Gisela Preuschoff-Çocukların İçindeki Korkular

�OCUKLARIN ��NDEK� KORKULAR
G�SELA PREUSCHOFF
T�rk�esi: �zkan Schulze
Beyaz Yay�nlar�: 25
�ocuklar�n ��indeki Korkular
Gisela Preuschoff
Kitab�n �zg�n Ad�: Kleine Und Gto�e �ngste Bei Kindern
(c) 1995 K�sel-Verlag GmbH & C, M�nchen K�sel
Bu kitab�n t�m Ak�al� Telif Haklar� Ajans� arac�l��yla al�nm� T�rk�e yay�n haklar�
Beyaz Yay�nlar�'na aittir. Yay�nevimizden yaz�l� izin al�nmadan k�smen veya tamamen
al�nt� yap�lamaz, hi�bir �ekilde kopya edilemez, �o�alt�lamaz ve yay�nlanamaz.
Yay�nc�: Hidayet & Canan P�narba�� Yay�n Y�netmeni: Sinan K�seo�lu
Kapak Tasar�m�: Fatma Mamal� Metin Tasar�m�: Fatma Mamal�
Kapak Bask�s�: Volkan Matbaas� Kapak Renk Ayr�m�: Diacan Grafik
Montaj: Erdiz Selafon: Ayna Selafon
Bask�: Eren Ofset Cilt: G�ven M�cellithanesi
Birinci Bas�m: A�ustos 1998 / �stanbul ISBN: 975-8261-18-5
Yay�n ve Da��t�m: BEYAZ YAYINLARI
Nuruosmaniye Cad. Karde�ler Han, No:3, Kat:2 Ca�alo�lu/�STANBUL
Tel: (0212) 522 38 68 - 69 Faks: (0212) 522 38 70
Web: www.beyazyayinlari.com. e-posta: sinan@beyazyayinlari.com
��NDEK�LER
�NS�Z KORKU NED�R? ..7
Korkunun Z�tt� Nedir? ..... .14
Korku her yerde mevcuttur . .21
�ocuklar, medya ve korkular ..25
Yeti�kinlerin korkular�...... ..25
�ocuklar, Tanr� ve korku .... .28
. .v�� . . .1
�OCUKLAR NEDEN KORKAR?...........
Karma��k korkular........................
Bedenle ilintili korkular....................
Cinler, hayaletler ve �b�r yarat�klar ...............36
R�yalar korkutunca.............................44
Yaln�z kalmaktan korkmak.......................48
�l�mden korkmak .............................52
�ocu�unuz utanga� ise..........................56
Yuvadan ya da okuldan korkmak .................59
Anne ve baban�n ayr�lmas�ndan korkmak ..........63
Sava�lardan, do�al felaketlerden ve
gelecekten korkmak.............................70
EBEVEYNLER �OCUKLARINA NASIL YARDIM EDEB�L�RLER? .... 77
Konu�mak: Birbirlerini dinlemek ve beraber konu�mak ....... 77
Karanl�k ormandaki prenses: yard�mc� masallar ve hik�yeler ... 79
Resim yapmak ve bi�im vermek ..................86
T�m duyularla: Alg�lama al�t�rmalar� ve duyular� e�itme .... 94
��sel resimler ve fantezi gezileri..................104
Y�ld�zl� g��n alt�nda ..........................109
Korkuya kar�� merasimler.......................113
Korkulara kar�� beden al�t�rmalar� ...............115
Kaynaklar....................................121
VI
�NS�Z
Korkak �ocuklar pek sevilmezler. Korkmak cesaretsiz olmak demektir. Ebeveynler de
korkak �ocuklardan ho�lanmazlar, hatta belki �ocuklar� y�z�nden utan�rlar ya da
kendilerini su�lu hissederler. Acaba nerede bir hata yapm�lard�r?
Korkak �ocuklara �ok daha fazla zaman ay�rmak ve sab�rl� olmak gerekir. Ama
genellikle, ebeveynlerin her ikisi i�in de ay�racak fazla vakitleri olmaz. Her �ey
�abuk ve kusursuzca halledilmelidir. Bu y�zden �ocuklar ebeveynleri taraf�ndan
be�enilmek ve onlar� sakinle�tirmek i�in kendi korkular�n� bast�r�rlar.
Ama, hasta olmalar� ya da zorbala�malar� istenmiyorsa �ocuklar�n korkular�ndan
ar�ndmlmalar� gerekir, Ancak korkular� hakk�nda konu�ma olana��na sahip olan �ocuk-
v�� -
lar korkular�n� yenebilirler. Fakat b�yle bir konu�maya nas�l ba�lanabilir?
Bu kitap, ebeveynlerin oldu�u kadar e�itmenler ve ��retmenlerin de, �ocuklar�n
korkular�n�-ayn� zamanda kendi korkular�n�-kabul etmelerine yard�mc� olmak i�in
yaz�lm�t�r. Nas�l �� a�t��n�zda ya da onlarla konu�tu�unuzda ve onlara
dikkatlice bakt��n�zda hayaletlerden kurtulursan�z, i�te bu kitap da bunun gibi,
�ocuksu korku-
- v�u
lara ilk �nce dikkatlice bakmaya ve sonra da ebeveynlerin ve �ocuklar�n nas�l
korkuyu a��p b�y�yebileceklerine dair �neriler ve fikirler sunuyor. ��nk�,
korkularm� yenebilen ki�i ancak kendini iyi hissedebilecek ve yeni provokasyonlara
g��s gerebilecektir. Bunu t�m ebeveynler ve �ocuklar i�in dilerim.
- �x
�ocuk/an�? ��indeki Korkular
gunla��nasmda yard�mc� olur. ��nk�, yeni olgulara ya da bilinmeyene kar��
hissetti�imiz korkuyu her y emsimizde, ileriye do�ru b�y�k bir ad�m daha atm�
oluruz.
Tabii ki korkunun insan� k�s�tlayan ve engelleyen yanlar� da vard�r. Bu yanlar�ndan
kurtulmadan �nce korku duygusunu takdir etmek �ok �nemlidir: Korku duygusunu hi�
ta��masayd�k hayat�m�zda b�y�k bir eksiklik olurdu.
Bu kitap �ocuklar�n korkular�n� konu almaktad�r. Ama, \ �ocuklar�n korkular�yla
yeti�kinlerin korkular� aras�nda bir ba�lant� oldu�unu belki siz de
alg�lam�s�n�zd�r. Bu ba�lant�, ya kendi korkular�m�z� �ocuklar�m�z�n korkula-
__2 __
Korku Nedir?
rmda yeniden ke�fetmemizden ya da bir zamanlar i�imizde ya�am� �ocu�un yeniden
kars�m�za ��kmas�ndan kaynaklan�r. Ya da �ocuklar�m�z�n korkular�ndan kendimizi
sorumlu tutmaya ba�lamam�z da olas�d�r: Onlara, do�an�n ve sevginin yok oldu�u bir
gelecek sunmak gibi.
Bu anlamda, bu kitapta kendimizden de bahsedece�iz. Ya�am ile ilgili sorulara
temelden de�inebilmemizde �ocuklar�n bize ne kadar �ok yard�mc� olduklar�n�,
�ocuklarla ileti�imde olan herkes iyi bilir.
Korkular�m�z� kabul etmeyi ve anlamay� ��rendi�imizde, �ocuklar�m�za da korkular�n�
yenerek geli�melerinde yard�mc� olabiliriz.
Psikoloji biliminde korku s�zc��n�n alt�nda farkl� deyimler toplan�r:
�rk�nt�, belirgin bir tehdit kar��s�nda verilen tepki o-larak tan�mlan�r; �rne�in
di�lerini g�c�rdatan ve h�rlayan bir k�pek kar��m�za ��kt��nda �rkeriz.
Fobi, normalde korku uyand�rmamas� gereken bir �eye I kar�� a��r� korku
hissetmektir. �rne�in baz� insanlar k�-I��k ve tehlikesiz hayvanlardan �rker;
farelerden, �r��n-jceklerden ya da ku�lardan. Baz� insanlar da asans�rlerden
da kalabal�ktan vs.
Panik, daha do�rusu panik n�beti, korkuyla ya da �r-
k�nt�yle beraber s�n�rl� periyotlarda belirir. Buna g��ste a�r�lar, nefes darl��
ya da can s�k�nt�s�, terleme, ellerde ve ayaklarda kar�ncalanma, ate� ya da titreme
vs gibi bedensel tepkiler e�lik eder.
Korku, (b�t�n di�er duygular gibi) her zaman bedensel bir tepkiyle ba�lant�l�d�r.
Bedensel tepkiler vejetatif sinir sistemi taraf�ndan harekete ge�irilir. Avu�
i�leri terler, soluk al�p verme ve kalp at�lar� s�kla��r, deri tabakas�n�n kan
dola��m� de�i�ir (k�zarma ya da sararmalar meydana gelir). Korkuya kap�lan insan
titrer ya da g��s�nde veya midesinde kramplar hisseder; kaslar� gerilir, kendini
zincirlenmi� gibi hisseder ve nefes alamaz, bacaklar� ve dizleri titrer,
bay�lacakm� gibi olur ya da t�yleri �rperir. Ba� . a�r�lar�, ishal ve g�z ya�lar�
da korku duygusuna e�lik e-debilir.
Korkular d�sal ve i�sel huzursuzlukla ba�lant�l�d�r. Yo�unla�ma, uyku sorunlar�
yarat�r ve fel� belirtileri olabilir. Korkular g�k g�r�lt�s�, hayvanlar�n ya da
insanlar�n somut tehditleri gibi d�sal uyar�mlarla oldu�u kadar, d��celer ve
imgeler gibi i�sel uyar�mlarla da harekete ge�er. Korkular, hayat boyunca s�rekli
de�i�ebilirler; baz� durumlarda �ocukluktan bug�ne kadar ta��nabilirler;
"geldikleri" gibi gidebilirler. Korkular�n bir ba�� ve bir sonu vard�r;
korkular�m�z� incelemeyi ��rendi�imizde, hem
Korku Nedir?
kendi hakk�m�zda bir�ok bilgi ediniriz hem de duygular�m�zdan daha fazlas�
oldu�umuzu fark ederiz. Her biriniz "�st ben" d�zeyimizi ya da "i�imizdeki
seyirciyi" tespit e-debilir ve hepimizin korkular� ve problemleri oldu�unu, ama
hepimizin bunlardan daha fazlas� oldu�umuzun deneyimlerini yapabiliriz.
orkunun z�tt� nedir?
Korku duygusunu ara�t�r�rken, "Bu duygunun z�tt� nedir?" diye sormak anlaml�d�r.
�lk olarak g�ven s�zc�� akl�ma geliyor. �ocuklar ebeveynlerine g�venirler-ba�ka
se�enekleri de yoktur zaten, ��nk� tek ba�lar�na hayatta kalamazlar. �ocuklar
kendiliklerinden g�ven duyarlar. Bunun i�in de �ocuklar yalanlarla ya da
sorumluluklardan ka�arak, hayal k�r�kl�l��na u�rahlmazsa daha iyi olur.
Baz�lar�n�z belki, "Bu g�c� nereden al�r�m?" diye soracakt�r. "Bu �a�da �ocuklarla
ya�amak o kadar zor ve yorucu ki.'" So�ukkanl�l�k, korku duygusunun ba�ka bir
z�tt�d�r; kendi g�c�m�ze g�venmemize ve ya�am�m�z� s�rd�rmemize yard�mc� olur ve
bizi a-yakta tutar. Kendimi gev�eterek so�ukkanl�l�� benimsersek, bu g�c� hisseder
ve kendimizi bir �e�it evrensel enerji ile g��lenmi� buluruz. Uzun bir s�re boyunca
ve d�zenli olarak meditasyon yapan ki�iler bu enerjiyi tan�rlar.
G�ven duygusunu geli�tiren ki�i bir g�n kendine g�venmeyi de ��renir. �ocuklar
kendilerini sevindiren bir �eyler yapt�klar�nda, davran�lar�yla bir duruma m�dahale
ettiklerinde ve de�i�im sa�lad�klar�nda, kendi yeteneklerine ve g��lerine kar�� bir
g�ven geli�tirirler, b�ylelikle �zg�ven olu�ur.
Korkunun z�tt�, g�c�n�n varl��n� ke�fetmek, bedenin
Korku Nedir?
kendisi, t�m yetenekleri ve i�levleri ile gurur duymakt�r. Cesaretini kaybetmeden
ya�ayan ki�i ne t�r bir durum i-�inde bulunursa bulunsun, kendini hem �evresi hem
de kendisi bak�m�ndan maddi ve manevi olarak iyi hissedecektir, ��nk� bu hissin
de�i�imi davran�lar�n de�i�imine ba�l�d�r. Korku darl�k, korkunun tersi ise
enginlik demektir.
Bu anlamda hem g�vdemizi rahatlat�c� bir �ekilde hem de bak� a��m�z�
geni�letmeliyiz, hem enginli�i merakla a-ra�t�rmal�y�z hem de t�m ya�am�
ke�fetmeliyiz. ��nk� - korkusunu yenmek isteyen, ilk �nce d�nyay� oldu�u gibi
g�rmeye cesaret etmelidir: ayr�l�klar�n, hastal�klar�n, ac� ve �l�m�n oldu�u bir
d�nya. Enginlik ayr�ca, evrene bakt��m�zda varl��n� sezdi�imiz enerjiyi g�sterir
ve bu enerji t�m insan problemlerinden �ok daha b�y�k ve geni�tir.
Korku her yerde mevcuttur
S�f�r ile �� ya�lar� aras�nda ya�anan ilk korku, �ocuklar�n ebeveynlerinden ayr�
kalmalar� ve onlar�n yoklu�udur. Do�um-ki bu bazen dramatik bir �ekilde de
olabilir-bebe�i annesinden ay�r�r ve bebek bundan b�yle yaln�z kalman�n tehdidini
ya�ayacakt�r. �ocu�un bu tehdide al�mas�ndan ve ebeveynlerinin her seferinde geri
gelip onu beslediklerini fark etmesinden sonra kendi b�y�l� d��n-
�elerinden yeni tehditler ortaya ��kar: iki ya��nda bir �ocu�a, tahta k�plerle
oynad�� ilk rol-oyunu, k�pleri aslanlara d�n�t�r�r ve aslanlar�n dolaplarda,
timsahlar�n da yata��n alt�nda sakland��n� d��nd�r�r. �ocuk aslan� ger�ekmi� gibi
ya�ar-iyi ki ebeveynler de o hayvanlar� dolaptan ��kart�p, onlar� evcille�tirecek
kadar g��l� ve kuvvetlidirler. Bu ya�larda anne ve baba d�nyay� d�zene sokabilirler
ve istediklerinde t�m problemleri ��zebilirler.
Yaln�z �ocuk b�y�d�k�e ebeveynin sorunlar�na ve korkular�na ortak olur ve A�DS ya
da atom bombas� hakk�nda soru sordu�unda, i�sizlik ve bo�anma problemlerini fark
etti�inde, onu "Her �ey yolunda" diyerek teselli edemeyiz.
Yine de ebeveynler her �eyden �nce kendilerini �rnek g�stererek �ocuklar�na
kokular�n� a�malar� i�in cesaret vermelidirler.
�ocuklar, medya ve korkular
Kas�m ay�nda bir sabah. Hava h�l� karanl�k. Otob�s dura��nda alt� ile on iki ya�
arasmda �ocuklar beklemekteler. Kimi, elleri ceplerinde sessizce duruyor, kimileri
de sohbet edip g�l�yor. Bir gurup erkek �ocu�u kovalamaca oynuyor. Okul otob�s�
geliyor ve kap�lar� a��l�yor. S�r�c�n�n radyosu y�ksek sesle �al�yor: Sabah
haberleri. T�m
__g__
Korku Nedir?
�ocuklar g�n�n �l�ler, yaral�lar ve facialar bilan�osunu dinliyor.
Bir yaz g�n�. Yar� yar�ya hastalarla dolmu� bekleme o-das�. K�z�m yerde tahta
k�plerle oynuyordu. Bir s�re sonra en �ste duran bir dergiyi eline ald�. B�y�k boy
resimlendirilmi�, kan i�inde cesetler. Denise'in babas� eve ge� geliyor. Aile yemek
i�in babay� bekliyor. Televizyonu a��yorlar. Ekranda kurak �lkelerde ya�ayan a�
insanlar g�r�n�yor. Sonra elleri yukar� kalkm� baz� adamlar silahl� ba�ka bir adam
taraf�ndan g�t�r�l�yorlar.
Almanya'da bir �ocu�un g�nl�k ya�am� (ba�ka �lkelerde de oldu�u gibi), yani
ebeveynleri ve yeti�kinler top-
- 9 -
�ocuklann ��indeki Korkular
lumunun gen� nesillere gayet normalmi� gibi haz�rlad��, hi� bir koruma z�rh�
ta��mayan bir g�ndelik hayatt�r.
On y�l �nce Neil Postman en �ok sat�lan kitab�nda �ocuklu�un kaybolu�unu sezmi�ti.
Birle�mi� Milletler i�in bir iddiada bulunmu�tu: medya, �ocuklar� k��k yeti�kinler
haline getiriyor. Bielefeld'den profes�r Klaus Hur-relmann bu geli�meyi Almanya'da
da g�rd��n� kan�tl�yor: "901� y�llar�n �ocu�u geli�imi i�in koruyucu bir mekana
sahip de�il. �ocuklar sosyal, politik, ekonomik ve ekolojik karma��kl�klara
filtresiz bir �ekilde terk edilmi� durumdalar. Yeti�kinler gibi bu karma��kl�klar�
alg�lamak ve hazmetmek zorundalar."
�ocuklu�un kaybolu�u tezi Sa�l�k �lerinin ara�t�rmalar�yla desteklenmi�tir.
Ara�t�rmalara g�re yeti�kinlerde te�his edilen sa�l�k bozukluklar�na �ocuklarda ve
gen�lerde de rastlanmaktad�r. Hatta son yirmi y�lda sa�l�� en �ok zarar g�ren tek
halk grubu �ocuklard�r. Eskiden �ocuk hastal�klar� olarak k�zam�k ve kaba kulak
bilinirken, bug�n �ocuklarda yorgunluk, sinirlilik,-kasvet, nefes yollar�nda ve
haz�m organlar�nda hastal�k, mide rahats�zl�� ve uyku sorunlar�na �ok s�k
rastlanmaktad�r. "Bu hastal�klar bilindik t�r hastal�klar de�ildir. Belirgin bir
�ekilde t�m ba��kl�k sisteminin zorlanmas�yla, savunma g��lerinin de�i�mesiyle,
yanl� beslenmeyle, g�n�n yorucu ritmiyle
__in__
Korku Nedir?
ve tamamen sa�l�� yetersiz koruma tutumuyla ilintilidir. Bu rahats�zl�klar�n bir
�o�u psikosomatik olarak tan�mlanabilir, Bu rahats�zl�klara ayr�ca ba� a�r�s�,
yo�unla�ma sorunu ve yetersiz dinlenme e�lik eder. �o�u zaman yorgunlukla,
sinirlilikle, fazla y�klenilmi� olma, korku ve yaln�zl�k duygusuyla da
ba�lant�l�d�r."
�ocuklar yeti�kinlerin belirledi�i korku ve deh�et u-yand�ran bir �evreye tepki
g�steriyorlar ve bu �evre ayn� zamanda ba��kl�k sistemine de sald�r�yor. Bu durumu
daha yak�ndan izleyelim: Medya, her �eyden �nce radyo ve televizyon, okuma bilmeyen
�ocuklar i�in de her yerde takip edilebilir haberler sa��yorlar. Gezegenimizde her
g�n olu�an say�s�z geli�me ve olaylardan yaln�zca ilgi �ekece�i tahmin edilenler
se�iliyor.
Bunlar da genelde farkl� k�talarda ya�anan sava� ve facia haberleri, kazalar ve
sinsice yay�lan hastal�klar oluyor. Biz yeti�kinler olarak, deh�et sa�an b�lgelerle
bizim aram�zda ka� kilometre uzakl�k oldu�unu biliyoruz. Sava� �ncesi hangi al��lm�
olaylar�n ya�and��n�, u�ak d��lerinin istatistik s�kl��n�, ve �o�unlukla
insanlar�n neden oldu�u do�al facialar�n�n hangi b�lgelerde oldu�unu biz biliyoruz;
ama �ocuklar b�t�n bunlar� bilmiyor.
Onlara b�t�n bunlar� a��klamak istesek bile kavraya-mayacaklard�r. Kilometrelerin,
k�talar�n ne oldu�unu ya
__21 __
�ocuklunu ��indeki Korkular
da bunlarla "olas�l�kla" neyin tan�mland��n� en erken o-kul �a��nda
anlayacaklard�r. �rne�in, haberlerde verilen bilgiler, �ocuklar�n kafas�n�
kar�t�racak ve uzun s�re� i-�inde korkutucu etki uyand�racakt�r. Her habere bir
milyon kar�� haber olaca��n� bilmemektedirler. Televizyon yaln�zca yere �ak�lm�
jumboyu g�sterir. Ama havaalan�na inen binlerce insan� g�stermez. Ayr�ca medya
haberleri m�mk�n oldu�unca "tarafs�z" verir, yani duygusuz ve ifadesiz. Haberi
yorumdan ay�rt etmeye al��k olan yeti�kinler i�in her �ey yerinde olabilir. Hi�
kimse konu�mazsa, kimse a�lamaz ve �z�nt�s�n� belirten kelimeler s�yle-mezse, bu
�ocuklar� korkutur. Genelde yeti�kinler televizyon seyrederken suskundurlar ve
rahats�z edilmek istemezler. Haberleri sessizce kahvalt� ederken ya da t�ra� o-
lurken dinlerler. �ocuklar hitap edebilecekleri kimse bulamad�klar�nda bu tarz
bilgilerden susarak etkilenmeyi "normal" olarak hissederler. Fakat, suskunluk korku
duygusunu her zaman �ok tehlikeli bir �ekilde besler. �ocuksu hayal g�c�n�n
canlanmas�n� sa�lar ve �ocuk olaylarla ilgili kendi "filmini" yapmaya ba�lar. �ocuk
�o�u zaman kendi a��s�ndan g�rd�klerini oyun i�inde benimseyecek, ve bilgileri
yarat�c� bir �ekilde kullanacakt�r. Ancak haber selleri b�y�d��nde �ocu�un
kapasitesini a�an bir y�kleme olacakt�r. Haddinden fazla say�da olay� d�zenlenmek,
denetlenmek ve sindirmek zorunda kalacakt�r. Kasvet ve
__22__
Korku Nedir?
karmakar��k korkular olu�acakt�r. M�zik muhabiri Joac-him Behrendt'in dedi�i gibi,
bunlar yaln�zca seyredilen �iddet sellerinden de�il, g�rsel bak�mdan a��r� derecede
tahri� olmaktan da kaynaklan�r.
Televizyon seyretmeyen halk kitleleri hem daha �ok yo�unla�abiliyorlar hem de
konu�ulan� haf�zalar�nda �ok daha iyi tutabiliyorlar.
Herkes bir �ocuk grubunun k�rebe oyunu oynarken, dokunma ve duyma duyusunu
�al�t�rd��nda �ocuklar�n hemen sakinle�eceklerini, g�zlemleyebilecektir.
E�er �ocu�unuz g�nde bir saatten fazla televizyon seyrediyor (bence �� ya��ndan
k��kler hi� televizyon seyret-memeli, �� ila alt� ya� aras�ndaki �ocuklar ise
g�nde en �ok otuz dakika seyretmelidir), �o�u zaman ortada hi�bir neden yokken
a�l�yor, haberlerden al�nan bilgileri sindiren oyunlar oynuyor, ve �imdiye kadar
sorun yaratmayan �eylerden art�k korkmaya ba�l�yorsa (�rne�in trene binmek gibi),
g�nl�k ya�amm�zda baz� �eyleri de�i�tirmenin zaman� gelmi� demektir. Benim
�nerilerim �unlard�r:
1. Kendinize ve �ocu�un e�itiminden sorumlu olan herkese (dad�, baba, dede, nine,
vs) haber programlar�n�n �ocuklara g�re olmad��n� ve kontrols�zce a��p
dinlenmemesi gerekti�ini a��klamal�s�n�z. Eviniz, �zellikle �ocukla-
- 13 -
rrn�z�n sessizlik ve g�� kazanabilecekleri bir mekan olmal�d�r. Bu, bence sa�l�kl�
bir d�nyada yal�t�lm� olmak demek de�il, daha �ok �ocuklar�n iyi veya k�t�, g�l�n�
veya �z�c� olaylar�, �ocuk edebiyat�n�n se�kin �rneklerinde i�lendi�i gibi
anlayabilecekleri bir �ekilde ya�amalar�n�, payla�malar�n� sa�lamakt�r.
2. �ocu�unuzun yine de anlamad�� ve onu korkutan bilgiler edindi�ini fark
etti�inizde onunla konu�un ve korkutan�n ne oldu�unu bulun. Onun �ocuksu yorumunu
dinleyin. Bir oyun i�ersinde ya da bir �yk� i�inde o bilgiye yer verin,
g�recele�tirin, a��klay�n ya da do�rusunu s�yleyin, veya "k�t�n�n" kar��s�na iyi
g��leri yerle�tirin.
3. �lkesel d�zeyde, sizin bir yeti�kin olarak d�nyay� nas�l arzulad��n�z� ve bunun
i�in neler yapmaya haz�r oldu�unuzu, �ocuklar�n�zla konu�man�z� �ok �nemli
buluyorum: �ocuklar, e�er ebeveynlerinin fikirlerini, hangi sorumluluklar�
�stlendiklerini ve d�nyan�n de�i�ebilece�ini ��re-nebilirlerse, o zaman kendileri
i�in g�ven kazan�p, bilgi e-dinebilirler.
Yeti�kinlerin korkular�
�ocuklar�n korkular�yla u�ra�anlar sonunda yeti�kinlerin korkular�na da
varacaklard�r. Kendimizi emniyette ve korunma alt�nda hissetti�imizde neler
olabilece�ini ve nas�l
__2 4__
Korku Nedir?
davranaca��m�z� tahmin edebildi�imizde korkmay�z. Yaln�z: �o�u yeti�kin ya�am�
b�yle alg�lam�yor.
�ok �e�itli bilgiler tedirgin davranmam�za yol a��yor:
- 15 -
Kontrol edilemeyen durumlar�n haberleri, salg�n hastal�klar (A�DS, kanser) ya da
kazalar (�zellikle n�kleer santral kazalar�), gittik�e ya�am alan�m�za yakla�an
sava�lar, zengin ve fakir �lkeler aras�ndaki haks�zl�klar korku ve deh�et sa��yor.
G�n ge�tik�e insanlar�n yaratt�klar�n� kontrol edebilmek i�in �ok daha fazla
uzmanlara gereksinim duyuluyor ve birey gittik�e kendini �aresiz ve m�dahale e-
demez hissediyor. D�nyada her �eyin sa�l�kl� bir �ekilde geli�mesine olan
g�venimizi art�k kaybettik. ��nk�, ormanlar�n �ld��ne, ozon tabakas� deli�inin
s�rekli b�y�d��ne, insanlar�n kontrol d��na ��kt��n� ve hastal�klara tedavi
bulunamad��n� s�yleyen uzmanlara inanmak zorunday�z. Ayr�ca zaten art�k "12'ye 5
var" ya da "�ok ge�".
Her birimizin bu bilgileri farkl� farkl� kullanma y�ntemleri vard�r:
� Ya bu bilgiler hi� yokmu� gibi davran�yoruz ya da korkular�m�z� sevmedi�imiz i�in
onlardan bir an �nce kurtulmaya �al��yoruz.
� Hayat�m�zda bir �eyleri de�i�tirmemize yard�m eden ve bize meydan okuyan
korkular�m�z� kendimize dost ediniyoruz.
� ��imizde yatan iyi ve y�ce g��lere ve mercilere g�veniyoruz ya da korkular�m�z�
ge�iren ve davran�lar�m�zdan
- 16 -
Korku Nedir?
pi�manl�k duymamak i�in, hayat�m�zda do�ru kararlar almam�za yard�mc� olan bir
tanr�ya inan�yoruz.
Hi� bir yeti�kin yaln�zca ne b�yle ne de ��yle davranacakt�r. Bazen duygular�m�z�
bast�r�r�z, bazen g�veniriz, bazen �aresiz kal�r�z. Sonra yine cesaretimizi
toplar�z. Davran�lar�m�z ve hissettiklerimiz yaln�zca g�ncel maneviyat�m�za ba�l�
de�ildir. Ayr�ca �ocuklu�umuzda tembih edilmi� do�rulara da ba�l�d�r.
Kimi �ocuklara "bu d�nya tehlikeli bir yerdir" denir. S�rekli dikkat etmeye ve
uyan�k olmaya, kendini ve ba�kalar�n� kontrol etmeye, belli ba�l� �eylerden
sak�nmaya ve ba�ka �eyleri de uygulamaya �al�t�r�l�rlar. Bu insanlar kendilerini
her ne kadar belli bir s�re i�inde emniyette hissederlerse de, �rne�in inand�r�c�
bir diyet program�n� y�zde y�z uygulasalar bile yine de b�y�k bir olas�l�kla ya�ama
sevin�lerini kaybedeceklerdir. ��nk� s�rekli kontroll� olmak �ok yorucudur.
Kimi �ocuklar da "bu d�nya sevecen ve g�zel bir yerdir" d��ncesiyle b�y�t�l�r. Er
veya ge� onlar da bunun tam tersini ispat eden olaylarla kar��la�acakt�r. B�y�k bir
olas�l�kla kendilerini g�vensiz ve �aresiz hissedeceklerdir.
Uzun zamandan beri el y�kaman�n ve antibiyoti�in insan� bula��c� hastal�klardan
korudu�una bir �ok insan ina-
- 17 -
�ocuk/an�/ ��indeki Korkular
n�yordu, ama sonradan A�DS gibi bir hastal��n da oldu�unu g�rd�ler. Art�k
Avrupa'da sava� olmuyor gibi g�r�nmekle birlikte, severek tatil yapt��m�z
�lkelerde sava�lar ya�an�yor.
En sa�l�kl� besin maddeleri g�zle g�r�lemeyen radya-son y�z�nden �l�mc�l
olabiliyor...
Her birimiz her g�n az ve ya �ok bir �eyleri bast�rarak unutur ve g�veniriz. Kesin
bir emniyetin olmad��n�n tecr�besini edinmek zorunday�z.
Bu y�zden hepimiz kay�ts�z kal�p katland��m�z ya da inan�p �mit etti�imiz bir
noktaya geliyoruz.
Bu g�n �ocuk sahibi olanlar, bir g�n b�yle bir d�nyada �ocuk do�urman�n do�ru olup
olmad��n� soracaklard�r kendilerine. Yine de bilin�li olarak �ocuk do�urmaya karar
vermi�lerse, bu onlar�n �mit ve inan� taraf�nda olduklar�n� ve sevgiyi kesinlikle
hissettiklerini g�sterir. Ancak insanl��n �ans� oldu�una ya da her t�r mant�ktan
daha y�ce bir anlam�n bu d�nyan�n gidi�at�n� belirledi�i bir gelece�e inananlar ve
�mit edenler �ocuklar�na korkunun a-��labilir bir �ey ve ya�am�n bir par�as�
oldu�unu inand�r�c� bir �ekilde aktarabilirler.
Sevgili okuyucular, hi� bir kitap size bu inanc� veremez. E�er �ocu�unuza g�ven
vermek ve ona �rnek olmak
- 18 -
Korku Nedir?
istiyorsan�z kendi korkular�n�zla birlikte inan� ve �mitlerinizi de kabul etmeniz
ka��n�lmazd�r.
�nanmayan, ama arayan ki�i de inand�r�c�d�r. Aramak g�venmenin ve bir �eyler
bulabilmenin g�stergesidir. �ocuklar aramay� severler ve aramak onlar�n merak�n� ve
beklentilerini kuvvetlendirir "Arayan bulur... Kap�y� �al ki, a��ls�n." Yeti�kinler
�ocuklar�yla beraber aray�a girdiklerinde her ikisi de bir �eyler bulup
��renebilir. �ocuklar bilmedikleri �ok �ey oldu�unu yeti�kinlerden ��renirler.
__29__
Yeti�kinler bunlar� art�k tan�m� ve deneyimini yapm�t�r. Bir �ok �ey ya�am� ve
korkular�n� yenmi� biriyle beraber olmak �ocu�a g�ven verir. �rne�in baba ��yle
der: (Biliyor musun, ben k��kken bir �ey istedi�imde, b�y�klere sormaktan �ok
korkard�m. B�y�d��mde bile h�l� �ekinirdim ve sormaktan ka��n�rd�m. Ama grup
i�inde ��renmeye ba�lad��mda, konu�mak zorundayd�m ve zaman i�inde anlad�m ki,
korkulacak bir olay yokmu�. Ba�kalar� da en az�ndan benim kadar, hatta benden daha
fazla kor-kuyorlarm�."
Yeti�kinler ise "normal" sand�� her �eyin hayret ve �a�k�nl�k uyand�ran
taraflar�n� da �ocuklardan ��renebilir. �rne�in, dik bir camda bir solucan�n nas�l
s�r�nd�� ya da kara kavuk gibi bir bitkinin asfalt� delisi gibi. D�nyay� yeniden
bir �ocu�un g�zleriyle g�rmek, akl�m�zdan ve korkular�m�zdan daha fazlas�n�n mevcut
oldu�unu ke�fetmek demektir. G�ndelik ya�amda yaln�zca "ger�ekler" diye
tan�mlad��m�z olgular de�il, g�zle g�r�lemeyen, ancak kalbimizle g�rebildi�imiz
bir �ok g�zellik de vard�r.
Korku Nedir?
�ocuklar, Tanr� ve korku
Y�zy�llar boyunca �ocuklar tanr�yla korkutuldular. Bizim ebeveynlerimiz,
dedelerimiz, ve ninelerimiz de her �eyi g�ren ve "g�nah" i�leyenleri cezaland�ran
sakall� bir adam�n varl��na kesin olarak inan�rlar. Onlar eskiden d�nyay� bug�nk�
kadar sa�l�kl� g�remiyorlar idiyse de, �ocuklar ve yeti�kinler tanr�dan korkarak
ya�ad�lar. Ne de olsa inan�, itaatkar olarak, yasalar� ve tabular� dikkate alarak
sa�l�k kazanma g�vencesini veriyordu. Herkes neyin iyi neyin k�t� oldu�unu
biliyordu. Ancak ne yaz�k ki, insanlar her g�n, insan�n yaln�zca iyi olabilmesinin
imkans�z oldu�unu da g�rmektedirler.
Sakall� bir tanr� ve iyi kalpli bir �sa tan�mlamas�yla yeti�en �ocuklar, her ne
kadar korksalar bile, kefaret, ceza ve pi�manl�k i�eren emin bir sistemin i�inde
kendilerini g�vende hissediyorlard�.
Bug�n ise �ocuklar bile insanlar�n tanr�y� birbirlerinden farkl� hayal ettiklerini,
birbirlerine ho�g�r�l� olduklar�n� ya da birbirleriyle sava�an bir �ok �e�it
dinlerin oldu�unu g�ncel ya�amda farkl� g�r�nen o ya da bu yasaklar�n oldu�unu
art�k biliyorlar. Bir dinde, "Et yemeye izinli miyiz? E�er evetse, domuz eti
yiyebilir miyiz?" sorusu son derece �nemli bir rol oynuyor. Etin nas�l
haz�rlanaca��
- 20
- 21 -
ve hangi g�nlerde et yeme izni oldu�u bile �nemli oluyor. �u t�r ba�ka sorular da
sorulabiliyor: Kad�nlar �ar�af m� yoksa ba� �rt�s� m� kullanmal�lar, e�er evetse,
neden? Tanr�, Buda, �sa var m�d�r, yok mudur? E�er ebeveynlerimizi sevmeli ve
saymal�ysak, o zaman neden huzur evlerinde ya�amal�lar? H�ristiyanlar neden
sava��yorlar? �nsanlar neden ba�ka insanlara ya da hayvanlara i�kence �ektiriyor ve
do�ay� neden s�m�r�yorlar?
Bu t�rden bir�ok soru �ocuklara kendili�inden musallat oluyor. �ocuklar
izlenimleriyle bu t�r sorularla y�zle-�iyorlar. Daha birinci s�n�fta, s�n�f
arkada�lar� taraf�ndan sorguya �ekiliyorlar. Ama bu sorular o kadar zor sorular ki,
bir �ok yeti�kin bile onlara cevap veremiyor. Hatta, birinci s�n�f ��rencileri bu
tarz sorular� tart��rken, ��retmenler duymazl�ktan geliyorlar. Tanr�'ya, art�k
Musa'ya �zerinde insanlar�n ne yapmalar� ve ne yapmamalar� gerekti�inin yaz�l�
oldu�u tableti-Tevrat'�-veren g�� g�z�yle bak�lm�yor.
Bu, insanlar� tedirgin ediyor, �ocuklar� ve yeti�kinleri korkutuyor. �b�r taraftan
da insanlar�n Tanr� ve onun koydu�u yasalar konusundaki tasar�mlar�n�n �e�itlili�i
de kendilerine cesaret veriyor. �ok �e�itlilik gezegenimizin ve t�m canl�lar�n bir
�zelli�idir. D�nya milyonlarca y�llar �nce "B�y�k patlama" sonucu ortaya ��kan bir
geli�me
__ 09 __
Korku Nedir? s�reci i�ersinde olu�tu. Bu olu�um hen�z bitmedi.
Bug�n�n bilim adamlar� ve d�n�n bilginleri bir noktada hemfikirler; evrenin temel
elementleri bizim i�imizde de s�r�p gidiyor, tanr�sal olan ya da s�n�rs�z enerji,
yukarda oldu�u kadar a�a��da da mevcut. Tanr� sakall� bir a-dam olmay�p,
kendimizden bir par�aysa, sonsuzlu�un bir par�as�ysa, d�nyadaki her �eyde varsa,
onu s�n�rs�z sevgi diye tan�mlayabiliyorsak, i�te o zaman ya�am�m�zdan t�m korkular
geri �ekilir. Her ne kadar korkular�m�z olacaksa da, bizim korkular�m�zdan daha
fazlas� oldu�umuzu biliyoruz. Biz, bug�ne kadar hen�z tamamlanmam� ve hepimizin
i�inde etkili olan bir yarat�lma s�recinin bir par�as�y�z. Benim inanc�m ��yle:
"Ben korkuyorum, ama cesurum ve i�imdeki tanr�ya inan�yorum. Benim bu konuda bir
fikrim yok, ama her zaman ve her yerden yard�m bulabilirim. D�nya korku ve deh�etle
oldu�u gibi, g�ven ve sevgiyle de dolu. Buna inan�yorum."
�OCUKLAR NELERDEN KORKAR?
| Karma��k korkular
Ebeveynler, �zellikle hen�z konu�amayan ya da pek iyi konu�amayan k��k �ocuklar�n
korkular�n� anlayam�yor; hatta �ocuklar�n kendileri bile bu korkular� anlayam�yor,
yaln�zca hissediyorlar. K�z�m tam bir ya��ndayken, rafta duran a�a�tan yap�lm�
siyah bir heykelden �ok korkuyordu. Heykeli g�r�r g�rmez ��l�klar at�yor, onu
ortadan kald�rd��mda hemen sakinle�iyordu. Bug�ne kadar bu heykelin k�z�mda neden
korku uyand�rd��n� h�l� ��zm� de�ilim, b�y�y�nce k�z�m da bunu a��klayamad�. Bu
korku �ok somuttu ve yenilmesi kolayd�, "G�z g�rmeyince, g�n�l katlan�r."
__25__
�o�u zaman, �zellikle �� ya��n alt�ndaki �ocuklar�n korkular�n� anlamak �ok daha
zordur. K��k �ocu�un neden ve ni�in korktu�unu bilemedi�imiz zaman, �ocu�a
bedensel yak�nl��m�z� hissettirmek �ok �nemlidir. Korktu�u zaman, babas�n�n ya da
annesinin, kuca��nda emniyette olmas�n�n getirdi�i, o g�zel duyguW hayat� boyunca
hi� kaybetmez. Dil yetersiz geldi�inde ya da konu�arak a��klayam�yorsa, o zaman
bedenin dili gerekenden daha �nem kazan�r. Bedenimizle �ocu�un korkusuna 4car��
ihtiyac� olan her �eyi verebiliriz: s�cakl�k, emniyet ve destek. K��k �ocuklar�n
en b�y�k korkular� terk edilmek ve e-beveynlerden ayr� kalmak. Bu durumlarda
�ocu�un nemden bu kadar �ok a�lay�p ba��rd��n� ar�lam�yorsak, �un^ bilmeliyiz ki,
�ocuk anne ve baban�n gitti�ini ve bir daha
- 26 -
�ocuklar Nelerden Korkar?
geri d�nmeyece�i korkusunu ya�ar. K��k bir �ocuk i�in bu ger�ek bir felakettir.
Y�llar sonra yeti�kinler bile k��k ya�ta ya�ad�klar� bu t�r korkular�n alt�nda
ezilip, s�k�nt� �ekerler. Bu y�zden e-beveynleri, �ocu�u uykuya yat�r�rken teselli
etmeyi ve yak�nl��n�z� hissettirmeyi "�ocu�u ��martmak" olarak tan�mlaman�n tam
tersine, mutlu bir gelece�e yat�r�m olarak alg�lamaya te�vik etmek istiyorum.
K��c�k bir yarat�� "Her �ey yolunda" diyerek, �ok basit yollarla korumak e-
beveynler i�in de harika bir duygu de�il midir? Emniyet, g�ven ve destek vermek
hayatta bir daha bu kadar kolay olmayacakt�r. �ocuk az �ok b�y�k bir �ok olarak
ya�ad�� do�umdan sonra, anneyle ya da �ocukla ilgilenen ki�iyle yak�n bir ili�ki
i�inde, yani "sosyal bir ortak ya�am" i�inde bulundu�unda, temelde yatan en derin
g�ven geli�ir ve �o�al�r. Anne �ocu�u kuca��nda tutar, sallar, emzirir, ve o-na bu
d�nyada �y� bir yed oldu�unu, sevildi�ini g�steren bir koruma verir.
K��k insan yard�ma muhta� ve hen�z olgun olmad�� i�in, anneye a��r� derecede
ba��ml�d�r. B�ylesine yak�n ili�kiden dolay� da annesinin sinirlili�i, korkular�,
reddedi�leri, hassasiyeti, sabr� ve sevgisi de �ocu�a ge�er. B�ylelikle korku da
anneden �ocu�a ge�er. ��nk� bebek annenin h�zlanan kalp at�lar�n� duyuyor ve
annenin beden dilini
- 27 -
�ocuklar�n ��indeki Korkular ondan daha iyi anl�yor.
�stenmeyen bir bebek de korku i�inde ya�ar. �ocuk e-beveynlerine olan ba��n
kopuklu�unu sezer ve yine de onlar�n ho�una gitmek i�in s�rekli �aba g�stermeye
�al��r.
�ocuk terk edilmekten korkar, ama ebeveynlerini kaybetmemek i�in tam olarak ne
yapmas� gerekti�inden hi� bir zaman emin de�ildir. Bu �ekilde yeti�en �ocuklar,
birer yeti�kin olduklar�nda e�lerini ya da arkada�lar�n� kaybetmemek i�in-uyum
sa�larlar ya da a��r� derecede boyun e�erler. Korkunun sevgiyi �ld�rd��
trajedisinin bilincine varamazlar. Ki�i, s�rekli ili�kinin sa�lam kalmas� i�in
sava�mak zorunda kal�rsa, e�ini sevemez.
Bedenle ilintili korkular
K��k bir �ocuk v�cudunda olup biten olaylar� ne anlayabilir ne de a��klayabilir.
�ocuk, yak�nl�k ve tensel temas da dahil t�m bedensel ihtiya�lar� kar��land��nda
kendini iyi hisseder. Bedensel de�i�iklikler ya da yeni ke�ifler �ocu�u
korkutabilir.
K��k bir k�z� hat�rl�yorum; bezsiz dola�may� seviyordu ve laz�ml�� kullanmas�n�
��renecekti. �drar�n� yapt��nda hi� bir problem olmad�. Ama v�cudunu b�y�k
par�alar�n da terk etti�ini ke�fedince, pani�e kap�larak kalkt�.
- 28 -
Herhalde v�cudunun baz� par�alar�n�n ondan kopup ��z�ld��n� sand�. Problem "kaka"
beklenildi�inde yeniden bez ba�layarak ��z�ld�. Buna al�m�t� ve bu iyiydi. Ya��
b�y�d�k�e ona bedenindeki olaylar a��kland� ve korku, bezlerle beraber yava��a
kayboldu.
Geli�im s�re�leri zaman al�rlar ve ebeveynler sab�rl� olmal�d�rlar. Buna her zaman
de�er; ��nk� ebeveynlerinin sevgi ve sabr�ndan emin olan �ocuk, emin olmayan ve
korkan �ocu�a oranla kendini �ok daha iyi hisseder ve anne babas�na daha az zorluk
��kart�r.
Kan da �ocuklar� korkutabilir. Ac�n�n yan� s�ra bir �eyler kaybetme, ak�p bo�alma
ya da kusurlu olma duygusu uyan�r. Bu y�zden yaralar� yara band� ile kapatmak �ok
- 29 -
yard�mc� olur. T�bbi a��dan gereksiz olsa dahi, kan g�r�nmedi�i zaman korku da
kaybolur.
�ok somut ve anla��r olan ba�ka bir korku da, �ocu�unuzun, daha �nceden bir kere
car�m� ac�tm� olan doktorlardan �rkmesidir. E�er bug�ne kadar �ocuklara
yakla��m�nda psikoloji etmenini de hesaba katan, yani anlay�l� olmas�yla,
esprileriyle ve duyarl�l��yla �ocu�un korkusu-
- 30 -
nu alan bir doktor hen�z bulamam�san�z, b�yle birini a-ramaya de�ecektir.
O�lum bir bu�uk ya��ndayken, �ok evhaml� bir anne o-larak, onun bir i�ne yuttu�unu
sanm�t�m, ��nk� biraz �nce a�z�na ald�� i�ne birden yok olmu�tu. Epey �aresizdim
ve arkada�lar�m�n tavsiyesi �zerine hastaneye r�ntgene g�t�rd�m. Bu onun i�in tam
bir i�kenceydi. ��nk�, b�t�n olanlar� anlayam�yordu.
��ne bulunamad�. Ama o g�nden itibaren o�lum ne zaman beyaz �nl�kl� birini g�rse
hemen ba��rmaya ba�lam�t�. �ocuk doktoruna gitmek bile dayan�lmaz oldu. Ta ki, bir
arkada��m�n tavsiyesi �zerine, beyaz �nl�k giymeyen ve �ok y�nl� sa��lt�m becerisi,
sab�r ve duyarl�l�kla �ocu�a yakla�an bir doktor bulana kadar. Bu doktor, be�
dakika i�inde o�lumu sakinle�tirmeyi, gev�etmeyi ve onunla konu�arak, tedaviye
haz�rlamay� ba�ard�. �ans eseri her yerde iyi doktorlar bulunur ve g�venilir birini
bulmak i�in uzun yollar kat etmeye bile de�er.
Ebeveynler yalan s�ylediklerinde �ocuklar onlara olan g�venlerini kaybederler. A��
ya da ameliyat olurken, �ocu�a s�ylenen "Doktor can�n� ac�tmayacak" gibi bir s�z,
pek i�inize yaramayacakt�r.
Kelimelerinizin se�imi �ok �nemlidir. Kelimeler �ocu�unuzu ya korkutacak ya da
sakinle�tirecektir.
- 31 -
"A��" ya da "��ne" kelimesine �ocuk pek bir anlam veremeyecektir, ama doktor bir
"sivri sinek" sokacak diyebilir. Di� doktpru di�i uyu�turacaksa, di�i "uykuya
yat�racak ya da o b�lgeyi tamamen so�utacak" denebilir. Kelimelerinizi se�erken,
�ocu�un tan�d�� kelimeleri telaffuz etmeye �zen g�sterin ve olumsuz ifadeler
kullanmay�n. ��nk� beynimiz olumsuz ifadeleri kay�t edemez. "Ac�n�z� d��nmeyin"
denildi�inde, bunu yapmaman�z m�mk�n olmayacak, ancak size "�i�ekli bir �ay�rda
otlayan koyunlar� hayal edin" denildi�inde, bunu hayal edebileceksiniz. �ocuklar�n
hayal g��leri �ok b�y�kt�r ve bu y�nden kendilerini kolayl�kla heveslendirirler ve
etkilenmelerine izin verirler. Ayn� olay� ya�ayan hayvanlar� konu eden k��k
hik�yeler anlat�larak rahatlat�c� hayaller kurmalar� sa�lanabilir, hem k��k hem de
b�y�k korkular yok edilebilir. (Sayfa 79'daki b�l�mde size fikir veren hik�yeler
bulacaks�n�z).
Di� doktorudan duyulan korku, �ok �zel korkulardan biridir. Hele siz de korkan
yeti�kinler gurubuna dahilse-niz. Bu durumda size tavsiyem, �ocu�u daha di�leri
��r�meden g�vendi�iniz bir doktora g�t�rmenizdir.
O zaman doktor g�zel di�lere �a��racakt�r, di� f�r�alamas�n� ve aletlerini
a��klayacakt�r, belki de ufak bir oyuncak hediye edecektir. �ocu�unuz bu ki�iye
tekrar gitmek isteyecektir. Art�k baz� di� doktorlar� klinik hipnoz dal�n-
- 32 -
da da e�itim al�p, korkan ki�ilerin sa��lt�m�nda daha yararl� olmaktad�r.
Yirmi ya� di�lerini �ektirmek gibi ac� veren tedaviler bile, uyu�turucu
kullanmadan, hipnozla ac�s�z yap�labilir. E�er hasta kendini hipnoz etmeyi
��renebilirse iyile�me s�reci bile k�salt�labilir. �ocuklarda "sihirli, g��l�
hik�yeler" �o�u zaman kusursuz bir tedaviyi m�mk�n k�lar.
�ocu�un hastanede kalmas� ba�l� ba��na bir konudur. Bir tedavinin zorunlu olup
olmad��ndan ��pheleniyorsan�z, bir ka� �ocuk doktoruna dan��n; fikirlerde
z�tl�klar o-labilir.
Hastanede kalmas� ka��n�lmaz ise �ocu�un yan�nda geceleyebilece�iniz ya da uzun
zaman boyunca ziyaret edebilece�iniz hastaneler se�in. �ocuk kendini ne kadar �ok
g�vende hissedip, memnun kal�rsa, iyile�tirmeyi h�zland�ran ba��kl�k sistemi o
kadar �abuk �al��r. Varl��n�zla, cesaretlendirmenizle ve hikayelerinizle bunu
destekleyebilirsiniz. Resimli bir kitap �ocu�unuzu hastaneye haz�rlamaya yard�mc�
olabilir. �ocu�unuza hastanede nelerin ni�in olaca��n� mutlaka a��klamal�s�n�z.
Kaza sonucu aniden hastaneye kald�r�lma s�z konusu olabilir. �ocu�unuzu hemen ve
s�k�a ziyaret edin; her ayr�l��n�zda a�lasa bile bunu yap�n. �ocu�unuza, ba�lant�-
- 33 -
niza ara verildi�ini, ama kopmam� oldu�unu hissettirmeniz �ok �nemli. Kendinize ait
bir nesneyi �ocu�unuza verip, ondan geri alana kadar ona �ok dikkat etmesini
s�yleyin. Bu ona sizin ger�ekten geri d�nece�inizin g�venini verir ya da en az�ndan
buna inanmas�na yard�mc� o-lur. Tabii ki, kendine ait bir ay�c�k ya da sevdi�i bir
bebek yan�ndan eksik kalmamal�. �ocu�unuza s�k�a mektup yaz�n, e�er hen�z okuma
yazma bilmiyorsa, resim yap�n. A-ma en �nemlisi: Ona olan sevginizin hik�yesini
anlat�n.
Ho�land��n�z ve kendinize uyan bir hik�ye anlat�n. Benim hik�yem ��yle olurdu:
"Be� y�l �nce (�ocu�unuzun ya��n� verin) �ok uzaklar-[dan bir ��k �st�nde bize
geldin, ama i�imde b�y�yene I kadar uzun bir s�re daha bekledik. Kuca��m�za ald�k,
seni jok�ay�p, �pt�k. K��k yata��nda tek basma uyudun. U-I yand��nda yan�na
geldik. Seni kuca��m�zda ta��d�k ve oynaman i�in yere b�rakt�k. Bazen hep
beraberdik, bazen de ayr� kald�k. Seni bize getiren, g�zle g�r�nmeyen, ama j
hissedilebilen ��k, o ilk andan itibaren bizi birbirimize ba�l�yor. Birbirimize ait
oldu�umuzu ve bizi birbirimize ba�layan�n o ��k oldu�unu hissediyoruz. ��inde
derinlerde bir yerde bir �� hissedeceksin. Belki bu ��k kalbinden geliyor ya da
belki sen tamamen o ��n i�indesin. Bu ��n parlak oldu�unu hayal edebilir, onu
g�m� ya da alt�n bir kurdeleye d�n�t�rebilirsin. Bu sihirli ba� senden bana i�iyor
ve kalbimizi her zaman ve her yerde birbirine ba�l�yor. Bu ba� hi� bir zaman
kopamaz ve senden bana parlayarak ula��r. Yak�n�nda olmad��m zaman bile bu kurdele
birbirimize nas�l ba�l� oldu�umuzu hep hissettirecektir; ve ben nas�l senin beni
d��nd��n� hissedebi-liyorsam, sen de benim sana g�zel d��nceler g�nderdi�imi
hissedeceksin. �zg�n oldu�un zaman da d��ncelerinle ��n �st�nden bana
gelebilirsin. Ne olursa olsun, bizi her zaman ba�layan o kurdelenin �zerindesin."
- 35 -
Cinler, hayaletler ve �b�r yarat�klar
Herkes hayat�nda bir kere hayalet g�rm�t�r. B�yle bir durumda �ok az insana
"hayalet diye bir�ey yoktur" s�z�yle yard�m edebiliriz. ��nk� hayaletler vard�r:
Hayaletler tam g�remedi�imiz ve isimlendiremedi�imiz, ama bizi korkutan �eylerdir.
Hayaletlerden korkmak �o�unlukla karanl�ktan korkmak ile ba�lant�l�d�r. Karanl�k
y�nelimin kaybolu�u, g�nl�k ya�am�n de�i�mesi demektir: Dolap dev bir heykele
d�n��r, ask�daki elbise bir bedene, u�u�an bir perde ��phe uyand�r�c� dalgalanan
bir yarat��a...
Karanl�kta her �ey farkl�d�r ve �ocuklar�n kendilerini karanl�kta yal�t�lm� ve
yaln�z hissetmeleri normaldir.-G�zel bir gece lambas�, tavana yap�t�r�lm� parlak
y�ld�zlar ya da yast��n yan�nda bir cep feneri yard�mc� olabilir. I��k a��ld��nda
hayaletler kaybolur. Bu y�ntem �ok basit ve etkileyicidir. "Tuvalette bir hayalet
mi var? Gel bir bakal�m!" �ocu�un korkusu ciddiye al�n�nca, ve canavar, cin ve
hayaletlerin hi�bir �ey yapmad�klar� ve g�r�nmedikleri anla��l�nca, korku
kendili�inden ortadan kalkar. Korku, kendili�inden kaybolur. Ama alay ederek
g�lerseniz, bu konu hakk�nda konu�ulmasa bile, �ocu�un korkusu kal�r.
�b�r taraftan cinler ve canavarlar, �ocu�un k�yafet de�i�tirmi� "k�t�" duygular�n�
da temsil edebilir. �ocuklar
- 36-
I �o�u zaman k�zd�klar�nda ve �fkelendiklerinde, bunun I k�t� bir �ey oldu�unu
d��n�p, bu duygular� kendiler in-j den koparmay� denerler. Bu duygular �ocuklara
tehlikeli yarat�klar olarak geri d�ner ve �ocu�u korkutur. E�er �ocu�unuzun bu
"canavarca" duygularla dostluk kurmas�na, kendine has olan canavarlar�n� kontrol
etmesine izin verirseniz, �ocu�unuz o duygular �zerine kontrol kazanabilir. "Her
insan zaman, zaman �fkelenebilir. Senin de ger�ekten k�zmaya hakk�n var!" ya da
"San�r�m, bu seni �ok �fkelendirdi. �fkelenmeni anl�yorum. Kap�y� �arpabilirsin ya
da yata��na yumruk atabilirsin." Yarat�klar� ve canavarlar� idare etmenin, ama
biraz da cesaret isteyen, hem yeti�kinlere hem de �ocuklara tavsiye edebilece�im
yolu �udur:
0 I
�ocuklann ��indeki Korkular Sald�rmay�n! Ka�may�n! Yarat�kla konu�un!
��nk� e�er insan�n kar��s�na bir canavar, cin, cad� ya da �eytan ��k�yorsa,
�o�unlukla s�ylemek istedikleri �ok �-nemli bir �eyleri vard�r. Bu y�zden hep, bir
ka� soru sormak i�e yarar: Neden buradas�n? Benden ne istiyorsun? Bana ne anlatmak
istiyorsun?...
Hemen, hemen hepimizin beyninde y�ksek ya da al�ak sesle konu�an canavar sesleri
vard�r. Bizi i�in i�in te�vik e-der, k�t�ler, ele�tirir ya da de�ersiz hissettirir.
Ama onlarla konu�abilirseniz hem kendiniz hakk�nda bir s�r� �ey ��renebilir, hem de
i�inizdeki farkl� sesleri konu�turup, i�sel bir diyalog kurmas�n� ��renebilirsiniz.
Umar�m arada s�rada sevecen bir sese de s�ra gelir. Bu tarz i�sel bir toplant� her
zaman ilgin�tir, ama i�imizdeki farkl� "gruplar" bir orta noktada bulu�up
anla��rlarsa, kendinizi rahatlam� hissedersiniz.
�ocuklar harika bir �ekilde do�al olduklar� i�in, bu tarz sohbetleri a��k se�ik
yapabilirler ve anlay�l� ebeveynler b�ylelikle �ocu�un i�sel sorunlar�n� g�rme
olana��n� kazan�rlar. Prensip olarak, her tahta oyuncak, her hangi bir yarat��a
d�n�ebilir ve soru sorup cevap verebilir. Bazen
- 38 -
�ocuklar ger�ek canavar oyuncaklarla ya da tehlikeli g�r�nen yarat�klarla da
oynamas�n� severler ve b�ylelikle onlara olan korkular�ndan kurtulurlar.
Her �eyin karanl�kta farkl� g�r�nmesinin a��klanmas�n�n yan� s�ra, �ocu�unuza
canavarlarla ya�ayabilmesi i�in bir yol bularak, �ocu�unuza cesaret vererek, onu
g��lendirerek yard�m etmeniz �ok �nemlidir ki, �ocu�unuz hayaletlerin merhametine
ba�l� olmad��n� bilsin.
"E�er bir gece yine hayaletler gelirse, onlar� yeni sihirli lambalarla ayd�nlat ve
ne istediklerini sor." Belki de hayaletlerin kuklalar�n� yap�p asabilirsiniz? Bu
kuklalar� yaparken �ocu�unuzun sizi y�netmesi, ve kesmeden �nce bir karton �zerine
her bir yarat��n resimlerini �izmesi �ok iyi olur. �ocu�unuzun yapaca��
hayaletler, sat�n alabileceklerinizden daha ger�ek ve yarat�c� olacakt�r. Bir
hayalet kuklas� yapmak da �ok basittir. Beyaz bir ipek kuma��n (90x90 cm) ortas�na
bir par�a pamu�u hayaletin ba��n� o-lu�turacak �ekilde ba�layabilirsiniz. �ki
k�esini (eller ve ayaklar) d��mleyebilirsiniz. �ki d��me, ellere, birer iplik ba?
lay?p kuklay? hareket ettirebilirsiniz. Ba?a da bir ip ba?lay?p her �� ipli?i bir
dala ya da sopaya ba?lad?ktan sonra hayaletle konu?abilir;'(c)ynayabilir ve
hayaletler her nerede g�r�n�yorsa oraya asabilirsiniz. Hayalet tam anlam�yla bir
dost olabilir.
- 39 -
K�yafetlerden, karanl�klardan ve k�t� suratlardan art�k fazla korkmayan �ocuklar,
korkutucu oyunlar oynayarak, bal kabaklar�n�n i�ini oyup, �st�ne g�zler ve a��z
delerek ve i�ine bir mum koyarak, hayalet elbiseleri giyip, el�erin-de cep
lambalar�yla gece maceralar� ya�ayarak, birazc�k korku hissetmenin de �ok zevkli
olabilece�ini g�rebilirler. Grimm Karde�lerin Korkuyu ��renmek ��in Yola ��kan
�ocuk masal� on ya� �st�ndeki �ocuklar i�in hem uygun hem de komik olabilir.
Masal�n ba�lang�c� g�ncelli�ini h�l� korumaktad�r:
Bir baban�n iki o�lu varm�. B�y�k olan� �ok ak�ll�y-m�, ve her emre itaat edermi�.
K��k olan� ise aptal-m� ve hi� bir �ey anlam�yor ve ��renemiyormu�. O-nu g�ren
herkes: Bu �ocuk babas�n�n ba��na bela olacak dermi�.
Bu i�e yaramaz �ocu�un tek bir arzusu varm�: Hayat�nda bir kere iyice bir korkmak
istermi�. �aresiz kalan baba kilisenin zangocundan yard�m istemi�. O da, "Ben ona
korkuyu ��retirim. Sen onu bana g�nder, onun akl�n� basma getireyim," demi�. Zan-
go�, hayalet k�l��na girmi�, ama kahraman�m�z onu merdivenlerden a�a�� itmi� ve
korkmay� ��renememi�. Aptal �ocuk yola koyulmu�, az gitmi� uz gitmi� dere tepe d�z
gitmi�; ama ne ipte as�l� cesetler ne de
- 40 -
lanetlenmi� saraylar�n hayaletleri onu korkutabilmi�ler. Tam tersine g�zleri ate�
gibi parlayan siyah hayalet kedilerle sohbet ediyor, k�zg�n zincirlere vurulmu�
k�pekleri koval�yor ve ��minelerin bacas�ndan a�a�� d�en kopmu� insan uzuvlar�n�
g�r�nce dalga ge�iyormu�. Kafataslar�yla futbol oynuyormu� ve �l�leri ate�te
yak�yormu�; ama korkmay� bir t�rl� ��renememi�. Ald�r�s�zl�� sayesinde �atoyu
lanetinden kurtarm� ve prenses ile evlenmi�. Buraya kadar her-�ey �ok iyi gitmi�,
ama yine de bir kere olsa dahi en az�ndan �rk�nt� duymak istiyormu�! Sonunda,
nedimelerden biri yard�mc� olmak istemi�. "�rkmeyi ��renmesine yard�mc� olaca��m/'
demi�. D�ar� ��km�, bah�ede akan dereden bir kova dolusu �amurlu su alm�.
Geceleyin, gen� kral uyurken, kar�s� yorgan� �ekmi� ve so�uk suyla dolu kovay�
kral�n �st�ne d�k-
- 41 -
m�. B�t�n k��k bal�klar v�cudunda z�plamaya ba�lam�lar. Kral uyan�p ba��rmaya
ba�lam�: "Ah, �ok korktum, sevgili kar�c��m, �ok korktum! Korkman�n ne demek
oldu�unu �imdi anlad�m," demi�.
Cinlerle ve hayaletlerle tan�mada a�a��daki oyunlar da yard�mc� olacak, do�um g�n�
partilerinde �ocuklar� �ok e�lendirecektir:
Hayalet kardan adamlar (d�rt ya� ve yukar�s� i�in)
Kardan adam hayaleti yap�ld�ktan sonra, g�vdesini oyup, i�ine mum koyabilir, iki
k�m�r par�as�ndan da g�z yapabilirsiniz.
El feneri (be� ya� ve yukar�s� i�in)
Karanl�kta bir el fenerini a�z�n�za soktu�unuzda ve ��kland�rd��n�zda �rpertici ve
ilgin� bir g�r�nt� olu�ur. Ellerinizi de "korkutucu bir �ekilde alttan
��klandirabilirsiniz. J
Hayalet yolu (be� ya� ve yukar�s� i�in)
Bir �ok �ocuk iki s�ra halinde durur. �ocuklar hayaletlerdir. �ki s�ran�n
ortas�ndan g�n�ll� olarak ge�mek isteyen �ocuk, y�zlerini �irkinle�tirip, u�ulday�p
ba��rarak hayalet taklidi yapan di�er �ocuklar taraf�ndan korkutulur. Ancak, bu
arada �ocu�a dokunmak tamamen yasakt�r!
�ocuklar Nelerden Korkar? Vampir dola��yor (sekiz ya� ve yukar�s� i�in)
Oyun kapal� ya da ba�lanm� g�zlerle ya da daha �rpertici olmas�n� istiyorsan�z
karanl�k bir odada oynan�r. Oyunun y�neticisi olan �ocuk ya da �ocuklar belli
etmeden birine dokunur. Dokunulan �ocuk bir ��l�k atar, cvda art�k etrafta dola�an
bir vampirdir. �ki vampir kar��la�t��nda birbirlerinin omuzlar�na dokunurlar ve
al�ak sesle "ah" derler. Vampir olmaktan kurtulurlar ve yeniden kurban rol�ne
d�neler. Oyun ya herkes vampir olduktan sonra ya da daha �nceden kararla�t�r�lm�
s�re dolunca sona erer.
- 42 -
- 43
JL�ayalet bir oyuncak ay�yla kar��la�m�. Ona saatin ka� oldu�unu sormu�. Hayalet
bir tarla s��an� ile kar��la�m�, O da ��leden sonra d�rde kadar uyurmu�. Fille
kar��la�t��nda, Hayalet hemen dolaba saklanm�. Dolapta timsahla kar��la��nca da,
Kendinden ge�ip, orac�kta bay�lm�.
Angela VViesner
R�yalar korkutunca
Uyku zaman� hem iyi hem de k�t� r�yalar�n �ok de�erli zaman�d�r. R�yalar bizim
gizemli hazinemiz, b�y�l� �lkemizdir. Bu zaman biriminde �zg�rce geli�ebiliriz. Bu
�lkede bizi korkutan durumlar�n da oldu�unu b�t�n �ocuklar bilir. Hen�z konu�amayan
�ocuklar hemen kuca�a a-l�nmak isterler. O zaman ancak her �eyin yolunda oldu�unu,
r�ya-resimlerinin gelip gittiklerini hissederler. Bir insan�n kuca��nda ya da
omzunda korunman�n yerini ba�ka
- 44 -
hi� bir �ey tutamaz. Daha b�y�k �ocuklara r�yalar�nda ya�ad�klar�n�n, ger�ekten
korkun� olmad�� ayr�ca a��klanabilir. R�yalar�n �zel bir dili vard�r, g�nd�z
g�rd�klerimizi ve ya�ad�klar�m�z� uykumuzda resim dilinde ya da ruhumuzun dilinde
tekrar g�r�r�z. R�yalar, g�nd�zleri zaman yoklu�undan dolay� yeterince
inceleyemedi�imiz baz� �eyleri bize tekrar g�sterir. Resimler bize bazen bir �eyler
hat�rlatmaya ya da bizi uyarmaya �al��r. Bazen de bize isteklerimizi g�stermek ya
da bize tekliflerde bulunmak isterler. R�yalar ya�am�m�za sahip ��kmaya ve en k�t�
tecr�belerimizi bile yenmeye yard�mc� olur. Ayn� zamanda k�bustan uyanan b�y�k
�ocu�unuza en iyi ne ya-Ipabilece�ini de s�yleyebilirsiniz:
Ger�e�e geri d�nebilmek i�in duyular�m�z� kullanmak en iyisidir; yata��n yan�ndaki
tan�d�k saatin sesini duymak ve onu kurmak, odan�n kokusunu i�imize �ekmek, yata��n
s�cakl��n� bilin�li olarak fark etmek, yan�nda duran oyuncak hayvanlar� ya da
bebekleri elleyerek yoklamak, tan�d�� mobilyalar�n hatlar�n� g�rmek, soka��n ya da
g��n ��n� fark etmek.
- 45 -
Gece sohbeti
Kir gece biri pencereni �alarsa,
Yukarda, her hangi bir katta,
bilirsin i�te, gelen bir hayalettir.
Uzun uzun �almas�n,
a� pencereni,
konu� onunla.
Ad� neymi�, sor.
Neler yaparm�, sor.
Nereden gelir,
nereye gidermi�, sor.
Sen de ona bir �eyler anlat�rsan,
o sana daha da �ok anlat�r.
Bay�l�r k�sa bir sohbete.
Sonunda uzaklara,
yoluna devam etmesi gerekti�inde,
arada s�rada sana,
yazmasm� ve �rpertici selamlar�n�,
yollamas�n� s�yle.
�nan ki, bundan
�ok ho�lan�r.
Josef Guggenmos
- 46 -
Yatak hayaleti
Du sihirli yorgan alt�nda
bir hayalet sakl� yatar,
bir k�k�rdar "h�",
bir k�k�rdar "ho!"
bir de ka��r durur poposunu!
Sen salla bakal�m, ayak ba� parma��n�!
Bekle bak, ne olacak, seni g�rd��mde!
Yorgan� �abucak �ekece�im �st�nden,
hayalet de kaybolacak korkusundan
Roswitha Fr�hlich
B�t�n bunlar yetmezse, kalk�p �� a�mak, tuvalete gitmek, k�busu anneye ya da
babaya anlatmak, korkutan �eyin resmini yapmak veya onu yaz� yazarak betimlemek de
iyi gelecektir. En ge� ertesi sabah �ocuk k�busunu anlata-bilmeli ve
ebeveynlerinden, onlar�n da bazen korkutucu r�yalar g�rd�klerini ��renmelidir. Bir
ailenin ya da bir gurubun fertleri birbirlerine r�yalar�n� anlat�rsa, birbirlerine
g�sterecekleri anlay� b�y�r. Buna zaman ay�rmak terbiyenin bir par�as� olmal�d�r.
__47__
Sonra, k�t� r�yalar� delice seven "K�bus yiyen" (Michael Ende'nin bir masal�)
gelebilir-ya da Nana Bu-nilde gelip, k�buslardan �ikolatal� bir pasta yapabilir.
Yaln�z kalmaktan korkmak
Bir �ocu�un genelde ya�ad�� ilk korku, ayr�l�k korkusudur. Bu korku, yeni do�an
bebek kendisinin annesinden ayr� oldu�unu anlad��nda ortaya ��kar. Bu korkuya
Karmakar��k Korkular ba�l�kl� b�l�mde de�inmi�tik.
Bu b�l�m, daha �ok b�y�k �ocuklar�n ayr�l�k korkular�yla ilintilidir. �rne�in, anne
ve babadan ayr� bir ka� saat yuvada kalmak i�in ya da daha sonralar� evde yaln�z
kalmas� i�in ya�anan bilin�li ayr�l�k. �ocuklar ayr�lmak zorunda kald�klar�n� ve
ebeveynlerinin �nceden belirtilmi� bir zamanda kesinlikle d�neceklerini daha
�nceden bilirler. Ba�lang��ta bu tecr�be her �ocuk i�in yenidir. Bu y�zden az �ok
korkar. Baz� �ocuklar ba�ka yerde olmay� ve yaln�z kalmay� �ok severler, baz�lar�
da ebeveynlerine �ok ba�l�d�r ve daha �ok korkarlar. B�t�n �ocuklar ebeveynlerine
g�venebilmelidirler: Bu y�zden �ocu�u pani�e sok-maktansa, ge� kalabilme
olana��ndan da bahsedin.
�ocuklar-ba�ka bir �ok duruma da oldu�u gibi-ayr�l��a yava�, yava� al�t�r�lmal�d�r.
Bu y�zden �ocu�unuzu
bir dad�yla yaln�z b�rakmadan �nce, �ocuk duruma al�a-
- 48 -
na kadar evde kal�n. �ocuk ve dad�n�n aras�nda bir ileti�im kurulduktan sonra,
uygun bir anda bir saatli�ine ya da daha uzun bir s�re i�in tutarl� bir �ekilde
vedala�m. Kararla�t�rd��n�z saatte de kesinlikle d�n�n. �� ya��ndaki bir �ocu�a
neden gitti�inizi ve ne zaman d�nece�inizi a��klayabilir ve onun anlamas�n�
sa�layabilirsiniz. O zaman �ocuk belli bir s�re i�in ba�ka biriyle yaln�z kalabile-
- 49 -
�ektir. (Dad�yla �ok iyi bir ileti�im kuruldu�unda, daha k��k �ocuklar da yaln�z
b�rak�labilir.)
Ebeveynler �ocuklar�n� ne zamandan itibaren tamamen yaln�z b�rakabilirler? Bu
tamamen �artlara ba�l�d�r. B�y�k karde�ler, sevecen vte hemen ula��labilir
kom�ular, b�y�k, tatl� bir k�pek ya da yak�nda oturan bir b�y�kanne korkular� al�r
ve g�ven "erir. Ama ebeveyn olarak siz de kendinizi iyi hissetmelisiniz, yani
�ocu�unuzun kendi ba��n�n �aresine bakabilece�inden emin olmal�s�n�z. Tabii ki,
�ocuk da bir s�re boyunca yaln�z kalmaya haz�r olmal�d�r. �nemli olan �ocuklar�n
telefon edebilmeleri ve acil durumlarda nas�l davranacaklar�n� bilmeleridir. E�er
�ocuklar yaln�z kalmak istemiyorlarsa ya da ebeveynler iyi bir nedenden dolay�
yaln�z b�rakmak istemiyorlarsa, dad�, akraba ya da tan�d�k biri b�y�k �ocuklara da
yard�mc� o-labileceklerdir.
Bazen �ocuklar bir yerden duyduklar� ya da okuduklar� i�in, h�rs�zlardan ve �ocuk
ka��ranlardan da korkarlar. Her zaman bu korkuyu ebeveynlerine itiraf edemezler. Bu
y�zden sakin ve g�ven uyand�r�c� bir anda (evden ��kmadan k�sa bir s�re �nce
olmamas� gerekir) olas� bir durumda nas�l davranaca��na dair bilgi verin. Polise
acil telefon, alarm sistemi, y�ksek sesle ba��rmak ya da ba�ka somut olanaklar�
konu�un ve al�t�rmas�n� yapt�r�n-h�rs�zl�k
- 50 -
tehlikesi �ok s�k rastlanan bir ger�ektir. Bir �eyi �nceden somut d��n�p,
hayalimizde canland�rd��m�zda, her �eyi daha iyi ba�arabilece�imizi, sporcular�n
�al�malar�n-Idan �rnek verebilirsiniz. Sporcular hareketlerini ilk �nce zihinsel
al�t�rmalarla �al��yorlar.
Ba�ka �ocuklar da ebeveynlerini merak ederler. Araba Ikazas� ge�irmelerinden ya da
onlara �im�ek �arpmas�n-Idan korkabilirler. Gazete haberleri ya da �fke ve nefret
gi-Ibi, "k�t�" duygular buna neden olabilir. Her �ocuk haya-I t�nda bir kere,
ebeveynlerinin �lm� olmas�n� ister ve bu I yasak d��ncelerden dolay� da kendini
su�lu hisseder. Bu I gizli duygular korku olarak geri d�nerler. Prensip olarak
da �ocu�a onun da �fkeli ve k�zg�n olmaya hakk� oldu�u-jnu a��klay�n. "Sen �u an
bana k�zg�ns�n. Bunu anl�yorum.
Hatta ben de senin ya��ndayken bazen ebeveynlerimin �l-I me�ini isterdim."
�ocuklar� gizlice ya da onlar istememelerine ra�men I yaln�z b�rakmak bence b�y�k
bir sorumsuzluktur. Ayr�ca bu t�r davran�lar kendi ayaklar�n�n �st�nde durmas�na
y�nelik geli�imini erteler. ��nk� gece uyan�p, ebeveynlerin rt&rede olduklar�n�
bilmemek etkisi hayat boyu s�ren travmatik bir deneyim olmakta, ve s�rekli ya�anan
bir | korku do�urmaktad�r.
- 51 -
I I i'
�l�mden korkmak
Her �ocuk bir g�n �ok bilin�li olarak �i�eklerin, hayvanlar�n ve insanlar�n da
�ld�klerinin ac�kl� deneyimini ya��yorlar. Do�a i�inde olu�umu ve kaybolu�u ya�ama
�ans�na sahip olanlar bu olaylardan korkmayacaklard�r. �l�ms�z bir ya�am yoktur.
Kar �i�e�i topraktan ��kar ve zaman� gelince yine topra�a geri �ekilir. A�a�lar
yapraklan�r, sonbaharda, bazen meyveleriyle beraber yapraklar�n� kaybeder. Ya�am
bitmez, s�rekli bi�imini de�i�tirir.
�l�lerin g�kte olmas� yeti�kinlere nazaran �ocuklar i�in �ok daha do�ald�r. Yine
de, �ocuk �l�mle ilgili belirli bir olay ya�ad��nda, bundan korkabilir ya da
korkutucu bir durum ortaya ��kabilir. Bu �o�unlukla kendini su�lu hissetti�inde ya
da kendi davran��n� �l�mle ba�da�t�rd��nda olabilir. Ne var ki �ocuk bu korkuyu
dile getiremeyecek, ve yeti�kinler de �ocu�u anlayamayacaklard�r.
Horst Eberhard Richter, on ya��nda bir k�z �ocu�unun durumunu ��yle
betimlemektedir: �ocuk gece kalp at�lar�n�n h�zlanmas�ndan ve mide bulant�s�ndan
dolay� uyu-yam�yormu�. Okula gitmek istememi�. Ebeveynleri �ocu�u hastaneye
getirmi�ler. �ocuk teyzesine, �d�n� al�nan kovay� geri g�t�r�rken ayaklar� ��plak
oldu�u i�in, teyzesinden azar i�itmi�. Ertesi g�n� teyze birden �lm�. Sonraki gece
�ocukta baz� belirtiler ba�lam�. Mutlaka doktora
- 52 -
gitmek istemi�. Ebeveynler �ocu�u anlamad�klar�, anne duruma hakim olmakta
zorland��, ve s�k s�k �ocu�u d�vd�� i�in, terapist �ocu�un korkusunu ciddiye
alm�.
"Bana �yle geliyor ki, sen de teyzen gibi �lmekten korkuyorsun. Bu y�zden geceleri
g�zlerini kapat�p, uyumak istemiyorsun. Bir daha hi� uyanmayaca��n� san�yorsun."
�ocuk bunu do�rular. Korkun� kalp at�lar�ndan ve mide bulant�lar�ndan bahseder.
"Terapistin Bettina'y� anl�yor olmas�, ona g�venmesini sa�lad�. O ana kadar herkes
Bet-tina'n�n korkusunu k��msemi� ve �nemsememi�ti. �imdi ise birinin onun �l�m
korkularm� ciddiye ald��n� ve o-na sayg� g�sterdi�ini g�r�yordu. Bilin�alt�nda
teyzesiyle kendini �zde�le�tirmesine de�inilmesi onu rahatlatm�t�. A��r� sald�rgan
davranan k�z�n, iyilik bilmez ve aksi teyzeye duydu�u �fke ile onun �l�m� aras�nda
fark etmeden b�y�l� bir ba� kurdu�u daha �imdiden tahmin edilebiliyordu. Teyzesine
duydu�u �fkenin d��nda, teyzenin hastal��n� fark etmeyip, yard�m �a��ramam� olmas�
da k�za su�luluk duygusu veriyordu." K�z�n hastal�k belirtileri d�zelmeye ba�lad�.
Bir ka� g�r�meden sonra da Bettina yine okula gitmeye ba�lad�, hatta yaln�z basma
tatile bile �ikabildi.
Bu �rnek, �ocuklarla konu�man�n, onlar�n korkular�n� ciddiye alman�n ve onlar�
anlaman�n ne kadar �nemli ol-
- 53 -
du�unu g�steriyor. Yeti�kinin, bir �ocu�un i�inde hangi hayallerin ve imgelerin
oldu�unu anlamay� ��renmesi ve bunlar� g�n ��na ��kartmas� �artt�r. ��ine kapan�k
�ocuklara fig�rlerle ya da el bebekleriyle yard�mc� olabiliriz. Eline verilen
malzemelerle akl�ndan ge�enleri kendili�inden oynamaya ba�layan �ocu�un d��nce
d�nyas�na girmeyi ba�aran ki�i, �ocuklar� anlayabilecek ve onlara yard�m e-
debilecektir.
�ocu�un �z�lmesini kabullenmek de �ok �nemlidir. �a��m�z�n insan�, rahats�zl�klar�
kabul etmemeye daha �ok e�imlidir. Her konuda oldu�u gibi �ocuklar�m�z ko-
nusunda da her �ey yolunda gitmelidir. Her �l�m h�z�n-lendirir. �ocu�umuzun kendi
tarz�nda h�z�nlenmesine izin vermeliyiz. Bizi korkutsa da, �aresiz b�raksa da bu
duygular� kabullenmek zorunday�z. H�z�n, ruhun bir yoklu�u hazmedebilmek i�in
gereksinim duydu�u histir. Resim yapmak, heykelcikler yapmak ya da mezar� s�slemek,
yard�mc� olabilecek �ok somut �al�malard�r.
�l�m basitle�tirilemez-ya�ama ait bir �eydir ve ya�a-�m kendisini yarat�r. Her ne
kadar eninde sonunda bir s�r olarak kalsa dahi yine de t�m d�nya dinleri bu son
soruya bir cevap bulmaya �al��yorlar.
�ocuklar haz�rl�ks�z bir �ekilde �l�m olay� ile kar��la�-ladan �nce, ebeveynlerin
bu konuda birka� ad�m atarak bnlar� ayd�nlatmas� �ok yerinde bir hareket olur.
Ya�am ve �l�m �zerine Tibet'ten Bir Kitap bana �ok yard�mc� olmu�tu. �ngiliz
gazetesi Observer kitap hakk�nda ��yle yazm�: "Bu kitap d�nyadaki t�m dinlerin
m�ritleri-ve hi� bir dine inanmayan ki�iler-i�in de yaz�lm� bir kitapt�r." Kitab�n
�ns�z�nde Dalay Lama �unu yazm�: '�l�mden ka�amayaca��m� bildi�im i�in, �l�mden
korkmakta bir anlam g�remiyorum. Ben �l�m� daha �ok, eski Ve y�rt�k elbiselerin
de�i�tirilmesi gibi bir �ey oldu�unu d��n�yorum ve son olan bir �ey olarak
g�rm�yorum." Arkada��m VVichmuth Schafer'in bir yaz�s� da �ok ho�uma
54 -
I I
I I ,1
gitmi�ti: "Bir de ��yle d��n: T�m ya�am topraktan geliyor. Toprak bizi besliyor ve
giydiriyor. Bunun i�in ona �ok m�te�ekkir olmal�y�z. Bedenimiz de topraktan
yarat�ld� ve bedenimizi yine topra�a geri veriyoruz. Toprak bize bir elbise
vermi�ti ve zaman� gelince biz de elbiseyi geri veriyoruz."
�ocu�unuz utanga� ise
�evremizdeki insanlarla s�rd�rd��m�z ili�kilerde ya�a-.; nan bir �e�it korkuyu,
utanga�l�k olarak tan�mlar�z.
K��k �ocuklar�n, belirli geli�im basamaklar�nda utanga�l�k duygusunu ya�amalar�
�ok normaldir.
Be� ila dokuz ayl�k bebeklerin yabanc�l�k �ekmelerinin ve yine k��k �ocuklar�n
tan�mad�klar� insanlardan korkmalar�n�n utanga�l�k duygusu ile bir ilintisi yoktur.
Yabanc�lara kar�� ekingen olmak normal ve anlaml� bir tepkidir. Her �ocuk, onunla
ili�ki kurmak isteyen ki�inin nas�l bir insan oldu�unu kontrol edebilir.
Mesafesizlik, yani �ocu�un tan�mad�� birine �ekinmeden yakla�mas� ve ona
g�venmesi, kendi ailesi i�inde b�y�k bir sevgisizlik ya�ad��n�n g�stergesidir. Bu
�ocuklar yabanc�lara atlarlar, ona daha soru sorulmadan kendilerinden anlat�rlar ve
bedensel ileti�im ararlar. Ama, �ocuklar�na �ok ilgi g�steren aile-
- 56 -
lerde de ba�kalar�yla severek ili�ki kuran ve �ok konu�an, d�a d�n�k �ocuklar da
vard�r. Yine ayn� ailede karde�lerden biri tek ba��na oynayabilir, �ekingen
olabilir, yine de kendisini �ok iyi hissedebilir.
Utanga� �ocuklar ise kendilerine grup d��nda kalm� hissederler, yani ba�kalar�yla
ileti�im kurmak isterler, a-ma buna cesaret edemezler.
Bir �ok insan utanga�t�r. Amerika'da yap�lan incelemeler sonunda, halk�n %40'�n�n
kendini utanga� olarak tan�mlad�� ortaya ��km�t�r. Kendilerini �ok �ekingen
hissediyorlar ve ki�iliklerini de�ersiz buluyorlar. "Hatalar�n�" �ok iyi
biliyorlar, ama becerilerini g�rmekte zorlan�yorlar. Ele�tirilere kar�� ok hassas
oluyorlar ve her s�z�n alt�nda bir ele�tiri ar�yorlar.
Utanga� �ocuklar kendilerini zaten k�t� bulduklar� i�in, onlar� �vmek ve g��l� olan
taraflar�n�, becerilerini fark etmekte yard�mc� olmak �ok �nemlidir. G��l�
taraflar�n ve becerilerin listesini yap�p, kimin kimin hangi y�n�n� be�endi�ini,
aile ortam� i�inde konu�mak, �ok yard�mc� olabilir. G�ndelik ya�amda insanlar
birbirlerini yeterince ele�tiriyorlar: "Ceketini as! Sa�lar�n� tara!..." Utanga�
bir �ocuk b�t�n bunlar� ki�ili�ine kar�� yap�lm� bir ele�tiri olarak g�r�yor. (Ben
d�zensizim ve k�t�y�m). Bu arada iyi taraflar�n� g�rmezlikten geliyor.
Birbirlerine, neredeyse �ok basit g�r�nen �vg�ler s�yleyen yeti�kinlerin ve
�ocuklar�n ne kadar mutlu olduklar�na �ok rastlad�m. �yi taraflar�n�n oldu�unu ya
ger�ekten bilmiyorlard� ya da unutmu�lard�!
Ayr�ca, utanga� �ocuklar bir yeti�kinin yard�m� ile ya da bir �ocuk gurubunda
sosyal olma becerisini geli�tirmek i�in al�t�rmalar yapmal�. Beden diline dikkat
etmek ve ileti�im kurmaya yard�mc� olacak k�sa c�mlelerin ��renilmesi bu
al�t�rmalar�n i�eri�i olmal�. B�t�n bunlar rol oyunlar� ile m�kemmel bir �ekilde
�al�abilir. �rne�in, ba��n�za komik bir �apka tak�p, ��yle diyebilirsiniz: "Benim
ad�m Paul. Bana, seninle futbol oynamak isteyip istemedi�imi sor."
Ya da: "Benim ad�m Nadine. �� arkada��mla beraber oynuyorum. (Yan�r�za �� oyuncak
hayvan ya da bebek yerle�tirin). Sen geliyorsun ve 'sizinle oynayabilir miyim,'
diye soruyorsun."
B�y�k k�pek �ok cesurdu ve hi� korkmazd�. Yaln�zca k�rm�z� balondan korkard�. K��k
k�pek hi� cesur de�ildi ve her �eyden korkard�. Ama k�rm�z� balonlardan �ok
ho�lan�rd�. B�y�k k�pek k��k k�pe�i korurdu. K�rm�z� bir balon �nlerinden
ge�ti�inde ise K��k k�pek b�y�k k�pe�i kucaklard�.
Fra uke Nahrgang
Yuvadan ya da okuldan korkmak
�o�u insan de�i�ikliklerden korkar. Bu y�zden de, yuva-ya^yeni gidecek olan �ocu�un
korkusu da normal. Uzun bir s�re i�in, ebeveynlerinden hi� ayr�lmam� �� ya��ndaki
�ocuklar�n, ayr�l��a al�mak i�in bir s�reye ihtiya�lar� vard�r. (Sayfa 48 ile
kar��la�t�r�n�z.)
E�er bir �ocuk yuvaya ba�lad�ktan a�a�� yukar� �� hafta sonra h�l� �ok korkuyorsa,
bunun nedenini bilmek gerekir. Yuva ��retmeni nas�l bir a��klama yap�labilir? Siz
nas�l a��klayabilirsiniz? Kendinizde ve aile ortam�n�zda t�m nedenleri
a��klayabiliyorsan�z, o zaman yuvada �ocu�u korkutan bir �eyin olmas� m�mk�nd�r.
Belki �ocuklar
- 58
- 59 -
yuvada cezaland�r�l�yor ya da onlara ba��r�l�yor; belki, b�y�k �ocuklar k��k
�ocuklara despot�a davran�yor; belki yemekler dayan�lmazd�r ya da zorla ��le
uykusuna yat�r�l�yorlard�r. Ben, b�t�n g�n �ocu�umun yan�nda kalarak, ya�ad��
durumu iyice kontrol ederdim. Deneyimlerime g�re �ocuk korkmakta hakl�d�r. O zaman
ba�ka bir yuva aramakta fayda vard�r.
Ama siz yuvay� �ok be�eniyorsan�z, �ocu�unuz yine de yuvaya gitmek istemiyorsa,
yoklu�unda sizin i�in endi�eleniyor olabilir. Yeni bir i�e ba�lam� olup, evde
i�iniz �zerine s�k�nt�n�z� belirtmi� olabilir misiniz? "Bu i� beni �ld�recek!" gibi
ya da �ocu�unuz belki de bebekle ya da yeni bir dostunuzla "ka�aca��n�z�" d��n�p,
korkabilir mi? Aile i�inde ge�mi� bir olaydan dolay� �ocu�unuz kendini su�lu
hissediyor olabilir mi? �o�u zaman �ocuklar su�u �stlerine al�n�rlar. Ya da olan
olaylardan kendilerini sorumlu tutarlar, her ne kadar yeti�kinler a��s�ndan
�ocuklar�n bu olaylarla hi� bir ilintisi olmasa dahi. Yeti�kinlerin, bunu
anlayabilene kadar sab�rl� olma ve kendini �ocu�un yerine koyabilme becerisine �ok
ihtiya�lar� vard�r. Sorunlar k�s�r bir d�ng�ye girip, tek ba��n�za ��z�m
bulamad��n�zda, bir uzmana ya da bir terapi merkezine ba�vurman�zda yarar vard�r.
Yuvaya gitmek serbesttir, ama okula gitmek zorunludur. Bunun zorunlu olmas� bile
okul
\ \. - 60 -
korkusunu bilemeye yeterli bir neden olabilir. Bazen, yaln�zca "ufac�k" bir durum
dahi �ocu�un okula gitmemekte direnmesine neden olabilir.
Okuldan korkuyorsa, yeniden yata��na �i�ini yapmaya ba�layabilir. Belki de okul
arkada�lar� taraf�ndan k�zd�r�ld�, belki tehdit edildi ya da �antaja maruz kald�?
Bir ��retmeni onu a�a��lay�c� ya da yaralay�c� bir �ekilde ele�tirdi-�nemli olan,
neler oldu�unu bulup, bu durumda paylar� olan her ki�iyle g�r�mektir. Ger�ekten
�yle ��retmenler vard�r ki, onlar�n asl�nda �ocuklarla hi� bir ilintileri
olmamal�d�r. E�er ebeveynler korkunun ve deh�etin yay�lmas�na izin verirlerse, o
zaman hi� bir �ey de�i�meye-
- 6�
�ektir. Bu y�zden, her zaman g�r�meyi ve konu�may� se�in!
'�
Korkuya kar�� birlik olan t�m ebeveynler her yerde �ocuklar�na hem �rnek olacaklar
hem de tart�malara ve etkilemelere olanak sa�layacaklar.
iyi bir okul hi� bir zaman korku uyand�rmayan bir o-kul olmal�d�r, ��nk� korku
��renmeyi engeller ve uzun zaman zarf� i�inde �ocuklar� hasta eder. �ocuklar
aras�nda ya�anan, �iddet ve �antajla ilintili sorunlar� �ocuklar yaln�z ba�lar�na
��zemezler. �ocuklar�n, hak ve haks�zl�� birbirinden ay�rt edebilmek ve hakk�n
ge�erli olmas�n� sa�lamak i�in, yeti�kinlerin yard�m�na ihtiya�lar� vard�r.
��retmenlerinin yard�m� ile de, �zellikle k��k �ocuklar, �antaj�n uzun zaman zarf�
i�inde hi� bir faydas� olmad��n� ��renmelidirler. Yap�lan bir haks�zl�k �ocu�a
�zg� bir �ekilde "cezaland�r�lmal�d�r" (�rne�in �z�r dileme mektubu yazd�rarak ya
da cep har�l��ndan verilen zarar�n kar��l��n� �deterek).
Ancak korkuya kar�� bir �ey yapmaya ba�layan-bu konuda konu�an, bir �eyler yapan,
birine g�venip i�ini d�ken-biri oldu�u zaman atmosfer de�i�ecek ve sorunlar
��z�lebilecektir.
62 -
Anne ve baban�n ayr�lmas�ndan korkmak
�a��m�z �ocuklar�n�n, ebeveynlerin sonunda bar�madan kavga etmelerini ve �o�u zaman
da bo�anmalar�n� ya�amak zorunda kalmalar�, g�ncel bir olayd�r. Bu, �o�u �ocu�un,
anne ve baban�n b��akla birbirlerine sald�rmalar�n�, ve bu kavgalara �ocuklar�n� da
kar�t�rmalar�n� ya�amalar� anlam�na gelmektedir. �zellikle, hissedilebilen, ama
hen�z ger�ekle�memi� ayr�l�klar �ocuklarda korku uyand�r�r: �ocuklar havada bir
�eylerin oldu�unu, sevdikleri insanlar�n aras�nda bir �eylerin �at�rdad��n� �ok
belirgin bir �ekilde hissederler ve sevginin g�venilebilir bir temel olmad��n�
sezerler.
�o�u zaman, �ocuklar evdeki k�t� atmosferden kendilerini sorumlu tutarlar ve zarar�
ortadan kald�rmak i�in bilhassa sevimli olmaya �al��rlar, �aresiz ve tabii ki
verimsiz denemeler yaparlar. �ocuklar, kendi k�t� davran�lar�n�n babay� evden
ka��rd�� ya da anne ve baban�n e�itim �zerine kavga ettikleri i�in ayr�ld�klar�
d�ncesine �ok kolay var�rlar. �ocuklar anne babalar� i�in de meraklan�rlar; zavall�
babas� evinde yaln�z ba��na ne yap�yordur? Ya da anne neden bu kadar �zg�n
g�r�n�yor? diye sorarlar kendi kendilerine. Parasal konular �zerine yap�lan
tart�malar da onlardan gizli kalmaz; �yle ki, anne ald�� nafa-
- 63 -
i)
kayla ya�ayamayaca��ndan yak�nd��nda, �ocuklar bu sefer, hayatta nas�l
kalacaklar�n� d��nmeye ba�larlar. Bazen �ocuklar da b�y�k �zverilerde bulunurlar.
Hastalan�rlar ve anne ve babaya kavgay� unutturmak ve t�m dikkatlerin kendilerine
y�nelmesi i�in baz� belirtiler geli�tirirler.
E�er anne ve baba aralar�nda ge�enleri �ocuklar�na ya�lar�na uygun ve anla��l�r bir
�ekilde a��klarlarsa, gelecekte onlar i�in nelerin de�i�ece�ini a��kl��a
kavu�turmak ya da onlar� ayr�l��a haz�rlamak i�in kendilerinin neler yapacaklar�n�
anlat�rlarsa, b�y�k bir g�revi yerine getirmi� olacaklard�r.
Bunun somut olarak ne demek oldu�unu biraz daha a�mak istiyorum. Verdi�iniz
a��klamalar�n �ocu�unuz taraf�ndan anla��l�r olmas� �ok �nemlidir. �ki ya��nda bir
�ocu�a: "Baba gitti. Baba yine gelecek. Sen de babay� ziyaret edeceksin. Baban seni
seviyor ve annen de seni seviyor," diyebilirsiniz.
On iki ya��nda bir �ocuk ise detaylar� bilmek isteyecek ve sorular soracakt�r.
E�inizin yoklu�unda e�inizi k�t�lemek hi� iyi de�ildir. �ocu�unuz her zaman i�in
ikinizin �ocu�u olacakt�r ve hi� bir insan k�t� bir insan�n �ocu�u olmak istemez.
E�er �ocu�unuz sizinle ya�amayacaksa, ona, onu ne - 64 -
I
kadar s�k ziyaret edece�inizi s�yleyin ve mutlaka verdi�iniz s�z� tutun! Tutulmayan
s�z bir �ocu�un kalbini her zaman k�rar.
Ebeveynlerden biri evi terk edip, art�k �ocukla da ili�kisini s�rd�rmek
istemiyorsa, bunun giden ebeveyne ait bir problem oldu�unu �ocu�a a��klamak �ok
�nemlidir. �ocuklar �o�u zaman, birden ortadan kaybolmalardan kendilerini sorumlu
tutarlar ve anne ya da baban�n gitmesine kendilerinin neden oldu�unu d��n�rler. Bu
y�zden �ocu�unuza, gidenin anne ya da baba olmak i�in yeteri kadar yeti�kin
olmad��n� ve anne baba olarak nas�l davranmas� gerekti�ini bilmedi�ini �ok iyi
a��klay�n. �ocu�unuza kendi becerilerini ortaya koyma f�rsat� vererek ya da o-nunla
beraber bir �eyler organize ederek, kendisini de�erli ve sevecen hissetmesinde
yard�mc� olun. �n�n�zde gitmeniz gereken zor bir yol oldu�unu, ama beraberce bu
zorluklar� yenebilece�inizi �ocu�unuza anlatman�z yararl� olur.
G�n�m�zde, evlilik sorunlar� olan b�t�n ebeveynlerin yard�m alma olanaklar� var ve
�ocuklar� gereksiz korkulara dayanmak zorunda b�rakmadan m�mk�n olabilecek bir
ayr�l�k uygulanmal�d�r.
Anne ve babas� bo�anan �ocuklar korkunun d�mda ac� ve �fke de hissederler.
Kendilerinin de�ersiz ve sevilmeye
- 65 -
de�er biri olmad�klar� hissine kap�l�r ya da edilgen bir �ekilde geri �ekilirler ve
�nem verdikleri �eylere kar�� art�k ilgi g�stermezler.
Baz� �ocuklar ise a��r� derecede d�ad�n�k olurlar ve a-c� veren duygular�ndan
ka�maya �al��rlar. �o�u zaman da ortada bir neden olmaks�z�n a�lamaya ba�larlar ve
�nceden a�m� olduklar� korkular� yeniden ya�arlar. Yani, karanl�ktan korkmak,
yaln�z kalmak istememek ya da yeniden yata�a yatmak gibi davran�lar olabilir.
Kesinlikle do�acak en b�y�k korku ise terk edilme korkusudur. Bu
y�zden �ocu�a onun terk edilmedi�inin ve h�l� annesi ve babas�n�n �ocu�u oldu�unun
g�vencesini vermek �ok �-nemlidir.
Bir ayr�l�k durumunda bulunan ebeveynler o kadar �ok kendi duygular�yla me�gul
kal�rlar ki, �ocuklar� ile ilgilenmeye yeterli g�� bulamayabilirler; ama as�l b�yle
bir durumda �ocuklar�n, kendilerine daha �ok zaman ayr�lmas�na ihtiya�lar� vard�r.
Bundan dolay� yeniden korkular olu�abilir, ya da ihtiya�lar� olan ilgiyi alabilmek
i�in baz� belirtiler geli�ebilir.
Ayr�l�kla ilintili korkular�n� ve endi�elerini �ekinmeden �ocu�unuza sorun ve ona
bunlar�n resmini ya da heykelini yaparak, el bebekleri ya da ba�ka fig�rlerle de
ifade edebilmek i�in olanaklar sa�lay�n. Ama kesinlikle hi� bir zaman sevgisini ve
sadakatini kendi taraf�n�za �ekmeye, ona bir haberci ya da ispiyoncu rol�n�
y�klemeye �al�may�n. B�ylelikle �ocu�unuza b�y�k i�kenceler �ektirmi� olursunuz.
Her �ocuk, her ne kadar bunun b�yle oldu�unu itiraf edemese de, hem annesini hem
babas�n� sever ve her ikisine de sahip olma hakk� vard�r. �ocu�u yedek bir s�rda�
ya da duygusal bir destek olarak se�meniz �ok tehlikeli olacakt�r. Bu her �ocu�un
g�c�n� umutsuzca a�an bir y�k olacakt�r.
Babam �imdi Heinrich Soka��nda Oturuyor adl�, �d�l
- 67 -
alm�, resimli bir kitapta, yazar Nele Maar a�layan o�luyla annesi aras�nda ge�en
konu�may� ��yle tan�ml�yor: "Anne �ocu�unu teselli ederken dayanamay�p kendisi de
a�lamaya ba�lar. Bernd: 'Babama bir �ey olaca��ndan �yle korkuyorum ki/ der. Anne
de: 'Baban i�in korkmana gerek yok. Baban� istedi�in kadar ziyaret edebilirsin. Sen
babana gidiyorsun diye benim �z�lece�imi sak�n d��nme. Baban her zaman baban olarak
kalacakt�r/ diye kar��l�k verir. 'Her �ey o kadar de�i�ti ki,' der Bernd. 'Benim
i�in de/ der anne, 'Benim i�in de!'
"Uzun bir d�nem ebeveynlerine kar�� hat safhada �fke hisseden ve zamanla iki evde
ya�amaya kendini al�t�ran �ocuk bo�anman�n getirdi�i ger�ekle ya�amay� ��renir.
Bazen Bernd h�l� �z�lmektedir. O zaman odas�na �ekilir ve d��ncelere dalar.
Babas�n� da seviyordur, annesini de. Ama annesi ve babas� birbirlerini art�k neden
sevmi-yordur! Kap�s�n�n a��l�p, babas�n�n odas�na girip 'Hadi gel, yemek haz�r!'
dedi�ini hayal eder. Ama anne ve babas� art�k bo�anm�lard�r ve babas� art�k
Heinrich soka��nda oturmaktad�r."
Bir bo�anma olay� b�t�n �ocuklar i�in korkun�tur. A-ma kavga eden ya da
birbirlerine tek bir s�z bile etmeyen ebeveynler de korkun�tur. A�a��daki kurallar
herkesin i�ini kolayla�t�rmas�na yard�mc� olabilir:
- 68 -
1. Her iki tarafa da d�zenli bir �ekilde temas kurma olanaklar� sa�lay�n. �ocu�unuz
eski e�inizi ziyaret etmek istedi�inde dar�lmay�n ve sinirlenmeyin. Ziyaretten
d�nd��nde onu sorgulamay�n, kendinizi iyi hissetti�inizi g�stererek onu
sakinle�tirin.
2. Ziyaret g�n�n�n ertesi g�n�ne bir plan yapmay�n ki, �ocuk �b�r ortama
al�abilsin. G�ndelik ya�am�n�z� emin ve �nceden g�r�n�r bir ak� i�inde s�rd�r�n.
3. Her g�n i�in k��k bir adet edinin (�rne�in: beraber mum ��nda �ay i�in).
�ocu�unuzu dinlemeye zaman a-y�r�n.
4. Okulda ona anlay�l� davranmalar� i�in sm�f ��retmenleri ile konu�un.
5. �ocu�unuza b�yle durumlarda yo�unla�ma bozukluklar� �ekebilece�inden ve
notlar�n�n d�ebilece�inden bahsedin ve onunla beraber gev�emeyi ��renin.
6. Yeni bir eve ta��nd��n�zda: �ocu�unuza yeni odas�n�n d�zenlenmesine kat�lmas�na
izin verin.
7. Bu zor zaman s�resince kurallar� beraber koymaya ve onlar�n tutarl� bir �ekilde
uygulanmas�na dikkat edin.
8- Yaln�z ba��n�za ��z�m bulamad��n�z taktirde profesyonel ki�ilerden yard�m
isteyin. Her �eyin �stesinden tek ba-
�iruza gelmek zorunda de�ilsiniz!
- 69 -
9. T�m problemlerin �ok �abuk ��z�lmesini beklemeyin. Ac�y� hazmetmek i�in
hepimizin zamana ihtiyac� vard�r.
Sava�lardan, do�al felaketlerden ve gelecekten korkmak
Yaln�zca �ocuklar de�il, bir�ok yeti�kin de insanlar�n �a��rd�� ve onlardan
kurtulamad�klar� ruhlardan hakl� olarak korkarlar. Aptal ozon deli�i (�ocuk
korkulan �zerine yaz�lm� bir kitap) hepimizi tehdit ediyor; d�nyam�z, n�kleer
enerji, t�ketim toplumumuzun zarar vermeden art�k yok edemeyece�i ��pler,
fabrikalar, arabalar ve u�aklar taraf�ndan yok ediliyor. Say�s� bilinmeyen, bu
gezegeni bir �ok kez yok edebilecek g��te silahlar ve zehirli maddeler! Bu ger�ek
tehlikeyi hayat�m�zdan silip atam�yoruz ve �ocuklar�m�z bunu biliyor ya da
hissediyorlar. Do�an�n yok olu�u yaln�zca bedenlerimizde de�il ruhlar�m�zda da iz
b�rak�yor. Ve �a��m�zda bir �ok yeti�kin-g�zlerini, kulaklar�n� ve a�z�n� kapatan-
�� maymun gibi davrand�klar� i�in, �ocuklar�m�z da kendilerini y�ksek derecede
tehdit altmda hissetmenin yan� s�ra yeti�kinler taraf�ndan yar� yolda b�rak�lm�
hissediyorlar.
Bir �ok �lkede yap�lan ara�t�rmalar sonucu, �ocuklar�n ve gen�lerin birincil olarak
do�a facialar�ndan korktuklar� ve b�y�k bir �o�unlu�un da mutlu bir gelecek i�in
�ok az
- 70 -
�ans g�rd�kleri saptand�. Ebeveynlerle yap�lan konu�malar sonunda, �ocuklar�n
hayvanlar �ld�r�ld�� i�in ac� �ekip gece yataklar�nda a�lad�klar�n�, Yugoslavya'da
ki sava� �zerine ve ozon deli�inin b�y�mesi �zerine d��nd�klerini ��reniyoruz.
�ocuklar� "korkulacak bir �ey yok" demekle avutmaya �al�mak �ok sa�ma olur. Sizin
kendinizi nas�l hissetti�inizi de dile getirerek do�ruyu s�ylemeniz ve ayn� zamanda
korkuya kar�� ne yapabilece�inizi d��nmeniz hem �ok daha inand�r�c� olur hem de
daha iyi teselli etmi� olursunuz. Her bir �ocu�un do�ay� korumak i�in nas�l �aba
g�sterdi�ini g�rmek insan�n kalbini ne kadar yumu�at�yorsa, bu pisliklerden sorumlu
o-lan ebeveynlerin �ocuklar�na destek vermemeleri de o kadar korkun� geliyor. K��k
bir k�z �ocu�u "Bir ka� sene sonra nas�l ya�ayacaks�n�z? D�nyam�z nas�l g�r�necek?
Neler daha iyi ya da daha k�t� olacak? Uzak bir zamanda olacak g�r�nenlere
seviniyor musunuz ya da gelecekten korkuyor musunuz?" konulu bir kompozisyon
yar�mas�nda, "Ben, k��k bir �ocuk olarak, do�ay� nas�l koruyabilece�im �zerine
d��n�yorum ve pay�ma d�eni yap�yorum. T�m ipleri ellerinde tutan yeti�kinler ise
hi� bir �ey yapm�yorlar. Biri biz �ocuklar� dinledi�inde, seviniyorum," diye yazm�.
Ba�ka bir �ocuk ise ��yle yazm�: "Daha zarars�z bir �ama��r tozunu almay� ve al�
veri�e giderken yan�nda ka��t torbalar g�t�rmeyi anneme ben ��ret-
mek zorunda kald�m. Ben u�ra�q�asayd�m annem do�ay� koruyan kahve filtresi yerine
h�l� beyazlat�lm� ka��t al�yor olacakt�. Yediklerinde zayarl� ya da kimyasal
maddelerin olup olmad�� annemle babam� hi� ilgilendirmiyor." Bu k�z �ocuklar�
dokuz ile on d�rt ya�lar� aras�ndad�r. Ama daha anaokul �a��ndaki �ocuklar bile,
�zellikle k�z �ocuklar�-kad�nlar sava�mad�klar� i�in-kendilerini birer kurban
olarak g�rd�klerinden, a��r� derecede tedirgindirler. K�rfez Sava�� g�nlerini
ya�ayan bir anne ��yle anlat�yor: "K�z�m�z daha konu�kan oldu. Bir y�r�y�e kat�l�p
kat�lmayaca��m� bile sordu. �ehrin pazar yerinde t�m yuvan�n y�r�y� yapmas�
arzusundayd�. Sava�� durdurmak i�in herkesin mutlaka elinden geleni yapmas�n�
istedi."
Ger�ek tehlikeyi g�rmezlikten gelmek, bast�rmak �ocuklar�n hi� bir i�ine yaramaz.
�ocuklar, kendilerini ve korkular�n� ciddiye alan, hayat� koruyan, sava�lar�
engelleyen ve zararlar�, m�mk�n oldu�u kadar onaran yeti�kinler istiyorlar. Do�ay�
korumaya yat�r�m�n�z ne kadar az olursa olsun: �ocu�unuzla bu konu �zerine konu�un!
Onlara aciz olmad��m�z�, bug�n ve burada gelece�e uyum sa�layabilece�imizi
g�sterin!
E�er �imdiye kadar bir �eyler yapmaya herhangi bir olanak bulamad�ysan�z, �imdiden
itibaren �ocu�unuzun
- 72 -
yuvas�nda ya da okulunda bu konular �zerine tart�malara ba�lay�n. Korku �zerine
konu�maya ba�lad��n�zda, korkan�n bir tek kendiniz olmad��n� ve ba�kalar�n� da
angaje etmek istedi�inizi fark edeceksiniz. Yuva da k��k bir proje ile
ba�layabilirsiniz: daha �nceden betonla d�-j �enmi� yere domates dikin, daha az ��p
�retin, kar�ncalar� koruyun-ne yaparsan�z yap�n. Yapt�klar�n�z size cesaret
verecektir! Eylemler, g�zlemler ve projeler i�in y�zlerce deneyim raporlar� ve
teklifler, �ocuk kitaplar�, model denemeler bulunmaktad�r.
Do�ay� koruma e�itimi korku veren facia pedagojisine d�n�memeli, daha �ok ya�am�
korumay� ve g�zel olan� elde tutmay� olumlu bir �ekilde benimseme olanaklar�n�
vermeye yard�mc� olmal�d�r.
B�ylelikle korku, kendinden gurur duymaya ve cesaretli olmaya d�n�ebilir, ��nk� bir
okul orman� dikmek, bir kirpiyi kurtarmak ya da ��plerden at�k ka��t yaratmak �ok
e�lendirici olabiliyor.
Bir �ok k��k insan, bir �ok k��k yerde, bir �ok k��k i� yaparsa d�nyan�n y�z�
de�i�ebilir. gocuklar�n korkular� �zerine konu�ulan ve korkular�n ciddi al�nd��
her yerde �ocuklar kendilerini iyi hissediyorlar. "G�r�nd�� kadar�yla, zihinlerini
i�tenlikle me�gul eden bu sorunlar� ciddiye almaktan fazlas�yla kazan�l� ��kt�lar.
Resmi makamlardan bilgi almak ve onlara ele�tirel sorular sorabilmelerine cesaret
vermek de olumlu bir etki uyand�rd�."
Bu ba�lamda �ocuklar� ne zaman zorlam� oluruz, ne zaman olmay�z sorusuna de�inmek
istiyorum. �ocuklar ve medya b�l�m�nde haberler program�n�n bir �ocuk program�
olmad��ndan bahsetmi�tim. E�er reakt�r kazas� ya da sava� tehlikesi son haddine
varacak olursa, haberleri g�rmeseler de, duy masalar da �ocuklar bunu hemen fark
edeceklerdir. B�yle bir durumda herkes tart�maya ba�lar.
Ayr�ca �ocuklar yeti�kinlerin hangi duyguyu ya�ad�klar�n� hemen hissediyorlar, yani
kendi korkular�m�z� onlardan saklayamay�z. Biz korkular�m�zdan s�z etmedi�imiz
zaman, �ocuklar kendi hayal g��lerini �al�t�r�rlar- bu da �o�u zaman ger�ekten daha
korkun� sonu�lar do�urur. Bu y�zden �ocuklarla, sizi tehdit eden �ey �zerine,
hisleriniz ve tehdide bak��n�z ve buna kar�� sizin neler yapabilece�iniz hakk�nda
onlar�n anlayabilece�i bir dille konu�man�z �ok �nemlidir. Cevab�n�z �ok d�r�st�e
ve size uyan bir cevap olmal�d�r: Dua edece�inizi ya da y�r�y� yapaca��n�z�
s�yleyebilirsiniz. Yapaca��n�z bir�ok �ey olabilir. Bizler ya�ama yarat�c� bir
sayg� g�sterebilmek i�in
- 74 -
�ocuklar Nelerden Korkar? nem kendi fantezimizin hem de �ocuklar�m�z�n fantezisi-�n
t�m�n� kullanmal�y�z.
Ya�ama sayg� duymak, evreni korumak demektir. 1919 y�l�nda Albert Schweitzer,
Strassburg, St. Nicolai'da �ok a-��k�a ifade etmi�ti: "�yi olan, ya�am� korumak ve
geli�tirmek; k�t� olan, ya�am� k�steklemek ve yok etmektir. Yaln�zca ya�ama duyulan
derin sayg� ile sadece insanlarla de�il, �evremizdeki t�m yarat�klarla da ili�kiye
girebilir, onlara zarar vermeyi engelleyebilmek i�in kaderleriyle u�ra�abilir ve
kara g�nlerinde, elimizden geldi�i kadar, yard�m etmeye karar verebiliriz. Bu
esasl� ve b�t�nl�kl� anlay��n, yaln�zca insanlar i�in ge�erli olan anlay�tan �ok
daha derin ve �ok daha farkl� bir enerjiye sahip oldu�unu �ok ge�meden anlad�m.
Ya�ama derin bir sayg� duyarak evren ile tinsel bir ilintiye ula�abiliriz.
B�ylelikle ya�ad��m�z derinle�me bize tinsel ve ahlaki bir k�lt�r yaratma irade ve
becerisini verir. B�yle bir k�lt�r, bug�ne kadar ya�ad��m�zdan �ok daha y�ce bir
tarzda d�nyaya sahip ;�kmam�z� ve onu bu y�nde etkilememizi sa�layacakt�r. Ya�ama
duyaca��m�z bu derin sayg� ile bamba�ka insanlar
(olaca��z."
�ocuklar�n, iyi olana g�ven besleyebilmeleri i�in, bu ' ilkeleri kendilerine g�rev
bilen ebeveynlere ihtiya�lar� vard�r.
__75
EBEVEYNLER �OCUKLARINA NASIL
YARDIM EDEB�L�RLER?
Konu�mak: Birbirlerini dinlemek ve beraber konu�mak
�statistiklere inanacak olursak, ebeveynler ve �ocuklar g�ncel konular�n kapsam�
d��ndaki konular hakk�nda konu�maya yar�m saatten daha az bir zaman ay�r�yorlar. Bu
y�zden de, birbirlerini dinleme ve birbirleriyle konu�ma sanat�na s�rekli de�inmek
gerekiyor.
Baz� �ocuklar daha �ok konu�ma ihtiyac� duyar, baz�la-r�ysa daha i�lerine
kapan�kt�rlar. Anlatmaktan ho�lanan �ocuklarla konu�urken, Thomas Gordon'un
deyimiyle, "pasif dinleyicilik" sanat�n� uygulamak daha anlaml�d�r. Yeti�kin
dinleyici, hemen ki�isel bir g�r��n� ileri s�rerek patlamak yerine, "ilgin�,"
"dinliyorum," "h�m" ya da "bak sen" gibi, k��k ve de�erlendirici olmayan s�zc�k-
� 77 �
lerle �ocu�u anlat�s�na devam etmesinde cesaretlendirmelidir. Bu s�zc�kler "kap�
a��c�lar�" diye de tan�mlan�rlar. �zellikle korkular ve ya�anm� tehditler �zerine
bir �ey ��renmek isteyen ebeveynler de�erlendirme yapmadan ve temkinli bir �ekilde
dinlemelidirler. "Bundan korkmana gerek yok/' gibi yorumlar konu�may� daha �ok
engeller, ��nk� korkan �ocuk kendisini pek anla��lm� hissetmez.
��ine kapal� �ocuklara, onunla beraber el bebekleriyle ya da fig�rlerle oynayarak
yard�mc� olabilirsiniz. Yuvada ya da gece yatakta neden korktuklar�n� bir kedi ya
da prenses, bir yunus bal�� ya da ay� "rol�nde" daha kolay anlatabilirler. "Bebek
eviyle �ya da hayvanlarla ya da...)_ oynayal�m m�?" diyerek �ocu�unuzu konu�maya
�ekerseniz,
� 78
size tehdit edici durumu �ok �abuk oynayarak anlatacakt�r. Yatak kenar�na konmu� ��
ila be� el bebe�i hemen konu�maya ba�lay�p, onlara s�k�nt� veren �eyi anlatacakt�r.
Ya�anm� tehdide kar�� payla��lan anlay�:�sonrakinin �nko�ulu olarak at�lan�birinci
ad�m iken, korkuyla birlikte ya�amaya ve sonunda korkuyu a�maya yard�mc� o-lan
�al�malar yapmak ikinci ad�md�r.
Karanl�k ormandaki prenses: yard�mc� masallar ve hik�yeler
Bir �ok masal ve �ocuk kitaplar� korku ve korkuyu yenme konusunu i�ler. Masallarda
korku, "Pamuk Prenses ve Yedi C�celer" ya da "Henzel ve Gretel"deki karanl�k
ormanlar t�r�nden simgelerle ifade edilir. Ama kahramanlar her zaman i�in bu
ormanlar�n karanl��ndan ��kman�n bir yolunu bulurlar. Camdan da�lar� a�mak ya da
yedi ba�l� bir canavar� �ld�rmek t�r�nden ��z�lemez gibi g�r�nen sorunlar da,
periler, hayvanlar ya da ola�an�st� korkusuz insanlar�n yard�m� ve olara duyulan
g�ven sayesinde her seferinde ��z�l�r.
Bruno Bettelheim, �ocuklar i�in psikolojik a��dan masal�n �nemini betimledi�i
kitab�na "�ocuklar�n Masallara Gereksinimi Vard�r" ad�n� vermi�tir. E�itimde
masallar, e-beveynlerin verdikleri yan� s�ra, edebiyat bi�imi i�inde ve-
__-70__
�ociiklann ��indeki Korkular
rilen k�lt�rel bir miras olarak �nemli bir rol oynar. "Ya�am, �ocu�a �o�unlukla
karma��k g�r�nd�� i�in, bu g�� ko�ullarda kendisini anlamas� ve duygular�n�n
kaosundan bir anlam ��kartmas� ona i�in olanaklar yaratmal�y�z. �nce i� d�nyas�nda
ve sonra da ya�am�nda bir d�zen kurabilmesi i�in �ocu�un fikirler almaya ihtiyac�
vard�r. �ocu�un ahlaki bir e�itim almas� gerekir��a��m�zda bunun alt�n� �izmemize
neredeyse hi� gerek yok. Bu e�itim, ahlaki davran��n avantajlar�n� g�sterecektir.
Bu da soyut ahlaki d��ncelerden �ok, do�ru olan�n g�zle g�r�lmesi ve bu y�zden
anlaml� bulunmas�yla olu�acakt�r."
Masallarda gerginlikler ve korkular �yle ifade edilirler ki, �ocuk bunu
bilin�alt�nda anlar. B�ylelikle, sorunlar�n� nas�l ��z�lece�ine ve korkular�n�
nas�l yenece�ine dair" farkl� �rnekler bulur. Masallar ayn� zamanda sorunlar�n
ya�am�n bir par�as� olduklar�n� �ocuklara ��retir. Korkarak geri �ekilmeyerek, ama
beklenmedik ve haks�z s�k�nt�lar kar��s�nda sab�rla g��s gerildi�inde, t�m
engeller a��lacak ve sonunda sava� kazan�lacakt�r. Baba �ocu�una masal
anlatt��nda, �ocuk en gizli arzular�n�n ve en k�t� duygular�n�n anla��ld��n�
hisseder. �ocuk, insan olman�n zor g�revlerle kar��la��laca�� anlam�na geldi�ini,
ama harika maceralar da ya�ayaca��n� sezer.
�ocuklu�unda masallar� �ok seven Astrid Lindgren,
80 �
Ebeveynler �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler?
her ne kadar hi� biri korkuyu dolays�z olarak konu almasa da b�t�n kitaplar�nda
korkuyu ve onu yenmeyi i�lemi�tir. E�k�ya k�z� Ronja ilk defa tek basma ormana
gitmeden �nce babas� ona pusuya yatm� t�m tehlikeleri a��klar: " 'Sak�n ormanda
yolunu kaybetme/ dedi Mattis. 'Peki ya kay-bolursam ne yapay�m?' diye sordu Ronja.
'Do�ru yolu a-ra' diye cevap verdi Mattis. 'Olur' dedi Ronja. 'Ve sak�n nehre d�me/
dedi Mattis. 'Peki d�ersem ne yapay�m?'
� 81 �
diye sordu Ronja. 'Y�z o zaman/ dedi Mattis. Teki/ dedi Ronja."
Ama Bullerb�'n�n �ocuklar�, L�nneberga'dan Michel, Pippi ve L�vvenherz karde�ler
s�rekli tehlike i�inde, titreyerek korkuyu alt etmenin yaratt�� zafer duygusunu
ya�amak i�in k�smen korkunun uyand�rd�� tedirginli�i a- i rarlar.
j
Konu�man�n bitti�i ve s�ylenecek s�z bulunamayan i
� 82 �
yerde masallar ve edebiyat ��kmaz sokaktan ��kmam�za yard�mc� olabilirler. Bunun
d��nda masallar korkunun insanl�k tarihinde g�l�n� veya ciddi bir �ekilde i�lenen
�ok eski bir konu oldu�unu a��klar.
Be� parmak birarada epey g��l� olabilir
(Grimm Karde�ler'in bir masal�ndan esinlenerek)
Bunlar be� parmak (�ocu�unuza elinizi g�sterin). Sen u-zunu (orta parmak), sen en
b�y�klerisin. Ve bu (i�aret parma��) da i�aret eden parmakc�k (bir ka� nesneyi
parma��n�zla g�sterin); ama hem de tat alan parmakc�k (parma��n�z� bala bat�r�r
gibi yap�n ve tad�n� ��kartarak bal� yiyin).
Bu (ba� parma��n�z� sallay�n) en g��l�s�. Ba� parmaks�z bir bardak bile tutamazs�n.
Bu da, hep merakl�, hep �akac�, ama hi� ciddiye al�nmayan ufakl�k. Ve bu da (y�z�k
parma��) g�zel parmakc�k.
Bir g�n, be�i beraber gezmeyi d��nm�ler. Yaln�zca en g��l�leri geziye kat�lmam�.
"Evde kal�p, temizlik yapmal�y�m," demi�. B�ylece �b�r d�rt parmak yola koyulmu�.
�nce �ok g�zel bir �ay�ra gelmi�ler, oradan da a�a��daki nehre inmi�ler. Nehrin
kenar�nda bir sandal duruyormu�. Sandala binip, kar�� k�y�ya k�rek �ekmi�ler ve
e�siz derecede g�zel �i�eklerin bulundu�u bir �imenli�e gel-
.� 83 �
misler. Bir de ne g�rs�nler! Balla dolu ar� kovan�! Dikkatlice baldan tatmaya
ba�lam�lar, ta ki arkalar�nda �fkeyle g�rleyen bir ses i�itene kadar: "Kim benim
bal�m� yermi�, bakal�m?" Ay� d�rd�n� g�rd��nde �ok �fkelenmi� ve "�imdi d�rd�n�z�
de yutaca��m!" diye yeniden g�rle-mi�. D�rt parmak �ok kokmu�lar. Ne yapsak acaba?
Demi�ler. En k��kleri: "Biz d�rt de�il, be�iz! Ama en �i�man�m�z, en g��l�m�z ve
en lezzetlimiz evde. Gelin, gidelim, onu getirelim. O zaman karn�n daha �ok doyar!"
demi�. Ay� bu fikri kabul etmi�, d�rt parmak i�leri rahatlayarak geri d�nm�ler. Ama
nehri a�m�lar, �ay�rdan ge�mi�ler, ve eve varm�lar, ama yol boyunca kendilerini �ok
k�t� hissetmi�ler! En g��l�lerine durumu nas�l a��klayacaklar�n� bilemiyorlarm�!
Boyunlar� b�k�k eve girmi�ler.
G�zel parmakc�k �ekingen bir ses tonuyla "G��l�..." diye s�ze ba�lam�. "Bug�n
�ay�rda gezdik, nehirden ge�tik ve orada..." k��k parmak "Olay� kendim anlatacak
kadar b�y��m ben" diyerek lafm� kesmi�, ve olanlar� bir bir anlatm�. "Problem
de�il, sizinle gelirim!" demi� g��l�. Bu sefer be�i bir arada yola ��km�lar,
�ay�r� a�m�lar ve nehre varm�lar. Sandala binmi�ler ve �i�ekli �imenli�e
vard�klar�nda ne g�rs�nler; ay� yatm� y�ksek sesle horulduyormu�. "Dikkat edin!"
demi� g��l� "Ben �imdi sizin alt�n�za yataca��m, sonra hep beraber
__04__
geriye �ekilece�iz ve..." (elinizi yumruk yap�p kuvvetlice �ne do�ru vurun). Ay�
korkudan m�thi� bir g�rlemeyle ��l�k atm� ve o kadar h�zl� ka�m� ki, bir anda
ortadan kaybolmu�. Be� parmak g�le oynaya eve d�nm�ler.
Bu masaldan nas�l bir ders ��kartabiliriz? Be� d�rtten daha g��l�d�r. Ve en
k��kler en aptal de�ildir!
K��k domuzcuk ve k�t� kurt
K��k bir domuzcuk kendine bir ev yapm�t�. K� geldi�inde kurt a� kald� ve domuzcu�u
yemek istedi. Domuzcu�un evine gitti ve ba��rmaya ba�lad�: "Domuzcuk, a� kap�n�!"
"Olmaz! Kimseyi evime sokmam" dedi domuzcuk. Ama kurt vazge�medi, yalvard� yakard�,
ba��rd� �a��rd�. Sonunda kap�y� k�rmaya karar verdi ve domuzcuk da: "�imdi ben bir
�ey yapmazsam o i�eri girmeyi ba�aracak." diye d��nd�. Domuzcuk bir plan yapt�.
Zincir kilidi tak�p, kap�y� birazc�k aralad�. Kurt hemen �n ayaklar�n� arl�ktan
soktu, ama i�eri giremedi. Bu arada domuzcuk sobaya bir �aydanl�k su koydu.
Kaynamaya ba�lad�ktan sonra da suyu al�p kurdun ayaklar�na d�kt�. Kurt insan�n
t�ylerini �rperten bir ulumayla ko�arak ka�t�.
Ama ertesi g�n yine geldi ve yan�nda bir �ok k�t� kurt getirdi. Hepsi birden uluyup
ba��rd�lar ve evi �yle sallad�lar ki, domuzcuk korkup ka�maya karar verdi. Hemen
� 85 �
pencereyi a�t�, d�ar� atlad� ve ormana ka�t�. Kurtlar bunu fark ettiler ve pe�inden
ko�tular. Kurtlar a�aca t�rmana-mayacaklar� i�in domuzcuk y�ksek bir a�aca ��kt�.
Kurtlar ise a�a��da �fkeyle uluyarak d�rt d�nd�ler. Sonra k�t� kurdun akl�na bir
fikir geldi. �b�r kurtlara fikrini anlatt�: "Hepiniz teker, teker �st�me ��k�n,
domuza eri�ecek y�kseklikte bir kule olu�tural�m." Ve birbirlerinin �st�ne
t�rmanmaya ba�lad�lar. Zavall� domuzcu�un tam ayaklar�ndan yakalayacakken domuz
ba��rmaya ba�lad�: "�yi ki kaynar suyu yan�ma alm��m!" En altta duran k�t� kurt
bunu duyar duymaz �yle bir korktu ki, oradan hemen t�yd�. �b�r kurtlar da birden
yere �st �ste d��nce, pani�e kap�l�p d�rt bir y�ne ko�arak ka�t�lar. Kimse onlar�
bir daha domuzcu�un ya�ad�� ormanda g�rmedi!
Resim yapmak ve bi�im vermek
�ocuklar, onlar� me�gul eden ve etkileyen �eylerin resmini �izmek i�in s�k s�k ve
kendiliklerinden boya kalemlerini ya da f�r�alar�n� ele al�rlar. Bu y�zden, resim
ka��d� ve resim malzemeleri, renkli macun ve kil hi� bir evde eksik olmamal� ve
�ocuklar�n her an ula�abilecekleri bir yere konmal�d�r.
�ocuklar b�y�k korkular ya�ad�klar�nda er veya ge� bunu resimlerinde g�sterecek, ve
bu yolla problemlerini
� 86 �
ifade edecektir. Korku duygusu koyu renkler ve korkun� sahnelerle, �o�u zaman da
kara bulutlarla ifade edilecektir. E�er �ocu�unuz genellikle sar� g�ne� ve evler,
g�len y�zler ve hayvanlar �iziyorsa, ki d�rt ya��ndan itibaren her �ocu�un do�al
olarak yapt�� resimler bunlard�r, o zaman siz de sakin olabilirsiniz, ��nk�
�ocu�unuzun i� d�nyas�nda her �ey yerli yerindedir.
�ocuklar�n �evresiyle al�veri�te bulunmas� ve zorluklar�n �stesinden gelmesi i�in,
resim yapmak�en az oyun
� 87-
�ocuklar�n ��indeki Korkular oynamak kadar�harika bir olanakt�r.
Resim ka��d�nda ya da macun ve kille yap�lan �al�malarda korkular sembolik olarak
alt edilebilir. Kilden yap�lm� canavarlar ya da insanlar d�v�lebilir, ka��t �st�nde
kimseye ger�ekten ac� vermeden kan ak�t�labilir.
Bu y�zden ebeveynler bu resimleri de�erlendirmek yerine, ilgiyle resme bak�p anlam
veremedikleri �eylerle ilgili sorular sormal�d�r. �te o zaman �ocuklar k��k
d��r�ld�klerini de�il, ciddiye al�nd�klar�n� hissedeceklerdir. Bu, korkular �zerine
konu�abilmenin �ok �nemli bir �n ko�uludur.
�yk�leri resim ve �ekiller yard�m�yla anlatmak �ok iyi sonu�lar verebilir.
A�a��daki hayal gezisinde insan� k�t� g��lerden, zararl� etkilerden koruyan ve
korkunun �stesinden gelmeye yard�mc� olacak g�c� veren bir kalkan�n yap�m�yla
ilgilenece�iz. Bir ��valyeninkine benzeyen bu kalkan kartondan yap�labilir.
Beni koruyan ve korkular�ma kar�� bana g�� veren kalkan (8 ya� ve yukar�s� i�in)
�ok rahat�a otur ya da yat ve g�zlerini kapa. Nefesinin nas�l gelip gitti�ini
alg�la ve ger�ekten en rahat �ekilde al. Nefesini fark ederken, iki g�z�n�n
aras�ndaki bir noktaya
yo�unla�maya ba�la. Bu noktaya ��nc� g�z deriz. Bu noktan�n sayesinde kalbimizle
g�rmeyi ��reniriz;. �imdi bu noktada gittik�e b�y�yen bir daire hayal edebilirsin.
Nefes al�p verirken, daire b�y�me�e ba�lar. Yava� yava� b�y�r; ta ki sen ve daire
bir olana kadar. �imdi r�yalar�n� hayal edebilirsin, onlar� g�rebilirsin ya da
hissedebilirsin. Bir g�n sahip olaca��n becerilerini ya da arkada�lar�na ya da
do�aya kar�� nas�l davranaca��n� r�yanda g�rebilirsin. Belki de ba�ka r�yalardan
tan�d��n �zel semboller, hayvanlar ya da e�yalar g�receksin. Sana iyi bir duygu
verecek her �eyi hayal edebilirsin.
(Bir dakika ara)
�imdi de korkular�n� g�r�yorsun ya da hissediyorsun. Bu emniyette bulundu�un yerden
seyretti�in korkular b�y�k de olabilir, k��k de olabilir. Belki de, senin i�in
s�rpriz olacak bir �ekilde, bu korkularm� �imdi yenebilirsin.
(Bir dakika ara)
�imdi yine becerilerine ve r�yalar�na bir daha bak. G�rd��n resimlerden bir �eyler
��renmeye ba�la.
(Bir dakika ara)
�imdi arzular�n� g�rmeye ya da hissetmeye �al�. Bu arzular�n bir g�n sahip olmak
istedi�in bir nesneyle ya da
� 89 �
ne olmak istedi�in veya ne olaca��nla ilintili olabilir. Neyi arzu edersen et, bu
hem senin hem de �st�nde ya�ad��m�z bu gezegen i�in sa�l�kl� bir �ey olsun.
(Bir dakika ara)
�imdi kendi temponda ondan geriye do�ru saymaya ba�la. S�f�ra geldi�inde yine
g�zlerini a�, buraya d�n, kendini dinlenmi� hisset ve uyan....
G�rd��n t�m sembolleri, r�yalar�, korkular�, becerileri ve istekleri
hat�rl�yorsun. Bu i�aretle kendine bir korunma kalkan� yapabilirsin.
Mandala resimleri yapmak
Mandalalar zihinsel bir i�eri�i sembolle�tiren daire �eklinde i�aretlerdir. Bunlar,
do�ada �i�eklerde, karda, spiral sis-de... vard�r. Nas�l ya�am bir h�cre ile
spermin orta noktas�nda ba�l�yorsa, mandalan�n ��k� noktas� da bir orta noktad�r.
D�nyan�n t�m k�lt�rlerinden insanlar zihinlerini dinlendirmek ve kendi ortalarm�
bulmak i�in mandalalar yaratm�lard�r. Bunlar� kiliselerde, camilerde, sinagoglarda,
levhalarda ve manast�rlarda g�rebiliriz. Pencereler mandalalardan yarat�labilir,
mandala �ekilleri kumdan d�k�lebilir ya da ta�lardan yerle�tirilebilir. Son
zamanlarda mandala resim kitaplar� �ok sevilmeye ba�lad�. Yeti�-
� 90 �
kinler ve �ocuklar bu resim kitaplar�nda verilmi� �rnekleri renk renk
boyayabilirler. �nsana hem ne�e veriyor hem de gev�etici bir etkisi oluyor.
Boyarken g�zel ve sakin bir m�zik dinlerseniz ve kararla�t�rd��n�z bir s�re
boyunca konu�mazsan�z etkisi daha �zel oluyor.
�zellikle kendilerini ifade etmeye korkan yeti�kinler ve �ocuklar ya da bu g�ne
kadar �ok az ba�ar�l� olaylar ya�ayanlar haz�r mandalalar� boyamaktan
ho�lan�yorlar; ��nk� bu resimler her seferinde hem �ok g�zel hem de bireysel bir
�al�ma oluyor. Ben, ki�isel olarak, mandalalar�
� 91
kendim �izmeyi tercih ediyorum, ancak �ocuk g�ya m�kemmel olmayan ya da "k�t�"
resim yapt��n� san�p, k�zmazsa.
Mandalalar hi� bir zaman de�erlendirilmemeliler, ��nk� onlar kendi orta noktam�z
taraf�ndan yarat�l�yorlar. Nas�lsalar, �yleler: ��imizden gelen resimler;
bilin�alt�m�-z�n resimleri. Korkular�m�z� anlamada bize yard�mc� olurlar, yan� s�ra
g�� ve cesaret de verebilirler.
Serbest resim yapabilmek i�in d�rt k�e ya da yuvarlak kesilmi� ka��tlara, sulu
boyaya ya da mum kalemlere, tebe�ir ya da boya kalemlerine gereksinim vard�r. �ocuk
yu-vas�ndayken bile do�al malzemelerle de (�i�ekler, ta�lar, meyveler) mandalalar
yap�labilir ve boyanabilir. Tek �art,' bir dairenin ya da bir noktan�n olmas�d�r.
A�a��daki fantezide yap�lacak gezi sekiz ya��ndan b�y�k �ocuklar i�indir ve onlar�n
mandalan�n anlam�n� kavramalar�na yard�mc� olacakt�r.
Mandala
Rahat�a otur ya da uzan, istersen g�zlerini kapatabilirsin. Yava��a nefesine dikkat
etmeye ba�layabilirsin. Her nefes veri�inde bedenindeki t�m gerginlikleri d�ar�
verebilirsin. Ger�ekten tamamen rahat oturmaya ba�lad��nda, g�zlerinin aras�ndaki
orta noktaya yo�unla�maya ba�la.
� 92 �
Ebeveynler �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler? Bu noktada, gittik�e b�y�yen bir
daire hayal edebilirsin.
Sakin sakin nefes al�p vermeye devam ettik�e, bu daire seninle bir olana kadar,
gittik�e b�y�r.
(Bir dakika ara)
�imdi, bu dairenin olduk�a b�y�d��n� ve odadaki herkesi i�ine ald��n� hayal
edebilirsin.
(K�sa bir ara)
Sen nefes al�p vermeye devam ettik�e, daire daha da b�y�r ve t�m arkada�lar�n�, t�m
evleri ve sonunda t�m d�nyay� i�ine al�r.
(Bir dakika ara)
Her nefes al� veri�inde daire daha da b�y�r, ve t�r� evreni i�ine al�r. Her nefes
al�p veri�inde, evrenle mx olursun ve enerjinle, zihninle ve sevginle her �eyi
i�ine al�rsln.
(Bir dakika ara)
Dairenin i�inde nefes al�p vermeye devam ediyorsun ve kendinin, evrenin ortas�nda
bulunan bir mandala oldu�unu ve ayn� zamanda da evrenin ta kendisi oldu�unu hayal
edebilirsin.
(Bir dakika ara)
Haz�r oldu�un zaman, kendi temponda ondan geriye � 93 �
do�ru say, s�f�ra geldi�inde, yava��a g�zlerini a� ve bu o-daya gel. Bir ka��t al,
rahat�a otur, mandalay� �izerken farkl� renkler kullan ve bu arada, evrenle bir
oldu�unda hissetti�in duyguyu ya�amaya devam et.
T�m duyularla: Alg�lama al�t�rmalar� ve duyular� e�itme
Kim d�nyay� keskin duyularla ya�ar ve kendi bedenini iyi tan�rsa, tart�malara ve
tehlikelere g��s gerebilir. Korkak insanlar�n dikkati ya korkular�nda ya da g�ya
��z�lemeyen sorunlar�n �zerine toplan�r; bu y�zden g�r� alan�n� geni�letmek, do�al
merak� eterle�tirmek ve alg�lamay� e-�itmek �ok iyidir. B�ylelikle, g��e r�zgar�nda
u�u�an �ama��rlar� hayaletlerden ay�rt edebilmeyi, tahta mobilyalardan ��kan sesin
tahtan�n do�al genle�mesinden gelen bir se? oldu�unu, ��renebiliriz.
A�a��da, duyular�n�z� e�itecek ve alg�lama becerinizi aktifle�tirecek bir ka�
al�t�rman�n listesini yapt�m.
Renklerle oyun
Harika ipek �rt�ler (d�rt ya� ve yukar�s� i�in)
�ocu�unuza, sar�, turuncu, k�rm�z�, pembe, mavi, ye�il renklerden pamuklu ya da
ipek kuma�lar verin. �ocu�unuz en^tpk be�endi�i renkteki kuma�� se�sin.
? �94 �
Ebeveynler �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler? Bu renk neden g�zel?
Bu renkte olan neler var (�i�ekler, e�yalar, hayvanlar)? Bu renkte olan neyi
isterdim? Hangi rengi hi� sevmiyorum? Neden? Hangi renk bana, korkuma kar��
yard�mc� olabilir? Hangi e�yalar, �i�ekler ya da hayvanlar bu renktedir? Onlar�
nas�l bulabilirim?
95 �
�ocu�unuz �rt�lerden bir tanesini se�sin, eline als�n ya da ba��na koysun. �imdi,
ikiniz de sessizce ve rahat bir �ekilde oturun.
�ocuk, bu rengi nefesiyle i�ine �ekti�ini ve yine d�ar�ya �fledi�ini hayal etsin.
Nefes verirken, renk karn�ndan d�ar� ��ks�n, �yle ki bir s�re sonra karn� tamamen
bu renkte bir bulutla kapl� olsun. Nefesine ve rengin verdi�i rahatl��a dikkatini
verirken, oturu�unu daha da rahatla�-t�rabilir ve rengin tadm� daha da �ok
��kartabilir. Belki de bu renk bir �eyler anlatmak ya da bir �ark� s�ylemek...
istiyordur, ve rengin anlatt�klar�n� yeterince dinledikten sonra, �ocuk yeniden
buraya geri gelir, ellerini ve ayaklar�n� oynat�r, yine tamamen uyan�k ve
dingindir.
Renklerin diyalogu (be� ya� ve yukar�s� i�in)
E�er renkler sohbet edebilselerdi, birbirlerine neler anlat�rlard�?
"Ben sar�y�m. Ben g�ne�in rengiyim..."
Renkleri seyretmek (d�rt ya� ve yukar�s� i�in)
�ocu�unuza s�nger ile �slat�lm� b�y�k bir resim ka��d� verin. �ocuk kal�n bir f�r�a
ile ya da parmaklar�yla ka��da sulu boya renklerinden yerle�tirsin. Neler oldu�unu
ve renklerin birbirleriyle nas�l bulu�tuklar�n� seyretsin.
� 96 �
Ebeveyn/er �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler? Kaleydoskop (alt� ya� ve yukar�s�
i�in)
Oyuncak ma�azalar�nda, sizin de yapabilece�iniz kaleydoskop malzemeleri bulunur.
�ocuk, kaleydoskopun i�indeki basit renkli cam ya da plastik par�ac�klar ve ��
aynan�n sayesinde nas�l harika desenler yaratt��n� g�rebilir.
Tonlarla, seslerle ve m�zikle oyunlar
Sesler duymak (�� ya� ve yukar�s� i�in)
S�cak bir yaz g�n�, pencerenizi a��n ya da �ocu�unuzla do�an�n i�inde g�zel bir
yere gidin. �ocuk g�zlerini kapats�n ve avu�lar�n� a�s�n. Bir ses duydu�unda bir
parma��n� uzatsm. Neler duyuluyor?
� 97 �
Su ka� �e�it ses ��kart�r? (d�rt ya� ve yukar�s� i�in)
Bu alanda denenebilecek �ok �ey var. Kaplarla ve bardaklarla do�an�n seslerini
dinleyebilirler (nehir, deniz, �elale, ya�mur, g�k g�r�lt�s� vs). Haz�r sat�lan
foto�raf kartlar�ndan ve kasetlerden de yararlanabilirsiniz.
Beni g��lendiren m�zik (be� ya� ve yukar�s� i�in)
�ark�lar, m�zik par�alar� ya da kendi bestelerinizin aras�ndan �ocu�un, ona g��
veren bir m�zi�i se�mesini sa�lay�n. �rne�in, bu bir sirk m�zi�i olabilir, belki de
bamba�ka bir m�zik. Piyano ya da ba�ka �alg�larla (davul) bu t�r "g�� veren
m�zikler" do�a�lanabilir.
Deniz kabu�unun i�indeki deniz (�� ya� ve yukar�s� i�in)
�ocu�unuza iki tane b�y�k deniz kabu�u verin; kulaklar�na dayas�n. Denizin sesini
ya da deniz kabu�unun anlatt�klar�n� dinlesin.
Hava ve r�zgar sesleri (d�rt ya� ve yukar�s� i�in)
Hava ve r�zgarla hangi sesleri ��kartabiliriz ya da taklit e-debiliriz. Bize ya�am
g�c� veren nefes hangi sesleri ��kart�yor?
� 98 �
Ebeveynler �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler? Hissetmek, ellemek ve dokunmak
Hisset (�� ya� ve yukar�s� i�in)
�ocuk g�zlerini kapats�n. Eline do�al bir cisim verin (s�m�kl� b�cek evi, ta�,
kay�n kozala�� vs). Cismi nas�l hissediyorsun? Bu ne? Sana ne anlat�yor? G�zlerini
a��p, �imdi cisme bakt��nda ne de�i�ti?
Kutuda ne var? (d�rt ya� ve yukar�s� i�in)
B�y�k bir ayakkab� kutusunun �st�ne, i�ine el girebilecek ama bak�lamayacak
b�y�kl�kte bir delik a��n. Kutunun i�ine �ocu�un dokunabilece�i �ok de�i�ik
cisimler koyun (b�y�k bir �ivi, s�nger, ta�, ku� burnu meyvesi, sabun).
Elma ne anlat�yor? (be� ya� ve yukar�s� i�in)
�ocu�un eline bir elma koyun. G�zlerin kapat�p, elmay� ok�as�n, bu arada elman�n
ona ne anlatt��n� bulmaya �al�s�n. Bu al�t�rma her �e�it do�al bir cisim ile
yap�labilir. Okulda yap�l�rsa, �ocuklar bu al�t�rmadan sonra bir hik�ye
yazabilirler.
Dokunma labirenti (�� ya� ve yukar�s� i�in)
Ebeveynler e�itmenlerle beraber dokunma labirenti in�a edebilirler. �ocuklar spiral
bir form i�inde ortaya do�ru
___ QQ ___
hareket ederler ve koridorun duvarlar�na dokunabilirler. Duvarlarda k�rk par�alar,
midyeler, ayna, metal, odun, seramik vs as�l� olabilir.
Bu kimdir? (d�rt ya� ve yukar�s� i�in)
Bir�ok �ocuk, g�zleri ba�lanm� olarak daire �eklinde oturur. Oyunu y�neten (g�zleri
a��k) �ocuk, bir �ocu�u sessizce ba�ka bir �ocu�un yan�na g�t�r�r, kuca��na
oturtur. Sandalyede oturan kuca��na oturana dokunur ve kim oldu�unu bulmaya �al��r.
Tersine de olabilir!
Gizli yaz� (be� ya� ve yukar�s� i�in)
�ki �ocuk birbirlerinin s�rt�na say�lar ya da harfler yazarlar.
Hava haberleri (be� ya� ve yukar�s� i�in)
�ocuklar ya daire �eklinde ya da �n�ndekinin s�rt�na dokunabilecek bir �ekilde tek
s�ra halinde otururlar. E�itmen/��retmen ya da anne (tek �ocukla da olabilir) hava
�zerine bir hikaye anlat�r, �nceden hangi havada hangi dokunu�un olaca��
belirlenir, �rne�in;
Ya�mur: parmak u�lar�yla hafif�e vurmak
�im�ek: s�rt �st�nde zigzag �izgiler
�elale: elle yukar�dan a�a��ya ok�amak
G�ne�: iki eli de hafif�e sa�lar�n �st�ne koymak
� 100 �
Bu �e�it yumu�ak masajlar s�cak ve samimi bir ortamda yap�lmal�d�r. Korkan �ocuklar
i�in bu tarz oyunlar uykuya yatmadan �nce yap�l�rsa �ok teselli verici olur.
Masaj yapmak bir �e�it hediyedir ve istekli yap�lmal�d�r. Bulundu�unuz oda s�cak
olmal�, sakin bir m�zik ve mum �� rahatlat�c� bir ortam sunacakt�r. Bir �ay
ka�� bitki ya��na (�rne�in: Badem ya��) bir damla lavanta, g�l ya da papatya
eteri damlat�n. Bu kar��m� ellerinizin aras�nda ya� �s�nana kadar ovun ve
�ocu�unuzun s�rt�na faz-
� 101 �
la bast�rmadan yumu�ak hareketlerle s�r�n. (Sayfa 101'deki resimde g�r�ld�� gibi).
S�rt masaj� \
Gev�ek parmaklarla ve iki elinizle ayn� anda, omurun sa- 3 ��ndan ve solundan,
a�a��dan yukar� do�ru ve omuzlardan d�n�p tekrar a�a�� do�ru hareketler yap�n.
Hareketleriniz yava� ve bask�s�z olsun. Bask�s�z yapt��n�z takdirde, �ocu�unuzun
ho�una giden, b�ylelikle daha da etkili olacak olan herhangi ba�ka ok�ama
hareketleri de ke�fedebilirsiniz.
Koku al�t�rmalar�
Genelde �ocuklar�n koku organlar� yeti�kinlerinkinden daha iyidir. Bu y�zden k�t�
kokulara kar�� ok hassast�rlar. Baz� yeti�kinler ve �ocuklar belirli kokular�
alamazlar. Bu gizli bir sorunun ipucu olabilir.
Hangi kokudan ho�lan�yorsun? (�� ya� ve yukar�s� i�in)
De�i�ik maddeleri kavanoz kapaklar�na koyun, �rne�in di� macunu, krem, sabun,
vanilya �ekeri, mum vs. Hangi kokudan ho�lan�yorsun? Neden? Bu koku sana neyi
hat�rlat�yor?
� 102 �
Ebeveynler �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler? Koku haf�zas� (d�rt ya� ve
yukar�s� i�in)
Bir �ok e�it b�y�klerdeki �i�elere ya da bardaklara bir par�a pamuk koyun. �ki
�i�eye ayn� eterden bir damla damlat�n. �i�elerin a�z�n� yeniden kapat�n. �ocuk,
koklayarak �i�eleri yeniden e�le�tirsin. A�a��daki eterler bu al�t�rma i�in �ok
uygun: Lavanta, sedir, mandarin, greyfrut, limon ve portakal. �ocuklar hangi
kokunun, bir a�aca ya da bir �i�e�e, ya da bir meyveye ait oldu�unu talimin
edebilir.
Burnunu takip eti (�� ya� ve yukar�s� i�in)
Odan�n bir yerine eterli bir pamuk par�as� koyulur. �ocuk ya da �ocuklar
"burunlar�n� takip edip," pamu�u bulmaya �al��rlar.
Bunun tad� nas�l? (�� ya� ve yukar�s� i�in) Tatl�n�n tad�n� b�t�n �ocuklar
bilirler. Ac�, keskin ya da ek�i tatlar� �o�u �ocuk tan�maz. G�zleri kapat�p,
bilin�li bir �ekilde tat almak yaln�zca �ocuklar i�in bir naa�ra de�ildir. "Fast
food" �a��nda hepimiz az �ok de�i�ik tatlar� unuttuk. Kuru�z�m�n tad� nas�ld�?
Al��k oldu�umuz zaman�n �tesinde �z�m� a�z�m�zda tuttu�umuzda tad� nas�l de�i�iyor?
103 �
�ocuklar�n ��indeki Korkular A�a��daki liste ilgin� tatlarda bitki isimleri
i�eriyor:
limon i�i: (ek�i)
Limon kabu�u (a��lanmam�): keskin, aromatik
Kara kavuk yapra��: (bazen keskin) Ac� marul: (�zellikle alt taraf� keskin) De�i�ik
renklerde biber: (tatl�, ek�imsi) K��k k�rm�z� biber: (ac�) Farkl� tah�llar:
(�i�nendik�e tatl� olurlar) Taze nane: (ac�, aromatik)
��sel resimler ve fantezi gezileri
Bir�ok �ocu�un zengin bir fantezisi ve g��l� bir hayal g�c� vard�r. Bu y�zden i�
g�zleriyle g�rd�kleri baz� resimler onlar� korkutur. Bunun tersi de m�mk�nd�r:
G�zel resimler ve hayaller korkuyu yenmede de yard�mc� olur.
B�y�k �ocuklarla �al��rken "i�sel video" ya da "i�sel televizyon" kelimelerini
kullanabilirsiniz. K��k �ocuklarda ise "i�sel resimli kitap" ya da foto�raf alb�m�
diye anlatabilirsiniz. �o�u zaman yaln�zca anlatmak yeterli o-lur: "�ok g�zel bir
�ay�rda oldu�unu hayal et... �imenli�i g�rebiliyor musun?"
� 104 �
�ok k�sa c�mlelerle ba�lay�n ve �ocu�unuzun gev�edi�ini ve sizi takip edebildi�ini
fark etti�inizde bu k��k fantezi gezinizi geni�letin.
Bu t�r �al�malar�, yaln�zca �ocu�unuzun i�sel olarak istekli ve i�sel olarak sakin
oldu�unu da hissederseniz, uygulay�n.
G�� veren hayvan (sekiz ya� ve yukar�s� i�in)
Arkana uzan ve kendini rahat b�rak; her soluk al��nda sana ya�am g�c� veren
nefesine dikkat et. K�z�lderililerin hayvanlar� karde�leri olarak tan�mlad�klar�n�
belki daha �nceden de duymu�sundur. Hayvanlar insanlara yard�mc� olurlar ve g��
verirler. Belki sen de, ihtiyac�n oldu�un-
� 105 �
da seni korumaya ve sana yard�m etmeye gelen g��l� bir hayvan� hayal etmekten
ho�lan�rs�n. G�zlerini kapatt��nda, i� g�z�nle sevimli bir hayvan g�rebilirsin.
Belki ba�lang��ta biraz silik g�receksin, ama zamanla resim gittik�e
belirginle�ecektir: O senin g�� veren hayvan�n. Onu se-
Ebeveynler �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler? kanlayabilir ve ondan ne
istedi�ini ona s�yleyebilirsin. (�ocu�u �ok dikkatli g�zleyin. Korktu�unu ya da
istek-sizle�ti�ini fark ederseniz, �ocu�a hayvan� her an g�nderebilece�ini
s�yleyin: "��ten geriye say ve g�zlerini tekrar a�.")
Ta yukar�da (be� ya� ve yukar�s� i�in) U�abildi�im hayal et. Ta yukar�ya, tertemiz
havan�n �st�ne u�uyorsun. G�kte �ok zarif ve kolayca u�uyorsun. �ehrin �st�nden
u�tun gittin bile, g�ne� ��klar�n� yay�yor ve e�er ho�una giderse, seni yumu�ak
beyaz bir sis gibi saran bir bulutun i�inden u�abilirsin. Mutlu ve sakin bir
�ekilde u�uyorsun... Ve istersen, yeniden bulutlar�n i�inden dal�p, ge�ip yere
inebilirsin. G�vende olaca��n ve iyi ini�e ge�ebilece�in yeri kendin se�ebilirsin.
Yunus bal�� (be� ya� ve yukar�s� i�in) S�cak ve g�ne�li bir g�nde deniz kenar�nda
y�r�yorsun. Kumsal yumu�ak ve s�cak. Temiz ve mavi su, parlayan a-yaklar�n�n
etraf�nda oynuyor. Ve can�n denize girmek istiyor. �effaf su havaya s��rad�k�a
senin kalbin de sevin�ten s��r�yor ve yava��a suya dal�yorsun. Bir s�re sonra
arkada��n yunus bal��na rastl�yorsun. O da senin gibi sevin�li. E�er istersen
bug�n yeniden onun s�rt�na binebilirsin. Yu-
� 107 �
nus bal�� seninle oynuyor ve ne zaman ona ihtiyac�n o-lursa sana yard�mc� oluyor.
Yeteri kadar oynad�ktan sonra yunus bal��yla vedala��yorsun. Belki ayr�lmadan �nce
bir sonraki bulu�man�z� kararla�t�rabilirsiniz? Sonra denizden ��k�p, g�ne�li
kumsaldan buraya d�n�yorsun... ve yine tamamen buradas�n, dinlenmi� ve uyan�k.
Her fantezi gezisinde ya da hayal kurma �al�malar�nda, �ocu�un kendi i�inde
ta��d�� resimlerden bahsetmek �ok anlaml� olur. �rne�in, �ocuk e�er siyah bir
canavardan korkuyorsa, beyaz bir peri gelebilir ve canavara b�y� yapabilir ya da
k�t� bir �eyden korkuyorsa, �n�nde sonunda onu yenecek iyi bir �ey her zaman
vard�r. K��k fareler b�y�k aslanlar� kurtarabilirler ve arkada� olabilirler,
� 108 �
devler aptal, c�celer ak�ll� olabilir ve hi� bir durum kur-nazca-g�l�n� bir ��z�m
bulanamayacak kadar i�inden ��k�lmaz de�ildir.
Y�ld�zl� g��n alt�nda
�ocu�un ebeveynleri sayesinde ya�ayaca�� emniyeti "Cennetlilerin kusursuz vatan�"
diye tan�mlam�t�r Joseph Campbell. "D�nyay� ve t�m evreni kendi annemiz gibi
ya�ad��m�zda, bu yeti�kinlerin deneyimlerinin b�y�k bir b�l�m�ne de yans�yacakt�r.
�ocu�un annesi ile ya�ad�� ba�l�l�� biz de evrenle o kadar b�t�n ve do�al bir
ba�lant� gibi hissetti�imizde, evrenle kusursuz bir armoni ve a-henk i�inde
bulunaca��z."
B�yle bir durum i�inde korkunun yeri yoktur, ��nk� biz�hem ebeveynler hem de
�ocuklar�kendimizi b�y�k bir b�t�n�n i�inde emniyette hissedece�iz. �ocuklar tabiat
�zerine anlat�lara �ok a��kt�rlar. Hemen, hemen t�m �ocuklar bitkileri ve
hayvanlar� severler ve kendilerini onlara yak�n ve ba�l� hissederler. Sanki
gezegenimizin t�m yarat�klar�na kar�� bu ba�lant�y� i�g�d�sel olarak hissederler.
Bu insan� �ok sakinle�tirici bir deneyimdir. Do�um ve �l�m, olmak ve yokolmak,
yemek ve yem olmak sonsuz bir d�ng�d�r, ve bunun en b�y�k ac� olmas� yan� s�ra en
b�y�k teselli olmas�, ya�am ak��n�n arkas�nda bizden �ok
� 109 �
daha b�y�k bir enerjinin oldu�unu g�steriyor: sevginin g�c�.
Evrim s�reci ve evren ile ilgilenmi� hi� bir kimse etkilenmeden kalamaz. Bir
mucizeye yaln�zca �a��larak bak�labilir. �ocuklar�, t�m yarat�klara kar�� sahip
olduklar� do�al e�ilime engel olmadan ya�ama ortak edersek, ne t�r g��lerin
etkinlikte bulundu�unu g�rebileceklerdir. Ya�am i�inde i�birli�i yapabilirler ve
ya�ama sayg� duyabilirler. Bu s�re� i�inde de korkular�n� kaybedebilirler.
�ocuklarla fasulye ekip yeti�tirmi� ya da onlarla beraber kar�ncalar� seyretmi�
biri, bundan ne kadar b�y�k bir mutlulu�un ve canl�l��n do�du�unu bilir.
�zellikle, korkan �ocuklar do�an�n i�inde bir �ok �ey yapabilmeli, y�ld�zlarla dolu
g��e, ama ufac�k bir yuvarla��n i�inden kocaman bir �hlamur a�ac�n�n b�y�mesine de
�a�k�nl�kla bakabilmelidir.
Do�a i�erikli masallarda ve hik�yelerde yard�ma muhta� insanlara, e�er insanlar da
onlar i�in bir �ey yapmaya raz� olurlarsa yard�m eden iyi periler ve yarat�klar
vard�r.
Lambadaki cin, a�a�lar, ak sa�l� adamlar, c�celer, her �e�it hayvanlar ve melekler
insanlara sorunlar�nda, hatta hi� �stesinden gelinemeyecek gibi g�r�nen
g�revlerinde yard�m etmeye ve ola�an�st� becerileriyle yanda� olmaya haz�rd�r.
�ocuklar ve yeti�kinler i�in bu g��lere ve yard�mc�lara g�venmekten daha b�y�k bir
teselli olamaz.
� 110 �
Modern do�a bilimleriyle u�ra�an ku�kucular bile, her ne kadar t�m eski uygarl�klar
taraf�ndan farkl� �ekilde tan�mlansa b�e, yine de enerji ak�m� olarak, bizim
s�n�rl� akl�m�zla �imdiye kadar kavrayabilece�imizin �ok daha ote-
� 111 �
sinde etkileyebilen benzer g��lerin oldu�unu �a�k�nl�kla g�receklerdir.
Bu y�zden �ocuklara bu g��lerden, yarat�klardan ya da enerjilerden bahsetmeyi,
onlara bu g��lerin mitolojide ve masallarda yerle�mi� sembolik bi�imlerini
a��klamay�ki bunu t�m eski uygarl�klar her zaman yapm�t�r��ok �-nemli buluyorum.
O zaman �ocuklar kendilerini hi� bir zaman yaln�z ve terk edilmi�
hissetmeyeceklerdir, ��nk� tanr�sal koruyucu g�� her yerde etkisini g�sterir, ve bu
d��nceye a��k olan herkes taraf�ndan hissedilebilir. Koruyucu melek fikri �ocuklara
her zaman, bizim bir �eyleri "�ans" olarak tan�m-layabildi�imizi a��klar. Ama ayn�
zamanda koruyucu meleklerin etkilerinin bir ispat� olarak da ge�erlidir. Okul
arkada��n�n sopas� g�z�n�n kenar�na �arpt��nda, ye�il ��kta sola sapan araba son
anda k��k �ocu�un dibinde fren yapt��nda, koruyucu melekler yard�m etmi� olurlar.
T�m hik�yeler mutlu bir son ile bitmese, ve keder d�nyadan yok olmasa da, yine de
b�t�n �ocuklar koruyan ve esirgeyen g��lere inanarak kendilerini emniyette ve
g�vende hissedebilirler. G�remedi�imiz anlarda bile y�ce g��lere inand��m�z zaman,
�l�m ve ya�am�n trajedisi de anla��l�r olacakt�r. G�r�nenin arkas�nda saklanan, ama
�n�nde sonunda ke�fedilen g�r�nmeyen, yaln�zca �� boyutlu resimlerde yer alm�yor.
� 112 �
Ebeveynler �ocuklar�na Nas�l Yard�m Edebilirler? Uzun bir s�re inanc�n bir hediye
olarak verildi�i d��n�ld�, bir bak�ma da bu b�yledir. Bug�n bilim adamlar�n�n,
b�y�k bir �a�k�nl�ktan dolay�, inanca d�n�k bir yol bulmalar�, madde ve akim
aras�ndaki z�tl��n ortadan kald�r�lmas�ndan de�il, daha �ok bug�ne kadar hen�z
tamamlanmam� bir geli�im s�recinde olan evrene kar�� duyulan sayg� ile ilintilidir.
De�i�ik �lkelerin bilgeli�i ve bug�n�n bilgileri el ele veriyorlar.
Bu ba�lant�lar� �ocuklara a��klamak gerekmiyor bile. Onlar bunlar� zaten
seziyorlar, yeter ki yeti�kinler onlar�n bu bilgilerini, fantezi ve hayal g��lerini
k�rarak, silmesin-ler.
Korkuya kar�� merasimler
Bu anlamda merasimler, belirgin bir �ekilde, tekrar tekrar ayn� bi�imde yap�lan
davran�lard�r. Belirli bir s�raya g�re yap�l�r, m�zikle, sembollerle, kokularla ya
da benzeri �eylerle alt� doldurulur ve �zellikle duygulara hitap eder. �o�u zaman
buna kost�mler, maskeler, renkler, belli besin maddeleri, i�ecekler, danslar ve
aksesuarlar da dahil olur. D��nler ve cenaze t�renleri, karnaval ve do�um g�nleri
de merasimlerle belli olur. Aileler de az �ok bilin�li o-larak ortak ya�am�
kolayla�t�ran ve �ocuklara g�ven ve-
� 113 �
ren, g�ncel merasimler yarat�rlar. �rne�in, �o�u ailelerde dini bir g�n�n merasimi
vard�r, yata�a yatma merasimi, pazar sabah� kahvalt� merasimi vb. Karanl�k bodrumda
�ark� s�ylemek ya da �iir okumak, �ans getirecek sembollerin as�lmas� ya da muska
ta��mak, korkuya kar�� bir �eyler yapman�n bir par�as� olarak, anla��labilir. �o�u
zaman �ocuklar �zel oyunlar icat ederler, �rne�in "tehlikelerden" korunmak i�in
yerdeki �izgilere basmamak gibi. Asl�nda yapt�klar� oyun oynayarak korkuyu
yenmektir.
Korkuya kar�� geli�tirilen �zel merasimin, yabanc�, sa�ma ya da sahte g�r�nmemesi,
do�ru ve anla��l�r kalmas� i�in, ebeveynlere ve �ocu�a uygun olmal�d�r. Ailelerin
kendi d�nya g�r�lerine ve inan�lar�na uygun olan ve kendi olanak ve becerilerinin
�er�evesinde kalarak merasimlerini yaratmalar� �ok anlaml�d�r. B�yle bir merasimin
par�alar� �unlar olabilir:
Mandala resmi �izmek;
Bir mum yakmak;
G�zel kokulu ispirto lambas� yakmak;
Bir �ark� s�ylemek;
Bir dua okumak;
Bir hik�ye anlatmak;
Belli bir meditasyon yapmak;
Bir fantezi gezisi yapmak; � 114 �
Ebeveynler �ocuklanna Nas�l Yard�m Edebilirler?
Sevgi dolu bir masaj;
Yoga al�t�rmalar�;
Beraberce hayvanlar ve/veya �i�ekler yeti�tirmek.
Eskiden yap�lan sabah ve ak�am ibadetleri, mevsim ge�i�lerinde yap�lan �enlik
merasimleri ve ba�ka �rf ve adetler, o zaman�n �ocuklar�na emniyet ve g�ven
vermi�lerdi. �ok h�zl�, korku dolu ve rezalet ge�en �a��m�zda, yuvalar ya da ba�ka
t�r okullar gibi, �ocuklara g�ven kazand�ran adac�klar yaratmak, aileler ya da
topluluklar taraf�ndan da g�rev olarak �stlenilebilir.
Korkulara kar�� beden al�t�rmalar�
Korku d��ncelerde, duygularda ve bedende ya�an�r. O zaman korkumuzla bedensel
olarak da bulu�abiliriz.
Sanskrit�ede soluk, "prana" ya�am g�c� olarak tan�mlan�r. Korkuya kar�� ok �nemli
bir destektir. Kendilerine tehlikeli gelen durumlarda, sakince ve kar�nlar�na
derince nefes alanlar ve bu arada i�ten baz� s�zler konu�tuklar�nda��rne�in nefes
al�rken sevgi ve nefes verirken g�ven s�zc�klerini s�yleyenler��ok yak�n bir
zamanda sakinle-�ecek ve kendilerini toparlayabileceklerdir.
�ocu�unuzla beraber ba�ka kelimeler de se�ebilir ve bu s�zc�klerle denemeler
yapabilirsiniz, �rne�in:
� 115 �
!
Nefes al�rken: cesaret;
Nefes verirken: bana gel;
ya da;
Nefes al�rken: aslan (ya da g�� veren ba�ka bir
hayvan�n ad�);
Nefes verirken: bana yard�m et.
A�a��daki al�t�rmalar da yard�mc� olacakt�r:
A�a� al�t�rmas�
�ocuk, k�kleri (ayaklar�) topra�a sa�lam ba�lanm�, �ok g��l� bir a�a� oldu�unu
hayal eder. F�rtma ��kar ve a�ac� yumu�ak�a sallar: Nefes al�rken �ne, verirken
geriye. F�rt�na �iddetlenir, ama a�a� sapasa�lam yerinde durur ve-yaln�zca �ne-
arkaya sallan�r.
Renk al�t�rmas�
Seni g��lendiren ve �zg�rle�tiren rengi nefes al�rken i�ine �ek ve kirli havay� gri
renkte d�ar� ver. Her nefeste i�in ayd�nlanacak ve parlayacak.
Toprak Ana al�t�rmas�
�st g�vdeni �ne ve a�a�� do�ru e�ip, kollar�n� kuvvetlice sallayarak, t�m
korkular�n� yere atabilirsin. Sonra yukar�,
� 116 �
g�ne�e do�ru gerin, kollar�n� g��e uzat, y�z�n� g�ne�e �evir ve ��klar� alt�nda
g��l� bir enerji du�u al.
Toprak beni ta��yor al�t�rmas�
Rahat bir �ekilde s�rt�st� yere yat, kollar�n� gev�ek bir �ekilde g�vdenin yanma
koy. Her nefes al��nda, topraktan g�� ve enerji alabildi�ini hayal et. Toprak seni
ta��r. Her zaman.
Korkan �ocuklara bir hamakta sallanmak da �ok iyi gelir. Bu sallanma g�ven
uyand�r�c�d�r ve ana rahminde ya�anm� sallanmay� �a�r�t�r�r.
Bir hocan�n e�li�inde atlarla u�ra�mak da tedavi etkisi
� 117 �
yapar. Ata binildi�inde, at�n b�y�k ve s�cak g�vdesi ve yumu�ak sallay�c�
hareketleri �ocu�un kendine olan g�venini ve memnuniyetini artt�r�r.
�ocu�un kendine olan g�venini artt�ran ve bedenini fark ettiren her �e�it spor
t�rleri de korkan �ocuklara yard�mc� olabilir. Yaln�zca denemelerle ve aktif bir
�al�mayla, "Ben de�erliyim ve bedenimi emin bir �ekilde kullanabilirim" duygusu ile
ba�lant�l� olan g�� ve kuvvet b�y�yecektir.
� 118 �
KAYNAKLAR
1. Klaus Hurrelmann, Diealten Kinder, Psychologie heute i�inde, cilt 10,1994.
2. Horst Eberhard Richter, Umgangmit Angst, Hamburg 1992.
3. Sogyal Rinpoche, Das tibetische Buch vom Leben und vom Sterben, M�nchen-Bern
1993.
4. Nele Maar/Verena Ballhaus, Papa wohnt jetztin der HeinrichstraBe, Lohr 1988.
5. Horst Eberhard Richter, Umgang mit Angst, Hamburg 1992.
6. Albert Schvveitzer, Die Ehrfurcht vor dem Leben,
M�nchen 1988.
7. Brun� Bettelheim, Kinder brauchen M�rchen, Stuttgart
1990.
8. Astrid Lindgren: Ronja, R�ubertochter, Hamburg 1982.
9. Joseph Campbell, Mythen der Menschheit, M�nchen
1993.
� 121 �
Olumsuz B�R D�NYADA OLUMLU �OCUKLAR YET��T�RMEK

ZigZi rlar
�ngilizce'den �eviren: E. �ZLEM SUER "Sevgi,
BEYAZ YAYINLARI
"Korkar�m �ocuklar�m�z bu karma��k d�nyada �e�itli bask� ve tehditlerle kar��
kar��ya kal�yorlar. Olumsuz Bir D�nyada Olumlu �ocuklar Yeti�tirmek, bizim modern
tuzaklarve gizli tehlikelerle nas�l ba�a ��kabilece�imizi, bunlar�n olu�umlar�n�
nas�l engelleyebilece�imizi �e�itli y�ntem ve kavramlarla bize veriyor. Bu kitab�
okumak ger�ekten zevkli idi."
Paula Hawkins ABD Senat�r�
G�n�m�zde �ocuk yeti�tirmenin bir-iki nesil �ncesine g�re neden daha zor oldu�una,
�zel problemleri nas�l �nleyebilece�imize ya da bunlarla nas�l ba�a
��kabilece�imize ve g�n�m�zde ba�ar�l� bir ebeveyn olmaya ad�m ad�m nas�l
yakla�abilece�imize dair �ok �nemli ipu�lar� veren bir eser."
Peggy Mann
"�� milyonu a�k�n �ocu�a, sahip oldu�umuz olumlu davran� ve d��ncelerimizi
��etirken, bu kavramlar�n sadece �ocuklar i�in de�il, ayn� zamanda t�m aile
bireyleri i�in de �nemli oldu�unu fark ettik."
Mamie McCullough
Amerika Olumlu Ya�am Becerileri Ba�kan� '
"�ocu�umuza evimizde ya�ad��m�z problemleri a��klamakla kalmay�p, bunun yan�nda
bizlere de daha iyi bir aile yap�s� edinmemize yard�mc� olacak somut ve basit
fikirler �neren bir kitap."
Roger Staubacb
BA�ARISIZ OLUR? J�HnH�ir
�NG�L�ZCEDEN �EV�REN: G�ROL KOCA
"E�er �ocuklara konu�may� biz ��retmeye kalksayd�k, asla ��renemezlerdi."
WilliamHull
"�ocuklar neden ba�ar�s�z olurlar?" sorusu ilk anda ba�ar�s�zl��n nedenlerini
�ocuklarda aramay� ama�layan bir soru gibi ��k�yor kar��m�za. Ancak John Holt'un
sorunu bamba�ka
bir yerde, velilerin ak�llar�n�n ucundan bile ge�iremeyecekleri bir yerde
arad��n��ok ge�meden anl�yoruz.
OkullardarAsl�nda okullarda verilen e�itimle, velilerin e�itimden bekledikleri
�eyler aras�nda pek bir fark yoktur Holt'a g�re. Hatta okullar� ��retmenlerle
veliler aras�ndaki dan��kl� d�v��n alan� gibi g�r�r. Kendisi de ��retmendir, ama
��retmenlerden �ok ��rencilerin yan�ndad�r. ��nk� ��rencilerin sorunlar�n�n
giderilmesinin ancak onlar� anlamakla, onlar� kendi d�nyas�nda tan�makla m�mk�n
oldu�unu d��n�r. ��rencilerinin yapt�� bir�ok yeti�kine komik gelebilecek
hatalar�n kayna��n� analiz ederken, asl�nda �o�u insan�n g�nl�k ya�am�nda varolan
beceriksizliklerin kayna��na iner, yani zekaya.
Bu anlamda mevcut e�itimin sisteminin zekay� geli�tirece�i yerde adeta
sakatlad��n�,
ideal bir e�itim sisteminin zekay� geli�tirmeye y�nelik olmas� gerekti�ini savunur
A�LE �� G�VEN
Sevg�+ilgmilg!
r�kil� bir y�ntem_________
Etkili �nsan�n ? Al�kanl�� kitab�n�n yazar� Steph�n Covey'�n �n��z�yle
Dnda ve Richardlyre
�eviren: Ayd�n �etiut�rk G�ntr
"Aileler kendilerine �eki d�zen verdiklerinde toplum da kendine �eki d�zen vermi�
olacakt�r!"
Konfu�y�s
IAS
? 0.-1 YA�. �ocu�unuzu kitap gibi okuyun
Dr.LpnWeiss
Cevirea: Sinan K�im�Iu
"�ocu�unuz ke�ifler yaparak d�nyas� hakk�nda bir �ok �ey ��renir. Yanl� bir�ey
yapmak niyetinde de�ildir. Sadece akl�na geleni yapar,"
IEYAZ YAYIKLARI
Aile ��i G�ven adl� �ok satan kitab�n yazarlar� Linda ve Richard Eyre size ��
ad�ml�k basit bir program sunuyor. Bu programla aile
ya�ant�n�z� daha stressiz ve mutlu hale getireceksiniz. Ataca��n�z ad�mlar
�unlar: � Cezaland�r�c� olmak yerine ��retici ve te�vik edici olman�z� sa�layacak
adil ve etkili bir aile hukuku geli�tirmek. � �ocuktan aile ekonomisinin bir
par�as� haline getirmek ve b�ylece onlara sorumluluk duygusu a��lamak. �
Kutlamalar, etkinlikler ve ailevi hedef ve de�erleri peki�tiren olaylardan
yararlanarak aile gelenekleri yaratmak.
Aile i�i g�ven, size istedi�iniz aile hayat�n� kurmak i�in gereksinim duydu�unuz
ara�lar� veriyor.
. Tan�nm� �ocuk geli�imi uzman� Dr. Lynn Weiss bu yeni kitab�nda
bebeklerin, y�r�meye yeni ba�layan �ocuklar�n ve anaokulu �a��ndaki �ocuklar�n
davran�lar�n�n nas�l yorumlanmas� gerekti�ini anlat�yor
�, � Bebe�iniz onu kuca��n�za almaya �al�t��n�zda neden a�lay�p s�zlan�r? H?
iir�meye yeni ba�layan �ocu�unuz neden �evresindekilere kar�� bencilce davran�r?
� �ocu�unuz neden yaramazl�k yapar?
� �ocu�unuz neden uyu�uk�a davran�r?
> �ocu�unuz neden oyun arkada�lar�n�n oyuncaklar�n� ellerinden al�r veya kendi
oyuncaklar�n� onlara vermek istemez? � �ocu�unuz, onu denetlemek i�in koydu�unuz
s�n�rlar� neden s�rekli test eder?
Bu kitapta sadece bu sorular�n ve benzerlerinin yan�tlar�n� bulmakla kalmayacak,
�ocu�unuzun hareketlerine bakarak akl�ndan ge�enleri anlamay� ��reneceksiniz.
�crireu: Esiu Sung
"Bir �ocuk yarat�rken t�m yat�r�mlar�m�z� gelecekteki 'biz'e yapar�z."
Beyaz yay�klar�
(eviren: Stli�u Y��l(rri
"K��k �eylerden keyif al�n, Bir g�n geriye d�n�p bakt��n�zda bunlar�n asl�nda
b�y�k peyler oldu�unu anlayacaks�n�z."
�ocu�unuz olaca��n� ��rendi�iniz anda, daha �nce hi� akl�n�z�n k�esinden bile
ge�meyecek t�rdei� d�sel bir yolculu�a ��kma f�rsat�n� yakalam� olursunuz.
G�z�n�zde "baba" oldu�unuzu
canland�r�rs�n�z. Sizi babal��a g�t�recek yol �n�n�zde uzanmaktad�r. �lerlemek i�in
yaln�zca kararl� ve cesur olman�z yeter.
�mdat! Baba oldum size, � hamilelik s�ras�nda ve do�umdan sonra cinsel ya�am�n�z�
nas�l daha keyifli hale getirece�inizi;
sakl� kalm� duygu ve gereksinimlerinizi nas�l a�t�a vuraca��n�z�;
� sevdiklerinizle nas�l daha duyarl� bir ileti�imkuraca��n�z�;
� e�inizle aran�zdaki sorunlar� nas�l ��zece�inizi;
� do�um s�recine nas�l kat�laca��n�z�;
� babal��n erken a�amalar�nda neler yapman�z gerekti�ini g�sterecek. Bu rehber
kitap, egzersizler ve babalar�n babal�kla ilgili ilk a��zdan de�erlendirmelerinin
yan�nda, yeni bir babal�k gelene�inin tohumlar�n� i�eriyor.
"Bir bebe�e sahip olmak, bir t�nele girmektenpek de farkl� de�ildir. Sonunu
g�remeyiz ve ba��m�z� nas�l bir derde soktu�umuzu
merak ederiz. Be� y�l sonra, diledi�imizden daha az uyumu� olarak,
ama art�k o kadar da k�t� olmad��n� d��nerek, zor g�nlerin hat�rlanmas�
zor g�nlere d�n�t��n� fark ederiz."
Vicki Lansky bu ba�ar�l� elkitabmda bebek bak�m�n�n en �nemli ve temel
noktalar� kadar.ayr�nt�lar� hakk�nda da okuyucuyu ayd�nlat�yor.
� �ocu�unuzu nas�l giydireceksiniz?
� Nas�l uyutacaks�n�z?
� Nas�l besleyeceksiniz?
� V�cut bak�m�nda nelere dikkat edeceksiniz?
� Huysuzluk n�beti geldi�inde onu yat�t�rmak i�in neler yapacaks�n�z?
� Ba��na b�y�k veya k��k kazalar geldi�inde
nas�l ilkyard�m yapacaks�n�z?
� A�abey ya da ablas�n�n yeni bebe�inizi k�skanmalar�na nas�l engel olacaks�n�z?
� * *
ilene Segalove & Paul Bob Velick
Buda
BEYAZ YAYINLARI
Bir tak�m sebeplerden dolay�, ger�ekte kim ya da
ne oldu�umuzu ��emseraemeyi tercih ederiz.
Ama insan olmak ve insan olmay� sevmek kendini tan�may�
gerektirir.D��ncelerimize ve hislerimize bir titre�im,
bir yank�, bir b�t�nl�k verir. �nsan�n kendini tan�mas� e�lencelidir. �n�am
merakland�r�r,
ki�isel ara�t�rmaya y�neltip,
kendi hakk�nda yeni bulu�lar yapmas�na yard�mc� olur.
�atlaklar� aralar, kendimiz hakk�nda hen�z bilmedi�imiz
l�er�eyin ortaya d�k�lmesini sa�lar.
�S�L�KLE]
Tim
�nira:CWiBelo�dir
"G��l� aile
fertleriyle g��s�zler aras�ndaki �at�man�n galibi yoktur."
Beyaz yay�klar�
�li�kiler, g��l� ve g��s�z aras�ndaki �mitsiz �at�maya indirgendi�i zaman,
sonu�ta herkes kaybeder. Manip�lasyon, iktidar oyunlar� ve
hakimiyet insanlar�n birbirlerine olan g�ven ve ba�l�l�klar�n� yok eder. �ster
kurban ister cellat olun sonu� ayn�d�r. Ortaya ��kan harap olmu�
ili�ki ve aile manzaralar�d�r.
Tim Kimmel'e g�re aile kurumunun ba��ndaki en b�y�k belalardan biri
"kontrol" d�r. Ailede di�er fertlerin sorumlulu�unu ta��yan fert yada fertler
onlar� "kontrol alt�nda tutmal�" ama "kontrol etmemeli"dirler.
G��l� ki�ilikler:
� �zg�r ve sa�l�kl� ili�kiler kurman�za; � korku ve gideriimemi� gereksinimlerin
insan� nas�l ba�kalar�n� y�netmeye
itti�ini anlaman�za;
� farkl� ki�ilik tiplerinin nas�l etkile�ti�ini ��remenize; yard�mc� olacak.
YASAMDA VK SVOR'OA
Ba�ar�m� Zihinsel Dinamikleri
T�irpy Bi�er.................��
Ayn� ekip i�erisinde �al�maktan zevk duydu�um de�erli arkada��m Turgay Bi�er, bu
kitapla sporumuzun gelece�i olan gen�lere do�ru yolu g�steriyor.
Mustafa Denizli Milli Tak�mlar Teknik Direkt�r�
Spor yediden yetmi�e g�nl�m�zde de, nedense y�llard�r i�in bilim taraf�n� hep ihmal
ederiz. S�� k�lt�r�m�z�n bu yan�n� de�i�tirmek pek i�inize gelmez. Doruk
Performansla Turgay Bi�er bize bilimin k�pr�lerini kurdu. Dilimizden d��rmedi�imiz
"motivasyon" konusu dahil olmak �zere Turgay Hoca'dan ��renece�imiz �ok �ey var. O
yaln�z Bi�er de�il, Ekmesini de biliyor... Bilimin tohumlar�n�, bizim i�in!
Atilla G�k�e TSYD Ba�kan�
Ben �imdi bir Sporcu de�ilim. Ama bu kitab� okuduktan sonra sporcu olma iste�ini
hi� bu
denli arzulamad�m. Sporcu olmasan�z da, kendinizi yenmek istiyorsan�z, hayat�n�z�n
efendisi olmak istiyorsan�z, �aresizliklerinizi, umutsuzluklar�n�z� gidermek ve
toplumda
sayg�n bir birey olarak yerinizi almak istiyorsan�z, Doruk Performans'* mutlaka ama
mutlaka okumal�s�n�z.
Salih Sezer Kanal 6 Spor M�d�r�
�lk kitap her y�n�yle m�kemmel. B�t�n sporcu arkada�lar�n performans�n� artt�rd��
gibi
ba�ar�da ve ba�ar�s�zl�kta olumsuz y�nde etkilenmemelerini, her zaman i�in ileriyi
d��nmelerini, ma�lara daha iyi motive olmalar�n� sa�l�yor.
R�za �al�mbay �mit Milli Tak�m� Antren�r�
Y�llardan beri ment�rkavram�n�n'bilinmedi�i �lkemizde Turgay Bi�er'le �ok b�y�k
mesafeler katetmeye ba�lad��m�z bir ger�ek.
Cem Pamiro�lu �mit Milli Tak�m Antren�r�
Alan Loy McGinnis
�evire�: Asude Kay�
"E�er s�rekli i�lerin k�t�ye gidece�ini s�yleyip duruyorsan�z, bir kahin olmak i�in
iyi bir f�rsat yakalam�s�n�z demektir." isme Singer
>AZ YAYIKLARI
�yimser insanlar iyimser olmayanlardan yaln�zca daha sa�l�kl� olmakla, daha iyi
evlilikler yapmakla, daha olumlu �ocuklar yeti�tirmekle, daha
ba�ar�l� olmakla kalmaz, onlardan daha uzun ya�arlar. Kitaplar� Amerika'da
en �ok satanlar aras�nda yer alan Alan Loy McGinnis, iyimser insanlar�n ya�amsal
deneyimlerinden �rnekler vererek iyimserli�in g�c�ne ��k tutuyor.
McGinnis'e g�re iyimserli�in en belirgin oniki �zelli�i �unlar:
� iyimserler sorunlar kar��s�nda bocalamaz.
� iyimserler k�smi ��z�m arar.
� �yimserler geleceklerini kontrol ettiklerine inan�r.
� �yimserler s�rekli kendilerini yenilerler.
� iyimserler d��ncenin olumsuzlu�a kay��n� engeller.
� �yimserler de�er yarg�lar�n� g��lendirirler.
� �yimserler ba�ar�y� hayallerinde canland�r�r.
� iyimserler mutlu olmasalar bile ne�elidirler.
� iyimserler hemen hemen s�n�rs�z bir esneme kapasitesine sahip oldu�una
inan�r.
� �yimserler iyi haber al�veri�inden ho�lan�r.
� �yimserler baz� �eylerin de�i�tirilemeyece�ini kabul eder.
� �yimserler ya�amlar�na �ok say�da sevgi s��d�r�r.
Beyaz yay�nlar� kitap listesi
OLUMSUZ B�R D�NYADA OLUMLU �OCUKLAR YET��T�RMEK Zig Ziglar �ev: E. �zlem Suer
V�CDANIMIZI YASTIK YAPIP YATIYORUZ Hulki Cevizo�h'
TOPLAM KAL�TE Y�NET�M� (Terimler ve Tan�mlar) Kaan Soylu - Ahmet Suer Funda Soylu -
�zlem Suer
28 �UBAT B�R H�K�MET NASIL DEVR�LD� Hulki Cevizo�lu
HERKES ��N MATEMAT�K John Ailen Paulos �ev: Ba�ak Y�ksel
�MDAT! BABA OLDUM Jack Heinowitz �ev: Esin Sungur
DORUK PERFORMANS Turgay Bi�er
KEND�N�Z� L�STELEY�N ilene Segalove & Paul Bob Velick �ev: G�zde Belendir
G��L� K��L�KLER Tim Kimmel �ev: G�zde Belendir
�Y�MSERL��N G�C� Alan Loy McGinnis �ev: Asude Kaya�
T�RK�E �BADET Hulki Cevizo�lu
�OCUKLAR NEDEN BA�ARISIZ OLUR John Holt �ev: G�rol Koca / 2.Bask�
DO�U H�KAYELER�YLE PS�KOTERAP� Nossrat Pesesschkia Cev: HUrol F��lo�lu
�OCU�UMU NASIL ANLARIM?
0-6 YA� �OCU�UNUZU K�TAP G�B� OKUYUN Dr. Lynn Weiss �ev: Sinan K�seo�lu
SAT��TA PS�KOLOJ�K ENGELLER� A�MANIN YOLLARI Bruce King �ev: Osman Ak�nhay
YA�AR NUR� �ZT�RK Hulki Cevizo�lu
A�LE �� G�VEN SEVG�+�LG�+B�LG� ETK�L� B�R Y�NTEM Linda re Richard Eyre �ev: Aydan
�etintUrk G�nen
�OCUKLARIN ��NDEK� KORKULAR Gisela Prcusehoff �ev: �zkan Schulze (Bask�da)
ANNE BABALIK REHBER� Vicki Lanksy �ev: Selim Yeni�eri (Bask�da)
Arka kapak yaz�s�:
�ocu�un i�indeki korkularla m�cadele etmek, onun sa�l�kl� geli�mesini sa�lamak
bak�m�ndan son
derece �nemlidir. �ocuklar karanl�ktan, yaln�z kalmaktan, anaokuluna veya okula
gitmekten,
hastal�klardan, anne babalar�n�n ayr�lmas�ndan, g�ncel olaylardan ve �evresel
felaketlerden korkabilirler.
�ocuklar�n bu korkular�n� yenmek, daha do�rusu yenmelerine yard�mc� olmak �o�u anne
baban�n sand�� kadar zor de�ildir. �nemli olan ebeveynlerin bu korkulara nas�l
yakla�acaklar�n� bilmeleridir.
Gisela Preuschoff bu kitab�nda size, �ocu�unuzun
korkular�n� kendi ba��na alt etmesini sa�layacak
y�ntemleri g�steriyor ve korkuya kar��
�ocu�unuzla birlikte geli�tirebilece�iniz ��z�mleri ele al�yor.
DEN�ZYILDIZI �YK�S�
Bir adam okyanus sahilinde y�r�y� yaparken, denize tela�la bir�eyler alan birine
rastlar. Biraz daha yakla��nca bu ki�inin, sahile vurmu�
denizy�ld�zlar�n� denize att��n� farkeder ve"Ni�in bu
denizy�ld�zlar�n� denize at�yorsunuz? " diye sorar Toplad�klar�n� h�zla denize
atmaya devam eden ki�i, "Ya�amalar� i�in "yan�t�n� verince, adama �a�k�nl�kla
"�yi ama burada binlerce denizy�ld�z� var. Hepsini atman�za imkan yok.
Sizin bunlar� denize atman�z neyifarkettirecek ki? " der. ,�,
Yerden bir denizy�ld�z� daha al�p denize atan ki�i,
"Bak onun i�in �ok �ey farketti, " kar��l��n� verir.
BEYAZ YAYINLARI "K�y�ya Vurmu� Her�eyi" ya�atmaya �al��r.

Gisela Preuschoff-Çocukların İçindeki Korkular

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gisela Preuschoff-Çocukların İçindeki Korkular

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

�OCUKLARIN ��NDEK� KORKULAR

Olumsuz B�R D�NYADA OLUMLU �OCUKLAR YET��T�RMEK

You might also like

Gisela Preuschoff-Çocukların İçindeki Korkular

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gisela Preuschoff-Çocukların İçindeki Korkular

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

�OCUKLARIN ���NDEK� KORKULAR

Olumsuz B�R D�NYADA OLUMLU �OCUKLAR YET��T�RMEK

You might also like

�OCUKLARIN ��NDEK� KORKULAR