Azerbaycan, resmî adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti (Azerice: Azərbaycan Respublikası [ˈɑzæɾbɑjdʒɑn

ɾespublikasɯ]), Batı Asya ile Doğu Avrupa'nın kesişim noktası olan Kafkasya'da yer alan bir ülke. Güney
Kafkasya'nın en büyük yüz ölçümüne sahip ülkesi olan Azerbaycan'ın doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde
Rusya, kuzeybatısında Gürcistan, batısında Ermenistan ve güneyinde İran ile komşudur. Kendisine bağlı
olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin ise kuzey ve doğusu Ermenistan ile, güneyi ve batısı İran ile
çevrilmiştir, Türkiye ile de 17 km'lik sınırı bulunmaktadır.

Azerbaycan, zengin kültürel mirasa sahiptir. Müslümanların çoğunlukta olduğu ülkeler arasında opera,
tiyatro gibi sahne sanatlarını barındıran ilk ülke olma özelliğini taşır.[5]

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti 1918 yılında kurulmuştur, ancak iki yıl sonra 1920, 26 Nisan'da Kızıl
Ordu sınırı geçerek Azerbaycan'a girmiş,[6] 28 Nisan 1920'de Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
kurulmuş[7] ve ardından Sovyetler Birliği topraklarına katılmıştır.[7] Ülkenin tekrar bağımsızlığını
kazanması 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılması ile gerçekleşmiştir.

1991 yılının Eylül ayında, çatışmalı bölge Dağlık Karabağ’daki Ermeni çoğunluk, Dağlık Karabağ
Cumhuriyeti’nden ayrılmak istemiş ve SSCB'nin çözülme sürecinde başlayan Birinci Dağlık Karabağ Savaşı
1994 yılında sona ermiştir. Dağlık Karabağ ve onu çevreleyen 7 bölge o zamana kadar uluslararası alanda
Azerbaycan’a bağlı kabul edilirken Savaş sonrasında bölge, AGİT öncülüğünde yapılan görüşmeler
sonucunda fiilen bağımsız kabul edildi. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, fiilen savaşın sona ermesinden bu
yana bağımsız olmasına rağmen, diplomatik anlamda hiçbir devlet tarafından tanınmamaktadır ve
Azerbaycan'a bağlı bir de jure bölge olarak kabul edilmektedir.[8][9][10][11] Nitekim 2020 yılında
gerçekleşen çatışma sonrasında Dağlık Karabağ ve 7 bölge yeniden Azerbaycan yönetimi altına girdi.[12]

Azerbaycan, üniter bir anayasal cumhuriyettir. Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un etkin üyesidir. 158
ülkeyle diplomatik ilişkisi ve 38 uluslararası kuruluşa üyeliği vardır.[13] GUAM, Bağımsız Devletler
Topluluğu ve Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün kurucu üyelerindendir.[14] 1992'den bu yana
Birleşmiş Milletler'e üyedir, 9 Mayıs 2006'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kurulan İnsan
Hakları Konseyi'nin üyeliğine seçilmiştir.[15] Ayrıca Bağlantısızlar Hareketi, AGİT ve Avrupa Konseyi'ne de
üyedir, Barış İçin Ortaklık projesinde NATO ile iş birliği yapmaktadır.[13][16]

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası'nda resmî din yoktur ve ülkedeki tüm ana siyasi güçler laik
milliyetçidir ancak halkın çoğunluğu ve kimi muhalefet güçleri Şii İslam inancına sahiptir.[17] Diğer Doğu
Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri ile karşılaştırıldığında Azerbaycan, sosyal ve ekonomik
gelişme ile okuryazarlık oranında yüksek seviyelere ulaşmıştır.[18][19][20] İşsizlik ve intihar oranları da
düşüktür.[21][22][23]

Bununla beraber 1993’ten beri iktidarda olan, Yeni Azerbaycan Partisi, bireysel hakları sınırlama, siyasal
baskı, basına yönelik sansür gibi otoriter ve insan haklarını zedeleyici politikalar yapmakla suçlanmıştır.
[24] Azerbaycan, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde iki yıllık daimi
olmayan üyeliğe başlamıştır.[25]