GİS HASTALIKLARI VE BAKIMI

Sunu Planı
 Sindirim Sisteminin Değerlendirilmesi ve Tanı
Testleri

 Ağız, Özofagus ve Mide Hastalıkları

 Barsak Hastalıkları

 Karaciğer Hastalıkları

2 19.01.2022
 Sunu Planı
 Öykü
 Öz ve soy geçmişi
 Diyet öyküsü
 Şikayeti
 Başlangıcı ; Süresi, Niteliği, Ciddiyeti, Yeri, Presipitan
faktörler, Azaltan faktörler, Eşlik eden faktörler
 Tıbbi öyküsü
 İlaçlar

3 19.01.2022
 Sunu Planı
 Alerjileri
 Psikolojik öykü ve yaşam tarzı
 İş
 Alışkanlıkları
 Sistemlerin İncelenmesi
 Fiziksel muayene
 Ağız muayenesi
 Batın muayenesi
 Laboratuvar yöntemleri

4 19.01.2022
 Öykü
 Demografik ve genel veriler
 Sindirim sistemine ilişkin, kanama, sarılık, ülser, kolit,
nedeni bilinmeyen kilo kaybı, ağrı, hazımsızlık, gaz, bulantı,
kusma, barsak alışkanlıklarında değişme ve feçeste
değişiklik olup olmadığı değerlendirilir.
 Ağız; akut ülserler, travma, immünolojik nedenlerle oluşur.
Dil, yanak ve dudaklarda olup olmadığı kontrol edilir.
 Aftöz ülserler
 Ağrılı, çevresi eritemli, orta kısmı soluk ülserlerdir. Lezyon
çapı 1-2 mm’dir.

5 19.01.2022
 Ağız ve Boğaz
Yaşlılarda çiğneme ve yutma fonksiyonlarında önemli
değişiklikler olur ve beslenme bozukluklarına yol açabilir.

1. Gingivit
 Diş etleri ağrılı, ödemli, ülserli ve nekroz odakları vardır.
 Dilde yapı ve renk değişiklikleri incelenir.
 Ani şişme ve ateş önemlidir. Paslı görünümün önemi yoktur. Antibiyotik,
antihistaminikler, korku ve heyecan.
 Tükrük salgısında artma.
 Çürük diş, kötü dolgular, zehirlenmeler artırabilir.

2. Yaşlıda tad alma azalmıştır. Nedenleri.

Dilde papillalarda azalma, çinko eksikliği ve protez dişler

6 19.01.2022
 3. Özefagusla ilgili
• Disfaji (yutma güçlüğü)
• Odinofaji
• Özofajial kolik
• Pirozis
• Halitozis
• Regürjitasyon
• Siyalore

7 19.01.2022
 Disfaji: Yaşlılarda görülmesi normal değildir.

• Yutma hareketinin başlangıcındaki bozukluklar orafaringeal

disfaji olarak adlandırılır.

• Normalde gıdalar 2 sn de özefagusa geçmelidir. Bu hastalarda

bu süre uzamıştır.

• Böyle sorunda hasta lokmanın boğaza takıldığından söz eder.

8 19.01.2022
Yaşlılıkta disfaji nedenleri:

• SVO (stroke)
• Beyin taravması
• Multiple skleroz
• Parkinson
• Konfüze hastalarda solunum problemleri
• Zenker divertikülü
• Enfeksiyonlar
• Larenks kanseri

9 19.01.2022
 SVO’ da beyin sapında meydana geldiyse başka nörolojik
semptomlarda vardır.

Sadece yutma merkezini tuttuğu zaman, tek semptom

disfajidir.

Parkinsonda ise yutma ile ilgili kasların koordinasyon bozukluğu

ve dildeki titreme nedeniyle disfaji ortaya çıkar.

Zenker divertikülü, üst özefajial sfinkter bölgesinin hemen

üstündeki faringeal duvarda keseleşme sonucunda oluşur.

Büyük olduğunda, gıdaların içinde birikmesi sonucu bası yapar

ve disfaji ortaya çıkar.

10 19.01.2022
 Akalazya
• Özofagusun alt ucu daralmış, üst kısmı ileri derecede
genişlemiştir.
• Yaşlıda semptomlar yavaş gelişmektedir.
• Hasta hem sıvı hem de katı gıdalarda disfaji tarif eder.
• Regürjitasyon ve aspirasyon bulunur.
• Tedavide darlık olan bölge dilate edilir.
• Kas gevşetici ilaçlar verilir (nifedipin).

11 19.01.2022
 Özofagus Kanseri
• Tüm disfajisi olan hastalarda ilk akla gelmelidir.
• Disfaji ileryicidir ve önceleri katı gıdalarla olurken, daha sonra
hem katı hem de sıvı gıdalarla olur.
• Odinofaji, retrosternal ağrı, kilo kaybı ve anemi
• vardır.

Tanı baryumlu filmle koyulur.

• Erken evrede cerrahi uygulanır.
• İlerlemiş olgularda özofagusu açık tutmaya yönelik palyatif
yöntemler uygulanır (Endoskopik protez).

12 19.01.2022
 MİDE
• Yaşla birlikte ortaya çıkan en önemli değişiklik atrofik gastrit ve
gastrik sekresyonda azalmadır.
• Son 20 yılda yapılan endoskopik insidans araştırmalarında, 70 yaş
üstündeki nüfusta bu sıklık %30’un üzerindedir.

• Farelerle yapılan çalışmalarda, asit ve pepsinojen sekresyonun

azaldığı saptanmıştır. Asit sekresyonunun azalması, aşağıdaki
sorunlara yol açar.
✓ GİS enfeksiyona zemin hazırlar.
✓ Bazı besinlerin emilimi azalır (demir B12, B6 vit ve bakır).
✓ Asit sekresyonunun azalması mide motilitesini etkileyerek mide
boşalması yavaşlar.

13 19.01.2022
 MİDE
 Midede yanma ve ağrı olup olmadığı
 Ağrı yemekle ilişkili mi?
 Aç karınla mı oluyor?
 Kaç dakika sürüyor?
 Antiasit alınca geçiyor mu?
 Hematemez
 Gastrik obstriksiyon (fışkırır tarzda)
 Aspirin
 Alkol kullanıp kullanmadığı
 Anemi

14 19.01.2022
  Fizik muayene

 Batın muayenesi
 Palpasyon
 Perküsyon
 Oskültasyon
 Karın ağrısı, diyare, konstipasyon, dışkıda kan, renksiz
gaita, siyah dışkı, kötü kokulu dışkı.

15 19.01.2022
 GİS’te kullanılan laboratuvar yöntemleri
Test Normal değerler Anormal bulguların anlamı
Kalsiyum 9-10,5 mg/dl Azalmış değerler
Malabsorbsiyon
Yaşlılarda hafifçe Renal yetmezlik
düşmüştür. Akut pankreatit olduğunu
düşündürür.
ALT veya 5-35 IU/ml Artmış değerler
SGPT Yaşlılarda hafif Hepatit
yükselebilir. Siroz
Serum 56-190 IU/L veya Artmış değerler
amilaz 25-125 Ü/L Akut pankreatiti gösterir
Yaşlılarda hafifçe
yükselebilir.
16 19.01.2022
 Gastro Özofageal Reflü (GÖR)

Reflü, asitli mide içeriğinin

özofagusa gelmesi ve uzun
süre temas etmesiyle
özofagusun asitten kendini
koruma özelliğinin yok
olmasından kaynaklanır.

Erişkinlerin yaklaşık %20'sinde

reflü görülmektedir

17 19.01.2022
 Reflü Şikayetleri Nelerdir?
• En sık görülen şikayet mide yanması
• Göğüste yanma ve ekşime
• Ağıza gelen acı bir tat
• Ağız kokusu
• Özellikle yemeklerden sonra ve tok karna yatıldığında geceleri rahatsız
eden şişkinlik, geğirme ve boğulma hissi
• Göğüste takılma ve sıkışma hissiyle birlikte kalbe baskı ve çarpıntı
• Derin nefes almada güçlük
• İleri aşamalarda da;
• Kronik farenjit
• Kronik sinüzit
• Alerjik astım
• Diş çürüklerine gidilen bir süreç yaşanabiliyor.
18 19.01.2022
 Hazımsızlıkla İlgili Olan Şikayetler
• Safra kesesi taşı, ülseri ve gastriti olanlarda;
Şişkinlik, geğirme, midede yanma ve hazımsızlık

Kulak Burun Boğaz Hastalıkları İle İlgili Olan Şikayetler

• Kronik farenjit
• Kronik sinüzit
• Ses kısıklığı
• Kronik tahriş öksürüğü

19 19.01.2022
 Göğüs Hastalıkları İle İlgili Olan Şikayetler
• Alerjik astım
• Kronik öksürük

Kalp Hastalıkları İle İlgili Olan Şikayetler

• Çarpıntı
• Kalpte sıkıntı hissi

20 19.01.2022
 İlaca bağlı özofajit

• Yaşla birlikte özofagusun motilitesinde bozulma

• Tükrük salgısının bozulması
• Oral ilaç alımının artması (NSAI, askorbik asit vb) görülür.

• Retrosternal ağrı ani başlar.

• Odinofaji görülür.
• Endoskopide ülser görülebilir.
• Neden olan ilaç kesilir ve antiasit tedavisi başlanır.

21 19.01.2022
 Reflüde ilaç tedavisi
• H2 reseptör antagonistleri (fomadin vb) veya proton
pompası inhibitörü kullanılabilir.

• Aljenik asit içeren ilaç tedavisiyle (antepsin, gaviskon gibi)

özefagusun yüzeyi kaplanarak mide asidinin etkisi azaltılır.
Bu tedavi yönteminde yemek borusu ilaç tarafından yüzeysel
olarak sıvanır.

• Antiasitler, mide asit salgısını kontrol altına alır. Ancak reflüyü

engellemez. İlaç tedavisine rağmen safra yukarı doğru çıkabilir.
• İlaç tedavisi %80 rahatlatır. İlaç tedavisi kesilince şikayetler
ortaya çıkar.

22 19.01.2022
 Endoskopik Reflü Tedavisi
• Cerrahiden çekinen hastalar için uygundur

• Kondrendikasyonları:
• 18 yaşından ↓
• Gebelere
• 2cm. ↑ büyük mide fıtığı olanlara
• Özefagus ileri derecede tahriş olmuşsa, hücresel değişme varsa
• Akalazyası olan hastalara.

23 19.01.2022
Endoskopik Reflü Tedavisinde 3 yöntem vardır
Stretta (Radyo frekans dalga): Radyo frekans dalgaları ile kas dokusu
ısıtılarak, ısı hasarı oluşturulur. Kas dokusu iyileşirken daralır.

Hacim etkisi yaratan yöntemler (Entreyx Gatekeeper): Kardiadaki

yüzeyel hücrelerin altına sıvı ile karşılaştığında hacim olarak artan
tüpler yerleştirilir. Şişerek hacim etkisi yaratır.

Endoskopik dikiş yöntemleri (Endocinch plicator): Kardiaya mukozal

dikişler yapılır.

Cerrahi: Reflü nedeni mide hernisi ise, herni onarıldıktan sonra

özofagusun karın içinde kalan kısmının etrafında mideyi çevrelemek
ve mide kapağı yaratmak.

24 19.01.2022
 Reflüsü olan hastanın eğitimi
 Baharatlı, asitli, yağlı gıdalardan, turunçgiller ve meyve suları
içmemeli
 Çay, kahve (kafeinli ve kafeinsiz), kola sınırlanmalı
 Aşırı yemek yenmemeli
 Sigara içilmemeli
 Yemekten hemen sonra spor yapılmamalı
 Yatmadan önce yemek yenmemeli, yemek yatmadan en az 3-4
saat önce yenmeli
 Yatağın başı 30 derece yükseltilmeli, ilave yastık kullanmalı
 Karnı sıkan giysiler giyilmemeli
 Fazla kilolar verilmeli

25 19.01.2022
 Gastritler
Mide mukozasının inflamasyonudur. Akut ve kronik olabilir. 50 yaşın
üzerindeki nüfusun %50’sinde kronik gastrit bulunur.

1. Akut Gastrit

 İnsidans: 60-70 yaşlarında erkeklerde kadınlardan daha sık görülür.

Alkol ve sigara kullananlarda insidans yüksektir.

 Etyoloji: Çeşitli sebepleri vardır.

Başlıcaları; zararlı gıda maddeleri, alkol, ilaçlar, kimyasal maddeler, sıcak,
soğuk, enfeksiyonlar (bakteri, viral, fungal) ve ışınlardır.

 Belirti ve Bulgular: Epigastrik ağrı, epigastriumda gerginlik ve

hassasiyet, iştahsızlık, sindirim güçlüğü, bulantı kusma ve GİS
kanamadır. GİS kanama 24 saatten kısa bir sürede meydana gelebilir.
26
Bu belirtiler 3-4 gün devam edebilir.
19.01.2022
 2. Kronik Gastrit

Tip A ve Tip B olarak iki grupta toplanır. Tİp A daha çok,

korpus ve fundusu tutar ve hipoklorhidri ile seyreder. Tip B
ise antrumda yerleşir ve helikobakter pilori (HP) enfeksiyonu
ile birliktedir. Çoğu zaman asemptomatiktir ve tedavi
gerektirmez. Şikayetler geçici olarak ortaya çıkar.

• Etyoloji: Alkol, sıcak, soğuk, yiyecek ve içeceklerin

iritasyonunun uzun sürmesi, psikosomatik nedenler,
pernisyöz anemi rol oynar.

• Belirti ve bulgular: Semptomlar uzun süre devam eder.

Pernisyöz anemi (B12 vit eksikliği), gaitada gizli kan,
hipoklorhidri, yemeklerden sonra gaz ve mide yanması.
27 19.01.2022
 Kronik gastritte tedavi ve bakım

 Tedavi nedene yöneliktir. Tedavide hasta eğitimi çok önemlidir.

 Akut dönemde yatak istirahatine alınır.
 Etken ortadan kaldırılmalıdır.
 Bulantı kusma varsa, ağızdan yiyecek verilmez.
 Sıvı elektrolit kaybı varsa parenteral yol ile beslenir.
 Semptomlar hafifleyince, ağızdan yumuşak sulu gıda verilir.

28 19.01.2022
 • Koruyucu önlemler alınır. Çay, kahve, kolalı içecekler, ekşi, acı,
baharatlı besinler yasaklanır.

• Mide ağrısı olunca antiasitler ve H2 reseptör antagonistleri

yarar sağlamaktadır. Akut devre geçtikten sonra, antiasitlere
gereksinim kalmaz. Asit sağlayan hücreler yok olmuştur.
Tedavide vitamin verilebilir.

Komplikasyon: Tedavi edilmezse, pernisyöz anemi, gastrik ülser

ve GİS kanama gelişebilir.

29 19.01.2022
 Peptik Ülser (PÜ)
 Sindirim sisteminin mukoza ve alt
gastrointestinal alanın daha alt
yapılarını tutan, asit mide suyunun
etkisiyle oluşan yaradır.
 Özofagus, mide, duedonum ve
jejunumda meydana gelebilir.
 İnsidans: PÜ nüfusun yaklaşık %10’unda
 PÜ’ler erkeklerde kadınlardan daha sık
 Doğu Karadeniz bölgesinde ↑ Duedonal
ülser (DÜ) görülme sıklığı gastrik ülsere
(GÜ) oranla daha ↑.
30 19.01.2022
 PÜ etyoloji
 Kesin olarak bilinmemesine rağmen, çok sayıda etkenden söz
edilmektedir. Bu etkenlerin bir kısmı mukozaya saldırırken bir
kısmı mukozanın direncini azaltır.
 HCI ve pepsin sekresyonu
 Helikobakter plori (HP)
 Diyet predispozan faktör olarak görülmemesine rağmen çay,
kahve, kola riski arttırabilir. Süt riski azaltır.

31 19.01.2022
  İlaçlar (Kortikosteroid, salisilatlar)
 Psikolojik etkenler (Stres)
 Travma ve ciddi hastalıklar (Fiziksel stres, şok, yanıklar, travmalar).
 Kalıtım (Soy geçmişinde PÜ olduğunda ülser oluşması 3 kat ↑)
 Mukus üretiminde değişiklik
 Mukozada iskemi (Sigara)
 Duedonal reflü (Alkalen sekresyonar, safra ile mide mukozası
hasara uğrar).
 DÜ erkeklerde ve “0” kan grubu olan kişilerde daha sık ).
 Ülser midenin küçük kurvaturunda oluşur. Büyük kurvaturunda ise
maling olma olasılığı yüksektir

32 19.01.2022
 PÜ belirti ve bulgular
 En yaygın semptom hazımsızlıktır.

 Epigastrik ağrı ülserin en büyük özelliğidir.

 Sıklıkla bulantı kusma ağrıya eşlik eder

 Asit regürjitasyonuna bağlı özofagus ve midede yanma ve gaz

şikayeti vardır.

 Özellikle GÜ’de anoreksiya ve kilo kaybı oluşabilir.

33 19.01.2022
 PÜ Ağrısının Özellikleri

 Karakteri, şiddeti: Ülserin yerine, büyüklüğüne, kişinin ağrıya

duyarlılığına göre değişir. Devamlı bir ağrıdır ve şiddetli
değildir.

 Yeri ve Yayılışı: Eğer komplikasyon yoksa ağrı göbek ile ksifoid

arasındaki orta çizgi üzerinde ve 2-6 cm çapında sınırları kesin
olarak belirlenebilir.

34 19.01.2022
  Periyodisitesi: Ağrılı ve ağrısız periyodlar birbirini izler.
İlkbahar ve sonbaharda sık görülür.

 Ritmi: Ülser özofagusta ise ağrı yemek yedikten 1-2 dakika

sonra, mide de ise yemekten ½-1 saat sonra, duedonumda
ise yemekten 2-4 saat sonra görülür.

 Duodenum Ülseri (DÜ)’ lerde gece ağrıları da sık görülür.

 Ağrı yemek yemekle ya da antiasit almakla geçer.

35 19.01.2022
  DÜ ilk ortaya çıktıktan sonra %60 oranında 1 yıl içinde tekrarlar.

 GÜ’li hastaların %50’sinde hastalık 2 yıl içinde tekrarlar.

 Eğer hastanın şikayetleri devamlı ve ağrı şiddetli ise diğer

organlara penetre olduğu düşünülür.

 Tek bulgu epigastrik hassasiyettir. Hastaların % 20’sinde ilk

bulgu Gİ kanamadır.

36 19.01.2022
  DÜ’in insidansı GÜ’den daha sıktır. Yüksek asit sekresyonu ve
midenin hızlı boşalması ile meydana gelmektedir.

 Duedonumda pH uzun süre düşüktür. Proteinden zengin

yiyecekler, kalsiyum ve vagal uyarı asit sekresyonunu arttırır.

 Duedonumda inhibisyon mekanizması ve pankreatik sekresyon

asidi kontrol etmede yetersiz kalabilir.

37 19.01.2022
  Gastrik Ülser (GÜ) çok kısa sürede iyileşir.

 GÜ muhtemelen mukoz bariyerin yıkılmasından meydana gelir.

 Plorun yetersizliğinde duedonal reflü sonucu mide mukozası

safra ile hasara uğrar.

 Gastrik mukozaya kan akımının azalması ile savunucu bariyerde

değişebilir.

 GÜ DÜ’den daha az tekrarlar.

38 19.01.2022
Değerlendirme DÜ GÜ
yeri
Ülserin Yeri Plordan 1 parmak aşağıda Fundus ve pilorun birleştiği yerde ve
bazen antrumda.
Asit Sekresyonu Artmıştır. Normal ve azalmıştır.
Serum Pepsinojen Artmıştır. Normal (N)
Serum gastrin hızı N Yükselmiş
Kan grubu Sıklıkla “0” Fark yok
Başlama yaşı 25-50 45-54
Cinsiyet Erkek - Kadın 4:1 Erkek - kadın 2:1
Gastrit ile ilişkisi Yok Yaygın ve artmıştır.
Ağrı Yemeklerden 2-3 saat sonra ve gece Ağrı değişkendir. Yiyecekler
Yemek ve antiasit ağrıyı geçirir. kötüleştirebilir. Antiasitler etkisizdir.
Beslenme durumu Genellikle iyi beslenenlerde Muhtemelen kötü beslenenlerde
Kanserleşme Nadir, insidansı arttırmaz. Hastaların yaklaşık %10’unda oluşur.
Kanama şekli Melana hematemezden daha Hematemez melanadan daha
yaygındır. fazladır.
Tekrarlama Cerrahi sonrası oluşması Cerrahi sonrası tekrarlar.
39 düşüktür. 19.01.2022
 Ülserde Tanı
 Mide ve duedonum grafisi, gastroskopi ve biyopsi yapılır.

Tedavi ve Bakım
 Fiziksel ve mental istirahati sağlanır.
 Diyet düzenlenir.
 Ülserin iyileşmesini sağlamak amacıyla antiasitler, H2 reseptör
antagonistleri, antikolinerjikler ve antibiyotik verilir.

40 19.01.2022
  Hastaların % 80-90’nında Helikobakter Pilori (HP) vardır.

 Tedavide ilk adım H2 reseptör antagonistleri verilir. Gece asit

üretimini %80 azaltır. Bu ilaç grubu ile 2 ayda iyileşme olur.

 Proton pompası inhibitörleri: Omeprazol tedavisi ile 4 haftadan

sonra iyileşme olur.

 Antiasitler: Alüminyum hidroksit, magnezyum trisilikat. Sıklıkla

diyare, daha sonrada konstipasyona yol açar.

 Sedatif ve trankilizanlar verilir.

 Antikolinerjikler: düz kas spazmını azaltarak HCI salgılanmasını

azaltırlar.
41 19.01.2022
  HP’li hastalar antibiyotikler ile tedavi edilir. Antibiyotikler
sayesinde HP PÜ tekrarlamasını %10↓. Klasid ve amoksisilin
kullanılır.

 Klasid günde 1 gr olarak (klatromisin) verilir. Sisaprit, pimozid

ve terfenadin ile birlikte kullanılmamalıdır. Yan etki olarak
bulantı kusma, diyare, abdominal ağrı ve dispepsi yapabilir.

 Amoksisilin günde iki defa 1000mg olarak verilir. Penisilin ve

sefalosporinlere duyarlı kişilerde kondrendikedir. Oral
neomisin ve antiasitle birlikte kullanılmamalıdır.

42 19.01.2022
 HP eradikasyonu için şu doz rejimleri önerilmektedir

 Üçlü tedavi rejimi

 Günde 2 defa 500 mg klatromisin,
 2 defa 1000 mg amoksisilin
 2 defa 30 mg lansoprazol ile birlikte 10 gün uygulanır.

VEYA

 Günde 2 defa 500 mg klatromisin,

 2 defa 1000mg amaksisilin
 20 mg omeprazol ile birlikte uygulanır.

43 19.01.2022
 Peptik ülser komplikasyonları
 Kanama: En sık GÜ de görülür. Çeşitli derecelerde olabilir.
Minimal bir kanama olabileceği gibi masif kanama şeklinde
de ortaya çıkabilir.
 Hematemez, melena, gaitada gizli kan bulunabilir. Hastanın
kusmuk ve gaitasının izlenmesi önemlidir.
 Eğer masif kanama varsa hasta hipovolemik şoka girebilir.

 Hasta dikkatli gözlenir ve yaşam bulguları izlenir. Özellikle

kan basıncı, nabız, laboratuvar bulguları (hemoglobin ve
hematokrit) izlenmelidir.
44 19.01.2022
  Perforasyon: DÜ de en sık görülen komplikasyondur.
 Hastada aniden keskin bir ağrı başlar. Peritonit gelişir ve ağrı
tüm karına yayılır.
 Karın hassas ve serttir. Karakteristik olarak hasta dizlerini
karnına çeker.

 Perforasyon oluşmuşsa hemen sıvı elektrolit ve kan

gereksinimleri karşılanmalı ve antibiyotik başlanmalıdır.

45 19.01.2022
  Obstrüksiyon: Ülserin neden olduğu ödem, inflamasyon, skar
dokusu sonucu pilorda oluşan daralmadır.
 En önemli belirtisi kusmadır. Eğer kusmalar inatçı ise hasta
mide içeriğinin kaybedilmesi ile metabolik alkaloza girebilir.

 Penetrasyon: Ülserin mide duvarını aşıp pankreas gibi komşu

organlara yapışmasıdır. Böylece ülser penetre olduğu organı
tahrip etmeye başlar.

46 19.01.2022
 Peptik ülserde hasta eğitimi
 İlaçlar
 Beslenme
 Sigara
 Dinlenme ve stresin azaltılması

47 19.01.2022
 Mide kanseri
 Mide kanseri midenin alt yarısında daha sık görülür
 İnsidans: Akciğer kanserinden sonra görülme sıklığı 2. sıradadır.
 Sebebi tam bilinmemesine rağmen erkeklerde kadınlara göre iki kat
daha fazla,
 Beyaz ırkta daha yaygın
 Pernisyöz anemili kişilerde
 Sosyoekonomik düzeyi düşük, varoşlarda yaşayanlarda,
 Radyasyona maruz kalanlarda,
 Tütsülenmiş balık ve et yiyenlerde,
 Atrofik gastritli kişilerde sıklıkla görülür.
 Dünyada mortalite oranı yüksektir ve farklı diyet, genetik ve topraktaki
bileşimler neden olabilir. HP’nin varlığı da insidansı artırır.

48 19.01.2022
 Mide Ca da etyoloji
 Kronik gastrit

 Aklorhidri

 Pernisyöz anemi

 Mukozadaki değişiklikler

 Tuzlu balık

 Nitratlar

 Aşırı tuzlu yiyecekler (turşu gibi) diyetteki karsinojenlerin

emiliminin artmasına bağlıdır.

49 19.01.2022
 Mide Ca da risk Faktörleri
 Metal ile, kömürle uğraşanlar, fırıncılar,
 Tozlu, sigara dumanlı, sülfürdioksit içeren yerde çalışanlar
 Odun dumanı ya da sigara içenler,
 Nitrit içeren besinlerin aşırı tüketilmesi (sucuk vb.)
 Şişmanlar mide kanserine adaydırlar.
 Mide kanserinden sakınmada özellikle kronik gastrit, HP
enfeksiyonu ve pernisyöz anemi önemlidir. Primer koruyucu
önlem sigara içmemektir.

50 19.01.2022
 Mide Ca da fizyopatoloji
 Kanser çoğunlukla pilorik ve antral bölgede küçük kurvaturda
oluşur. Kanserlerin çoğu midenin alt yarısında görülür.

 Mide kanseri doğrudan pankreasa, lenfatik sisteme, karaciğer,

akciğer ve kemiklere metastaz yapar.

 Tümör tipindedir ve bazen penetre, bazen ülserleşir, bazen de

dokular arasında yayılır.

 Prognoz oldukça kötüdür. Metastaz yapmamış kanserlerin

%90’ında yaşam süresi 5 yıldır.

51 19.01.2022
 Mide Ca da belirti ve bulgular
 Hastalığın geç dönemlerinde ortaya çıkar. Bu nedenle erken
tanılama güçtür. Belirtiler tümörün yerine bağlıdır.

 Kardia yanındaki tümörler disfajiye, pilor yanındaki tümörler

obstrüksiyona yol açarlar.

 Kilo kaybı, hazımsızlık, midede dolgunluk ve rahatsızlık hissi,

iştahsızlık, anemi, gaitada gizli kan.

 Bazen batında bir kitle ele gelebilir ya da metastaz sonucu kemik

ağrıları meydana gelebilir.

 Kanser ülsere yol açmışsa bunu bening ülserden ayırt etmek

güçtür.

 Gastrik sıvıda laktik asit ve laktat dehidrogenaz düzeyinin artması

52 kanseri gösterir. 19.01.2022
 Mide Ca da tanı
 Röntgen incelemeleri,
 Gastroskopi,
 Biyopsi.

53 19.01.2022
 Mide Ca da tedavi
 Tıbbi tedavi pek etkili değil, erken evrede ise, tedavi yöntemi
cerrahidir.

 Cerrahiden sonra kombine radyasyon ve kemoterapi yararlı

olabilir.

 Cerrahiden sonra intravenöz total paranteral beslenme

yapılır

54 19.01.2022
 Mide Ca Kemoterapisinde iyi sonuç
kombine ilaç tedavisi ile olabilir.
 Fluorourasil, mitomisin C ve adriamisin iyi sonuç verir.

 Bakımında; ağrı, beslenmede değişiklik, tedavi ve

yaşamını tehdit eden hastalıktan korkuya karşı
girişimler uygulanır.

55 19.01.2022
 Amerika Kanser Enstitüsü'nün kanserden
korunmak için önerdiği altı öneri
 Bol taze sebze ve meyve yemek
 Kırmızı et, balık ve tavuğun dengeli yenmesi
 Vücudun ideal kilosuna yakın olması
 Hareketli bir yaşam
 Sigara içmemek

56 19.01.2022
 Amipli Dizanteri

Dizanteri diyare ve karın krampları ile seyreden barsakların

enfeksiyonudur.

 Etken: entamoeba histolika’dır. Etken klora dayanıklı ve

55 santigrat derecede kolayca ölmektedir.
 Sanitasyonun yetersiz olduğu, kalabalık ve sıcak ülkelerde
görülür. Kontamine yiyeceklerle bulaşır.

57 19.01.2022
 Dizanteride belirti ve bulgular
 Rektumda enflamasyon, kanama ve iltihap, dışkıda da amip
vardır.

 Hastalığın belirti ve bulguları yavaş yavaş ortaya çıkar.

 Kişide kanlı ve mukuslu diyare görülür.

 Ateş, karnın alt kadranında ağrı ve karnın üst kadranında

hassasiyet vardır.

 Hastalık karaciğere yayıldıktan sonra üst kadrandaki

hassasiyet artar.
58 19.01.2022
 Tanı: Endoskopik ve mikroskopik inceleme ile konulur

Tedavi ve Bakım: Metronidazole (Flagyl), Klorakin ve tetrasiklin

kullanılır.
• Dışkı kültürü 3 kez (-) gelinceye kadar hasta hastanede yatırılır.
• Kist çıkaran portörler tedavi edilmelidir. Hastanın sıvı elektrolit
dengesinin sürdürülmesi oldukça önemlidir.
• Hasta IV yolla beslenebilir, posasız sıvı ve irite etmeyen yiyecekler
verilebilir.
• Birey ve aileye çevre temizliğine dikkat etmesi için eğitim yapılır.
• Özellikle tuvaletten sonra el yıkamanın önemi anlatılır.

59 19.01.2022
 • Barsak perforasyonu, kanama, anemi ve apse gibi

komplikasyonlar yönünden gözlenir.

• Karbonhidrat ve proteinden zengin bir diyetle beslenmesine

özen gösterilir.

• Nüksler olabileceği için, tedaviden 6 hafta ara ile (6ay) hekim

kontrolünde olmaları gerektiği anlatılır.

60 19.01.2022
 Dizanteriden korunma
• Topluma hijyen kurallarının öğretilmesi, korunmada en önemli
ilkedir.

• Dışkı uygun şekilde yok edilmeli, gübre olarak kullanılmamalı,

• Çiğ sebze ve meyveler iyice yıkanmalı,

• Besin işlerinde portörler çalıştırılmamalı,

61 • Vektör görevi yapan karasineklerle savaşılmalıdır. 19.01.2022

 Ülseratif Kolit

Kolonun mukoza ve submukozasını tutan, konjesyon, ödem,

ülserasyon ile seyreden iltihabi bir hastalıktır.

 Genellikle rektum ve kolonun uç kısmında başlar ve

rektosigmoidden, sigmoid ve inen kolona yayılır.

 Küçük ülserlerden sızıntı şeklinde kanama olur ve abseler de

gelişir.

Mukozada yaygın ödem olduğu için herhangi küçük bir travma

kanamaya yol açar.

İnsidans: ülseratif kolit Crohn’s hastalığından daha yaygındır.

Tüm yaşlarda görülür fakat genç kadınlar ve Yahudi’lerde daha
62 19.01.2022
sık görülür.
 Ülseratif kolitte etyoloji
Hastalığın oluşumunda bazı teoriler vardır.
1. Birincisine göre hastalık bakteriyel kaynaklıdır. Çünkü bireyin
hastalıktan önce bakteriyel bir enfeksiyon hikayesi vardır.

2. Araştırmacılara göre alerjik de olabilir.

3. Diğer bir gruba göre immünite değişikliğine bağlı olabilir. Çünkü

kolonda antikorlar bulunmuştur.

4. Diğer bir teori ise yıkıcı enzimlerin varlığı ve barsak duvarının

koruyucu maddesinin eksikliği enflamatuar sürece yol açabilir.
Emosyonel durum bozukluklarında hastalık şiddetlenir fakat bu
primer sebep değildir.

63 19.01.2022
 Ülseratif kolitte belirti ve bulgular
 En büyük belirtisi rektal kanamadır.
 Günde 20 ya da daha fazla sayıda diyare görülür.
 Ciddi diyare günde 500- 17000 ml sıvı kaybına yol açabilir. Gaita
kanlı, mukuslu ve suludur. Diyare abdominal kramp olabilir ve karnın
alt kadranında kolik tarzda ağrı olur.
 Bulantı kusma, anoreksiya, kilo kaybı ve potasyum kaybına yol açar.
 Ek olarak plazma proteinleri, protrombin ve sıvı kaybı olur.
 Kanamaya bağlı olarak anemi gelişebilir.
 Diyetle demir alınmalıdır.

64 19.01.2022
 • Hastalık akut geliştiğinde hastada ateş görülür.

• Ciddi diyare ve kusma metabolik asidoza yol açabilir.

• Karnın alt kadranında hassasiyet ve abdominal distansiyon

görülür.

• Ülseratif kolit, stres, diyet, laksatif ve antibiyotik gibi iritanlar

sonucunda tekrarlar.

• Fiziksel çaba, akciğer enfeksiyonu ve yorgunluk sonucu bir

atağa neden olabilir.

65 19.01.2022
 Ülseratif kolitte tanı
 Kolon grafisinde hastalığın erken dönemlerinde barsak lümeni
kenarında hafif düzensizlikler, ilerlemiş vakalarda ise darlık
görülebilir. Endoskopide ise barsak mukozası ödemli ve
ülserlidir.

 Hastada demir eksikliği anemisi, sedimantasyonda hızlanma ve

hemoglobin düzeyinde azalma vardır.

66 19.01.2022
 Ülseratif kolitte tedavi ve Bakım
• Ağır durumlarda hastaya ağızdan hiçbir şey verilmez ve kortizonlu
lavman yapılır. Hasta ağızdan alabiliyorsa, kortizon oral olarak verilir.

• İkinci bir enfeksiyonu önlemek için sulfonamid ve antibiyotikler

verilir.

• Akut dönemde hastanın sıvı elektrolit dengesi korunmaya çalışılır,

eksik olan sıvı ve elektrolitler yerine konur.

• Peristaltizmin yol açtığı kramplar ve diyare için antikolinerjikler

yararlı olabilir.

• Sedatiflerde yarar sağlayabilir.

67 19.01.2022
  Diyet, protein ve kalori yönünden zengin ve posasız olmalıdır.
Eğer hasta tolere edebiliyorsa az posalı diyet verilebilir. Diyet
hastanın duyarlı olduğu besinleri içermemelidir.

 Ülseratif kolitli kişiler genellikle süt ve süt türevlerine karşı

duyarlıdır.

 Kesinlikle laksatif verilmemelidir, çünkü hastalığı aktive eder.

 Bu hastalara IM yolla K vitamini verilir. Çünkü K vitamininin

emilimi iyi değildir.

 Hastalığın tedaviye ne derecede yanıt verdiği endoskopi ile

anlaşılır.

68 19.01.2022
 Diyarenin Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Lomotil (Atropin sülfatlı difenoksilat hidroklorid): Günde 4 kez 5
mg verilir.
Imodium (Loperamid hidroklorid): Başlangıçta 4 mg, daha sonra
her defekasyondan sonra 2 mg verilir. Maksimum günlük doz
16 mg’dır.

Tedavi süresince hemşire;

• Diyare sayısını değerlendirir.
• Sıvı elektrolit dengesini izler.
• Ağız kuruluğu, taşikardi, kızarıklık ve üriner retansiyonu izler.
• Eğer Gİ iritasyon oluşursa, yiyeceklerle birlikte verilir.
• Abdominal distansiyonu, ağrı ve ateşi izler.

69 19.01.2022
 Ülseratif kolitin komplikasyonları
 Bu hastalık sonucunda oluşabilecek psödopolipler zamanla
kanserleşebilir, bununla birlikte anal fissür, fistül, apse,
perforasyon, darlık ve anemi görülebilir.

 Enflamatuar barsak hastalıklarında sıklıkla intestinal sistemin

dışında belirtiler görülür.

 En yaygın semptomlar eklemlerde, ağız, cilt ve gözlerde oluşur.

 En büyük deri belirtileri eritema nodosum ve piyoderma (deri

iltihabı) kangrenidir.
70 19.01.2022
 Crohn
 Crohn hastalığı sindirim sistemini oluşturan yemek
borusu , mide , ince ve kalın barsaklardaki bir veya
birkaç bölümünü tutabilen , tutulan bölümde
kalınlaşma , ülserler oluşturan bir hastalıktır.

71 19.01.2022
72 19.01.2022
 HEPATİTLER
 Karaciğerin parankim
dokusunun enfeksiyonudur.

 Etken HAV,HBV, HCV, D,E,F,G

virüsü olabilir.

73 19.01.2022
 Hepatitlerde epidemiyoloji
HAV: çocukluk çağında alınır. Yetişkinlerde antiHAV IgG % 70-95
pozitifdir.

HEV:Erişkin yaşta alınır. Ülkemizde %5 seropozitiflik vardır

HBV:Dünyada her 3 kişiden biri bu virusla karşılaşır. 350-400

milyon taşıyıcı vardır. Ülkemizde taşıyıcılık %5

Ülkemizde 30 milyona yakın insanın HBV’den etkilendiği ve

bunların 4 milyonunun portör bildirilmektedir.

HCV: 400 milyon taşıyıcı vardır. Ülkemizde %0.5-1

74 19.01.2022
 Hepatitlerde fizyopatolojisi
 Krc dokusunda yaygın inflamasyon görülür.

 Krc hücrelerindeki hasar hücre dejenerasyonu ve nekrozu

şeklindedir.

 Kupffer hücrelerinde çoğalma ve büyüme söz konusudur.

 Periportal bölgelerde inflamasyon safra akışını engelleyebilir.

 Kolestaz gelişebilir.

75 19.01.2022
 Hepatit A
Etkeni HAV
85 santigrat derecede bir dakikada etkisizleşir.
Bulaşma fekal oral yol ile olur.

76 19.01.2022
 HAV da tanı
Anti HAV IgM(+) (Hastalık var)
IgG(+) (Hastalık geçirilmiş)
Gebelerde fulminanttır. Ülkemizde %99 geçirilmiştir.
Kan serumunda Ast, ALT değerleri 5-10 binlere yükselmiş
olabilir. (N=20-40U) Fakat yükselmesi hastalığın ilerlediğini
göstermez.

77 19.01.2022
 Korunma

Aşı: HAVRİX 1740

Hastalığı geçiren kişinin ailesine I.Globülin yapılabilir.
Hastanın tabak, kaşığı ayrılır.
Diyet normaldir.
Yatak istirahatine gerek yoktur.
Bulantı döneminde antiemetik verilebilir.

En önemli korunma şekli el yıkamadır.

78 19.01.2022
 Hepatit B
Bulaşma yolu: İğne batması,
kan ve seksüel yol,
doğum sırasında bebeğe bulaşabilir.
Yenidoğanda kronikleşme %100’dür.
Yetişkinde kronikleşme %5-10
↓
SİROZ
↓
HCC (Hepatosellüler karsinom)
Halsizlik
Yenidoğanların aşılanması gerekir.

79 19.01.2022
 Antijenler
HbsAg (yüzey),
Hbc Ag (kor, çekirdek),
Hbe Ag

Antikorlar: Anti HbsAg, Anti Hbc Ag, Anti Hbe Ag

Olguların %80’ni sessiz seyreder.

2-6 ay Boşluk Antikorlar

80 19.01.2022
 HBV Korunma

Sağlık personeli risk grubudur.

Sağlık eğitimi ve çevre temizliği yapılmalı,
Bulaşma yolları halka öğretilir.
Toplu yerlerde (okul, kışla) sürekli eğitim ve denetim yapılır.
HBV geçiren kan vermemelidir.
Hepatitli kişinin kullandığı tuvalet sık sık kireç kaymağı ile
(1/10) dezenfekte edilmelidir.
Kişi hangi tip hepatiti geçirdi ise ona karşı bağışıktır.
Virüs kaynatmakla ölmez.

81 19.01.2022
 Aşılanma
Piyasada bulunan rekombinant DNA tekniğiyle
hazırlanan B hepatiti aşıları emniyetlidir ve yaklaşık % 95-
98 oranında antikor oluştururlar. En az 5 yıl koruma
sağlamaktadır.
Aşı deltoid kas içine 0,5-l cm, 3 (0,1 ve 6 ay) veya 4 doz
(0, 1,2 veya 12 ay) uygulanır, 5 yılda bir rapeli yapılır.
B hepatitinden korunmakla HDV'den de korunmuş
olunur.

82 19.01.2022
 HCV
Bulaşma B’ de olduğu gibidir.

1 cc kanda B virüsü %5,

C virüsü %2, HIV virüsü % 1
oranında bulunur.

%5-10’u kan transfüzyonu ile

bulaşır.

%80-90’nı kronikleşir.

%20-30 SİROZ gelişir.

Anti HCV (+) olması ile tanı

koyulur.
83 19.01.2022
 HCV

Kronikleşme oranı en fazladır.

Akut hepatit safhasında tedavi edilirse kronikleşme

%90 önlenir

Bulaşma parenteraldir

Kc siroz ve kanserinden sorumludur.

84 19.01.2022
 Hepatit D
Çıplak virusdur. HBV veya diğer bazı viruslarla bir arada
bulunur.

Koinfeksiyon:İlaç kullanıcılarında veya kan ve kan

ürünlerinde HBV ile birlikte akut hepatit şeklinde görülür.

Süperinfeksiyon:HBs pozitif asemptomatik hastalara HDV

eklenince olur. Kronikleşmesi, fulminant olma oranı
yüksektir.

85 19.01.2022
 Hepatit E

Calicivirus ailesinden olup gebelerde akut fulminant

yapması(%20) nedeni ile önemlidir
Kc invaze olmadan önce barsakta çoğalır.
Gaitada PCR ile gösterilebilir.
Antikorların kanda uzun süre kalmadığı saptanmıştır.

86 19.01.2022
 Hepatitlerde kullanılan tedavi
İnterferon
İnterferon Alpha(Intron A) 6 aydan 1 yila kadar yada daha uzun
sure, haftada bir kac kez enjeksiyonla verilir. Gribe benzer
semptomlar, depresyon ve bas agrilari gibi yan etkilere neden
olabilir. 1991 yilinda onaylandı.Çocuk ve yetiskinlerin tedavisinde
kullanilir.

Pegylated Interferon (Pegasys) genellikle 6 aydan 1 yıla kadar,

haftada bir kez enjeksiyonla verilir. Bu ilaç, gribe benzer
semptomlar, depresyon ve zihinsel saglik sorunlarina yol acabilir.
2005 yilinda onaylanmis olup, sadece yetişkinlerde kullanilir.

87 19.01.2022
 Lamivudine (Epivir-HBV) günde bir kez. Yan etkisi görülmeden 1 yıl, ya da
daha uzun sure kullanılır. Kullanımda en önemli sorun, tedavi surecinde
veya sonrasında ilaca direnç gelişmesidir. 1998’de onaylandı. Çocuk ve
yetişkinlerin tedavisinde kullanılır.

Adefovir Dipivoxil (Hepsera günde bir defa , 1 yıl ya da daha uzun sure
alınır, yan etkisi azdır. Böbrekle ilgili sorunlar çıkabilir. 2002’de onaylandı.
Çocuklarda kullanımı için klinik çalışmalar planlanmıştır.

Entacavir (Baraclude) günde bir defa olarak en fazla 1 yıl kullanılır. Yan
etkisi yoktur. Günümüzde kronik hepatit B’nin tedavisi için ağızdan alınan
en güçlü antiviral ilaç budur. 2005’de onaylandı. Sadece yetişkinlerin
tedavisinde kullanılır.

Telbivudine (Tyzeka) günde bir tane alınır ve hiçbir yan etkisi olmayan bir
ilaçtır. 2006'da sadece yetişkinler için onaylanıştır.

88 19.01.2022
 HEMŞİRELİK TANILARI

Aktivite intoleransı
Beslenmede değişiklik
Kanamaya eğilim
Ağrı
Cilt bütünlüğünde bozulma
Beden imajında bozulma
Enfeksiyona eğilim
Bilgi eksikliği

89 19.01.2022
HIV, HBV ve kan yoluyla bulaşan diğer virüs enfeksiyonunda
korunmak için uygulanacak önlemlere EVRENSEL ÖNLEMLER denir.

1) Tüm hastaların kan ve diğer vücut sıvıları potansiyel olarak

enfekte kabul edilerek, gerekli önlemler alınmalıdır.

2) Aşağıdaki işlemlerde eldiven giyilmeli ve işlemlerden sonra

eldiven çıkarılıp eller yıkanmalıdır.
a) Hastanın mukoza ve sağlam olmayan derisi ile temas,
b) Hastanın kan ve diğer vücut sıvılarıyla temas,
c) Kan alma, damara girme ve invazif işlemler sırasında.

90 19.01.2022
3) El ve cilt yüzeyi hastanın kan ve vücut sıvılqarıyla temas ederse
hemen sabunla yıkanmalıdır.

4) İğne kapağı işlemden sonra geri kapatılmamalı. İğneler

enjektörden çıkarılmamalı, bükülmememlidir. Kullanılmış iğne,
bistüri ucu gibi aletler imha edilmek üzere dirençli kutulara
konmalıdır. Kutular servis içinde kullanıma uygun ve kolay
ulaşılabilir yerde bulundurulmalıdır.

5) İşlem sırasında kan vb. sıçrama olasılığı varsa, maske, gözlük

takılmalı, koruyucu önlük giyilmelidir.

91 19.01.2022
 6) Deri lezyonu olan sağlık personeli, lezyon iyileşinceye kadar
hastalarla direkt temastan kaçınmalı, hasta ile ilgili aletlere
dokunmamamlıdır.

7) Acil durumlarda ağız ağıza resüsitasyonu en aza indirmek

amacıyla, ağızlık, ambu gibi ventilasyon aletleri gerekli yerlerde
hazır bulundurulmalıdır.

8) Vücut fonksiyonlarını kontrol edebilen HIV/HBV enfeksiyonu

olan hastaların rutin bakımı sırasında eldiven ve önlük giymeye
gerek yoktur.

92 19.01.2022
 9) Gebe sağlık personeli HIV/HBV bulaşma riskine daha fazla
dikkat etmelidir. İki virüsünde perinatal dönemde bebeğe
geçme riski olduğundan, gebe personelin önlemelere özel bir
dikkatle uyması sağlanmalıdır.

10) İnfeksiyöz diyare, tbc, tanısı gibi özel izolasyon önlemleri

dışında HIV/HBV enfeksiyon hastalarının izolasyona alınmasına
gerek yoktur. HIV ve diğer enfeksiyonu olan hastalar diğer
immünosupresif hastayla aynı odada tutulmamalıdır.

93 19.01.2022
 SİROZ

Karaciğerin (kc) dejneratif,

rejeneratif, progresif ve yaygın bir
hastalığıdır. Kc iltihabi değişiklikler
ve nekroz nedeniyle fibrotik doku
oluşur.

Etyoloji: alkol, hepatitler, metabolik

hastalıklar, hepatotoksinlerle temas
ve kriptojenik olabilir.

94 19.01.2022
 Sirozda fizyopatoloji

 Karaciğer parankim
dokusunun azalması

 Rejenerasyon nodülü
oluşumu

 Bağ dokusunun artması

 Vasküler yapının bozulması

95 19.01.2022
 Siroz tipleri
 Portal siroz: Fazla alkol alımı ve beslenme bozukluğu olanlarda,

 Post nekrotik siroz: Viral hepatit sonrası

 Biliyer siroz: Safranın duedonum akamaması sonucu kc de

birikir.

 Kardiyak siroz: Sağ kalp yetersizliğine bağlı oluşur.

 Wilson sirozu: Normalde bakır kanda serüloplazmin denen bir

proteine bağlı olarak dolaşır. Bu protein olmadığı zaman kanda
serbest kalır ve dokularda birikir. Kc hücresinde hasar yapar.

96 19.01.2022
 Sirozda laboratuvar bulguları
• Lökopeni, trombositopeni,

• K vit eksikliği ile kanamaya eğilim.

• Kan amonyak düzeyi artar.

• AST, ALT yükselir.

• Total protein azalır. Albümin globülin oranı ½’dir. Sirozda bu

• oran tersine döner.

97 19.01.2022
Karaciğer hastalarında görülen belirti ve bulgular

Sarılık: Deri, sklera ve dokularda ortaya çıkan, dolaşımdaki

bilürubin fazlalığına bağlı olan sarı renk değişimidir.

Üç nedeni vardır.
1. Hepatik: KC hücrelerinin bozulduğu durumlarda,
2. Prehepatik (Hemolitik): Kc hücreleri sağlamdır. Aşırı eritrosit
yıkımı sonucu olur.
3. Posthepatik (Tıkanma): Kc hücreleri sağlamdır. Safra
kanallarındaki tıkanma nedeni ile bilurubin atılamaz.
98 19.01.2022
 Akolik Gaita: (Camcı macunu): Safra duedonuma akmadığı için
barsaklarda sterkobilin oluşmaz ve gaita renksiz olur.
Karında assit: Periton boşluğunda serbest sıvı birikmesidir.
Plazma kolloid basıncın azalması ve sodyum retansiyonu ile olur.
Ödem: onkotik basıncın düşmesi, karaciğerde aldesteronun
yıkılamaması ve sodyum su tutulması, karındaki assitin lenfatik
drenaj ve venöz dönüşü engellemesi sonucu oluşur.

99 19.01.2022
 Ağrı: Karnın sağ üst karnındadır. Glisson zarının gerilmesi sonucu
ortaya çıkar.
Pururutis: safra tuzlarının ciltte birikmesi ile ciltte meydana gelen
kaşıntıdır.
Kanama: Kc hücreleri hasta olduğu için protrombin ve pıhtılaşma
faktörleri sentezlenemez. Safra yapımı bozulur, ADEK vitaminleri
emilemez. Pıhtılaşma faktörleri ve K vitamini emilim bozukluğuna
bağlı kanamaya eğilim olur.
Spider angiomata: Arteriyel örümcek: Ortada bir arteriol ve
bundan çevreye ışınsal olarak yayılan ve bir örümceğin bacaklarını
andıran görüntüdür. Bir toplu iğne başından 0,5 cm’ ye kadar
değişebilir. El, yüz, boyun ve kollarda görülür.
100 19.01.2022
 Palmar eritem: Avuç içlerinde parlak kırmızı renk
oluşmasıdır. Basınca beyazlar ve bırakınca kemen eski
rengine döner.
Karşı seks karakterlerinin belirginleşmesi: Kılların
dökülmesi, jinekomasti gibi belirtiler görülür. Östrojen
ve testesteronun yıkılamaması sonucu oluşur.
Kaput meduza: Göbek çevresindeki venlerin
belirginleşmesidir.

101 19.01.2022
 Kayser Fleischer halkası: Gözün iris tabakası çevresinde
beyaz, korneada yeşil kahve renkli 1-3 mm genişlikte
ortaya çıkan bir halkadır. Wilson sirozunda görülür.
Tırnak değişiklikleri: Tırnaklar donuklaşıp matlaşarak buzlu
cam görünümü alır. Lunala kaybolur. Tırnaklarda enine
çizgiler görülebilir En çok baş parmakta görülür.
Dupuytren kontraktürü: Palmar fasyanın fibrozisine bağlı
olarak avuç içlerinin kalınlaşmasıdır.

102 19.01.2022
 Karaciğer biyopsisi

Hasta bireye işlem açıklanır ve onayı alınır.

Kanamaya eğilim olduğu için, uygun kan bulundurulur.
Biyopsiden önce yaşam bulguları alınır.
İşlem anında hastaya destek olunur.
Derin ispirasyon ve ekspirasyon yapması öğretilir.
Derin bir ekspirasyondan sonra nefesini tutmasını söyleriz.
Bölge açılıp deri temizliği yapılır ve lokal anestezi yapılır.

103 19.01.2022
 Hekim iğneyi hızla interkostal, transabdominal yol ile karaciğere
batırır, aspire eder ve hızla geri çeker. 5-10 sn sürer.
Hastaya yeniden nefes alması söylenir.
İşlemden sonra, hastanın kostalarının altına yastık konularak sağ
tarafına yatırılır.
Yaşam bulguları takip edilir. Kan basıncında düşme ve şiddetli bir
ağrıda hemen hekime haber verilir (ciddi bir kanama ya da
peritonit gelişebilir).
104 19.01.2022
 Sirozun tedavisinde amaç

1) Zararlı etkenlerden korunma (alkol, anemi,enfeksiyon)

2) Yeterli ve dengeli beslenme (karbonhidrat, normal proteinli

ve yağ, yüksek kalorili 3000 kcal’den fazla, bol sebze ve meyve)

3) Semtomatik tedavi. Sirozun bazı semptomları ve

komplikasyonları ile baş etmeye yöneliktir.

105 19.01.2022
 Hemşirelik tanıları
 Aktivite intoleransı
 Kanamaya eğilim
 Sıvı-elektrolit dengesizliği
 Cilt bütünlüğünde
bozulma
 Enfeksiyona eğilim
 Abdominal rahatsızlık
 Ağrı
106
 Bulantı-kusma
 Diyare
 Beslenmede değişiklik
 Beden imajında bozulma
 Düşünme sürecinde
değişiklik
 Etkisiz Solunum
 Bilgi eksikliği
19.01.2022
 1) Hepatik koma

Kan amonyak düzeyi ↑, amonyak zehirlenmesi ortaya çıkar.

Amonyak beyne toksik bir maddedir.
Kan düzeyi yükseldiğinde kişilik değişiklikleri, ajitasyon, mental
konfüzyon, flapping tremor gelişir ve hasta komaya girer.
Hepatik komanın 4 evresi vardır.

1.Evre: Ajitasyon, kişilik bozukluğu, boş bakışlar, sık esneme,

heceleri karıştırarak konuşma
2.Evre: Flapping tremor
3.Evre: Stupor
4.Evre: Tam koma

107 19.01.2022
 Hepatik komayı kolaylaştıran etmenler:
• Azotemi,
• Gis kanama,
• Aşırı protein alımı,
• Parasentez,
• Hipokalemi,
• Alkaloz,
• Akut enfeksiyonlar,
• Amonyak içeren ilaçlar, narkotikler ve sedatiflerdir.

108 19.01.2022
 Tedavi ve Bakımı

✓ Koma evreleri izlenmelidir. Flaping tremor için hergün bir

kağıda yazı yazdırılır.
✓ Protein kısıtlanır. Ağızdan alamıyorsa IV yolla verilir.
✓ Hepatik komayı kolaylaştırıcı etmenlerden sakınılır; GİS
kanama amonyak sentezini arttırdığı için komayı kolaylaştırır.
GİS kanalı nazogastrik sonda ile hemen temizlenir.
✓ Amonyak sentezini azaltmak için neomisinli lavman yapılır.
✓ Proteinin artık ürünü olan amonyak, aynı zamanda
barsaklardaki nonpatojen mikroorganizmalar tarafından da
sentez edilir.
✓ Neomisin GİS mukozasından emilmez, bu nedenle yan etkisi
yoktur.
109 19.01.2022
 Asit
✓ Karında biriken asit diyaframaya basınç yapacağından sirozlu
hastalarda dispne görülebilir. Oturur pozisyon verilir.
✓ Karın çevresi her gün ölçülür.
✓ Aynı tartı ile her sabah hasta tartılır.
✓ Ödemli bölgeye cilt bakımı yapılır. Düzenli olarak cilt bakımı
yapılmazsa çatlaklar ve ülser gelişebilir.
✓ Sık aralarla pozisyon değiştirilir. Ödemli ekstremite kalp seviyesinin
üstünde tutulur.
✓ Parasentez yapılabilir. Kanamayı önlemek için bandaj yapılabilir.
✓ Enfeksiyon belirtileri gözlenir. Parasentez süresince ve sonrasında
hastanın yaşam bulguları kontrol edilir.
110 19.01.2022
 Özofagus varis kanaması
 Özefagus varislerinin kanaması ya da mide duedonum kanaması
şeklinde olabilir.

 Protrombin zamanı uzadiği için kanama kolay gelişir.

 PT, karaciğer fonksiyon bozukluğu nedeniyle uzar (12sn/Normal).

 Özefagusun daha çok 1/3 alt bölümünde bulunan varisler,

 mide asit regürjitasyonu,
 sert lokma tahrişi,
 ıkınma ve ağır kaldırma durumlarında kanayabilir.
➢ Varis kanamalarının yaklaşık yarısı spontan olarak durur.
➢ Ancak kanamaya bağlı.
➢ Varisi olan hastalar mutlaka mortalite %50’dir tedavi edilmelidir.

111 19.01.2022
Kanamayı durdurmaya yönelik yöntemler

 Farmakolojik ajanlar (basıncı↓)

 Balon tamponadı

 Endoskopik tedavi

112 19.01.2022
 Farmakolojik ajanlar
 Vazopressin

 Nitrogliserin

 Somatostatin

113 19.01.2022
Balon tamponadının yan etkileri
 Aspirasyon  Ülserasyon
 Tıkanma  Striktür
 Perforasyon  Hıçkırık
 Kardiak aritmi  Göğüs ağrısı
 Pulmoner ödem  Ani ölüm
 Pnömoni

114 19.01.2022
Endoskopik tedavi
 Endoskopik yolla varislerin enjeksiyonlarla skleroze edilmesi
ya da lastik bantlarla varisler ortadan kaldırılmaya
çalışılmasıdır.

 Kanama belirti ve bulguları kontrol edilir (hipotansiyon vb).

 Fiziksel ve mental dinlenme sağlanır.

 Gerekirse oksijen verilir.

115 19.01.2022
  Gerekirse kan transfüzyonu yapılır (dikkatli olunmalıdır, hipervolemi
kanama yapabilir). Kan sağlanıncaya kadar %5 dekstroz verilir.
Pıhtılaşma faktörleri yüksek olduğu için kan taze olmalıdır.

 Nazogastrik tüp takılır.

 Kanamanın kontrolü,

 Aspirasyon (kan)

 Serum fizyolojikle irigasyon yapılır. Kan temizlenerek NH3 oluşumu

engellenir. Buzlu su irigasyonun kanamayı kontrol altına almada etkili
olmadığı son yapılan araştırmalarda görülmüştür.

116 19.01.2022
 Sengtaken- Blakemore tüpü takılır.
 3 lümenli, 2 balonlu tüptür.
Balonların biri mideye yerleştirme
yapmak, diğeride özefagusa baskı
uygulamak içindir.
 Mide balonu 100-200 mmHg
 Özefagus balonu 25-30 mmHg
hava basıncında maometre ile
şişirilir. Balonlar şişirildikten
sonra, tüp sakşına bağlanır. Tüp
ağırlık ile aşağı doğru çekilir.

117 19.01.2022
  Mide balonu kardiya bölgesindeki venlere, özefagus balonu
da özefagusun alt ucundaki venlere basınç yaparak
kanamayı durdurur. Eğer kardiya balonu sağlam değilse,
özefagus balonu hızla yukarı doğru çıkarak, hastanın üst
solunum yollarını kapatarak boğulmaya neden olabilir.

 Özefagus balonunun sürekli şişmiş durumda olması

mukozaya devamlı basınç yapacağı için, tahriş ve nekroza
neden olabilir. Bu nedenle 8-12 saat aralıkla 15 dakika
söndürülüp yeniden şişirilmelidir.

118 19.01.2022
  48-72 saat takılı kalabilir.
 Kanama durdurulduktan sonra özefagus balonunun
havası indirilip, 8 saat beklenir. Kanama görülmezse
midedeki balonun havası boşaltılarak tüp çıkartılır.
 Anemi tedavi edilir.

119 19.01.2022
 Teşekkür Ederim

120 19.01.2022