeni ile Tiran ve Draç Redif Alaylarını
kurma görevinin Verilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.57.)
20 Eylül 1912 : 23 ncü Nişancı Taburunun Delvina'dan Yanya’ya

gelmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.768.)
22 Eylül 1912 : Bulgaristan ve Yunanistan arasında askerî

anlaşmanın imzalanmasıyla Yunanistan'ın da, OsmanlI
Devleti'ne karşı Bulgaristan ve Sırbistan safında yer
alması. (TSKT, c.ll, Ks.3 s.12; TSKT, c .lll, Ks.1, s.6;
BS, s.70.)
: Savaş gemilerinin onarılma gereğinin daha

Osmanlı-İtalya savaşından beri Donanma Komutanlığı,
Bahriye Nezareti ve hükümet arasında uzun yazışma
ve tartışm alara sebep olduğundan Haliç'e alınıp tamire
sokulması. (TSKT, c.VII, s.56.)
23 Eylül 1912 : Edirne Kale Komutanlığının seferber olmaya

başlaması. (BSESG, s.8.)
: Daha önce Tuz'a giden taburların yük hayvanları ve

yiyeceklerinin gölden taşınarak Graboniça kanalı ile
Tuz'a götürülürken 50 kadar Karadağlının baskınına
uğranılması. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.67.)
: İşkodrayı takviye etmek üzere Elbasan Redif

Tümeninin ve iki gün sonra Drama, Siroz, İştip,
Üsküp, Metroviçe Tümenlerinin silâh altına alınmasının
emredilmesi. (GRSZ, s.70.)
: Elbasan Tümeninin, Elbasan ve Berat Alaylarına 800

mevcutla seferber olmalarını emretmesi. (TSKT, c .lll,
Ks.2, s.58.)
: 2 nci Ordu bölgesinde bulunan birlik kadrolarının

ikmali için redif ve nizamiye erlerinin silâh altına
çağrılmasına dair karar alınması ve gerekli emirlerin
verilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.126.)
: Harbiye Nezaretinin İşkodra'nın Elbasan Redif Tümeni

ile takviyesini emretmesi ve Esat Paşayı İşkodra Redif
Tümeni Komutanı yaparak gerekli sevkıyatın
sağlanmasını ve hızlandırılmasını kendisinden
istemesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.144.)
-8 -
25 Eylül 1912 Karadağ Hükûmeti'nin savaş ilânı. Bulgaristan,
Yunanistan ve Sırbistan'ın da yakında savaş ilân
edeceklerinin Harbiye Nazırı Nazım tarafından
bildirilmesi. (Kls.659, Dos.51, Fih.12.)
26 Eylül 1912 : Bahriye Şûrası'nın tekrar teşkili için padişah iradesinin
çıkarılması. (TSKT, c.VII, s.25.)
27 Eylül 1912 : Rumeli'de sekiz redif tümeninin eğitim için silâh altına
alınmasının emredilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.118;
BH, 3 .0 , s.32.)
28 Eylül 1912 : Rumeli'deki Nizamiye erlerinin silâh altına alınması.

(TSKT, c.lll, Ks.2, s.768.)
30 Eylül 1912 : Bulgaristan'ın seferberlik ilân etmesi. (BH, c.l, s.10;

TSKTc.il, Ks.3, s.54; TSKT, c.lll, Ks.2, s.22, 768; TSKT,
c.VII, s.55; BH, 2 s.95; BHYSEP, s.29; BH,1, s.21; BS,
s.80; BSESG, s.2; BH30. s.33; BHÇM s.2; GRSZ, s.69;
ST. 1, s.363; BHTS., c.l, s.52; TBH, c.l, s.193; BHBAD,
s.18; BHYO, c.l, Ks>1, Kp.1, s.27; APF, s.17; BOMD,
s.106; BSTS., s.13; BH4, s.17; EKMKH, s.3.)
/ : Sırbistan'ın seferberlik ilân etmesi. (TSKT, c.ll, Ks.3

s.61,72; TSKT, c.lll, Ks.2, s.22; TSKT, c.VII, s.55; BH2
s.194; BHYSEP, s.29; BH, 1, s.21; BS, s.80; BH30.
s.33; BH, ÇM s.2; GRSZ, s.70; ST. 1, s.363; BHTS.,
c.l, s.52; TBH, c.l, s.203; BHBAD, s.18; BHYO, c.l,
Ks.1-, Kp.1, s.27; STH, Kp.1, s.4; APF, s.17; BOMD,
s.106; BH, 4 s.17; BHDC, s.30, BH, TF. s.31.)
: Yunanistan'ın seferberlik ilân etmesi. (TSKT, c.ll, Ks.3

s.61,72; TSKT, c.lll, Ks.2, s.22; TSKT, C.VII, s.55; BH, 2
s.247; BHjYSEP, s.29; BH,1, s.21; BS, s.80; BH30.
s.33; BH, ÇM s.2; GRSZ, s.70; ST.1, s.363; BH,TS., c.l,
s.52; TBH, c.l, s.203; BHBAD, s.18; BHYO, c.l, Ks.1,
Kp.1, s.28; YABA, c.lll, s.4; APF, s.17; BH, 4 s.17.)
: Karadağ'ın seferberlik ilân etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.3

s.61,72; TSKT, c .lll, Ks.2, s.22; BHYSEP, s.29; BH,1,
s.21; BS, s.80; GRSZ, s.70; ST 1, s.363; BHTS., c.l,
s.52; BHBAD, s.18; APF, s.17; BH, 4 s.17.)
EKİM
1 Ekim 1912 : OsmanlI Hükûmeti'nin genel seferberlik ilân etmesi.

(TSKT, c.ll, Ks.3, s.19, 61; TSKT, c.lll, Ks.1, s.119;
TSKT, c.lll, Ks.2, s.768; TSKT, c.VII, s.55; BH, 2 s.248;
BH, YSEP, s.26; BS, s.81; BH30. s.33; GRSZ, s.69, 70;
APH, s.14; BHTS., c.l, s.52,153; BHBKU, s.2; ASM,
-9-
S.52, s.32,42; TBH, a l, s.205; BH, BAD, s.20; BT, 8.122;
ESİ. s.10; ŞOH, s.6; BH, 4 S.17, BHTF, s.14.)
: Bahriye Nezareti daire başkanlarından kurulu

encümenin yaptığı ilk toplantıda, Karadeniz'de
yapılması gereken deniz harekâtı hakkında bir talim at
tasarısı hazırlanması. Tasarının amacı, Karadeniz'de
OsmanlI donanmasına hareket serbestisi kazandırmak
ve askerî ve ticarî nakliyatın güvenliğini sağlamaktı.
(TSKT, c.VII, s.57.)
: Efrad-ı Cedide Mektebi (Yeni Erat Okulu) Müdürü

Binbaşı Hüseyin Remzi'nin Filotilla Komodorluğuna
atanması. (TSKT, c.VII, s.61.)
: OsmanlI Donanma Komutanlğına vekil olarak Albay

Tahir'in atanması. (TSKT, c.VII, s.61; BHTF, s.57.)
: Bahriye Nezaretinin, Donanma Komutanlığı ile İzmir,

Selânik, Preveze ve İşkodra Komodorluklarına
Yunanistan, Sırp ve Bulgaristan devletleri ile siyasî
ilişkilerin kesildiğini ve her ihtim ale karşı tedbirli
bulunmalarını emretmesi. (TSKT, c.VII, s.63.)
: Türk kuvvetlerinin Harmanlı'nın güneydoğusundaki

hudut kısmında Sveti Marina civarındaki Bulgar
karakoluna taarruz etmeleri ve Bulgarların geri
çekilmek zorunda kalması. (EKMKH, c.l, s.8.)
: Tamire sokulan donanmanın, seferberliğin ilân

edilmesinden dolayı hiçbir tam ir işi yapılmadan tekrar
denize çıkarılması. (TSKT, c.VII, s.57.)
: OsmanlI Hükûmeti'hin "Türk lim anlarında bulunan

ve bundan böyle gelecek olan Bulgar ve Yunan
ticaret gem ilerinin tevkifleri ile em ir verildiği anda
İstanbul'a sevk olunm ak üzere harekete hazır
tutulm alarını'' Bahriye Nezaretine bildirm esi.
(BHTF, s.31.)
: Harbiye Nezaretinin 27969 sayılı şifre ile 2 nci Ordu
Müfettişliğine seferberlik emri vermesi. (TSKT, c .lII,
Ks.2, s. 127.)
2 Ekim 1912 : Edirne Kalesi Komutanı Tuğgeneral İsmail Paşanın

şehir halkına hitaben "Kalenin seferber olduğu, kalenin
askerî ve sivil işlerinin Kale Komutanlığı tarafından
yürütüleceği, lüzum görüldüğü takdirde sıkıyönetim
ilân edilecekse de buna meydan vermemek için halkın
sükûnetli hareket etmesi, halkın her hususta
-10-
hükümete yardımcı olması..." şeklinde bir bildiri
yayınlaması. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.62.)
: O sm anlI-G arp Ordusu Karargâhının kısmen teşkil

edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.124.)
: Çanakkale'deki yedi geminin müstakil olarak

İstanbul'a gelip Haydarpaşa ve Kandilli'ye
demirlemeleri. (TSKT, c.VII, s.61.)
3 Ekim 1912 : Edirne'de sıkıyönetim ilân edilmesi ve şehirden

çıkarılması gereken halkın kafileler hâlinde trenle
İstanbul'a gönderilmeye başlanılması. (TSKT, c.ll,
Ks.3, s.66.)
: Bahriye Nezaretinin seferberlik için gerekenleri

yapmakla beraber, Deniz Kuvvetleri için de bir
padişah iradesinin çıkarılmasını sadaretten istemesi.
4 Ekim 1912 : Başkomutanlık Vekâletinin, genel karargâhını Harbiye

Nezaretinin üst katındaki hünkâr dairesine taşıması.
(BHBKU, s.13.)
/ : Harbiye Nezaretinin, Çanakkale'de tevkif edilmiş

bulunan 9 ticaret gemisinin içerisine birer OsmanlI
subayı koymak suretiyle İstanbul'a gönderilmesini
Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanı'na emretmesi.
: Gusine ve Plade'nin düştüğü, buna sebep olarak da

zamanında erzak ve mühimmat gönderilmemesinin
gösterildiğini, Genelkurmay Başkanlığının Rumeli
Garp Ordusuna bildirmesi. (Kls.123, Dos.7, Fih.6.)
: . 69 ncu Piyade Alayı Karargâhı ile 2,3 ncü Taburunun

Loros'a gönderilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.769.)
4/5 Ekim 1912 : Yozgat Tümeninin Vize'ye nakledilmesi. (Kls.154,

Dos.135, Fİh.19.)
5 Ekim İ912 : Sofya'da Bulgaristan ile Yunanistan arasında askerî

sözleşme imzalanması. (BH, c.l, s.273; TSKT, c.lll,
Ks.2, s.21,769; BH, YSEP, s.15; TBH, c.l, s.42;
ÜBÇD, Kp. 3, s.260; BHYO, c.l, Ks.1, Kp.1, s.28;
BH4S.13.)
: Karadağ hududunda, İpek ve İşkodra'da toplanan askerî

birliklerin birlikte hareket etmesi için Mahmut Hayret
Paşanın tayin edilmesi. (Kls.659, Dos.51, Fih.4.)
-11 -
: Osmanlı Devleti'nin Balkan devletleri arasındaki ittifak
anlaşmasını öğrenmesi. (YSKT, c.lll, Ks.2, s.22,23.)
: Bulgar-Yunan karşılıklı yardım anlaşmasına ek
protokolün onaylanması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.769.)
: 68 nci Piyade Alayının, Arnavutluk olaylarını bastırmak

amacıyla Tiran üzerine gönderilmesi. (TSKT, c .lll,
Ks.2, s.140.)
: Bulgaristan ile Yunanistan arasında askerî

sözleşmenin onaylanması. Bu sözleşmeye göre;
Y unanistan,. Osmanlı Devleti'ne karşı 120.000,
Bulgaristan 300.000 kişilik bir kuvvet ayıracaktı.
Bulgar-Sırp-Karadağ antlaşmalarına göre de Sırbistan
120.000, Karadağ 40.000 kişilik bir kuvveti aynı
amaçla ayıracaktı. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.21.)
6 Ekim 1912 : Karadağ ile Sırbistan arasında ittifak anlaşmasının

imzalanması. (BH30., s.7; ST. 2, s.337.)
: Karadeniz Filosu Komutanlığına Albay Sermed'in tayin

edilmesi. (TSKT, c.VII, s.62, BHTF, s.59.)
: Osmanlı sularında bulunan ve ordunun yğınağı için

çok işe yarayacak olan Yunan ve Bulgar ticaret
gemilerinin hükümetçe kiralanacağı beyan edilerek,
alıkonulması için liman reislerine talim at verilmesi.
: Başkomutanlık Vekâletinin, Donanma Komutan

Vekili'ne, forsunu Mesudiye Zırhlısı'na çekmesini ve
Barbaros ile Turgut Reis zırhlılarını da Büyükdere'de
Karadeniz filosuna iltihak ettirm esini emretmesi.
: Hamidiye Kruvazörü ve Taşoz Muhribi’nin Karadeniz

nakliyatını himaye etmek göreviyle İstanbul
Boğazı'ndan hareket etmeleri. (TSKT, c.VII, s.65.)
: Bahriye Nezaretinin, Marmara Denizi'nden. başka

sularda deniz egemenliği almayı mümkün görmediği için,
Akdeniz Limanı'nda Yunan ve Bulgar ticaret gemilerini
tevkif ettirmeyi uygun bulmaması ve Liman Reisliğine bu
yolda talimat vermesi. (TSKT, c.VII, s.64.)
: Yanya Redif Tümeninde ancak 6 Ekim'den sonra er

tedariğinin mümkün olabilmesi ve o gün 451 er
toplanması. 7 ve 8 Ekim günlerinde ise bu mevcudun
298'e düşmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.130.)
-12-
Kırkkilise 3 ncü Kolordu Komutanı'nın yaklaşık saat
12'de Kalve Kalesi'nin asker ve halktan oluşan 150'yi
aşkın bir Bulgar çetesi tarafından baskına uğratıldığını
bildirmesi. (Kls.309, Dos.6, Fih.8,8-1.)
Başkomutanlığın verdiği bir emirle, "Çizelgelerde yazılı
günlerde, birliklerin seferberliklerini tamamlayarak
yürüyüşe başlamalarının büyük önemi olduğu; bu süre
içinde toplanamamak veya taşıt araçlarını alamamak
bahanesiyle yürüyüşün geciktirilm esinin kesinlikle
kabul edilmeyeceği, her birliğin kendilerine verilen
seferberlik süresi içinde mevcudunu tamamlamaya
gayret ederek hareket etmesi gerektiği, ancak, bu
süre içinde mevcudunu tamamlamadığı takdirde
sebep olanlar hakkında kanunî işlem yapılacağı..."nı
birliklere bildirmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.130.)
Üniversiteli öğrencilerin BabIâli'ye karşı gösteri
yapmaları. (BH, c.l, s.77; BHT. s.211.)
Yunan Epir Ordusu Karargâhının Misolongi'den
Narda'ya intikal etmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.769.)
Deniz Kuvvetlerinin seferberliği için padişah iradesi
çıkarılarak, Bahriye Nezaretine bildirilmesi. (TSKT,
c.VII, s.56.)
Donanmanın padişah iradesi ile, Başkomutanlık
Vekâletine bağlanması. (TSKT, c.VII, s.51.)
OsmanlI Harp Filosu Komutanı'nın boğazdan
İstanbul'a gelip Haydarpaşa önünde demir atması.
(BHTF, s.24.)
Selânik'te 2 nci Ordu Müfettiş Vekili Zeki Paşanın,

Sırpların Kosova kapısına karşı Davud Koca karyesini
topa tuttuğu ve buraya asker yığdığını Genelkurmay
Başkanlığına bildirm esi. (Kls.123, Dos.7, Fih.2.)
Sırpların hudut karakollarını takviye ettiklerini,
istihkâmlar inşasıyla meşgul olduklarını, hudut
ahalisinin içe doğru çekildiğini, Viranya Alayı dâhilinde
birinci, ikinci, üçüncü sınıf ihtiyatları silâh altına
aldıklarını Selanik'te 2 nci Ordu Müfettiş Vekili'nin
bildirmesi. (Kls.123, Dos.7, Fih.2.)
Kozana Tümen Komutanı Tuğgeneral Tevfik Paşanın,
Yunanların kuvvetli iki tümenlerini Yenişehir batısında
topladığı, kendi birliklerinde peksimet, para; depolarda
erzak kalmadığını Harbiye Nezaretine bildirmesi.
(Kls.123, Dos.7, Fih.3.)
-13-
: OsmanlI Devleti'nin, Amasya, Antep, Kudüs, Redif
Tümenlerine seferberlik emrini vermesi. 18 nci, 23 ncü
ve 24 ncü Kolordulardan: Hurşit Paşa komutasında
yeni bir ihtiyat ordusunun teşkili. (TBH, c.l, s.205.)
8 Ekim 1912 : Büyük devletlerin yayınladıkları bir bildiride; "Rumeli'de
barışı bozabilecek bütün hareketlerin kesin olarak
karşısında olduklarını, burada yapılacak ıslahatı
gerçekleştirmek işini ele alacaklarını, bunun tersine eğer
bir savaş çıkarsa, sonuç nasıl olursa olsun Rumeli'de
statükonun değişmeyeceğini" bildirmeleri. (TSKT, c.lll,
Ks.2, s.24; İOTK., C.IV, s.391; BHYSEP, s.41.)
: Ali Rıza Paşanın Selânik'e gelerek Batı Ordusu

Komutanlığı görevine başlaması. (BS, s.185, GRSZ, s.31.)
: Karadağ Devleti'nin OsmanlI Devleti'ne savaş ilân

etmesi. (Kls.659, Dos.51, Fih.12, Kls.309, Dos.6,
Fih.14,14-1, Kls.309, Dos.4, Fih.3,3-1, BH, c.l, s.50;
TSKT, c.ll, Ks.3, s.14; TSKT, c .lll, Ks.1, s.73, 147;
TSKT, c.lll, Ks.2, s.769; TSKT, c.lll, Ks.3, s.15, 67;
İOTK., C.IV, s.389; BH2 s.273; BHT, s.217, 219, 261;
BHYSEP, s.41; BH, 1, s.49; BS, s.83, 186; BH30.
s.45; GRSZ, s.26, 70; BTGG, s.62; SLT, s.206; TST,
s.205; ST. 2, s.339; ST. 3, s.416; BHTS. c.l, s.132;
BHBAD, s.28; YABA, c.ll, s.15; ASM,S, s.52; BH, 4
s.38; İSHRP, s.48; MOT, c.VI, s.3491, BHTF, s.12,54.)
: Karadağ'ın müttefikler arasındaki antlaşmayı dikkate

alarak diğer ordulardan on gün önce, İşkodra Kalesi'ne
baskın yapmaları. (BH, c.l, s.8; TSKT, c.lll, Ks.1, s.8.)
: Karadağ kuvvetlerinin Tikveş'i işgal etmeleri. ( GRSZ,

s. 105.)
: Hadi, Mahmut Şevket, Hurşit, Pertev Paşalar ile 1 nci

Ordu Müfettişi Abdullah Paşa ve Ordu Kurmay
Başkanı cevat Beyin de çağrıldığı özel bir kabinenin
toplanması. Bu toplantıda Erkân-ı Harbiye Reisi Hadi
Paşanın ordunun durumu hakkında verdiği geniş
açıklama sonunda askerî heyetin şu neticeye varması:
"OsmanlI ordusunun değil taarruz, savunma
yeteneğini sağlaması bile güçtür." (BH, c.l, s.53.)
: Başkomutanlık Vekâletinin emriyle Mürettep 8 nci ve

Yanya Kolordularının yığınak bölgesine hareket
etmeleri. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.769.)
: Bulgar Ordu Karargâhının Filibe'den Tırnova-

Seymen'e hareket etmesi. (EKMKH, c.l s.8.)
-14-
Genelkurmay Başkanlığının, Esad Paşanın
kumandasında altj. nizamiye ve beş redif taburu ile
İşkodra'ya hareket ettiği ve Mat Suyu'nun kuzeyinde
yaptığı çarpışmadan sonra tekrar İşkodra'ya
döndüğünü Rumeli Garp Ordusu Komutanlığına
bildirm esi (Kls.123, Dos.7, Fih.4-3.)
Sınırı geçen Karadağlıların Klesna, Rizigaki sınır

karakollarını ele geçirmeleri. (TSKT, c.lll, Ks.3, s.86.)
2 nci Kolordu Karargâhının Tekfur Dağı'na hareket

etmesi. (Kls.309, Dos.6, Fih.11.)
8/10 Ekim 1912 OsmanlI ve Karadağ kuvvetleri arasında Kranya

Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.87.)
9 Ekim 1912 OsmanlI Devletinin Karadağ'a savaş ilân etmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.1, s.502.)
Taşlıca Müfrezesinin Bosna yolunun kesileceği
endişesiyle Kıvaç'a çekilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.162,769.)
Karadağ kuvvetlerinden 2 nci Tümenin

/ (Viranya-Şipşanik-Rugay) hattına taarruz ederek
burada sürekli bir gösteri muharebesine devam ettiği
sırada 3 ncü Tümenin (Deçiç) kuzeyindeki (Planitçe)
de bulunan iki Türk kalesini Dinüş doğusundaki
topçularıyla döverek zaptetmesi. (GRSZ, s.105.)
İşkodra Kolordu Komutanlığı tarafından, Harbiye

Nezaretine yazılan bir şifrede Karadağlıların
taarruza başladıklarının bildirilm esi. (TSKT, c .lll,
Ks.3, s.62.)
Karadağ kuvvetleri tarafından Deçiç'in işgal edilmesi.

(BHT, s.270.)
Karadağ kuvvetlerinin Samriç'i alması. (TSKT, c.lll,
Ks.3, s.109.)
Karadağ kralının oğlu Prens Petro'nun Potgoriça civarındaki

istihkâmlardan millî marşın söylenmesi sırasında Balkan
Harbi'ni ilân eden ilk topu atması ve Karadağ
ordusunun hududa tecavüz etmesi. (TBH, c.ll, s.3.)
Karadağlıların İşkodra Kalesi'nin önce batı cephesi ile

temasa geçmesi ve kaleyi peyderpey kuşatarak kale
savunucularının sert direnmeleriyle karşılaşmaları.
(TSKT, c .lll, Ks.1, S.152.)
-15-
23 ncü Nişancı Taburunun birer bölüğünün Meçova ve
Konduvraki'ye gönderilmesi. (TSKT, o.ill, Ks.2, s.769.)
10 Ekim 1912 Harbiye Nezaretinin askere gelmeme hâlinin

önlenmesine dair Redif M üfettişliklerine em ir vermesi.
(BH, c.l, s.254.)
Edirne Müstahkem Mevki Komutanlığına atanan, eski
Koçana İdare-i Örfiye Mahkemesi Başkanı Topçu
Feriği (Tümgeneral) Mehmet Şükrü Paşanın yeni
görevine başlaması. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.66.)
Mehmet Şükrü Paşanın yeni görevine başlaması.

(TSKT, c .ll, Ks.3, s.66.)
Karadağ kuvvetlerinin Kolaşin'i işgal etmeleri.

(Kls.659, Dos.51, Fih.14, TSKT, c .lll, Ks.2, s.162;
BHYSEP, s.44; GRSZ, s.97.)
Vardar Ordusu Karargâhının Manastır'a gelmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s.196.)
Genelkurmay Başkanlığının, İşkodra Müstakil Tümen
Komutanlığından alınan telgraftaki; Karadağlıların
Tuz'a taarruza başladıkları hakkındaki bilgiyi Rumeli
Garp Ordusu Komutanlığına bildirmesi. (Kls.123,
Dos.7, Fih.5.)
10/11 Ekim 1912 Karadağlıların 9 taburluk bir kuvvetinin denjz ile göl
arasından hududu tecavüzle hudut üzerindeki İslâm
köylerini tamamen yakarak, ele geçirdiği çoluk çocuğu
keserek İşkodra'ya yaklaştıklarını, İşkodra Vali ve
Müstakil Tümen Komutanı Haşan Rıza Beyin şifre ile
bildirmesi. (Kls.123, Dos.7, Fih.5-9.)
11 Ekim 1912 30 ncu Redif Taburunun, Edirne Müstahkem Mevki

bölgesine intikal etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.65.)
Türk kuvvetlerinin bir kısmının Karadağ kuvvetini Tara

Nehri'nin öbür tarafına attığı hâlde; Kolaşin ve
Akve’nin düştüğünü haber alıp telâşlanarak, bir gün
sonra Taşlıca'ya dönmesi. (GRSZ, s.96.)
Karadağ kuvvetlerinin Akova’yı işgal etmeleri. (TSKT,

c .lll, Ks.1, s.150; TSKT, c .lll, Ks.2, s.162; BHAH, s.6;
GRSZ, s.97; VO, s.30; BHTF, s.153.)
OsmanlI ve Karadağ kuvvetleri arasında Kranya
Muharebesinin yapılması. (BHTF, s.152; BHDC,
s. 137.)
-16-
: Karadağ kuvvetlerinin Brena'ya taarruz etmeleri.
(TSKT, c .lll, Ks.3, s.71.)
: Katolik Malisorların, Koplik ve Grizur Müslüman

köylerine taarruz ederek yağma etmeleri. (TSKT, c .lll,
Ks.3, s.93.)
: Kalve Kalesi'nin ele geçirilmesi. (Kls.309, Dos.6,

Fih.24.)
: Genelkurmay Başkanlığının, Karadağlıların bir kolunun

Kolaşin'den Akve üzerine ilerlemesinden, bunların
Sırplarla birlikte hareket etmek istediklerinin
anlaşıldığnı, bunun önlenmesinin çok önemli olduğunu
Selanik'te Karadağ Genel Komutanı Mahmud Paşaya
: Epir Ordusu Karargâhının Narda'ya ulaşması. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s. 148.)
: Rusya ve Avusturya-Macaristan'ın Balkan devletlerine

bir nota göndererek sulhun ihlâl edilmemesini, savaş
çıkarsa statükonun değişmesine izin vermeyeceklerini
bildirmeleri. (TBHC.I, s.51,52, BHT, s.235, BS, s.85.)
/
11/12 Ekim 1912 : Genelkurmay Başkanlığının İpek Komutam'nın teklifi
üzere Yenipazar ve Seniçe'deki kuvvetlerden Sırbistan
hududunu gözetlemek için birer redif taburu
oluşturulması, kalanın hızla Akova yönüne hareket
ederek ve İpek Müfrezesiyle birleşerek Karadağlılara
şiddetle taarruz etmesinin uygun olduğunu bildirmesi.
(K ls.123, Dos.7, Fih.5-11.)
12 Ekim 1912 : Gusine'ye ulaşan Haşan Tahsin Paşanın Alasonya'nın

düşüşüne kadar orada kalması. (GRSZ, s.209.)
: İstanbul'da Meclis-i Vükelâda, Bulgaristan ve

Sırbistan'la muharebe meselesinin tetkik edilmesi ve
ordu taarruza hazır bulunduğu takdirde Heyeti
Vükelânın vakit geçirmeksizin harbin siyasî yönlerini
ve muharebe ilânını ele almasının kararlaştırılması.
(TBH, c.ll, s.3.)
: Meclis-i Vükelâmın, Başkomutanlığa durum müsait

olduğu takdirde taarruza geçilmesini ye bu taarruz ne
kadar çabuk yapılırsa, başarı ihtimalinin o kadar çok
olacağını bildirmesi. (TBH, c .ll, s.19.)
: Gusine ve Polava'nın düşmesi. (Kls.659, Dos.51,

Fîh.14.)
-17-
: Müttefiklerin daha açık ve belirli reformların
düzenlenmesi için OsmanlI Hükûmeti'ne doğrudan
doğruya başvuracaklarını ve yapılacak reformla
uygulama sınırlarını da işaret edeceklerini bildirmeleri.
(BH, c.l, s.51; TBH, c.l, s 52.)
: Sırp kuvvetlerinin, Peçiç ve Brezoviçe'yi işgal etmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.769.)
: Karadağ kuvvetlerinin, Boyana'yı geçmeleri. (TSKT,

c .lll, Ks.3, s.109.)
: Karadağ kuvvetlerinin, Belay'ı işgal etm eleri. (TSKT,

c .lll, Ks.37s.109.)
: Karadağ kuvvetlerinin, Luvarza'yı işgal etmeleri.

(TSKT, c .lll, Ks.3, s.109.)
: Karadağ kuvvetlerinin, Pulay’ı işgal etmeleri. (TSKT,
c .lll, Ks.3, s.109.)
: Vardar Ordusu Karargâhının Pirlege'ye gelmesi.

(TSKT, c .lll, Ks i, s. 196.)
: Margliç Redif Taburunun, 400 eri ile Yanya'ya
: 14 ncü Süvari Alayınin Gevgili'den Yunan cephesine

Hareketi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.769.)
: OsmanlI Garp Ordusundan 2 nci Redif Kolordusunun

Şark Ordusu emrine verilmesi. (TBH, c.l, s.331.)
13 Ekim 1912 : İpek'in Karadağlıların eline geçmesi. (TSKT, c.lll,

Ks.3, s. 134.)
: Başkomutanlığın, veliahtın, Köstence yoluyla Avrupa

seyahatinden dönmekte olduğunu bildirerek,
Donanma Komutanlığına, Barbaros, Turgut Reis
zırhlıları, Yadigâr-ı Millet ve Basra muhripleriyle
Köstence önüne gitmesini ve veliahtı getirecek
Romanya vapurunu boğaza getirmesini emretmesi.
: Müttefik Balkan devletlerinin İstanbul'a bir nota
göndererek, "Büyük devletlerin ve Balkan devletlerinin
rızası ile reformun hemen düzenlenmesini ve Berlin
Antlaşmasfnn 23 ncü maddesindeki m illiyet esası göz
önüne alınmak suretiyle illere yönetim özerkliği
verilmesi, Belçika ve İsviçreli genel valiler seçilmesi,
eğitim özgürlüğü verilmesi, il yönetim kurulu,
-18-
. jandarma, milis örgütü kurulmasını" istemeleri. (BHC.I,
s.51; TSKT, c .lii, Ks.2, s.25; İOTK, c.lV, s.389; BHT,
s.239; BHYSEP, s.41; BS, s.86; BH, 3 .0 . s.45; ST1,
s.364; SİT. 3; 3.416; TBH, C.l, s.52; BHYO, c.l, Ks.1,
Kp.1, s.51; YABA, c .ll, s.15; MOT, c.VI, s.3491.)
14 Ekim 1912 ; Müttefik Balkan devletlerinin OsmanlI Devleti'ne ikinci

bir nota vererek halk hareketlerini ve taşkınlıklarını
durduramadıklarını ve kan dökülmesine engel
olmadıklarını bildirmesi. (BHC.I, s.254; TSKT, c .lll,
Ks.1, s.7; BHT, s.240; İŞM. s.215.)
: Sırp kuvvetlerinin Şişanik ve Tuz'u işgal etmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.163, 769; TSKT, c .lll, Ks.3, s.93,
BHTF, s. 154, GRSZ, s. 106.)
: Zibefçe'de Sırplarla yapılan çarpışmada, Sırpların 186
er, Türklerin 18 er kayıp vermeleri. (TSKT, c.lll, Ks.1,
s.163.)
: 7 nci Süvari Tümeninin Süloğlu doğusundaki tepeleri

işgal etmesi. (TBHC. II, s.120.)
: 3 ncü Kolordu Komutanı'nm, 7 nci ve 9 ncu Tümen

/ Komutanlarına Kırklareli'nin 15:20 km mesafesindeki
köylerde dolaşıp, çete harekâtını yasaklayarak telgraf
hatlarını korumak üzere küçük müfrezeler
göndermelerini emretmesi. (TBHC. II, s.122.)
: Şark Ordusu Karargâhının Kavaklı'dan Yenice'ye

hareket etmesi. (TBHC. II, s.196.)
: Satişta Müstahfız Taburuyla bir Yunan çete kolu

arasında Çernova çarpışmasının yapılması. (TSKT,
c .lll, Ks.2, s.769, İŞM. s.263.)
14/15 Ekim 1912 : Karadağ kuvvetlerinin Samriç'i işgal etmesi. (TSKT,

c.lll,.Ks.3, s.109.)
: Malisorlar ve Karadağlıların Planiça'yı side etmek için
gece saat 20.15’te tekrar taarruz etmeleri ve başarı
sağlayamayarak kuzeydoğu istikametinde çekilmeleri.
(TSKT, C.lll, Ks.3, 8.66.)
15 Ekim 1912 : Balkan devletlerinin, görünürdeki halk hareketlerini,
taşkınlıkları ve kan dökülmesini önleyemediği için
OsmanlI Devleti’ne bir nota vermesi üzerine, OsmanlI
Hükûmeti’nin bu nota kapsamını devletin iç işlerine
karışır ve m illî gururu zedeler nitelikte görerek Balkan
devletlerindeki elçilerini geriye çağırması ve ilişkilerini
-19-
kesmesi. (BHC.I, s.6; TSKT, c .il, Ks.3, s.14; TSKT,
c .lll, Ks.1, s.7; BH, T. s.243; BHYSEP, s.43; BS, s.88;
BH, 3 .0 . s.46; APF, s.27; ŞÖH, s.25.)
: Osmaniı Devleti ile İtalya arasında Uşi Barış
Antlaşması'nın imzalanması. (BH, c.l, s.51; TSKT, c .ll,
Ks.3, s.14; TSKT, c .lll, Ks.2, s.25, 769; İOTK, C.IV,
s.395; BS, s.84; BHYO, c.l, Ks.1, Kp.1, s.52; MOT,
c.VI, s.3490.) (3)
: Sırpların, Osmaniı Devleti ile siyasî ilişkilerini

kesmeleri. (Kls.128, Dos.7, Fih.15-8, TSKT, c .lll,
Ks.1, s.148.)
: Sırp kuvvetleri tarafından Şahince'nin ele geçirilmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.1, S.163.)
: Korgeneral Sabunçakis'in Yunan Epir Ordusu
Komutanlığına atanması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.769.)
: Prepalasa ve Marvik taraflarında, Sırplarla yapılan

çarpışmanın akşama kadar devam etmesi ve sınır
boyundaki bazı Türk kulelerine topçu ateşi açılması.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s.147.)
: Bulgaristan-Sırbistan ve Yunanistan'a harp ilânına dair
kararın alınması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.770.)
: 67 nci Piyade Alayının Yanya'da toplanması. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.769.)
15/16 Ekim 1912 : Karadağ kuvvetlerinin Brena'ya girmeleri. (TSKT, c.lll,

Ks.1, s.151; TSKT, c .lll, Ks.3, s.71; GRSZ, s.99.)
: Tergovişte istikametine bir çıkış (huruç) taarruzu

yapan birliklerin dağ toplarıyla beraber kuşatmadan
kurtulmaları ve sabah olunca Karadağlıların kaleyi ele
geçirmesi. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.70.)
15/21 Ekim 1912 : Osmaniı ve Sırp kuvvetleri arasında Podiyevo

Muharebesi'nin yapılması. (GRSZ, s.127.)
: Bulgar, Sırp, Yunan elçilerinin İstanbul'u terk etmeleri.

(BS, s.90; TBHC.I, s.52.) (4)
16 Ekim 1912 : Vükelâ Meclisinin, Bulgaristan ve Sırbistan'la ilişkileri
kesip, Başkomutanlığa derhâl taarruza geçme emrini
(§ ) D H STM . s.449'da 18 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.

(4) B H 30. s.46'da 16 Ekim 1912, TBH. c.ll, s .2 1 'd e 1 6 E k im 1912, B T. s.12V d e 17 Ekim 1912
olarak belirtilm ektedir. .
-20-
vererek, bu iki devlete savaş ilân etmesi. (Kls.659,
Dos.51, Fih.17-7, Kls.36, Dos.5, Fih.18, BHC.I, s.51;
TSKT, c.II, Ks.3, s.14, 19; TSKT, c .lll, Ks.2, s.770;
BHYSEP, S:44; BS, s.90; GRSZ, s.70.)
Sırp ve Bulgar birliklerinin OsmanlI Devleti'nin

sınırlarına tecavüze başlamaları üzerine; OsmanlI
ordusunun da karşılık olarak taarruza geçmesi için,
hükümet parafından Şark ve Garp Ordularına taarruza
başlamaları emrinin verilmesi. (BHC.I, s.6; TSKT, c.lll,
Ks.1, s.7; TSKT, c.lll, Ks.2, s.25; BHYSEP, s.43;
BHTF, s.35.)
Bulgar kralının "Bulgaristan ve Sırbistan tarafından harbe_

başlanacağı hakkındaki gizlilik meydana çıktığı için
harekâtımızı daha fazla erteleyemeyiz. 16 Ekim saat
06.00'da harbin ilân edilmesini emrediyorum." diyerek
OsmanlI Devleti'ne savaş ilân etmesi. (BH, c.l, s.7.)
Yunan kuvvetlerinin Velem.iş ve Çapurkina

karakollarına taarruz etmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.158, 770; BH, YSEP, s.44.)
Şark Ordusu Komutanı'nın Karargâhı ile beraber özel

trenle İstanbul'dan hareket ederek Lüleburgaz'a
ulaşması. (TBHC.II, s.21.)
Harbiye Nazırı Vekili'nin, Genel Karargâhın

Hadımköy'de Şark Ordusunun da Çatalca savunma
hattında olduğunu bildirmesi. (Kls.80, Dos.29, Fih.19.)
Yanya Müstahkem Mevki Komutanlığı, Aydonat

Kaymakamlığına, "18'den 20 yaşına kadar ve 45
yaşındakilerin, gönüllü sıfatıyla, vatan savunmasında
dinî sorumlulukları vardır. Bunlar Yarıya Kalesi'ne
müretteptirler. Bir gün gecikmeleri pişmanlık doğurur.
Bilinmelidir ki, Çamlık ve Yanya'nın elde bulunmasıyla
din ve m illet korunur. Erkek olan gelsin, kadın olan
kalsın..." şeklinde bir beyanda bulunması. (TSKT, c.lll,
Ks.2, s.134.)
Edirne Müstahkem Mevkii birliklerinin plânda

gösterilen mevzileri işgal etmeleri. (TSKT, c.II, Ks.3,
s.69.)
Mahmut Muhtar Paşanın Kırkkilise'ye gelerek işe

başlaması. (İŞOM, s.5.)
Sabah saat 9.30'da Bulgaristan Hükûmeti'nin İstanbul

elçisinden, OsmanlI Hükûmeti'nden pasaportlarını
-21 -
| kiiiüphan
talep ederek, Türkiye toprağını hemen terk etmesini
istemesi. (BOMD, s.108.)
: Bulgar Kralı Ferdinand’ın Eski Zağra'da taarruz emrini

vermesi. (BOMD, s.128.)
: Barbaros Hayrettin ve Turgu Reis zırhlıları ile

Muavenet-i Milliye ve Taşoz muhriplerinden mürekkep
deniz birliğinin, Donanma Komutan Vekili Albay
Tahir'in emrinde olarak boğazdan Varna'ya doğru
hareket etmesi. (TSKT, c.VII, s.75, BHTF, s.69.)
: Yunan kuvvetlerinin Velemiş Karakolu'nu ele

geçirmeleri. (TSKT, c.III, Ks.2, s.159.) (5)
: Karadağ kuvvetlerinin, Pronisat Deresi gibi önemli bir

arazi kesimini ele geçirmesi ve kuzeyden güneye
inecek olan kuvvetleri için, Koplik'i zaptetmesi. (TSKT,
c .lll, Ks.3, s.93.)
: Murikan sırtlarının Karadağlılar tarafından işgal

edilmesi. (İŞ.M, s.263.)
\
: Bulgar 1 nci Ordusunun Kocaköy, Vakıf, İsabeyli,
Popovo bölgesinde toplanması. (TBHC.II, s.11.)
: Bulgar 4/1 Adi Dağ Topçu Taburunun Gabrova'ya

hareket etmek üzere Mezdra İstasyonu'nda trene
bindirilmesi. (TBHC.II, s.11.)
: Başkomutanlık Vekâleti tarafından, düşman deniz

nakliyatının, Varna ve Burgaz" limanlarının abluka
edilerek kesilmesi emrinin verilmesi. (BHTF, s.68.)
. : İzzet Paşanın Çatâlca'dan başka, İstanbul'da da ikipci

bir savunma hattının' yapılmasının imkânsızlaştığını
bildirmesi. (Kls.149, Dos.118, Fih.1.),
: Tuz'un düşmesi. (Kls.123, Dos.7, Fih.5-29.)
\ : Bulgaristan ve Sırbistan hudutlarında çarpışmaların

\ başlaması ve her iki hudutta bazı kulelerin topla tahrip
edilmesi. (KIs^g.^Dos.lO, Fih.10.)
^ : Saat 14.00 sıralarında Türklerin Razlık Müfrezesinin

de ateşe başlaması üzerine Razlık Redif Taburunun
sınıra yaklaşması ve Bulgarların bu bölgeye yaptıkları
tecavüz sonunda Viliça Karakolu'nun kısmen tahrip
(S) G RSZ. s.111'de 16 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 22 -
: Yunan ordusunda seferberliğin tamamlanması.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.770.)
: 6 ncı İstihkâm Taburu 5 nci Bölüğünün, Mürettep 8 nci
Kolorduya katılması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.770.)
: Lüleburgaz'da Şark Ordusunun acilen taarruz

harekâtına başlamasının, Başkomutanlık tarafından
emredildiğinin bildirilmesi. (Kls.309, Dos.5, Fih.2-9.)
: 18 nci, 23 ncü ve 24 ncü Kolordulardan Hurşit Paşa

komutasında yeni bir ihtiyat ordusunun teşkil edilmesi.
(TBHC.I, s.330.)
18 Ekim 1912 : Bulgar Hükûmeti'nin OsmanlI Devleti'ne savaş ilân
etmesi. (BHC.I, s.7; TSKT, c.ll, Ks.3, s.14; İOTK, c.lV,
s.389; BH, s.95; BH, T. s.453; BS, s.96; BHAH, s.7;
BH30. s.46; BHTS, c.ll, s.1; BHÇM, s.2; GRSZ, s.71
MBN, s.158; TBHC.I, s.52; TBH, C.ll, s.4; BSTH. s.20;
ÜBÇD, Kp. 3, s.261; ÜBÇD, Kp. 2, s.96; BT s.121;
BSTS, s. 16; EKBSR. s.32.) (6)
: Saat 07.00'de başlayan Bulgar taarruzunun, 42 nci
Alay birliklerinin karakol ve dolaylarındaki
' mukavemetinin neticesiz kalması; ikinci bir hamle
olarak devam edilmek istenen taarruzun da
Barakova-Dobrove hattında karşılaştığı yeni bir direnme
ve Türk topçusunun etkili ateşi karşısında öğle
saatlerine doğru duraklaması. (TSfCT, c.lll, K,1, s.319.)
: 1 nci Sırp Ordusunun üç kolordu ile hududa tecavüze

başlaması. (GRSZ, s. 133.)
: Yunanistan Hükûmeti'nin OsmanlI Devleti'ne savaş

ilân etmesi. (BHC.1, s.51; TSKT, c.ll, Ks.3, s.14;
TSKT, c .lll, Ks.1, s.150; TSKT, c .lll, Ks.2, s.26,157,
770; TSKT, c.VII, s.77; İOTK, c.lV, s.389; BH.T,
s.379; BH, YSEP, s.42, 44; BS, s.96; BHAH, s.7;
BH3.0. s.46; BH, TS, c .ll, s.1; BHÇM, s.2; GRSZ,
s.71; M.B.N. s.158; BHBKU, s.56; TBH, c.l, s.52;
TBH, c.ll, s.7; ÜBÇD, Kp. 3, s.261; BHYOC.I, Ks.1,
Kp.1 s.53; BT, s. 121.)
: OsmanlI Devleti'nin Yunanistan'a savaş ilân etmesi.

(BHC.I, s.51; BH YSEP, s.44, BHTF, s.35, YM, s.31.)
: Rus Hariciye Nazırı Sazanoff’un, Rusların,
Çanakkale'ye karşı harekât yapmaması hakkında
(6) S T 2, s.339'da 17 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 23 -
Yunanistan Hükümeti nezdinde teşebbüste
bulunacaklarını bildirerek, Turhan Paşadan OsmanlI
donanmasının Bulgar limanlarını abluka etmemesini
istemesi. (TSKT, c.VII, s.74.)
Müttefiklerin bütün cephelerde OsmanlI sınırlarını

geçerek taarruza başlamaları. (BHC.l, s.50.)
Bulgar kuvvetlerinin, Kurtkale ve Aydoğmuş'ta

OsmanlI sınırını geçerek ilerlemeleri. (TSKT, c .ll, Ks.3,
s.479.)
Bulgar kuvvetlerinin, Çarevoselo'yu ele geçirmeleri.

(BH, s.291.)
2 nci Bulgar Ordusunun Edirne üzerine yürümesi.
(TSKT, c .ll, Ks.3, s.86.)
Bulgar Hasköy Müfrezesinin, Kırcaali'ye giden yol
ekseninde taarruza geçmeleri. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.355.)
Sırpların, İvranya bölgesinden taarruza geçmeleri.

(TSKT, c .lll,K s .1 ,s .1 4 8 ,163.)
Tesalya'da Yunan taarruz harekâtının başlatılması.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.770.)
Yunan kuvvetlerinden Velemiş'in geri alınması. (TSKT,
c .lll, Ks.2, s. 159.)
Yunan ordusu karargâhının Tırnova'ya intikal

ettirilmesi. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.162.)
Sırp ve Karadağ kuvvetlerinin taarruzları sonucu

Selim iye'nin teslim olm ası. (TSKT, c .lll, Ks.3,
s.134.)
Aydoğmuş Kulesi'nden, Bulgarların Aydoğmuş'a

taarruza başladıklarının bildirilm esi üzerine,
kolordunun saat 13.45'te Aydoğmuş'un kesinlikle
bırakılmaması konusunda Göklemezler'de Mürettep
Redif Tümen Komutanlığına emir vermesi. (ASM,
S.32, s.30.)
4 ncü Kolordu Karargâhının Yeniler'de tesis edilerek,

kolordu komutanının ertesi günü Akçaköy ve Paşaköy
arasındaki mevzii işgal etmelerini emretmesi. (BHT,
c .lll, 351.)
Paşmaklı Jandarma Komutanlığından, Bulgarların

Karamanca ve Rojen kulelerine şiddetli taarruz
-24-
ettikleri ve şiddetle müdafaa edildiği fakat; düşmanın
Dereköyü’ne doğru ilerlemekte olduğu ve müfrezenin
Ç atakta bulunduğunun telgrafla bildirilmesi. (ASM,
S.32, s.37.)
Bir Sırp bataryasının Sivirçe sınır kulemizi tahrip ve

Tüçefçe kasabasını da topçu ateşi altına almasından
sonira Sırp ileri hareketinin fiilen başlamış olması.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s.162.)
Karataş boyundan ilerleyen 7 nci Bulgar Tümeninin 1
nci Tugayının Çarova'ya taarruz ederek, buradaki sınır
bölüğü ile 47 nci Alayın 2 nci Taburunu Kalimançe
doğrultusunda çekilmeye mecbur etmesi ve ikindi
saatlarine doğru da Çarova'yı işgal etmesi. (TSKT,
c .lll, Ks.1, s.167, GRSZ, s.170.)
Başkomutanlık Vekâletinin, donanmanın yapacağı

tavassut vazifesini Hariciye Nezaretine, Bulgar
limanlarının abluka edileceği şeklinde intikal ettirmesi
ve haberin yabancı devletlere bu suretle
duyurulmasını istemesi. (TSKT, c.VII, s.79.)
Hamidiye Kruvazörü'nün Varna'ya hareketi. (BHTF,

s.72.)
Yunanların her taraftan OsmanlIlara saldırdığını (Türk),

Dâhiliye nazırının bildirmesi. (Kls.123, Dos.7,
Fih.29-3,41-1)
Yanya, Aydonat, Filat Redif Taburlarının görev

verilebilecek durumdaki birliklerinin Yanya'da-
toplanabilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.141.)
23 ncü Nizamiye Tümeninin Loros bölgesine hareketi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.770.)
Drama Redif Tümeninin Mürettep 8 nci Kolordu
emrine girmek üzere Soroviç'e gelişi. (TSKT, c.lll,
Ks.2, s.770.)
Yunanların saat 11,00'de Çuka bölgesindeki sınır

karakollarına üstün kuvvetlerle saldırıya başlamaları.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.159.)
Yunan izci ve çete kollarının Halkidikya Yarımadası'na
çıkarılmaları. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.770.)
Milona, Menekşe Tepe, Ustrunga, Lesvaki, Aya Yorgi,

Veltin, İşkumba, Dominik, Postor, Damasol ve
- 25 -
K azaklar'ın Y u n an ların elin e geçm esi. (T S K T , c .lll,
K s.2, s .7 7 0 .)
: Pırnan Tepe Karakolu'nun Yunanların eline geçmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.770.)
: Lüleburgaz Şark Ordusu Karargâhından, düşmanın

bugün sınırı ufak birliklerle çeşitli noktalardan
aşmasının bildirilmesi. (Kls.309, Dos.5, Fih.2-16.)
: İsviçre'nin Lozan şehrinde imzalanan Ouchy (Uşi)

Barış Antlaşması ile OsmanlI Devleti'nin Trablusgarp'ı
İtalya'ya terk etmesi. (BHAH, s.8.)
18/19 Ekim 1912 : Sırp kuvvetlerinin, Banya sırtlarında Yenipazar

Müfrezesi tarafından geri püskürtülmeleri. (TSKT, c .lll,
Ks.1, s. 155, GRSZ, s. 125.)
: Osmanlı ve Sırp kuvvetleri arasında Gistotepe

: Yunanistan'la ilişkilerin kesildiğinin Genelkurmayca

bildirilmesi. (Kls.123, Dos.7, Fih.15-13.)
: Bulgaristan ve Sırbistan sınırlarında çatışmanın

başladığının Başkomutanlığa bildirilmesi. (Kls.123,
DOS.7, Fih.15-12.)
19 Ekim 1912 : 3 ncü Bulgar Tümeninin Figile'ye taarruz etmesi.

(TSKT, c.ll, Ks.3, s.107.)
: Ganadis Evzon Müfrezesinin Yeniçok'tan Dışkata'ya

taarruz ederek, oradaki 65 nci Alay 2 nci Tabur ve
Dışkata Hudut Bölüğünü uzaklaştırması. (GRSZ,
s.209.)
: Edirne batı cephesi ile Maraş bölgesinden çıkış

harekâtının yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.479.)
: Bulgarların 9 ncu Alay ile iki koldan hareket etmeleri,

büyük kısmı ile karşılaştığı mukavemeti kırarak
Dospat'ı sağından ilerleyen yabancı taburu ile de hafif
mukavemetleri kırmak suretiyle, Kargılı'yı işgal
etmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.327.)
: Sırpların takip harekâtında bulunmaları ve sadece

Manastır'ı işgal etmekle yetinmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.1,
s.295.)
: Çilli'deki düşman müfrezesinin bir batarya ile takviyeli

iki taburla Kara Balkan sırtlarından ve Kom
- 26 -
Gediği'nden, ayrıca iki topla takviyeli diğer bir düşman
müfrezesinin de Tilki Mahallesi üzerinden Devlen
üzerine taarruza başlamaları. (TSKT, c.lll, Ks.1, s.327.)
: 1 nci Kolordu Komutanı Yaver Paşanın Kırkkilise’ye

Mahmut Muhtar Paşayla görüşmek üzere gelmesi.
(İŞOM, ş.11.)
: Yunanların Nalbantköy'ü ele geçirmesi. (BTGG,

s.XLIV.)
: Yunanların Yenice'ye taarruzunun başlaması. (BTGG,

s.XLIV.)
: Yunan ve OsmanlI kuvvetleri arasında Alasonya

(Elasona) Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c.lll,
Ks.2, s.166; BHT. s.387; BHYSEP, s.49; GRSZ,
s.208; BHYO, c.l, Ks.1, Kp.1, s.67; BH, 3 s.39.)
: OsmanlI donanması tarafından Varna'nın ilk kez

bombardıman edilmesi. (TSKT, c.VII, s.75; TİT. c.ll,
Ks.2, s.22; BHTF, s.168.)
: Yunan kuvvetlerinin Alasonya'yı işgal etmeleri.

/ (Kls.36, Dos.5, Fih.18, Kls.659, Dos.51, Fih.14-5,
TSKT, c .lll, Ks.1, s.150; TSKT, c .lll, Ks.2, s.167;
BHAH., s.8; GRSZ, s.209.) (7)
: Priştine Müfrezesinin Sırp taarruzları karşısında

Podiyevo'ya ve Lap Suyu'na doğru çekilmeleri.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s.159, GRSZ, s.13, GESZ, s.130.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Dışkata

Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.168;
BHYSEP, s.50.)
: Yunan kuvvetleri tarafından Zimnaç ve Paraşküi'nin

işgali. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.771.)
: Yunan Epir Ordusunun Narda'yı geçerek Gribova'ya

yerleşmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.771.)
: Varna'nın, OsmanlI kuvvetleri tarafından topa

tutulması. (BHBAD, s.64.)
: Karadağlıların, iki saat süren piyade ateşinden sonra

Boyana Nehri'ni kayıklarla geçip, bir taburla Belay
sırtlarını tutması. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.109.)
(7) VO s. 29'da 20/21 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 27 -
Sırpların Türk sınır kulelerinin hepsini alarak Piçinya
Vadisi'ne tamamen hâkim olması. (TSKT, c .lll, Ks.1,
s.164.)
Rumeli Garp Ordusu Başkomutanı Ali Rıza'nın,

yabancı gazete muhabirlerinin ordu ve kolordu
karargâhlarına kabul edilip edilmeyeceklerinin
bildirilmesini, Başkomutanlık Vekâletinden isteyen
yazısı. (Kls.139, Dos.73, Fih.3.)
Düşman donanmasının Limni Limanı'na gelmesi ve

Averof Zırhlısı'ndan bir subayın karaya çıkarak adanın
teslim ini Limni Mutasarrıflığından istemesi, fakat,
isteğinin reddedilmesi. (KIs.135, Dos.59, Fih.1-1.)
OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Cuma-i Bala

Muharebesinin yapılması ve Cuma-i Bâlâ'nın Bulgar
kuvvetleri tarafından işgali. (Kls.36, Dos.5, Fih.18.)
Yanya Redif Alayının, Margliç, Rilat, Aydonat

Taburlarının, emir gereğince Beşpınar bölgesine doğru
yola çıkarılmaları ertesi gün sabahtan Kumçiadis
Boğazina yaklaşmaları. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.141.)
19/20 Ekim 1912 Priştine Müfrezesinin Podiyevo bölgesini bırakarak,

daha güneyde Kline Boğazina (8) çekilmek zorunda
kalması. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.159.)
Bulgar Başkomutanı General Savof'un, Ali Yaver Paşa

kumandasındaki mürettep kolorduyu bozguna
uğratması. (İOTK, c.lV, s.390.)
Dışkata'nın Yunan kuvvetleri tarafından işgal edilmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.168.) (9)
20 Ekim 1912 Sırbistan'ın OsmanlI Devletine savaş ilân etmesi. (BH,
c.l, s.51; TSKT, c .ll, Ks.3, s.14; BS, s.96; BH30 s.46;
TBH, c.l, s.52.) (10)
: Nevrekop Redif Taburunun , dört toplu bir dağ

bataryası ile Karasu Redif Taburu bölgesine gitmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.1," s.328.)
: Karadağ kuvvetlerinin Sokadiç yönünden nehrin sol
sahiline asker çıkarıp Polay M üfrezesinin arkasına
----------- \ i
(8 ) Lap Suyu ile Broniçe Suyu'nun birleştiği yerden (Lojan'dan) Lap Suyu boyunca güneye
inen boğazdır.
(9) G R S Z s.207'de 16 Ekim 1912, B H 3 s.39'da 21 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
(10 ) S T H Kp. 1, s.99'da 17 Ekim 1912, IO T K c .IV , s.389'da 18 Ekim 1912, B T s . 121'de 18 Ekim
1912 olarak belirtilm ektedir.
I
-28-
yürümeleri ve Prediçe'den Sokadiç'e sürülen bir
müfrezenin Karadağlıları durdurmaları. (GRSZ, s. 108.)
: OsmanlI __ve Sırp kuvvetleri arasında Bilaç

Muharebesî'nin yapılması. (Kls.36, Dos.5, Fih.18,
TSKT, c .lll, Ks.1, S.164.)
: Sırp kuvvetlerinin Podiyevo'ya girmeleri. (TSKT, c.lll,
Ks.1, s.159; STH Kp.1, s.100.) (11)
: Osmanlı ve Sırp kuvvetleri arasında Eğri Palanga ve

Straçin m uharebelerinin yapılm ası. (TSKT, c.lll,
Ks.1, s. 165.)
: Sırp kuvvetlerinin Eğri

Palanga'yı işgal etmeleri.
(TSKT, c.lll, Ks.1, s. 165; BHAH, s.9.) (12)
: Karadağ kuvvetlerinin Kuplik'i işgal etmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.213; GRSZ, s.106.)
: Yunan kuvvetleri tarafından Kiliseli ve Pınarbaşı'nın

: Preveze'de Antalya ve Tokat torpidobotlarının Yunan

/ kuvvetlerinin taarruzları karşısında kendilerini
batırmaları. (TSKT, c.VII, s.87.)
20/21 Ekim 1912 : Yenivaroş Müslüman halkının Avusturya'dan yardım

ve koruma istemesi. (Kls.649, Dos.10, Fih.14.)
21 Ekim 1912 : İstanbul'daki İngiliz Büyük Elçisi Sir Gerald Lovter'in,

hükümetine yolladığı bir telgrafta, Kamil Paşanın
kendisine haber yollayarak, savaş başlamışsa da, ilk
fırsatta İngiltere'nin aracılık yapmasını istediğini
bildirmesi. (TİT c.ll, Ks.2, s.24.)
: Karadağlıların, Akova ve Berana'yı elde eder etmez,

oradaki İslâm olmayan halkı silâhlandırıp Akova'nın
korunmasını onlara bırakarak; bütün kuvvetleriyle
Plava ve Gosina'ya taarruzla kaçmaları Nizamiye
Taburlarının da dağınık olarak Yakova'ya çekilmeleri.
(TSKT, c .lll, Ks.3,s.70,) . .
: Doğu Trakya'daki Şark Türk Ordusunun taarruza karar
vermesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.2.)
: Bulgar kuvvetlerinin Devlen'i işgal etmeleri. (TSKT,

c.ll, Ks.3, s.401.)
(11) G R SZ s. 129'da 21 Ekim 1912 olarak belirtilmektedir.
(12) G R SZ s. 1351e 19 Ekim 1912, B H T s.3401a 21 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
-29-
Bulgarların Uriş'e taarruz etmesi. (TS K T, c.ll, Ks.3, s.1 13.)
Yunan kuw etlerinin Kırkgeçit mevziine taarruz

Sırp kuvvetlerinin Yenipazar bölgesinde taarruza

geçm eleri. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.156; GRSZ, s.125.)
Priştine Müfrezesinin Lap Suyu ile kuzeydoğusundaki

Sultan Murat Tepesi hattına çekilmeleri. (TSKT, c .lll,
Ks.1, s.159.)
Geylan Müfrezesinin Geylan'a çekilmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s.162.)
Sırp kuvvetlerinin Straçin'i işgal etmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s.166; BHT, s.340.)
Osmaniye’nin, Bulgar kuvvetleri tarafından işgal

edilmesi. (GRSZ, s.193.)
Sırp kuvvetlerinin cepheden ve Gusina-Yakimove

istikametinde kuşatıcı biçimde taarruza başlamaları.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s.168.)
Varna'nın, Hamidiye ve Mecidiye kruvazörleri
tarafından bombardıman edilmesi. (TSKT, c.VII, s.91;
BHTF, s.75; BH, BAD, s.64, BOMD, s.181.)
Bulgar Hasköy Müfrezesinin saat 16.00'da Kırcaali'yi
işgal etmesi. (EKMKH, c.l, s.49.)
Türk kuvvetlerinin Yuruş-Koyunlu Harabesi yönünde

Bulgar 8 nci Tümenine taarruz etmesi. (EKMKH, c.l, s.50.)
Kırlar-Tuzluk-Kiremitler hattını işgal eden Türk

birlikleriyle, iki koldan hareket eden Bulgar Tugayının
saat 9.00'da muharebeye başlamaları ve saat
12.00'ye kadar devam eden muharebeler sonunda
Türk birliklerinin geri çekilmesi. (ASM.S. 32, s.3.)
Ivranya'dan Komanova istikametine taarruz eden 1 nci

Sırp Ordusunun sağından ilerleyen koldan bazı
birliklerin, Geylan'a Koncal Boğazı’na sarkmaları ve
aynı zamanda Tüçefçe Hogoşte ve Koncal
yönlerinden de tehdide maruz kalması üzerine Geylan
Müfrezesi erlerinin ailelerini korumak kaygısına
düşerek dağılmaları. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.162.)
Hamidiye Kruvazörü'nün bir gösteriş yapmak

maksadıyla Kavarna önüne gelmesi. (TSKT, c.VII, s.90.)
- 30-
: Yunanların, Kumçiyadis Boğazı'na hâkim sırtları işgali.
(YM, s.35.)
: Başkomutanlığın Garp Ordusu Komutanı'nın yabancı
gazeteciler konusunda sormuş olduğu soruya, eğer
gazeteciler elçilikler kanalıyla müracaat eder ve
ellerinde' belgeleri varsa o zaman izin verileceğini
bildiren yazısı. (Kls.139, Dos.73, Fih.3-1.)
: Taşlıca Müfrezesinin Taşlıca'ya dönmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s. 151.)
: 20/21 Ekim 1912 Kırcaali yönünde Redif ve Müstahfız

birliklerinin kuvvetli düşman karşısında perişan bir
şekilde Ard Nehri gerisinde çekilmeye mecbur olması.
(Kls.659, Dos.51, Fih.14-6.)
21/23 Ekim 1912 : OsmanlI Şark Ordusunun, Edirne-Kırkkiiise arasında

Bulgar ordusuna yenilmesi. (İOTK., c.lV, s.390; TİT,
\c .ll, Ks.ll, s.20.)
: OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Yenipazar

Muharebesi'nin yapılması. (GRSZ, s.124.)
21/24 Ekim 1912 : OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Seniçe

GRSZ, s.123,124.)
21/26 Ekim 1912 : OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Kırcaali
Muharebesi'nin yapılması. (Kls.309, Fih.75-2, TSKT,
a li, Ks.3, s.358; BH, 1, c.l, s. 187.)
22 Ekim 1912 : OsmanlI ordusunun doğuda ve batıda taarruza

geçmesi. (BH, c.l, s.9, 255.)
: Maraş bölgesinde OsmanlI kuvvetlerince gösteri

taarruzunun yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.135.)
: Yunanların topçu himayesiyle Kumçiyadisten batı

yönünde yaptıkları taarruzun, 68 nci Alay 3 ncü Tabur
ile takviye edilen Yanya Redif Alayı tarafından
uzaklaştırılması. (GRSZ, s.221.)
: Bulgar kuvvetleri tarafından Edirne’nin muhasarasına

başlanılması. (BHBAD, s.59; BT s. 127.)
: Edime Kale Komutanlığınca ilk huruç hareketinin

yapılması. (ASM, S.52, s.56; EMAHC s.5; BHBAD, s.60.)
: Edirne Mürettep Kolordusuna bağlı 10 ve 11 nci

Tümenlerin Bulgar emniyet kuvvetlerini geriye atarak,
-31 -
Kayapa ve Tavşankorucu köy doğrultusunda
ilerlem eleri. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.152.)
: Bulgar kuvvetlerinin Kayapa ve Tavşankorucu'ya

taarruz etmeleri. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.152.)
: OsmanlI kuvvetlerinin Sırp-Yunan kuvvetlerine

Kosova'da yenilmeleri. (GTİTC., s. 17; YABA, c.VI,
S.170; BHDC, s.87.)
: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Erikler

Muharebesinin yapılması. (BHTS, c .ll, s.208, 276;
BHBAD, s.44.) (13)
: Bulgar 1 nci ve 3 ncü Ordularının Kırklareli-Edirne
arasında yaptıkları karşı taarruz üzerine, Şark
Ordusunun Pınarhisar-Lüleburgaz hattına çekilmesi.
(Kls.124, Dos.13, Fih-1, TSKT, c .lll, Ks.1, s.153.)
: Sırp kuvvetlerinin Kilise Tepe'yi ele geçirmeleri.
(TSKT, c .lll, Ks.1,s.156.)
: Yunan kuvvetlerinin Serfice'yi (Şerifçe) ele
geçirmeleri. (TİT, c.ll, Ks.2, s.22; GTİTC. s.18.) (14)
: Priştine Müfrezesinin Firzovik bölgesine çekilmesi.

(TSKT, C.JIJ, Ks.1, S.159.)
: Sırp kuvvetlerinin Kumanova'ya yürüyüşü. (TSKT,
c .lll, Ks.1, s,174; BH, 2 s.200.)
: Vardar Ordusu Karargâhının Bereketliden Uraş'a

: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Seymenli

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.1, s.335.)
: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Süleoğlu

Muharebesinin yapılması. (BH 1, s.27; TBH, c.ll,
s.354; BSTH s.32; BSTS, s.36.)
: İpek bölgesindeki 21 nci Tümen birlikleriyle

Karadağlılara karşı taarruz yapılması ancak bir başarı
sağlanamaması. (TŞKT, c .lll, Ks.1, s.151.)
(13) TB H c. II, s.226'da 2 3 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir

(14 ) İO T K CAV, s .3 9 3 te 2 0 Ekim 1912, M O T c. VI, s.3496'da 2 0 Ekim 1912, B H T s.3 9 3 'te 2 3
Ekim 1912, B S. s.219'da 2 3 Ekim 1912, BHBAD . s.36'da 2 3 Ekim 1912, G R S Z s.2131e 24
Ekim 1912, BH TF. s.1731e 2 4 Ekim 1912, B H 2 s.2541e 2 5 Ekim 1912 olarak
belirtilm ektedir.
- 32 -
: Bulgar kuvvetlerinin Kayapayla Tavşankorucu köy
arasından yaptığı gece taarruzu sonucunda önce 10
ncu Tümen sağ kanat birliklerinin bozularak Sofular'ın
hemen kuzeyine kadar çekilmeleri. (TSKT, c .ll, Ks.3,
s. 152.)
2 2 /2 3 Ekim 1912 : OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Kırkgeçit

Muharebesinin yapılması. (Kls.36, Dos.5, Fih.18.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Lazarat

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.192,
333; BHYSEP, s.52; BHYO, c.l, Ks.1, Kp.1, s.92.)
: Sırp Ordusu Morava Tugayının Gilan'ı işgal etmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.213.)
: Limni Adasinın, Yunan kuvvetleri tarafından işgal

edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.328; TSKT, c.VII, s.78;
BH, 1, S.46; BS, s.285; BHBKU, s.76; YABA, c.VI,
s.183; BH, DC, s.148.)
: Yunan kuvvetlerinin Mondros Lim aninı bir üs hâline

getirmeleri. (TSKT, c.VII, s.78; YABA, c.VI, s.184.)
/ : Eldeki kuvvetlerle, Rugova'dan Velika ve Mukra
hattına, Deçan M anastırindan Plava istikametine birer
karşı taarruzun yapılması ancak; eldeki kuvvetlerin
tümü kullanılmadığından ve Mukra Tepesinin ele
geçirilmesi sırasında Tuğgeneral cavit Paşanın
yaralandığından bir başarı elde edilememesi. (TSKT,
c .lll, Ks.3, s.70.)
: Türk Hükümetinin Fransız Hükümetine başvurarak

büyük devletler adına mütareke ve barış için aracılık
etmesini rica etmesi. (BHT, c .lll, s.385.)
: Albay Kazım'ın Koçana'ya gelmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1,

s. 168.)
: Priştine'nin düşmesi. Priştine ve Gilan Arnavutlarının

kaçtıklarının anlaşılması. (Kls.649, Dos. 10, Fih.15;
İş.M, s.214; TİT, c .ll, Ks.ll, s.21; GRSZ, s.130, BHAH,
s.26.)
: Garp Ordusu Başkomutaninın Dersaadet Umum

Başkomutanlığı Vekâletine Osmaniye'nin sükûtunu
: Şark Türk Ordusu, Edirne-Kırklareli (Kırkkilise) genel

hattının üzerinde ve bu hattın da kuzeyinde Bulgar
-33-
kuvvetleriyle yapılan muharebelerde (KIrklareli
Muharebeleri) muharebe meydanını Bulgarlara
bırakarak, Pınarhisar-Lüleburgaz genel hattına geri
çekilmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.2, 39; BHT, s.473; BS,
s.121; BHTS, c.ll, s.109; İŞOM. s.36; TBH, c .ll, s.165,
408; BHTF, s.172; BHBAD, s.44; BH, 1, c.l, s.86;
YABA, c.VI, s.155; BH, 4 s.41; MOT, c.Vl, s.3495.)
: 8 nci Mürettep Kolordunun Kırkgeçit mevziinden

çekilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.202.)
: Mürettep Tümen Komutanlığının lâğvedilmesi. (TSKT,

c.ll, Ks.3, s. 152.)
22/24 Ekim 1912 : Edirne üzerine Bulgarların ilk baskın hareketleri.

(İOTK, c.iV, s.390; OMNK s.272.)
23 Ekim 1912 : Zivkoviç Sırp Ordusunun Kraylevo Grubunun,

Yenipazar'ı zaptı. (İş.M. s.216, TSKT, c .lll, Ks.1,
s.156; İOTK, C.İV, s.393; TİT, C.ll, Ks.2, s.21; B H , 2
s.210, 294; GRSZ, s.125; BHTF, s.172; BHBAD,
s.32; M ^T , c.VI, s.3496.) (15)
: Bulgar kuvvetleri topçusu himayesinde Saray

Akpınar'ından ilerlemeleri, Yassı Tepe ve Karagöz'den
yapılan karşı taarruzla geri çekilmeleri. (EMAHC, s.7.)
: Selânik Valisi Mehmet Nazım ve şehir ileri

gelenlerinden 17 kişinin imzası ile Tahsin Paşadan,
şehrin yakınında savaşın önlenerek, tahrip felâketine
yol açılmamasının istenmesi. (BTGG, s.XLV.)
: Grad tepeleriyle Leşke sırtlarında eşkıya ile çarpışma

başlaması üzerine Leşke'deki kuvvetin Koçana sınır
bölüğü ile takviye edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.169.)
: Priştine Müfrezesi döküntülerinin Firzovik'e gelmeye

başlamaları. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.194.)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Petra

Muharebesi'nin yapılması. (BHTS., c.ll, s.266, 295;
TBH c.ll, s.222; BHTF, s.80; BHBAD, s.44.) (16)
: Mecidiye Kruvazörü'nün Varna'yı bombalaması. (BHTF,

s.77.)
: Yunan kuvvetlerinin Lazarat'ı işgal etmeleri. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s. 196.)
(15) BHA H . s.26'da 2 2 Ekim 1912 olarak belirtilmektedir.

(16 ) IŞ O M s . 12-32'de 2 2 /2 3 Ekim olarak belirtilmektedir.
-34-
22 Ekim'de Süloğlu-Geçkinli'deki başarısızlıktan sonra
ordunun taarruzunun suya düştüğünü hesaplayan Şark
Ordusu Komutam'nın ordunun birinci hatta çekilmesini
emretmesi. (BH T.c.lll, s.4.)
3 ncü Ordu Komutam'nın Şark Ordusu Komutanı’nın

muvafakatıyla geri çekilmeyerek; Petra ve Erikler
civarındaki muharebeye devam edip, Kırklareli'de de
tutunamayacak surette mağlûp olması ve bunun
sonunda Kırklareli-Hasköy hattındaki müdafaanın
imkânsız bir hâle gelmesi. (BHT. c .lll, s.4,5.)
Bulgar 2 nci Ordu Karargâhının saat 16.00'da

Tımava-Seymen'den, Svilengrad (Mustafa Paşa)'a hareket
ederek saat 18.00'de ulaşması. (EKMKH, c.l, s.57.)
Başkomutanlık Vekâletinin, Bulgar Başkomutanlığının

dikkatini başka tarafa çekmek ve bu suretle; asıl
cephedeki düşman kuvvetlerinin azalmasını sağlamak
amacıyla, OsmanlI donanmasına, Bulgar kıyılarına bir
gösteri çıkarması yaptırma kararı vermesi. (TSKT,
c.VII, s.93.)
Türk kuvvetleri ile Bulgar kuvvetleri arasında KIrklareli

/
Muharebesi'nin yapılması. (BHTF, s.172.)
Şarköy müftüsü ve belde naibi tarafından; Şarköy kasabası

ve civarındaki İslâmların silâh altına alınmaları dolayısıyla,
kalan İslâm nüfusunun Hristiyan nüfusundan daha az
olduğu ve Rus Savaşı sırasında Hristiyanların yaptıkları
vahşet dikkate alındığında bu bölgeye yardım kuvvetlerinin
gönderilmesinin Dâhiliye Nezaretinden dilekçeyle
istenmesi. (Kls.139, Dos.73, Fih.5.)
8 nci Kolordu Karargâhının önce ciciler'e, sonra

Kırcalar'a intikali. (TSKT, c .lll, Kş.2, s.771.)
Yunanların Vlaho-Livadi, Kaşanhan, Kırk Geçit'i işgali.

(TSKT, c.lll, Ks.2, s.771.)
Yanya rediflerinin karşı taarruzları, Kumçiadis'in geri
alınması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.771.)
23/24 Ekim 1912 OsmanlI kuvvetlerinin, Gribova ve Kumçiadis

dolaylarında yapılan muharebelerden sonra Yanya'ya
doğru çekilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.153; BH 2 s.109;
BHYSEP, s.78, 80.)
Vitoş cephesindeki, Trikova'da Bulgar kuvvetlerinin
hücuma kalkmaları ve yapılan süngü muharebesi
- 35 -
sonunda Bulgarların geri püskürtülmeieri. (TSKT, c .lll,
Ks.1, s.169; TSKT, c .lll, Ks.2, s.215.)
: OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Kumanova

Meydan Muharebesi'nin yapılması. (Kls.36, Dos.5,
Fih.18, TSKT, c.ll, Ks.3 s.183; TSKT, c .lll, Ks.2,
s.771; İOTK, C.IV, s.393; TİT, c.ll, Ks.ll, 8.21; BH, 2
s.201; BS, S.193; BHAH, s.26; GRSZ, s.140; SLT,
s.206; VO, s.38; BHTF, s.172; ÜBÇD, Kp. 2, s.186;
BH, BAD, s.33; STH, Kp. 2, s.202; STH. Kp.1, s.344;
YABA, c.VI, s.175; BOMD, s.130; BH, 4 s.44; MOT,
c.VI, s.3496; BH, DC, s.87.) (17)
24 Ekim 1912 : 3 nc.ü Bulgar Ordu birliklerinin Kırklareli (Kırkkilise)'yi

ele geçirerek, bu şehrin doğu ve güneydoğu sırtlarına
yerleşmeleri. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.156; İOTK, c.lV,
s.390; BH, T s.474; TBH, c .ll, s.255; TBH, c .lll, s.22;
BH, BAD, s.59; YABA, c.VI, s.160.) (18)
Sırpların Pozega Grubunun Seniçe'yi ele geçirmeleri

ve Albay Halit Münir’in şehri boşaltması. (İŞM, s.216,
TSKT, c .lll, KS.1, s.151, 155; TSKT, c .lll, Ks.2, s.214;
TSKT, c .lll, Ks.3, s.69; BH, 2 s.210; GRSZ, s.124;
BH, 1, c.l, s.81.)
: Priştine Müfrezesinden artakalan iki buçuk nizamiye

taburu, iki süvari bölüğü, bir istihkâm müfrezesi ve üç
sahra bataryasının Firzovikten geçerek Kaçanik'e
doğru çekilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.194.)
: Sırp ve Karadağ kuvvetlerinin Yenice'yi ele

geçirmeleri. (BH2 s.294.)
: Bulgar kuvvetlerinin SüleoğluVu işgal etmesi. (BSTH, s.42.)
: Mürettep 8 nci Kolordunun Ahmetobası'na çekilmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.216.)
: Yanya Kolordusunun Beşpınar bölgesine çekilmesi.

(TSKT, c .lll, Kâ.2, s.771.)
: Karadağ kuvvetlerinin Rugova'yı ele geçirmeleri.

(TSKT, C.III, Ks.3, s.71.)
•.M ecid iye Kruvazörü'nün Varna'yı yeniden

bombalaması. (TSKT, c.VII, S.92; BHDC, s.84.)
(17 ) B H 3 O s.48'de 2 2 /2 4 Ekim 1912, S T 3 , s.417'de 2 6 Ekim -1912 olarak belirtilm ektedir.
(18 ) S T 3 , s.417'de 2 2 Ekim 1912, B H 2 s. 1451e 2 3 Ekim 1912, B H 3 .0 s.50'de de 2 3 Ekim 1912
olarak belirtilm ektedir.
-36-
: Yunanlar tarafından Serfiçe'nin ele geçirilmesi.
(BHBAD, S.36.)
: Kumanova Muharebesinin geri çekilmeyle

sonuçlanması. (Kls.649, Dos.10, Rh.17-2, GRSZ, s.155.)
: Grebene M üstahfızlarının Evzon Müfrezesine

baskını, Zim eniça'nın geri alınm ası. (TSKT, c .lll,
Ks.2, s.771.)
: Albay Halit Münir'in Seniçe'yi boşaltması. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s.155.)
24/25 Ekim 1912 : Bulgar kuvvetlerinin Koçana’yı ele geçirmeleri. (Kls.36,

Dos.5, Fih.18, TSKT, c .lll, Ks.1, s.171; TİT. c .ll, Ks.ll,
s.21; BH,1, s.54; GRSZ, s.174.) (19)
: 16 ncı Tümenin perişan bir gece yürüyüşünden sonra

İştip'e gelmesi. (TSKT, d ili, Ks.1, s.170.)
: Manastır Redif Tümeninin Üsküp’e çekilmesi.

(KİS.649, Dos.10, Fih.17-4.)
24/28 Ekim 1912 : OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Kavaklı

Muharebesi’nin yapılması. (BSTH, s.43.)
/
25 Ekim 1912 : Yunan kuvvetlerinin Loros'u işgal etmeleri ve Yanya'ya
doğru ilerlem eleri. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.153.) (20)
: OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Karataş

Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.1, s.193.) (21)
: Karadağ kuvvetlerinin Oblika mevkiini ele geçirmeleri.

(BHT. s.294.)
: Bulgar kuvvetlerinin Seymenli'ye ikinci taarruzları.

: Yanya Kolordusunun Stirvina'ya çekilmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.427.)
: 8 nci Kolordunun Kastanya sırtlarına çekilmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.772.)
: Yunan kuvvetlerinin, Grevena'yı işgal etmesi. (BHT.

s.393.)
(19) B H 2 s .2 9 1 'd e 2 4 Ekim 1912, B H T s .5 2 2 ’d e de 2 4 Ekim 1912, M O T c .V I, s.3497'd e 2 4 Ekim

1912, B S s.2051e 2 5 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
(20) G R SZ s.222'de 2 6 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
(21) G R S Z s. 157'de 2 4 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
-37-
: Y unan kuvvetlerinin K araferye'yi işgal etm esi. (İO T K .
C.IV, s.393; T İT c.il, Ks.2, s.22; M O T , c.VI, s.3497.) (22)
: İşkodra Gölü'nün kuzeyinden ilerleyen Karadağ
kuvvetlerinin öncüleriyle Kır Suyu'na yanaşmaları.
: Abdullah Paşanın, merkezle sol kanadın vaktiyle
söylenen hatta çekilemeyecekleri kanaatine vararak
verdiği emirde; 1 nci, 2 nci ve 4 ncü Kolorduların
Hayrabolu'ya doğru çekilmelerini, Lüleburgaz'da
toplanmakta olan 17 nci Kolordu ile Tekirdağ Muratlı
İstasyonu'nda bulunan birliklerin Çorlu'ya, Süvari
Tümeninin Lüleburgaz'a hareket etmelerini bildirmesi.
(TBH c .lll, s.5.)
: Bulgar kuvvetlerinin Kırcaali'den Arda güneyine geçerek
hâkim sırtlan tahkime başlaması. (ASM. S.32, s.4.)
: Şark Ordusu Karargâhının İstanbul'dan Çerkeş

köyüne gelmesi. (BHTF, s.83.)
: Epir Ordusunun Beşpınar istikametinde ileri harekete

başlaması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.772.)
: Selânik tahkimatına başlanması. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.772.)
25/26 Ekim 1912 : Garp Ordusu Karargâhının Selânikten Manastır'a

hareketi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.772.)
: OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Kaçanik

Muharebesi'nin yapılması. (VO s.155.)
: 16 nci Tümenin emre uymayarak, geceyi Vardar'ın

doğusunda geçirmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.170.)
25/28 Ekim 1912 ; OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Islomeşte

Muharebesi'nin yapılması. (BTGG, s.104.)
26 Ekim 1912 : Rusya’nın, Balkanlardaki savaşta hem arabuluculuk

yapmak hem de OsmanlI toprak bütünlüğünün
bozulmasına mani olmak amacıyla bir tasarı hazırlaması.
Buna göre; 1- İstanbul ,ve civarında padişahın
^ egemenliğinin olduğu gibi kalması, 2- Rumeli'nin diğer
vilâyetlerinde padişahın sözde egemenliğinin kalması
ve orada büyük devletlerin güvence ve denetiminin
tercih edilmesi, 3- Savaşanların hiçbirinin toprak
' kazanmaması düşünülmektedir. (TİT c .ll, Ks.2, s.28.)
(22 ) G TİTC s.18'de 2 6 Ekim 1912, T S K T c .lll, Ks.2, s.772'de 2 9 Ekim 1912, G R S Z s .2 15 1 e de
2 9 E k im 1912, B H B A D s.36'da 2 9 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 38 -
: S ırp .kuvvetlerinin H isarcık1! işgal etm esi. (G R SZ, s .9 7 )
: General Yankoviç komutasındaki 2 nci Ban Şumadiye

Tümeninin Metroviçe'yi ele geçirmesi. (TSKT, c .lll,
Ks.1, s.157; TSKT, c .lll, Ks.1, s.160; BH, s.210;
ÜBÇD, Kp.2, s.200.) (23)
: 3 ncü Sırp Ordusunun Firzovik'i alması. (TSKT, c .lll,
Ks.1, s. 194; GRSZ, s.160.) (24)
V
: Aya Saranda Limanı'nın dört Yunan savaş gemisi

tarafından bombardıman edilmesi. (Kls.124, Dos. 13,
Fih.6, TSKT, c .lll, Ks.2, s.501,772.) (25)
: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Birinci
Pınarhisar Muharebesinin yapılması. (TBH, c .lll, s.22.)
: Yunan kuvvetlerinin Grebene'ye taarruz etmeleri.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.772.)
: Yunan kuvvetleri tarafından Kozana'nın işgal edilmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.772; GRSZ, s.215; GTİTC, s.18;
BH, BAD, s.36.) (26)
/ : 16 ncı Tümenin İzovur'a gelmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1,

s.170.)
: Gustom'da Yunan çetelerine, Grebene Müstahfız

Müfrezesinin baskını. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.772.)
26/27 Ekim 1912 : Sırp kuvvetlerinin Üsküp'e girmesi. (TİT c.ll, Ks.2,
s.21; İOTK, C.IV, s.393; GRSZ, s.160, 179.) (27)
27 Ekim 1912 : Sırp kuvvetlerinin Prepol'ü ele geçirmeleri. (TSKT,

c .lll, Ks.1, s.151; TSKT, c .lll, Ks.3, s.69, GRSZ, s.97.)
: 16 ncı Tümenin Pirlege'ye gelmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1,

s.170.)
: Karadağ kuvvetlerinin B oksit ele geçirmeleri. (BH, T. s.294.)
: Kırcaali'den çekilen Yaver Paşa kuvvetlerinin, Ferecik

dolaylarında Bulgar kuvvetlerine yenilmesi. (TİT. c.ll,
Ks.ll, s.21.)
(2 3 ) G R S Z s .1 30 ’d a 2 3 Ekim 1912 olarak belirtilmektedir.
(24) S T H Kp.2, s. 751e 2 4 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
(25) G R S Z s.222'de 2 8 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
(26) T İT C .ll, Ks.2, s.22'de 2 5 Ekim 1912, B H T F s. 1731e 2 5 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
(27) TS K T C .lll, Ks.3, s.71'de 2 4 Ekim 1912, B H T s.352'd e 2 6 Ekim 1912, VO s.156'da 2 6 Ekim
1912, S T H Kp.2, s.941e de 2 6 Ekim 1912, TS K T C .lll, Ks. 1, S.5031e 2 7 Ekim 1912, M O T
c. VI, s.3497'de 2 7 Ekim 1912 olarak geçm ektedir.
- 39 -
: Şark Ordusunun, Meriç Nehri'nin batısında Bulgar
kuvvetlerine teslim ojması. (TSKT, c .lil, Ks.1, s.155.)
: Bahtiyar Paşanın emrindeki birliklerle beraber Gora

bölgesine çekilmesi. (TSKT, c .lil, Ks.1, s.156.)
: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Köprûlü'de Artçı

Muharebesi'nin yapılması. (VO s.63.)
: Sırp kuvvetlerinin Kaçanik'i işgal etmesi. (TSKT, c .lil,

Ks.1, s.195; GRSZ, s.160.)
: Yunan kuvvetlerinin Grebene'yi işgal etmesi. (TSKT,

c .lil, Ks.2, s.772.)
: Başkomutanlığın, OsmanlI ordusuna katılm ak

isteyen Alman subaylarına teşekkürlerini bildirip, şu
durumda ihtiyaç olm adığının kendilerine
bildirilm esini Harbiye Nezaretinden istem esi.
(KİS.139, Dos.73, Fih.2-3.)
Yunan çetelerinin Bübosta'ya saldırıları, köyün yakılışı,

çetelerin geri çekilmeleri. (TSKT, c .lil, Ks.2, s.772.)
: Ahatobası'nın Yunanlar tarafından işgali. (TSKT, c .lil,

Ks.2, s.772.)
27/28 Ekim 1912 : 18 nci Tümen tarafından Nalbantköy güneyindeki

Yunan 5 nci Tümenine karşı başarısız bir gece
baskınının yapılması. (TSKT, c .lil, Ks.2, s.772.)
27/29 Ekim 1912 : Vardar Ordusunun Piriepe'ye çekilmesi. (Kls.124,

Dos.13, Fih.10, KİS.241, Dos.207, Fih.1, Kls.649,
Dos.10, Fih.20, TSKT, c .lil, Ks.1, s.219.)
28 Ekim 1912 : Bulgar Başkomutanlığının 11 nci Tümeni kurarak,

komutanlığına da Tuğgeneral Velçef'i getirmesi.
(TSKT, c.ll, Ks.3, s.179.)
: Karadağ kuvvetlerinin İpek'e yaklaşmaları üzerine,

Mahmut Hayret Paşa komutasındaki birliklerin
Yakova'ya-çekilm eleri. (TSKT, c .lil, Ks.1, s.151;
TSKT, c .lil, Ks.3, s.71.)
: Karadağ kuvvetlerinin, Kır Suyu'nu geçmeleri. (TSKT,

c .lil, Ks.3, s.97.)
: Yunan kuvvetlerinin, Vartayı işgal etmeleri. (BHT. s.395.)
28/29 Ekim 1912 : Sırp kuvvetlerinin Köprülü'yü işgal etmeleri. (TSKT,

c .lil, Ks.1, s.223.)
- 40 -
: Hamidiye Kruvazörü'nün Varna önlerinde gösteriş
harekâtı yapması. (TSKT, c.VII, s.96.)
: Taşlıca'nın 4 km kadar batısındaki Gradeç köyünden

Karadağlıların tüfek seslerinin gelmesi üzerine,
Taşlıca Müfrezesinin 29 subay, 1360 erle
Avusturya-Macaristan (Bosna-Hersek)'a sığınması.
(Kls.659, Dos.51, Fih.14-19, TSKT, c .lll, Ks.3, s.69.)
28/30 Ekim 1912 : OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Katerina
Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.2,
s.238-242; BHYO, c.l, Ks.1, Kp.1, s.1 15.)
29 Ekim 1912 : Edirne batı cephesi ile Maraş bölgesinden huruç

harekâtının yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.160; ASM,
S.52, s.117.)
: Pınarhisar yakınlarında, Soğucak ve Karaağaç dereleri

çevresinde, Türk kuvvetlerinin kuvvetçe fazla olan
General Hristof Tümeniyle şiddetli muharebeye
girişm eleri. (MMPC, s.13.)
: Bulgar ileri mevzilerinin zapt edilerek, OsmanlI

muharebe ileri karakollarının bir ilâ beş km kadar ileri
/ sürütebilmesi. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.167.)
: Gazi Ahmet Muhtar Paşanın istifasıyla,

sadrazam lığa Kamil Paşanın dördüncü ve son kez
getirilm esi. (İOTK, c.lV , s.396; TİT c .ll, Ks.il, s.37,
BHTF, s. 176.)
: Başkomutanın, Şark Ordusunun 1 nci ve 2 nci Şark
Ordusu şeklinde ikiye ayrıldığını telgrafla bildirmesi.
(BHT, c .lll, s.6.)
: Karaağaç dolaylarında OsmanlI 2 nci Kolordusunun

Bulgarlar tarafından yenilmesi. (TİT c.ll, Ks.ll, s.39,43.)
: 1 nci Bulgar Tugayının İştip'i işgal etmesi. (TSKT, c.lll,

Ks.1, s.171; GRSZ, s.174; STH, Kp.3, s.7; BHI, s.54.) (28)
: Karadağ kuvvetlerinin, OsmanlIların son müstahkem

mevkii olan Plevle'yi işgal etmeleri. (ÜBÇD, Kp.2,
s.200.) (29)
: Karadağlıların ilk kez İşkodra şehrini bombalamaları.

(28) T İT C .ll, Ks.2, s.21'de 2 6 Ekim 1912, İO T K C.lV, s .3 9 3 te 2 6 Ekim 1912, B H T s.356,
S 2 2 'd e 2 6E k im 1912, M O TC .V I, s.3497'de 2 6 Ekim 1912 olarak belirtilmektedir.
(29) S T H Kp.3, s.3231e 2 8 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 41 -
: Bezm-i Âlem ve Akdeniz vapurları ile Midye'ye asker
çıkarılması. (TSKT, c.VII, s.99.)
: Yunan kuvvetleri ve Türk kuvvetleri arasında Lüleburgaz

m uharebelerinin başlaması. (TSKT, c.V II, s.98.)
: 18 nci Tümenin Manastır istikametinde çekilmesi.

(Kls.649, Dos.10, Fih.22.)
29/30 Ekim 1912 : OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Nalbantköy

Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.242-245; BHYSEP, s.53.)
: Bardanyot sırtlarında yapılan muharebeler sonucunda

Karadağlıların Kır Suyu'nun kuzeyine atılması. (İş.M,
s.272.)
29/31 Ekim 1912 : OsmanlI ve Karadağ kuvvetleri arasında Müsellim Köy

30 Ekim 1912 : 7 nci Kolordunun, Garp Ordusu Komutanlığının

emriyle Kalkandelen'den Gostuvar'a çekilmesi.
(TSKT, c .lll, KS.1.S.233.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Çurhlu

: Yunan kuvvetlerinin, Vodena'yı işgal etmeleri. (BHT,

s.396.)
: Sırpların Pirzen'de, Avusturya Konsolosluğunu

basarak, içeriden birçok Amavut’u teslim alıp, bir
kısmını da öldürmeleri. (TİT, c .ll, Ks.ll, s.54.)
: Nevrekap'ın düşmesL (Kls.652, Dos.25, F ih .İ0-6 .)
: Grebene Müstahfız Müfrezesinin Nasliç'e çekilmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.773.)
: 5 nci Tümenin Soroviç'i işgali. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.773.)
31 Ekim 1912 : Sadrazam Kamil Paşanın, Fransız büyük elçisine;

Rumeli'de geniş bir merkeziyetsizliğe dayanan bir
tercih yapmağa hazır olduğunu, her vilâyette ahalinin
yapısına göre kurulmuş kurullar seçilebileceğini ve
bunlara geniş yetkiler verilebileceğini, ancak, devleti
parçanmaya götürebilecek özgürlük istemediğini, eğer
büyük devletler arabuluculuk yaparsa bunu kabul
edeceğini ve yalnız onlarla görüşeceğini, Balkan
devletleri ile görüşmektense savaşı sürdürmeyi daha
uygun bulduğunu söylemesi. (TİT, c .ll, Ks.ll, s.45.)
-42-
: Viyana'daki OsmanlI Büyük Elçisi Mavroyeni Beyin,
büyük devletlerin Avrupa adına aracılıkta bulunmak
için uygun göreceği anı seçmelerini Fransa Dışişleri
Bakanı Pöincare'ye bıraktıklarını Hariciye Nezaretine
bildirmesi. (TİT, c .ll, Ks.ll, s.45.)
: General Yankoviç komutasındaki Sırp birliklerinin

İpek'e girmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.157; TİT, c.ll,
Ks.ll, s.54; BH2 s.294; GRSZ, s.103.) (30)
: Bulgar kuvvetlerinin Lüleburgaz’ı ele geçirmeleri. (BH2

s.149.)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında İkinci

Pınarhisar Muharebesinin yapılması. (Kls.634, Dos.9,
Fih.4, TBH c .lll, s.319.)
: Sırp kuvvetlerinin Kalkandelen'i işgal etmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.1,s.233.) (31)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında

Kolibalar-Karaağaç Muharebesinin yapılması. (TBH
c .lll, s. 107.)
/ : Hamidiye Kruvazörünün Burgaz Limanı'nı
bombalaması. (BH, s.494.)
: İmroz Adasının, Yunan kuvvetleri tarafından işgal

BHTF, s.174; BHYOc, I, Ks.2, Kp.2, s.345.)
: Bulgarların, Edirne'deki OsmanlI kuvvetlerinin teslim

olması için uçaklarla beyannameler atmaları. (ASM,
S.52, s.122; EMAHC s.12.)
: Taşoz Adası'nın, Yunan kuvvetleri tarafından işgal

edilmesi. (Kls.652, Dos.25, Fih.40-10, TSKT, c .lll,
Ks.2, s.328; TSKT, c.VII, s.79; BHTF, s.174.) (32)
: Yunan kuvvetlerinin Strati (Bozbaba) Adası ’nı işgal

etmeleri. (TSKT, c.VII, s.79; BHTF, s.174; HBH, s.31.)
: Çurhlu bölgesinin tamamen Yunan kuvvetleri

tarafından ele geçirilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.338.)
: Komutasındaki Averoff, Psara ve bir muhriple İmroz

Adası'nı işgale giden (Yunan) Amiral Konduriotis'in,
(30 ) B S . s. 189'da 3 0 Ekim 1912 olarak belirtilm ekledir.

(3 1 ) G R S Z s.228'de 3 0 Ekim 1912 olarak belirtilm ektedir.
(32 ) T S T s.2131e 21 Ekim 1912 olarak belirtilmektedir.
-43-
adanın daha 23 Ekim'de boşaltılmış olduğunu görüp,
işgali olaysız.tamamlaması. (TSKT, c.VII, s.79.)
: Mahmut Hayret Paşa kuvvetlerinin Garp Ordusu

Komutanlığından aldığı emirle, Gara üzerinden
Debre'ye hareket etmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s. 152.)
31 Ekim -2 Kasım 1912:Birinci Palas Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.2,

Ks.3, s.392.)
31 Ekim-3 Kasım 1912:Selânik Mevki Komutanı'nın, Yenice önünde başarıyla

başlayan savaşta 3 Kasım günü öğleden sonra Tahsin
Paşadan gelen bir telgraf üzerine ordunun çekildiğini
KASIM
1 Kasım 1912 : Selânik Limanı önündeki engelleri aşan bir Yunan
torpidobotunun gizlice limana girerek, Fethibülent'i üç
torpido atışıyla batırması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.263;
TSKT, c.VII, s.83; BHTF, 8.181; BH, BAD, s.65;
................................... YABA, c .lll, s.260.) (33)
: Yunan tümenlerinin Yenice mevziine taarruz etmeleri.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.265.)
: Yenice mevziini sağ yanından kuşatan Yunan ordusu
karşısında OsmanlI kuvvetlerinin Selânik'e çekilmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s. 153.)
: 5 nci Kolorduya düşmanla teması muhafaza ederek,
Köprülü ve Tikveş-Krivolak istikametlerinin örtülmesi
ve korunması görevinin verilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1,
s.231.)
: Nevrekop Müfrezesinin Serez'e çekilmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.1, s.331.)
: Sırp kuvvetlerinin Pirzen'i işgal etmeleri. (GRSZ,

s.246.)
: Semadirek (Semenderek/Samotras) Adası'nın, Yunan

kuvvetleri tarafından işgal edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.328; TSKT, c.VII, s.79; TÎT. c .ll, Ks.ll, s.54; BHTF,
s.174; BHDC, s.149; BHYO, c.l, Ks.2, Kp.2, s.345.)
: Sırp kuvvetlerinin, Dojran'ı ele geçirmeleri. (BHT,

s.359.)
(3 3 ) B S s.222'de 5 /6 Kasım 1912, K.R. s. 1 7 0 te 5 /6 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 44 -
OsmanlI kuvvetlerinin Midye'ye asker nakletmesi.
Bahriye Nezaretinin, tarafsız devletler tarafından

Bulgaristan'ı besleyecek ham madde ve mamul
maddelerin, Bulgaristan limanlarına götürülmesini
engellemek için, bir harp kaçağı listesini yayınlaması.
Bezm-i Âlem ve Akdeniz vapurlarının Niaye'ye

gelmeleri. (TSKT, c.VII, s.99.)
Bahriye Nezaretinin Donanma Komutanlığı ile İzmir,

Selânik, Preveze ve İşkodra Komutanlıklarına,
Yunanistan, Sırp ve Bulgaristan devletleriyle siyasî
münasebetlerinin kesildiğini bildirip her ihtimâle karşı
tedbirli bulunmalarını emrederken Sadaretin de
Bahriye Nezaretine, Nazırlar Kurulunun verdiği bir
karara atfen, OsmanlI sularında bulunan 70,80 kadar
Yunan ticaret gemisinin müsadere edilmesini
emretmesi. (TSKT; c.VII, s.62-63.)
Bezm-i Âlem ve Akdeniz vapurlarının Midye'ye asker

çıkarmaları. (BHTF, s.89, TSKT, c.VV, s.99.)
Prens Konstantin'in Yenice ve Karaazmak

istikametinde yürüyüşe başlaması. (BHTF, s. 185.)
Başkomutanlıktan, Birinci Şark Ordusu Komutanlığına,

3 ncü ve 18 nci Kolorduların Teke Ç iftliği'nin
güneyine ve Poyralı Köyü'ne çekildiklerini, hafif süvari
tugayından bir alayın Topçu Köyü ile Çongara civarında
olup, 1 nci ve 2 nci Şark Orduları arasında ulaşımı
temin ettiğini bildirm esi. (K ls.310, Dos. 12, Fih.1.)
'Ş a rk Ordusunun taarruza başladığının ve Mahmut

Muhtar Paşa komutasında olan ordunun Pınarhisar
civarında önemli başarılar kazandığının, Edirne
Müstahkem Mevki Komutanı Korgeneral Mehmet
Şükrü tarafından bildirilmesi. (Kls.634, Dos.9, Fih.4.)
Satışta'nın 4 ncü Evzon Müfrezesi tarafından resmen

işgali, Nasliç'e saldırıya geçilmesi, Yüzbaşı Bekir
kuvvetinin Kesriye'ye çekilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.773.)
Tesalya Ordusunun, Yenice'de Mürettep 8 nci

Kolorduya taarruzu. (Yenice Muharebesi'nin
başlaması.) (TSKT, c .lll, Ks.2, s.773.)
-45-
1/2 Kasım 1912 : Ordıinun Çatalca hattına doğru çekilmeye başlaması
üzerine, Başkomutan Vekili Nazım Paşanın, harbe son
verilmesi için hükümete telgraf çekmesi. (TSKT, c .ll,
Kp.1, s.4.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Yenice

s.264-276; BHYSEP, s.55; BH1, s.61; GRSZ, s.256;
BHYO, c.l, Ks.1, Kp.1, a l 51; BH4 s.45.) (34)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Nasliç

Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.338;
BTGG, s.115.)
: 1 nci Kolorduya bağlı 2 nci Tümen ve diğer
tümenlerle, 4 ncü Kolordunun düşman taarruzu
üzerine geri çekilmesi. 1 nci Kolordu Karargâhının
Sinanlı'da bulunması; (Kls.310, Dos. 12, Fih.8.)
2 Kasım 1912 : Palas Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.3,

s.392-396.)
: Başkomutanlık, Kuva-yı Mürettebe Komutanlığının

isteği üzerine, savaş gemilerinden oluşan bir filonun,
Çanakkale istikametine gönderilmesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.242.)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Lüleburgaz

Muharebesi'nin yapılması. (İOTK, c.lV, s.390; TİT, c .ll,
Ks.ll, s 21, 37; BHT, s.497, 504; BH1, s.33; BS,
s.135; BH30. s.50; BHTS, c .lll, s.148; MOEP c .ll,
s.328; İŞOM, s.80; TBH, c .lll, s.175; BHTF, s.84;
MMPC, s.38; BH, 1 c.l, s.112; YABA, c.lV , s.190;
BSTS, s.59; BH, 4, s.41.) (35)
: Alman Dışişleri Bakanlığında; Alman deniz kurmay
başkanı, İngiliz ve Fransız büyük elçileri arasında
yapılan bir toplantıda, OsmanlI sularına gönderilecek
savaş gemilerinin gerektiği zaman boğazdan geçme
izinlerini, İstanbul'daki büyük elçiler vasıtasıyla
OsmanlI Hükûmeti'nden istemeleri şeklinde karar
almaları. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.9; TİT. c .ll, Ks.2, s.107.)
: Yunan Dışişleri bakanının Atina'daki Bulgar elçisine bir

paylaşma tasarısını vermesi. Buna göre; Kavala,
Drama, Serez, Selânik ve Manastır Yunanistan'da
(34 ) B H T s.397'de 2 /3 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.

(35 ) B H T F s. 1731e 2 9 /3 0 E kim .1912, ÜBÇD Kp.2, s.117'de 29/31 Kasım 1912, M O T C .V I,
s.3496'da 2 2 Ekim ! 2 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
- 46 -
kalmak üzere, Yunanistan sınırının Mesta-Karasu'dan
Avlonya'ya kadar aşağı yukarı dümdüz uzanmasının,
(Bulgaristan’a Mesta ile Meriç arasında Ege Denizi’ne
çıkış sağlanmıştır.) İstanbul ve boğazların uluslar arası
bir devlet statüsünde olmasını ve bütün adaları
Yunanistan'a bırakmasının öngörülmesi. (TİT c.ll,
Ks.2, s. 149.)
: Yunan ve Sırp devletlerinin birbirlerine bir deklârasyon

vermeleri. Buna göre, iki devletin de dört müttefik arasında
bir anlaşmaya varılmadan, dışarıdan herhangi bir devletçe
yapılacak hiçbir öneriye karşılık vermeyeceklerinin beyan
edilmesi. (TİTc.ll, Ks.2, s.150.)
: Sadrazam Kamil Paşanın, Başkomutan Vekili Nazım

Paşaya cevap olarak; "bir müstahkem mevkii
gerisinde, ordunun aylarca başarılı bir savunması
sağlanmadıkça, siyasî yoldan istenildiği gibi bir barışın
yapılamayacağını" bildirmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.4.)
: Sırp kuvvetlerinin Tikveş'i işgal etmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.2, s.278; GRSZ, s.264.) (36)
j : Şark Türk Ordusunun, Başkomutan Vekili'nin emri

üzerine Pınarhisar-Lüleburgaz genel hattından, Çatalca
hattı gerisine çekilmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.2.)
: OsmanlI kuvvetlerinin Doğu Cephesi'nden çıkış

girişimi. (TSKT, c .ll, Ks.3, s. 181.)
: Sırp kuvvetleri tarafından Gostivar bölgesinin işgal

edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.278.) (37)
: Karadağ ve Sırp karma kuvvetlerinin Deçan'ı işgal

etmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.279.)
: Ösmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Karaazmak

(Plati) Muharebesi'nin yapılması. (BH, YSEP, s.55.)
: Yunan kuvvetlerinin, Nikopolis'i (Eski Preveze) işgal

etmeleri. (BHT, s.427.)
: Yunan kuvvetleri tarafından Nasliç'in işgali. (TSKT,

C.lll, Ks.2, s.340.) (38)
: Bulgar kuvvetlerinin Radovişta'yı işgal etmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.279.)
(36) TSKT, c .lll, Ks. 1, s .2 34 te 4 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.

(37 ) G RSZ, s.228'de 1 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
(38) G R SZ, s.252'de 3 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 47 -
OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Preveze
Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.2,
s.441-444.)
6 ncı Kolordunun 4 tümeniyle Florina doğusunda

toplanması. (İş.M , s.217.)
1 nci Kolordu birliklerinin Sinanlı ve Kara Mehmed'e

çekilmeleri. (KIs.310, Dos.12, Fîh.2-6A.)
Yenice Muharebesinin sonu. Mürettep 8 nci

Kolordunun yenilgisi sonunda birliklerin Vardar
kıyısına çekilmeleri, Yenice'nin Yunanlar tarafından
2/3 Kasım 1912 8 nci Kolordu birliklerinin dağınık bir vaziyette Vardar
Nehrinden geçmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.773.)
3 Kasım 1912 OsmanlI Hükümetinin büyük devletlere aracılık

yapmaları için ilk resmî başvurusu ve kendi elçilerine
yolladığı bir genelgede özet olarak, "Önce
düşmanlarla bir mütareke yapılmasını ve daha sonra
da, toprak bütünlüğümüzün korunması şartıyla barış
yapılmak istenildiğini nezdinde bulundukları devletlere
bildirmelerini" istemesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.4; TİT c .ll,
Ks.ll, s.60.)
Rusya'nın, Bulgarların İstanbul üzerine yürüyüşlerini

durdurmak için, Balkan devletlerine yönelik altı
maddelik barış şartlarını, Fransız Hükûmeti'ne
bildirmesi. (TİT. c .ll, Ks.ll, s.70.)
Baniçe Muharebesi. (Kls.36, Dos.5, Fih.18, TSKT,

c .lll, Ks.1, s.503.)
Yunan kuvvetlerinin Preveze’yi işgal etmeleri. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.444; İOTK, C.IV, s.393; TİT, c .ll, Ks.ll,
s.102; BH 2, s.260; BHTF, s.187; ÖBÇD, Kp. 2,
s.199; YABA, c .lll, s.143; MOT, c.VI, s.3497; BHYO,
c.l, Ks.2, Kp. 2, s.345.) (39)
6 ncı Kolordunun Baniça hattındaki 5 nci Tümen

mevzilerine taarruzu ve Yunan kuvvetlerinin Soroviç'e
çekilmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.774.)
Barbaros Zırhlısı, Yarhisar Muhribi ve Demirhisar

Torpidobotu’nun Silivri'ye; Numune-i Hamiyyet
Muhribi'nin Midye'ye; Asar-ı Tevfik Zırhlısı'nın
Tekirdağ’a sevk edilmesi. (TSKT, c.VII, s.102.)
(39 ) B H T s .4 2 7 'd e 4 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
-48-
: 1 nci Bon Drina Tümeninin 6 ncı ve 17 nci Alaylarının
Abdi Paşa Boğazı'na ve 1200 rakımlı tepeye taarruz
etmesi ve hiçbir başarı sağlayamaması. (TSKT, c .lll,
Ks.1, s.245.)-
: Barbaros Zırhlısı'nın Başkomutanlık Vekâletinden aldığı

emir üzerine İstanbul'a dönmeye mecbur kalması ve
kömürsüz kalmış olan Numune-i Hamiyyet Muhribi'ni de
yedeğinde getirmesi. (TSKT, c.VII, s.99.)
3/4 Kasım 1912 : Garp Ordusunun, 7 nci Kolordu bağlısı iki zayıf tümen
yerine kuvvetli bir tümen teşkilini emretmesiyle
Mürettep Tümenin lâğvedilerek yerine 19 ncu
Tümenin kurulması ve tümen komutanlığına da
Kurmay Başkanı Yarbay Faik'in atanması. (TSKT,
c .lll, Ks.1, s.255.)
: Rus Hükûmeti'nin yaptığı bir toplantı sonucunda

Edirne'nin Bulgarlara bırakılması kararını alması. (TİT
c .ll, Ks.ll, s.67, 68.)
: Sırp Alayının 1200 rakımlı tepeyi ele geçirmesi.

, (TSKT, c .lll, Ks.1, s.245.)
3/8 Kasırfı 1912 : \Osmanli ordusunun Çatalca hattına savunmak üzere
geri çekilmesi. (TÎT, c.ll, Ks.ll, s.62; BHTS, e lli, s.497.)
4 Kasım 1912 : OsmanlI Devleti'nin, barış ön şartları im zalanır

imzalanmaz çekilm eleri şartıyla, büyük devletlerin
savaş gem ilerinin İstanbul’a girm elerine izin
verm esi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.9; TİT, c .ll, Ks.2,
s. 107; GTİTC, s.31.)
: Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Soroviç

Muharebesi'nin yapılması. (Kls.36, Dos.5, Fih.18;
TSKT, c .lll, Ks.2, s.342; GRSZ, s.247, 251.)
: Rusya'nın, Bulgar kuvvetlerinin İstanbul üzerine

yürüyüşlerini durdurmak için, Balkan devletlerine
yönelik altı maddelik _ barış şartlarını, Alman
Hükûmeti'ne bildirmesi. (TİT, c.ll, Ks.ll, s.70.)
: Bulgar Seyyar Ordu Kurmay Başkanı'nın, 1 nci

Bulgar Ordusu Komutanı’ndan OsmanlI kuvvetlerinin
sol kanadının (güney kanat) nereye kadar
uzandığının keşfetti ril mesin i istemesi. (TSKT, c .ll,
Kp.1, s.56.)
: Bulgar kuvvetlerinin Drama'ya taarruza başlamaları.

(TSKT, c.ll, Ks.3, s.401.)
- 49 -
SNKUR
âTflSE Bşk.
kütüphanesi
: OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Kristiç
Muharebesinin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.239.)
: Yunan kuvvetleri tarafından Kirliderbent ve Ekşisu'yıın

işgal edilmesi. (TSKT, c .lil, Ks.2, s.344.)
: Bulgar kuvvetlerinin Petriç'i işgal etmeleri. (GRSZ, s.264.)
: Yunan kuvvetlerinin Psara A dasinı işgal etmeleri.

: Tahsin Paşa kuvvetinin Vardar Nehrinin doğusunda

şosenin iki tarafında toplanması. (İŞIUI, s.217.)
: Başkomutanlık Vekâletinin, Midye'ye çıkan askerin

Terkos'a çekilmesini ve donanmanın, bir kısım
gemilerle bu çekilmeyi himaye etmesini emretmesi.
(TSKT, c.VIII, 8.102.)
: Taşoz Adasinın Yunanlar tarafından işgal edilmesi.

(Kls.310, Dos.12, Fih.33.)
: Mürettep 4 ncü Kolordu Komutanı'nın Şark Ordusu

Kom utanina 4 ncü Kolordunun gece Çorlu'ya geldiğini
: Nigrita'nın Yunan izcileri tarafından işgali. (TSKT, c .lll,

Ks.2, s.774.)
: 8 nci Kolordu Karargâhının Topçular'dan Kadıköy'e

nakli. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.774.)
4/5 Kasım 1912 : OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Pirlepe

Muharebesi'nin yapılması. (Kls.36, Dos.5, Fih.18,
TSKT, c.llli■K s.1, s.246; TSKT, c .lll, Ks.2, s.321;
BHT, s.361; BH, 1, S.56.) (40)
: OsmanlI ve Karadağ kuvvetleri arasında Kakarik

: Yunan kuvvetlerinin Soroviç'i işgal etmesi. (VO s.117.)
5 Kasım 1912 : İngiliz Dışişleri Bakanı Sir Edvvard Grey'in Londra

Avam Kamarasında, Avusturya Dışişleri Bakanı
Leopold Graf von Berchtold'un da Peşte.'de Balkan
devletlerinin bu başarıları karşısında artık statükonun
devam ettirilemeyeceğini, ayrıca savaşın sonucu ne
olursa olsun Balkanlar'da toprak değişikliklerinin
(40 ) G R S Z s.229'da 3 /4 Kasım 1912, S T H Kp. 3, s.20'de 3 /4 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
(41 ) İS H R P s .59 'd a 4 /7 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
- 50 -
olmayacağını açıklamaları. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.5; TİT,
cs.ll, Ks.ll, s.77.) (42)
: Osmanlı Devleti'nin, Bulgarların ilerlemelerini

durdurmak için büyük devletlere aracılık yapmaları için
ikinci kez başvurması. (TİT, c .ll, Ks.ll, s.73.)
: Başkomutanlığın, siyasî yoldan yapılacak başvuruların

tamamlanmasına kadar, ordunun maddî ve manevî
gücünün müsaadesi oranında, Çatalca Savunma
Mevzii'nde mukavemet için çalışacağını ve görevini de
yerine getireceğini hükümete bildirmesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.43.)
: Bulgar Başkomutanlığının; 1 nci ve 3 ncü Bulgar

Ordularına, Türk kuvvetlerini bulmaları ve buldukları
yerde taarruz ederek bulundukları hattan Istranca
üzerine atmaları amacıyla, ileri harekâta başlamaları
için emir vermesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.72.)
: Sırp kuvvetlerinin Pirlepe'yi işgal etmesi. (VO s.79.)
: Edirne'nin doğu ve güney cephelerinden çıkış

harekâtının yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.188.)
: Selânik Valisi Nazım başta olmak üzere 17 kişinin

Selânik Vilâyeti Meclisi idaresi mühriyle, Komutan Haşan
Tahsin Paşaya bir mazbata vermeleri. (Mazbatada özet
olarak, şehrin bazı şartlarla teslim olmasına dair istek yer
almakta idi.) (TİT c.ll, Ks.ll, s.103.)
: Nazım Paşanın mütareke ve barış konusundaki

istekleri karşısında hükümetin, ikinci defa büyük
devletlere başvurmaya karar vermesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.247.)
: Başkomutanlık Karargâhının Çerkezköy'den Hadımköy'e

gelmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.315.)
: Yunan kuvvetlerinin Siroz'u işgal etmeleri. (GRSZ,

s.264.)
: Bulgar kuvvetlerinin Drama'ya girmesi. (TSKT, c .ll,

Ks.3, s.402.) (43)
: Sırp kuvvetlerinin Kırçova'ya girmeleri. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s.256; GRSZ, s.245.)
(42) B S s. 158'de 4 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.

(43 ) G R S Z s.2651e 4 Kasım 1912 olarak geçm ektedir.
-51 -
: Ziliahova'da Bulgar birlikleri ile Yunan izci birlikleri
arasında karşılıklı yardım anlaşmasının onaylanması.
(TSKT, c.III, Ks.2, s.325.)
: Sırp kuvvetleri tarafından meşhur Demirkapı Geçidi'nin
işgal edilmesi. (BHBAD, s.35.)
: Sırp kuvvetlerinin KiçevoVu işgali. (ÜBÇD, Kp. 2, s.198.)
: Bulgar kuvvetleri tarafından Kavala'nın işgali. (TSKT,

c.III, Ks.2, s.774.)
: Tahsin Paşanın Selânikl savunmak üzere, Yeniköy

güneyindeki hazırlanan mevzie doğru çekilmesi. (İŞM, s.217.)
: Ali Rıza Paşanın Çatalca Ordusu Komutanlığına tayini.

(BHTF, s.96.)
: Çerkezköy'de 1 nci ve 2 nci Şark Orduları
Komutanlığının, Veliahd Yusuf İzzettin Efendi ile
Şehzade Ziyaeddin Efendinin dün gece Hadımköy'e
geldiklerini ve ordunun durumu hakkında tetkikte
bulunduklarını Başkomutanlığa bildirmeleri. (Kls.139,
Dos.73, Fih.14.)
: 8 nci Kolordunun tahkim li Yeniköy-Davutbali
mevzilerine çekilmesi. (TSKT, c.III, Ks.2, s.774.)
: Hurpişte'nin Evzon Müfrezesi tarafından işgali. (TSKT,

c.III, Ks.2, s.774.)
5/6 Kasım 1912 : OsmanlI kuvvetlerinin Soroviç'i geri alması. (TSKT,

C.III, Ks.1, S.261.) (44)
6 Kasım 1912 : Fransız Dışişleri Bakanı Poincare'nin Rus barış şartlarını

İngiltere'ye bildirmesi. (TİT c.ll, Ks.ll, s.74, G.İ. s.96.) " "
: OsmanlI Hariciye nazırı tarafından sadrazamlığa

gönderilen bir yazıda; "Avrupa'da pek çok yerin elden
çıkarılmasının icap ettiğini, bu durum karşısında bu
iştön en az zararla kurtulabilmek için; Çatalca
Savunma Mevzii'nde ve Edirne Müstahkem
Mevkii'nde mukavemet edilerek, düşmanı, hiç olmazsa
gerektiği kadar yorup, barış yapmaya zorlanmasını"
istemesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.43.)
: OsmanlI Hariciye nazırı tarafından yukarıda gönderilen

yazıdan sonra, mevcut durıim hakkında bir karara
varabilmek için, İstanbul'da bulunan görevli ve emekli
(44 ) TSKT, c .III, Ks.2, s.279'da 30 Ekim 1912, B H T s.422'de 5 Kasım 1912 olarak
belirtilm ektedir.
-52-
yüksek rütbeli subaylardan oluşan bir kurul
oluşturulması amacıyla Meclis-i Vükelânın toplanması.
(TSKT, cJI, Kp.1, s.43.)
: Meclis-i Vükelâda Çatalca Müstahkem Meyzii'nin

savunulması kararı alınarak, Başkomutanlık
Karargâhına ve Harbiye Nezaretine bildirilmesi.
(TSKT, c.ll, Kp.1, s.43.)
: Sırp ve Karadağ kuvvetlerinin Yakova'yı işgal etmeleri.

(İOTK, C.IV, s.393; TİT, c.ll, Ks.ll, s.103; GRSZ,
s.246; MOT, c.VI, s.3497.) (45)
: Bulgar Başkomutanlığının, OsmanlI ordusunun

Saray-Çorlu genel hattında durduğunu ve orada
mukavemete geçtiğini düşünerek; 1 nci ve 3 ncü
Bulgar Ordularının ileri harekâta başlamalarına karar
vermesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.57.)
: 1 nci ve 3 ncü Bulgar Ordularının bulundukları

bölgelerden İstanbul genel istikametinde ileri harekâta
geçmeleri. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.72.)
/ : OsmanlI ordusunda kolera hastalığının çıkması.

(TSKT, c.ll, Kp.1, s.294.)
: OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Alınça

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.1,
s.249-252; GRSZ, s.238; STH, Kp. 3, s.52.)
: Bulgar kuvvetlerinin Serez'i işgal etmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.2, s.774.)
: Yunan donanmasına ait Averof Zırhlısı'nın,

Karaburun’u bombardıman etmesi. (GRSZ, s.262;
BHTF, s.188.)
: Bulgar kuvvetlerinin Kırcaova’yı işgal etmeleri. (BH2

s.217.)
: Yunan Evzon Müfrezesinin Grebene'den hareket

ederek Dışkata Geçidi'ni ele geçirmesi. (TSKT, c.lll,
/ Ks.2, s.351.)
: İngiltere, Fransa, Alm anya, Avusturya-M acaristan

savaş gem ilerinin1"' birer tanesinin Akdeniz
Boğazı’ndan, bir; Rus savaş gem isinin de
Karadeniz Boğazı’ndan geçip İstanbul’a gelm esine
I, Ks.3, s. 123te 2 2 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
-53-
izin verdiği hakkındaki padişah iradesinin,
Donanma Kom utanlığına tebliğ edilm esi. (TSKT,
c.V II, s.103.)
Serez Redif Tümeninin Bulgar birlikleri önünde

Demirhisar yönünden geri çekilerek Selânik kuzeyinde
Ayvatlı civarına gitmesi. (İŞM, s.217.)
Yunanların Vardar'ı kısmen geçmeleri. (İŞM, s.217.)
Rusya'nın, Bulgarların Edirne'ye girmelerine karşı

olmadığını Sofya'daki elçisine bildirdiği gibi, yine aynı
gün bağlaşıkların İstanbul'a süresiz olarak girmelerine
de karşı olmadığını, Londra ve Paris'teki büyük
elçiliklere bildirmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.5.)
6/7 Kasım 1912 Vardar Ordusunun Manastır'a çekilmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.1,8.254.)
OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Hurpişte

6/9 Kasım 1912 OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Beşpınar

s.463-473.)
7 Kasım 1912 Osmanlı Devleti'nin aracılık yapmaları için büyük

devletlere üçüncü başvurusu. (TİT, c.ll, Ks.ll, s.83.)
Berlin'deki Sırp konsolosunun, Alman Dışişleri Bakanı

Kiderlen-Vahter’e Adriyatik'te bir liman elde etmekten
vazgeçmeyeceklerini söylemesi. (TİT, c.ll, Ks.ll, s.89.)
Çatalca hattında yapılacak savunma hakkında ordu ve

kolordu komutanlıklarından istenilen cevapların, 1 nci
ve 2 nci Şark Orduları, 4 ncü Kolordu Komutanlıkları
ve Süvari Tümen Komutanlığından gelmesi. (TSKT,
c.ll, Kp.1, s.47.)
Yunan ordusunun Selânik'e yürümesi. (TİT c .ll, Ks.ll,

s.103.)
Sırp kuvvetlerinin Toyran'ı ele geçirmeleri. (TİT c.ll,

Ks.ll, s.103.)
Yunan kuvvetlerinin Kesendere'ye asker çıkarmaları.

(TİT c.ll, Ks.ll, s.103; GRSZ, s.262.)
(46 ) G R S Z s.252'de 5 f7 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
-54-
Başkomutanlığın, Çatalca Ordusunun Çatalca hattını
savunması için, bir savunma talimatını hazırlayarak, 1
nci ve 2 nci Şark Ordularına göndermesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, 8.40:)
6 nci Kolordunun Soroviçten trenle Manastır'a

nakledilmeye başlanması. (BHAH, s.55.)
Başkomutanlıktan Harbiye Nezaretine gönderilen bir

telgrafta; hükümette toplanan kurulun tutanağında
yazılı 60.000 erden 20.000'inin çok acele olarak
Çatalca Savunma Mevzii'ne gönderilmesinin
istenmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.60.)
Bulgarların, Edime Kalesi'ni güneyden kuşatmak için

Kartal Tepe ve Maraş'a taarruzu. (TSKT, c .ll, Ks.3,
s.192.)
OsmanlI kuvvetlerinin Maraş bölgesinden geri

çekilmeleri. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.198.)
Bulgar kuvvetlerinin Papas Tepe'ye taarruzları.

(TSKT, c .ll, Ks.3, s.195.)
Bulgar kuvvetlerinin Çorlu'ya girmeleri. (TSKT, c.ll,

Kp.1, s.65.)
Sırp kuvvetlerinin Bitonya’yı işgal etmesi. (ÜBÇD, Kp.

2, s.198.)
Bozcaada'nın Yunan kuvvetleri tarafından işgal

BHTF, s. 189; BHDc,s.165.)
Sadrazam Kamil Paşanın, Bulgarların Tekirdağ'a

geldikleri ve şehrin teslimi ile ilgili olarak hükümetçe
'düşm an komutanına bir heyetin ricacı gönderilmesi
konusunda, Nazım Paşaya telgraf göndermesi.
(KİS.125, Dos.19, Fih.9-2.)
6 nci Kolordunun Manastır'a geri dönüşü. (TSKT, c .lll,

Kş.2, s.775.)
Müstahfızların Hurpişte’ye karşı taarruzları, çetelerin

geri çekilmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.775.)
Slimniçe'nin Yunanlardan geri alınması. (TSKT, c.lll,

Ks.2, s.775.)
Tesalya Ordusunun Vardar'ı geçme hareketinin

tamamlanması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.775.)
-55-
8 Kasım 1912 : 1 nci ve 2 nci Şark Ordularının, 1 nci Kolordusuyla; j
Selimpaşa-Büyükçekmece yoluyla Büyükçekmece ve j
doğu bölgesine, 4 ncü Kolordusuyla, aynı yolla j
Büyükçekmece bölgesine ve 2 nci Kolordusuyla da •
Ermeşeli-Çatalca yoluyla Elbasan-Çatalca bölgesine
gelmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.65.) ;
: Batı Ordusu Komutam'nın açlık ve sefaletin gittikçe '

artması nedeniyle Başkomutanlığa mütareke talebinde ;
bulunması. (BTGG, s.VLXII.) |
: Bulgar kuvvetlerinin Öksüzce-Velimeşe yolu ile ;

Çerkezköy'e gelmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.66.) :
: 2 nci Şark Ordusuna bağlı 3 ncü Kolordu birliklerinin,

Istranca-Çiftlikköy genel istikametinde geri çekilerek ;
Karacaköy, İhsaniye, Sivasköy ve Kabakçı'ya intikal
etmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.66.) f
: Selânik Komutanı Tahsin Paşanın, tek bir silâh \,

atılmadan, mütareke şartlarını ve Selânik şehrini
kayıtsız şartsız teslimini kabul ettiğini Yunanlara ;
bildirmesi. (Kls.285, Dos.402, Flh.1-3, TSKT, c.ll,
Kp.1, s.70; İOTK, C.IV, s.393; TİT, c .ll, Ks.ll, s.103; i
BH, YSEP, s.57; B H 30. s.47; GRSZ, s.263; ST. 1,
s.365; ST. 3, s.417; BHBAD, s.36; YABA, a lil, s.5;
YABA, a lil, s.274; BH3 s.40; MOT, c.VI, s.3497; '
BHYO, a l, Ks.2, Kp. 2, s.203.) (47)
: 1 nci ve 3 ncü Bulgar Ordularının OsmanlI

kuvvetlerinin geri çekilmeleri üzerine, ileri harekâta
devam etmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.74; TSKT, c .lll, '
Ks.2, s.316.)
: 1 nci ve 2 nci Şark Ordularının Çatalca hattının

gerisine çekilmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.59,315.) !
i [
: OsmanlI kuvvetlerinin Maraş bölgesine karşı taarruzu.
(TSKT, c .ll, Ks.3, s.200.) !
M
: Dâhiliye Nezaretinin, dün saat 7.00'de düşmanın I |
kuvvetli bir müfrezesinin Çorlu İstasyonu civarında
görülmesi üzerine mevki komutanı tarafından
memurların şehrin dışına çıkarılması ve çarpışmanın |
başladığını bildirmesi. (Kls.125, Dos.19, Fih.11-12.) j
: 7 nci Bulgar Tümeninin Güvezne'yi işgali. (TSKT, c .lll, i

Ks.2, s.775.)
* {
(47 ) B H c .l, s.4 3 “te 9 Kasım 1912, S T H K p .3, s .1 1 0 'd a 9 Kasım 1912, B H 4 s.451e 9 Kasım 1912
olarak belirtilm ektedir. ;
|
: Yunan Tesalya Ordusunun Selânik'e karşı taarruzî
harekâta başlaması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.775.)
: Tesalya Ordusu Mürettep 8 nci Kolordu Komutanı

arasında teslim protokolünün onaylanması. (TSKT,
c .lll, Ks.2, s.775.)
8/10 Kasım 1912 : OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Konduvraki

-Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.493
-496.) (48)
: Kolorduların Çatalca Müstahkem Mevzii gerisine

gelmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.315.)
9 Kasım 1912 : Başkomutanlık Karargâhında hazırlanan savunma

emrinin ve eklerinin 1 nci ve 2 nci Şark Orduları
tarafından alınması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.60.)
: Başkomutanlık tarafından cephane ikmalinin kafileler

hâlinde yapılacağının bildirilmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.61.)
: İstanbul'daki k a ça k.. erlerin toplanarak orduya geri

gönderilmesi amacıyla; İstanbul'da bir askerî
mahkemenin (Divan-ı Harp) kurulması için, 3 ncü
/ Kolordu Komutanı Mahmut Muhtar Paşanın
görevlendirilmesi ve İstanbul'a hareket etmesi. (TSKT,
c .ll, Kp.1, s.62.)
: Başkomutanlığın, Donanma Komutanlığından,

Büyükçekmece Köprüsü'nün korunması için,
Büyükçekmece kıyılarına bir savaş gemisi göndermesini
: Başkomutanlığın; bütün birliklerin verilen emre göre

kendilerine tahsis edilen savunma bölgelerini, yeterli
kuvvetlerle işgal etmelerini emretmesi. (TSKT, c.ll,
, Kp.1,s.64.)
: Başkomutanlığın, Almanya'dan 200 topun ve bunun

her biri için 800 atım hesabıyla, orduya yeterli sayida
topçu cephanesinin çok acele olarak getirilmesini
Sadarete teklif etmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.64.)
: Başkomutanlığın, düşmanın savunma mevzilerini işgal

etmeye başlayacaklarını düşünerek, Süvari Tümeni ile
Süvari Tugayının Akviran'da toplanmalarını, burada
emre göre Süvari Tugayının teşkil edilmesini, bölgede
örtme ve keşif görevlerine devam etmelerini
emretmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.65.)
(48) YM s.53-541e 5 /1 0 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
- 57 -
1 nci Şark Ordusunun birlikleri ile (2 nci Kolordu, 1 nci
Kolordunun Mürettep 1 nci Tümeni ile Uşak Tümeni
hariç) Çatalca Müstahkem Mevkii'ne gelmeleri.
Bulgar kuw etlerinin, Eskikale'yi ele geçirmeleri. (BHT,
s.512.)
Karaburun'un Yunan kuvvetlerine teslim edilmesi.

(BHTF, s. 190.)
Bulgar kuvvetlerinin, Silivri'yi işgal etmeleri. (BHT,
s.512.)
17 nci Kolordunun lâğvedilmesi. (17 nci Kolordunun

Ereğli ve Trabzon Tümenlerinin; yeni kurulmuş olan 1
nci Mürettep Redif Kolordusuna, Samsun Tümeninin
de; 2 nci Mürettep Redif Kolordusuna bağlanması.)
Yunan kuvvetlerinin Selânik'e girmesi ve OsmanlI
kuvvetlerini silâhtan tecrit ederek, şehri işgal etmeye
başlamaları. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.70; TSKT, c .lll, Ks.1,
s.153; TSKT, C .lll, Ks.2, s.362; BH, 2 s.255; BH, T.
s.402; BS, s.224; BH30S.47.)
Bulgar 9 ncu Plevne Tümeninin Vize-Tatarlı bölgesine

gelmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.75.)
Başkomutanlığın kuruluş ve teşkilât emirlerine göre, 2

nci Mürettep Redif Kolordusunun 30 ncu Nizamiye
Tümeni ile Amasya, Samsun, Yozgat ve Adana Redif
Tümenlerinden kurulmak üzere; Sazlıbosna
bölgesinde toplanmaya başlamaları. (TSKT, c .ll, Kp.1,
s.88.)
Edirne batı ve güney cephelerinden huruç harekâtının

yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.3 s.208; ASM, S.52, s.142.)
Edime güney cephesi birliklerince Doğancaiârızi'nin

geri alınması. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.211.)
Batı Ordusunun, iki tümeninin komutasını 17 nci

Tümen Komutanı Mustafa Paşaya vermek suretiyle
doğrudan kendisine bağlanması. (TSKT, c .lll, Ks.1,
s.293.)
3 ncü Nizamiye Kolordusunun Boyalık bölgesine

gelmesi ve geceyi orada geçirmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1,
s.315.)
-58-
: Edirne Müstahkem Mevkii'nin batı cephesiyle Maraş
bölgesinde dün sabah saat sekizden beri devam eden
36 saatlik muharebede, düşmanın mukavemet
edem eyip* geri çekilerek, Kartal Tepe'nin batısına
püskürtülmesi. (Kls.463, Dos.13, Fih.5.)
: Lüleburgaz'da Şark Ordusunun acilen taarruz

harekâtına başlamasının başkomutanlık tarafından
emredildiğinin bildirilmesi. (Kls.309, Dos.5, Fih.2-9.)
: 7 nci Bulgar Tümeninin Lembet sırtlarını işgali. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.775.)
: Beşpınar Muharebesi sonunda, Yanya Kolordu

birliklerinin Pista hattına çekilmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.775.)
: Klisora çetelerinin Dupyak'a taarruzları ve

püskürtülmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.775.)
9/10 Kasım 1912 : 2 nci Nizamiye Kolordusunun 4 ncü, 5 nci ve 12 nci

Nizamiye Tümenleri ile Kastamonu, İzmit, Bursa Redif
Tümenlerinin Muhaköyü'nde toplanmaları. (TSKT, c.ll,
Kp.1,s.315.)
/
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Drisko
S.496-500; YM s.54-56.)
10 Kasım 1912 : Mesudiye Zırhlısı tarafından yapılan ateşlerle,

Hayrabolu civarındaki Bulgar kuvvetlerine zayiat
verdiriimesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.76.)
: Çatalca Müstahkem Mevkii ve Genel Topçu

Komutanlığının emrinde olarak; bölge, kısım ve grup
, topçu komutanlıklarının meydana getirilmesi. (TSKT,
c.ll, Kp.1, s.76.)
: Çatalca Ordusunun; ordu savunma emrine göre 1 nci,

2 nci, ve 3 ncü Nizamiye Kolorduları birinci hatta, 1 nci
ve 2 nci Mürettep Redif Kolorduları da ikinci hatta
tutarak, savunma bölgelerini işgal ve tahkim etmeye
başlamaları. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.77; BHÇM s.39.)
: 7 nci Tümenin Kestanelik-Çanakca bölgesinden,

Hadımköy genel istikametinde yürüyüşe geçmesi.
(TSKT, c.ll, Kp.1,s.79.)
: Yunan savaş gemilerinin Avlonya'yı bombalamaları.

(YM s.42.)
-59-
: 3 ncü Bulgar Ordusu birliklerinde kolera salgın
hastalığı ve erzak sıkıntısının başlaması. (TSKT, c .ll,
Kp.1, s.91; BS, T.H. s.153.)
: Nevrekop Müfrezesinin Selânik'e çekilmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.1, s.343.)
: Yunan 1 nci Tümenine bağlı birliklerin Selânik'e

girmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.320; BH2 s.218; BHK,
s.415; GRSZ, s.265; ÜBÇD, Kp. 2, s.195.)
10/11 Kasım 1912 : 1 nci ve 2 nci Şark Ordusu birliklerinin yeni Çatalca
Ordusu kuruluşuna geçm eleri. (TSKT, c .ll, Kp.1,
s.75.)
11 Kasım 1912 : 9 ncu Tümenin, 3 ncü Kolordudan alınan emre göre

mevcudu yeniden düzenlenerek ve tümenin her
alayından birer tabur alınarak, üç alay hâline
getirilmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.81.)
: Avusturya'nın, aracılık için diğer elçilerle birlikte Balkan

devletlerine başvurmaları yolunda yönerge verildiğini
Fransız Dışişlerine bildirmesi. (TİT c .ll, Ks.ll, s.101.)
: Başkomutanlıkça "Düşmanın üstün kuvvetler hâlinde

taarruz etmeleri hâlinde, 87 nci Piyade Alayı ile Ereğli
Tümeninden faydalanılabileceği" emrinin verilmesi.
(TSKT, c .ll, Kp.1, s.83.)
: Başkomutanlığın müsaadesi ve 3 ncü Kolordu
Komutanlığının isteği üzerine, mevcudu çok az olan
cephedeki 9 ncu Tümenin takviye edilmesi için,
Kayseri Tümeninin bu tümen emrine verilm esi. (TSKT,
c .ll, Kp.1, s.87.)
: Başkomutanlıkça, donanmaya; "Ana kuvveti teşkil

eden gemilerden bir tanesinin bile, Marmara veya
Karadeniz'de bırakılması doğru değildir. Ordunun
kanatlarını muharebe kıymeti az olan gem iler korusun.
Hemen Ege Denizi'ne hareket edin." emrinin
verilmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.89.) i
: 3 ncü Bulgar Ordusunun; Akalan - Kabakça köyü j
batısı - İhsaniye, Tarfaköy kuzeybatısı - Kalfaköy - i
Kuşkaya Tepesi batısı, Yeniköy bölgesine, j
karargâhının ise İhsaniyeVe, 1 nci Bulgar Ordusunun
ise; Hacımuratlı, Kadıköy - İnceğizköy - Elbasan,
İnceğiz batısıyla, Kadıköy kuzeyi Küçükkılıçlı
bölgesine, karargâhının da Fener'e gelmeleri. (TSKT,
c .ll, Kp.1, s.91.) a»
-60-
: sİ#
: Bulgar Başkomutanlığının, 1 nci ve 3 ncü Ordu
komutanlarına "Ordu birliklerinin yerlerinde kalmalarını,
ciddî bir muharebeye girmeden Türk kuvvetlerinin
Çatalca hattındaki savunma mevziilerini keşfetmelerini,
doğrudan doğruya Türk kuvvetleri ile temasın
sağlanmasını" emretmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.91.)
: Bulgar kuvvetlerinin Tekirdağ'ı ele geçirmeleri.

(Kls.126, Dos.28, Fih.8, T İT c .ll, Ks.2, s.115.) (49)
: Edirne güney cephesindeki Kartal Tepe'nin geri

alınması için çıkış harekâtının yapılması. (TSKT, c.ll,
Ks.3, s.212; BOMD, s.208.) (50)
: Bağımsız Süvari Tugayının Bulgar kuvvetlerinin

yaklaşması üzerine, bulunduğu hattan daha gerideki
İzzettin köyüne çekilmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.68,94.)
: Denizli Müfrezesinin Terkos'a gönderilmesi. (TSKT,

c.ll, Kp.1, s.315.)
: Toyran yönünden ilerleyen Sırp kuvvetlerinin Yunan

kuvvetlerinden sonra Selânik'e girmesi. (TSKT, c .lll,
Ks.2, s.321.)
: Yunan Kralı Jorj (Yorgi)'un Selanik İstasyonu'nda

büyük bir merasimle karşılanması. (TSKT, c.UI, Ks.2,
s.321; BHT, s.418; BS, s.225; STH, Kp. 3, s.110;
YABA, c .lll, s.278; BHYO, c.l, Ks.2, Kp. 2, s.213.)
: Yunan kuvvetlerinin yeniden Hurpişte'ye taarruz

: Yunan kuvvetlerinin, Emin Ağa Mevkii'ni ele

geçirmeleri. (BHT, s.430.)
: Mehmet Paşanın 16 ncı Nişancı, Koçana Redif,

Bereketli Redif ve Manastır Seyyar Jandarma
Taburları dâhil olmak üzere 1800 er ve bir dağ
bataryası ile Florina'dan hareketle Kesriye'ye girmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s.293.).
: Bulgar kuvvetlerinin öncüleri ile Tarafa-Çatalca-

Ahmetli genel hattına kadar gelmesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.315.)
: Bulgarların, Hayrabolu, Uzunköprü mevkilerini işgal

etmesi. (Kls.127, Doş.23, Fih.5-4.)
(49 ) B H T s .5 0 5 İe 6 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.

(50 ) B H 2 s.350'de 10 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
-61 -
: Dâhiliye nazırı adına müsteşarın, Hayrabolu'nun 300
kadar Bulgar süvarisi tarafından işgal edilmiş
olduğunun, kendilerine bildirildiği hakkında Harbiye
Nezaretine telgraf göndermesi. (KIs.139, Dos.73,
Fih.16-1.)
: Halkidikya Yarımadası'nın Yunanlarca işgali. (TSKT,

c .lll, Ks.2, S.775.)
: Yunanlarca Selânikte sıkıyönetim ilânı. (TSKT, c .lll,

Ks.2, s.775.)
11/12 Kasım 1912 : Bolayır Komutanlığının, Bulgarların 500 mevcutlu bir

süvari birliğinin Hayrabolu’yu işgal ettiği hakkında
Başkomutanlığa yazdığı rapor. (Kls.139, Dos.73,
Fih.17-2.)
12 Kasım 1912) : Bulgar kuvvetlerinin, Çatalca hattı önündeki sırtları

işgal etmeye başlaması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.92; BH2
s.171.)
: Edirne Kalesi'nin en önemli muharebelerinden olan
Maraş hücum ve müdafaasının son bulması. (ESİ,
s.42.)
: Sazlıbosna bölgesinde, Selimiye, Fatih ve Afyon Redif

Tümenlerinden oluşturulan 3 ncü Mürettep Redif
Kolordusunun kurulması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.93.)
: 3 ncü Mürettep Redif Kolordusunun Komutanlığına

İzzet Fuat Paşanın atanması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.93.)
: 3 ncü Nizamiye Kolordusu Komutanı Mahmut

Muhtar Paşanın, Hadımköy'e gelm esi üzerine,
bugüne kadar Kolordu Komutan V ekilliği'ni
yapm akta olan Mahmut Paşanın (Çürüksulu),
Kolordu Komutanlığım Mahmut Muhtar Paşaya
devretm esi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.95.)
: Bulgar kuvvetlerinin, 1 nci Nizamiye Kolordusu

cephesindeki Ahmetli köyünün batısındaki sırtlara
kadar gelmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.99.)
: 1 nci ve 3 ncü Bulgar Ordularının, Çatalca hattı

önündeki mevzilerini işgal ve tahkim etmek üzere
Ormanlık-Tarfa-Akalan-Subaşı-Çatalca-Arnavutköy
genel hattına gelmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s. 103.)
: Sadrazam Kamil Paşanın, harbe son vermek üzere

Rus elçiliği yoluyla doğrudan doğruya Bulgar kralına
-62-
telgraf çekmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.249; TİT. c.ll,
Ks.2, s.115; TSKT, c .ll, Kp.1, s.7; BH, 3 .0 . s.58;
BHDC, S . 179.)
Bulgar Ordularının; 1 nci Bulgar Ordusunun, Marmara
Denizi ile Gökçeğiz - Nakkaşköy (hariç) hattı güneyindeki
bölgede, 2 nci Bulgar Ordusunun Gökçeğiz - Nakkaşköy
(dâhil) hattı ile Karadeniz arasındaki bölgede
yerleşm eleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.33.)
Başkomutanlık Karargâhının Çatalca’nın savunma

plânlarında değişiklikler yaparak bütün birlik
komutanlarına bildirmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.54.)
Bulgar kuvvetlerinin Maslak'a (Kuş Tepe) taarruz

etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.219.)
Tekirdağ'da kalmış olan kara birliklerinin son

kalanlarının İstanbul'a nakledilmesi. (TSKT, c.VII, s.111.)
Bulgar kuvvetlerinin Silivri'yi işgal etmeleri. (ÜBÇD,

Kp. 2, s.157.) (51)
Mehmet Paşa Müfrezesinin Kesriye'ye girmesi.

/ (TSKT, c .lll, Ks.2, s.353.)
Manastır'da Süvari Binbaşı Şerif emrinde bir süvari

bölüğü teşkil edilerek, Soraviç'e gönderilmesi. (TSKT,
c .lll, Ks.1, s.293.)
1 nci Nizamiye Kolordusu ile 2 nci Nizamiye

Kolordusu ara hattının Ahmet Paşa- Muha köyü
güneyi olarak düzeltilmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.315.)
Yunan ordusunun Selânikte Türk hastalannı hasta-

hanelerden çıkarmaları, mevcut ilâç ve tıbbî malzemeleri,
Türk karargâhlarındaki kıymetli araç ve gereçleri
Yunanistan'a kaçırmaları. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.776.)
Yunan 1 nci, 3 ncü, 4 ncü, 6 nci Tümenleri ve Süvari

Tugayının Manastır doğrultusunda ileri harekâta
başlaması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.775.)
13 Kasım 1912 Başkomutanlığın, 3 ncü Kolordu Komutanı'na;

"Dağyenice doğusundaki kolordu savunma
mevzilerinin bırakılması ve kolorduca uygun görülecek
bir mevziye çekilmesini, ancak düşman taarruza
başladığında bu hareketin tehlikeli olacağından hemen
yapılmasını" emretmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.97.)
(51 ) Ş K İİB T s. 131e 10 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
-63-
Antalya Tümeninin lâğvedilmesi. Bugüne kadar
tümene katılmış olan Muğla Alayı birliklerinin Ereğli
Tümenine, Alanya Taburunun da Kayseri Tümenine
verilmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s. 101.)
Nişancı Mehmet Paşanın Hurpişte'de Yunanları

yenmesi. (GRSZ, s.296.)
OsmanlI Hükûmeti'nin, Rusya aracılığı ile Bulgaristan

kralına barış için telgraf çektiğini bir genelge ile kendi
büyük elçilerine bildirmesi. (TİT. c .ll, Ks.2, s.116.)
Yunan kuvvetlerinin Meçova'ya taarruz etmeleri.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.481; BH, 2 s.261; BHT, s.428.)
Başkomutanlığın; düşmanın İstanbul'a yaklaştığı,
devletin tehlikede olduğuna dair bir beyanname
yayınlaması. (Kls.139, Dos.73, Fih.18.)
Mehmet Paşa Müfrezesinin Nasiiç'e hareketi. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.776.)
Başkomutanlığın, Donanma Komutanlığına;

donanmanın Ege Denizi'ne çıkarılmamasını ve mevcut
savaş gemilerini gerektiği şekilde ikiye bölerek, iki
kuvvet hâlinde Çatalca Ordusunun kuzey ve güney
kanatlarının denizden korunmasını emretmesi. (TSKT,
c.ll, Kp.1, s.55.)
Başkomutanlığın, Bulgar kralına mütareke teklifi

. yapıldığını, bu konuda bir emir alıp almadıklarını
öğrenmek amacıyla, bir irtibat subayını Çatalca'da
bulunan Bulgar komutanına göndermesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.251.)
Nasliç'in Yunan kuvvetlerinden geri alınması. (TSKT,

, c .lll, Ks.2,-s.355; GRSZ, s.296.)
Melingos, Dramişos, Alpohor, Tahirağa, Manulasa

köylülerinin ayaklanması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.487.)
Turgut Reis Zırhlısı'nın, Terkos bölgesinde geniş bir

sahayı ateş altına alması. (TSKT, c.VII, s.112.)
Hamidiye ve Mecidiye kruvazörlerinin Silivri'de

düşmanla ateş teatisinden sonra Büyükçekmece'ye
dönmesi. (BHTF, s. 101.)
Boğaçko'nun Mehmet Paşa Müfrezesi tarafından geri

alınması, Yunan İzci Müfrezesinin Nasiiç'e çekilmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.776.)
: Selânik*teki Sırp cephaneliğinin havaya uçurulması,
halkının sokaklarda süngülenmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.776.)
14/15 Kasım 1912 : Bulgar kuvvetlerinin Edirne doğu cephesine taarruz

etmesi; (TSKT, c.ll, Ks.3, s.224.)
: Kırcaali yönünde Kışlaarası Muharebesinin yapılması.

(TSKT, c .ll, Ks.3, s.383.)
14/18 Kasım 1912 : OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Manastır Meydan

Muharebesinin yapılması. (Kls.36, Dos.5, Fih-18,
TSKT, c .lll, Ks.1, s.270; TSKT, c .lll, Ks.2, s.372; BH,
T. s.365; BS, s.228; GRSZ, s.278; BHTF, s.198; STH
Kp.3, s.103; KR, s.169; MOT, c.VI, s.3498; BH, DC,
s.166.) (52)
15 Kasım 1912 : Bulgar kuvvetlerinin İzzettin köyünü işgal etmeleri.

(TSKT, c .ll, K p.1,s.113.)
: Başkomutanlıktan alınan emre göre, Selimiye ve Fatih

Tümenlerinin Eminbey Çayırı-Akpınar Deresi doğu
sırtları genel hattını, ikinci bir hat olarak tahkim etmeye
başlamaları. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.127.)
/
: Çanakkale Redif Tümeninin Yeşilköy'den deniz
yoluyla hareket ederek, Eceabat'a (Maydos) gelmesi.
(TSKT, c .ll, Kp.1, s.128.)
: Başkomutanlıkça alman karar gereğince, Başkomutan

yardımcısıyla beraber, Harekât Şube Müdürü ve
Topçu Komutam'ndan oluşan bir kurulun, İhsaniye'de
(Ermeniköy) bulunan Müttefik Ordular Karargâhına
gönderilmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.133.)
: , Karadeniz'de Turgut Reis ve Mesudiye zırhlıları

tarafından asıl muharebe hattı önündeki düşman topçu
mevzilerine ateş açılması. (TSKT, c.VII, s.113, BHTF,
s.101.)
: Sırp kuvvetlerinin Lerin'i işgal etmesi. (ÜBÇD, Kp. 2,

s.198.)
: Yunanların Selânikte umumî katliam yaptıkları.

(Kls.138, Dos.69, Fih.1-9; KİS.285, Dos.402, Flh.2.)
: Yüzbaşı Bekir Müfrezesinin Nasliç'ten sonra Grebene

üzerine hareketi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.776.)
(52) B H A H s.69'd a 10 Kasım 1912 V O s.92-110'd a 14/20 Kasım 1912, B H 3 s .3 7 'd e 16/18
Kasım 1912, B H 4 s.44"te de 16/18 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 65 -
: Ostrova istikametinde ilerleyen Yunan ordusunun
desteklenmesi amacıyla Yunan 5 nci Tümeninin
Komana istikametinde yürüyüşe başlaması. (TSKT,
c .lll, Ks.2, s.776.)
15/16 Kasım 1912 : İkinci Palas Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c.ll,

ı^Ks.3, s.399-401.)
: Sırp kuvvetlerinin Gobeş'i işgal etmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s.278.)
16 Kasım 1912 : Bağımsız Çatalca Müstahkem Mevkii ve Genel Topçu

Komutanlığının, Başkomutanlık Karargâhına bağlı bir
Genel Topçu Komutanlığı hâline getirilmesi. (TSKT,
c.ll, Kp.1,s.108.)
: 3 ncü Kolordu Komutanı'nın; kendi cephesindeki

Bulgar kuvvetlerinin her an taarruz edebileceklerini
düşünerek, asıl muharebe hattına çok yakın olan
Kestanelik, Çanakça köylerinin, 7 nci Tümen
tarafından tahrip edilmesini emretmesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.121.)
: Terkos Müfrezesi Komutanlığına Yarbay Fon Lusofun

atanması. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.121.)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetlerinin tahkim ve keşif

faaliyetlerine devam etmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1,
s. 123.)
: Ç e şitli kaynaklardan elde e dilen b ilg ile re göre;

H ristiyan halkın T ü rkle re karşı ayaklanm aya
h azırlan d ıkları, bazı B ulgar a tlıla rın ın da M alkara
üzerinden S aroz K örfe zi'ne kadar g e ld ik le ri,
orada Yunan donanm asının körfeze g irip
girm e d iğ in i so ru ştu rd u kla rı ve gözetlem e
fa a liy e tle rin e devam e ttik le rin in ö ğren ilm esi.
(TS K T, c .ll, K p.1, s.129.)
: Barbaros Zırhlısı ile Mimar Sinan Tepelerine yerleştirilmiş

olan Bulgar topçuları arasında sabahtan akşama
kadar muharebe yapılm ası. (TSKT, c.V II, s.114.)
: General Savofun, İhsaniye'de bulunan Müttefik

Ordular Komutanlığı Karargâhına giderek, cephedeki
durumu daha yakından görmek, incelemek, hareketleri
çabuklaştırmak için; Bulgar krafı tarafından
gönderilmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.134.)
- 66 -
’ -Vîfe.-
: Karadağ kuvvetlerinin Şingin'i işgal etmesi. (TSKT,
C.lll, Ks.3, S.133; BHBAD, s.29.)
: Harbiye nazırı vekilinin, Genel Karargâhın Hadımköy'e

Şark Ordusunun da Çatalca savunma hattında
olduğunu bildirmesi. (Kls.80, Dos.29, Fih.19.)
16/17 Kasım 1912 : Vardar Ordusu Karargâhının Filorina'ya intikal etmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.367.)
: Yüzbaşı Bekir'in Grebene'yi geri alması. (TSKT, c.lll,
Ks.1, s.294.)
16/18 Kasım 1912 : Selânik'teki Türk esir, subay ve erlerinin gem ilerle
Yunanistan'a nakledilm eleri. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.776.)
17 Kasım 1912 : 3 ncü Kolordu Komutanı'nın, Terkos Müfrezesinin

kuzey kanadını ilerde bulundurmak amacıyla
celepköyü'ne hareket etmesini emretmesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.121.)
: Bir Bulgar tümeninin Drama'yı geçerek Mahmudiye,

Karakol Nokta Tabyalarına doğru yürümesi. (BMOD,
/ s.177.)
' Bulgar Başkomutan yardımcısının, Müttefik

orduların taarruza geçeceklerini ve Çatalca
Müstahkem M evkii'ndeki Türk kuvvetlerine hücum
edeceklerine dair d ire ktif yayınlam ası. (TSKT, c .ll,
Kp.1, s .135.)
İstanbul etrafında, Ayastefanos-Küçükköy-İstinye

hattında ikinci bir müdafaa hattının ve Karadeniz
Boğazı istihkâmlarının kara cihetinden müdafaası için,
Karbica Burnu-Zekeriya köyü- Büyük Deresi arasında
bir müstahkem hattın inşasına Meclis-i Vükelâda karar
verilmesi. (TİT. c.ll, Ks.2, s.122.)
Bulgaristan Hükûmeti'nin, Yunanistan ye Sırbistan

arasındaki ittifak tasarısını öğrenmesi. (TİT. c.ll, Ks.2,
s.151.)
1 nci ve 3 ncü Bulgar Ordulannın, Çatalca Savunma
Mevziilerine taarruza başlamaları. (Kls.659, Dos£1,
Fîh.14-47, TSKT, c.ll, Kp.1, s.147,150; ÜBÇD, Kp. 2, s. 168.)
Çatalca Savunma Mevzii'ndeki OsmanlI kuvvetlerinin,

Bulgar taarruzlarına başarılı bir şekilde karşı koyması.
(Kls.80, Dos.29, Fih.2-3, 2-4, TSKT, c .ll, Kp.1, .
S.147,171; TİT, c.ll, Ks.2, s.116.)
- 67 - ' _
gnKur
ATAŞE Bşk..
kütüphanesi
: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Şeyhcuma
(Mestanlı) Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c.ll,
Ks.3, s 410.)
Balkan m üttefik devletlerinin müzakere hususundaki

görüş ve düşüncelerinin alınm asından sonra, son
şekliyle bir tasarı hazırlanarak Bulgar kralının
onayına sunulması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.246; B H 30
s.58.)
: Babaeski Alay Komutanı Kurmay Yarbay Ali Şefik'in,

Edirne Müstahkem Mevki Komutanlığını devralması.
(TSKT, c .ll, Ks.3, s.232.)
: Nikarya Adası'nın, Yunan kuvvetlerince işgal edilmesi.

(TSKT, C.III, Ks.2, s.328; TSKT, c.VII, s.79; İOTK,
C.IV, s.394; TİT, c .ll, Ks.2, s.104; BHDC, s.164; HBH,
s.34; BHYO, c.l, Ks.2, Kp. 2, s.345.)
: Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Komana

M uharebesi'nin yapılm ası. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.347.)
: Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Satişta

: Garp Ordusu Karargâhının G ilorina'ya intikal etmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.361.)
: Yunan kuvvetlerinin Fuat Yatı'na Yunan bayrağı

çekmeleri. (TSKT, c.VII, s.85.) (53)
: Karadağlıların Şendinya sırtlarını işgal etmesi. (İŞM,

s.299.)
: 3 ncü ve 6 ncı Yunan Tümenlerinin Nişi Bataklığı'nın

güney ve kuzeyinden Oslof-Ustruva hattına taarruz
: Saat 14.00 sıralarında Türklerin Razlık Müfrezesinin

de ateşe başlaması üzerine Razlık Redif Taburunun
sınıra yaklaşması; Bulgarların bu bölgeye yaptıkları
tecavüz sonunda Viliça Karakolu'nun kısmen tahrip
: Padişah Mehmet Reşat'ın Hadımköy'de Harbiye Nazın

Nazım Paşaya göstermiş oldukları başarıdan dolayı
tebrik yazısı göndermesi. (Kls.139, Dos.73, R h.19,19-1.)
(53 ) B H T F s. 191 'de 15 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
- 68 -
: Başkomutan Vekili Nazım'ın Harbiye Nezaretine bütün
savunma hattında muharebenin başladığını bildirmesi.
(KİS.239, Dos.198, Fih.3.)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Çatalca

M uharebesinin başlaması. (Kls.659, Dos.51,
Fih.14-47, BHT., T. s.514,518; BH, 3 .0 . s.54; BH, ÇM
s.46; İŞOM s.218; BH, BAD, s.54; BH, 1 c.l, s.167;
Y A B A , c.VI, s.50; BSTS, s.75; ASM, S. 15, s.127;
BHDC, s.103.) (54)
: Katranica (Pirgos) Vladova (Ayra) Vertekop

(Skidra)'un Yunanlar tarafından işgali. (TSKT, c.3,
Ks.2, s.776.)
17/18 K asım 1912 : O sm anlI ve Yunan kuvvetleri arasında O strova

M uharebesi’nin yapılm ası. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.368.)
: Bulgarların, Türklerin Çatalca Müstahkem M evzii'ne

yaptıkları taarruzlar başarısızlığa uğrayınca; harbi bu
şekilde devam ettirem eyeceklerini anlam aları ve
m üttefiklerin de katılm alarıyla hazırladıkları
' m ütareke koşullarını İstanbul'daki Rus e lçiliği eliyle
T ürk Hüküm etine verm eleri. (TSKT, c .lll, Ks.1,
s.367.)
' : Büyük devletlerin, İstanbul'da olası Müslüman

-Hristiyan çatışmasını önlemek için İstanbul'a asker-,
çıkarmaları. (GTİTC., s.32; TİT. s. 124.) --
18 Kasım 1912 : 1 nci ve 3 ncü Bulgar Ordularının, Müttefik Ordular

Komutanlığının emrine göre yeniden taarruza
geçmeleri. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.172,182:)
Başkom utanlıkça, 3 ncü Kolordu Kom utanlığına 2

nci Mürettep R edif Kolordusu Komutanı Mahmut
Paşanın (Çürüksulu) atanm ası. (TSKT, c .ll, Kp.1,
s.208.)
: Başkomutanlıkça, geçici olarak 2 nci Mürettep Redif

Kolordusu Komutanlığına, Amasya Tümen Komutanı
Süleyman Şefik Paşanın atanması. (TSKT, c .ll, Kp.1,
s.208.)
(54) STH K p.3, s.151'de 16/19 Kasım 1912, B S s .1 6 1 ’d e 17 /18 Kasım 1912olarak belirtilmektedir.
- 69 -
: 7 nci Kolordu ve Cevat Paşanın 6 ncı Kolordusunun
Resne'ye, Sait Paşanın 5 nci Kolordusunun Florina'ya
çekilmesi. (BS, s.237.)
: Turgut Reis Zırhiısı’nın, Denizli Müfrezesini

destekleyerek, celepköyü'nden ateş eden düşman
bataryalarını susturması. (TSKT, c.VII, s.115.)
: Alanya Taburunun baskına uğraması. (TSKT, c.ll,

Kp.1, s.316.)
: Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Reisi Ahmet İzzet Paşanın

Hadımköy'e gelmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.316.)
: Sırp ve Karadağ kuvvetlerinin Alessio (Leş) kasabasını

işgal etmeleri. (İOTK., c.lV, s.393; TİT. c .ll, Ks.ll, s.95,
104; BH, 2 s.296; BHBAD, s.29; MOT, C.VI..S.3498.)
(55)
: Yunan kuvvetlerinin Ostrova'yı işgal etmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.371.)
: Üç hafif savaş gemisine bindirilen ve bir jandarma

binbaşısının komutasındaki bir çete birliğinin İpsala
Körfezi'ne çıkarılması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.501.)
: Yunan kuvvetlerinin Himara'ya asker çıkarması.

(TSKT, c .lll, Ks.2, S.501.) (56)
: 3 ncü Nizamiye Kolordu Komutam'nın ileri tabyada

yaralanması. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.316.)
: Avusturya büyük elçisinin Sadrazam Kamil Paşaya

yaptığı teklifin uygun görülmesi üzerine; İstanbul
Limanı'na gelmiş bulunan yabancı harp gemilerinden
karaya asker çıkarılıp, elçiliklere ve bazı okullara
yerleştirilmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.171.)
: Yunan 5 nci Tümeninin Nalbantköy istikametinde ileri

hareketi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.777.) j
: Çurhlu, Krivci bölgesinin Yunanların eline geçmesi.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.777.)
: Grebene müstahfızlarının Grebene bölgesinden

çekilişi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.777.)
(55) B H Ts.3041e 6 Kasım 1912, ÜBÇD Kp.2, s.201'de 21 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
(56) G R S Z s.319d a 30 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
- 70 -
18/19 K asım 1912 : Çatalca hattında sol kanat karşısındaki Bulgar
kuvvetlerinin Papasburgaz sırtlarına çekilmesi.
(KİS.659, Dos.51, Fih.14-42,14-60.)
19 Kasım 1912 : Çatalca Mevzii'nin kuzey ve güney kanatlarının

denizden korunması için, istenilen savaş gemilerinin
Bolayır'a gönderilmeleri. (TSKT, c.II, Kp.1, s.130.)
: Bulgar Başkomutanlığının, OsmanlI kuvvetlerinin

yapacakları taarruzlar karşısında cephede durumun
çok kritik olacağını düşünerek; "Mütarekenin akdi için
başvurulduğunu, mütareke müzakerelerinin başlamış
olduğunu ve birliklerin bulundukları mevzilerde enerjik
ve tedbirli bulunmalarını" bildirmesi. (TSKT, c.II, Kp.1,
s.216.)
: Bulgarların mütareke şartlarını Rus elçiliği aracılığı ile

Osmanlı Hükûmeti'ne bildirmeleri. (TSKT, c.II, Kp.1,
s.251; TİT. c.II, Ks.2, s.117; BS, s.173; BH30 s.58.)
: Dedeağaç'ın, Bulgar kuvvetleri tarafından işgali.

(TSKT, c.II, Ks.3, s.421,424.) (57)
: Sırp kuvvetlerinin Manastır'ı işgal etmeleri. (TSKT,
/ a lil, Ks.1, s.295; BS, s.241; GRSZ, s.298; BH, BAD,
s.35; BT, s.135.) (58)
: Yunan kuvvetlerinin Nasliç'i işgal etmeleri. (TSKT,

c.II!, Ks.2, s.361.)
: Garp Ordusu Karargâhının Bihlişte'ye intikal etmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, S.361.)
: Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Gorniçevo
(Kelli) Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.371.)
: Padişahın emriyle Asar-ı Tevfik ve Hamidiye'nin

Bolayır'a gönderilmesi. (Kls.137, Dos.66, Fih.8.)
: Başkomutan Vekili Nazım'ın, sağ kanada Bulgarların

yaptığı taarruzun püskürtüldüğünü, düşmanın yalnız
orada dört yüz er ve yirmi subay telâfat verdiğini
Harbiye Nezaretine bildirmesi. (K ls.149, Dos.118,
Fih.4-7.)
(57) B H 2 s.290'da 2 2 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.

(58) B H T. s.369'da 18 Kasım 1912 olarak, ayrıca aynı eserde s.2241e Bulgar kuvvetlerinin 2 0
Kasım 1912'de M anastır’a girdikleri belirtilmektedir.
-7 1 -
19/20 Kasım 1912 : OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Kırcaali
yönünde Balkan Türesi Muharebesi'nin yapılması.
(TSKT, c.ll, Ks.3, s.421.)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Darboğaz
Muharebesi'nin yapılması. (BHÇM s.53.)
: Otluk Tabya'dan düzenlenen bir huruç hareketinin

başarıyla sonuçlanması. (Kls.137, Dos.66, Fih.12-4.)
: 3 ncü Kolordu bölgesinde Bulgar kuvvetlerinin

Papasburgaz sırtlarına kadar çekilmesi. (Kls.137,
Dos.66, Fih.7-12.)
: 3 ncü Ordu Müfettişliğinden 30 ncu Nizamiye
Tümeniyle 9 ncu Nişancı Alayının Sancaktepe'ye
gelerek Mürettep İkinci Kolorduya katılmasının
emredilmesi. (Kls.137, Dos.66, Fih.9.)
: Dün sabah 3 ncü Kolordunun merkezine Bulgarlar

tarafından yapılan taarruzun geri püskürtülmesi.
(Kls.137, Dos.66, Fih.9.)
: Başkomutan Vekili Nazım'ın, sol kanatta düşmanın
dün gece tamamen Papasburgaz'a doğru çekildiğini
Harbiye Nezaretine bildirm esi. (Kls.149, Dos.118,
Fih.4-12.)
: Başkomutan Vekili Nazım'ın, Çatalca hattında üç gün
boyunca devam eden muharebelerin başarıyla
sonuçlandığını Harbiye Nezaretine bildirmesi.
(Kls.149, Dos.118, Fitl.4-11.)
20 Kasım 1912 : Müttefik Ordular Komutanlığının,Kuzey Kanat Koruma
Müfrezesinin taarruzlarını durdurmaya çalışması.
(TSKT, c .ll, Kp.1,s.221.)
: Kuzey Kanat Koruma Müfrezesinin, Darboğaz
Gediği’ne; deniz ile göl arasındaki bir mevziiye
çekilmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.225.)
: Edirne güney, cephesindeki Kartal Tepe'ye, Bulgar

kuvvetlerinin taarruzu. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.233; BOMD
s.208.)
: Demirhisar sınıfı 4 torpidobotun tamirden çıkarak

donanmaya katılması. (TSKT, c.VlI, s.116.)
: Bulgar kuvvetlerinin, Ahırköy - Kartal Tepe -

Doğancaiarızi ileri mevzilerini ele geçirmek üzere
taarruza başlamaları. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.238.)
- 72 -
1
w
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Koyun Yeri

Muharebelerimin yapılması. (BH, 1 c.l, s.192.)
: Bulgar kuvvetlerinin İskeçe'yi işgal etmesi. (TSKT, c.ll,
Ks.3, s.436; ŞKİİBT s. 13.)
: Sırp ve Yunan kuvvetlerinin Florina'yı işgal etmesi.

(TSKT, c.İII, Ks.1, s.344; BH, 2 s.224, 256; GRSZ,
s.300; VO s.121; STH Kp.3, s.306; YABA, c.İII, s.5;
ŞKİİBT s. 17.) (59)
: Bulgar kuvvetlerinin Selânikten çekilmeleri. (TSKT,

c.İII, Ks.2, s.327.)
: Garp Ordusu Karargâhının Görice'ye intikal etmesi.

(TSKT, c.İII, Ks.2, s.361.)
: 5 nci Kolordunun Bihlişte'ye kadar çekilmesi. (Kls.137,
Dos.66, Fih.12-10.)
2 nci Kolordu karşısındaki cephede düşmanın

tamamen çekilmesi. 1 nci Kolordu karşısındaki
düşmanın Papasburgaz'a çekilmesi. (Kls.137,
Dos.66, Fih.12-3.)
Bulgar 7 nci Tümeninin Yunan gemileriyle Dedeağaç'a
nakli. (TSKT, c.3, Ks.2, s.777.)
: Grebene'nin Yunanlar tarafından tekrar işgali. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.777.)
20/21 Kasım 1912 : Başkomutan Vekili Nazım’ın, savunma hattı ilerisindeki

düşman birliklerinin, üç günden beri ilerleyerek
kazdıkları siperleri terk ile geriye çekildiklerini Harbiye
Nezaretine bildirmesi. (Kls.149, Dos.118, Fih.4-19.)
21 Kasım 1912 : Bulgar Seyyar Ordu Komutanlığının, 7 nci Rila

Tümeninin Selânik’te vapurlara bindirilerek
Dedeağaç'a hareket ettirilm esini emretmesi. (TSKT,
c.ll, Kp.1, s.222.)
: Jandarma Genel Komutanı Nazif Paşanın, Avusturya

Elçisi ile yaptığı bir görüşmede, "Çatalca Savunma
Mevzii'nde genel durumun OsmanlI kuvvetlerinin
lehinde geliştiğini, belki de Bulgarların bu sırada geri
çekileceklerine göre, İstanbul için umulan tehlikenin
geçtiğini, yabancı askerlerin gemilerine aldırılmasını"
teklif etmesi üzerine elçinin, "Avusturya'nın durumdan
(59) BH. 3 s.38'de 21 Kasım 1912 olaras belirtilmektedir.
-73-
....................Ö İ - . iiy Jv .
Mtüphanesi
her zaman haberdar olduğunu, tehlikenin henüz
geçmediğini ve Bulgarların da çekilmeyeceklerini"
belirtmesi. (TŞKT, c.ll, Kp.1, s.229.)
: Bulgar kuvvetlerinin Gümülcine'yi işgal etmesi. (TSKT,

c .ll, Ks.3, s.435; ÜBÇD, Kp.2, s.180.) (60)
: Sırp ve Karadağ kuvvetleri tarafından Resne'nin işgal

edilmesi. (TSKT, C .lll, Ks.1, s.345; İOTK, c.IV, s.393;
TİT, c.ll, Ks.2, s. 104; BH, 2 s.224; BS, s.241; GRSZ,
s.301; MOT, c.VI, s.3498.) (61)
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Büyük Vakıf

Muharebesinin yapılması. (BH 1 c.l, s. 192.)
: Edirne Kale Komutanlığının huruç hareketinde

bulunması. (ASM, S.52, s.155.)
: Midilli Adasinın Yunan kuvvetleri tarafından işgal

edilmesi. (Kls.239, Dos.198, Fih.8; TSKT, c .lll, Ks.2,
s.328; TSKT, C.VII, s.80; BHTF, s.200; BHBAD, s.65.)
(62)
: Hamidiye Kruvazörü'nün Bulgar torpidobotları ile
muharebe etmesi. (TSKT, c.VII, s.119; BHBAD, s.67)
: Grebene'nin Yunanlar tarafından yeniden işgali.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.359.)
: Nasliç'in Yunanlar tarafından yeniden işgal edilmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.360.)
: Yunan kuvvetlerinin Gorniçevo'yu işgal etmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.373.)
: Yunan kuvvetlerinin Pendi Elona'yı ele geçirmeleri.
(TŞKT, c .lll, Ks.2, s.485.)
: Bulgaristan tarafından ilk mütareke protokolünün Türk
Hükûmeti'ne verilmesi, fakat bu mütareke
protokolünün Türk Hükûmeti'nce kabule şayan
bulunmaması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.316.)
: Manastır bölgesinde üç gün devam eden muharebede

üstün düşman karşısında top mühimmatının bitmesi
üzerine, Osmanlı ordusunun geri çekilmesi. (Kls.137,
Dos.66, Fih.12-8.)
(6 0 ) B H B A D s .4 2 ’de 2 2 Ekim 1912 olarak belirtilmektedir.

(61 ) S T H Kp. 3, s.306'da 2 0 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir. /
(62 ) T İT c.ll, Ks.2, s.2531e 2 0 A ralık 1912, B H 2 s .4 9 5 1 e 2 9 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
-74-
: Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ'ın barış
görüşmelerinin devamı süresince yapılacak mütareke
için şartlarını, Rusya elçiliği vasıtasıyla bildirmeleri.
(Kls.137, Dos.66, Fih.11-6.)
: 2 nci Kolordu ve Çanakkale Boğazı Kuva-yı Mürettebe
Komutanı Korgeneral Şevket Turgut'un Harbiye
Nezaretine, düşmanın büyük bir kuvvetine tesadüf
edilmediği takdirde Malkara ve Keşan'ın işgal
edileceğini bildirmesi. (Kls.239, Dos.198, Fih.7.)
21/22 Kasım 1912 : OsmanlI kuvvetlerinin Kartal Tepe'yi geri almak için
taarruza geçmesi. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.239.)
'; : Osmanlı Hükûmeti'nin, müttefiklerin mütareke

şartlarının reddine karar vermesi. (TİT c.ll, Ks.2,
s.1 28, Kls.137, Dos.66, Fih.11-8.)
: Vardar Ordusunun, Manastır'dan Güney Arnavutluk'a

21/24 Kasım 1912 : Gümülcine'nin Kırcaali Müfrezesi tarafından

boşaltılması ve Ferecik'in geri alınması. (TSKT, c.ll,
Ks.3, s.428.)
22 Kasım 1912 : Bulgarların, Rus elçiliği aracılıyla yeni Bulgar mütareke

protokolünün projesini Hariciye Nezaretine vererek,
delegelerin bir an evvel görüşmelere başlamalarını
istemeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.255.)
: 30 ncu ve 32 nci Osmanlı Alaylarının taarruza

başlayarak, Çeşmebayırı ve Papazkırı'ndaki Bulgar
kuvvetlerini geri atmaları ve bu bölgeyi ele geçirmeleri.
(TSKT, c.ll, Ks.3, s.241.)
: .Kesriye bölgesindeki Yunan kuvvetleri komutanının,
Mehmet Paşaya teslim olması için bir teklif mektubu
vermesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.361.)
Hamidiye ve Mecidiye kruvazörleri ile üç muhribin

Boğaz'dan çıkması. (TİT c.ll, Ks.2, s.253.)
: Yunan kuvvetlerinin Pisoderi'ye girmeleri. (TSKT, c.lll,

Ks.2, s.375.)
: Zeleniç'in Yunan 3 ncü Tümeni tarafından işgali.

(TSKT, C.3, Ks.2, S.777.)
: Sırp Süvari Tümeninin Florina'dan Manastır'a
îd e: c ayrılması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.777.)
-75-
: Tesalya Ordusu Komutam'nın Garp Ordusu
Komutanı'nı teslim teklifinde bulunması ve teklifin
reddi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.777.)
: Prens Konstantin'in generalliğe terfii. (TSKT, c.3,
Ks.2, s.777.)
23 Kasım 1912 : Edirne Müstahkem Mevki Komutam'nın,

Başkomutanlıktan düşman kuvvetlerini havadan
gözetlemek için, bir uçağın Edirne'ye gönderilmesini
: Osmanlı Hükûmeti'nin, Bulgarlar ve OsmanlI

delegelerinin görüşme yerinin ve zamanının
kararlaştırılması için, iki subayın Tepeköy'e
(Playa-Bahçeköy) gönderilmesini ve sonucun da
bildirilmesini Başkomutanlıktan istemesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.255.)
: Mütarekenin imzalanması için, Bulgarlar adına delege

olarak M illet Meclisi Başkanı Dr. Danef, Başkomutan
Yardımcısı General Savof ve Seyyar Ordu Kurmay
Başkam General Fiçef'in, Kırklareli'nden Çatalca'ya
trenle hareket etmeleri. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.256.)
: Bir Yunan torpidobotunun, Ayvalık Limam'na girmesi

ve limanda bulunan Trabzon isim li ticaret gemisinin,
bu torpidobotun kendisini batıracağını zannederek,
mürettebatı tarafından deniz musluklarının açılarak,
gemi terk edilirken; bir Yunan torpidobotu tarafından
batırılması. (TSKT, c.VII, s.123.)
: Bulgar kuvvetlerinin Struga'yı işgal etmeleri. (BH2

s.224.) j
: Kolordular mıntıkalarında kapı karakollarının ;

kurulması. (Kls.138, Dos.69, Fih.5.) |
: Bulgar Güney Bölgesi Komutanlığı, 30 ncu Alayının 1

nci Taburunun, Ahırköy Deresi'ni geçerek köyün
batısındaki tepeyi işgal etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.3,
s.247.)
: Yânya bölgesinde mürettep 2 nci Tümenin teşkili.
: Yedi toplu iki bataryanın Vardar Ordusundan Yanya'ya

şevki. (TSKT, c.3, Ks.2, s.778.)
23/24 Kasım 1912 : Mehmet Paşa ve Yüzbaşı Bekir Müfrezesi :

kuvvetlerinin Kesriye'yi boşaltarak, Görice bölgesine *
çekilmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.362.) j
- 76 - n
24 Kasım 1912 : Bulgarların, Doğancaiarızi köyüne taarruz ederek işgal
etmeleri. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.249.)
: Yunan 1 nci Süvari Alayının Bihlişte'ye girmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.377.)
: Yunan 3 ncü Tümeni tarafından Zagoriçan'ın (Vasilia)

: Sisam Adası'nın Yunan kuvvetleri tarafından işgal

edilmesi. (BH, 2, s.495.)
: Ayvalık Limanı'nda bulunan İngiliz bandıralı bir

motordan alınan bilgiye göre, Yunan donanmasının
Midilli Adası'na 3400 asker çıkardıktan sonra tamamen
geri döndüğünün Şevket Turgut Paşa tarafından
bildirilmesi. (Kls.135, Dos.59, Fih.2-5.)
: Mehmet Paşa Müfrezesinin Şak'a gelişi. (TSKT, c.3,

Ks.2, s.778.)
: Yunan 5 nci Tümeninin Kozana’da toplanması. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.778.)
24/25 Ihasım 1912 : Başkomutanlık Vekâletinin, Köstence'den yapılan

cephane ve Karadeniz'den yapılan asker nakliyatını
emniyet altında tutmak şartıyla bütün donanma ile
Çanakkale'ye gidilmesini ve muhriplerle düşman
harekâtının engellenmesini emretmesi. (TSKT, c.VII,
s. 123.)
25 Kasım 1912 : OsmanlI ve Bulgar delegelerinin Tepeköy'de

toplanmaları ve mütareke görüşmelerine başlamaları.
(TSKT, c.ll, Kp.1, s.257; TSKT, c .lll, Ks.1, s.367;
B H 30. s.58.)
: Ahırköy'ün Bulgar kuvvetleri tarafından işgal edilmesi.

(Kls.135, Dos.59, Fih.3, BH, 2 s.357.)
: Sakız kasabasının Yunan kuvvetleri tarafından işgali.

(Kls.135, DOS.59, Fih.3, Kls.239, Dos.198, Fih.11-6,
TSKT, c .lll, Ks.2, s.329; TSKT, c.VII, s.80, BHTF,
s.204.)
: 3 ncü Yunan Tümeninin Kesriye'yi işgal etmesi.

(TSKT, c .lll, Ks.2, s.362; BHAH, s.81.)
: Yemen'den gelen ve Perşova Taburlarının 3 ncü

Mürettep Redif Kolordusu emrine verilmesi. (TSKT,
, c.ll, Kp.1, s.317.)
-77-
: Garp Ordusu Karargâhının Görice'den Leskovik'e
hareketi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.778.)
: 5 nci Kolordunun Kolonya'ya hareketi. (TSKT, c.3,
Ks.2, s.778.)
: Mehmet Paşa kuvvetlerinden bir kısmının Görice’ye bir

kısmının Dazda'ya ulaşması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.778.)
25/26 Kasım 1912 : Mütareke müzakerelerine 26 Kasım 1912 günü

başlanacağına dair birliklere emir verilmesi. (TSKT,
c.ll, Kp.1, s.317.)
25/27 Kasım 1912 : 19 ncu ve Mürettep 1 nci Tümenlerin Yanya

kuvvetlerine katılması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.778.)
26 Kasım 1912 : Mürettep Nişancı Taburunun 1 nci Kolordu

kuruluşuna, 185 kişilik Dağıstanlı Gönüllü
Müfrezesinin de 3 ncü Kolordu kuruluşuna verilmesi.
(TSKT, c.ll, Kp.1, s.237.)
: OsmanlI ve Bulgar delegelerinin Bahşayiş köyü
yakınında toplanmaları ve Bahşayiş demir yolu
köprüsünün onarılmasına karar verilmesi. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.257.)
: Çatalca hattından sonra lüzumu hâlinde İstanbul'u

koruyacak olan, Riva-Arapoğlu Çiftliği-Akbaba-Beykoz
Deresi arasında ayrı bir savunma hattının tahkimine
başlanması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.49.)
: OsmanlI Kırcaali Müfrezesinin, Meriç Nehri'nin sol

kıyısına geçiş girişiminde bulunması. (TSKT, c .ll, Ks.3,
s.439.)
: Mahmut Hayret Paşa Karargâhının Elbasan'dan

Luşna'ya çekilmesi. (İŞM, s.228.)
: Garp Ordusu Karargâhının Leskovik'e varışı. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.778.)
: Mehmet Paşa kuvvetinin 6 nci Kolorduya katılışı.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.778.)
27 Kasım 1912 : Selânik'ten 17 vapurla bir Bulgar Tümeninin

Dedeağaç'a çıkarılması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.238.)
: Osmanlı ve Bulgar delegelerinin, Bahşayiş köyünde

bir vagon içinde görüşmelere devam etm eleri ve
Yunan delegesinin yine görüşmelere katılmaması.
(TSKT, c.ll, Kp.1, s.258.)
-78-
: Türk Kırcaali Müfrezesinin Bulgar kuvvetlerine teslim
olması. (ÜBÇD, Kp.2, s.182; BAD BH, s.42; BH, 1 c.l,
s.198; EKMKH s.157.) (63)
: Vardar Ordusu Karargâhının Kolonya'ya intikal etmesi.

(TSKT, c.lll,K s .2 , s.379.)
: Afyon Redif Tümeninin Eceabat'a gönderilmesi.
(TSKT, c.ll, Kp.1, S.317.)
28 Kasım 1912 : OsmanlI ve Bulgar delegelerinin mütareke için
görüşmelere tekrar başlamaları. (TSKT, c .ll, Kp.1,
s.260; TİT. c.ll, Ks.2, s.130; ST. 1, s.366; TST, s.208.)
: Mütareke görüşmeleri sırasında OsmanlI

delegelerinin; "Mütarekenin barış müzakerelerini
başlatmak için imza edileceğini, bunun da ancak
şimdiki durumun korunması şartıyla olabileceğini"
bildirmeleri üzerine, Bulgar delegelerinin ertesi günü
cevap vereceklerini vaat ederek Kabakça'daki
karargâhlarına dönmeleri. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.261.)
: Sırp kuvvetlerinin Drac'ı almaları. (TSKT, c .ll, Kp.1,

/ s.7; İOTK, C.IV, s.393; TİT c .ll, Ks.ll, s .9 3 ,104; Ş.K.İ.İ.
BT, s.19; MOT, c.VI, s.3498.) (64)
: Sırpların Drac'ı almaları üzerine Rusların ve
AvusturyalIların Doğu Balkanlar'da askerî hazırlıklarını
artırmaya ve asker yığmaya başlamaları. (TSKT, c.ll,
Kp.1, s.7.)
: Sırp kuvvetlerinin Debre'yi işgal etmeleri. (İOTK, C.IV,

s.393; TİT, c.ll, Ks.2, s.104; BH, T. s.370; BS, s.242;
MOT, c.VI, s.3498.) (65)
: Sırp süvarisinin Tiran'a girmesi. (İŞM. s.228.)
29 Kasım 1912 : Osmanlı ve Bulgar delegelerinin bir gün önce Türk

tarafınca verilen teklifi görüşmek üzere toplanmaları.
(TSKT, c.ll, Kp.1, s.261.)
: Mütareke görüşmeleri sırasında Yunan delegesinin
bildirdiği şartların Türk delegeleri tarafından kabul
edilmemesi üzerine, Yunan delegesinin hükümetinden
yeniden talim at isteyeceğini ileri sürmesi ve
müzakerelere son verilmesi. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.261.)
(63) T S K T c .ll, Ks.3, s .4 4 9 'd a 2 8 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.

(64 ) STH . Kp.3, s .3 1 1 'de 2 9 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
(65 ) B H 2 s .2 1 8'd e 2 7 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
- 79 -
: M.Reşit Paşanın, Sadarete etraflıca bilgi vermek ve
mütareke için gerekli belgeleri beraberinde getirmek
üzere İstanbul'a hareket etmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1,
s.261.)
: Sırp ve Karadağ kuvvetlerinin Akçahisar'ı (Kroja) işgal
etmesi. (İOTK., C.IV, s.393; MOT, c.VI, s.3498.)
: Sırp kuvvetlerinin Ohri'yi işgal etmeleri. (İOTK., c.lV,
s.393; TİT. C .ll, Ks.2, s.104; MOT, ç.VI, s.3498.) (66)
: Sırp ve Karadağ kuvvetlerinin Tiran kasabasını işgal
etmesi. (İOTK., c.lV, s .393t'MÖT, c.VI, s.3498.) (67)
: Arnavutlumun bağımsızlığını ilân etmesi. (TSKT, c .lll,
Ks.1, s.357; TSKT, c .lll, Ks.2, s.502; TSKT, c .lll, Ks.3,
s.128; İOTK., c.lV, s.393; BH, 1, s.68; BS, s.291;
GRSZ, s.319; MOT, c.VI, s.3498.) (68)
: Yunanların Himara'ya kuvvet çıkarmaları. (TSKT, c.3,
Ks.2, s.779.)
: 19 ncu Tümenin Leskovik'e gelişi. (TSKT, c.3, Ks.2,
s.778.)
30 Kasım 1912 : Kuva-yı Mürettebe Komutanlığınca, Bulgar
kuvvetlerinin Dedeağaç'a girm iş olduklarının
öğrenilmesi. (Kls.239, Dos.198, Fih.9, TSKT, c .ll,
Kp.1, s.242.)
: Başkomutanlıkça, Kuva-yı Mürettebe Komutanlığının
isteği üzerine, savaş gemilerinden oluşan bir filonun,
Çanakkale istikametine gönderilmesi. (TSKT, c .ll,
Kp.1, s.242; TSKT, c.VII, s.127.)
: Hurpişte'de bulunan Yunan keşif birliği ile OsmanlI
artçı birliği arasında çarpışmanın meydana gelmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.380.)
: Mehmet Paşa bitliklerinin Görice'den Ergiri'ye
: Bulgar kuvvetlerinin Elbasan'ı işgal etmesi. (GRSZ,
s.319.) (69)
(66) TS K T c .lll, Ks.2, s.361 'de 2 2 Kasım 1912, BH. s.2241e de 2 2 Kasım 1912, BS, s.242'de 2 2
Kasım 1912, B H T s.3701e 2 3 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
(67) S T H Kp.3, s.311 'de 2 8 Kasım 1912 olarak belirtilm ektedir.
(68) BH. s.282'de 2 8 Kasım 1912, S T 1, s.366'da 28 Kasım 1912, S T 2, s .341’de 2 8 Kasım
1912, S T 3, s .4 18 'd e 2 8 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
(69 ) B H . s.2241e 2 3 Kasım 1912 olarak belirtilmektedir.
-80-
: Bulgarların mütareke konusundaki Türk tekliflerini
kabul etmesi. (Kls.659, Dos.51, Flh.14-57.)
: Yunan Himara birliğiyle bölge müstahfızlarının

çarpışması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.779.)
: 19 ncu Tümenin Mecidiye'de toplanması. (TSKT, c.3,

Ks.2, s.779.)
ARALIK
1 Aralık 1912 : Yanya Müstahkem Mevki Komutanlığının, Yanya
Kolordusu Komutanı Ferik Esat Paşanın, Beşpınar'da
düşmanla temas hâlinde olduğunu bildirmesi. (TSKT,
c .ll, Kp.1, s.242.)
: Rus elçisinin, Bulgar ve Yunanlar arasında

arabuluculuk yapması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.245.)
': Mütareke görüşmelerine yeniden başlanılması.

(TSICT, c .ll, Kp.1, s.262.)
: Bulgar 1 nci ve 2 nci Ordularının Çatalca mevzii önüne

gelerek İstanbul'u tehdit etmesi üzerine, OsmanlI
/ Devleti'nin izniyle; büyük devletlerin ikişer, diğer
(İspanya, Hollânda, Romanya gibi) devletlerin birer
savaş gem ilerini İstanbul Lim anı'na. - getirmeleri.
(TSKT, C.ll, Ks.2, Kp.2, s.22.) (70)
: Garp Ordusu Karargâhının Leskovikten Dolyana'ya

hareketi. (TSKT, c.Hİ, Ks.2, s.779.)
: Edirne'nin, Bulgarlar tarafından bombardıman

edilmesi. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.250.)
i■
1/2 Aralık 1912 : Palas doğu ve çjüney sırtlarında mevzi alan
Bulgarlara, Albay Rasim Bey kuvvetinin taarruz
etmesi. (ASM.S.50, s.5.)
2 Aralık 1912 : OsmanlI ve Bulgar delegelerinin yeniden mütareke

için toplanırken Yunan delegelerinin bekledikleri
talimatın henüz gelmediği gerekçesiyle toplantıya
katılmamaları. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.263.)
: Ellerinde beyaz bayrak olan bir Bulgar askerî

heyetinin, savunma alanına doğru yaklaştığı görülerek
ve bu heyetin müzakere şartlarını görüşmekle
görevlendirildiği düşünülerek Papas Çeşme bölgesine
(70 ) T S K T c .ll, Ks.3, s .238’d e 18 Kasım 1912 olarak, İO T K c,İV, s.390'da18 Kasım 1912 olarak
belirtilmektedir.
-8 1 -
getirilip Kurmay Binbaşı Kazım ve Yüzbaşı Remzi
Beylerle görüşmelerinin sağlanması. (ESİ, s.55.)
: Ateşkes için, OsmanlI ve Bulgar irtibat subaylarının

Çeşme'de görüşmeleri. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.251; ESİ,
s.55.)
: Yunan kuvvetlerinin Preveze'yi işgal etmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.1, s.503.) (71)
: Başkomutanlığın, Harbiye Nezaretine Bulgar

jandarmasının Edirne içinde Bulgar ve Rum ahali
dışında İslâm köylerini yakarak, İslâm ahaliyi kati
ederek, şehirden uzaklaştırmaya çalıştıklarını, Kuva-yı
Milliyeyi kurmaktan başka çare olmadığını bildirm esi.
(Kls.139, DOS.73, Fih.20-1 1.)
: 6 ncı Kolordunun iki adi ateşli dağ bataryasının
Yanya’ya gönderilmesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.779.)
: 13 ncü, 15 nci Tümenlerin Klisora'dan Berat'a

gönderilmesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.779.)
: Manastır Jandarma Taburunun Berattan Yanya'ya

3 Aralık 1912 : Genel Topçu Komutanlığının emrinde olarak sevk ve

idare edilen topçu birliklerinin; kolordu savunma
bölgelerinde daha iyi sevk ve" idare edilmeleri için,
tümen ve kolordulara birer topçu komutanının
atanmasının daha Uyguh olacağı düşünülerek
buralara, birer topçu komutanının atanması. (TSKT,
c.ll, Kp.1, s.243.)
: Osmanlı Devleti ile Bulgaristan, Sırbistan ve

Karadağ devletleri arasında Çatalca M ütarekesinin
imzalanması. Mütareke hüküm leri şunlardır: 1- B arış
görüşm elerine başlanılm ak üzere, Osmanlı D evleti
ile Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ arasında b ir
m ütareke aktedilm iştir. 2- Bu m ütareke barış
görüşmeleri bitinceye kadar aktedilm iştir. 3 - Barış için
görüşmeler Londra'da devam edecek ve m ütarekenin
imza edilmesinden on gün sonra başlayacaktır. 4-
Görüşmeler sonuçlanmadığı takdirde, m ütarekenin
bozulduğu dört gün önce bildirilecektir. 5- Tarafsız b ir
bölge kurulacaktır. 7- Karadeniz limanlarından T ürk
ablukası kaldırılacak, Bulgar trenlerinin Edirne
(71 ) G R S Z s.326'da 4 A ralık 1912 olarak belirtilmektedir.
-82-
Müstahkem Mevkii bölgesindeki demir yolundan
serbestçe geçmelerine müsaade edilecektir. (Kls.138.
Dos.69, Fih.1-21,1-51, TSKT, c .ll, Kp.1, s.265; TSKT,
c .lll, Ks.1, s.367; TSKT, c .lll, Ks.2, s.382; İOTK, C.IV,
s.390; TİT.c.ll, Ks.2, s.155; BH, 2, s.282; BH, T.
s.424; BH, 1, s.43; BS, s.174; BSESG, s.2; BH 30.
s.58; BH, ÇM s.62; GRSZ, s.324; SLT, s.207; ST, 1,
s.366; ST, 2, s.342; VO s.124; MOEP. c.ll, s.369, 371;
BHTF, s.133; BHTF, s.351; ÜBÇD, Kp.2, s.201;
BHBAD, s.60; BH, 1 c.l, s.186; YABA, c .ll, s.21;
YABA, c.VI, s.53; ESİ s.58; MOT, c.VI, s.3499.)
: OsmanlI Devleti ve Bulgar Devleti'nin birer askerî

komisyon teşkil ederek, mütareke hükümlerine göre iki
ordu arasındaki tarafsız bölgeyi tespit edebilmek için
çalışmalara başlamaları. (Kls.311, Dos. 15, Fih.18-1,
TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.30.)
: Rize Taburu ve bir süvari bölüğünün Kavak Müfrezesi

adıyla, Binbaşı Nuri komutasında Kavak'a
gönderilmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.31.)
: Traboş bölgesinde Yumurta Tepe Muharebeleri'nin

yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.3, s.137.)
: Sırp kuvvetlerinin, Boks civarındaki ağır toplarıyla Kır

bölgesi karargâhına ateş açması. (TSKT, c .lll, Ks.3,
s.145.)
: Sakız Adası'nın Yunan kuvvetleri tarafından tamamen

işgali. (İOTK, C.IV, s.394; TST, s.213; ÜBÇD, Kp.2,
s.202.)
: Garp Ordusu Komutam'nın Yanya birliklerini

denetlemesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.779.)
: Yunan 2 nci Tümeninin Epir'e intikali. (TSKT, c.3,

Ks.2, s.779.)
3/4 Aralık 1912 : Başkomutan Vekili Nazım'ın, müttefik devletlerle

Yunanistan hariç olmak üzere Bulgaristan, Sırbistan
ve Karadağ ordularıyla bu akşam mütareke
imzalandığı, daha sonra barış görüşmelerinin
yapılacağı ve bu görüşmelerde savaş devam edecek
olursa İşkodra kalelerinin mütarekeden istifadesinin
? . , ele alınacağı yarın iki taraf delegelerinin Çatalca
Savunma Hattı ilerisinde ara hattını tayin edeceği ve
Yunanistan'la savaşın devam ettiğini Harbiye
Nezaretine bildirmesi. (K ls.149, Dos.118, Fih.4-32.)
-83-
: Topçu Komutanlığı Kurmay Başkanı Albay Haydar
Beyin; müttefik devletler ile bugün imzalanan
mütareke hükümlerine uygun olarak Çatalca Savunma
Hattı'nda bulunan iki taraf orduları arasında bir ara
hattı tayin etmek üzere bir komisyon oluşturulduğunu
Başkomutanlığa bildirmesi. (Kls.149, Dos.118,
Fih.4-31.)
4 Aralık 1912 : Yunanistan dışında bütün müttefik Balkan devletleri ile

ateşkes imzalanması. (Kls.659, Dos.51, Fih.14-61,
14-63, Kls.634, Dos.118, Fih.4-31, TSKT, c .ll, Ks.3,
s.253; TSKT, c .lll, Ks.3, s.135.)
: Yarbay Celal başkanlığında, Kurmay Binbaşı Kazım,

Kurmay Yüzbaşı Remzi ve Topçu Yüzbaşı İsmail
Hakkı'dan kurulu Müstahkem Mevkii irtibat subayları ile
Kurmay Binbaşı Humbaciyef ve Yüzbaşı Marholoftan
kurulu Bulgar irtibat subaylarının Sava'da (Papas
Çeşme) görüşmeleri. (TSKT, c.ll, Ks.3, s.253.)
: 8 nci Kolordu Komutam'nın mütareke ve teslim olma

teklifini, Yunan Süvari Keşif Kolu Komutanı'na
vermesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.310.)
: Manastır Redif Tümeninin lâğvedilmesi. (TSKT, cüll,

Ks.2, s.383.)
: Karadağ kuvvetlerinin Boks civarındaki ağır toplarıyla

Kır bölgesi karargâhına ateş açması. (TSKT, c .lll,
Ks.3, s.145.)
: Tesalya Ordu Karargâhının Florina'dan Selânik'e

intikali. (TSKT, c.3, Ks.2, s.779.)
: Binbaşı Bekir Müfrezesinin Leskovikten Koniçe'ye

gönderilmesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.779.)
: 21 nci Tümenin Berattan Yanya'ya hareketi. (TSKT,

c .lll, Ks.2, s.779.)
5 Aralık 1912 : Çatalca Mevzii'nde OsmanlI kuvvetleri ile Bulgar

kuvvetleri arasında tarafsız bir bölgenin kurulması.
(TSKT, c .ll, Kp.1, s.268.)
: OsmanlI ve Bulgar delegelerinin, Papas Çeşme'de

yaptıkları görüşmeler sonunda bir mütareke protokolü
imza etmeleri. (TSKT, c. II, Kp.1, s. 269, TSKT, c. II,
Ks. 3, s. 254.)
: Bulgar kuvvetlerinin Kavala'yı işgal etmesi. (TSKT, c.

III, Ks. 2, s. 302.)
-84-
: Avlonya Limanı'na gelen Yunan savaş gemilerinin
şehirdeki kışlaları bombardıman etmesi. (TSKT, c. III,
Ks. 2, s. 502.)
: Yunan kuvvetlerinin Sazan Adası'na çıkarma

yapmaları.(TSKT, c .lll, Ks.2,s. 502.)
: Çatalca Ordusu Komutan Vekilliğine Mürettep 1 nci

Kolordu Komutanı Abuk Ahmet Paşanın getirilmesi.
(TSKT, c.3, Ks.2, Kp.2, s.543.)
6 Aralık 1912 : Kavak Müfrezesi Komutanı Binbaşı Nuri ile Süvari

Bölük Komutanı Yüzbaşı İbrahim'in irtibat subayı
olarak, Tekirdağ'da bulunan Bulgar subaylarıyla
görüşmeye memur edilmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2,
s.32.)
: Göl tarafından İşkodra'ya beyaz bayraklı bir vapurla

gelen Karadağ Prensi Piyer'in, emir subayının ateşkes
emrini tebliğ edeceğini İşkodra Komutanlığına
bildirmesi.(TSKT, c .lll, Ks.3, s.135)
: Grebene Evzan Müfrezesinin Epir Ordusu emrine

gönderilmesi.(TSKT, c.3, Ks.2, s.780.)
/
: Meşova Yunan Müfrezesinin Sirakoya saldırışı.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.779)
7 Aralık 1912 : Delegeler arasında, tarafsız bölgenin ayrım hattının

arazide tespit edilerek ayrı bir protokolün
imzalanması. (TSKT, c .ll, Kp.1, s.270, Kls.138,
Dos.69, Fih.1-17.)
: Çanakkale Boğazı Kuva-yı Mürettebe Komutanlığına

Mirliva (Tuğgeneral) Fahri'nin atanması.(TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, s. 543)
: Bir Yunan birliğinin Korfu Adası'nın kuzeyinde bulunan

Santâ-Karantaya çıkması. (TİT. c.ll, Ks.2, s.183.)
: Yunan kuvvetlerinin Aya Saranda'ya asker çıkarması.

(TSKT, c .lll, Ks.1, s. 503; TSKT, c .lll, Ks.2, s.503;
BHAH., s.82; GRSZ, s.329; VO s.125.)
: Yunan Primanta Müfrezesinin Konduvrakiye taarruz

: Donanma Komutan Vekili Albay Tahir'in görevden

alınarak yerine, bu tarihe kadar yardımcısı olan Albay
Ramiz'in tayin edilmesi. (TSKT, c.VII, s.129.)
- 85 -
: Müttefik devletlerden yalnız Yunanistan ile harp
devam ettiğine göre Arnavutlarla anlaşma
imzalayarak Yanya dahi dâhil olmak üzere orada
mevcut kuvvetlerle Yunanistan ordusuna karşı bir
başarı elde edilmesine çalışılması konusunda
Başkomutanlığın Garp Ordusu Komutanlığına emri.
(Kls.659, Dos.51, Fih. 14-65)
: 19 ve 21 inci Tümenlerin Yanya Kolordusuna katılışı.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.780.)
8 Aralık 1912 : Sava'da (Papas Çeşme) OsmanlI ve Bulgar delegeleri
arasında ateşkesin imzalanması. (TSKT, c.ll, Ks.3, s. 225.)
: Birinci Kolordu Komutanlığının, Çatalca Ordu

Komutanlığına, Küçükçekmece ve civar köyleri
halkının geri dönebileceklerini fakat; Büyükçekmece
için bunun söz konusu olmayacağını bildirmesi.
(Kls.311, Dos.15, Fih.27.)
: Bulgar çetecilerinin faaliyetleri karşısında Kavak
Müfrezesinden başka, Kuva-yı Mürettebe
Komutanlığının,deniz yolu ile bir bölüğü M ürefteye, bir
bölüğü de Şarköy'e, oradaki jandarm a kuvvetini
takviye için göndermesi. (TSKT, c.2, Ks.2, Kp.2, s.31.)
8/11 Aralık 1912 : Konduvraki ve Drisko muharebeieri.(TSKT, c.3, Ks.2,

s.780)
9 Aralık 1912 : Kuva-yı Mürettebe Komutanı Tuğgeneral Fahri'nin,

Bulgarların mütarekeye rağmen İlerleyerek,
mütarekeden önce Türklerin elinde bulunan
bölgelere asker göndermelerini şiddetle protesto
ettiklerini fakat, hiçbir şeyin değişmediğini
Başkomutanlığa bildirm esi ve bu işgallerin ortadan
kaldırılması için harekât izni istemesi. (Kls.138,
Dos.69, Fih.1-53,1-57, TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.32)
: 44 ncü Alayın Berattan Luşna’ya gönderilmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.1, S. 369.)
10 Aralık 1912 : Sırpların, Görice'de mütarekenin kabul edildiğini, Garp
Ordusu Komutanlığına bildirmeleri. (TSKT, c.ll, Kp.1,
' ■> s.271.)
10/11 Aralık 1912 Ara hattının belirlenmesi için OsmanlI Başkomutanlığı

tarafından, Bulgar Ordusu Başkomutanına müracaat
edilmesi. (Kls.138, Dos.69, Flh.1-48.)
: Bulgar ordusundan bir kolordunun Koru Dağı eteklerini
-86-
işgâl etmesi ve bu hareketi OsmanlI Devleti'nin
protesto etm esi,(Kls.138,Dos.69, Fih.1-49.)
11 Aralık 1912 : OsmanlI kuvvetlerinin taarruzları karşısında, Yunan

süvari birliğinin Brezniça'ya kadar geri çekilmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.2, s.385.)
: 4 zırhlı, 1 kruvazör, 8 muhrip, 4 torpidobot ve 3 hizmet

gemisinden mürekkep donanmanın Çanakkale'de
toplanması. (TSKT, c.VII, s.131.)
: Yunanların Üç Kıyılar'dan ve Virandus'ten Sakız'a

çekilmesi. (Kls.135, Dos.59, Fih.3-7.)
: Yunan 4 ncü Tümeninin Selânik'e intikali. (TSKT, c.3,

Ks.2, s.780.)
: Selniçe'deki Türk 1 nci ve Kolonya'daki 18 nci Tümenlerin

M isyofri'ye hareketleri. (TSKT, c.3, Ks.2, s.780.)
12 Aralık 1912 : Bulgar Süvari Albayı Mihailef ile Piyade Yüzbaşı

Sitanof'un, Kavak Köprüsü'ne gelerek, Kavak Müfreze
Komutanı Binbaşı Nuri ile ayırıcı tarafsız hat hakkında
görüşmeleri. (Kls.138, Dos.69, Fih.1-64, TSKT, c.ll,
f Ks.2, Kp.2, s.33.)
: Aya Saranda'nın OsmanlI kuvvetleri tarafından geri

alınması. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.503.)
: Mürettep 1 nci Alayın Behişte'yi alması. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s.371.)
: Yunan kuvvetlerinin Kuç'a taarruz etmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.2, s.502.)
: Epir Ordusunun Pista’ya taarruz etmesi. (TSKT, c.3,

Ks.2, s.780.)
: Yanya Kolordusunun müstahkem mevkiye çekilişi.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.780.)
: Türk Artçı Birliğinin Devol'e karşı taarruz etmesi.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.780.)
12/13 Aralık 1912 : Yunan kuvvetlerinin Pista'ya taarruzu. (TSKT, c .lll,

Ks.2, s.510; GRSZ, s.335.)
12/18 Aralık 1912 : OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Bihlişte

Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.370
-374; TSKT, c .lll, Ks.2, s.384.) (72)
(72) G R S Z s.339'da 15/17 A ralık 1912 olarak belirtilm ektedir.
f aâiöphanesi
13 A ra lık 1912 : Bulgar çetelerinin Şarköy'e taarruz etmeleri. (TSKT,
c .ll, Ks.2, Kp.2, s.34.)
: Mürefte'deki köylerin Bulgarların idaresindeki eşkıya

tarafından istilâ edilmesi ve kuşatılması. (Kls.138,
Dos.69, F ih .1-69 ,1-2.)
14 A ra lık 1912 : Donanma Komutanı Albay Ramiz'in Barbaros

Zırhlısı'nda, Yunan donanmasına karşı yapılacak bir
muharebenin esaslarını tespit etmek amacıyla,
komodor ve gemi komutanlarından kurulu harp
meclisini toplaması. (TSKT, c.VII, s.138.)
: Mecidiye Kruvazörü'nün Çanakkale Boğazı civarında 8

Yunan torpidosuyla muharebe ettiği, fakat mecburen
firar ettiği. (Kls.634, Dos.9, Flh.10.)
14/15 A ra lık 1912 : 13 ncü Nizamiye Tümeninin Kilisora'ya varması.

(Kls.715, Dos.4, Fih.3-2.)
15 A ra lık 1912 : Bulgarlarla yapılan geçici protokol gereğince,

Bulgarların Yeniköy’den askerlerini geri çekmeleri.
(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.35.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Manulasa

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.535;
BH, YSEP, s.86.) (73)
: Fethi Bey Tümeninin Yanya'ya varması. (Kls.715,

Dos.4, Fih.3-4.)
15/16 A ra lık 1912 : OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Lüzeç

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.536;
BH, YSEP, s.8a )
: Yunanların Bihlişte'nin güneydoğusundaki sırtları işgal

etmeleri ve oradan ateşe başlamaları. (Kls.715,
Dos.4, Fih.20.)
: Yanya'da cereyan eden muharebede Kozmuna'dan

Manulasa'nın güney sırtlarına ilerleyen OsmanlI
Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Cavit Paşanın şehit
olması ve Kurmay Yüzbaşı (Kolağası) Emin Beyin
yaralanması üzerine ilerlemenin durdurulması ve
birliklerin geri çekilmesi. (Kls.715, Dos.4, Fih.19.)
15/25 A ra lık 1912 : Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Birinci Yanya

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.2, s.531.) (74)
(7 3 ) B H 1, s. 79'da 14 A ralık 1912, YM s .6 S te 14/15 A ralık 1912 olarak belirtilm ektedir.

(74 ) G R S Z s .3 39 ’d a 14/23 A ralık 1912 olarak belirtilm ektedir.
-88-
16 Aralık 1912 : Başkomutanlığın, Garp Ordusu Komutanlığına
Yunanlara karşı askerî harekâta devam edilmesi
emrini bildirmesi. (TSKT, c.ll, Kp.1, s.272.)
: OsmanlI Devleti ile müttefik Balkan devletleri arasında

Londra'daki Saint James Sarayı'nda barış
konferansının başlaması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.13;
İOTK., c.lV, s.391; TİT. c.ll, Ks.2, s.185; BS, s.244;
GTİTC., s.40; MOEP c .ll, s.371; ASM, S.50, s.3;
BHBAD, s.60 ;B T s.132; MOT, c.VI, s.3499.)
: Osmaniı filosu ile Yunan donanması arasında İmroz
Deniz Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s. 106; TSKT, c.VII, s.138; BH, 2, s.495; BH 1,
s.46; GRSZ, s.395; BHTF, s.231; BHBAD, s.69;
MOT, c.VI, s.3507; BHDC, s.208, İŞM., s.327.) (75)
: Bardonyolt sırtlarının doğusundan (163 rakımlı
tepeden) güneye doğru geçen Karadağ kuvvetlerinin
Türk topçularına ateş açması. (TSKT, c .lll, Ks.3,
s. 145.)
: Osmaniı donanmasının Çanakkale Boğazı civarında

/ Yunan donanmasıyla bir buçuk saat muharebe etmesi
ve muharebede özellikle Averof Gemisi'ne üç dört
mermi isabet ederek bütün gemilerin Pime
istikametinde kaçmaya mecbur kalmaları. (Kls.634,
Dos.9, Fih.10.)
: 18 nci ve Fethi Bey Müfrezelerinin Yanya Kolordusuna
katılışı. (TSKT, c.3, Ks.2, s.780.)
16/18 Aralık 1912 : Osmaniı ve Sırp kuvvetleri arasında Zadrima

ÎSHRP s.63.)
17 Aralık 1912 : Londra Konferansının ikinci toplantısının yapılması.
(TİT. c.ll, Ks.2, s.185; ST. 2, S.342.)
: Büyük Elçiler Konferansımın ilk toplantısının yapılması.
Toplantıda; Arnavutluk'un özgürlüğü, tarafsız bir devlet
olması, kuzeyde Karadağ-Sırbistan, güneyde
Yunanistan ile müşterek hududunun bulunması
esaslarının kabul edilmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
S.13; TSKT, c .lll, Ks.2, s.684; TİT. c.ll, Ks.2, s.185;
MOEP c.ll, s.372.)
(75) IO T K c .IV , s.3951e 17 A ralık 1912, TİT. c.ll, Ks.ll, s.183,252'de de 17 A ralık 1912 olarak
belirtilm ektedir.
- 89 -
: 18 nci ve 21 nci Tümenlerin birleştirilerek Mürettep 2
nci Tümenin kurulması. (TSKT, c .lil, Ks.2, s.780,
Y.M., s.67.)
: Osmanlı donanmasının Çanakkale Boğazı'nı abluka

eden Yunan donanmasına karşı m evcudiyetini
göstermek için bir huruç hareketi yapması. (İO TK.,
C.IV, s.395.)
: Şarköy Mürefte'de muhasaranın devam ettiği, fakat

muharebenin olmadığının öğrenilmesi. (K ls.138,
Dos.69, Fih.1-5.)
: Bulgar Ordusu Başkomutanı General Savof'un

Başkomutan Vekili ve Harbiye Nazırı Nazım Paşaya
yazdığı mektupta, "Bulgar askerlerinin Kavak,
Kocaçeşme ve Yeniköy köylerini tahliye ettiklerini
dünkü telgrafıma atfen bildiririm ." denilmesi. (K ls.138,
Dos.69, Fih.1-6.)
18 Aralık 1912 : Büyük Elçiler Konferansımın ikinci toplantısının

yapılması. Toplantıda Rusların; Limni, İmroz ve
Semendere adalarının Osmanlı Devleti'ne bırakılmasını,
İngilizlerin ise; bu adaların Yunanistan'a verilmesi tezini
savunmaları. Tartışmalar sonunda, Ege Denizi
adalarının ilende alacakları durum ne olursa olsun
bunların büyük devletlerin nezaret ve kontrolleri altında
tarafsızlaştırılması kararının kabulü. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, S. 14; TİT. c.ll, Ks.2, s. 187.)
: Edirne Müstahkem Mevkii Komutanlığı erleri arasında

kolera ve tifo hastalıkları görülmesi. (TSKT, c .ll, Ks.3,
s. 262.)
: Yunan kuvvetlerinin Vernik ve Bitinçka'yı işgal etm esi.

(TSKT, c .lil, Ks.2, s.388.).
: Yunanların Devol Nehri batısına geçişleri, Bihlişte,

Poloska ve Kuç bölgelerini işgalleri. (TSKT, c.3, Ks.2,
s.780.)
19 Aralık 1912 : Londra Barış Konferansı'nın üçüncü toplantısının yapılması.

(TSKT, C.ll, Ks.2, Kp.2, s.14; TİT. c.ll, Ks.2, s. 189.)
: Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Görice

Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .lil, Ks.1, s. 374;
TSKT, c .lil, Ks.2, s.390-393; GRSZ, s. 340.)
19/20 Aralık 1912 : 6 nci Kolordunun, Görice'yi boşaltarak Tepecik’e

çekilmesi. (TSKT, c .lil, Ks.1, s.375.)
- 90 -
20 Aralık 1912 Büyük Elçiler Konferansının üçüncü toplantısının
yapılması. Toplantıda kurulacak olan özgür
Arnavutluk’un OsmanlI padişahının egemenliği ve altı
büyük devletin de denetlemesi altında bulunması
istenmiş, Sırbistan'ın Adriyatik’e yalnız ticarî bir
uzantısının olması kabul edilerek, OsmanlI Devleti
üzerinde'1 baskı kurulmaya çalışılması. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s. 14; TİT. c .ll, Ks.2, s.189.)
Yunan kuvvetlerinin Görice’ye girmesi. (TSKT, c.lll, Ks.1,

s.375,377; TSKT, c.lll, Ks.2, s.392; GRSZ, s.342.)
Drenova, Bobostiça, Dazda ve Tepecik köylerinin

Yunan kuvvetlerince işgal edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.392.)
Midilli Adası'ndaki OsmanlI kuvvetlerinin teslim olması

ve adanın işgali. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.328; İOTK., c.lV,
s.394; TST, s.213.) (76)
Denizli Müfrezesine iltihak etmek üzere seri ateşli bir

cebel bataryasının gönderilmesi. (Kls.137, Dos.66,
Fih.12-24.)
21 Aralık 1912 Londra Barış Konferansının dördüncü toplantısının

yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.15; TİT. c .ll, Ks.2,
s.196.)
Yunan 5 nci Tümeninin Kolonya'ya hareketi. (TSKT,-

c.3, Ks.2, s.781.)
Yunan 4 ncü Tümeninin Selânikten Epir'e hareketi.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.781.)
21/22 Aralık 1912 Binbaşı Bekir Müfrezesinin Dimati ve Lap bölgesindeki
Meçova müfrezesine baskım. (TSKT, c.3, Ks.2, s.781.)
21/30 Aralık 1912 Silivri'den Ereğli'ye kadar devam eden kıyılara ve

Çantaderesi karşısındaki deniz kısmına fazla sayıda
mayın dökülmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.53.)
22 Aralık 1912 Gelibolu Yarımadasındaki ayırıcı tarafsız hattı tayin

edecek komisyonun Türk Delegesi Başkanı Kurmay
Albay Cevat'ın Gelibolu'ya gelmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2,
Kp.2, s.35.)
OsmanlI ve Yunan deniz kuvvetleri arasında Bozcaada

Deniz M uharebesinin yapılm ası. (BHDC, s.236.)
(76) B H 1, s.46'da 19 Aralık 1912, BHYO c.l, Ks.2, Kp.2, s.351’de 21 Aralık 1912 olarak
belirtilmektedir.
-91 -
: Drac Limanı'nda Sırbistan'ın ticaret serbestisine sahip
olup, Arnavutluk'a bilfiil sahip olamaması hakkında altı
devletin karar vermesi. (Kls.715, Dos.4, Fih.13-5.)
: Yanya bölgesinde cereyan eden muharebelerde

gösterilen başarıdan dolayı Harbiye Nazır Vekiii'nin
Garp Ordusu Komutanlığına teşekkür etmesi.
(KİS.659, Dos.51, Fih.14-71.)
: 6 ncı Kolordu Karargâhının Borova'ya intikali. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.781.)
23 Aralık 1912 : Londra Barış Konferansımın beşinci toplantısının

yapılması. Bu toplantıda, müttefik Balkan devletlerinin
delegelerinin müzakereleri fazla uzatmamak amacıyla
önceden hazırladıkları barış şartlarını OsmanlI
delegelerine sunmaları. Bu şartlara göre; 1- Karadeniz
üzerinde Midye'nin hemen doğusunda bulunan Malara
(Malatra) burnundan ve Ege Denizi'ndeki Enez
kasabasına çekilen bir çizginin kuzey ve batısında kalan
OsmanlI topraklarının Balkan devletlerine verilmesi, 2-
Osmanlı Devleti'nin, Ege adalarıyla beraber G irit Adası
üzerindeki haklarından vazgeçmesinin öngörülmesi.
(TSKT, a li, Ks.2, Kp.2, s.15; TİT. a li, Ks.2, s.199;
GTİTC., s.41, KIs. 138, Doş.69, Fih.1-110.)
: Bulgar ve OsmanlI delegeleri tarafından oluşturulan

ayırıcı tarafsız hat komisyonunun çalışmalara
başlaması. (TSKT, a li, Ks.2, Kp.2, 8.35.)
: Bulgar Başkomutanlığının, diğer bir adı da Kırcaali

Müfrezesi olan General Genef Müfrezesini lâğvetmesi.
(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.45.)
: Yunanların mütareke için Yanya'nın silâh ve

muhafızlarıyla birlikte teslimini, denizlerden (itilâfatın)
ablukanın hiç olmazsa teftiş hakkının devamını şart
koyduklarını ve böyle bir mütarekeyi kabul veya
muharebeye devamdan başka bir şey olmadığı cihetle
Yunanlarla harbe devamın zorunlu görüldüğünü
Başkomutan Vekiii'nin, Garp Ordusu Komutanlığına
23/28 Aralık 1912 : İstanbul'da gizli Osmanlı-Bulgar ikili görüşmelerinin

yapılması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.16.)
24 Aralık 1912 : Rusya'nın, OsmanlI Devleti'he göz dağı vererek,

Arnavutluk'un bağımsızlığını tanımasını istemesi. (TİT.
c.ll, Ks.2, s.201.)
-92-
Şarköy'e İstanbul’daki Rus sefaretine mensup ve
orada istasyoner olarak bulunan Donets Gambotu'nun
gelmesi. (TSKT, c.VII, s.199.)
Yunan 6 ncı Tümeni ve 1 nci Süvari Alayının Selânik'e

gitmek üzere Görke'den hareketleri. (TSKT, c.3, Ks.2,
s.781.)
25 A ra lık 1912 Ayırıcı tarafsız hat protokolünün Kadıköy'de OsmanlI

ve Bulgar delegelerce imzalanması. Protokole göre
Gelibolu kesimindeki ayırıcı tarafsız hat,
Kocaçeşme'nin 500 metre kuzeybatısından başlamak
üzere, Kadıköy yakınına kadar Kocaçeşme - Kadıköy
yolunu takip edip, Kadıköy'ün 2 km güneyinden
geçerek, Kavak Köprüsü'nün 1'inci 5 km kuzeyinden
Kavak Suyu'yla birleştikten sonra Hoşköy'de sona
erecekti. Bu hattın 500 metre kuzey ve güneyi ise
tarafsız saha olarak ayrılacaktı. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s 35.)
Bulgar Ordusu Başkomutanımın İşkodra'da, OsmanlI

Garnizonunun yaptığı bir huruç hareketi ile Sırp
askerine hücum ettiği ve ölü ve yaralı verdirdiğini
/ bildirerek bunların engellenmesini istemesi. (KIs.138,
DOS.69, Fih.1-85.)
25/26 A ra lık 1912 Bulgarların, Gelibolu Müfrezesi adı altında

Makedonya-Edirne Milis Tümenine bağlı bir tugay
kurması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.45.)
25/27 A ra lık 1912 Yunan 4 ncü Tümeninin Preveze'ye hareketleri.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.781.)
26 A ra lık 1912 Elbasan ve Podgariça ile Ale Suyu ve İşkodra

arasında bir ara hattı tayini için komisyon
oluşturulduğunu Bulgar Ordusu Başkomutanı Savof'un
OsmanlI Ordusu Başkomutanlığına bildirmesi.
(KİS.138, DOS.69, Fih.1-85, 1-87.)
28 A ra lık 1912 Londra Barış Konferansı'nın altıncı toplantısı. Buna

göre; 1- Edirne OsmanlI yönetim inde kalacak, 2-
Makedonya'da padişahın hükümranlığı altında özgür
bir yönetim olacak, 3- Arnavutluk'ta padişahın
hükümranlığı altında özgür bir yönetim olacak, 4-
G irit sorunu büyük devletler ve OsmanlI Devleti
arasında hâlledilecek, 5- Ege adaları Anadolu'nun
ayrılmaz bir parçası olduğundan başkalarına
verilm eyecek. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.16; TİT.
c .ll, Ks.2, s.203.)
-93-
: Londra Konferansı sırasında, İstanbul'da gizli Osmanlı
ve Bulgar görüşmelerinin yapılması. (TİT. c .ll, Ks.2,
s.203.)
: Kocaçeşme'nin bir direnek hâline konması ve Kavak

Suyu köprülerinin de lüzumunda kullanılmak
maksadıyla bir süvari bölüğü tarafından işgal edilmesi.
(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.36.)
: Bulgar Başkomutanlığının Tekirdağ-Malkara-Keşan
bölgesinde bulunan birliklerini bir emir ve komuta
altında toplamak maksadıyla, 4 ncü Orduyu kurması.
(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.46,112.)
: İşkodra ve Batı Ordusu Komutanlıklarına Bulgar
ordusunun isteklerine olumlu cevap vermeleri
konusunda emir verilmesi. (Kls.138, Dos.69, Fih.1-88.)
: Meçova'ya Yunan takviye birliklerinin gelişi. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.781.)
29 Aralık 1912 : 13 ncü ve 19 ncu Tümenlerle, Mürettep 1 nci Tümen

birliklerinin birleştirilerek Yarbay Faik Beyin emir ve
komutasında 3 ncü Mürettep Tümenin oluşturulması.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.781, YM s.71.)
30 Aralık 1912 : Londra Barış Konferansımın yedinci toplantısı. (TSKT,

c.ll, Ks.2, Kp.2, s.16; TİT. c .ll, Ks.2, s.209.)
31 Aralık 1912 : Edirne Müstahkem Mevki Komutanlığında ortaya çıkan

kolera ve tifo hastalığının tamamen önlenmesi. (TSKT,
c.ll, Ks.3, s.263.)
: Galip Paşa Müfrezesinin teşkili ve müfrezeyi takviye

amacıyla, 43 ncü Piyade, 5 nci Nişancı Alayları ile 44
ncü Piyade Alayının 2 nci, 3 ncü Taburlarının Berattan
1913
OCAK
1 Ocak 1913 : Londra Barış Konferansının sekizinci toplantısı.

(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.16; TİT. c .ll, Ks.2, s.211.)
: 31 nci Tümen, 32 nci Tümen ve Mamuretülaziz
Tümenlerinden Mürettep 10 ncu Kolordunun kurulması.
(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.189, ASM. S.50, s.39.)
2 Ocak1913 : Büyük Elçiler Konferansımın dördüncü toplantısının

yapılması. Toplantıda; Ege adalarının Yunanistan'a
-94-
verilmesi kararlaştırılmış idi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.17; TİT. c.ll, Ks.2, s.213.)
3 Ocak 1913 : Sakız Adası'nın, Yunan kuvvetleri tarafından işgal

edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.329; GTİTC., s.44; KR,
S.191.)
: Sekizinci Londra Barış Konferansı'nın dağılması. (TİT.

c.ll, Ks.2, s.212.)
: Londra Barış Konferansı'nın dokuzuncu toplantısının

yapılması. (TİT. c .ll, Ks.2, s.214.)
4 Ocak 1913 : Osmanlı donanmasının boğazdan çıkması. (TİT. c.ll,

Ks.2, s.253.)
: Osmanlı donanmasının Bozcaada'yı bombardıman

etmesi. (TSKT, c.VII, s.166.)
: Büyük Elçiler Konferansı'nın beşinci toplantısının

: E p ir'e nakil için 6 ncı Yunan T üm eninin

S e lâ n ik'te va p u rla ra b in d irilm e s i. (TSKT, c.3,
/ K s.2, s.781.)
: Avlonya kablosunun Yunanlar tarafından tahribi.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.781.)
5/9 Ocak 1913 : Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Dristinik

s.580-583; BHYSEP, s.102.) (77)
6 Ocak 1913 : Londra Barış Konferansı'nın onuncu toplantısının

yapılması. (TİT. c .ll, Ks.2, s.222; GTİTC., s.42.)
: 'Londra Barış Konferansı'nın kesilmesi. (İOTK., c.lV,

s.391; TİT. c .ll, Ks.2, s.229; BSESG, s.112.)
: Büyük Elçiler Konferansı'nın altıncı toplantısının

: Bulgaristan Kralı Ferdinand'ın, Rus Çarı Nikola'ya

başvurarak; Romanya'nın Silistre üzerindeki
emellerinden rahatsız olduğunu, Osmanlı-Bulgar
sınırının Tekirdağ'dan Midye'ye kadar olmasını
istemesi. (TİT. c .ll, Ks.2, s.200.)
(77) G R S Z s.347'de 6 O cak 1913 olarak belirtilm ektedir.
-95-
6/28 O cak 1913 : OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Aydonat
(Çamlık) Muharebesinin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.2,
s.584, 781.) (78)
: Londra Barış Konferansı görüşmelerinin kesilmesi.

(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.543.)
7 O cak 1913 : Büyük Elçiler Konferansımın yedinci toplantısının

7/9 O cak 1913 : Yunan 6 ncı Tümeninin Prevezeye çıkarılışı. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.781.)
9 O cak 1913 : Bulgar Başkomutan Yardımcısı General Savofun, Dr.

Danef'e bir telgraf çekmesi ve Londra’da yapılan barış
görüşmelerinin kesilmemesini, istemesi. (TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, s.18.)
10 O cak 1913 : Bulgar kralının Krallık Meclisini toplaması. Başkomutan

Yardımcısı General Savof, Kurmay Başkanı Fiçef,
Ordu Komutanları Kutinçefj İvanof, Dim itriyef ve
Kovacefin katıldığı mecliste, Romanya ve Osmanlı
Devleti'nin birlikte taarruzları karşısında, Bulgar
ordusunun dayanamayacağı, bu yüzden Romanya ile
sınır tashihinin şimdiden yapılmasının uygun olacağı
kararma varılması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.18,19.)
: Himara’da çarpışmaların başlaması ve Arnavutların

firarı. (TSKT, c.3, Ks.2, s.781.)
11 O cak 1913 : Osmanlı donanmasının boğazdan çıkması. (TİT. c .ll,

Ks.2, s.253; BH 1, s.47, BHTF, s.279.)
12/20 O cak 1913 : Yunan kuvvetlerinin Aydonat (Çamlık)'a taarruz

etmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.585-586.) (79)
13 O cak 1913 : Büyük Elçiler Konferansımın sekizinci toplantısının

: Sakız (Kig) Müfrezesinin Preveze'ye çıkarılması.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.782.)
14 O cak 1913 : 45 nci Piyade Alayının ve 6 ncı İstihkâm Taburunun

Yanya'ya şevki. (TSKT, c.3, Ks.2, s.782.)
14/15 O cak 1913 : Hamidiye Kruvazörümün Kızıl Deniz ve Adriyatik

denizlerine açılması. (TİT. c .ll, Ks. 2, s.253; BS, s.286;
GTİTC, s.44)
(78) B H Y S E P s. 103te 6/2 0 O cak 1913 olarak belirtilmektedir.

(79) G R S Z s .3 47 ’d e 6 O cak 1913 olarak belirtilmektedir.
- 96-
15 Ocak 1913 : Karaağaçta çarın başkanlığında, Bulgar Bakanlar
Kurulunun toplanarak, savaşa yeniden başlamak için
orduların hazırlık derecelerini ve harekât plânını
incelemesi. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.268)
: Hamidiye Kruvazörü’nün Şira'yı bombardıman etmesi.

(TSKT, c.V li, s.221; HKAH., s.10; BHDC, s.263,
BHTF, s.293.)
: Yunan 5 nci Tümen Müfrezesinin Görice'den

Kozana'ya hareket etmesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.782)
17 O cak 1913 : Büyük devletlerin OsmanlI Hükûmeti'ne bir nota

vermeleri. Notaya göre; Edirne'nin terk edilmesi,
adaların geleceklerinin kendilerine bırakılması,
/
Midye-Enez'in sınır olarak kabul edilmesi şartıyla barış
istenmekteydi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.19; İOTK.,
c.lV, s.398; BH1, s.68; BS, s.246; BSESG, s.112;
1 SLT, s.208; ST1, s.367; MOT, c.VI, s.3500.)
i
: Büyük Elçiler Konferansının dokozuncu toplantısının

yapılması (TİT. c.ll, Ks.2, s.240; BT s.138.)
Karadağ'ın, Londra'daki Elçiler Konferansı'na Üsküdar,

/ İpek ve Djakovo'nun kendisine bağlanmasını isteyen
bir memorandum vermesi. (BT, s. 138.)
: Bulgar Başkomutanı Savof'un Dimetoka'dan Türk

Başkomutanlığına 4 gün sonra savaşın başlayacağını
bildirmesi. (BTGG, s.VLVII.)
18 O cak 1913 : Osm anlI donanm ası ile Yunan donanm ası
arasında (Lim ni) M ondros Deniz M uharebesi'nin
yapılm ası. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.108; TSKT,
c.V II, s.173; TİT. c.fl, Ks. 2, s.253; BH1, s.47; BS,
S..287; BHBAD, s.71; YABA, c .l, s.123; YABA, c.VI,
s. 185; MOT, c.VI, s.3507; BHDC, s.270, BHTF,
S.299.) (80)
: Yunan Veilahtı Konstantin'in Epir harekâtını idare

etmek için bir vapurla Preveze'ye çıkması. (TSKT,
c .lll, Ks.2, s.330, 782.)
20/23 O cak 1913 : Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında İkinci Yanya

s.595-621-782, GRSZ, s.352.) (81)
(80) B H B A D s. 71 'de Limni Deniz Muharebesi olarak nitelendirilmektedir.

(81) B H Y S E P s.99'da 2 0 /2 3 Ocak 1913 olarak belirtilmektedir.
- 97 -
22 Ocak 1913 Müttefik Balkan delegelerinin yapmış oldukları teklife
cevap vermek için olağanüstü bir danışma şûrasının
kurulması. (TSKT, c.ll, Ks. 2, Kp.2, s.25; İOTK., c.lV,
s.398; BH 1, s.68; BS, s.247; BSESG s.112; ASM,
5.50, s.4.)
Sırp görüşme memurlarının gelerek; Elbasan ve Pekin

arasındaki Papir Deresi'nin nehre döküldüğü yere kadar
İşkombi Nehri ile Papir ağzından Kadıköy'e kadar
çekilen bir hattan ve ondan sonra Devol Nehri’nin
mütareke hattı olarak kabul edilmesi, Şaliş-Alay Bey
güneyi-Şeza hattı ile İşkombi Nehri arasındaki arazinin
tarafsız bölge kabul edilmesini önermesi. (TSKT, C.III,
Ks.1, s.327, TSKT, c.lll, Ks.2, s.782.)
23 Ocak 1913 Babıâli Baskını'nın yapılması ve Kamil Paşa

Kabinesi'nin düşürülmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s. 20,
28, ; TSKT, c.ll, Ks.3, s.264; İOTK ., c.lV, s. 397; TİT.
c.ll, Ks.2, s.254; BHT.s.529; BH1,s. 68; BS, s.247;
BSESG, s. 112; SLT, s. 208; ST1, s.368; TST.s. 211;
GTİTC., s. 58; MOEP. c.ll, s.384; B H TF,, s. 315; ASM,
5.50, s.4; YABA, c.VI, s.53; OMNK s. 129,130; MŞP s.
110; MOT, c.VI, s. 3500; BHDC, s. 184.) (82)
Başkomutan Vekili ve Harbiye Hazırı Nazım Paşanın

Babıâli Baskını sırasında öldürülmesi. (TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp. 2, s. 28; TSKT, c .ll, Ks.3, s. 264; İOTK.,
C.lV, s. 397; TİT.c.ll, Ks.2, s. 269; BH 1, s. 68; BS, s.
250; BSESG, s. 112; BH3.0. s.63; GTİTC., s. 69;
MOEP c.ll,s. 384-385; ASM, S.50, s. 5; YABA, c.VI,
s.53; MOT, c.VI, s.3500.)
İttihat ve Terakki Partisinin kanlı bir hükümet darbesi

ile iktidara gelmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2 , s. 28;
TSKT,c.ll, Ks.3, s.264; İOTK., c.lV,s. 397; TİT.
c.ll,Ks.2, s. 270; BHT. s. 529;ST 1, s.368; GTİTC., s.
76; ASM, S.50,s. 5.)
Mahmut Şevket Paşanın sadrazam olması.

(TSKT,c.ll, Ks.2, Kp.2,s. 28;TSKT, c.ll,K s.3, s. 264;
İOTK., c.lV, s. 397; T İT .c.ll, Ks.2, s. 270; BHT. s.
529; BS, s. 250; BSESG, s. 112; BTGG, s. 62; SLT,
s. 208; ST 1, s. 368; TST, s. 211; GTİTC., s. 80;
MOEP c .ll, s. 385; BHTF, s. 315, ASM, S.50, s. 5;
YABA, c.VI, s.53; MŞP s. 112; MOT, c.VI, s.3502;
BHDC, s. 185; M ŞPG s.9.)
(82 ) D H S T M s.450'd e 2 4 O cak 1913, S T 3 , s.420'de 2 4 O cak 1913 olarak belirtilm ektedir.
-98-
: Ahmet İzzet Paşanın Başkomutan vekili olması.
(TSKT, c .il, Ks,2, Kp.2,s. 28, TSKT, c.li, Ks.3, s. 264;
BSESG, s. 112; BH 30. s.63; Y A B A , c. VI, s. 53.)
: Mürettep 1 nci Piyade Alayı, 16 ncı Nişancı Taburu, bir

makineli tüfek bölüğü ve 3 toplu bir dağ bataryasının
Yanya'ya şevki. (TSKT, c.3J<s.2, s. 782.)
23/27 Ocak 1913 : Osmanlı kuvvetleri tarafından Aydonat (Çam lık)ta

karşı taarruz girişimi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s. 629-631.)
24 Ocak 1913 : Yunan veliahtının, Epir Ordusunun genel komutanlığını

üzerine alması. (BHT, s. 433.)
25 Ocak 1913 : Büyük Elçiler Konferansı onuncu toplantısının

yapılması. (TİT. c .li; Ks.2, s.240.)
26 Ocak 1913 : Müttefik Balkan delegelerinin toplanarak, müzakereleri

kesmeye oy birliği ile karar vermeleri. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp. 2, s. 544.)
: Himara'daki Yunan müfrezesinin, Kuç ve Borç

bölgelerinde, başarısız saldırılar yapması.(TSKT, c.3,
Ks.2, s. 782.)
27 0caK l913 : Mürettep 2 nci Tümenin, bir mürettep piyade alayının,

bir makineli tüfek bölüğünün, iki sahra topunun, 7 nci
Nişancı Alayının, Mürettep 3 ncü Taburun Yanya'ya
sevki.(TSKT, c.3, Ks.2, s. 782.)
28 Ocak 1913 : Batı Ordusu Başkomutan Vekili Ali Rıza'nın, Yanya

Kalesi civarında 20 Ocaktan itibaren 5 gün şiddetle
devam eden çarpışmanın düşmanın uzaklaştırılmasıyla
neticelendiği hakkında Başkomutanlığa gönderdiği
yazısı. (Kls.149, Dos.118, Fih.7-10.)
29 Ocak 1913 : Londra barış görüşmelerinin kesildiğinin, Osmanlı

Hükûmeti'ne resmen bildirilmesi. (Kls.130, Dos.37,
Fih.1-7, TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s. 544; BHT. s. 310;
BSESG, s. 112; BH 30. s. 63; ASM, S.50, s.5.)
: Büyük Elçiler Konferansının oh birinci toplantısının

yapılması. (TİT. c .ll, Ks.2, s. 240.)
30 Ocak 1913 : Bulgar Başkomutanlığının Osmanlı karargâhına;

"Londra Barış Konferansının kesilmesiyle mütarekenin
feshedildiğini ve savaşın, protokolün 4'üncü maddesi
gereğince 3 Şubat 1913 günü saat 19.00'dan itibaren
başlayacağını bildirmesi. (K ls. 659, Dos.51, Fih.
14-78, 14-79, K ls. 130, Dos. 37, Fîh:1-2, TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, s. 21,93,99,199,544; TSKT, c.ll,Ks.3,
- 99 -
s.269; TİT. c .ll, Ks.2, s. 280; BSESG. s. 113; B H 30.
s. 63; BT, s. 135.) (83)
: OsmanlI Hükûmeti'nin, 17 Ocak 1913 tarihli büyük

devletlerin notasına karşılık vermesi. Notada;
Edirne'nin asla teslim edilemeyeceği, adalar
sorununun ise büyük devletler tarafından bazı şartlar
karşılığında çözümlenmesinin kabul edilebileceği
bildirilerek, kapitülâsyonların kaldırılacağı yönünde
büyük devletlerden söz istenmekteydi. (TİT. c .ll, Ks.2,
s. 281; BH 1, s. 70; ASM, S.50, s. 5.)
: Yunan Epir Ordusu Komutanı Prens Konstantin'in,

Yahya OsmanlI Ordusu Komutanı Esat Paşaya kalenin
teslimi için mektup göndermesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.
621 -782; BHT. s. 310; BS, s. 268.)
: İşkodra Kolordu Komutanı Albay Haşan Rızaya

suikast düzenlenmesi. (Kls.680, Dos.53, Fih.26-1,
İOTK., C.IV, s. 394; TSKT, C.III, Ks.3, s. 149; TİT. c .ll,
Ks.2, s. 337; BHT. s. 311; BH1, s. 81; BS, s. 299;
GRSZ, s. 443.)
N
: İstanbul Liman Reis Muavini Albay Tekirdağlı Aziz

Beyin, Karadeniz Müfrezesi Komodor Vekilliğine tayin
edilmesi. (BHTF, s. 355)
31 O cak 1913 : Ahmet İzzet Paşanın başkomutan olması.(TSKT, c .ll,

Ks.2, Kp.2, s. 100, ASM, S.50, s. 11.)
: 1 nci Bulgar Tugayının Kocadere ile Bulgurderesi

arasında mütareke zamanında hazırlanmış olan,
Yayaağaç - Olamar (Aliman)- 361 rakımlı tepe hattı
mevzilerini işgal etmesi. (TSKT, c.ll, Ks. 2, Kp.2, s. 115.)
: 73 ncü Alayın Kavaklı sırtlarında kalmak üzere bütün

27 nci Tümenin Gelibolu'ya hareketinin emredilmesi.
(ASM, S.50,s. 22.)
ŞUBAT
1 Şubat 1913 : Başkomutanlığın verdiği bir emir ile, Kuva-yı Mürettebe

Komutanlığı tarafından 27 nci Tümenin Bolayır
Cephesi'ne yanaştırılması. (TSKT, c.ll, Ks.2 Kp.2, s. 117.)
: Büyük elçilerin Londra'da toplanarak, OsmanlI

Hükûmeti'nin verdiği karşılığı görüşmeleri. (TİT. c .ll,
Ks.2, s. 283.)
(83) T S K T c. VII, s.201'de 2 9 O cak 1913 olarak, İO TK. c.lV, s.391'de 2 9 O cak 1913 olarak
belirtilmektedir.
-100-
Mürettep 10 ncu Kolordu Komutanlığına Hurşit
Paşanın atanması. (TSKT, c .ll, Ks. 2 Kp.2, s. 199,
544; BH30, s. 98; ASM, S.50, s. 43.)
Bulgarlarla OsmanlI ordusu arasında hatt-ı taşılın (ara

çizginin) Saroz Körfezi'nden başlayarak, Marmara
Denizi'nde sona erecek ve şoseyi takip ederek
Bolayır ile Çiftlikkoru ortasında kesilecek şekilde
belirlendiği protokolün imzalanması. (Kls.138, Dos.69,
Fih.1-185.)
Karargâh-ı Umumînin Hadımköy'e hareket etmesi.

(KİS.130, Dos.37, Flh.1-22.)
Yanya Kolordu Komutanı'nın teslim teklifini reddettiğine

dair karşılık vermesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s. 782.)
2 Şubat 1913 27 nci Tümenin bağlı birlikleri ile beraber Gelibolu'ya

intikal etmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s. 103.)
9 ncu Süvari Alayına bağlı olan 4 ncü Süvari

Bölüğünün, Kavak Müfrezesi emrine verilmek üzere
Kavak'a gönderilmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2,Kp.2, s. 104.)
/ Saat 19.00'dan itibaren Bulgarlarla yapılan ateşkesin

bitmesi. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.273.)
3 Şubat 1913 Edirne ve Makedonya Müfrezesine bağlı 1 nci Bulgar

Tugayının Hoşköy ve onun güneybatısındaki yamaçları
işgal etmesi. (TSKT,c.ll, Ks.2, Kp.2, s.114.)
Bulgarların, Edirne tahkimatını topa tutm aları.(K ls.l36,

Dos.64, Fih.1 -62,TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s. 204; TSKT,
c.ll, Ks.3, s. 273; BHBAD., s. 61.)
Çatalca Ordusu Komutanı Abuk Ahmet Paşanın,

Balkan Harbi'nin ikinci döneminde ilk muharebe emrini
vermesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s. 274; BS, s. 251;
BHBAD, s. 60.)
Feshedilen birinci mütareke hükümleri gereğince saat

19.3Ö'da muharebenin başlaması. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s. 544.)
4 Şubat 1913 27 nci Tümenin, bütün birlikleri ile beraber Bolayır

mevziinin güneydoğu kanadını teşkil eden Aytabya
mevziinin gerisine yanaşması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.103.)
Edirne ve Makedonya Müfrezesine bağlı 2 nci Bulgar

Tugayının Çingirii'nin 3 km güneybatısındaki tepeleri
işgal etmesi.(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s. 115.)
-101 -
: Edirne ve Makedonya Müfrezesine bağlı 4 ncü Bulgar
Tugayının Mürselli (Musalı) civarında toplanarak,
tümenin genel ihtiyatını teşkil etmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2,
Kp.2, s. 115.)
: 7 nci Bulgar Rila Tümeninin Kavak Suyu'nu geçme

teşebbüsü ve geri atılması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.126, 544.)
: Çatalca bölgesinde yeniden çarpışmaların başlaması.

(TİT. c.ll, Ks. 2, s.284; MOEP. c.ll,s. 398.)
: Bulgarların, Edirne'nin doğu ve güney cephesine karşı

yaptıkları taarruzları OsmanlI kuvvetlerinin geri
püskürtmeleri. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s. 205, ÎOTK.
c.lV, s. 391.)
: 10 ncu Tümen Komutam'nın, Gökçeli köyünün doğu

kesiminde kalan demir yolunu ve köprüsünü tahrip
ettirmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.362.)
4- Albay Tahir'in ikinci defa Donanma Komutan
Vekâletine atanması. (TSKT, c.VII, s.184.)
: Kavak Müfrezesinin, Bulgarlarla Kadıköy ve Kavak

arasında muharebe yapması. (Kls.130, Dos.37,
Fih.1-45.)
4/5 Şubat 1913 : Kavak Müfrezesinin Bolayır mevziine çekilmesi.

(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.119,126.)
5 Şubat 1913 : Bulgarların Edirne'yi bombardıman etmeleri. (TSKT,

c .ll, Ks.2, Kp.2, s.363.)
: Başkomutanlığın, Çatalca bölgesinde keşif

taarruzlarına başlaması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.363.)
: 4 ncü Bulgar Ordusunun, Gelibolu genel doğrultusunda

ilerlem esi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.363.)
: OsmanlI kuvvetlerinin Çanakça ve Dağyenice köylerini

işgal etmeleri. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.363.)
6 Şubat 1913 : Bolayır'daki ileri mevzi kuvvetlerinin bir piyade taburu

ve bir sahra bataryası ile takviye olunması. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.127.)
: OsmanlI kuvvetlerinin, bütün Çatalca mevziinden ateş

açmaları. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.364.)
-102-
: Bulgarların Çatalca cephesindeki kuvvetlerinin büyük
kısmını Silivri-Podima hattına çekmeleri. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.544.)
: Bulgarların Çatalca İstasyonu'nu yakması. (Kls.458,

Dos.2, Fih.19.)
: Mürettep 2 nci Kolordu Karargâhının, Ayastefanos'a

nakledileceğini Çatalca Ordusu Komutan Vekili'nin
: Eksamili köyünde kısa bir muharebeden sonra, 7 nci

Bulgar Tümeninin Kuruçiftlik bölgesini işgal etmesi.
(OD, s.628.)
7 Şubat 1913 : Şarköy çıkarmasını örtmek amacıyla, OsmanlI

Başkomutanlığının Karadeniz kıyısındaki Podmiya'ya
çıkarma teşebbüsünde bulunması. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.365.)
: OsmanlI kuvvetlerinin, Mimarsinan ve Tepecik

köylerindeki kuvvetlerini takviye derek, Amavutköy'e
(Türkoba köyü) taarruz etm eleri. (K ls.130, Dos.39,
Fih.14, TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.366.)
/
: OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında Barbaluş
Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.3, s. 151.)
: Osmanlı ve Sırp kuvvetleri arasında Bardanyolt

: Osmanlı ve Karadağ kuvvetleri arasında İkinci İşkodra

Muharebesi'nin yapılması. (GRSZ, s.444; İSHRP s.71.)
: 3 ncü Kolordu Karargâhı mevcudunun Nilüfer

Vapuru'na bindirilerek İstanbul'dan hereket etmesi.
(K ls.130, Dos.37, Flh.17.)
: Mürettep 3 ncü Kolordu Karargâhının Dibekli Kaya'ya

hareketi. (K ls.130, Dos.37, Fih.5-28.)
: Osmanlı ve Bulgar ordusu arasında işgal edilen mevki

arasında hatt-ı fasıl ve tarafsız bölgeyi tayin eden
protokol. (Kls.235, Dos.178, Fih.1.)
: 2 nci Tümene bağlı olarak Kırkağaç'ta bulunan 6 nci

Alayın Çekmece'ye gelmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.544.)
7 Şubat 1913 : Sırpların Buşat sırtlarını ele geçirerek orada kalmaları.

(TSKT, c.ll, Ks.3, s.154.)
- 103 -
: Türk ve Yunan çeteleri arasında Aydonat bölgesi
çarpışmaları. (TSKT, c.3,K s.2, s.782.)
: Birdiça taarruzunda uğradıkları büyük başarısızlık

üzerine Sırpların İşkodra'nın zaptı için yeni bir tümen
ile ağır toplarını denizden şevke kalkışmaları. (İŞM,
S.493.)
7/8 Şubat 1913 : Karadağ kuvvetlerinin Traboş'a taarruz etmesi. (TSKT,

c .lll, Ks.3, s.177.)
7/9 Şubat 1913 : Osmanlı ve Sırp kuvvetleri arasında Beltoya

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.JJ), Ks.3, s.154;
İSHRP, s.72.) (84)
7/14 Şubat 1913 : Osmanlı Ordusu Başkomutanlığı ile Bulgar Ordusu

Başkomutanlığı arasında tarafsız bölgenin belirlenmesi
konusunda protokol imzalanması. (Kls.138, Dos.69,
Fih.1-141.)
8 Şubat 1913 : 10 ncu Kolordunun Şarköy çıkarması. (Kls.130,

Dos.39, Fih.30-5, TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.214;
İOTK., C.IV, s.401; BH, 2, s.498; BS, s.256; B H 30.
s.66, BHÇM, s.65; BHTF, s.362; ÖBÇD, Kp.2, s.216;
ASM, S.50, S.135; BT, s.136; ASM E, s.82; OD.
s.632; BH, DC, S.350, BMAME, s.14.) (85)
: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Şarköy

Muharebesinin yapılması. (OD. s.634.)
: Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Bolayır

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2,
s.134; İOTK., C.IV, s.401; ASM, S.50, s.94; BHBAD,
s.63; BMASME, s.4, 14; OD. s.632; BHDC, s.350;
BHK, s.362.)
: Çekmece Müfrezesi bölgesinde 3 ncü Alayın süngü

hücumu ile Sivritepe'ye taarruz etmesi. (TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, s.292.)
: Halil Bey Müfrezesinin Kumburgaz'da karaya çıkması

ve Çekmece Müfrezesiyle temas ederek birleşmesi.
(kls.130, Dos.39, Fih.29.)
: Büyük Çekmece Müfrezesinin Amavutköy sırtlarını ve

kuzeydoğusundaki tepeyi işgal etmesi. (Kls.130,
Dos.39, Fih.29, Kls.130, Dos.39, Fih.22-3.)
(84) G RSZ. s.448'de 8/9 Şubat 1912 olarak belirtilmektedir.

(85) TSKT. c.VII, s.208'de 9 Şubat 1913, MOEP. c.ll, s.398'de 11 Şubat 1913 olarak
belirtilmektedir.
- 104 -
: OsmanlI donanmasının Şarköy çıkarması. (Kls.130,
Dos.39, Fih.30-5.)
: Fahri Paşanın Bolayır taraflarında yaptığı taarruz

hareketinin düşmanın üstün kuvveti karşısında
başarsızlığa uğrayarak geriye çekildiğinin bildirilmesi.
(Kls.130,' DOS.39, Fih.36-1.)
8/9 Şubat 1913 : Kuva-yı Mürettebe Komutanı Fahri Paşanın, Bolayır'da

Bulgarlara yenilmesi. (Kls.130, Dos.39, Fih.36-1,
TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.123,181,225; BH1, s.72-73.)
9 Şubat 1913 : 1 nci Bulgar Tugayına bağlı, Pernik Alayının

Seyrantepe'yi işgal etmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2,
8.181.)
: OsmanlI kuvvetlerinin Yassıhöyük'ü işgal etmeleri.

(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.182.)
: 95 nci Alayın Şarköy kasabasını işgal etmesi. (TSKT,

c .ll, Ks.2, Kp.2, s.224,225.)
: Türk kuvvetlerince Edime doğu cephesinden çıkış

/ harekâtının yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.3, s.276.)
: 3 ncü Alayın Murat Bey (Sivritepe) Tepesi'ni alması.

(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.544.)
9 Şubat 1913 : Şarköy çıkarmasına girişen 10 ncu Türk

Kolordusunun başarı sağlayamayarak geri alınması,
önce Gelibolu ve Çanakkale bölgesine intikal ederek
bir süre sonra da bu bölgeden alınarak, Çatalca
mevzii güney kanadına nakledilm esi. (TSKT, c .ll,
Ks.3, s.291.)
9/10 Şubat 1913 : Şarköy çıkarmasının Ahmet İzzet Paşanın emri üzerine
durdurulması. (B H 30, s.69.)
10 Şubat 1913 : Bulgar 5 nci Tümeninden bir müfrezenin Çatalca'ya

muharebe etmeden girmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.294; TİT, c .ll, Ks.2, s.285; BHÇM, s.66.)
: Bulgar kuvvetlerinin Şarköy'e doğru taarruza geçmesi.

(ASM, S.5Ö, s. 186.)
10/11 Şubat 1913 : Afyon Tümeninin Merkez Tabyasını Mürettep

Nizamiye Tümeninden teslim alması. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.178.)
- 1 05 -
: OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında İkinci Şarköy
Muharebesinin yapılması. (OD., s.639.)
11 Şubat 1913 : Mürettep 2 nci Kolorduya bağlı 30 ncu Tümenin

Merkez Tabyasına yerleştirilmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2,
Kp.2, s.178.)
: Genel Karargâh İkinci Başkanı Pertev'in, durumu

yerinde görmek, komutanlarla konuşmak ve Bolayır
savunma hattını geride bırakarak, Gelibolu etrafında
ikinci bir tahkim at hattı vücuda getirip burayı
savunmak konularını araştırm ak üzere Gelibolu'ya
gönderilm esi. (ASM, S.50, s.211.)
: Şarköy'e çıkarılan askerin geriye alınması. (BHTF,

s.367.)
12 Şubat 1913 : 10 ncu Kolordu Komutanı Hurşit Paşanın, Gelibolu

Kuva-yı Umumiye Komutanlığına atanması. (BH30.,
s.98.)
13 Şubat 1913 : Asar-ı Teyfik Zırhlısı'nın batması. (TSKT, c.VII, s.212.)
: OsmanlI Bankası'nın hükümetçe kendisinden istenilen

500.000 (altın) lira avansı veremeyeceğini bildirmesi.
(TİT. c.ll, Ks.2, s.288.)
14 Şubat 1913 : Merkez bölgesindeki Bulgar örtme birliklerinin,

Elbasan bölgesindeki Türk keşif taarruz birliklerine
taarruz ederek, Elbasan'ın doğu sırtlarına çekilmeye
mecbur bırakmaları. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.369.)
: Saat 12.00'den itibaren 10 gün süreyle Bulgarlarla

ateşkes yapılması. (Kls.138, Dos.69, Fih.1-160.)
: Düşmanın Çatalca mevziindeki yerini tehlikeli

görerek, geri çekilm esinin zaman kazanmak için
olduğunun, Mahmut Şevket Paşa tarafından
bildirilm esi. Ayrıca düşmanın Bolayır taraflarında
tahkim atla uğraşması. (Kls.136, Dos.64, Fih.1-40.)
14/20 Şubat 1913 : Binbaşı Bekir Müfrezesinin Dristinik ve Lap Bölgesinde

Yunan Meçova Müfrezesiyle yaptığı çarpışmalar.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.782.)
16 Şubat 1913 : Sol kanat karşısında Kumburgaz-Mertenik Çiftliği

hattında tarafsız bölgenin belirlenmesi ve flâmalarla
gösterilmesi. (Kis.138, Dos.69, Fîh.1-177.)
-106-
17/18 Şubat 1913 Kurmay Binbaşı M.Kemal (ATATÜRK) ve Kurmay
Binbaşı Fethi (Okyar)'nin müştereken imzaladıkları,
bir suretinin sadrazama bir suretinin başkomutana
verilmek üzere, her iki cepheden bir çıkarma ile
birlikte taarruz edilerek, Edirne'nin ele geçirilm esini
tavsiye eden bir teklifin yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.545; BSESG, s.113.)
19 Şubat 1913 Aydın Tümeninin, Ormanlı köyünü boşaltarak, ileri

karakolları ile Sarıtepe'ye ve büyük kısmı ile de
Karatepe'ye kendiliğinden çekilmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2,
Kp.2, s.301.)
İnceğiz ve Çatalca müfrezelerinin, kuvvet durumu ve
bulundukları arazinin önemi sebebi ile her iki
müfrezenin harekâtını koordine etmek üzere, 5 nci
Tümen Komutanı Albay Hasan'ın Çatalca Komutanı
adı altında, bu müfrezelerin komutanlığına atanması.
(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.301.)
20 Şubat 1913 Bulgar Başkomutan yardımcısının, Müttefik Balkan
Orduları Komutanı'na ilerideki tümenlerin taarruza
geçmelerini emretmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.370.)
21 Şubcit 1913 Binbaşı Bekir'in Derbendiş'e taarruzu ve başarısızlığı.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.782.)
Butrinto (Vivar) çıkarması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.782.)
24 Şubat 1913 6 ncı Kolordu Karargâhının Borova’dan hareketi.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.782.)
25 Şubat 1913 Podima'ya, OsmanlI kuvvetlerinin çıkarma
teşebbüsünde bulunmaları. (BH2 s.498.)
6 ncı Kolordu Karargâhının Koniçe'ye varması. (TSKT,
'C.3, Ks.2, s.783.)
26 Şubat 1913 Binbaşı Bekir seyyar kuvvetinin Dimati-Lap Dristinik

hattına çekilmesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
28 Şubat 1913 OsmanlI Devleti'nin Londra büyük elçisinin, İngiliz

Hükûmeti’ne "OsmanlI Hükûmeti'nin barışa
kavuşulması maksadıyla büyük devletlerin aracılığını
kabul eder." şeklindeki tebliği vermesi. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.376.)
Yunan Meçova Müfrezesinin "Meçova Tugayı" oluşu.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
Aya Saranda'ya Yunanların çıkarma gösterişi. (TSKT,
c.3, Ks.2, s.783.)
- 1 07 - SÜKUS
Â7ASE Bşk.
kütüphanesi
MART
1 Mart 1913 : Yunan Meçova Tugayının seyyar kuvvete taarruzu.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
2 Mart 1913 : Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşanın barış

görüşmelerinin yapıldığı sırada Edirne'nin bir süre
daha sebat ve mukavemet göstermesini istemesi.
(KÎS.136, Dos.64, Fîh.1-158.)
3 Mart 1913 : Yunan deniz kuvvetlerinin Aya Saranda'yı

bombalamaları. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.645.)
: Bulgarların Edirne'yi bombardıman etmesi. (Kls.136,

Dos.64, Fih.1-62.)
: Karadağ Hariciye Nazırı Piyer Palemanaç'la beraber

bir vapurla İşkodra'ya gelen Karadağ heyetinin daha
önce istenen ilâç ve tıbbî malzemeyi getirmeleri. (İş.
M., s.502.)
: Seyyar kuvvetin Gavriçe'ye çekilmesi, Yunanların

Dimati'yi işgalleri. (TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
4 M art 1913 : Seyyar kuvvetin Miçkel bölgesine çekilmesi. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.783.)
: Zagor'un Yunanlar tarafından işgali, Molişte harekâtı

ve Türk müfrezesinin başarısızlığı. (TSKT, c.3, Ks.2,
s.783.)
4/5 Mart 1913 : Büyük devletlerin barış için Osmanlı Devleti'nin kendi
arabuluculuklarını kabul ettiğini bildirmesi, Balkan
devletlerine de aynı öneriyi kabul edip etmediklerini
sorması. (TİT, c.II, Ks.2, s.296.)
5 Mart 1913 : Osmanlı ve Yunan kuvvetleri arasında Üçüncü Yanya

BH, YSEP, s.122.) (86)
: Yunan kuvvetlerinin Yanya'daki Çuka mevziilerini ele
geçirmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.659, YM s.115.)
: Yunan kuvvetlerinin, Ayanikola’yı ele geçirmeleri.

(BHT, s.435.)
: Yunan kuvvetlerinin, Drisko'daki mevzileri ele
geçirmesi. (BH2 s.425.)
(86) G R S Z s.3751e 4 /6 M art 1913 olarak belirtilmektedir.
- 108-
: Yunan 3 ncü Tümeninin Selânik'e intikali için Klisora,
Pirmedi bölgesinden hareketi. (T S K T , c.3, Ks.2, s .7 8 6 .)
6 Mart 1913 : Yanya Kalesi'nin Yunan kuw etlerine teslim olması.
(TSKT, c.ll, Ks.3, s.291, 665; ÎOTK., C.IV, s.394; TİT,
c .ll, Ks.2, s.296; BH, T. s.436; BH, YSEP, s.131, 133;
BS, s.259, 271; BHAH., s.94; BH30. s.47; BTGG,
s.62; TST, s.211; VO, s.132; YM s.117; YABA, c.lli,
s.5; BH, 4 s.46; ŞKİİBT s.19; KR, s.190; MOT, c.VI,
s.3506; BH, 5 s.20.)
: Londra Büyük Elçiler Konferansı'nda, Arnavutluk'un

Karadağ ve Sırbistan ile olan sınırları üzerinde bir
antlaşmaya varılması. (TİT. c .ll, Ks.2, s.336.)
: OsmanlI Devleti’nin Bulgarlarla yaptığı mütarekenin 10

gün daha uzatılması. (KIs.138. Dos.69, Fih.1-202.)
: Yanya'dan kaçabilen 3000 kişilik kuvvetin Kalibaki'ye

ulaşması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
: Garp ve Vardar ordu karargâhlarının, Dolyana'dan

Arnisti'ye hareketleri. (TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
/ : Jaravine-Müşari hattında (Fethi Bey Müfrezesi)
tarafından, bir artçı savunma düzeninin alınması.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
9 Mart 1913 : Yunan kuvvetlerinin Dolyana, Misyofri ve Leskovik'i

işgal etmesi. (TSKT, c .lll, Ks.2, s.676.)
: Yunan kuvvetlerinin Permedi'yi işgal etmeleri. (BH,

AH., S .9 5 ; VO, S .143.) (87)
: Çamlık bölgesinin, Yunan Fener Müfrezesi tarafından

işgali. (TSKT, c.3, Ks.2, s.783.)
9/10 Mart 1913 : Sadrazam Mahmut Şevket Paşanın barış imzalamak

için büyük devletlerin arabuluculuğunun OsmanlI
Hükümeti tarafından kabul edildiğini, fakat Balkan
hükümetleri tarafından kabul edilmediğini bildirmesi.
(Kls.136, Dos.64, Fih.1-59.)
10 Mart 1913 : Yunan kuvvetlerinin Kalibaki'ye girmesi. (TSKT, c .lll,

Ks.2, s.676.)
: Yunan kuvvetlerinin Premedi'ye girmeleri. (TSKT, c .lll,

Ks.1, s.504.)
(87 ) G R S Z s.389'da 10 M art 1913 olarak belirtilmektedir.
- 1 09 -
: 6 ncı Kolordunun (hiçbir zorunluk yokken) Klisora'dan
Berat'a emirsiz uzaklaşması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.784.)
: Himara Müfrezesinin Kuç'a taarruzu, buradaki Türk

müfrezesinin yiyeceksizlikten geri çekilmesi. (TSKT,
c.3, Ks.2, s.784.)
: Çam lıktan çekilen üç piyade taburunun, Fethi Bey

Müfrezesine katılması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.784.)
11 Mart 1913 : Doiyana'daki Yunan kuvvetinin Türk birliklerini Vişani

istikametinde takibe başlaması. Binbaşı Bekir
Müfrezesinin, 6 ncı Kolordunun gereksiz çekilmesi
nedeniyle ortaya çıkan kritik durumu düzeltmek üzere
görevlendirmesi. (TSKT, c.3, Ks.2, s.784.)
12 Mart 1913 : Hamidiye Kruvazörü'nün, Yunan Loros taşıma

gemisini mahmuzlayarak batırması. (TSKT, c .ill, Ks.3,
s. 189; GRSZ, s.396; HKAH, s.47.)
: Hamidiye Kruvazörü'nün, Drac'a gelerek Sırp

ordugâhını bombalaması. (TSKT, c .ill, Ks.3, s.189;
BHBAD, s.73; HKAH s.49.)
: Hamidiye Kruvazörü'nün, Medua'daki Yunan

gemilerini bombalaması. (BHT. s.314; HKAH s.49.)
: Büyük devletlerin, İşkodra'nın mukadderatının kendileri

tarafından tayin edilmiş olduğunu bildirerek Karadağ
ve Sırbistan'dan kuşatmayı kaldırmalarını istemesi.
(B Ts.139.)
: Yunan 8 nci Tümeninin Bizdon'dan Ergiri istikam etine

: Fethi Bey Müfrezesinin çekilm esi. Bundan yararlanan

Epir Süvari Alayının Delvinoki istikam etinde hareketi,
Ariniste Hanı ve Kakavya bölgesini ele geçirmesi.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.784.)
14 Mart 1913 : Müttefik Balkan devletlerinin, büyük devletlerin

aracılık teklifini bazı şartlar ileri sürerek kabul etmesi.
(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.377.)
: OsmanlI Devleti'nin Bulgarlarla yaptığı mütareke

süresinin 15 gün daha uzatılması. (Kls.138, Dos.69,
Fih.1-212.)
: Ariniste'nin Yunan 8 nci Tümenince işgali. (TSKT,

c.3, Ks.2, s.784.)
- 110-
: Aya Saranda'nm işgali maksadıyla Yunan Fener
Müfrezesinden bir tugaylık kuvvetin Mürsi'ye gelmesi.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
15 Mart 1913 : Sisam Adası'nın Yunan kuvvetleri tarafından işgal
edilmesi. (Kls.135, Dos.59, Fih.9.)
: Delvinaki'nin Epir Süvari Alayı tarafından işgali.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
: Pogon'un (Voviştine) Yunanların eline geçmesi.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
: Garp ve Vardar ordu karargâhlarının Ergiri'den
Tepedelen'e intikali. (TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
: Mürsi'nin Yunan Fener Müfrezesi tarafından işgali.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
16 Mart 1913 : 3 ncü Kolordu bölgesindeki birliklerin deneme olarak

taarruzî keşif harekâtına başlamaları. (TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, s.307.)
: 1 nci Kolordu savunma bölgesinin sorumluluğunu,

Mürettep 3 ncü Kolordu Komutanlığının üzerine
/ alması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.307.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Kilisora

GRSZ, s.403.)
: Artçı (Fethi Bey) Müfrezesinin Subaşı'na çekilmesi.
(TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
: Galip Paşa Müfrezesinin, Subaşı'nda Artçı (Fethi
Bey) M üfrezesiyle birleşm esi. (TSKT, c.3, Ks.2,
s.785.)
17 Mart 1913 : Çatalca cephesinde karşılıklı mutat keşif

faaliyetlerinin devam etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.307.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Ergiri Artçı

Muharebeleri'nin yapılması ve Yunanların Ergiri'ye
girmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.382; İOTK., c.lV , s.394;
MOT, c.V l, s.3506.) (88)
: Yunanların Gorancı'daki artçımıza taarruza
başlamaları. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.383.)
(88) G R SZ, s.401 'de 15 M art 1913 olarak belirtilm ektedir.
-111 -
: Kilisora'nın Yunan 2 nci, 3 ncü Tümenleri tarafından
işgali. (TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
: Palokastro'nun 8 nci Tümen, Kergosat'ın 2 nci Tümen,

Aya Saranda'nın Fener Müfrezesi tarafından işgali.
Garp ve Vardar ordu karargâhlarının Tepedelen'den
Keserat'a intikali. (TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
18 Mart 1913 : Çatalca Ordusunun bütün cephesi boyunca takviye

edilmiş olan ileri müfrezeleri ile genel bir keşif
taarruzunun yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.307.)
: Yunan Kralı Jorj'un, Selânik'te bir sosyalist Rum

öğretmeni tarafından (Aleksandr Skinazi) öldürülm esi.
(Kls.634, Dos.9, Fîh.13, TİT. c .ll, Ks.2, s.298; BH, T.
s.449; BS, s.217; GTİTC., s.87; YABA, c .lll, s.6; BH,
DC, s.286.)
: Tepedelen'in Yunan kuvvetleri tarafından işgal

edilmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.385; BS, s.272; GRSZ,
s.405; YABA, c.VI, s.302.)
: Bir Yunan m uhribinin İzm ir Körfezi'ne girerek Urla

İskelesindeki Tahaffuzhane civarında bulunan Urla
isim li Körfez Vapuru'nu alıp götürm esi. (TSKT, c.V II,
s. 190.)
: Salı günü Selânikte Yunan kralının Bulgarlar

tarafından katledilm esi.(Kls.634,D os.9,Fîh.13.)
: Garp ve Vardar ordu karargâhlarının Keserattan

Kuta'ya intikali.(TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
: Galip Paşa Müfrezesinin Lam partalos’a Ragıp Bey

Müfrezesinin Berat'a çekilm esi. (TSKT, c.3, Ks.2,
s.785.)
18/19 Mart 1913 : Bulgarların Kadıköy bölgesinden karşı taarruza

geçm eleri.(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.308.)
19 Mart 1913 : Çatalca Ordusu ile m üfrezelerinin, Bulgar kuvvetlerine

karşı ta a rru z î ke ş if m uh areb e lerin e devam
etm esi ve başarı sağlayam am ası. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s. 309.)
: Yunanların Meis Adası'nı bir küçük nakliye gemisi ve

bir de istim botuyla işgal ve iki yüz asker kadar asker
ihraç ettikleri hakkında Konya Jandarma Alayı
Komutanlığının telgrafı. (Kls.772, Dos.4, Fih.1-7,
KİS.135, Dos.59, Fih.10.)
- 112-
: Galip Paşa Müfrezesinin Kutu'ya intikali. (TSKT, c.3,
Ks.2, s.785.)
: Batı ve -Vardar orduları karagâhlarının Selişta'ya

gelm eleri. (TSKT, c.3, Ks.1, s.385.)
20 Mart 1913 : Büyük devletlerin, Müttefik Balkan devletlerinin bazı

şartlar ileri sürerek kabul ettiği arabuluculuk teklifini
tasvip etm em eleri. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.377.)
: Çatalca Ordusunun ileri müfrezelerinin tekrar asıl

mevzilerine dönmeleri. (ASM, S.21, s.64.)
: Garp ve Vardar ordusu karargâhlarının Köçen'e

intikalleri. (TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
: Galip Paşa kuvvetinin Künce'de, seyyar kuvvetin

Berat'ta Kozara Geçidi'nin 15 km batısında Seman
Nehri üzerinde, Binbaşı Ragıp Müfrezesinin Kozana
Geçidi'nde toplanmaları. (TSKT, c.3, Ks.2, s.785.)
22 Mart 1913 : Büyük devletlerin, kendi barış şartlarını m üttefik Balkan

devletlerine bildirm eleri. Buna göre; 1- Sınır Enez'den
başlayıp Meriç ve Ergene boyunca gidecek ve
/ ' Midyetye varacak. 2- Ege adaları sorununu büyük
devletler çözecek. 3- OsmanlI Devleti G irit'le olan her
türlü ilgisini kesecekti. (TİT. c .ll, Ks.2, s.298, 299.)
: Arnavutluk'un kuzey ve doğu sınırlarının büyük

devletlerce saptanması. (TİT. c .ll, Ks.2, s.336.)
23/24 Mart 1913 : Ahm et İzzet Paşanın sadarete bir muhtıra vermesi.
(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.310.)
24 Mart 1913 : Bulgarların bir piyade tugayı ve iki sahra topçu taburu ile
takviye edilmiş olan kuvvetleri ile Çatalca Müfrezesinin
tüttüğü sırtları tekrar işgal etmeleri. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.311.)
: Çatalca cephesinde düşman taarruz harekâtının

başlaması. (TSKT, aV II, s.217.)
25 Mart 1913 : OsmanlI kuvvetlerinin, Selim Paşa- Elbasan- Gökceğiz-

Çatalkaya- Tarfa- Ormanlı hattına çekilmesi. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.373.)
: Bulgar kuvvetlerinin, Edirne doğu cephesi muharebe

ileri karakol mevzilerini ele geçirmeleri. (TSKT, c.ll,
Ks.3, s.303.)
: Sırp kuvvetlerinin İskombi'yi işgal etmeleri. (TST, s.211.)

- 11 3-
: Cavit Paşa Fırkasının Sırplara teslim olması. (İOTK.,
C.IV, s.394.)
: Balayni'de bulunan Cafer Tayyar Beyin gün doğarken

Bozancısı doğusundaki Sırplara taarruz etmesi. (TSKT,
c.3, Ks.1, s.390.)
26 Mart 1913 : Bulgar ve Sırp kuvvetlerinin, Edirne Müstahkem

Mevkii'nin asıl mevzilerine taarruz etmeleri. (Kls.136,
Dos.64, Fîh.1-88,1-89, TSKT, c.Iİ, Ks.3, s.315.)
: Edirne'nin Bulgarlar tarafından işgal edilmesi. (Kls.136,
Dos.64, Fih.1-88, 1-89, TSKT, c.Iİ, Ks.2, Kp.2, s.321;
TSKT, c.Iİ, Ks.3, s.335; İOTK., C.IV, s.391; TİT. c.Iİ,
Ks.2, s.299; BH, 2 s.398, 399; BH, 1, s.76; BS, s.259;
BSESG, s.89,95,113; Gİ, s.110; BH, 3 .0 . s.47,74; BH,
ÇM s.69; GRSZ, s.415; BTGG, s.62; TST, s.211;
GTİTC., s.87; MOEP c.Iİ, s.398; ASM, S.52, s.51;
ÜBÇD, Kp.2, s.224; EMAHC s.64, 81, 86; BHBAD,
s.62; STH, Kp.3, s.327; YABA, c.VI, s.56; BTG s.402;
EKBSR., s.42; ŞKİİB, s.13; MOT, c.VI, s.3504; BH, DC,
s.286; BH, 5 s.20; EKMKH, s.284; MŞPG, s.61.)
: Bulgar kuvvetlerinin, Selim Paşa - Elbasan - Gökçeğiz -

Çatalkaya - Tarfa - Ormanlı ileri mevzilerini işgal
etmeleri. (TSKT, c.Iİ, Ks.2, Kp.2, s.373.)
: 29 ncu Tümenin Dursun köyde, Selimiye Tümeni

Sazlıkbosna'da tutulmak üzere Başkomutanlık ihtiyatına
ayrılması. (TSKT, c.Iİ, Ks.2, Kp.2, s.545.)
: OsmanlI donanmasının Barboros, Berkisatvet ve iki

torpidobot ile Büyükçekmece önlerine gelerek, Sol
Cenah Ordu Komutanlığının emrine girmesi. (TSKT, c.Iİ,
Ks.2, Kp.2, s.545.)
: OsmanlI ve Yunan kuvvetleri arasında Malagat

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c.lll, Ks.1, s.391.) (89)
: Çatalca Ordu Komutan Vekili'nin düşman ordusunun

şehre girişinden sonra hiçbir taraftan destek göremeyen
ve şehirde terk edilmiş bulunan üstsubay, subaylar ve
diğer askeri personele bir an önce yardım edilm esini
istemesi. (Kls.149, Dos.118, Fih.6-2.)
: Edirne'nin Bulgarlar tarafından işgalinin Bulgar

askerlerinin yere attığı kâğıtlar üzerinde yazılı olduğunun
bildirilmesi. (Kls.606, Dos.19, Fih.13.)
(89) G R SZ. s .4 1 3 te 2 5 M art 1913 olarak belirtilmektedir.
-114-
3 ncü Nizamiye Tümeniyle Yozgat Tümeninin Mürettep
3 ncü Kolordu Komutanı Şevki Paşanın emrine
verilmesi, Büyükçekmece Gölü'ne kadar olan bölgenin
emir ve komutasının bu mürettep 3 neü Kolorduya
verilmesi. (Kls.462, Dos.7, Fih.2.)
26 Mart 1913 Mürettep 4 ncü Kolorduya bağlı ve geçici olarak 1 nci
Kolordu bölgesinde (Çöplüce'de) bulunan 4 ncü
Tümenin, Mürettep 4 ncü Kolordunun bu tarihte
lâğvedilmesiyle, 10 ncu Kolorduya bağlanması. Bu
bölgede bulunan 1 nci Kolordu Çanakkale bölgesinden
buraya henüz gelmiş olan bir kısmı gelecek 10 ncu
Kolordudan ve Bağımsız Süvari Tugayından mürekkep
kuvvetin de Sol Kanat Komutanlığı adı altında
toplanması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.545.)
26/27 Mart 1913 Çanakkale Boğazı'nda duyulan ihtiyaç üzerine,
Barbaros ve Turgut Reis zırhlılarının Çanakkale'ye
gönderilmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.320.)
27 Mart 1913 2 nci Kolordunun; Yozgat Tümenini Mürettep 3 ncü
Kolorduya Amasya Tümenini 1 nci Kolorduya, Samsun
ve 30 ncu Tümenini de Kuva-yı Mürettebe emrine
/ vermek suretiyle fiilen dağılması. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.318.)
Musul Torpidosu ile Sol Kanat Karargâhından Kurmay

Binbaşı Sedat'ın denizden keşif yapması. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.321.)
Bulgar Kralı Ferdinand'ın, Hristiyan halkın çoşkun

gösterileri arasında Edirne'ye girmesi. (TSKT, c .ll, Ks.3,
s.338.)
27/28 Mart 1913 Bulgarların, Çatalca güneydoğusunda yaptığı taarruzların

Çakılköy ve Sürgünköy istikam etlerinde atıldıktan
sonra tarafla r arasında ciddî bir hareket olm am ası ve
Bulgarların öteden beri ile ri sürdükleri aşırı
iddalarının gerçekleşemeyeceğini anladıkları için
mütarekeyi lüzumlu görmeleri. (TSKT, c.3, Ks.1, s.400.)
28 Mart 1913 Sol Kanat Ordusuna bağlı bir tayyare ile Kurmay Binbaşı
Sedat'ın keşif uçuşu yapması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.322.)
Bulgar kuvvetlerinin Arnavutköy - Muratbey Tepesi
haltındaki mevzileri ele geçirmeleri. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.374.)
-11 5-
: Londra'da, büyük elçiler toplantısında hem Rus hem de
Avusturya büyük elçilerinin isteği üzerine, Osmanlı-
Bulgar sınırı olarak Enez'den Midye'ye giden çizginin
kabul edilmesi. (TİT. c.ll, Ks.2, s.303.)
: Büyük devletlerin barış için aracılık etmesi ve bu

aracılığın savaşan taraflarca kabul edilmesi. (Kls.136,
Dos.64, Fih.1-58.)
: Amasya Tümeninin Arnavutköy’ün güneyine

yanaştırılmasj. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.546.)
28/29 Mart 1913 : Bulgarların sol kanat ileri mevziini bir gece baskını ile
almaları. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.544.)
29 Mart 1913 : OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Kartaltepe
Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.324, 325.)
: Büyük devletlerin Karadağ'a, İşkodra'daki kuşatmayı

kaldırması için yeniden teklifte bulunmaları. (BT s.139.)
: OsmanlI kuvvetlerinin Arnavutköy - Muratbey Tepesi

hattındaki mevzileri geri almaları. (TSKT, c.ll, Ks.2,
Kp.2, s.374.)
29 Mart 1913 : Gerek Yanık Kışla'da ve gerekse Karaağaçla toplanan

tutsak subayların Kadıköy İstasyonu'na nakledilmeleri.
(TSKT, c.ll, Ks.3, s.338.)
29/30 Mart 1913 : Bulgar kuvvetlerinin Çatalca'da geri püskürtülmeleri.

(İOTK., c.lV, s.391.)
30 Mart 1913 : Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri arasında Sancaktepe

(Manastır Bayırı) Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.324.)
: Osmanlı kuvvetlerinin, 37 nci Bulgar Alayına taarruz

ederek kaybettikleri ileri mevzileri geri almaları. (TSKT,
c.ll, Ks.2, Kp.2, s.374.)
: Yunan 2 nci Tümeninin Selânik'e nakli için Aya

Saranda'da toplanması. (TSKT, c.3, Ks.2, s.786.)
: Menderes Müfrezesi Karargâhının Geyikli'ye

nakledilmesi. (Kls.606, Dos. 19, Fih.18.)
30/31 Mart 1913 : 1 nci Kolorduya bağlı 6 nci Alayın Keşali köyünün
kuzeyindeki sırtları işgal etmesi. (Kls.462, Dos.7,
Fih.21.)
-11 6-
31 Mart 1913 : OsmanlI ve Bulgar kuvvetleri arasında Üçtepeler
Muharebesi'nin yapılması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.324.)
: İstanbul'da bulunan büyük devlet elçilerinin Osmanlı
Hükûmeti'ne müşterek bir nota vermeleri. Bu notada
barış esasları vardır. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.355;
TSKT, ç illi, Ks.3, s.218; İOTK., c.lV, s.401; TİT. c.ll,
Ks.2, s.304; BSESG, s. 113.)
: Osmanlı ve Karadağ kuvvetleri arasında Üçüncü İşkodra

Muharebesi'nin yapılması. (GRSZ, s.454; İSHRP, s.80.)
: Osmanlı kuvvetlerinin Arnavutköy tahkimli mevziine

çekilmeleri. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.374.)
: Büyük devletlerin, Karadağ'a karşı bir deniz gösterisine

karar vermeleri. (TİT, c.ll, Ks.2, s.338; BHT., s.317.)
: Karadağ kuvvetlerinin Traboş'a ikinci taarruzları. (TSKT,

C.III, Ks.3, s.193.)
: Traboş'ta devamlı olarak erleri cesaretlendiren Elbasanlı

Müderris Hasan’ın bir top mermisi ile şehit olması.
/
: Karadağ kuvvetlerinin Fesat Tepe'ye taarruz etmeleri.
(TSKT, c .lll, Ks.3, s.197.)
NİSAN
1 Nisan 1913 : 31 nci Tümenin, Türkoba köyü ile Güzelce köyü arasına
çekilmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.351.)
: Müstakil Süvari Tugayı Karargâhının Çatalca'da tesisi.

(Kls.565, Dos. 13, Fih.9-13.)
: Osmanlı Hükûmeti’nin, 31 Mart'ta büyük devletlerin

verdiği notadaki barış şartlarını kabul etmesi. (TİT. c.ll,
Ks.2, s.304.)
: Karadağ'ın, büyük devletlerin İşkodra kuşatmasını

kaldırması için yaptıkları teklife ret cevabı vermesi. (BT
s. 139.)
: Düşmanın Çakılköy istikametinde ric'at etmesi.

(Kls.136, Dos.64, Fih.1-150.)
: Başkomutan Vekili'nin Sol Cenah Komutanlığına, bu

komutanlığın müstakil ve doğrudan doğruya
Başkomutanlığa bağlı olduğunu bir telgrafla bildirmesi.
(KİS.565, Dos.13, Fih.14-1.)
-117-
2 Nisan 1913 : Bulgar kuvvetlerinin Kamiloba köyü bölgesinde
tahkimata başlamaları. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.353.)
2/3 Nisan 1913 : Türkoba köyü bölgesinde İkincinin tahkim hattında
çalışan Amasya Tümeninin Anarşe'ye, Mamuretülaziz
Tümeninin de Kıraç köyü civarına çekilmesi. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.353.)
4 Nisan 1913 : Büyük devletlerin savaş gemilerinin Karadağ'ın Antivari

Limam'nda toplanmaları. (TİT, c.ll, Ks.2, s.338.)
5 Nisan 1913 : Balkan devletlerinin, büyük devletlere bir nota vererek,

müzakerelere başlamak için esas teşkil eden Trakya
hakkındaki teklifleri kabul ettiklerini bildirmeleri. (BT s.139.)
5/6 Nisan 1913 : OsmanlI ve Sırp kuvvetleri arasında, Loşne

Muharebesinin yapılması. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.394.)
: 1 nci Kolordu Komutanlığınca, Fatih Tümeni Sol Cenah

Topçu Komutanlığına Albay Orhan Beyin, Sağ Cenah
Topçu Komutanlğına Yarbay Fuad Beylerin tayin
edildiğinin bildirilmesi. (Kls.461, Dos.4, Fih.11.)
6 Nisan 1913 : Başkomutanın, mevsim sebebiyle Büyükçekmece

Gölü'nün geçit vermemesinden dolayı, gölün doğu kıyısı
boyunca uygun görülecek noktalara kuvvetli mevziler
yapılması ve burayı savunacak yeteri kadar kuvvet
bulundurulması emrini vermesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.356.)
: Sırp kuvvetlerinin Loşne'ye girmeleri. (TSKT, c .lll, Ks.1,

s.394.)
7 Nisan 1913 : Bulgarların Kumburgaz'ı top ateşine tutmaları. (TSKT,

c.ll, Ks.2, Kp.2, s.356.)
8 Nisan 1913 : İki taraf arasında yapılan anlaşmaya göre, tarafların

kendi muharebe ileri karakol bölgeleri arasında bulunan
ölülerini gömmeleri. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.357.)
10 Nisan 1913 : Başkomutanın, donanmayı Nagra deniz üssüne

göndermesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.357.)
: Büyük devletlerin, Karadağ limanlarını abluka altına

alması. (TİT, c.ll, Ks.2, s.338; GRSZ, s.457.)
: Başkomutanlık Vekâletinin emri üzerine İntibah

Gemisi'nin 20 adet mayın yükleyerek saat 18.00'de
Çanakkale'den hareket edip Seddülbahir'den çıkması.
-118-
11 Nisan 1913 : Nevşehir Gambotu ile kıyıdan, aynı gün tayyare ile
Köprübaşı bölgesine havadan keşif yapılması. (TSKT,
c.ll, Ks.2, Kp.2, s.357.)
13 Nisan 1913 : Bulgarlarla bir mütareke yapılması için, Mirliva

(Tuğgeneral) Ziya'nın Gospodin Koçinef ve General
Toşef ile Çatalca . İstasyonu'nda müzakerelere
başlamaları. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.359.)
: Bulgar kralının, bütün birliklerine cephelerde harekâta

son verildiğini bildirmesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.374.)
: 2 nci Tümenin Aya Saranda'dan deniz yoluyla ayrılması.

(TSKT, c.3, Ks.2, s.786.)
14 Nisan 1913 : Bulgarların Keltepe (Uzunsırt)'yi işgal etmeleri. (TSKT,

c.ll, Ks.2, Kp.2, s.359.)
: İkinci mütarekenin imzalanması. (Kis.477, Dos.23,

Fih.6, TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.360; TSKT, C.lll, Ks.1,
s.400; TÎT. c .ll, Ks.2, s.308; BH, 2 s.477; BSESG,
s.113; BH, 3 0 , s.75; BH, ÇM, s.70; GRSZ, s.466;
GTİTC., s.89; ÜBÇD, Kp.2, s.207; ASM, S.50, s.224;
BHDC, s.287) (90)
/
: Birinci defa 10 günlük ateşkes anlaşmasının
uzatılması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.547; TÎT. c .ll,
Ks.2, s.308.)
: Yunanlarla anlaşmaya Venizelos'un engel olduğunun

Sadrazam Mahmut Şevket Paşa tarafından bildirilmesi.
(Kls.136, Dos.64, Flh.1-166.)
: OsmanlI ve Bulgarlar arasında Gelibolu cephesindeki

hatt-ı fasılın tayin edilmesi. (Kls.235, Dos.178, Fih.1-8.)
: Başkomutanlık Vekâletinden, saat 12'den itibaren

Bulgarlarla 10 gün müddetle ateşkes yapıldığının ve iki
tarafın ateş etmeyeceklerinin, ileri birlikleri bulundukları
yerlerde kalmalarının ve ileri keşif kolları
çıkarmamalarının bildirilmesi. (Kls.477, Dos.23, Fih.6.)
14/15 Nisan 1913 : 3 ncü Tümen Komutam'mn Mürettep 3 ncü Kolordu

Komutanlığına düşmanın Çatalca batı sırtlarında
tahkimat yaptığı hakkında rapor vermesi. (Kls.477,
Dos.23, Fih.7.)
(90 ) B S s.297'de 15 Nisan 1913, S T 3, s.420'de 16 Nisan 1913 olarak belirtilm ektedir.
- 11 9-
15 Nisan 1913 Kurmay Albay Salih başkanlığında, Kurmay Binbaşı
Refet ve Kurmay Yüzbaşı Mesut’tan kurulu bir
komisyonun mütareke hattını ve tarafsız bölgeyi tayin için
otomobille Kaldunya Çiftliği'ne hareket etmeleri. (Kls.477,
Dos.23, Fih.6-10; TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.360.)
Epir ordu topçusunun Selânik'e gitmek üzere

Preveze'den vapurla ayrılması. .(TSKT, c.3, Ks.2, s.786.)
16 Nisan 1913 OsmanlI donanmasının Nara'ya dönmesi. (TSKT, c.VII,

s.219.)
Papasburgaz'da karma komisyon tarafından tarafsız

bölgenin tayin edilmesi. (Kls.477, Dos.23, Fih.6-12.)
16/17 Nisan 1913 3 ncü Kolordunun Çatalca Ordu Komutanlığına

Papasburgaz'da tarafsız bölgeyi tespite memur
komisyon ile 3 ncü Kolordudan Kur. Bnb. İsmail Hakkı
Beyin Çatalca'nın kuzey sırtlarına kadar ara hattı
flâmaları diktirerek işaretlerini bildirm esi. (Kls.477,
Dos.23, Fih.12.)
17 Nisan 1913 Çatalca İstasyonu'nun 2 nci Kolordu ile ara hattı teşkil
edeceğinin Tarafsız Bölge Sınır Komisyonu Başkanı
Albay Salih Bey tarafından bildirilmesi. (Kls.477,
Dos.23, Fih.6-10.)
1 nci Kolordu Komutan Vekili Tuğgeneral Haşan İzzet'in

Mürettep 3 ncü Kolordu Komutanlığına, karma komisyon
tarafından tarafsız bölgenin dün tayin edildiğini ve Türk
tarafına ait hattan düşmanın geçirilmemesi gerektiğini
18 Nisan 1913 Çatalca cephesinde ayırıcı hattın komisyon tarafından

tespit edilmesi. (KIs.241, Dos.207, Fih.7, TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, s.360.)
18/19 Nisan 1913 Mürettep 3 ncü Kolordunun Çatalca Ordu

Komutanlığına, savunma hattına yirmi kadar düşman
subayının gelerek gözetlediklerini ve düşmanın
Papasburgaz'ın kuzey sırtlarını tahkim ettiklerini
Çatalca cephesi tarafsız bölge tayiniyle görevli

komisyonun görevini tamamlayarak dönmesi. (Kls.235,
DOS. 178, Fih.1-13.)
20 Nisan 1913 İşkodra Komutanlığınca, Karadağ Ordusu

Başkomutanlığına irtibat subaylarının gönderilmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.3, s.208.)
-120-
20/27 Nisan 1913 Çatalca cephesinde Bulgar ordusu ile OsmanlI ordusu
arasındaki tarafsız bölgenin tespiti için protokol
yapılması. (Kls.477, Dos.23, Fih.6-15.)
22/23 Nisan 1913 İşkodra Kalesi'nin tesliminde Esat Paşa ile Karadağ
Ordusu Başkomutanı Prens Danilo arasında bir
mukavelenin imzalanması. (Kls.680, Dos.53, Fih.6,
TSKT, c .lll, Ks.3, s.209; BH 1, s.82; GRSZ, s.459;
İSHRP, s.86.)
23 Nisan 1913 İşkodra Kalesi'ni savunan OsmanlI kuvvetlerinin, çok

uzun süren bir mukavemetten sonra Karadağlılarla
imzalanan tesilm olma şartnamesi gereğince, bütün
silâh ve gereçleri yanlarına alarak kaleyi boşaltmaları.
(TSKT, c .lll, Ks.1, s.401; TSKT, c .lll, Ks.3, s.211; TİT,
c.ll, Ks.2, s.311; BS, s.297; B H 30 s.47; BTGG, s.62;
STH Kp.3, s.330; BT s.140; YABA, c.lV, s.146; İSHRP
s.89; MŞPG s.108.) (91)
Karadağ kuvvetlerinin İşkodra'ya girmeleri. (Kls.139,

Dos.73, Fih.27-3.) (92)
Kolordular mıntıkalarında kapı karakollarının kurulması.

(Kls.138, Dos.69, Fih.19.)
/
Kozara, Vulaşoka ve Drapot'taki Sırp kuvvetinin
Elbasan'a, Loşne'deki Sırp Taburunun da Alaybeyi'ne
24 Nisan 1913 ikinci defa on günlük ateşkes antlaşmasının uzatılması.

(BSESG, s. 113.)
25 Nisan 1913 Karadağ Prensi Danilo'nun İşkodra'ya gelerek kaleye

çıkması ve Esat Paşa ile görüştükten sonra Esat
Paşanın 11 top atımıyla selâmlanması. (TSKT, c .lll,
Ks.3, s.213; BH2 s.443; GRSZ, s.461.)
27 Nisan 1913 Bugün yapılan ateşte Barbaros'un orta taretine ait sağ
namlunun parçalanarak 15 erin yaralanmasına sebep
olması. (TSKT, c.VII, s.191.)
29 Nisan 1913 Babahan'dan hareket etmiş olan İşkodra Nizamiye

Tümeninin saat 18.00’de Tiran'a girmesi. (TSKT, c .lll,
Ks.3, s.216.)
(91) İO T K C.İV, s.3 9 4 "te 2 2 Nisan 1913, TS T s.211'de de 2 2 Nisan 1912, B H T F s.4031e de 2 2
Nisan 1912, M O Tc.V I, s.3506 olarak belirtilmektedir.
(92) B H 1 s.82, TSKT, c.lll, Ks.3, s.212; B H 2 s.442; B H 3 0 s.47; İS H R P s.89; BHDC. s.380'de 24
Nisan 1913 olarak belirtilmektedir.
-121 -
30 Nisan 1913 : Osmanlı ve Yunan Deniz Kuvvetleri arasında Beşparmak
Deniz Çarpışmasının yapılması. (BHDC, s.383.)
: Sazanoff'un Belgrad ve Sofya'daki elçilerine telgraf

çekerek, onlara; "anlaşma esaslarına göre fikir
anlaşmazlığı, anlaşma tatbikatı ve müteakip anlaşmalar
yapılması konusunda Rus çarının kararına başvurulması
gerektiği" konusunun her iki hükümete hatırlatmalarını
emretmesi. (BT, s. 145.)
MAYIS
1 Mayıs 1913 : Büyük devletlerin, Balkan devletlerine yapmış oldukları
gibi Osmanlı Hükümetinden de delegelerini ve barış
görüşmeleri için bir yer seçmelerini istemeleri ve Balkan
devletlerinin kendilerine bildirmiş oldukları barış şartlarını
ve savaşı durdurmayı kabul ettiklerini belirtmesi. (TİT.
c.ll, Ks.2, s.311.)
3 Mayıs 1913 : Osmanlı Hükümetinin, büyük devletlerin teklifini kabul

etmesi ve toplanma yeri olarak Londra'yı seçmesi. (TİT.
c.ll, Ks.2, s.311.)
4 Mayıs 1913 : Üçüncü defa ateşkes anlaşması süresinin on gün

uzatılması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.547; BSESG, s.113.)
: Karadağ'ın İşkodra'yı büyük devletlere bırakması. (TİT,

c.ll, Ks.2, s.339.) (93)
5 Mayıs 1913 : Sırplar ve Yunanlar arasında ittifak mahiyetinde olmak

üzere resmî bir protokolün imzalanması. (TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, s.379; TİT. c .ll, Ks.2, s.380; YABA, c .lll,
s.6.)
: Londra'daki Büyük Elçiler Konferansının, İşkodra'yı

uluslar arası birliklerin ele almasına karar vermesi. (TİT.
c.ll, Ks.2, s.339.)
: Londra'daki Büyük Elçiler Konferansında, Avusturya ve

İtalya büyük elçilerinin, Arnavutluk'un Osmanlı Hükümeti
ile ilgisinin kalmamasını istemeleri. (TİT. c .ll, Ks.2,
s.341.)
: Osmanlı ve Karadağ kuvvetleri arasında Kakariç

Muharebesinin yapılması. (GRSZ, s.429.)
7 Mayıs 1913 : Tiran'daki Osmanlı kuvvetlerinin Şingin'e geçmeye

başlamaları (TSKT, c .lll.)
(93) B T s. 140 ta 2 7 Nisan 1912 olarak belirtilmektedir.
- 1 22 -
9 Mayıs 1913 Leningratta toplanan Elçiler Konferansımda, Silistre'nin
Bulgarlardan alınıp Romanya'ya verilmesi. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.547.)
14 Mayıs 1913 Sırplar ve Yunanlar arasında 5 Mayıs 1913 tarihli resmî

protokole dayanarak askerî bir protokolün imzalanması.
(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.379; TİT. c.ll, Ks.2, s.381.)
Ateşkes anlaşmasının dördüncü defa on gün süre ile

uzatılması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.547; BSESG, s.113.)
Karadağlıların İşkodra'yı yeni Arnavutluk Hükûmeti'ne

teslim etmek için boşaltmaları. (Kls.680, Dos.53,
Fih.30, TSKT, c .lll, Ks.3, s.220; İOTK., C.IV, s.394;
İSHRP, s.94.)
Avusturya konsolosunun Tiran'da Kolordu Komutanı

Esat Paşaya Drac Limanı'nın ablukasının kaldırılacağını
16 Mayıs 1913 Garp Ordusunun ilk kafilesinin vapurlarla İstanbul'a

hareket etmesi. (BS, s.302.)
18 Mayıs 1913 Çatalca Ordusu Komutan Vekili'nin, Edirne'de bulunan

/ subay aileleriyle bazı memurların küçük ihtiyaçlarını
karşılamak üzere Edirne Valisi Halil Bey adına Viyana
Elçiliği aracılığıyla, hükümetçe beş bin liranın gönderildiğini
ve paranın başkaca hiçbir harcamada bulunmadan
ailelerin yardımında kullanılacağını Başkomutanlığa
yazı ile bildirm esi. (Kls.149, Dos.118, Fih.6-6.)
19 Mayıs 1913 Yunanistan-Sırbistan ittifak antlaşmasının imzalanması.

(ÜBÇD, Kp.3, s.270.) (94)
Yunanistan-Sırbistan askerî anlaşmasının imzalanması.

(ÜBÇD, Kp.3, s.270.)
21 Mayıs 1913 Verilen bir emirle her kolordunun dörder yüz mevcutlu
üç taburdan mürekkep olmak üzere birer alay teşkil
etmesi ve bunların her ihtimale karşı muharebe
edebilecek yetenekte tertip edilmesinin istenmesi.
(TSKT, c .lll, Ks.1,s.403.)
22 Mayıs 1913 Harbiye Nezaretinin particilik ve siyasetle uğraşan

subayların ordudan çıkarılması hakkında telgraf emri
yayınlaması. (Kls.680, Dos.53, Fih.46.)
27 Mayıs 1913 Sir Edvvard Grey'in başkanlığında Büyük Elçiler

Konferansının toplanması. (TİT. c .ll, Ks.2, s.312.)
(94) B T s. 147'de 2 9 Mayıs 1912 olarak belirtilmektedir.
-1 2 3 -
28 Mayıs 1913 Bulgarlarla mütarekenin on beş gün uzatılması.
(Kls.138, Dos.69, FIh.1-221.)
30 Mayıs 1913 Londra'da, Saint James Sarayı'nda, Londra Barış
Antlaşmasının imzalanması. Bu antlaşmaya göre; 1-
Midye-Enez hattının sınır olarak kabul edileceği, 2- G irit
Adası'nın Yunanlara verileceği, 3- Ege adalarının
mukadderatının büyük devletlerce belirleneceği, 4-
Arnavutluk sınırlarının büyük devletlerce tespit edileceği,
gibi hususlar hükme bağlanıyordu. (Kls.680, Dos.53,
Fih.72, TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.379; TSKT, c .lll, Ks.1,
s.405; TSKT, c .lll, Ks.2, s.686; İOTK, c.lV, s.401; TİT.
c.ll, Ks.2, s.313; BHT. s.377; BH 1, s.87; BS, s.297;
BSESG, s.113, BH, 30 s.75; BH, ÇM s.70; GRSZ,
s.473; BTGG, s.62; SLT, s.208; ST, 1, s.368; TST,
s.211; ST, 2, s.343; DHSTM s.450; MOEP c .ll, s.398;
BHTF, s.394; ÜBÇD, Kp.2, s.226; ASM, S.50, s.224;
BT, s.141; YABA, c .lll, s.6; MOT, c.VI, s.3507; BHDC,
S.390.) (95)
Garp Ordusunun İstanbul’a nakline başlanması. (TSKT,

c .lll, Ks.1, s.405.)
HAZİRAN
1 Haziran 1913 Sırp ve Yunanistan'ın ittifak antlaşması ve bu

çevrelerden askerî antlaşm alarının resmen ilân
edilmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.379; TİT. c .ll, Ks.2,
s.381.) (96)
2 Haziran 1913 Balkan Devletleri ve Osmanlı Devleti delegeleri arasında

bir toplantı yapılması. (TİT. c .ll, Ks.2, s.314.)
Harbiye Nezaretinin ön barış antlaşmasının

imzalandığını bildirmesi. (Kls.680, Dos.53, Fih.90.)
9 Haziran 1913 Gelibolu Seyyar Ordusunun kurulması. (TSKT, c.ll,

Ks.2, Kp.2, s.385.)
Londra Barış Konferansının dağılması. (TSKT, c .ll,

Ks.2, Kp.2, s.547; TİT. c .ll, Ks.2, s.314.)
10 Haziran 1913 Garp Ordusu Karargâhının görevini Vardar Ordusu

Komutanlığına bırakarak Güzel G irit Vapuru ile
İstanbul'a hareket etmesi. (TSKT, c .lll, Ks.1, s.405; BH,
AH .,s.105.)
(95) VO s. 158'de 31 Mayıs 1913 olarak belirtilmektedir.

(96) B H 1, s .8 8 ‘de 31 Mayıs 1913, B S s.3131e de 31 Mayıs 1913 olarak belirtilmektedir.
-124-
11 Haziran 1913 : Rus çarının ara buluculuk yapmak amacıyla, Sırp ve
Bulgar krallarına telgraf çekerek, Leningrat'a delege
göndermelerini istemesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.382.)
: Sadrazam Mahmut Şevket Paşanın öldürülmesi. (TSKT,

c.ll, Ks.2, Kp.2, s.383, 547; TSKT, c .lll, Ks.1, s.405;
İOTK., C.IV, s.402; Gİ. 8.114; BH 30. s.78; SLT, s.209;
GTÎTC., s.90; BSESG, s. 113; MŞP s.3; MOT, c.VI,
s.3508; MŞPG s.205.) (97)
: Mehmet Sait Halim Paşanın sadrazam olması. (TSKT,

c.ll, Ks.2, Kp.2, s.383; TSKT, c .lll, Ks.1, s.405; İOTK-,
C.IV, s.402.)
: Son Osmanlı askerinin de vapurla Arnavutluktan

ayrılması. (BS, s.304.)
: Garp Ordusu Başkomutanı İstanbul'a dönmüş

olduğundan ona gelen şifreli telgraflarının iptal
edildiğinin bildirilmesi. (Kls.680, Dos.53, Fih.79,
KİS.680, DOS.53, Fih.102.)
20 Haziran 1913 : Karadağ'ın, müttefikler arasında savaş çıkarsa, Sırbistan

ve Yunanistan ile birlikte olacağını ilân etmesi. (TİT. c.ll,
/ Ks.2, s.394.)
23/24 Haziran 1913 : Yunanların Bozcaada'daki askerlerinin büyük kısmını

Selânik'e gönderdiği ve 60 askerin burada kaldığının
tümen komutanı tarafından Kuva-yı Mürettebe
Komutanlığına bildirilmesi. (Kls.606, Dos.19, Fih.37.)
27 Haziran 1913 : Bulgarlarla yapılan ikili görüşmelerden bir netice

alınamaması. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.388.)
: Romanya'nın, atılacak ilk top üzerine savaşa katılacağını

Bulgaristan'a bildirmesi. (TİT. c.ll, Ks.2, s.394.)
29 H aziran 1913 : Bulgar ordusunun baskın suretiyle Sırp ve Yunanlara

taarruz etmesi ve İkinci Balkan Savaşı'nın başlaması.
(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.382, 385, 547; TSKT, C.lll,
Ks.1, s.504; TİT., c .ll, Ks.2, s.394; BH, 1, s.89; BS,
s.313; BSESG, s.113; B H 30., s.78; GRSZ, s.473; SLT,
s.208; ST.1, s.369; ST. 2, s.345; ST. 3, s.421; BT s.149;
MOT, c.VI, s.3512.) (98)
30 H aziran 1913 : Bulgarların, Rus elçisine başvurarak barış için Rusya'nın

aracılığını istemesi. (TİT. c .ll, Ks.2, s.399.)
(97) B S s.310'd a 12 Haziran 1913 olarak belirtilmektedir.

(93) B H 5 s.41 'de 29/30 Haziran 1913 olarak belirtilmektedir.
- 125 -
: Kavaceff birliklerinin sol kanadının Vardar üzerindeki
Krivolakta olmak üzere Gjevgeli'ye gelmesi. (BT, s.152.)
: Bulgar 4 ncü Ordusunun b irlikleriyle kısmen 2 nci
Ordunun birliklerinin Vales ve M anastır yolunu açmak
için Sırplara karşı taarruza geçm eleri. (BT, s.152.)
TEMMUZ
1 Temmuz 1913 Bulgar kuvvetlerinin Sofya'dan aldıkları emir gereğince
pasif bir hâlde dururken Sırpların taarruzuna maruz
kalmaları. (BT, s. 153.)
Bulgar Vekiller Heyetinin Sofya'da toplanarak General

Savof'a düşmanca hareketleri durdurmasını emretmesi.
(BT, s. 150.)
2 Temmuz 1913 Bulgar Hükûmeti'nin, Bulgar ordusuna "dur" emrini

vermesi. (TİT, c.il, Ks.2, s.400.)
Mürettep 2 nci Kolordu Karargâhının Gelibolu'ya hareket

edeceği zaman Çatalca Ordusuna alınan Erzak Nakliye
Taburu ile cephane kollarının tekrar kolorduya iadesinin
emredilmesi. (Kls.606, Dos„19, Fih.40.)
Sırpların Bulgarları Retki-Butka'dan kovmaları. (BT,

s. 153.)
4 Temmuz 1913 Bulgar ordusunun, Kılkış'ta Yunan ordusuna yenilmesi.

(TİT, c .ll, Ks.2, s.400.)
Sırpların Bulgarları Zletovska'dan uzaklaştırmaları. (BT,
s. 153.)
5 Temmuz 1913 Sırp kuvvetlerinin Bulgarlardan Koçana'yı alması. (BT,

s.153.) (99)
6 Temmuz 1913 Dahiliye Nazırı Talat Beyin, Fransız Konsolosu Bop'â,

OsmanlI ordusunun Enez- Midye hattına kadar
ilerleyeceğini bildirmesi. (TİT, c.ll, Ks.2, s.406.)
OsmanlI ordusunun Midye-Enez hattına ilerlemesi.

(TİT., c .ll, Ks.2, s.407.)
7 Temmuz 1913 Sırpların, Doiran'da ve Serez ile Demirhisar arasında
Yunanlar tarafından mağlûp edilmesi. (BT, s.153.)
Sırpların Krivolak'ı almaları. (BT, s.153.)
(99) B H 5 s .4 9 'd a 9 Temmuz 1913 olarak belirtilmektedir.
-126-
8 Temmuz 1913 Sırp kuvvetlerinin Bulgarlardan İştip'i alması. (BT,
s.153.) (100)
9 Temmuz 1913 Yunan kuvvetlerinin Bulgarlardan Ustrumca'yı alması.

(TİT., c.ll, Ks.2, s.408.)
Bulgaristan'ın tekrar Rusya'ya başvurarak aracılık

etmesini ve savaşın hemen durdurulmasını istemesi.
(TİT., c.ll, Ks.2, s.408.)
Bulgar ordusunun Çatalca hattıyla Bolayır önünde zayıf

kuvvetler bırakarak bütün kuvvetleri Garbî Rumeli'ye
nakletmesi. (Kis.143, Dos.94, Fih.18.)
Sırpların Radovista'yı almaları. (BT, s.153.)
10 Tem m uz 1913 Romanya'nın Bulgaristan'a savaş ilân etmesi ve Romen

ordusunun Sofya'ya doğru ilerlem esi. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.547; BSESG, s.113; ST.1, s.369; BHTF, s.406;
ÜBÇD, Kp.3, s.362; BT, s. 150; MOT, c.VI, s.3512.)
Bulgarların Sırplara karşı kesin olarak yenilmesi. (TİT.,

c.ll, Ks.2, s.408.)
Rusya'nın savaşı durdurmak için savaşan Balkan

/
devletlerine birer nota göndermesi. (TİT, c.ll, Ks.2, s.408.)
11 Tem m uz 1913 Yunan kuvvetlerinin Bulgaristan'dan Serez'i almaları.

(TİT., c.ll, Ks.2, s.408.)
Bulgarların, büyük devletler tarafından belirlenen Midye

sınır hattını, Vize tarafındaki araziyi terk ve tahliyeye
muvafakat etmeleri üzerine Çatalca Ordusunun bu arazi
ve hattı teslim ve işgal etmek amacıyla temmuzun birinci
pazartesi günü Çatalca ve Bolayır hatlarından
ilerleyeceği emrinin verilmesi. (Kls.143, Dos.94,
Fih.18-5, Kls.418, Dos.6, Fih.1.)
400.000 askerlik beş Rumen ordusunun muhtelif

noktalardan Bulgar arazisine girmesi. (BT, s.154.)
12 Tem m uz 1913 Bulgaristan'ın 1912'de Sırbistan'la yapmış olduğu

anlaşmada yazılı olan paylaşma esasından vazgeçmeyi
şartsız olarak kabul etmesi. (TİT., c .ll, Ks.2, s.409.)
13 Tem m uz 1913 Osmanlı kuvvetlerinin, Midye-Enez hattını işgal için ileri

harekâta başlamaları. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.388;
BHÇM, s.70.)
(100) B H 5 s.49'da 9 Temmuz 1913 olarak belirtilmektedir.
-127-
: Başkomutanın birliklere Çatalca ve Bolayır hatlarından
ileri harekâta geçileceğini bildirm esi. (TSKT, c.ll, Ks.2,
Kp.2, s.389; BSESG, s.113, Kls.557, Dos.36, Fih.35.)
: Gelibolu ve Çatalca ordularının ileri harekâta

başlamaları. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.547.)
: Çatalca hattının kuzeyinde 3 ncü ve 4 ncü

Kolordulardan mürekkep bir kuvvetin, Sağ Kanat
Ordusu adıyla, Abuk Ahmet Paşanın emrinde olarak
Karadeniz kıyısı ile Oklalı - Subaşı - İhsaniye -
Türkmendağı - Yeniköy - Çungar hattı arasında
ilerlemesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.390.)
: Mürettep Nizamiye Tümeninin Sülüklüdere'nin

doğusundaki sırtları işgal etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.431.)
14 Tem m uz 1913 : Başkomutanlık karargâhının Sancaktepe'den

Kabakça'ya in tika l etm esi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.396.)
: Bulgar Hükûmeti'nin, Fransa ve Rusya'ya başvurarak,

Londra Antlaşması gereğince OsmanlI Devleti'ne
kalacak olan yerlerin boşaltılacağını, Enez-Midye hattına
saygı gösterilmesini ve OsmanlI Devleti'nin bu hattı
aşmasının engellenmesini istemesi. (TİT., c .ll, Ks.2,
s.417.)
: Bulgaristan'ın, Romen ordusunun ilerlemesini

durdurmak için Fransa ve Rusya'ya başvurması. (TİT.,
c .ll, Ks.2, s.418.)
: Sırp kuvvetlerinin, Bulgarların elinde bulunan

Eğripalangayı işgal etmesi. (BH, 5 s.49.)
15 Tem m uz 1913 : Bulgar kralının arabuluculuk yapması için, Avusturya

İmparatoru Fransuva Jozef'e başvurması. (TSKT, c .ll,
Ks.2, Kp.2, S .3 8 8 .)
: Sol Kanat Ordusunun Karamehmet - Balabanlı (Bayatlı)

hattına ilerlemeleri. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.401.)
: Sol Kanat Ordusunun Gönüllü Müfrezesinin, Muratlı

İstasyonu'nu ele geçirmesi. (Kls.418, Dos.6, Fih.2,
TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.401.)
: Bolayır ordusunun Malkara - Keşan hattına kadar
ilerlemesi. (Kls.418, Dos.6, Fih.2, TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.402.)
- 128 -
: OsmanlI ordusunun büyük kısımlarıyla beraber Midye -
Enez hattına yanaşması. (TSKT, c.li, Ks.2, Kp.2, s.402;
TİT. c.ll, Ks.2, s.418.)
: Çanakkale Boğazı Kuva-yı Mürettebe Komutanlığı

Karargâhının Keşan'a doğru hareket ettiğinin Harbiye
Nezaretine bildirilmesi. (Kls.239, Dos.198, Fih.20.)
16 Temmuz 1913 : Bağımsız Süvari Tugayının Paşaköyü, Örensakızı ve

Kumsait köylerini işgal etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,
s.403.)
: Genel karargâhın Çerkez köyüne intikal etmesi. (TSKT,

c.ll, Ks.2, Kp.2, s.405.)
: Gelibolu ve Bolayır Kolordularının Midye-Enez hattına

yanaşmaları. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.437,)
: Bulgaristan'ın, Fransa yoluyla büyük devletlere

başvurarak aracılık etmelerini ve barış şartlarını tespit
etmelerini istemesi. (TİT., c .ll, Ks.2, s.418.)
: İnöz'ün Yunanlar tarafından işgal edilmesi. (Kls.557,

Dos.36, Fih.55-2.)
/
17 Temmuz 1913 : Bulgaristan Kralı Ferdinand'ın, Romanya Kralı Karol'a
Romanya'nın isteklerini kabul ettiğini, barışı
çabuklaştırmasını istemesi. (TİT. c .ll, Ks.2, s.419.)
18 Temmuz 1913 : Gelibolu Kolordusunun Hayrabolu'yu işgal etmesi.

(TSKT, C.II, Ks.2, Kp.2, s.440.)
: Rusya’nın, eğer OsmanlIlar Enez-Midye hattını

geçerlerse, Fransa ve İngiltere'ye hep birlikte OsmanlI
Devleti'ne karşı bir deniz gösterisi yapılmasını teklif
etmesi. (TİT. c .ll, Ks.2, s.416.)
: Lüleburgaz Şark Ordusu Karargâhından düşmanın sınırı

ufak birliklerle Şeşav noktalardan aştığının bildirilmesi.
(Kls.309, Dos.5, Fih.2-16.)
: Karargâh-ı Umumînin Çorlu'ya intikali. (Kls.418, Dos.6,

Fih.3-4.)
19 Temmuz 1913 : Bulgaristan Kralı Ferdinand'ın, Romanya’nın arazi

isteklerini kabul ettiğini, buna karşılık tarafsız kalmasını
ve Sırbistan ve Yunanistan'a karşı Bulgaristan'ı
desteklemesini istemesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.388;
BT, s. 155.)
-12 9-
: Bağımsız Aşiret Tugayının, Çakıllı - Kavacık - Edri
bölgesinden Kırklareli bölgesine doğru sür'atle
ilerlemesi (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.414.)
: OsmanlI Hükûmeti'nin, Büyük devletlere nota vermesi.
(Notada; OsmanlI Devleti OsmanlI- Bulgar hududunun
kat'î olarak tespit edilmesini, Trakya'nın kendisine
verilmesini istiyordu.) (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.528,
529; İOTK., C.IV, s.406.)
21 Tem m uz 1913 : Bulgar Kralı Ferdinand'ın, Romanya Kralı Karol'a Sırp ve

Yunanlarla yapılmakta olan savaşın durdurulması için
arabuluculuk yapmasını istemesi. (TSKT, c .ll, Ks.2,
Kp.2, s.388.)
: OsmanlI Başkomutanlığının Kırklareli ve Edirne'yi almak

üzere, orduların Midye-Enez hattını geçmeleri emrini
vermesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.412; B H 30 s.84.)
: Edirne'nin geri alınması. (İOTK., c.lV, s.406; TİT. c .ll,

Ks.2, s.425; BH, 1, s.89; TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.419;
BH, T. s.531; BTGG, s.62; TST, s.206; EKBSR, s.47;
MOT, c.VI, s.3513.) (101)
: Kırklareli'nin geri alınması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2,

s.414; TİT, c .ll, Ks.2, s.425; BH, T. s.531; BS, s.317;
BSESG, s.113; B H 30, s.85; MOT, c.VI, s.3513.)
: Pınarhisar'ın geri alınması. (B H 30, s.85.)
22 Tem m uz 1913 : Kurmay Başkanı Yarbay Enver Beyin, Edirne Mevki

Komutanı'ndan şehir ve istihkâmları boşaltmasını
istemesi. (TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.417.)
: 30 ncu Tümenin Dimetoka'yı işgal ederek geceyi büyük

kısmıyla Kapucak köyü-Dimetoka hattı gerisinde
geçirmesi. (Kls.606, Dos. 19, Fih.44.)
24 Temmuz 1913 : Kuva-yı Mürettebe Ordusunun lâğvedilmesi. Gelibolu

Kolordusunun Sol Kanat Ordusunu teşkil etmesi. Bolayır
Kolordusunun da doğruca Başkomutanlığa bağlanması.
Bağımsız 2 nci Aşiret Süvari Tugayının Bolayır Kolordusu
emrine verilm esi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.456.)
: Sağ Kanat Ordu Karargâhının Kırklareli'nin Asılbeyli

girişinde Aşapınar'a intikali. (ASM, S.21, s.76.)
(101) B S s.317'de 2 2 Temmuz 1913, BSE SG s.1131e 2 2 Temmuz 1913, B H 3 0 s.951e 2 2 Kasım
1913, B H Ç M s J O te 2 2 Temmuz 1913, SLT, s.208'de de 2 2 Temmuz 1913, S T 1, s.369'da 2 5
Temmuz 1913, DHSTM . s.450'de de 2 2 Temmuz 1913 olarak belirtilmektedir.
-130-
25 Temmuz 1913 : Eski OsmanlI - Bulgar hududunun OsmanlI kuvvetleri
tarafından geçilmesi üzerine, Rus Hükümeti tarafından
OsmanlI Hükûmeti'ne şiddetli bir notanın verilmesi.
(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.457.)
27 Temmuz 1913 : Bolayır Kolordusuna bağlı 30 ncu Tümenin Sofulu'yu
işgal etmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.456.)
: Bükreş'te, Yunan delegesi dışında diğer bütün

delegelerin toplanması. (TİT., c .ll, Ks.2, s.455.)
28 Temmuz 1913 : OsmanlI kuvvetlerinin, Trakya'da önceden plânlanan

yerleri geri alması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.425;
B H 30, s.86.)
30 Temmuz 1913 : Romanya'nın çabaları sonucu Bükreş'te bir konferansın

toplanması. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.388; TİT. c.ll,
Ks.2, s.444.)
: Kırkkilise'nin kuzeydoğu, kuzey v e " kuzeybatı

cephelerinde 4 ncü Kolordu tarafından başlatılan
tahkimatın genişletilmesi ile savunulan yerlerin ikmalinin
3 ncü Kolorduya emredilmesi. (Kls.149, Dos.119, Fih.4.)
31 Temrnuz 1913 : Bulgaristan ile diğer Balkan devletleri arasında beş

günlük ateşkes ilân edilmesi. (TİT. c .ll. Ks.2, s.44 4 ,455;
BH. 1, s.89; BS, s.314; B H 30, s.78; ST, 2, s.346;
ÜBÇD, Kp.3, s.373.)
: Bükreş Konferansının ikinci toplantısının yapılması.

(TİT., c.ll, Ks.2, s.458.)
: Bulgar savaş gemilerinin Sivastopol Limam'na iltica

ettiklerinin Hariciye Nezareti tarafından Harbiye
Nezaretine bildirilmesi. (Kls.241, Dos.207, Fih.12.)
AĞUSTOS
2 Ağustos 1913 : Başkomutanlığın, Osmanlı-Bulgar hududunun ne suretle
örtüleceğine dair bir talim at yayınlaması. (TSKT, c.ll,
Ks.2, Kp.2, s.458.)
: Bulgar, S ırp_ve Yunanlar arasında özel görüşmelerin

yapılması. (TİT. c.ll, Ks.2, s.459.)
4 Ağustos 1913 : Balkan devletleri arasında ateşkesin üç gün daha

uzatılmasına karar verilmesi. (TİT. c.ll, Ks.2, S.462.)
5 Ağustos 1913 : Londra'da, İngiliz, Rus ve Alman büyük elçilerinin,

Edirne'den çıkma karşılığı olarak OsmanlI Devleti'ne
verilecek tavizleri görüşmeleri. (TİT. c .ll, Ks.2, s.446.)
-131 -
7 Ağustos 1913 : Başkomutanlıktan verilen bir emirle, Gelibolu
Kolordusunun Mürettep 8 nci Kolordu, Bolayır
Kolordusunun Mürettep 9 ncu Kolordu adını alması.
(TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.459.)
10 Ağustos 1913 : Bükreş Antlaşmasının imzalanması ve Balkan devletleri
arasında savaşın son bulması. Buna göre; 1- Yeni
Romanya - Bulgaristan sınırı Tutrakan'ın az batısından
ayrılmakta ve Ekrene'nin güneyinden Karadeniz'e
ulaşmaktadır. 2- Sırp-Bulgar sınırı Vardar ve
Ustruma-Karasu ovalarının su bölümü çizgisidir.
Ustrumca kenti Bulgarlara, Radoviç, İştip ve Koçana
Sırbistan'a verilmektedir. 3- Yunan-Bulgar sınırı Serez
ve Drama'nın kuzeyinden geçerek, Kavala'nın 30 km
doğusunda Mesta Karasu'nun ağzından Ege'ye
varmaktadır. 4- Sırbistan hem Karadağ hem de
Yunanistan ile sınırdaştır. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.388,
458, 548; TİT. c .ll, Ks.2, s.451, 463; BHT. s.531; BH, 1,
s.89; BS, s.314; BH30. s.78; SLT, s.208; ST, 1, s.370;
TST, s.212; ST. 2, s.346; DHSTM. s.450; ÜBÇD, Kp.3,
s.373; BT s.158; YABA, a lil, s.7; MOT, c.VI, s.3513;
BHDC, s.404; BH, 5 s.90.) (102)
11 Ağustos 1913 : Altı büyük devlet tem silcisinin onayladığı protokolle,
Arnavutluk Devleti'nin kesin sınırlarının saptanması ve
Arnavutluk'taki Yunan kuvvetlerinin geri çekilmesi.
(TSKT, a lil, Ks.2, s.686; ST. 3, s.421.)
14 Ağustos 1913 : Bulgarların ordularını terhis etmeye başlamaları. (TSKT,
c.ll, Ks.2, Kp.2, s.459.)
EYLÜL
3 Eylül 1913 : Cesir Mustafa Paşa'dan iki Bulgar delegesinin Edirneye
gelmesi. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.458.)
29 Eylül 1913 : OsmanlI Devleti ile Bulgar Devleti arasında İstanbul
Barış Antlaşması'nın imzalanması. Antlaşmaya göre;
Osmanlı-Bulgar sınırı genel olarak eski Bulgar hududu
ve Meriç Nehri idi. Yalnız, Edirne ile Meriç'in batı
kısmında kalan Dimetoka kasabası da OsmanlI sınırları
içerisinde bırakılmıştı. (TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.459;
BSESG, s.3, 113; BS, s.325; BH30, s.86; BHÇM s.70;
SLT, s.209; ST. 1, s.370; TST, s.212; DHSTM. s.450,
457; GTİTC., s.60; MOEP c .ll, s.400; BHTF, s.409;
ASM, S.50, s.225; MOT, c.VI, s.3513; BHDC, s.406;
BH, 5, s.94, Kls.151 , Dos.126,-A, Fih.1.)
(102) S T 3 , s.421'de 15 Ağustos 1913, BHTF, s.408’d e 7 Ağustos 1912 olarak belirtilmektedir.
-1 32-
EKİM
2 Ekim 1913 : Gümülcine Geçici Hükûmeti'nin Dedeağaç'ı işgal ederek

fiilî uygulamaya başlaması. (Kls.154, Dos.135, Fih.14.)
4/5 Ekim 1913 : Yozgat Tümeninin Vize'ye nakledilmesi. (Kls.154,

Dos.135, Fih.19.)
5 Ekim 1913 : 3 ncü Ordu Komutanlığına, içinde bulunan durum

dolayısıyla terhisin erteleneceğinin bildirilmesi. (Kls.154,
Dos.135, Fih.20.)
ARALIK -
16 A ra lık 1913 : Büyük devletlerin Ege adalarını Londra Antlaşması'nın 5

nci maddesine dayanarak Yunanistan'a vermeleri.
(TSKT, c.ll, Ks.2, Kp.2, s.548; BSESG, s.114.)
1914
MART
13 M art 1914 : OsmanlI Devleti ile Sırbistan arasında İstanbul'da bir

antlaşmanın imzalanması. (İOTK., c.lV, s.407; BHT.
/ s.531; TSKT, c .ll, Ks.2, Kp.2, s.460; B H 30. s.94; ST. 1,
s.372; ST. 2, s.348; DHSTM s.489.) (103)
(103) B S E S G s. 1141e 14 M art 1914, BTG G s.62'de 14 M art 1912, M O T c.VI, s.35131e 14 Mart
1912 olarak belirtilmektedir.
- 133 -
B İ B L İ Y O G R A F Y A
A. A R ŞİV BELGELERİ
Genelkurmay ATAŞE Başkanlığı Arşivi
Kls.659, Dos.51, Fİh,12, 14, 14- S, 14-6, 14-19, 14-47, 14-61, 14-63, 14-65
14-71, 14-72.
KİS.123, Dos.7, Fih.2,4- 3,5, 5-9, 6, 15-12, 29-3, 41-1.
Kls.154, Dos. 135, Fih.14,19,20.
Kls.309, Dos.5, Fih.2-16.
Kls.309, Dos.6, Fih.11,24.
Kls.149, Dos. 118, Fih.2,4-19, 4-31, 4-32, 5-10, 6-2.
Kls.239, Dos. 198, Fih.8,3,7,8,9.
Kls.137, Dos.66, Fih.11-16, 11-8, 12-8, 12-24.
Kls.138, Dos.69, Fih.1-2, 1-5, 1-6, 1-9, 1-17, 1-48, 1-53, 1-57, 1-69, 1-88, 1
110, 1-160, 1-185, 1-212,5.
Kls.135, Dos.59, Fih.1-1, 2-5, 3, 3-7.
Kls.36, Dos.5, Fih.18.
Kls.139, Dos.73, Fİh.2-3, 3, 3, 3-1,5,14,16-1, 19,19-1, 20-11.
Kls.649, Dos.10, Fih.14,15,15-9, 17-2, 17-4, 20,22.
Kls.124, Dos.13, Fih.1,6,10.
Kls.214, Dos.207, Fih.1,12.
Kls.652, Dos.25, Fih.10-6, 40-10.
Kls.634, Dos.9, Fih.4,10.
Kls.310, Dos. 12, Fih.1,2-6A,8, 28-1,33.
Kls.125, Dos.19, Fih.9-2, 11-12.
Kls.125, Dos.19, Fih.11-12.

-13 5-
Kls.463, Dos.13, Fih.5.
Kls.126, Dos.28, Fih.8.
Kls.127, Dos.23, Fih.5-4.
Kls.80, Dos.29, Fih.2-3, 2-4,19.
Kls.126, Dos.22, Fih.33-3.
Kls.659, Dos.51, Fih.14-65.
Kls.311, Dos.15, Fih.18-1,27.
Kls.715, Dos.4, F ih.3-2,19,20.
Kls.149, Dos.118, Fih.7-10.
Kls.130, Dos.37, Fih.1-7, 1-22, 1-45, 5-28,17.
Kls.680, Dos.53, Fih.26-1.
Kls.136, Dos.64, Fih.1-62.
Kls.458, Dos.2, Fih.19.
KİS.130, Dos.39, Fİh. 14,22-3, 29, 30-5, 36-1.
Kls.235, Dos.178, Fih.1.
Kls.136, Dos.64, Fih.1-40, 1-59, 1-62, 1-158.
Kls.772, Dos.4, Fih.1-7.
Kls.606, Dos. 19, Fih.13,44. .
Kls.135, Dos.59, Fih.10.
Kls.557, Dos.36, Fih.52-2. '
Kls.634, Dos.118, Fih.4-31.
Kls.418, Dos.6, Fih.3-4.
Kls.149, Dos.119, Fih.4.
Kls.151, D0S.126-A, Fih.1.
B. KİTAPLAR
Abdullah Paşa; 1328 Balkan Harbi'nde Şark Ordusu Kumandanı Ab
dullah Paşanın Hatıratı, İstanbul, Erkan-ı Harbiye Mektebi Matbaası, 1336.
Abdurrahman Nafiz; 1912-1913 Balkan Harbi'nde İşkodra Müdafaası,

İstanbul, 1933.
-136-
ALASYA, Kadri; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi, Şark Or
dusu Birinci Çatalca Muharebesi, C ilt II, Kitap 1, İkinci baskı, Ankara, Ge
nelkurmay Basım Evi, 1993.
Ali Fethi (OKYAR); Bolayır Muharebelerinde Adem-i Muvaffakiyetin Es

babı, Yay. Tüccarzade İbrahim Hilmi, İstanbul, 1330.
ANDONYAN, Aram; Balkan Harbi Tarihi, Çev.Zaven Biberciyan, Sander

Yayınları, İstanbul, 1975.
ARMAOĞLU, Fahir; Siyasî Tarih 1789-1960, Üçüncü baskı, Ankara, Ay-

yıldız Matbaası, 1975.
ARTUÇ, İbrahim; Balkan Savaşı, Kastaş AŞ. Yayınları, İstanbul, 1988.
AYDEMİR, Şevket Süreyya; Makedonya'dan Ortaasya'ya Enver Paşa

1908-1914, Cilt II, Remzi Kitap Evi, İstanbul, 1971.
Balkan Harbi'nde Askerî Mağlûbiyetimizin Esbabı, Yay. Tüccarzade İb

rahim Hilmi, İstanbul 1329.
BAYUR, Yusuf Hikmet; Türk İnkılabı Tarihi, Balkan Savaşları, C ilt II,
Kısım 2, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basım Evi, 1943.
Şekir Sıtkı; Garp Ordusu Harekâtı Cavit Paşa Kolu Vardar Ordusu, Ki-
taphane-i İslâm ve Askerî, İstanbul, 1331.
BELEN, Fahri; 1912-1913 Balkan Savaşı. İstanbul, Harp Akademileri

Basım Evi, 1971.
1912-1913 Balkan Harbi, Trakya Harp Sahnesinden Mütarekeye Kadar

Olan Vuku' Bulan Olaylar; Cilt I, Yayına Hazırlayan Erkan-ı Harbiye-i Umumiye
Harp Tarihi 1 nci Şube, Berlin, 1914. (Gnkur.ATASE Kütüphanesinde ba
sılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 65.)
1912-1913 Balkan Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, Harbin İhzarı; C ilt I,

Bulgaristan Harbiye Nezareti Genelkurmay Dairesi Harp Tarihi Encümenince
neşredilm iştir. Çev. Murat Tunca, İstanbul, Askerî Basım Evi, 1943.
1912-1913 Balkan Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, KIrklareli Harekatı; Cilt

İl, Bulgaristan Harbiye Nezareti Genelkurmay Dairesi Harp Tarihi En
cüm enince neşredilmiştir. Çev. Murat Tunca, İstanbul, Askerî Basım Evi,
1943.
1912-1913 Balkan Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, Lüleburgaz-Pınarhisar

Muharebesi; Cilt lll, Bulgaristan Harbiye Nezareti Genelkurmay Dairesi Harp
Tarihi Encümenince neşredilmiştir. Çev. Murat Tunca, İstanbul, Askerî Basım
Evi, 1943.
1912-1913 Balkan Harplerinde Yunan Ordusu, Makedonya Harekâtı;

Ordular Vekâleti, Ordu Genel Karargâhı, Atina, 1939, Çev. İoakim Sklavos.
-137-
(Gnkur.ATASE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Bal
kan 95.)
1912-1913 Balkan Harplerinde Yunan Ordusu; Ordular Vekâleti, Ordu

Genel Karargâhı, Atina, 1939, Çev. İoakim Sklavos. (Gnkur.ATASE Kü
BÜYÜKTUĞRUL, Afif; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi, Os

manlI Deniz Harekâtı 1912-1913, Cilt VII, İkinci baskı, Ankara, Genelkurmay
Basım Evi, 1993.
ÇAKMAK, Fevzi; Garbi Rumeli'nin Suret-i Ziya'ı, Balkan Harbi’nde Garp

Cephesi, İstanbul, Askerî Matbaa.
CASAVETTİ, D.J; Hellas ve Balkan Harpleri, 1913. (Gnkur.ATASE Kü

Celalettin Bedirhan; Edirne'nin Sükutunun İçyüzü, İstanbul, Serbesti

Matbaası, 1329.
ÇOBANOĞLU, Ömer Zeki; Balkan Harbi Şark Ordusunun Hezimeti,

Yay.Tüccarzade İbrahim Hilmi, Dersaadet 1332.
DANİŞMEND, İsmail Hâmi; İzahlı OsmanlI Tarihi Kronolojisi, C ilt IV,

1703-1924, İstanbul, Türkiye Basım Evi, 1955.
Devlet-i Aliye-i Osmaniye-Bulgarisîan, İstanbul Muahedenamesi 29

Eylül 1912; Matbaa-i Osmaniye, 1330.
Emin; Yanya Müdafaası, Cilt l-ll, İstanbul, Askerî Matbaa, 1927.
EMİR, Ali Haydar; Balkan Harbi'nde Türk Filosu, İstanbul, Deniz Mat
baası, 1932.
ERSU, Hüsnü; "1912-1913 Balkan Harbi'nde Şarköy Çıkarması ve Bo-

layır Muharebeleri," Askerî Mecmua'nın Tarih Kısmı, Sayı 50, İstanbul, Askerî
Matbaa, 1928.
ERTUNA, Hamdi; Balkan Harbi'nde Yanya Savunması ve Esat Paşa,

Ankara, Genelkurmay Basım Evi, 1983.
ERTUNA, Hamdi; İşkodra Savunması ve Haşan Rıza Paşa, Kültür Ba

kanlığı, Ankara, 1987.
ERİM, Nihat; Devletlerarası, Hukuku ve Siyasî Tarih Metinleri, OsmanlI

İmparatorluğu Antlaşmaları, Cilt I, Ankara, Türk Târih Kurumu Basım Evi,
1953.
ESMER, Şükrü; Siyasî Tarih, İstanbul, Maarif Matbaası, 1944.
FİKRİ, Bekir; Balkanlar'da Tedhiş ve Gerillâ, Grebene, Haz.Ertuğrul

Zekai Ökte, İstanbul, Belge Yayın Evi, 1976.
-138-
GANCEV, Alexander; Üçüncü Bulgar Çarlığı Döneminde Balkan Harbi
1912-1913; Kitap 2. (Gnkur.ATASE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser,
GANCEV, Alexander; Üçüncü Bulgar Çarlığı Döneminde Balkan Harbi
1912-1913, Müttefikler Arasında Çıkan Harpler; Kitap 3. (Gnkur.ATAŞE Kü
GOLTZ, Von Der; OsmanlIlar Muharebeleri Nasıl Gaip Ettiler? Şimdi

Nasıl Telâfi ve Terakki Edebilirler? Çev.Adil Nami, İstanbul, Sancak Matbaası,
1331.
HALLİ, Reşat; Balkan Harbi (1912-1913), C ilt I, İkinci baskı, Ankara,

Genelkurmay Basım Evi, 1993.
HALLİ, Reşat; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi 1912-1913,

Vardar Ordusu ve Ustruma Kolordusu; C ilt III, Kitap 1, İkinci baskı, Ankara,
Genelkurmay Basım Evi, 1993.
Harp Mıntıkaları, Şehir ve Kasabaların İşgal, İstirdat ve Bombardıman

Tarihleri, Ankara, Gnkur.Matbaası, 1940.
İMMANUEL, 1912-1913 Balkan Harbi, İkinci Balkan Harbi, Kısım 5,

Çev.Saim BESBELLİ, Berlin, 1914. (Gnkur.ATASE Kütüphanesinde ba-
sılmamışrdaktilo eser, Kütüphane No: Balkan 78.)
İNCİ, Tevfik; "Balkan Harbi'nde Hamidiye Kruvazörü'nün Akın Harekâtı",

399 Sayılı Donanma Dergisi'nin Eki, Deniz Basım Evi, 1952.
İVANOF, N.; Balkan Harbi 1912-1913, 2.0rdu'nun Harekâtı, Edirne Ka-

lesi'nin Muhasarası ve Kaleye Hücum, Çev.M.Murat, İstanbul, Askerî Matbaa,
1937.
KABASAKAL, Hüseyin; Balkan Harbi 1912-1913, Ankara, Gnkur.Basım

Evi, 1979.
KARAKOYUNLU, Sadri; Edirne ve Kırklareli Kale Tahkimatı İle Edirne

Kalesi'nİn 1912-1913 Balkan Savaşlarındaki Rolü, 1 nci Ordu Tahkim Ko
mutanlığı, Çorlu, 1971.
KAZANCIGİL, Ratip; Hafız Rakım Ertür'ün Anılarından Balkan Sa-

vaşı'nda Edirne Günleri, Kırklareli, Sermet Matbaası, 1986.
KUTAY, Cemal; 1913'de Garbi Trakya'da İlk Türk Cumhuriyeti, İstanbul,

Ercan Matbaası, 1962.
LAZAREVİÇ, D.Y.Milutin; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yaptığımız Harp

ler, 1912 Sırp-Türk Harbi, Kitap 1, Belgrat, 1929, Çev.Remzi Aktuna.
(Gnkur.ATASE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser. Kütüphane No: Bal
kan 64.)
-139-
LAZAREVİÇ, D.Y.Milulin; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yaptığımız Harpler,
1912 Sırp-Türk Harbi, Kitap 2, Belgrat, 1929, Çev.Remzi Aktuna. (Gnkur.ATASE
Kütüphanesinde basılm am ış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 64.)
LAZAREVİÇ, D.Y.Milutin; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yaptığımız Harp

ler, 1912 Sırp-Türk Harbi, Kitap 3, Belgrat, 1931, Çev.Remzi Aktuna.
kan 64.)
Mahmut Beliğ; "Balkan Harbi'nde Mürettep 1.Kolordunun Harekâtı",

Askerî Mecmua'nın Târih Kısmı, Sayı 15, İstanbul, Askerî Matbaa, 1929.
Mahmut Muhtar Paşa; 1328 Balkan Harbi'nde Şark Ordusu Kumandanı

Abdullah Paşanın Hatıratına, İkinci Şark Ordusu Kumandanı Mahmut Muhtar
Paşanın Cevabı, Kahire, Matbaa-i Emin-i bi-Mısır.
Mahmut Muhtar Paşa; Maziye Bir Nazar, Berlin Muahedesinden Harb-i

Umumiye Kadar, İstanbul, Matbaa-i Ahmet İhsan ve Şürkası, 1341.
Mahmut Muhtar Paşa; Üçüncü Kolordunun ve İkinci Şark Ordusunun

Muharebatı, Kanaat Matbaası, Dersaadet, 1331.
Mehmet Ali Nüzhet; 1912 Balkan Harbi'nde Süvarinin Suret-i İstihdamı

ve Harekâtı, Cemiyet Kütüphanesi, 1331.
Mehmet Murat; "1912-1913 Balkan Harbi'nde Kırcaali Kolordusunun Ha

reketleri", Askerî Mecmua'nın Tarih Kısmı, İstanbul, Askerî Matbaa, 1933, s.32.
Mehmet Nihat; 1328-1329 Balkan Harbi Trakya Seferi, C ilt I, İstanbul,

Matbaa-i Askeriye, 1340.
Mehmet Nihat; 1328-1329 Balkan Harbi Trakya Seferi, Kırkkilise Mu

harebeleri Melhamesi, C ilt II, İstanbul, Matbaa-i Askerî, 1340.
Mehmet Nihat; 1328-1329 Balkan Harbi Trakya Seferi, Karargâh-ı

Umumî Darü'l- Harekâtında Lüleburgaz Meydan Muharebesi, C ilt III, İstanbul,
Matbaa-i Askerî, 1928.
Mehmet Nihat; Balkan Harbi'nde Çatalca Muharebesi, İstanbul, Mat

baa-i Askeriye, 1341.
Mehmet Niyazi; Şark Ordusunda Aziz Paşa Fırkası, Cemiyet Kü

tüphanesi, İstanbul, 1331. .
MEYER, Alfred; 1912-1913 Balkan Harbi, Berlin, 1914. (Gnkur.ATASE

Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser, Kütüphane No: Balkan 3.)
MEYER, H; 1912-1913 Balkan Harbi ve Bundan Alınan Dersler;

Çev.Saim Besbelli. (Gnkur.ATASE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser,
NACİ; "Edirne Muhasarasına A it Harp Ceridesi," Askerî Mecmua Tarih

Kısmı, Sayı 62, İstanbul, Askerî Matbaa, 1926.
-14 0-
NAZLİMOF, A. 1912-1913 Balkan H aiti'nde Bulgar Süvari Tümeninin
Harekâtı, (A.Nazlimof'un hususî hatıraları), Ankara, Gnkur. Matbaası, 1935.
ÖZATALAY, Fehmi; Türk Silâhlı Kuvvetler Tarihi, Balkan Harbi, Garp

Ordusu, Karadağ Cephesi, Cilt III, Kısım 3, İkinci baskı, Ankara, Genelkurmay
Basım Evi, 1993.
PENNRUN, Alain de; 1912 Balkan Savaşı Trakya Seferi, Çev.Biige Ka
rasu, Paris, 1913. (Gnkur.ATASE Kütüphanesinde basılmamış daktilo eser,
PERTEV; Balkan Harbi'nde Büyük Karargâh-ı Umumi, İstanbul, Askerî

Matbaa, 1927.
Sadrazam ve Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşanın Günlüğü, Arba

Yayınları, İstanbul, 1988.
SERTOĞLU, Mithat; Mufassal OsmanlI Tarihi, C ilt VI, İstanbul, Güven

Basım Evi, 1963.
SÜER, Hikmet; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi, OsmanlI Devri, Balkan

Harbi, Şark Ordusu, İkinci Çatalca Muharebesi ve Şarköy Çıkarması, C ilt II,
Kısım 2, Kitap 2, İkinci baskı, Ankara, Genelkurmay Basım Evi, 1993.
ŞÜKAN, Şadi; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi, Osmânlı Devri, Balkan

Harbi, Edirne Kale Etrafındaki Muharebeler, C ilt II, Kısım 3, İkinci baskı, An
kara, Genelkurmay Basım Evi, 1993.
ŞAKİR, Y-Ziya; Mahmut Şevket Paşa, Ahmet Sait Matbaası.
"Şarköy ve Bolayır Muharebelerinde Bulgariar", Ordu ve Donanma Mec

muası, Sayı 10,1330.
TÜRKGELDİ, Ali Fuat; Görüp İşittiklerim, Ankara, Türk Tarih Kurumu

Basım Evi, 1949.
UÇAROL, Rıfat, Siyasî Tarih, Üçüncü baskı, Filiz Kitap Evi, İstanbul, 1985.
ÜÇOK, Coşkun; Siyasal Tarih (1789-1960), Ankara Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Yayımı, Ankara, 1975.
Üçüncü Ordu Komutanlığı; Balkan Harbi'nde 3 ncü Ordu, 1991.
ÜNAL, Tahsin; 1700'den 1958'e Kadar Türk Siyasî Tarihi, İkinci baskı,
Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1958.
VAGNER, H; Bulgar Ordusu İle Muzafferiyete Doğru, Çev.Sait, Kü-

tüphane-i İslâm ve Askerî, İstanbul, 1331.
VERNON, L; Balkanlar Tarihi, Çev.Afif Büyüktuğrul. (Gnkur.ATASE Kü

-141 -
1
]
YAŞAR Raif ve KABASAKAL Hüseyin ; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi,

OsmanlI Devri, Balkan Harbi, (1912-1913) Garp Ordusu Yunan Cephesi
Harekâtı, Cilt III, Kısım 2, İkinci baskı, Ankara, Genelkurmay Basım Evi, 1993.
Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, C ilt II, Çev.Vasil Kiryakidis, Erkân-

ı Umumiye-i Harp Dairesi tarafından hazırlanmıştır, 1957. (Gnkur.ATASE Kü
Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, C ilt III, Çev.Yani Fokidis, Erkân-ı

Umumiye-i Harp Dairesi tarafından hazırlanmıştır, 1957. (Gnkur.ATASE Kü
Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, C ilt IV, Çev.Vasil Kiryakidis,

Erkân-ı Umumiye-i Harp Dairesi tarafından hazırlanmıştır, 1957.
kan 44.)
Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, C ilt VI, Çev.Yani Fokidis, Erkân-ı

Yunan Askerî ve Bahrî Ansiklopedisi, C ilt I, Çev.Yani Fokidis, Erkân-ı

YİĞİTGÜDEN, Remzi; "1912-1913 Balkan Harbİ’nde Edirne Kale Mu

harebeleri", Askerî Mecmua, Sayı 52, İstanbul, Askerî Matbaa, 1938.
Zeki Paşa; 1912 Balkan Harbi'ne A it Hatıralarım, Matbaa-i Askeriye,

Dersaadet, 1337.
■
I
- 142-
/

Balkan Harbi Kronoloji

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Balkan Harbi Kronoloji

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

-T .C .

BALKAN HARBİ KRONOLOJİSİ

Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları

BALKAN HARBİ KRONOLOJİSİ

Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınjarı

Tarih çalışmalarında kronolijinin yardımcı bir bilim dalı olması dolayısıyla bu

Bu eserde; 1912-1914 yılları arasında OsmanlI Devleti'nin Balkanlar'da ver­

BALKAN HARBİ KRONOLOJİSİ.................. 5

ASM.S.15 : Mahmut Beliğ; Balkan Harbi'nde Mürettep 1 nci Kolordunun

ASM.S.32 : Mehmet Murat; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Kırcaali Ko­

ASM.S.50: Hüsnü Ersu; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Şarköy Çıkarması ve

ASM.S.52 : Remzi Yiğitgüden; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Edirne Kale Mu­

AME: Balkan Harbi'nde Askerî Mağlûbiyetimizin Esbabı, Yay. Tüc-

APH : Abdullah Paşa, 1328 Balkan Harbi'nde Şark Ordusu Kumandanı

BH 1 : Fahri Belen; 1912-1913 Balkan Savaşı, İstanbul, Harp Akademileri

BH1C.I : 1912-1913 Balkan Harbi Cilt I, Trakya Harp Sahnesinden Mü­

BH30 :3 ncü Ordu Komutanlığı, Balkan Harbi'nde 3 ncü Ordu, 1991.

BH4 : Hüseyin Kabasakal; Balkan Harbi 1912-1913, Ankara, Gnkur. Basım

BHBAD : H. Meyer; 1912-1913 Balkan Harbi ve Bundan Alınan Dersler,

BHBKU : Pertev, Balkan Harbi'nde Büyük Karargâh-ı Umumî, İstanbul,

BHÇM : Mehmet Nihat; Balkan Harbi'nde Çatalca Muharebesi, İstanbul,

BHTS.C.II: Mehmet N ih a t; 1328-1329 Balkan Harbi, Trakya Seferi, Cilt II,

BHTS.C.III : Mehmet Nihat; 1328-1329 Balkan Harbi, Trakya Seferi, Cilt

BHYO.C.I, Ks.1, Kp.1:1912-1913 Balkan Harplerinde Yunan Ordusu, Or­

BHYO.C.II, Ks.2, Kp.2: 1912-1913 Balkan Harplerinde Yunan Ordusu,

BHYSEP : Hamdi Ertuna; Balkan Harbi'nde Yanya Savunması ve Esat

BSESG : Ratip Kazancıgil; Hafız Rakım Ertür'ün Anılarından Balkan Sa-

BSTH : A. Nazlimoî; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Bulgar Süvari Tü­

BS : İbrahim Artuç; Balkan Savaşı, Kastaş AŞ. Yayınları, İstanbul, 1988.

BTGG : Bekir Fikri; Balkanlarda Tedhiş ve Gerillâ, Grebene, Haz : Ertuğrul

DHSTM : Nihat Erim; Devletler Arası Hukuku ve Siyasî Tarih Metinleri,

EKBSR : Sadri Karakoyunlu; Edirne ve KIrklareli Tahkimatı ile Edirne Ka-

EKMKH : N. İvanof; Balkan Harbi 1912-1913, 2 nci Ordunun Harekâtı,

EMAHC : Naci; Edirne Muhasarasına A it Harp Ceridesi, Askerî Mecmua

E S İ: Bedirhan Celalettin; Edirne'nin Sükûtunun İç Yüzü, İstanbul, Serbesti

Gİ : Ali Fuat Türkgeldi; Görüp İşittiklerim, Ankara, Türk Tarih Kurumu

HBH : D. J. Casavetti; Heiias ve Balkan Harpleri, (Gnkur. ATAŞE Kü­

HKAH : Tevfik İnci; Balkan Harbi'nde Hamidiye Kruvazörü'nün Akın Harekâtı,

İM : Devlet-i Âliye-i Osmaniye-Bulgaristan, İstanbul Muahedenamesi 29

İOTK.C.IV : İsmail Hami Danişmend; İzahlı OsmanlI Tarihi Kronolojisi, C ilt

İSHRP : Hamdi Ertuna; İşkodra Savunması ve Haşan Rıza Paşa, Kültür

İŞOM : Mahmut Muhtar Paşa; Üçüncü Kolordunun ve İkinci Şark Or­

İŞM : Abdurrahman Nafiz; 1912-1913 Balkan Harbi'nde İşkodra Mü­

MBN : Mahmut Muhtar Paşa; Maziye Bir Nazar Berlin Muahedesi'nden

MOEP.C.II: Şevket Süreyya Aydemir; Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver

MOT.C.VI : Mithat Sertoğlu; Mufassal OsmanlI Tarihi, C ilt VI, İstanbul,

MŞPG : Sadrazam ve Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşanın Günlüğü,

ÖD : "Şarköy ve Bolayır Muharebelerinde Bulgarlar", Ordu ve Donanma

OMNK : Von Der Goltz; OsmanlIlar Muharebeleri Nasıl Gaip Ettiler?

ST2: Fahir Armaoğlu; Siyasî Tarih 1789-1960, Ankara, Ayyıldız Matbaası,

ST3: Şükrü Esmer; Siyasî Tarih, İstanbul, Maarif Matbaası, 1944.

STH.Kp.1: D.Y.Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yaptığımız

STH.Kp.2: D.Y. Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yap­

STH.Kp.3: D.Y. Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yap­

SLT : Coşkun Üçok; Siyasal Tarih (1789-1960) Ankara Üniversitesi Hukuk

ŞKİİBT : Harp Mıntıkaları, Şehir ve Kasabaların İstirdat ve Bom­

ŞOH : Z.Ömer Çobanoğlu; Balkan Harbi Şark Ordusunun Hezimeti, Yay.

TBH.C.i: 1912-1943 Balkan Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, Harbin İhzarı,

TBH.C.İH : 1912-1913 Balkan Harbi'nde Türk-Bulgar Harbi, Lüleburgaz

TSKT.C.II, Kp.1 : Kadri Alasya; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı

TSKT.C.II, Ks.3 : Sadi Kaban; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı

TSKT.C.III, Ks.2 : Raif Yaşar-Hüseyin Kabasakal; Türk Silâhlı Kuvvetleri

TSKT.C.III, Ks.3 : Fehmi Özataiay; Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı

T S K T .Ç .V II: A fif Büyüktuğrul; T ü rk S ilâhlı K uvve tle ri T a rih i B alkan Harbi,

Bu eserde; 1912-1914 yılları arasında OsmanlI Devleti'nin Balkanlar'da ver

ASM.S.32 : Mehmet Murat; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Kırcaali Ko

ASM.S.52 : Remzi Yiğitgüden; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Edirne Kale Mu

BH1C.I : 1912-1913 Balkan Harbi Cilt I, Trakya Harp Sahnesinden Mü

BHYO.C.I, Ks.1, Kp.1:1912-1913 Balkan Harplerinde Yunan Ordusu, Or

BSTH : A. Nazlimoî; 1912-1913 Balkan Harbi'nde Bulgar Süvari Tü

HBH : D. J. Casavetti; Heiias ve Balkan Harpleri, (Gnkur. ATAŞE Kü

İŞOM : Mahmut Muhtar Paşa; Üçüncü Kolordunun ve İkinci Şark Or

İŞM : Abdurrahman Nafiz; 1912-1913 Balkan Harbi'nde İşkodra Mü

STH.Kp.2: D.Y. Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yap

STH.Kp.3: D.Y. Milutin Lazareviç; Kurtuluş ve Birleşmemiz İçin Yap

ŞKİİBT : Harp Mıntıkaları, Şehir ve Kasabaların İstirdat ve Bom

Tarih çalışmalarının yapılmasında; tarihsel olayların gerçek tarihini, diğer ta

Türkiye'de şimdiye kadar farklı tarihleri içeren kronoloji çalışmaları ya

Bu sırada Karadağ 8 Ekim 1912'de Kuzey Arnavutluk ve Yenipazar san

22 Ocak 19131e Londra Barış Konferansı'nda, Rumeli'nin Balkan dev

26 Mart 1913'te Edirne'nin düşmesi üzerine Mahmut Şevket Paşa Ka

Bu durumdan ve Bulgaristan'ın Midye-Enez sınır hattının tespiti işine ya