Bibliotheca Chemica Curiosa de Jean Jacques Manget

ta '^tiHB&V/V^
'r«
a
^.Y S6^\
<?
i-
\
Digitized by the Internet Archive
in 2010 with funding from
Research Library, The Getty Research Institute
http://www.archive.org/details/jojacobimangetimOOmang
J O. J ACOB1
MANGETI. MEDICINvE DOCTORlS>
£t SerenifT ac PotencilT. Regis PrtrlTias Archiatri
BIBLIOTHECA
CHEMICA CURIOSA* S EU
Rcrum ad ALCHEMIAM pertinentium
THESAURUS INSTRUCTISSIMUS'
Qho non tantum
ARTIS AURIFER^.
AcScRirTORUMlneaNobiHorumHiftoria traditur;LAPiDis
innumcris, iramo &; JurisConrukorum Judiciisevincicur ;
Verltas Argumentis &: Experlmcntis
Terminiobfcurioresexplicantur; Cautlo-
hescontralmpollores, & Difficultates in Tinctura Unive|<>sah conficienda occurrentes , dc-
clarantur: Viriim etUm
TRACTATUS OMNES VIRORUM

Celebriorum qui in Magno rudarunt ELixyRfi , quique ab ipfo HERMEtE, ut dicitur, TniSMEGlsTo.ad iloftra urqdtf
Tempora de Chrvsopoea fcripferunt, cum prxcipuis fuis Commentatiis, concinno Ordine difpofiti exhibentur.
\^d auorum omnium Jllujlranofiem additA funt quam^lurimA Figura Anein.
TOMUS PRIMUS
c-, GENEViE,
Sumpc. Chouet, G.De Tournes,Cramer,Perachcn,
RlTTER, S. De TouRNES. ^
M. DC C. I L
PRiEFATIO
LECTOREM. OsTq^LiAM Encyclopxdiatti Medicam favcrite Deo abfolvimus,

camqiic waiVisVoluminlhus Bihiiothec^ mm\rum A;i*tomici BibUe-
, ,
theca Medico- PraBica y ic Bibliotheca Pharmdceutico Medici, compi:t--

henfam hadenus dedithus jam pro Audario ,ac in Curioforumi gra«
;
tiam Bibliethecam Alchemicam fubjungiraus. Grande fan^ quibufdartl

A argumentum,Sdnuilietiarn inter eds quos riiinim^ agitat auri facra
fames fpernendum {iquidefti prxterquam quod jam ab ipfis Mundi
:
cunis dignum vifurh efl: quod ab iis qui Sapientum nomine veniebanc,
non fruftraneo ac infruduoso labore traftarerur ut abundc demori- ,
ftrat Borrichius aliique inter Dodos non pauci indc ad Medicorutn ;
multz, cxquc fane artificiofqPrxparationes inter alias bpera-

Filios
tiones fponte fuaqiiafi enatx profluxerunt quibusMedicina noftranon tantijm omata fed etiani ,
Iiominum fanitas , tiim pr.rfcns Gorroborata, tum abfens tutiori, bfeviori, &: jucundiori quatn prius
mcth.)do,rcvocaiacft. Valcant itaque Mifochemici illiqui magno conamine,ac tam declamato-
xvA vocc contra nobilcm Artem infurgunt , feu potius debacchantur adeantque Viros undiquaquc ,
celebres , Borrichium mox memt)ratum Morhofium & aiios tum Ve-

magnum fcilicct Claudcrum , ,
tcres tum Kcccntiores quoruin rationibus fi mentis prnfjudiciis occcecat^ peninacia evinci nort
,
pollir nihil propc eft quod pro magni Elixyris dcfcnfionc ultcriiis moliamur,
,
Fatcmur equidem inrcr eos qui faftuoso Adeptorum nomine gloriantur, quiquc ut aiiiMidXj
quicquid attingunt fe in aurum protinus vertcre pofle jaftifant non paucos reperiri tum fatuos 5i , ,
dcliros, quimclancholica fua fomnia, ac vapores cx hypochondriis itiale aff^cftis in cercbruiti elatos^
iiiudquc fuo contagio inquinantcs pro rcvelationibus Coelcftibus &c Divinis infpiratibus laborum
,
fuorum fidis diredricibus vendiiant tum tcncbrioncs ac improbos deceptorcs,qui omneffl lapiderti
\
moveniac undecunque curfitant ut malisfuisartificiis magnificifque promilfis incautos allicianC

, ,
&: alIc£los cxpolicnt; tum ventofos ffi italoquilicer jhomincs, qui dum divitiarum aviditatc toti
turgent, & in aliqucm cx Chcmicis Autoribus obfcuriiis, ut moris cft, fcribentem , illabuntur illius ,
Jcnfum fibi abfolute parerc confidcnriils opinantur, ac ea rocnte magnum Opus aggrefli, non Hiiniis
quam montes aurcos fibi fuifque poUiccntur, quamvis inde nihil quhm temporis facultatumq; in id ,
adhibitarura jaduram, imb ficpiits infamiam fint reportaturi. Fatemur prxterea prudcntiores Vi-
ros,eofquc qui in Cheraicis Libris cvolvendis , attentiufque acîaxuJlLHlfinte^perlcgendis irapallue-
runt,non ftatim ut plurimijm redam ingrcdi viam qua ad aurcara itur Hcrmetis Arcem,dcfeflbfquc
fxpius ex itinerc rcvertere quod idcntidcm rcpetunt, foeliciorcm tandem eventum cx iteratis ten-
,
taminibus fibi promittentcs. Ardua&teninm^^fLif^^

quifitio &; pojfcflio.
Verum nihil dc nobilitatc ac vcrirate alicujus Scicntia: , aut Artis ex e6 decedit qu5d varie aber-
rantes, imo fraudulcntos ac cerebri imbecillioris homincs in finu fuo alat ; Sic enim reprobanda ve-*
niret oranis Religio propter immiftos impios,facriIegos, hasreticos & fanaticos.ExuIarc deberct Mc-
dicina & alia quxcunquc Ars
humani bono enata &: excuita propter multos qui indode,
gcneris ,
imo maligne ipfas profitcntur. Refugicndus cflcc omnis cibus & potus quia cx iis in male aflfc^tis ,
prognatifuntmorbiquandoqucnonpauci, Practerea refpedu difficultatis inLapidc adipifcendoj

quisncfcitjamolim pronunciatura, arduaefle quac pulchra, ac in hujus veritatis cmblema virtutis
domicilium aPoetis in rupium quam maxime abruptarum cacuminc pofirum fuiflc ? Quid crgo mi-
tum fi tranfmutationis a Philofophis decaniata: via operanti cuique ptoiinus non ita explicabilis fiar-,
Tom. i. t j «J
"P F i: f R ^ A
Hberum illi fit ad diviciarum culinen pcrvcnirc, maximfquc cmnium in h;\c miferla-
ut primo accefTii
rum valle Dcidonorum poflcirorem rtatim ficri rSique hujus Arii? amaliisfrcqucnter accidat ut poft
multosfudorcs&ardoies pro formosa quam cxpctcbantRachcle, in lippam incidant Leam donec ;
rcfumcislaboribus refatigatlfquc fubindefumis ac vafis fcopum exoptatum,ac tnagnisprccib-US^ ,
o^ndoJcilicet_S4jahiiiando_cxtjt^^ Illud ctcnim in aliis raulto minoris

momenti negotiis plus quhm fimiliare cft ncc fanc a;quum forct ut ; quifquis eiiam illotis manibus
Magnura 0;>us aJoritur voci compos fub primi) tierct tencamirK".
Ncc nobis hicoggcrant Adverfarii impolfibilitatcm tranfmucacionis pro quain toto Operis hujus
decurfu a Viris doctis pugnacur : Nam ctiamfi£cr no% ipfosjiliquid iD_metalljsjemonftraje_minime
valeataiusjiec^ropdiii3£ulLs cas tta^ quibus aurum S>L argcntura e
plumbo, mcrcurio&aliis infcrioribus mctallicis materiis magno autorum fuorum lucro conliciun-
tur i habemus forfan in aliis rebus non minus ftupendas ,imo dicam multo mirabiliores mctamor-
phofcs Nam fi (pirirus vinidcfxcati(rimus&: maxime alcoolifatus,totusquantus &: fervato codem
:
matcrisE pondcfc, in tcrram li lalia volatiliaacerrima in aquam infipidam fi arborumftondes &C

i , \
rami, inlapidcumac fcrruginoiumquidi imolietiam, ut ad mcialla cranfcam , ferrum in cuprura

per novam panicularum inliauationcm , converti queant uc tum propria tum aliena cxpccienlia , ,
plus quam probatum credimus Qiiis non vider de plumbo aut mcrcurio in aurum
: 8dc. minorem
efle dillantiam, quam dc mox cnarracis matciiis incer fe ac proprcrca polVibilitaicm ,
tranfmutaiio-
riis &: accclfionis carum ad inviccmdcftrucrcobjcclioncs omnes qua: i-ontia tranimutacionis metal-
lorum poliibilitaccm in diftancia ab inviccm, ac particuiarura divcrfitaic fuiiaacas, raagna cura fidu-
cia a Tinclurx oppugnatoribus afteruntur.
At ne folis rationibuspro prxdicta polVibilitate,Lapidifquc veritate pugnare videamur,8<: incon-
trovcrfia fac\i hiftoriis etiam in majorera probaiionem agamus prxter eas omnes qux a Ciarillimis ,
Viris Borjiciiio, Oaudcro Morhofio Sachfio, Hclvcrio Bccfchcro aliifque in primo hujus Biblio-
, , ,
thecae Libr6,fuseadducuntur, fubjungcmus iamalias tijm e propriis fjhedis, lum aliunde rurfa';
petitas.Duashabct Joh. Jacob. Heiltnannjis Bipontino-Palatinus iji PixfaciQne ad Theatti Chemici
yo|um. VL ubi de vetitate Lapidis tam acritcr difputat, Erat, inquit circa annum 1603. Civis qui- ,
dam Argcntinenfis noraine Guftenhover Aurifaber,is ad ImpcratcremFLudulphumfccundum,My-

ftcrii Naturx Sctutatorem folertiiVimum de veraScientia Alchemix fuic delatus. Imperator igitur
,
J[Divem iftura fibi raitti vult. Magifttatus civem ne aufugerct turri cujus cuftos Bencz vocabatur ,
mancipar, eique, habito confilio, quod itcr ad Cxfarera faciendum efTcc per rres fpeftatiiVimos Li-
berx Rcip. Argentinenfis VirosDotiorem Hartlieb Syndicum Junth Afchigfammateum,&: Col- ,
lefel-Senatot em nunciat. Quos in pcrpetuam rei memoriara Guftcnhovcc tigiilis,fbllibus, c4Rboni-

,
bus &: plumbo inftructos ad le invitat. Scquenti igitur die rebus ad tranfm tationcm paratis, &: li- ,
quefa£t6 intigillis plumbo, unicuique illorum perexlguam pulveris projcdirii portinnculamcharta:

involutam in manus tradit, & leparatim in tria tigilla injiccre jubcr. Q_u6 f.icVo poft cy.ignum tcm-
porisintervallum cujufiibctglobulus borabardicus plumbcusin puriirimumajrum crat tranfmuta-
,
tus. Hanc hiftoriamGlai£uj.squindecira Virorum Scriba &: CoIlctfcliiScnatorisinConjugiofucceGi

for, poftmodumRcgis Succixpcr AlfaiiamCummilTarius, &: tandcm Rcgis Gallix in tradatione
pacis Monaftcrienfis interpres,anno 16+-. mihi tunc Paiifiishabitanci rcccnfuit &l globulum in au- ,
ruraiianijnutatum raonftravii Cxtcriamhunc Guftenliovcrum cx Monachi cujufJamdono quem

.
in tcrapeftate pluviosa, nymbosa,hofpiti6 exceperaiTincl;urx aurex poftcirorera quidcm nonvero

factorcm artis gnarum fuilTc conftans fama fuir.
Prxtcr hanc hiftoriam illaquoquc notatii cft digniflima ,quamDicnii£imius, Mcdicinx Do£Vor
,
& ProfeiTor Freiburgenfis in Brifgovia ,in libell6 dc Lapldis Philofophiei vcritate , de Sidonid Sco-
to , Uin cris (ui ex Italia Soci o raeminit , quem poft raultas in icinerc habicas de Lapidis Philolbphici
poflibilitatc Difputationes, fc prxfcnte in aedibus Dotloris Mcdici Zwingeri Bafilex circa annum
1603. plurabum in aurum tranlm tafic, feque partcmex ill6 in rei mcmoriam don6 acceplfle fide-
liter refert. QliI Scotus rcfcrentc Dodore Tolden, poftcaanno i5o4.Colonix ad Rhenum iUb rute-
la Magiftratus impavido anim6 aperte Tinduram, verificandx Haênus Heil-'
Artis caus.a exercuit.
mmnui\ refpedu pofiierioris
ttujus enarrationi excmpli fubjungimus quod habet Ccleberr. Gcor gius
Wolft'gang .We deliusîtiX4a^j]}ilalethz_Ii^^^ ad occlufum Regis Palatium Prxfo^
_tione ,qu6d fcilicct portiohem illius plumbi in verum aurum a Sidoni6 converfi adhucdum alTervet
Theodorus Zvvingcrus, alius mox memorati nepos , ut ipfe in fu6 Magnecjs curiofiffijn6_S«uiini6
'
afifitraat. . •
Promptum rurfusadducere binc inde petitas hiftorias at ne nimium excrefcat hxc

effetalLas ,
J>r2cfatio, ab duas a fide dignilVimis Viris oculatlflimil^j

ulteriori illarum tranfcriptione abftinebimus,
carunderajejftibus nobis cum omnibus circunftantiis enarratas , fubnedcrc contenti. Primam com-
Inunicavit ClarifT. ac SpeftatifV. DominusGros Verbi Divini Miniftcr dum viveret , fidelilVirnus , &
Medicinx Do(5lor Prafticufque foclicifiimusj rei Chemicas non parum gnarus, &: hxc eft.
Vir (juidam «'/<i'//w anonymus ai^6 ni fallor i6jo. Gencvamnoftramappulic,8£ in hofpltium cui
Ciucis
Cfucls virltiis infigiie
ÔLECTORE M.
anpcnfum cofnirur c: ccptus eft. Ibi cum per iliem unum , nuf alicruni
comm.oratus faitlcr , ab hofpicii Magiftro
Z«f ('ca)us fiiiusctiamuum ho«iie i!iic,caii-
, rioiiiuii £>e
dcm profcflioncrr; excrcens,inhabi{ar jcxpctiic ur libi allquis Lioguac lcalic.r gnarui cxqiiircrccur,
cjnocum varias UrWs pancs pcragrare, curioiioraquc in cadem occunentia vifcrc liccrct. Mota mi-
nime faila cll ; cum ctcnim Domino De
Luc Dominus Gros %o. tum circiter annos natui ik: in hflc ,
noltrd Clvitate ftudiorura causa commorans.faris notus efleCjab c6 fcifcicatum ivit utrum otrsciuin
a prxditto Viro //<«/;? expetitum ipli pr^rftarc veller. Petitionilubcns ilIeannuit,extraneoquc a ja-
tcre pofitus ipfi perquindccim dies comes fuit alfiduus. Verum hoc elapso tcmporls iutcivallo,
conqueri coepit //4/«/ quod fibi dcficerent nummi.ficque coraitem fuum non paruni pertuibavit,
cum pertiraueric nc a fe ipfo, eorum itidcm lum fatis egcno tali adhibito cxotdio mut uam fumerc ,
vellet pccuniam. At ipfum fcfellit fuus timor ;nara fubinde exeo percontatus cft//4!/tfi , num ali-
quemnofTec aurifabrura cujus follibusaliifqucinftrumcntisuti liccrec, quiq; varia pro opificioquo-

piamperagcndo neccnariafuppcdirarc non recufarec.lndicavicquendam nora!ne_5«mj«pominus
Cwâd eum]uc Italum continuo deduxit. Ille non invite &L caiillos &: fta nnura pu rum,&: racr- ,
cnriumûrrenicm, & alia 3 Vir fubminiftravit. Quid fit Aurifabcr ^ propri^ cum ?
cxiifleTofficina nc fja prxfcncia extranco molcfta forct hicque famulum unicum cum Domino Groi
,
(ibi comltes paflus cflcc,1^l cacillorum alterum ftannam in alccrum vero mercurium cutrcntem im-
,
mific, priorcniqucciimlgnifollibus incitato aJmoviflet, mctailumquc contcntum fic prompte fu-

diircc.poftcriorcm mcrcurii tantum excalfa£lionem remiflioilac placiJioti dedit vulcano,huncq9
a:i
fic difpcfuum ftanno fufo aimifcuic,ncc fada mora alkjuid ccrse cui pulvifculus ruêt imraiftus eiaj:
in confociaca ractalla projccit. Hinc turaultus aliquis, fumufquc multus in caiiilo exortus at longvS ,
nonfuerunc difcordix jflquidcmraomcnto quafl tranquillaia func omnia, maccriaquc mox ia for-
inas cifjfa raaflas fcx pondcroflores acquc verc auricolorcs pr.rbult. Hinc advocatus eft aurifaber
oflicinie magifter,ab eodcmque UaIus exquifivic uc examlnl rigido ac fcvero fubjiceret materiani
quam ipfi cftcrcbat minimam fcilicet h maffi^ illis qnas e formis poft raox mcmoratara e carillo cf-
,
fufionem eduxcrac. Aurifiber lapidc lydio ac induda aqua ftygla i:iinime contentus portiunculas ,
jnaierix fibitradir.x ocr cupelLc fcu cinctitii cum forte parati toituias ,
antlraonllque voiacitaicm,
cum finc ulla ducliruatemque cximiam
pondcris diminucione aliquandlu vexaflec ponderis per-
, &
fcdionem in mctallo vidiflcc, mirabundus exciamavit fe nunquara talc autcra tia£t.iflc ciimque cjus ,
maflularaloomniumquarfuppcditarat prctlum muha cum gr.uiaium adione ab Jtalo acccpiflct

abiit /;ir cum Domlno Gfos ad Monctariura publicura nomine B4cm cui aurum fuum obtulit SC ,
pro.e6 dupiionum Hfpan-roram qjaiuitaccra xqulponderacam habuit, Tura viginti dupliones Do-
m\no Gros pro officio fibl amlce praeftiio dono dcdic, &: poftquam hofpicii fui magiftro pecuniam
proirapcnsa quamapud ipun. f^ccrac ad abfoluiam fadsfadioncm numeiairec ,quindeclm prx-
cerea duplioncs .iddidit, uc ex iis pcr dies aliquot cum DoiXi.Gros &c Dora. Bnrean apud qucm opera-
tus fjcrac, lautc viveret, floique cxnara opiparara concinuo interlm parari juflu , ut ex ambulaiionc
quadam redux cum pcxdicbis viris comcdere licercr. Veriim fic IUe evafic nec ampliiis vifus eft, fui
dcfidcriumimo adrairacionemrclinquens iisqui ipfum n6ranc, Sz pr.Eterca pecunias prxdidas qui-
bufcum ad totalem carundcm coufumptioncra pro donatoris inftituio appatate vixete.
Secundara hiftotiara anno K.8s.raihi expofuic Vir Reverendifl'. ac Illuftrifl'. magno fuo merito jam
Epifcopatumin Angliaoccupans ;qui idciuidcm cum raihi exhibuic fruftillum mctalli de quo mox
dicendumponderis unciic ad minimum diraldlK. Hlftotiaautemhxc eft. Vir quidam ignotus SC
vefte fordidiori amidus aliquando Illuftrifl". Bpyl eum adivit atquc poft aliquod de laboribus Chemi-
,
cis coUoquium ab c6 exquifivic ut per famulos (fcil. prxdidli Boylei ) antiraoniura cum aliis quibuf-
dammateriisraetallicisadmodum vulgaribus , Sc in ipso Nobilifl". Boylei laboiatorio tum fort^

fottuna occurrcntibns , in caiillum projiceretur catillufque in furnum fundendis mciallis
,
aptum ira-
mittetetur. Quod ciira pera£tum fuiflet content.ique cacilli jamfufa ccrnercntur, idcra Vir igno-
,
tusprxdiaisfamulis pulvifculumexhibuicquemineundcra carillum coniicerenr momentoque ,
abiic jubens uc catillus in furno continetetur ad ignis abfolutam cxtin£lionem , ic prxterca

promit-
tcns fe poft aliquot horas revecfurura. Veriim cura promiiri oblitus, nec per totam iilam dicm
,nec
pcr fubfcquentcm vifus fuiflct, ut nec ctiam unquam poftea, Dominus Boyleus tigillum e furno edu-
cens inillo confpexit materiam vere auream, quara exarainibus oranibus fub)icicns pro auto prob6
iiabere coadus eft, prxtcrquara qu6d ponderis eflet paulb infcrioris Acque^hxc eft illa ipfa
maieria. :
cujus portion era noniineadmirationeyidi apudJlMjiflimuraVirum hiftoriam mihi benevoleut in
hujus enarrationis initio dixi comraunicantem. • •

/r
poflibili-
Adftrudta hucufque rationibus ac hiftoriis Artis Auriferx feu tranfmutationis tTietallicx
nos gratifi-
tate ac veritate, nihil ampliiis in tam litigioso addercmus aiûmento, ni Lectoti Curioso
caturos arbicrareraur fi hic proceflus duos adferreraus ;
quidera ex Cariff. Carohjvluluani
primum
Mantifla ad Minfichci Acraame ntarium £ hiLmiaim adjeaacxfcriptum jSecunTum vcio aquodani
lUuftriJ^raagnAiretûê^
jninioie probatum. t> •
T R y£ F J T I O
Prim'.is ProcefTushiccft. Fiatvini Ipiriuis rcdiricaulHmiis ,
qoi per repctitas fuhlimationes ita
plilcgmi dcponar, uc rorus cremabilis , rulphiircus &: volarilis, cvadac vcrum alkool, &_ua i:lu;aXii:ii-_
jmgutiulaLiLtfuiixcriamQgn^ttjtiâtjf^^ cva^clcacJiiauras^S*: hoccrit primum nolhum iriCi-illruum.

Tuiicrccipe mercuriumexcinnabarircdivivum morcfblito per cornutam , &:habebismercurium
puriirimumomniIabc,impuritatc&: fophirticationeexpertcm. Accipc didum mcrcurium rcdivi-
vum, qucm adhuc fale & aceto deftillato cxpia, in vafc vitreo pcrpetuo difturba & fortitcr concure»
ut acetum atra imbuatur larva, quod dccanra &: rccens aftundc, &: hoc totics reiccra donec non am-
plius nigrcfcat.Tunc advcrtes mcrcuriura valde corufcum ut fulgor, quod optimi mercurii crit pro
,
operc noftro argumcntum. T um recipe hujus mcrcurii refufcitati partcs quatuor, mcrcurii mcccori-
fati propria manu paraci parrcs o£lo, in mortario Kgneo &
piftillo ligneo un.i mifce
, quoufque nul- ,
lumracrcurii vivigianulum ampliLis appareat,quodnon argrc tercndo& mifcendo alTcqucris. Poft-

&
modum hanc mifturam aludeli inde , &i. igni arcnx comraittc , tempei atura fublimationis adhibc
jgnemquera fenfim fcnfimquc intende, tioncc matciiatoia meteorifccur, hanc dexcre collige, Sc ite-
raco, uc prius operacus fuifti,quinquies metcorifa.Tunc fublimacum {ummopcre ncdtarcum &: cryftal-
Hnum poIfidcbis.Hoccftfal noftrum,fal fapiencum.quod mira oper.uui.Hoc cerc in mortario lignco,

& in pollincm redigc, ponc in cucurbica vitrca, fuperfunde ad duorum, vel crlum digitorum cminen-
tiam fpiricum noftrum igneum fupiJi prxparacum, &: Hcrmccicc claude,&: in lcntilHmo ignc digerq
per horasy^. aliquotics in die movcndo , &: agitando. Hoc exaulo tcmpore , dcftilla lcnto ignc , SC
eructabit vinifpiritum una cum fpiritu raercuiiali j hunc in vaic bencclaufo^ncexh.ilct^nffcrva. Refi-
duo fali rcaftundc fpiricum noftrum igneum,uc fupraclaude,digcrc,deftilla& cuftodi,&: toties repete
doncc falnoftrum fit toraliter folutura &: per alcmbicumafccndcrit cum fpiritu noftro igneo. Ma-
gnum iam opus pctfccifti jam mercurius noftcr partialiter factus eft volatilis jam fenfim aptus eric
;
;
ad Solisvel Lunx rccipicndam tinclurara. Vctiim magnum pcrfecifti opns immenfas cigo Deo ;
rcddc '^ratcs, qui huc ufquc hoc opus mirabile produxit. Jam vidcs qubd hoc opus totalicer fit na-
turale, &:pariialiterartiliciale. Ncc hoc magnum opus tibi cimmetiis obvolutum tencbris defcri-
pfimus, fcd Sole clariias, ut noftti Prifci nobis fcmpcr parabolis, hycroglificis, frbulis arnigmaribus &
iraoofucrunr. His ergo oranibus numeris abfolutis , accipc fpiritum noftrum mercurialcm Ipiritura ,
igncum, qui ventrc fuo chalybem noftrum magicura occultar, &: indc retorta: vitrex, cui rccipiens
connede, jundurisoptimc claufis, &: lcntilTimo igne fpititura vini igneum abftrahc &: remancbVtin ;
vafis fundo quinta cffentia raercutialis, five aniraa mercurii, quam fortiori igne propclle per retortam,
ut planc volatilis fiat.ut oranes Joquuntur Philofophi
Si fixum folvas faciefcjue volare folutum ,
Et volucrum figas faciel te vivere tutum.
Hxc eft Luna noftra, fons nofter , in quo fc lavent Rex & Rcgina. Serva hanc pretiofam quintam
eftentiam mercurialem jam fummc bene claufo ad ultcriorera ufum. Nunc pro-
volatilcra in vafc
grcdiamur ad auri vulgi operationem, quam finc fuco, vcrboruraarabagibus&: invidia communica-
inus, ut ex auro vulgi aurum noftrum Philofophicum habcamus fic ut ex vulgi mcrcurio Philofo- , ,
phorum mcrcurium, mcdiante philofophica operatione noftraparavimas. In nomine ergo Domini

recipe aurura vulgi, purifica illud vulgari more per antimonium ic in granula convertc , qua: fale, &
aceto lavcntur, & facis purura crit. unam, cui fupcrfundc Gftentia: no-
Hujus crgo auri rccipc partcra
ftr.r quintje, fcu mercurii anira^ parccs tres, ut numcrant Philofophi, a fcptcm nempe ad deccm, ita
etiam&r nos numeraraus, eft itaque numerus nofterl-hilofophicus, igitur a tribus&j unocxordimur,
Marirentur fimul,ut fponfus cum fponfaad procreandos fui generis foetus, & mediantc calore noftro
Philofophico, videbi s aurum vulgi fubracrfum, &: pfine in deliquium coiviiTc, quoniam cft fui gene-
iis, &; aurum ex hoc fonte originem ducit proptcrca
matris inltar cft ipfi & rationc hujus mirabijis
: ,
fontis convettuur aurum vulgi in aurum noftrum,quod Philofophorum nullus huc ufque dercxir.Jara
confummatumeftraatfimoniura ;')am deduobus fadum eft unum ita fulphur Philofophicum in ,
promptu aiunt Philofophi, fulphitrefolato, iapis iapromptu eft. Gaudc &: cxulta, quia Attali-
cft, &: ut
cuiTithefaurum pofiidcs, &L interim roga Dcum,uc caepri tuaulicriusfecundct, uthucufquc propi-
tius fuit. Accipe ergo in Dci norainc vas noftrum Phifif iphicura, in quo Rex Regina,tanquam in &
thalamo fe ampledluntur, &: colloca in balneo noftro Phil )fophico, & c6 ufquc relinc[ue, donec aqua
cerra fadafucrit; tuncfaiStaeft pax inter aquamSi igncm.iamclementa nullam amplius contrarie-
tatcm habenr, quia cura elementa converfa fuerint in teri am non araplius contrariantur, quoniam in
tcrra cunda eleracpta quicfcunt : Inquiunt cnim Philofophi , Ciim videris aijuam coagulare fe ipfam^
veram c^ oferationes tuas ejfe vere Philofophicas. Aurum vulgi jam non eft atn-
ratut esfcientiarn efe ,
plius vulgi at noftrum , fcu Philofophicura , ob operationes nofttas primo furame fixum deindc , ,
fumrae volatile, deniquc furamc fixum, & in clcmentorum converfione tota fcientia pendct. Primum
amum erat ractallum, nunc fulphur cunda mctalla in fuum fulphur converterc potens. Jam tindura
noftrafa61:acfttoiumfulphur,quodencrgiam habctomncs morbos in priftinam vertendi falutera.
Hxc cft noftra mcdicina univerfaliflima conrra oranes humani corporis etiam dcpioratiftimos mor-
bos. infinicas crgo omnipotenii Deo redde gcaies pro omnibus his qu« nobis contulit , &: tu , cum
adeptus
î D L E C T O R E Af.
amabo, ne inopum oblivifca: is, ne Dcus tui oMivifcarui lu hoc noflro C pcrc
adcpriis fiunis, . mi:gr.>j
duofcrmcntandi & projiciendi modidc{!derantur,quibusTupprcfTiS nonfacHe qui hos non cailenc

operis artificium aflcquuntur, ac proinde fcrmcncandi modus talis eft. Accipc fulphuris noftri pi xdi-
ftipartemunam, &: projicefuper tres partcsauri puriffimi in crucibulofufi , & in momcnto videbis
aurum vilulphuris converfumin fulphur aurirubeum inferioris qualitatisut primum fulphur cujus ;
accipcitcrum partcmunam,^: dcnuo projicefuper tres partes auri fufi, & itcrumconverteturin ful-
phur,feu mafTam frangibilem; cujws iierum accipe partcm unam fuper tres auri partes,& habebis
mctallum malicabile&: cxrenlibile. Si fic invenics, bonum, alitcr addc aliud fuiphur, & irctum
abibic in luiphur. Tuncfatis (uJphur, iive nictiicin.i nollra ad natuiam mei..lli-
rv;in"ie'.)tacu:ii crir
cara. Proiiciendi modus Recipe hujus fulphuris fermentati parccm unain 5r projice
t^li.s evit. ,
fuper decem parres Mercuiii viviin crucibulo cak-facli ,& liabcbis metallum pcrfcctum fi non ;
fatis coloratumcnet fundcicerum &' addealiudhilphurfcrmencacum

, dc ica coloratur. Si fran- ,
gibiJeevaderec, adde m-nxurii vivi fufh.icnccm porcioncfn Sc cric omnibus numcris abfolutum. ,
Jam habes hic, Amice, dcfcciptam univerfalera medicinatr*,cam pro faluce ad quofcunque humani
corporis morbos profligandos,& ad vicam producendain, quam ad traofmucanda in aurum perfe-
£ti{fimum cunfta meralla. Kcdde itaque Omnipotenci Deo intlnicas gnuias ,qui humanarum cala-
micatum mifertus, tandem hoc noftro xvo inexhaufl:um the(.iurum nobis revelavit, & nos ad
commune commodum pacefccimas pra: omnibus pro canci rauneris largitatc > ne delinquas iti
:
confpeAu ejas oramus, alitcr 11 feceris , (ine auro evadcs Midas aurirus,
SecundusProceffushiceft. H.eclpe (alis aiJcali falis gcmma:,fal. armoil. tartar. vfni albi
, &
anaî.diffolvantur fcoruminaqua plaviadellill. filtrencur &: evaporentur in vafe vitreo ad Salis
puriexficcationcm. Hiclabor ter rcpccicus exhibebicfalia idonca opeii de quo in fequenubus,
,
ac proprerea ill.ierunt ieorlim afTcrvanda in vicreis vafis mundis ac orobc obcuracis. ,
Rccipe uniufcujufque falium prxmemoracocum ^vj. terancur in alkoolfupcr porphyritclapidei

aut alio qaocunque duro ,qu6 piclores in coloribus comminuendis utuntur adde reguU antimo- ,
nii, ex tartari 6c antimonii partibusa:qualibuscam quartanicri parcc modo ordinario paraci,§iij\

Mercurii vivi in Ipir. vini &
accco prohe loci Jiij. Pv.eguius cum falibus fimul coiitcrantur in polli-
,
nera fubtililHmum , ligneum mortarium immifTo , rncrcurius cunens adj^*ciatur , continue-

cui in
turquc detricio acagicacio materiarum donec diîlus raereurius omnlno abforptus vidcatur. Im-
mitte hanc materiam in vas vitreum circulatorium in eamque conjice fpiricus urina: rccfificatiffi--
,
miftf^. cum ejufdemuiinxfil. volatij. =).& fal.fixi 5!^. lutencur junclura: luco infra dcfcribcndo
& per ic dies integros in digeftione lenta reponatur. Poftque reaperco vafe adde fpir. vini re£ti-
-ficatifTfbB. obcura ut prius vaspelicanacorium, Sc reponerurfus peralios odlo dies in digeftione
&addita fpir. fangu. humanireftificacifl!tb(5
lenca,.quamateria' probe uniantur. Reaperiacur vas,
reobturcturutprius, Icntaquecontinuetur digeftioperalios quindecim dies. Hifce pcradis con-.
tentaomniavafiscircnlatorii in macratium longioris colliiramittantnrhocquelncinerum balneo
repon3tur,utIent6ignedeftillentur;quxdeftiliatio menftruum operi noftro neceffarium tibi eX"»
hibebit. Recipc meaftrui per deftillacionem proIcLli partem diraidiam ,eamque fuper materias
in vafe circularorio refticances , ac non bene folutas rejfFunde, icauc maceriis pnedlclis cres digu
tosfupereraineac, luco rurfus obcurecur vas ,inquecapfu]am cineribus plcnam immiccatur ad eam
profiinditatem ut quicquid materia; bene fcpultum ccrnat.ur ; adhibe igncm digefto-
eft in iis
rium illumque in
, eodcm tenore per feptimanas fcx integras continua. Quibus exa£lis clarum men^
ftruum dec3nta,novumque refiduis materiis aftunde,luto juntturasobtura, ac rurfus per integros
duos menfes uc priilis digere pofter.que decancaco menftruo &: nov6 addico , cum exa£ta mace-
: ,
riarum adfundum ufque vafis agiracione &

per fpatulam ligneam commocione lucum induca-
, ,
tur , vafque digeftloni paulo incenfiori regiftris fcilic. furni aliquanculum adapertis per tres men-
,
,
fes reponatur. H6c exaclo teir.povisfpatio vas e capfulaiua cximatur ac aperiatur , menftruumqs
contentura ad ultiraam ufqoe >]attulam decantctur rurfiiique fxcibus fpiritum roris majalis ad ;
quatuor digitorum emlnemiam aflande , obturetur vas finelut6 &: per tres dies calori lento com-
mittatur : abftrahe ipiricum roris , novumque adde, &: digeftionem rurfus per tres dies repete^
eundem laborem torics iterandoquorics ncceffarium fuerit pio totali falium acrimonia: ablutione,
ac ufque dum materia contcnta coloris videatur griiei cinericii. Materiam poftea fpiricui roria
majalis mifce, p^-obe ablue &: in vicreum vas fundi largioris prompte projice , &; poftquam confe-
dericquantum fieci poterit,quicquid etit lympidi liquorisdccanta,eamque raatcriam fuper ca-
lore cinerum exficca, icaucin pulverem abeac grifcum ,quem fupcr I.Tpide porphyricequam fub-
tiliffimc conteres. Tunc habebis matcriam tuam probe pararrm. P.ecipc igitur hujus mareriae;
ceraâutehartaGerat.aobvGluta: 5]- cupri vcrcris sd raodt.m ii ftiius defciibendum purgati^îiiji?.
,
auc ^v. imraitte incrucibulum aptum jCii.ciiûkirrque caibone lato cropertum in ignem intcn-
(iorem conjice, icaut materia: f.onrcma: pcr horar quadranttm quam maxirre bullianr. Pofi: pra:-
diftam materiam in formas furfure rriiicc 6 corfpcifas infundc cafque lirrco madido obvoluras ,
frigefcerc iine. Tunc mactriam e fbimis educlam cupellx cum oclo pli.mbipuii paitit usimpo-
ue: habebisargentipnri =iij. &: auri ^&.
Mangeti BibUoth. Chem. tt Pr«
P llyE F JT I O
Vxo Lnto conficiendo acufurpando ad opctanciurn. Primo orl vafis pelicanatorii fcn circi.?!,?- ,
torii , adaptctur obtiivameLitun) iigncum , fcu lubcrcum non porofum, quod exquifire ungarur albu*.
inineoviprobeconquair.uo. Tum rccipc calcis vivx minii lithargyrii, ac cryrtalli Vencti in
, ,
alkool pulverati partcs xqualcs albi Hifpanici partem dimidiam ,cumovorum albuminibus agi-
,
tando commifcc.^ntur &: poRquam benc unita fuerint, extendefi'perobturamentum,linteura

,
forte,fcd non nimis crafTum illndque Uuoprcediao liniatur ; plures lintei ac luti applicationcs
,
iterando , donec vas fatis obturatum fit.
Ctipmm purgatur fequenti modo. Rccipe Sal. commun. tartari vini aluminis ana |5. contc-
,
ranturin pulverera lubtiiinimum, ac dilTolvantur in aqux communis ftvj. Rubeiiat cuprum in
igne intentiori ac tcr in aqua pncdiais falibus imprargnata extinguatur. Sic erit purgatura.
,
Sal voUtitc Silfixim ,\it S>cj]>iritm urinA fic parantur. Recipe urinx puerorum iz. circitcr annos
natotum & vinum bibentium q.f rcponatur in magnis vafis virreis ,ica ut rcplcaotur ad trcs quaN
tas,obturentur exa6le ,&per fex fcptimanas in ioco calido pro putrefadiione colloccntur : poft
contentum exbalneo arenx tenuls cribrata:. Poftquamomnla afcenderint non tamen
deftilletur ,
addei]ccationem,nefcilicet matraciumabrumpatur (inhac aurera deftillatione duodlcs ince-

;
grlfunt infumendi;quando,inquam,ca omnia qua- afccndere dcbcnc afccndcrint, recipe fpiri-

tum deftlUatum illumque fcecibus rcftltantibus reaftundcndo fccundo ac etiam tertio, cum eo-
, , ,
dem labore dfcftlUa , obfervando tantiim ut tertia vice materix ad ficcltatcra abfoluram propel-
lancur. Infunde liquorem deftillaium in vas longiffimi quam ficrl porerit coHl, fuperque eo adapta
capitcUutt) fuperiiis adapertipi , cujus apertura: itcm capitcllum aliudminus ac carcum impone,
junfturas probe lutandoitum macratium In cinerum balnco colloca ,ac pcr rrcs horas igncm ita
admovc, ut prirablcnis admodumpoftlntcnlior paulo fiat , donec quafi fudoris guttula: undlquc
ine6deprchendantur,tunccnimindicium habetur quod fal volatilead capiccllum c;ccumeve-
hltur icumque liquorebullirc inceperlt,matracium c cincribus ad dimidium extrahatur, remo-
toque igne frigcfcatcapfula, ut eafrigcfacia , vafifque extraclis ,
fal volatile capitcIU parletibus
adhxrrens educl qucat. Sd//.v«wttr/;/^paratur ex fxcibus prima: deftillatlonis , fcllicet illas plu-
ries calcinando, diffolvendo, filtrando , ac evaporando , donec fcilicet fal adeptus fis fixiflimurti,
album j quod tandem in crvftallos facile cogitur. Spiritum autem urifi^ ardenttm quod aitinec
Recipe liquorcm puft extraclionem ialis volatilis modo prasmemorato tactam refiduum , repo- ,
ne Inmatraclo longloris colH, ac dcftiljando ad tres quartas , habebis fplrltum orinx ardentem.
SPiritfts Snnquinis Himani ita paratur. Recipe fanguinis horainls fani, inter2o.&: jo. annum con-
ftirutl q. f contineatur in vafis vltreis largioribus & apertis per 24. horas tuncquc ferum effun- ,
dendo partem coagulatam in vafa vltrea Immittc Illaque probe obturata , In loco calldo per men-
,
femintegrum,fcilicec adabfolutamputrefadionem,reponc. Tuncque ui mox dcurina diclura

eft deftiila. --
, .
SpiritHs w»i Recipe vinl gencrofi q. f deftillctur ex cincrlbus modo ordinarid,

ita patatur.
donec fcilicet phlegma afcendere incipiat. Recipe rurfus aliud vinum illudque eodcm modd ,
deftilla laboremque repete donec fatis tibl fit fpiritus vini quem In matratium longioris colli im-
; ,
mlttaSjhuiufquematratil orificioaptetur Unteumquod poft(ûam circumligatum fuerlt in prardi-

ûm coUum paulo profuadiiis intrudatur, cavum quod fic etScItur cruftuHs panis albl replendo;
operiatuf eavitasfic replcta panno albo lanco ,ole6 olivarum imbut6 ,capicellumque vitreum poft
aptctur , ac lent6 ignc matcrix deftillentur Spiritus purus in vas recipiens abibit , dum phlegma
:
totum cruftulis panis , ac panno ole6 imbuco , adhxrebit, Si idem fecundo repctas , nobiliorcm
fpirltum naneifceris.
Spiritfii roris maialis paratur fequentl modo. Reclpe rorls aut pluvlx maialis , aut Itidem nivis
exeunte Martio aut ineunte Apiili colle£lx q.f ex nfque mod6 ordinario fpiritum deftilL).
Exaratis jam duobus procefllbus,muItis forfan non difplicicurls,quamvis non xqueMagni &:No-
bilesâc fuls Authoribus reputati funt , nobis videantur,ut nec fane alii innumeri pcr totam Biblio-
ihecam rcfpcifi,clauderemus Prxfationem noftram aliquld tantiim de compilacionis difpofitio-
ne ac diftiibutionefubjlcicndo; veriim prius diluenda venit illa objectio qua Chemici impieta-
tis ac prophanationls eo arguuntur quod San£l:iffimisScripturx Divinx Oraculis in opere fuo, ,
niagn6 arÎs opprobrio non parum ut qulbufdam placet ,

, , abutantur. Prxterquam qubd etenim
Adcptorvim do^trina nihil magis quam pietatem&morumSandimoniam fpirat, quandoquidem
undiqu,?.que edocec nuljiun uiiquanLlnJabQrihus Philofophicis profec^ cor Sxcu^ll^mpu-
^jjtatibusjâcuumjionj^ integritatejmoruin ,_cbaTitateJn pj-qxitnumj^c^
Jnê^revirtu tihusilhriftia^ ac Diredorl coimmeiidatinnjioa
fecerit. Quis non videt Scntentias e Sacrls Codicibus defumptas, prophan6 fensu apud Ipfos mi-
liimcûfurparl quandoquidem fe continuo coram Deo confiftcrc
,
ac ipfum furuls non aliccr' ;
quamdumeto ardenti Mofi non tantiim cum corJc hu-

inde(ert6 confpicuo,infidcre arbitratl,
fniU, &: difcalceatis,utltadicam, pcdibus , Magnum Veteris PopuU Legislatorem Imitatl , ad
Luminura iUum Patrem acceduntjfed eiiam oran em nav anc epcxanajJt fe verbis Jg opeti^bns,
Magno
^^Tgâoômnls^ni^êrfediJDonac^^
A D LECTOREM.
& accepfqs jiraebeanj: : NihDquc
propterea in Sacris Paginis intadum relinquunc quo Numinis gloriam devoro celebrenc ar.imo,
canticirqje in cjurdcm confpeLlu non fccus ac Pius ille Rex David coram Aica , Divina: prse-
,
fymbolo , ac monumento , (cu pocius , fi ita loqui licet Numinis habitacnlo , cutn poft
("eruix ,
loiigam abfcnDamHyerofbiymarareporcarecur, magnavi exuitcnt atque non aliicr excspiunc :
homiues qui iafanirc eos,ac in tanta verborum exultatione prophanarc reputant , quara idem
Rex Conjugem fuam Mitfal (ibi quofdam raotus alio forfan omni loco & cetDipore indccoros
cxprobrancem excepic. Qaidjgicut^ rairutn Ci viri tah'ccr aftedi , Deogue co ntin uo &c gualidg
faciâdjfacierajeâfl^^ ac pra;cip ue Mifericordia'. Divin.x_crga
in virciic^m,
humiles , cele braciojTeoccugentur ? Abfic incerea uc probemus quas phantafmatis fuis forfin
quandoque nimiiimabreptrdeTrinicate , atque Incamicionis &c Paifionis Chrifti Salvaroris no-
ftrimyfteriis h'berius quam par eft &: vere abufive laboi ibus fuis quidam qu.indoque appllcanr.
,
Tradatus Collc»!îonem hanc confticuentes eorumque difpofitionem 'quod fpcdtat i monen-

,
dus venit Ledor no.s hic prsctct Epiftolas quafdam Sendivogio adfcripras,raanufcriptos Ccdlces
qu^m pauciffimos ioleruifle quaravis innumeri tum Roma^, tum Bafilea, lum ex aliis locis,a
, ,
Viris in hifce ftudlis quara maxime verfatis nohis amice ofFcrrentur quia fciliccc non ita nu ;
tum cft iis uti,poftquam quicquid fele ctius in_tcLta_Europarggerium__eiL, jam ab aHis in codcni
arguraento qui variis teraporibus cTmipilationcs inftitucrunt confarcinatura cft. Itaque ideam
,
aMagno Chemicorum Celcbriorura Confpeclupropofitatu compierecontenti,

Borrichio in fuo
wndccunque cooquitivimus quo il!i facisfacercmus', imo inccrfcrcis etiara fubindc aliis Studio
Cheraico apprime facientibus & fccundura ordinem tcmporum quibus Autores fcripfemnc
,
difpofitis , perfcitiorera ctiara rradcrcmus. Vcrura quia non faris Curiofis omnis crdinis fuiflec
fi Tradatus prarcipuos fuper Migno Operc confcriptos jn unura coUedos corpus exhiberemus:
ni prius dc AlcheraigLHiftoria , Lapidis vcrit are , a c Tcrrainis Art is aliquid prjelibaflcrausjjto-i//
tura{M^mum BibJiothec^rwfkaE Libru videri poterit iii argu-
menro ipli przroifso. Refpectu vcrb Difpofitionis Tradatuura Bibliothecara complentium fncil-
,
liraum erit illam in Indiculo mox fubfcquuturo vldere , ac proptcrca ab ea ultedus cxpiicand^
jam abftincmus.
Mangeti BihL Qfjemh^tl

tt INDEX
TNDEX
TRACTATUUM ET CAPITUM
/ N
BIBLIOTHECA CHEMICA
CVIIIOSA CONTENTORVM.
BIBLIOTHEC^ CHEMIC^ CVRIOS^ M.-gnx Artis Mdgifteriuir,ab eoquod f.ilfi Akhy-
miltx promirtun: d veris Philofophi s
, intelligi tx
LlB. I. SeCT. I.SuBSECTIO L hjcufquedicSis fummatim olknditur. 109
De Ortu ^ Pfogrejfn Chemu Diflcrratio Auto- ,

SUBSECTIQII.
Aca- Interpellatio brevis ad Phiiofonhos pro Lapide
re Olao Borrichio Mcdico Regio 5£ in
demia Hafnicnii Profcflbre publico. Tom. L Phibfophorum contra Antichlmidiciim Mun-

Pag. I
dum i)ubferraneum AthanafiiiKirchcri Jcfui-
SUBSECTIO ir. tx Aucore Salomone de BlauvcnfteinTo.1. 115
Confpe&us Scriptorum Chemkorum Celebrio- SUBSECTIO III.
Tom.I. Tra£tatus de Tinclura, yniverfah ubiin fpctic

rum eodem Autorc. p.38 ,
contraR. P. Athar.aliura Kirchcrum pto exi-

LlB.I, SeCT. II. SUBSECTIO I.
ftcntia Lapidis Philofophici difputatur, Auto-
Athanafii Kiicheri dc Lapide Philofophorum
DifTcrtatio. H re Gabrielc Claudcro M D. Tom. I. 119
Cap. I. Exhibens occafionem fcribendi. Ibid»
Cap. I. Quid fic Lapis Philofophorum , & an ejus
Cap. II. Tradensquid fit TinduraUniverfalis. 121
ope veruin & naturale Aurutn arte produci
Ibid Cap- III. Quod detur in rerum natura. 126
pomt.
Cap. IV. Vcntilans anconfnltum fic Cliriftiano im-
Cap. 1 1. Ucrum vera & realis transmucatio unius
mediate ui TinSuram Univerfalem inquirere. 141
metalli in aliud detur. 59
Cap. V. Declarans e qua matetia pra:paretur Tin-
Cap. II f. De Lapidis Philofophorum & Tinfiuri
ftura UniverfaUs. i^S
conficieud2emodd& ratione. 62
Cap. VI. Monlirans quo modo priparetuc Timitura
Cap. I V. Perfedum Attis Magna: Magifterium a
66 Univerfalis. 159
Azotho cxterifque examinatur.
Lullo, ,
Cap. V. Quo Alchymicos ProceiTus ante addudos

SUBSECTIO IV.
fubfiliere non poiVe docetur. <^8 Be Metallorum Virum Nobi -
TrafiJrn utatioKe ad
Cap. V I. Omnia Chryfopxias centamina ex Arnoldo lillirnum joelero Jâ^cloctum,Se ren.Princip .
Viilanovano &c.demouftrantur. 70 Ciinbrici Archiacx um^Êpjft Janielis Gcorg.

Cap. VII. Objeaiones pro diSis ProcefTibus eo- jylorhofi«Piofcfrot\Kilon !eniis.Tcm.I. 168
rumque Autoribus, confutantur. 75 SUESECTIO V.
Cap. VIII. De doh's & deceptionibus , modifque Aurum Chymicum D. Philippi Jacobi Sachs a
queis Alchimifts verura aurum fe conficere polfe
Lcvvenheirab.
uti olim jaSitarunt, ita &
hodierno die jaditare ^
192,
adhuc non ccirant. 79 y;^ ,f,.,,: /; .5 U-B

,• •.
S ECT I O VI.
Cap. IX. Quod Dceraon ut plutimum fe Alchimise
Vitulns aureus qucm mundus adotat &: orat , in
cukoribus immifceat. 8' quo de rariffimo Natura: Miraculci

traftatur
De Alchimia Sophiftica , id eft de illa Al.hymia Tranfmutandi Metalla, ncmpc quomcdo tota
qusaurum& argentum Cupro.PIumbo , Stanno, Plumbi Subllantia, vd intra momcntum, ex
jungens.inde Aurum magno augmento conflac. quavisminimi Lapidisveti Phiiofophici par-
Cap. 1. De variis variorum Sophilticis operationibns
ticula in Auiumobryzum commutara fueric
falfis & illicitis. î
Cap. II. De licito , vel illicito Chymicorum Aurifi- Hagx Comitis Autorc Joh. Fridcrico HeL
;
ci6,quodper appofitionem Tocant fivequopars , vetio. Tom. 1.1,6

ad partem id eft Auro metallum quodlibec
. Cap. I. De veritate Lapidis Aurifici. Tom.I. p.197
junaum , illud muhiplicec. 85 Cap. II. De eadem veritate varia Scripta 199
Cap. 111. De Chryfopxia artificiali Chymicorum. ^^ Cap. III. Hiftoria, de qua pra:cipue in lioc tradacu
An Auruoi Chymicum fit licitum. Autor. 201
Ucrnm Aurum Chymîcjm,quacunque tandem
Cap.I. Cap. IV. CoUocîum inter Eliam Artifiam & Me-
ratione faftum , licite pro vero vendi poffir. ici dicum. 205
Cap. II. Decifioncs Juridico-Canonici de Auro SUBSECTIO VII
Chymico frlso & vcro 1C4 Delure Artis AUhemix.hoc ellvariorum Auto-
Cap. 1 1. Qiiidnam pnopric apud veccres Alchymi-
1
rum &: pr2:fertira Jurifconfultorum Judicia
llas Lipis Philofophorum fuerit, & quid tandem
prifci Philofophi .c^rumquemoderai Sedatores,
& Rcfponfaad Quxftionem,An Alchemia fic
per eum intellexerint, apcritur. Ibid. Ars Legitima?CoIIi^cnte Joh.Chryfippo Fa-
ConfeiStariumanticlicciwum* quo totum aliud per niano. • Tom.I. zio
LI B.
Bibliotheca: kh
LlB.
SeCT. I I. SuBSECliO 1.
I. i
iToJo pra-paraiKliim fir & IrbcnJun -
Lexlcon C hjmicum, Auiotc Gulielnio Johnfonio Cap. X X V I 1 1. Qiia via cx uibus rt^..:;. c C! .
!"
Mei cuiiiis Phi!®rop!ioriim Ibid

Chymico. Torn. I. ii^
SU BSECTIO II.
Cap. XXIX. De Liquore A.kaefl: , quid fit & qiiaiis-
fic? 107.
Petri Joh Fabri Mcdici Rcgii GaliiciCcleberri-
Cap. XXX. An ex liquore Alkiiieft fimplici vei
mi Manufcriptum nd ScrcnifllHolfatix Duccm compofito Lapis Philofophorum confici pofTic Ib, ;
D Fridcricum olim tranfmifTum ,ResAlchy- Cap. XXX!. Cur Liquor Alk;ihefi rcducat onnia in
mtcorum obfcuras extraordinaria ferfpicunate primam materiam Cmc ulla dimniuta fui a6tio-
explanans. Tom.l.ic)! "e ? Ibid.
Cap. L AnLapis Philofophorum fit in rcrum na- ^^P- XXXII. An liquor A!k;.heft poftquam mecalla
tmra. 192
pertecta in materiam primam reduxeiit , fit ex
€2ap. If. Lapis Philofophorum quid fic in rerum mecallis dilfolucis feparandus , vel cum ipfis re-
narura. linquendus, uc coquantur fimul ad perfedionem
195
ulciir.am
?
Cap. Quale hibec corpus Lapis
III. Philofopho- ^04
rum >S; qua vefie induicur.
, Ibid.
Cap. XXXIII. An Liquor Alkahefthabeat in fe Sal,
Sulphur & Mercurium Philofophorum > Ibid.
Cap IV. Qiiibus nominibus infigniatur Lapis Philo-
lophorum. Ibid.
Sequuntur Epiftols aliquot prsediQi D. Fabri
Cap V- An Lapis Philofophorum cum Terra fua 304. &c feq.
& Spiriru (ufficiaf in fis ipfo ad ulcimam perfe- SUBSECTlO IIL
dtionem obtinendam? 294 Oedipus Chymicus , obfcuriorum Tcrmino-
Cap. VI. An aurum , vel argencum vel quodvis
aliud metallum requiratur ad perfe<!iionem Lapi-
;
rum & Principiorum Chymicorum Myfte-
dis nolbi conlequendam ? 295
refolycnsj Autore Joh. Joa- liaapericns &
Jap. VII. Quare Lapis noficr fic trinus & unus ? Ib. chimo Bechero SpireniiM. D. Tom.I.^06.
Cap. VIII. Qj,iaiis fic Philofophorum Mercuîus ,qui Ticulus I. De Prima MaccriaChimicorum. Ibid-
in fe omnia ncceffaria habeac ad Lapidem Philoro- Ticulus il. Dc Principiis Subfiancis nempe Sul» ,
phorum confcqnendum ? Ibid. phure & Sale. 312

Cap. IX. Qtiale fic iulphur Philofophorum qi:od Ticulus II.. De Principiis Qualitatis, nempe Mer-
,
Opus n;5lhum cum Mwrcurio perficiac. itjij curio Sulphure & Sale. Tom. I.jij ,
Cap. X. Qtîale fic Sal Philolbphorum cujus ope Titulu!. IV. De quatuor Elementis Chimice fura-
Mercurius & Sulphur perficiancur in Lapidem ptis, nempe lgne,Acre,Aqua & Terra. 324
Philorophorum ? Ibid. Titulus V. De Generationc, Spermate, Menftiuo,
Cap. XI. Defolutione falis nofiri uc per fublima- Marrice Pondere, Calore. y.S ,
tionem & deftillationem Mercurium & Sulphur Ticulus VI. De Chimicorum fex operarionibus reali-
noftrum habcre vaU-amus. Ibid. bus,Secretione,Decrerione,Solutione,CoaguIatio-
Cap. XII. Qiio cempore cofiionis Mercurii noftri ne , Dei}rn6tione & Piusquamperfcdtione. 528
,
mecalla perfjda illi finc addenda. 297 Titulus V I. De Septcm requifitis Arrificis, nempe
Cap.XllI. An in Mercurio noflro peragendo , finc de Terminis, Juftrumcntis, Mareriis, Operationi-
varii & diiiindx operaciones. Ibid. bus, Scriptis Chimicis, Methodo Chimis fiuden-
Cap. XlV. An in Bu^-yro & pinguedine noftra finc di, Methodo chemice philofophandi.
P-JJt
Mercurius , Sal & Sulphur infeparabilicer con- LlB. I. SeCT. IV. SUBSECTIO L
junfla ? Ibid. De AUh'ifni£ Difltcultattbus Liber, inquo do-
Cap. X V. Aurum & Argenrum vulgi quare morcua cctur, quidfcire, quidque vitare debcar ve-
dicancur, & qua via a morcuis refufcicari dican-
' ra: Chcmix ftudiofus ad pcrfedionem afpi-
tur? i^S
Cap. XVI. An in Cineribus vel in Balnco Mercurii
rans ; Autorc Theobaldo de H> gheian-
nofiri pucrefattio fieri polTir , uc inde Buryrum & dc Tom. I.jj(5
pinguedo noHra extrahatur ? Ibid. Pars I. De Impedimentis remorantibus artificem
Cap. XVil. De Fermenco Philofophorum , quid & quo miniis ad pretiofa? hujus fcientis notitiam
quale fic? Ibid. & finein pervenire poffit.
540
Cap. XVIU. Qiiid fic & qualis Drkco nofler , cau- Pars 1 I. In qua de difficili librorum intelledu agi-
dam fuani devor.ins ?
299 tu'-
J45
Cap. X I quid fic Mare noftrum in quo
X. Qiiale &• Pars III. In qua de difficultate Praxeos agitur.
iuor duopilces mira pingucdine pra-dici. Ibid. P-^g- ;5J.
Cap. X X. Qualis & qux fic Hydra Chyriica feptem Pars IV. Qii2 Artem Chemicam cuique vitandam
habens capica ? ibid. condudit. ^g,
Cap. XXI. Qualis fit illa Conjux & Mulier mari- SUBSECTIO IL
tos fuos omnes enecans & intcrficiens 500 ?
Cato Chemicus , Traiftacus quo verx ac ge-
Cap.XXII De Salamandra Chymicorum , qui & nuinae Philofophix Hermcticx &: fiicatx ac
qualisfir» Ibid.
Cap. XXIIi.Quidfit nig-am feram in Sylvis efle, fophifticx Pfcudo - Chcmix , & urriufque
qu<E duin nigredinem deponir, mira albedine in- Magilhorum Chara£leriimi accurare del:-
ciuitur ? Ibid. ncanrur. Tom.L 568
Cap. XXIV. Qiiid fit apud Chymicos alatus Leo ,
Cap. De Chemi.-E Ortu.
I.
ibid.
& fiiie alis alter , 6c ex duobus Leonibus unum Cap. II. Dc vcra Chemia.
ficri dtbcre ? ;oi Cap. III. De verx Chemii Scriptoribus.
Cap..XXV. De Lapide conficiendo. Ibid. Cap. IV, De vera? Chemiae Subfidiis. ibid.
Cap.XXVI. De Puro Naturs, quid & quale fit & Cap. V. Defalsa Chemia.
quoruplex? Ibid. Cap. VI. DePhênitics Diagnofi. 57»
Cap. XXVII. Purum Minerale & Metallicum quo- Cap- Vil. De Phrenitics PiOgnofi.
Manget, Biblioth. Chejn. ++
J
Index Tractatuum & Capitum
fraudulcntis Magiftc Ekcc. >:iv Dc Anima Spjiiru corpore. ?ot
Op. Vlll. De Phrenicicae
Ex(
, ,
.^
.
^^^ "erc.XV. De conjundtione corpoum & copula

"
Nfyfterio Lapidis Philofophici. p.377 eorum. ibid.

C3d1"x Dc
^'
BiBLlOTHtC^ CHEMIC^ CURIOS^. SUBSECTIO. II.
LiB. 11 Shct.LSvbsect L _
Arthcphix libcr qui Clavis majeris Sapientid
Cui
Uermetis Trismen tftt Tabu l±Jrnarigdi»i. dicitur. Tom. L 50J
":
rlTuTtJsr^ Semtorum Hermeiis Trijmegtp SUBSECTIO III.
Kiiegrmanni &; Gcrardi Domci Libcr dc CompoJttioKe Akhcmi/t qucm cdidiC
W. Chr.
C-^mmenrarii'; ilUiftrata. L p. Jj^^ Tom Moricntis R» maiuis Ca.id Rcgi /.gvpcio- ,
quibuldam ade- rum:qiKm Pvcbcrtus Caftienfis dc Arabico

Cap.L Tabula Hermecis invitis
* inLaiinum
ricur. , *, tianstulir. Ti^^m. l. 50J
Cap. IL Phcenicium Idioma non
Gricum labuis
nativumeire dcfenditur. 3°4 SUBSECTIO V
uicira Ulu- Gcbri rcgis Aiab.im Phi.ofi^phi pcrfpica-
Cap.lIL Inia-ipcionesTabula', duoque
'b.d. cidlmi , Sumrt-c perfeHionis ^J.tgiflerii in rua
Ifrantur. .^ ,
.„
Cap iV Sequencibus quatuor incids lux
Ulata. }>5. natura ; cx Eibliothecx vaticauir excm-
SeptimiacqueOaavi Incifocum fenlum
Cao^' V. Li plari undecunque emend.itiiBmo edita jcutn
.
•
ibid.
iiiqmritur. ., ,
vcra gcnuinaque dclineatione v.Tforumf-.^ fi>r-
Cap. VI. De nond decimo & undecimo Inciso

dcniquc Libri invepigatior,is M
,
^3^ racum , .igifle-
dillcritur. .
binorum Incilorum mens ris &£. TefamefJti ejuCditn Gcbi],n^ni Cora-

Cap. VII. Reliquorum
expofit;
87 mentariorum aliquot additionc caftigatirfimS.
Tabulx. ibid.
Cap Vlll. Conftituitur Argumentum Tom. I. ^19
IX. Apologia ftudiorum
Chemicotum adve^r-
Lib. Cap. Dc in ope-
Cap. I. I. impedimentis artificis
'^
fum Cenfores. re. 5'«
Hermetis Trifmegifti TahU Smar^dina cum expo- Cr.p.ll. De impediirentis ex patte corporis. ibid.
fitionibus Dornei. .589 Cap. III. Dc in pcdimentis ex parrcaninia'.
vbid.
it>''i-
Argumentum Tabiilam.
in Cap. IV. De impedimentis cx fortuico cafu. ibid.
expofitio verbotuni Hermetis. 59° Cap. V. Dehis qui-artificiconfideranda funt. ibid.
Clarior
Medicinam vki
De Pi-a&ica Operis Spagtrici ad Cap.Vl Deperiuafionibus fophitfarum.
louâe parandam. .S9° Cap. Vil. De principiis naturalibus fuper quibus
SUBSECTIO IL adioi^.es fuas fnnda: n.^tura. jxx
de
Hermetis Trifmcgilti Tradaius Aureus Cap.VIlI. De folutionibus ad pcrfuafiones fophi-
Lapidis Phyfici Secreto in feptcm Capitula
, Itarui'. ibid.
divifus, cum SchoUis Anonymi.

Tom.L+oo. Cap. IX. De rationibus negantium artem a da-
5x4
LlE.ll. SeCTIO.II SVBSECT.I.
tis.
antiquo Manufcripto Co- Cap.X.De ftipponentibusin fpiritibusartemfore. ib.

fitrba PhUoJ^^hmm ex
—j(^rexcerptaTqualis nulla haSenus vUa hierat Cap. X L De fupponentibus in corporibus lapidi- ,
editio.
Tom.L44f bus, lalibus, alumiuibus, bauraciis , vel crefcen-
In Turham Philofophorum Sermo

Amnymt. mm
46) -
tibfs Arrcm fore. 515
Philolo- Cap. XII. DePrincipiis naturahbus Mercutii ful-
^lleôrt£ Sapientum fupra Librum Turbs
,
phoium.
phuris & arfcnici. 516
Cap. XUl.De Sulpliure. 5*7
Turb£ hhihfophorum aliud exemplar.
494 Cap.XIV. De Arfeuico. ibid.
AUceorii fuper librum turbsE.
Cap. XV. De Mcrcutio. ibid.
^.lyg -na cx vilione Arislei Philofophi &
Alkgorns
"^95 Cap. XVI. De Corpnribus metallicis , quae funt cf-
Sapientum.
4;? fcdfus principiorumnaturaf. J^S
Exercitationes in turbam Philofophorum.
Definitio lapidis & quibus initiis con- Cap. X> II. DeSnle ibid.
Exerc 1.
ftet.
^.^''*- Cap XVllI. De Luna. ibid.
ibid. Cap. XIX De Saturno. ibid.

Exerc.II. De Cahdo naturali.
materii metallorum quo- & Cap.XX. De jove. Ji9
Exerc. lU- De prima ,
procreacione generentur, ibid. Cap. XXI. De Vcnere. ibid.

modo ex feminali
ibid.
quod elt Cap. XXII. De Marte.
Exerc. IV. De prino Elemento Lapidis,
^'-'^ Lib. IL Cap. I. De Subiimatione, ad quid inventa
TeVta. .
De dimiffione aqui vel roratione iuper fii. JP

Exerc. V. ,
^^.^^ Cap I L De diverfitate fublimationis & quahcec

Terram. ibid.
De converfione naturarum & commix- debeat ordinarie fieri.
Exerc VI.
Cap. III. De F«cibus& Fornace.
1010- Cap. IV. De fpifnrudine furni. ibid-
Exerc. VII. De Conjugio Solis eftLunx. ibid,
unum quid Cap. V. De iignorum proportione.
Excrc. VIII. Qiiod Artis fundamentum ibid.
'bid. Cap. VI. De formaalndelis.
fit eft lapis unus.
Cap..VII. De Sub.imatione Mercurii,
Exerc IX. De foiulione & divifione Elemento-
'
CapVIII. Sublimatione Marchafiti. ibid.

500
•
rum. .
& Tuthix.
Aquam. L>e Cap. IX. DeSublimationcMagnefisE ss^
Exerc.X. DeSolutione corporum in
ibid. Cap. X. De Sublimatione diminutorumcorporum.
Gumma & divifione Aquse.
Exerc. XI. Rurfus de Aqua , & divifione Aqux m Tom. L 5?4
Cap. XI. De Defcenfione. ibid
par^tes. 5.°»
^ Cap. XI 1. De diliillatione triplici fcilicet pcr
.
Exerc xr.Oe divifionc Aquas & vafis

apertione. ib. ,
& alembicum, defcenloririm & fiUriim. J'J>

Exerc.XliL De ficcatione Aquaj, coagulatione ,
calciiutione ac ignis ncgimine. ibid. Cap.

^ Xlil. De Calcinatioiic. "i^
Cap.XI
{blioehecx Chemica:'Lvunolx.
Cap, XIV. nc CakinatioiiL" cum lalibus. 5,7 Tejlamenuim Gcbri Indix Regis. Dc S.libiis
XV. De Snlntionibus- ibiJ Ar.iraaliutn Pifciuni volatiiiiun. vtgctabi-
Cap. , ,
Cap. XVJ. De coagiilacio.ie Mercurii & reriim loiu- -— -:aliorum.

lium &: Tom I. jî
tariim.
f>
Can De coaqulatione Mcrcurn per prxcipi- -» .^ î.^
^ P XVII.
^ .
b .,j. nutnam librorum Gebn fevUfittam explteans^
cui prxniictuntur propoluioncs ii6. idem
Cap. XVIII.. De Fixione &tT)odisej»s. 5»9
Cap. XIX. De Ceratione. ,
ibid. argumcntum compendiofa brevitaic com-
De SulplK>ris& Arfenici eflentia. ,40 '2
Lib. Il!.Cap. I.
^ GcrnarHi. D. Bxercttmoms PerlTeves
Cap. II De Mercurii tltentia. 54-* /^ l .tL- r nt r r 1 1 i 1
Magnehx & tu- C^^'"' ^rahtsfimmtPkbfo^htltbros duos Sum-

Cap. lil. De elVentii Murchafita:.
j[j;^
ibid. m£ ferfeffionis. Tom. 1. 568
Cap. IV. DeSoliseflentia. i^''^- LlB. II.StCTIO. III. SVBSECT.I. T.I.61J
Cap. V. De elTentia Lunje. .^^^ Kogcri Haroni s de /Jchymia. Libellus cui titu-
i
Cap. VI. De Martis ellentia. Sfec

Cap, VjI. De Veneriselienria. 545 Cap. I. De DL-finitionibus Alchemiae. ibid»
Cap. V!ll. De Jovis eflentia. .544 Cp. II. De principiis naturalibus & procreationi-
Cap. IX. DeSaturnielTentia. ibid.
bus Mineralium. ibid.
Cap. X. De duplici Medicina cujuslibct corporis
Cap III. Exquibus propinquius tnateria elixiris fic
imperfedi & argenti vivi fcilicec alba & ru- eiicieiida.
" 5,^
bea. 545 Cap. IV. modo &
Adminiftratione & mundificationc
D15 ageudi , Igne moderai^do &
Cap. XI. De continuando. jbid.
corporum, diveriificando fecundiim divertitatem Cap. V. De qnalitate Vafis atqne Fornacis. 6 e
eiTentiarum fuarum. 54*^ Cap. y I. De coloribus accidcntalibus & eflentiali-
Cap. XII. Dc PrxparationcSaturni & Jovis incom- biKs in opere apparentibus. ibid,
muni 'bid.
.
Cap. VII. De nôdo projiciendi Medicinam fupcr

Cap. XIII.De prffparatione Saturni in fpecie. 547 quodiibet impcrfeîtorum. gj(5
Cap. XIV. De prjEparatioiif Jovis in Ipecie. ibid.
ibid. Rogetii Baconis de Secretis operibus Artis
Cap XV. Deprxparationc Veneris. c5*
Cap. XVI. Dcprxparatione Martis. 548 Naturx d^ de »!,Uiiate Nagin Epilloia.

Cap. XVII. De mollincatioue durotum corporum & ôm. I. 6l6
induratione moliiiim. J"id. Cap. I. De & contra apparentias fidas , & de &:
Cap. XVIII. De Mercuiii lavacro. ibjd. Cv)ntra invocationcm fpiriiuum. î^
Argent*
Cap.II. De Charaileribus , Carminibus & eorum
Lib.I V. Cap. I. Deprsparatione fubftantise
"'". ibid.
in projedtione Medicinas. 54^ Cap. III. De virtute fermonis & redargutione ma-
Cap. II. De triplici ordine Medicinarum. ibid-
gi^-
6i8
Cap. III. De difi-ercntiaomniuni Medicinarum. ibid. Cap. 1 V. De Inllrumentis attificiofis mirabili-
Cap. IV.DeMcdicinisVeneris m primo ordine. jjo bus. ^,(5
Cap. V. Dc Medicinis Martis in primo ordine. ibid, Cap. V. De Experientiis perrpefiivis artificiali-
Cap. VI. De Medicinis luni in primoordine. ibid. bt's. ibid.
Cap VII. DeMediciilis fecundi ordinis. 551
Cap.VI. De Experimenris mirabilibus. i$jo
Cap.VIII. De adrnuiiftratione Medicinarum le- Cap. V I I. Dc rerardatione accidcutium fenedutis
cundi ordinis. ibid.
& de prolongatione v'\tx humanx s. i
Cap IX. De fupplemento defeduum poft adinini-
Cap. V 1 1 1. De occultandis fecretis natura: & ar-
ftrationem Medicinarum fecundi ordinis. îbid. •
tis. tS:x
Cap. X. De Medicinis Arg.nti vivi &c ingreflu ea-
C IX De modo ovumPhiiofophorBm. ibid.
faciendi
rum. 552.
Cap. X. De eodem ovo fed alio modo. â?
Cap. XI. De Medicinis tertiiordinis. 55>
Cap. XI. De eodem, lld rurftis alio moco, ibid
Cap. XII. De adminiftratione ibiaris & lunaris
Adnotaia ad Kogerii Baconis Epiftolam
Medicins. ibid.
Cap. XlII. De examinationibus quibus cognofcicur
Tom. I. 6z4
utrum magit^crium fit in pcrfedtione. ibid. SVBSECTIO W
Cap. XIV. De Cineritii exanune. 5H i
Avicenn.r Tia(âtu]us de .4/f^m/i.Toro.I 6z6
Cap. XV. De Cementi examine. ibid. Cap. I. De Mcrcurio ;& ejus natura , nec uon de
Cap. XVI. De Ignitionisexamine. 55J fuiphure in eo conter.to. ibid.
Cap. XVlI. De Fuiioniscxamine. ibid. Cap. II. De natura corporum perfcfioiim id tff,
Cap. XVIII. De examine expofitionis corporum Solis ac Lunx ;^ eorum fulphure. <$ ^y
fuper vapores acutos. 5S<5 Csp 111. De conjundtione corporis & fpiritus &
Cap. XIX. De Extindionis examine. ibid. lapidis drflolutione in primam materiam ^28
Cap. XX. De cxamine inmixrioue Sulphnris. ibid. Cap. IV. De cxcradione aqux ex Terra £2.^
Cap. XXI. De examine Caicinationis & Redudio- Cap. V. De undatione , (eu etiam fufione aoiia
I
nis corporum. 5>7 fuper terram filam. fbid.

Cap. XXlr. De examine in facili & difficili mix- Cap.VI. De modo fublimatioiiis tcrr^. ($,3
rionr Argenti vivi. ibid. Cap. Vll. Dc Multiplicatione & Fixione Japi-
Cap. XXlII. Operis totiusin uni fumma recapitu- dis.
<5}i
latio. ibid. Cap- V 1 11. De modo projiciendi Medicinam tk.
Liber Invefligitionis Magtjlerii Gcbti Philoio. tingendi quodiibet niccillum 'n\ folem & lu-
phi perfpicacifT T. i. nam. ,bid.
jjg
Avicenna de Cengiutinatiens Upidum. Tom. I. 6^
tt 4
Index Tra£latuum &: Capitum
SVPSECTIO III.
Traaatus
dis Benedi^li
glorum Regi.
mifla Ann. 141Z.
865
Robcrto An^
Ariftotelis dj Perfeao M.tgiftcrio
Tom./. ^38 Raymundi Lullii Liber Potejias Diviiiarum di-
Ariftotelis Taiaitulus de Ptamca Ufidts Thtlo- ftus quo optima expofitio Teftamenti
, in
fophici.
Tom. I. 659 Hermetis continetur. 866
SUBSECTIOIV. Raymundi Lullii Cliwtctila qu^ & Apertorium
Arnayi de nova Philofophi
Villa Medici & dicitur , in qua omnia qu^ in opere Alche-
excellentiirimi libcr didus Tkfaurus The- mix requiruntur , apcrte declarantur. 872;,
fmrorum 5c Rsfartum rhdofaphorum cmniiim , Rayraundi Lullii Compendium Artis Alche-
Secretoruai maximum fecrcium, dc verif- m\x &c Natiiraiis Philofophix , fecundum

Philofophia: naturakm curfum. 875
fima compofuionc Naturalis
quaomnc diminutum rcducitur ad folificum Raymundi Lullii Tradatus de Lapide & Oieo
Tom./.662- Philofophorum, i^79
&: lunificum.
Arnaldi de Villanova liber didus Novum Lu-
Raymundi feu Vademecum &C
Lullii Codicillus ,
men. ^l^ Canttlena, inquo fontes Alchemica' Artis,

ac Philofophix reconditioris ubcrrime tra-
Arnaldi de Villa nova Perfe&um M/tglJlerium &:
duntur. Opus 74. capitibus comprthen-
Cauditm tranfmiffum ad inclytum Regem
quod quidcmeft _f/gj Florum fnm. Tora.l.VSo
Ara^ônum ,
Joh. Braccfchi Brixiani Lignum vitd (cu Dialo.

Thefautus omntiim incomparaVilis &L Margari- ,
m loreperiiur veti compofitio Elixyris

quc gusexltalico Latinum vcrfus a G. Giata
in
14,
rolo Phyfico, quo Raymundi Lulli Sctipra ex-
tam ad albumquamad rubcum, videllcetad
Lunam fub compendio declara- plicantur. 911
Solcm &.
tum. 679 Anonymi Liber Mutus Alchemix Mvfteria
Alchcmia Artis nudis figuris evidentirfuTie ape-
Arnaldi de Villanova Epiftola fuper
filiis ,
ad Regem Ncapolitanum. 68} riens. ad fiuem Tom. I.
Arnaldi dcY\\\ino\z Specnlum Alchemite 687

BIBIOTHEC^ CHEMIC^ CURIOS.fi
Arnaldi de Villanova Carmen. 698
Arnaldi ,de Villanova^/</îtf«« ram Effemiales LlB.III. SeCT. I. SuBSECTIO I.
quam accidentales ad Bonifacium OiStavum

ibid.
Petri Boni Lombardi Ferraiie n fis Phyfici &: /j
cum fuis Refponfionibus.
70 i jChemici excelic ntiflimi LM^rgarita. pretio -ll
Arnaldi de Villanova Sernita Semi(<e.
fa novella corrcdifljma , exhibcns inirodu-/»
Arnaldi de Villanova Tcjlamentum. 704
(Stionem ad Artcm Chcmica: integram ,
SUBSECTIO V. ante annos plus minus quadringintos com-
pofita. Tom.ll. Pag.i.'
MagiftriRaymundiLulliiriP/^^wf»/»»/, &: P"'
Part. I. Cap. I, liitrodudio generalis ad partetn
Ui\ym dic Theorica. Tom.I. 707 _
(peculacivam Arcis Pag. a
Magiftri Raymundi LuUii Tejiament. Pars Pra- Cap_~ll. Introdudio generalis ad partem praft
iiica fuper philofophico Lapide. 7^3 cam Artis, j
Joh. Gerhardi Analyfts Partis Praîca
Raymundi Part. Cap. I. Probatur Artem Chemicam non
1 1.
eire vcram. Pag. 9

LuWninTeftamenli. 77^
Cap. 1 1. Probatur Artem Alchemia: elFe veram. 16
Raymundi Luilii Comêndinm animd Tranfmuta- Cap. III. Ponitur determinatio generalis & ofien-
tionis Artis Metaltorum , Ruperto Anglorum duncur caufae & modi difficultatis ifiius quaeftio-
Regi tranfmiftum. 7^0 nis , ut & caula & modus proceflfus pro folu-
Raymundi Luliii Majoricani Tejlamentum No- tione qusftionis iftius. iz
vtpmum Carolo Rcgi dicatum. 790 Cap. IV. Oftenduncur modi & caufe difficuitatis
Novifimi Pars iftius. 24

Raymundi Lullii Tejlamenti
806 Cap. V. Oftenditur quod Ars h$c fic tantum
altera.
unica non folam qiioad materiam , fed per om-
,
Ravmundi Lullii Elucidatio Teftamenti. 815 nem modum. 27

Ray mundi Lullii Liber didus Lux Mercuriorum q^^ y i, Oftenditur quod hxc Ars fit naturalis & fic
in quocxplicatur quodin aliisLibrisocculca- divina & quod per ipfam Philofophi antiqui fue-
,
8^4- runt vates de futuns miraculis divinis. 29

tum eft.
Cap. V II. Oftenditur error omaiuui defideran-
Raymund' L ul lii Experimen ta_\n qoibus vera: tium refie operari qui eft in fine operis, fcilicec
,
PhilofophTx ChemicaTOpcrationcs clarif- in compoficione Elemencorum , & quod hfc Ars

fime traduntur. 816 eft pro omnibus Sapientibus. 'iomll.ji
RaymundiLuUiiLiber Artis Compendioft quem Cap. VIII. Oftenditur quomodo hic Ars inventa
Vaiemecum nuncupavir. 849 fic &quibus daca fit, & quibusnv^n, &quare fic
obfcure fcripferuiit eam Philofophi.

Raymundi Lullii Compendii Anima Tranfmu- jj
Cap. IX. Oltcndirur hunc L^pidem fimilari omni-
tatienis Artis dtetallorum aliud Excm-
busrebusmundi & quot finc nomina ejus , &
,
plar. 8j5 quot Philolophi hujus lcienti» tetigerunc eain

Rayraundi LiiUii Epiftola de Accurtatione Lapi- cura omnibusalns fcienciis.Et folvuntur opiniones
Anciquoruni
Bibiiothecx C hemiCc^ Cunoia:
Antiqiioruni ,'qu is AriftoceUs i \ Piiilorophia rc-
'
quc -i D.6 illullraro. Quccn Libclli m coin-
probai:. 54 pofuic ad hoc Divlnfi ptxmonicus icvch-
Gap. X. r.nprobatitur Sophiftx , Decepcores i3c
impoftoresj & olteaiitnr Artem de fe effe-bre-
tionc. Tom.ILp.S»
veiTi & leveinj item tlemonftracur nobilicas &
loh. de Rupecifs.i Lifjer Lncis: 8+
vcritas ejus.
Cap. XI. De Fermento & modis , conditioni-
36 SUBSECTIO III.
bus Sc propriecatibus ejlis , & converfione

.
Libcr ,Roft rium Philofophorum didus ,compo- //
quam facit , fecuudum Philofbplvjs hujus Ar- iiciis &- in um.im compilatus dlligentiirime
tis. ,
S9 Tom. II. p.87
Cap. XII. Onendirur quld Hnt Elemcnta Lapidis Rcftrii Phi/efophoram ^WndExemphr exccm'> ,
Philoropliorum quoaiodoin ipsu convenianc Sc

,
piiarione omnium Ubro-
Pa!!oi;)pb.icoium
in Auro, & in on.U!bus mixcis, & imuliter in -r > r>i -i <- 1
^""^^ Tolccanum Ph.iofbpaum maxi-

Ca.lcrt.bus . fecLmdum Antiquos Philolophos F^'^
hiijus Arris. 46 m-m. ^ 119

Cap. XIU. Oftendicur quid fic Tyriaca d< vene- R^f^tri^rn ahhreviatii/ri IgiiQii cTsAitiaCciiîo \c.
num in Lipidc Phiiofophorum fecundum An- , tuftirtimo. 13»
- tiquos Philoiophos. 49
Cap. XIV. Oftenditur quid fit Coagulum &' quid ,
^VbbtUilU IV.
Lac in L,!pide Philoibphorum & cjuis Malcu- , Guidonis dc Moncanor Philorophi Galli 5c:«-
lus & FcemiiU iecundum Philofophos. 50 /^ Philofonhorum. p.l5.f
Cup. XV. Probarur hinc Arcem elie veram tripli-
citer, 1. Ai!toribus , a. racionibus, 5. a fimiii St SVBSECTIOV.
exsniplis.
Cap. XVj. Soivuntur ratiGues contrari^.cum qus-
_
_
-jz
C la npor '^^'
Buccina; Tv^d:îv\s m'mh\\\^ Gmul & ^
itionfbus intercedentibus not;ibiIibus.
acicnrHiimiis cx quadam vetuftilTima fcri-
52
Cap. XVH. Roboratur folutio didts quffiienis pcuta exccrptus. Dc Lapide Phtlvfophorum fi-
olêndcndo m.aceri.im mecallorum cum caulis delicertimu! & Phyfiraliter , omnibus Phi-
fuis & proprietatibus ac padionibus e.x qua , ; lolbphis edifTcrens. 147
mareriafic Lapis Philofophorum; 60
Cap.XVIIl. In qiro ex diftis probacur quod Sulphur SVBSECTIO VI.
fit pars matcrialis cum argento vivo aun & La- Correclio Fatuertim . Traclatus perutilis & aii_ //
pidis Philofophotuir!. 62.
ihcncicus. 16^
Cap. XIX. Probatur qnod Sulphur folum fit mate-
ria Lapidis Philofophorum , & Auri (ecundum S U B S E C T 1 O VIL
antiqnos Phiiofophos. ^l Marfjlii tieini Flocentini Liber ''
de Arte Che-
Cap. XX. Pramittuntur qu^dam ad folutionem
mici. 171
• ultima: rationis Fhiiofophi & aliarum non fo-
lurarum
tia , &
, prius ioquendo de adu & poten-
de peif.6td ac iroperfedo io re-
SVBSECTIO VIIL
Cah'd fiui Juci Liber Secretorum Artts ex He-
bus. &c. 66 braô in Arabicum &: ex Aiabico in Lati-
tap. XXI. Probatur quod ex Aere & Ferro norj
poteft fieri Aurum & Argentum per Alchemiam, num-vGrfus, incertd interprete. 105
& folvitur. 70 ''S V fi S I IX. EC T O
Cap. XXII. Probacur metalla imperfecia non con- Kalid Rcgis Philofdphi acutiirifni Liber Trium
verti in Aurum a natura in mincris; & folvi-
Vtrhorum ex Manufcripco longe aliis prs:-
tur. *
71
Cap. XXHL Traiaâtur de principiis Metallorum in cellentiore. 1S5
generali & eorum generacione, & tranfmu-
,
S V B SEC TI O X.
, „
^, . . .
. ad mecalla
tatione lecuudum naturum , , « , ^ -,.
•
oftendendo quo modo Ars poteft fequi Naru- Merh'ni /4/iiôn/« profundiifimum Lnpdis Philo'
ram &c. -ji fsfhiti arca'jum [ictfcc^ coim\i\ci\s. i^l
Cap. XXIV. De Principiis mccallorum in fpecie ,
& metallorum generatione fecundum intcntio-
«JVR^JFfTin
xx^r-,-
•v-^':\-y.
YT
nem natui^sE, .& de fignis generationis; oUen- Anonymi Thefaur»s philofofhia. 19;,
dendo qubmodo Ars tlebet fimiii n odo fequi
Nacuram , Sc fimilibus iig[iis& fimiiibus prinei-
ii.fi.
'.„
V R o F
«Q
ii U Ti
r 1
1 n Y
U A 1
1
T
1.
generatione Lapidis.
piis in 74 . AafeliabccuUa cum SeniorJs Zadich Tcaaaru!5 //
Cap. XXy, Defimilitudinibus generationis fcetus de Cheniia, iciS
ex fpermate & fanguine menftruo , avls ex & *
,
ovo , co^mparaudo generarinuem Auri eJcSul- v ^ k :. ^^<.(t,'C ^ XIII.T

phure & argenco vivo , &Lapidis Philofopho- Anonymi veteris Philofophi Confdiim Conjn,. //
rum ad generationem ipforum. 16 <i ii, k-a dc Majfa Selis Lun£ Libr, III. ve=
/-t-
.(ilsp. XXVI. Imponitur ftnis Tr?.6tatui, con- reautci &: incoropaiabilcsex Atabicoin La-
cluditur & epiflolatur vera «fle quse dtâ
., — linum fermonem redufti. %:,
func. ,
79
••'iSUBSÊCtlO H. LlB. IILStCr. II. SUBSECTIO I.
,
Johan. de Rupcfcifsa Liber Megilierii de con- Richardi Anglicl Libellus uti!iiTim"s Tnfi Kti-
feciione veri Lavidis Philofophorum , ciarc & [ûccg , cui titulum fccic Cerreôrium. ,
abfque palllatione editus ab eo viro uti-

S VB:
Index Traftatuum & Capitum
SVBSECTiO II. SVBSECTIO XI.
Georgii Riplei Philofophi doftifllmi Angli, Sendivogii P oloni qiii vulgo Cofmopolita dl-'^
Or.-liiiisCaaonici R; ''flis Bnctlintoncnlis cirur Nevum Lumen Chemi_£ iiEU> 465//
Libcr Duedecim Fonarum, ncq.'aq». am rauti- Sendivogii V ^'ôm Dtalog us Mercurii , Alchemi-
lus , fed inrcg^r. 2.75 ^* ^ Natura. 475
SVBSECTIO ni. S.;nd:VOij;ii
_r<_>.
Tradatus ^c__Sfilphtf M/!
Poloni
479
Thom.£ Northoni Tradaius Crede fHihi,fc\i
K'>^ Sendivogii Poloni Apographus Epiftola rum ha-
Ordivale dicbus **$
ctcnus incdiiaruni fjpcr Chemta. 495
SVBSECTIO IV. Orihelii Commentarttfs \w Che- Novum lnmen
micum Miihaclis Scndivoo-ii Poloni xii.
Johan. DaufLcnii Philofophi ex crtiirimi Ro-
farium arcAntm Fbtlofofhorum Sicretifi- figjris in Germania repcic^s illuftia'! m.
3°^ Ntinc cxGcimaiiicalinguainLatinam tsan-
tnum.
SVBSECTIO V.
fljtnm. J16
/, Viihgus intct NiturAmJiC flJHm fhilofo-

SVBSECTIO XII.
HydroUthus Sophictts , f :u ^quarU m '. Stpicn'
SVBSECTIO VI. tftm h oc

; eil Opufulum ChirnHulfi
via monftratur, niateria nominatur, &: pro-
,
in qi;o
^>!onv(ii Zacharii Opufiulum chemicum. 53^

ad p^ni-
celTusdefcribiturquomodo vi(^::ticev
Nicolai Fl.^melli Cornmentarius in Dionyfii Za-
verftlem Ttn£iuram perveniendum, hafterûs
charii Optifcultm Chemicum. 35^
nondum vifun;». 557
// Nicolai Flamelli . Traâtas brevis » fu Summ*-
^
'^
rtum Philofephicum. 3^^ S V BS E CT 10. XIII.
Dom. Concor-
SVBSECTIO VII. Johan. Franc. Pici Mirandular
dia^que Comitis , iûreum dc Aur«
Opus
JohÂTUxliTAjigufdLi P. Ariminenfis Chrjfo- tum ajlimaado , tumcenficieado tum utenda ,
pitia Sz rellus Aureum feu chryfop<tia major

, , ad Conjugcm. 5^8
Cr minof ad Lconem X. Poniiticem
Maxi-
mum. 37' LlB.III. SeCT. III. SUBSECT. I.
Nathanis Albinei Doaoris Medid CarmenAtt-
reum ad Janum Cufinum. To.Il.p.587
Johan. GtafTei , alias CortalafTei Jurium Do-
Kaihanis Albinci iEnygma. 3^^ ôris &
Utbis Straleduufcnfis Syndici 8c
SVBSECTIO VIII. Philofophi Sxculi oirf4

infignis
de Summis NaturA
Lydrcani artificiofi(îmi
noftri
// XênerqfiffimLDominiJBerDardi ComitisMar-. Jdyfitriis , conftrucla ex Ruftico eius ma-

// ^_chi2cJttcyilaiiaLLiber dc Secretifimo Philo- jorc U
minorc , &
Phyfica naturali ro-
fophorum Opere Chemice. 3^8
tunda , per vifionem Gabalifticam defcri-
^jufdem Bftnardi Trevirenfis Refponfio ad pta. 5$5
Tliomam de Bono ia, Medicum Caroli
V 1 I L Francorum Rcgis fupet eodem SVBSECTIO II.
Opert^, }99 Anonymi Difcipuli Johan. GralTei didi Cor-
SVBSECTIO IX.
talairci , Myfierium Occulia: Natura: ,
Dc
duobus Floribus Ajlralibus <^grkol* mino^
Eafilii Ben cdiain Ordinis Libcrdc
Valcntini i
ris inejus AtcaArcani Artificiciiflimi con-
MAgno Lapiê Antiquorum Sapieutum. 4°9 tcntis. ^ 6if
âiilii^Valc ntini Libc r Duodecim CUvium, qui'
Busoftia ad antiquirtimum L^pidcm An-
SVBSECTIO IIL
tcceflbrum noftrorum aperiuntur , & Anonymi, qui tamen Dum. d^fpagnet_ cre-
arcaniffimus Fons omnis Saniiaiis recludi- dicur EnchiiidienJPhyfijL rcftiruta; , in qu6
tur. 415 verus Naturac Concentus cxponitur, plu-
Eafilius Valentinus , d e prima Materia Lapidis rimique Antiqux Philofophisc errores pec
Phitofophici. 4J-I Canones & ccrtas dcmonftrationcs diluci-
Baji iii Valentini Brevi': /* ppendix , &

perfpi- de aperiuntur. 6itf
cua tepctitio aut '

rattoit: !it)iumfuum de EjufHcm Anonymi K^rcanum Hergifilci Phi-
id»gKo Lapidi Antiquiftmorum, 411 lofophin. Opus in quo eccult* Natun ^ Ar^
tis circa Lapidis Philofopherum materiam SC
SUBSECTIO X. opcrandi modum , canonice & ordinate
Cono;eries ParacelGcc Chcmia: de TranfmutA- fiunc manifefta. 6+9
tififiihs Metallorum. 415
SYii-
1 V
iblioH-^'"
Ull Chemica: .C iiriote.
SVBSECTIO IV.
narie
perditiilimis
non intclligunt
illis
;
fumlvendulis
ne tam
ac impo-
tuiplfcr k
I j,û An onymi Philakthg

"iuj
Anonymi
ad ocdufum J?f^n
vulgo didl I/itmtus aper-
P ajatium. 66i
ftoribus thrafonicis, in
mere Divin.T, decipiantur.
opprobrium Artis
Ncccflarium,
Philalethx di£ti Tradtatus de Metal- zq fumme proficuum Opufculum , quale
lorum Metamorphoji. 6j6 a raundo conditd typis non fuit exara-
Anonyrai Philalctiix diai Brevis Manuduclio trim.
yj5
ad Ruhinum Calcjlem, 6S6 Pantalconls rurfus , ut ex Styl6 appaicc
Anonymi Philalcihx diiSti Tons ChemicA Phtlo- Difceptatio de Lapide Phyfico\ in qua T//;w-
fophix. 69^ bam Semiramtdis ab Anonymo PhaKtaftic^
jfi! -afl. Ferdlnandi Hcrtodt a Todtenfeldt non Hermeiice fizilittam iam vero Feclu^ :
Phnofophiii: & Mcdicinx Dodoris Inclyt. far/f , ii Sapiens infpexeiit ipfam , pro-
Srat.Moravia; Phylici Provinc. &c Acade- miiris Regum Thefauiis vacuam inve-
miÊNatiire Curioibr. Orphci ad Coilegas nler.
y^^.
Ephemcridum Collectores Epiftola contra Tumha Semiramidis Hermetice fgi//ata quzm fi
Phiialetham. 697 Sapiens aperucrit , non Cyrus ambitio-

.Anonymi ad prxcedenrem Epiftolam Refpon- fus , avarus, Rcgum ille thcfauros divitia-
fio. 6^p rum inexhauftos , quod fufficiat inve-
SUBSECTIO V. niac. 7CJ
Anonymi Liher Praxeos AlchemicA cum Addi. SVBSECTIO vin.

tionibus Libavii. 700
L udovici dc Comit ibuj^ tra£ta t us de Liquort
SVBSECTIO VI. KlchaeB ^
Lapide Philofophorum eorum- ,
Nicolai Bernandi a Crifta Arnau î Delphina- que matena, operandi ratione dlfficultate, ,
tis Phiiofophi &: Mcdici , in z^/jygmaticum viribus ac inter feconvenieniia , itcm de

quoddam Epitaphium Bononix ance multa &c,
Sale volatili tarlMri 764
Sqcula MaimoreoLapidi infcuIptum,Ow- Ludovici de Comitibus Maccratenfis Phi-
me/itarioU/s. 713 lofophla: ac Medicinx Doftoris Metalh-
Extractum e Caroli Cefaris Malvaiii Tra- rtrm ac Cîetallicorum natura Operum ex
£taiu fuper eodem Epiiaphio confcrip- Orthophyficis fH/tdamentis recens Elucidatio»

to. 717 Qua eorum omnium prlncipla , cauf^ ,
SVBSECTIO VII.
proprictafes ,
generatlones
que modi , aperte ac fideliter enuclean*
, generationum-
Anonvmi Pantaleonis Me-

di£ti , Bifolium tur. Indeque Artis Cbemicd Theorica ac Pra^
tallicum (eu Medicina duplex pro Metal-
,
Btc£ verltas &: ordo revclatur methodo ,
lis &: Homihlbus infirmis a Proccribus breviori , clariori , diligcntiori ac fir-
Artis Herraetlcf^ fub tituio Lapidis Phtlo-
mlori , quara ,ab
feu allo quocunque
fophici inventa claborara &: polteritatl tran- ex veteribus , feu ex Recentioribus. Scri-
fmiiTa jam vcrodcnuo recognita cumom- ptore huc ufque prxftiiura fuerit. 781
nibus circuraltantiis requifitis &: mani-
pulatjonibus , fine dolo methodice tra- LiB.r. Cap. I. De modo univerfali quo Me-
dlta , &:huius Divins Scientiq amatoribus taila &
Mecallica per naturam in fuis locisi
generantur.
propofita. 7i5> yg^
Cap. II. De causa eflficiente Metallorum. 781$
Pant aleonis Tumulus Hermetis apertus in qu6 Cap. ,
III. De Maceria Metallorum.
788
~aXSoletH merldianum funt vidende anti- Cap. I V. De principiis fecundariis
» SaJe, Sulfure
qui/Iimorum Sophorum abfcondit^ verl- & Mercurio. ^ga,
tates PhyficiK recentiorum quorumdam Cap. V. De Sulpiiure.
,
^g^
crronesc oplniones de laudatilfimo 1116 11- Cap. VI. De Mercurio. 79^ .
Cap. VII. De Saie.

quore Mercurio Phllofophorum ita uc ,
y,,^
Cap. VIII. De Materia Metallprum juxta veram
jam cuilibet etiam mediocritcr ingenio-
,
Sententiam. ^„5
Co , Regia via pateat ad hoc myftcrium Cap. IX. Defineadquem Metalla creata funt iJi
pcrquirendum , invcnlendum &c prxpa- generaca. ,
7^^
randum , In gratiam errantium illumlna- Cap. X. De loco generationis Metallorum. 79^
Cap. XI. De Metallorum Vica.
tus. 7Z8 yjjj
Cap. Xii. De polTibilitate Tranfinutacionis Metal-
Panialeonls Exame/f Alche/nijiici4m quo ceu ,
lorum per Arcem. y-a
Lvdlolapide Adcprus Sophifta,&; verus Cap. XIII Qjod
ii
levls ab auro colQrj& tinftura
Phllofophus ab Impoltore dlgnofcunrur ; nullo artitic;» fic feparabilis. goi
inftitutus in gratiam Magnatum sS: corum
qui ex defcclij mukrs kctionis &c Vulca-
ni^ experieniia: punctum Chcmicum ple- Ll B II.
Index Tra£lataum &: C,apitum.
Lib.II. Cap. I. De Puricate& Impuritate Metallo- Ch riftiani Adolj^hi BalduiniS. R. I. Ai .ulcm..
run.'. 803 NacLirx Cnriofor. Colics.t co2;aomiiie
Cap. II, De Congelatione & Liquefadio-
Hermetis Auru m Supenus (-r Inferlns
, I\urx_
ne. 80S
Cap. III. De Fixione , Volatilicate & Cremabili- Suêrioris gf Infertms H ermet kum,. 856
tatc. 8o<5
Cap. I. De Auro in genere. 859
Cap. IV.' De Coloribus, Odoribus, & Sapori-
Cap. II. De Aura effluviis variarum rerum re-
ribus, S08
pleca. Ibid.
Cap. V. De Pondere , feu Gravicate & Lcvita-
Cap. III. De Aura qua etiam materia Herme-
in
te. 809 tica , (Ive Spiritus Mundi volitat, 860
Cap. VI. De Dudibilitate , Mollitie & Duri-
Cap. IV. De Auro in Aura. 86j
tie. 811
Cap. V. De Magnete univerfali Aurum ex Aura
Lib. III. Cap. I. De Differentiis Mctallorurr.. 812 actrahente. 864
Cap. II. De Tranfmutationis Metallorum im- Cap. VI. De modo attrahendi Aurum ex ,û-
poiTibilitate. 814 ra. 855
Cap. III. De Speciebus fingulis Metallorum. 8i5 Cap. VII. De tempor-e attrahendi Aurum Au-
.Cap. IV. De Auri natura & proprietatibus. S17 rx. 867
Cap. V. De Argenti naturi & proprietari- Cap. VIII. De coloribus Auri Aura?. 853
bus. 818 Cap. IX. De Auro Aurs potabili 869
DeArgenti vivi natura & proprietatibus. 810 Cap. X. Dê Vktutibus Auri Aurae in Regi;6
Cap. VL De Cupri vel Aeris nacura \' proprie. Animali. ^69
taribus. 823 Cap. XI. De Virtutibus Auri Auri in Regno \ii-
Cap. VII. De Stanno. 814 nerali. 871
Cap. VIII. De Plumbi natura & proprietatibus.bij Cap. XII. De Virtutibus Auri Aurse in Regno ve-
Cap. IX. De Ferri natura & proprietatibus. 827 getabili. 874
Lib.IV.Cap.I.DeSulphurevuIgari&SuIphureis.SiS Mclchioris Filben. M. D. Nature Curiofor.
Cap. II. De Mercurio & Mercurialibus, ut Arie- Cleandri ad Colkgas Epiftola , (ive bre-
nico , Auripigmento. 831
vis enumcratio ha£lefins a fe in chemi.i a&o-
Cap. III. Dl- Sale communi. ^jj
Cap. IV. De Atramenris, Alumine& Nicro. 854 rum. 875
Cap. V. De Tyrite & Marchafita.
Cap. VI, De Sribio.
835
835
D ^
^"quorT
B. De
~
Sp iritu
Tom.II. p.876
LMundi Pofitiones ali-
Cap. VII. De Artificiali Metallorum generatio- Andrcx Cnoffelii Refponfum ad Pofnio/ies de

ne , multiplicatione , tranfmutaticiie & nutri- Spiritu CMundi quod in fe coniinct Refern-
,
tione. 856
, ,
.... f. . tionem Tumbx Semiramidis. 880
'^Pr^tlî'!^
" ""'
'''"' '^" ^"^ r°'
rrames facilts & pUntu ad Kuream Hermetis
nem exhibens, '^^
Arrm re£ta perducens. 887
SVBSECTIO I X. Dan. Srolcii de Stolccnberg Bocmi Hortulus
Hermetictu e Flofculis Philofophorum cu-
// Claudii Gcrrnain Do£l:oris M edici VnivcrGta- pro incifis conformatus , &brevi{llmis vec-
tis Parificnlis , lcen Philofofhi^ occulta. fi ve ve-
ficulis explicatus i qu6 Chemiq fludiofi pro
raMeihodus componcndi Magnnm Anti-
Philothcca uti , fefriqucLaboratoriorum mi-
quorum Fhtbfophorum Lapidem. 48 j
niftti , recread poflinr. 8^5
BlBLIO-
BIBLIOTHECiE
CHEMIC^ CURIOStE
LIBER PRIM US
^lm y
per 'uarios njariorum Authorum Tractatus/« Seîones
^ Suhfe£liones meiioris ordinis gratid diflrihutos ,
ALCHEMI^ , SCRIPTORUMQ.UE
de ea prazcipuorum Hiftoria traditur ; Veritas Argumentis pro & contra
allatis , Experimentifque non paucis , & Jurirconfultorum Judiciis adjciflis
comprobatur •, Termini , tum Res ipfas , tum etiam Operationes fpedlantes,

explicantur \ Ac tandem Cautiones in Arte contra Impoftores adhibendêj
& Difficultates in eadem occurrentes abunde declarantur.
SECTIO PRIMA.
De Alchemi(£ ac Primariorum in ed Scriptorum
Hiftorid, "
SVBSECTIOPRIMA.
De Ortu ^ Chemia T^rogrejfu DiJJerlatio
Autore Olao Borrichio Medico Regio , 6^ in Academia

Hafnienfi Profeflbre Publico.
H E M I ^ incunabula in antiquif- ri qudm ad illa auri, argentique qubd etiam ru-

;
fima profpiciunt tempora. Na- dis & terreftribus involuta mixturis auri gleba
tam ante diluvium ex Tubalcai- uno , alterove cum igne confliftu tranfeat in pu-
ni ( quialiis Nationibus Vulca- rum, putumque obryzum ; & fi Pfaltmm Davidis Xl.
nus ett ) hiftoria fagaciores col- malumus , feptem denique excodionibus in ab-
ligunt , eo indudi , quod ferri , foluta» perfedionis ftatum provehatur argen-
Tubalcaini
asrifque metalla, illa tum; ciim terrea airis gleba , quod Erkero , y^grico-
Magifteria inveniri, fingi. formarique nequeant, ni U, &quotidianis Pyracmonum metallicorum cre-
ratio prius cognofcatur , minerarum naturas inve- dimus expcrimentis,non ante duodecimos igncs
ftigandijcoquendi, purgandi, fegregandi qux uni- ; vel malleo legitime obtemperec, vel Mercatori
Verfa reperire non nifi Divini ingenii eft,reperta fivc jufto colore , five dudili tenacitate probe-
autem profequi , fabri cujufvis proletarii. Neque tur. Qiianquam aucem hodie metalurgi etiam ia
enim inficiandum, plus non modo laboris ,fed&, Chemicis parum exerciti , metalla ex mineris
quod praeponderat , plus fubtilis genii ad metal- permiftis facile excoquant , Magiftro viam prsr-
la «ris mallei idibus reddenda obedientia requi- eunte , nccelTe tamen , primum Inventorem Ma- ,
Tom. 1. A giftrumque
Bibliothecx Chemicae Curiofse
giflrumquc Chemicum eirc ; ita hodie pyriuin il- exordia , ut diluvio priora , libro 'lî*-i^ infcri-
lum pulvereni- quivis e circulo Carbor.urius prse- pro ad Angelos ix'!?'?*'^ referre vjdetur: Verba
paraveric , Benholdo Svvarti.iu Chcmico , poft Ro~ Zofimi qu2 juxca mecum in Manufcriptis Bi-
,
êriitm Bacor.er/i ,
pedum viani oftendcntc ; que.n blioth llcg. Parifina: exftantia legit , adeoque in
aine , folida quinquaginta, & hoc amplius > lecu- notis idSuftbif Chronica}am ante exprefTic Sca-
la iguoraver^. a Corneho Drebbelw Che-
Nec ni(i liger ita habcnt : <l>oKr!C!?(nv «J tf^su y^dxi, >i Ttt /3/r
mico profcftus eft vcl vitri calendarii , feu ther- /3aoi, uiyuxJcu , hl: ici 1t Sshuovwv 'Yf'&'> i ^ri-ntj^ yuuou^lv.
mofcopii ulus , vcl cgregii coloris ignci {Scarlat- 'Efjivi'ij/,ov(ât lij/n
Aoy©^
'i.fft,'t!<; bt 787? î/ffixoK , ^ îViv x-mcni
Tsto
to didi ) cjuo Inperbiuut panni Bclgici,
Icalis (^xvioo; ycti 'i^Kfn/^^ tSts iUvtiw.vfLcTV.
invcntum jCLini utrumque nunc pari klicitate ple- i<v iipxatt au '^•^ccieui n^ B^ttXi ^x^^x* , 071 ÂyÂoi S57?-
bcii iiTiicentur artiticcs. Scilicet primi rerum in- ,

'^bir,aa//rm yiwouKiiiiv , iicfi KXTiA^vrii; iîSxâ*' ojurai
ventorcs intcr infinita divcrfiffimi generisexperi- TTXvQ. TW V 4ÛffT£«)f iPy-y WV ^«g^V CTOlT/tP^.C-afTi; 'i\ui g
menta srtatcm confumunt ancequam folidam ar- ,
iâM>,'if/.nvtitM , oIa -mMCcf, tk TtovriP^ , >(^ jUij^Sv ui^pihZvnc
tem,&: Itabiiem , perpctuoque cxfpeflarioni re- •VJX' v|'i/â// iSiSjtîtvTi'?' av9-^(ei2<r!sf. 'E^ axjrHv (^xc-iOiciv
fpondentem abfolvanc. Quaiuvis proinde res ipfa cu auurou '^x^c^ , k. tjt; Xiycf.vrxA. ycy^vr.&m; sgiv i.v carrtf*
loquatur Tubaicainum hoc elt , judice l^ôjjlo ,

r, rrfigTy. t^.-Jha.tomg y_,»tf.(.x <&€•< tPtwv t ri-^vtiiy 'iy.xîtmu
Bocharto ,8i. ipfa vocis fimilitudine perfuadenccj 3 rcwriuu tUjj /3i/3aov ;;^ );«« cvSfv >i^> yiT.yjyi yjrif/i.-.x /coe-
Vulcanuni primum, fupra illis sris ferrique ma- ,

heiTzu. i e. Di:unt-, tnuiier , Sucroi Scripturx ,Jive^
giltcria experiundo proceffilfe, jnverit tamea in librt ejfe geniernm aliqiiod genm , qitcd 7n:tlieribi*i uti-
complementum rationum , veraciffimum Scripto- tur. Aieminit cr rei Hermes tn Phyftcts & fere
hnjiis ,
rem Diodor. Siculum audire qui a pcrcgrinatione ,

oinnis doHrina citm tnanifefia , tum apocrypha tliud
y£gypciacica redux ica <^nn^mr. Lib. V. h' âi- ipfum inerr.orat, Hoc ergo memorant Veteres CT' Divi-
5BV -^ Kiyi^v £iffv'-'Jj yivvic-^ T?i 'Ci€/< tcv (nSfjpov ii>yx,oicii ns, Scriptura, cjucd .iriocli cupidtne mulierum inefcati
uwci<r/,c , Kxl T -sjE^ t '/^cth-/ov , y.xi ^vavv , xmi a^yuîv , edocnerint tllas omnia Naturx opera. Hinc offensl
fj^ rov aTJ^wv , oow. tiuj iK r? j«rLip:f îiyn.mtw iTnîyîTi^' contingente, e.xtra coelurn manferc , ifitod r/iala omnia ,
f^c^ TOf x}hx; ^ îSia? T*? T» srvpli aTruimi; -jy^ffT^^-î»^!'. &• aniinit. nil profitiura homines docitijfent. Ex iliis na-
Xj !7Wf^S£v«M mTg ts Txg n^vx^ Jf^ÔjUevoij ,
f^ iz^Ti ah- tos Gigantes tradiint cs.dem ScriptMrs. Efl tj^tiur pri^»
Mii xTnxm dvB-^coTroig \. c. fûlcannm aiunt mventorem ma eomin traditto yjifJix , de his artibus : appellarunt
ejje omnis ilUns circa ferrut/i , (y as ^ &i aurum , & ar- antem librtim illum y^viy.a. hinc Cr ipfa ars Chemia :
geacum operationis, omniumque cffiterorum, quje vocatur. Chema Arabibus ex fiocharto eftocculra-
ignis adionem recipiunt. Quin cj- reliijnos omnes re,quia fcilicet Chemiê ars occulta. Non dirti-
iiljiis ufui adinvotijfe , atûe tui/i artificihiu ,tnm aliis milia cxcidcre Clementi yjle.vandrino ,flrom.e)uinto,
emnibtu hominibui cominHnicaJfe. Coiifpirac Home- nifi quod d voce Chejnic^ temperec Ux^cQ-ndni^ » :
rus 0'hff. o. inquit to; 01 A'yj«Aoj iKeivoi

, r oivia pÂ-ôov siAtj^^cTSS 'oi
Aunru) Toj K^tjTO^ 'nruyfxtvov u^yi'î@~' 5 ,

xxroAiiB-iiircwTii; siV >]Sov«f , iîTmv tk '^Tizf fir.rK, toS?
E'V"' OiTXf ^^fluir&j S' (Rl '(îlAlX X.iK^CCVTOU y yiujou^lv , ooxri i!; "yvuKnv xurm «<p7itit , •/Vi/^:v?a)V ¥
——
,
E'fj^v S H Cfawjio i. e. «S-.&JV xyytKuiv , fixAAov -j Tr,c);vru>v Sij twj {! Kv£/ix OTC-
Craterem tibi donaboviirk arie parattm ,

faaixv' ix.i'iS^v i) «^ Trffivoii»? ii%xc-y.xKlx eppv») , (1 15 t^ ju£-
Argento exfolido, labra mdiquecircnit aunm, nufuiv ÔTZ)taAu\|/if , id eft , yjdjiciemus cjuemadmo-
VulcanHs fectt. — dum Angeli illi , qutbusfupremafors obiigerat , ad Vo~
Aurum enimvero fjifle jam ftatim ab initio vel , /upiates de/apfi tnu/ieribus aperueyini reticenda tl/a,
terra Hevilath Gen. XI. abunde docuerit. Quin qux ad ipfrutn pervenerant cognittcnem ,flliis interea
& artcs Vulcani etam circa aurum aut quiddam , Angelis occu/tantibus , fve potius in adventum Do-
ci fimilc curiofius craftandum occupatas hiine
, mini confervantibus : tllinc providentix dotlrinapro-
fublime illud Pindari ingenium jam olim fubolfo- cr rerum fubltwinm manifeflatio. Credibile
fiu.xit ,
cit , 'OAuuar. ^. Bptx^ ^'•'v (ixmkiv o fiiyxg -/^^vFixig utrumque ex lacunis Apocryphis Enochici libri
»i<paSja5-i arcA/v Aepows Tiyjouin \. e. irrigavit ma^nus ifthjEC haufilfe , & tantillum interpolafle : eo enim
Deoritm Re.x tirbem (o: Riiodum ) vivihut anrcM^Vul- ducunt verba perfonati illius Enochi e.x Syncello
cani artibus. Hic qui corticem tantum rernm in- per Scalioerum \n Eufebiano opere confidenter alla-
tuentur , pra;tcr fabulx contemnenda deprehen- ta : Kow iJiS«|a* ffc. Angcli 'iyef-yoijai ) ixurig i(cti TUi
duntnihil; qui autem o ulorum altero veneran- yMJou-KciA icwrciv (PfltpjUay.HiK? k, iTtvcoiiicti;. Vlfun@^
dam infpiciunt Antiquitatem > altero Naturam 'EâKjA iiy.xr@' t 'Ap%cvTaiv ii\hxî miiTv Ttti fjcx-ôu-
rerum , niagnum inde exfculpunt Naturae myfte- ÔU, K. S-Ulp^-AOC/;, a Cr<*V OiiZ(^ OTASjUI/COV , K rU fltTKliscC
rium. Enimvero in nivibus illis plebi calcatis "^
J*? , >l Tc %ey<nciv wiHig ipyx.cmvTWf , 0, TrciriC^/cnv ccjijroL
oleum larere aurei coloris ,quod terris ircecundi- Kpa-fji,ix TW yiuixii^ly i. r «p^ôv iii^xâv '^ euTit <c t»
fatcm immulgeat , non dirhculter Vulcani ope SiA/3«v , >6 TB x,aAAW7n^Bv , >c, T»f i/AKiy.rii ;.iO>s?. Et do-'
oitendet Chcmicus fagax, fi ifiuc impellat necelTi- cuerunt ipfos,fosminajûe ipforut/, veneno) uin terrfera-
tas. Ncc ab re ingemina-
'/'««iî?»''" iterum 'I<r5,u. ^. menta, attjue cannina, ûx no.xia aVerruncarent. Pri-
vit: Xfjc-u v/îovTa -nv (pii^Tov @iu}v. Quo tabulam Da- mus Hexael , dectmus Principnm , docuit artem con^
iiaes de Jovc in pluvium aurum tonverlo inque , ficiendi g/adios er thoraces , cr omne inflrumentutrt
gremium an;atum deptuenie trahant qi;ibus vacat, bellicum, meta/la etiam ternt , & cjuomodo aurnm tra-
& cuni ingeaiofa Saj^pho %^vc-iv siraiS* Aio? appellent, Uent , argentiimûe , ut pulchra foeminis Vtdeantitr,
dum ego ad Tubalcainum , five Vulcanum rever- Docnerunt ipfos cjuoejue Iflendidum, Ifeciofuinûered-
tor i qui non utique de nihilo Chryfor diflus ell: dere vuitum Cr e/eflos lapides. Non difcordat Ter-
Philoni Fiyblio ex Sanchum.ithone apud Eufebiitm^ ;
tHllianus ,de cultufieminarum , c.X. Angeltpeccato-
nequc fine raciune nobiliffima Chemix pal.vllra res inquic
, ilieeebras detexerunt, aurum argentimy
, ,
Memphis in teinploVuIciini, ex Zofimo Panopolite, & opera eorum tradtderunt , eti.m calhblepharim ,
Eujebio , S-^neJioijiie diu effloruit. vel/erumcjue tinBHrasinter atera docueruut damnati ,
'Zofii/iitt autem ille Panopo/iies, antiquilTinius Scri- k T)eo , ut Enoch. refcrt. Verum enimvero in eo
pcorum Chcniicoruni Qonrinîg sftimatus , Chcmiac tuin C/eta. Alexandrinmn , tum Zefimwn tum de- ,
niqnc
Lib. I. Sea. I. Subfea I.
niqiie IfuriumEnochim {genumum Enochi kriptam Is ergo Manethon Sebennyta , HdiopolyfHfius
rit.
magose venerationis in .^chiopia exftare Duretus lamen faccr /Egyptius , Ptolemxo Philadelpho
I
tradidir fed quod memorabile , Eupolemus apud

: C ut ex Eitfebio patet ) opus fuum immenfi laboris,
Ettfebiitm docet Aftrologiam ab Enocho perve- tnbus voluminibus exceptum infcripfit quo ve- ,
nille ad Abiaamum.a Mathufalemoad tnochum, tcrcm omnem Chamigenarum .(£gyptiorum hifto-

ab Angelis ad Mathufalemum. Dc Enochi tibris riam , fcientiamque complexus ett , non hauftam
varia Aldret<Lj ) a vero deflexiflTe conflat. quod te- iilam ex mulleorum librorum turbidis fipe lacu-
merarios illos Angclos a filiis Dei , hoc eft Pa- nis, non ex propagacis per manus vuigi fabulis fed ,
triarcharum, diiuvio fuperiorum liberis nefcierint cx columnis in Seriadica terrapofitis, bona fide
difcernere ncque enim Angelorum fuerit , in qna-
: verfis in lingiiam tritiorem hieroglyphicis , peci-
cunque tandem illos reponas orchelka muiie- , tam. Inhanc Ytmjofephus Itb.l cont. Apion. Ma^ .
rum amoribus irretiri & Samfonis cxemplo pel- ,

nethon ita<jue Pîr zy£gyptius genere tfed Gr^tcjt dtfci-.
lices in arcanorum fuorum admittere confcien- plink eruditus ficuti palarn , eft, fcripfit enimfermonz^
tiam. Ut adeoque nihil vero fit propius, quam An- GrdCOjpairiam hifloriam, exfacris, ut ipfe ait yinter»
gelos hos,id elt , Sethi Tubalcainique Nepotes, , fretatus lihris , in multis reprehendit Herodotum tan- ,
proboium Parentum improbosfilios cum a , Patri- (juam ex ignoraiione rerum <iy£gyptiacarum meniitum.
bus reticenda Naturê myfteria edodli elVcnt, Cai- Pauio poft Hic
docet Hycfos id efi , Reges Pafio-
: ,
nitidarum mererricum vittos amoribus incem- Paôres ( i. e. Ifraelicas ) obtir.uiffe

res ,five captivos
peftiva garrulitate Majeftatem fecretorum profa- ty£gyptU7ri annis undecim Qr rjHingmtts , &c. Suidas
nafle , e6que intei alia iram in fe accendifle Nu- ita : Macva/3-u? AfoozroAJw? '^ 'AijiTfj?, ^ "S-i^w^j^vnii
miuis. Veriim iiargiretur aliquis liberalior Zoftmo, (Pva-ioKoydKO. (lcU. fcripfit ) SynT6A<sJ,w««ix.« <K iiCiZv
Clementiqtie gcniis txiij^'(;ai? inicia Chemis in ter- (caAAx nvx ac;po\io>iJ!,i.ar,. bx hoc M^h'eihone Cii]\iS ,
ras propagars accepta elie referenda nihil adeo , lacinias tantum nobis reliquic temporum iniqui-
hoc obclTet artium Reginae; cum novi(Teeam,quam tas fua haufit fulms Jfncanus ex Afi icano Eufe-
, ,
primos Auftores a Deo agnofcunt didicilTe , ma- btus Farnphilus ex Eufcbio (jeorgius Syncelltts ex
, ,
gnis illis mentibus vitio ncquaquam vertatur , Syncello /of Scaligcr , ut agnofcatis quibus gra-
(ed cognitam fcelella futilitate divuigalTe. Neque dibus laboriosa inveftigatione contendacur ad
vero gladios , & aheneos thoraccs & cartera bel- , veritatem. Didicit ergo prjECuntibus vetudiflT!-
landi inftrumenta paravilTe crimini cuiquam impu- mis his columnis OHaneihon , ut Et<fehti,va do-
tatur neque gemmas expolire , metaila pretiofa
;
ccnt Scripta , primum Thoyth jCgyptium fcien-
excoquere calliblepharon temperare in erubef-
, , tias, cpz ante diluviales undas viguerant ( & quod
cendis hodie numeratur artibus <\ux artificia ta- ,
inde confcquitur, Chemiam ) infcripfilTc columnis,
men eorundem miniiterio Angelorum in terras literis hieroglyphicis , fed lingua Sacra, five i£gy-
demigrafle Enochi Scriptum alieverat. Et quid ptiaca, eamque doftrinam omnem a diluviover-
demum iddetraxeritOratoriiE facultati , quod fer- fam Grasce &
hierogiyphicis iterum notis in libtos
pens antiquus eloquentiffime olim , & primus tranflatam ab Jgathodmmone , altero Mercurio , pa-
omnium rhetoricatus fit. Quod fi profcrilsenda treT^t. Atque ha:c urcunque clarifiima luce ra-
qu:Eab Angelisquibufcunque vel per fomnos mon- diantia ab unguibus duorum Germanis Uimi-
itraca magnum hodie pharmacorum falutarium
,
num ( a, ) Vrfimûe tuta jam ultimis
Conringii ,
amputaremus numerum , quod ut prodive , ira his temporibus elle non potuere quae integrita- ,
alieni operis &

fupervacui foret ex noSurnis
, tem fuam tot feculis confervaverant illibatam. Ec
ffgrorum in templis ififculapii , Serapidis , Ifidis primo quidem non memorabimus , quories Con-
,
incubationibus , apud Arillopiawm , Plautuw , Ci- ringius , nobiliflimus alioqui fcriptor fibi in operc
ccronem, f.imblicum, Philofiratum, Herodianttm,PaH- iilode Hermeticl Medicina excideiic , dum pra-
faniaM Sirabonem , SerVtHm Galenum , Celfuta,
, ,
xcos Chemic^ incuriohor , nunc ad foium judi-
AetiHm alios demonftrare. Adeo cnim non im-
,
cium fuum , nunc ad Hartmannum Angeiumque ,
probari Deo illud mitigandorum metallorum arti- Salam Vicentinum, tanquam oracula provocat fed ;
ficium ut facro Numinis fpiritu gubernance per-

,
ad tribunal Antiquitatis.in quo fibi foro triumpha-
difcatur , atque adolefcat facile confecerint ilia
,
re videtur litem noftram expoftulabimus. Fri-
,
Exod. XXXI. Dixit Detu Adofi vocavi Befeleel ,

mum ergo ConringH argumentum eft linguam^ :
filium Vrijfi/ii Hur, ex trihtt fitda , impleviejue ettm <L/£gyptiacam diluvio pofteriorem ejje , adeoûe nthil
sfiritu Domini,^ fapienlia ad excocitandum cjuicciuid ante dtlnvium colttmnis Seriadtcis itlo idiomate potuijfe
fabrefieri potefi ex auro, argento cr tre m^rmore & , , infcribi. Acutum telum videtis, fed quod retun-
iS" gemmis & diverfitate lignorum. Liquet hinc opi-
di poffic. Initio quidcm non negaveric fat lcio ,
nor, ipfo Numine Magiitro artem ingeniose tra- Convingius, qujE ipfius prudentia eft,^gyptum, tam
dandi mecalla veiur infpirari non plebejo alicui , vicinam Mefopotamise & Paradifi pomariis ,tam
Zebulonit£E, aut Gaditi, fcd nobili ex ftirpe Regia, foecundam rerum omnium provinciam frequea- ,
ex Judx tribu cerebro. — tatam populis incultamque ante illa genera-

,
A diluvio Artem Chemicam in Chami familia '

lium inundationum tempora utque negaret ab ; ,
aiiquamdiudelituilTe muitaperfuadent. Ut prje- Urfino ftatim reprimeretur docente Caini po- ,
teream Kirckerum in Obel Pamphyl. ex Veteribus fteros \n i€gypto regnum condidifle , & mox ex
oftendentem-, Chamum nobiliores artes cataclyf- Ge7ier. V 1. anre diluvium regnalie paffim in orbe
mo fuperiores laminis mecallicis infcriptas fe- Tyrannos fama (uper aethera celebres , adeoque
cum in fatalem arcam traduxilTe , Manethonem nihil pJaufibilius quam proximam primas ho- ,
vetuftiffimum ad parces vocare alienum non iUe- minum officins i£gyptum ab iis poflelfitm. Nam
Tom. I. A 2 quod
{a) CourlngiLis quippe de Hcrmecica ^gyptiorum Mcciicina Tiadtacum vulgavit quo non mediocutei ,
carpit Chymicos & vetercs & hodiernos cum in Praxi Magui Secrcti , tum in Praxi Medica. Vciuin cjus
,
lationes, ut & alias itidem ab Urfiiio ailatas, dode & ncrvosc admodum cxagicat Cl.uiir. Aucor nofteii, iicquc
{ito antiquitate & nobilitate Artis pugnat, ut ia lcqucncibus vidcbimus.

Bibliothecae Chemicae Curiofse
quod iCgyptum diu mari tefiam referant quidam, illacolumnarum arcana vettere Graece ftatim a
accumulaco demum Nilotico limo increville ,& diluvio ,cijm lingua ca ne tum quidem natae^f-
caput extulifle undis , id Cor.rivgium , fi urgeret , fet Citerum repctendum hic ex Ctceronc libro
?
non tegit , tum quod hoc ad tenipora eluviem il- lll de Nat. Deor. jam olim quincjue numeraros
.
Jam publicam prxcurrentia nulla fimilicudo veri Mercurtos côxam ultimum ante linguam GrjE-
,
adPtringac tum quod oftendat crudite KtrcherM

; cam natam obiilfe quis probabit ? nam t]u6d fe-
tegmen illud haudquaquam de toto capiendum cundum vcrtilfe fcribat, illum pacrem Tati, inhoc,
^gypto fed dc modico illo fpatio quod Delta
, ,
Mercuriorum numerotuibantc, hallucinatuni Ma-
& mare inter/acet. Neque alio Ipedant ilta Strabo^ nethonem non diftitebor. Tertio inftat Conrin- ,
ms l. r. Sed cr <iy£gypium iiiquic , conflat.

Geon^r. , gitts vix probabile videri columnas iilas qutt docirt-
: ,
frifcis temporibfis inari fuijje inundatam ufqite ad pa- namfcrtptam comprehenderent , a dilitvto fuperfuijle.
ludes , ^Hit funt ad Pelufmm , Cafumcjue montem & At quid mirum , Conringi , fi columnce xiea: lapi- ,
Lacwn Serbonidem : iftxc enim omnia iiifra Delca desque aquarum inundationes conicmpferint ?
oflenduritur & ad Delta habitats olim planities
; quin & palus ligneus in aquis depadus ad fxcula
fi non ante , certe Ifraelitarum genti a Jofepho 11- durat & non duraret annam unum a;s &; faxum ?
,
Juctraduft^. Ulos ergo diluvio antiquiores ^gy- luculentius profcdto eft fofcphi Anttt^. Jud. Scripio"
prios locutos utique non ncgaverit ComingtM, ris teftimonium de columna illa quam in Syri» ,
Obducet Jocutcs ,fed non z/£gyptiace ejUod ltngm~ , diluvio fuperllitem collocat quam ut a nuda ho- ,
rttm illud craina dtlwoit pofterim fit. Agnofco non dierni fcripcoris auttoricate clevari,calcarique de-
JocutosprimosillosyEgyptios ea lingua qua po- , beat. Verba 'jofyhi Antioû. Jud. lib. /. cap. IIL
fteriores , fed ut docec Aianethon lingua Sacra ,
Seih ''jirtutis fe sludiis totum dedidit , & cum tpfc fir
quz itgypti incoiis tunc fuit i€gyptiaca. Enim- optimus evafiffet , eiiam Nepoies fui (itniles poji fe re-
vero quid prohibet Sacram hanc five Eberinam , liiûit:ûi cjuud rfjent ornnes bonii indcle pr^dni , o"
iinguam ,quando .£gyptiisuniverfis,hoc cft.om- terram patriam abfquefediiione incolercnt ,in perpe-
nibus terram illam, qux poft y£gyptus appellata, ttiafelicitate vitam e.xegerunt , (^ fidcralcm fientiam
incolentibus ^gyptiacam quoque
farailiaris cfi , e]tifjue culitorem irallationem ir.venerunt. ( an^^lau' -re
appellari? ficut Danica noftra , qui Norvegiam T €KA TO. i^vlcC K. T T^TWl' 2i^KO<7 jtyt>)ir(V STTifOJiriX.J' ) 5Vf
quoque pervant, ibi quidem opportunilTnne nun- auteminventailia ex homintim memoriti dilaberentur,
cupatur Norvegica ; Sclavonica Pragx faluta- & ac perirent priks, ûampernofccrcntur ,fcte7ites Ada-
tur Bohcmica iingua Varfavix Polonica, Mofchua: , vntm univerftlem rerum interitum prxdixife , unurn
Ruflica.ciim nihilo fecius eadem lingua fit , & incendio ,diIuvio alierum excitatis duabus columnisf ,
paucis duntaxac dialectorum minuciis difiinfta. utriquefua inventa injcripferunt : ut fi lateritiam di-
Alterum Conringii argumentum quantumcunquc , liivio contingerct deleri, lapideafuperfles hominibus
aliis videri poteft mihi quidem sgre fatisfacit.
, difcendi copiamfnceret , & qu£ tnjcripta continebiVt.,
Nonne litera hieroglyphicx. inquit figna rernmfunt, , , fjeânda exhiberet ; atunt iateriiiam illam ab ipjis
non autem fonorum i qui potuit itacjue per literas hie" pofttam , ijuit 0- uftjue ad hoc tempus durat in terra Sy-
, vel Gr£ce?
roglyphicoi vel iy£,gyptiace aliqttid fcrtbi ria /j^H (4'
,
«y%f'
^ ({[iyô ^' t/u/ 'i^vcjei.û^. Sercnus
Imo vero potuit , Conringi , xque enim hierogly- apud Caffianum tradit Sethum naturalium re-
phica fonos expreffcrint, ac res imo per fonos ac- : rum noticiam paternaquafi hsEredicate acceptam
commodati(Time rem animis reprsfentabunc, Ver- pofteris commifitfe. Eltotamen, utad (uperiora
bi gratia, fi in tabella cxprimam vultum fani 'Si- relabamur, non viderit Syriacamillam columnam
frontis , numero XVIII. infcriptum , fignificabit Jofephus , fuftecerit vidilTe iilos , a quibus rcm
figura iftsec , hieroglyphica Danica lingua nAthe- percepit: nec faxeam iilam ckoream Gigant um ('li\-
menfes ; nulla aiia lingua vim figurx ex fono affe- cola; & Camdenus Stonehenge appeiiant ) vide-
quetur. Ita fi Germanus reddac Imaginem Vrfi in runt omnes AngliaDanicx quorr-
,illuftre illud in
campo fefe volutantis , cujus jugulo appidum fic dam potentis monimentum quod in planitie ,
Lugdunum Batavorum , intelligetfagacior Germa- jam pridcm Salisburicnfi admirabundi fped-tavi-

nus alius ex folofono vim hieroglyphici, ic.^Bar- mus,& tamen mea fide fecuri e/Te polFunt , qui
nefeldtum jugulo paffurum idem Barnefeldii fatum : Angliam vidcrunt nunquam tale quiddam in ,
exprimerec hieroglyptes Danus pusro pelle incin- Anglia exftare. Oftenduntur in Bibliotheca Va-
<5io & cum fandaptla tricante. Quod fi inter al- ticana, fi fr/ino fidcs , oSo columns quadratx ia ,
tercantesde reiigioneTheoIogos fubito in pariete quibus Adami.filiorumque , & Sethi litera: propo-
inore Belzazans figura dexcras ftrnicem arde firin- nuntur. Atque ut ego quidem nec pro antiqui-
gencis corufcaret, nemo alius myficrium enodaret, tate columnariim Adamicarum pugnaverim nec :
quam hierophantes Danus,qui evidenter inde col- pro veritate diiti i»y/«««<j?ir illint Herofi ••
Noham
Jigeret tenendam firmiter teligionem in Saxonia
, muita naturalia fecreta mandafje literis , <jti£ folis
per Lutherum inftauratam. Hoc inftitutum profe- Sacerdotibtts Scythe i^rmeni commendan.t. : ita fre-
cutus honoratiffimus Collega D. Mothiitt , jam quenti ledione convincor vetuftiffimos quofque
olim Hieroglyphicistiermanicis juventutem in va- Heroas & Legnmlatores columnis memoriam re-
rii'; Europi Academiis hiftoriam , univerfal.cm, lin- rum commendalTe nam ut Hercqlis ad Gaditana ;
guam Grajcam , aliafque difciplinas promptiffime littora omittam columnas quid clarius Diodori ,
edocuit, ciim Parifini iiguras illas iufpeSantes , au- Sic. verbis lib. / cap. If. Ofirts , inquit , in itinert
dientefqne in ftuporem formarentur , rati rhom- ftioper orbem columniu multis in locis fiatuie expedi-
boseflc Thelfalicos ,aut Magica Canidia? ad Lu- tionis ftietefles. \x.eium Diodorus Henttles cum :
nam crelo deducendam lenocinia. Ita credibile gtntre ejjet t/^gyptius Jua ma- , poflquam virtiite
fuerit Hicroglyphica Eberina , five yEgyptiaca dignam partem perambulajjet
orbis in Lybia pofiiit ,
luvio vetuftiora, ut magis facra&diviniora fucce- columnam. Strabo êogr Iib. XVI Sefojiris totam .
dentibus illis , non

linguarum mixturis fenfus permeavit ty£ihiopiam ufque ad cinnamomigeram pro-
modo , fed &
verborum pronunciatorum fonos grejfus regionem,olienditntttrcjue adhuc ûsidam e\uJ «h^
«xprimi voluiflTe. Ac enim qui potuit Mercnrius mmema qt columnA (Jr irtf(riptiones,ipi^ «Rn^«<p««, Cc^
Qui4
Lib. I. Se6t. I. SubleiSl. I. S
Quid teftitnonio ? qui di^
evidentiiis famblichi ciim diu vixerit Ptolemdus ? > Secund?) zJH aiietho'
MyfliT. ^gypt. manifefte docec Pythagorarny
lib- 1. nis dynafti^ , uc oftenderunt jam antca ScaUger
PUtonemûe varia in xy^gypto ex coliirnnis MercHrii FoJflM, alii , non adverfantur Sacris Hceris, fcd ia-
didictjje } item, columaus ibirefertas effe Mercurii fpiciente rem occulato anriquario, egregie, paucis
doBnnis. Qind clarius oraciilo Proclt Lycii s qiii exctpîs concordant. Tercio
, fcierant Rcges ,
commentar. primo in Ttmium in hunc modum dilie- ifigyprii jam ante intima facrorum fuorum pene-
ric iy£gyptiii ]arn eiimfaHa inquit per tnemoriam
: , , tralia , & omniaarcana Sacerdotum , cum quibus,
femper Tedetint nova: me?noria autem ex htflortaefl; ut cx DiodoM Siculo , aiiifque evidcntiiTimum cft
hifloria ex columnis, in quthui paradoxa , ûa digna ^ familiaricer converfabantur, utproinde Sacra Scri-
admiratione tum in aUtombtu , tum inventionibiii de- ptura Gr^cc verfa non potuerit frigus inducere
fcripfere_,. Quid illuftrius loco Platonis in Critta : Sacerclotum culinis. Et quis pollicebicur credidif-
Jmperium , inquit , »« AtLtnttde , regebatnr fecttn- fe Ttolemdum fcripCum illud facrum Hebraicum
,
dum Neptuni mandata , ex prafcripto Legnm^ , lite- Divinx fuidc authoritatis ? contrarium vel ex eo
rarnmjne a Afajonbtn in colttmna quadam orithal- fe manifeltat ,
quod nec Ptolemajus
ipfe , nec
cea , circa medium InfnU in templo Neptuni defcri- SucceiVores pretium pofucrint Ju-
longa ferie
piarufn.. Hic fe Piato a Solone haufilTe fatetur , & daicE religioni , aut illi fefe adjunxerint. Quini-
Solon a Saitico Êgypti Sacerdote. Galen. libro I. mo ufque adeo poft verfa etiam Bibliaflorebat Sa-
contra Jnl. cap. l, In ^ySgypio olim > inquit , artiitm cerdotum itgyptiorum autSloritas , uc ad Porphy-
inventum unumûodqHc a commnni erudttornm con- rii quoque cevum facra durafle Serapidis in &%y-
fejfu probatum columnis infcribebatur ûibufdam in pto teftis fic locuples Eufebitu Pamphilui. Non
facris locispofltis , haud appoflto autloris nomine. Sed quiefcit adhuc Vrfintti , fed itafpeciose Diodortu, :
qiiid infcripcum SechianisColumnis? fcientiare- air, CCXXX. anntspoH Manethonem venii iniy£gy-
rum cceleRium audimus fofephurru prognofti-

, fi ;
ptum,nec audit ea qiufcrtpfit Maneihos,fed ea fere,
,
con interitus mundi prioris, {i "ierofo Anniano cre- îiAannis CLIX. ante Maneihonem fcrtpferat Hero-
dimus curiofarum rerum notitia
; & malenca: ,
dotui , regnajfe in z/€gypto 'Deos , cr Vnlcanum &c.
quoque Magorum artes , fi fidimus Sereno apud Opportune hsc, Vrjine, nam neque Herodoius, ne-
CaJJianum; fepcem artes libcrales in V II. xneis & que Dio«i!o>-'*ihomines Graeci, invifique ad arcanos ,
VII. latericiis expre(f.E columnis, fi Petro Comeftori .^gyptiorum libros infpiciendos admitccbantur;
inhiflor. Ecclef. Gen cap. XXXFII. debemus aflcn- templis ifta refervabantur & Regum tablinis. Gvx-
fum. Sed cur non ibi expreffa exsfeBatiJftma illa hu- ci peregrinatores advenientcs plurima hauriebant
m.ma falntts obducit Vrflnm ? quia Vrfl-
reparatio ,
efoeculcnt^ plebislacunis, paucae Sacerdotibus,
»e_j, iila forfan ceu cabbala pretiofa permanusa & ignobiliora,quod txStrabone Origene, Clemen- ,
parentibus fine fcripto de volvebatur ad Jiberos. Et te Alexandrino, Flntarcho oftendere proclivc foret,
quid ^\ ille Sethianus Thoyih non fuerit ita follici- fi eo nos detruderet necefTitas. Quin nil mirum , fi
tus de religione, quam de propagandis fuis artifi- Manethonis librum non viderit Diodortti ; mulci
ciis ? quis coget voluntatem liberam ? nam qux re- Scriptores ducentorum annorum intervallo inter-
liqua funt Vrflni momenca contra Manethonis co- cidunt multi alio afportantur multi in Mufa?is
, ,
lumnas, Exercit. de Zoroaflr. Hermete &c. debilio- Principum aflervantur paucilTimis infpe(Si ;multi
ra func ipfis columnis. Qiiin & vis ea veritatis cft , ut vera fcripferint , certis de caufis in fabularutn
ut agnofcat poftea Vrflnus , columnas eas vere ex- detorquentur fimilitudinem : Nec Phyfici Ma-
Ingreditur tamen cum celebratifTimo /oan.
fticifle. ncthonis meminit Herodotm fuilfe tamen conftat ,
Ger. controverfiam Vrfinui , & acerbe infur-

Vojflo ex Dioq^. Laertto , qui in proccmio , Manethonis
gic. Scripferat libro de Idolol. Volflu) , exifltmare fe ipva-ir.m ShttifA.yi ufutn fe oftcndit. Nec Jpotelef-
Maiethonem fide quidem optima exprejfijje ijla , itnde matiim Manethonis merainit vel Diodorus , vel He~
prefitchntur. Qt*od fubjicit redarguif. rodotui fuperefle tamcn hodieque docuerit Biblio-
fi fefellijfet , ,
,
fent eum Sacerdotes alii ,fl mn ob aliud , faltem ut fic theca Mcdicxa , ex qua fragmentum Manethonts
gratiam RegisPtolem&i Philade/phifibi conciliarent^f ©£^ Noiraiv Florentis jam pridem defcripfit hono-
nnnûam enim defuiflL^ , ûi flbi bene ejje mallent ratiffimus Collega Erafm. Bartholiniu , cujus ini-
ejuam alteri. Ad hic Vrflnts* : quis ffondebit , ex- tium:
cipit , non refutatum fuifle Manethonem^ ? quis re-
darguit Hermappionem-, ? qui obelifcum pofi in Circo
Homano pofitum literis hieroglyphicis infcriptum in-
terpretatus legitur apud Marcellin. lib. F 1 (fr X . Quin & Maneihon laudatus Tertulliano,\n Apologet.
tjHidem ttt cenfet KircherM , falfiffime. Bona verba, Referanda , inqiUt antiûijfiwarum etiamGenttum,
,
per
VrftneJ tua provide inverfa tibi regero: quis fpon- archiva ; iy£^yptionm, Chald&orum, 'Thoenicum ,
debitrefutatum Manethontm ? quis fpondebit non quos notiiia fubwiniftrata eft , aliifui, Manethon <t/£-
refutatum Hermappionem ? cui demum mortalium gyptiiu& Berofiu Chaldiw , fed t^ Iromus PhaentX
nora cffe poflunt , univerforum , qui periere libro- tyri Rex. Appofite Philo Bybliui apud Eufebiuin
rum argumenta ut taceam fufpediores efiTe Italis
? conquerirur Sacerdotes itgyptios tencbras oftuti-
fagacioribus hodieque Kircherianas illas obelifco- dere hiftoricae veritati & quanquam Sanchuniatho-
,
rum interpretationes , & Romx adhuc plus fidei nem fciant veraciflTimum elfe Scripcorem , ni-
iterura
haberi a multis Hermappioni quam Germano illi ,
hilominus eos opera ejus infuper habita
docet
Athanaflo. Sed ecce decumanum alium Vrflni flu- ad f.bulas recurrilTe & iftud in causa eire
;
verborum i€gyptia-
fium ! Quin c^ ratio , inquit , urgentijftrna docuit Byb/iui , cur Grsci ignorato
cateros Sacerdotes non obluttari Manethoni, ne con- corum fenfu myftico circa fabularum mterpreta-
verfis jam Bibliisper LXX. Interpretes culina Sacer- tionem induftriam fuam occupaverint , difpan fs-
Sanchuniathont
dotum frigefceret &
ar& cognito fuco. Frigida h^C
, pe fucceflu. Idcm cvqo Manethoni&
iant , V rfine^ , &i audaci^ propiora. Primo enim fatum. Atque ucinam tam certos nos redderec
hodiernorum plerorumque Hiftoricorum
unde colligis verfa jam fuilfe in Grjecam linguam de fide
quam reddic de tide Mancthonis
(iacra Biblia , oiferente fuum fcriptum Miintth(mz.j, experieniia ,
^
lon). I.
A 3 EiifebtMt,
Bibliothecx Chemicas Curiofae
Eufebius, atquc lofephus ; Ettfebius docet Manetho- pauca : Scripfit atttem Demoeritus de tinBura Solis &
nem aliaex columnis Seriadicis antiquidimis de- Lume , detjue pretiofis lapidibus dr ptirpura. Is Jpfc
fcripfilk ; Jofephus alia ex Sacrts libiis , i. e. Sacer- 'Democriius primus in Grjrciam invexit auream
dotum Manufcripcis vecuftifTimis in fanis utique iiiam fententiam H (pim; rr, <pva-H nomTUf ,
: ' yi <Pvns
alfeivatis ; unde fua depromant Hillorici, in unico ilw (ûffTv viicoc Yi tpJinf rluj (pvmv x.^-n~ ; nam
, Demo-
fado cnarrando totiesdifcordiofi , ipfi vidcrint, «•m«mprimumha:cfcripfi(Te nonfuftinebo, memor
dum ego cx Strabonis Geogr. lib- XV 1 1. Mane- me in Mavnfiripto Ifidis Lutetia: Parifiorum no-
thoni fuccurro : Sacerdotes '•y£gyptii « inquit , in li- tade hsEC ipfa verba fed facris charaderibus inte-
,
bro< facros referebant ( iU rai, h^ x*i"i"*'™ ) «^ '"'"' riorifacrariodelubri Memphitici infcripta quon-
firmtibant , e]U& fubtilioris ttliûtd habebtnt cognttio- dam radiaffe. Quod 0/lhanem hic veilicat Scaii-
Ecce f mtes apertos unde haiifit Manethon !
tiis. , ger ut Democrito haud quaquam avy^ôvov id aii-
, ,
Sedqua; admirabilis fuit Manethonis ingenuitas, quid niiiil efle putamus quod plures haud dubic ,
ipCe tradente Jofepho Hb. I. contra Jpton. confefius numeraverit Media Oflhanes ut plures Vtrona ,
eft fc quxdam e fxce haufifie verba lofephi Ea ;

-.
Scaligeros. De alio Eufebitu prsip. Evang. lib. I.
vero qu£ Manethon non ex z/£gyptiis Itieris ,fedficut cap.X- Eademinfiiper Oflhanes de Deo tradit tneo,
ipfe confejjks ejl , cfaMis ejuorundam fine nomine ad- ijuod Oitatenchiim infcripftt vnlumine. Certe & primi
didit,particulatitn ad\iciam. Sed pene ultra inftitu- Oftiianis & fecundi meminit Plinius lib. X X X.
tum nos provcxit animofa Conringit,L>rftniejfue An- cap. I. Vixiife autem in jfigypro Democritum mani-
tiquis contradicendi vehementia ; in viam redea- fefte oftendir Diodorus Siculus lib. II l. cap. VI . cfr
mus. Diximus in Chami farailia jam olim domi- lib.tl. cap. VI hxc adjicit
. Exiftimant 'Democritum:
cilinm elegifle Chemiam, hoc eft.in jfigypto Cha-- tjuiriûetllts annis c^mbus in ^-igyptovixit, plurinum
,
inigenarum patrimonio ; Id ut evincatur , inicio Hic nehallucinemur,incuen-

tn Aslrologiaprofecijje.
obfervandum , ^gyptum ipfam jam olim non taa- dum, Aftrologiam jamolim duplicem fuifle, fupe-
tum in Pfalm. Davidis CV. terram Cham nuncupari, riorem illam ex ftellarum coeleftium dcporratis ia
fed hodicque CoptitisCfcfw», docente Rocharto; terrasradiis petitam;inferiorem autem txlucen-
quin &
jam olim Plutnrcho in Ifide Orifide , Che- & tibus illis magni matris telluris fyderibus.hoc eft,
miam, qmCiChamiam. Neque in obrcuroracioeft, fplendidis metallorum glcbis derivatam & hoc ;
cnimvero poftquam Chami filius <.JA1iz.raim ^gy- eft , quod modo ex Pfelto obfcrvatum nobis,
ptum poffeiior invaferit ex Genef. XI. nil mirum , Democritum fcripfilfe de 1 indura Solis & Lunac, id
paternarum quoquc artium qusdam apud ipftim eft, uc expre(Tiori nomenclaturareddam ,de fubti-
remanfi(fe vcftigia. itgyptumque ex nomine Patris li, coloratoque ex auro, argenroque liquore. Scd
iWius, Chamiam, ChemtamVe appellacam. Hxfille quando minuti quldam Ariliardii, & in mejiori an-
autem in animo Miz.raimi quiddam fcientiae pa- tiquitate hofpites ut invidiam creent faluberrimat
,
ternx , inter alia patet ex libr. I V. Recognii. Cle- Arti, frequenter obftrepunt, vocabulis kidere Che-
tnentis Romani qui ita difertc Ex liberts JSfôs mus
,
: micos , & aftrorum metalla falutare , inufi-
titulis
Ciij4»i inquit , curdarn
, ex filiis , qui Miz.raim ap- tato veteribus exemplo , invento Paracelfico»
fe/labatur a fuo i^gyptiorum
,
Perfarumejue genus , utque longius profpiciat , LutHano , agedum ex
duciiur male compertam tradtdit difcipHnam. Hunc
,
Anciquis cralfam illam , ignorantemque temeri-
gentes qua tunc erant , Zoroaftrem appellarunt. Hxc tatem expiignemus. Prodeant ergo in lucem ve-
Clemens. Quanquam autem ille ad Magicas artes tufta Perfarum facra , de quibus Ongenes lih. VI.
Miz.raimi five Zoroaflris difciplinam decorqueat, tontra Celfum ica diferte : Deinde ut tn Itbro contra
iliurtris tamen Naudaus luculento Opere magna nos fcripto Celfus Variam eruditionem fuam iftendat
illa ingenia Zoroaftrem Hermetem Pythagoram , , , Perfica qujidam inferit Myfteria , ubi dictt : H&c
Virgihum,ParacetJum,Cornelium jigrippam, Ri>gerium indicat cr Perfarum doUrina cr Mithra jacrum iit
Bacenem , Petrum Aponenfem , cxterofque Magiae gentilcj : eU enim in eo duarum coeti revotutionum
infamis ab imperita eruditorum plebe poftula- fignificatio,tum e]us ,ejUaftetlafixieferuntur,tHm ejut
los ita mafcule ab intentato vindicavit crimine
,
quaplanet<t , (^ animdper eoi tranfiius tatefymboluwr
ut Del Rio cum fociis aqua haereat & hifura fit. , fcata eft inaltum aliis fuper alioi portis furreâufcjue
Accedamus Chemidt. incunabula propius. Prodeat ad fummum oclava portnt fornicem : prima portarum
ergo in fcenam Eufebius , Pamphilus & ex antiquo , pluiribea eft ,fecunda ftannea , tertia ahenea , ferrea
Scriptore ita perorct A>]|UO!(.e/T@- 'h^hti-m <pv<n- : tjuarta , ûinta mifti nornifmatis , fexta argentea ^fe-
ptimaaurea. Primam facimt Saturni ptumbo notantes
Mt)X» 5wA6iT@- ov 'Aiyu-Tp.u «^^ r luutr.ouJm. /3<*<n- tarditatem ejus fyderis fecundam Veneris compa- ;
"him ritPirftii' «spx*"' ^ ^ Ai^Trla) k^wv , c* Toi lifuV rantes ei ftanni fptendorem (fr motlitiem , terttam
Wf//Kfis@- , <riM/ aAAoK hîvin >t, (piAoiniôtg cv OK Ito lovis tratam & fohdam , cjuartam Mercurii , efi
^ M»t** ^J 'E/3p«i« crt<f)ti >tj ni»|M.ju3iu>)f. llWi^^Ci^î enim taborum patiens ^negotiaior, ^que ac ferrum
•ej€/< %.fiija-x >i, "ifyupn , <c Aiiuv k, OT^tpupa< Ao^JIf. celebratus homintbus , quintam Martis propter mifiu-
"OjUc/wf Q (£ M(»e/«-, , iwluiiâ-OM TWtf 'Oswva , ui ram inctquatem &
variam fixtam Ltinx argenteam , ,
otAAok (^ Ge- feptimamSolis attream ,coloribusfuis ea fydera refe-

n<Pb7i a(viyjj.ciin xûvl/ewTif liw 7i%v/u/.
mellahistradit Syneftus & quod fuperat anti- rentes, Jn quem Celfi locum manifcftus is error
, ,
«juus ille Zofimus Panopolites , quod pluribus in librariorum culpa deprehenditur irrepfifl"e , quod
luculento Audore expreflum oftendit fe mihi in portam fecundam , qus primo ftannea appella-
Regia ilia Bibliothcca Parifina ut neque pro labatur, mox ab artisignaro appelletur Vcneris ,ita ,
ciniis SyncelU Panodonve quo inclinant fruftra cnim ex artis prxccptis rcfingcndus C<//?Iocus:
, ,
Scaliger , &
haberi queat. Michael
Conringius fecundam faciunt Jovis comparantcs ei ftanni ,
Pfellus nominis Scriptor epiftola ad

celebrati fplcndorem & mollitiem ; tertiam Veneris aera-
Xiphiiinum Patriarcham clarirtimc Democritus : tam & folidam quartam Martis, eft enim labo-
;
.AbderiteSfinqak, poftyiiam in zy£gyptutn pervenijfet, rum patiens , xque ac ferrum celebratus homini-
facris initiatus efl a Magno Ofehane in ternplo Mem- bus ;quintam Mercurii propter mifturam inxqua'
fhittto fimHlcumaliis i/£gypfi Sacerdotibus : & poft lem & variam, & quia negociatot: eft; fextam Lunx
argenteaiD}
Lib. I. Se6t. I. SuhfeS:. L
argenteam ; feptimam Solis auream. Sed cur in que aliis de caufis apud Suffbium ,Tortolet(imqt:z^
Mithri facris planetse illi merallici inducuntur .<'
& merito vapuler. \n eo enim hpfi cum Sohr.e Pla-
Mithram nullum alium fui(l« quan^ Mizrainuim , tonici,(\u6A Vcneri folum adfcribant oriclialcum
,
corrupta a Perfis voce non inconvenienter probat quod cledrum Jovi , quod Mercurio ftannum ,
KtrckerMS tn Obelifc. Pamphyl. proinde ciim Her- cum ex v4igyptiorum per ArabM jam nota praxi,
met fi\c ChutiHan ille Chemia pater , fratri A-ii-
, Venerixs dibcatur, plumbum candidum Jovi, hy-
z.raimo amore junSiffimus mctallorum haud dubic drargyron Mcrcurio, neque enimorichalcum alio
arcana variaaperuerit, non mirum m^-fticam ejus fpeât qiânisEs.cumaiiud nihilfit quam ss, jam
rei in facris Mizxaimi , feu Mithra; faftam men- in vena fua cadmis fuliginibus penetratum quod
,
tionem. Quanquam non abnuendum, poftea, uc apud Darienem contingit; jam ab artificibus cad-
alia omnia ita vocem Mithra; ad aliud quid-
, mia admifia fulgidius redditum Eledrum autem :
dam fignificandum fefe accouimodafle, & pro foJe fpecies metalli noneft, fed mixtura ex quatuor
tandem ufurpatam: hinc antiqua apud Grutermn aiiri, & unica argenti portione, five per artifi-
infcriptio S : OOM-
L I MI T H R i£. & mox.- cium , five naturx fponte compada , docente in-
NIPOTENTl DEO MITHRi£ PISO- ter alios THnio, Hinc cum ex/lrom. V. Clem. /iU-
NIANUS P ATER PATRATUS. Idem xandrini , /£gyptii liieroglyphico charafterefolem
Serapidi five Sarapidi contigilfe certum eft , quae exprelluri circulumforment , cum Lunam redditu-
nomenclatura initio Regi ^gyptio , polt l5eo ri figuram Luna: cornuum prx fe fpeciem feren-
,
itgyptio , tandem Soli attributa, unde Itgere eft tem erfingant illi ipfi charaderes hodie ad .û-
,
apud eundem Grutermn :AII HAiaMErAAill rum , argentumque notandum etjam vulgo fre-
SAPAniAI KAI TOIS 2TNNAIOI2 eEOIS. quentanrur. Hinc ex myftica \\\^ciuce If.ua^Qâsxi
Q.uin &pro Sole vox auri jam olim publice fubfti- Hermeticam alii vocant , alii , quod idem eft,
tutain InfcriptioneGruteriana: INVICTO DEO ,Thatiticam
) in omnibus pcne ^gyptiacis fimu-
AURO SECUNDINIUS DONATUS lacrishodieque fpeftata jamolim alii, & iuter eos ,
FRUMENTAR. Unde non mirum in illa ultro Franc. O^/Londinenfis , & nuper Kirckerus in Oe-
citroque commcantium fi-equentia ad Indosquo- dipo , Kriegsrnannufcjue opportuniffiniaenodatione
que partem illius aftrologix metallicx pcnetrafle, omnes planetarum ccEleftium & terreftrium figuras
id quodvel ex Philoflrato conficiemus ./^po/Ionius , ••
elicuere. Qiiin ex Auguftei feculi Mamlio conftac
inquit eur/i Jarcha Brachmane fecretophilofophaitis
, credirnm , partes humani corporis quiddam cum
muneris locoah eotulit annulos feptem ,totidem plane- cceleftibus aftris habere cognationis ; hinc fingu-
tarum diUos ntminibus , <jHos ftngulos geflaret per lis dodecatemorii fignis fingulas attribuit cor-
fhbjeBos planetis dies ; fc. ut annulnm aureiim ge/la- humeros i
poris partcs, tauro cervicem, geminis
ret die Solis , argenteum die Lunit , ferreum diz^ cancropedus&c. Imo pene abomnizvo illacce-
tJiiartis , hydrargyrinum die Mercurii , die fovis 11 &
terrs , planetarum fuperiorum infeniorum &
ftanneum , areum die feneris plumbeum die Sa- , & conjugia fapientibus videntur fuilVe perfpeda. Ap-
turni , quodfinguis planetis fingula re/pondeant me- pofite Elluchafen Arabs lihr. de Ritib. ^gypt.Philo-
»<?//<«. ProbcDidymus inlliad s.'E7r4>;fi5 o"Ap4(Ofa?j;^, , inquit, ijuemadmodum tn
fophi ty£gyptii hifiortcit
i tnlviîi^ -AxAiif^tv®^. fc. ftellam Martis ferream eorum inveni fummo /iudio inûifivere catenamillamj
appellat. Apparet eodem quoque P/^z/o in Cr»/»* magnam, <ûamundusfuperiorinferiorico/ltgatur,td
refpexitTe ••
t^«r», inqait ûrbis Atiantica exterio- efi explorare conati funt vinculum illud ^tio mun-
, ,
rern fuperficiem omnem itre tenui ve/lierunt , interio- dus Angelicus mundo iungitur fydereo, id efi , dito-
remftanno, ejus denicjue ûi arcetn circundahat , ori- decim fignis Zodiacis,^^ feptemplanetis , ^ qitomo-
ehaldo igneofulgore corufco: Regia vero contra arcem do hic mundus mundo elementart eonneîtur, (^ ex
fonflruUa tta mediofacrum er inaece/fum Clitonis omnibus , Ûd, eifubjcBit fuvt , rehus , ex mineraltbuSf
: in
NeptunijfUe templnm aureo arnbitu circumdatum. Ex- lapidibus herbis plantis, animalihus proprietatibits, , , ,
lerioratempli Neptunifa/ligia argento omnia exorna- (^ omnibus eorumoperationibus cognovere tandem ion-
vtre , culmina ipfa (^ apices auro. Antea dixerat: go ufu experientia ,& ratiocinio, omnes format (^ fi- ^
habitabant fuperiora e\us Milites foliprope Minervd, Toilitudines infericrum jttngiformis , er fimtlitudini-
Vulcanique lemplum: loca ejus ad Boream vcrfa cole- bus fuperiorum hoc paRo mulia eaque admirabi- ; & ,
Itant. In quem locum ita jam olim eruditiffimus lia in ufu Medico prafliterunt, Paucis eadem oiim
tjârfil. Ficinus: commemerat , inquit, c^ Plato me- expreffic lamblicHs de Myfter. ty£gypt. aJ^fundus ,
talla ,ut perfeptem illa metalla ,feptem planetarunLj inquic unum animal efl , in cjuopartes ^juamvis loco ,
inteUigamus tnfiuxus generatiomm omniumrerum mo- dtflantes ,propier naturam tamen unam ad fe invicem
derantes. Aurum tjuidem Soli , argentum Lune, plum- feruntur. fc. ut Sol, cor , & aurum fibi in mulas
bum Saturno,eleU.:um fovi,ferrum <ts Marti , fê- &
refpondeant, ita Luna, cerebrum, & argcntum &c.
neri oriehalcum , Mercuriofiannum Platonici tribuunt. Eant nuncatrati CêM»<eobtre6tatores, & nudius
Ne autem hsec Platenica aliunde haufta exiftime- tertius nata tum ejus principia , tum vocabula im-
mus quam ab yfgyptiis, Plato ipfe in Criiia ante- perite vociferentur. EatCo»m»ji«i,negetque ex ful
quam defcriptionem infula: Atlantidis moliatur ;y» phure & Mercurio compofita fuiife met alla ante
/atis , inquit memintrtmus , renunciavenmufqu?^ Paracelfi, aut, ut fpatiofilifimc, ante Ifaaei Hollandi,
nune vobit , qu£ quondam a Saeerdotibus [ fc. i£gyp- £»//«7ijKf artatem.Quidadhaec Hefwdus} cjuid Finda-
tiis ] tradita ,a Soltne huc fuere advtBa ,videbimur rus?c\\xiA Diodorus Siculus refponderent, fi haufta ab
theatro huiCfUt arbitrer ,fatis o/ficio noftro fmiii. Et iCgyptiis probe alTequerentur ? Hefiodus fane itL.
mirum quam hic omnia de Vulcani templo , de in- Theogo'1. narratThejam cceli ftliam ex Hyperione
colarum aedibus ^rcilon refpicientibus cum He- Solem& Lunam progenuiiTe. Similiatradit Dtodor.
rodoto confpirenr. Id onum hic noto Solonem Sit. l.b. /y. Anticjuit. eap. T. Exprelfuis tameiipro-
,
pcr Memphiticas illas occultandi artes eo ufque fundorum fenfuum architeftus Pindarus ;
qui ciim
non potuiffe penettare , quo poft apud larcham ftatim initio abrupti operis exclamairet : ae^^^t
tApollonius Thyanaus ,qui convenientitfime ftellas fjS^ vSftj^ , j ;\^--jm<; afliiî)/o* adeoque preffius
ttu/
fupeciores ftellis iuferioribus accommodacutcun- omnia fcrucancibus per vSwp «e^ssv hydrargyron in-
Tom. I. A 4 finuaflec.
8 Bibliothecae Chemics Curiofae
finualTet per «(^'jWt»ov 7rZi> fulphur inardefcens, tan-
,
Dei deprasdicatam renere ab t^gyptiis, inquit, ai
:
quam intima auri principia tandem in Ifthmiis ,

Gracos ea tanthm , ^«'« ad Religionern , magiam le- ,
clarius adhuc rem pcofequitur M«-n^ inquit, «a/» : , ges civiies , ^ fJAdathematicas pertineni dtjcipiinas
item .•
oinnem in miverfum lyEgyptiorum faptentiam
.•Lfuaiv iv^fiiiTnt •sâxnov Mater Solis CC- «AAwv. h. e. (jr tememfuijfe, & impidi fuferffttionis flenam,nec cum
leberrima Theja, tui causa etiam homines exi- Gr&corum Qu6 ergo refers,
fludtis conferendnn.
ftimarunt aurumpraepotens prx cjeteris metallis Conringi, ea quaefequuntur j£gypciorum inventa?

SciHcet per Tiiejam qui acutiiis vident, 'ibS-eiov Panopolin,illamAi6«priv>:a™iciAVOT5A«<iS6v ex5/rrfto«e
,
mecallorum perfpiciunt , hoc elt /«//-W.perliy- /ti,.Xril.Qi\6 rckrs iWudEpiphanit ad finemPa'

perionem vero Aiercunurn; quid enim citius al-
,
narii? Erant,inq\ilt,ex ty£gyptits quifactem certts in
ta fcanditmercurio , fi vel modeltifnmum fubjecc' tin£iam fuccis in ahenaferVentiacitra noxamimriier~
ris ignem Enimvero non fabuloefuntantiquorum

.«^ gerent.Qiub refers moly & nepenthes /ôotitwkm,
fabuls, fed arcanorum naturalium promi condi. ab i£gypto accerfitum .''
Qiio refers fex illos li-
]n hanc rera Plutarchui de Phyfica Grxcorum Theo- bros Medicos Hermetis , c lementi Ale.xandrino
Jogia o-n juii^ Jv
: inquit , 7mAoux@tohoyi<»n^ Tmf
, li collaudatos? Quo refers immigrationem auima-
eAAtja^ x«< B»^/3a§«K Acy®- ?v «ûs-otof Mtxf)c<»A)j//i/A6v@- rum in alia corpora?quam ex Diodoro Siculoiib.
jwu3«(j i. e. Barbarorum
Antiqua & Grscorum & //. cap. IV. certum eft Pyihagoram in yEgypco di-
Theologia Phyficus fermo erat obvelatus fabulis. diciffe cum Sacerdotum acutiores haud dubie
,
Mox inltitutum perfequens pcr I<2jw<?»3cxplicat metempfychofin illam ad nobiliorum metallorum

no6tem per lunotiem terram,per ApoUtnem Solem ,
,
animas in viliora plumbi , ferrique corpora incro-
per lovem calorem,Et pau.isinterjedis ty£gyptii, : ducendas ifta docendo tacite reflexerint. Quo re-
fubjicit, Ofiridem Soiem ejje ajunt Ifidem Lunam, , fers artem ex albo illo in vEgypti finibus marmo-
lovern Spiriturn cunBapermeante?» , Vulcanum ignern. re aurum extrahentem ab anciquis Regibus inven-
^c. ejit£ Maneihon ornnia ftifiiis profe<^Hitur. haop- HLvn > dc qazoêrose THodorui Sicuins iih. yintiqtt.
portunc r:(fxeH'erfei fabulam de Sole & exhala- IV. cap. II. Quo refers illam nitri ad Mem-
tionibus aquae interpretatur. Eufebtiu quidcm ut phim conficiendi rationem ex Strab. Geogr.Hh.
facris intentus negotiis asgre concoquit fabulas XVI/ ? Quo refers artem cacdeudi , conficiendi,
vecerum ad natur-imrerum explicaudam adhiberi, erigendi tot pyramides tot obelifcos tot laby , ,
fed condonandum venerando Patri , quod often- rinchos , maufolea, coloffos, fana, fphinges faxea5>?
dat fe hicobfervafle iUud Seneca: In eo-

parum qujEomnia in ^gypto frequentiffima & cceteris ,
dem praio a hove inveniri gramina , a cane leporem, nacionibuspn delperatione fuccefluum intentata.''
% ciconia ferpentem. Quodfi, inquit Euf. PrdLp.Ev.Ub. Cui ufui ex lapide illo nigro ad Memphim tot con-
ill. CAp. XI II. iy£fcuiapium Solemefje veiint, ijuo- fecere mortaria cx Sirahonis lib. XVII ? Qiib re-»
modo is , ob turpem tûafium &

infamem loVis ftlmine fers artcm Medicam , qux in ^gypto adeo fanii-
confiagravit ut cecinit Pindarus

, Non urgebo = liaris , ut Laertius fcripferit yEgyptios oinnes efle
plures fiiilTe iCfculapios , quod ex Cyrillo & Cle- Medicos Quo refcrs i€gyptiam gallinarum pui-
.'
mente nAiexandrinis promptum oftenfu ; Gxre. liciem de qua pulchre Diodor. Sicut. Antiiju. Itb.II.
?
cum illum jfifculapium cum Diofcuris expeditio- Qui aves , inqiiit , &
anferes ntitriunt prater ea- ,
ni Argonauticas interfuille difcimus ex Apollonio rum , qud apud hornines alios habentur procreandi ,
7{hodio i€gyptium autem alium Memphitanum

: naturam , adeo iilis indttlgent, ut in numerum av nm
inducit Clemens Alexandrinus ftrom. prim qnem : dinit mirabilem abeaivL. Non enirn ovis inctibnnt,
eundem Admonit. ad Gent. fulmine iilum ex Pin- aves , fed ipfiingenio , &
naturalt arte ex ovispraier
daro docet , in Cynofuridis jaccre. Sed quod ad coeteroriim confuetudtnem educunt faetus. Apparec
rem facit Sacerdotes ./Egyptii docente contra
, , hic Diodorum non omnia, qua; ad putlitiemillam
CeifumOrigene iib.l. populum fabulis pafcebant , faciebant , per invidiam gencis penetraflis , alio-
ipfifub nominibus Dforum patriorurn philofophaban qufn vel verbulo furni illius excluforii meminifTeC-
tur. Neque vero neceiFe eft fabulas per omnia Quo refers mumias itgyptias & rationem bal- ,
refpondere neque difficile fuerit illam Solis fi-

; famo condiendi cadavera , >£gyptiis utique ante
ve Phaetontis deflagrationem commode ad natu- vJidofis statem confuetam? Qijo refers cceruleum
Tx leges interpretari,fihuc vocaritneceffitas. Sed jllum colorem delicatiffimum a Regibus >£gypti
inllat rurfus Eufebius hb.If.cap. VIII. Ex ûoin- invtntumdMdioreTheophrafio lib. deiapidibus. Qud
teiiigimus , inquit , Romanos novam ifiarn Gr<tcorum refers tot machinas mechanicas, tot horologia,
in fabulis Deorum evolvendis Phyfiologiam probare tot lucernas inexftinguibiles , tot chordas Mem-
iiufcjuam voiuiff^. Sed quid Romanis , Martiis nonis in jCgypto celebres Eben Rhodam Arahs .''
illispullis, cuminteriori Naturae facrario ? Fortia traUatu de Medic iy£gypt. narrat. ^.gyptios olim
& focerc , & pati Romanorum erat ingeniofa
; minutim fecuifle mumias fuas , addidifle frumen-
& fubtilia, Nationum aliarum . hinc ad curio- tum.vinum, myrobalanos , auri folia, fimiliaque
fa omnia , Graecorum ingenio & manibus ute- catholica medicamenta totaque*lnafsa intra vas
,
bantur. Chemicum conclusa inde vel falem elicuifle,vel

Haftenus ex Zofimo , Syntfio , Pfello , aliifque liquorem , omnium morborum panaceam. Haec
vindicata Chemig. antiquitas , & jtgypto pri- Eben Rhodam ex fide Ktrk;ri. Quo refers illa ?
ini ejus twtales adfcripti ; juverit tamen cxpreflam Quo refers Anatomen j€gypci Regibus ex Plinio
pene invido Conringio audire confedionem Omni- : familiarem Quo refers itatuariam, ab iSgyptii»
.'
m tamen , inquit , &

ipfe exifliino i^gyptiorum^ ad Graecos derivatam?de qua iterum Diodorus
aierophantas, omnium mortaitum Principes ^ya-omln- Conftat , inquit , omnes ejuantivis pretit ayx.KfjLxtt)-
iv , Qr ab hii Chernia profti*xiJ]e

jatli/afie exordia. 'ssoiiq ^gyptum freûentafie ,^ inter alios Teraclem
Hacc Conringtus qui poft tamen quafi oblitus fui,
, (^ Theodorum ûi Samiii iilud ApoiUnis Pythiifi-
,
& i£gyptiorum,Chemicorumque odiocxxftuans , muiacrumperfecere. Claudamus hanc fcenam vcr-

omntm iCgyptiorum fapicatiam elevat , obterit, bhDiodort Sic- Anticju.itb. II. Artes ûoûe ,aiC!.
peflurodat, uccunque in A/o/«& 5<»/»w»waSpirjcu afud </£gyptios videmus admodum excultM ad , &
fummurfu
Lib. I. Se£t. I. Subfe6t. L
fummuui perduElas, Viderac autcm Vitdorus ipfe domintintibus tn ty£,gypto verfarCftttr. His adjice
>£gypaim , Julio , & Odavio Aiiguftis , Romanum prxclara illa Origenis : Vtde-
lib. I. contra Celfum
orbem florencirtimo rerum , & arcium ftatu tempe- tur , inquit , mihiidemfacere , acji aliejuis im/Egy-
rantibus. Excutiat quifo \\xc & fimilia magnus pto percgrinatns ( ubi fapientes ty£gypitortm eruutii
Conringius, ut aliudaliquid in iCgjjpto pricer Po- Itteratura domeHica multa de Dits patriis philofo- ,
litica, Mathematica, Religiofa & Magica delituif- phantttr ; plebeji Vero fabulai audicntes , quarum iano-
fe agnofcat; videatque quantumcuoque relude- rant rationem , vehementer nihilomimis fibi plucent
tur , ^gyptiorum fapientiam Grsecanica fiiifle il- earundem cognitione ) putet omnem fe <i.£gyptiorttm
lullriorem. Clariffime Diodorus lib. II. cap. l (^. exhaufffe fapienttam ex vulgi colloûiis cum nemine ,
Profeilus eft , inquit, in i/£gyptum Orpheus Mu- , SacerdotHm converfatus, nec a ûoûam iy£gyptiorum
fnus, Ditdalus , Horrerus, Lycurgus, Solon,PUto, Py- de lalibus myftiriis edoBus. Clemt zy4lexand. ftratn,
thagora-s, Eudo.\-us,Democritus Abderttes, Hi in <i/£gy- V Srgo , inquic , omnes ut femel dicam, qui de re-
fto cerie ferceperunt omnia û<t illos apud Grxcos ,
bus Divinis , [ hoc eft magnis, admiralibus ] egers_0
fecere admirabfks^ Et tamcn hi Graeci non nifi la- tam Graci , ^Harn Barbari , rerum cjuidem occultave-
cinias &
pene crepundia ^gyptiorum percepere, re principia ( tk? !C^%a.<; tiSv 7r?«y|i*<XTaiv «arjjtptil/isM'-
iDulto maxima
retinentibus fibi Barbaris , ut ex To ) veritatem autem anigmatis ,fignis,fymbolts , al-
Strahone aliifque convincitur. tt quid Gricos
,
legoriis , metaphoris , tropis tradidere. QuadranC
adeo excollit CoKrrVigr«j liomines laboriofos illos .' huc illa Diodori Sicjili: Q»£Sacerdotes inquit, [fc.
quidem , fcd ab aiiorum pendentes nutu ab alio- , ^gyptii ] cognita in arcann haiient noli,nt, ut veri- ,
rum ingeniis mucila eciam carpences , & pacriac tas ignota ftt , ad rmltos manare , poena iis eiiam ad-
fua: obcrudences tanquam miracuhi , cum integra, je£la, qiii ea prodant in uilgus. Ergo percgrinato-
vera & folida raro poflent.Hinc Saiticus ille A%y-
, res Grici prohibebantur ab intcriori arcanorum
ptiorum Sacerdos, ut eft in Platonis Timxo ; O Sa- j^gyptiacorum cognitione , ut , lingua , animo
lon , Solen inquic vos Grneci ptteri femper eftis , ne-
, , relligione dilTidentes , ut iuconrulta garruUtate in-
ûe fenex efi Veftrpirn iûiicjHam neiju! canum apud , fames, quanquam aliquid fucci inde traxide per-
vosullum difciplina genns.Hinc Eujeh, Prapar.Evan. fpicaciores qui vel Orphei apud Clem. /ilex. aliof-
,
lib. X. fêtnftijfimos , inquit , Gr&cos femotoi regiones que fragmenta , vel Pindnri Lyrica , vcl Horneri
laboribus maximis oberrando ab ernendicata doclrina- beftias nigras , campumque nigrum inauratum
rum ,
^Htbus florebant Barbari , ftipcftiam itUm Theo- eruditiffinic attaflum Blafio Figenerio in l'biloftra-
logiam conflafte deprehendimus. Atqae hinceft,qu6d tu?» , vel Pythagortc feinur penitiis intuentur,remo-
non temere legamus Pychagoram vel Solo-, vel ,
to fabuli velo , nequeant dubicare. Plaio cquidem,
nem vel Platonem , vel aliosGrxcorum antiquif-
, ut nibil attulerit aliud poft XIII. annorum mo-
fimos hieroglyphica v£gyptiorum intellexifle , ut- leftias , unam fecum in Hellada revexit fencentiam
cunque omnium oculis in tot obelifcis confpicua. in 5)'W/'9/Fo fuo defcriptam , o/x.oiai' oôm ««< ^tbAw^c^,
Benc T)iodorus lib.lV. Liieras ejiias facras appellant ,
ignobilem illam quidem, fi plebejis infpiciacur
( i. e. hieroglyphicas ) Soli Sacerdotes norunta, pa- oculis , fi lynceis autem ,admirandam totius
rentibus fuis privatim acceptas. CcEterum obducet fcientisE Chemicae matrem , omniumque fublima-
parum
animofior aliquis , videri fimile vcti Che- tionum volatilifationum fixacionum , reverbe-
, ,
miam jam oHm in^gypto floruilTe , alioquin enim rationum filtrationum pricipitationum [ venia
, ,
& Platonem, & Solonem pythagoram, & Diodo- , & fit vocabulis Artis ] folidum , unicum & fuffedu-
rum , & Grarcorum pene infinitos ^gyptum quon- rum fundamentum in quo plenius aflequendo fi ,
dam follicitis itineribus circulantes deprehendif- NatursE confulti plus operx impenderent quani ,
fe aliquid iftorum myfteriorum , eorumqus in iufrufluofis privationum , formarum nugarum- ,
fcriptis fuis qusedam dubio procul rehquifle vefti- que univerfalium commentis adftrueudis, nudam
gia. Excipiet iftum hunc in mei gratiam Strabo , tandem aliquando fpeftarent Dianam , quam ipfi
& fpecioilim telum infringet: Eudoxut, inquit, novis quotidie generalium diflertationum tene-
Geogr. lib, XVII cum Platone in <iy£gyptum profe6lus
. bris reddunt veftititfimam. Ncque hoc Platonis
efl , ^
ambo cum Sacerdotibns XII/. annos convcr- aliud eft, quam arcanior iila ante atcada facrarii
fati , ut tradidere nonnuUi. lidem Sacerdotes cittn Memphitici infcriptio .• Natura natura gaudet, na-
fcientia rerum coeleftium prxHarent fed eam in arca- ,
tura naturam retinet ,natura naturam vtncii. Nequc
nis , neûe cum ûoquam dignarentur communicare , inde abludit illud Divini Hippocratis lib. de Dijita:
ttmpore ttmen , q- obfecjuio viili nonnuHa apparuere Concors concordi adh^ret dijcordia rebeilant. Qiias ,
pracepta , Barbaris interim plttrima omnino occnlian- igitur veluci fapienciae ./£gypciac plumas invencrunc
tibHs. Scilicet inter profanum vulgus jeftimati fcrutantes Grarci , magno nihilominus ipfis ftete-
Grsci,quos a Eleufis;& tamen

facris fuis arcet re. TythagorM , verba funt Clementts Alex. ftrom.
fagacilTimi hi Graeci vifi fibi funt intimâdmiflio- I.circumcidife paftu, eft , ut adyta <i^gyptiorum »n-
nis amici y£gyptiorum. Hinc apud Clem. Ale- grediens myflicam difceret Pkilofophiam. Plato non-.
xand. ftrom. I. Pythagaroi Difcipulus traditur Son- inficiatur fe ea , qudtin Phtlofophiafunt prsfhnttftima,
chedis Archiprophecs i£gypcii , Plato Difcipulus mercatum efie A Barbaris. Similia toleralTe ^«a^f^-
Sechnuphidis Hieropolitani , Eudoxus Conuphi- goram credibile eft antequam eo provedus fueric ,
dis vEgyptii. Proinde non mirum quod Strabo fapientia: ut putealem lifnum contreSans tremo-
,
Ceogr. lih. XVII. in hanc rem dilferat , Heliopo- rcs futuros terrae certo praidiceret , notante Mar-
ii domos amploi vidimus , in ejuibus Sacerdotes habi- eetlinoltb. XX. cap. XLlII. Sed quid tJMofes ex
taVerant , homines fy^fironotniig ^ Philo/ophi^ dediii, vEgypto fecum rerulit ? refpondet Martyrum An-
aftendebantur ^ ttdes in tûibus Eudoxus QT Plato ege- tefignanus Ail. VII. <JMofen omnem<iA.gypttorunL^
caluiffefapientiam. Interpretatur rem Philo
jHd&us
rant.Placonem tamen non ^gyptios tantiim , fed
Dtdtcit inquit Mofes^ ab
& HebrsEos agnoviffe Magiftros oppido vcrifimi- Ub.I. de vita Côfis ; , .
^gyptits Arithtntticam , Gecmetriam Rhythrnicam,

k. Eufebiits enim Prdtp. Ev. lib. XI. cap. VI II. Cer- ,
tvm inquit , apud <-y£gyptios tum temporis degijfe^

,
(êtricam , Harmenicamtjue theoriam omnemj , &
fUmem j ciim Htbrai patria fecmdo fulfi Terfis tJHuftcim
^
, tm SymbtUcm Fhilofophiam qua»u
'
,
Itteris
lo BibliothecaE; Chemicx Curiofx
literis facrii defcrihunt :reliqna4 liberales Artcs Gr&- magna pecunia iAbraamo pcteflatemfecit congreaien-
ei docebant. Ex propincjMS autem regiomhus eVocatt di cum pr^Jiarittjlimis ûtbufyuz^ doUifjimtfquz^ ,
Ajfyrii fittu literas , Chalddi fideralem fientiam^ ;

fL/£gyptiis : (]uo fatliim ut Virtutis nomtne inmaxt- ,
hanc er ab ^'Egyptit^ diditit Malhemaitca ciimpri- ,

rnam eTiirnattonem veniret. Nam cum ea gens in di-
niiideditHS. Coeterum utcunquc j^gyptios Muii- vcrfos ritus , opinionefjue fctndereiur , ly fer mutuuta
cam refpuiire tradat Diod. S»f«/. utiioxiam , etfe- contemptism atcjue inJcUationern infenfs tmer Je antmis
iriiuatamque difcipiinam , nihil hoc oiiicit vcrbis ageret , col/tfos inter fe de eortirn reltgione lern.ones ,
Phtlonis quod iii Aulis Principum quandoque

,
S- a feipfs confittatos Vanifjlmos ejjz^ , nihrlûe pror.
tradaotur , difcanturque etiam mollicula, pathica, fus veritatis habere declaravii : ob h,is dij]eri<itiones
& oculos , aurcfque morantia qua: plebeji ufus ,
in pretio hahitus , ut cjtti magnarn tarn iniei/igendi ,
nec iunt nec ede merentur. Nam perfouatus il-

,
qudm c/oûendi , docendicjue facultcttern prtefeferret.
!e fuftinus ^y^ârtyr , AuHor ejUjifl. resfonf. ad & er nftrncrarumfcieniiam 0- Jydernvi bentgne xliis corn-
orthodox. cum docef Mofen Altrologiam ,& Geo- rnunicavit ; nam ante ty^braarni ad Je adventum-.
metriatn ,ut proletarias artes ab jCgypriisncqua- ny^gyptti rudes erant hu\ufmodi difiipltnarum qut. ,
quam haunife , fed mathemata duntaxat hicrogly- a Cha/d.tis ad tyEgyptios profcBx , hinc ad Gracos
phica , folis initiatis in adytis fecretioribus pro- tandem pervenerup.fij. Eupoiemus apud Eujchiitmj
pinanda,vehementer hallucinatur,tumqu6d Artro- prap. Ev
IX.cap. XFII. ryfbramn Cirnartn^ ,
/ib.
logia,& Geometria ncutiquam inter plcbejas A^y- qux 'Baby/onix civtt.is eji quamcjite Vrien nonntilli ,
ptioi um artes numereatur , folis Regibus , Sacer- appe/lant , Grt&ct Chaldi'.':yo/in , natus cuinfapicntii
ooribufque penetratse , ut ex Diodoro , Plimo aliis , omnibm anteiret ,iuw vero A^tro/ngiam Chulaat- &
Jiquec. V^cohc Origenes commeni. ai cap.lll. Rom. cam invcnit Solis ly' Lunxconverjioncs &
,
rclicjua id
jipud tyE^yptios, inquit, nemo Afrologixfecrem rima- genus omnia Phcenices edocuit. Idem mox.- C<^ternm
tu^-jnifi fufcepta circumcifone, Ltteroi hieroglyphicas cUm apud Heitopo/tn Abraamiti ^yE^ypiiorum Sacer-
fierno difcit nifirecutittu; tumquod vana iiia qus doturn confnetudine plurimtmt utercttir , r/iulta ipfos ,
Aftrologiam comicari folent fyrmata fcille ncmi- ,
nec non Aftro/ogiam , cjuajue ad eam pertinent omnia >
ni vitio vertatur, fed exercuifle ut proinde cogni- , i//odocente didtctfe iradtr. Mox icerum:S»V tarnen li-
tio artiumprofanarum in Mofe vituperaiinequear, lo'Um inventionern Babyloniis atcjHe Abraamo trihnit
cumiifum earundem nemo ipfi jure exprobaverir. Eiipelernui , ut principem illorum AuUorum Enochum..
Clem.tyilex.lib.I.flrom. fcienciam Mofis v£gyp- fui/Je (kiiUiVtj , cjiiippe ijiti primus ornmttm Af}ro}ogt,:»Lj
tiacam ica plenins dcfinic: Cum autern jarn efet <£ta- invenerit , non autem tAigyptit. Et mox : Gricci At-
ie grandior , Artthmeticam Geometriam , Rhyth- & lantem tAftro/ogis, inVentorem efje vc/unt^ , fed ni-
fnicam <^ Harmonicam , ^rs,ierea Medicinam fimttl & mirum Altas idem efl aui Snochiti, ejiii Aicihufa/cm ,
^ Muficam ab iis edoiius eji , eûi inter <!y£gypiios patrern habuit : hic ab Angelis ornnia didicti , cjiix tan-
erant injigniorcs ; & prxierea eam, ^ttd traditur per dernad nos , ccgnitionemque rie.(fram perVenerc^-. Hxc
fymbola. &
figna Philofophia cjuam tn literis oflendunt Eupolemus. Similia pene de Abraamo cradi ab Ar-
ioieroglyphicis. Alium autem doUrinx orbern tancjuam rapano fidem facic Eufeb. pr<tp. Evang. iib. IX. cap.
fuerum Regi'im (fr&ci eum docuere in i^gypto , ut di- XV III. Artapaniis , inquit , in rerum fudaicarunt,
cit Phi/o in vita Mojis. Didictt autem iiteras <i/£gyp- hiftoria fcribit Abraamum in ^g yptim citrn tota Jua
iiorum , 0- rerum (celeSliim fcientiam A Chalditis (^ fami/ia , venijje ad Regcm <^g ypctorum Ph<iYetonem
*ib zy£gyptiis. ZJnde in ejus geftis dicitur erudicus ( uc agnofcamus Pharaonem } cjuem tim Ailro/vg <t
fuijje , in ornni z^gypttorumfapiemia. Eupolernus vero praceptis iniiituijfet , ac XX. continuos annos iti
in Ithro de fuddd Regibui dicit, Mofen primitmfuijje tranfegijfet , inSyriarn denuo remigraffe,p/erifcjiie fuo-
fapientem,0' Graramaiicam prirnim tradidijfe fudat^, rum ob regionis uhertatern in tAigypie remanentihus.
Cr Phoenices accepijfe a Judiii.u, Gracos autern a Phoeni- Quin & Phcenicibus Adrologii prxccptaab Abra-
ttbut. Non polTum hic fatis demirari /oh.Henr.Vr. amo inftillata eire Autores iultiuuerc Eufeb.prap.
fini genium, qui ut quodinrendic doceac Mofen, , , Evang. /ib. /X
XFII/. Incerti, inquic Au-
. cap. ,
nihil adeo ab ^Cgypciis didiciireprjECer gubernandi Uores tradunt Ahraumum AJlro/ogiarn opttme ca/ien.
artes , &
ex Ez.ichie/e Tragico ^Touhivi^xS' liatrihrAM, tem primlimi': Phcentciarn, ubi Pha-nices eadem Jcteri'
jnCer alia /ibrofuo de Trifmeg. &c. Curn hitnc Philonis tia ir/ibuerit , ac deinde in zydEgyptutn *£r.ij]e. Sed
><
iocnm , inquit recitajjtt Clemens zyiiexandrinus ,

, nos ad Mofen poftliminio regrediemur. Verum
'uirgulam ex Eupolemo addit cenforiam. Prirob enimvero Vrflne praster C»triA,Kdi illa tscuUvpcoc^ \_
Sc
enimnon adducit C/<?wf«i Piilonis verba (implici- CxiriAiKa, crSint Geometria &Aftrologia] fcivic &
rer fed ex aliis addit
, i-n ^ txTfi-AiM ciâ, acu : Mww alia Mofes. Eufetr. prap. Evang. iih. IX. Muoif |j,
Wy(r;itfu) Tnx.pa liTg 2>lof.:Fî^>i'ri]i 'A/j^/arliwv iSi^cnaKiTB j

inquiC , K«) AtBûv Suiia^wfff iv fAXha, iiîmiitpi.iv^' i
qusefo agnofcac in poiterum Vrfinus Mofen quoque tsZA.inyw; &kt T^f t5 ' kf)(jLiifiu<; ?cA>;f , t^ tktwv x.si^/iia
in Medicis numeratum fuilfe. , Secundo neutiquam Et fane Mofes cjui/<jptdum etiam Vtres
Bic^t*<x. i. c. ,
jnHciacur C/fwi?wf Mofenea didicilfeomnia, quae apprime ca/lebat , non ohiter curn de fummi Sacerdoiis
«arrat Phi/o fed vcro encyclopxdiam arcium a
, cu/tu diJJereret in eorundem confldtratione Verjaiut
,
Gricis dodum fuilFe Mofen id deirium eft quod , , eft. Et ne in mechanicis auri argentique hofpi- ,
ex Eupolemo,Si providencilTime negat , fatisgua- tem fuille arbitremur, aon incommodum fueric
jus Grjecorum literas a Phcenicibus derivatas ( fo- expendere Deum, quidem Exod. XXX I. exdiajfe
feph. /ib. I . contr. tyfpion. Grx i anticjuifjlniurn /i- Befcleeiem ad excogitandu varia in auro , argento ,
lerarum ufiim h.ihuijfe treduntnr <i Phusnicibus â & amficia , euudem tamen Dcum optimum
cere
Cadmofe didiciffe g/oriantur ) Phccnicum a Judasis, maximum abundaiuiori fpiritu ad cadem gubcr-
Judeorum a Mofe Mofis ab yf.gyptiis ./£gyp- , , nanda implelle Mofen. Ut non fruftra Pht/o fnddus
tiorum a Chaldiis & Abraamo fqui judice apud iib. II. Al/eg. Leg Voravii Deus Mofe,i qt Befe.':
EuCehiiim primus docuic yEgyptios

iÂrtapano lee/ern fed inventes tabernaculttm
, vafa e\us om- ^
Afiroiogiam ] Abraami a Pofleris Noachi Sechi- , nia priiis a, Mofe, deinde a Befe/eele de/ineata(^ pa-
quc horum ab Adamo, illius a Deo. De Abraamo rata. A^fofes-enirn cflexemplariurn artife.v,cceterum Re-
:
tlifertc fojephus Antiqu. Itb. I .cap. IX. Rex donato feiee/irnagines torum exprimit. Artapanus apud Eufe-
IfiM/i
Lib. I. Se£t. I. Suble6l. I. II
l>ium pfip. Evang. lih. IX. Moft, iiiqiiit , & navigio- vic, ut iiget ardius: neque enirn quifquam funden-
rum, cr mitchinurum , ejnibus addnlli fHrfitrnlaptdes do. cliquando, urendo.fimplici igne , ita intima
inter fe pofiea con\ttngMttir ,
(fj' arwornm <Êgyptiaco- auri vifcera exenteraverit , ut poculentumevadat,
rum , inftrnmentornm partim hauriend^ vel deducen- & non ftatim projcdum in fluvium lidat in fun- ,
dA aqnji pariirn heilt neceJJuriorufH-' tpfittsqHe adeo

, , dum , nili Chemia & quidem arcaniori Duce. Red-
Philofophie inveniionem acceptam referitnt. Qhibus dacur , (\ vacat pulvis ille auri tenuiff.mus five eli-
ipfe rebuinonmodopnpulorum fibiamtrem conctltavit, mando fivc tundendo terendovc uratur vel de-
, , ;
veriim etiam parcm (ttperii honorem A Sacerdotibus cies mox aqucC infundarur petet c veftigio fun-
, ,
qui 'EpfjduJ illum ob facrarum Itterarum ipulunlew ap- dum & hiatum potantis eludet. Non adducam il-
peiiaruat ,facile impetravit. Scd vcro quas tiim lilud Nicoiail.yrs. tcftimonium qui in hunc Exo- ,
Mofes cum null^ ef-

teras facras intcrpreratus eft ,
di locum conVmentando refcrt tradere Dodores
fent an hieroglyphicas
.•'
non pugna\«erim. Id ta- .' Hebra;os reos filiorum Ifrael bibentes hanc
,
men fatis concoquere nefcio Alofen a Sacerdo- ,

aquam pulvere vituli infectam in barbis poftea
tibus vocatum Hermetem obflat enimvero tJôfts ;
colorem sureum retinuilTe alios non item hoc , ;
2tas Hermete recentior; id qiiodpoitea, fpero, enim (i verum, miraculum fpirat, nonopusChe-
clarc elucebit. Ut taceam Ifidem i£gyptiis dici mi^. Polle autem aurum corrumpi , & a fuis
Medicin.e inventricem illam ipfamtamenab Her- ,
velut annellis reclamaret tota Pyrac-
exire , ait
mete fuilVe edoftam monente pUiribus Diodoro Si- monum cohors nihil efRcertt docente ipfo Dei ,
culo; hsEo autem ante Molis tcmpora contigifle , Spiricu I. Pet. I. v. V 1 1. & v. XV 1 II. aurum ef-
quod Medicina ^gyptiornm Mofe fuerit anti- fe <p3wotoi' & corruptioni fubjedum. Enverba: Et-
quior , advocatis ad condiendum balfamo Jaco- SoTS; oU !5<|)3woTii?r ,ot)j>yoû »j ;^va-lu eAv3-^w3v;Te. lCem
biim Medicis. Verba Genef. L. Prizcepit fofeph Mi- t.u.ia)Tipov jL^vc-la tS :i?n:AAuju.6isi- Qiiod (i quis minus
nifirii fiiis ^JViedicts , «t aromatibm condnent Pa- difium propric exillimet ,iciac, idem cridni ex-
trem. Nili forfan Sacerdotes UMofen vacaverint perimento polFe demonftrari. Alii ex fuaveolen-
Hermetem alterum.id quodnihilominus odia &%y- ti & odoracilTmio illo halitu qucm non ica
, ,
ptiorum adverfus Ifraelitas incernecina vix permi- pridem invencum in monte Nebo isjitofis ftpul-
ferint. Credibihus fortalTis Judxorum Sacerdotes crum exfpiravic , fi Homto in Hifi- Ecclef. fides,
ita appelafle tj^fofen , ad imitationem /Egyptii il- Chemicum aliquid iaborarenr excorquere ,
quod
lius Hen/ieiis , ante , cum in .,£gypto viverent , au- fimilcs pene odorcs polUceatur Chemta , fed no-
ribus fiiis toties occentati. Pimiuslib. XXX. cap. ftrum non eft vel hariolari , vel morofius indnlge-
I. Magnum facit Mofen , fed haEfitat , dum cum re conjeduris futfecerit nobis illud Philonis dz^
:
Jamne componit. Thilo fuds.vu de eo , ^jHod detertor mtmd.opific. <J^ ofes Philcfophi^ afieciitus fafiigium,
docet Mofen non prius def-
fotiori foleat irifidiari ; & eraculo de prscipitis ISlatura ^rcanis edoUtti. Ad
cendiffe in ifigyptum cum fophiftis conflidurmn fummam , efticiat alius non Chemicus qua: hic
quam poflquam egregie meditatus elTet diflTerendi & rjôfen non fuifle Chemi-
prsftituic iJMofes,
facultatem. Cceterum ne longiiis abeamus aguoC* ,
cum agnofcemus diduri tum demum ckrius cum ;
cunt Rabbini in capite primo MofaicEE Genefeos Philone de pram. & pasnts Hunc folum [Moftn] :
plus mynreriorum naturalium , qiiam in omni Bar- memoriit, proditum efi fine anro , argentoqiie ,ac reli-
barica Philofophia, tantum fubrilitatis , ut nemi- ejuis opibiii regnum admtnijhafje. Sed quando aurum
ni fuorum ante annum jccatis trigellmum ledio- fuftinemus cp}wpTBv elfe & corrupcioni obediens, ,
nemejus judicent temere indulgendam. Sed utrum non ab re fueric utcunque prxter infticutum , il-
Chemica quoque fcierit tradaveritque Aiofes, ia , lud Conringii de Herm. iiJMed. demirari Conftat , :
fufpenfo relinquimus nili quod parum adhuc cum ,

inquic , a nitllo deniejue animali , Upides tnetalU , ,
Conringio fabulari libeat. Ita ergo ille Multo mi- : & metallicos fuccos corrodi. Quid adhaeC Jul. Obje-
nus efi , inquit <jmd moremur nonnnllorum fabuloi ,
, qnens Obferv. XLlV.ServilioCepione, zit,& Ser-
ûafi Mofesvitulum aureum comminuens Chewicum , Vtlio Gemino Coff. aurtm in Capitolio corvl roflris
igerit. Cur autem hx fabulae Conringi fpondere .' non tantiim devoraruuL. fed commederunt eiiam-'.
,
aufim neminem, nifinobilem Chemicum idprxQi- Item, Mures Ântii coronam auream arroferunt..
turum , quod Mofen hic priftitilTe docent Idem Obferv. XXX IX. Mures in <zde lovis aurum
verba Spiritus Dei. fi, ut jacent, interpretanda roferunt. Idem ObferV. L XXIX. P. Afrtcano &
fint i Audiamus Exod. XXXI 1. Cepit nJÎo- LaHo Coff. Frufinone aurumftcrum mures arroferunt.
fes vituUim illum ttHreum > iûem fecerant , combuffit -(Eftimaverit \\xz inter oftenta fupciftitioforum
igne , ey" comminuit tenuiter , infeminaviique aejU£,de- credulitas
, nos did cimus non temere Deum c
ditque fliis Ifrael potandum. Audiamus Deut. IX. machina advocandum. In hanc rem Eorellus Hifi.
Cepi, inquit Moks, viculum cremavi , igne, vnld^ & ObfMed.Cent.in.Ohf iXXXXr. Domintn
divifi tenuiter , donec inUar pulveris efjet , cjuem prola Pierre , inqiiit , nobiiis Cafirenfis dim machina'
ex monte profiuentem. Hinc fuere ,
jeci in fiuvitim rum be/licarum cu/ios effet , cr direElor narrat mures
quos pungit ConringiM.qai colligerent, Mofen Che- fupra centum globulorum plmnbeorum pro tor-
ltbr.i<
mica arce aurum ica divifilTe ut in pulvifculum in ,

meniis bellicis defiruxife if voraffe. Fatetur idem
,
aquis diifolubilem attenuaretur , neque enim au- Borellm ftanneum vas fibi a mui ibus corrofum
rum ullo modo vel per fe in pulverenn. comburi, vel tempore peftis. Qiiod ferri fuperficiem fubigaC
pulverem ejus ica in aqua profluente fatifcere , uc tandem ventriculus Struchionis , Florentia» ani-
bibi poffit. Sennertus de Conf. Diff fubjicit vocem & madverfum. Ita legimus & argenteos clypeos a
^•va non folum notare comburere ,fed qt fundere^ muribus Lavinii arrofos , & ferrum in officinis
liijuare, ^
quocunejue modo iu pulverem comminuerz.^. ferrariis apud Chalybas. Exiftimare Ijbet fin-
Demus hoc Sennerto [ quanquam non rantiim LXX. gularcm illam dulcedinem , quam in plumbo &
Interpr. tum illud Exod. XXXI. diferte reddanc, ftanno [ dc ccrteris metallis res incompcrta fe-
^fMiiiiXrja-iv dvrlv cvvweJ, tum DeUt. IX. KXttv.xvax xii~ re ] eciam fine acidorum miftura deprehcndic
tiv a/ TsueJt , & BftxtorffiM aliique explicent ; exu- ignis Chemicus , murium palato fapere , cum_
;
rtrt , ineendtre, ] adeo tamen id nodum nou. fol- bominibus , fi ore copiofius alTumatur ,
vcncni
more
12 Bibliothecae Chemicx Curiofx
Palsftina Maria quaedam ( cujus
more vits minetur periculum. Tacebo non omne Anemipi* , in
aurum deiuibus ita male morigerum elFe ut Eu- , fcriptum Parifiis mihi oftenium quanquam forfan ,
ropium noftrum. Appofit^ oculatus teftis FU- fuppofititium ) ut taceam recentiores , Italorum
curtiiu Hiji Inful. Mad.^g.tfcar .•
Ce cjui cft de re- IJabellam Cortefiam,Gi\\ov\xm AtguHliiniam, Britan--
marqHabl<L,- , inquit , Ceft ijitU ny a nul Grand dans norum Kenttam, Danorum Bertam Frtftam , Annam
n'ait detor de fcs Anceftres ,& J^lêcheriam Germanorum & alias infinitasmari- ,
toute cctie Ifle , qiii
nom
cet or n'eft en attcme facon femblable a t'or
qtte torum , & familiarium beneficio in re Mcdica in-
avonsenEurope^,eea>nplMblajfard,7nats prefjH^ clytas. Sed nos zd Mcrct^rtum. Difcrte ?W//-
poft chus de myfter.^gyp!. Scriptous , inc^Mit , z^gyptti
aitft dou.x a fondre ûe da plomb. tt ^paulo :
putantes omnia inventa ejje a Aiercurio , ( ergo &'

Les Orfevres dtt Pais de Mudagafar ne faurotent em-
'
ployer notre or dtfans cjuil efi trop dtir a fondre^.

,
ChcmJca ) tibros (ûosjue fttos Mercurio injcripferz.j.
Etrurfus Uor de Madagafcar eft tres-facilea
:
Ad rcm luiins Matern. Firmicus lib. III cap. 1. ê-» .
favoir celuy qn'tls Petofyri^ Ntcipfo : Mttndi , inquic , genituram eftk_,

fondre , dont il y en a trois fortes ,
appellent or de Malacafz^ , cjui eft hlaffard , & «O Voluerunt , fecmi <i/£fculap:tim ty^nubi?» , qKibus &
Vatit pasplns de dtx ecut fonce : & efl »n or qui efl potentijfimmn Mercttrii Nimen iftius fcientta fecreta
fort doux afondre , drprefque auft

aifeqiie le plomb. II commiftt. Hinc difciraus ty£j'culaptum ,
qui inven-
ya. dePorde la Mecejue , ûivatit bien i'or de^ tor Mediciiishabetur, fcientix Orgiis z Mermrio
Secjuin ,& le troifiemc efl cehii tjuont apporie ies ,
imbutum fuilTe, f five hic vivam vocem utgcas,
Chreiiens qni eTi a leur de fondre pius dur. C\sQ fcriptadifquirere nunc alienum efi: ) adtoque
,
f<fon ,
Sed contrahcndajam velaiftxc. ^ ^ Mercurii difcipulum nani de yipolltne quemiti- :

,
Veriim quo audore cceperit primum inyEgypto dem primum Medicinse agnofcun:: Magiftrum , res
Chemia , opportune aliquis percunSabitur. Equi- ccrta eft , clarirtime enim 'Diodorus Siculus .-
IJiSy
dem nil dubiramus Hermeti fi\c Mercurio tum inquic , Horum flium a Titanibus occifim , ineûi^»
tum Chemis adfcribere originem,quic- aijuu inventum non reftituit tantumvttit , Jed imriior-
MedicinsE,
quid etiam de ucroque reluftetur Conrmgius , eo talem reddidit. QHern tjuidern Horum , ApoUinem in-
quoqiie in Hermetcm proveftus odio ut in medio ,
terpretantur, ac medendi, divinandiûe arttm a Ma-
reh'nquat ,fueriine aliquando HermesûidMm huma- tre Iftde edocluw multum hotninibus titm oracult^, tum^
nifangainis, an vero 'Datnon aliquti , &c. (a) Ufque medelis emoliimenti attniijf^. Horus crgo five Apol-
ade6&: fupera&iafcTamovenda,utcolor qu^ra- lo unde fcriptor hicroglyphicorum Horapolia)
(
tur indi^rnationi. Sed nos provchimur. Reperto- Medicinam haufit ab Iftde-^ Ifts ut ante moni- ; ,
rem difcîplinarum & artium omnium A'J,yptu Sa- tum, a Mercurio. Ufqueadeo evidens eft,non dun«
cerdotes a^^nofcebant Hermetem ex Dtod. Sicuio taxat quod Ciemens Aicxard. pulchrc demon-
,
lib. II. cap. I. & ex Strabon.

Medicinam lib. XVI. at firat , ,JMofen plerifque Graecorum Diis antiquio-
& Chemiam inter artes jCgyptiacas elTe jam ante rem effe, fed & Mercurimn aliis Medicinas invenco-
oftenfum;& dcmonftravit operosc Ktrcherus in ribusantiquiorem.eorumque Magiftrumfalutan-
OEdtp. iy£gyptiaco. IterumDiodorus lib. Jntiû.I. dum. Nani & Api vetuftiorem Hermetem nemo
tap.II. Merctiriumt^gyptiihonorant tit repertorem dubitavit. Docet qmdem Cletnens Alexan^^.ftrom.
rerum piurimarum quibits vtt& hominum confuieretur. prim. Medicinam prmum ab Api ûodam ^gyptio
,
Is imprimis ohfer<Qator aftrorum curfu! ftiit , & vocum inventam , deinde ah ty£fculapio auElam ejfe ferunt.
harmoniat adinvenit- PalmftrA etiam, numerorumûe, Sed illud explicandum eadcm ratione qua ifta ejuf-
& ad corpora curanda Medicmt. artis tnvcntorem^ vo- dem Clemeniis : Noricos conflandi £ris , ferriûe pur-
Ittnt. K« n^ ^ sjfei tb
TmKou^^co; ^firlil \}zTii.^â< ,
fl-&i. gandi rationem primos tenmjfe : nimirum falval u-
fjciK.TTîwiffyig •nsKoiTeuii; '&htîKnJr:m nam certe iiiiTniazc ;
balcaini, & Hermetis tanquam primorum om- ,
'SshxTii <rufA,xT(Sr- Medici operis elt. Idcm Diod. nium audoritate. l^[e Clemens Alex.firom.prtmo
lih.I.cap.II. AJferunt & <^gyptii , inquit , //;«/<?7» ex Arcadicis Ariftippi docec Apim illura Argorum
fiurium ad morbos medicamentorttm fttifle inventri- Regem Memphim ccdificalTe , ut inde quoque Her-
cem at unde haufit fcientiam fuam Ifts refpondec
;
.? metem, five Chanaanem quippe Memphi,& quod
,
Diodorus : tradi , exfiare in Nysa Arabiix, fepitlchra confequitur, Api longc antiquiorem efie convin-
Ifidis (^ Oftridis , ejfe autemutriûe
dicatam coium- catur. Scripfille & Medica Hermetem inter alios
namfaeris itteris infcriptam in coiumna autem Iftdis , tr&dkftrom Pl. Clem.Aiexand. Sufit ergo , inquic,
h£c ieiri : Eaolfis futn ^"yptili^gina A Mercitrio X LII. iibri Mercurii Valde neceftarii ex quihiis ,
eruiita , &c. fcilicec in illa ingenii magnicudine XXXFi.ûidem , cjui omnem zyEgyptiorum Philofo-
parum fibi fubtrahere vifus eft Reginx,

Hermes , fi phiam continent,difcimt ii, <jtii ante diHi , relt<juos ati"
uc inclarefcereC illa quoque,parcem aliquam fcien- temfexhtY].oi,<^(plôi , ut qni pertineant ad Medici-

tis fux qu^ ad Medicinam fpedtabat relinque-
,
, nam,nempe de conflruUione corporis , de morbis , de.^
reC; non ignarus inhoc etiam muftaceo laureolas inftrumentis, de medicamentis, de ocults&pofiremo de
Quxrere fcquiorem fexum. Secutje Iftdem illo lau- muHcribus.Chemiam autem Hermeti debere pri-
dJs thytfo percufls Cleopatra in ytgypto , in Caria ,
mordia non inde modo conficitur quod yEgyptiis ,
ipfis,
a) Qiibci vere exticcrlt Hevmes .npud utgyptios, qubdque Vir fuciit magni nominis fcientiaiumque apud
( ,
camGentemPater, fcoucntibus probat Clavill'. Aucov noftcr fiiodcHermctis & j€gyptiorum S.ipicntia Li- ,
bro contra Coniintrium rurlus fcvipto. î,inquit , PhasnicibusTaautus ^yEgyptiis ]amThoor, ]am Tlooth.jam
Thoyth jam Theuth appellatus traditur, ut sx Phylone Bybiio , Piitone , ThIHo , aitifcjue conftat ; Vojfio etinm-
,
Thouth,lib. de Idoioi. Gr£cis Herrnes, Latinis Mercuriiis, verefmjfe ho?ninem ab t^gyptiis Deum rtputatu7n ,
afferitCiemens Alcxandrinus iib. i. Stromat. Antiquifftmum iteinfuifte homtnem in omni genere doclrina in- &
ffruUiJfimum.docet LaUantius iib I. Idem habent Philo Bybiiits apud Eitfeb. Prapar. Evangel. iib. i. Piutar-
chus de IJide &

Oftride ; Diodorus Sicuius Bibliotheca iib.i. Cicero iib.',. de Natur. Deor.Plato in Philebo atque
in Phitdro Sanchoniathon item apud pracitatmn Eufebtum
;
aiii dc qiiibus vidcii poteft pvccdidus Autoiis ; & ;
Libcr,cum nobis impvtefentiarum p.iiiculahxc cx codcm dclib.virc,facis fit, quo lcilicct aliquatcnus conftes
Hcrmcccm noftrum uon ica Chimsticum Eiiire, qualem iibi gracis nimium Hngic Convingius.
Lib. I. Se£t. I. Subfe6t. I. '3
ipfis docente Kirckero , fapientia Hermeiica ap-
.
jungiiur, unde cr fi"gitur Deorum minifler, ejubd eorum
pelletur, fed& ex iiilcriptione illa Copticis liceris obtemperet potefiati , nequaquam dc foliS Planctis
faxo prope Memphim iniculpta, quam inde defcri- ca-lcllibiiscapiendum,fedaccommodaciflrimcquo-
plic Mtchael Schatta Coptita Memphitanus non , que de ccrreliribus. Sed hxc alias. Quancus au-
ditiiculcer colligicur reddica Lacine verba ica fe : tem fueric Heros ^gypcius iUe Herrncs , vcl ex co
habent : deorfnm : aflra fur-
Caelumjurfuin
, ccelum judicare elt , quod ipla quoque /Egypcus Stephano
furn , aflra deorfum ijitnd fnrfitm , ornne id deorfum : Byzancino in yocc^KiyvB.^ appellecur 'E?|Wo%vjW((^,
h£ccape,Qr heaberis. Hxc enim vcrba /<«^«/« Her- live uc prudenter emendat VoJfiM de idol 'E/>jmo-
tnetfsSrnaragditu tam (imilia funt.quam ovoovum, %)j,wi@-. Accedic & aliarum gentium de Herme-
adco ut ex illa in faxum tranilata videantur. Sed te )udicium. GaHi,ex Jul. VI Comment.V 1 1. .
de tabnlii Smaraadina mox plura. Nos Hermetem bell. Gallici iJM ercurium Deum ma.xime colunL,,
:
in cjEtera ingenii magnicudine auri quoque cal- hunc omnium tnventorem artium ferunt. Unde hic
luide naturam vel ex Chronico yilexandrino confi- Galli an rarus ex oppreffi reliquiis Brenni nuncius
?
ciemus famum, inquit, a Pico fove, /tait£ & Occi-

: reverfus Gallias illa Hermetis imbuic reverentia?
dentis Regt natum afprrnant : huic k Planeta Mercnrii an a reliquiis Gallorum e Galatia redeuntibus hau-
mmen fittjje inditum ; reperijfe aurum, ejttfcjueconflan- fere Druidê ? Ec in Grrcia cultus Mercurius.
di racionem , convafatifûe rehus fuis , cfr Tntilto auri Straho hh.V 1 1 1. Ad Olympia crebra funt in viis
pondere in ^^gyptum fttgijfe ubi a Mifemo (\. e. fra- , Mercurii donaria,!d eft, ''Efuu^. Hebrsi prover-
cre Mifraimo ) Rege Chatnigena receptus tckm pro- bio quoque jadtant, fpargere lapidesin Meikolis,
fterfapienttam,& artes varias inmagno verfaretur ho- hoc esl, in honorem Mercuni, de quo Drujim. Qîo
nore, defuntio tandem fuccejfifje. Crterum quid du- &C SalornonisiWud ProVerb XXVl. ficut qut prejicit,
bicamus ex Homero Chemiam Henneti vindicare? lapidem in accrvurn Margemah , credicur relpexiffe.
Hic ne nugari femper exiflimemus fabulatorem Illam projedionemlndisquoque tamiliarem elle,
Melefigenem , initio ex Diod. Sic. /tb. I cap. //. . in honorem Mercurii teltis eit Vincentiui Bellova-
monendum Homerum ad zy£gypiios profenutn rnultu

, cenfis lib. IV. Specul. Hiflor. Saxones Hermeti co-
ab eorundem Sacerdotibus percepiffe. lêrcepic enim- lumnam erexere Irmenful , quafi Jr^criJUT^c^ful /
vero non foliim inyfl icum illum Martis & Veneris a Carolo Magno , capco Eresburgo , deftrudam.
in OdyiT. 9-. concubitum non folum profundas il- ; Gandavenfes Hermeii ftruxere aram refcrente ,
las de beftiis nigris & campo nigio aurato fubti- , Theodorico Abbate S. Jrudonis Walachria Zelandise ;
litates, a folo Chemico ad oculum demonftrandas, dedicavic ei idolum uc efi in Chronico ZelandtA.
,
fed & illo occultifTimi fensiis hymno» quo Mercurio De caufis conjedorum ad fliacuas Mercuriales la-
fupplicac , ifla percepit : pidum,uccunque non inconveniencer commence-
—— 'Eûij? Ttvôg t/l iTtifîTD -nyjiluJ. rur cum Comutm de natur. Deorum , tum Sanfjn-
& mOX : 'EputJ? TO( Tciaim^ TtVfntct' , "nvf t' ot.viiuv.iv. rienfis in Polycratico , re6cius camen haud dubie
Dices , quid inde fequicur? fequicur, opinor , quod fefe expediiflenc Chemiac bencficio. Hic cum aras,
qusericis. Paulo poft enim , ubi Apollo aereum columnas ttacuas Mercurio ereftas cradanc Auco-
,
Hermetis hujus antrum ingreflus penetralia tria res , anfam capcavic Conringiui dubicandi hon.ane^ :
clave lucente referairet , fpedlatus in antro fuerit olim, an ex Damonum phalange, quanquam du-
bium omne difcuciac IHittarchm Dtodorw alii , ,
& qujE adduntur reliqua , manifeftiffima, nifi csecu- hominem videlicet fuilfe coeleiîCfimi ingenii , &
tiamus, Chemia velHgia Hic ne quis inflet , du- benefici, Ofiridis nocarium facrorum, Ifidis Magi-
bium elfe , utrum Homero debeant nacales affuti ftrum , brachio quidem breviorem quemadmo- ,
illi Homerico operi Hymni,mihiquidemhoc loco dum Typhonem rufum , Marcem candidiorem,
facis erit pro Homericis aplerifque haberi, & an- Ofirim nigriorem &c. Mcretur & audiri Clemem
,
tiquiffimos cfle Homerica; qusnam cnim praecise Alexandr. flrom, prim. Quin etia?n e.v iti , inquic
fint etiam in Odyflea.^ Iliade, neminem hodie
, qui alicpiandofuere homines in ^y£^ypio ôpintone au-
mortalium fcire pofie, & ne olim quidem in Grxcia tem ho7niniim Diifueritnt Hermes Thebatitis gr Âifcu-
feifle fatis perfpedum neque hic vacat ex Laertto, ; lapitis Memphitanui , ^
rurfus Ttrefia^ Manto , &
aliifquepleraque etiam Ariflotelica fcripta in fu-
, , Thebis. Icem Auguflinus lib. VI 1 1. de CtVtt. 'Det :
fpicionem adduxiife, & collocafle inter fpuria. Ve- 2ôn attendunt in omnibus /iterii Paganorutn
, aut ,
rum miffis Homeri hymnis, fi vel primum OdjflU ui, non inveniri vix inveniri Deos , tûi non fuerin-t,
, atit
verficulum atcento lumine incueamur homines. Placo in Philebo /'o/?5«aM tntentatam vo-
:
cem excogitavit flve Deus alnjitis, five homo Dtvimu,

'Av^m ix.v*igTifm , i. e. Mercurius procorum mafculo- qua/is apud zAigyptios Theuth quidam fmjfe fertur,
rum ammoi evocat, , nihil xûinunpov dici pocuilfe Hermes ergo , five Mercurius Clementi Thebanus,
deprehendemus. Enimvero R prxparatis metallo- Icilicec Thebis j€gyptiis nacus credicur , Sanchu-
rum mafculis ingeniose jungatur Mercurius ani- , niathoni apud Eufebium Phoenix aliis Graccus quse , ;
maseorundem prjevia fublimatione facile evocat, diverfitas pronum ad finifieriora judicia Conrtn-
feciimque attollic. Confpirac amice illud vincu- gium eo denique perpulit, ut fcriberec confidenter:
lurn.quod Marti injecere Ocus & Ephialtes Aloei ne quidem fecure credtp0ffe,fuiffe apui z/£gytios a/i-
filii Iliad. i. a cujus nexu poll cocos demum
crede- ûem Hermetem Trifmegifiurn , auUorem mult£. apud
cim menfes vindicacus eft: fed non nifi bencncio , illos fapientia.lta.n(: Co«>-»^^«optime, vocandum eric
Mercurii ;tandem. inquic Poeca, Martern fnratusefl indubium fuericne in reriim Natura Homerus
, ,
yl/f>c«r««/, e. inalcumexctilic, Hinc Pythagors,
i.
quod de ejus patria difceptarint Gra-caj civitaces
tefte Laertio Mercurius appellatur twî^^ r <|'t/%&Ji', Smyrna, Rhodos,Co/opho,Salamin,Ios,4rgos,Atheni.
idque nifi convenientifRme , & Homero
fallor
, Icane exiftimandum , nullum vixifle Thomam^
Odj/Jf. K. ;ûjiffix-m;. PropCerea illud Servii in I.
a Kempis , quod de Patria Scriptoris ejus ad-
Ceorg. Firg. Sciendum fane dc Planetts <juinque duos
huc pugnecur ? Itane nulium Peironium Arbitrum ,
, Martem er Saiurnum
cjje no.vios
duos bonos, '}ovem , quod Valeftus nuper Maffilienfcm cum faciat om- ,
& fênertm , Mercwius vero talis cH, qttalis ille , cui nibus hactenus contraria opinantibus Irane :-
Tom. I. £ nulluai
14 Bibliothecae ChemicsE Curiofae
nuUum Cadmum viderunt fecula ? ciim Diodo- alins i>i admirationeCirces ,gtoriam herhairum ty^gy-
rus eum Thebis ^gyptiis ortum memoret cx- , pto trihktt. Herha* certe iy£^ypii,tf a Regit uxore.j
teri iii Phoenicia : fcilicet , quia H ennes nonka. tradiiai/Hit Helentc plurimoi narrat , ac ?iohiIe illnd
mulco poft diluvium floruit ,

qua tempeftate rari nepenthes , ohlivionem triftitiii, veniaynejue afferens, ab
ubique vcl nulli fcriptores , non mirum de ejus Helena utijne omnihns rnortalihtis propinandum. Ne-
Patria a polk-ris Tfigyptiorum diverfas foveri opi- que propterea negamus plurima vana , fuperftitio-
nioncs.Nos cum- momentis pofl; adducendis moti fa, magica,ridicula tum Medicini , tum reliquis
Hermetem arbitremur non fuiTe alium , quam artibus itgyptiis paulatim fefe ingeffiffe, ut in pin-
Chanaancm rogamus Conritigiwn, ut prscise no-
,
guiori frumentoinfelix uon raro iolium dominari
bis Chanaanis natale folum dcfiniat nos ite- , & aflblet quo & referimus ^îgyptii illius «y^<n««>
;
rum pollicebiniur nos Herweiis patriam ad amuf- docentis ineptias Galeno ^mjiue lib.de Mitrc.cap.
fim delinitiiros. Sufficerent jam dida evertendis //. e/' /F. prudenter irrifas
Conringii rationibus docendoque tam Medici- ,
Pofteaquam ergo liquidum rcddidcrit tot
nam quam Chemiam iCgyptiam ab Hermete pro- clarorum ex Antiquitate Scriptorum auQoritas,
fedameire mantifli tamen loco pauca adjicie-
;
ftabilc jam olim in itgypto Chemix fuifledomi-
mus : Hermes Pliyficorum Magifter

Teriftiliano cilium , reftat difquirereaccuratius, quam JEgy-
efl , lib.d" iAnim. cap. II. advnj. V.demin. cap. & pti provinciam , quam urbem elegerit (ibi pala:-
XV. Dtodoro Siculo cip. V 1 olese inventor. Et X .

ftrx loco illuftre Itudium. Ubi adverrendum He-
quando edoda a Mercurio Uis pharmaco 'aS-o**- liopolin Diofpolin feu Thebas Êgyptias , Am-
,
cnixA filium Horum vitje reftituit , confequitur in- mon - No , & No - Ammon facris vocatas fcripto-
de manifefto iJ^ ercurium illius pharmaci pri-
,
ribus ex^Bocharto ,habitam Aftrologia: cxactioris
mum fuiUe architedum. Nec immerito exiftimari & Aftronomis primariam fedcm , ita enim credi-
poteft ab Hermete profeftum initio medicamen-
, , mus Hecateo Diodoro Siculo lihro V.
Milefio , &
tum illud, quod fua quoque a:tate ufurpatum Dio- cap.L. &
Straboni Itb. V I I. citerum arcanatn X
fpolitanij. ^Cgypti mulieribus tradit Dtodorus,aî\od Chemid oflScinam Memphis potilTunum inclaruilfe,
& olim HclensE ex ^gypto tranfmilliim , vijrrevS?? id quod ex Panopolite Zofimo ,& ipfo j£gyptio , ex
ilhid, & «x"^'"' ôinero defcriptum. Vo\'Dtodori Synefio ex TJello jam ante demonftratum. Sed
,
lib.II. cap.VI. Homerumin iy£gyptofutJJe tum alta cur Memphispotius quam Heiiopoli > h\1)iodo- ,
multa indiciafcrHntur, tum maximc potio ab Helena ri lib. II. cap. //. videor mihi rationem ejus quafi
tnpr£tcritoriiMobltvionem Telemacho data. arrL. N per ncbulam confpicere 0(iZ<8i/«j, inquit e^^j»- : ,
potionftn ad abolendiim lutlum , cûam Poeta Helenam ptiormn Rex Chemmis Mempht regnavit annos L.
compoftiijje fcrtbit , Thebts tyEg yptiU a Foiydamna adtficavitqiie trium pyramidum maxtmam , inter fe-
Thonu uxore faâmconjtai, uhi nunc cjuoûe nmlieres piem clartjfttna opera numeratam^. Scilicet credibi-
hocmedicamine utuntur. <iy4pudfolos verb Heliopo- le, voluifle Chemmin , ut arsnominifuo fimillima,
litanos atioqne olim inventa tradunt tra cr doloris & infua quoque urbe prascipue excoleretur. Acceda-
fharmata. Nullius hic fuperftitionis indicium.Cre- mus propiiis ad hunc ignem. Memphis varia radia-
dibile Diofpolitanas mulicres fulphur illud narco- bant delubra,collocante ibidem Sirabone lib.Ceogr.
ticumopiatorum cicurare refiius potuille ,quam Xr//. non tantiim Vencris templum , fed Api- &
hodiernos pharmacopceos. {a) Neccft, quod au- dis , Serapeumquc ; verum prxcipue admirationi
tumet Conringuu: nepenihes illud vi fupra natura pofuit ibitemplum Vulcani , magnificum illud & Da^- ,
tejiatem ajjurgente enim mittam Poetarum egijfe ; ut dali quoque ingenio nobilitatum , quod Chemia:
inftitutum omnia ni majus extollere, & in prsco-
,
arcanioris facrarium fuiffe ex artibus jam ante ex-
niis non minus quam vituperiis exccderc medio- penfis ratio perfuader. De quo ita Herodotus
,
critatcm adeoque ex mufca Libycos fxpe forma-

,
Memphi exjiruittnn efl sfeciofum Vulcani templum^,
Aqutlor.em. Veftibula illa
reelcphantes ;certeliodiequenarcotica funt,qux cujus ve/lihuta sfeânt
tantum non id omne prxftant quod a nepenthe ,

ex Diod. Sic Itb.II. cap. VI. Dardali opera funt.Ite-
II. cap.l. Rex ^gypti MirisaEdifi-
fuo exfpcdat Homerus in quem numerum & Maf- , rum Diodorusttb.
lachTurcarum & Goenfium pellicum Daturam ,
cavit MemphiBorealeilludpropylxumreliquis ex.
refert experientia. Licet enim opiata nobis quo- cellentius. Qiiod autem fpodent Boream, non fuis
que haudraro frequentcntur ufu, Afiaticis tamen, caret rationibus ; ruminandum proinde Vulcanix
Turcis, Perfis, Indis & frequentiora funt , & tutio- PhilofophiiEcandidatis , tum quid Aquilonii venti
ra & efficaciora ; five autem aeris ibi tempera' plus praltent inNaturx inveftigatione Auftrinis,
mento corporum , five , five prjeparandi modo id tum cur ôbus cap. X X X VI l.
ex Acûilone fcci-
adfcribendum nunc non difputabimus , contenti ,
bat aurumadventare^. Uctaceam illud Herodoti,
revocafle nobis in memoriam vexatam non ita , iAd Septentrionem Europn pturtmam auri vim ejji^
pridem a nobis apud illuftrem Bourdelotiurn Pa- conjiatj. cardinum mundi difcrimine hic
De illo
rifiis controvcrfiam CurTurcx fumpto opiato per :

eruditiffimus Petrus Poierius . Vncia una , inquit
olei fulphuris per retortam afti intra menfem , aite-
fomnos mox videaniur fibi vivere in Paradtfo : Chri-
,
fiiani in inferno f Ex ^gypto autem profeftum ram unciam dahii pro ratione tempejiatiscnawfi Au-
efle nepenthes illud omericurr» ,zde6que ex fonti- H ^raltifit tempejixs, &
humida , plus ; fi Septernrionalit
bus Hermeiti ecce luculentum tlinti tibro XIII.
,
crftcca, tninus. Normanni Gallorum jam diu ob-
Homerus ijmacm
tejiimonium ! nornerits
tejtimomum cjuidem inquit
luiûii. n,iva»>.iv. lat^n.u....-.- avibus incptum Auftri fla-
fervavere faginandis
cap. 11.
I ! .
.' , ,
-t c j u r' •
fritnus doElrtnaruM , dr anti<juitatis Parens ,multus tum, convenientiffimum Aquilonis. Sed hscahas^
eft medi-
( a ) Opiumex uic ifis papavcrinis capicibus refudans per fe fanc nobilifllmum
five
live gurami illud
juc uc omnes iUos exerac cffcdus quos de fuo, lcu Helcnx.Nepcnthe
camcntum , ncc miilta indigct prxpavation
depra:ciic.u Homcvus ; quantumvis apud uos non pcvvcniat, nifi ravifllmc , l.ichrvma dlapapavens Thcbaic»
&
quilquilus & ipium tovlitan nou
pura, (uccoquc ex cjiilclem capitibus expvcfso, ac cum muhis terreftreltatibus,
muas tamcn
parum covvumpcntibLis , ad cxcvadtl foUdi natuvam condcnfat6,purioiis opLi defeau utamur ,
ejul-
dcm viitutcs ad coelum iifque nou excoUcrc non poirumus

Lib. I. Se6t. I. Siibfea. I.
Nos revertimur ad templum Vulcani Iterum : admovct cuftodem. Enimvero plurquam verifi-
Heredotfts : Pfammetichm omni potitm -^Êgyfto ViU- mile cft.urrumquc ede unum iiium Mizraimura
cant templo VcjUbula fectt a/ta ît/irum ipeBuntia , Oumi, hoceft./ovis filium .^gypti primum i ,
alia oriemem ex Diodoro ; magis hxc fonan in fpc- diluvio Monarcham & artium Vulcaiiiarum, a pa-
,
ciem , qaam ad occultam aliquam Natiira- vim rentc tradicarum in .(£gypto,ut anteattadum
,
oltendendam.In Inc iplo Memphirico Viilcini de- propagatnrem. De quo aperte Diogen. Laertius
lubro Sefoftris fuas & uxoris ex uno lapide folido hbro I. fcribit Vulcanum Nili ly^gypiii filtum^
:
itatuas coUocavit, monente DiodoroSicttlolib.il. Phtlofophi^ aperuijfe princtpia. Scilicet ita.utfra-

<ap. /.Qiiid quod & /fis, admirabilis illa moibo- ter Hcrmes omnia redius , folidiiifquc. Ex lupe-
rurn domurix & aud:rix pharmaci elB-ecvxaixi ad
, rioribus equidem conltat yEgyptum in facris ter-
Memphim in Luco Vulcani lepulta jaceat li vera , ram Chjm appellari & a Plutarcho Chemiam; ,
tradit Diodor.lih. I.cap II. Rnrdis Diodorut lib. II. Chamum atitem eundem elfe , qui gentilibus Ju-
eap. IV. Sacerdotes priinkm in livttatem Ntli vitulum pitcr dicitur , oftendit non tantiim tn Euterp^
perducunt , in qtta eum miiriunt X L. diebm, deinde in Herodotus ;'K^fA.^v ^^'Ai^Trtiot KXAinn r Alou. Ac-
vavim conteBam habitaculnm aureum habentem intro- ctdit Jovis Hammonis templum, formatum in are-
ducentes , ^
Aiemphimdurentes ut Deum , in Vitlcani nis Libys, , quo Chamum ablegatum efle evidens
funo locant. Adhuc Diodoru* lib. II. cap. VI. Ager eft , uc fteriles Afia: arenas pofledor incoleret;
est j4nre^ Venerts prope Memphim. De Sacerdoti- fed & vis vocis teftatur idem ; quid enim Ham
bus hujus templi ita Herodotui .•
Hsc, inquit , k nifi ferver?-Hcbrx\s quid (aCf a Êe,v Graccis , nifi ,
Sacerdotibus Vulcani, iûi Memphii funt , attdivi. Ab bulhre^^ / ut mittam Jovem Cceli Dominum fin-
urbe Memphitica non procul diltabant , ut tradit gi , quod Chamo obtigerit Africa Sole verticali
lib. XVII. nitrarix fodins. exque f.ra-
Strabo, du£ peruita. Ulcimo , nil temere frequenrius lcguur
ciffima?, commodum
Vulcanix officins ad li(.;aores apud Ihttrniitum , Audorefque alios quam Jovem ,
acidulos efficacilTiinos inllrumentum. Csterum genitalia patris fui exfecuilTe idem Chamo ufu ve- ,
quid impuHt .iCgyptios ad pulvinaria Vulcanofter- nit, oculos iiios, contemplando vcrcnda patevna»
nenda ? edillcrit rem Diodorus Sic. Itb. I. cap. II. confceleranti ; nataque Poecis fabulandi occafio ex
puidam Sacercufes , inquit , affirmant , primum in Hebrsa voce , qu^ & nudare fignificat, & exfcin-
tyiEgypto regnajfe Fiilcaum ,igrits inventorem , eocjue dere. Sarurnum autem haud aliud efle quam Noa-
hencficio DuceJn ab i/£gyptiu confiituttim. Hinc .^gy chum ira fpeciofis urgec argumentis eruditiOfi-
,
ptus oUm quoque H'q>*<?io£^ dida Stephano l>",z.aritf. mus Bochartus infuo Pha/eg ut contra ire pene te ,
^ .-----•r,.j
vo , &
" ^
Eiiftatbto Et paulo ante Diodo
""'
'''
in Dionyfium.
'^'
merarium judicaripoOit. Gllenfo jam,VuIcannm
rus ^gyptii, inquit , ignem Vulcanum inte-pretan-
: illum a diluvio viventem Mizraimum fuilfe , reli-
tur, tnag''Um illum Detm exifiirnantes Qrrnultum ad , quum nunceft, ut oftendatur, Mercurium tot in
generattonem perfeElionemque rerumconfcrre, PaU-
,
^gypto arcium inventorem , Vulcani illius fra-
phattis, & cum eo Chronicon Alexandrinum ; tradunt trem habendum effe hoc eft , Chanaanem. Id ve- ,
Vulcanum primum fiiijfe '>yEgypti Regem atqiie efie in- , ro perfuadent multa Primo , Jovis uterque :
ter Deos rehtum quodprectbusfuis artem fabricandi ,

filius tr|ditur,uterque enimChamo fatus. Secun-
arma de Cceh impetrajfet pofi eum regnafie Fulcani ;

do , utrique mercatura curse ; Chanaan Mercato-
filitmSclem. Scilicet hoc Chemiae antiqua:,& arrem fignat , isJÎercurius Mercacorum agnofcitur
canioris olim inftitutum , per Vulcanum producere Deus. Tertib , ad fratrum minifteria damnaturm
Solem. Eufeb. de prap. Evang. lib. II. cap. I. tra- facris Chanaan & ad Jovis Deorumque minift
,
,
dit ex Ore Sacerdotum quorundam .(tgyptiorum ria in profanis Mercurius. Quarco , nota callida
Vulcanum ignisinventorem, primum j£gyptiorum Mercurii fur^citas Chananxorum feu Phcenicumin
Regem numerandum ei autem in Imperio fuccef- , commerciis exprimit vafritiem. Quinto , Mercu-
filfeSaturnum. Idem Eufeb. lib. III. cap. XI. Deum rius ex Sanchuntathone , Diodoro , aliifque primus
Cneph ex ore ovum effudifie narrant (-yEgyplii , ex Iiteras& Aftronomicainvenit Cadmus Chanani- ;
e6<ûe fatum altum ejfe Deum , ejui ipfit Phtha Gract! , ta five Phcenicius ex /V««w primus inGrsciamin-
VulcAntts appelletur , oVttm autem illud mitndHin inter- vexit literas. Hinc aftrorum perici Phoenices ma-
fretantur. Sed omnifne ignis Au6torerit Vulcanus? ritimos fuoscurlus,quibus hodiernorum exemplo
non omnis purior enim ille & cceleftis judicio
, ,
Bacavorum , omnia perfultabant maria , diduccntc
Phurnuti Jupiter eft Ciricis
, a ^mv âC? didus , ;
rem in Phaleg Boch.%rto ad ftellas dirigebant , d ,
impurior autem ille five inter fulmiua nubium , quibus Aftronomia ad Grsecos tandem devoluta
corufcans , five in domibus ardens , five in mon- eft, auCtore Strabone lib. Geogr. XVI. Tandem fex-
tibus ignivomis , facrificiis fabrorum oftici- , to, Chanaan in facris exiftimacur Chamo patri affi-
nis elucens , Vulcanuseft , Grscis 'H^paiT^^ ab ftens erubefcendo fe obledalfc fpeftaculo ; nec
v^^B-M , hoc eft, ejfe acce>ifurru. Ignis aucem fo- minus in paganis Mcnurius Jovi fingicur adftare
corum prasfertim publicorum Vefta appellatus. lafcivia: minifter , & amorum proxeneta.
Interea quis fuerit Vulcanus ille jtgypto ado- Ex hujus Alercurii , five Hermetu fcriptis nihil
ratus non abs re fuerit, foUicitius difquirere. Ci ad noftras pervenit manus quod tuto aflBrma-
, ,
cero/ib.V.de Nat. Deorurn , quatuor recenfet Vul- teque ab ipfo ermete H pvok&um audemus (pon-
canos ;primum Ccelo natum qui ante diluvii un ,
dere. Fuille olim non dubitamus : Bene Diodorus
das vivens Tubalcainus videri poffit Jecundum^ ; Sacerdotes Mejnphis fecre-
Siculiis /ib. 1 1. cap. I V.
Nilo natum , cuftodem y£gypti terttum Jove ; & tiora ejiidLdam fcripta habent. Hermetis ilia fui{fe
Junone natum ij«<ty<«»i Mxnalio infularum Vul-; , ex C/emente Alexandrino demonftratur. Manifefte
caniarum Dominum quem non injuria a Grscis , Plutarchus Trajani feculi fcriptor , de Ifide^Jr Oft-
confidura ad imitationem cseterorum exiftimave- rtde proditum memoriizen , inquit , in /ibris, ûi
:
ritis. Duo illi intermedii in unam confpirant per- Mercurii dicuntur. Neque enJm cum imperiofifiimi
fonam, Vulcanus enim ifte Jove natus & tam , ftyli Vrfino seXHermetem fabulis accenfendum, vel
magnificoabiEgyptiis cultu delinitus is ipfe eft, , libros omnes , c\ai Hermetis nomine vendirantur,
<juem c Nilo procreac Cictro , quemque /tgypto totCk.eorpore fpurios cflearbitramur , doi&is cen-
Tom. I, B 2 furam
i6 Bibliothecx Chemicx Curiofx
furam reliiiquentes. Eandem fere , quam Vr/intu, rum fcriptionem cospiflk.j. Qiijenam autem fcripra
cai)ciletiam jam anrc CQcinit Conrinîn-i. Utvique Mercurii evolterit Sanchuraathou , oftendicur apud
multum debet literatusorbis, fed idem recordatur Eufeb. de Prdp. Evang. iib. / cap. X Sanchunia- . .
ccfsafle nunc Oracula liccre vel a quovis Ari- , & thon ex Phosnicurn Theoiogia prtncipium hi^jus univerfi
ftarcho ad novum tribunal provocare. Infpiciamus ponit aerern tenebrofuin ac fpirituofum , chaojqtie lur-
ergo acuta illa Vrfintteh Frimns omriiurn , in- : hidurn cr caliginofum. Mox : Ex sfiritus hujus c^ eor-
quic > Mercurii Itbrorum , ^nanttm eqttidern recor- poris con]untttone prodiit M ot, td cjuod limum nonnui-
dor rnminiffe videtur Manethos tlle Sebennita (pofi
,
ii , aûofd corruptionis mixturarn ejfe voiunt , e.v
aiii
Mnevin Legijlatorem , Ji iju£ Diodoro jides efl ,^ki ûa fecutit produclionis fernina , ipfaûe adeo rerum
legesfnM a Mercurio fiht tradit.u finxit ) pufl Hero- generatio exiliiit. Hctc in Thaauti de rnundi ortu Corn-
dotitm ,cuilibri ijii ignorati ftterttnt , annti C Ll X. mentariis reperta funt. Scripfille & Phyfica Her-
ante Cbnflttm fsrc C C / / /. LX X X Nam cjuod metem necefle eft , quod vcl ifta Sanchuniathonis
Thilo Byblms , qui Ut Stttdas indicat , pofi ,

Adria- ibidem citata perfuaferint. Thaautus ( ûem^
mrn Imperatoremvixit , f & diu ante , Urfine ) al- zAigyptii Qoiufi appellant , AiexandriniThoyth Gr£~ ,
teropoji (.hriftitm feculo , Sanchuntaibonern ex libris ci 'E^fAiM ) Draconis , Serpentumcjue naturce. divini-
Mcrc.rit profeciffe rnentttur , ftto loco di/.cutiendurn tatem aliejuarn triluehat , cjUarn etiam epinionem Phoe~
€sl : £t citnt tlle Pbilo librurn MercuriJThaauii de nices ^ ty£g yptii peflea cor/>prob.'runt , nam hoc ge-
Origine Adundi apud Eufeb.f. de Pritp.Evang.cap. riHs anirnaits pne cuntlis reptiltbus vi ^ copia flnrtius
V/l quem cx iis tjtiiz ex eo defcribit ,fabulofiJfimum^
. , abundare docet , ignea^nque ejus efle naturam Sc.
fuijfe oportet. Equidem quis oninium pri.mus me- Tnd.pcocTiy.iJcniCKV •^ to '(uiv wix.vriav toiv 'ifTnruv, (c Ttvpto-
minerit fcriptorum Hermetis, pofl deplorandum Sii. Seponantur nunc ftudia partium,& pateisic
illud Bibliothecae Ptolemaicx naufragium, poft toc vel ex hoc loco Mercurium fuifltr Chemitum.Enim-
bella incendia poil eum tot feculis literarum
,
,
vero quod ferpentis pra:rogativam ex fpiritus
contemptum , ncmo prudens fuftinuerit definire. ignei abundantia collegerint prscunte Hermtte
Demus tamen Manethonem inter primos haben- ,
/figyptii, illud utiquemagificrioChemico debenr,
dum at vero, quodcaput rci ell, Manethonnon
;
cujus ope ex ferpcntibus fpirituum cum oleo efR-
fed ex vecuRiffi-
haufit fua ex fui arvi fcripcoribus , caciflimo magna vis elicitur: nam ex taftu & in-
iniscoiumnis , ( quarum nonnulls Hermeti tbrfan fpeSione ferpentis , omnes beftiarn judicabunc
zc\ux\x ) in terra Seriadica, collocatis , ut ante frigidiffimam , unde & delicatula; quaedam Vcne-
oftenium. Mncves finxit fe lcges (uas a Mer- ta; vivis ferpentibus ardente Sirio colla quando-
curio craditas accepifle , monente Dtodoro Hbro /. que circumdanc ut frigidulo eorundem focu in- ,
cap. L/ V. Sed nifi & tum recens fuiflet êr-

X jurias xftus folaris ulcifcantur. Poftea refert Fhiia
curii memoria , & lcripfifle eum aliquid , conftitif- leda quoque Sanchuniathoni arcana quaedam volu-
fec, imprudenter fatis alioquin fa- Mneves,Rex mina AmmonsEorum. Compendio ad haec refpon-
piens,ad ieges iMercurio fibitradicas provocaf- det Vrfinus: M
entitur ,inqui( , Phiio. Satis impe-
fet. Neque enim tum aliterDeus a:ftimari potuit riose Mitiiis de eo Svidas : Îaov
: inquit , bJ- ,
.<Egyptiis A/ercttrtHs ,quam exeorum gcnercquos Â(@" ûixpt.oi.TJy.î<;' Sr@^ ^yiviv cRri rtHtv îjiav iyycg
nuper homines fuilVc conftaret , uc ex Plutarcho , Nefwv©^ , i(qiit cyKAoyvi fiiÂiiJiv /3j/3Ai« //3 . tuÂ •miAioov
& Clemente Alexandrirto demonftratum. Et velle X, iV £>ia'?>5 ocjrtdv mSi^S'? ijviyM , /3(/3ai(* a'. Tne^ "^ /3a6-
eum , quem ex Diodoro Siculo a Saccrdotibus ^^gy- <nAs(VAJ)!(tt«'J' , Phi-

tcp' i, ;yt[ /iZ (p/Afflv. Nullam in
ptiis viva voce informato , conftat , primum mve- lone notat finifteritatem Suidas fed ardcntior ,
nifle liceras Itb. /. cap.XV/. negare aliqnid fcri- Urfinus : njlêntitur , inquit , Phiio : Cur vero i
pfifle , qux demum infolentia eft? ut nihildicam /pfurnnomen figmentum indtcat. t^/ihi cumiudibrio
aufterius. Huc referenda i\\2.Platonis in Phtlebo: Chrifliani nominis diUus videtur , quafi fcopulus prct-
Qiti /iieroi invenit , eum vel Deurn vcl hominew Dt- , paratus afina hoc enim tria Hebratca vocahitla no-
,
•vinum fittjje oportet ,

quatis apud iy£^yptios Theuth tant , San-chmi-athon. Scd iftsrc vcro violentia eft,
fuiffe perhtbetur : cjui vocales literas corifideraVit,mu' L^r/Jwo .-Vocem PiicEniciam efle agnofcit Porphy-
tas difiin.xit artem Grammaticam docuit. Rurfus
, rius , & tradic fignificare phiialethen apud Theo-
Plato ia Phcedro n3irr-dZ,Theuth inventas afe artes doret.ll. de cur.Grac. aJfeU. Similia docet erudi-
Arithrneticen, Ceomeiriam, Aflronojniam literoic^c. , tidirous zAidrete.^. Tu autem , ut anfam invenias
exhibuifle Tharno , ut inter ty£gyptios dividerentur. exagitandi hominem , ad explicationcm Hebrai-
Nunc ad Sanchnniathonem. De eo ita Porphyrius cam f fimilem quidem noa eandem) inconcefsa ,
iibro IV. contra Ceif. doccMc Eufebio : Injcriben- defcendis folertia Sed cfto, agnofcatur Hebraeum ;
daAn(\\iit,htflorta rerumjudaicarttm veritatis aman- nomen nomenetiam crcdcndum eric

; Ifafcharifne
lijjimus eff Sanchuniaihon ilie "Serytbius , ejui univer- fpurium quod Jacobus ei afinum inter limitesde-
,
famfuarn htfloriam cum ex pubiicis urbis tum efacris , cumbentem afTignaret Nulline ergo Romae vi- ?
tahuiis hatifiam fumino veritatis fludio Phoenicta lin- xere iiluftres Afinii , nulli Scrof^ , nulli Verres;
gua conjcripft. Suidoi ita : 'ûyxoinci^m 'ivtt&' <f"- quod a beftiis ignobilibus denvati hi tituli ? Exci-
/,o<rr(p@^ , cV ycynyi ^F^ Tot T^w/>c«- n«e> E,"^S (pi/oioAo- pies Porphyrtum de Sanchuniathone quacdam tradere,
yoA: ffciiicet ^cripfit) »1719 jii4it<p/yô&->j tsa.ttî*' Tv- quaj veritati hiftoricae miniis congruanr. An id
^m Tv, cpatviKU)/ U^hLy.rui ' Kiyvss^-noi.y.lai ôAoytcM i(^ rx lugt Philo , fi peccaverit Porphyrius in circumftan-
«AAct-,! De eo ita apud Eufeh. de Prap. Evang. Itb.l. tiis ? Ergone nulli fuere in rerum natura Judari
cap. /X. Phiio Byblius : Sanchumathon vir muitdi ^ quod in profequenda illorumhiftoria alia delique-
trtidttionis & cunofltatis , citrn operarn in rerumplu- rit fiifiinus , alia Tacitus ? Quod fi Sanchunia-
,
rirnarim fludio pofuijfet , Cumcjue omriium gentiurn hi~ thonis fcripta confinxilfenC Phiio & Porpbyrius ,
fioriam a primd univerfi confiitutione nojfe 've-

ufcjue o.mni dubio procul obfervaflet id vel Eufebius
hementer cupcret , prjtcipuam cjuandarn inpervejligan- vel Theodoreius , & merces illas adulterinas meri-
dis Thaauii ( i. c. Mcrcurii ) Jcriptis diligentiam ad- ta notaflet cenfura. Sed nullam falcem in hanc fe-
hibuit , ejuod fatis intellifieret , ornnium , (jui fub Joie getem immifere Patres a:tate Philoni & Porphyrio
ftnt, principem Thaautum iiterai inijsnijfe , & iibro' proximi i c contrario , fcripta hxc «t genuinj
&fin-
Lib. I. SecSt. I. Subfc^St. I. 17
& (incerirtiois monet* admifere volentcs. Et quis Hermetis fontibiis derivaus. Plato Indc haufit Toy-
mendacii frudus Phtlom quis Porphyno ? ncque <" thi , HermttU Magiftri non immemoc itt
id eft .
enim eo provedus ftolidicatis credendus Porphy- Phxd>o fuo. Patres Ecclerice

Chriftianx Hermeti-
rius uc putarec allatis illis Sanchuniathonis verbis
,
ca (cripta lcgerunt, laudaverunt. Memin.re eorun-
debellare fe polle ChriOianirmum. Quid qnod deni £«/e^. in Chron. Cyrtilns
[ qui fermonem
& viium fibi integrum S anchuniatonis (cn^t\in\ fa- Hermetis ad Afclepium vocat ad partes ] /Vî-iaK-
teatur alicubi Kirckerus. Sed Herodoto tonottfue- z.enns iLacianrins , Clemens tAiexandnnus, Tertul-
re Aânethonis librii Qîis fidem fuam interponet ? liano cap. 1 1 de amm,& adverfpu Faientin.cap.Xf^,
.
viderit forfan, fed contempferit. Eftotamen, non Hermcs Phyficorum Magifter falutatur Unde &
vidcrir. Hrgone negandi fuilfe Multa ofcitanter ? iaudantur Phyftca kriptz Hermetis. Efto,
2'o/?//7e)
tranfeunt viatores, eciam infignia & rara. Pauci admilhierit aliquid primus , fecundufque (eculi
noftriim, qui peregrinati funt in GMiis Bemkur- , Chriftiani genius, non propterea fuppofitia funt
dnrn Pallijfiuni^ , curiofilTimum fcriptorem agno- unjverfa. Sandius exiftimandum eiit primorum
vere pauci qui in Britanniis Fortefchnum- ; pauci
;
Ecclefis candidatorum inftitutum. Jacohtts Golitu
qui in Lufitaniis , Lndovicum CamoefinrrL. , pauci prxter (jebri Scripta Arabica , ex Oriente fecum
qui in Hifpaniis Didacum Alonfum Barbam pau-
, , attuh't Hermttem de Venems (jr Antidotis , & Aflro-
ci qui in Italia, Ferrantem Imperatum, & tamen logiam Herrnetis , fcripta Arabibus magnoperc
jam diu fcripcis ifti Auftores omnes inclaruere. ^ftimaca In Ribliothcca T^. Er/rfwrV libcllns Arabs
:
At Mercurii ilte Liber Philoni laudatus fabulofa pro- exftabat titulo Hertnetis de Lapidibus pretiofu quo ;
finat,-Neque nos Adercurium licet hominem fa- , crcdibile ufum jam olim ^lbertum Magnum^
eft
pientilTimum ita eximimus humanx forti ut eum , erudito , & Conringio quoque laudato de Mmerali-
in icriptis liiis labi non potuiife arbitremur. Qtiid i»** opere in quo ad Hermetis tribunal frequentif-
,
quod forfan luculent^ ejus purpur^ progreftii fime provocatur.Sedattributa /:/mAec»/<?f)-o?/»^/fce-

temporis panni aliquot afcitii ab imperitorum w^ficî ad Ammonem j€gyptiura jam olim publico
manibus aftbti neque enim ipfa: facra: iiter^ca-
; donavit Dju»^ H
cpfcheitm AimoM D.LXXXXVII.
rencfuis apochryphis. Obtufiora ergo funt Vrfini AuguftjE-Vindelicorum Grarco - Latina, quas tamen
teia, quam ut vel Manethonem vel Sanchuniatho- , Anno M. D. XXXIL jam ante quoque Noribergx
nem in numcruni fpuriorum queant referre. Sed Sofiorum pra:lo (ubjefta. Verum quid de feptein
ad Hermetem redeundnm. /<<wt/«Vfc«î, inquit 'o'»-- illis Hermetis capitulis judicandum Theatro ,
Jiniu, irabali ut ftc dicam , mendacio Mercurtum

, Chemico infertis? illajunioris cujuldam Herme-
dixtt iibrorum XXXVI.mtllia IjXXIX. fcripfif- & tis e(fe res loquitur. Quanciuam enim modus do-
f(Lj. Quam in proclivi Vrfino eft mendaciireos ar- cendi recondicum quiddam fpirec & fatis ^gyp- ,
guere Aiitiquos ? Urbaniiis illuftris Bochartiu tot tium , quia tamen prifcorum ille AucSor memi-
libros totidem verfus interpretatur quomodo & ; nic Philofopiiorum , aliofque citat Philofophos;
de Zoroaftre Plinim Ub. XXX. cap. I. nifi malis quia in quatuor elementorum pugnd multus eft»
pro toc libris totidem philyras agnofcere quod in quia literas Graecas ad partes vocat ( qui ^vo
.^gypto fcriberet Hermes , iibro Nilotica charts Thaautico fuere nulls ) quia toto opere Cluiftia-
vicem fupplente. Sed quot libros exiguo admo- num redolet, neutiquam genuinus Hermetis ve-
dum cempore fcripfilfe traditur Efdrtis^ quomo- cuftiHlmi cenfendus foctus. Quod coetera fpedac
do orbis non caperec fcribendos de geftis Salva- modo recitata, liberum cuivis efto judicium fpu- ,
toris libros ? quomodototum bibliothecanon ca- riaque ^ftimanda fipt, an genuina. Genuina efle
pic Livtum? Explicandi funt Audlores , 'L'r/7«o plures dubitant, quanquam fi dubitaiiet fufticeret,
uon ftatimobelis configendi Quam ergo trabem , paiica hodie Hipp^cratis, Horneri,Arifiotelis fcrtptat
in trabalihoc,ceu vocas mendacio quifivifti.vide quod vel unus ceftabitur Laertius , invcniremus.
nc in proprio inveniasoculo. Quid quodnihilfa- Nos in denfis illis Antiquitatis tenebris , ubi ha-
cilius quam lamblichim ex lamblicho expedire ; riolari proniptum , fcire difticile fidem noftrani ,
apertc enim de m/yft. ^y£gypt. alibi iyEgyptii, in- .• non interponemus , eo tamen proniores , germa-
(\\.nt iScriptores ,putantes omnia inventa ejje a Mer- na Hermetis nonelfcfed cum Jamblicho Her- ,
eurio , libros fuos Mercurio , infcribebant. (jr ahbi meticas continere fententias, hoc eft , diftaquse-
Qui enim fub Mercurii titulo circimferuntur librt dam H
ermetis aXxtzv atque aliter interpolata.CcB-
opinionesUêrcuriaies continent ,etfi fipe Phtlofo- terum de Smuragdina l-Jermetis labula <]Hid cenfen-
fhorum (jritcorum ftylo loquantur : funt eni>n ex lin- durru ? Kirl'_erus in Oedip. <L^4Lgypt. ita rem perfe-
^«»1 t^gyptia tn Gr^cam translati a Viris Philofophit quitur. De Smaragdina , inquit, tabula altum eft apud
non imperitK. Scilicet agnofcit lamblichui non om- ornnes AuElores lilenttum cjMsnam ftterit ille Her-
;
nes libros, qui Hermetis titulo fuperbiunt, ab Her- mes jtianda vixerit ubi inventa h^tc tabula quo in-
, , ,
mete fcriptos,aIios enim opinionum, fententiarum, ventore , ûa lingua confcripta. Eflne pojftbile tam te-
&fcripCorum /:/fm«« efle commentatores,& in- lebre Hermetis mnimentum eunofffimos Gracortm
terpretes. Qui hodie nomine Hermetit fe orbi Phtlofophos, cjui data opera in ^gyptum prof.cifce-
commendant iibri pauci func & multorum telis
, ,
bantur , latuifje r SoIm ^lbertM ^JMagnM in Itbra
obnoxii. Poemandrum Hermeta, Sermonem facrum, de fecretis Chymicis fui tamen inter fuppofititios Al-
(
Clavem Sermonem ad Afclepium , & tJÎinervam->
.. berti Itbros numeratur ) ait ^lexandrum .fjHagnum
cum paucis aliis quafiex orcorevocavit magni in- infuis itineribus fepulchrum Hermeiis omnium Fhi-
genii Philofophus Francifcm Patricius ; defendic lofophorum Parentis tnvenijfe plenum omnibus thefau-
flujfates C«»ii«//«, aliique qui tamen fuccumbunc ris non rnetallicis , fed aureis fcriptis in tahuLiZa-
,
oneri, quod ex Voffto, C afaubonocjue evidenteroften- indi , quam altas Stnaraodinam vocant. Sed unde htc
dantur fcripta illa recentioris efle officina: & qua- . Albertus ? cjuo AuBorz^ ? Bemhardus CaneftusAlki'
fi femi - Platonica, & femi - Chriftiana. Nos cum rnifla,primus , quod fciam, eam mundo obtulit,aitûe
famblieho Hermeticas ibi fenientias contineri exi- in ea totum opM , cr totius mundi thefaurum contineri.
ftimabimus , quas cum Platonica & Cliriftiana Phi- Addo ûod omniapene , cjUJt, in tabula ifla habentur,ex
lofophia concordare non mirum , utcunque ex Hermeiii Tymandro cs- Afclepio,Jambltcho ^ Proclo
Tom. I. B 3 /ji/!f
18 Blbliothecx Chemicx Ciiriofe
liincinde extratt.t fitit, ^c. Csteruin VyHh. Chrifl. bellicis iUis i€gypci collifionibus, jam Phcenici*
Kricgsmannus fiiigulari Opurculo aUa omnia judi- bus , jam Carrbyfe Cyrifiiio, jam Cornelio Gallo
cat ; J( f<icff(jTO , iiiquit > trnduionem de
tabiiU hac, AuguUi feculo , jfigyprum vexantibus & Diofpo- ,
ftcitlts a.lii]tiot prji dtlnvim, in antro prope Hehrort lin , atque aliaSacerdotum adyta penetralia ever-
4 miiUere Zn-ii m*>tibus cadaveris Hermetis , exem- tencibus ,raptam alioque aiporcatam fuilie , &
,
ptd , nui/.ipti pane 7/iale fe haberz^,fidt Ahrahami raptorc forl'an pcreunte, in ccxno, aiit paludc ob-
Hxore Sara intelUgatnr : ckm tempora denati Herrne- tritam quod celebrati(Unio illi aureo CQrr.u Pa.t>ico%
,
tis,idefl Chanaants Noachi nepQtis atcjue Sara

con- concigilFe cercum efl: , quancumvis Kuckerus,
grnant \ ac locus ( nrbs Hebron a, Chunaanis fivp^ aliique in Chemiam
obliqui eodem contutandi ar-
Hermetisfilio Heth exsirntia , ad quamfedernfixerat tificio facile oftenderent aureum illud cornu la
Abrah.mns ) convcnisntilfimHS rei fit vtos adhac ;

Cimbria repertum fiiifie nunquam , quod in '£>a-
Q^huenicHm , p fitrorum Herrneits , corpora demortno- norum hijloriis nuUum iliius exitet iiionimeijcum
rm uncla C4Veroii f«pi*ltttm aj^ftrudendi ,
pulch>i con- evidens. Vidi ego ante biennium Romds cx iug-
fordcf. Sequatur&hic quainquifque vole: fenten- grundario tcmpli Minervae poft plurimorum ttne-
jCiatn ; verup.i iiirueatur priiis mecum fi vacat, tra- ,
bras feculorum in lucem cx infperato pcoduci ,
gilitatem rationum Kirckerianarum. Uiide fecu- eruique ObelifcHin egregium t/£gypttitm hierogly-
rosnosreddec Ktrfksrns dc illo Antiquitatis filen- phicis hinc indediflii-,(ftum noiis lllcne Kirckero ;
tio verfavitue mauibus oinncs, qui periere

?
Au- , sflimandus fpurius ,quippe nulli vetufliirimorum
dores? forfan umis Mu'ietlion, unus Sanchumaihon, aufiorum fcriptis attactus ? trectum id loci fa-
fi exraret integer , audacia: nimise convinceret Je- num olim Ifidi fuitTe nontantum Nardinm jaman-
fuitam. NccelVe efl: Albenim iHnm Magnnm , uC- te evicerat led
dimidiati vitnii ex lapide lydio
, tk
cunque forfan fuppofiticium ab alio haufilTe qux , fimul ex eodcm

fuggrundio cholTi pcrfuadebanc ,
tradidit, & quis novic, anne ab antiqiio Scriptore ? Apim bovcm fimulacris referentes. Acccdic , vel
Sed non fugiffec ejus notitia peregrinatores Gri- ex eo qon parum fidei adUrui Smaragdina tabuix ,
cos. *îdni?non admittebantur peregrini in con- quod jam ante erudicijc nos Jamblichus & Ly- ,
fcienriam arcanorum Sacerdoralium ut jam ante ,

cius illc T^rof/»*» variasolim jn ,'Egypto Hcrmeris
difputacum QuisGrscorun) illos XLII. Hennetis extitilTc fiwc columnai five tabtthti infcriptas Mer-
,
libi-os infpexic , Sacerdotibus yEgyptiis familia- eurii dodrmis quarum quid prohibet unam veiuc
,
res quos fuiife tamen in itgypto tcltis c{\ liicu-

;
ex naufragio falvam remanfille ? uc non infclicior
\tniv\s Alex4ndrinns ilkChmens. Quis Gra:corum //frwei judicecur Dk/7/»o, primo illo Pctnorum in
aJUmias ^gyptias imitari didicic ? quispullitiem ? undis dcbcliarore cujus adhuc columna roUrata
, ,
quis chordas Memnonis Aut , ^\ hodierna pla- ; miilc aliis pcreuntibus inCapitolio polt viginti ,
cenc , quis Danus in Mofchovia peregrinatqr mo- circiter feculorum a prima fabrica intcrvallum
dum temperandi coria Ruffica incolis extorfit, eli- falva triumphat. Pergic Ktrckertti : in hac tabula
ûicve hadenus > Quis advena Gobelinios Pari- tiniverfalis cjuadam prQduUio rerurn n&turahttm ad
iienfes ad nobilem iUam fcrici , pannique tindu- perfeUiJJimimJlattim defcribitur, poteBtjue jnxta ana-.
ram apericndam potuit huc ufque permovere J togiam quandnm non tantitm terreftrtbw t^ metallicis,
Quin & gratum iUum chirothecarum Romanarum fed cjj Vegetabilibiu , animalibtt: , caltflibuftjue optimi
pdorcm fcrutantibus exteris hodieque inimitabi- applicari. Senfm igitur tahuU nihil efl aiiud ûam.i
lem reddidit artiticum taciturnitas. Idem tabuU theoria fuadam prdifiantijfiiii^ cftentit. , ijuAm Elixiv
Smaragdinx, recondito iUi Chemicorum oeulato- vitce. ,aurtm potahtle <jiuinldm:/ite ejjentiaw vccent..
,
rum non aUenum. Et ut preCfius

theiauro accidilTe Verum -in Alkymia illa ^cypriaca.quam in Oedipo
intendamus hanc chordam quorus quifque vete- , fuo profcquitur, mirum fe praEftat Kirckerus An-
xwntabtiU lfi&c& hieroglyphics. meminit, admirabi- dabatam, quod alibi, fi res pofceret, pluribus ; hic
lis ilUus ex ultima anciquitate gazx , quam cum nullum alium tabula: fenfuin attribuit, quam theo-
periiffe itidem in Italia fcriberet , doleretque nu- riam auri potabilis, & tamen ncfcioqua vertigi-
per Kirckertis ego in Italia fuperiori anno fpeda-
, ne circumaftus eodem puncto , applicari optime
vi, iilamipfam antiquam .germaiiam & Camby- , quoque poffe vegetabiiibus,animalibus& cceiciii-.
fe vetuftiorem , in Aula Ducis Sabaudix , Augults bus adjungit. Eito tamen , pofilt omnibus appli-
Taurinorum. odiciose monUraike niagno illo Ita- cari , dum convenicntifTimc Chemico appiicetur
lis lumine Dn. Marchtone de Pianel^ta , primo Pu- Magiflcrio, id quod nemo experiturclarius,quaaj
cis Sabaudi Status Minifiro , quam fi Hervvanius, qui facris Chcmicorum rite initiatus, manus inrer
^tgnoriiifve rei fubUmitate vi6ti nondum fatis ad verfat , quodHcrmes intendir. Scd quid prohibec
amudim excufferint , nihil hoc ofticietelegantiffi- fpedtare bic fluiftuantem Kirck^rum r Theoriam^y
m« tabulx antiquitati. Mcrentur hic locuui iUa inquit , Upidis Phtlofophici habuere t/£gyptii non
Kirck^riana ex Oldip. ^gypt. allata^ ty^nno : praxin. Mox : zALgyptii ex omnibui fere jaaterii^
Af. DC. inquit , in miferand^ Mantux
XXX. aurut/i eliciebant ,pottJ/imum vero ex Imo Nihticoy ,
Vrbis direptione na evanttit tabula Ifiaca (five Bm- exfa.xis omnii generis ex iy£tkio~
: Item , Nil* arens.
bina ) ut tametfi Jummo fiudio injlitunmfit , ti,t fcire- picis momtbiu impritgnatit auro dcvehebant Jecum auri»
Mr,ejuid tandem de eaftilumfit , in knnc tifâe diem feram arenarn^. Deinde ad Thekai iA:thiopiam , , ^
nemini exphrare licaerit. Hanc tabnlam, ûam evul- Arabiam faxifodinn: erani ingentes auro feraces ; ex
gavit Hervvariius , trrefi-agabiliter concluditMr ab terra ij/a durijfima igni plurimo coOa aurum frovenit,
<L.-£gypiiis,c^ im>£gypto,ante Cambyfts in <^gy- ut fuse DiQdortsi Siculus hb. 111. cap.II Iterum
ptum fiiH.im trruptionera confeiiam e£k^. Scilicet, Ktrckerui : Non rieoarim tatnen <L/Egyptios artem^
diUgentiam quirentis Kirckeri , efua aurum , argtntumtj.^ ex
veiuti hic fu- calluijje reii-
^J^'''"'!^'*
git hadenus tab-ila Ifiaca ita multo magis fu- , ûis metallis conmiflifixatione confceretur , fed de hae
gere potuit Smaragdina Grscos vel non quxex profeffo in Mundo fuhterraneo. Volo, nolo nolo, ;
rentes vel qu^rendara ic.norantes.

, Credibi- volo quod : didum elt indidum eft^. Theonamî
,
lius tahuUm illam Smaragdinam fiquidem Her- , inquit, babuere, non praxin. Sed fruftra efl, Kircke-
mctis ell , uti nou fme racione zfiiaiacur > in te , iU^ ia pcadicis diiciplinis tbeotia , praxi
nifi
ftabiliatur.
Lib. I. Sea. I. Subfea. I. '9
ftabiliatur. Et veram habiiine tlicoriam neioo nfi capiiii>us,tamjj nonfcriptis.fed oretenuf traditarn pof'
cx praxi eorum oftenderic. Si praxiii non habLie- fcdtjfe ,/m ea m
auro ex omntbus rebm tdticetido.fivg
rint , unde
infinits illi Reguui ^gypciorum divi- ta cttens meinlUsunum in altcrum tranjir.titandts
Ua-
tias proverbio quoque jaââca.- ? neque illae longa
,
Jhterit , adeo (.ertHmef}, ut de eo tiemn , iitfi toinu hi*
fsECulorum ambage colledar fed paucis a. diiuvio , ftorjxignarus dubitare Ciim autem dc hoc le pvjfit.
feculis ftatim mugnse, ftatim in tot monimentis , ex profcnb craditurum tn Mnndofnbterraneo fpein
pyramidibus, obelifcis, maufolseis incredibili fum- faciat intiRbimur, quo evencu fidcm fuam liL^ ra-
,
pcu eredtis oftentac£E. Hinc yfigypciorum thefauros verit. Evolvacur ergo ille longa ipe noftra
infe-
vel Mofis 2VO magnos fuille , ut nihil aliud tefta- rior ij^fnndus fubterraneits , elncebic ne acta- &
retur certe Apoltolus Hebr. X I. v. X X V I. liqui-
, da.Ti quidem efiicaciter efte hanc , uc vocibus arcis
dum reddit : Miam fxilôv» 7!sk5tvv ^;4juww^@- tojv iu non ablhneam , fixationem , tantum abell juiio
'Atji-M-M^rxupoivr S^/fS. Inftitutum hjc
oifiJicrôv opere explanatam. Ad omnia aiia in illo opere,
Apoftoli cvidensclt;oftendere enim parat ingen- dodo fane &
laboriofo , fed nondum ficim Do-
,
tc3 quidem itgyptiorum id temporis thefauros ftorum reftinguente devolvitur, etiam plebeja Sc
Mofi fpedatos, cognitofque fuide majoris ta- ,
cuivis fabroargentario, cuivis docimaftae cognitif-
jnen apud facrum pedus a^ftimatum pro nomine fima ; prxcipua autem naturcc interioris arcana ex
Chrifti opprobrium felici tandem exodio termi- intimis fundamentis evifcerata nos nobis inde
nandum. Nam fodini .^gyptiorum de quibus , promictebamus. Unum tamen horribilefecretumi
Diodorus, &rarsE,& laboriofi tradacionis, & vifus hbi eft aperuillc quo diverfis in locis
, in
proventus modici , nec vel Macedonicis Philippi triumphat fed ; ecce /anuam Eleufines fe fe pan-
vel Bebelo in Pyrenieis Hamiiba/ts , vel Potofianis denteai In cemrofalts , inquit , latet farmale cfuod-
!
Hisfanorfirn comparand^ ; interea& anhclans Phi- darn coagulativnm fpirtiHs nempefalis t/iVifibtlis, cjui
,
lippi Macedonis inopia fnfi/jo quoque perllrida rebns ommbMs conftftentiatn virimefuafixativa confert;
& Hannibalem quandoque ad deledus novos de- huius virttne metalla (^ mineralia fuata ac^Htrna::, ,
.ftituebant fubfidia & Hifpanorum Regem pius

; corpHUnciam. Infalis intirno throno centro cfl alt* ^
hodieque ex venditlone chartarum figillo Regio quid iramtitabiie cjr ormta coagttLins. Terra pura m-
muuitarum conficcre nummorum quam ex utrilq; , hilaliHd efi, quamfal coagiUatus , in cu)us ceniro illi_,
Indiis jam nuper fagax peregrinator dcmonftra-
,
ifiritus delitefcit , ûi v.rme f.tk omntafigic, denftt,
vit. Regum autem jCgyptiorum opes adeo nec antrnac. Fircutesornnesinbocterrenonloboafale de^
modum capiebant, nec menfuram, ut in ambitiose pendent, relicjua terra non nifiexcrementum efi. Ite-
profundcndo femper occuparentur .femperlocu- rum alibi: Laiet in falis centro iftntuoja û£dam.>
plcres. Hinc pyramides ills fumptuofilluns ob fubfiantia : uc enitn nitrurn aûa congelaca , ita (fr
nimiam opum ./Egyptiorum pftentationem Plinio ignis congelatHs dict poiefi , utpote qui infuo incirno cen-
quoque vellicats & Scrabo lib. XFIL iMXta The-
, tro &
natura tbalamo totius nacura thefaurum ati/ue ,
bai feu Dioffolirn in Obelifcis funt infcriptienes , ^«<e ignemvicaclaufum concinec , quem fi quis eaarcisfeli-
Hlorum divitias er pocendarn decUranc Sed citace fixare eiimûe aureavel argeniea tinûra im-
JS.egur/1 ,
)de .^gyptiorum opibus immenfis Kircksm^ aliiq; buerepoljtc , illum arcanum iHudfttrnmum , tnaflima-' &
confulendi. Ut ex ungue leonem ^ftimemus in bile,quodjamacoificulisabuniversaPhilofophorHr»
una pyramidum maxima erigenda quam Herodoto fchola indagatum fuit pojjef/uritm nil dubito. Proie-
, ,
& Diodcro tefte trecenta fexagintahominum millia quirur rem alio loco Vt di£la in compendium redn- :
annorum viginti ijâtio cxftruxerant , in folas cse- camus,dico falem communem ejfe terrdt. femen , condi-
pas & allia , mille fexcenta auri talenta impenfa ; tnentum natunt. , omnium corporum baftn ac fufienta-
mlapidum vero veduram , ftruduramque viginti culHr.itelementumterra genuinum ac proximum', hie
annorum fpatio,miIIeducentos milliones infum- prouc a vartis mineralibus cingitur , ita quoûe in
ptos hiftoria? jtgyptiorum memorant. Sum- alium (fecie differencemfalemûc nitrnm i lumen, vi- ,
mam autem divitiarum Salomonis non nifi ad triolurn convenitnr quo non obflante ortginisfka in- ,
DCCCLXXII. milliones afcendilFe docet Kircks- cunabu/a femper invsolabiiijure tenet ,qtw demptoco-
rtti. Nec minoris conftitilTe labyrinthum j£gy- lore idem eji, quifuit prius. Rnrfus alibi Sub fale :
ptium Amrniano credimus. Sed inftat Aurum eli- itfuali velut fub involucro laiet vis quadam mirifica
:
ciebant iy£gypciie.v ornnibiis fere materits, pocijfimum fa/ino-fuiphureo- ercurialis rerum ornnium confticu- M
Vere exfaxts omnii generi^ , & ex iirno Ni/otico. Hxc irix , cui Julphurea vis calidum , Mercurtalts hum:-
gratis jadantur , Kirckere , neque enim vel ex Dio- dtim radtcale , fal demtjue fHhftflentiam largnur. Iti
idori lib IV . cap. II. vel Agatharchide ûd Photturn, hoc omnium rerumproxtmum princrpinm,
efi ignis vttx,
qui laboriofas .^gypti fodinas defcribunt.oftende- Paulo poll Depuresfalem quanturncunque volueris,
:
ris cx alia materia apud >Egyptios vulgo elicitum femper in eo veram repertes cerram , qu£ etfi omni fati
aurum » quam ex qua hodie eliciunt Pyracmones deflituta videaiur , coelo fereno foli ptr aliûoc diet ^
Germani hoc eft ex faxo vel molli, vel duro,five,
, expone, (Jr novofale gravidam reperies. Mira de len-
Wt ex arte loquar , vel ex fpatho , vel quartzo fodi- te qu^! de nitro propinat, Glauberianifmum vete
narum. Ex limo Nilotico nihil hauftum , utque rem fapiunr, nonrecentiorem: enimvcro GUuberus
Nilus aliquidabraferit ^thiopicis rupibus, fecum- quamdiu fpiricum communem ducit tamdiu quo- ,
que ultra Catadupas afportaverit modicum illud , tannis Philofophiam fuam perpecuus reformator
fuit , nec ex iimo expreffum , fed inter arenas col- immutat , ut nil habeat Proteus,
aliter atquc aliter
kdurn Niliacas. Sed quod fubjungit Kircksrus Vertumnufve ulcra hunc difcipulum , de quo ma-
hydrargyri ûandam fixaiionem t/Egyptiis notam.^ gnopere glorierur, Sed quanto aliter phiiofopha-
fuifle, eo ipfo priorem fuam deftruit fentenciam retur de fale Kircksrus , fi vel Cartefii acumina, vel
oftenditque non theoriam duntaxat Chemi^ apud Chemicorum anciquorum teftimonia , vel denique
i£gyptiorumSacerdotes viguiire fed& cfficacem , ignium veracium cxperimenta , contemptis adu-
praxin. Qiiod & ipfe fui immemor agnofcit in lantium epiftolis confuluiffet frequentius ? Initio, ,
0£dipoMîpi:. Artem , inquit ,qHandam aurtferam ambigit Kirckerns , cuinan) fali immenfa illapras-
frimavos homines , nmini nifi Regibus ,fawiliarumj^ conia admetiri tutius fit , rujnc fali communi de-
Tom. I. B 4 YOtUS
20' Bibliothecae Chemicae Curiofx
Ntque id ju- quidem li vim adftringentem demas penc ineffi-
votus , nuiic in nitrum propenfior. ,
verit dixifle \ faUin commHnem , prom a miner.ililns cacem. DebuilTet autcm terram illam , qax ipfi fa-
varie tingitur ,vuric in nitrum, nmic alumen , nmc vt- le omni dertituta vidcbatur ulterius perunuVe , ,
triolumconverct , & tamen rurfus tn faUmcomrnmem inque aquis decoxiiVe, dontc non videretur tan-
redire^. Manus
oculatx funt Ktrckerz^ ,
nollrx' ,
tum , fed & eilet omni falino fapore exuta , tum
credunt cjiiod vident. Nil tale demonllrant Vui- demum obfervalTet illam terram in aere non plus
canix officini. (a ) Nitriim flammis tortum in combibere de novo falis , quam aliud quodvisin
acidum degenerat liquorem fi injectis ufiuletur ;
calcem redaflum corpus. Eteuim quando ncmini
cy,rbonibus vivis , in falem lixivum anaturafa- ,
inter experimenta aetatem traduccnti dubiumefle
li, conmunisalieninlmum; fi cum fulphure, clau- poffit aerem , quem bibimus qaotidie , falinis
,
fo vafe fatis pcrcoquaturintendente tandem vi- ,

quoque vaporibus turgefcere , vel ad oculum
rium extremafoUe , infaxum; in falem commu- oftcndendis ncque mirum cuiquam videri debec
,
nem nuUo hadtenus artificio.Deceptum ex eo ha- falis iliudcadaver poft admilTas in aere volitan-
riolor Kt k^rttm quod nitri fpiritus fali affufus
,
tium corpufculorum impreffioncs , denuo quoque
cryftallosfuas denique in fpeciem redivivi nitri falinum quiddam hnguse objeiiare , ciim omiiia
reformet: cceterum mentitur 'hic fal efculentus penc corpora vim ignis palTa, adeoque apertio-
nitium non eft. Qiiod enim nitrum , inde reful-
,
ra , manes patiantur eofdem. Sed contra KircKc-
tat. non fali id adfignandum , fed fpiritui nitri rianam illam falis prxrogativam palmarium id
hoc eft particulis nitri attenuatis , ope falis fe elt , qubd folvens & folvendum hgens & figen- ,
iterumconjungentibus,ut formam induantpriili- dum efie ejufdem fpecici oporteat , id quod iii
nam. Neque vero velnitrum, vel alumen vel vi- , metalla & falem communem non cadir. lllud er-
triolum, dummodo probe purgata, in falem el- go , quod inftituit forfan Kirl^rus , Mercuriiiin
culentum communem degenerabunt unquam. Sed falino hoc corpufculo in ftabilem cogere malTam,
perdiiiHis verb.i in re confeflâ Largimur tamen :
qua: ignium violentiam refutet , tum demumcon-
hoc K>rk;ro,h\zm communetn innitrum, alumen, tinget, cum bibet Germania igrim. Alium quea- 1
vicriolumque abire,ubiab igniumfubterraneorum dam falem coagulantem jactant antiqui Chemiae

motu particulas fuas immutaverit adeoque in , Magiftri , toto ccelo a fale efculcnto divcrfum.
minutiores confradus portiunculas (alfum ante Scd nos ex diverriculo in viam,
faporem.nuiic in acidum converterit fi admif- , Ex quo longa feculorum ambagc inter Sacer-
ceantur tamen ad compofitionem nitri falis li- , dotes Memphitanos , & quidem in templo Vulcani,
xivi ramenta; ad aluminis ramenta plumbi ad , ; quod Zofimo & Herodoio debemus , Eleufis illa
vitrioli hoc eft chalcanti ferri, aerifve tenuia re- , Chemica fecreto inaivjbulalkt carpentibus hinc ,
fegmina. Utcunque autem iftsec fe habuerint la- , inde lacinias ejus , qui in vEgyptum ftudiorum
teie tamen in falis five conimunis , five nitri cen- gratia defcendebant , percgrinatoribus , tandem
tro aliquid immutabile & omnia coagulans, fi- Orpbeo, Hmero,T)e7noi.rito, sXii^c^ê. CMXioiionhus
genfquc , hoc eft quod verbis conceptilTimisnega- Grarcorum obftetricantibus , in Hellada ccepic
mus tum quod utrumque hunc falem
;
& quidem to- immigrare , quanquam initio nebulofior & umbrae ,
tum, pauciffimis fcecibus reli<5tis,non difticulter quam Junoni limilior arcente vEgypto Grscos
,
artifex Chemicus in fublime agat , inque fpiritum homincs, tanquamati ttkTW, tanquam vulguspro-
volatilem reformet tum quod utrumque hunc fa- ; fanum , ab arcanis fuis & tencbris fabularum om-
,
lemin terram infipidam, & viribus prxterquam nia involvente. Hinc illud prÊcuntibus /Cgyptiis
tenuiter ftipticis cailam redigere in proclivi fit,
,
Porphyrii apud Eufcbium prmp. Evanq. Itb./Jf- cap.
non tantum pricunte viam ^/.«yloF/^fr-eyÔjCurio- Fl/. ^^Siyôf^ %
^^pftfi, '^fcK S^^S-t /3t/3ijAo<-
fo De igne Qr ftl^ tradatu , fed & prafter experi- & mox /tb. IV. cap. VI II. tkCtk. ;uo( w ciify,Ta)v dfpyi.
mentum quodobvium eft ,

, Sc facile, mihique fkpe tcTi^ x.^vwreiv ( fc. decet ) iî •^ c< 9ôi cpowiûg otBc
tentatum.docenteidfieripolTefpirituDei A/<».'f/;.F. h) diviyfAUTm. Hinc illi apud

dvriJv iSicarKrcw ,c(AAx
'Exv j To aA«f ju.£<.'pa*9-^ ivnvi «AioS-titTt™ , w i^cv iaû» Audorcs Grajorum frequencata: querclaE , Platonis
t-n , i(|U.^ SKYifmiM iôo , ^ x-ocmTrci.riTSôn k}^ tuv <»v3-(;w- apud Strabomm, Pythagors. apud CUmentem A/exan~
•nuiv. Marc./X.-KoiKov ri oIaok ,iclv 'j ri ccam; cLvxaov ycvr; drintim aliorum apud alios. Quin & eo progreflam
,
7it(, iv 't-.H ctiam purilTimus ob-

ai/To 2^TJ(rE7T; Sc. fal .^gyptiorum invidiam conftat ex Herodoto & Stra-
rundente aculeosejusigne convenienti, &repeti- bone, utzntc Pfammetichi imperia nulli Grxco
to [nempe ut fipe ignefcat,fxpe voIvatur,fsEpe coa- homini licuerit y£gyptium calcare folum. Igitur nil
guletur] linguam non magis ferit quam quarvis mirum, fi Gfa;ci , qua; curiosa igre .^gyptiorum
lerrafigularis, fcd commoritur, ab alia terra alba extorferemanibus ,non ftatimilla ipfa inpatriain
infipida , ne ab ipfo quidem Kirkero diftinguenda. regreffi , omnibus promifcue obtrudercnt conten- ,
Vidit lioc per tranfennam Ktrkertu , fed non fatis ti per fabulofa fententiarum tormenta veritatcm
ad ultimam metamprofecutus eft. Df/^/zw inquit, aperuifle. Pythagoras certe numeris fuis & rne-
fa/em ejiiantHmciinijHe volueris, femper ineo veram re- tempfychosi alio refpexit quam vulgo notatum ; ,
peries terram ,qn£ etfi omni fa/e de/iituta videaiur , hinc Eufeb. Pmp. Evang. /ib. XI. Oj '5ife< Y\v%,y,^cMt
ccelo fereno & fo/i per aliquot dies expone qt novo ,
ê-t^vj"**''' w«vi2t, i. e. Pythagorici omnia occul-
fale gravidam reperies. Quod fi Kirkertts illam fuam tavere. Scriptorum Grxcanicorum primus Orphent
purgandi falis methodum provexiffet ad ultimum Argonauracum vclleriaurco, ex Colchide depor-
terniinum , notaiTet dubio procul totum falis cor- tando,mixtus Heroibus reliquis , operam fuam
pus in terram demum infulfam commutari , & localFct, iter illud celcbratifrmium verfibus com-
pledi
((j) EquiJem fal communc pevvarias & repctit.ns cilcinationcs , fohitioncs , cvapoiationcs ac coagulatio-
jics,in coipLis abic adii^nem inftar levi fufibilc ,quod ab aliqulbus nitrum cicditur ciim tamcn cxeo ncc pul- ;
vis pyrius-, ncc cx nitro vcro paiand.i

.^lia , lalis cominunis
conficiantur, ac proptcrca cx hoc ph.-Enomcuo
in nitriim convcrfio utique non probetur. Hxc incerca priparatio , in mctallicis minime cft inutilis ac
rcjedanca quandoquidem cupro dealbando non parum confcit.
Lib. I. Se6t. L Subfc6t. I.
pleAi noft dubltavit , alia omni^ fabiHx involucro Cfr argenttm fleritis ac Vitiati foli morhofos effe colo-
obvelans ,quam fabulam. Id qiiod fragmeiua fcri- res, tradencc cx Plotharcho Eufcbto de "Trsp. Evang.
pti iUius Clementi AUxaniinno , aliifque acta6ta & lib. lil. cap. f''lll. ipfi alia omnia mente uuue-
collaudata facile oftenderint , nam de Argonanticis bantur. Qux tradidere de Arte , Homerus Hefio- ,
eJMs vulgi manu tritis Orphcone debcantur in- ,

dus , Pind.<rus , Apollonius Thyanaus , alii , ne cen-
tegra, an recentiori cuidam hic fermonem non ,
telimo cuique intelliguntur, ita fabulis , tropifque
libet diffundere , contento adjeciffe illud fofephi involuta funt , interea oculati Chcmici non fugiutit
tontra Apion. lib.I. Neqne enim., inqui^,fcriptHrn-> attencioui-m. De reliquis fparfim quiddam deliba-
«mnino ul/urn e/i acud ^r-ecos , de ch\hs fde certo con- tum;quod Apollonium fpc6(:at, non is egofum, qui
ftet , Homerica Foefi antifuits. FuifTe autem illud vel / /;77oi7r<jfo in omnibus accedam , vel Eufebio^
vcllus aureum aliud quam Stroboni his facris non Tortoletbcjtie Thyanium illumflagellantibusper me
initiato vifum , vel folus ccftabitur Svidas in ^j^f- quicquam vclim detradum fed nimirum obfer- ;
eVfJkCiAKov hifiu; : t5to -^ >i'/^ uig fnnrilfACuq (PiîTCI^ , «AAo^ vo viros magnos quandoque ita ftudio partium
litShloV VtV OV Si^/AXcn 'îX^CtU.IA.iVOV , 'SXAiXOV OTTOiig dei duci ut dum genio obfccundent etiam virtutes
, ,
j<vso9-aj 244 y^yifJi-itco; ;^\J!nv. Eodem tendic Eitsla- [ quas fapientcs tamen in hofte quoque vcneran-
thtus ad Dionyfium (Afrtm , & Apollonius Rhodius tur ] invifi capitis , quo jure quaque injuria tra- ,
in ArgsnnHticis , quod primum Phcenici Mirandu- hant in culpam.Scripferatinfeiix Philo^ratus: Apol-

lano obfervatum. H.ec cum ita evidentia videat lomnminterrogaJJe^Brachnanes , aureane apud Indos
ConringiHs uttorquere alio tota fua nequeat fa-
,
acjua inveniretitr. Hic vero excipit irridens Eufe-
cundia, invenic tamen quod invidiose obduceret: htus : O admirabilem oplenamfapientia cjUizfttonem !
!
Id utique conftat inqui: , neminem aurei •VeHerisfa-

,
fed in quo camen fibi hic exciderit fapicntia Thyn-
ituLtrn ad ;^>),w(Jo3t/.a traxijje , nifi demwn posl Ai'gni TidLi non perinde capio erant eniin & hodieque
, ; ,
Conflantini AVum omni autem anteceffo tempore qui

; ,
funt aqux Gangetica: apud Indos auriferi. Quid
totuijfet hoc ignorari ,ft ullo velin minnno ufu tona- quod experimenca Erch^ri (tAgricoU & ccetero- , ,
tus Chemicorim fuiffcnt. Unde vero ilta audacter rum de generc hoc ad amulTim oftendant quaa- , ,
Convingi .optime tibine infpedi omnes Alexan- ?

tum in profluentibus rupium vehatur auri quan- ,
drinxbibliothecs codices.antequam deflagrarentj tum metalli alterius. Nifi forfan fagacitatem Phi-
Ita fub prsoccupacis judicibus & cum licem ca- ,
lofophi exiftimare libeat , refpexilTe ad uSu^ «e/$ii>
pere nolint didatoria voce pronunciantibus Ui-

,
Pindari , fi^Q vS^xe^^pov illud admirabile , cui nata-
get fspe Diva Chemia , nunquam damnata ni(i ad les debent metalla univerfa. Quod {\ puteum illum
alienum tribunal , nifi in foro peregrino. Oui po- coerutî^ coloris , ftupendarumque virium conftan-
tuijjet ignorari, pergit Conringius , ft conaius Chemi- tius incueamur , quem fpcSatum quoque in Indis
eiinufujuijfentr imbelle telumlQiiipotuit tot fecu- Apollonio mcmor at Philoflratus , in eo non ditii-
la ignorari , Conringi , ratio conficicndi mumias culter hydrargyri mores recognofcemus , ut reli-
itgyptias ? ratio pullitiei Memphitici ratio ten- .''
qua mulca prscereantur. Quid quod ex capice quo-
dendi chordas Memnonis ? ratio lucernarum inex- dam Proverbiorum Salomonis cum Aia\montdz^ Sc ,
ftinguibilium? percurfantibus licet ./Egyptum Grs- Cornuto de Natura Dea-rum providenter coUato fa-
corum curiofioribus. Qui poteft hodieque igno- cillime ab attcnto homine eruatur ratio interfi-
rari temperatura corii RutTici.? machxrarum Tur- ciendi in pulverem rubiciuidilfimum Mercurii
cicarum purpurs Gobelinicx ?
.' chirothecarum Ro- quod in iftis locis nullus , opinor morcalium ance ,
mulearum porcellanx Chiniticje ? laccs Japo-

.'' me vel quifivic , vel invenic. Scripfere antea Che-
nica:? intrantibus omnia maria & terras Merca- mici, &a
Chemicis eruditi ,fed quod Zofnnns
toribus. Sed quam obtufa altcra illa Conringii ekganter doccc Ao^wf, & oblique , ne majeftatem.
,
lancea ! nullum , inquic , artis hu\us fcriptum oflen- fecretioris Naturoe , univerfa clare tradendo pro-
di hodie Con/iantini Magni avumfuperans, idque ma- fanarent. Fabulce antiquorum in receflu nihil mi-
gnum novitatis ejfe argumentum. Initio quidem novi- nus oftendunt quam inania , quod fapientifTimc
tas nuUi Artium crimini efl,quam commcndac de Phyfica Grxcorum Theologia dcclamans plu- ,
utilitas"; fed largiatur aliquis fcriptum Conftanrino ribus oftendit P/utarchu!. Sed non dehfiit morde-
Magno anciquius oftendi hodie nullum , nonvides, re Suidam Conringins , quod ex antiquo aliquo
Conringi , ad gloriam artis hoc pertinere quod ,
Scriptore de vellere aureo fententiam fuam ape-
eodem tempore & lux Evangelii in Romano !m- ruilTet Chcmix cequiorem. Poftquam enimalibi in-
peratore accenfa fit , & lux Chemix per publica felix Suidasfcripfiffet: yLnixilxvi ri "^yiif^ n^ ;jfi^
0-5 v.<x.^<ryJ^y\- -?; t<k îS/.icc SiE^df/fîffaêv©- b A;oxA>iT(a-
fcripta in Romano orbe. Qiianquam illaratio fic
vU 24.4 -v» vsoiTEe/o^sv^ K:yjiSTlai( Aio)cA>)77«-
debilifTimi roboris ;nullumfcriptum Chemictim ex- tyMva-i , '
fiare tJâgni erga Che-

antiûius avo Confiantini ,
voi TisToif a,vYifji,ifo>g , ^ (paviKW? e;j^)!<"^'!'0 >"'''''} KS^ "r*
miam nuditts tertius natam cjfe. Qiiid ad hxc Plinius KlPi %Yif/-iiM >^<J<r^ W >f;^p» "JSiV TtaAcnoTi y(X'*[*!*^~
to etaS-
lib. XXX. cap, I. cerce oftendic arces quoque fine tiip<ijVY,myLiv©^ ty.oi,v(n rsfj'; ;Uj)>c£.-n
vco litShloi, ,
fcriptis perennare uccunque; difficilius Ante Ofl- 1ZV 'Aiyu-mTioig bv ry,g rttx-jrri': r^siiiryivi&VJ, TS^fijf, y-r,-
, :
hanem inquic nulla ij^f agorum extitijfe monumen-

, ,
ie ;}-^>)W«Twv «uT« 3wppsv5? '5j€/i»ir/« t» Aorjrs PcafictôtS
ta, mirum , artem tam longo itVo nec claris, nec conti- ,
uvrcu^Hv. Conringius ut omnia fufpicionibus deco-
nuis fuecefftanibus cufloditam. Et quidni duraret, lorct citm unus inquit ,id narret Suidai , cjuis aufit
;
ciim totumartificium paucis admodum verbis tra- illi uni tuto credere ? vixit ille ut eruditi cenfent,de-
di po(Tit , docente Sendivogio ; adeoque per ma- mum ante hos cjumgentos annos , adecjue pofl Diocle-
nus a patre ad filios facile propagari. Denique tianum totis oElingentis , qnales non folent ejfe idonei
Che- lefles. Ifta vero manifefta vis eft ,
Conrtngi. Vixerit
Conringi erudiciffime , non fpedlas infticutum
micorum non hoc ipfis propofitum
; , ut artem antc quinque demum fecula Suidat qux fcripfit ,
fcripto pellucente comprehendant quisPaftopho- ,

tamen non , cx fuo velut araneus confinxit , fed
rorum Memphiticorum artem defcripfit quos ta- .' agnofcit fe mutuatum ab antiquioribus , Eudetno
men ipfe agnofcis Chemi.-e locavilFe operam. In Rhetore, if/e//42^Jo,qiiiTheodofio juniori avyp(ôv(^,
vulgus ita fpargebanc .Êgyptii Sacerdotes : Aurttm ab Eugenia AnguflopoUtane , ZoJimoCaz.xo , Ctcilio
Sicilienfi >
22 Bibliothecae Chemicae Curiofe
SicilienfiLonoino Cafio, Luperco 'Beryiico fupino
, ,
urbe toca cognitiffimam. Et ne degeneraire exifti- ,
Jnlto Sophi/I^ Facato , Pawfhilo , Polior.e Alexan-

,
memus in hoc gcnere Romulidas ante biennium ,
drino Scriptoribiis antiquis, 8c Diocletiano pro-

,
accuratior illa Mufivaria ars Romat; iterum inter-
ximis; ut non poffit ira elevari Suid£ tcllimoniiim, cidit cum ingeniofo Calandra fepulcro illata. Ve-
,
au<5toritatibus vecullis innixum. Qiiifnam ApoUo riifime Petronttis : Prtfcis ten.poribus , inquit ikrrzj
Conrtngtiun fecuriim eHe juffit , aneminenifi Suida adhnc nuda virttis placeret , vigebant artes ingenutc ,
hoc enarratum ciim fciat Cnnringtus )\xxti cum

? fHmi/iur/iûe certatnen tnter hornines eraJL. , ne eîtid.
igaariCfimis , qaid libri , qui vel a i^liotii aEvo pe- profuturum feculis diu lateret. Democriins or/.ntum
riere , complexi iinr. Dixerit tamen unus Sitidiu: herbartun fuccos exprejftt qt ne lapidum , vtrgulio- ,
•pluris cordato judici fuertt unus NeRor, quani de- rtmcjue vis lateret , <ttatem inter exfertmenta lon-
cem Ajaces. Habet fane.habec Diva Chemia quod , fur/ipfit. eyit nos ne paraiai ûidenf artes audernus ctr-
de Tyrannide magnorum litcratorum merito con- gnofcere, fed actufatores ypiticjtiitaiisviiia tanturn do'
queratur a quibus ut imperiofis quidcm
,
fed in ,
cemns &
difcimus. Nonvacat jam alios Sileni Al-
hac palsltra f^spe i-nperiris Cenforibus injufte non cibiadas infpicere ,hoc eft Grajas plures recon-
raro vapulavit. Hinc Salmafita nil crepat , nifi plcu- ditorum fenfuum fjbulas poma Hefperidum de , , ,
do-Democritos, pfeudo-OUh.!nas ; Sâbger ciim quibus Cheinice intelligcndis Euftathtts in I/iad. ]

verfum Manilii : Aiateriarnejue rnanu certa dup/tca- debcllacam Herculi hydram.Martis & Veneris mix-
vier artr. ,
ftatim animos acrimine
non affequitur ,
turasanimarum, alia, ad partcs vocarc. Volverunt
fumensjiafertum vociferatur ab homiiie Alkyn.ifta; hoc laxum /lâjerns, Caflelnovidaricnfs FAe- Kis- ,
quo nomine 'Btriirigi , Barihio imo bradeatoribus , dum cgo Graecos in du.is
volvantque
,
lerus , cribuo
maluit debere ludibrium quam occalionem non ,
clalfes, & cuivis fua admetiorprsconia. Primi er-
captare in Chemicos invehendi. Caeterum ulcifci- go leculorum aliquot Graci, licet in .^gypto fre-
tur fatis inconfulcos illos Cricicos fua temeritas quentiffimi libaile tantum videmur artem Ciiemi-
,
& poftcrorum attentius omnia fpeculantium ma- cam, non haufifle , fi pauci(l;mos excipias adeo- ;
turior cenfura. At inftat Conringtus : cta ftat veri/i- que quac revexere fecum in Grxciam , uccunque
mile e.Kttltoshos hbros , CT non pottus in Reipttbitde vera , & inceriorem Chemiam fpirantia oracu- ,
eommodum Apparet Connnmm bellis aut

aJJerVutos ? listamen fuere propiora ,qu3e ipfi per invidiam
raro interfuiiVe , aut cerce non vidifFe, quid novis Sacerdocum ,nonp!obe inccllexcrint; fimiles PU-
molitionibus Civium exacerbatus Princcps, quan- tonicis Stbyllii & iplls , cum oeftro vaticinardi
doque audeat, jubeat, mpIiatur.Multaopertisocu- agerentur verilTima pronuntiantibus fed qua fibi
, ,
lis commendant Imperatores accenfi , quorum reltituta: non caperent non afiequerentur. Scd ,
defervefccnte ira.ducuntur poenitudinc ; multa quantum in praxi Chemica profecerit five Dtv.o-
donant judiciis AuUcorum. Demus confultatuni , crittis , five Piomerus , five Pythagorui, Cive Pi/ida-
in Aula Diocletiani de fecurirtima pacandi^gyp- ,
rm Cwc denique primus Orphens
, hic non difpu*,
tios via refponderint alii , tollendos libros ipfo-

;
tabimus, conccnti in fcriptis eorundem manifcfta
rum Chemicos , &
Romam afportandos ilios re- Chemix fpefiare veftigia , ipfis forfan, Auftoribus,
bellionis architcftos , ut Romanas augerent divi- qu£ ab iEgypriis audierant , non fatis quandoque
tias ; exceperint prudentiores , elTe inter illos li- intellcda. Hippotrates certe lib. de Dinia , nove-
bros ,
devia abducentes ,
plures fuppolititios , in rat quoque principium artis , cum fcribcret :Cck-
quam germanos quod li omnes promifcuc Romam
;
cors comordi adh^ret , dtfeordia rebellanL,, CJEterum
deporcarencur Martiam gentem ad vanos il-
,
quod ftupenti fimilis demiror , adeo nec iple , nec
los fortalFe citiijsadhifuros, quam ad Iegitimos> Calenus ufumhujus fententije alVecutifunt,uc nuL
adeoque mafculam illani bellandi virtutem Roma- lo faltem fpcciofo argumcnto evinci poffit, eis
fumos abituram.
nis a llirpc infitam in ciniflonum vel fimplicem ,& aniculis noftris tritirtimam de-
Quid verifimjlius quam fecutum providi Diocle- ftillationem aqua; rolarum , vcl aceti , vel ullius
tiani mandatum .exurendam potiiis illam rcbel- herbsE innotuille.Scierint utcunquealia Chemico-
lionis materiam ,ne militares dcnique animi amrum Magilleria, & craffiori Minerva defcripfe-
bigua fcrutando nimium eftxminarentur ?Notuin rinc, aquas ftillatitias hodiern.s fcivifte, nullum
erudito Imperacori Romanorum non elTe, adhu- ,

indicium eft. Noverat Plaio filcrationem Chenii-
iniles arcium curas defcendcre , fed Martem & camperlanam infticutam , quam & clariffime in
fanguinolenca fpirare & regnandi artibus inda- . Syrnpofio fuoexprc^TM. Calcinationes novernt Hip.
refcere, fecuadum illud Anchtfxapud Virgilium: pocrates libro de hirnnrrhoidihus , & alibi; floreni
Excudent alii fpirantia moHiia ttra , ariscoftum, alumen .(£gyptium ufium , chalcitini
Credo etiam ducent v-vos de marmore vnltus: toftam , argenti fpumam aduftam commendans.
OrabttHt catifas melitis , caclicjtie meatus Idem nobili de Flaiibus opufculo ad deftiilatio-
Defcribeni radio , ^ fnrgentiiifydera ducent ;
num myfteria tam prope acccffit , ut non nifi a,
Turegere imperio populos, Rornane, mernento Deo aliquo indc retradus videripoffic. Li^ttefit, in-
H<t, tibi erunt artes. — quic ûicqu d ipnea illa vis attigertt, fitqtte inde
,
Vidi3. /figyptusmultis ante Diocletianumfeculis; sfiritus tjiii cmn ud poros corporis irruertt , fudores
,
quis tamcn Romanorum intcrea.vel mumias ^Cgy- finnt , narn Jptrttus adden/atus in aquarn vertiiur , ^
ptias imitari didicit, vel hieroglyphica percepit, foros perietrar.s exira prorunftt , eodem plane rnodo
vel pyramides & obelifcos abfolvic , vel infinita ^no a ferventibus aqtiis Vapor elcVatus , /lobfiaculum
alia jfigypciorum inventa affecutus eft ? Bene de aliquod inveniat, ad ejued irnpingere oportei, tncrn/Ja-
Grajcis fub jugum miiTis Poeca: tur denftitnrque , guttdCjUe deftiilant ab his corporibus,
Nondum tradtderat VicbisviUoribus artes futbus vapor ip/efutt impatius. Vidic hic hauddii-
Gradd fjcHndum fed maleforte genits. ,
biemagnus Co«i in ollarum concingcreoperculis,
Quid mulcis ? cx eo vel in lubtilioribus artificiis palaftrifque balneacorum & camen quod sdmi- , ,
imicandis negligcnciam Romanorum agnofcimus, rabile , nafum operculo fuo aptare haud didi-
quod conqueracur cciam 'Plinius artem fundendi cic. Nifi forfan exiftimare libear fcivilFc qui- ,
inltatuas equeltres aeris fua state periille, ante dcm iRz Hipfocratem, fedinvidialegitime caulaiia
publicatc
Lib. I. Se6t. I. SuhCc6t. L 25
publicare detreifiafle , Juxta illud in Leê .-
t« j 'n- propterfubflantU lennitatem, citra dolorem adurens.
^ iovm sr^ttypi.ot^ iieoTm xvfiûwKrt ieiM\JTziii , (iiSy\\oK: ingenium lalium lixivorum (ic fatis commode ex-
3^ k$ifxii, TTeJiv^ Tt/îS-Hfiv c^yiiKriv cHn?Tj«.)jf. Nam primic elVc docensjfed cicra
liic <ja/efitts .cauRhn
quod alius vir (agacilTimus Ipiricum vini Htppocrati dolorem adurentia micas tamen , jjlebulalque , in
perfpedum arbitratur itbr o ejus degenitura conRr- ,
falinas redigendi modum non perinde videtur af-
matus ,ubi itaMedicorum l'hoenix ; ri««w, inquit, fecutus. Ut mirer ipfum hsec neque ab Unibrix
»« fiamwM injetJum ejficit , ut flamrna exiliat , , & agticolis , ciiiii Roma: tam diu viveret , didi-
modico tempore augeatur pofl ceffet hoc eft, quod , , cilfe ; neque evolvifle Ariflotelis Meteor. Itb.If.
opcarem inde polfe evidenter exfculpi fed in am- ,
cap. III. \M.'\x.1l Stagirites : Httic fimile quiddam
bigua definit expofitio; enim vcro quodvis vinum, fit in 7j„.bria : efl emm ibi locus harundine
cr iuncis ,
imo lymphaqusvis flamms infufaidpr:Eftat,quod fre^nens , qnos exnrunt , cinerem^tie in aqna deco-
nemini quam fabrilibus notius eft oiiicinis. Quod l^^tnt ,donec parumfuperflthumoris ,tjui ubirefrixit,
Ariflot. libr. MeteoroLogic. IV. cap. IX .(cnbil: vinum infalem abit copiofitm : ncque denique in fld. Var-
dulce fiammam emitterz^ , ( «v/tjo-» (fAc^ ) parum ad rottis de '7{e Rufi. lib. I. cap. VII. iftxc
notafle; /»
rem facit , ciim de mufto ipfum loqui textus con- GalUa Tranfalpina, intus adRhenum ckm exercitum ,
vincat; muftum quippe dum fermentatio in cel- ,

ducerem , alicjuot regiones accejfi, ubi nec vitis , nec
lis inftituitur ita quandoque inardefcic , ut Oe-
, olea , nec poma nafcerentur , ttbi agros fiercorarenc
nopolas ex infperato igneo fuo vapore fuffocet. candidafoflina creia -.ubi Jaiemnec fc>jfitium,nec ma-
Ariflotiiis autem animo
non obverfari fpiri hic ritimum haberent ,fed ex <^ttibitjdaj/i lignis cc^niuflis ,
tum vini vel ex eo conficimus quod manifeite , carbombusfalfis pro eo uterentnr. Inuhtatum quid-
fubjiciat vinum hoc non incbriare , id quod ftil- dam, rufticam UmbricEgeacem,& Rlieuanum po-
lacitio vini liquori non convenire vel Ambuba- pellum ultr^ Galenum experimenta fua provtxif-
;arum collcgia vociferabuntur. Magnopere enim Ic. Sed quid adhaec Conringitu : Non
efl inquit, ,
excidit fibi magnus Sennenus quod ica Famiiia- : ûod propter faiium iflorum tnvemtm Paraceificos
re^, inquit , efl hodie etiam Saxonibus vinum ca- multum laudes iila enit» cur <egro dideris cum fup-
; ,
lefttlitmincendere faccharo c^ aromatibus condire,

, petant longe fuaviora, virtbus iisdsm ? illacerte aut
potumijue ita delicatum conficere_j ncque enim cele- ; calci funtfimilia , ^ caufiicam vim referunt , non te-
bratiltime Sennerte_> , Saxones tui vinum inccn- mere ep ore affumenda conflat. Nititur hic concra
derunt unquam , fed vini fpiritum , quod nec Pan- torrcntem Conringius cur cnim illa non aflumen- ;
iionica veftra &

Tochavienfia, nec Hifpanica,
, da ore.qus longo annorumlapfu Umbri, & Rhe-
imo ne generofa illa Graecanica quidem vina , nani homines ad quotidiana cibi condimenta ad-
uc nimio adhuc lymphsE frigore obruta inflam- hibuere, fine ullo fanitatis difpendio ? quse hodie-
mari fe patiantur nifi deftillationibus pr^- , qne Oceani accoli paffim ex algain cineremexu-
miflis. («) ^riflpteles lib. ^JMeteor. II. capite t. M conficiunt , & finc noxa ufurpant j qux ad fe-
ffr Galen. V f f. deproxi- ttfit part. capite XIII. brium exacerbationesfiftendas feliciter quotidie ,
ine quoque deftillationis attigere fecreta fed , propinanc Medici Neque vero falia ift^c calci .'
metam attingere non licuit. Deftillationem ta- viva;cognatafunt;neque (i') utibene docet C^/c- ,
men per defcenfum appellatam Galenut allecu- "««,cauftica,nififinedoIore;neque quicquam iispo-

tum fe docet Itbro de facile parabiiibns. Novcrat tentius in exarmando acore ilio vifcerum inimi-
Calenus fublimationem lib. IX. de med. fimpl. Fa- co. Ad fummam , infpiciat Conringttu tentata mil-
cult. edoftus forfan a Diofcoride , qui idem tradit le in fale abfinthii , centaurii , cardui benedidi ,
Itb.If.cir Itb.V. de mater. Medica. Cakinationes geniftse, juniperi, aliorum, felicia experimenta , &
noviffe fe oftendit Diofcor. de mater. Med. Lib. I. haud dubie cenfuram fuam nunc circumfpedioc
& Gal. lib. VI. de compofit. Pharmacor. Balneum Judex mitigabit. Utque efficaciiis credat , PLinii
Maris fic fatis commodc defcribit Gal Itb. IV. ô iHud adjicimus Itb. XXXVI. cap. XXVII. ex fj^.
famtate tuenda cap. VI II. nifi quod aqux loco fub- Varrone mutuatum : Lix, inquic , cinis efl foci: inde
fticuat oleum. Nam AL- in Mefus_, , ty£gineta , enimcinis lixtvus potus medetur , ut licet vtdere gia-
itucafi endenziom feproducuntChemii argumen- diatores , enmdeluferint, hac \MVari potione-^. T>iof-
ta. Salia lixiya per tranfennam vidit gaienus Ccd in coridem tamen jufta fufpicio eft, aliquid fubolfe-
fbrma unquam De Simpl. Med. Faciilt.
folida vix : cifle Galeno non penetratum , tum quod itb.V. de
tap. XLl.
rem profequitur.- Abluto cinere fit
ita rnat. Med. cap C X. alembici difert^ meminerit,
Uxivtum. Cmerem autemuflorttm corporum re/ijuias notidimi illiusad deftillationesiiiftrumenti, /^/^/7-
Lamt mtncupam , five naturafint iapidea , five arbo- chio quoque attacli ; ti^-^x^Tminv Mi^SiKoe, inquic .
rum , ammaiiumve particuix. Fit ergo iixiviumpro Diofcorides 'rzÂxAil-^^Tig ts>iAu,

: nam particulam ,
eJHS tjHod eluitur , natura eitts quidem ûod ernpy- ; Al , mantilTam Arabum elVe docent alise voces ,
reumafive igneam naturam habet acerrimarn , ipfHm, Almanach Alrnageflum , Aikj^mia ex Arabicis pro-
,
^ttoûe acerrtmum efi ejus ûod tale non etiatn ; fe&.x idiotismis ; tum denique quod Diofcorides ,
eft ,
Taoderattus.Quare &fepticis vocatis facuitatihus com- fumptuofi^Timx fotminarum Cleopatrae comes ad-
mtfcetur, mpote caufiicam caliditatem pofiftdens
, fed hiferit, quje in oculis Antonii , ex Piinio , unionem
illum
(a) Vinanoftra rubra gencrofioia poft calcfadioncm , more Anglis famiiiari , fspius conflagrare vidi-
mus. Scilicet vina illa de vafe in vas diim proiiciuntur calida flamiri.iqLic propiiis admovecur particulac
, ,
îricuoiiores calore ac tran(va(acione agicace in auras dum

abcunc ab iila accendunciir flaitima. Idem cciam ,
m noftris vifitur culinis diim piices aliaque vino

incoquuncur,quippc ex reverbcrantc (lipcr vas flamma vinum
conccntuin , (eu potius ejus (piricus inter avolandum accenduncur illudque
; , auc aliquid fimile forfan obfer-
Vavcrat Hippocrates.-
( ''
) Ipiam eciam aquam calcis , falibus cjuldem quam maxiine prxgnancem , ac mcrcurium in (piritibus
acidis foiucum prompcidime ac abundantiflime vi horumce falium alkalicorum prxcipicanccm , quocidie in-
05 adumendam , fine aliqua , vel minima quidem noxa , acgris noftris propinamus, nec ad caufticam ii-
.orum falium virtutem cum viilgo , experimencis noftasmelioi-aedo(ai, mulcum exhortcfcimus.
24 Bibliothecx Chemicae Curiofe
merfando dominaudi artibus inrenti^Solus quantum novi-
illum famofum fubito in aceti liquore
.
Grajove mus C^farum pnmorum Cajus Caugula Chemis

diiVolvit obforbuitque, quas in Romano
, ,
.
de veri- rjHmfteno ad opcs mox protundendas a.helavic

aceto vires hodie non deprehendimus ,
ingenio Chemici de quo Phmns hb.X X XIII. cap II Irmta^.nat,

tace hiflor.a: fecuri cemperacum
.
Clcofatr^ Chemtca inquic ês Ca)um Prtnctpem avtdtffimum aHrt, û^-

liquorem inrerpretamur. Nam ,
ipfa ingenium tan- inobremyft excoqnt magmim aunvtgmerttt poridus :

adhuc extant utcunque forfan .
tum huic diflblutioni commodavenc Tîofcortdes , & flane fectt utimm excelleru, Jedna parvtpc.de.
ns ut detrme.tttmfenttret.U^c Phmtts Scilicet,
tnaiiumjuc folent abjeftiora magnarum artium
didicerat haud dubie ex Chemicorum fcnptjs Ca-
irinilkria fa.nulis dekgari. Galemm autcm
in de-
hgnla Arfenicum ad operis Philofophici con.ple-
ftiUanonum arcanis coecutiiire vel iltxc confece-
,
gemebun- mentum requin nihil enim eo frequentius mge-

rinc, aax Itb.L de Simvl. Med. Facnh.
,
muhum inquic ahe^ cmr„a minant Scr.pcores Gric. : h.nc cum aunp.gmen-
dus proponit Non , .- . .
// n
Vellem fubtre pertcula,ji atum mucmnam
/ /• ,1. „,j„n ., ajicmuc
,n-,rlîna7n,artemve ,
tum Synacum matrem
r i n^ , ^ j r
fcirec efle arfenici
• •
, m eo,
fed ftulte coquendo fpes avaras inamter cori-.
invemrehceat.ficutintatte contrar.arumparttum.,
perce- [umpl.t. Certum qmdem eft illud ant.qua.' S.byl-'.
fic& ,n aceto fevarandi. At fi delfillationis
1« E^ve* , .o« ^., ''''"' -nTe«<7T;S.«/3« «ac<
pidet machinam facile & paucis horis ex aceto x^f^^T
:
,
,
nulh conve.ue.K.us aptari quam arfcn.co auri-

phlegma fpintum oleum , terram , quatuor di- . ,
. .
n- i., î<=,^.3.,r., p.g.nenti

b quicqutd
(oboli /i t et.am obcurbet l.\ie /o.
elementa î.Vi.irpr r ,
ihncta elicu.liet. .
retinent.bus ûraius hve Ktrkerus per arfui.ciim hvc arriie-

Ita /Eoyptiis artcs fuas avariOimc
, ;
Salvatoris te.Tipora prscurren- «Hcum tamen haud aliud Mbyllx, G.-^c.fquc Au-
p.iuci feculorum.
Grici ad Chemis penccravere cu- aonbus intellcaum elle quam mafculum ilkid .
tium inti.va
bilia ; c^cerun. ex quo Cornelio Gallo Julio
Ca.- .
fulphur quo cogitur obed.entiam Mercunus
,
m
Romanis aliis pervaga res ipfa demonlirat. Sed intueamur folium illud
fari.Mnconio, Augufto ,
provinci^, Sibylls
tilluna .-Egyptus in formam redada eft ,
Saccrdotumque excufla violentiias penctralia, fen- 'Evn» p^xiji.[a.xt' tyjt> , •nrîroJiKot/Bof «|i*< , vofi ^k j
fim ad Gra-cos , &. Romanorum quan- curiofiorcs ,
quam & hi pauci , Chemii arcana

demigravcre. Tnvn ,
'Ai Koizsoa, "^ 17» KofBot, ii^ UTtv ctûiva, to,
^linc Chemicis Grajorum fcriptis partmi latinc T5 TtrewTTf Jl oopiB-fji,x iYMimm^n; iim Si^ cktu,
verfis , editifque , parci.n adliuc in Bihhotheca Fa-
Venetu Parifina Regia Sfcuriali Colonienft,
ttcana , , , ,
'OfX, «jU.i/>)T©-' eV/] "^ TtK^ \y.\i aii<piyi<;.
ejônachtam , delitefcentibus toti hodieque plu-

reftrciuntur. wuu^
Quos iiii..-i cxcuflique
infpefii, -^^
inter .i,i^v»^., Pri.Tius quod fciam , fuperioris
.
feculi Ewiarus
tei reterc.uiiuir.
cei 1
^.^ . '
i,- < -l <, ,- •
, , hnyÛm&^ non Ranconetus Pra? les Lutct.anus oitecic S.byllam my.

inihi UKccT^v •Ke^^T^Kn, 'Ef m.~? , ,
-,,.
illi
.. ..^ i: ;.„.;nr,„i; Ct-A mnlnc
quidem , uc liquet antiquiflimi fed multis , ,
Chemis infinuare,
fterium hic C.hemix infinuare. voci 'hocnviK^v
Aoarfixov fe-
fe- &
licidima dexteritate accommodavic , ur elt apud
tamen Germanorum , Gallorum Anglorumque ,
ventilati quo- Cardan. hb. deVartet. Rer.cap. X.Joannes ./turatus

Philolophis Chemicis prifcrendi ;
Msyow '\ua.vvv\q iif<£.i 'OAvjU.TnoSw- non 'hôtvivsv fed Sonv^ 3*^? intelligi quondam
,
<}Ue Zai(n^(^ , ,
putavit ; & nuper in Mundo Subterraneo Ktrke-

STiC|)a.v@- <p,Aon<p@-. ôôi^ a> Ui^m^ , J.uui- '"
f©- ,
rus de Salvatore^ inquit , tnteUigendum , nan»
;ep<s£? jUS;K>iAsi 1i^'ml>i<: a>
'AAf ^.jm/- : ,
«ri©-, AkWsî^
neAa-- a\fi^war^ %li reffondet numero, In quo miruin
^HX , 'Os^vn? ^tt' 'AijvTTT^ , ij M«e/* 'T 'E/3|0«ix, ,
KAsoWt^^ r, ytwij quantum fibi excidat diligentia KircKeri , ciim

j<®- , noîpuCX^ ,'E7n/3u;y@- ,
hyx.'^tc»ô>v 'H^jcAb©- o nihil refpondeat omnium; neque enim adfuntno-

nTiAitt*i« J (ix(nAiui<; , ' ,
XI ll.
Y.KcwS\cm'o^, St^;^®-, vem liccriE , quod poftulac Sibylla , fed
/3*(nA4W , 06«(f e^?@-, 'A?x«'^*®"'
mecum agnovit neque quatuor fyllabis abfolvitur nec fed fex
& cxteri , quorum alios juxca
numeri quadrant ullo modo, Quod
>
ad Auratum,
;
eruditi(Timus leo e^4"//4»a/ , & ipfe homo Gricus

iHum quoque Muf.s irans ta ha commentum do-
fuppofititios,& Auftorumilluftriumnominamen-
cet erudKus y^.. G./.m« Vox ejus. IncreM
tie.nes, licet artem ex arte fatis convenienter
& efl Sihyllam h,c tmelhgereSalvatorem ,
tum cjuod pau^
perlequantur alios tamen germaniflimos efl-e:
,
rerum. quas tradunt, callentifTimos.adcoq; ipfum fe

H poft cxprejie & clartjjlme hoc ^pjum nomenpronun-
ciet 'l,.i, Xe^^^c .r^-n.? ^vô.j tum cjuodmme'
in Grscia vidilTc homines ex Zofm.,Olymptodon ,
, ,
n,s defit cjumanus , ûem vuh Mratusfigmfcarit^

^rchetai fcriptis eo cogoitionis provectos ,ut in
myflertim cructs , quod tamen ettam tna;ô^yJ) no-
oculis fuis artis vericarVm reapfe dcmonftrarent.
fata gra.,da;vi capitis r./«w .)?. CjEterum illam magm opens niateriam,
0.10 excitatus ipfe , nifi
iT;rerceiIeri.ic publico brevi indulgebit Phyfi am

non m arfemco vulgi efl-e qua=re.idam , & rano
,
& ma.H.s ocu at:. perfuadent. Quanquam emm
& .J^tyftica Democritt, Olympiodorum. ,
Het.odo-
pertunaone nngat, & nob.hou imbuac co-
r««, , Theodolio magno Imperatori dedicatum
a:s
lore .nv.sa tamen fugacitate ubi ad flammarurn

Theophraflum HterJheum Archelaum , & .lonnul-
, ,
,
fupphc.a dcventum .lon exfpeaat quod bene

losA..o.'ymosexBibliotlKcaVaticanadepromp- , ,
Ceber , ignis pugnam fed pronp.t fe fe , & vene-

tos. C^terum omnes hos longo poft fe intervallo
:
naco .ndore aera vicmum '"f^'"^j;; jyn.ofo

reWnquit illuftris Zoftmus Panopolttes, quem fequi- J'
aqus hmphc.s tormento quod m.hi alia omma
tur impari licet eradu Anepigraphiu ^-Vtnhael , [
pcnfati memini^ accid.fle^] ad .gnes conftanter to-

ifellu!, Pelagius , lfi< , BlemmUi, Ntcepl.oru. , alii,
Labbeo krandos longa afluetud.ne roboretur meta ii .

i/ Regia pfrifi .. i Bibliotheca verfati
corpora poft adeo non fub.t, ut c.nere. more pu -
olim & nuper mihr magnamque partem defcri- .
.
fero vidisar- v.fcuh fuhs mnatet. Cum aunp.gme.ito & fanda-

pti. Nam Romanos quod atti.lec .
pretium po!ue?e,hiac & Grxco.um mani- racha fere eodem res red.t ^""P-S^^"^"^^^^^^^^ :
tibus
bus, quid fbrma.idum in ftatuis admirabiie,
fi
te fponte vi ign.s agitur in fubhm. & fa.idara ?
cha [ OvmifcNclb] "on mfi mtermiftis vel hat^

in ardiitcaura nobile . in piduris illuftre , in
Medicina ingeniofum , plerumque utcbantur, ipfi nis , vel cinere aliquo hve metalhco hve vegeta.
\
Lib. I. Se(St. I. SublecS:. I. 2y
bili. Quod cx utroque afcendir, fiquidcm fpon- biertas en las eniyar.niti dela terra^ytienen ahuna
giofiinrtarpulvilculi fummo tegmini five alembi- , Jewc\Mca e» el inodo de produxtr fe pues fe veeiu- ,
co adhxrefcac , terribile venenum cft ; quod in me- tambien ftu ra-fos y como troncd de d.nde falen^
,
,i
diorellicat, micius, jEmulaturqucaothracafiveru- y e» a/ûfia t/,a»era paxece^ ,,jne crecett los minera-i:
binum, & facileLunamingredicur,ringi:quelurido les at modo de planias ;fed vel maxuTie
germiaa-JI
rubore, fed itidem inconftanti & ad vehementcs . tio illa mt tallica, quam
in acidulis liquoribus con-.
f
flammarum impetus in auras abituro. Si invento tingcrc notamus fubeunre aromos mecallorum
,
'
fubtili ignibus a!Tueverit, a Luna non ultra forberi Mcrcurio , animo obverfatur , quse fubico cx fcrvo
fe fepermittet. Licet proindecunSi fergScripco- illo fugitivo in aquas legirime caufticas immillo
res Chemici Grxci , Zofimus, Olympiodorui , Anepi- vepreri Philofophici eruptio vix fine admirationc a
graphns , alii in laudibus Arfcnici prolixe occu-
,
quoquam fpedari poteft , a nemine profedo latis
peutur ,putandum tamcn illos ad vim vocis non , adhuc promerito excuHa eft , utcunque BartoUtus
ad vulgi ufum refpexiflTe adcoque cum y^mviys'/
, in A'ieyclop. Herm. & Petrus Ribola, & Kink^rus,
five ccffiviKgv mafculum quiddam Gra:co idiomace aliique fic facis prolixe modum operandi perfcri-
/ignet antiquam Sibyllam fulphur quoddam igni-
, pferi[ir,de caufis tam inopinx , celerifque quafi e
bus omnibus infatigabile per nebulam hic often- nihilo produdtionis fcnf,iccci incuriofiores. Qiian-
di!Te,quando mecalla eciam nbbiliora ex Sulphu- quam plures in puteo Democrici germinationes
re tanquam mafculo & Mercurio tanquam fbe-
,
mecallicx haftenus delitefcanc; unam fedelegan-
tinella Chemicorum fchola componar. Uc vel hinc rilTiniam,& curiofi ocio non mdignam fibi intc^
liqueat quam non improvide fcripferic olim Her. Jabores nietallicos natam defcribit plene LazMr^
moUus Hatbarus Inflaura:or politioris Itteratura Erck£rus in Op. Metall. unam ex Lun* minutiis
Arfefiicnm five Arrhenicum Chjmiilis Democriiots balfamo fulphuris fingulari modo incoftismihi Pa-
quandoque androdamanta appellari , tjnandocjue coma- rifiis genicam probe niemini fed unam prs omni- ;
rin ScythicaTn,cjuandotjue hac ipfa nominafulphuri ia- bus admirabilem vilam fibi San-SimopfM & fa'pe
pidis Phiiofophici accommedari. Sed nos ad aliud Si- & fandte me audience, coram affirmavit, quamquia
byllff folium properantes. relidis inmedio, quxde nec inullo Au6lore Chemico , Hermete, LuUio,
vulgacis Sibyllinis carminibus Schmidius , Blondel- Rogerio Bacone , Villanovano , Aperta A>ca Ar-
Ihs, aliique opcrose diipucant , in Ctmand. SibylU can. Artef.aut ullo denique fcripto expreffam, ha-
oraculisa, VirgiUo atcadis oculos cantillum dcfige- denus invenire licuic non grav.ihor hic in curio- ,
mus. Quanquamaucem ancrum ilIudSibyIla;,quod forumgraciam pleniusaccingere. Ante hos viginci

adlacum Avernum Cumis proximum nobis non ira circirer annos ciim Condaeus Princeps Hifpano-
,
pridemincrarumeft,recentiusquiddamoIeat,quam rum partibus addidus per riandriam, Braban- ,
uc inde remugiifle faridicam illam antiquiffimam tiamque bello fulminaret filium fuum nunc Du- , ,
exiftimare Jibeac etiam pnter fabricx ingeniola,

, cem de Anguin, Bruxellis ftudiorum causa reli-
lecenti lul.Cttfaris Capaccii fcripto de Anticj.Puteo- quit , magno fapientum Virorum fatellitio fti-
lorutn alia omniaoftendente ( neque enim contra- parum , quos inter San-Simoniw hic Heidelbergen-
rium eft illud Petronii Traguriani:Nam Sibyllam cjui- fis domo , longa afluetudine Gallus , hodieque di-
de?» Cumis ego ipfe oculis mm vidi in ampulla pende- do Principi a fecretis , Vir , fi quis alius,animo, &
re ; «^ ckm pueri illi dicerent ; Sibylla tethiUs, rejpon' fide Germanus &a
Adit ergo
nugis alienilTimus.
debat illa ,apoihan inhelo ;) (uderittzmeiiiWaora.- San-Simonium hunc Bruxellis rum vivencem, &,
cula fiveCumisantiquis, five in vicinisuvbimonci- uc fit , animi gracia , Nacurx fecreta pcr ocium
bus. ego declamitancem non inccrpelIabo,dum mi- folliciciiis inveftigantem Leodtenfs quidam, ignoc^
hi licuerit ex Virg. zy£neid, 11. has ejuidem yoces vulcus ,ignoci nominis , in corporis culcu modi-
expeodere, ipfifbrtaffis FiVgrVfo, ci^m ab alio mu cus , &, c/4udio, inqiiit , Domine ,te ad curoi cjnati'
tuata caneret, haud fatis intelledas docjue Chemicas defcendere , (^ nobtli hoc otio genium.,
oble£iare ,fed ab ignaris rerumfecretarum Magijirit
t/4ccipe qtu peragenda prihs. latet arbore opaca
pendere nimium , coj^ nihil haElenm ifetlajje admtra-
vûreus, drfoiiis, (^lentovitninerzmus , \
hile ; ecce ! ut ocults tamen ujurpes coratn non omniA ,
Junoni inferns didus facer hunc tegit omnis :
Vana ejfe ,û£ Chemicum profiietur ftudiutn ,puivifcu'
Lucus (^ obfcuris claudunt convalhbus urnbr^.
lum hunc tninututn cjuidem ,ut vides, ^ vi-v granmn
Sed non ante datur telluris opertafubire^
hordet unum pondere itijuantctn tua fidei comtnitto CA ,
ûricomos cjuam quis decerpferit arbore fcetus.
lege , ut poft horoi fex revertenii tnihi reddas tnie-
Hoc fibi pulchrafuum ferri Proferpina munus
grutn,iiiterea ut cWriofitati tuce. obfequaris, im procedi-
Insiituit : primo avulfo non deficit altcr
to : cape fis ex profiuente , vel cjimvis aliafontana acjiiA
Aureus > e^ fimili frondefcit virga metallo.
libras tres, cjuatuorve ,cjutbus vitro exceptis pulvijcu-
Ergo alte veftiga oculis ,© riie repertum
lum hunc incerne^ , tnox repetito opere vafculuin fttb'
Carpe manu; namj, ille volens, facilifq; fcquetur,
Si te faca vocanc aliter non virtbus nlHs
inde ex fidvifculi adtnixtione tenu^
ijuajfa ,ut acjua
:
Vi ncere, nec duro poceris convellere ferro. ûiddam abradat ,f(cumûe concorporet. Eldpfis hon
ris aliquotjiibfidentetn pulvifculutn, translato per in-
Hsc de maceria Chemici magifterii fudiire Cu- clinationem in vas tliud liquore ,ficca , ut tr.ihi bona
nixam vacem opinio eft variorum , quos incer Ro- fide re/iituas. Paret San-Sitnonius , & dido obedicn-
bertus Vallenfn, Glauberus, aliique nec inficiandum ; tem fe oftendic ,ambiguus futuri. Redit fub vef-
fub illo fabuls involucro arcanum fenfum delicef- perarn Leodienfis , pulvilculum fuum recipit , & ad
cere , forfan VirgiUo ipfi, qui ex alio hxc mutuatus San-Simoniutn verliis Vires , inquit acûa tua \am
, ,
cftjincoghitumsqucm.qui Glauram Augtirelli, & /»- me abeunte periclitare , infufifqne aliquot Mercurii
"Venem Arcadictm Palingenii , in exquificius voca- vulgaris unciis germinationem uti/etn exfpecla. Et
,
verit confilium , ipfo .(W<jrcwf redius forfan inccr- fimulpancis ulcro citroque didis recedit. San-Si-
pretabitur. Ad mencionem aurei illius rarai , fuc- monius rei bene gerends cupidilTimus , Mercurii
currit non tantiim illud erudici
lof Acofiiz hifi. nat. mox uncias odo obicer infundic & aliquandiu , (i ,
iit.IV. caf.J. Losmetales fon eamo plantas tncw quaargenceusiJleramHsinilluftre germenfefepor-

Tom. L ngere
26 Bibliothecx Chemicae Cuiiofx
Nunc ad certium Latinorum teftimonium propc-
inconnivens fpeaator vi-
ticere moHatur, oculis
Dianm , faaum. Surgic pau. remus , non contemncndum Chemis monimen-
tf o fiiaido affiftit.
mille ramuhs ar- & tum:
latim ex globo fuo Mercurius ,
AM. PP.
tenuiffimis , aequaliffi-
D. >
genteis , quali totidem tilis

mifque per univerfam , qua patet ,
aquam glorio-
fupremum aquz mar-
ELIA. LELIA. CRISPIS.
se fcexplicar, fupraetiam
ginem filamentorum extrema protendens. Super- TSIec Vir , nec Mulier , nec Androgynn-
ficies aucem lymphae quod ibdiose cuftodien- , Kec PHella , nec Juvenis , nec Anm ,
dum , interea oleofo quodam liquore hinc inde ,

Nec cafta , nec meretrix , necpudtca ,
refperfa notabatur ;
quod , opinor craHiim quid- .
fed omnia :
dam , heterogeneumque contineat vulgati ufus Sublata neefame , nec ferro , nec veneno *
Mercurius cujus inrerventu a coagulatione pro-

, fed omnibtu \
hibctur,quo,per{ubcilc artificium, rernoto, par- Nec ccclo , nec aijuis , nee terris ,
tes ejus fe facile mutuis faciebus amplexantur fed ubiûe jacet.

hserentque tenaciter & conftantismetalli titulum , Lucius Agatho Vrifcius
fibi vendicanc. San-Simonitti poMdis aqua vicro Nec Maritus , nec Amator , nec Necejfarius ;
alii filamenta haec omnia colligit, cxpreflb-

infusa , Neque Moerens , neiûe gaudens , necjuefiens
qne manuhumore, ad vicinum mox fabrum argen- Hanc nei]^ molem , neûe pyramtdem, ne^fepulchrum»
tarium deportac , rogat officiose , velic per om- fed omnta ,
nia examina fcrutari metalli hujus ingenium , & Scit c^ nefcit , qfitd cui pofuerit. ,^
conftantiam ejus in ignibus pericHtari. Mirum Hoc cadaver non habens:

esl fepulchnm intus
quiddam & inauditum deprehenditur , poft uni-
, Hoc eji cadaver fepulchrum extra non habens:
verfa ignis fuppHcia argentum probatiffimum, & Sed cadaver idem eft , ^fepulchrumfui.
nihilominus fine igne ita fe pcrmiferat cicurari
^_^^ mcnfe^.— , utcunque aer Bru- Vetuftiffimum hunc gryphum alii aHter inter-
jn fenertra , Octobri
pretantur, Marius Michael Angelus de aquaplu-
xellenfis adfrigidum id temporis incHnet,fup-
ad expellendum illud via, y^^^/^/^ de Niobe in lapidem conversa , ^».
peditante fatis virium ,
cxcrementitium oleurn Gile illiiis pulvifculi ab , ,

f^W«/ de anima rationali , Joannes Turrius de
materia prima , Gevartius de Amore, Zaccharias
aqua, per intcrcurfum primi,fecundique elementi
Poniinus de tribus defunSis fimul conjundis, iVi-
Carcelianiad motum incitato. San.Simoniia nu-
dacior fuccellu reftanti aqui novum inftindic ,
celaus "Bamaudus de lapide Philofophico Fonu- ,
Mercurium , novum videt nemus confurgere prio- "'«-f de generatione amicitia & privatio- ,
.f "^'^f''^
ri gemellum , inque finceriflimam argenti maf-
ne. Prolixe rem profequitur Licetus , ego tamen
fam immutatum experitur idem tertio , quarto , ;
variisde caufis vcl Mtchaeli Angelo , vel Bamaudo
quinto , fexto fehci femper eventu languefcente
, ,
accederem , ut ingeniofiora , & quorum magna
tamenpaulatim , & noviffime fatigata aquie virtu- pars demonftrari poffit coram , afterentibus > quan-
te;qu6faaum, ut pUires ad fpedlandum miracu- quam nunc non libeat hifce immorari.
him in domum fuam invitareC quos inter Princi- ,
Indubitatum quoque Chemia; apud Italos argu-
pes aHquot Angli Bruxellis tumforte commoran- mentum miniftrac inexcinguibilis illa maximi OJy-
campus bii Jucerna Appiano Hermolao Barbaro , Liidovico
res. Aperit fe hic amplirtimus difTerendi , ,
memor contentus aures velli- Fives quondamdefcripca , & in agro olim inventa
fed ego inftituti ,
c2(fe Pamphilis, manum dc tabula ut ad reliqua ,

Patavino, duplici urnjE indufa, in extcriori qui-
deveniatur. Mihi interea , uc ad Virgilianos illos dem hjEC fignata
auri ramos poftliminio revertar fatis hic erit ob- ,
Plutonifacrum mitnus ne attingite fures
fervafte Antiquos ciim fapientifTime derebus na-
, ,
Ignotttm efivobis, hoc qtiod in orbe latet.
-
turalibus philofophari parant vulgo oftendere fe ,
Nhncjue elementagfavi claufit digefta labort "^
»
fabulas tantum propinare, aut ridiculaconvivio- Vafefub hoc modico maximus Otybius.
rum acroamara. Quod licet ex Phseacum illo in Adftt foecundo cuflas ibi copia cornn ,
HorM. OdyjJ. 9-. convivio , ubi citharcedus Martis Netantipretium depereat laticis.
& Veneris congrelTus artificio x,t)îx,wTKTai , quafi
aHud agens perfequitur abunde eluceat extra , ,
Interioris urnula: hzc notabatur infcriptio :
nrgi/itim tamen jam evagari non eft.confilium;

qui non modo Silenum ex temulento fopore vix zyibite hinc peffimifures
cxcitatum mducit Eclog.Vl. fapientiffime de rerura Vos cjnid voltisVeftris cum oculis einiffitiis ?
Natura perorantem Abite hinc veftrocum Mercuriopetafato, cadttceatejj
Namcjtte canebat, uti magnum per inane coaih Maximus maximo donum Plutont hoc facrumfecit.
•
Semtna terrarumque, anirndcftte, marif(jue fuijfentt
Ee liqttidifimul t^nu: utcjue hts exordta primis Hic de lucernis illis Antiquorum incxtingui-
Omnia, & ipfe tener mundi conereverit orbis: biHbus prolixe differere ratio inftituti non patitur.
Tum durare foltm, & difcludere Nerea ponto ConringiHs de Cal. Innat. magna veri fpecie ita
Cccperit , & rertim pau/atim ftimere formas Scc. denique erumpit : Proinde vereor , inquit , ne fa-
- Sed & i/£neid. I. in Didonis convivio quam buloficftnt narrationes de lucernis Patrum, avoriimque
proftjnde memoria repertis , cjuas ferunt ftne alimento per com-
- — -_ — cithara crinitiu 'joptti plures centum annos in fepulchris luxijfe^. Kircke.
Perfonat aurata , docuit c^Hdi maximtu Atloi, rus in tJHundo Subterraneo alia via rem aggredi-
Htc canit errantem Lunam , Solif^tie labores tur, & explicatius. Nonfuere , inquit , unquam lu-
Vnde hominngenm, crpecudes, unde imber drignes, cernit perpctuo ardentes, vifa ûidem flamma exputri-
Ariiuriim, plitviajtjue Hyadas geminofcjue Trtones. ,

laginofoaere muhorum annorum centuriis claufo,vel pri»
Qtiid tantum Oceano properent fe tingere foles mo introettntium halttu , vel extrinfecus Acris fubeuntit
Hyberni •• vel ûit tardii mora noiithis ebfiit. accejfu antipcriftaticA ûadatn virtute derepente^
accenfa.
Lib. I. Sea. I. Subfea. I. ^7
accenfa. liafape in coemeteriis JlammHU videniur, Be- accenditur , quod & mihi accidifTe recordor. Ex-
ne Auclor Arabs : Fuii in ty£gypto , inquic , c.tm- plofum quidcm jam diu illud fuiH Cif. Scatigeri,
pus cujus fofle erant piena ifimmiae /iiîtido , htnc quod C hemicis attribuit : Carbones Junipeti tanta.
Philofophi conflituebant canales , ex his locis ad cry- effe vi ut per annum integrum ignein fervent incorrn-
,
vtas jubterraneMtinc^mbus lucernarnponebaiu ; lucer- pttim. Ad \\xc libcraliter Connngim : Id ûidem ,
na habebat filum ex litio cjuod uri neîilt ; hoc paô inquir procnt adco efl A vero , ut ne eûidem diem^
,
lucerna femel accetifi arft femper ob perpettmn bi- unum pritn.iptiiiperinapoflitfuperejje :ûodretle no-
tumints affiuxum. Proficeor ego nei-iue me ex & tavii etiam Poria.Sed in hoc parum fibi cavit Con-
Fortunit Liceii de Lucernis Antiquor. Opere , nec rirjgittinon advertcns illud Juris-Confulcorum:
,
ex Hiftoriis tum Siûd huStores Herm. Barb.trum, Lcvemcircurnftantiam fitpe variare totum cafinrt , de
fr. Maturanttnm , Bern. Scsrdeonum, alios, exllan- quo forfan alibi ficuc & de femine quodam herba-
;
tibus, tum audicu in Galliis, kalia, Germania per- ceo agris noftris familiariffimo , quod his iplis
ceptis tantum profccifTe ut verc , arfifle quicquam diebus.poftquam femel in igne apud me incandue-
in fepulchris tamdiu haftenus allequar ulio.ingenii rat exemptum , & in frigido loco repoficum ad
,
conamine , utcunûe Jucidum quiddam , fcintil- ufque quinquaginta folidas horas candere adhuc >
lanfque ibi quandoque apparuide, & mox admilfo & adurere mihi deprehenfum eft. Calorem autem
aere difparuilfe Kircl^ro facilis aditipuler. Puta- perpetuum varii varie moliuntur alii rotarum jani ,
rim ego lucernam Olybii ex genere oleorum fub- per aquas Jam aercm jam pondera circumadu,
, ,
tiiilTimorum fuilfe , eoque Iplendorem rcddidilfe alii miftis concrarii gcncris falibus ,aliitherma-
lucernx , quod radios luminis in fe incidentes rum nacuralium elcmenta Ccrutando , imitando -
particularum (uarum Isevium & politifTimarum que , in quo operofus
Henricns Rochufms iii cft ,
incurfu retorferit in aitantiuni oculos. Nam ut prs- Phyfic. Demonflrat. alii continua illa yEtnae, Velu-
teream (Jânfredim Septalinni^ Virum optimum, ,

viijHeclx , pabula inquircndo quibus omnibus ;
Mediolani fande mihi affirmalfe fe in vitris la- , ingeniofius quiddam excogitavic nobilifTimus
crymalibus anciquis inveniffe olei ignoci genus , mihique amicirtimus iAbbiu Boucaudius , in csetera
I
quod inaurabat lapides illitos ex Iblo certe ni- ;
ingenii magnitudine arcanioris quoque narurs
tro diuturna patientia e!xco6to accepi Pragx non candidatus exccllens. Depangit is in tellure fpon-
\ ita pridem in officina Chcmici corpus prodiiire giofiori haftam viginci circiter pedum forma- ,
I carbunculiinftar in tenebris & hicens , & fplendo- toque jam profundo foramini , & a fortuitotum
'rem fuum aliquandiu frigido licet vafe confer- illapfu fecuro deccm admodum libras Mercurii
'
vans. Cujus didi fidem ut in medio relinquo-, vivi infundit, qui pondere fuo , & terra^ mollioris
ica fcio ante biennium, ciim Romx in clivo Scauri fubjeftsBobcdientia fenfim deprefTior , eo denique
domus incegra per decem , & eo amplius fjccula proferpente menfium aliquot defcenfu promoveruc
infrafcoIymi& herbarum aliarum radices in hor- verfus infima telluris , ut caloris fubterranei cuna-
to civis cujufdam fcpulta erueretur , pulchcrrimae bulis denique illabatur ; quo fafto indeftirusv uc
illa fabrici , & operis Corinthii me inter , rudcra in thermis ) per incumbens
foramen exhalat fcr-
follicite urnulas ejufmodi lucernarum antiqua- vor , & vitra , aliaque impofita moderato fotu
rum qujefivilie , fed incaffum ; inveniffe tamen va- recreat ; atque ita praster inventi fubtilis gloriam
fa lacrymalia plurima vitrei generis qux diutur- ,
nullis poftca fumptibus (âlor perpetuatur. Id ta-
nitate temporum vida in phires, ealque clegan- men juxta mecum agnovît , non ubique locorum
tiiTime pavonaceis coloribus difiindas philyras ^que felicem fperari poffe hujus artificii fuccef-
abierant , fimiles talco Mofcovitico ( fi colores fum,turn ob fubjedse telluris foliditatem , tum
dempferis ) in folia non difficultcr filfiles , fale ob faxa quandoque properantis in Tartara Mer-
five vitrorum innato Rve terreo , Iaminulas,quod , curii iter fuf?laminantia, tum ob aquarum fcatuti-
aqiialiter ubique premeret vicina , prociirante ; gines impetum vivi argenti quodammodo inhi-
quibus jam feparatis ratio didat falem in proxi- bentes. Quicquid horum fueric inventi genius ,
mas vitri partes gralfatum eandem exercuil]"e ty- vel ex eo lucem fceneratur quod non cancuni ,
_
rannidem , donec ita fenfim integra vicri maffa , <iyicofla Htfl. Ind. tib. III. cap. X I X. rradac in
cralfa illa inicio , & adhuc quibufdam locis crafla , Grancavetica PeruviA , unde extrahitur winera Mer-
in fquammas exempriles degeneraret ut vel hinc ; ,fontem perennem ejje acjUA catidA ; quod noil
cttrii
colligatur fruftra elfe Anatomicos qui humorem ,

tantum folennis querela fit molitorum catarrha- ,
oculi cryftallinum ex laminis conftare allerunt , eo ftas, aggerefque f quibus aqua ad molas circuma-
induiSi quod coftura prsevia in philyias fe patia- gendasnecellarialiftitur, ut operifufhciat) aMer-
tur diduci. Idem enim illi, quod vitris lacryma- curio per inimicasmanus qiiandoque injedo per-
Ijbus fatum eft , quippe dum calor , ut qui jequa- forari cum aquarum molarumque difpendio, fed
, ,
literquoque particulas fuas diffundit primo ad ,

&nntum omnibus provocatiimque hypogxa pro- ,
certam humoris illius cryftallini profunditatem fundiora puteofque hyeme vinftisrigore omnibus
,
fe fe infinuat , eam
cogit ; denfatque potentius ; aliis , tepidum fumum
erudare vifceribus in aera ,
poft fuccedente calore novo repetito penetratur tellurisinterioribus caloris materiam afTidue mi-
in cryftallinum altius, unde nova condenfatio , fed niftrantibus. Sed interrogemus quoque vitrnm
a priori , ob aliter difpofitas particulas , facile duftiIe,utrumChemia antiquisRomanisante Con-
feparanda : fimilia codo ovialbumini iarpc contin- ftantinuin planiff^me fuerit ignorata, Ptinms tibro
gunt. Sed hic extra oleas. Ad rem propius illud, XXXV. cap. XXVI. Ferunt, inquit,7li{'î'io Prtncipe
aquas caufticas ( fortes vocant) ellevelutiluccrnas excogitatum viiri temperarnentum , ut flexihiie ejfet ,
perpetuo ardentcs , non quod perpetuo luceant & totam offlcinum artificis ejus aboiitam-> , rie itris ,
fed quod perpetuo attadum pene quidvis ignis argenti , auri tnetaltis pretia detrahcrentur : eaûe^
more adurant. Hinc fi fpiritum rerebinthins fama crebrior diu , rfuiim certior fuit. Idem pro-
aqui fimili fuperfuderis , ita paulatim rubicun- fequitur , fcd paulo diduftius Petronius Tragu-
diffimo tingetur colore , ac fi ignibus diu fuif- rianus .•
Fuit tamen inquit ,faber ,ejuifecit pbialam
,
fct excoSus ; quia & quandoque magiio ftrepitu mtream , qu* nonfranoebaitir. Admijjus ergo Ciefarem
Tom. 1.
2 efl C
28 Bibliothecae Chemics Curiofe
eft cumfno mttnere-) > deinde fecit reforrigere Ctjari cemque oftendit , & fi in tenues philyras effun-
(fr ili-itn in pavit/tentum projecti . Cafar non fote vali- dendo abeat , pellucidam , vitri aemulam malleo- ,
dtPti > i]uam expAVit : at illefujlnlit phialam de terra : que quodammodo obedientem unde fiiere qui ;
collifu erat , tMcjuam Vafum aneum. Deinde tnartio- phialas dudiles confeci(fe fe memorent facili ex- ,
lum defi.iU.protulit, (^ phtalam otio belle corrextt ; hoc perimento jmitandi. Accedit & altera exofficina
pallo pnt,:hat fe caelim fovis lenere^. Vtiqtte poft- mea non levis ad rcm perfuadendam illectbra,
quam illt dixtt : nurjiqutd aliuifcit haiic condituram quod fal dudilis non difficulter obtineatur; (quid
pitreorum vide modb. Peflquatn negaVtt , iujjit
.-' autem commune vitrum prster fortcm falis & are-
illumCJtfir decoUari \ qnia enitn fi fctiuin ejfet , au- v\x mixturam ) hocgenus falis ciim Lugduni Bata-
rum pro Itito haberetrus. Agnofcicis lluporem li- vorum experiundo reperiHem , Dn. Sytvto illurtri
berianum & defpuicis fimulque admiiabile illo- , & Profellbri, & Chemico Stenonto, Marcgravioj ,
rum temporuni artificium intuemini. Sed fac aliifquc nobilibus ingeniis oftendi, nunquam an-
PetroniumTragUiianum quardam immifcere fpu- tea opinor , vel vifu temere , vel ledione ani-
,
lia , certe fpu ius non elt Dion CaJJius qui iibro madverfum. Conficitur aurem is fal dudtilis , ne
Lfll. fcribit c^Jtm fpurius non efi; foannes Sare- ; quid dilTimulem , ex fale armoniaco , in amplo vi-
ffurienfis ,
qui i olycrat. hh.l V. cap.V. ita diferte : & lcnte in ftirias coacto, un-
tro fjEpe foluto, fape
uipud Petronium Tritnaltto refert f.ibnm futjfe^ , îti ,
de tandem cryftalli cmergunt longitudine rcfpon-
Vitrea vafa faceret tenacttatn tantdt , ttt non magU , dentes amplicudini vafis, quarum aliquot notavi
quam aurea . Vel argentea frangerentur. Cum ergo ad fex digitorum tranfverfonim longitudinem
phialarn hujufModi di vitro purijfmo c^ folo , ut pu- , porredss fimiles facie externa ancipitibus gla-
,
tabat,dignam Cafare^fahricaJJet , cum tnunerefno Ca- diorum laminis , quas cum lenitcr inflederem,
farern adiens, admiflti eji. Laudata efi fpeiies mttne- obfequentilTme dudui manus parcbanc , & refti-
rii, commendata rnanM artificis , acceptata devotio do~ tuebant fe fe poft plures curvaturas priftinse re-
nantis. Faber verh ut admirationem intuentium verte- ditudini ad nutum meum , eandem paticntiam
rtt in fluporem , & fibi plenius gratitim conciliaret toto mcnfe quoties libebat , oftendentes donec
, ,
Imperatoris petitam de manu Ctfaru phi.ilam rece-

,
tandem (ubeunte humido aere in aquam fatifce-
pit, edmque validiiis prO)ecit tn pavitnenium , tanio rent. Alioquin modicainduftria vitrumetiam fri-
irnfetu , ut nec folid<ffima , conjiafiiijjirna Aris mate- & gidum itareddiderit flexile ut Plinians hiftoriar ,
ria maneret C^far autem adh&c non rnagis fu-

illafa. faciat fatis non item Petronians. Certe in pu-
,
puit , ûAm expavit. At ilie de terra fijlulit phialam, blicis nundinis Lugdunenfibus ante hos quatuor
tjua cjutdem nonfraEla.fed coiiifa ,acfe d^nsjtibjlantia annos , me infpedante , ingeniofior quidam ex
Vitrt ffecicm induijfet. Deinde martio/um dejinupro- eorum numero , qui fpiritu vitrum in varios for-
ferens vitrum corrcxit apiijftme, tancjuam collifnm^ & mant habitus , vitream mafiam ad flammam
voi (Zneurn crebris itlibus reparavit. Quo facio fe coe- lampadis priiis liquefadam in fila tenuifVinia du-
Itm Jovis tenere arbiiraius efi , eo qttod fatniliarita- cebat , verfatilique rotje netricis orbi vcl tri-
lem dfaris ^
admirationcm omnium fe promeruijjk^ cies circumvolvendo facile induebat , reftante
crcdeb.vL. Sed fecus accidit. Qu fivit enim Cmjar etiam poft firigus admiffum vitri in omnem par-
an aliiu fciret hanc condituram vitrorum. Quod citm tem flexura malleum folum formidante. Neque
negaret , ettm decollari pmcepit Irnperator , dicens vero necelFeeftjUt fi vitra plebeii ufus timeanc
ûia (l hoc artificiuminnotefceret , aurum& argentum marculum , ideo quoque vitra omnia metallica ,
vHefcerent , tûaji iHtum. Jnverafet relatio er fide- quippe tenaciori hum.ido vinda eofdem femper
lu , incertumef}, e? de fa£io Cxjaris diverfi dtverfa patianter manes. Vitris enimmetallicisadeo non
fentiunt. EaoVcro fapientiorumnonpr£]uitcans intcl- demitur undiufcula illa fua tenacitas acerbi-
letliti , devotionem potentis artificis male remunera- tate ignis , ut facillime icerum reftituantur in pri-
tamarbicror, Q- inuttliter humano generiprofpe[ium, ftini mecalli corpus,quod mille experimentis li-
cUm arsegregia deleta ftt. Neque vero hic five Pli- quidum reddidit vulgatum illud Saturni vitrum
dc vericate experimenti often-
nius,Cive 'Peironitu nam de Joviali , ut ficcioris temperamenti res
dunt fe fe ambigere , fed quod neuter facris Che- impeditior. Csterum commune illud Saturnivi-
micis imbutus capiat rei fublimitatem , inter alio- trum dudile non efle , cum fenfus evincant, du-
rum dimdentiam , & ignorantiam fuam medii ve- , dile ficri non pofle racio nulla perfuadet , admo-
ritatem hirtoriae arbitrio intelligentium cenfen- tiscx arte falibus ( ut in cornu Lunse ) invertenti-
dam relinquunt. Ut proinde Chemicus tertius bus. Utrum ex ftibio , id eft Saturno fapientum,
rem definieric, qui non modo ex artis fux Scripto- cornu flexili fimile quiddam elaboraverit infelix
ribus Libavio , Goclenio, Quattramio Falenfi aiiis, , , illeartifex Romanus , in medio relinquo , ad fpe-
convincicur vitrum arte reddi dudile fcd & cry- , ciofiffimam illam fobi filiam interrogandam curio-
liallos in duritiem , fplendorem , & conftantiam fos ablegans , quam ex Divino Scripcore Keren-
gemmis nativis asqualem promoveri. Audiatur hapuch i. e. cornu ftibii , feu Antimonii appellatam'
LiiltiM Tefl. tiit. Vidifti , inquit , Jiex mirabtlem ii- didicimus. Cur autein vitrum vulgati ufus mal-'
tarnpro)eliionem tjuamfeci tecutn Londini camera
, m leum non fuftineat erudite inter alia perfequitur;
tua fecreta Sanila Catharina, verfui partem caftelli, ayinon. de lap. Phyf. condit : Hmniditoi , inquit
ûam fici fuper cryflaltumfotittum cum aqua argenti inlapidum fubftantia terrefiri non eft ligata perfic-
vtvi , c^ converti eittn in mafjam. iinam adam-intis (um, inminimis partibta untitd ^
alterius ,fed ingrof-
(^ Virtuoji plufquam nattiraiis , ex ûofecifti

fittijjimi ,
fispartibiis hutnidi&ficci , tta ut partes humidi cttin^
coiumnulas pro tabcrnacuto Dei. Atque ne porro terreftrthus conjaceant ficut hami catenaruni^ , ut
inficiantium percinacia xftimetur inexpugnabih's, ait ttyi ibertus : in tnetalHs Vero rninimurn terrei
dudilem illam maifam Chemicam mecum atten- efl rnixtum cum mimtno atjuei e converfo er , & ,
tiiis intucantur,crtr««£«H^ appcllatam ,

quse cum plurimum unius cum plurirno alterius , unum ab &
aliud nihii lit,quam contrariis fpirituum acido- attero non feparantur ratione homogeneitatis ârtiunt'
rum particulis inverfa argenti textura , vel ad ( ecce quomodo obfervet Chemicus oy.otav ous/w
candelam tamen fe promptilTime fufilem , fequa- rtiKoi.^nv.Jûnionis tlementorum y quod contra
eii in
lapidibtis.
Lib. I. Se6t. I. Subfedt. I. 29
lapidibui. h^c & pene Cartefiano
Quam enidicc , fortuita-, fed quas ultimusille ignis permint im-
more fubtiliter excnlit Chcmicus mentc fapiens , petus , cumfingulis, dum calet malia , momentis
utcunque linguafcabrofiorr Hinc conficitur, illum, figurffialioquin varientur, aliter arque alicerinh*:
qui ad eam renuitatem partium homogenearum ras infultance flamma. Agnofcimus m vitro vu!-
redegeric vel commune, vel, opporcunius forfan, & gacis ufus poros , tum quod bidui , triduive Ham-
metallicum vitrum effe<5iurum quoque utmecal- , ma non ua oinnes arenx, falifque angulos poOGc
lorum mores fequacur , & duduli tenacitateinge- obcundere & ad êqualitatem redigere uc non
,
,
nium fequax & flexile ortendac, CarteJtM 1'rir.c. alios formet.eciam in iolido areni lalifquc cor- ,
Phil. part. IV. Vttrtirn efi valde fragil^ inquic, , pore anfiadus tum quod exfpirans ultimo ignis
,
^hia fnperficies , fecmduin ûam e]M particttU fz^ non nifi per meatus utcunqiie cenuilTimos in auras
,
tnviccm tangu>PlL:,fmt (tdmodum exigtin ©" partj£.hvi- evadac quos proprerea paculos quodammodo re-
,
gilet ergo in eo curioforum induftria , ut vitri par- linqui apcrtum eft. Hinc D. Hyddens Amftelreda-
ticula: in eas redigancur minucias , uc pluribus om- menfis , Cartefians delicium Philofophis , ante
nino l"e pundis continganc & du6tile vicrum non , biennium vitra flatu in tenuidimos . fed tamen ad-
erit pbfl: fadu dithcile. Hic vchementer & erudice huc integros, foliddfque diftendebat globulos.
fe opponit C
M. tn Obferv. ad zArt. Vitrar. quos cuni vacuos impleflet aqua communi nota ,
ayintonii Neri. zyi dd heremto, mquit that ihe navit fenfim per ipfam vitri iubftantiam penetrare
ture of malleability confifis in a clofe and throtig- aqueas guctulas , & vas ita fenfim exhauriri quod ,
hout adh<efion of parts , an a capacity to the change^ ob teniiitacem vitri rediores pori tranfitum hii-
of fignre in the minutefi parts. Both vvhich are in- moris nefcirent intercludere. Scribic quidcm hic
confifiem vvith ihe nature of (jtafs. For the mate- Commenracor falia in flaminarum aftu non depo-
rials of Glaji , Sand , and Salts , have fuch figurcs oi nere figur.is fuas.de quo
ira cenfenduu): falium alia,
feern incapable of fttch adhx/ion in every pure one to fifolaaffiigancur ignibtis, conftanciam figuraru fua-
another. For all falts have iheir determtnate figttr^ rum diu cueri fin mifta cum maceriis aliis ccieri-
,
,
vvhtch they keep too , in their greatefl foiiitions a>:d ter amictere : fed &
fi fola percoquanciir diuciiis
aElions of the fire upon them , as many infiances rnight SiC mox folvantur
coaguIenCur , iterumquc peru-
,
evmc^ ,and that figure ii Vartoiis according to tbe^ rancur , urancurque crebrius repeten-
folvantur ,
falts. Salt-peter , and all alka/iz.ate-falts are pointed, do , tandcm omnes fuos pcrdere aculeos , & in
and hy their pttngency , and caufitcknefi feem to b<Lj terram infipidam convervi , quod mille experi-
made up /harp potnted needles. ^ylnd asfor
ofinfinite mencis oftendi pofler. Sin mifceantur, ut in confc-
fand , the figtre therof li varions ^nay , infinite , m tt dione vitrorum cumarenis poft paucorum die-
,
appears in Microfcopes. Novv hovv can any rnan ima- rum flammas falium vix tenue in vitroium fub-
,
gine that fitch varieiy of fignres infand canfo comply ftancia deprehendi veftigium , utcunque corpore
vvith the determinate figures of falt , as to toHch oni_j fuo compofitionem vitri intrafTe evidenciffimum.
an oiher in minimis , vvhich is neceffary to makc it Quin memini me non femel vicra Yeneca in alko-
malleable ? &c. i. e. His adde , ûod natura mallea- hol redegilFe , mox fnperfusa aqua deftillata cali-
bilimtts ( utita expreffms reddam quam politiiis j da falem inde codura molicum elicere, fed non
in ariiijfitna partiiimcoh.tfior,e , (fr fequaci ad iinmu- nifi tancillum obtinuiiie , & id ne centefima qui-
tandam in minutiffimas partesfiguram promptitudine dem parte vicri corpori refpondens, neque, quod
conftfiiit^ ;
quorum neutrtim convenit morti?us vitri. advertendum , angulis cum fale illo lixivo , qui
1^mmateriit,,undecorficitHrvitrum,arcna&falia, ante mixturam intraverat , conveniens. Sunt vi-
defiituuntur figuris itzi firmiter fe fe amplexanttbus. tra, nec inficior quas parum coda, & multo fa-
,
'Salta univerfa peculiares oftendunt qt determinatas le abundantia pluvia tempeflate imminente fu-
figurM , quM in fohitionibus maximii , zir acerrimis dorem veluti falfum exfpiranc , fcd illa eadem,
fiâmmarum complexibta reitnent pertinacijjlme , ûod fi percoquancur diucius nec fudabunt nec la- , ,
pluribm exemplii oftendere promptum ejjet. Hit ipfz h's relinquent indicium > invertente particulas
fgttra varix funt , ut varium eft faliufn ipforum inge- ejus fuperventu flammarum. Hinc nobiliHlmus
xium. Nitrum &
falia omnia lixiva in acumina defi- OMagalotit cum in laboratorio Medicso Floren-
nunt , cj" ob illam pungendi , adurendicjue Vtm forti^ varia omnino herbarum falia, ex cortiQibus >
matu videntur ex acicularum acutiffirnarurru

infinitti radicibus , lignis , feminibus vi ignis expreifa , &
cohortibus. Quod ad arenam , e\tu figura varia eji , miris figurarum varieratibus oculos etnciencia mi-
imo infinit£ varietatts , quod vel microfcopia dernon- hi non ica pridem humanifTia e oftenderer , adje-
ftravertnt Quis jarn ftbi perfuadeat eam figurarum in cit ex fliis & Dn. Rhedi, Archiatri Magni Ducis
arena Vanetatem dcterminatii faliiim figuris
ita curn Florentini experimencis > illa omnia , fidiucurna
fofie conjungi, ut partes earundem fs tangant tn mi- torquerencur ignis carnificina cubos denique , in
nimii , id cjuod ad malleabihtattm tnmen { hoc efl abire quos fi ulterius adhuc facigaftet Vulcani
;
dudilem fub maUeo obedienciam ) rtf^Km/M)'. Qui- artibiis haud dubie in albam , infipidamque ter-
,
bus cum vix qoicquam fpeciofiiis dici potuifle ap- ram denique abiiflent univerfi. Tacebo jam, Com-
pareat , vix quicquam minus folidum deprehendi- mentatoreni contra vitrum commune fe hic arma-
?ur. Largimur non invici & falibus diverfas figure,ciim merallicum fuilTe , dudile illud vero ap-
ras & arenis , fed easdem inviolaras manerc pofl:
, pareat fimilius. Qiiin fpcdamus quocidie nacuram
illamffammarum acerbicatem, hoceftquodab eru- flexile vitrum moliri ; quid enim efl talcum
djto Anglo cupimus demonflratum. Ciim enim illud Mofcoviticum [ Marije giaciem appellant]
violentus ille ignium genius, praefertim fi diutius quam vitrum nacurale tenuiffimum & flexile ? func
duraverit, pervertat omnia , acuta obtundat, obtu- varia animalium cornua & unguls flexiles , pel- ,
fa acuat , porrigat curva, incurvet porretfra , ad lucidse , & malleo quodammodo obtemperan-
funnroam , mifceat, loco moveat, turbet univcrfa, tes. Non memorabo diverfa gummata ,
gclati-
quis fpondebit vel fuas arenis relinqui in vicro nas , ichchyocollam , alia ;falem meum ikxilem
figuras , vel fuas falibus .^ Relinquuncur figura: fed incueacur Commencator , & ab eo folo raciones
Tom. I. C 3 fuas
30 Bibliothecx Chemicse Curiofe
fuas de figurarum conftanti diverfitate turbari
Chemiam , de qua 'Pantogia ,
debuilFe incunabula
aaimadverterer. Ut venerer hic acumen magni

Trigautiu) , &
novidime <tJârtinini Kirckerufijue. ,
Cartefii , qui licet flexilem falem non

viderit , fub- Nam ab iifdem in Hifpaniam & denique in plures ,
ufqueprovedus elt , uc alias Europx meliovis rcgiones derivatam efle

tili tamen medicatione eo
dari poHe pridixerit Princip. Pbil. pari.

IT. Nem- nemo ambigit; cui enimdubium , Saracenos Hi-
pauto foiidior fpaniam inundantes una fecum artes fuas trannu»
fepArticnU , inquit , ûaruw materi<t
meanbus tntercept<& at- lilFe ? quas ita cthcaciter ad maris medircrranei
efl ,
quales funt falu , iftis
que ex teretihus
contufi. , & rigidU planx, ac fiextles defixas litcora fuiiFe conftat ut hodieque Montis- ,
peffuli exultima illorum progcnie vivant Pharma-

redduntnr : non altter CjUam ferri candentis virga,
copcei. His AuSoribus inflammati , edoctique
rotwida crebris malleornm idibus in laminam oblon-
(rampote/i compla.jari. Transferantur hxc ad rigi- iyfrnoldiu de\ Vtllanova Gallus , Raymundm lullius
îs vitri particulas , &

caufa difceptata eft. Ver- Majoricanus , ,i/^lbertus Magnus Germanus , Ro-
bo quod fi & diu fubigantur ignibus vitra ut ,
geriM Baco Britannus , Rupefcifja , aliique fuperio-
;
angulis , exarmata coeant fidelius ,

hamifque fuis rum feculorum Chemici Europx occidentaha no-
vis dellillationum artificiis imbuerunt ,adMedi-
& tenaci quodam Chemici artificii imbuanrur
glutine , non video rationem uUam qux cogac ,
ca & metallica commendatis. Nam Gi seci pro-
nos ambitiosa inficiatione tot Anciquorum telH- prio adhuc fucco viSitaverant & artem ab /€uy- ,
ptiis hauftam nondum apud fe fc; patiebantur emo

moniis petulantius obftrepere. Reftabant alia, qux
ri, uccunque Muhamedica prefiii fervitute. Ca;te-
Chemiam olim quoque in Italiam demigrade con-
vincerent nifi circumcifum illud dicendi fpatium
,
rum quando feculum illud Chriftianum duodcci*
intercederet juberetque fulH Matemi Firmia ,
,
mum magnis aliquot luminibus Europam ncbili-
Morieni Romani , Cedreni Eujlathii,
t/£neje. (jaz.<ti ,
,
tavit, Italiam quidcm Petro /Sponenfi , & Thoma
aliorum teftimonia feponere , &ad Arabas defcen- Aûinate, G3.\\nm Arnoldo r///^wo'U<?Ko, Hifpaniam»
dere, illos Chemiae poft vEgyptiorum, Gricorum- fivefubjedamilliMajoricam j^J^j-wwnfs/o LutHo, Bri-
que tempora maximos helluones quos inter Geber ;
tanniam Rogerio Bacone ^Jo. Duns-Scotc , Germa- ,
^//-- -- „^ . -
niam Alberto Magno r^ c
Daniam Saxone ^_ ,..
Graj.tmatico,
primo poft p^lahumedem, feculoinclaruit , fcri- ,
pcor luculentus , folidus , & prudens , cujus Ope- non ab re fuerit paulo accuratius expendendis
,
rum latina verfio proftat ubique , Arabica in Mu- quibufdam magnorum eorundem Naturs genio-
fjBO viri optimi ^^^fo^» Go/ii, Lugduni^Batavorurru. rum,qui curiofamhanc artemexcoluere , tantil-
Gr<ECum fuilFe Ge^n/w hunc Leo j^fricinusperLen-- lum immorari,uc ^ quorum fontibus Chemia iii
dic.ut forfan Gr^cum natione fed Arabice fcri- ,
totam Europam, longe, lateque propagata, adhuc
bentem agnofcamus. Etenim ne quifquam prxpo- majeftatem fuam fruftra allatrantibus licet invi-
,
fterus exiftimet Arabas Gricis eruditione priores dis, ignavifque mafcule tuetur.
faiire delibandum ex Hottingeri Analeil. Hifi.
,
Horum natu maximus Rogerius Baco , ingenio
Arabicortm fcriptorum annis oitingentis , Islanifmo fublimis Monachus, circa an. Chr- M.CC.V. floruit,
Vero , (^ Alccrano nullum neûe Theologum , neque^ nam in Epiftola iila luculenta de Operibus Secrt-
Phttofophum neûe Hiftoricum efe anti^niorem. De-
,
tis Artii c^Naturixâteiue NullitateMagix. ad Guilhel-
mum Atmanforis, cfr Almamonis opera impenfis effe- & mum Parifienfem (quem circa an.Chr. M.CCXXVI,
aum , ut antiijui fere omnes Chaldxorum , <-y£gyptio- ex Petavto vixiffe conftat ) pr^fcripta ita : Tranfa.
rum, imo cr Gracorum Romanortmque Scriptores in ,
Uis, inquit Arabum fexcentts c^ duobus, roga-
, annis
Arabtcarn /tnguam traduUi ingentes nunc pafim per fiime de ijuibufdam fecretis. Annus autem Arabum
Africam , totoûe Oriente impleverint Biblioihecas (\\e Hegirxfcxcentefimusfecundus incidet in an-

Confirmat fereomniahic ^^lhitfarajus Arabs Hiiko- num Chrifti millefimum ducentefimum quintum,
ricus dynafiia nona. Atque huic Arabum diligentix fiquidemobfervetur annum tum Hegirs primum,
mulcahodieque Antiquorum fcripta dcbemus, qua: cfle annum Chrifti fexcentefimum vigefimum fc-
jam in Europa perierant ex illorum verfionibus , cundum , tum conftare annum Arabicum diebus
reftituta. Varia Galeni ex Oriente fecum attulit trecentis quinquaginta quatuor , & fingulis an-
facobrts (jotius, Arabice reddita , etiam quae hodie nis tricefimis , ex minutiis accedere dies unde-
in Grsco Galeni textu Europso defiderantur. Se- cim. Hujus Rogerii Baconis tria adhuc fcripta ver-
cutus id quoque ftudii genus maximus Arabics fanc curiofiores , de Chemia duo , & de Secre-
Scholx Magifter/^/;y;«^, feu..4wj/jn^, fecuIoChri- tis Artis dr Natur,e Operibus itquc Nuttitate^ ,
ftiano undecimo, quem Alkymica fcripfifle teftis Magi£ unum, inquibus , pra;fertim ultimo often-
eft incorruptus Atbertus ille Magnus lib. 111. d<i.j dic fatis reconditam vaftilTimi ingenii fcientiam,
Reb. Metalt. cap. IX. & fcriptum ejus in ore & ocu- oftendit feMechanicum Phyficum Medicum , , ,
Jis noftris. De Avenz.oare, & Avenroe res ita liqui- Mathematicum Chemicum fupra captum tempo -
,
danoneft, Chemicane an Galenica tradtaverint , rum illorum admirabilem cui multa debent re- ,
duncaxat. Verfantur autem hodieque in publica centiores qui fua inventaefle jadantius vocife-
,
hice multa Arabum fcripca Chemica , Sew?ow Zrt- rantur. Sed audiamus ipfum loquentem Perfigu- :
î(/jfilii Hamuelis , Halidis, Abubati , Adrefi Al- , rationem inquit ,folius artis inftrumenta navigandi
,
phidii , Alchindis , Bubachari , Zamberti Bulcafis , poffunt fieri hominihM remigantihui , ut naves niaxima
aliorum. Sed & in hodiernum ufque diem Sarace- fiuviates , vel marin<e ferantur untco homine regeme^
nis, Arabibufque & Africanis ingeniofioribus nulla 7najori vetocitate, ijuamfipkn<t efent hominihus navi-
ars Chemica excultior,quod cum ante hos centum ganiibui .-
fhoc nuper in Belgio tentatum ) Ctirrus
quinquaginta annos foannes Leo Afer a, Mu^^mie- etiarn poffunt fieri , ut fine animati moveantur cuttlj
difmo ad Chriftianam converfus fidem de Feffs impeiu inafiimabili ( an refpexit currus veliferos ?
incolis agnoverit tum & ante triennium idem fe
,
quos aliquot ftculis poftea Chinenfibus ufurpa-
Tan"erii in Africa notaffe. Thomas ParryeruditifTu toscognovit Europa , expertufque eft ad Scheve-
mus Anglus Oxonii, me pra^fente confelfuseft. His lingam fyirattfionenfis Trinceps ) T>of]itnt etiam fieri
ipfis Africanis , Arabibufque in Sinarum rcgionem infirumenta vetandi , ut homofedens in medio inftru-
ad commercia ventitantibus credibile Sinenfem memi revolvens atiûod ingeniui» > per cjuod aix
artificiaiiter
Lib.i. Sea.i. Subfear. 31
artificialtttr compoJit£ aerem Verberent ,admodHm-. verhfnnt alia /fupendci Natura. T^dm foni velui to-
avts Volantis. Fieri etiam potefl insirumentmn pa r- vitrus er corufcattoncs fieri pofmt tn aere
, tmo viajore
•vum i)i ijttantitate ad elevanduin deprimendnm.. & horrore , ejMw xUa. ^tta finnt per namrant nam mo~
;
pondera (jttafi iifinita cjuo nihtl tttilm^ in cafn j nam dtca materta aUnptata , fci/icet ad cjtiamitliem
,
unms
per inflrumentum altttudtms trium digitorum lati- , © poljitts fcnnmfaiit horribilem
, & cornfcationem ofien-
tudints eorum , &
mtnorts efuantitatis , pojfet homo dtt vshemente?n,& mukis modis , ûibus Civi-
hocfit
feipfurn, &focios ab omnt periculo carceris eripere , & tas, aut exercttus defirnatur , ad modum
aytifi'ii Ge-
elevare cr defcendere_,. qôteil etiam de faciti fiert
, deoyns, la^nnculis fraElis er Urnpadtbus iqne exft-
(ût
,
inflrHmentum , <juo unus homo traheret ad fe mill^ iienie cum

fragore irtitflimabili infiniium Madiay.ita-
homines per vtolentiam ipfts invitis , fic de rebns & rnm deftruxit exercitum cum trecentis hominibns. Hic
aliis attrahendts cognitionem ftacices pro-
( ha:c apertilTime loquiciir Rogerius dc nitrato illo fclo-
dunt, cui innixus fimdamenco D. VVtU^ns Anglus petonim pulvere , quem quod , prsfcius futuri vi-
libro Mechanical Povver infcripto docet uno oris , deatur fupprelTiffe Rogerius , Bertholdum Schvvart-
Hatu poffe vel maximam in fylvis quercum eradi- !(««;/» Cimbrum circa ann. Chrifti
M.CCC.LXXX.
Cari ) Poffunt etiarn fieriinfirumenta amhutandi inma~ fuo Marte poftea invenifle conftat exTh. Sanho-
ri, ^
infiuviis ad fundumfine periculo corporatt ( haec lino , [xcali delicio , lib. de tJH
ed. Dan. idque pri-
pofteaa Drebbelioaccentaca funtj & infinita atia mum Baconis inventum efle ut clarius patefcat
fojfunt fieri ; ut pontes ttltra ftumina fine columna , Vel ipfe poflea Rogerius ica myftice : Acc\pe inquit ,
alic\m ft^jientaculo & machins, & ingenia inaudita. falis petr<z Lurti. Fopo vir can uiriet fulphuris
, fic &
(Talem quoque nos in Anglia poncem fpedavi- facies tonitrum corufcationsm &
fcias arttfaum. , fi
mus quem poft detcripfere duo erudici Gaili De-
, , Tacebo qux de aftroite ad acctum decurrente , de
moncontfius , & Sorbienus.) Pofunt figurart perfpi- quadracura circuii de variis experimencis Che- ,
tua dr êcu/a , ut uniim appareat mutta , ut unus ho- micis conimentacur ex quo perfpicue conftac ;
moexercitns ,& ut plures ,& c^Hot volumus Soles & Rogeriurn mcnce alciiis ingi-cflum eflb fecretiora
Lunx. appariant. 7^m natura fic atiquando fignraij Nacurx , quam fECuli fui ineptiencibus vulgo per-
vapores , ut duo Sotes , dnji Luns , & ali(juando tres fuafum quorum calumniis , ciim Oxonii viveret,
,
Soles apparuerint ftmut in aere , m Plinius recitatfe- fope impecicus canquam infamis Magij candida-
cundo Natur. tiift. Et qnk ratione ptures & infinita tus ,non femel caufam dicere coadus cft fempec ,
pofflnt una app.irere quia pofliûam excedit fuam

res ,
camen iiriperici obtre(5taCorum grc"is criumpha.
virtutem, nattus e/} ei numerusdetcrminatus ,ftcut ar- tor. Enimvero folenne illud bruti popelli car-
ouic Arifiotetes cap. de vacuo fic omni civitati ^- , & men eft Magum
efle, fi quis altius paulo atcol-
,
exercitui contrario poffunt fieri terrores maxtmi , ut lic oculos &

profundius Naturx arcana rimacur.
,
*oel propter multitudinem apparitionum ftcttarum ,vel Sed quodnam ferunt laborrm maleficorum pre-
hominum fuper ipfos congregatorum differeant , pr£. tium ifti abominati fpiritus calumniatores quod ?
cipue fifecjuens documentttm cum itlo primo h.tbeatur; merentur , lioc eft , nominis fui perpetuum d po»-
foffunt enim fic figurari perfpicua ut longijfime poftta fteritace opprobrium. Icaque non tanciim Nau-
ttppareant propinquiffima , e contrario , ita quod & daus Rogerium efticacirtime vindicavic , fed Sc
ex credibili difiantia legeremus literoi mtnmifflmai , Spondanus in Annal. in hunc modum Philofophuni
ffrnumeraremus res efuantumcunqiie parVM ( in hos ,
aflerit Hoc anno M/ C C. L X X V I II. inquit
:
ufus alii celefcopia ,alii vicra polyhedra non ica damnata efi doHrina Rogerti Baconis Angli ,propter
pridem coeperunt elaborare , alii fpeculorum atiquasnovitatesfitft>etla6,<juippei^HiinomnidoElrtn£,
mirum genus ) Pofiunt & fic figurari corpora , ut facultatis & fcientidt genere verfatiffirnm ,& admira-
maxima appareant minima , & e contTario , ut alta ctttum fubtitis ( unde & DoSior mirabilis communiter
dppareant infima , & e contrario ; ut occulta vi- audiebat ) dum Maihematicam & Phi/o/ophiam natu-
deantur rhanife(bi; Ht cjua in civitatibus & exercitibus ratem curioftiis , cjuam par erat ; (fcilicec quam par
eontrariisfiunt, pejfmt ab tnimicis deprehendi. {Qaixn elFe videbacur } imûireret , vu/î) habitus efi pra'.
imperice igicur microfcopia macrofcopia came- , , ftigiator, &
Magus. Piifeusdocet^h^cittiex invidiat
tz obfcur£E , polemofcopia noftrorum creduncur ,
vet ignorantia a/iorum adventffe , dum ea damnarent^,
invenca temporum , quas Rogerio huic cognita ^tt^fitamvet efugiebant induftriam, vet fuperabantj
fiiifle apparet omnia ? ) Pojjltnt etiam fic figurari captum^. Ita facum hoc commune fuic/?o?fr«o cum
perjpicua , ut homo ingrediens domum videret veraci- Epifcopo Salisburgenli Figiiio quem, ex Aventino, ,
ter aurum& argentum & tapides pretiofos, & <ûic- ab officio abftinere juilic", & hsrefeos poftulavic
ûid homo veltet , quicunûe feftinaret ad vifionis lo- Romana Curia ,qu6d ex Aftrorum fciencia confir-
cum, nihil inveniret. ( Haec jam cogniciffima re macus dariftaclieret Antipodas. Similia accidille
ipfa oftendic mihi Lugduni in Gallis Servierius , Ccpemico Gatitao, Cartefio , nemini ignotum. Cz-
,
Mediolani humaniffimus Septatius , Romse Kircks- terum unde Rogerio ram profunda eruditio ? pr^-
rus } Non igitur oportet nos uti zJâgicis iltufioni- ter ingcnium quod fua fponte rapiebatur ad fub-
bus , citm potefiof Phitnfophi^ doceat operariejHodfuf- limia agnofcic parPm in fcripcis fuis ex ledio-
,
ficit.SeddefubiimioribHspoteflatibusfigurandumeft, ne non Cantum cAriftoteiis , Ptinii , Solini , Pto-

Ûfid ducantur &
congregentur radii per Varias fra- lemai , Hippocratis , Gettii , Ovidii , Ifaaci Medici»
iliones & refiexiones in omni qua voitmus, dtftantiH ,
Piatonis , fofephi , alioriimque fe profecifle fed ,
âtenus comburatur ûicquid fit ob)eBum. ( Hoc & (

quod noftri erat propofiti demonftrare) diiigen-
ty4rchimedis , 8c Vttettii fpecula cauftica fuperatj ti qiioqae tmnu \trsi(\'e Avicennam, Averroem, Al-
Uacfufficiantpro exemplo figurationtm , cjiiamvis infi- huma\arem Cebrimi, Abnhali Atph.irabiiim, fubti-
, ,
miranda proponi poffent in medittm. His ve-

Tiita atia lidlmos Arabum Philofophos.Extat hodieque Oxo-
ro funt ûddam annexa finefigurationibus. Nam in nii domus Rogerii Baconis incolis the hovvfe of ,
«mnem difiantiam , qttam volurnus , artificialiter com- Frayer Bacon , appellaca, quam Clim ab alcera Ta-
fonimusignemcombHreniemex fale petris.& aiiis,item mefis urbem lambencis ripa oftenderet mihi Ed-
ex oleo petroleo &
aiiis. Praterea poflunt fieri lumina »2»«^/«2)rVîiw/9«x/, Medicus infignis, adjecic, '^-
perpetua & balnea ardentia fine fini^. Pritter hAc gerium monachorum quorundam obcredationibus
Toni. I. C 4 quotidie
Bibliothecje Chemicx Cuiiofe
quotidie profcillum in iilterion ripa fixiHe libi ad vokuabra amorum priftiiia regreflus. Ex eo
Kdes, tum ne iii citeriori, adeoque in iirbe viveiis, licet ultra jamcfigefimuma.-cacis piogref- annum
jurifdidioni corundem foret obnoxius tum uc , fus grammacices prarcepca fedulo evolvere famu- ,
oll^ndercc fe tamen ociilos adverfarioriim non de- lo fuo Magiftro linguam Arabicam edifcere , &
fugere, fed viti reliquo de ignorantia invifx co- Anno Chrilti M. CC. LXXV. in deferca evagari,
hortis triumphare. tempus, precibus inedia;, fitcrificiis pcenicencias
, ,
Arnoldus de Villa Nova , Philofophus , Medi- & lacrymis impendere pricipue aucem ad fidem
,
cus, &Chemicus excellens, in GalHi P;l3rboncn- Chriftianam incer paganos propagandam indies
fis oppido Villeneufve docence Symphoriano Cam- , accendi. In quo dum occupacur , apparec ei icerum
ptgio lucem hanc morcalem iafans afpexicprimus
, Salvacor fpccie ardcncis Seraphini jubetque uti ,
Chriftianornm , Arabum magilitrio ad fumnuim artem communem de omnibus confcribat fcien-

artis culmen ultimis his fecuh's [ fi Roêrium for- tiis. Obfcquitur penfumque abfolvit. In-
£,«//*«.?,
U te excipias] evedus. De eo fo. Andretu illorum terea Jacobus Arragonum Rex LuUii excitatur
tempocum juris - Confultus Addit ad sfeculat. inftindu monafl:erium erigic in Infula Majorica
tit. de cri»,. falji. Noftrit inquit , diebus hahmmus luculencum , reditibufque lautis inftruit , com-
Magiftruin Amolduui de ZJilla T^va in Curia Ro- mif^-a ea Xlll. Fratribus Ordinis Minorum curaif
,ma'ia fummwn Aiedicuni-> , c-j- Theologum^ , de ûo ut Arabico illic fermonc poft ad profa-
inftituti
fcripfl de Obferv. jsjun. confilium , ejui & magnus nas gentesconvertendas accingantur. Ex eo tein-
Alkymifta virguloi auri ejU,u faciebat confenticbat , pore variis excurfibus orbem bte pervagatus eft
omni probationi fubmitti. Oilendit hic fatis in ffe- Lullius Artem fcientiarum docuit Parifiiis pere-
, ,
euli Alkjmis. , aliifque fcriptis Dodores fuos,(j<r- grinatus in Palarfl:ina Cypro yEgypto Romx ,
, , ,
brum, Dau:im Morienum , Smaragdinam tierrne-

, Jerofolymis , Armenia Bohtmia, Britannia; Ge-
,
tis tahttlam , Avicennam E:«imxum furbam Phi- , , nuje varios confcripfit libros quo invitaca nobili- ,
lofophorum , /://g..';ê/f;rt. Inclaruicpaulo ante annum tas Genuenfis obtulit ad itcr \i\
pecnnias ipli
Chrifti M. CCC. Lullii ut ipfe Lullius fsepe agnof- , terramfanftam nccefiarias. Approbavit Lullii(cti~
cic , in Chimicis Magifter. Deco Lullius tn Teslam. pta 1'arifienfium cenfura ; Bz.ovins in euni , praeter
ult. Itb. III. iSltc ego , tiec Magiffer meus Arnoldus meritum obliquior. Certum quidem
, , Lulhu om-
ttfus efl alio furno , eûam fecjuenti. A Rege Sicili^ nes fcientiarum fonces apertos fuifie , adeoque
Friderico magnopere honoratus ab eodemque , etiam Chemiam, falso tamcn ipfi atribuitur;}ûcr-
ad (anandum midiis Ponrificem in itiuere ex mor- , OTi'>!(7ic , ciim & dodlrina & moiibus alienum a Chc-
bo deccdic Genuae iilacus cumulo Extanc hodieq; nr.icorum vulgarium ineptiis fe fuiflc fatis ofien-
vatiaejus fcripca & Medica, & Chemicanobilem dat. Ad lummam, poftquam decretam iterum in
genium fpirantia Extant QtiAJliones cjus tmverfa- Terram Sandam imprenionem inhiberi fufpendi- ,
ies3id /9o«iy".«d«/« Vlll.Pontificem Romanum, qucm que obfervufiet Principibus ncgonum adeo fan-
,
ex Spondano certum eft Anno Chrifti M.CCCIIl. dtum fegniter promoventibus, iple in Africam ex-
humanis exemptum. Et quod inufitatuoa accedit, trema feneda navigauit , docuic Tuneci , bugiani
ufque adeo in domo Villanovani fedem fibi hxrc- ingreflus ubi ob prardicacam legcm Jefu Chrifti
,
ditariamelegiire vifaeftfcicntia Chemica,uccrine- marcyrio coronatus eft. Deligatus enim ad palum

pos Arnoldi , Viilanovanus Montpefatius incer e.xtra urbis pomoeria lapidibus obtritus exfpiravic,
primos Provincix Gallican3E Barones , ante trien- Anno Chrifli M. CCC
XV. Junii XXLX. Opera
nium, in oppido Avenionenfi ad fpedandum ar- ejus polfvelitationes diverfas in ConcilioTriden-
tis fua: experimentum honorifice me invita- tiuoapprobaca. Acque hirc quidem de viraLullii,
verit. de fcienciavcro Chemica , quam Lulliodecrahir,
Raymundi LuUii altius ducenda no-
In hiftoria in liunc modum dilTcric Mutius paragrapho cui ,
bis exordia curbance nuper conrtancem totius

, titulus ; El v.nerabile Raymitndo Lulio no hiz.o expe-
Europi de ejus fciencia Chemica opinionem Fin- riencias Chimicoi : Quanquam Gregorius Tholofanus
cenito (L>7/«/i» Hifpano Libro cuititulus.- Hiflo- , tradat Raymundum Lulltum ohtultfe Edoardo Sex~
ria del Reyno de ilP^ allorca. Prolixa o>?/m/« diller- to Anglorum Regi fex auri mHliones a fe fe confeôs
tacio in compendium relata huc fere redit: Pater ad bellian in terram fanUmn promcvendum ^Kan^ ;
Raymwidt Lullii , Ramon

didus clarilTimi fan- tjuatn oftendantur hodieûe Soberani {genus niitntsma^
Lull ,
guinis Barcinonenfis, comes Regis Jaime in oc- tis aurei ) Raymundo adfcripti ; tûanejuam Chtmica
cupanda Majorica Mater nobilifTima: domus Co- ejus fcripta ctrcumferantur intuendum tamen , 7iec
; ,
rnitum dc Eril Catalanenlium. His nacus Parenci- fcripta illagermana Raymundt ef<e : nec Soheranos ab
bus Raymundus Lullius in infula Majorca Anno ejus fabrica profettos, nec demum ûiccjuam ab e»
Chrifti M. CC. XXXV. primtJm quidem fi"ceris oblatum Edoardo Sexto, ut qui vix trimus piter lufe-
fe devovic fed ad arma mox , & amores propcn-
, rit in Aula parvulus , obeunte in Africa LuUio. Gra-
fiov cempus in meditandisad amicam Elconoram vis adverlaria profcdo, & tanto fpeciofior , qu6
verfibus fedulus contrivic. In qua cum aliquando apparatius fe tuctiw Muttm Antiquitate hiftorica.
intemplo attencius contemplanda defixus hire- Experiemur tamen , ut femel hanc arenam ingrefil,
ret, illa amatorempucllariter accedens,cum dequa fide agat (JHutius , & quo robore argumen-
licias faftura putaretur , recindo ccleriter Itro- torum LuUium formidandus athleca impugner.
phio mammas oftendit cadaverofas illas , & pu- Principio ergo ita confidencer: Libri'mqmt,Lullit
,
tridas fubjcctumque peftus horribili carcinomare fuppofititti funt , ûod rnulta illis insfergantur He-
,
obfelVum. Undc Raymundus quafi inferna turbatus braa , qtu iingua Iâymundo incognita futt. Sed fi-
^
imagine obftipus immucuic & pra; moerore con- culneum hoccelum ; C\ enim poft annum xcatis tri-
,
tabi-fcens diu nifi in cenebris folacium invenic

, cefimum Graibmacices prarcepca , & linguam Ara-
niifquam. Ita conlternaco candem corifpiciendam bicamdidiceric ,& folidos poftea annos quinqua-
obculic fe fe forma Salvatoris affixa cruci , ea ef- ginta vixerit fobrius fandrus , peregrinacor & ,
ficacia ut Raymundus pollea teftas vano fulgore

, convercendis hominibus , quorum longe plurimi
mundi d(i;licias concemnere incipcrec, nunquam Hcbrxi , addidus , auUa ipfum incerea vocabula
Hebrxa
Lib. I. Sc^. I. Subfe^t. I. 33
Hebraâ didicifle crcditu abfonum efl. Sed finga- luculento ilio (noTheatro n3.\-i:a.x. Raymundum co-
mus eum iu Hebraris non multum olei confum- natum fuilFe Arnoldo Villanovano (
qui demum cir-
pfilfe idcone voces quafdam Hebraicas operi fuo
, ca annum Chrifti M. CCC. fiorere coepit , hoc
potuic infpergere prjefertim ciim humani ingenii
? efi, extrema penc Luilii feneda
idque multisra-)
vitio oftentent etiam pleriquc familiari fermo- tionibus ,
^[-î/troOTo/^jiriv in opinione hominum ,non
ne lingua: cognitionem
illius cnjus vix prima , in conrtaini Natura: lege fundatam VilUnovanum ,
haufere rudimenta nec folus in Latina Comoedia ; autem pertsfum poftridie

tandeiri difpurationis
PlantM immifcuit Punicam illam loquendi farta- oftensa in oculis Raymundi illa genuina metallo-
ginem nec ; Mz
Quiritium puellae apud juvena- rum in nobilius metamorphofi , hominem denique
lern: ôiyi Kff\ "l^^x^ exclamabanc, ad occurfum fponli, facile in fuam pertraxiife fententiam. Accedit
ciim GrsEcanici fermonis hoc unum didicilfent quod multi publice in Chemiam debacchentur
nec fotus fuUiu Cafar in oftentationem accura- privatis autem ftudiis nihil ament tenerius quo- ,
tius deicribit pontes quos in Galliis cum exer- ,

rum & aliquos in itineribus mihicontigityidere.
citu tranfmifit quam prselia qus ibidem viiiior
, ,
Dandum putanc quandoque aliquid moribus.ju-
furtinuic , utcunque poncium iliorum fabricam ar- diciifqiie feculi, licet fxpe iniquis jquanquamnon
chicedis fuis dcbuerit , vidtoriam prxiiorum vir- fic merita eft Diva Chemia , ut ex vulgi faliva de-
tuti- fujc. Verum accedamus propiiis , oftendat pendeat, &

inertis popelli judicio five abfolvatur,
fjMutiM illa multainLullio HebraicaU/^^^tfx:»/;^ five damnetur. Verum his millis, fcripferit ulti-
nominat & Vbidrugal , & Recfage , & Adulphur , &
,
mx fenedtutis periodo LulHui; una^n fpeciem nc/L.
Veriminel, & Opiefi, & Efchateji , & (imilia , qua: tranfmmari in aliam , id ipfum camcn !ano intelle-
cum Lullius partim cx Arabicodetorferit partim
,
fium fenfu nullus Chemicorum inficiabitur. Ex-
ex Latino , Hifpanicoque in fenfum fibi cognitum plicat rem Magifter LuUii nylrnoldus Vi\'anoVanM
deflexerit, adeoque ipfeiw Jheoricis vocer lingna: lihr. de perfeU. tJHagiUer. Species inquit metal- , ,
OritansE [ an lcgendum Mauritanx] foctus Mutiiu, lortm tranfmiitari nonpojfunt; cr hoc verttmefi , ut
vir bonus , fed linguarum prxcerquam fuse Caflel- , ipfi afferttnt , nifiadprimam rnateriam rediganttir.Quz
lanjB 1 imperitior , Hebraica elTe fibi perfuaiit , verba utcunque pauciffima multum habent in re-
quemadmodiim fuperiorum barbaries feculorum ceftu. Rogerim Baco itn Speiies , inqiuc , non trans'
:
vifis Hebraicis Gr&ca func ,

, Arabicis , Perficis , 7»utantur,fedfubjcikl ffecierum optirne & propriijfime,
ingeminabat legi non pojjmt. Ita hodie medicer-
,
circa fngularia enim omnis fenfibilis operatio. Si-
ranei Anglorum agricolas omnes fibi obvios mor- milia Chemici alii magno numero. Opportune
tales alienigenas ,Germanos Italos , Danos, Sue- ,
nylvicenna lib ll.traii.l. cap. IV. de Operat.Ale-
cos Polonos , honorato titulo Frenchs doggs ap-
, dicin. fing, qui vulgo aftimatur quartus Meteor.
pellanc , rati fe tum demum pulchre rem ge(Tiffe , Ariftotelis. Sciant Artifices Alchetnia Jpecies fiVi_,
quod praeter Gallos , & Anglos certium genus formoi metallorum vere tranfmutari non pojje, nijifor-
hominum in terris vivere haud quaquam arbitren- te in primam reducantur materiam & fic in aiiud
tur. Pergit Mtititu: LuUiui , inquit, libro de Mer- aurum Che-
ijuam priks , permutentur. Dixerit LuUius
curii^ narrat fe ejPÎediolani Anno ChriUi
, i^J^. micutn menttri aurum-. non ejfe^ id verum agno-
, ;
chymica û^dam experimentn abfolvijj^,c'um obie- fcimus deadulterinisPfeudo-Chemicorum fraudi-

rtt totis oUodecim annis ante hoe tempm. IncufcC bus,dc Chemicorum autem verorum artificiis pro-
hic lapfum typographi Mutiui , Luliium fane vin- digiose falfum & pluribus vel hoc anno experi-
,
dicant Manufcripta , nec omnes , infpexit Mutius mentis artificum coram refutatum.
imprefTos codices. Quid procliviusofcicanti Sofio, Defcendamus tandem ad capirale tJHutii ar-
quam pro numero fubftituere numerum pro ? uni- gumentum Non : obtulit , inquic , venerabilis Mar-
tate ternarium ? nihil evidentius quam Chemicos
,
tyr Ltiltius Edoardo Sexto auri cjuiccûcnn etenirnna- ;
Audores pelTimahinc inde fideexcufos efle. Quod tus efl Lullius ^Jnno Chrtfii <JM.CC.XXXV. re-
aucem Lullim Mediolani & fuerit , & Chemica gnante apud Angios Henricofertto, cui fuccejftt Edo-
ibi tradaverit , notilTHiium eft oftenditurque ad-
,
ardus Quartus illi circa Annum ^l. CCC. V. fuh-
:
huc domus illic nobili ifto habitatore quondam rogatus Edoardus Quintus. Anno verb zJ^t CCC. .
fuperbiens in cujus vcftibulo confpicux figurse ,

;
XXFIL regnare ccepit Edoardus Sextus obiitque_, ,
ftatuxque ingenium , artemque Chemici facis Anno M. CCC. LXVII. quinijue annis major fexa-
demonftrant j ut iUx FlammeiH Parifiis in perifty- genario , ut proinde natum effe oporieai circa annHnu
lio coemeterii S. Innocentium. Sed nondum defi- Chrifli milleftmum trecentefimttm duodecimum. C&te~
nic iJ^futiui : In genuinis fuii , inquit fcriptis , rum citm LuUium Anno M. CCC. XV. Btigt£ conftet
aliter docet LuUi4-i , nam in <>y4rte tJÎiigna pari. lapidatum, quomodo Edoarde illi cjuicejuam obttilertt,ut
IX. cap. de Elementativa fub prtncipium im ait ,
qtii ccepertt imperare folidis undecim A morte Lullii
Elementativa habet veras conditiones ut una ff>e- , anms; aut tjuomodo potuit Lullius de invafione in Ter-
cies fe non tranfmutet in aliam , in ifto pajfn Al" & ram SanElam pacifci citm pucro trienni ^ Ut diftin-
k.ymifltt dolent , &
habent occafionem flendi. Item-. 6le agamns primo quidemnarumelle LuUtum An-
,
libr. de tjkfirabil. Orbis docet aurum Chymicum^ no M. CC. XXXV. Mutio non inviti largie-
Chrifti
non ejfe nifi apparenter aurunu. Advertendum hic mur quod hic falva veritate fubfiftere poftint &
,
Lullium non nifi poft editos libros quam pluri- cum Petavio doccnte floruijje Lullium circa annum^
mos, non nifi ulcimis vitse annis ad Magifteria M. CC. XC. & cum Symphor. Campegio , claruijfe^
Ciiemicorum intimia penetraffe. Et retradavit Lullium Anno M. CC. LX. & cum âflaro vixiJJ^ ,
fcriptorum fuorum alia ûguftinus , &: damnavic Lullium regnante Imperatore Henrico VII L <tAnno
qujedam poftea Lutherus , quae tanquam vera ad- Chifti M. CCC. XI. & cum Spondano , Clet/ientein.,
miferac inicio. Dies diem docec , & progreflfu asta- Pontificem hortatore prjicipue Raymundo Lullio Anno
tis , maturefcente judicio multa caftigamus , qus Chrifti M.CCC.X! .ftatuiffe,ut iibicunf,Romanam Cu-
juventuti noftrae fuere in deliciis & exadverfo.- , riain refidere contingeret , v^c non in Parifienfi GalliJt,
id quod probe animadverfum magno Zvvingero , Oxonienft Angii.e,Rononienft Itn/ia, Salmanticenfi Hi-
qui [ ut jam Lacinii teftiraoniura pra:teream ] in jpani^ Academiis lingua Hebraica, Arabica t^ Ch.il-
dxA
Bibliothecse Chemicae CurionE
d<£a pnbUre edoccrentnr , & earundemltngnArum Itbrt mum -cufas nobiles illas rofas navigeras , cum
in Latinam fideiiter traducerentur ( Ut vcl hinc dif-

EdoardusTertius regnigubernaret habenas , ut qui
camus familiarius LuUio cum lingua Hebria in- dominium marismillc ,& quod fuperat navigiis, ,
commercium quam Mmô anteperfua- fuis Britannis aflerucrit. Csterum quoc pricise
terccffiire ,
Hascenim probe collata fibi non ad- navigiis mare infederit Edoardns Tertins inftituti
fum fuerat) ,
hic nollri noneflâdamufTim expenderc,quanquani

verlanrur de termino duntaxat mortis Lullian^
;
diverfiim quiddam a Muiio prodit nôlf. fujlns in

Polydorus Virgiltus nobilis Anglorum fcriptor in
,
Jnno Gallica clalTe Anglis oppoflta , pugnan:e Edoardo

ChronolofT. Med. nimirum vtxijje adhuc LitlUum
M.CCC.XXI. fedenteadclnviimlmpirii Ludovico Tertio numcret naves quadruigentas , in Anglic^
Bavaro , fed excideric VVolfgango fuus calculus, nil vero non fexaginta fupra dncentas , vidoriam
nifi
moramur Edoardorum state Mutium oppido

in
quidcm Gallis tum extortam fcd nequaquam in- ,
hallucinatum demonttraturi. Quod enim fcribit cruentam illam , cadentibus ultra quatuor An-
Muiitis Edoardum Sextum Anno Chrifti M. CCC. glorum millibus; nobis fatis fuerit oftendifle Edo-
XXVlf. rcni fui aufpicatum primordia.id vero ardo Primo fimilem obediifle forcunam ut pro- ,
ell Appofitc inde navis -illa Rofarum nobiliun prius Edoardo

ab hiftoris veritate alieniffimum ;
HiftoricusAnglicanuseorum temporum Po/jiôn// Primo vindicari dcbeat quam Tertio. Frodeac ,
Virgiliw: Henricus OclaVits,'mqail, ex JoannkSey-

iterum Polydortis : Igitnr claffls Cal/ica inquit in ,
Edoardum Se.xttim ,ûtnunc regnat hirtoria Edoardi Vnm'\ pugnandi ftudto tn Anglos ,
7/ier genuitfilitim
admodum adolefcens certe natus ad imperium. Na- ,
curfum fieUit , ûi vecjnaûam certnmen retnrdantes *
tus eH autem Anno Chrtsli tJ^f 1>. XXXVIIL .

pngnam acriter capejfunt. Fuit ab initioance^s certn-
Mirum vero temporum adco ignarum clTe Mu- meru cddejcjuc rmilto detemma
, , cjua/em tn tam va-
tiurm & fimul adeo confidentcm. Camdenus ar- itdarum c/ajfium concurfn ejje oportuit , efiiûe ea
,
tificium illud Lulliiunde, tot aurcse rofx nobiles,

dimicatio a/iquandiu e.vtracia ;
demum fufa , dis\e-
prodierunt , in tempora Edoardt Tertit exiilimat clacûe efi Francorum clajfis. Amijsarum naVium nn-
incidere ; tolerabiliusid quidem fi commodc ex- rnerum necjue Annales , neqtte Scrtptores ,quos feqni..
plicecur alioquin enim fi

,
perfunftorie infpiciatur, rnur .ponunt omnes mmen tngemernpiagam acceptam^
,
nec Camdenam dcfenderit hifloria nec Seldenum, ,

fcribunt. Oftendit itidcm potentiam Edoardt Prtmi
qui Edoardo Quarto rem adfcribcns in (Jâr. n;ivi\cm Edward Leighm E/eth Obferv. Reg. An-
gi. Nam in hunc modum vernacula fua infurgit
Clauf. ita infurgit: Numtmis inquit a Regibus no- ,
ftrisfxpius cufusefi aureus , , Nobiits rofatus dtRns tdvvard the firft having prepared a great Fleet
qui in aicera parte navi in mari JiuBuante-^tRegequ^, of Snips for a journey inco Manders aud being ,
at Winckelfey , vvhere thc Sxips vvere to meec ,

*«/o drfcuto armatoin ipsa navi,m in thronofe-
,
it happeneth,&c. id ci\,Edoardus Primus valida in"
dente tnfifnitur , ut ita imperii Angiorum exhiberetur
7narini fymbolurru , cit']us author primus exflitit Ed- firtdlus ciajje ,ut in Fiandriam beiiatim concederet ^
loco conventui
Vvardus Rex tertius , ckm clajje numerofjfima na- navigiorum defitnato , contigit ut C7C.
vium centum mare ftium tutaretur.
fciiicet undecies
Hic Edoardus Frimus juvenis , Patre adhuc im-
Typus ,efi puto ÊdvvardiQuarti.
quem adjecimus ,
perante, cum exercitu res magnas geffit in Ter-
,
Camdenus infcriptionem hujus numifmatis fymbo- ra Sanda morte tandem Ludovici

, Sanili Gallorum
lum vocat Chemiflarum , Edvvardo Tertio mate- Regis , quem itidcrn Chriftianas res (trenue pro-
riam pecunix illius fubminiftrantium. Csterum pugnantem Africa exffinxit, fufflaminatus in me-
quando ex Poiyd. Vtrgiiio conflat Edoardum Secun- diis conatibus interquievit , in Angliam regreflus;
dum ad ufque annum Chrifti M. C C C. X X VI I. quem propterea LuUius propagandx fidei Chriftia-
imperium fuum cxtendilFe hoceft adXI. amor- ,
nx inter Pagunos follicite intencus fex illis auri ,
te LuUii annos quando huic Edoardus Tertius

;
millionibus , ad reditum in Terram Sanftam fefti-
fuccelferit, nemini horum a LuUio Mida: peculium nandum animare parabat. Nam Edoardorum Re-
oblatum efle evidentiffimum eff. Qiiid ergo? vagum prxterea nemo vel terram Sanftam invafit
cillatne fides hiltorire > minimc gentium , Edoar- vel adeo invafurum fe fe offendit. Quid autem
dus Trimus ille elt Lullio familiaris Princeps , ille przftiterit in Terra Sanfia Edoardus Prirnus
cft aureo imbre irrigatus. Huc omnia confpirant; tum ipfe tum Eleonora uxor , exemplum iz-
,
convenit Lullti, Edoardicjue Ihimi stas [ Edoardns , minex in maritos devotionis meretur extra
hic ex Spondano obiit Anno CCC. IX. Lullius M Britannias quoque audiri. Sic ergo Edvvard
Anno M. CCC. XV. 1 convenit propofitum Edoar- Leigh : Edward the firfi vvoi abjent in the hoiy
di Primi debellandi Terram Sanctiam de quo ad Land , vvhen his Faiher died. <t/it his firfi eoming
,
fatiem /'oMomnominatus ;conveniunt tempora to the holy Land, he refcued thegreat tity ofAcoyt,^
carcerorum Principum Caroli,Si Ruperti Sicilia from beingfurrendred to the Su/tan , afiervvhich ,
,
Regum , Edoardo Primo iqualium notorumque , eut of envy to his vaiour one Anz.az.iin , a defperate
,
quibus fua etiam fcripta tranfmifit LulUus. Hinc Saracen vvho had often been emp/oyed to him from ,
elt quod in operibus LuUianis fsepe lcgamus their Genera/l heing one lime ,uponpretence effome ,
Edoardi nomen , nunquam additamentum vel fe- fecrei mejfage^ , admitted a/one into hit chamber
cundi vel tertii vel
, fexti quippe primum
, ne- vvith a poyfonet Knije gave him ihree vvounds in^
,
mo vocaverit nifi cui fuccclTeritlecundus.

,
Clarif- theboty, tvvointhe arm, and one in the arrnpit
fime ipfelibr.de Transm. Animx Non vidimus, vvhich hadbeen mortal if out of utiffieakab/e lovz^,
:
inamt ,partern , in cjua ifla conchylia fupradiEla re- the Lady E/cnor his VVifehad notfucks out ihe poi-
perioi nifi in Cypro prope civimtem Farnagufla , CT fon of his vvounds vvith her monih , and iickfd
in regioue Portuga/liis. prope civitatem Lisl>on& , in- them vvith her tonguz^ , and thereby effeBed a cu~
ripa marts , e?- tn quadarn Ang/idt, villa , cjuii dicitur ro , vvhich otherVvife hah heen incurab/e-i- So fo.
Contlla,^ ina/io /oco , ijui dieitur portus Sy/ven£, veraign a medictne^ , faith Speed, is a vvomant
Vtdimiis enirn omnia ifla , dum ad Ang/iam tranfii- tengue annointed vvith theveriue of /ovingajfet/ion,
muspropterintercejfionem Domini Regis Edoardi il/u- id eft ,Edoardus Primus moriente Patre in Terra
/Irifimi. Ohdacct cum Camdeno SeUenns ,tumdc- Sanfia aberat. Quo ut ventum, urbem validam
Aconium
Lib. I. Se6t. I. Sub(e6t. L jy
Aconium jam ailioquin Sultano ceflurum af-
jatrt /^ , quod fnis /ibrii profietHr , & in arce Lortdini
feruic. Quo fado Anzazimus quidam deplorarae j:'J}/e Regts , verh'n aurnm coufedjfe : tmhique gentti
Saracenus audacia; , virturi Edoardi ,& fortitudi- rmmmi quod adhuc appe//ant Nobi/e^
oftenfKm efl ,
ni invidens , cnm fspe antca nomine Ducis fni Raymundi (iMri feilitet puri ©- ohry^ fur/ma/ûtu
, ,
legatus Fdoardum convenilTet diequodarti fecre- , indicitnrx. Keiiat inconcuHum illud LuUti u/t. m
ti obtentu negotii in cubiculum Principis admif- Talarn : Converti utra vice (n aururn ad L. mi/fta pon-
fus, tribus ipfius corpus conficit vulneribus, cultro do argenti vivi p/umbi (^ jijnnt Londtni , uode
,
venenato inflidis , duobus pertundit bracliium anreas illa« Rofas nobiles Anglorum primum pr<>-
Hno alam humeri onnibus lechiferis, ni uxor
, memorat Camdenus. tdem hodieque afl"e*-
fe<9:as
Edoardi Eleonora ore fuo vulneribus imprelTo ve- Anglorum curiofi; addic-
verancilTime confirmant
nenuni omne , amore mariti incredibili inftigata que EdmnnHus Dichinfontts Lullium in ccenobfo
cxfuxiflet, & lingua deinuKiflet , eo medicinam af- Weftmonaftericnfi vixifle non ingratum hofpicem,
ferens malo alioquin immedicabili. Ufque adeo enimvero pluribns ab ejus difceifu annis refarta
©ivini remedii inltar eft lingua f<Eminea, uc Spee- quam incaluerat , cellula , multum adhuc pulveris
dius tradit quam (incerus amor inunxerit. Ne-
, chryfopoei in ciftuU repertum , magno invento-
que tamen , quod arbitratur hic Leighius , lethife- ris archicedi emolumento.
rum eft venena exlugere ex vulneribus venena- Sed ultra exfpeftationem longius progrefli ,ip-
tis , & Marfos PJy//ofûe vidit Antiquicas j &f 7*-
, ritante fJAUuio , breviores in Alberti Maqni Hi-
cobtm Fiperarium nuper Florentia & Pau/um ySn- , ftoria du.emus Annum lineas. Nafccncem circa
ge/inum Rom.-c ego fimilia fine noxa attentantem: M.CC. grenioexcepic LavingaSuevisEurbs; Epili.
ted de toto hoc negocio erudiceiiuper Fr<i«c.^^^- copum creavic Racisbona Thtologum l'hilofo- ; ,
Ai AeVtperlx. Cscerum uc ad Rofas illas Raynnun- phum, & Mcdicum inligneni reddidit acre, & ii>.
dinas regrcdiamur , cxdiclis conficicur, ab Edoar- defellum ftudium, Verfancur hodieque monimenta
do quidcm Primo , quippe navigiorum robore pe- ingenii ejus in luce publica ad invidiam dotia.rub-
Jagus fibi vendicante in orbem in-vefias efte , fed tilia , nervofa. Vel foli ejus de Mineralibus libri
ab Edoardo Secundo , & Tertio frequentatas, ut cx ungue leonem oftenderint.Iaudati quoque Con-
ka Se/dtntts cum Camdtno & uteique cum hifto- , ringio, parcoalioquin Mineralium laudacori. Ne-
riii redigacur in concordiam. Obdticet aliquis, que prsrerea cenfcndum, ca qua: vel defecretis Mu'
Edoardum Primum cributis exhaufifle non popu- /ierum , vel de virtutibus herbarum, anima/itm ine-
l«m modo fed & clerum ut hoc nomine ful-
, , , pta, ejus nomine vulgo circumferuntur gcnuina ,
mine Bonifacii Odavi Pontificis deflagrarir p^nif- elfe Alberci ut qux magnam partem anicularum
:
fime neque vero iftuc defcenfurum fuifle opci-

, dcliramentis propiora fint , & tanto Philofopho
mum Principem, 6 Lullium illum egeftacis dcbel- indigna. Grata/orus fcriptum Alberit Magni Che-
latorem cognovifl"ec familiarius fed in procindû ; micumedidit, jam ante hos centum annoS:pIenum
refponfioeft, Edoardum Primum totos XXXIV. fcientia: & reconditorum fenfuum, utcunque non
annos imperafle , gravirfimis femper bcllis implr- paucis fpurium & illud ajftimetur, quod inter cz-
citum , fex milliones vel fexies abforbentibus tera Alberti opera non recenfeatur vulgo , cate-
huUum vero in Anglia neque diuhofpitatum fuif- rum quando nil frequcnrius , quam cerris de cau-
fe , neque Regi ad alia quam convenerat pecnnram fis fcripcorum alia feorfum evulgare , unde nec Fa/-
effundenti, artc fba diu obfecundaifc. Sed cur de /opii nec Pr&vatii fecretiora ncc Sca/igeri nec
, , ,
LuUo Quia privata Principis de-

nihil Polydorus ? ^rotii abftrufiora cum cscteris eorundcm cdita
fcribere ncc adeo Hiftoricieft necPolydoro ,uc , operibus , non video cur adeo Hbellum illum Che-
homini Urbinati fcire prrvaca omnra contigerat. micum ipfi actributum trahant in culpam. Quiu
Neque vero 'Bogiflnus a Kemnttz. nobilis Suecorum nec inter Avicemd operavulgo invenies quicquam
Hiftoricus. ciimvitam Gw/fe-ui ^4ô//'/jjperfequitur Chemicum , fi tamen Sorfar.o debemus aflenlum ,
qui in Pomerania , Rege

rtieminit illius art ificis , & Chemii ftudium deperibac ipfe , & ad pofteros
prefence , ^^vnminnui'; vericacem oftendit , licec propagabat.
hodieque fuperfint ducaci ex Chemico illo auro Ex eo tempore in immenfum pene invaluit Che-
confe<S:i quorum etiam fuperiori anno exemplar
, micum in Europa ftudium , adeo ut hodie mole!
fpcSacum mihi Argencoraci, apud Virum huma- Scripcorum laboret , experimentorum infcecnn-
niffimum , Eltam Brachenhofer (\Vi\ndtc\m virum.
, dius. Collegit Petrtts Borel/us ad Au- M MMM
Nummi illius aurei facies altera infignia Guftavi thorum Chemicorum cum plurimos interea pr^- ,
Adolphi prifert , alcera § & g , Chemicorum termifcrit, rci vidusimmenfitate. Quamvisaurem

infignia. Neque X/I/. Gallia-
hiftoria LudcJici in illaPhilofophOrum Turba, in illismagnificiap-
rum Regis Duboifii meminic , uccunque uotum paratiis Theatris Chemicis plus tumi deprehenda-
hodieque Parifinis omnibus , illum ipfum in ocu- tur quam fcientia^folidse plus fa?pe inepciarum,
, ,
lis & Regis , & Cardinalis Richelii militare ex- , quam rationum devorandum tamen illud racdium,
,
cubiarum plumbum momento in obryzum conver- & pucandum eft facra hic non alirer conftare,,
tifle , cujus adhuc frufta poffidet Dux Aiguillo- quam ur ex infinito fpinarum numero paucce dun-
nia confangumea Richelii. Plura hic, & eviden- caxat rof^B queant decerpi. Nec mare totum pif-
tiora adjicere proclive eflec , nifi difplicerec ver- cibus fcarec , fruftra fsepe jadantur retia nec ;
ba impendere rci conferta?. Ad fummam reftac , fylvae Omnes abfcondunt ferarum latibula , & ta-
adhuc ( Mutio erroris manifefte convifto ) illud men molodbrum venaticorum globis pcrcurfan-
QUod ex Greg. Tho/ofano afferc Mutius inconcuf- , tur omncs. Nulla hodie politior nario eft , nullum
uim Raymunduin LuUium Edoardo Regi Anglia fex
: ingenium fublime,quod fiftit facile curiofitatem
auri milliones afe confeBos obtulijje ad be//utn con- fuam,nifi & Chemica delibaverir. Venerantur Ira-
tra infideles in Terra Sanlla promtvendttm^. Reftat li fuos Marfilios Ficinos , Pa/inaenios , FioraVantas,
inconcuflum illud Roberti Consiarnini in Nomen- Locatellos , Caneparios , Ant. Nerios , Carell s , Bo-
ctat. Script. Medic : Hunc ego iri(juirendo , memo- nos Ferrarienfes , C ornachinos , Bartholeios , Tho?iJ.
rtC , Cfmperio apud Ang/os re qHidem vera pnJHtif- Boutfs , Ange/os Satds , & tempore quidem pofte-
riorem,
36 BibliothecaE: Chemicas Curiofae
ftitutum fcilicet uc arcana naturs omnis ge-
riorem , fed inexhaufta magni genu capacitatc effe ,
priorem univerfis Francifcum Jojephwn BurrhunL. neris pcrveftiget , ut Elementorum incirra fcru-
Phcenicem Naturar, & gloriam non tantum Herpe- tetur, ut plantarum abdita proferat in luccm, uc
rix fui, fcclEuropDE. AdrairanturfuosGalliF/^JW-

animalium texturas recognofcat , ut telluris opa-
mellos fuos Begumos , Chryjippos Fannianos, Chri-
;
ca fubeat , ut pharmaca graciora , & fubtiliora
Parifienfes Cafiagntos Stephanos Claveos ,
temperet, ut infpiciat, verfctcjue omnia, & Crcato-
ftophoros , ,
Coilejjonios ,
Fabros Caftelnovidartenfes,
Spagnetos ,
rem in operibusfuis admiretur laudet, extoUat. ,
Poterios , Gohortos. Jadant fuos Germani Trevtfa- Haec perpetua Chemix noftra: opera erunt , hi co-
nos, ^lanos, Paracelfos^Thumeipros , BaftlicsVa- lumni noftrx Herculei , quas ulcra nec tcndere
lentir.ts , Adajeros , Croliios, LibaVtos , Hartmannos, decretum , nec adeo profpicere. Amet , qui vo-
Burcgravios , Cnnrados : Piacent Bri- let, ambiguafledi acroceraunia , non omnium eft
LamifrtnjTos ,
adire Corinchum videric hoc anno EleUor Colo-
tannis fui Rogeni Bacones fui Nortoni Brtftotlien- ,
;
nisE , Hehetius Hagje Comitis Hlondellus Aquis-

fes , fui RipUi , ,jMacoUones , Charnochi, Daflini
,
Chaucert , Kelldi , Robinfomi , Goweri , Lygdatii , grani.provedos utraillasCharybdesquofdam Dis-

3lumjieldii , Redrnanni , Flttddi , Moufetit : Trium- genicos . quod & mihi Amftclredami olim fpeda-
ph.int Belgi iii fuis Ifaacts Hollandis , fuis Dreb- tum oftendente Coihofredo quodam Gerjtorffio »
,
beliis , Hebitontiis , Evvaldts Vogeliis , Balhtanis , nobili Pragenfe , (a) ca;terum quia e millibus
HogheUndh. Nec eft quod prsetereant Scoti fuos vix unum excipit indulgcns illa forcuna, vecan-
Butleros , fuos <u4lexandros Sidonios , paucos t:—" altiora facis , tenendi erunt nobis portus tu-
nam quod Sen- ti , nec ventorum ludibriis vela fine redore per-
illos, fedfcicntia illuftritTimos:
divogium (pidit , Polonum hominem certum ,
mittenda; fatis nihilominus arcanorum plena ma-
eft nequaquam illum auftorem fuilTe libri illius nu fuggerit nunquam effceta hrc fcientia uc ad ,
celcbraci(\lmi, qiiimutato Dtvi Lefchi nominepro-

folium Jovis non fic adlpirandum. Imprimis noa
diic , fed ipfum nobilem Sidoniim feu Seihomum ,
temere habenda libris Chemicis fides , nifi ad
cum Cracovis animam fe agcre incelligerec, & fcri- unguem cognita Auaorum experientia quod plu- ,
ptum fuum uxorem fidei amici Ssndivogit com-

, & rimi poft infumptos in quxrendis fruftra immen-
mendalfe , adeoque Sendivogium a morce Sethonii, fis labores, aliislibros male confarcinando viam
uxorem duxiffe viduam illam , & fcripcum fuo no- oftendere parent fibi ignotirtimam , hoc inftitu-
mine evulgalfe , id quod prudcntiffimus ille Re- to, ut pluresfecum inculpam pertrahant, nc (o-
li videantur infaniiffe ; non diffimiles Pceno illi;
gin.-E PoloiiicJE a fecrecis confiliis 'Deneyjem , Sc
ipfe in reliqua ingenii magitudinc Chcmis inde-

Heliodoro ad Gades tumulato, cujus fepuichra-
feifus ainacor ,
pluribus nobis non icapridem Pa- li marmori h^c infculpta': HELlODORUS,
Ex Dania nollra cum
rifiisoftcndic. plures licerer, INSANUS. CARTH'AGINIENS1S.AD.
duos nominalle libet alterum nobilem illum ORBIS. SARCOPHA-
, ,
EXTREMUM.
Tychonts Brahii genium non in Aftronomia magis M E N T O. M E. H O C. J U S-
,
G O. T E S T A
coeleftiadmirabilem.quam in fubcerranea illaaf- SI. CONDIER.UT. V DEREM. S ME. 1 1,
fiduum alterum Petrum ;

Severini Ripenfem Ci- QÛISQÛAM.,
INSANIOR. A D. ME. ',
vem meum Profefforcm olim Hafnienfem & VISENDUM. USQÛE. AD. H ^ C. LO.
, ,
mox Archiatrum Fridertci Secundi , Danorum Re- CA. PENETRARET. Scilicet dulce quid-
gisgloriofjE memoriae Chemicum fine controver- ,

dam & iKKv^Kov reputatur alios fecum videre io ,
fia excellentem.cujus ingenio multum debet fplen

communi luftantes naufragio Ejusmodi cenfen-
doris fui , alioquin inanior futurus Paracelfismus; da vegrandia i\h,Jldai£ri^ Fahri Caftelnovidarienfts^;
calamum veneratur germania adorat pe- Birf///, aliorum volumina; ta-

F/o^-^Jz/^w/i:, /'*«o/»
cujus , ,
ne Daviffontus , invidet Bombafteo gregi Verula- Jiscenfcndus Ferneliilih. de Ahd. rer. cauf procef-
mim Baco. ^"S , quem ab irridente fe Mollanfio chefauri loco
Cicerum obducet morofior aliquis mirum vi- ,

obcinuit ipfe Chemia» fecrctioris ignarus,uti rem
,
deri quod tot omnium nationumcoelcftidimain- diducit Biaftus Vigenerius in PhUoftr. a fimilibus
,
genia in arte tam lubrica , & vix unquam fpei re- prudcnter abftinendum Chemiz metallics feda-
Ipondente bonas horas occupent deferendum tot , toribus , & potiusun i Zoftmo uni ZJiUamvano ,
patrimoniorum naufragiis infame ftudium , & ad uni LuUio uni ^gjw , uc indubitatjslklagiftrJs
,
fccuriora appellendum navigium. Neque is ego preTse , Si provide inhxrefteiKium ; nam Chemix
fum, qui ftukis, temerariis, profanis auSor effe Medicae ftudiofo nullusâdeo liber formidandus >
hic Eleufinia illotis quod dici- fi cum judicio evolvatur ciim non prodieric un-
velim , ut facra ,
,
tur manibus
,' involent temeritatem alioquin . ,
quam fcriptum tamjejunum, ut non aliquapartc
fuam fera tandem poenicentia expiaturi , ciim prodeffe valeat. Neque nihil facit ad penetranda
providentia in Citeris artibus utilis habeatur , in ChemizMyfteria fubtilis illa Cartefii PhUofophia,
hac planidime fit neceffaria ; neque is fum , cjui ut de omnibus, vel miuimis particulis in confilium
Crcefi divitias amacoribus Artis vel propofuerim ire jubens , ut cos ingeniorum Chemicorum, via &
iinquam, vel proponam, certus Diva: Chemix, pra:- patens ad fublimiora. Qiianquam non diftitendum,
fercim iatrics [ quse meae profeffionis eft ] aliud in- ciim in Machcmaticis dorainaretur dcmonftratio-
nibus
( a ) Hanc hlftoiiam fic pulvifculum ante hos
plenius alibi explicac Glar. Audor noftcr. Vidi , inqult ,
decem aniios apud Gothofccdum Geiftoimum , qui cx Nobili Pragcnfc , iu Mcdcntcm , piiEter opinio-
nem, tiansform.icus Amftelrcdami confidcbar. Is cum dono Parcncis dccjcpiti ( cujus Parens munus illud
^ vivo Paracclso , uc falfus clt obtinucrac ) lapidis philolophici fruftillum poflldeict mulcis hinc inde apud ,
Curioibs expcrimcntis vciitatcm ;[û(rTOT<>;i7T©- oftcndit inmco ctiammulaeo, vix quadrancis horae fua- , &
tio, modicam arj!,cnti laminam in puiiffimum aurum fine uUa fraude , quod attcntiflime inlpicicns teftor,
convertit. Cumquc in re cffet ncÛ-iuta, inccrrogatuscur non ad inftar Midx opuleiceret, rcpoluit ncquc
Parcnti fuo,ncque Avo ncque ctiam fibi arccra cognicam,fperare ramcn feillampoft alia atque alia.,expe-.
,
timenta Dianam idcoquc miffis aliis in Pacria foicunx invicamcntis cum (pc divitc peicgrinari, Spem ca-^
,
mcn ejus mors inopina defticuic.

Lib. I. Se£l. I. Subfed. I,
37
nibiis Cartefius> in metallicis viSum diverljcare bxi Canccn.irii Rcgin^ Britannica! , quod ipfe
,
(âivouivuir hxfiiVe , & ad expcrimenca , quibus di- mihi Loiidiui humaniflTnid communicavic ffi' :
rigeretur in Ipeculacioiie fubtilis genius > ferio an- vebant^ , inquit , Parifis , ternpefiate CromWel-
hclade , contra inulcorum tamcn Cartefianorum liana Patrijr^ JligcHanti.^ , faUendte. trijiiumme- &
ingenium quibus niliii iiodie familiarius, quam fe moridc idni!id-:7n Chemicts VAcabam fludtis,itnn ch~
a priori omnia videre^ necjne iridigere experttnen-
, riojior ûidam de ternt t^rcevihnfis virtuithui
tis. Modeftitisfane fubcilis Magifter Princip.T-hi- metaHicis mirafubinde Anribus occentaret. Qiiii mw
loj.part. ly. Atijne fio , inquit , tria hic habe/ms , Tmtttii ? rapior impetu deniejiie nyirctvilutn [ di- &
qud pro tribus vulgittis Ch\micorum principiis y fa/e^, ftat unum ab urbe Parifienfi iapidcm ] feror jn- ,
ftilphure^ , ac Merciiriofimt pojJHnt, , fumendofciti- beo librm circiier viginti terra illim rubicunduU erui,
cet fucctm acrempro frlz^ , mollijfmos ramHlos olea- imjiie tirhem mecum deportari. Pofiridie divido ter-
ginet, materis pro fitlphure^ , ipfumj^ argenturn viram hanc in durde-.im partes dquales , in^ duode-
'Oum pro illorum Mercitrio. Credig^ poteft omnia me~ cim Vafculis terrcis , iis^âmplis difpono ,aerii^Jibero
talla ideo tantum ad nos pcrvenirz^ , quod acresfuc- eommitto in folario £dium mearurru , tegmme ligneo
ci per meaiMs corporis C. fiuentes (jitasdam ejits par- ûoda pluvia,^ ventorumfortuitis defenderet ,per-
ticulM ab aliis dtsJHsgant cpi^ deinde materia olea-
, funUonefupra vajculafufpenfo. lubeo bis , terve cjuo-
ginea involut£ atj^, veJiitA facile ab argento vivo ca- tidie materiam aqua pluvia tantillum irrorari. £xa-
lore rarefzitlo fnrfum rapiuntur , ^ pro diverfis fuis Bo demum menfi_, , argtllam vafe primo exceptam^
magnitudinibus ac figurts diverfa metalla eonflituwUj. aqu£ pluvi^ copioftort incocjuo , vehemeniius inten-
Quiefortnffe finguLa defcripfijjem hoc in loco , fivaria dens tgnem^ ; aquam percolatam lenta evaporatioue^
experimenta , ad cercam eorum cognitionem reijui-
iju£ cogo in ffifamentum-', & in fundo Vcri viiriolirudi-
runtHr,facere haUenus licutffet. Recognofcite iiic, co- jnenta , colorernj, faporeni^, angutos evidenter depre-
gnicionemmineraliumexaftiorem germenepheme- hendo. Continuo irrigationem vafculorum ciiteroru»t->f
ron nonefle, fed experimentis feculorum indige- (fr \ in fectmdo vafe laborem^
exeitnte menfe fecundo
xe.Cartefius citra pulverem & cceli vorticofa expe- prdformatum repetens fulphitr germannm rcperio.Ver-
divic & Cometarum inordinata & maculofa So-
, , bo , menfe tertio plumhum fe rnihi offert , ûartojian-
lis , & magnetis admiranda hic auzemfumi pojfunt
; nutnj , cjuinio ferrurnj , fexto its , in ijuo argenti
timidc {ahjiciz , Sccredipote^. Prsedicandam Viri tenuia alicjHot ramenta, Reliûa fex vafcula fuper-
modeftiam! neque enim fumi debentL. , fultinuic fcri- veniens teinpejlas dejecit , Q' fincm experimintorum
bere , nec credi oportet , difficultaces pene inelufta- sfeilare prohibnit. Parifios ut poftea ventum , ea-
biles animo profpiciens. Ut enim alia taceam dem fe tentaflc , eadem reperilfe teftabatur D. de
quomodo argentum vivum vulgi admitci merecur POberit^ , Senex venerandus , & D. Locques Spa-
tanquam principium ciim in plancis & animalibus
, , gyricus Regius , nifi quod in ordine extradionis
deficiat? In liominum quandoque fanguine inven- tantillum variarent. Cernitis opinor quid aec , ,
tum non inficiamur, fed quorum corpus lue Vene- pra^ftet , quid ccelorum influxus , ut ad fidos in-
rea afflidum vexavit unguentum Mercuriale. Ad geniose cortices defcendercnon adeo fitnecellijm.
graminum radices quandoque in Polonis pratis Sed nos ad experimcnta , quae vet ipfo judice Car-
repertum , & in valle Sangii ad Taurinorum Au- r(?/?o ucramque hic paginam faciunt ,ied illatamen
guftam concomitatum radicibus doronici agnof- non a quovis fada , fed ab exercicacorum fenfuum
cimus , fed aliunde illuc tranQatum , non innatum ingeniis, quibus nihil temere perfuadccur; nihil
plantis. MoUiJfimi ramuli oleaginea fubjhntia asgre temere rejicitur. Ad experimenta crgo Natura:
in auro , argento , adamante demonftrabuntur. cultoribus provocandum frequentius , quam vul-
Sulphur fixum iis inefle non abnuerim , fed illud go fieri ; fine cxperimentorum apparacu
folet
conftare oleagineis ramulis [ uti conftare putatur nihil facile admittcndum , quod fine iis Phyft-
fulphur commune] difficilime quifquam oftenderit. ca , Medicina, Chemia, alisque artes mutx fint,
Metalla denique omnia ex inferiori terr^ cortice & revivifcant ergo , in Academiis
ingloriaj ;
crudari itidem creditu difticile tum quod minera , fapientum aliis experimenta , iic
palseftrifque
ferri , paludofa dida in ipfo fummo terra: cor-
, generofa Ciiemia , fummum illud Naturse , &
tice natales fuos oftendat , tum quod pauci fub crcdiorum mentium delicium , Lyceis noftris
aprico coelo inveniantur arenae , quae non aliquid cum frudtu omnium , prifertim Medencium
metalli vehant,tum denique quod pyritsglobofi, reflorefcat ne artem facram a Tubalcaino in
,
feu marchafitae mammofs xre prignantes & ferro, Chami domum propagatam , a Chamigenis pro-
fub Dio , in agris ingenti fa:pe copia inveniantur, fedam in yEgyptum , ab vEgypto in Grj^ciam
uc in Nivernenfibus Galliarum , fine matrice & deinde in Latium hinc ad Arabas Chinen- , ,
fine fodinis , de quibus fapienter Paracelfut .-

fefque , tandem in Hifpaniam , Galiias , tocam-
Caelum^ , inquit , illorum fodina efi. Qnx ver- que adeo Europam regyrantem patiamur in no-
ba dum attentius trutinor , fubit memoriam firo quoque Aquilone per ignaviam , veternum-
cxperimentum llluftriflimi Equicis Kentlmi Dii- que feculi obtorpefcere.
T»ra. I. e SOBSEG-
Bibliothecx Chemicse Curiofs
38
SUBSECTIO II.
ConfheBus Scriptorum Chemkorum CelehrmurrUy

Olao Borrichio Au6lore.
tabulis exêpta Quas non ex proletario, autubi-

;
I.
vis obvio faxo fabrefa6tas fuifle docet Epiphamtu,
R T E M Chemicam antiquKTimis fed ex gemmafapphiro, id quod & hodierni Rabbi-
temporibus coepitle luailentc emini profitentur.Hic ne quis obducat,fmaragdos eius
care in yEgypto , & qiiidem audore magnitudinis, quae tot lententias caperent, non in-
Hermete Trtfrnegi(io , nemo inficiabi- venirijConfulat /'//»;«w,apud quem Apion Pliffoni-
tur iUorum omnium , qui Veterum ces agnofcit in labyrintho -^gypti coloifeum Sera-
monumenra , tam expreffa hodie pin e fmaragdo novem cubitorum.Ut taceam,inter
artiticia magnse Artis efle, fimiles gemmas produ-
typis , quam Manu Scripu follicite confuluerunt
difertius fidem facient quz cere neq; enim ignorum illud Seneca , Democriium
de quo argumento , ,
inveniffe , quemadmodum decottui caltuliu infmarag-

alibi de antiqua Hermetis, & j£gyptiorum fapien-
tia commentatus fum adversus Hermamum Conrin-
dum converieretur. Sed de inventione hujus tabulas
gium-.. Hunc autem Hermetem haud alium fuiffe
audiendu^ VVilh.Chrifloph.Kriegsmannw, qui in Ta-
quam Chanaanem varii perfuadere laborant, inque bulafmaragdina vindicata ita Vt taceam ,inquit, :
iis illuflris Bocharim & Kriegsmannia. Utcunque traditionem de tabula hac feculii aliûot posl dilu-
fuerit , prima Artis magni lemina jam inde ab vium , Hebron , a muliere Zara mani-
in antroprope
& magis raci- bui cadaveris Hermetii e.vempta nullafui parte male
Adamo in pofteros religiofiores ,
,
turnos propagata fuiiTe dubitare nefas ; qux ex- ,

fe habere,ft de Ahrahami uxoreSaraintelligatur , cum
ternpora denati Hermetis,ide/i, Chanaanu,Noachi r.e-
citaruat alacriiis nonnulli , proprio fortalTisimpe-
inquibusTubalcainus, (ive Vulcanus,item Cha- potii, atjj Sars. con£ruant,ac locus {urbs Hebron fi Cha-
tu,
naanis,five Hermctisfilio Heth exflruUa, ad ûarn fe-
migenx, alii etiam ipfo Deo infpirante quod de
, ,
Bezeleele retert Divinus Mofes Exod. X X X I. & demfiêrat Abrahamus) convenientijfimus rei fit. Ne-
XXXV. Qnx ad meramorphofin autem metallo- que infolens fuerit , fi Hermes in antris ,€.gyptiis
veftigia Artis reliquerit hieroglyphicis fignata no-
rum faciunt juberiusexcuffit Hei^w^^.ceuex Anti-
licet qui in hoc genere per tis, & pra:terea ut nobilidimum inventum fuum ad
quitate liquidum :
,
nebulam inftituitaperire polteritati , lcripto nuf- proprium quoqueftatuerit fepulcrum:quippe idem

quam legatur confignafTe , fed julTilTe infculpi co- olim Archimedi confilium fuit qui non contentus ,
lumnis quibufdamin abdito Syringarum ^gyptia- inventa fua calamo permifilVe, julTit praterea SphA"
rum , quod ex Zofmo Thebmo , Olympiodoro , Calli- ram^Cylindrum, tanquam inventi fui gloriam fe-
Mtirtiano Capella Pfello, non diffi- pulchro fuo fuperimponi , de quo diferte Cicero.
flrato, Paufania, ,
culter colligas. Ex columnarum ejufmodi attenta Id interea non difTimulandum, me hadenus in Scri-
fpeculatione Artisprimordia videturhaufiire Aga- ptoribus Chemicis Gricis Tabulam Smaragdinam^
thodxmon, quem& Hermetemfecundu/n plures ap-
(
non invenifle utcunque ab illis fpedatameire ,
, &
pellant j nam a (o\it.Tabula Smaragdina,qux itidem ad Latinos derivatam non dubitem: lednimirura
primi Hermetis eiretraditur, tantum fuo Marte lu- quis Manu-Scripta Grascorum Chemica excuffit
qux inter generales omnia ? nifi malis cum Gaulmino ftatuere Tabulam
men nequiit exfculpere , ut
quafdam prxceptiones fe continet , diverfiffimis illam d vidoribus Perfis vel in j€gypto vel viciniS ,
operibus, pro ingenii cujufvis foecunditate prom- repertam , in Perfidem jam olim tranflatam fuilTe,
pte accommodandas;quamvis id in confeflbfit, & eoq; nomen ejus diu Grxcis ignoratum. Succeden-
huUi omnino rei facilius, fcquacius ,
iimpliciorique tibus autem faeculis meminit ejufdem tabulse Ari.
ingenuitate quam arcano Chemicorum magifte- flote-lesjunior: de perfedoMagifterio, meminit Se-
,
nior Zadith,Mag.Ortholanns,fiVe Hortulanm, Avi-

rio poile applicari.
II. cenna,Arnoldm de Villa nova,/faacus Hollandus, Al-
Sunt autem ex iis.qui facris his non funt initiati, bertus Magnus,Bernh.Trevifanus,& an. Ch- 1350. Pe-
quos inconfultus ardor illuc rapit , ut innocentifTi- Lombardns ut pofteriores fere infinitos
trus Boniis ,
mx TabuU prxter fas & zquum irafcantur , , mori- prxteream id quod perpendat Kinherus , qiii ab
:
bufque Veterum non confideratis fuppofititiam , /ilkymifia Canefio primum orbi fnifle oftentatatn
proclament quos inter agmen ducit <sAthanaftm
;
pertendit. III.
Xircherm qui tamen ex ipfb libro quo in tnbulam
, ,
Pra:ter Tabulam fmaragdinam extant quidem va-
fmar.^ndinam invchitur , immemor fui intcgritatem ria Hermetis (pofterioris, haud dubie ) opufcula
ejufdemnonparum confirmar.aflerens prope Mem- Chemica, fsepe a Gr^cis Latinilciue ad partes vo-,
phim faxo hic verba infcuipta legi: Cmlmnfurfnm^, cata , ut funt § "Ep/aS <^\i<n-*.ok fix^pou , J 'E^ji*5 'Aj^jt^
caelum deorfmn: aftrafurfum, ajira deorfum;cjiiod fur- /3i/3a(^ item , "Ojw :i7ii E^^S -/.m r (PiAoiri^m ijffav
,
furn , id omne deorfum : hac cape , CT beaberis. Qux eifYjfAii^cc, per Olympiodorurn fcripta denique variit ;
utique ita fimiiia funt tabula: Hermetis,ut ex illa in fententis. Hermettctt, in antiquo Synefto in Turb* ,
faxum hoc tranflata fuifle videantur. Conveniunt Philofophorwn , in (Jârgtrrita pretiosa Fetrt 'Boni
itidem mores Antiquorum.quibus folenne, rariora Lombardi in Itbro Secretorum Calid , in Seniore
,
legum.geftorum, artium lapideis tabulis.columnis, Zadiih Hortulano , Rofario

, Rupefcifia , Ifaaco ,
obclifcis committcre.refte Jofepho , Tiiadoro Siculo, Hollando, <tAlberto Magno, ,.^rn. Villanovano ArL ,
Tacito, aliis. Quidqubd Ux Mofaica lapideis olim Hottle Chemico, Bernh.Trevifano, alitfûe laudatx ;
qus
Lib. I. Sea. I. Subfea. II. Z9
qusE aii ex Germanis Hermetis fecnndi fcriptis hau- Mempheos doftoris Chemici , difcipulus varia ,
Hx Cmt , mukis ambiguum eft. Id conftar, ab om- h/ Ai^wa) cnim U^ OiKv» jMi/tjâ? muky^^îî bj^/J
>f«'-
nibus Hermetici ftudii amatoribus.imo quod fupe- c-» , ncfi -i^yvfî , ;y(J kIBwv , n^ m((^l>^<; Aoiûx;, qucm-
rac , ab omnibus in praxi Chemica ad coirplemen- admodum non modo Eufebim 'Pamphiltu , (ed &
tum operisfeliciccr proveotis germanas a-ftimari. ad Diofcorum clari^Tlme atteftantur, Ex
Sy-iefiu>
Sed quid de feptem Cafitulis Herjnetis, <\ux publici cujus tamcn fcriptis nihil adco in manus nollras
juris func, pronunciandum ? extra omnem dubica- incidic ,nifi libellus , qui infcribicur, At)ôi{.eiT«/3/-
tionis aleam ea recentiori cuidam Scriprori , five /3a©"3tc?mvijîW an Leucippor) item,

A(SC)c>)!!ra> (
Hermetitjertio atcribuendd func , & quidem pio , AY\ôi(,e^T^ (ûtnic!» , £ MusTxa uterque temporuni ,
acque ad Deum anhelaiui Magiiiro qiiique poft . injuria,& incurii librariorum , oppido niutilus,
varia experimenta , quibus fruitra irfndavic^fojjus. & maie fibi coli«ens, neque plane reji ciendu'; r^j-
Dei vivi in fpi iatione arcem, quo d facctur,jerdidi JTien ,_quod in uno quandoque dxjko adhuc falva /f
Cit;qiJx utique iafecundum Hermetem, cx coiumnis, clavis totius Magifteri i deli t efca t. Sed qua vii f( --ti
tabulifque Hermetis primi infticucum cadere nequa- conciliabitur £»//ffci»« Zofimo? Eufebim tradit De-
quam poirunc.His ad)ice quod ,
idtirntts hic Hermes mocricum de Arce ao^w? , hoc eft: oblique fcri- ,
fih'ospra:ceritorum rhilofophorum fspealloquatur, pfide Zofimm aucem docsc ipfum fcriplilTe perfpi-
,
& ad libros antijfHorum,w6 vero,alicubi ad Avicen- cue. Vox Zofimi libr. myftico Sed tyAigyptii , : &
tia?n provocec, quodque quacuor elemeutorum co- inc\\.\lt ,inrufant Anttûos , prAcipue autero Herme-
gnitionem proficeatur , qux urique x\o Hermetis tem cjuod Artern nec piibitcc tradtderint , nec priva»
,
Jecmdi neuriquam conveniunc. Qiianquam aucem tim , occultecjue imo ne cûidem Artem talcm dari
Septeirt tlla capituU Hermetis juniori cuidam Che- fgnificaverunt.. Solus auem Democritns fcripto rem-
mico, & fi iiguracum genus dicendi iiuueamur.ho- ofiendit,apermtejue. 5f(i fV/t f Hermes & reliqui An-
mini Arabi in Artisoperibus verfato debeancur , tiqui )coliimnis infculpfere in locif eûibufdam tenebrt-
rcdolenc camenfecuram.fed reconditam experien- cofis ( Syringas inteliigit ) cr quidem iiteris fymboti-
tiam fiquis ftipulas a frugibus attente fecernere cis ffuriis tim facrcts has Anes , tum chorographiata
,
non faftidieric , & disjeda binc inde verx methodi zAEgypti , utfi ûis ingredi auderet , propria indujlria
membra reftituerit legitimoordini.Unde cum Ar- Cf labore interpretationem charaUerum c']ufmodt fpu-
tephins magULis in hac difciplina Magifter, ingenue riorum Vagam , errantefjue explicattones non ajleûe-
proHceacur fuam fe confecutuni efie fcienciam ex retitr, Mea quidem fentcntia ideo culpantur hic
,
ieSione veridici Hermetis,cvedi poflet, eum ex hoc Veteres quod ne vulgo quidem clare fignificave- ,
librofapere didicilfe, nifi setas Ariephii,ut verifimi- rint.dari in rerum Natura metamorphofin meta!-
le eft hisfeptcm
, capituiis vetuftior ^jecttndi Her- \oium, Democritui autem latidatur , quod publice
metis fcriptis nobilem illum fuccum traxcrit. l'hyfi- tcftatus fit dari licet de modo ad complemcntuin
,
ca Hermetis Trifmegifti , & cztera , qus ejus no- arrisperveniendioblique & permsandros mentem
mine circumferuntur, PoeMander, A/ciepiMS,iV\:i, re- fuam expofueric.
centiora funt , & fapientum pierorumque judicio a VI.
Platonico quodam femi-Chriftiano confarcinaca. Ex magnjs Artis hiijus Antiftitibus fequitur De-
IV. mocritum licet longo admodum intervallo^Zoj?-^
,
Proximum Hermeti prtmo locum fibi vendicat rnus Panopiiitei , de quo Icgi meretur t/inepigra-
fcripturn Ifidis , filio ipfius Horo dedicatum : atque phus , vetus Scriptor Grsecus libro de Ratione de, ,
ideo proximum , quia ifis Oliridis Regis uxor ab albandaf aqua: Divin^ Dicemus cr (jutddarn in- : ,
Hcrmete, confiliario fuo edofta fecundum Dioda- quit

, de Artis facrjt. coryphjtis. Pritnus eorttm esl
,
rum StcHlurri. Efle autem fcriptum illud , quod nunc Trifmegijius ,a trtplici Artis operatione in Cracts co-
in larariis doftorum cuftoditur , fpurium mulca cx gnominatus : hic omnibus anttûior efi tami myfierti ,
ipfo textu allaca docncrinc, licec fua venere, & arte "Parens. Hujus vejiigia fecuttts foannes fummus trt ,
nequaquam defticuacur. Infcripcio libelli "lin? crf^- ZJrbe fanUa Sacerdos, Pofi euvi prodiit Democritus^
:
ifiijw Tw 1/0) 'Ooa) Vox ejus inccr csecera: nôHOTv h m

artis hujus M
agijier ,Philofophii riomine celebris , ^
ffiTi^ (msc "î^v* <c oiv6fco7r(^ KfB^âiTiBV atreif»! , ktw? i^gn b ticet Al>deritanus origine , ornnium tamen httjus Artis
careiûiv ê)êi , Ojuoi'©- li ofxotov. Qux vel una fenCen- Interpretum prdjianttjfimtis. Tandem tllnxit orbi Zoji-
tia Ci preffms animo infigacur , plurimos in fubje- mus , cjui &
ipfe , ut plurimarum rerum peritijfimus
fiis haud raro abfurdis laborances in rcftiorem nomen vulgd Magni obtinuit. Et hifunt OEcumenici,
viam reduxeric. Nec inconfulcum illud 'h y^ <pv- feu univerjales Phi/ofophi. Horum difcrtationes expo-
:
CTf T? (pi/ir« 7t(J^7»( li^, <pu<nf tW (Pv(nv vjKa. ACCe-

>i ftiere Olympiodorus er Stephanus , îii Q- ipfi Commen-
dic horribile iilud facramencum quo obligacur tartos de haC Arte relicpterunt. Hujus Zofimi varia
,
Horus,ne commilfum fibi arcanum cuiquampa- exftant Scripta in Bibliorheca Regia Parifina fed ,
tefaciac , nifi vel tacicurno filio fuo vel amico fe- itidem Sofiorum vitio male mulcaca in quibus lc- ;
curitTimo. Iradavere & anciqui(Timis cemporibus ^z%,Zofimi Opujculum de cornpofitione Aquaruw,Zo-

Chemica Philofophi Chinenfium non procul ab x\o Jimi Panopoliid fcripttm penuinum defatra cr divira
Ifidis acque inter eos Hoangtius ,
: MM
D. ante Arte ; Divini Zofimi itbrum de Virtute , Interpre- &
natum Chriftum annis queraadmodum ex Marti- tatione ; Zofirni opus de Inflrumentis
, caminis ZO' & ;
nio conftat, an tamcn de Arte quicquam in literas fimi libellum de /^fhcHo candem & Zofimi Thebarti ,
retulerinc , non perinde liquec. /tbeilim myflicum , item Zofimi Scriptum ad Theoft-
V. bejam. hiûibus mpnumencis Hcet varia, ut fit,
Sophar Perfa , Magifter Oftanis Medi , Pdwwtf- jjkna^figurataj, allegorica Te ingerant, plurata^
Jies , Maria Hehraa , 0(lanes Afediu , DetTiocnti meiTadluiTFegregla liTonitarS^ ex^TnFtm is^
Prscepcor, 'joannes ArcinprAful nihH quancum ob- libus Artis iji fcenarn p rodiida .qujc legi fie, i mo
,
fervacum nobis , fcriptum reliquere de hoc magi- follicite expenjiJTg j^ Candidat um ftud ii_Chgniici^
fterio,fi exceperis minutiasquafdam , item laci- ji equaquam pcenicebit , dummqdo_fimul_ expcri-
nias nonnullashincinde in Turba ,& alibi infper- nienta TjOe§JPFern aligrum quoguejcelebrium
fas , fed Democritus
T«m. I.
magni Oftanis , in templo Scnptorum conjungat.
— D 2 VII.
40 Bibliothecx Chemicae Curlofe
VII. quk prdparanda lahor hrevis-.fedjrUfi ajpirante Deo, in-
Sequitiir SchoUon Synefii ThilofpjhiinJcri^taDe-
titiUs. Etquidem rnattria. , peigic , tripUci forrnajfe-
»«o«7«/j,dcdicatumolim Diolcoro.magni ScrapIHis Uandam je offertjiiet unam ejjentiam perfetlc in fe con-
"in Uibe Alexaodrina Saccrdoti ;quod cquidem

ve- itneac.Hutcmarem adiunge ex victnia Rom& oriun-
tuftius elle apparet Zofimi fcriptis ut in quibus li- ,
dum, emr,j^purpureurn generabnnt prolem novam pa-
,
quido citatur, Sed pr«ece(l!t Zofumu gloria ,

ut rentibus atjfimilem,fedventtfliorem : & quse funt alia,
cecumenicus magifter,& fine controverfia. abfolu- ad declarandum, forfan & adoccultandum adjedta.
tSE perfcdionis artifex nam Symfio nonnifi in fe-
:
Ex hoc aute m fcripto ncm o facile magnum in Arte
cundis locus eft.Uoc gt tamen varia fic facis incejli- ametniEi poj lic£bitur,ita frequenter luxat ea, quae
ll
gente r, nodos ligat & diirolvit antamen ad «x,m.Iu; : adremfaciuntj&rententiam inmediocurfu ampu-
pervenetic Magifterii , non ita Uquidum apparet. tat. X I.
Et vero contingit id genus fcripcoribus , iciem fe- jirjheloBS , Philofophus Chriftianus , mentem
fiiam de Ar te Sacr a jambis exprcffit, opufculu m,ut
re , quod fuaambulis, qui niii rettifTima via chor-
dam percurfent, labuntur in pricipitia non fine apparet , exjntimajâgiftenij^^
periculo ; nam quinquaginca annorum magifter, hic ctum : fpondeiTopcannTTXeftorLiilo g2d^
tyro adhuc cenfendus ,"nifi metam fibi propofitam ris, dumm odo mundr conrcientia^ prg£ib»s ardm:
pracise attigent. tiEiTsTvTtl fobria^&3 tuj;b]sjnanib^
Hic inedtocribus ejfe Magiflris Fi accingat . Multusautem in eo elFTurdoce at hu-
Non Dii , «0« homines , non cencejjere eoUmna. midum jungcndum ficco, calidum frigiuo.fmgulari
VIII. artificio, itafubitantiasob co£»nationem fc inviccm
Olytnpiodorui Alexandnnus , principatulmpera- penetrare , & fimul Itabili fede locari ,nec ponca
toris 1 heodofii Senioris paulo vecultior ( quod ali- unquam a potentia ignis divelli. Scd prxftat Au-
bi declaravi j commencarium reiiquit de Scrtptts ctorem ipfum confulere , qui , ii quid judico , ita
Zofiifit, dc diElts Hermetts ,&i aliorum Philofopho- profunde cubilia recondici Artis ingreditur , uc
rum , fic fatis prolixum in quo cum cura equi-
: Zofimo palmam dubiam faciat.
dem applicac fe interpretandis Philofophorum ve. XII.
terum didis , lucemque iis non poenitendam affun- Anepigraphus Philofephus foluta didione perfe-
dit an tamen mentem eorundem inarticulo prin-
,
quitur Modum dealbandm. AcjUADi^în^, & fencencir
cipe airtquatur , definire non aufim , ob ingcren- fiia; potiora figuris, parabolifq; involvit,de hom.ine
tem fe hlTic inde in media explicatione caliglnem. aramardentemintrante, de aquila xnca in fonte
Bene quidem ex Marii Hebrxa ita commendat; puro fe quotidie lavante & qus funt id genus ,
^-.j-iiJiôv fed j^lia, quipartim Zofimo debere fe agnofcicpartim

Z«^la,Tia.ytivcci[gu,^-h\j,K9^ <£^y,(rzTi -ji ,
quis ille mas fit j &

quomodo ance conjunctionem Oftani. His adjicit, non nimis irrigandam ellc ani-
pra:parandus , aon perinde adjungit. Bene ex mam, ne vi fua privetur, & aufugiat. Ad fummam,
Zofimo obfervat , omv t» Tru.vru. ajnToq ywoymjj , tim artificem elTemuha loquuntur, licet aLatinis Che-
n)« , oTJ )t»Aw; sx" 5 ^^^ opcarem illum fimul addi- micis in hoc diffideat, quod pertendat , non prir/iitm
difle ,anne dioitum intenderet in illud tubuU Srna- fieri dealbationem, cr phftfeûi fiavedinem, fed peragi
ragdin<t Vis ejus integra eft , cum
: vcrfa fuerit tttrtimûe temporeindfOulfo. In eo autcm concordac
in terraTHj. Bene iterum ex ejlfaria ica monet: cum Latinis, quoddoceat.magna induftrii incum--
'Eoiv m
m- (ToiuxTK Ao-couxTutTy'; , w i^ «o-ww«5 a-ai- bcndum dealbationi ( quam vocant) ut flavedo
efle
uciTom;, iis^ OTiiiff)!,' TK SJo 'iv , ihh

tb «rOTSiX'',"^^'' ^f"- ^^ floridior , folidiorque mox fuperveniat.
fed quomodo corpora in fpiritus tranfeant , obli- X I U.
Tifcitur. Bene inducit Bibliothecas Alcxandrinas HeUodôru s Philofophus Chriftianus,ad Theodo-
adhuc Dlvas ( unde de xvo ipfius judicare licet ) ?ium , Regem magnum ( ceu appellat lmperat6reni
atque in iis tradit exftare , quid fit mtpî/^ j^, Theodofium ) jambosmifit demyftica Philofopho-
quid '/r 'wpxiK)? , quidj^ aiw*TwX>)9 , fed ipfius erat, rumArte in quibus ( quicquid ctiam dc aetate
,
opinor,ut interpretis iila didudius & explica-

,
ejus kiiuiX Reinefius) itafubje6tum lapidis jubec
tius profequi. cloc^vn: adftirnjgoû&rentihttsjn medio ipforim jacens^
I X. ûi^meinfpiciunt, nefciunt q uod ego ipfe pr^fejiLfimj &
Thepphraftus funior Philofophus Chriflianus verfi- tamen ûarunt me operofis , (jr tnambus laborihus : ego
bus iamb icis d^TArte facra dtvina, ceu vocat , & interea ornniujnfervHS , ettarn jumentorum/, necneceffe
"commentaTurnTTctl^^ c^ , ut me in Pontico mari qu£rant , Ucet ibi iûoquK.j
iîonis , in quo prsecipue inducit draconcm 20. die- fim , ^
nuhe invo/utus afcendam ; fi ^tiis me reile ab-
bus in fimo equino fepultum, donec fuam ipfe cau- Utat, rnirahiU fpkndoie confco, patremj^ meum occidof
dam deglutiat ; hinc necandum , cxtrahendum fel cr illo demum evado multbpraftanUor. Tu tnterea la-
ejus, hoc fado corpus ejuldem inalbefcere , & fen- Ue me conveniente nutri, fed parce , c-r frugaUter,fum
fim audtocabrein purpuramterminari.lnproceilu enim ad copiofum aUmemiim infirmtor , donec robur
ipfo abftrusc agit,dum nullum draconi retinaculum aduUum confequar. Nigredinem in albedinem comrtiU'-
adjungit,nullu'iicorpus,cuiinftatum volatilemeve- ta,nam hxc est deatbatto illa fecunda , ejuamfiUi Sa-
hendo deferviat:nec idfatis ex difciplina videtur, pientum lidere defideraniL. <\u& poflea tranfihit in , &
quod alborem jam nafcentem folius tridui labore coralUum , er vinurn fanguttiis ad irftar rubicundu,n.
in perfe<5tam tradat abire flavedincm. Id quodme Qttofailo lahoris pramium Utus percipies , (^ de pau-
coinducitjUtexiftimcm, Theophraltum liunc theo- pertate trtumphabis. Et hxc quidem more Chcmi-
vix peritiorem fuille, quam fecura: praxeos. corum Latinorum per acnigmaca ita declarantur,
X. ut exaliisfcripcis & propriis quoque experimentis
Hi erotheus Philofof hus jambis illigavit diflerta- oporteat OEdipum advocare , fi quis inde laborec
tionem fuam de Arte fa cra^:divi»a idque pie & proficere. Extant & alia qua;dam Adanu-Scripm
> ,
erudite Laudandus cg regjoconat u , cui eve ntum

: Chemica Grxca , PelagH , Cofmit Hieromonachi ^
quoque refpondille verifimile ejt. Materia, inquir» Ttippi , Comarii , Siephani Alexandrini, Blemtt.edx,
// u»a tHtOr ftifiplex, om nibus co^nita nomfne. no/i uju, in y/e//«,aliorum, ( de quibus erudite celcberrimus
Morhoût
Lib. I. Se£t. I. Sublecft. If. 41
MorhofiM m Polyhift qnx eandem
,) fere, quam jam magilam partem confkta eft , aliis quibufdam La-
addufti, tuiiduiK incudem hoceft , , indiilgeut fibi tinis , Graccifque adjundis Tiirba Philofophonm
j
inu:itatodiccndi genere.cEnigmata.gryphos, pa- qux anriqua diSorum ChemicorunTifaPFago^f-
rabolas , inverfa verba amantj atquc ubi (ubinde lim citatur ah c^tano ,^li>er!o MaanoiPetro Bo-^
humano more loqui perrexerint aliquantillum, «0 Z.ow;t<?)'ô> aliifque fuperiorum feculorum
Maet-
r.r^_..- .: :j... •
mox Ledoris attentionem cijcumciduiit , in ai?ia

:-
.•
ftris. Quis autcm fucrit illc Ariflcus
qui Ty thago- ,
& aliena declinantes , eo inftituto , ut fagacibiis ricos difcipulos ita in unum

coegic nernini hodie ,
Cantum & iis, qui statem inter experimenta con-

, compertum. Id fatis evidens , didionem lapere
fumpfere intelligantur ( quibus & non raro lo- mores Antiquorum Chemicorum , & in GrKcis»
quuntur aperciffime ) non initiatos , ut profanum Arabibufque (imiliaplura occurrere. Kirchernt ia
vulgus longe arceant, & fruftrcntur. Quod & ipfiuTi Turbam obliquior eft, fed immerito , fic^pjenajtauw/'
fcribendi tormentum frequentacum videasLatinis, loloo^ns,ârbarilrais^^'pl^
imo vero plerifque aliis diverfarum Linguarum 'dumino d o fub his fpii Hsnonxaro coiiiganmr rnrg». y-^.
Philofophis , idque ob rationes eafdem. Sêpe inrermifiêpr hi ft-ripTnr^y^rijsj^jp^^Tf^^
XIV. cinatiscolleaionibu sigeiucndolanijin.qrnTnr^ // ^,^
^
Non eft necelfe hic multis probare ex Firmico, yix auro redimendam.I ta Bernhardus freviCantti in fr
Suida , Gaz.eo , & aliis , continuaffe in hoc ftudio boc Magifterio Rofcius, agnofcicfe, poft inanein n
fapientis Grxcos ciim utique conftec Francif- infinitorum librorum \cdiionsm^ûnoJar mnidi ^
, , f J^
cum I. Regem Galliarum proavorum noftrorum \nTHrbh, redam in viam reduflum fuinbT '
1f
'~~' "^
,
memoria in Grsccia coemiire magnam Librorum XVL

Manu.Scriptorum.ut alterius, ita quoque Chemici aAriepijitii , cUJusopusChemicum in propatulo
argumenri fupelleailem quiadhucin Bibliotheca ,
eft.inter vetuftiores quoque non injuria numera-
Regis ChriftianiiTimi Manu-Scrfpta perennat. Uc tur;fiquidem, iit profitetur ipfe, mille circiteran-
taceam , Zfwm Allatiurfu, Bibliothecs Vatica- ' nosvixicopeTinftura: univerfalis,ancequam jam
nsE pr<Efea:um & Grjecum gente , mihi in fami-
, decrcpitus librum htmc fuum mifericordia in er->
,
liari colloquio Romx confelium efte , Artem Che- rantes invicatus exararec. Exaravic aucem libel-
micam a Grêcorum curiofioribus in patria adhuc lum laudacum ance quatuor ,minimum , ficula , ut
impigre exerceri , fibique in animo efle Gricos , quem Rogerim 5<«co, A.Chrifti MCCV.non dubiravit
Scripcores Chemicos publicseluci cum interpre- , allegare. Eft auc emhic fcrip tor, ut repecitionibus
tacione latina exponere ; id quoddoleo , per de- ejufdem materisE,& circuicionibus, alienifque fspe
crepicum illuftris Viri fenium , & fupervenientem moleftus, icade cstero candidu s, verax, & abfoIu-> 'r
demum obitum impeditum fuifte. Interea nemo tushaud dubie magniOp eris Magi fter ,quem legif- //
hodie offendaturfcriptisChemicorumGrxcorum» fet8at gt-um,iterumqueleg ifle, lerrumCandidaium/y
ut tranfcriptorum vicio rancidis , in barbaras & Artis non poenicebic. Ex anteceflbribus fuis nemi- 1/
fipe fordes exeuntibus 5 quid enim mirum, puriffi- nemadeoIaudat,pra:teriMagifirumBelenum,agnoC'

mosetiam infantes ab impuris tot feculorum nu- cicqife veram magni Arcani cognitionemex ledio-
tricibus fubinde contaminacoslordefcere Arabes, :• ne fcriptorum veridici Herm etis confecutum efle.
Maurique ,five a Gra;cis Artem h?.uferinc , five a XVII.
Chamigenis Afric^redoribus, nobis hic perinde .^^/omn^ôw^»»», Chriftians religionis afltclai
,dum conftec, varios illius gencis Scripco-
fuerit \^x'\.detransfigurationemeta\iorum k\xb.ox ^'w.y^x\icA%
resChemicoscumMauris olim in Hifpaniam cra- quoque Chemicis merito cenfendus. Edo6lus ab
jecifte &
ad propagandam per Europs regiones
, e^^/k^- ^/f.v^W(ir»«o,deliciis fxculi generose con-
Arcem, fuamcontulilfe fymbolam ,aquibus hodieq; temptis in agro Hierofolymitano vicam eremiti-
fparfx' per Medicinam .Pharmaceucicen.Chemiam cam fponte elcgit ,polleaque a tranfeuntibus co-
voces plurimae leguntur. Imo vix quifquam Che- gnitus, aliorum interventu Regi itgyptio Calid
niica etiam nunc in publicum emittit, nifi Arabum ccepit innotefcere ; cum eoq; de fecretis Arcis varie
notionibus, atque emblematis diftinda. Ec ne cre- difleruic , ita tamen, ut more Philofophico alia ma-
damus ftudium hoc ibi cefsalle.teftis eft luculentus nifefte proderec, alia in medio fermonis curfu pru-
foannes Leo qui Granacit quidem oriundus > fed denter celarer. Nequejtanienica recondidicfenfus "
(
educatus eft in Barbaria J in defcripcione Africx, ucjônpatearfiliis Arcis aliquanco proveflfio- u
ftios,
^.
illud uc alibi pr^fsrcim Feflx adhuc invalefce-
, ica rjbus.Ec hic Morienu» de pri ma &
p rincipe macc-ff .
re, licecmulti eodem abucantur. Qiîid quodAn- riijrudis^rxparacione ica dilucide je^feeÛ^licuict' •
gli varii,inqueiis dodiffimus Th. Parry Oxonii per incer vajla^j: haud fciam, an uUus hafienus j>le- fr
mihi afleveravictpulcos Afrorum hismy fteriiseno- nius mencem fuam aêruericjmeliu fque mericus fit " -^.
j andis incumb ere, irnp elTe non paucis mirabil e He^miiyersainvcftiântiumjâterva, Antiquum efle <<
lirud ParacTlfi &i Helmontii menftruum . Alk<iheH fcriptorem vel illud docuerit quod a Rogerio Ba~
,
jdidum , fatisfuperque cognitum , de quo certum eone nonnunquam allegetur , fed & evidentius idem
reddidere varii, cumTangerii in Africa viveret. teftatur edicio vjfdoneni Hanoviana,adcujus cal-
X V. cem ifta legas ExpHcit, inquic, liher Jlchymite dc
:
Supereft ucprogrcdiamur ad Latinos , Arabes,

, Arabico in Latinum translatus anno millefmo, o^Ha-^
Maurofque vetuftiores , icem ad curiofiores , & gefimo fecundo,inmenfe Pebruarii, inejusdie lu &
recenciores aliarum gencium Europiarum Scri- XVIII.
ptores Chemicos , licec setatem pleroiumque de- Geber Arabs, notiffimus libris defumma perfeElio'
finire , in manu noftra non fit , imo forcaffe in neMagt(lerii 78: invejligatione ejttfdem quo prxcise ,
nullius , quod ex compado

lacere vivi voluerinc, vixerit fsculo ambiguum eft certum tamen , anti-
:
& notitiam feculi fui evitare. Quod igitur Philo- &

quum efie, Petro Bono , Calide fecretorum fcriptoret
fophus Maurofque fpeftat illi ab
illos Arabes , ,
ViUanovano , Avicenna , Alherto Magno, Hortulano^
anno Chrifti DCCXII. cum Saracenorum copiis Sjferario {five Fratre Ferrario, ) Ifaaco Hollando, Jo'
paulatim Hifpani^ infufi difciplinas una fuas per doco Grevero,Alano,Trevifano,V>ionyfio Zachario ve-
Europam vario difleminarunt.Ex illorum fententiis tuftiorem , quod ab his omnibus in teftimonium
Tom. I. D j veritatis
42 BibiiothecxChemic^ Curiofge
Vericatis advocetur , nerr.inem autem horum te- qusdam veritatis fubinde emiccnt , fuflbcanfur
ftem alleget contcntus pronunciafle , hanc cJj'<lj
,
tamen multitudine ineptiarum , adeo ut, ciiu_ad_^
fenter.ttam Antiaitortm Thilofophorim , & fe libros le dionemejus lucis nihil adfej^c , nihil e x t o Iplen-
Antiquorum redegille in compendium. Eil autem lloris conlc-quatu r. Is cunTTipIii? proBet fenten^
Ceber unum cxcipias Hermetem parens vcliiu
, ti , mncrlptorum 7«>'^.e , Gebn , Tlaicnts Chemici»
Chemicorum & fummus in Arte illa itator c6-
, , ijyforieni , inirquam VtUanoVnni meminit , LulUi-
que Rogerio Baconi magifler magiftrorum appella- nulquam , ut vcl hinc appareat ,eum his vetuflio-
tar:quodque ille nefcivit omnes propcmodum , rem sftimandum. Junior Ferrarto rede judicatur
ignoraur. Seofit tamen & Geber luos cali.mniato- fotinnes Ticir.enfis , kriptor multJE caliginis , & quo
res , quid mirum :-
cum ne Jupiter ipfe placueric <2ne îufi«^ni dam no poilet carere hsec difciphna. Ex
univecris. Aiunc iophiftam eiTe, proefercim in Medi- evi3enrioribus ejus apophthegmatis eft hoc : Ttt
cina primi & fecundi ordinisâiunc fubdoium elfe, tîiigltfcts donum 'Dei contemplare , hujtu rei fontem^
//^ CVLm Cmc gni gmatis fcriba t, clandellinum libi
'
peramabilem , Lnnam foiem tranfmtttare , , tihi manda
// refervare lenfum. Verum enim vero fi qua: variis , voce clara lympham inJiilUhitem. Item , Lafis can-
^. ^_ locis t radic , jufto dodrinz ordine brevi tabella dens fit ex tribm , nulh datur nifi ^ntbus Deifit Ifi-
-'^.' ^ _fiiterenrur,iajn praemanfum ingerecur ori tyro num ramine ex mairis venire tjuos beaWt er <t^ artem de- ,
minc, uc pai.-jm ipfc prae fe ferc , fparlic hxc m capi- fiinavit facro^fancimino^.
tibiis divfins, uc actenti , follicitique obfcrvatores XXII.
omnem quod , dicitur quercum excutercnt nec ; Ârnaid us de Vi llanova patria Gallus ( cujus
penuadec ratio ulla > dcbere hxc ftatimobviaeire etiamnum ftirps, & natorum nati mihi cogniti vi-
illotis, malignis, fomniculofis. vunt in agro Avenionenfi , ne adhuc quidem Chc
XIX. mis imperici) floruit circa annum Chrifti mille-
Rog eritii Bac o in mirabili potefkte Artis Natti- & fimum trecentefimum. jttatcm ejus vel ex eo de-
n cap.icifHmum deciarat genium , & admiran- finias , quod opus fuum , SemitaSerr.ita infcriptum
dam in rcbus novis , inufitatifquc inveniendis Benedido X I. Pontifici Romano dedicaveric an-
dcxteritatem ; fatifque oftendit libi ea jam olmi no circiter M
C C C I V. quod anteceftori ejus.
fni<re explorata , quac poftera tandem farcula ve- Bonifacio V II I. quiftionum aliquot Chemica
ra fuilfe deprcheuderunr. Incnfatus ob id ab iner- rum enodacionem pofcenti fatisfecerit , quod Re-
tium Monachorum vulgo , fola innocentia fe tuta- giArragonum Friderico (quipoft, anno fcilicet
tuseft, &
imperitiam cavi!lantium refutavit con- MCCCII. Rex Siciliae conftitutus ) circa finem
temptu , unde & dcfcn orem fui tandem invenit il- vicjradhcEferic ,arque ab eo ad fanandum Pontifi-
luftrem Na uddiuj.i. Nec dubitac nobilis fcriptor cem Clementcm V.millus in itinere maritimo nau-
^G.BaUui eum numinare Philofophura acutilfi- fragus circa annum ChriftiMGCCX. obicric
n.um 8c faeculi fui miraculum. Scripfic varia d?_,
, Genux fepultus , de quo fca-nnes Iv.periaits in Mu-
t-apide Philofophortm , /iikymiic sfeculum, de radiis fa:o Hiftorico, & alii. Hunc in Aula Romana fpe-
folaribui, de ff>ecults tifionts &c. obiic, refcrence eo- cimen ^j-ûjjOTfîrrai? tdidille fo.Andreat ICtus liqui-
dem Baiiso, Oxonii, anno Chrifti MCC LXXXIV. d6acceli.acur, & concradixic hadenus nemo. Iti
apud Francifcanos ibidem fepultus. Qux in Che- publico verfantur fcripca ejus Varia Rofa;ium^ :
micis publicavic ,obrcuriorafunt&: variis proccf- Arnaldi ( nam aliud eft Rofarium Phdofopborum^ )
fuuhfi iuepciis refcrca , ell ta menubi expergifciciir, Fios Fiorum Epifiola Cher/.ica adRegem Nefipoiita-
,
// & fagacibus monicis , quantus in fe latc a c _ani= num Noviim Lumen FraUica Arnaidt ad Papam
, ,
// fex , evidentcr oftendîc. Quiri^c^juxjlezy£rts.^ quendam fiecultm Alkymi(t , Qusftiones Bonifacii

,
^^^ V tradit ad R a^gitjij^dug' Ga ufredum_,_d.emQrfo s fa- VII !. cum reifonfis Arnaldi ,femiiajemits , &'C. De
•
^ ^£iunc_ungues. Nec^male ipfe poft allacam experi- quibus ut verbo nos expcdiamus ita cenfemus ;
, ,
irientorum variorum inucilcm farraginem , Can- In Rofario fito occultac fc fe ,curfum fermonis &
^^-didatis hanc regulam pra;rcribic DmdtmL_expej : aliena infertndo fa;pe amputat: In Flore Fiorum
f/ rimentn,c at? ite ratiores, rjnveniei is. Id ipfum fi in Rcgi Arragonum dicato procedic diltindiiiG, qu«l|
c
ItilUt, uli.-> ui.nque fcripcis obfervetur , mulcos cu- tamcn ibi dc amalgamace Veneris & fpiricu Vinijj
ftodiec a prajcipitiis. inculcac ,omnia figuraco ftnfu intelligcnda. Jnii
XX. Epifloia ad Regem jSlâpulitanHm redo fubinde''
t/iy'(ioteles Chemicm ( cujus opus circumfertur
< tramice incedic , fed mox icerum prsevaricatur.
de perfetto m.^îfterio , icem PraHica Phiicfophici In Novo Lnruine pauld clarius fe explicat per in-
Lapidis J non is tft qui fe velic haberi Stagiritam , tervalla , agnofcicque incer alia ingtnue fe per ,
Alexandri M.igni rrsccptorem ied qui profice- , alienam doctrinam , cognicionem Elixiris haufiflb.
tur ingenue , sb Arabibus Philofophis , imo ab ipfo Ec pofiea Nnnijuam vidi inquic , ejuenjuam , prx'
: ,
^vtcenna fc didicille : fcriptor d odus, &:_m etho- ter Magiftrum metim cjui opus fitum in debita rnate
,
yÔ. // do perfpicu.^ infiften s. Prarcipuurnnifticutum ejus ria appiicaret. In 1>raflicafua meiho dum proce -_
Tabtiiam Smaragdinam enuclcare , & indubicata dendi, regimen caloris^qualicacem carbormmjterrt
vers praxeos tradere clemcnta , in^ûojiegotio £ora~colorum latisâperte defcribit , notacque pu-
^ nec jud kium Lemere d efiderabi sj,n ec inexperiun- tredinem aliquando quadragefimo die , aliquando
^fi. // do fclicitatem, Mulcum habec inreceQii v oxejus : nonnili cencefimo ( fcilicec ob materiam non ritd
F ac pacem in t er inimic os , aguam Stîg^jein^J^ habe- purgatam , ob calorem fegnius adminiftratum)
bis mafifieriu m Quod fi in quibufdam fcripcis fupervenire , imo aliquando ne tum quidem ap-
ejus mcncio injiciatur Alexandri Magni ( ut fit in parere adelfe tamen fub pelle eminentiori mate-
,
meo quodam Manu Scripto quadringencorum an- ria; , adeoque elemenca fatis fecure conjunfta effe.
norum ) fadum id exfcribcncium temericate , & Incer ea primum opus prsparacionis & hic prse-
fuperiorum temporum incuria. tcric. In ifeculo -r4/i;j»3<.f de primo opere velut in
XXI. tranfcurfu qua:dam actingic , fed mox ad folen-
Fr4ter_Ferrarius ( qiiem alii Efferarium appel nes fe refert tenebras , cSm camen illo ignorato
lanc) nubilos fcripcor cft , in quo licec fcijicillas cstera omnia ignorari neceire fic. ln_Reflo>]fis_jiji_
Sonifaeinm
Lib.I. Sea.!. Subfea.II.
_SomfaciHmJ2LLJm^^ ma inducatUi: tanquam infcfibens liieJlum
4i
' fuum Ru.
"&"aeT o5Q Gordio fol vendo ibi nihil Incerea Ge-
)i . perto zAnglorum Regi , Si mox ibidem
adjiciatj mifl
Iro contrarius videtuT. fcribens , Lapidem non poflum librum per EdoarduT/i RepemAnQtorum»
7{uperi:o
fe ex fola ac/tta vit* Thilofophica quanquam
fieri , cum conftet apertiflime , feculo Lulliano nulluta
enim & hanc viam operofiorem agnofcat Geber,^To. Riipertum Anglis ;impera(fe. Deinde in
teflmenu
ceder* camcn afleverat, forfan quo calle non in- LuUii nhimo haec legantHr
= '.
Roherttts antecefor Rem
ceOiC ipfe,eo neque incedi pofle autumans.Jn5r-_ Carcii lyrannus incarceraûii LullsHm,(^
thefaurum^
mitafemit£ Pontitici Romano^Benedifto IX. infcri- e']us diftrtbnit ctntt multafanguinis ejfttfione , fed mal*
pta admoaiciones quafdam infpcr îtji on pceni- ww^jpmiV. Quae
^^
tf
II tendas , legiguc illud opufculum £utn_cura mere - — •••

ris temporis ilh'us adverfiflima
•
.,--.-»
recitafle,eftrefutafle
fint.
cumhifto^
XXIV.
XXIII. Hisltain intecenum libatis reftat fjepe vexata
Raymmdui LuUiusxiit notior, celebri6rque bmni- qlisitio,an'2?4)7/j««^«.f Lui/ius potuerit
Edoarda
bus tere Chemicis , ita judiciis doAoruna m^gis id nominis ( poft rrilh. Conqueflorem tertio
) , ita
fuitexpofitus. De ejufdem vita, fDOtLe,gefiis^(ex- appellato , Anglorum Regi fex milliones ex
auro
cipio fcicntiam ipfius arcaniorem , quam vivus dif- Ciieraica arte confeao fubminiftrafle ad bellutn
fimulavitj nemo rediiis cendicm rincentio Mutio contrainfidclesgerendum, &Edoardum acceptis
{'libroII.de Hifl:oria Majoricana)viroerudito,cor- pecuniis arma mox vertifle in Gallos. Id quodlicec
dato, & teftimonii fidedignitTimis inftrudo. Titu- Anglorum nonnulli, & ab iis invitati alii viri dofti
lus libri : Hifloria del Reyno de tJMdhrca , ûe ef- fcribere fuftineant,fieri tamen potuilfe nego, immo
crivio Ftcente Mtit,fu Corcnifla Ingeniero.y fu Sar- pernego. ( a) Edoardus enim tertius non nifi tri^
ênto Mayor for fu MageflndÂnno idô/o/.Appro- ennis erat , obeunte in Africa Lullio , nec guber-
bavit cenfurafua lcriptumhoc Fray Mi^velTorres, naculis Regni Anglici admotus eft j ante annum
Lctor jubiIado,& definidor de la Provincia de Chriftiiji^j hoceft, multis a morte Z,w//« annis
Mallorca i.Odobr. Anno 1650, idque nomine & aude quo teftantur a/inghrum Hiflorici uno ore , ic
doritate Epifcopi Majoricani , Thom£ de Roca- Belgse, Galli .Germanique fimihter. Aut eroo
tra*
mora. Scriptus autemhic liber iuRegali conventu ditionem illam tkfex auri millionibus falfam eifd
S. Erancifci civitatis Majoricanx quod ideo ad- , oportet ( licet Cambdenus , Seldenufque pertendanc
ducitur, ut de morte Lullii, qui ibidem fepultus re- veram efle) aut Edoardo I. patuit illa Raymundi li-.
cubat, conftec evidentiiis. Nam quae de vita Lullii beralitas ; Nam Edoardus II.
infelixPrinceps, nec
fcribit Anno 1605 Ivan Segvi { non Segci ) nec Mu- bella gefllt , nec in Palarftinam cogitavit; (edprimue
tio adverfa funt , nec ignota , nec a Bz.ovio LuUii , magnas ibi res geflerat , Parente adhuc vivo; &
inimico magni aftimantur. Secundum ergo hunc fceptro admotus parabat in Syriam cercis condi..
Mutium natus eft Raymundus Lulltw in Infula Ma- tionibus reditum quemadmodum ex Odorici Ray
joricaanno Chrifti 1255. "*^'^ dilfentit vel Segôi, vel fialdi Annalibus , ex tlora Hiflorico Weftraonafte-
Lucas CPadingits: obiic auteni anno aetatis odtoge- rienfi , aliifque colligimus. Vox VFeflmonaflerien-
iimo hoc elt, anno Chrifli 1315, vigefimo nono Ju-
,
fis: Edoardus I.gravi morbo imp.licitus , iaquit, prope
nii , &: quidem Bugis in Africa martyrio coronatus. Burdegalam decuhtiit, ab eo recreatus crucem induitt
Eundem mortis LuUiana: aniuundefignat. Jf.5«//i«r« atqueaLegato Paps. Chriftianorum exercitus dux crea-
in Acadcm.fcientiarum , eundem Z udcv. Moreritts tus efl. nAtpoflea levijfma ex causa devota DEO ar-
in grandi Didionario Hiftorico,eundem/M«»./M- ma in Gallos vertit. Convenic priterea Edoardi I,
pertalis in Hiftorico Mufseo .• eundem Odoricus in fftas Carolo Rupertoque , Sicilis five mavis.Re-
, ,
Etquid multa? leguntur,ex

Aniialib. Ecclefiafticis. gni Neapolicani Rcgibus ,Edoardi primi affinibus-
fide infpicientis Muiit ,fepulchro ejus infculpti hi Ideoqiie Edoardus primus ex Syria reverfus benc-
verfns ineadem infula(namd morte eo tranfpor- fice exceptus eft a Carolo primo Sicilise Rege,
tatus fuic a Stephano Colon , & Ludovico de Paôrga) fracre Ludovici Sandi. Hujus Caroli filius, Carolus
D j r /;• j • //• •
fccundus diftus , fuccedit Patri , anno Chrifti ^'"'"*
RaymundusLullt ,cu]UsptadoqmAtanullt K^f-r^TvwiT d«.„
Q-^ j r i- . ;^
MCCLXXXJI, j r>
Romseque , d •c
Pontifice coronatur
""«"•"»•
Sunt od4ofavtro,]aceihtctn marmoremtro, or,,,^ iv/K^rr vvs/i-v ru j
,^ /^^ ^ anno MCCLXXXIX, liberatus tandem a carcetc ..
Lj^
Htc M&CC.Cum r r rL
J
T,
r Jfmefenftbus
P.cospit
- J J>
rr
ejjz^. flrr^^^.,;^.,».- c^^^ j
Arragonioper Edoardumprimum. In hujusCaroU
• , . • ^ ,
nbi Mccc defignant annos i;oo, & P, ut decima fecundi, demortui locum fubrogatur Robertus,an-
quinta licera alphabeci indicac 15. VVolff. luflt ce- no MCCCIX, fexannis ante mortem £«//«, difer-
ftimonium ( quod in Chronolog. Medica videcur te ttkzatmChr.Befoldus,Felinus Sandeus , Colie'
hisadvcrfari ) ut ab imperico aliquo Chronologo nutius , alii. Ex hac ftriSa trium Regum amicicii
excerpcum,parum,imm6 nihilhabetponderis.Mul- clfetSum eft , uc Lullius his omnibus fcriberecjom-
to minus id fuadec diflenfum , quod in fcripco Lul- nes demereri conaretur. Sed fi horum stas cun»
iti de Mercuriis narrecur Mediolani cum Luliius Edoardo cerrio conferatur , jam omnia difcorda-
fociis anno Chriiii 1335. lapidis Philofophici opus bunt.Crew3cr»y4t/'4mtraditiopaticur (uosmancs,
1
abfolvilfe; neque cnim ulli rerum & temporum gna- &: non vixiffe Cremerum fub Edoardo primo, unde
ro ignorari pocert,quam fcede ab impericis manibus probabicur ? Quis eciam credat Luliium venifle in
collutulara fint Lullii fcripta.Et vel unico illo idem Angliam primo equidem
vicftum precibus Cremeri,
<:hti(rmeo{isnditur,qu6dLulliusinCompend.Ani' &
annis poftea ( poft miferias aliquoc demum
Tora. I. 4 carceris D
Raymundum LuUium toc thefauros Edoardo iij. pro Bello Sacro concra Sarracenos
( a ) Cum icribunt
conceffiirc , compntationem fuam nou ineunt illi Au<5lorcs a
Wilhclm. Conqueftorc ; nam fic Edoardam
qui bellum'sarraccnis intulit , primum nominarc dcberenr ; fcd cam k fundato rcgno ordiuiitur. Quo ta-
mcn ireriimfenru illcnon tertias
, , verum quanus diceiidus forec; fiquidem prasceflcrant Edoardus Alfredi
filiiis, cognomine a capilUtio albo Edoardus Edgaris filius, intet fandos k quibufdam numeratus
, fcnex ; : &
iclrcdi fiHus,. primb pacificus vocatus , poftea Sandtorum albo iufcriptws. Ycvum hx^
turfiis Edoardas EthL -
^ ^
u •
,
dabeaiBus.
naniu Lmt majni mcmenti ut iis nUeriîs cnuckandis iffln?e«u
44 Bibliothecx Chemica^ Curiofge
carceris ab Edoardo intcntatas ) ad ejiildem
etiani alicna ingerit , r.ua: cum cantuSircnum fmî^ ,
Edoardi iiitercefTionem ? Difcrtc eiiiin LuUius iii da aure prxtcreundj. In^funfU^deêctirn via qua.
Compendio A/wnA traafmut. Vidiimts , inqnit, lisc dam naciv.\ incedit , fine nûk i s p riiiixllm: 1 a b^'- m
A^^gliam trar.fimiis propter tntcrccf- rTntTiis fc d prgcTpiuim maîfttriijiucâmi-taciijjs.
^
,
omniu , diim ad.
tUnjlrifjlmi. Qui.s crcdac omictit Experimemor^ttnJihr^ fere'
fsnem domim Regis ^do^rdi 5
EdoarduiT) ftigicnte Lullio

, non ma:icip:Uiirjm ,
omnia , ivijxiuca faiiLxoloris . In \\hxoDcUêr~
fuiliccarccrc prxfentem adhug Cremerum, fbciiim
cHrtis , (ibi fmiiiis apparet , hoc efl , caliginolus &
Co- anceps. In Slticid.itioneTefiamêntidiii inCUas, aper- //
ejus &
arcani quoque defiderati participeni
/'
lophonis loco annedatur illud T^f ca't>ri Mj ir/dani , _

_tjjjro,ue rnccdit , non (ine fruftu Ledtoris atrenti.;//
, . _ _
fapicntiirmii ihilofophi , in nuperis refponhs ad
Intcr aha
benc 'Ires iapHes mquit .^HeJcrJffi-'^
hic , ,
Edmundum Dicki>'jo>i , anno MDCLXXXVI.Oxo- rnns ?n:n£r^.Uni-, , ar.imaUm^ ^vegetabiUr/L. , cmn %inut
IncMtp.tt&fdei regiftri.s inquit, in- diinta.wa fit Uipu ncftrsartts,ifqueMineralu,â Tni-

nix iinprcfTis ; ,
notefcit, ouod pîtriotn 'VefierT.jpUHS per midtos an- f>era eft , ar.imalts , cjitia animam hahet , i/egetahilix 3^
nosfticcejjive cehttesmiUe Uhroi E^ttitib;is Rhodienft-

^ttia &mnltjpUcaitir. De ccetero , vulga-'
crefcit ,
" — ....
bns mtft , adfiifientanduM beUurn adverftsTurcM-.Qr
. , ^ .
tuinilludfuumxû4-f"» ftudium ne icquidcm cbli- 1
RaymnndHs LhIUhs' Edvardo pritno Ang!i£ Rc^fenc vifcitur. Vox ejus ibidem. Librorum noftrorumiin"
wijriadas aureas in ftfcro bello terr.i fanHagcfio ex- quit , compofitio nihil aliud efi , ^tum fagacit ivgenii
pendendai minifiravit . qna^ ipfe in zy£de S. Kathari- JubttUtoi ad eAriern tamen &
nofirar» celandarn. Elt
vx prope tiirrirn Londinenfemfecerat. hi c , ubife aperit , & quaii'furtim fcin tijlas veri ma?>
XXV. -
njtcligt fecundum illud Poeta,
,
••!
"Verum ultra infiitutiim progreffos ad LiilUum ^/0 tninirni credis gurgiie^ , pifcu erit, "
redcojqui palam agnofcit qua eft ingcnuitate ,

Ex eyfccnrtationibus qui plumbum Fhilofo- ,
fe proprio Marccnihil foiidiim potuiire m Chemi- phorum intelhgit aliquid commodi pctefl cx- ,
cis invenire,adeoqueante cognitum ^rnoldnrti^ fculpere, alioquin vag-abundus errabit. In Reper-

fcripferac ( quod imperitiam cjus Chemicam per- torio illud non perfunCliorie confiderandum : Sol
petuam male interpretacnr Mmtus ) Alkjmijiâs ha- non jtingittir AUrcurio nift per fubfiantiam rnedtam-.
kere occafionem fiendi. Veium ut iple cxplicet fon- lêm ; facit enim terratn decoiiionefiia muUoiglan-
tes fcientiae fux in hoc genere in Codicillo fuo ica dulofttates , five gibbofttate s , ad modum amptiUari<Tfu
infurgic Cum foLi pr<tfiimptior,e (Jr temcrttate Jcien-
.• apparentomnes colores rnundi. InTefiamento
in cjuibtis
tii& hujns naturamftrmiter itttelligere crcdebamtis , nec ultimo de necelVaria illa pr^tparatione prima quid-
idern ullo medointeUexeramus,donecmt,pitsadfttit^ dam velut in tranfcurfu actingic , ccetera gryphis

irt quo shtriti*sjioni}rmed±.ii}j,_Jedji^ fimilia.In Potefiate divittarum verbis ditior e fl:,quam
'ffrurn \y^rnoldtirn deJfitlaNo^yOj^fui imrnediate fna monicis lalubribus. In Llavtcul.t iliud fcrio intiien-
'^Largitate injpir&vit in nobii reficientur. Item in Ex- dum Argentum, inquit, vivitm lulgare non pctefi ejie
:
fejtmeniis : Nonpotuimus , inquic , ftxare h,u olea argentum vtviirn fhiUfo[horiim,ejiioct:nûe artiftciopra-
donecab amico Vill-anovano edoceremttr, Item iiiTe- pareiur; ejuia vulgare tson potejr dctineri in tgne iiifi
jlcinento uUimo : Armddii! Magifter rneus non ufus efl p^r aliud argentum 'vivtim corpcretim , ijuid fit caUdurn
aUo fttrno auAmfe^Hsnn. Interca nemo negaverit
, , & ficcum , cr magis digefium. ^jt nosirmn efi rnagis
plurimas ineptias per infciciam tcmporum.hbrario- digefitim niinquam feparan-

, cuifi jungitur vnlgare-t ,
rum , invidorum Luilit fcripcis afliitas fuiirc, quas

,
tttr , immo vcrtuntur fm:<lin puriim ri.etaUtiw irmno ,
»"« Mediiinam
a nucleis fecernere curioii clf ,& in Magilf erio ignis tranfmutantem, Prxter ha:c Lulliana ,
probc fubafti.FortalTis & qu^dam ex R,iymundi Lul- qu.T in publico exllant, varia adhuc A^fanu-Scripta
/ii de Terraga hominis inepti placicis &: germano
, , Luiiiana circumferuntur , qus
inter leda mihi /k-
Lallio pofterioris .ejufdem fcriptis, injiiria teanpo- vejiigatto fecretcrtnn Divtni Raymundi LuUii, Aâtri-
fum fe fe immilcuere; id quod Aia']oricar,9 tamen rnoniutnSolti & Ltins,, ClaVicttlafecreta , Liber Ma-
LuUio vicio verti nullo modo debet.Qiiod ad fcicn- gtdi l^âturaUs, Liber de fecrctofalii tirin£ , Teftarnen-
tiam Z'<//iJ inChemiafecrccioriattinet, nemo fatum ,iJinera/ijim Lapid,irium; fed plura hinc inde ,
ciieipfum vicerit hiacfubtilitate ingenii,& fenten- audio dtlitefcere in Lirariis Eruditoium. Quod fi
tiarum illuitrium ,dc incimis Artis myftcriis, co- camtn ex mihi infpediis Manu-Scnptis judicium de
pia,i!linc occulcandi fe fe calliditate , & prxvari- reliquis fcrendum , qui ex tditis iibris Lullianis
candi ftudio. fa£u;e inhocjirgumcii«>jionilifcitjex/Ki«»«-'Sm^
XXVI. ptts vjxfrud um colliget duratii rtim.
Q.i^cunque proce ffus Lul lianos , fecitutiir^ Jaxn XXVII.
Y^t^git ifTpraicipitTaTn ulqliamTiiim magisTruftratur Marogritn prctiofa Petri Soni L cmbardi , anno
Ledore nr quanL.iinidc ,
paliii : aliguaiTdonfincerif^ iVICCcXXX. in civTtite KTria: Po/e concin-
Chrifli
fime loquTputabis cum nihil planc veri fubfit:eche- nata ab ovo quod dicitur progrcditur , & pro-
, , ,
neidem quarris in alto mari, aciculam in ingenti lixe more Ariliotelico vericatem Artis Chemije
,
meta fceni amilTam & camen fi inquiras follicitc

, , per rariones non erubefcendas confirmat , atquc
eft in illo mari echeneis , cft acicula , fed duce for- tuetur opufcu lum tyroni bns utile , incr^dulis in
;
tuniopus,ut ncmore in tanto aureus ille ramus reftam viam redigendis p^nc_ne ceflaripm Id ta .
inveuiatur. Pmind^jioirtaiTrverlji s Lullii inhafren - mcn exleftionehujus fcripti coUigere mihi videor,
dum. quam {parfisjiincjnde^pîxifund^ Arcem,quantum quidem fola theoria polliceri po-
niuiônltlsjjjblerv a t onib us , p rjECej?lis. Injirojf-
i tert:cognitam fatis fuilTe huic Lombardo , verum,
,
f xa illa LaiidisfTfjeorta pra xin_diverjis^cis aperit ciimhxc fcriberec nondum certa praxi ftabilitam.
^. ,^_iatisîntelligenter , fed in adjunda Pra.xi , mera Voxejus pag. mihi DCCCXXXXIIL T"f«f7/;«; , ia-
ferc obtrudic~putamina. In Tranfmutatione fy^nimx quit, tjiiod fcripfirmu, ftcutfecur.dum raiienem noHrtim,
rcSe quidemprofirecur, materiam elTe animam me- e~ expericmiam nondim cornpUiam perpendere pciui-
tallicam,fed qui de fpiritu vini, & aliis, permifcec, Tnus.Nefcio cur (jabriel Plats Anglus peculiari fcri-
// omnia louge alio fenfii capienda. la_Codtcil lo multa pto omnia fere Lornbardi enervare > Sc in fuiriOs ver-
^ry.
// egregie pracipic > qux alibi fruftra qu asras , multa tere fatagat.
XXVIK'
Lib. I. Se6l. I. Suble<5t. II. 4J
XXV 1 1. paretiir, anrem crJcinaiur y in terram ahit iscpnt-
Si ,
e^vicenm ( aliis Ali-Ibn-Tfina j Chemicw, Gve vis rnortuHs. Sequitiir Incertus quiddam dc Arte
flierit vetuftior ille Arabs, feculi XI. /^criptor, five, Chemica , non imperitns illc quidem ied , caliginc
Ht credibilius, alius eo reccntior f ciiod Gebrum^ nimJa circumfufiis, licet didio ejiis probe larina
fubinde alleget ) nobis hic hai:d magno habctur di(- fit , immo polica , & nitida. Liber Secretornm Cali
crimine. Id cercum , qua; de Arcaiiis Chemicis dis , (ilii lazichi ,eft profundi & recondiri fenfus ,
commentatus efl olere lucernam , & fatis pro-
,
cui camen fi nihil luminis afteras , parum iiide lucis
dere experreftum in his facris ingenium neque : reportabis. hxpendi meretur illud ejnfdem ^/»/
temere invenias alium in toto procedendi cur- efiex illis probatoribns , ejni Valeat duo ,• vel diverpi
riculo in materia , coloribus
, projcdione cla- ,
conjunêre , qtiortm centrafnnt diverfa , nijipofl con-
riiis ditrerentem , & ratiocinantem fubciiiiis, Epi- verfionem nacurit eorumdem (jr mtttationem ptihflami*.
flola tamen ylvicenna de Rc recta &c inter nubes Merlini Allrgoria nihil habet , quod improbetur ,
vagatur, & caligine fua magis adeo turbac , quam aliorum Philofophorum refpondet.
ica placitis
inltruic vericatis avidum. XXX II.
XXIX. CUnaor BnccJM non lalfa t a lienis . fed inftruit 5'
foannes de Rupe fcida . audor fcripti de confeBio necelTariis , v^na etiam adjicit, qu^ non ita clard '^
neveri /apidii , vidic , ut vero fimillimum viam , , ab aliis^definiun tur : di gnum fane oj;u fculum,quod yK> -^/
qua itur ad palatium Regis fed dum in Vicriolo ;

Curiofis faepe lcgat ur proberur Mulcos emcn-'''' & .
Romano , ejufquc fpiritu callide maceriam operis daflet , ( nifi fibi faperenr ;• illud ejufdem CorpM :
magni collocat,aliaomnia animo concipicns, Can perfectitmin fua crafptte permanens rninimi virtutem
didatis Artis magis adeoobeft, quam prodeft in haberc poteft feparanditerramjulphnreuma comnajh
vento tamen fornacis Philofophic^ non incommo- impfrfeElo cjr convertenai ipfum conitnift urn ad fuum
,
de ipfis gratificacur.Vix poft Lullium,quem iterum, perfettam naturam , Item ,

fi
non fnbiiuiaveris dehue,
iterurjiq; allegar. Qu^ ^/^fm /V/^^w» atcribuuntur ideft, donecnuUMrnateriarcHmjitat ftces, erit anriim
fcripca Chemica, ejufne fint ,an recentioris alicu- & argentum inde chritm. Hic
veniens oh/ci,ritm. t-iic mirari fu-
jus dubicarifoIet,qu6d vulgo y^/^frnlibrisreliquis bic hicerpretem Parvi Aori:oh, qui ex una libra
iion focientur.Qiiam ut nos hic controverfiam mit- craiTi fubjeSi afferit fe ultra odo undas purav&
tamus,id putamus fatis conftare fcripca hsc in- » prsparats materixpofle elicerc , Scn/^/tm/i autem
genii macuri elTe nec dedecere acucum Philofo-
, Clangoris BuccinA vix drachmas duas. Veiba CLmgo-
phum videmus eum in citationibus optimorum
: ris hxc funt Ex integra libra menfirui vi^ mcdiiim
:
fcriptorum ica verfatum in tabulse fmaragdini ex- , lothonem hahebis , cjui facit ad linûram. Sed nimi-
plicatione itafolertem, ut de fcientia ejus Che- rum /nterpres JgricoU de miner.i faturni difium
mica iion nifi optime fperare liceat. Inter alia, explicat , Clangor aut em in liquorem alium no-
vox ejus QHoiÛ£ rebum tan de m inveni , non ex
: . biliorem digicum intendit.
mea fcjentig , led-exjpi ritiis fa nSli gralia. Id tamen XXXIII.
lion inHciandum , opufcula hfc, quse Alberto (\mo- Thefaurus Philo/ophia Anonymi , liber cla flicus />
que actribuuntur Alk_ymia , Concordantta Phtlofo-

, eft.L& a fun damentis pandere myft e ria artis laho - ^/
phormn compofitum de compofitis fecretorwn opiu &c, ,
rat ^quantiim^ quid em religio Chemica indulget. r
nondum iniciatis ob folcnnes tenebras , parum S^cISale alli ispiSEparationis fecretum aperitjji- fr4<j
profutura. hgcntiiis ; cumque memor facramcnti necede ha- "
XXX. beac quscdam abrumpere , mutiiare alia , fubjicit

Rofarium Philofophoru m a quocunque tandem , ingenue: Sic ea transponunt , ejuA jlultis pandere no-
compofitum , veftigia fequitu r veracium Philofo- lum. Cymbalum aureum Anonymi , non Jnficetum ,/
phorum non impari grelTu , multam tamen etiam fcriptum eft , fed nec pleni FobonTiamen. Alii pef
arenam fine calce admifcet ti ec leaêtum Artis . ccrca intervalla ignem folent intendere iic in eo- ,
j
nifi parcj(r'"i'' Hplih^r inter apophthcgmata ejus êmjftatu A-princlpioad fijnenipeolurAt.Audiamus

hoc eft : Fia univerfa/is efifacilis, rara, particu- & loquentem In omnibus inquic ,gr/idibu5ignis unus
:
,& /alortofa.lzcm, Conceptio eft cum

larts diffiiilis (fr tequa/is ejje debet , talisfci/icet , ut materia tion ele-
terra in nigrumfolvitur pu/verem,&' incipit aliquantu- vetur ,/edin fnndo îiiejcat. Et id novum : /'endeat.t
lum de Mercuriofecum retiners^. Auftorem autem, ait, v.u infummitate furni , <juo me/iUs ca/or circu-
cum hcEC fcriberec , nondum vidifle operis coroni- meat , noti autem tefta , aut cineri imponatur,
dem argumento funt qux fequuntur
,
,
: /^««comnia, XXXIV.
mquit , tifcjue ad Leonem , de-
vidi in diehus noftris Aure/iaoccuita Phi/oJophnrjatLSenioris , opus pium rr
finxi tamen ufque ad comp/ementum , licet non vide- in theoria jn^r^xijanioriun di dis con gruunu^'
,
rim ; laudanda ingenuitas. Qur de carbonibus iic ideoûejyrones non mj urTa ad lcgendum \n- f/-^3
juniperi adjicit , non luftinent exfpcdationem. vilgrrj' araboIa ejufdem ing e niofa & per nebulam ,
Eflêautem hoc fcriptum Rofario Arnaldi pofterius , veritaris viam commonftr ans Unum hic audax Se-
ex eo coIligas,qu6detiam Arn.ildum alIegct.Sf<i- nioris promiflum ceniitur Ars hsc, inquit, X//. ho- :
la Pht/ofophorum Anonymi varia monec fatis apte , ris addifct , er oUidui ffatio in opus , ac ejfecium dc
fed ubi ad nodum Gordium venitur conticefcit. , ducipoteft Quin immo vel unica hora addifci poteft»
Opui Mu/terum,ic Ludm puerorum minoris fiint mo- fed odidui fpatio abfolvi operis coinplemcntunn
menti quam, ut cum nobilioribus Arcis Magiftris
, quis credac pr^ccr unum illum Helveiit prnmon-
:-
conferri mereancur. flratorem qui totam operationem inclufit triduo.

,
XXXI. Senior Zudtth Arabsnonfine acunine perfequitut

Correitio fatuorum __^ Anonymi , fcripta , ut patet urgumentum fuum , verum & f^pius Oedipo con-
poft itatem Villanovani, non inutilis eft Can dida- jeftore indiget, clari oromnibusdifl js cmsfigura il- //
^tis_Arti s libellus , prsceptionibus etiam tgregiis Jh_e^^novemA^M^ qua: fi penitus infpiciatur, r^

frequens. Inter quas enim illa: Su/phur vu/gi me- ^dTfe rtiurmyftcrlurn en ufikatxquimfenten tisiAaifl,-//
fatiis efl extraneum , &
contrarium ûia femper in- ris^^ vitria^ ,
fitit ,Qr denigrat ,^ corrur/ipit , quocunque modopra. XXXV.

XXXV. »»£ Nor tljoni_Or'i'»'^l'' ,
q""^^ ^ '" lingnam nerma-
ConfiliurnComuon dejnafla Solhjj^^lAtM Anony- nicam
item SajnueUjJkMili n n i Corifnifratio-
craufiic-
*"
quorum^Jecundus " nes in Al^ymik,?i F.juldem^y4Ji^ymfi: cnmpl anenium .

'
ffii , in trcs difpeTcTtur libros ,
r.-rltantior^ll ut ratiombus
', monitisque ,
faiuta- Confideruttones Samuelts ten djris involut^junt , in
liuj mju J'»^"l!--'i--"
tertiusnon pcEnitcndi.fed^ Complernento paulo clarius fe expedit. Tjmni Ordi-
rfeusrefcrtus;priinus&:
ribuS rCri,CLUi> Ul JlllU3^l*J.tl --r.
~
Wecu iido neutiquam par gj^ l2LbPJUiILlc^-\9'>5-5^ <. '
»<i/f magis
.
prob aUJr
! quantum coniTcere licec, , &
^profidai_jjcredejvd_fata^,^^^ via Rcgia procedit. Scripfit principatu Edoardi
// Jlare. Ltltum inter jpinoi , vere Ipinofum opus eft,&, IV. quemnarratejus fuiire humanicacis uc Daul' ,
ut paucis muka , tcnebricofum. Pranica Ortolam , tonum ad fe produdtum a Delvifio tanquam magni ,
five HortuUni itidem ob indudas tenebras intelle- fecreti Chemici confcium , immunem liberumuu6 ,
a fe demiferit , Delvifmrn aucem poftca capite

du difficilis.
XXXVI. truncatum fiiiire , de quo confulatur Stow in An-
Dich Alani nubila fiint , & proveftum requirunt nalibus. Sed de ThoviA lôrthoni fcripto ut & re- ,
{t^XQm.Secretum jododGreveri fatis redo tramite liquis Aglica 'fzx ELiam^ Ashmole publi:atis.
circainitia procedit ;eft tamen, cur fulpicer eum viwmxMmGotho^rido Chaueer , Monacho nigri> ,Car-
ad complementum operis non pervenilfc, quid pentario Chamoc £lomft/dio ,'2{obinjono GcVverOf , , ,
enim perfcftionis materi^ jam prxparata: acccdec accuratius judicabunr, qui idiotirtlmorum linguas
ex multis Antimonii floribus , quos largiter fupe- ejus quam cgo intelligentiorcs funt. Somma Da- , ,
raddit ? Uc taceam , non videri, maceriam a (jreve- fimi ab Ashmole Anglice edita, cum jam ante in lin-
ro ante conjundionem legitime purgatam eflc.Coy- guam larinam abicrint , illa & mihi exprinmnt fen-
reciorium Richjiaii- Angln^' prudenter, & ex artc ela- tentiam,eire Vtfionem Dar/ientt ( ita interpretor 'Da-
Tjoifltum efl: fed itaut per
, intcrmifta alienagenus ftin Dreams) bene concepcam & fecundum prs- ,
profanuarceatur. Unicamejus fcntentiamadvoca- ccpta Artis legitime difpofitam Rofarinm autcm

re hnc non piget.ut mcdicatione profunda digiiam: D^nftnmi Anglt eire quidcm obfcuriori filo contex-
^]erctirinscruim,\\\(\\.\\K.,difoivi' corfora, &re- cum fcd non fin e evidentibus_hinc inde magna; ,
dttcit ea tnprimam maiertam ,jed tJ^tercurtuscorpo- Artis veftigii s. Imprimis unum 'Daulhnio cxcidi c/ .^.^^^
vum hoc facere non potefi efi enim propter
; cruditmsm difiitjm , quod multisaliorupT fenrenriispraeferen-// „iS
fui fnlphttrii , tjuod in prima hahuit terrd alba , ex "aum ett XXXIX.
quA ctnn acju.i clara.failtts efi iniiio quia ilb-.d crudttm ;
Thom£ iy>€quinat i etiam locum incer Chemicos
femper appetit corrodere, -juod fu£ natur^ viciniui efl. inoulgenc nonnuUi actribuitur eidem libellus,qui :
Sed tJêrcurtHS corporum faccre id nonpoiesi quia Secreta Alkjfrni^ infcribitur; itcm alius. de £fe, > &
per congeiaiionem iiludcrudumfulphitr cûod antea in Efentia tJH ineraliu-m^. Quicquid horum iic , ipfa
,
iUofiiit, efi aiteraium in natura, ideonon corrodit &

hfc fcrip ta nonjimc magni momenci , immo indi-
ficiit primum , nec ferattim aperit ,fed
unius vis non- gna cam nobili Audore & caligineobfepta Agnof- ,
cic camcn , quisquis eft ille Thomas , fe regulas Ar-

manat in aitum .iicet fint flutlualtter conûnUa.
XXXVII. tis ab Alberta traditas feSatum. Ec mox Seûe- :
// Georgii RiplM XII. /'flr/<£ûblicum jam diu ap- fiLj , inquic , Diviim i^Hjertum Aiagnu-,-,L. tJMa- ,
^jplau^m_con{ecut£junt. tanquam germance magni gi^rum meum-, : id quod cum actace utriulque pa-
/r Opcris janitrices & quidemmerito
,
nam ftylpjta rum convenic
; obiit enim Thomas AtjutnM anno ;
hoc efti Chrifti MCCLXXIV, & fyitberiM tJHagnus dc-

-^.^
// tempcrato apertz funt', ut prffdettinacum
/racce ncum , piumgue ledorem non dithculi er.adr mum anno MCCLXXX,..^^,
,
r j ._ Petavii
fecundum calcu-
vw
^'
"naTrtant , irruenti aucem manibus illotis Centauro lum , quomodo ergo Thamas appellare potueric
opponant modeftc obicem. Intelligeretur etiam Albertum (licet antea Magilfrumfuum ^Divum^t
vulgo mplûs , ficradu continuo proccfium fuum non fatis alTequor. Opufculum loannis nJr^/ehung
profequeretur, nunc, more Gf^ri fpargit variislo- obfcuri nominis eft & luce optata defticucum. ,
cis mella fua , qusc jungere & in favos Itipare Neque alicer cenfcndum de Epiiloia Anionii de Ab-
,
circumfpefti eft. Inter prima Artis centamenca cru hatta , de fohanne Belyz^ , Joanne de Lafnioro de ,
tinentur Q.z\-\di\diZX.\\^\i^Ripid : Lapisnoflereflva- clave Sapienti* Alphonfl , & fimilibus. ISâtiiralts

por potentialis metrJli: invifibile ^rofe^h efl hoc men- Philofophia magni Lapidis Jo. Saigner magis adhuc
flruum , tjuan<juam cuin fecunda aqua Philofophtca exerrat , uc cujus opus ex fale communi varie fo-
apparere poiefl forma a<ûx clar<z. Floruic Rtpixits luto , &
divexato proccdit , idquod a fontibus An-
Edoardo I eidemque anno Chrifti
V. regnante , tiquorum Philofophorum alienum eft.
MCCCCLXXVII.opus hoc dcdicavic ; artem didi- X L.

cic non a LuHio, licec eum quandoque allegec, non ^
Fg/y<&) aurjum-, , ica dittum Rorfarchi anno Chri-
,
a Cremero de quo omnia incerca , fed ut ipfe

,
fti MDXCIX. imprefliim fcatet nu§is , &jmpoftu-
agnofcic .•
fecretum in iongincjuii regionibus didici, S^-^ Qv^x Saiamon Trifmofin five cx propria En-
ibi
cqncreditttrn Ita Camen chirefi , five ex icinerum fuorum curriculo in unum
j^;_ mihi indignnDimittitus efi.
Divinitus , opinor , uc incercclleric , Deo volence, compegic,omnia,fi uc jaceuc ,incelligcnda , fpiranC

Magirtriopcra;idquodperfuadere vidcrur didum inepcias. Nec fere alicer de Wier.o?0''*iXr»Mii-PBl-
ipfius alibi pronunciacum ubi hoc meus DoUor,m- ,
.-
cejTibusjencicndum.Nec fuccedic augmentum Trit-
quit , mibi oflendit
Simiiiratione in Codi.illo Lul- hemiiih'\dem{igx\3iliix\^,ut nccTttinnm BarthoI.Korn-
lius proficecur fe Divina infpiratione artem edo- dorjferi. Speculim Vlrici PoyfelU pedem iuto etFcrt,
" & fupra ccEteros aliquid conatur ; Qc_^JDialogui
dum & nihilominus
; in codem libro ita fe expli-
cac , ut non immediate fcd mediante Villanova- PhilofqphU. Qiii ex Rogerio Bacone eidem Operi
no gelf um id elVe agnofcat. Cztcra fcripta qui Ri- , anncduncur, non concemncnda funt , eorundem
fUo attribuuntur , & in Germania leguntur im- tamen non cam verba, quamfenfus fpc(5landus.
prella vel RipUum r\on fatcntur Audorem, vel ab XLI.
codcm nondum veris myfleriis initiato profeSta ^pion yfius Zach ariu: Galius varios errores fuos
func. XXXVIII recenfec acque poft eos in portum vericatis fe
, ,
Circa aEtatem RipUi prodiit in hoc genere Thar perveniire aireverat j dignus , cui ia hocncggcio
Eabeatur
Lib. I. Se6t. I. Subfe6t. 1 1. 47
cutnScJaîentêr itLQpere Tuo . ad
faabea t ur fides , dodte verfetur , articulum tainen illam dc ter &
morem Anciguorum verretur j& rngnitis efticacir fccreto Arcis ita necellarium ibidcm prsEterit, &
"bus Candidatos a. lapfa &^rrore pr^muniat. Stu- utililTimas ad prxparationis elementa monitiones
diofos (tmatores, inquir, rogo admottitos VotOy prms- &
filcntio involvic , de quibus in Epifiola hinc inde ,
yuam operari indpiant , uc omnibus dMis quit cirra liccc fatis parce commentatur id ag i^t tamen ut
, ;
eperattones in compojitiorie necejfari^ , verfanttir , ^rovedtiores facile allequ antu r, quo metam ii\-
tollatis ^
qu£fibi >/iuino contradiccre videbuntur
,
tend ar. Tyroncs id hic aflcq uuntur , ut a Ipuriis
Anigmatum aûivocationibus, id. gtnus aliis, animttm Magiitrisdifcanr.Trevifani exemplo^bftiuercfor- //
&
adeo refolutum atcjue liberwn habeant, ut videant^,
,
ruuam ramen ope randi feliciter . neceHi; eftJHu- /^^
ac inteHigant , non nifi meras ejje concordantiM , non rianub.alii§^.
diverforum,fed vario modo prolaiorum in Hnutn er eun- X L V.
dem Jenfum. ti&c e^ umca via cognofcendii verita- BafiliHs FalentinHs ,^taeAi&in\ ordinis Monachus,
tii in hac ,^rte prsferttm. Fatet ur 3.utsm_^>io nyf'us notilTimus fcriptor hodie fed qui diu a morte fua ,
// Zachirjui in re(âm viam redudunxgfl e ex leftio - doctis tandem cocpit innotefcere , aperta ceu ,
/f ne Teflamenti Lullii & Cjdicillo Ejusdem , collatis perhibent, per iftum fulminis columna Templi ,
// ^JD Epil tola qu am ZH//tw vicinus morti fcr igljt Erffurtenfis, in cujus medio dilFrafto fcriptumejus
,
// Regi Roberto , &c. haftenus deiituerat Sed & ha;c , utcunque in vul- :
XLII. gus etiam typorum minifterio fparfa , nuHius cer-

D
e Nicolai F lam^Hl fcientia Chemica adverfis ti nitunriiraiiôriraie. Scriptumjpiu m oipnibus
certatur fenteatiis. Qui Chcmici profertione funt fere germanum ve regue anrenm a-ftimam- vc- .
Parifiis oftendunt figuras ad fcpulchrum ejus hie-

,
rum enim vero neque duodecim ejus claves a- , m j
/ roglyphicas , quibus Artem totam fuccinde in- centfecundum liter am , cuiquani hadtcnus ( quan-
clufam volunt;quiab his didident, omniaaliadc tum conftat ) fervierunt_ad intranduin Regis pala-
corrafis divitiis ejus congcrunr, de quibus pluribus tiumj neque illa , q us itjt„fajid:e commcntatur de
agit celeberrimus eJ*/o'fco/«xin £^j/?o/<ide metal- Vitrio lo,deq; particularibus ceu vocanjjgueijiquatn
lorum tranrmutatione ; ego remin medio relin- .OEtatji adftitu erunt meta: uccunque tocies facra^ ,
quo. /. tyiureJio_ty£Hg^reUo , licet non humilli- mcnti religionc fidem fuam de veritare obftringar.
mi fpiritus carmine Arcem exponat, paruni i nJus Ego.quanrum ex omnibus colligere licct vcrum ,
J acris tribuendum ex ifiimo . quia parum fcientix nihilominus Artificem puto fmlTe Bafiliu»!^ led ,
ejus ChemicjE defert LiliHs Gyraldm & alii popu- velab cditoribus caftratum, vel qux de balneopn-
,
lares ejus quibus vel facie , vel fama erat cogni- gilum, quique de vitriolo inculcat alio longc len-
, ,
tilTimus. Certum quoque eil , Leonem X. Pontifi- fu intelligenda, quam prima fronte promictiintf
cem Romanum, librum hunc fibidedicatum irri- De ca:tero , nemo dubitat Baflium aetatem inter
fiile , &
laborem ejus inanem crumena vacua ad experimenta confumpfilfc ; fcd experti itidem no-
ylugurellum remifsa inftituilfe compenfare , addito tarunta fcriptis ejufdem, qualia hodie dodis cx-
mordaci difterio , nihil illi qui hanc Artem calle- ponuntur,parum in magno oper e prxfidii pofte cx- /^
ret deelfe prxter crumenam , cêtera de fuo pofle jpe.drari. Quin & nonnuUi mihi famiiiares viri do-
fubminiftrare. di,& enchirifeos Chemicae gnari fttriolum ad men-
XLIU. tem Baplii cxquifitillima diligentia evifcerarunt ,
IfaacHi Hollan dui quis fueritj^ûando prascise vi- fine ullo emolumento.
xerit obfcurum eft; Taracelfi pleraque ipfi dcberi XLVL
funt qui exiltiment , fed incerto itidem rumore : Tehophrafius Paracelsus p roavornm itate celebris>
juniorem tamen , ex eo
efie jilano & ViUânovano famam , quam medicandi dexceritate acquifivit
conficitur , quod utrumque
advocat in fcripto fuo mordaci in Medicos dicacitate aut corrupit , auc
in teftimonia. Opjraeja^jnineraiiajcatcnt procef- fane imminuit. ;:^vn7nnnmu>g peritum fuiiTe ne qui-
fibus , fed ambiguis , & ex uibus nihil certi ,e tiam
q dcm inimici ipfius rotunde fultinent ncgare , &
po ftjnultos labores colligere licet. ita ex labori- Operinus domelticus eius aliigue oculatos fe te-
, .
bus in labores creduium ryronem invitant . Eft ftes fuiffe peihibent . de quo plura in Opere meo
//
• tamen , quando minimc crcditu r ubi veram , ali-» adverftis Conringium^. Et fanc hofpitem omnino efte
<
/ ûam > operi magno neceirari arrrinTpergit fenten- oportet in \ciiionQ Paracelfi , qui inficiari fuftine-
•^' > tiam , ( eg & id adeo raro , ut deprehendi nifi ab bir, multa ipfum , & variis in locis de hoc Arcano
r-f
eo qui aliu nde Jumen accep[t , nequeat. Col/o-
, difteruiile. Agnofcit quidem femel atque iterum
^mum Bejeri cumfpiritu Mercurii habet, quod ab- Lapidem ab aliisdefcriptum fibi ignotum efle , Ced
horreas, fi quidem veram refert hiftoriam habet ; rurfus alibi fcientiam fuam in hoc genere prxdi-
quod inftruat fi Aufior fub velo fabuljc veritatcm
, cat, & proccdendi mod u m Hbro de Fexatione Al-
inftituit patefacere. Qug lub nomine Lamffringii kymiflarion^ , atque alibi proponit , licet fatis fuo
circumferuntur refpondent quidem Antiquorum
, piore tefte , ut funt ejus profeffionis magiftri ad
iententiis fed fccretum Artis oblivione facra fe- fimulandum dilTimulanduinque in eodem fere ludo
,
peliun t. edodi , & ideo in fcribendo , poUicendoque lu-

XLIV. brici , ut Ci dum adhuc in vivis funt premantur d
,
Bernhard usTrevjfanus magni nominjs Chemi- , potentiori , idum fecurius eludant. Nolim interea ^/
^
iu5
& fine controver (ia_abfoIutus difciplinae hu-
,
iicet extremo fenio poft infinita laborum

fpondere cuiq uam. fore^ ut ex ledione Paracelfi '/
ad cxfp eflaiampe r veniat m eram quod ipfe pa {«//'^. ,
f"
inania ] magifter fioruit circa annum Chrifti

MCCCLXXXX, Th: Bononienfi , Caro- familiaris
li VIII. Gallorum Regis Archiatro
; cui etiam XLVII.
/-'4£-La£Q_arcano epillo lam fcripfi t,proiixam illam, (- îchael Sendivopiu s ( five is Audor eft 2\^tt
<» & folidis incumbentem fundam entisiiâmhodie- Lumtnis Chemici, five Sethonius Scotus , qncm Gcr-
'"''
que Curinfi jSf-rf)<g Trg-ui/ggfjTj^g longe priefe - mani 5»^»«/«^ vocant non niulcum refert)_JiiteT
jûat^ &
merito ; nam licet & in/i;ri/7/py«opruden- s^rti buj us fcri ptores omnium h adenus^
claftice ~~~* .s
"
judicio
48 Bibliothecx Chemicse Curlofae
quancum cant] communis fama collocat. Laudant dodli in
nidicio foletniimerari. Auftoringenuus (
pcrmictic religio
„ Philofophorum
. )^ line procef-
. . .
hoc genere qerh. T)ornettm,Penotum, Lil>avtum,6A
fine invetfislubricifq, verbisjen- Jionem Dulcem , Kelleum Anglum Edm. Deanum-> ,
fuum commentis, ,
a^êjiens; in paraboli etiam liberior, Dienhejmium , Lanrentium Venturam Barnardufn.', ,

^êntiam fuaro
^" //& nrnp|or_yeritaci fed ne quid diCTimulemus ,Jn
.-
Lagneurnj , aliofque ejus census plures , ut ftre-
nilalngenuitatis imagine calUdus. & alio vertens nuos inquifitores , & diuturnos Pfyches noftra:
mentem; aêout qui prelTius, fecun- procos, fed 'ut Magiftros nequaquam. Dorneus in
caiamum, alio
poffmt fuo ^«rio/oinfruduose confenuit /?<«r««»'<^M.'', cum
literam ipfum feguuntur, facilA abriî
;
dum
jnd&viz. Dialoius ejiis intcr Mercurium Alky- & tandem fciret (e nihil adeo fcire hortatur Philo- ,
miftam , lepore fuo & jocis blandicur , fed in pria- Chemicos ut ûamprimkm lapidem invenerint, cam
,
cipe nodononfe fatis explicat. Exftac &J7'Mflrf- Principi Mauricio , & ordinibus General. Belgii
egregic memor Philofophici
^ ms SendiVQgii de/itlpbure Philofophorum , non isjper- ofFerrent , fcilicet
ut cx certis liquec facramenti. Penotus etiam nofocomio Helvetico

r/ lm(aorieAri£tjis^ fed tamen ,
f/ "mdicnsTsêndivojto nequaquam ajctribuendus. immortuus Nicolaus Niger Happeltus , auctor

eft.
'
XLVIII. Cheiragogiii. tielianx. , icem DifcjUifitionis de Helta
ny^rtifla plus ex diligenti librorum leftione vilus

eft fapuilfe, quam ex Vulcani ergafterio unde qux
a lacoho Bohm tantopere commendatum incerto ,
;
in experimcnta adducit de iMercurio fcrri ,plum-

Auttore experitur doftorum judicia. Ipfe Scrip-
,
tor Adeptorum [ ceu vocant ] clarti fe adfcribit,

bique omnia irrita funt
, ncc in , manu oculati
Magiftri fidera ullam inveniunc.
mukufque eft in limo laudando de quo ita erum- ,
pit. ihuj^ Du Dm Xhm / aiicf? ^cfan^j ^cr^

LL
AureumJêJlus GuiL Mtnnens , purofpeculatori
0.ii)rt /'(So Hif t>\x warhcl) «n trciOer 'âm.
probarrpbteft , blan ditur que in_exj>erris^;Jed cjui
Item : etiam ex /lercore^ , limo potefl aurttm con- & veracium i^nimrijudicjaônfuhint , rident jjmnia
ficere^. Quod fi tamen limum vulgarem intelligac
alia, facileque inrelliguntur ca , qux in Rore ma-
(^ id quod vix crediderim ) procul vero abeft. Et
jali , &
meteoris delitefcunt , non efle ejus
/^ a gnofcJLbaud dubie cekbgxr. ClauJfm^mUILS^
-^ 1/ 3^m felitentid hgfit procefsus fui imbecillitarem
acuminis , vivacitatis, uc metallorum penetralia
^ 7?
^7" T u
.
—
r^ ^«„r»^„»r,>-;k.,o
In proceffu operis & colonbus ie conlequentibus
ineredi, auciniis cum fruftu durare poffint. Et
. ^ ,, ^ r 1. • •
X ^. r ,.^ ,- r, , ^ „,^„„.,.„, tyiqua-

.
^„,.^ tarocn Mennensc\ facris ex profanis multaag- ,
ftudiose de ineandis hdeliter occupatur

uuiuat uwii.i^-ou r
=". .
&
.
i o . • ^ 1
t-
gerat ,fpeciosc colorat , uc graciam opmioni
rinjrL. , & errores operando per imprudentiam
in
fujE concilet. Dn._Nuyftment Whxo, ds verofal^
commilVos ita ftudet emendare ut de novo inci-
,
Philofophorum mulca hinc inde difputat de fptritu

pere non fit neceftum. ChryJippM Fannianus , di-
lo.
Mundi univerfalf, cujus radicem inveitigac inae-
ligens , & eruditusfcripcor agnofcic
fe ex purgaco
re , fed minisiubtiliter in a^re^îfcaULrjL-eui^^
plumbo , icem ex cinnabari vulgari pofife folem
Natura pedihus quafi noftris fubjecerit quojijlle^ ,
elicere , an cum fruftu viderit expertus. Conatur

ope falis cu-
gxjublimij nfticuic caprare Menciuncur talia ve« .
autcro perfuadere metamorphofin ,

ritatis fpeciem , prasfertim apud fimplices contem-
jufdam fufilis procurari ; quod ut non de nihilo
platores, fed ubi ad praxin ventum eft fperantem ,
eft , ita falem illun» naturs metallicx efle opor-

ludificantur. Licetenim non male dicantur radices
tet, alioquin hebefcet visejus, nec metalla con-
metaliorum voiitare in aere^ , corpora eorum ejuiefce-
ftanter ingredietur. Ex Magiftris autem Artis efte
re in terra proxinu tamen mctallorum femina e
,
huncFannianum, nullum ex fcripto ipfo judicium tellure eruenda funt , ciim remoca non unius Nc-
eft.
ftoris aEtate in proxima vcrtantur.
XLIX. LIL
Elucidarius Chri(lophori_X^rifienfts inter genera-
Henricus Conrad de Igne Magorum deque va-
Antiquorumprajccptacontiriet und e parum
,
lia fe ,
riis ignium generibus jufto opere commentatur,
lucis a ccede t tyron ibus; Minus adhuc ex £/«r»-
fed mirum , quod verum illum Philofcphorum
qui noneft nifijarrago^x vanw
dario "Srotofferi ,
igncm neverbo quidem atcingat,& nihilominus
Jcriptoribus fine magno deleftu conlarcinata prae-
cipue exfratribM Rifci. Crucis , unde promifta ma-
in aliis cenfendis prolixus t^.t ndre ai Goldmaye- A
rus Harmoniaro Chemicam digclTit , fed qua: non
gnifica exfculpes pra^tereaque nihil. Luca^ Rodar-
ex variis Chemicotum fcri-
eft nifi iiidigefta farrago
^riusi\&.o nomine ita appcllatus, ante hos cen-
ptis colledia qucc ciim plures Lapides Philofo-
lum annos de folHnone Philofophtca fcripfit , non
,
phicos, eorumque parandi moduro edocere fufti-

inficete quidem , fed nec Antiquis Philofophis per
neat , ne unum quidem rede & ex difciplina pro-
omnia coogruencer. Vulc enim menftruum Philo-
fcquitur.
fophicuro per vegecabilia reddi forcius vulc circa ;
LIIL
fine.T? opcris, alia via incedendum, quam optimus
Manifeftatio MajeftatisDivini -Offffibaruna
quifque hadenus incetTit. De co<ftione, & ponderi-
(
@dtf ltcr?er OJâicffaf ) cujus AuSor putatut

bus fic fatis examulTim loquitur. Verfus ejusrotun-
di funt , & ita compte diferti , ut ab iroperitio-
ty£gidius (^mtiniinn / verfatur toto opere, eo-
ribus cenferinon difficulter potTmc omni exparce quc fatis prolixo in explicandis tribus prioribus
veraces. verficulis capitis primi Gcnefeos , in quo dum fc
L. fe muItaJiinc inde Chemica inlperg it de /l

exercet .
_Io_^Picus_Jilkmdul_miii fcriptum eruditum de êc metamorphofi me tallorum ea inconvenien-/ '^'*^

Auro reliquit , naturam ejus , & qu.c iftuc fpedant, m ter ; licet ad ipfam praxeos ethodunnLJpecialifgr //
cx Auaoribus & proprio ingcnio magno appa- jionddcendat. ,

Sed quia in illo Opere vaiia alia
// ratu declarans , l^guejrieretjiLty^rQjiibus in Ar- ingcruntur caque in fcholis Thcologorum non ,
^*^r^
.7 t_eni__Brimum i ntroducendis- Poft eum egatur ubique tolcranda , ncmini ândidatorum
l _jifum,
7^heobaldus-ab Hoghelande^ , qui de difficultatibus ejus diuturnum fu aferim. Idem^proponendumefto^
Chemii, ex fua, aliorumque experientia ncrvose judicium de O/Tgrg^ /<tc. go/>weJ7Philofophi ut ,
dincrit. .NcutruDi tamen inter t^deptot [ «juos vo- vocan tTTeutonicif^quod Myjterit*>n^ ma gnum^
~~ ^
inicnbituc
Lib. I. Sc£t. I. Subfe6t. II. 49
jnfcribjrjir ubi de Chemicis varia hinc inde inciil-
,
Sendivogii latere amat ) Secretarius quondam Ri-
cat t fed opinor . ex jiuda ContejnoIadaQe; nam in %£ Baronis Cronfternii , mihi tota hyeme anni
praxi minus peritum fuilTc, vel id judicio fucrit M D C LV I /. adfait , atque in familiari converfa-
quod in Epi(}olk ad AwicMjn, excusa Amftclredami tione falius elt fibi eadem ^JMann-Scripta parvi
,
apud Betke, refpondet cuidam difcipulo fuo pu- , Agricolx, hoc e(t, fohanms Grafiei, five Chorialajfei
tare fe integros fex requiri annos ad opns ab ini- ab amico Livono conceffa, & faepe lefta effejimmo
tio ad finem ufque abfolvendum. Nec adhuc con- dcfcripta ; iieque dubirare fe de procelluum vc-
ftat,quenquam ex ledione five ûetmannifCive Boh- ntarc , materiam autem
Operis ChortoUffeani
mii ad intimaartis pervafiffe. haud aliam effe quam mineram Sacurni e Mifnia ,
LIV. apcius hauricndam, fibi autem hadenus nullam

/ohannes Thornburg , Epifcopus Vigornienfis , in fuilTe occafionem experiundi ( ut erat fane id tem-
Chemicis librum fcripfic.tituloi^N^t/jr/j^^MfV, ow- poris in ergalterio ignium plane hofpes ) eoque
nia, m quo ita ordicur. Quijc^nis in componendo l'hi- feftinare in Belgium ut vericacem Manu -Scripii ,
/efophortim lapide ad aliîtid vidt pewenire^, A ni- oculacis manibus periclitetur. Qiud multis.^^venit
htto incipiat- , & ad ornnia , per ahcjnidprogrediatur, Amfielredamum varia ibi fcripca edic tanquam ,
Scriptum pium eft , & racionibus Philolophicis germanidimus Adeptus defale Philofophorum, icena
appofite diftindum , adeo ut Auftorem in via Re- Luctrnamflis Philofophici , Sic. affumpto filii Sen-
gii anibulade non dubitem licet fortaffis ad , divogii ticulo ubi quidem pie, & fubinde Antiquis
;
complementum praxeos non licuerit perveoire , fapiencibus conveniencer iiicedit.verum an ciim illa
Caufam ipfe eloquatur Islejno amem j«^tcff;,inquit, : fcripcaedercc.vere fueric Adeptus.dubicareme no
tx ftriptis meis pojie me Philofophorum lapide^n-,
,
diffimulo , non modo quianuper antedocimaliam
componer^. Nomen non arrogo tantum fed fi pla- ;
mecallicam plane ignorabat , fcd pra.'cipue ob duas
ceret fapientijfuno potentipmoj^ Regi nojlro facoho caufas in fcripcis ipfius adhuc obvias quarum :
( quo regnante florebat )

gratiose filits philofophia una eft quod tradat materiatn magni Opcrts ini-
,
veniam non ohflante ftatuto contra auri

indnlgeriLj > tio dulcem efie (dc hoc Saturnimineram indicat^
;
muhiplicationem edito , tentarent procul dubio boni afitra quod fcribat , crudum adhuc fpiriium tingere
,
Viri adhuc fub filentio fecrettores , an ftieniia eorurrt-> ficet fugdii colore^: qux duo Antiquorum materis
refponderet rei veritati , aut rei veritasfuperaretfci- non congruunc. Harprechtum aucem illa haufiffe
emiam^. Unam hic fententiam ejus allcgare libet, cx fci-ipzis parvi AgricoU ve\ id argumenco fuerit,
qu^ haud fcio , an omnibus fe probatura fit Pro- : quod hic in Aperta fua arca : Pojfum, inquit ffiriiM ,
babtle videtur , inquit ,

quhd vifcera terrd pofi male- ex metallis ( aut ex minera ) corporaltter elicito, mo-
diîonem pro perfeilis
,
tjnperfeda, dr profnis leprofa mento tingerc cuprum in aurum^ fed non conftanter. ,
tnetalla plerumj^ producebant. Nej^ enim opinor 4. Particulare ( ccu vocant ) parvi AgriccU eciam
quodfilii Adam niji propter peccattm Patris , ttncjuam fuospatitur manes; licet enim ex minera Satur-
eguijjent velfiajinopro candelabro vel ferro pro cal-
, ni , peculiari eliciatur per fpiritum falis armonia-
fibui eijtii , vel cupropro lebete , vel plumbo pro tedu- ci tindura viridis , ut refpondeac Agricol^ inceru-
ra domus , non magis quam nnie peccatttm eguifiet l3e viridi ( ^cn gruncn untcrÛif ) ramen in-
nihil
Adam ficuumfoUis. Prjecipue ledori fuo ad initia de excorquecur , quod in cineritio ultimum iguis
Artis pleniiis imbibenda commendat capuc deci- fupplicium fine fuga cxfpedec.
mum Satmelis Otreb Britanni , quod & ipfum vi- LV!.
detur ab initiato compoficum fuiffe , licet omnia Arcanum Hermeticii Philofop}m_cptu editum ab ,
alia vulgaris oculus ibidem inveniat. eo ,'qui penes nos unda Tagi , fe re-
fub his verbis ,
LV. condit , crediturque Senator Parlamenti 1 olofani

Parvfu «yfgricola f (cm Unb gro^ Q3nnf fj ( ©f j- Donjanus EJhagnet , id enim nomen ex fuperiori
Aadior Aperta arcs, arcani artificiofijfimijplenfqîx^li- anigmace haftenus legerim,
elicicur, omnium quos //
matur in Chemla fummus Artifex ; fed qu^ mihi grudencifn mc ,can^diffime(û e cjuantum permit- ( /1 •
de eo dubitandi anfam praebuere harc fere funt i. : cic taciturnitas imperata Philofophis ) in arcano ///^2
Si ex minera Saturni vulgaris.aut Antimonii. etiam hoc argum entoverfatur , nullis diverticulis. nullis //
prjeftantiilima , ( quo videtur inclinare ) materiam ambagibus leftori illudens Ucrum aucem Efi>agnet . 11 ^X
magni operiselicere fatagit, non fequitur veftigia ipfe auftor fueric hujus fcripti, an editor tancum,
Antlquorum, adeoque extra oleas, haud dubic, in ambiguo eft, dubicantque Gallorum curiofi, qui-
cvagatur , i. Ex epiftola hujus ^gricoU ad Erne- bus Effagnet facis fuperque innotuerat. Id inficiari
ftum , Eleftorem Colonias fatis evidens eft , ipfum ncfas.filium EsJ>agneti{ci\ions,8c ipfum Effagnetutn
ne tum quidem ex propria confeffione , ultra pri-
, nomine, jatn tum annorum circicer fexaginca.iti-
mam materis ver^ prjeparationem. proceffilfa Scri- dem Senatorem Tolofanum ( ut olim pacer ) mi-
ptam autemeffe hanc epiftolam triennio toto poft hiannofeculi labencis fexagefimo quarto familia-
edicam Apertam Arcam-. mihi aiTerevanterconcre- ri converfatione notum fuiffe virum probum, erudi-
didic Amftelredami Dn. Rafchtu; , & ipfe in are- tum , Chemicum ,& uni Lullio addidiffimum quo ,
ni Chemica vecus & exercitatus gladiator. Im- nemo mortalium opinor , LulUum fidelius excuffe- ,
mo ut in eodem articulo perfiftamus , poffeflbr rat, quod in eo folo toto fcienciam Chemicam de-
tJ^fanu-Scriptorum veriffimorum hujus ^ylgricoU , licefcere affeveraret , ideoque nullo alio Chemiqo
natione Livonus, qui jam ab annis triginca ( uc fcriptore foUicitum fe oftendic. Is a me privacim
fcribit in iiJffyfierio occult^Natur^ ) totum Opus interrogatus, Paterne vere fuiffet Adeptttt.^^n fcri-
cognicidimum habet.agnofcit ibidem fe Mercu- ptum fuperius publico expofuilfet ? de fecundo
rium univerfalem tantum adhuc obtinuiffc non- , faffuseft, primum antemafferere non fuftinuit. An
dum tamen ad opcatum finem perdudum. Ficrine pater , memor huic ftudio debiti , filio ni-
filentii
poffe credibile eft uc aliquis de tota prxpara- , hil revelaric, an certi niliil fcierit in fufpenfo relin-
tione fecuriffimus triglnra annis non ultra pri- quo. Quicquid horum fit , obftrinxit nihilominus
mas lineas progrediatur ? 3. hhannes Harprecht, Pater fibi^Curiofos ojTinêsJnfigiTi_benefiîojL^^
ProfelToris Tubingenfis filius> qui fub nomine filii
Tom.
(
1.
librum hunc aureum publico afleruerir. — LVII.
// '
JO Bibliothecse Chemicx Curiofas
L V 1 1. Philalethar , clanncis fcriptis jam diu a tota Chemi-
Sequitur alteriiis Galli fcriptum , Les_asHvreide corum familia accenlctur autem prima fion-
; eft
DavidPlaitiscampy ) in quo Cliemica varia, Tratia- te candidus , ingenueque difertus fcriptor; verum
tus de ty4uropoialjilt ,feumedicina univerfah.item ubi nodus ille vulcanius dc Arcano Arttsoccnnit,
fcola Tranfmutatoria &c. Au(5tor Gallis plerifque gemtnoi Dianxcolnmbas oi\.e\\tit, d& c[mh\.\s\\odiQ(\\
fagacioribus non admodum probatur, ut jador ni- ad ravim ufque difHdent Candidati , & quibus igno-
inuis ; mihijtamenjddetur non nihil fubolfecijfede ratis totum a;drticium corruere necelle clt. Sed Sc
jreroâdXaÎdemititiere , fed in via media decli- illaper colu?nbui Diamvvd plena efl:txdio,ncc An- ,
nalfe ad avia , adeoque fperata Hefpcridum poma tiquis, immo ncc ip^ Pbilnlethie, opinor,calcata j
non decerpfilfc. Sed & alius Gallus mihi notus, L»- quod longe propior alia detur , Antiquis, & ho-
dovicus dit Bttijjon. fcrutator indefeiFus , vir mul-
,
diernis Adeptis familiaris. Ubi autem illa primg^
tx ledionis , qui cum iiiicio famx de Anro pctabtli &_abftr ufiirim g operation!s~^kEra?7evafifti ,
fcripiilVec, neque tamen in mirdendo luperaret alios ^^js ie\iq\i3_Thila leth<t n on difticulterjfucce-
Wcdentes , rogatus a me caufam reipondit , fe au- der.
rmn fuum/?o/<!ti7<; confecifle ex bra<5teoIis auri fpi- Lxr.
ritu terrsE arvorum nigerrims diflblutis, ex eoau- fohannes Segerus VVeidenfeld de fecretis Adepto-
tem , obfervatum fibi elFe non adhibitum fuille ,
ruinopus pradicum nuper concinnavit, & illud
legitimum menftruum , & hinc vim ejus medicam magna; induftria: ledionifque omnino variar argu-
hebetiorem deprehendi. Poft meliora, ceu fibi pol- mentum. Decretum illi lioc fcripto oinnes ve- ,
licebatur , edoftus d Duce Megapolitano in arcem ros Chemicos in fpeciem diffidentes redigerc in
Stinkenburg, ad experimenta Artis fua: edenda be- concordiam; at.iue ideo omnuim procelliis etiam ,
nevole invitatuf ubi, quoci fortaffis grandia pro-

: prima fronte pugnantes approbat , tanquam veros,
mifilfet, nec priftaret in carccre dcmum con- dummodo in illis aliquid Ipiritiisvini Lulliani vel
tabuir. tacite, vel explicite reperiacur creditque nuUum ;
LVIIT adeo dari proceflum quo is non delicelcat vel , in

Tutnba pattf ertatii Philofophi incogniti , edita ftib proprio, vel alieno nomine.Scd uc hic ipfi con-
Gallice , linguam Germanicam verfa
fed mox in cefleris ( quod tamen vix ferenc delicatius judi-
( D;if_ÛiibJ»iXiiniillt
nuncupata ) Audorem fa- cantes) nufquam docet, quid fit fpiritus ille vini
tetur y^rr(?mo««f«?«, cquitem Gallum, qui cumHaf- Lullianus quo genio incalefcat , ex qua proget-
,
mx ad dies aliquot,apud me viveret poft varia

, minetradice, ut proinde quam diu hoc ignotum ,
^ ]in Orif-nM" irinpra fecretum fuum, qua erac huma-. eft,menftruum quoque vere univerfale ignorari
<îtate mihi benigne comm imjcayit , quod
,
ego & necefle fit. Quin & difficile eft creditu, fpiruum il-
43.' // hic publico non
invidebo.Nimirummftitutum ejus lum viui Lullianum innoxie permifceri tot aquis
// hoc libro eft , tam diu Mercurium vulgi cum auro- fortibus.Regiis ,tot lixiviis,falfis , acidis, ut nihil
// fubigere totiesiterum inde deftillando evocare,
, deintegritatc fua deperdat. C ircumifpeftius meo .
/*.•
l( donec tota auri malfa evadat levis, fpongiofa, irre- jndicio Ve teres^ qmnesJiicâ^jliorrjs_extermi^
// ducibilis , & fplendore omni cafla cui tum aftun- .•
narunt , quod quemadmodum bene LuUiiis in fuo
// dic ( mihi enim clavem charaderum fuorum alias yade mecmn n»nfn botu matris filios fuos inter-
,
/*' acetum optimum ftilla-
II omnibus ignotam aperuit ) ficere.
II tamdiu inde abftrahit,&, ceu vocant
titium,illudq; LXIL
II cohobatjdonec abeat aurum infubftantiam fufilem, Anonymns ille illtiftris qui 'P antaleoni s nomen in-
,
// intrantem, tingentem.Mihi uc hxc methodus labo- duit , magna: eruditionis , & cxpenentia; Rofcius,
riofiffima occurrit ab Antiquorum fcripcis alie-
, & i"n Bifolio fu o tnetallico in^T)mulo_H^jêtis__apjrto ,
na , ita tentaminibus aliorum quibus magis arri-
,
hcjn_Alchymijhco Ex amine prodit clariffimam in
debit , eandem volensrelinquo. his facris luccnijjpromptum^, fubadu mque judi-
LIX. ciunii , g{. acumen. Credi-
liber rimurn in c enjendo
Anonymi Verbumdim ijfum fpirat indolem Veterum bile eft , , contra
Difceptationem de Lapide Phyfico
Philofophorum atque mulca adducit placitis Ade-
,
Auilorem Tumb& Semiramidts ab eodem calamo pro-
ptorum folennia fed & mulcus eft in alienis, & ;
fluxilfe, ita iifdem principiis > fundamentifq; inniti-
__a^n po ahducentibus. Vimentius KoftsKy in fua tur is Scriptor,quibus Pantaleon. Et fi fcapham fca-
TinUurs. radice meras tenebras yEgyptias vendere pham appellare fas eft,is Tumbn Semiramidis Auôr,
.^ ^ fi apparet , fed giiy^raTnfn fubinde radiis quibufdam in quem invehitur Difceptator, magnisexcidit aufis,
'
//Jucis^diftinguuntur. Qfii hunc aditfine lumine.jg^ liquidoque imperitiamfuam in Hermetico opere
I' /ine lumine recedet. Scriptum traditur opufculum
declarat;nec potuit fortius, generofiufque contun-
hocaHnoOinftrM C C C C L X X X V 1 II. Sed di, quam ab illo difceptatore , hoc eft , opinor Pan-
& non ita pridem Hamburgi prodiit fcriptum
taleot,e priftitum eft.
// ^'tii alfce 2rr;uf iat(ctn 'om Dcji_qcbcnii5tiicmi Lxin,
/| @f«ni S"o ^^4«floy nonnu nquam pragfertimJo
i"
lohannis Friderici Helvetii Vttulus (Aure us non
^«^ // rhythmis , qu a(Laliudjagensjj__yerita tem p a tcfacit^. equidemartificiumLapidis aut defcribir, aut pro-
fspius autem lateTpoft carcda , & circumfundit fe fitetur , fed , quod tamen ad notit iam Candidato-
tenebris. y4litid editum Argentorati ,Jj^rj5Jii2CtC0
,
runa_pertine r, fadam ab Adepto_Brojeftionem ( ut
PhilofophitVi^gs -yqftcrftc n; nuncupatum.etfi inge-
nuam magni Operis explicationem promitat (ci- :
loquuntur ; ejufque diTcurfurn g raphicrcxponit: ig
quo illud
-
mirum quod
•
,
•
artifex
......
tam ifl;e levi nego-
cntiam tamenfuamquafi in vagina recondit ,_unde tio , tam exiguis fumptibus , tam angufto tempo-
nemo evadat fapientior . ^liud , cui titulus :
^^6 ris intcrvallo abfolvi negotium aflêveret. Vo»
(ônfi!'ff>''p^crMercuriaU^lHj(|Vr > n wnkn ia- ejus : pmpavari lapidem cjUatriduo , & id opejalis cu-
ter (peûlationes fel:ontinet,nec_vel_fibi , ut credi- jufdata coeleftis , nec ultra novemfiorenos toti opificio
bile eft , nec aliis faccm^ccendic. tmpendi. Quod fi ejus ftandum audoritate , majoc
LX. hic magifter cenfendus Lullio ,
qui in Accuratio.
Jntroittts eApertus ad ecclufum Regis falaiiuttu mbus profitetur , cura fingulari adbibita j dicbus
triginca
Lib.I. Sea.I. Subfe(a.lL n
tflginta totatn prsparationem ejtpediri. Quod micorum itiiciatuin fuifle,
adduc6c non difRculter
idem potuilTe Chortalajfeum zr^diz hxresejus Livo- ""^credam: falcem itaopporcune de matend,
. . de
nus.Sed fi id ventati coiifonum, cur idem librorum toto opcre fermonem inllicuit ut in
tlieoria probs ,
ejus hsres totis ex eo triginta annis praertare nihil fubaftum efle oporceat , de praxi ejus nifi
definie-
potuitpfunt, qui exiftiment iJHarUm Hebraam ro. Pcne omiferam Anonymum
deprindpiis natura [
triduo negotium potuille tranfigere.immo tandem stAnu£hjai££ Geifmarix
, luci publics
publicie expofi.
expofi-
& trihorio, juxta illud vulgatum Jllaria lux roris : tum, qui Iicec diu hireac in elementis
,non defi-
ligarn ligat in tribus horis. Verum haud dubieMe re- nitcamenarcemreLiiibinde invad erg
,J&_puteuna
pecitionibus poftabfolucum irerum , iterumquela- 2HQ£--C£iiiflmiLattentii£rijca^^ Helrrômnvi^ .
pidem lia:c intelligenda , Ucuc fit » fat cico» (i fac colloco inter argutos quidem , & nobiies
Philo-
bene. fophos. ( ut Mercurio diaphorecico , corallatoque
LXIV. felicem ; fed incer Rofcios niagnar Artis
nequa-
eyfnonymi tres Traâtus de__Met_a l_lorttm tr^nfmn - quam ,
quod & ipfc fe agiiofcaf in frugifera illa
tatio ne per Mart. Birruim evulgati. ahiinflanr rarir)- nieramorphofi mecallorum Hermecica hofpitetn
njbus prxceptis & monitis Piiilofoph|cis , nec
. fuilfe & rotusliberipfiuspcrfuadeatidem.utcun-
dubium. , quin
- ,. j .
-_____- Ex
fint hinc inde de optima nota . quebeneftcio liquons AlKaheft medicinam, poft
aphorifmisilhshiexpendantur /^/7«)-«?», g«oia!«'M Paracelfum locupletarit. Sunt nihilominus
:
qui ,
imperfeUis metallis eH , propter crtiditatem Juam in fufpicantur Helmontittm npnquam propriis mani-
igne aVolat - - - Totus folfemenjji , ubi dijjolveris - bus hunc liquorem projparafie, fed poiledific ab
alio
- In tingendo pars una tinHa contigtttt, parti ejt pra;paratum,adeoque graviter alicubi conqueri.la-
inftar fermenti - - - Orelo colorum determinari »e- genam, qua AlKahelt continebatur; fibi furtir»
quit , (]Hta is varius e/i ,pro varictate menjlrui perfc- abiacam fuilfe.
ilioris Anonymi CabaLi ChymicU
dUt imperfeBioris. LX V 1 1 i.
Hambiirgianno MDCLXXX publicata .ex arte fub
,...-, -p ^-
limiorisChemixfecretum fuum pcrfequitu r , gra-
^^ PhoenixAdropietudemortereduxhi-\onvm\ymizn'
tUm ex caliginos^ ejus delineatione licet exfpifca
tior tamen illa proveftioribus in hoc ftudicunlior- ri , ex rubra quadam cerra per validam
defiillacio
que quam iis , qai nondum fine corcice natare dinem oleum quoddam ycKxY.rS>h:; expriroic, & poftea
dicerunc. oleum rubicundum f an & hic colcochar locum ha-
^^ "• bet ) quo imbuit fcobem folis & lunx, fovetque
.^
jnilibuEpnEcipitiis abf^rreat. fed u bi ventum eft di bolis coiiibnter exprefia (bciari auro.ob naturje
'1
3 cardinem re i , circumciditpra;c|giua, non in- utriufquc difcordiam.ncqueant, vereor uc thefaiirus
vidia fed amore filenclTlPliilofophic i. Nec quis-
,
ille cranfeac demum in carbones* Alteriits Anonymi
quam eciani facile divinaveric , quid illa ejufdem P^ggy^Philofop liic. in perveftigando Arcis iecreto
fibi velint mateiiam jam puram tradendam efle
: fpem^îanrvldeturj^ guQ
quatuor fpiritibus Igneis » futuris per biennium evantu,^videric^fe. Egoqui exeadem falemcubi-
ejufdem cuftodibus. Cyrns refrigeratoritts lerufale- cum & rubicundiifimam tinSuram oleofi gcneris
mitanus mulcapromictic magnifice, fed quo cendac fspeextraxiârgentum exterius aureocoloreimbu-
amplicnmis illis promifris.ignotum non modo aliis entem > ingrefium tamen e jus in metalla , licet poft
legentibuSjfed forfan & illi ipfi.^,«^/A- Chemine, Ano- longasdecodionesjnunquam potuiobfervare.Quod
nymi totus in eo elt , uc l iquorem AlKaheft vel idem judicium eftoderoremajali,c£ECerifqueinae-
conficiac , vel commendec : cujus cametl an verua re nacancibus liquoribus, ?o^<?«/;?j RinH Phaenix Phi.
fic hoc fcripco nequaquam conftar.
pofreflbr, ex 7g/cy/)ic«f Hamburgi cdicus anno MDryVYyiif .
Et vero fac e(Te ad Lapidem tamen conficiendum is magis adeo concinnatus videtur propitiando fa-
liquor non defida^tufT^ "" cundi(Timi Poetx genio , qudm inveftigand^ Artis
.LXVi. hujusfinceritatijicaquxdecucurbicaexoflebalse-
Fridericttr Geisler in fuo Auropotabili vulc genui- nacio confeda &
fucco cancrorum , fcobe chaly-
,
Hum menftruum ex rubra quadam terra, five

folis bea , & imbuca commentatur, ad captan
filicibus
aretz. priparandum e(Te per terram autem illam dum
rubram five bolumrubentem incelligac, five ( uc
; ex fublimi fpiritum univerfalecn, olenc fuavem
ad irridendos ilolidosfabellam ;
~ '
~—
fufpicio efl: ) vicriolum in calcem rubicundam pe- LXIX.
ruftum opporcunum folis radicibus intimis ape-
,
foh. Chriftophorm.Steeb. in £lixire folis per dul~
riendis menftruumnon miniftrabic , qui hjeteroge- cem /t^wffrccomparato.recipic^quac verba ejus func^
neum nequaquam diffolverit homogeneum, quippe Magnefii rubicundiffimx partem unam, Mer.
folis
natura non gaudet nifi fua natura <iAnonymi par- curii Philofophici parres duas
, hasc jungic ad aratn
iicnlare ex univerfali procedit ex Mercurio per Vulcani , &c. Sed quid hic intelleftum velit peC
terram aliquam rubram ( an colcothar j in ftatum Magnefiamfolist êt Mfrcurium Philofophorum, op-
fixum cransformato. Neque negare fas eft .fimili pido ambiguum eft. Non prxtereundum hic Fellm
Mercurio vim fuam in morbis , fed in cupellapro- ttHreiim Moglini, itt quo potifTimum agit de Aura
cul dubio conftantia illa evanefcet. Vfera funda- potabili , cujuS natales fint auirum, & terra rubra.
menta Chemitt anno MIDCLX edita parum inftru- Si hariolari liceret putarem, a /l/o^/«>2o intelligi
,
unt fitientem veritatis animum , parum tangunt mucilaginem illam, qu^ rubicunda facie ,aquis fta-
nervum difHcultatis , licet alias varie necindode gnantibus iftate fervida incumbit ; fed cum ne-"
,
de Lapide , atque liquore AlKaheft philofophen- que exercitatinimsB dextrx Kuncheliui, nec alii in
tur. Artis operibus probe fiibadi ex illa mafsa aliquid
LXVII.^ potuerint elicere quod intimam folis texturam
,
'^
Anonymu Mercurii cadncei(^niClfacBcr 'îHant diflbtvcret, vero fimillimum fuerit, nec, fortunam
ISCUJldl? )
Aufiorem orgyis '"iiiyfteriofUm 'Cb«; /J^p^/wo afpiraflc .EaYemiorcro
i-ivi
Toni, I. E * L XX
Bibliothecae Chemicae Curiofe
Si quique ad infinitos Jmtno eosfupervacuos labo-
l^XX. »
RepnisSaturniU Arcanum res aperiunt feneftram. Interea vel ex hoc unguc

Iiu?ims a Barmk iti
HefmalcumTtrdipingTtTuta^^ leonem asftimamus , fcd qui ungucm fuum callidc
//
mner tegit quoties ptopter jnfidiatorcs nccefle ea. Vir
U -Viaeatuf penetraire. Inter' alia / MeUHrtHs
'
, ,
dnra moUn 'Volaiiltafixat, & cxteroquin maturus judicio , pietate gravis . & ab a
-inâ^^îMiMiî^t, ,
viva rnortificat mortua vi^ meptus feculi al.enirtimus.

fxilT^ma VoUtiUa reddit : ,
v{fica!,acrefHfiitat,hHm.daftccat-,ftccah>meikit.Hm^
haud dubius eft Vmelmui Schroter p
Baro ,c
& Socius
•
c : . .-
Societatis
qui fibi reddiderit obnoxium , , ,
"fcftSîiTruimnlm^nterea arcm ejus coral- Regix Anghcana: /nfirunicnefuaneceprta de^ m

publico communicat, vix Chryjopocafans declarat mgenmm locuples.fenfus
/i«««rmi^3Sib^Ser ,
multos inveniet imitarores propter & diuturnum ,

argutos.cxpencntiam omnino variam , fed Cu m
tzdium , & fufpicionem imperfeaio- num mtimum Naturae merallics fe adminum , qua
in hborando
'^
cU ingenuitate , Lugduni in Batavis mihi ohm co-
!iis quod in pnparatione defideretur enucleatio
fecun- gnitd nufquam fuftmuit profiteri. Meditatjones
Jiquoris AlKaheft, cujus unius minillerio,
,
debit^pi hic eonftan- quidem fuas de fubjeSo magni operis hmcindc

dum //f/wo«'»Mw , Mercurius
proponit. fed quas nemini defiderat obtrudere.
tiam addifcit.
LXXI. QuffdeWagnereckiiartificio infpergii, mihi qui-
ôhannes de Monte - Snyders in fua fj^tedicina dem fere perfuadent .Wagnercckium in progreflU
potinTimum agit ut mctalla per mine- operis viam,fed principio non fa-
redam inftitiffe
finiverfali id
hoc eft ut impurum eoruudem tis folHcite purificalTe materiam , atque inde fecu-
raha deftruantur [ ,
fulphur , operi noxiutn rcmoveatur ] &

poft de- taminprojedione infirmitatem.
ftrudioncm ope butyri ReguH Antimonii revivif- LXXV.
ftatum & vitam meHorcm. Dcftruit au- In Nucleo Alchymia,lrend Philopont Phtlaletht via
cant , in ,
tem eadem pulvere illo folenni Paracelfico ( quem illa quam calcavit in Imroitu aper ,o ipfius antecef-
,
'verhnas adole vocant qui rccipit tartari partcs for Pliilalethes , aperitur , muniiurque uberius.
)
Hanc autem longoque
duas , nitri quatuor, fulphuris ofto. Proceflum to- initio operis, mille faftidiis,
tum,'ex ore Monte-Snyderi exccptum gr.iphicc obfeptam efle labore , non potuit diffiteri primus
m Sccreîis luis jam ih Pliilalethes.Sedfi quisfemel primos inhac viapro-
deHiieat Kenehnu^'Di>'h&its
fcripto pofthumo luci publica: cxpofitis.Et quidem
grellus feccrit falutares,in praxi poftea finc magno
Monte-Snj- fudore verfabitur. Interea varia addidit ,hic /r<-
vereinter adeptos cooptandum ctle ,
celeberrimus «<£«i diligentix fingularis argumenta , ut : «nj //ir«

deritm piurcs exifti-nant , inque iis
Aquisgraiienfium Medicus, Dn. Blondellas, qui mihi tJêrcurti in pro)eUione non decedere nififrupulum
fruftilfumauri ab eodem Aquisgrani confectum una jtnum ; id quod facileoftenderit , non efte tantum
communicavir,addico oculatorutn Aurifabrorum, aquo& humiditatis , aut ficum arfenicalium in
qui metamorphofi adfuerant teftimoaio. Egn qiu Mercurio quantiim Aufiores quidam pridicant j
nec quicquam tJ^tente- Snydero per me nccami- ,
IteM pondus /ovis tingerido crefcere-> , exclufo aert^t
cilTimo Blondello detratlum velim putarim Ar- ,
^f.i inporis eJHsantea continebatur Solem fiffusa tin- :
Mome - Snydennit- fed vix iiiira Vifum fil)i aihijje in vitrum alhum, quod permi-
tificem quidem elle ,
noro illo procelfu veftigia Antiquorum in magno /ium filiis metallit pondus folis expediit , non tolo-
Opere fignata elfe fccutum , utcunque particu- rem , circ.
lare quoddam fortatTis naturae hoc pado extor- LXXVI.

.ferit.
La vera 'Dithiaratione di tutte le methaphore^ , /t-
...•,; LXXII. ;)lH'^'-'; tnilirndini , & eniit.mi , degl" Antichi Filofofi AUhimi-
- Fonsfontium Arc ani Naturg aperti , queiti Jtiv- ffi &C. per Evangelifiam Quattramt Venctiis A.
,
t^mus Germanus anno MDCXXVUI publici ju- MDLXXXVII excufa vix aliud cft , quam perpe-
ris effe volait , fic fatis aptc , ex difciplina
Vcte- tua in fpurios itcuH ipfius Chemiftas invcfiiva;
rum fe expHcat , a deo ut
,
non di gculter credam pauca cnim de vera mccallorum natura Philofophi-
intima Artis penetr^lTa~eI3em]£atuilIe id quod ; corum .attinguntur , ea non quidem inutilia, &
& ipfe non obfcure pra: iîêxi. Johannis Othonis fed ad conciiiandum in magnoopere iumen parum
Helbigii fcientiae Chemici , Introitu in veram , & profurnra. NuoVa minera d'Oro di Flatiio Girolami,
ifiauditam Phyficam , aliifque fcriptis Orbi literato Venetiis A. MDLXXXX. edita , in co prxcipuc
oftentata: fanfiam,
magnifica efle
ciim ampla , & vcrfatur , ut majeftatem , veritaremque Artis Che-
ccepiffet oppido imminuit Amnymus , retexendo
,
mic3c rtrenue vindicer, id quod etiam difcrte,eru-
Arcanum fecreti ejufdem fyiftbotam.r?j alien'/t tej]k , diteque cxfcquitur.Scriptor varia:, vaftxque lcCtio-
iii fentcntiam hanc Lzzimm EJentia Salty^ , qug l nis , ncc a rationibus Philofopho dignis imparatus;
Antiguorum unanimi de_ Lagidg.ii{?iniotU riequJ- qui tamen operipra-xebs vix manum admovit ipfe ,_
-quam rcfpondet , licet eorum nonnulli .inqlJe »is contentus dignitatem Artis primaris pro virili
A/«ritf«Hj videripodic iftuc colHneairc , eum aliud propugnaffe.

prorfus intuens ita fcriberet:.Af<j;e>-i<i hicti ReXttn.. .LXXVU.
.('•. obi-.;
teeft ,immo atecavitur.
'ol^ .^> LiiS: ohnuhi/ata fuaprejiatura_refulgeris, de lapi-
o. LXXIII. '
de Philnfophico ( cpcmÂnonymus vetuîor verfn
_The«dnrut A:/««^.awKi epift ola , dc ejuint^ efle rifia Italico cxpredit recentior Anonymus illuftravic
,
J^mlSfmlQtiiOi. ,> aa
^tkilsjjifimmk ad lllUlircuJ Archiatrum i>ii^m»ii-
illurtran rvr«.iiijn.uuii Britanni- vwnmicmjiiib
commentariis , Venetiis A.MDCLX ) pau^-ia
vcncciis, n.iviL>L.L^. paucis yûi-
qui- l
cum , Edmjindtimîchinfoit , gx' muhis jbidemJJ- denTje4.gffica£ii2i]s_ aphorifmis_docet . fe plenam

ff
gnatis ve ftigiij i: olligitur VemsJiii£ contrayeriu Arti^cognitionetna(IecutunT_ d|e ;
quani tam en_ex
/^Ma gifteî Phr ofbphici polfelfQr? fed ita peramba-
i ^nfhetudin^ Amfiûmj^:_celatjmul 8c hmul rg- ^
I, ges & ut circumrp eûnri^
di venjada hicedit , velat. Breve Teforo Alchimiftico fo/ephi Marini, Ve-
iij5>Eortear73uLut^(eno^^ loqui tuj[,pof- neciis A. MDCXLIV, evijlgatus, hiret in particula-
//iitinteraQ fcere.tJgflugê nimut iacent, iiitelhgeD- ribus,ceu vocant,iisq; maximam partem incertis.
u dafuntjûa; prolixe^^rt âg.^ <S^%30CX VU. Xcqa. & exfjpedationi tton refpondcniibus. Ncc aliud
." fcri
Lib.i. Sea. I. Subfe<a.n. yj
fcre judicium fercndum de Lapidt lydlo Natnra arfenici Mercnrius (
qui non di.ficutter ellcitur ^
ylureji , quem fcripfit A. MDCLXlX.Ser/imontins. nihilo gencrofior eft vulgari . quicquid ctiam dc
Laudatior fHjlinus Pufievinec,qm licet priEcipue fty- Lnp. Caligula: cxperimento tradac Plinipu. Etfi fe-
lum adverlus SophilUs convertat, circa finem ta- rio itaarbicratur C/. G^miim , cur non pcrflint in
men de vericate Magifterii
opufculi , & vertibulo Opcrc cri.ini a morte RegiriE Poloniae.-' [ cui ma-
,
Operis fobrie & ex arte diiferic.

,
num in opcrando locaverat ] fed niinirum arfeni-
LXXV 1 1 f. cum & Sibyllx & Antiquorum aliorum defignac
, .
Ludovicus de Comitihus, variis fcriptis Chemi- non fugax illud minerale fed et.â-^vt%lv Is ,hoc eft , ,
cis inclacus,& Veneciis mihi olim familiaris, mulca mafculum quiddam quod Meicunum five vulgi.fi- ,
mecumdcfecrecoHermecico difputavic, candide, ve corporum cogat in obfequium.

humanicer , dodeqiomnia, fcd ex quibus camen ex- LXXXL
fculperenon licuit, ip.siiulcra cheoriam in lioc ge- Jn infinicum propemodum excurreret diflerta-
nere procedilTe. Acccdtbatjam tum Viro optimo tio , fi vcl ad o I
nes qui fecreta ejufmodi pollicen-
fatale malum,C3:citas,abrque qua fuilfet.medicatio- tur, fe fe difttinderet vel una latro-Chemicos, ,
nes fuas forraffis ad optatam provexirtec metam. HanmannHm, Libavium , Schroderum Be-
Crolliuw,
.Liquorem Alkiihfjl vifum fibi aliquando profelTus qutnutn, Glaubertm,(J^ ir.fiehtumy Zvvelferum , Rot'
eft, fed aliena manu prxparatum, adjiciens,enchi- fncium , (jlaferum , Fehruariumy &c. compledetur :
refin ejus laboriolitTimam elTe,prxparari cx Mercu- quorum indufhiam ut in fua palarftra laudabilem ,
xio duici vel trecentis fublimationibus fatigato, & merito commendamus fed una pucamus hos om- , ,
poftincella tandem in liquorem fatifcencc:cotam ncs plus temporis cnllocafrc iaextorqucndisnatu

conficiendi legem a fe communicatem e(Te Dn. Fai- rx pcr violcntiam fuis dotibus qnam in genuina ,
^f/.Ducis Neoburgenfis Archlatro, eumqi in eo ejus virtuce modefte & fuavis ter clieicnda.Unde
efle, uc rem experimenco permittac. fatis appolit^ Sendivgiu» : Si hodie, iuquit , revi-
L XX I X. 'vifceret ipfe Philofophorum Pater Hermes , & ffthHis
Petri Arlen/is de Scudalupis opus fertnon prs Cc ingenii Geber , cum profundtffimo â^jmur.do Lullio ,
levem in his facris experientiam , fed ex qua ni- nonpro Phtlofophis, fed potiks pro difctpulis a nofiris
hil adeo hodieproficies ita Parentis experimen-
,
Chemifiis haberentur ; nefcirem tot hodte ufiiatoi de-
ta caftravit filius, fucceflbr imperitus,de quo di- Jiillationes, totcirculationes,tet calcinationes,^ tot ali*
fertiiis fcribit celeberrimi Dan. Geora. Morhoî innumerai)ilta Artidnrumopera, ût ipforum fcripiit
Polyhifior. G, Clauderus msthoduin confij.iendic Ti nUu^ hujiu ffcuii homires invenerunt , Qr excogitarunt.Vni-
r& Vniverfaiisjion ita^ridem fgxiîo^ônfigna- <«'» ttintitm nobis deefl , tjtiod ipfi /f- , ut idfciamus
yit,d odo^qmdemjljOj^& candido, fed ciJm certam cerunt Lapidemfctlicet Philofbphorum ,feu TinUuram
,
argill£j£eciem pro^nuino Ma^^ Phyficam.

agnoIcatTm encem cabula: Sma ragdin:e nonfa tis 11- LXXXIL
quid6~anecutus^ el^videtur. Nifi forfan cTederc Coronidisloco id unum nunc reliquum eft , uc
oporteac , Virum celeberrimum magis adeo ita Quibus^culiaris Numinis stetrd^^
fcripfiffe , utperitorum experiretur judicia quam ,
nam hanc nudam Tpedare dedit . pec uliar retianvg ^
ut ineam fc conftanter ingredi fenceniiam teftare- fanfiimoni a vicg C£teris m ort alibus prseluceanc . //
tur. Ad fummam, quicquid ex iftiufmodi argillis memores dirarum Philofophicarum ,fi cuiquam in-
( quarum
non paucas ad examen vocavi ) expri- digno Eleufinia hic facra aperiant. Audiacur !ô-
mitur , vel fugax eft in igne , vel cadaveris inftar farium Philofophorum : Qui reveiat, , inquit , fecretum
non permifcetur fed obiter cantiim
metaliis fufis , Artis , maledicetur , ^ morietur apoplexia. Nec mi-
incumbit, quod contra ingenium veri fubjeSi effe tior LuUitu in pradica: Sub anathematts poena, in-
quivis animadvercic. quic , prohiberis , ne alicui difcooperiaj , nam a Deo
LXXX. malediûteji ,t]Hi difcooperit. Etideo 'Philofophi fic
* %ta^ni Philofophorum Arcani 'ReVetato r nuper celaverunt , ^, Deo dante^ , celabunt fuiuris tempori^
adeo Geneva: in hanc fcenam prodiic ; fe d pauca hus. Itenm Lu'lius inTefiamento novijfimo.- Nethe-
ita revelac »uc ledtori vericat is avido ufui. aut Juci y^«r«;«, inquit, indignis dilfrfas, ne Deus judi-
efle poffin t ; quin & habet aliquid rhapfodix fimi- ciumate depofcat.. Tandem &/dem inTheoria.-ju-
le , undeledlionem ejus tyroni puto infrugiferam. ro jft^«,inquit ,fupra animam meam,t^Hodfiea revelei,
Icon Philofophiit Claudii Germain novo inftituto ad damnatus es , nam a Deo procedit , ei debetur. Eo- &
Mercurium Arfenici , Canquam facram anchoram dem modo fulminac Aûarium Sapientu^ru : Si,
confugic , illo in fubjeSo cerrum Arcis magnac inquic , cuitjuam indigno , aut impio Arcanum rt-
principium latere exiftimanS' Nobis aucem ifl:e veiaveris , ttterna fatHtis facies ja£luram.
Taniura.
Tom. I. £ 3 SECTIO
J4 Bibliothec2E Chemicx Curiofx
SECTIO SECUNDA.
Veritm Alcbemia, atqne Lapidis exiBentia^ ex
Argttmentis pro contra aUatis , Experimentis &
varits , immb Jurifconjultornm yndiciis^^comprO'
hatur.
SUBSECTIOPRIMA
2>f Lapide Vhilofophorum Dtjfertatio , ex Athanasii KircheRI
e Societate lelu cÎmdo Suhterraneo
delcripta..
CAPVTPRIMVM.
12«^^ j^t Lapis Philorophorum , quidmm Elixir feu Tmclura Philofoph:ca , ^ an ejus
ope verum 6^ naturale Aurum arte produci popt.
I X ullum in Phyfiologia argumen- iegam vocant. Quarta fententia propria Alchy-

tum tot tantifque tamûe acribus
, ,
miltarum efl Chymica aurum non lo-
, qui arte
Auftorum velitationibus exagita- lum verum j & genuinum,led & naturali multo
tum tanta opinionum varietate
,
nobilius exccllentius
, puriufque produci pode ,
difcerptum, ( quibus mtricato opi- exiftimanr. Nos media via incedentes , neque
nionum fune fefe nunc in hanc.nunc ;^vnmiiu^ «Jwasuiov , neque etiam eo modo id
in illam partcm trahere, lite inhanc ufque diem fieri , quo Alchymift^ illud produci pofle exifti-
pendente , contendunt ) quam hoc de Chryfopoeia mant, allerimus. Quod ut oltendamus , primo de
thema fane curiofifrimum reperi. Ego fane ultro Lapide 'J^hilofophieo , circa quem totus cardo con-
citroque fingiilorum rationes penitius ponderans, troverfiarum verfatur cujus ope metallica corpo-
,
quid fentiam eo quo par eft candore aperiam. ra imperfeda ;n aurum vel argentum pro medici-
,
Quod dumfacio.non cum Pfeudocliymicartris runa rubri vel albi ratione tranfmutari , tingi
, , &
di &
illiteratohominum genere fed , cum Philo- per projeftionem in infinitum multiplicari polle
fophis mihi negotium efle Lellor , fibi perfua- aflerunr.
deat.
"Quatuorprincipales circa auriferam Artem fen-
Lapu Thilofophorum.
tentias reperio. Primaeorum eft qui Cliryfopceias Lapis Phflofephorum definitur ab Alchymicis, ma-
Artem a.îwx-nv putant. Secunda eorum qiiiex Mi- gnum myfterium & univerfalis mcdicina,
in arte ,
neralium mctallorumque glebis arte feparant qua; non modo corpus humanum validum in fuo vi-
quam vocamus, de qua nulla eft pror-
metallurgiaTn gore confervat , lifumque priftina: fanicaci refti-
fus difficultas cum ifiiufmodi aurum ,argentumq;
, tuit, fed etiam mttalla impcrfefta depurando , de-
primiimin humanse negotiationis commercio lo- coquendo, nativum colorem miniftrando adfum-
cum merito obtineat. Tertiam fententiam Theo- mum finem , quem natura intendit , brevi tem-
logi potiffimum tuencur , qui aflerunt aurum qui- poris fpatio in purum aurum , argentumque tranf-
dem poffe prpduci quafi verufn , quod tgimen pro mutat in infinicum mulciplicabile. Mh calem ei
verononliceat vendereiquali prctio , quo verum definitionem atfignant Lapis Philofophorum efl pu-
:
venditur neque in Medicinis illud adhiberelici-

, riffima , fixa , fimplicifTima fubftantia metallica ,
tum eire.quod nos impofterum Sophi/Iuum appella- qua; fupra metalla projefta infinica quanticate, illa
bimuSjfitque, ciim auro U argenco aliud quodpiam in verum aurum aut argentum convertit , & huma-
metallum converiiens adjungitur undeperartem , num corpus in fuo vigore confervans: vel qui me- ,
tercium quid refulcat,& fnb auri nomine venditur, talla a natura fumme depravata, frequenti folutio-
eoquc Collybifts ut plurimum utuntur , quam & ne ad fecundam generationem perducit. Hoc alii
Etixir
Lib. I. Sc£t. 11. Subfe6t. I. yj
Elixir vocant TinBuram qua: omnia mctalla
; alii ,
cant omncs tandem fingulos fatuos, & ignaros
,
in aurum argencumque fubftantialiter tingit , ita rerum intitulant: & cum dere convenire non pof-
ut fi mare forec Mercurius illa univerfum.fuperje- ; fint ,invicem innumeris conviciis opprobrio-
10 fe
<Sa lapidis benedicli , ut vocant, medicina , illud fic filque nominibus, canum
inftar fiviunt, ut pro- ,
in aurum, argentumque pro lapidis rubei, aut can- indc vcritatis indagandae loco non nifi convicia ^ ,
didi ratione tranfmutatnra juxta illud Augurelli: ,

fconimata calumnias , & maleferiati gentis op-
.
probria audias.
Jpfius ut teniii projeila parte per undas
Non minoreft dew»4rm'iedenominatione diflen-
K/^fuorif , argentum fi vivumtuncforet Aeûor
fus Nonnulli Scoriam ferri, quidam Salem auc
: ,
Omne vel immenfum verii jnare pojfet in aurmn.
Alumcn aliqui Magnefiam , Cadmiam , Chalcan-
,
Itai dicunt Ifaacus HoUandpu , Paracelfus , Vil- thum non dcfuerunt , qui Arfenicum benedidam
:
lanovanns quibus dici vix poteft, quantum fe rcfte

,
hanc materiam elTe adeo firmiter fibi perfuaferint,
* fentientium Piiiiofophorum ludibriis fannifque ex- ut de eo iliud SihylU indigitatum velinc , fed & re-
pofuerint. Qiidd vero merum figmcntum fit infe- citemus verfus , fic autem Sibylla dicit.
<juentibits amplirtime dicetur ; ut proinde haud in-
congrue , uti ex definitione patet, lapidem tnyfte-
rium dixerint , cum revera totus , & fenfu , & re
A< AotTmi -^ TK AotTfx, >icf^ ilmv x<Paiv» rx mvn,
myfticus dici pofnc, veterefque Philofophi, pror-
TS Tmvroi; i^,' "ift&fjiS iKXinvTxîg hin Sls^ oKTca ,
fus aliud per iftiufmodi lapidem , £/t.v«V, Tindu-
Kou 7f e~f Tti/(? JixaStf , triiu y iTTTx yvii hiTXi hui
ram intellexerint, quamidquod moderni Alchy- OvK «^vtjT®-, ioi} Sî>if OTtp' SjUoiji az<pi>!i.
mifix fibi imagiiiantur. Mirum & illud cft hunc ,
omnium pene rerum fimilitudine defcribi: hunc Quaj fic interpretor.

enim vocant Coslum, Chryfofperma, Semen auri, Ter-
Sunt elementa novem mihi,fum teirafyllabos autetn,
ram henediBam, A^nam vivam,^(juiim vitie, Sigillum
Percipe me , prims. tres fyllabA efftciuntur
Salomonis Jgnem naiur£ Lac f''irginis, nJMercurium
, ,
Ex binis omnes elementis , catera refa]i,t,
Philofophorum, Draconem Corvum Lnton, , ylquilam , ,
In reliquis ,tjuorum funt non vocalia ejninqus^,'
Elixir , omnium morborum medicamentum , de
Totius numeri bis funt hecatontades oHo ,
quo qui bibit non moritur & fimilia partim ridi- ,
Et ter tres decades cum Jeptem ,fi fcieris 7/>e_/,

cula, partim irreligiofa qux omnia , ne tot nugis ,
2\{o« te , <juapottor , Sapientia Diva latebit.
diutius immorer vide in Hermetem fabulofum, ,
Trevifanum Ifaacum, tJôrienum fiditium, Lullum,

,
Hifce Verfibus Cardantts , Ronconetus , & Para-
Paracelfum, coercrofque Arabes in turba Phi'ofo- celfus , primam lapidis materiam divina quadam
phorum.Ut vcro adduda Chymicorum de Lapidz^ revelatione per Sibjllam indigitatam aflerunt
Philofophorum didenfio iuculentius inrelligatur, pri- aJiamque non effe, quam Arfenicum: 1 (X.
mo de materia Lapidis vere mylleriofi deinde de ; Ratio quia Arfenicum eft tetrafylla-
,
?
100
modo eum conficiendi , dicamus ex quibus haud ,
bum , & novem literis conftat. Hanc <r 200
dubie propofita: Diflertationis vericaselucefcet. vero frivolam conje<fturam elTe hinc i 9
Naturaexquatuor elementis triagenerat princi- patet ; quod Sibylla non de materia V 50
pia , Salem Sulphur , & Mercurium , atque ex iis
,
iapidis fed de nomine Dei myftico,
, t 10
fimul debita proportione junSis metalla genera- hoc loco , uti ex contextu Prophetix X. 30
re , arbores producere , animalia gignere , & ubi patec, locuta fit. Unde ego penitius 70
ad terminumfuum pervenerit ,tanquam ultimo fi- oraculi fenfu expenfo , ibidem Sibyl ¥ 50
ne jam adepto, ce/fare. Quxcunque enim fub Lu- lam fub allegorico , & asnigmatico
na; circulo continentur, in tria diftribuuntur ge- numerorum quem Grxci calculo
560 «'«tt-
nera ,non plura ncc pauciora triplici regno di-

, , 4'>!<?'<oM' nomen Chrifti indicafle repcrio:
vocant ,
ftributa, Mineralium , Vegetabilium, Animalium. nomen videlicet "AvS-pww®- ©iof homoDeus fivc o ,
In hifce tribus Natura fuum fibi imperium vendi- Deus homo. Jam utrum ita fic videamus. Primo ,
cat , & iis agit movetur , operacurque , ut fiquid

, dicit ,funt elementa novem mihi , & totidem lifers
aliud extrailla quaeras,id verius tM'L'ro/'»4 , quam reperiuntur in c «k^-pwzsroj ; habet & idem hoc no-
in Natura: imperio quccrere cenfearis. Ad natura: men quatuor Jyllabas : tres fyllabac erticiuntur ex
itaqueexemplar veluti prototypon attendere de- binis elementis C^tera reftant tn^ , xv, B-fu, woi;.
benc AlchymillaE , utfinem fuum confequantur.Nam retitjuis , id eft , ©sof. Smt autem horum <ûin-
uti in pracedentihus diximus nifi communcm omni- cjne non vocalia ; videlicec in allumpco nomine
bus metallis materiam airumpferint, ad magnx Ar- «v9-â)7r@- confonantes quinque 70
tis opus perficiendum nunquam aflurgcnt. , Vjfijp, 1'sf. Numerusvero, qui in- j
ct I
Quaeritur itaque Quajnamfic admirabilis illa ,
de rc[a\ta.tfunt bis heeaiontades
,
'.
v 50
Cliymicorum materia , ex qua tantos venantur au- oHo , id eft , 1600. & ter tres deca- 6
9
ri , argentique thefauros ? In hac materia deter- ê/, i. C.90. ciim^. adeo uttotus | ^ 100
minanda utiexplicari vix poteft
, , quantum inter numerusfit.id^y.SiitaqueoacSjiw- j
u 3oo
fe audores rum re, tum nominc diflentiant , ita wo? eeo; in numeros refolvatur, I tt 90
vel ex hoc ipfo capite Artis incertitudinem fac habcbis eundem fere numerum, 1
70
fuperque oftendunt: velenim unus vcritatem at- de quo Sthylla loquitur , ut in « 206
tingic, vel omnes fimul. Sed ficuti illud incertum margine patec 1674. 'A^ranjtov ve- | d
9
eft , ita in pofteriori vericas tot contradiftionibus ro refolucum, nonnifi 560. eon- |
t
5
involuca, locum habere non poteft. VtUanovanus tinet, qui numerus oraculo «viffT- j 70
infeftatur Lullium utnimque impugnat Paracelfus; , 4'ti4>««' quantum ab oraculi ver-
1
1 s 200
hunc Libavius , omnium bipedum quadripedumque bis dilTideat , quis non videt? -
nequilTimum impoftorem intitulatjomnes vero re- Sed haec Tmî^y^ 1574 '
liqui concra Libavium infurgentes , Sycophantam Sunt alii, qui ad Lapidis materiam bufones,capil-
livore plenum mordacitate Satyrica eftcrum vo-
, losjovorum putamina, & ncquid turpitudinisde-
Tom. I. E 4 fit,
)6 Bibliothecx Chemicje Curiofx
fluorem mendruum , aut fanguincm humanum, que quicquam ad Lapidis fabricant conferunt mi-
fit,
mumiarumLjue condituram alTunuinc. Quidam tan- nora mineralia uti funt falia nitrum , alumen ial
; , ,
plums, &c. tum quia eorum produftio cum argen-

dem in terra , aqua , aere , in fiabulis, ac latrinis
ti vivi generatione in forma,natura> & compolitio-
inquirendam elTe cenfent & quamvis fapientio- ;
allego- ne differunt tum quia unius fpeciei una eil natu-

res harc omnia de fale ubique repenbili fub
:
debereputent multi tamen, ra, Sc feminisproprietas , ex qua producicur ; ac-

riaquadam intelligi :
uti ex operationibus cedit, quod metallicis corporibusplane contra-

Uii Bacon , fiib reali fenfu ,
ria quoad naturam reperiantur falina enim cor-
ejus patet hic accipiunt. Qiii camen propius
;
;
funt qui Sulphnr & hydrar- pora metalla corrumpunt , rodunt , & deltruunt ,
acce dere videntur , ii ,
^yron propriam apidis maceriam alTerunt. Sed &prout fixa,aut non fixa , pura ,aut impiira fue-
^
concordant
"
dum nonnulli rint , omnia in nihilum redigunt , & quo fubtiliora
ne fiquidem inter fc ,
fulphur & hydrargyronminerale, quidam illud

,
eo magis metallaa.fuanaturaalit.na reddunt,
funt-,
quod l^hilofophorum vocant , incelliguiit & in ;

illorumque humidum innatum,in quo lapidis fecre-
hoc plerique celebrioris nominis Philofophi con-
tum latct , comburunt. Unde quicunque aquisfor-
veniunt. Quid vero fit Sulphur & Mercurius Phi ,
tibus, & acutis , caeterifque corrolivis metalla in
lofophorum, paulo poft patebit. Qui vero Sulphu- materiam primam re vocare conantur,5/Xr;'^« faxum
re, Mercurio vulfrari lapidem fieri polfe fen-
& merito volvunt,cum prorfus heterogenex natura?
tiunt, fummopsre hâllucinantur. Quamvis enim
abiis.ex quibus Chymici Lapidis fabricam mo-
immediatenaturamimitaiiconentur;occultosta- iiuntur exiftanc ncque fulphurca corpora quid- .-
menNatura:motus,proceflus, femitafque incom- quam ad rem faciunt cum lemper inficiant , de- ,
prehenfibiles uci ignoranc ica in perpecuis quoque ,

nigrenc , & corrumpant. Cum icaque merallis fint
tenebris hxrebunc. concraria, quoniodo medicinam metallis falubrcm

Qui denique argentum vivum ,& fulphur, quam prjeftare polTint , non video & tamen vix ab ullo
:
primam mecallorum materiam audiunc elTe deco- fere Audorc proceilus artis ut poltca vi^debimus. , ,
quunt, meritooleum & operam perdunt cum ar- praslcribitur in quo & falia , &
imperfeda mctal-
;
,
gentum vivum & fulphur ex quibus aurum & ar- enim

la non ingrediuncur; funt prarcipui vel ipfo ,
, ,
gentum gcneratur non lit ex mente Chymico- ,

fatente Paracelfo lib. 3. de Natura rerum, tJôrm-
rum , illud vulgo , cum illa duo fuam perfeaionem l&s meiallorum hoHes o7nnes acjux fortes ,omnes atjuA ,
graduum confecuta fint argentum fiquidem vi- regi<t omniacorrojiva om/iiafalia, Sulphur crudurn,
:
, ,
vum,fi vel minimo igni admoveas fugiens tenues Antirnonitm tJêrcurius. Salina ^mppe corpora
, , &
quoque antipathiarn fnam , vel in hoc oji ndnnt (juod ornnt»
evanefcit in auras atque mixtum ,
fecerni- ,
tur adeo ut nullis clauftrorum

,
repagulis ftringi rnelalla mortificent calcinent , corrumpant & tn ni' , ,
polTir. Sulphur quoque igni appofitum in alias , & hilum redigant,. Sulphur virusfuim furno ofiendit ,
alias formas convertitur cum tamen amborum eonempe Fenerifuam

,
albedtnernfujfacaf, dr ex coiore
ut Lune ,
conjundtio ad finem ufque digeftionis in genera- flammeo aiham reddit metaiiis 'Vcro albis , ,
tionemetallorum fit neceflana. Saiurno (r UMarti ,fubiaio candore ruhedinem fub- ,
Fallunturquoque quotquoc in Marcheficis, Tu- fufcam inducit : Aunm qttoque ex attreo calore ni-
,
tia, Ancimonio, Arfenico, Auripigmenco//i;5<^m grum^ (^r deforme reddit: Antimoninm iis , curtu ,
illum quarrunt : Sulphur prorfus infepa-

cum in iis quibus mifcetur metallis fiimo fuo naturatem coiorem
rabile fic quod tamen ulcimate refolvant , fepa- furripit aiiofubsiitnto : Mercurius ftne quo tamen^ ,
,
rentque, nigil unquam efficient adeouteoadi- ,

nihilin magno opere fit , metaiits rt.ixtus in amaigama
dis fpeciebus Mineralium feparato.reliquum abirc foivitur , fumifui tyranmde ommafragilia, (^ imraal-
in pulverem necelfe fic.Qui vero in vegecabili na- leabilia reddit , caicinat. , cr dealiâv • hic potijfimum
tura lapidem quirunt , hi prorfus a Schola Chy- pemiciofus hoflts efi: Nammox ,ac Merctiriusperti-
micorum eliminandi func , ciim fingulse rerum cd ferreAiiiitus fuerit , periicamnon fecus , acVitrum
Ipeces in proprio fuo nacurx gradu generacione frangibiie reddit. Saturnus feu ,
piumbum aurum dif-
perficiancur: homohominem ,bos bovem , planta rumpit , invaUdurn reddic jlannnm^

deformat., ^ ,
plantam fuse fpeciei. Fruftra itatjue laborant,qui ex quoque omnia metaila dura ad maiietm im-ptafa- , &
vino uti Lutlus lapidem confici pofle putant ;
,
ctt. Quid itaque ad Lapidis opus conferre polTinC
fruftra qui ex humano fanguine aut unna ,

" "
aut tot hoftium fefe invicem interimentium ftrages »
ovoru T) tertis , uti Rogerius Baconus : ftulte enim in quis concipiet ? Quod vero nonnulli Vttnolo ucan-
natura qua:ritur, quod in ta.nont^ -.nonenim de tur intantumeoutuncur in quantui-n x.eis cor-
, ,
sfinis uvii nec de tribuiisficus coiiigt pojjunt.

,
adeo ut Vitriolum nihil aliud
pufculis refertum eft,
Toto itaque coelo & contra Naturx diSamina ,
elTe videatur quam cuprum liquidum & aquofum:
,
crrant male feriati quidam Alchymifta: , qui quamvis ex eo folo tin&ura ficrinon poCfit nili ,
cum
Lrtpidem extra propofiti fui fines in nefcio qui-
''
bus rebus incongruis , dilTimilibus , heceroge-
^ '
eipurilTimi Mercurii fubftantia
fulphure jungatur. Ciim itaque ex hujufmodi La-
ingenito fuo
neis quserunt ; materia, ex qua Lapis conficitur, pis obtineri non poffit , ratio fuadet , ut Alchymi-
lapis mineralis natur^ fit oportet : funt au- ftsE , fi Lapidem conficere velint , materiam ali-
tem mineralia alia minora , majora alia. Minora quam accipiant, inquatria principiafine omnila-
funt, qux fineargenti vivi additione producuntur: beinveniantur : Qua: qualis fit,& an daripolTic,
ut funt lapides , falia & corpora pure fulphurea. , examinandum reftar.
Majorafunt.qui exargento vivo conftant,quorum Metallorum genefis aliunde non procedit nifi ,
alia malleum uti aurum , argentum , xs

,
ferrum , , a Sulphiireo Mercuriali vapore qui pro ratione ,
plumbum.ftaunum, fuftinent: alianon fuftinent.uti terreni , aut Matricis purx aut impurse Metallum ,
Antimonium, Magnefia,Marchafita,diverf3e pyri- nunc purum nunc impurum producic acque hunc
, ;
tum fpecies , quse" licet Mercurio imbuantur , is vaporem femen mecallorum dicimus. Eft aucera
adeo tamen male contemperatur didis corpori- 5«//?^«>- duplex , uti & Mercurius Innatum , : &
bus , ut figi nulla ratione polfic , ac proinde ex adveniens Innatum Suiphur , quod & vivum di-
:
confequfenti materia Lapidis efle aon poflunt. Ne- citur , ac fioiul cum femine confunditur: atque hoc
ipfutn
Lib. I. Se6b. 11. Subfeft. I. ^f
iprum efi:,quod metalla f)romoVct , matcriam di- feparatuf. t4oc vel ipfi Alchymiftje f "cntur^
iiti
fpofitam in aurum & argenrum eonvertit, nifi ab

,
mulci quidem quarruht , patjcifrimi ihveniunt , auc
advenieate aliquo alio obruatur ;& ut diximus , ,
fi invenerint pra:parationes tamen, idertiprd»
,
nihil aliud eft ,

quam vapor ille puriifimus , & portionem in Lapide conficiendo debicam ignOr
igneus ,
mercurium habeti Ad-
qui vim coagulandi rant ; &
tamen omnes fatentur , ex hifce foltint
^tfx;V«jver6,fiveexternum/«.'/;âr, five minerale tncdicinahi elici perartem,in quibus habitabie
in (uo Ndturs ftatu jam confticutura, grolfum foe- , potentialiter per naturam & in quibus perfedtid ,
ûlentum ,aduftibilc,un(5uofum juc, tantumabeft, purx materis adcoque omnia metalla rcperiun-.
,
ut mecallorum perfcdionempromovcatjUC pociiis tur. Ex quibus aperte colligitur , illos fuppone-

aduftiva fua qualitace & nlole fua mirum in modum i-e illud, quodincercumeft, & in inacceflo
Natu-
impediac femen vcro innatum purum, fi purs ma-
;
r^ gazophylacio adhuc latet abfcondicum fubje- ;
trici fuerit concredicum , id eodem in locopurum 6u;n inquam infinicis adhuc diflicultatibus, nec-
, ,
etiam mecallum finelongo Nacura: labore , miro non contradiSionibus intricatiim ,perplexumque.
quodam magnecifmo gencrabit * fcopura
natura: Sed ut ad materiam paulo ante delcriptam rever-
fuum aflecutum , dum id facit , ad quod femen or- tamur qufero i quajnam fit illa nacura communis ?
,
dinacum fuerat. At contra, fi femen hoc in matri- refpondenc efte materiam alteratam ex diverfa
ces impuras variifûe terreftrium glebarum quif- complexione , acdigeftione SuIphuriS , & Mercu
quiliis contaminatas inciderit , fecundum majo- rii refultantem* Qiijero , ucrum illa commixtici
ris , minorifque impuritatis gradum metallum, < fit Sn/phurif, cr Mercurii mlgaris , utrttm Phtlofo-
aut ininerale quoque nnnc perfetSius motlo im- , , jam fibi aperte contradicent, cum
phici f St priu-s
perfediiis producet uc fuo loco fuse deduximus.
, Lapidis opus aflumi debere minime ccnfentj
jlla in
Sivero in gcnefi terreftiis , & aduftibilis fccculen- SipofiertM ^ Qtiiro quidnam fir iftiufmodi ûlphttr^
tia fefe ad nifcuerit , pro fcecum c jpia , ^waVjo- & A<fercuritu l^hilofophoriim-^ ? Dicunt efle primam
iiinm marchefitam,pyrhern , aliaque non dudhibi-
, metallorum originem , atquc adeo apertum circu-
iia mineralia gignet ,qu3B quia Ac mercurio parti- lum Gommittunt notumque per ignotum defi-
,
cipanc , liquefieri quiiem poflunt, ad perfcdio- niunt. Qucro icerum ^wowoô iWdtfeparentur ? Re-
nem autem a Natura promoveri non exiftiman- fpondent a forma corporum imperfedorum , quse
tur. Sin autem fulphurez faces pauca: , & fubni- jam in ftacu fuo confticuuncur,
informam aliam»
grs fe fe commircuerint , & Mercurius non facis quae eft auri. QusEro ^«owoaô in
formam auritranf-
to&.\x%j\.\txii,ayienttimvi'\}tim vulgiâcz. Sed fi ice- mutari poditj cum imperfeftorum corporum forma
ces malr, mali faporis, & foetidsE necnonvirtn-
, aurum nonfit,nequeetiamdare poflfitquodnon ha-
tis debilioris fuerint , illiB Mercurium inficient bet aut fi per femen id ficri dicant,quoinodo illud
i
iIiudqucfr3giIe,ponderofum,luteumque rcddunt, femen per tot digeftiones îgnifLjue tormenta non

quod uti non bene coagulatur ira quoque in , penituis deftruacur Refpondent , formam hanc
\
/7/«w^K;» degenerar. Si vero fulphur fnalum fiierit, educi ex potentia materia: in aliam formam auri
non bene cum mercurio mifcibile (kinnuiit generat. per varias operationes, quibus materia elaboratur.
Si vero fulphures illje faeces pccrofi', immunda» & Sed jam examinandum eft, quomodo , quo ftudio^
terrex fuerint , fcrrtim nroducent ; & fi fulphur qua laboris pertinacia^flrtrfrM»!- nec dum tamen ,
ejufmodi rubcum , & aduftum fuerit , £S gigne- adhuciis cognitam prxparare ftudeant , ut tandem
tur. inde mirificus iHe foetus emergar. Sicautempro-
Atque ex his fufius forfan , quam par eft , Iticu- cedunt.
lenter patet.quid AlchymilHs ex di- agendum fit.ut
<Sis intcntum illud fcmen metdlicinn extrahant, Frecejpis in Lapide conficiendo afurfatus
quodtametfi in iis ineflc negare nequeamus, edu- a Philofophii.
ftionis tamen ratio tanto eft incertior , quanto
modus nacuraE, qua: illo fcmine in mecallorum gc- Artificcs itaque primain materiam, dc qua in prff.s
ncfi utitur, nobis eft ignotior imo vix humano , cedentibus locutifumus poftqaam invenerunt ,fl ,
ingenio inveftigabilis ; neque ab artificibus iilla tamen invenerunt , primo eam caleinandam cen-
adhuc ratio, qua; incencce Lapidis confedioni fatis- fent, & ab omnibus fuis fordibus purgandam , ca-
faciat , invcnta fuit. Non ignoro tale fulphur fper , Jorem refticuendo , hun-oremque innacum confer-
maticum in folo auro & argento lacere puriffi- vando nam in calcinatione , uri aiunt ^ Chymica
:
Ifiiim fed hoc ab auri incorruptibili & indeftru-

, nuila dcbetfieri corporis diminutio imopotius ,
ftibili fubltantia feparare , hic Rhodus , hic Sal- mulciplicatio deinde calcinatsE materix crafTi-
;
tus. ticm quandam liquidam fubftantiam attenuan-

in
Quidnam autem illa prima maseria five Mer- , tes ,fuam primam materiam , (fi Diis placec ) re-
in
cnrtm Philofopborti;n^ feu SuIpViur fpermacicum,
,
ducunt , quam vocantaquam minetalem , qusma-
aut vapor illc mctallogefiiticus fit , difficile eft per nus non madefacit , tuncque fit unum in genere , in
experientiam , ucpote ab omni fenfuum minifte- numeronon item ;cuJusSolem appellant patrem,
rio remocidimam cognofcere. Dicunt Alchymi-
,
matrem Lunam, & mediatorem Meicurium juxta ,
ita^.eflê tcrtiam quandam naturam communem, Tahulam Hermetis & alteratur corpus fua propriai
;
& alteratamex divcffa commixtione ,& digeftio- fnrma fed nova illi inducicur immediate, ctvn.
,
ne fulphuris,& hydrarf|yri, in qua vis mineralis nihil in rerum natura omni fpoliatum forma repev
adgenerandum mixtuui incxiftit qua* duoagunt, , riatur.
& patiuntur inter fe p srpetuo donec traducantur , Hoc
pafto jam feparant ex ipfa jam foluta fub-
a forma corporum imperfedorum primo genera- elementa illaque dividunt in dua$
ftantia qiiatuor ,
torum in formam aliam & tandem perveniant , partesîn afcendevtem aut fpiritualem , 8i inferio'
continuatis digeftioniibus & purificationibusadul- rem ,fivc terrenam :qua" duK partes funt unius ta-
timam ilhm & perfcdam formam quae eft forma
, ,
men natnrx ; nam inferior eft fermentum ipfarrt
Anri in qua eft ulcinius motus terminus
, ubi ; figens ,& fuperior cft anima totam ipfam vivifi-
etiam ageias , ideft , fialphur omniDO a fua materia cans i harum tamen divifio eft neeelfariaj ut faci-
5S Bibliothecse Chemicx Cunofe
liustranrmutentnr tandem intcr feomnes & pars , & taiidem in riibnim prodear colftrem, volarilif-
terrena tranfeundo in aquam , nigrefcat, & aqua qiie ruifus {-ada& iterum fixa dontc ingrcdum , ,
poftea tranfeundo in acrem dealbetur , & aer in habeac & pcrfcde tingat.ujam confitiunt niedi-
,
ignem convertatur, pericyclofi perfedta. cinam fuumque pulvtrem

, , quem Lapidctn Pktlofo-
Separacione elemcntorum fafta con\unUionsm.^ , phiam vocanc idquc : variia opcratianibus, divcr-
faciunt aqu^, & aeriscum tcrra , & igne ,ucunum fis rcbus, pluribus vafis , niulcifque fornacibus , uc
quodqne elemcntorum in altero difpergatur,fer- ex prgedidtis , artis impcrici forte conjicient
vara proportione trihuuntque hac racione mati
;
cumtameavcro Philofopho in toto hoc maguo ,
trcs parces aqui fuas, focmins; vero novem , & tunc Jiccc opere, fit nnica opcratio unicaque vita res , ,
fimilc fuo finiiliappbudie &parpari gaudec pro- , una, vas unum j folus igiiis, folaque fornax , ut
pter concupifccntiam adhxrcntitc macerialismaxi omncs illi una orc faremur. Sed relidis vtrbis
me & forma! fulphurca:. rcm ipfam acccdamus tx hifce cnim vcluti in :
Hr.c itaque conjunda pHtrefaciitnt , humido ta' aercm projedis vcibis nihil adhuc fpecificari
men calore , nc igneacccnfo Mercurius feparetur. quisnonvidet ? Ucrum vero lunien aiiquod cx
vcl in altum fcratur propter naturam fuam fpiri- ipfa Alchymiftarum in magnailla Lapidts fabrica
tualem ut hac corruptione altcretnr materia ,
,
& capiamus jam videndum reltat :ex iiscuim quid
,
clcmcnta natnraliter dividantur , & regcneratio fpcrandum, quid defperandum ,luce ciarius pate-
fubfequatur: Nihil cnim nafcicur, vel crefcit , ne bic QHomodo n2c\Me. prtma inaieria metallorum edu-
:
inanimatumquidem putrefadione fada. ,nifi cenda lit & prxparanda , ex ipfa Akliymiftarum
Poit putrefadioncm ad coa^nlatioiêm accedunt, iyyj-i^r.orei oflendamus.
atque eodem calore temperatiflimo perpetuo ma- 'ParAcelfvti Matcriam primogcniam metallorum
eeriam alterante tam intrinfccus quam cxtrinfe-
, ,
hac iy/îH^r.iTe-i pr^parat.
cusoperantur j donec materia albcfcat, & perla- Sciaidttm itaqut^ , aic , rcfufcitationern wetaUarutn
rum referat fimilitudinem fit-iue tum (pirituum ,
dtipltcein ejje ;tinam qUit rnetaUa calcinata per redu-^
volatilium eumcorporibus confixatio ac vcracoa- ,
Eiionem m fumn pritnnm mctalUcurn coryits redtjât,.-
gulatio. Album hoc , ffirtanj voanz & fulphur , alieram , eîiA itietalla in fuam primammateriam re-
ftibatn incombuttibile, quod nunquam ab ignc re- ducei , hoc ej?, in argentum vivim j at^tte ita t^nidem
cedit. in po/Iertori proceiditur. Calcina metalla per Mer-

Ad denique fe conferunt, nefnpe ad
cihatiorttm curimrt Vitlgi , hmc calcem, & tantundern argenti
fubtilis ingrofiationcm & craHi fubciliationem, , vivi pone in fnblimatorio , flent alicjHamdiu , donec
cominifcendo aquam fuam cum cincrc & lac fuum , amh c.mulgamA coagulenmr ; poflea eleva Mercu-
in
cum terrafoliata,moderate quideiti ut fic albedo , riitmper ftibltinaiionem acalce, elerjattirn itertmtere
& rubedo, bonicas ,
quantitas , w?<: virtus ipfius cref- CHmcalce meialiica, ^ fnbiiinci ,ut aniea : hoc loiies
cat , ik augcacur, atque coquendo matena nucria' , fac , donec calx meinllica landem fupra candelam , ut
tur. cera-,vel glacies licjueâi , ttmc probe faUtim esl.Hoc
,
Tunc materiam //<^//w<J!2t , fubliinationc non tnetailum poni\tur in eiigejlione ad funm ieinpi*i , (^
vulgari , qu.e tamen qualis non potclt, fit concipi rnntabitur toturn in Mercurtum Viviim , hoc eit, iii^
iilamque fic ab immunditiis omnibusexpurganr. primam fuam maicriam, qui ejutdetn Mercurius Mc-
corpus extolicndo ac ipfum fpirituale,&fpirKum rallorum & Philofophot um .9^^f//rf/«r ,^«^m ^/«r/.
corporalcm ac fixum reddcndo falfcdincmque
, , tni Alchy<nifi£ ejiidfivcrunt , fed pauci itiVcncrHnt:
iuiphuream minucndo , uc totum dealbctuc ac ci- , Lta jam piiraiur AieTcnrttti vivm e-x omnibta tnetallis,
tiffime liqucfieri podlt. nempe Adercurim Q '^ d' % ^^-
Y)
AbfoIutafublimationem3tcriam/i?m«/r4;jt., fpi- Verba clara funt , (ed fi expendantur rite , non
ritum cum fua terra dealbaca , & calce tanquam rcfpondcnt praxi primo enim calcinat datum me- :
cum fuo fcrmento conjungendo auc animam cum , tallum pcr Mercurium Vulgi, quem omnes artifi-
corpore incorporando Non enim poiiunt oticn- : ces rcprobant tanquam opcri ineptum , deinde :
dere fuas virtutes permanentes accidcntia fpiri calcem in tantum iitbhmai dOnec in amalgama ,
-tualia nifi cum corporibus fixis conjungantur,

, coaguletur, quod
fine dubio nihilaliud,qudmnu'x-
tanquam cum fermento quod reducit fibi appofi- , tum ex &
mercurio cfi deinde hoc iterum
calce ,
tum ad fui naturam , colorcm & (aporcm per mu- , /ffrj prscipit , &
totics hanc operarionem peragic,
tuam hanc & communem corporis & fpiricus itn- donec tanquain ccra fupcr ignLmcandelae liqucfiat:
preiTioncm, finc qua opus perfici nnn poteft, quem- dcindc digcfiionifive pji/T-if/^fl/o??» fubjicit ad ccr-
admodum nec pafta fine fermcnto fcrmentari. tum tcmpus puta mcnrcm. Philofophicum: doncc
Ad majoremaucem nobilitatem matcrix, illam totum in/wVrf,vr/.;7/; convcrcacur , quem Philofo-
cxaltandam cenfcnt fpiricum augcndo, terramque , phorurn dicit. Ego vero dico , nullum in hac ope-
fublimando , &: fubtiliando per naturalem rcdifi- ratione alium nobis Mcrcttrium cxhibcri quarn ,
carioncm , omnium clementorum circuLitionem-, qt!opriino Metallum calcinavit & (i pcr Sublima- ,
& veram graduacionem ipforum , donec ad per- tioiicm , putrefadrcionemnue omnibHS terrcftribus
fecSum amplexum reducantur. Tunc Salamandram fcccibus ci commifiisquam optime dcpurgatum j
luam folutionjbus , & coagulationibus rciteratis noiitamcn hinc fcqui, iiunc Philofophicum Mercn-
in vircute augenr, & cum novo fcrmento in virtutc rium a Mcrcurio vulgi indeftruftibili difiingui
& quantitate, idque in infinitum. cum nonnifi gradibus puritacis uti in omnibus ,
Ultimo faciunt projeBionctn fuper imperfeda, fublimatis viderc efl , diffitrat. Quod vero dicit»
ponderis unius fupra plura fccundiim mcdicina; torarn h.inc caicern in Merct<iriumconverti ,natW2ili-
perfcdionem quanco cnim inngis fubriliatur &
: , biisrepugnar principiis ciim cnim in calcc me- ,
tiiigirur.canro abundancius opcratur, & fic natu- taliica fulphur iiiam parCcm habcat , fulphurearn
lam imicando , impcrfcda mcralla pcrficiunt , calcis parrem in fpccic differcnrem Mercurium
ac in Ltyiam ^ Solem convcrtunt ex propriaque
, , converci , dici ncquc poccft ijcque dcbec ciim nul- -,
ipfius maceria purificata arce, & fubtiiiata, dcinde la in rerum natura vcl adco dcpurari queac qua» ,
decoilione & digeftione fi.\ata , doiiec in album,

, non poft fe nonnihil caruin terreftrium partium
ex
Lib.I. Se(a.II. Subfea.1. J9
exquibus cooftat, rclinquat. Accedic , quodMer- nos ne toto quidem ingcnii conamine conciperc
curius eciam vulgi ex fe , & fua natuiaincorrupti- poftumiis. Quis enim ex aerca fubftancia coipus
bilis,& indeftructibilis fic ncquc enim igne ita corpori humano auc animali cuicunque caudeni
; ,
domaripocert, uc dum tenues evanuit inauras, haud abfimile humana induftria formec quis in- , =
obvio frigore non ftarim in naturam priflinam id duft.-îa humana elemenra percurbec cempeftaccs , ,
eft, fluidam revertatur nulla ne minima quidem , excitec mare inflec quis infeda, acque omnis ge- , ?
parte confumptajUti jam fstpius experimento com- neris imperfeda animalia derepence producat?
probavimus. Falfum itaque eft quod ParacclfM cerce pra^cer Angelum, auc dimonem ucpoce qua
, ,
hoc loco promitcic. pollcc pocenciahumana fuperiori, neminemaiium

foannes Axô:h aliter conficit & prxparat primam hoc prarftarc polTe quis non videc ? & tamen cum ,
materia?» inetalloyum in ordine ad Lapidem. Mer- talia , ac tanca operantur, non ea miraculose (ed ,
enriiu , inquit eft prima operis noftri materia

, & ex occulcanobis Nacurx pocencia,& efficacia prx-
,
pofteaficmenftruum folucivum corporum,lac vir- ftanc incer qua: ariem quoque auriferam, quam JUX' ,
ginis , & nutrimentum nigrx terrae fimulque azoth tanatura; exemplar perfedc norunt, adnumeran-
ablutionis. Ex ipfo Mercurio noftro folo elicitur dam cenfeo. His itaque praslibatis, jam quid fit.
omnisvirtus artis. Eft in Mercurio quidquidqu^- yl/ff<?wor/;/)()/?jill3, feutranfmutatio, qua Chryfo-
runc fapientes. Quomodo vero Mercurius ille prs- pcci tanta miracula perpetrare fe pofle jaditant,
paretur a Joanne A-ôiho ,qui fuapleraque ex Ray. examinemus, exqua quidfieri,quidnon fieripof-
rmndo Lullo defcripfit, accipe. fit, luculenterpatebit.
Metamorphofis , feu tranfrnutatio metaUi uniiis
CAPUT II.
in aliud, dupliciter confiderari poceft
fe ,proprie & immediace fecundo per accidens,
;
; primo peir
improprie , & mediance alio. llla proprie perfi^

ytmm vera O* realis iranfnntatio uniiis
&c immediace cranfmucancur quibus immucacio- ,
,
metalli in aimd. detur. nisineft apcicudo, & capacicas quique commu- ,
ne quoddam fiibjedum quod imniucacioncm re- ,
cipiac , habenc , & quicumque tandem fubjefta

ESt hoc pricipuum fundamentum eorum, qui
cAitriferam Artem proficentur, quo arcem ve- proprie adionem permucancem recipiunc atque -,
ram & realem, demonftrare fe polfe exifti-

elle hoc pafto fpccies miicari impolTibile eft ; fcd ipe-
manc & cgo
; illis libens fubfcriberem , fi non ciei duntaxac illius individua acque hsec fencen- :
quoad praxim , falcem quoad cheoriam fi mihi , cia eft Ronerii Baconis , qui hifce nihil aliud incelli-
occulca; natucie femita: fi abdici Naturs inope- , gic, nifi quod fpecies rerum in abftrado permucari
racionibus fuis induftrix qiiibus in rerum genefi , non poflinc , fed in concreco, id eft, fpecierum indi-
ucicur ; fi priciia & abfoluca combinandarum rc- vidua. Mecamorphofis vexbimproprte fiveperac- ,
rum proporcio baud ignoca: forenc cidens & mediace fumpca illa dicicur , cui nulla
Verum cum Eccleliaftici ceftimonio cunfti res ineft permucacionis apcicudo , neque commune
fint difficiles,nec eas fermone quis explicare queat: fubjedum permutabile , neque ipfius adionis per-
Hinc exoricur illa animorum in indagandis rcbus ir.utancis (iibjedum immediatum fed hsc omnia :
naturse perplexicas, mencifjue ftupor , quo percuU confequuntur ex aliquo fubjedo hoc aucem pado :
fa quanco incima rerum indagine plus fe profe-

in tpecies,& accidencia cranfmucari poflunc. Verbi
cifte , tanco a vericacis limine remociorem
videt gracia Argenccicas , qua: eft Argenti fpecies in
:
adhuc fefe deprthendic uc proinde folis Angelis,; abftrado fumpca cranfmutari non poteft in fpe-
,
darmonibufLûe incimus nacurcE Nucleus abdici ca- ciem auri , quse eft aureitas , neque argenteica-
lorisnidi,rerumque poffibilium cum afiivis coa- tem aureicacem fieri pofTbile eli; hocenimfum-
,
pcacarum modus racio & abfoluciffima proporcio

, pco modo permutari fpecies non poffunt , quianon
cognica fit. fubjed^ per fe accretionibus fenlibilibus, nec in
Qux admiraiida rerum fciencia,fihumano intel- fe compofitiouem habent parcicam vel concra- ,
leftui communicaretur, is hauddubie ad illudtan- riam , qua: fic caufa permucacionis vel ejus fubje-
dem , quod jam ab innumeris fere Philofophis uni- dum , fed per accidens quidem , & impropric , &
ce qusefitum; ranco , camque percinaci ftudio, mul- mediante, verbi gracia , igne cransformantur , mu-
torum annorum fpacio, irrito labore exoptatum tacione particularium , parcibiliumque rerum, quse
fuit pervenire poffet. Felix fane is, & ter qua-
, , uci corruptibilia func, & compofica fenfibilibuf- ,
rerque beatus , quem aliquando in Naturae inda- que accrecionibus objeda five fubjcda , ica quo- ,
gine beatus error fortuito cafu ad magni alicujus que ea per varias depuraciones , digeftiones fub- ,
inventiadyta perduxeric. His tamen dirhcultati- limacionefque quarum fubjedum eft metallica
,
bus non obftantibus nonnulli artis certitudinem maceria , in aliud cransformancur undehocar- :
tanta conftantia tuentur , tanta pertinacia defen- genciim , vel aurum fadum eft fubjedum alcerius
dunt, ut ad fidem ignaris rcrum faciendam , non fpecici , quamalia complevit purgacio aut dige- ,
dicam fub dubio fed vel Geometrica apodixi ar-

, ftio.
tis veritacem infallibilem demonftrare fe velle ex- Ex hac definicione patet Baconium per ejuf- ,
prefse videancur. Ego fane uci artem ix^wxitiv non modi definitionem nihil aliud intcllexifle quam ,
facileaHeram ,ita quoque quoad rheoriam pro- , metallicam quandam tranfmuracionem , qua per
babilem tantum e(Te ac vix poffibilem hominibus
, varias digefiiones pucrefadionefquc aurum fit ,
confidencius alfero hoc vel maxime capice mocus,

, fubjedum alcerius fpeciei , de quo nemo Philofg-
quod incercocTheoricos nullusfic, qui hujus rei phorum hucufquc & experientia aper-
dubicavic ;
praxin,nifi forfan Diabolo Magiftro auc folitis , te docet mineralibus metallicifque cprpori-
, in ,
impoficionuiTifucis,oftenderir,deqHO in fequenci- bus , quorum fubjeda unius fpeciei materia uti

bus fufius. naturaliter in alia aliaque differencium Ipecie-
lyiabolnm enim mulca poffe ex vcra fcientia in rum mineraiia procedic , ica varias quoquc rranf-
cranfmucacione rerum nacuralium , conftac , qus mucationes perficic , ut fuse in prscedentibus de
Mftal-
6o Bibliothecse Chemicse Curiofas
fjkfeiallorum genejt oftendimus, & ex tanca lapi- tindura , & fieri non po-
Lapide Philofophorum ,
duin, gemmarum , csterorumque miiieralium Ipe- teft: in reliquis tamen in le invicem tranfmutan-
ciedifterentium varietate patet. dis cum dirticile non fit, apponimus.
Unde concludo Aurum Argsntum zs, plum- , , ,
EXPERIMENTUM I.
bum, &c. etfi fpecie diffcrant quia tamen uni- ,
cam fubjcdtam materiam habent quam nos iupra ,

Tranfrnutatio Martis in Venerem ,five Ferri
haltturrL, , fcu vaporem fniphnreo-fulino-mercuria- in Cuprum-'.
lem diximus ,hinc a metallis in fpecie quidem dif-
ferunt , non tamen in materia ; quia hujufmodi ha- TranfmutatiohcEC variis modis ficri poteft-T^r»?/)*
litus aDeoElementis concreacus ,aurum,argen-
fi limatura fcrri in aqua vitrioli coquacur ; Secundi»
tum, aut plumbum noneft, fed veluti femcn quodfi lamina: fcrres cum Vicriolo calcinato cctmen-
dam,quodintra differentes Terrx matrices eftu- tentur : Tertto fi candentes laminae ferrei oleo
fum, pro differentia roatricum, differentia & niine- Vitrioli extinguantur Addo ego fi lamins fer- : ,
inquam, rejB tcnuesaqua; vitriolacx (olummodo imponan-

ralia, & metalla varia induftria, folutione,
digelUone, circulatione , & tandcm coagulatione tur. Atque halce ParatelfM veras tra/fmuiatio-
producit qu2 innumeris excmplis in oUavo libro

,
nes effe dicit quod nos,uti in prrcedentibus
,
de lapiditici fucci mirabili vi , ad quodvis in faxum iuse docuimus ,negamus: cum hanc mutationem
convertendum, oftendimus. nihil aliud efle alleramus quam corpufculorum ,
De admiranda vero vegetabilis naturs , qua JEratorum in Vitriolo lattntium , ad ferrum quod ,
non folum una herba in aliam tranfmutatur ,fed & naturaliterappetunt ,confluxum Cumenimfin- :
exherbarum pucreicente fucco, animaliumque pu- gularis magnetifmus ferrum inter & cuprum, uti ic
tredine, differentis fpeciei animalia producuntur, vicriolum five calcinatum, five in aquam refolu-
metamorphofi in ultimo hH)m Operis libro magno
, , tum fit , hinc fic , ut ftatim ac ferrum invenerit >
experimentorum apparatu dilkremus. Quis nu- iilud tenacidimo amplexu ffringat, & acrimonia in
trimenci tum hominum , tum animalium m car- fcoriam revolvat , quibus uti vitriolatacorpufcula
nem , fanguinem tranfmtttationem negat ? Quid ,
unita ex miro , quem ad eas habcnt , confcnfu >
ignis non potefl ? lllius ope omnia tum minera- commifcentur ; ita quoque facile in puriffmum £es
lia.tum vegetabilia , animaliaque in cincrem , & dccoquuntur ; cujus rei expcrimentum quotidie
ex cinerc in vitrum convertuntur ? Ex quibus exteris in meo Mufxo oftenditur. Si enim tranf-
aperte patet non Alchymicas fpecies fed fubje-
, , mutacio vera,& realisforet , tum corpufcula vi-
da fpecierum tantummodo transformari poflc. Ac- triolata, five calcinata , five cruda , & fixa , five
que has immutabi-

natura? per fe operantis leges aqus infinc ( ejurdcm enim generis & naturae funt)
]es effe nemini dubium effe debet atque adeo in
,
, in totam ferream fubftantiam converti deberent
fuis operationibus utpote ab Archetypo Divini ,

quod experientia: repugnat atque adeo Para- :
intejlcdus immediate dependentibus errare non celfni hoc loco fua opinione falfus eft. Std videa-
,
pofTit. An vero artis humanx induftria quifpiam mus alias ab eo allatas tranfmutathnes. Pocefl: quo-
ad fimilis tranfmutationis apicem pertingere quear, que inejuit limatura fcrri quafi in plumbum redu-
, ,
hoc ipfum eft, quod hic quasritur hoc cnim nobis ;

ci , & tranfmutari , ita ut prorfus moUe fiat , ut na-
cum Alchymiftisvfaceffit negotium. tivum plumbum ,fed non faciie fluit. Fic autem-
TaracdfM Tranfmutationem nihil aliudcffedi- hac ratione.
cit, quam eum res fuam formam amittit atque
adeo alteratur ut prorfus priori fubffantijc , & for-
,
EXPERIMENTUM II.
mx fui non fit fimilis ,fed aliam formam afiiimac Ferri in plutnbum tranfmutatio , fecundhnL»
aliam effentiam alium colorem , aliam virtutcm,
,
Paracelfum.
aliam naturam & proprietatem, ut {\ mctallum fiac
vitrum , vel lapis : fi lignum fiat carbo , argilla la- Cape limaturam ferri tantundem optimi pul- , (fr
pis & ,
gluten , linteumpapyrus
later pellis hor- ,
veris lnûefaUitii ponantur in tigillo
, mifceantur , , ^
deum equus , aut caper , frumentum homo ; hanc infurno Ventofo fat ignis fortis talis ne ferrum fuatf ,
tamen tranfmutationem in Chymico negotio fine fed (jnafi in coementoêt integram horc.m ,poftea forti-
Laptde Phtlofophorum & hunc Lapidem fine feptem fica igncm ftrenue , ut candefcat ,& flu.it dentijuz^ ;
Chymiae gradibus , quos in prxcedentibus expo- ligillum per fe frigefieri ftnito , & tnvenies regultifnLr
fuiraus, faftu impoffibilem judicavit. plumbi tn ttgillo , mollem , (^ duUtiem , ut nativum^
Paraeelftti itaque , ut verum artistranfmutatoria: plumbtm.
fpecimen det, primo variorum metallorum unius in Hanc dicitelle tranfmutationem ferri in plum-
aliud fA.iTKfji.ofCpaKnv , doeet lib. de tranfmutat. metallo- bum ,in qua fibi ipfi contradicit : ciim expreffe di-
rum^ ; putatque fe demonftrare poffe , metalla cat , Jimaturam ferri quafi in plumbum , id efl
fpecie non diftingui, fed fecundum majorem tan- in plumbi fimilitudincm quandamdeduci, & tranf^
tummodo , & minorem puritatcm. Nos autem mutari polle addic , id non facile fluere , fed
:
cx propriis ejus experimentis , quam ille dicic mollefccre tantum. Caufam ergo itlius rei melio-
, illam veram
tratifmutationem^ non effe , fed im- rem alTigno , & eft , quod ferrum uti cx lulphure
propriam &
accidentalem tantum, fic ex ejus ver- aduffo, & exiguahumidicate conflat , ita quoque
bis oftendimus. Tranfmutatio ,\n(\\.\\t metallornm^^ , adufto fulphure cum reliqua loppa per ignis etti-
rnagnum fecretum in Natura esl difficuher fieri , & caciam abfumpta partesadfluxionem aptiorcs red-
poteft multorum iinpedimentorum , adverfitatum^ © dantur. Non itaque hxc tranfmutatio efl, fed me-
eaufa ,attamen contra natttram noneft, neeûe contra ra fit depuratto , queinadmodum fxpe in noftro
Dei ordinationem , ut rntilti falsh locjttuntur, Collegii Romaniex Marte reguluna Ergafterio ,
Uc autem minora & impuriora metalla , ut vo- ,

fulgidum , & fplendentem fieri vidi , cx fcobe
canc , Saturnus , Mars , & Mercurius , in
Jupiter , ferri,& antimonio compofitum , quod vel ipfe
majora iv: puriffima, perfeftilTimaque metalla, ut- Paracelfus fubdole reticet , dum loco antimonii
potc in Solem &
LoiDam traQOnutentur , abfque dubia voce utitur pulveris liqucfaditii , qui addi
debet,
Lib. I. Sed. II. Subfea I. 6i
debet ut inde regulus nou plumbi
,
fed Martis ,
remûe fiibfianciam , videlicec Stannttm , quod &
cmergat- Patet itaque ex hifce denuo Taracelftm idco pluuibum caiididum vocant. dcgenerare ne-
fuis cxperimentis fallacia. Sed jam videamus cede eft ncquc hsec tranfmutacio proprie dici pof-
:
quomodo as inplumbum tranfmucet, & utrum harc fic ciim ideiii Mcrcurius in locum ejus qui avo-
: ,
Yera tranfmutatio dici polTic. larac Armoniacum ftanno denuo jun-

,
per Sal ,
dus id dcDuo m plumbum atrum reducere pofTit

.
EXPERIMENTUM III. uci expericntia medocet.

Hifcc tranfmutacionibus primiffis, Puracelfus,
Tranfmutatio ty£ris , five r'eneris in flumbiinu, uc rcalem cranfmutationem perfuadeac ,addic ar-
fi'Oe SatHrnum^' canum in lapidofa fubftantia arcanorum omniutn
inaximum : Verba ejus pono : Similiter fciatis
Primb , inquit , omninntj , cuprum Mercurio fnh-
de magnet^ decup/am potentiam (^ viriu-
, c^ni in
limato , ^
(yirfenico fixo itt alburn redige-j , candi-
tem tranfmniari poteH : nempe h»c rnodo : Arrfgi-
dum ut Luna,poJiea id granuUto ; hujus O" bonipul-
te aures Magneticse artis Doftores , quam in-
•veris reditUttii recipe ana (^primo ijuidem cxmenta,
,
gcns vobis fecretum pandat Paracelfus. 'Jêcipii^
foftremh in regulutn funde & hahebts verum pLumbi
liJâgnetem er »« carbonihiu caadefac , ita quidem
,
regMlum-.. Hanc veram tranfmutationem efle non
ut calefcat va/de , fed tamen non fit ignitus. Quo-
pofle , hinc patet quod Mercurius , & Arfenicum
,
modo auccm candefaftio magnecis ab igaicio-
ubi avolaverint , cuprum alba tinttura prxditum
cum reliquis
ne difterac equidcm capere non pofTum
, Q»em ,
relinquaut adufti fulphuris parte
; ,
ftatim in oteo croci fJAI^rtis , tjui e.v optimo ihuty-
fcoriis confumpta uude per ignem velucidepur-
;
he fit faHus , e.vtinguit^ , ut tmbibat ûanitim ca-
gatj candidam, & moUiorem, magifiue fluidam
pere potefi : hoc paUo magnetem adeo eificucetn red-
fubftantiam reguli inftar acquirit. Atquc hoc fe«
quenci appolico experimenco luculencirtime com-
dit , ut per eurn ctaves ex pariete evett.is , ^ fimi'-
iia mirabilia operari poteris , alim tnagnes nun~
cjudt
probari poceft , quomodo line ulla dirticukace
fuam facere potefl. Et in alio loco an'erit S» ;
regulus ille , quem plumbi dicic, in priftinum fta-
magnetem in fa/e Echeneidis fepelioi tan!<t vir-
tum cupri reduci polTic , quod non fieret, fi vera, & ,
tutts futttrutn , ut ex ipfo puteo ferrum attrahen^

rcalis tranfmucatio foret.
pojfit.
Wxc funt zxcz.mParacelfi Sacramcnca ,ucique
EXPERIMENTUM IV. tanco inepciora quanco falfiora func. Si folem- ,
nis hic Magifter vel prima Maguecis principia no-

Plumbi in Cuprum reduHta.
viflec tam ftolida non effutiflet. Quis enim nef.
,
"Liminzs plumbi, five eciam rcgulum ,quempau- cit,uti inArtemea Magnetica per frequencia ex-
16 ance ex cupro eduxerac , vitriolo calcinato, perimenca docui , Magnecem carbonibus cumu-
velcroco Martisftratificaco , coemencaco , deni- lacum ftacim omni virtuce tradica deftitui
,
que liquefacito , &

videbis pucaticium plumbi adeoque nihil Magneti adeo concrarium efle,
regulum in opcimum xs ponderofum , mallea- & quam calorcm intenfum , non dicam ignis fed ,
bile reduSum. Caufa elt quod ex prima redu- , vel ipfius Solis decrimenco fui luftine-» , quem fine
îone cupri in plumbum pucacicium xri deceire- re nequic , experimcnto frtqucnti compcrerim.
rac , id modo per vicrioli calcinati , & croci Mar- Quis autem credat huic impudcnciffimo jactacori
tis additionem in priftinum ftatum iris , feu magneccm in fale Echeneidis , quam Remoram
cupri rubri reducitur ; quam quidem meliori vocanc, fepuicum , tancam virtutem acquirere , uc
jure imtmtationem-j , quam tranfmutationem di- e puceo ferrum collapfum excrahac , auc quomo-
xerim,& ex fequenti experimento patct. Si enim do hujus rei experimencum a fe fadum cum ve-
tale cuprum in fubtiles laminas redaftum , tucia, ritace dicere poccft ? cuni de Echeneide five Re.
aut calaminari pulvere ,uc Chymice loquar ftra- , mora , utrum unquam in rcrum natura exciceric
tificetur , coemencatumque poftremo fundatur inter Naturalis hiftoria: Scriptores maxime con-
id in aurichalcttm tranfire reperies fplendore au- , troverfum fit. Unde aucem is tot remoras habue-
ri haud abfimile. Vide qua: flipra dc cupro in au- rit, ut ex iis falcm extrahere pocueric,quis con-
richalcum immutando uberius locutus fum ne- : jicere pocerit ? Vides icaque , Z-fflor, hujus ho-
que enim in hoc experimenco ulla fubftancise fic minis m
allerendis rebus priccps ingenium au- ,
mutatio > fed cuprum folum modo ex rubro in daciamque prorfus incolerabilem. Patet itaquc,
aureunn colorem tingicur Cum hoc ut alibi : , Paracetfnrn ejus ingcnii fuifle ut fi quid audirec ,
oftendimus , denuo ex aureo in rubrum reduci novum , & admirabile in rerum Narura, five ve-
poffic. rum , five falfum id ipfum ftatim ad fuas inepcias ,
tranftulcric, ne incima quzvis Nacura myfteria,

EXPERIMENTUM V. verius fabulas, ncfcire viderecur.
f> in Of. tranfmutatie , five Plumbi in (knnttrrLj.

Audiverac is , & lcgerac forfan de Remora tanta
vircuce traSiva przdica , uc vel ipfas onerarias na-
Quomodo vero in ftannum plumbum immuta- vcs , palmaris magnicudinis pifciculus fifterec:
n podic , Paracelfw hifce verbis docet. rtum- Unde ftacim eam ad magnecem roborandum af-
hum in laminoi fttbtiles redaUoi. flratifica cum fa- fumpfit non inquirens utrum illa vere cxi-
, ,
le armoniaco , ctementa e^ poflremo fundi_, , ut

, ftac in Natura & utrum eandem vjrturis tradivx ,
fupra dtBum eTl. Hoc paUo p/umbo omnis nigredo fpeciemcum magncteobtincat ;fedhujufmodi im*
& obfcuritof tollftur , cr in albedine pulcherrima pofturx ubcrius infequentibus aperientur.
tylnglico flanno flmilHmitm videbitur. Cujus qui- Jam ad Rhombum, uri dici folet. Secuti func
dem rei racio alia nulla eft , nifi cuod Sal ar- hanc difcipuli ejus , nefcio qua SoÔjWo*/* pcrcitL
» moniacum Mercurium fac copiofum in plum-
, Cum enim plcrique avidilTime in tiieralem metatlo-
bo latencem in fumum refolvat quo ablato una , rum nequc tamcn fpcm,
traîfmutationcrn ferrentur ,
eum fuligine piumbi in duriorem , fplendidio- avidicatemque fuam uilo explere raodo poireut.auc
Toni. I. F luacniftcis
52 Bibliothecx Chemicx Curiofae
magnificis pollicitationibus , qiieis artis ma- quam ûtdam arte compilata. medieina temperala, 5««
gnr hiiem fe confecutos cfle gloriabaiitur , fa- tancjuajn formafeparata a fuo corpore ad tiWiamfkh-
tisficere valerent -.
quidam audacia pkifquam tilttatem reduiki esl , ut in cjuodvis oli)<ûm , inflar
Thrafonica , dum dolis , fucifque form£ coelefiis prxparatam anaturafibi maieriam ope»
liberalius in-
dulgorent , temeritaris cum fumma infanix nota retur,
condignas kierunt pcenas Nonnulli cautioresne Sed quid qua^fo , lapis vegetabilis cum mine- ,
pleudoteciinias crimine notarentur , fucofo ad rali aut metalUco convenicncix aut proportio- , , ,
tegendam imperitiam induti pallio , LullunL. , nis habeat ,difpicere nulla ratione pollum An- :
ejufque feotatores , Vlfl^dinm^ Rnpicijfam^, cx- ne ex beftia herbam plantamque

, aut cx plaiKa , ,
terofque Magiflros Paracelfi , mordaci peiina metallum educere contraria natura; via cueat
fecuti indigais probris perpetuo vellicare noii
,
ipfe viderit. Alii , quos pudet tanta: loqucndi in-
dcfiiternnt. Ccekim LHlliaman quintamque ef- conftanticT , & perplexicatis Lullum QHercemnurr'., ,
fentiam ,veluti rem ludicram,& nullius intranf- cajterofque Lul/t fequaces, dum Lapidem ex quin-
mutatoria momcnti irriferunt defpexcruntque ta Auri eifentia conficiunt, excufant omnia vi- ;
imo ciim ab eo omnia defcripfiiTent fub alio ta- dclicet a Lulio de coelo fuo vegetabili prolata ,
finen fenfu , ne plagiarii crimiois convinceren- fub puro inctaphorico fenfu accipienda cffc. Sed
tur novam quidem fed fubdolam Chryfopaia: qui legcrit Lullt Librum cui titulus eft Calurn^
, , ,
telam texuerunt ex parabolico , magico , & phi- VhilofophorurrL- , is ex ipfo Magiftcrii procellu ,
lofophico liermetis , Turbx Philofophorum & luce meridiana clarius perlpiciet , Luilum nil
VtUamvani rofario deduftam , quam tamen ne ibidem aliud exhibuiire , quam Panaceam quan-
infcitix arguerentur Ovidii ,Jêtamorphofi dam , omnium infirmitatum humani corporis cu-
,
ey£fopi tApologis, ^riete Colehico Cantico Salor- rationi mire opportunam unde abjefta metal-
, ;
tnoms aiiifque , ,
qux quovis modo ad intentum lorum tranfniutatoria ccu conclamata foli ve- ,
facere videbantur , allegoricis ratiociniis tcgen- getabili huic lapidi tanti ad fanitatcm non fo-
d.im cenfuere, eo demum impietatis pervcnerunt, lum confervandam fed & prolongandam , mo- ,
ut fumma Chrifli Serv.ttoris rioflri bcncficia In- menti incubuit. Qui vero ad iniltimabiles au- ,
carnationem , Nativitatem Padlonem Mortem, rex naturs thelauros plus jcquo adfpirant , fi re-
, .
Refurrcdionemque , csterafque coeleftis dodri- jefto & vegetabili & animali lapide ceu incon- , ,
na: partes &abditaEvangelii Sacramenta

,
La- gruis & hetcrogeneis foli minerali conficicn- , ,
fidi , impio fane aufu , accommodare non fint ve- do indefeflo quidem , at fruftraneo prorfus la- ,
recund:Jti. bore incubuerunt:& ut ingentia Natura^ facramen-

Qiiidam rurfus Paracelfi Seftatores audica vo- ta foli polT^dere vidercntur iis artis proceflum, ,
ce ( iJMedictna) metallorum imperfeftorum cor- fentenciarum monftris incoluerunt quar nec alTe- ,
reftrice eam non foliim ad Medicam cranftule- qui poiTis inteliigendo , nedum fcribendo imi-
,
runt facultatem , fed & fimilibus tranfmutationi- tari , nedum smulari excogitando. Et ne iis in*
bus pharmaceuticen poUuerunt non confideran- juriam facere videar, totius tranimutatori^ arcis ,
tcs otiofam fupervacaneamque elle metabolicam procelFum ad incudcm hic revocandum duxi ; uc
illam metallorum medicinam , fi una generali in LeUor vel ex ipfa 'iyx^fyja-tt , & procedendi modo»
Solem converterentur omnia. Hinc rurfum in luculentiffime videat , confiftere non polTe quod
tranfverfum adi quidam dum modum perfeda tot contradiftionum
, nodis intricatum , tot ab-
metalla in aurum tranfmurandi nefciunt , ad appa- fonis fimilitudinum involucris tedum , tot dc-
rentes quafdam imperfeciorum inetallorum in im- nique rerum coaptandarum difformitate confii-
perfedas commutationes ideft , Martis in Vene- fum eft.
,
rem Saturni in Jovcm, Stibii in plumlaum tranf-

,
,
formationes converfi veluti opera in perfedTis

metallisdefpcrata, Lapidem Sijyphi verius.quam
,
III. C A P UT
Philofophorum infano labore , & fine frudu
non fine fapientum rifu volvcrunt , revolverunt- De Lapidh O* TinBurd Philofophorum
,
que.
Oxercetanus Paracelfi aneda cum innumeras
conficicnda modo ratione. , C
tricas in tranfmutatione occurrentes cognofce-
ret ne, inutili opere , & operam & oleum per-
m ,
NOn
rum
dicam hoc
fed de primi ordinis AichymilYarum
loco de PfcudocVr/miaftro-
.deret , ab Alchymia ad Chymiam medicam trans-

,
in Lapidis ftrudiu-a proceflu , ut ex eorum modo,

fu"a rationem fui confilii hifce veibis dat. Quid
,
ernm tum poflea anrim facere pojfis ex argento & ratione , quid de reliquis fperandumfit, elu-
,
fi
ceicat : quos inter Principem locurn poft Ara-
Vivo , & mercitrialibui metallis , eaque arte tibi
bes , Hermetem fidicium , (jebrum^ , Rafln- , Ha~
ivfimiferiam eonci/ies, interim falutehumana, (jU£
negleUa. Rede uti- Itd , Hamiiel , aliofque innumeros obtinent,

fiuro ,
gemmifcjite pretiofior e/i ,
Caftris Lttlius , Joannes

Vtlianovanus Az.oth , auftor fiftus,
que , fi quoque eam fe nefcire addidiffet. ,
Trevifanus,Ber>iardus , Ifaacus Holiandus,

itaque Paracelfi relidis LuHum fccutus alium , ,
Rtipiiiffa,
fibi lapidem volvendum cenfuit ,quem libro edi- Paracelfus , &

quotquot in diverfas Seftas divifi
Phtlofophoritia Vera Medtcina ma- hanc artem excoluerunt. Arabes Lapidis tiudu- ,
to de Veterum
pr^paratior.ts tnodo , ejuPûe in morhis fanandis rxque arcificium hoc modo propofuerunt , AuAorc
teria ,
Gf^^ô.quemfecuti funt.
potentia ex quinta vini eOentia extraiaum pro-
,
eile a pnfcis m- Snmatur Lapis in Capituiis ?;ow,id e^, argemum

pofuit. Atque hunc ait verum , ,
vivum , feu Merctirius I hilofcphorum , cjuem Ze-,

tentum Philofophorum Lapidem illudqueex illo :
fiftitii ^f o>«e«i epiphonemate

probat. Lapisno- bach vocant , poft prdiparationem ; ante prAparatio-
nem vero ex ûtbtts eltcitHr. ^fiduo fat
fier efi
aejna extraEla & feparata a corpore noflro ,
iapides iili ,
opus fublimationis prtmi gradus mflaatia

fuper
aiu dtcitur prima materia ; aMrttm entm Phitofipho-
iiio
operis donec 7nundttur ah impuritate corrumfentz^-^

rum , aic Quercetanus , feu /aptt, mhil altud tfi ,
fitût
Lit). I. Se6t. II. Subfe(5i:. I.
î
fitque puriffnHHS & ultimh vo/nti/it. Qomodo atttem /ydonix fnccum dicam. Solvit etiam cinnabarim,
hoc fiat per fublmatioiiem in fetjfuenti procejju m^ni- fulphur , argcntumaue vivum fublimatum hanc :
fe(l7ii>ii»r. Tertio figuiur hic per modos fixionis, doriec fervain vitrobene obturato, loco tepido.
ignts aiferitateqiiiefcai:fic confifltt >f>etafecundi gra- Hac perada docet priparare aquam Mercuria'
dus j id eft, elixir jamfuogradH fixum habes. Ofiarto modo.
/em co,qui fequitur, .;
traUeiur eciarn L^pis tertio gradi* <jui in ultitno fr*,-

parationis complemento cotififtit , ut jam fixum Upi~
,
PRAGMATIA III.
dem per rnodos fublimationis Volatilem fucias ,^ vola~ ^qut, Mercuria/is pnparatio.
tilemfixum : hrncfolves, iterumqtte Volare facies , dr
coagules denuo, donecfluat , ab/ûefumo tamen ejr in- ,
Cape aqux Regis paulo ante pnparati libram
grediatiir,(ir tingat, alteretûe tn complemento Solifico, iinam ; Mercurii fupra fublimati puri , denfi , clari,
& Lunifico vero , vel donec proje8ione fiti aurutn , ^ pondeiofi uncias fex,quas cucurbits forti commit-
argemum efficiat eompletttm , cjux, res muliipitci repeti- tes. In eam injicies paulatim Mercurium , deindc
tiotie ejttfdem labaris indiget : latethic thefaurmincom-' orificium obiirue , ne falis armoniaci visexfpiret,
parabilis , arcanuM pretiofijfunum , (jr fupra ornne ar- & in cineres temperate calentes colloca , fic &
canurn fctintia>Mrn hnjui miindi. IZAêber. Et quo- aqua Mercurium Iblvec , &fipoft folutionem ali-
niam hxc omnia gracis dida (uie ulceriori cxplica- quid remanferit, id novaaquae regiae fuperinfufione
tione vidcri poiTint: Hinc apponam 'âymundt Lulli, folvatur & hc procedes donec tocum fit difiblu-
,
& foannis Az.othi qui quafi de verbo ad verbum fua tuni. Pofteriores folutiones appone priori , lenco
ex Lullo defcripfic procellbm qui uti Arabum .,
motu , ne efl-ervefcac,& claufo vitro aquam in fuum
defcripcioni conformiseft , ica quoque LuUumcx ufum referunr.
Arabibus eum defcripfiire , nulli dubium elVe de- Hujus aijtia perfedionis fignum eft , fi injefta
bet. cuprea bradeolaargenceo coiore tingatur. Atquc
hic eft acjua, qua omnia corpora metallica in Mer-
Raymiindi Lulli ^ Joannis Azoth ati magm eurium feu primam materiam reduciexiftimant.
Lapidis tinBur.izjue complementnrn Quomodo vero haec aqua ad fummam puricatetn
prcejfus. duci queat , fequenti modo docet.
Dividitur Alchymiftarum turba circa hunc pro-

PRAGMATIA IV,
celTum iii duas fedas ; quorum alii ad Lapidis con- Mercuriafts depurgatio , cjui Mercurius Phi-
ey4tju<t
fedionem requirunt aurum minerale purifTimum : lofophorum dicitur , &
Meta/ftca corpora in
alii fine ullo addicamenco negocium confici
auri
primam materiam reducit.
poffe pucanc & uci ilii verum . & genuinum femen
:
terrjE fux Philoibphici , ica hi Lolium inferunc Aquam Mercurialetn- paulb ante defcriptam
ita tamen uc ad defideratum auri frudlum perve- in cucurbitam longi , & angufti coUi infunde.
nire fe pofie pucent , quo nihil ftolidius efle po- Pone in fimum equinum bene digeftum quatuor-
teft. Sed jam ad proceftum LuUianum, Az.othicum- decim dierum fpatio in vafe exadc clau(o finc ;
y«o. ibi in putrefadione & fcecibus ex aquse corporc

feparatis ad vitri fundum fubfidcntibus relin-
PRAGMATIA I.
quecur aqua flava , & cicrina , dcinde vicrum ex
,
Stthlimatio Aiercurii.
fimo transferatur ad furnum cineris , & pcr alem-
bicum , juxta artem , aquam diftilla ignc lento
Primo quidem in fua Clavicula docet Lullus & prodibit aqua clariflima ponderofa , quam in
nonnuUas ad Lapidem tindiufamque Philo(ophi- hac operatione Lac virginis acetumacerrimum, ,
cam compofitiones aquarum ad operis exccu- , aquam perennem dicunt ; continuato ignem do- ,
tionem neeeflarias Ec primo quidem y«^//w<«//o-

5 nec totum liquorem clarum eduxerit , quo fado
ttem hydrargyri docet ,cui jungi prascipit uiiam vi- igni diminuto furnum refrigefcere fine , aquatn
trioli Romani libram, &decem (alis communisun- fcrva.
cias. Scd quia operacio fufior, quam ut Leclor eam Signum perfedionis eft fi gutta in Laminam ,
ferac.eam omittendam duxi. Mercurius itaque hac ^ream caudefadam fuperaffufa eam ftatim pe- ,
operatione ad fummam puritatem deduSus fer- , netret albo relido veftigio. Atque hxc aqua ad
,
vandus eft. Secundo prspararc docet aquam, quam fummam puritarem deduda, omnibufquc corrofi-
«//«Yocat j hoc pado. vis qualitatibus corpora metallica in pri-
exuta ,
mam raateriam redticit , unde & Cêrcurius Phi-

PRAGMATIAII. /ofophortm dicitur. Quomodo vcro hujus ope me-
îjU£ tallica corpora in primam materiam reduci
vitA pnparatio , qu£ ûidem nihil aliud ffi?,
ûa>n Aqua fortis.

queant ,fequcnti praxi docct.
Cape Vitrioli Romani

duas , Aluminis libras
PRAGMATIA V.
calcinaci tancundem, halinicri libram unam.concri-

Quomodo corpora metal/ica in AdercuriumfeU primam
ta mirce in cucurbicam, & alembico roflraco addi-
materiatn refo/vantur,
to diftilla acjuam fortem fecundum artem primo ;
igni lcncobene claufis junduris, deindc forciori,& Si Argentum in Mercurium tibi folvendi fit ani-
tandem forcilTimo ut akmbicus rubefiac cunc
, : mus,fic operare. Argentum pure fulminatum , &
ce^fa. Opcimum fcceris, C] hujus aqu^ Ubras tres rcpurgatum redigc in fcobem elimatam , vel te-
aut quatuor obtineas. Poftea uc regiarn aejuam ha- nuilTjma folia per bradcarium in papyri formam
beas, fic operare In prsparatas jam a<jui fortis li-
: extenfa ; \\xc cum fale prseparato in marmors
bra folve falis armoniaci trientem , & ex viridi contere , exadus fiat , quem aqua
ut pulvis
colore abibic in citrinum, & poterit aurum fol- calence ablutum ab omni faifedine ficca fic- ,
.Vere cutemque ftavo tingerc, quam analogice Che-. cacum pone in concham imbibitum oleo tarcari ,
Tom. I. F 2 reficca.
64. ! Bibliothecae Chemicse Curiofe
reficca » identidem repetendo. Tandem
arefa- Quidquid fit , fine auro , & argento melioris
diim tere in calcem , tritiun in cucurbitam auc nota: nihil prorfus conficies ,'quibus & nos peni-
tus, penicufque fubfcribimus , quamvis haec. non
phialam pone : affiinde ,<juam paulo ance prspara-
vimus Aft*am tjyf ercurialm ad, akitudjaem duo- fit veterum Philofophorum intentio. Sed jam ope-
rationes ,queis Lapidis tinUuraper fublimattonemt
rum digicorum ; & hoc peraftq pone fupra ignem
lenem in cineribus , & aqua Mercurialis vertec qua veluti unica crEteri feptem operationum gra-
calcem in-Mfepcurium. Si tota non eit converfa ef- dus, qua: func diftillatio, adicenfio, defcenfio, coa-
fufa priori aqua cum Mercurio, aftunde noyam & ,

gulacio, pucrefaftio, calcinatio , fixatio continen-
procede fimiliter aquam effunde caute in aliud

;
tur, perfici aiFerunt, videanius , atque examinemus.
vitrum, Mercurium vero repone in pacinam feu ca- Sic autem procedunt
licem vitreum eum, ut mundus fiat, aqua falfa ab-
;
lue deinde exficcata humiditate cxprime eum per

;
O P E R A T 1 O I.
pannum, vel coriaceam burfam, fi nihil remanferit,, Qux vocatur <>JHercHrii corporalis praparatiol
bene fit ; fi quid verb infolutum remanferit,repeti- Mercurium Philofophorum fupra prjEparatum po-
tio inftituenda efl , donec expre{fus per pannum ne in phialam orificium claude Hermetice ne ,
;
CotonsEum nil remanferit.

polTic expirare pone eum ad luffocandum in fuo
:
Signa perfedionis hujus aJMercuYii prima funt, leftulo bene ftraco temperaci caloris per men-
,
tarditas in curfu major , quam argenti yivi vulga- fem Phllofophorum fub cenui calore donec per ,
ris. Secundum fi fupra

, laminam ignicam pofi-
fe fudct , nec amplius afcendacauc defcendac ,
tus, exhalatufque poit ferelinquat noram fixitatis.
fed quiefcac &. coagtiletur in nigram tcrram,
,
Hunc Mcrcurium accipe

augmentarc velis
fi ,
quod Capui Corvi vocatur & terra , fxx nigra xs , ,
Mercurii paulo ante priparati uncias quatuor

Philofopliorum ,fulphur nigruin vir &mafculus di-
vel quoc voles Adde limaturs argenti purilTi-
:
citur , una res diverfis nominibus : atque ex hac
mi dimidium , & fiat amalgama. Hoc milce cum
prima operatione per coagulacionem ex liquido
argenti vivioptimedepurgaci partibus duodecim: fitfpitTum, ex^frigiclo-hutr.ido ,uti aiunt, calido-
mitte in vitrum quod bene claudes ; infer inignem ficcum per elementorum feparationem.
cinerum blandum ibique decine menfem ut fiat
,
refolutio in Mercurium tunc dicetur fumme vo- :i

O P E R A T I O 11.
latilis fuperare fummam fixi ,& tunc eundcm facic
voIatiJem ; & hanc operationem pro libitu ad Qua nigra terra dealhatnr , fic procedit : Ca-
quodvis augmentum repetere poteris. Hoc Lullus pitis Corvi ,feu nigrae terrs cape parces duas ad- ,
& ^z.othitts dicunt eire cotum & unicum fecretum de eis aqux Phyfics refervata; , id eft ,Mercuria-
Philofophorum. Idem vero procelRjs valet, fi pro lis fupra prsparac^ parcem unam, ita cerram fic-
argento aurum capies cam aqua imbibat , donec totam confumpferic ,
Acque hadenus omnia refte , & fcice difta func, ipfaque aqua penitus tranfierit in corpus tetrx ni-
utpote qu;E experientiae non contradicant. Reftac grx. Cum primum fuerit commifta, claude vi-
icaque uc modo doceamus , quomodo , & an ope crum , & pone in cupellam cinerum ; adhibe ca-
hujus id , quod cancopere jam a coc fxculis deii- lorem temperatum , & tanquam in moUi ftrato
deratum fuit , id eft , Z.«;'»</w illum, feu tinduram exficcetur continuo calore per oftiduum tunc :
confequi poiTimus, & qda via , &

ratione ciniSura enim incipiet paulatim dealbari. Exime ex Titro,
Phyfica ab Alcliymiftis beneficio prsmifTi appara- & iterum pota lade virgineo poftquam bibit :
tas confici poCfit. repone in fuum alveoium, feu phialam jleftum-

Dicunt itaquc tindturam alham , & rubeam , que caloris temperati , ut iterum exficcetur , ficu-
quam Etixir vocant , ex folo Mercurio Philofo- ti ante & hoc per quatuor vices. Per hanc ,ita-
phorum fupra Mercurium , & omnia corpora me- que operationem terram nigram feu Capuc Corvi
calliâ imperfeftaprojedam, in vera, perfeda, na- ob omni fcedicate fufticienter purgatum , ad ^j/Zie-
turalibufque meliora tranfmutari polTe, ex folo, in- dinem intentam reduxifti ; quam quidem ferva di-
quam, MercurioSapientttm, qui non eft Mercurius ligcnter , habes enim, quod defiderare , uc lo-
vulgi ,fed eft prima mecallorum materia i ex qua quuntur , potes , terram albam foliatam , fulphur
omnijvirtus Alchymicaelici dicitur j cui nuUam aibum , Magnefiam albam , qua fieri putanc con-
rem excraneam , pra:cer aurum , & argentum in fer- jundtionem auri , & argenti , & mortuorum cor-
meiicacione Lapidis veluci coadjucores quofdam, porum vivificationem , qua imbibitione quilibet
per quos opus verum Chymicum perficitur addi frufius emergic cencuplus , adeo ut ad incencun»
,
debere cenfcnc. Nam uc ISlicoLaus Bamaudus di- nil aliud reftec nifi fermencacio qua foecus, qua- , ,
cic,materia Chryfopceix eft aurum finiffimnm ex dantenus animari dicitur ; juxta illud in Turba
in.inera tradum , non fabrile auc miftum , fed ,
Philofophorum : Serite aurum nofirum in terram
optimx nots. Aurum inquit , obryzum , quale albam foliatam ,
, portabit vohis fruBum centw ^
Ceneftscap.JlI. in Hevilah ad Philon Paradififiu- plurn , cujus virtutem tantam efle dicunt ut mul- ,
vium , aut in Ophir provenit Veruntamen uti tiplicetiir

; in infinitum atque hoc effe ^lixir il- ;
Utriufque Regionis locus fitufque mirum , in mo- lud defideracum album , tingens Mercurium , 8c
dlim ablncerpretibus controvetticur ita quoque omne corpus
, Metallicum itpperfeSum in Lunam,
ridiculum eft Chymicos ad incognitas hujufmo- five Argentum veriilimum addunt tamen fermen-
.
:
di aurifodinas Lapidis gratiarelegare. Mirorfa- tum corpus mortuum intrare non potTe , nifi me-
ne hunc audorem eofdem non ad Rhiphôs quo- diante aqua Mercuriali , quas inftar Paranympha:
quemontes, ad gryphos Hyperboreos prxftantil- matrimonium compleat.
fimi auri cuftodes, ut tandem aurumucgotioChy- Habes hic Le[lor , univerfam pragmatiam ,
mico congruum confequantur remifille. Sed rc- ad Lapidis tincSturaeque confedionem , & ab
, ,
linquamus has Alchymiftarum nugas Alii auruin omni parabolicarum locutionum obfcuritate vin
:
«Tn/îiv five ignem non expertum feligunt ad fuum

,
dicatam quoad literam, quantum fieri potuit, cla ,
intentum. .
tiffimeexpofitam» cvolutamque,utproinde nemo
.
Alchy-
Lib. I. Sea. II. Subfed. f. ^y
Alchymiflarum conqueri po(T!t , aut terminos mi- nor.f Argenttm affumunt quidsim ad Lapidis cpus,*
niisrede iiiteliedos, aut multa ftudio , & ad ar- fed& hi inter fe \n modo difcrepanc. Qiiidam au-
tem occLiItaudam omiira fuide quod tamen fi , : rum cx quo femen Mercuriaie extrahitnr, in fuam
,
ainn-uut; Dico nul!i uiiquam artitici chryfopceo

,
priftinam nacuram reduci polfe credunc Ita Kico- ;
laiif Bamaudus in Lapidis fui confedione. Sed

fidem habendam , fed ad aliquam fibi famam vi-
magua artis fcientiacomparaudam quidlibetpro deamus modum operandJ.
qiiolibet fumma & intolerabiliimpoltura pofuifle: a^cctpe^ , inquit , auri obryz.i ^. ij. ^Jêrcurii
quibus quidem loquendi modis , dici vix po- , miigrio artts ftudto elaborari decuplum , mifce , ime ^
teft quautum Artis polTibilitati prjEJudiccnt.
, iangutdo dijjolve , ufijue dum Mercuriui exfiirct , uu-
Cum itaquc verba clara finc & praxis mcthodi- ri<jue itfipofiii pondus maneat tn atrum pulverem reda-
ce prolata ab omnibus faciie in praxin reduci ttiim ,(jui t/tmen licjuatus in prifltnam auri naturam^
polTit , jam reftat , ut ad Phyficam bilancem converti poffit. Ex hoc putvere elicit ope halnei rorit
llngula an hujufmodi intentum
ponderemus ; & Mercurium, ufcjuedum pulvis incalcern niveam dever.
ChryfofcetM nrcamm obcineri podit , oftendamus: gai ; <fHo per Jeptemplicem elutionem purijicato, prodi'
Neque enim iibi LeElor perfuadeat velim tam , ,
hii inde taniem Azoth , Spiritus vtvens ch]hs lerra
,
me credulum effe , ut quicquid Alchyir.ina: mi ferrnentum efl, acjua moi , calx foemina , tjuorum cam'
ra.ndarum rerum effutiunt tanquam Evangclii ,
plexH n.-^fcitur tnfans, id «/7, Lapis.
Sacramentum revcrcar & adorem priiertim , :
Hanc calcem purificatam , Jeu folem Philofophorum
cum plerique nulU abditarum rerum phyfica- ohturato vaje putreficito,feponitoâd d'gerendum 40.
rum fcietitia polleant ,neque combinandarum re- diebus, ufcjue dnm in hurnorem a/bum , e» craf.um li»
rum artem calleant qua fola veritas a filfitate , ,
ûefcat , cui juffis dientm inierValhs aquam mercw-
legitimum ab iikgitimo, abfonum a confono fe- rialemjenfim affundes relin(juefcjite,donec viresfua» re-
cernirur i neqne me t jm imperitum cxiftiment ut ,
cuperet , coibitejue iterum (p-hoc toiifs donec tot^m , ,
de Arte Chymica iquum judicium ferre non fuam acpiam vnhiberit, tunc uterns claufus efl, ne qntd
queaai : Qnx cum. ita lint , jam telam cceptam or- exijiiret, nafctturque defideratus lapis ; cjuem pofue-
fi
diamur. ris fiipra Mercurium in novo tigillo aperto , tunc ad
quifpiam hanc a 'foanne tyiXS'^' •!"* ^
Si •
dragmas duM pones '-
granipartem : da fortcm ignern,
LtiUo totam accepit propofitam Lapidis iyyjl- ,
poflcalidde boracem, c^ habehis unam drachmam auri
^w penitius fubierit , & cum aliis ejuldem fa-
& fimultiplicationem noris, lapide non indigebts Hxc,
rinz audoribus compararit ; is priT.6 inveniet
'Baniaudus.
magnam efTe in modo operandi diverfitatem : Qui
In hacpragmatia multa myftica verba rcperio,
in uonnullis quidem conveniunt , in aliis ta-
fed utilitatem nullam, nullum tantas pollicitationis
men , pluribufque adeo differunt , ut ncgotium
in duas fe(5tiones abierit. ParacelfiftA non folitm
emolumentum Hoc unicutn ex textu colligo ,
fine atiri aut argentt mineralis airumptione I.api-
poft tot menfium labores ,
poft tot vigilias & fu-
dem fieri poffe contendunt , fed folo Mercurio dores fumptufque impenfos ,qui duas aun obr)-^
,
Philofophorum intcntum operis finem fe confequi uncias pro primo materiali corpore pofuerat
pofle fibi imaginantur dum Spiritum Mercurii vi- ,
prsEter hydrargyri pofiti jafituram , nonnifi unam
ni ope extradum , quem tiim in vena cinnabrii,
auri drachmam non quidem ut ipie pu-
reperiffe ,
tat ex Mercurii in aurum tranfmutatione , fed

aut foffili vena minii , tum in liquore fublimati ni-
illud ipfum aurum quod primo pofuerat , tametft
dulari dicunt , eliciunt au- ; fed quomodo (ine ,
ro , & argento rubrum , aut candidum elixir quid-

vel ad r grani partem diminutum quod fane ne- ,
piam in aurum , in quo nunquam fuit , tingere niomi^ri dcbet, cum per tot ignis, & aquje tor-
poCfit , quis crederet ? nili forfan cinnabrium ,mi- menta id partim in excrementitias partes , auri
nium aut antimonium
quod pro liquore fublimati admixtas , partim in fumum , panim denique
(
ponit ) nonnihil auri continuerit , fumpêrit At ;

aquarum corrofione abfumptum tuit. Ne tamen
hoc pafco rubrum quidem,aut candidum elixir nihil fecilfe Leilcrem ad mulciplica-
videatur ,
faciet inde tamen nunquam multiplicativam vir-

,
tionem matcria: adhortatur , quam tamen conful-
tutem tindurje extrahet fed tantum folummodo ,
to Alciiymiftarum more , ne tantum fecretum
auriextrahet quantum in cinnabrio minio, an-
, ,
pateret , reticuit. miferos Philofophos Si O !
timonio in minera auri commixtum fuit. Ex quo non alias nobis divitias promittitis , quam tanto
apcrte Târacelfi impoftura patet qui ex pura mi- difpendio , tanto laboris magifterio partas ; cer-
,
nera Mercurii promiferit id quod \n ipfa per te tantiim abeft , ut iiide Croejo ditiores po- , ut
,
Naturam non eft. Qux & fcite fane docet vel tiijs ad incitas brevi tempore redaftos verbis
ipfe intcr citeros non minimus Alchymifta Bafi- fadis , futnoque nos eluibs , /ro, Codroque pau-
Um Faientinm cap. de reb. natur. ^ Lu'lui huic fub- periores reperiamus. Quidquid igitur agant, cer-
fcribit hifce verbis iJVtercuriim noflrum ex auro
:
te hsEc PhilofophicsE folutionisnomcn non merc-
(jr argenio per acjnain Mercurialetn faUtan , jungen- tur , fed Metallurgis , & Aurifabris ( qui tamen ma-
ûm ejfe um proportionali ûantitate araenti vivi. jori& compendio , & facilitate quin & emolu- ,
Quomodo vero ex eo cinnabaris , aut minium fof- mento intentumobtinentj propria, uti rede Liba-
file ( Jn quo plerumque folus Mercurius nidulacur) vi«.f oftendit, dici dcbet.
ita prscparari queat , ut inde fiat lapis auriticus , Non prxterea
defunt qui aurum quidem
, ,
quis credet ? quomodo id dabit quod non habet ? , melioris notx ad operis perfeftionem utpote ,
Dicunt forfan , ex femine ^^vsnyim in intimo ejus ex quo Mercurium Philofophorum primam artis ,
centro exiftente. Sed quis,«rogo , femen auri in materiam extrahere folent adfcifcunt ; at hi hoc ,
, cinnabari nifi ei a natura accretum fuerit qus-

,
, pado illud przparari dcbere pr^cipiunt , ut nul-
rat ? nemo fanc nifi principi6rlim Naturse ignarus lo modo amplius in priffinam nacuram reltitui
& confequenter impoftor fc^ oehacfucatameta- ; porfit. Ita Afcr/fwwj in turbaPhiiofophorum Inno- :
morphofi in fequentibus pluribiis. Jhomagiflerio,five aurum ,five argentum,five hydrar-

Venio ad eos qui aHrum obryzMm, nobiliorifque
, gyron, attt Mercurium ajjitmas , iia jnuiantur ornnia
Tom. I. \ F 3 iit
66 Bibliothec3E Chemicje Curiofae
iAururn enim noftrum nifi analogice tantum vegctabile effe dixeris,
ut neHtiquam reduci ijueant :
po/i dijjolutionem ita aiteratur , ut nulia alia rr,qukm idem dixeris, homincm pid:um liominem verum
4iaua noftra Mcrcuriali iicfuari poffit , Vnde non generarc pofle , quod ridiculum ne dicam , ftoli-
ejfentialfter aurum fed rnodificaturrL, dum ellet alferere. Si vero dixeris , idquadam
tft ar/iplius
, ,
quod aurum hoc paUo five mortiftcaturru > ftve modt- modificatione effe verum femen auri ,un Turlâ
ficatum , nil <juam qiiod fymholiee
cjuidem aliud efl , loquitur ,errorem majorem incurres , cum modi-
ferr,m nigram , l.ipidem nigrum , corpM mortuurru , ficatio , five modus , utpote purum putum acci-
caput corvt appellant Anipces ; <ûod poftquam per dens nil fubftantix ex communi Philofophorum
acjuam Mercurialem &
caiorem vivificatum fuerit ,
,
fententia fuperaddat. Cum itaque nulla ratio
tunc iis deaihatttr Laton ,feH <ty£.tlnops id eft, caput ,

fuperfit , qua Turba non verum aurum , id eft, Ca-
corvi , feu terra ni^ra : Ideo pnmoneatur filiM do- put Corvi in verum aurum per aquam Mercu-
,
iirtn£ , ne ntmium urat atrum iiitm pulverem , fedre- rialcm tranfmutare fe polfe probare queat Ni- ;
Hncjuat ita diffiofttitm , ut ûeat iterurn aquefere , cjttii. hil aliud reflatdicendum quam quod auri illius ,
erat untitjua ejm natura, nempeflHida, & iiquida. lca exigua portiuncula qux poft peraftum tanti la- ,
Turba T^htiofophorum. boris expenfarumque magifterium relinquitur,

,
Qox verba Ci rite expenderis , in iis ingencem non ex femine auri aquae Mercuriali incxiOcn-
ti , quod jam a prima fua origine pcr tot altcra-
contradidionis nodum repcrics Vel enim aurum :
illud per aquam Mercuriaiem refolutum in ter- tiones heterogencam , & ab auro vero oppido
ram, feu pulverem nigrum , crit aurum , vel non dift-crentcm formam acquifivicfcdab auro mine-
erit aurum Verum aurum id non elTe Turba

:
rali primitus aflumpto natura fua indcltruftibili,
exprefse dicit : Sinon eft verumaurum, quomo- a foecibustamcn tcrrellribus ei accretis rite de-
do illud per aquam Mercurialem in tinfturam ve- purgato , prodierit. Scd hsc in fecjuentibtis fufius
riauri exaltaripotefl: ? cum aurum non verum profequemur ,uc quam turpicer Alchymifti contra
verum aurum producere impo(Tibile fit nifi ver- , prima Philofophix principia pecccnr , luculenter
bis tantum ludamus. Ecce primam contradidio- patefiat.
nem. Alrera elucet in argento vivo in magifte-

rium alfumpto uti cx textu patct quod tametfi
, , CAPUT IV.
in priltinam formam reduci non poffic in fine ta- ,
m;-n aperte dicit , atrum pulverem pet Mercu- PerfcBum Artis Magn^ TAagijierium k
rium iterum aqucfcere , quae ejus erat antiqua Lullo Azoiho aeterifqu^
, ,
natura. Mercurius itaque juxta Turbam reduci ,
& non reduci in priftinam fuam naturam poteft , examtnantur.

quod manifcftam implicat contradidionem , quo
in vcra Philofophia
Sed dicent per femen auri aquse Mercuriali
,
niliil abfurdius eft.
SE D jam revertamur ad iyx^fmv qua Lapi-
myfterium completur , quod juxta Philo-
dis
inditum , in novum aurum Mercuriali multo no- fophicam amutlim rite examinatum pra-ter para-
biiius refufcitari. Sed quxro jam , quidnam iftiuf- bolicas locutiones nil certi in tanta mcthodorum
modi femen fit > Dicent e(Te femen auri per , varietate , &
diffcrentia , qua Audores inter fe
Mercurium in primam mateviam extraftum re- , contendunt , ad Lapidis confeftionem conftituen-
folutumque. Urgeo quomodo probas illud fe- , dam facere repericmus. ey^z.othus emendat Lul-
men per tot diffolutiones , calcinationes , cxte- lum , Ltbavitu tA2.othHm , Paraceiftu onuies ; ita
raque tum ignis , tum aquarum rofivarum tor- ut vix quifquam futi hucufque partim demonftra.
menta non effe dcftru6lum ? Si enim cujufcun- tum fuit , partim in fequentibus comprobabitur)
que tandem hcrbx fcmen coxeris , & recoxeris cum altero confentire vidcatur. LuUus itaque in
deinde coflum , recodumque terr^ ad repullu- Ciavicuia fua , ( quam foannes ^\nthus auftor fup-
lafccndum commiferis ; Dico tantum abefte , ut pofititius expofuit )
poft hydrargyri fublimatio-
inde quicquam in novum germcn fufcitetur , uc aqui vitae, fortis rcgix , Mercurialis nem, poft ,
potius deltruaa per tam frequentem decoftio- aqux priparationem , poft ejufdem purgationem,
nem forma,& feminis vim vegetabilcm una peri- folutionemque corporum in Mercurium poft toc ;
re necefle fit. Nam nti reSe l^htlofophtu , a pri- inquam inexhauftos laborcs tandcm procedit ad
-vatione formx ad habicum non datur regreHus ultimum Lapidis magni complementum quod in ,
tantum enim inde confequcris quantum fi faxum fermentatione confiftit , hoc modo.
,
ad reflorefccndum terrx commififles. Sed di-

cent , aiitcr fe habere cum feminibus vegetabi- Procefius continiiatio de univerfali Azothl fer-
Jium , aliter cum femine metallicorum corporum, mentatione Lapidifquc complemcnto.
c6 quod in aqua Mcrcuriali ex auro minerali
cxtraCto femen lateat attri , quod ima cum aqua Si terram albam ad Elixir albim volueris fer^
Terrae nigrê Capiti Corvi , Pulven atro ( fic mentarz.j , ut flet in cornplemento tinRura fuper cor-
,
aurum minerale alfumptum per calcinationcs pe- pora dirniniitn ^ fuper Mercurium in omni pro- ,
nitus deftrudum mnrtificatumque vocant ) fu- bationz.^. Recipe terrm, dealbats. feu foliatn id eft,
, , ,
peraftufacorpus mortuum rcfufcicando , alba, vel

,
corporis moriui partes tres ^ de acûa vitd referva-
,
rubca tindura pro argcnti , aurique ratione in

,
tapartes duai , fcrmcnti ârtem unam & dirnidiam, ,
Lunam, velSolem convertat. fermentum autem aibum fit prxparattmin caitem al~
Contra ,fic arguo Vel enim /mf« : illud eft bam , fixam ,fubtitem , ft opus aiburn intendis pr<tpa^
fuct fpeciei vel non. Si prius di-
mulriplicativum , rare^, Si vero ruheum , tunc fit calx auriciirinijfi-
xeris , jam necetlario illud vegetabilium numero mi , cir non aiiudfer?nenttm , tjuia fermenturn ar-
efto
adfcribere cogeris, adcoque id in fecundumna- genti efl argentum ^

auri, atirum; citm itt his corpori-
;
turx gradum exaltabis , confequenter mincra- & bus inftnt radii tingentes cdtera eorpora rttbedine-j»
hbus mctaliicifque corporibus vitam tribues ,
, vel albedine pura , cr in hii fecundftm natnram pitrif-
quo in Phyfica nihil eft abfurdius, Si vero non flm<t fubflantiit tfuhftantiariim , reptrtafit ad ffecimen
iapidii
Lib. I. Sc£t. II. Subfeft. I. ^7
lapidli pertinens. Fac unamtjuamque Jpeciem cum fua noftri imbecillitate attingi nonpoteft.
ipecie , tjUodqite genus cum fuogenere^ , cutn albo tfl 5. Refervaia aûa^^xo fpiritu fumitur quo ma- ,
aLbifcand,Hm-i > cum ruhro rubificandum^ non mif~ : trimonium confummatur , eftque divifa in duas
ceoi opM unius lapidis cum opere alterius , alioc^Mn partes adimbibendun-',& coagulandum & iteruiti
errabis. in duas partes ad matrimonii copulam.
Terra aibafoliat.i efl corpui ; fcrmcntum efl anima, (>. Fermenttmi in hacpraxi non cft aliud, nifi ar-
qHi tribuit corpori vitarrL. , ac\:i.a t/icdiante^ , cjhh efl gentum nacivun') puri(Timii de minera in calcem per
jpirttus. Confice ergo has tres p.irtes in unum mairimo- mercuriuin redaci:um:hoc dicunctantse virtutistife,
nialitcr, fuper lapide tnundo conterendo, (jr unum chaos ut non fccus ac paululum fermenti totam malfam
per minima producendo , tttjiant una hyte conftifa , <& rriticeam in tumorem extollat intimeque penetrct;
ruducantur in unum corpits demum infparabile^ : po- Ita & hoc fermentii Philofophicumexaltatur adeo,
ftea ponas tnfuam phialam aptam , i. e. > thorum cali- ut inftar ftminarii perfedilTimi acquirat vim, com-
dum temperatum , ttt coaguktur ^ fixetur , , fiatcjue plura fibi fimilia fecundum fpeciem procreandi, ut-
Hnum corpus album. Hocf.tdo ,rurfus extme lapider/i potequod totum in aurum verum &forma!ever- ,
candidum henedtUum ipfitm^ne contere fubtihter in , tat; adeoquidem, ut in minutilTimis portiunculis

lapide mundo , c^ iterum cum tertia parte aÛ£fu£ im- fit inftar totius.poffitque inde augeri in infinitum,
bibiio ut hau/lum bibat. Iwpone eum in alveolw" ftmm
, adeoque quod Philofophi fpiritualibus fubftantiis
ilarurn, mimdum, & loca in letlo fuo temperate caltdo, danc , uc hiit totje in toto . & tots in qiialibet par-
Ht tncipiat ittrum fudarz^ qt hauflum aûa bibitnt. ,
te , hoc Alchya ifti cincSurx luae pcrperam im- &
fermitte in vifceribus e]ui e.-cflccarz^. Sic reitera vice perite attribuunr,
multiplici , do>iec exie;ler;iijfimu'/i lapidem a/bnm per primus ortus lapidis,
7. Matrii/ioriialis copula eft
hos gradus reiterattonis prsparaveris fixum , & flan- carterafuere tancum priparationes de quo vcrifTi- ,
temin ignc^ ,
percjne omnia corpora imperfeElortim-> me dicunt eaignorata totam arcem nelciri adeo ;
rnetallorum Velociffir/ii gradier.tem er fuflinentem pu- enim confuse, & diffjrentcr de hoc cum terra folia-
gnasfuper ignem aqita fufl/i : tjjui lapis tingac tJêr- ta matrimoniali conjugio Ioquuntur,ut ne ipfi qui-
turium , dr omnia imperfe(h in argentum Verum me- deni, qiiid dicant, fciant.
liu» ornni naturali. Nota ûod ijHando htt]ui cornple- ,
8. OUum Mercurii nihil aliud, quam Mercurius
menti ordo reiteratur ,foivendo coagulando contercn- , , Philofophorum.

do,aflando, tanto magis hitjtu medicmx boniiai mul- 9. Chaos eft miftum , vel pafta in qua omnia fic ,
ttplicetitr , magifcjue tiigat , itautfl in prima fiii abln- corporantur ut nec quicquani corum ex quibus
, ,
tionepars una tingat loo, infecunda Vertat icoc, «a^ conftat appareat unde & hyle ab aliis vocatur ,
, ;
quarta looooo. tn ûinta looccoo, in fexta infintta feu materia prima, in qua omnia habent rationem
r/iillia ; non fufficit una contritio er imbtbitio. Haec potentijE patTivx ex qua tamen fpiricuum calore
,
ty4z.othus. externo & calore interno in adum forma defide-

Sed ne illotis , uc itadicam , manibus tantum rata producitur.
myllerium aggreffus videar , aut ne ex non inefle 10. Per Solem intelligit vim Sulphuream,per Lu-
telleftis terminis imperitix dicam incurrani , ter- nam Mercurialem unde copula. Atquc hic eft fum-
;
7»iVM;hujus operationis juxtamentem Alchymifta- ma perfeAionis lapidis Lullo Arnoldo foanne^ , , &
rum prius exponam, deinde quid de re ipfa llatui Jz.otho fuppofitio AuiSore , quam de verbo fere
podit , aperiam. ad vetbum ex Lullo dcfcripfit ,
propofita. Quod
1. Terra foliata alba nihil aliud eft , quam caput omnes confequenter Artis magni .'îuftoresChiy-
corvi jam dealbatum , ex qua fit elixir illud Solifi- tanquam Artis archetypon tum ob me-
fotechni ,
cum ,Luniticumque. thodum tum ob claritacem verborum queis arca-

, ,
2. Stare in complemento tinclitrx cft , argento vinum defcribit,refpexerunt,quem& nos a.'. procef-
vo , metallifque imperfeftis , qiis & diminuta di- fum srtis facilius difcuciendum conlulto felcgimus;
cuntur, per projeSionem argc;ntipetfed;i , colo- csEterisdata opera negkdis. Fuit inter alios Cor-
rem & naturam perfeveranter & in momento
, nelim Drebeiliut ,qm totam arcem ex i«//fl defcri-
conferre. ptamfub reconditaPhyfiologia, qux in admiran-
5. Terra alba dicitur corpus mortuum, refpicien- dis clemcntorum Cum in invicem cranfinucatione >
do ad fubfequentem mox animationem quid ita- ;
tum in effeftibus indc refulcancibus confiftit cxhi- ;
que hzc animatio fic ,

poftea exponetur. buic. Ego autem eum verius hSoTi-x^vixv Akhymi-
4. In compofitione memorantur Corpus anima , , ftarum ad mirandas NaturaE" operaciones rerumque
jpiritus. Terram foliatam Corpus vocant, krmen- tranfmutarionestraduxiffe, quam contraputarim,
tum animam , qui corpori vitam tribuit aqua mc- uti fuo loco dicetur.
diante , qui eft Spiritus ; ha:c tria camen adiverfis Sequitur foannes ab ^fia Anglus qui ne artem
ditferentibus nominibus appellantur , uti videre ex Lullo , Amoldo , Az.otbo difcripfiiVe dici poifet
eft apud Ifaacum HoUandum de Lapidis Fabrica, eam fumofa verborum obfcuritate ita involuit.ut
ut proinde confiftere non poffic quod tot tricis , non nifi ex Az.othiAodix\n3i fupra tradita intelli-
involutum eft Si ars vera fit certe nna ad eam ; , gi podlt. Tertiusex Alchymiftisoccnrrit Me-Uhior
via una operatio, una methodus ut fit neceffe cft,
,
Libinenfis qui Ladifiao Hungarias & Bohemix Regi
,
nifi toto coelo quis aberrare vclit. Quanra vero ad arcem exhibitam non PhiIofophico,nec Sapientibus
terram foliacam aqua mercuriali animandam in- ufitato more , fed vefana quadam vecordia captus
duftria opus fit dici vix poteft dum vix conftare , ; parabolis alkgoriifque exCantici^ Canticorum af-
,
poffit quantum aquse requiratur mercurialis. Si fumpcis facrofandaadorandaque

,
Licurgiz myfte-
,
enim magnam ejus copiam accipias vix , , aur ne ria carbonibus fuis, atroque fumo obfcurata noii
vix quidem terram coagules exiguam : , ficcitas minus irreverenter, quam impie contaiTiinare non
antevertet legitimum humiditatis terminum>itaut erubuic. Lcgac qui volet Artis fumma in Theatro
coagulationem jnftam nullo modo atfequi liceat; Chymico & non fine rifu una indignationi niixto
,
quemadmodum itaque operis perfeftio in indivi- mirabitnr quonam tandem modo in hominis inge-
,
duo quodam confiftic , ica quoque ab intelleSus nium caderc queanc , tam audafter , & fine fronte
Tom. I. F 4 non
68 Bibliotheca^ Chemicac Curiofx
fed fceleribus non fcientia fed Alcliymiftis injuriam facere videar , jam ad ratio-
non myfteriis ,
; ,
inipoltura mundo illudere tam turpiccr voluille. num pondera progrediamus quibus Deo dante, ,
Huiic fecucus Georgius Riphms Anglus qui pi ^- ,

Alchymiam ejufque paulo ante adduttos procef-
,
jamdiximus, fus non tanciim vanos & irriros , led & indignos
ter eaquae d- Az.othi traditionibus
verba miro qui a Principibus auc admitcantur,aut in ad-
nil peculiare & diverfum habcc, pra;ter eife ,
artificio teda, & cum omnia plufquam Tlirafonicis miratione habeantur , luculenter demonflrabimus.
adfcrt
ratiociaii ampuUis promittac , nil tameii
nifi obfcuritarem fummam pariconfufioni
junftam, C A P V T V.
intellexif-
adcout ne feipfum quidem, quid dixerit
fevideatur.Hifce accedic Seytdtvogius Polonus, qui, Quo Alchymicos 7v]a^n^ Artis procefTus 5
cum in duodecim traftatulis dc Lapide Plulofo- paulo ante adcluBos
phorum promi^Tis inaudicis Mundum concitauct,
tful^fiftere
,
.ac fpecimen artisfux coram Duce

VVirtenbergen- non bojje docetur.
fi exhibitum una cum Moliefelfio
,
impoilore , m
(iniitrioremimpofiurx ab utroque prxdkx fu pi- QUamvis ingcns, qua continuo agitantur vc-
(
cionem traxilfet Principem hic quidem veflibus ;

& reiiuxn in magni Lapt-
luti fiuxu quodam
exutus.turrique inclufus tandem fceleris convi- ,
du Itrudura Alchymifia:) contradiclionum variccas
&iis dignas malicia, neqaitiaque fua pccnas luit
.
fufficicntirfimum falfitatis argumentum efle poflit;
Sendivogius vero penc nudus e carcere elapfus, po ne tamen miiii obganniant, vericatem lub contra-
ftea nunquamcomparuitjut velhiacapparcat quid didione nonnifi ab artis fiHisintelledam occul ,
hifce Ipcrarequeas. tari jreconditam vero fub iUajacere a Philofopha-

de
Poil hofce fe tandem fifl:it Paracelfus, qui Alchy- ftrorum capacitate longe remotam, uzi fchoU iJe>-
tnicx artis principatum ambiens , dum Afirono- Kencx epigraphedocet procul hiiie procitl eile pro- :
mica Ma"icis , Cabalifticifque , PhyficaThcologi- pbini Concradidionem quidem vidcri,non tan,en

:
cis conjiiugit , non tam nova placita , quam

mon- elfe. Sed hxc argumenta uti neicio quid dAoyixt ,
ftra opihionumpepcrit .-quidqaid enim in Archi- prae fe f^.runt , ac beUuiux Philofophii , quam hu-
doxis fuisde Natura rerum libris, de Magni Ar-

& manx fimiiiora fint ita fUilcis quoque folvenda re-
,
tis myileriis tradidit ea partim ex Lullo , partim ,

linquimus quibus folis nihil facilius eft, quam al-
,
ex /fanco Hollando fupprelTo utriufque nomine ,

bum nigrum, grave leve,aurumnonaurum cficpet-
decerpta fui juris inventioniiquc fecic ; m quibus
, ,
fijaderi poteft.
tamen prstcr peregrinorum monftruolorumque Dicunt Alcliyraiftas , y^wrMwquod lapidem con-

nominum farraginem, nihil ab iis cseteroquindi- ftituit , Mcrcunum in arte magna
non ejje annm ,
fcrepans & quoad fubftantiam alienu n reperias. non e!Te Mercurium & tamen Aurum & Mcrcu- ; ,
Primus Itaque LhHus , dum effec Arabicx Linguse rium ad opus magnum airumunc.dicuntque, aurum
haud ignarus , Arabum libros de Akhymia ab prius,uti& Mercurium in aliam formam melio-
omni ab.trufitate vindicatos mihi utramque , uti rem abiifle. Qusero , fi in formam meliorem tran-
patuit Latinx lingux red- fiit, vel illa forma fpecifice, ut cum fcolis loquar,
doftrinam comparanti ,
didit , quin & in Libro qiiem ClaviciiUm vocat ab auro minerafi diftinguetur,vel accidentibus tan-
porteritaci artem juxta genuinum fen-
donacam ,
tunr.. Si prius , non nifi mente captus ilkid aurunj
fumexhibuit;cuitamen inomnibus ArnaldusViUa- fpccie difiindum efie afierec, quocunque cum in
no'Janus , uti poftea videbitur ,

contradixit tandcm rerum genere fpecies unica fic & alteri in- ,
Hofce itaque Principes Alchymias fecuti innu- communicabilis, Nam ut redc Philofophus L. 7,
merialii,qui utiauro divitiifque avidius inhxre- MQt.Species renmficuti nnmert/efe hahent^. l^ltnqac
banr,atque admirandorum efFcftuum fruftus.quos Alchymifts dum aurum Chymicum non vcrum au-
benediiii , uc vocant vcrius maledidi lapidis be- , rum dicunt , confequcnter fpecie diftingui alFerunr;
neficio fe confecuturos fperabant , ita omnem Alii qui aliquid altius fapiunt , aurum quidem elle
operam ftudium facultates omnes , imo vitam

, ,
contendunt , fed auro minerali , & nacura genico ,
ipfam fine ullo fruau fcede proftitufrunt, Hinc niulco nobiluis, & cxcellcncius utpoce vivum , &
uullus fere , non dicam Philofophus , fed vel ex in- multiplicativum. Qu.-cro mde provcnerir tanta illi
fima pjebeopifex inventus fuit qui nori ad tanti ,
auro excellenitai Refpondent ex depuratione , &
momentiartem animum applicuerit ;Philofophi& femine vivificativo auri naturalis. Iterum quiro,
Medici vero , ut nonaihil fupra alios fe fcire jadi- quanam rarione iftud femen exrrahi potuerit non
tarent,artem quoque typisevulgarunt: Principes remancnte fijbjedo , in quo fubfiftat ? Rcipondent
una cum vulgo, tantifque pollicicationibus prx- fubjedum, & femen effe Mercurium cxauroabftra-
fcrtim circa Chryfopoesam five avaritia five , , dum. Contra; vel ille mercurius eft mineralis, vel
curiofitate tants raricatis alledi negledis Re- , non fi priusijam videndum cft, quomodo ii per
;
rumpubl. negotiis intra abdidaergafteria, qux ,

tot ignium , rofionifque aquarum tormenta, calo-
Laboratoria voc^nt.k fe una cum Carbonariis ci- ris impatiens, non evanuerit? Si pofterius , jam
niflonibus adartis fruftus percipiendos artemque erit; Mercurius, & non Mercurius, & confequen-
exercendam concluferunt. Sed quid tandem Ex- .' ter ex non Mercurio fine matrice aurum produ-
haufto indignante populo ^rario prxter fumum,

, , . cetur multo nobilius nacurali fcd hf c uci contra- :
carbones , cineres,nil aliud dignum retulerunt. didoria funt,ita refucari non merentur. Sint itaque
Quis enim unquam Principem hujus falfarii operis •
hxc omnia pur^ puc;^ chimerse , & ftolida deluCx
exercitio quicquam ad artis veritatem conteftan- imaginationis , ac delirx mentis Phantafmata: Si
dum ,aiit lucratum fuifle, aut inde ditiorem exti- enim, quod cx Mercurio illo imaginario produci-
tifle alleverare poterit? Imo multos, quorum fama: tur vemm aurum non eft quomodo verum aurum
,
dataopera confulo, adco fatalibiishorur) nebulo- inde prodibic , cum ex non vero , vcrum facere
num exercitiis,non dicamdementatos fed ita ob- , a.%lMOL[ov fit aut fi a minerali auro fpecie difterat >
;
c^catos fuilfc conftat , ut inde do num cxteroquin quid aliud concludere poflumus, nifi quod ex iflius
opulencam , in ultimam ruinam deduxerinc. Sed nc modi auro, aurum a nacurali fpecie diftindum pro-
ducac,
Lib. I. Se6t. 1 1. Subfe6t. I. 6p
ducat, eflentia, proprietate. viribus.toto ccelo di- rl. lOOO
verfum; quo quid in Philofophia naturali abfurdius, 11. lOOOO
ftultiufque dici poflic, aut dcbcat non video. lll. lOOOOO
Sed ctjm hujus infanije eos puderet nonnulli ve- IV. lOOOOOO
luci ex tripode quadam Apollinis arcanum tot, fa- V. lOOOOOOO
bulis.totbarbarorum nominum monftrisobvelanr, VJ. lOOOOOOOO
ut imperitje quidem plebi Hermetes redivivi, veris Projedio VII. lOOOOOOOOO
tamen Philofophis non ni(i aurati,ne dicam auri- VIII. 16006006000
ti afini videantur. Reftat itaque nifi in omni bona IX. 106006000600
Philofophia ftupidi videri velint , ingenue fateri, X. 1006006006000
aurum Chymicum fine auro minerali nulla ratione XI. 16006006006000
confici polVe, quod & ipfum fupra ex Lulli , ^zothi, .XII. 106006006006000
yimoldi verbis fat , fuperque oftendimus Quod uti
Centum milliones millionum tinguntj.
verirtimum eft, ica quoque tocum illud aurum Chy-
micum quoc tot laboribus excoquunc , illud
, Hanc cabulam hlc apponendam duxi , ut vel ipff
idem efle , quod a princjpio in arcis proveftio- pueri , muliercula , & infima: plebis peripfema-
nem airumpferunc &fi purgatione , 'ac depura-
, ta Alchymiftarum promiffa , & machinamenta,
tione tot diftillacionibus fublimacionibus cal- , , verius nugamenta videanc, & irrideanr.
cinatiouibufque fada non nihil diminutum , , & Felices homines , ûihus hit najcuntnr in ollis ,
coufequencer nobilius compcriatur. Quod vero 'DiVitia !
mercurium inprimam metallorum maceriam prius Ciim enim cindura illa auri mulciplicativa ex ,
reduci dcbere aderunc, icerum nil dicunc Vel enim : Mydx virgula inventa,prsrerquamqu6d ,uti po-
illa maceria vifibilis eft , & fenfibus obvia, vel non: ftea ipfo experimenco comprobabimus , fabulofa
Si prius quomodo eam in operacionibus fuis vi-
, fit, quis rogo , fanx mencis Philofopho perfuade-
dt:rc queunc . ciim prima , five fecunda rerum ma- bic, femen hoc Mercuriale lapidisl^hilofophorurn^ ,
teria infenfibilis jam non prima
fic ? Si poftcrius quod camen quid fit nefciunt , & apud omnes ad-,
maccria, fed compoficumeric , fuaprimamaceria huc Alchymiftas eft concroverfum , quis inquam
& forma conftans. Reftac de Semine auri rejlAUra- tancjE fcecundicacis vim pucabichabere, ucin infi-
tivi\ , atque per tinduram ininfinicum mulciplica- nicum aurum mulciplicare poffit ? unde fic argu-
tivo , uti proceffus promittic , non nihil , ut veritas mentor. Vel hoc feraen anima vegecativa erit prse-
patefiac , dicere. dicum, vel non Si prius dixeris , jam omnibus ina-
:
JaiSant fe fe maleferiati illi Pyrotechni non au- , nimatis , uti funt mineralia , & metallica corpora,
rum duntaxat verum lapidis admirandi beneficio fecundum Naturz gradum fcilicet vitalem afTgna- ,
confici pofle, fed& tinfturamfive albam , five ru- re, arque adeo omnia vitam formaliter in femec
beam illius opetantse efficaci^ tantxque foecundi- ipfis habere, aflferere cogeris quod uti contra om- ;
tatis efle, ut fermentatus lapispodit ico partes munia Pliilofophis naturalis Principia efl ita confu- ,
tare imperfedorum merallorum inmetallum perfe- tari non meretur. Si vero non vegetabilp dixeris,
fi:um quem fi fecundo imbibas , id eft , folvas , &
; quomodo ergo vitali motu privatum , fe fe jn tan-
coagules adeo fcEcundus reddatur , ut una pars tam foecundicatem propagare poterit ; Si vica prse-
centi.es plus polftt , id eft , mille partes : fi tertio , dica id non poffint, qui vica defticutis id concedi
loooo decem mille
, quarto , looooo tingat
, Si . polfe dicenc Si miferi fumivenduli arcanum Na-
.?
&hoc paftoper millecuplam ptoportionemtinjje- turx proceflfum in metallis producendis noflent>ta-

re dicunt lapidem in infinicum & liltra, adeout qui- lia, & adeo pudenda eftucire non auderenc Quod
j
dam ii..i.!> •.in.._^.i
j
ftultajadantianon dicere
r •-..-
(\zvcx\x.m, .1
Laptdem
,
ne totiesrepeterecogar, Xffôrmad primum hu-
Oceanum fi mercurius foret , eum in aurum tin- ;us operis Caput, relego.
itururn. Quidnam vero illud , ûod lapidi tantam tingendi
Atque adeh ttmidos fiuSlus maris imbuat auvo. virtutem dederit , fcire cuperem. Dicunt fummam &
Hae funt ftolidiirunx Philofophaftrorum jafiantfx, perfeditTimam depurationem Mercurii ab omni
Utique tanto intolerabihores , quanto impuden- terreftri fjece longe remotiflimam. Sed & fi quis vi-
«(Trmis fuis mendaciis Mundo altius,& fine pudore num fepcies cohobatum ad fummam fubcilicacem
ullo , imo prorsus infolentiiis imponunr. Si enim reducerec inde paricer fequeretur illud elixiris
. ,
ad libram calculatoriam revocetur fa:pius repeti- vit« vel unicam guttulam integrum aquae dolium ia
tsi Lapidis imbtbitio y fequetur neceffario ex eorum vinum nobiliffimum tranfmutaturum,quod & ratio-
promidis ad duodecimam imbibitionem Lapidis ni & experientia: repugnat neque quifquam hanc
, ;
duodecim milliones millionum auri provenire; qui inftanciam evertere poterir , quicquid Aichymiftse
oumerus tam exceflivus eft , ut vix animo concipi de fua ccelefti , & fupra naturali Elixiris virtute &
poffit ; imo univerfus Telluris globus auro Chymi inrerum natura non eft efrutiant.
cfficacia, quse ,
co ex hujufmodi projeftione refuitante obduci O ftupidumgenushominum !dum lapidi fuo eara

queat. Quajnam jam ftupidi Alchymifta: , vafa, operandi virtutem attribuere idque efficere teme- ,
fornaces, materiam.aut quem locum , in quo ar- rario aufu contendunt quod unanimi omnium ,
tem fuam exerceant , reperient . Univerfa enim tel- Philofophorum ftudio jam a bis mille annis,& am-
kiris moles nonfufficeret, nififorfan in officina dia- pliusquxficum , difpucatumque de infimto fuit . ar-
boli illud coquant, quod illis libenter permiferim. gumentum inquam ab altiflimis ingeniorum phce-
, ,
Sedne laifi computus convincar , Tabulam fubdo. nicibus tanto rempore agicatum ,& in hunc ufque
diem lite pendence nec dum decifum ipfi lapidis ,
TA B U L A foliusimaginariiperfeftionefeconficerepofleglo-
riencur. An nonfciunt iftiufmodi nacur^ everfores,
Lapdis multfflicativa Aurt. nullam in rerum nacura fubftanciam ignis ope ica
in infinicum fubciliaripofle, quin tandem iii purum
aerem omnibus eyaaefcentibus fpirijiibas.defcifcar,
auc
JO Bibliothecac Chemicae Curiofx
aut evanefcat ; pracfertim in mercurialis aqus fub- terit omnino , undefiet , ut arefaElnm nil fruBtmm ad-
tilifacione , quam fi in cujufcuiique tandem firmi- fer^tj. De quo & Amoldui conqueritur : Si terr<e
tudinis, & folidicatisvafa Hermecica , vel quacun- plMi, aut minit) addidern , ejukrn natura patiatur, ani-
que luci (ignatura claufa conieceris,<lico ramen fie- mafine ullo fiuilu nullafubjeiûente necefiatia fixatio-
ri noii poife , ut fagacilTimus fpiricus folica lua aftu- nefuffocabitur. Idipfum de a^jua qnoe^tte fentitndHm efl-y
tia , vel per ipfos poros elapfus non exfpirec quod : fiplm, aut minus acceperis. Si entmplusfumferis a^H£,
Ifaaciu tioliandtu celebris Alchymifta in fuo de la- materta fiupra moduin htmida reddttur ift rninns eam ,
pide Philofophorum libello faceri non erubefcit: plus dtqito jicciorem reddes , durierem^tte^. Rurfus , fi
St tinllura , inquit , ad ijtiartutn exattntionii gradum plus a:ris adflierit ( verbis loquor 1'aracelfi ) , id tin-
pervenerit ,adtantam devenit fubiiliatem ut nuHii ,
&UTX nimium imprimitur; corpus palli- fi parum ,
ampltiu repagulis contineri cjueiiL. ;

imoviirurncujuf- dum evadct. Item fi vehementiorignis cxiftat.adu-
cunijue tandern, etiam decem digtiorurn craffiiiet, ac a- ritur materia; fi remiflior poteltatem ficcandi ,
damanlina durittei coniinere earnnon poffit. Sl itaque non habet hxc folvendi , nec alia elementa cale-
adquartum gradum fubtiliataconcineri non po(Tic; faciendi.
quid dices de tindlura ad decem, ccntum.mille gra- Quidfacient inhocdefperatonegotiomileri Al-

dus exaltata ? An nefciunt hi , quo pkis aurum de- chymifts ? Certe Arnoldus & Paracelfns cum mo-
puratiir,e6 plures ab auro portiones dccidere? dum non invenirent Lapidem Sifyphaum ad defi-
cum nihil inrerumnaturafit.quoditafublimatio- deracum finem evolvendi, totum procelfum non
nc depurgari queat quin feniper aliquid depur- ,
humani adaptationi .fedfolius naturx operatio-
gandum remaneat, donec tandem quafi ad nihilum ni , committendum cenfuere : Nam uc Paracelftu dif-
reducatur, ut experientia docet in cohobationibus currit.- Novit natura fttai cperaiiones , & ekrnento-
per diftillationcm frequentilTime repetitis, nifita- rum pondera , iûorurnfeparaiiones, retlificationes, co-
men Alchymifta: materiam fuam ad fimpliciffimum pulaiionef^tie ipfa exeejuitur ahfcjne adwinlculo cujnf
corpus reducerc ftudeant , quod uti fieri non po- z/ts operationis , attt iriineralis artificti , dumrnodo con-
teft ita fupinse ignorantix rerum naturalium me
,
tinealHr in ifnt fecreto materia , Cr in occulto 'U.?/o.
rito fuo convincuntur. Certe nihilmelius dicere poterat. Relinquant ita-
kiculenter oftenfis, clare patet,
Unde ex his tam que ZV<»/«r(C,quod afe pracftari nonpolVe pucant.ut-
lapidern huncauri in infinitummultiplicativum,pu- pote quar jamanafcentis mundiprimordiis, artis
rum putuni defultorii imaginationis figmentum lujE infallibiU induftria in utero fuo nobile hoc
cfte, Qucm enim quifo , Alchymiftae aCTignabunr, metanum tanta abundantia produxit ut fucato ,
qui hujus experientiam fumpferic neminemlane, = Chymicorum auro non indigeamus: Novic enim
nifi mendaciffimum,nedicam mendiciffimum im- illa , quomodo fecreti ignis lubrerranei beneficio
poftorem. Adde hifce, quod fieri non pofTit ut hu- , aftiva conjungendo metalla producat ,
paffivis
jufmoditindura humano ingenio confici poffit vel ignem fecretum Alchymiftarum ceu inidoncum ,
ipfo atteftance Taracelfo , Libro de tranfmutatio- averfatur; Novit illa occulta fubterreftrium matri-
ne metallorum ; verba ejus ad longum cito. Per cum vafa, non retortas alembica , cucurbitas ,
hominem ihquit ,impofibiltiefl elementorum-> ,vide-

,
fimilefque Pfeudopytotcchnorum monfliruofos
licet in arte magnajeparatio, ûa Hcei appareat. , non^ Utcros.
efi -Vera tamen , quidûtd de Raymundo
Lullo dica
tur er de Anglicofuonobiliauteo Rofenobili ,
,
^tiod
C A P V T VI.
falfo fabricafie puiatur ; hahet enim ipfamet natura in
femetipfa proprtum fieparatorem , ûi quod feparat. , Omnia Chryfopceia^ tentamina fntflra^
iterum conjungit abfcjue hUo hominis auxilio , novittûe
emnium optime unitti cu]HftjUe proportionem elementi,
neaejje ex ipfis Alchymijlarum Coryphosh
CT/ion homo;quict}uidfcribentes erroneiifuiSyfivolis, Amoldo VillanovailO &C. demonHratUr.
falftfque procejfibtis ,recepiif<jue devolatiiifuo
hoc au-
ro ( uti paulo ante oftenderat ; Lul/us , Richardus T) Âracelfus Monarchiam Alchymicse Reipubli-
jinglus , Rupicifa , craffis fuis erroribtu fabulantur. J. cx atfedtans , cum modum lapidis conficien-
Cui jam in hac artecredendum eft 'Paracelfo , an di nuUo ingenii conatu penetrare fe polTe videret,
Alchymisr primis coryphaeis ccrte neque hos , ne-

?
novas Lapidis rationes iniens , Lapidis
fidtitii illius
neque quid dicercnt , varios in fuo de tranfmutatione metal-

novofque
que illum artem penetralfe , ,
fcivifle, fi dicam , certo & optimo fundamento me lorum libro. proceflus condidit , qui etiamfi quoad
affirmalfe , nemo negaverit. fubftantiam nihil a proccrtibus Lttlli, c/irnoldt, Rw
Sed proccdamus ad pondus , numerum, & men- picifik, Ricardi,Baconii, ex quibus omnia fua fuffura-
furam exadiffimamque^co/for/jowf//» ad quam lapi-

,
tus eft ,difterunt; exocico tamen monftruoforum
dem fabiicari debere allerunt quam quidem pro- ;
nominum amidu ita alienainventa obvelavit, ut
portionem, uti folus Dtus Optimus Maximus corniculs pennis vcfticus non monarcham , , uti fe
totius naturas Archicedus , qui quxlibet Naturs dicit Chymicorum,fedcuculuminter aves confti-
mixta quomodo inamici conjugiiconfortiumco- tuifle videatur. Ego , inquit , tneriio pofi longas rneat
pulentur, novit, ira ab omni humani ingenii indu- experientia^ Spagyros corrigam , & jalfum & em ,
firia quam remotiffima efle quis non videt? hanc

neum a, vero feparabo , ckm proHxts adrnodum invefit-
tamcn in magni operis fabrica prorfus neceirariam gationihtu weis repererim , tûo jufte fimtlia reprehen
efte , omncs fatencur Alchymifta: ; qux iii indivifi- dere ejueam^, & immutare->. Et paulo poft, recitatis
bili confiftit arte pervenirc pofle , nemini fapicn-
,
longis veterum laboribus : breviorem tamen, inquit,
tumperfuaderipofte exiftimo : Nam{ut Paracelfus viam hahttiffent ad rubei leonis thefaurum pervenien-
loquitur )fi uhiui plM cjuarn alteritti ex magni laptdis di ficoncordantiam Aflronomid, me<i
, cum Alchymia
ingredientfbus acceperts , tunc utiûefemen in agrtim^ didiciffent , cjuam in Hermetis apocalypfi demonflrAVK
projeilum fufocari neceffe eft , itaut non pojfit tamdiu Cum vero dtes quilibet , ut Chrtfius lotjuitur , in fidc
viver^ , donec a Î ercurio Philofophorum mitum, lium confolationem , propriamfuam effentiam haheat
i^nc perficiatur : Si vtro mintu acceperu ,fohi non po- Spagyrii ante mea tempora laberfuit ingens, (-r^ravif.
fi^rc^/a ^ i^^ ^f^Ât^rc^ ^^c^^^,
Lib. I. ^zQ^ II. Sub{e6t. I. 71

j(tf )Vw auxilto SptritHs Sa»ni îfflinntis hac pofteriari (I^haHcafmataunacumccElo , omnJbuCâe planeci^
ficnlo inta thsorica /iibUvabitHr. Ec paulo poft : Ttm imaginariis cvomant , uti non incongriie de iis jioa
prolixo labore , txdiofjque reiieraiione Spjgyri vete- nemo in Chymico opere Beguini jocacus eft yt ;
res non indiguijjer.t , fi ex rnea Schola didfctfent opus; tandempurgacocercbromeliusfaperedifcanc.Cerr

longc citikt , ac minonbns itnpenfis votnm fitijferit ^ffe- te \\\ LexiphMcm fecuti vidc«tur,qui haufto vcr
enti. Hx C\inc }i&mtix A^fonarch^t Chyiaicoru-m. racri (ucco ftacim , topptr , ftlen.pus , redaittrtt9„
Quid veio Aftronomia Bombaftiana mundia- gnarnercs afcalabotion, , earbafler , formidandav.Q,.
Jiumque corporum analogia ad Lapidem faciat di- cabula crudavic Sed , idem iis accidit quo^ : & ,
fpicere nuUa ratione polFum. Cum natura rergm cocoilli Plautiuo, qui repudiatis vulganbus con-
femper eodem modoagat, quacunque pianetarum dimentis , ailiojtoeniculo, coriandro, fimilibufquc,
confticucione, fiderumque afpeftibui; Metallorum fuum tantummodo crepet, & fuperciliose comtnen-
que genefis five naturalis , five fabuiofa a ^celo, & det Ciliccndrum P-lindyim , Sanfcupfidem , Cara- ,
ftellis Alciiymiftarum non nifi remotKTimam ut in , Hriam , Htppjlopfiden, quoruni odore quotidie coe-
ptiecedencibus oftendimus dependentiam habeat, , nec Juppiter; quotquot autem iis velcantur vel ,
Sine Aftrologia icaque fiderumque influxibus , iii , ad diicentos annos viram producant.
magno arcis opere, Paracelfo didatore ni! perfe- Non dubico ,quin Alchymiftz hic concra me
/:eris. Quid vero Spirirus San6ti alfiftentianonfo- ceftro furoris perciti infurgcnt , meam five ignoraa-
lum cum vaniiTimo opere , fcd& cum impio liomi- tiam , five indifcretum zelum fint accufaturi; uil
nehabeat, non video quid expetac Trafonicum ,
moror,ncque titivillitio, quidem ut cum PUuto
pedus. Ciim enim humana arte id fieri, confentien- empfircm quafcunque furor illis fuggelferic
locjuar,
fibus aliis quorquot fueiunc Alchymiftis nequire , calumnias ventatem loquor eam expi-rimenta; ,
videret, artem non nifi a Deo per revclationem luculentifii-Tia mihi pcrfuadenc; nacura ipfa quid
Concedi voluilfe fcquentibus verbisoftendic . -r4r- podic , quid non pofTic mihi una vericatis pondcra-
(ana pluratranff/intaiiones exhibentiareperiiintur, rsr exadaoperacionis ftacera dlfftat. Sed infur-
cri.^c,
fi paucis i id eft , Solis a Deo illnmtnatis artis filiis gent iterum , & contra audentius urgcnt. Iniquum
cognita , qu£ licet alicuireveleniur a Domino Deo,non videri LHlltm, Arnoldum , Paracelfitim , uni.a arcis
,
ideofiatim erumpii rntnor cumarte;fed omntpotens cum oracula falfitacisin conftruendo Laptde prxfnmp-
ipfis datp.iriter intsUeElum hxc alia cclandi ufûe ad & tuofius arguere. Sed fi vcl ipfi cicati magns artis
«dventtm Elise Artiftse , ûo ternpore nil tam occultum, Coryphxi & Antefignani > idem quod ego fcn-
, , ,
^Hod non reveiabitur. O ridiculam Philofophiam l tianc quisme reprehendet ? Et ne imperico judi-
,
Qujenam convencio Chyifii ad Belial? Qiiid rcve- cio artem nimium convcllere videar , hoc loco
lacioni DivinsE improba , & fabulofifTima ?
cum arce fufiffimum de irrito Lapidis magifterio difcurfum,
An tantum abelle, uc Deus ad artem
hi nefciunc , quem it/4rnoldi fillanovani apud Paracelfum lib. de
tot Satanicis iilufionibus expoficam fuper naturali tranfmutat. fnetallor. Gerardus Dornitti ejus incerpres
auxilio concurrere cenfe3cur,uc pocius eam expref- inferuit apponendum duxi , ex quo quscunque
, ,
fis verbis, veluci remis velifque vicandam in facris haclenus de Alchymiftarum vanis & irritis labori-
licteris innuerit: Quidivites vo/untfieri, id eft , Al- bus dixi , luce meridiana clarius patebunt.
chymifii£,incident in rmdtas tentationcs , cr lai^tteos
2)m^c/«. Eft-ne potfibile, Deum Optimum Ma- Difcurfis Arnoldi Villanovani apud Paracclfum,
XiMUM hanc arcem coc Sandis &SpiricuDei ple- Ub. dc Tranrmiuar.jMetaHofum.
nis Hominibus quos fciebac , ea non abufuros, re-
velare omififle.'' Solis vero Alchymiftis , /'<«>'(j^<'//e Maximam hujus attis difficultatem obfervans
& fimilibus , hominibus uc pluiimum improbis, ArnoldHi , ait in fuo Rofario Varia huic materix :
malis arcibus dedicis , avaris , & Divinis myfteriis lapidis nomina pr^finieruntjOcculcififimaquardam
abutencibus , cantum donum inlpiralfe ? Sed hsec in a fimilitudinibus potiffimum allata ; vegetabilem
fe^tienlibus (udus profequemur. appellarunt , mineralem , animalem , non juxta &
Verfent icaque, volvant, revolvant , involvant- Uteralem feiifum.utfacile norunt fapientes divino-
que Lapidein illum tantorummirabilium pacrato- ri;m arcanorum & miraculorum ejus lapidisexper-
rem quantumcunque velint, nil tamen ex eo prx-
, , ti Hujus exemplum pr.« fe ferc Raimundi
fingcre.
ter vocum quifquilias, & excremenca, poftea quoq; Lullii Lunaria, qua; flores mirandarum virtutum
carbones , cineres, favillas evolvent. Verbapere- edit Philofophis tamen familliari(Iimos. Non fuit
,
grjna, Ut func Az.oth,Anathron, Vfifir, Rebis,Marta- imponentis nomen hocopinio, utperid intelli-
gon, Sernec, Ribric^êalpas, Sal'aberi,Si!. innume- gcretur aliquafuper mecalla projeftio , vel pripa-
rain Libris Chymicorum,potifriiTium Paracelficis ratio fimilis exeis fieret , verdm abftru(S:a mens
obvia { quae non raro in converfacione familiari Philofophorum longe alio fpedat. Simili nomine
cum iis habita cachinnum mihi moverunt ) parum materiam appellarunt iJifartagon , cui etiam hinc
9d rem faciunt , fi aliunde nulla fuppetant ad ar- occultam operationem Chymicam applicaverunt,
tis veritatem demonftrandam fubfidia ; neque tanciim tamen id prorfus nihii denotet praeter quan«- ,
tarumrerum quorundam morofo-

pollicitatio, ac dam arcanam fimilicudine. Ertor etiam non minus
rum ciniflonum jaSantia quicquam ad artem com- invegetabilium liquoribus ortuseft, quibus Mer-
prcbandam conferunt dum ex nimia Arcani La- , curium coagulare plurimi conati funt , & poftmo-
/i^rV pofteCfione faftuose tumentes, eafub rariarum dum fixatoriis aquis , in Lunam convertere exifti-
rerum fimi!icudinibuspollicentur,qux animocon- mantes, eum , qui hac via metailorum auxiliuirj
cipi non poffunt, ne dicam fcientia humana com- , coaguiare polTet maximum aflequi magifterium.Ac
P»ehendi. Certe ad tancam infaniam curandam nul- quamvis non nullorum vcgctabilium liquores id
lOoliomedicamento opus foret, quam Hellcbori eiticiant non aliunde fieri , quam ob refinam piu-
, ,
yomi"orio tanti a Paracelfi aeftimato, quo Leones

, guedinem aut Sulphur terrenum quo piurimum
, ,
iftosri/aros, Aves Hermetis, lacertas viiides , fer- abundant judicabitur Hoc Mercurii humiîta-
, :
pcnteSjDrachones , Phoenices , caudas pavonum , tem attrahit , cjufque fubftantix permifcetur coa- ,
capita cot'i, vefpertiliones , & fimilia Chimerica gulando pr^ter oinncra utilitatem. Nam criffinn,
& ex-
/
72 Bibliotheca^ Chemicx Curiofae
& extcrnum Culphur nulliim in vegetabilibus ad ,
cuerunt his attribuentes arcanum fixationis ad
,
pertefcam projedionem in Alchymia aptum etle Mcrcurium perficiendum. Aliioô^MW albumen ar-
compercum eft quodque non fine maximo diipen-
,
gento comparantes & auro vitellum in fuam ma-
,
dio experti funt multi Et li non nulli fucco Tithy- : teriam elegerunt admixtis fale communi.armonia-
malialbo, ladeoque propter calorem intenfum, co tartaroque ufto , fimul iita vitro concludeni
,
& acutum in eo exiftentem coagulaffe Mercurium tes balneo maris putrefecerunt , idque dum albus
exiftimaret,C(imlblofrig6reinoccultopotius concolor in rubicundiiilmum fanguinis inftar abiret;
trario manifefto id falfum effet Unde Lac viroinis ;
hoc ipfum in foetidifTimum diltillarunt liquorem >
appellarunt, falfum tameji fundamentum hoc fuic. ad opuSjquodquxrebantprorfus, inutilcm. Aliipu-
Non fecus de fucco Chelidonixexiilimar.dum.licec trefeccrunt albumen & vitcllum ovorum , &: inde
,
colore fuo hominum imponatoculis, ac fi dotatum bafihfcus generatus eft , quem in rnbicundilTimum
effcc auro. CoUigences inde vanum quid,certo , ac pulverem exunerunc:eoque tingere putabant.Hujus
determinaco tempore vegctabile lioc eradicarunt. rei fuit Aiidor Cilbernts Cardinalis in {woTraEl.dz^
cx quo animam, vel cjHiniuin ej<e venati Uinc, unde ayiichyinia. Plerifque fel boum &
aliorum anima-
coa<ûlantem,acpermutantemtin6turam ethcerent; lium fale communi permifco, maceratadeftillarunt
Verum & hinc nihil practer fatuum errorem ortum in liquorem.quo cxmentationum pulveres imbutos
eft. Alii fuccumhunc adfpirticudinem, quam Con- exiftimarunt metalla fua cingere polTe myfterio
fijienciam vocant excoxeruut, ac Soli ut in duram
, quodam , oûoAtartem ctun parie vocant, & inde ni-
maflam coagularetur , expofuerunt , qus poft mo-
hil adum eft. AiicûiTutiaw eligentes additionibus
dum in minutirTimum pulverem tiifa Mcrcurium.uc aliquot , ut fanguine draconis, & aliis ejufmodi fri-
opinabantur , projedione verterct in Solem, quod volis nugis fedudi cuprum aut cledrum in aurum ,
falfum efse compererunt. Aliqui admifcuerunc permutare conaii funt. Alii juxta Venetorum ar-
huicpuIverifalarmoniacum.aliicolchotarVitrioii, tem , ut aiebant , viginti plus , minufque fletliones
opinati fe hac via tandem ad optatum fincm per- o!la concludebant , fameque redigebant ad infa-
venire potfe. Poftmodum Iblucionibus in flavam niam,uc unam alia famelica devorarec unica luper
aquam adduxerunt ut fal hae cindurx prsberec ,
ftite, quam cupri , vel eledri limacuris palce-
ingrcflum in Mercurii fubftantiam , nihil tamcn bancexiftimantes qenus hoc animalium in ventri-
inde fadum fuit. NonnuUi pr^didorum loco fuc- culo fuodigeftione fola permucationem opcacam
cos perficarise , bufonarisE , dracunculi , foliorum efficere. Poftremo hoc animal exuflerunc in rubi-
falicum , tichymali cataputice, flammular, ac fimi-

,
cundifTimum pulverem quem cum crederent aurum
lium, fimul una cum ipfo Mercurio per diesaliquoc etfe, mifere decepti fuut. NonnuUis randeminpif-
vicreo vafc conclufos in cincribus cenuerunc; acci- cibus Truitis nomine , perliquationcmconcrema-
dit, ut inde Mercuriusinciuerem , vel pulverem tis aurum invenerunt , non alia de caufa , nifi qiiia
potius verreretur, fed perperam , & nullo frudu. genus hoc pifcium in fiuminibus iquamulas, aureaf-
Decipiebantur enim ifti vani vulgi rumoribus,quique fcinrillas a torrentibus eo delatas , & nonnun-
bus proleminatum erat Mercurium abfque Metal- quam e'x monte defluentes colligere , ac devorare
r.- . 1 .; » » 1.! • ! /~i: n^1 ^ J r: ^ ^
a natura dodum raro tamen id ipfum
_r _ - 1 •
lis elle coagulandum , ut ante meminimus. Multi folicum fic , ;
ex vegetabilibus falia , olea , fulphura , &c. ex- contingit. Tales impoftores poafllmum inveniun-
traxcrunt, fed frufl:ra, ciim perhsc nuUa Mercurii tur in aulis Principum.
vera coagulatio ncque perfcda tindura , vel pro-
,
Noncftfane materia Chymicorum Philofopho-
jedio ficri qucac fimilitudine fola Philofophi,
,
rum in animalibus quirenda hoc omnes admoni- ;
non fubftancia materiam fuam arbori cuipiam au- tos femelvelim. Eft tamen quod fciatur, Philofo-
reaeramorum feptemcomparancintelligenteseam phos lapidem fuum <jn»/«<?/fwappcllafle ,quia in po
in fuo fpermate metalla feptem condudere , ac in ftremis fuis operationibus virtute hujus ignei nobi-
ipfo iatere, quapropter vegetabilem ctTe dixerunt; liflimimyfterii , liquor obfcurus, acrubeus inftar
tum etiamquia nonaliter, quam naturales arbo fanguinis ex fua materia , fuoque vale guttatim
res fuo tempore varios flores proferunr , materia exfudat inde prxfagium protulerunt poftremis
;
lapidis colorcs pulcherrimos palam facii inflorum temporibus homincm purilTimum in tcrras ventu-
fuorum produdione. rum , per quem liberatio Mundi fierec, hunc ipfum
Item quia ex terra Philofophica materia quae- guttas rofei rubeivc coloris ,& fanguinis cmiflu-
,
damcxurgit, ceu virgultum Sponîam terr^ fimili- rum, quo Mundus a labe redimeretur. Pariformi-
tudine dixcrunt arboris fua: frudum adcoelum ten- ter & fanguis fui lapidis in fuo generc, lcprofa
dere.Ideo protulerunt in vegetabilibus Naturar co- mccalla, necnon homines liberabac a fuis infirmi
tius artis cardinem verti , & non in vegetabilibus tatibus contagiofis. Quare non immerito dixerunt
materix tum etiam quia fuus lapis animam cor-
.•
, , fuum lapidem animalem cfle de quo (Jffercurim :
pus , & fpiritum in fe continet , ut vegctabilia. ad Regem C^<?/«Îoquicur ad hunc modum My- :
Non divcrfa multum fimilitudine materiam hanc ftcrium, inûit , hoc folis Dei Prophetis permiirum
LacVtrginis efte dixerunt , rofeicoloris benedi- & eft cognofcere, quo fic ,utlapisanimalis vocetur:
dum fanguinem . qui camen folis prophecis , & Naminfanguinelapidishujuslacecanimafua.com-

filiis Dei convenic. Inde Sophiftx coUcgcrunt ma- poniturctiam ex corpore, Spiricu & anima fimili , ;
teriam Philofophicaminanimalium, vel hominum rarione vocarunc fuum njîcrocofmum^ iCûodrc-

fanguine confiiterc: Occafione fumpta ,
quod ex rumomniumrotiusmundi fimilitudinem habeat, &
Vegetabilibus nutriantur.Alii quidem in Capillts, in inde rurfus animalcm eire dicunt ; veluti P/aro Ma-
falcurins, in renibus alii in ovis gallinarum.ia .- giium mundum auimal vocat. AccefTerunt ignar?
ealce, inlade& fimilibusquarfivcrunt, quibusom- credentes lapidem clTe triplicem atque tripli.i ,
nibus Mercurium figere pofle putarunt. Extraxe- generc fecretum,ut pote, vegctabili,animali,& ni-
runtaliqui Sal ex fcecido /ofio , nccdefuerunt ,qui nerali,quofadum,ut etiam in mineralibus quifie-
lapillos in renibus inventos materiam clle crede- rint. Ha;c vero fententia longediftata Philrtopho-
rent :Alii membranas ovorurn afperrimo lixivio rum opinione aircruntcnim fuum /apiden uniior-
.•
inacerarunc,quibuseciamovorumcorcice$admif- micer vegetabilcm, animalem, & min-ralem.

Norandum
Lib. I. Sea:. II. Siihfea. I. 7j
Notandum ad ha?c , Naturam minerale fperma Salc fublimarunt,ut inlapidem purum abierit;hoc
fuum in varia genera videlicecin (ul-
diftribuilTe, affirmarunt cx vitriolo conceptum rubeum fulphur
phura, falia, boracia, nitra armoniaca, alumina, ar- tfle Philofophorum, cujus quidem folutionibus, &
fenica, atramenca , vitriola , tutias , hsematiten , coagulationibus progrefH funr,in projedione autecn
auripigmenta realgaria , magnefias , cinnaba-
,
fadtum eft nihil. Alii Mercurium coagularunt per
rim , antimonium talcum cachimias , marcafi-
, ,
aejnam aliminis , & in maflam duram alumini fimi-
tas &c. in quibus omnibus mundiim adimplevit
,
Icm,qnam aqiiis acutinTimis fixarunc inutiliter.
materia noftra. Quamquam in aliquibus didtarum Sophiftx plurimas rationes fixandi Mercurium
fpecierum miro nonnunquam patefacit afpe».
fefe fibi praifuniunt, fruftra tamen, quod in eo perfcdi,
ftu, quod ad imperfedorum metallorum tranfmu- conftantifve nihil habeatur.In vanum igitur addunc
tationem attinet. Longa fiquidem experientia ei mineralia per fophifticosprocelfus^quibus omni-
ignis , per exercitium multifariam tranfmutatio- bus ad niajorem excitatur malitiam , vivus quoque
nem oltendunt in materiaminpralium, nonfolum magis ac magis impurufque potius, quam
efticitur,
ex coloribus aliis in alios colores , veriim etiam perfcftus. Non ab eo Philofophorum pe-
eft igitur
ex una eflentia in aliam , & ex imperfcdiore in tenda materia.ciim fit impcrfedum quid.quodfi ad
perfediiorem. natura quandoque his
At licet ipfa perfcdionem etiam adduci queat , Sophiftarum
mineralibus mediis ejufmodi demonftrationes fa- progrefPbus valde difficile fuerit ,im6 impoflibile ;
ciat, multis priparationibus intervenientibus non cum in eo nihi! habeatur,quod inpcrfedionem ex-
propterea volunt Philofophi fuam Lapidh mate- citari, cogiqtic queat. Nonnulli fumpferunt^?-/^««-
riam potifTjmum ex ullo mediorum mineralium cnm aliquoties fublimatum , ac mulcoties oleo tar-
progrcdi.tametfi Lapidem fuum mineralem vocant; tari diflblutum,coaguIatum,idque fixare prstende-
unde SophiftsE ab hac appellacione fumentes occa- runt,quo cuprum in argentum vcrterent,id ipfum &
fionem , ipfum Mercurium variis torcuris perfecuti nihil priter Sophifticam dcalbationem quandam at-
funt ; aliqui fublimationibus, coagulationibus, prs- tulit. Etenim hoc minime figi poteft , nifitingcns
cipitationibus ,mercurialibus aquis forcibus,eJ"c. in eo fpiritus probe cognitus fuerit, in quo quidem
qui omnes erroneae vix vitandi funt , cum cxteris omnes fere dormitarunt Philofophi , fruftra cnnan-
Sophiftarum prxparationibus mineralium ,purga- tes ex arfenico boni quidpiam efticere. Quicunque
tionibus, & fixationibus fpirituum , atquemetallo- igiturfpiritum hunc ignorarint, fpcm ipfum figendi
rum.Proinde Lapidis plurimje prxparationes,quin nullam etiamhabcant ,aut virtutem ullam ci tri-
imo omnes , quse de mineralibus defcribuntur ad bucndi peraliud , quo tranfmutationis perfeftio-
hunc modum , uti Geberi, Alberti cognom.ento Ma- ncm acquirat.
gni, ac fimilium funtSophifticx purgationes tan- Quamobrcm notum facio cundis in eo fuam
tiira, cdsmentationes, fublimationes, diftillationes, opcram impendentibus, dealbationem, dc quamen-
redificationcs, circulationes, putrefadiones. con- tio fada eft , ex falfo fundamento depromptam
junitiones, folutiones, afcenfiones, coagulationes, eaque falso cuprum dealbari folum & non aliter ,
caIcinationes,&: incerationes prorfus inutiles , ciim immutari. Sophifts Vcnerem etiam ad hunc mo-
in tripode,furno reverberacorio, athanore, liquefa- diim larvat am, atque fucatam, duplo fui admifcue-
ftorio, acediofo,fimo,cinerc,arena, fiinilibufq; tum runt Lunx.mixturam vcndiderunt aurifabris, atque
in cucurbita,peIicano,retorta,phiaIa,fixatoria,& id monetariis. Poftremo vero fele in falfos moneta-
genus aliis .idipfum de (ublimationibus Mercurii rios tranfmutarunc nedum ipfiqui vendidcrant,
,
per minerales fpiritus ad album, & rubeum , ut per verumctiamqui emerant. Aliqui ex Sophiftis albi
vitriolum,falpetrsE,vel aliud alumen,aut per crocum loco rubeum arfenicum fumpferunt , & hoc ipfum,
Martisj&c. judicandum eft, dequibus falsofabula- ut prius , in falfam artem abiit quoniam quocun- :
tn.r foannes de Rupecijja Traftatu fuo de Lapide Phi- quemodoprsparetur , nihil pr^stcr aibedinem ex-
lofophorum albo, & rubeo,qux fimul ementita cum hibet. Nonnulli progrerfi iunt ulcerius ad fulphur
aliis fomnia funt omnia, bonos, ac fimplices Viros commune^ quod flavum , ut erat , coxerunt aceto,
,
mifere feducentia jfugiendafuntetiamilla particu- lixivio ,ve] urinisacerrimis pcr diem & nodem, ,
laria fophiftica Gebert ut funt feptenar fublimatio-

, ufquedum album. emerferit poftmodum elevarunc ;
nes, aut mortificationes , iteni revificationes Mer- a calce communi,& calceovorum coxerunt , ac ,
curii fuiscum prsparatioflibusper falurini,vel pcr fublimarunt idquc multoties combuftibile fem-
, -.
fepulchrum fatlis , qua: fingula funt ad Lapidem per nihilominus excitit , licet album: eo tamen cru-
falfirtima. dum fixare Mercurium in aurumconatifunt fruftra:
Quidam mineralium.ac mtta.\\ox\im fulfhuri-
alii cinnabaris tamen inde pukherrima , & omnium
bus Mercurium fixare conati fumme decepti fue- opcima, quam viderim unquam ,refulcavit hanc -,
runt.Vidi nihilominus hac arte Mercurium in cor- fixarc pucantes oleo fuiphuris per ccementationcm,
pus metallicum per ejufmodi fixationes addu6tum, & fixacionem,apparenri£E
nonnihil habuit : veriim
(imilitudine quidem in omnibus,& per omnia bonu
atque res ipfa defidcrabatur evenic. Alii
fecus , ,
argentum fingentem , ac repr;efentantem, veriim m

fulphur comrnnne rcdegcrunt in formam hepatis,
examine teftscvel cupellx, falfum, utextitit, etiam oleilini, laterini , vcl olivarum admixtione co-
apparuir. Sophiftarum nonnuUi tentarunt ex ifto quentes in aceto poftmodum fuper marmoreuni ,
Mercurio fepties fublimato , ac toties dilFoluco lapidem cftimdcntes Hoc ipfum diftillarunt in :
fixum oleum emungere , medio quidem aquarum oleum citrinum igne lencoprimiim ,fed fuodamno
fortium,quo mccalla quivis ad perfeftionem addu- funt experti cjus fe nihil , quod optabant fcilicet ,
cerent: at fruftraneum illud opus relinquere coadi Lunam in aurum, minime vertifle.
funt. Aliqui Fitriolurn fepties purgarunt , folutione, Uc igicur mincralium infinicus eft numerus , ita
calcinatione, coagulatione , & duarum partium ar- prsparacionis etiam eorum eft mulca varictas, qua-
moniaci falis additione , fublimationeque ut in rum hoc loco faccre menrionem diftuli,quod pecu-
,
aquamalbam folveretur, cuitertiam partem addi- liaremtradatum requirant.

dere Mercurii vivi,ut eacoagularecuraqua,totiefq; Cavendum eciam a Sophifticis oleis Vicrioli & ,
poliea Mercurium a difto Vicriolo , &

armoniaco AntimoniL , item ab oleis metallorum perfe-
Tom, I. Q ôrum.
74 Bibliothecae Chemicx Curiofge
aorum & imperfeaorum etiam auri & argenti :
,
lata dant defideratam Philorophorum , ut ipfe pu
horum operatio potentifTima fit in tat,tinauram.
quoniam etfi
rerum natura, tamen verus eorum proccflus in
Hanc autem interprerationem verinfimam eflTe
vel ipfe ex Sibyllino oraculo Dis placet, moni,

huncufque diemeft paucifTimiscognitus.Abftinen- , fi
enim
dum etijm a Sophifticis prAparaiionihts Mercurn tus fatetur. Sic Sibylla dicit
Sunt elcmenta noVem
vulgi , arfenici , fulphuris, & aliorum fimilium
per jnihi ,Jtm tetrafyllahus aHtern^:
fubhmacionem , defcenfum ,fixationem ,cum acc- Percipe me
,prtm<t tres fyilaba effictnniur
to,falepetr£c , tartaroarmoniaco, vitriolo , fale Ex hinis ornnes elernemts, catera reftaiic,

Libri So- quam docent Ifi reliquis ^Horum nonfunt Vocaiia ûinqtte &c.
eatamenvia, rationeve , ,
phiftarum. Item fugite SophiflicM tincluras i Mar- Hoc oraculo , dicit Paracelfus Sihyllam nil aHud
chafitis & Croco Martis defumptas & ab ea So-
,
,
innuifte , quam magni operis iriateriam, quod eft
phifticatione qux pars cumparte dicitur Lunx ,
ARbENlCUM , (idipfum videlicet, quod inprio-
tix^, fimiHvimque nugarum. Nam
ahquam fu- etfi ridifcurfu tanquam inucilead artem reprobarat^
perficialem veritatis apparemiam exhibcant qux ,
eo quod juxta /Enigma Stbyllie. illud novchn literis
conftet tetrafyllabum cujus tres fyllabs pri-
quidem Luni fiîatio parvi laboris eft , atque indu- , fit ,
ftrix, tamen ejufmodi progreflusprsparationis

eft mx ex binis elementis conftituunturfic AR,SE,NI,
cxtera reftant in reliquis toca vox quinque ?;
nullus ac invahdus. ,
Ex hoc ampliffimo Arnoldi ScParacelft ratio- confonantibus componitur & lunt R, S,N,C, M. ,
cinio luculenter patet ; nuUam methodum

in hunc Atque hxc rede quidem congruunt fi fequentia ,
ufque diem a pnm& Lapfdis philefopho>um in Eu- quoadnumerum, quiinliteris iateredicitur , cor-
ropa publicatione prxfcriptara fuifle ,
,
quam Para- refponderent. Veruntamen Stbyllam multo diffe-
celfus hoc in difcurfu , ceu vanam , irritam ,

& rentem fignificationem per hoc indigitade ,cunn
inutilem non repudiaverit j in quo vel maxime fiipraeam expofuerimus non reiterandam duxi. ,
irridet Gehri , & Lulii methodum , aurumque

& Dato tamen, non concellb , Sibyllam vocis fus
fufurro msgni Prophetx mentem concitaric: Arfe-
quod Rtcardo Anglis Regi a fe Arte Chymica
confeaum , fub forma roise nobihs obtulerat fal- ,
nicum mirandi Lapidis materiam dicto xnigmate
fum , fophifticum fuiiTe apertis verbis docet.
& indicafte at quid tum
: anne ideo veluti unum 3
quoque operam nihili ducit , adeo ut ex fidei articulis , quos tamen huic poftponit te- .
JûpeciJJk
combuiacis omnibus modis nulla relinquatur qux , nendum cenfet ? Apage cum hifcc veratro pur-
quovis modo illi fatisfaciat. Quid tandem agat gandis infatuatorum Prophetaftrum deliramentis.
inafîius hic Chymicorum Monarcha?
Lapidis opus Nos lcimus quid arfenicum fit quibus polleat vi-
, ,
ta-.n admirabile deftruere, non

erat aliud,quam ribus Nonnihil quoque auri in fe contjnere ex
:
tantopere ambitam a fe Rei Chymici Monar- C<s/jC<i/fV«/iepyrothecniaPliniitcftimonio didici-
chiam deftruere. Ut itaque prae omnibus aliis quid- mus , unicum magni operis materiam elfe,
fed hoc
piam akius, fublimiufque fapere videretur ,atque nec ipfe utiex pracedenii difcurfu patuir, neque
inter Alchymiftas , veluti inter viburna cupreflus Chymicorum alius ullusfenfit, ne dicam docuit;
appareret alium Lapidis conficiendi modum a fe
,
quod cum ne eum quidem lateret aliquid ayfenici ;
divinitus illuftratoinventum praefcribit.Sedquod-

tindurx in fuo procefiu jungendum cenfui: , videli-
cet glHien aquild, hoc eft, fublimato Mercurio Leo-
nam illud tam ingens arcanum elle poteft quod ,
nis fanguinem faturandum duxit. Prjeterea in pro-

nuUi hucufque, foli vero Paracelfo, nefcio cujus
numinis afflatu infpiratum, in mcntem venent? rem ceflii Leonem hunc , id eft , arfenicum , in Orier.tz^
curiofitateplenam, & haud indignam conhdera- quserendum alferit Plinii motus authoritate, qui
,
tione pandamus: quod ut fcitiusfiat , verba ma-

Caium Principem Arfenicum ex Syria qua: eo abun-
gni proceirus , quibus eum defcripfit , praemitta- dat,Romam adaurumindeextrahendum.ex Orien-
te afportari juffille dicit Mercurium vero in Hi- ;
mus.
inquit , labore non indiguijfent Veteres illi ftria.qux fcecundiffimis fcatet Hydrargyri fodinis,
''TantQ ,
Spanrijtexmea Scholadtdicif[entop:ts. Proinde di- loco,qui hydria dicitur ( de qua in prxcedcntibus

covobtseoo Paracelfus ( nos poma natamusjro/^ aftatim egimus j quirendum cenfet. Si vero ha:c
coLorts a teone fanguinem aciipite . er ex afula

^lit- omnia fub proportione i. ad 2. legitimapermuta-
ten au£ poflquamfimul con\unxeritis, )uxta
veterem^ tione conjunxeris , id efticere non poteris , nifi
,
eoamlate proceffum. Tinduram habehitis Philofo- cxUydvhin AUridiejndireôtuuminCypro

iiinere
phorum, ^«.?7» tnfiniti û^fiverunt, invenerunt paucif- votim confequaris quo nihil aliud innuit nifi ma-
; ,
Qu&dam itacjue fimpiicia componit Alchymtfia tcriam in Cypro Infula,Hiftriac Meridionali.qu^ ea

fimi.
qua corruviptt,ut efi artis indeûe prsparat aliud , ac
,
abundat,qua:rendam efle. Atque hoc eft admiran-
tantilper,donec ummfiat hocp/us efficit , f,ikm ipfa
:
dum iilud fecretum Lapidis , quod Paracelfus a 5«-
naiura per fe pofflt. ReBe , probe^^ ut me tntelltgas , hylla illuftratusMundo fe prodidifle vaniflimo co-
Leonem tutirn in Oriente ûtrai , Aquilam ad Me- & nacu fingit:Quodnamautem id lecretum fir, audite
ridiem in ajjitmptum hoc opus noftrum. Inflrumenta & ridete: nil id aliud, quam ftiriolum eft,Cypro fa-
nam reperies, fttiim Hungaria>& Iftriaprodu. miliare, quin & nomen, ut Arfenicum wviacnJ^.afo,
meliora
cujus arcanumfub acroftichiindigitat-exejufdem
cunt atf cupioi id ex unitate per dualitatem in trini-
propriis verbis demonftro. Arcanum enim teaurus
tate cum aquali permutatione deducere ttim iter ad ,
Cyprum infulam, in qua fub acroftichide materiam

Meridiem dirigus oportet ,ftc in Cypro votum confe-
indigitat ; ZJtfitabis interiora ferra , id eft, Cypri
fueris.
Hifce verbis fummum, & in hunc ufque diem ReEltficando tnvenies occultum Lapidem , <veram M<-
incosnitum arcanum, verius ridicula fimilicudme dicinam.
obvcâtum exponit. Sed OEdipum fucus non latet. Si enim initiales horum verborum literas in unum
Qiiid enim aliud per rofei colorisfangiiinem a Leone coIligas,habebis nomenVitriolum ,wti fequitur.
txiralii innuit nifi fulphuream Arfenici tinduram
,
Vifitabislnteriora Terrs, , Repificando Invenies
ruberrimam? quidper^^«//4i 0/«««, nifi Hydrar- Occultum LapidemFeram Medictnam.

gvrum fublimatum ? qua: fimul junda , & coagu-
^'
O
quam grande myfterium nobis aperuit hic
magiOêr,
Lib. I. Se6t. II. Suhfcd:.!. y$
Magifter , folis piieris forfan iticognitum Quis ! to nixse, ita quoque tempus perdam.fiea confiitarcj
nefcic VitrioUm in omnibus hucufque procctTi-
,
velim ciim Alchymiftarum proprium fit, ut vel ad
;
biis principalem locum tenere ? Anne igitur hoc primam aliquam auri mentionem in facris libris
tam peregrinum fuit Paracelfo , ut folus ipfe hoc occurrentem , ftatim Spiritum Sandum hoc ipfo
arcanum coelitus fibi infpiratum cenfueric ; An non nii aliud , quam admirandum hujus lapidis arca-
aperciffim^ impoftursE criminis convincatur , vel nnm indigitan'e , majori forfan fide ,
quam vel ipfa
hoc ipfo , dum quod in pra:cedenti fuo difcurfu facrofaniSa fidci myfteriacredant.
tanquam materiam inucilcm rejecerat jam ceu ,
Sed relidtis iiifce vanitacibus, ad ea nos conver-
arcanum incomparabile in fuum magirterium re- tamus qu^ majus ad vanicacem Alchymia* com-
,
cipiac ? Certe (i Petracelfm apud Philofophorum probandum [iondus habcre videntur & cft de yia- ;
plebem magni nominis exiilimationem acquirere ro Chynuco a lapientibus Viris nullo non tempore
lludebat illud , quod impoftorum & Sycophan-

, ,
fafto. Quibus.ne amplioribus verborum ratioci-
tarum proprium eft meliori modo exequi non ,

niis cempns ceram Refpondeo aurum eos confe- , ,
poterat quam fi nugamenta fua fub aftedtato &

,
cilTe, haud igre fateor non tamen illud quod illi : ,
altirfimo verborum rerumque abftrufiffimarum ,

vircute Lapidis fui per tinduram auri ininfinitum
raciocinio , ut nonnihilefte viderentur, cbvclarer, multiplicacivam conficere fe pofte , fomniarunt:
& Simiamquam agebat rutilo veftiret amidu. Si quomodo autcm quaarte aurum confecerint; , &
hoc Philofophorum eft, cerce jam pucros , deliras paulb poftpluribusmodisoftendemus. Aurumve-
mulierculas , fucores , barbiconlbres hac arte mox rb iilud cencuplo auro nacurali nobilius, excellen-
.infummos Philofophos evadere polle , nil ambigo. tius, illuftrius exquifitioribufque dotibus pra;di-
,
Plura in Paracelfi monumcntis detego huic haud tum per didam Lapidis cinduram in infinicum
,
abfimilia , qu.e fi cunda confutare vellem non ,

mulciplicacivam unquam perfecifte , nego , acque
jamexiguis foliis fed inccgro libro opusforet:,
icerum icerumque nego.
ut proinde mirarifacis non poCfim , quomodo viri Sed urgenc , quod aliquando fadum eft , id & in
citeroquin Philofophix, Chymicae periti Para- & ,
hunc ufque diem fieri polJe , nemo facile negarit
celfo aurem adhibere audeanc, cum tamen exceptis fcdaurum tale fadum fuilfe , ceftimonia Chymico-
paucis, qujE Phyficam fapiunt , Cc-etera omnia par- rum innumeris hilioriis demonftrant Eigo. Mi- ,
tim Cabalicis partim Aftrologicis , Magicifque

,
norem probant induftione Raymundi LuUi Ar- : ,
placitis involuta , plcraque etiam ambitiola nomi- ftoldi Vtllanovam , Ritpicijjie , Bsrnaudi, Trevijani , &
num verborumque
, barbarico modo confidorum quorum non randem Raimundum enim LuUum \\\ ?
famulitio fociata, hominem nonnifi ambicione ple-

prifencia Ricardi RegisAngli^ aurum puriflimum
num demonftrant, qui fibi per fas,& nefas, literatu- Arce Chymica confecifle tyirr.oldwn quoque in ;
raelatrochymias principatum contumacius priicri- prjefentia Roberti Regis Neapolicani prjEftitifle.
bere nonfic verecundatus;certe fi qux fcripfit, in Sed omniahsEc uti cx ejus fuprapofito difcurfu pa-
quintam elfentiam diflillaveris vix quinquc uncias ,
tuit, Paracelfiis Chymicorum Monarcha falfaalTe-
bonarum rerum, qusejus propriic func, excraxeris. rit : monetam quoquc auream quam rofam nobi- ,
Sed jam ad alia. lem dicic vulgus ,

quamque ex auro a fe confedo
cudiffe dicitur , Sophifticam prorfus , & nullius
CAPUT VIL moinenti
dicis fubfcribunc.
fuilTe afterit , cui plurimi cx Angli.-E Mc-
Rupicijfa quoque tancum abeft,
iic aurum confecifle dicacur , ut potius de fe con-
Ohjeîones contra diBos ProceJJnSi eorumque
trarium afl^rere videatur lib. primo de quinta ej]en-
Auciores , confutantur. tia art. primb fe tranfmutacionem me-
I. c. 22. ubi
tallorum non docerc, eb quod Ordinis SanEli Fran-'
OBjiciunt mihi pritno Alchymifts , iniquum cifci , cui fe confecraverat , Icgibus prohiberetur:
videri Arcem jam
annorum uti tot millibus , falfam autem Chryfopceiam & periculofam,
elTe ,
perperam fibi perfuadent communi Sapientum , nec nifi relevatione Divina doceri hifce verbis ,
calculo acceptamrepudiare velle. Secmiii, znxum oftendic : Contefior, inquit, omnibHS Svangelicis Vi~
quoque tum veterum tum modernorun induftria, , rM,'T)eo invocaio , in tejlem , Cjuod fi Diabolo inftigantc
Arce Chymica confedum ex ceftimoniis fide di- in operationes Alchymicas illabantur , factle in repro-
gnifTimis conftare. Tertio Viros Alchymiftas , verse humfenfum dentur. Etfcio,quia via perdittonts,^
efi
artis Profeflbres , homines Deo devocos , & reli- mali: adeo^cjHod nullus PhilofophorHm fcripfn Verieatem
gione facra obftridos, qui complura divinolumine in Itbris, nififdc (^ fub parabolis , âie non valcnt in-
illuftrati exercuerunt , cenforia virga tanto rigore telitgi , nec comprehendi ingenio humano.Et nota etiarn»
verberare aperti impofturae criminis convincere,
, ûod nullus Valeat ad fuhlimia hujus artis pervenire,
minime tolerari polTe. ntfi fuerit per altiffimam contemplationem , ^fantiiffi-
H^c funt prjEcipua puncia qus Alchymifts ad
, inarn vitarn deificua prius mens ejus, itaut nonfoiurn-t
artis fusB veritatem demonftrandam Antagoniftis cognofcat omnta interiora l^turie ^fed etiam tognofcat
objicere folent. Ad quorum fingula jam tempus tranjjnutabi/em iranfmutare naturarn , er hoc faucijfi-
cft , refpondeamus.
ut mis eft concrjfum. Et communiter hififlionumîy fophi-
Quod itaque iniquum videatur Alchymiftis , ar- fticationum /etlaiorts funt , f^ effciutitur falfificatorei
tem jam a, tot millibus annorum in veritatis fuse monetA,rs' figillorum Pr<tlatorum, (^ Principum, vaga-
profeffione durancem a me reprobari ; id non ini- bundi deccptores, ©- dajnnabtlis vita , de qnthus zierifi-
quo , fcd ajquiffimo jure rae afterere fibi perfua- catur ad liieram tflud Pauli i. ad Corinc. ?. dicentii
deant velim, De antiijuitate Artis quidquid fit, femper difcences, nunquajn ad fcienciam perve- &
jam fupra a cemporibus Romanorum Imperaco- niences ûia ciuando non poffunt adfcientiam perfe^bim
;
rum nil de ea cognicum fuifle fatis oftendi qui ; pervenire, adfophinicationesinutilesfe convertUiit,^
vero eam vel ab ipfo
Taracelfus iAAamo , uti communiter nalofine clauduntur.
ejufque fequaces derivant,uti incertx, inuciles, H<EC refte quidem omnia dida fiint a Rupi-
frivol* conjeSurs lunt nuUo prorfus fundamen- & eijfa celeberrimo fui temporis Alchymilta qni ;
Tom. I. G i ucinam
76 Bibliothec2e Chemic^ Curiofas
ucinaiTi, ficut falfum , iiiane , imo diabolicis illufio. catione confiftit , uci libii eorum doccnt , fe con-
nibus expofitum Alchymise ftudium detellatus eft, tulcrunt.
ita quoque illud fe nefcire dixillet , eo fane egre- Sed progredior ad renww oh\eUionem^, qua Al-
gium genuitatis teftimonium de fe prxbuillec chymiftas dicitur homines Deo devotos , miferi-
Verum ciim non humano ftudio fcd revelatione^ , cordes & erga pauperes beneficos e(Ie &: con-
, ,
Divmk id accepijje feafferac, eundem aliorum im- fequenter a Ueo prx cxtcris in Artis magnsc
poftorum numero non pofTum non adfcribere ; opere illuminatos fuille. Jam fanilitatem horum
ait enim utramque Chymiam divinitus fibi infpira- hominum paulifper expendamus. Qualis LtUlus
tam Medicamenta inquam qus miraculi inflar
, , ,
ante fuam converfionem fuerit , fupra declara-
ab omnibus morbis fanant quin vel ipfa metalla ,
tum fuic , & fi divina luce poftmodum iliuftratus
imperfecta in aurum & argentum valent momenti , errores , & vanitaccs fuas cognoverit , unde in
fpatio commutare incarcere .perDivinasrevela- ,
poenitentia; opcribus eremiticam vitam , vaniffi.
tiones fe acccpifle , dicit : quomodo vero carceri moftudiorum priftinorum exercitiorcpudiatoali
inclufus non illufus a Satana veritatem anertionis quantifper ('e6tatus eft , deinde etiam charitatis
a fe fafts cxplorare valuerit , quis capiet ? Pana- erga proximum operibus totum fe impcndcns »
ceam vero illam omnium morborum medicatricem tandcm in Africa dum fidem Chriftianam pro- ,
ccelitusfibi infpiratam quis credet,cum eandcm pagaret, lapidibus obrutus vitam fclici Martyrii
quafi de verbo ad verbum,uti unum cum altero Vide vitam ejus non mi-
fine conclufiire fertur.
comparanti patebit, ex Lullo defcripferit. Cerce nus pie quam elegantcr «l P. Caufino dclcii-
,
virum vanitatibus iis qui & komvoôî'<jh' ambiunc pro- ptam. t^rnoldum vero aurum apud Roherttinu
priis , uti & vaticiniis deditum fuiffe Francifcus Regem Ncapolitanum , (ophifticum tecilTe , Pa-
Picus teftatur his verbis foannem de RupiciJJa : racflftts oltendit fatis ; quam autcm Magicis Ar-
dotlum alioquin Theo/ogum , eo legtjnus infant£ de- tibus deditus fuerit , Franctfcus Ptcus teftatur ,
Venijfe^, ejuxpiam de futurts a femet affirmata ,

, nt ,
eum magicas ligaturas narurae viribus attribuille,
nec 7ninis,nec carcere^ , ûo a fui ordinis aj^fini- & prxterquam quod rerum, uaf uralinm non adeo
firo detinebatur , recantare voluerit , ^«t« er im^ gnarus fuerit, mulca quoque ("uperftitione infe-
penftlts eafemper aJfeveravit.Tandem ifirittis mendax dum flii(re , in libello dc parte operatrice often'
in ore ejus inventtts eU , & centum^ ,
']am co & dic , Prophetise quoque donum aftedtafTe citatus
Ampltks aiini fiiixere^ , qiio rnend^x appartiit. Qiii Tictis refert : nArnoldus
Hiifanus , pr£- , inquit ,
eadem apud Philippum Bergomenfem legun- ter ea qua de futnro Anti-ChriJ}i adventu con)ech-
,
tur. tus fiterat , revelationem ûanda?» mttltarum atejtt^ ,
Hac mentis infania omnes ad unum laborarunc magnartm rerum fadarn addttcit in Ithro de myf.erii^
Alchymiftx & quamvis LuUus poft converfio-
;
Cymbalorum ^
adventu Antichrifii adMonachos Sca-
nem (iiam fandam vitam duxerit martyrio confe- Ix Dei, <ju£ centiim annosprafjxit eventibus :pra;eriere
iSatam , & rejeda vanitate veritatem amplexus diicenti anni jam elapft , cr riecdum impletam effe pn-
omnes de Alchymia Libros Vulcano dare dccre- nunciationem confiat.
veric ,difcipulorum induftria clam fubdufii
nifi Hunc praecerea eo dementia? venille conftat,
fuident ante converfionem tamen eundem libe-
; uc fe homitiem ferfeUum Chymica Arte perfecilTe
ram vitam duxi(Te , & vanitatibus plurimum de- jaftaret, &
ciim jam , inquic , in Vitro Chymico
ditum fuilTe , ex vica ipfius colligicur. Arcem quip- embryonem omnibus organis , mcmbrifque pra:-
pe fuam Divinicus fibi collacam in prxfatione ad ditum comperiiret ,ab operedeftitifle , ne Deum
arcem operacivam his verbis oftendic Qâda>n-, : ad animam ei rationalem infundendam cogerevi-
noUi^, inquit ,femel k fimno furgenti mihi vilifflmo, deretur. O impia dogmata 6 Satanicas homi- l
fjy iudignopeccatori, hac fetjuentia fuerunt revelata , num machinationes habes hic Archichymiftat 1
quaejiitdem fecreta fuerunt fritts revelata B. ^gidio nyirnoldi diabolics «vS-^wOTTtJtw'*-; auftorem fiam- ,
in Eremo degenti mis , quam laude ingenii digniorem , & tales

Si itaque Lullus Artem magnam Lapidis cal- tamen nebulones Deo devocos Chymicaftri pu-
luit , aurumque ( uti de eoteftatui Rohertus idem tant ? Sequicur Paracelfus , quem ciim omnium
Alchymifta ) in Anglia revelatione Divina , qua fceleruin colluvie concaminatum fuifle feranc , quis
gloriatur , confecit ; certe id humana artc fieri eum aliquid five in Medicina, five in magns Arcis
non pofte , hoc ipfo docuic. Ucrum vero Aurum opere , priftitifle fibi perfuadebic ?
illud Lapidis ope modo Alchymiftis
, falfariis fo- Sed ne ei injuriam fecifle videar , Aucloreshic
lico confeceric
, poftea examinabicur. Cerce qui- adneftam fide dignidimos , qui quid de vircucibus
dam hiftoriam concrovertunt ; alii eam ftrcnue Paracelfi primo Amanuenfis & famulus cjus Opo-
negarunt , vanamque Parace/fus , & Beritardus rinus , quid Henricus Bullingerus , , Cefne-
Erafius
Trevffanus oftenderunt , , quorum hic Chymicos in- rus compopulares ejus fcripferinc audice ,
, &
quit , lihros <i Lullo confcriptos negare non poffumus , horrece ; Bullingerus , uc quam religionem cole-
ûi tamen potius A via reiiafeducunt , quam adfco- rcc, experirecur : Contuli , inquic , cum eo femel
pum dirigant. atefue iterurn de rcbtts variis , etiamTheologicis , ^
Ex quibus omnibus allacis Alchymiftarum ad Religionis ^fedexomnibus e\usfermonihus pietatts ni
fallacias fidum faftumque ingenium luculcnter hil intelligere licuitMagLs. Vero ijtiam ille nefcio ,
patct ; ut proinde nulla Arti Aurifera: fides ha- (juam fingebat , zyiurigarum indivi-
> ut piurimtm
bcncia fit ; unde vel ipfi cum Ixionis rotam in duus quorum converfattone deleUabatur , focius (^
,
Alchymicis diu , multumque verfantes

culinis compotator. Ec paulo poft , Oponng , Erafio &
cum irrito conatu , fumptibus maximis inucili , fubfcribencibus. Breviter , inquic firdidus erat ,
labore expenfis nil in magnae artis opere pro-

,
per omnia , cr homo (purcus , raro aiit mmjtiam in-
ficerent veluci defperacione in cranfverfum afti
, grediebatur coeitis facros , & vifus efl Deum&res di-
caftrisHermeticis defercis fefe ad Chymiam il- , vinas leviter curare^. Ecce egregiam viri fanSi-
lam mulco nobiliorem , viliorcmque quje inhu- , tatem. Utebatur in morbis profligandis plerum-
mani corporis cura , raorborumque omnium medi- que exorcifmis magicis , quam rem cum argrc
ferrenc
Lib. I SciSt. 1 1 Subfe£t. I.
77
fcrrertt Viri dofti , in ea fcmper verba prorupiire fe cum Avicenna in veflihiiio infemi
inferfio accepijfe :
fercur Germanica : de fao auro potabiU, nntlura Phyficonm qwrira

, ef-
Si Dens fHVare nolic , jKVet Diabolus. Oporintu de fentia , Laptde Philofophorim , Aiiihridatio , qt 'Jhe~
vica & moribus Magilhi fui Parace/fi m quadam riacadifputajjhj. Qua: omnia.uti a fapienris animc*
ad Joannem êierum epiilota incer alia fic fcribic : longe remoca func , ica quoqi;e non nili ebrix ncc
iyideoerac totis diebus ty notltbiis (^dtiin ego familia- non temulentx mentis didiamina eflc cenicas:
riter (pji per btenmmn convtxi ) ibrietati crapn* , ^ quod & in fcquencibus intolerabili prorfus jadan- ,
id dedttns , ut vix unam , aiteramijue horam fohritun tia,& line exemplotalibiis verbis indicat Hoci :
enm reperire licnerit atqtte dufn maxtme ebriits efjeCi

, inquit , fit vobn ditlurn, o Afedici , fiulf.jfirnns piicus
doinnm revarfus didure iniht aiitjitid fu£ PhilofophitS occtpicii tnei plits Jcic, ûamVos C7' omnes Veflri Scri- ,
/olcl/at, NoUu, tofo quo ipfi convixi, tewpore, nuncjHani ftcres,^ Calceoruin annulifttnt doHioreSi qnam vejier
fe exuit, pterumqne nonntfi ebrius ad exiremum noEleirt GalenilS &
Avicenna ©- larba mea plus expena cst ;
ibac cubitttm , atijue ica ut erat indutus , adjuncio fibi qitam omnes vejira Academi^ cjtiin horatn ipfarrLi •
^
gladto , tjuem-carnifcis cu]nfdam fttrjfe jatiubat , in fentiam) ijuandujiies nos in lutiim trahent Vos r/iefenui ';
jlratwnfe conjiciebac , ac fjtpe medianotie fiirgensper oportebit nonego Vos me fecjttemini omncs /irabes i
, ;
cubiculum nudo gladio ita tnfaviebat , ita crcbris Graci , Latint , (jallt, Itali , (Jermani ,Sarinat(t. om-
iUtbus in pavtmencum^ parteies impetebac, ttt ega , ^ nes, incjuain, me feqtietnini, non ego Vos ; mtl/us Vefirutti
fton femel capnt tnihi amputatnm iri metutrem : In- Vel iu ahditifiimo angulo , ubi Ort.nes tniugunt, tnanebie.
terea fe Vatictnari qutdam fiinul^bat , arcanoruinj^ Ego Monarcha ero, mea erit AUnai-chta ,ego rrsrant-
quorundam cognitionem pra fe ferebat orare autem-> , Aionarchiam tneam qt cingam Itmbos veflros. Hax
nuncjn.im vidi, neûe aiidtvi> Teiiatur & hxc Gef- funt verba Paracelfi , quorum hrraginem ingenccm
fieriis Medicus &. Philofophus nec non Rerum , in Libro, quem Paragraniim vocat, reperias.ubitot
Chymicarum pcritiirimuS. Noflro , inqiiit ,cem^ verbis obfccenis, inhoncftis , & quae caftas aures
fore vt.xtc Paracelfus , CMedicinam per diverfas mirum in modum flagcllcnt , ia totius fapientise
Helveti& i Gertnanis, , CT* Poloni^ Regiones vagabun confultilTimosvirosfsviti nilut ftultius, fuperfti-
etns exerciiic , dum pecrinia careret , cjua medica accjni- tiofius nihii obfcoenius, immodefliuique ab homi-
,
fita vino o" iudis deditus , uii confians fama

, eji , ne- ne rationis compote proferri queat, adeoque non
mini tnedebatur ; d.tmone utebatiir familiari , uti ex tam a Deo illuminatus quam a Dimone obfeffus ,
t]us difctpiilo aiidivi, naiura, (jr eloejuentiai quam lit- videri pofrit.Quid enim a ratione magis alienii eft,
teris, crjiudio dotiior
: prorfus inconfians nunc Theo , cpAm omniumGricanicsScholsE fapienrum, glo-
iogus, jam Medicus, modo Magus , ftpecompotator, & riofa monumenta,eiccrementa, fordes perfpfema-
,
aleaior inter rufltcos. Imo fcmet fatetur percuflb- ta dicerePnonillosplusfcire , uti iny/#o F«rafr«no
rem fuilfe , tefte Eraflo * & aliquoties ob id , vel dicit ,quam intelligat Vacca Helvetica. O quam
etiam ob alia in carcerem conjedtum. tnelius fuiflet , Parace/fut in Paraqrano fuo paraP.
fi
Atque hx funt virtutcs Paracelfo Propheta di- fet granum falis, una libra Hellebori commixta
j
gn.E. Q.uam vero contumeliofus in omnes prx~ quopurgatoccrebromeliusfapuifletj & quo impu
tcricorum fxculorum Medicos Gaienutn, Htppo- , dencilTimus nebulo Scurra trivialis , , & 1 hrafo in-
cratem ,&i quotquot eos fecuti funt fucric, quam , folentifTimus , furiis infernalibus agicatus a tanta
inaudica animi contumacia tum in repudiandis , mentis amentia libcraripotuiflet.
meliorum auftorum fcriptis tum in propriis exal- , Egofane fumma diligentia omnes cjus libros me
tandis fuerit Icgat, cui otium efl: .librum quem
i , fagaci mentis oculo evolvifle teftari poflum tum ,
Taratnirittn infcripfic , & ftupcbit immoderati curiofitate,tum veritatisamorc impulfus, utquid-

animi infolentiam prorfusintolerabilem. Et hoc nam iniis lacerec, quod nonnullicantopere admi-
cfl: en"e Deo devotum virum
, Si enim prater ce- : rarentur, cognofcercm: fed poflquam rite omnia
rebrum temulentia vini perpetuo fumans , & ven- annotaflem , priter paucula qua; tamen fua non ,
trcm, alium Deum non cognofcebat Si Daemo- ; eranc , nugas afledatas veiborum formu-
nil nifi ,
niacaf: magix & cabalx pravarumque artium cul-

, ,
las , conjeduras in aere fundatas , experim ena
tor quis tantam ejus, qua gloriatur ,fcientiam.
; non tantiim circa natnralium rerum pro-
falfiflima,
Divin.^ revelationi acceptam feret ? quomodo in prietates, fed ctiam circamineralium , lapidurri,
tot , tantifque vitiis j ac peccatis fubjeitam ani- gcmmarum , metallorumque virtutes , eorumque
mam , fapientiam Dei ,aut paucis concelfum Pro- caufas , ut plurimum a folforibus , & pharmaceu-
phetisdonum introire pofle putabis ? Ccrtetalia triis mulierculis acceptas
quse omnia lioc locc» :
minime Deum habent Magift;rum quis in animum ! contrariis experimentis

eomprobare poflem (i ,
inducet fuum, hominem illum, ciim vel maxime fu- & tempus & operis argumentumid permitterentt
reret ,maxime fapuifle ?quisfane mentishomines comperi. Sunt fere omnia parrim ex Lullo &
a. furibundo,& infipiente nebulone in iapientiae t^rnoido partim ex Ifaaco Hollando, & Bafili§
,
ftudio fuperatos efle cenfebit? Vaientino fuftlirata, quos tamen ne plagiarii cri-
Hippocrate neminem do<ftiorem omnes faten- minis reus confiituerctur , prjeterquam quod eos»
tur , de Medicina fimplici neminem , qui plura a quibus luam dodrinam furripuerat de inutili ,
fciverit , fcripferit potiora, tantafide, nihil uc fcri- eorum labore , opprobriose reprehendit ea quo- ,
pferit ,quodnosnefcire volueritjtantafolercia, ut que tanca fimilitudinum caligine involvit, ut in

pauci poft illum fciverint ,
quod iUe ignoraret; limpidiffimis aquis aterrimi coloris profufione fe-
TtABWTK-T^/TrfotyuasTftAwejus C7ij/*««/miratur,agnof- piam quam polypum egifle videatur. Vidi
veriusj
cit gratis hujus immenfum fludium , quo Grseciam pr*terea quacunque dc Cabala fcripfit omnia ad
, ,
& Latium uno concluferic volumine , vetuftis de- unumex fuperftitiofis Hcbrseorum,SaraCenorumq;
dcrit novitatem.no vis auftoricatem, obfoletis ni- ofticinis dcfumpfifle.ut in OEdipo Tom. i. de Cahala i
torem, obfcuris lumen , faflidiofis gratiam , dubiis Hehraorurn,Saracenoruiicj, fi.iilfe demonftravi.tJtriq;
fidem hunc tamen una cum Galeno & Avicennct

; Cabalse Hebraicaj, & Saracenicae tantam fidem im-
nauci ducit , de quibus ebriofus helluo prsefatione pius homo habuit tum in fuo Paragrano, & Parami-
in Paragranum So>inquit,/iKer»i» d Caleno«^
, rojtuin in Arcbidoxi5,qui|i,.& in librisde origine
Tom, I, G 3 lnorbO':
78 Blbliothecx Chtmkx Curiofe
inManualide Lapide Philofopboru, Satanx retia vitanda admonui.
moibor& invif.
Ununi prxterirc non potlum &eft quod Para»
Librodevexacionibus Alchymiltarum , uc omnes , ,
celfui Phiiofophia; naturalis paulacim linites tranf-

Vet.Tcriam.l'ropheca5,nonnifi Cabalx ope Vacici-
fupracitacum 'iAmolcLnm non dtgtneris
nia fua pcregille non miniis ftolide , quam impie
,
grelFus ,
quarnmtamcn neucram non dicam incelle- inênii hominem fecutus, arce fua Chymica veriin»
aircrac :
quidem linguarum infcitia pra:- hoininem generarc le polTe jadec.

Jcit, fed nc legere ,
pediciis , poruit Sola enim Judarorum , & Turca»

:
Verum ut quanra impui Alchymifts concraom*
Satamcis nia divina hum.anaque Naturs jura. Sacanica
i;um quorundarifamiliaricate ufus, ex
il-
nonnuUa iitique quanto magis impia ;

Machinacione audeanc , proceffum fubdo. Sic
lis ofticinis ,
cariora fuis hinc inde fchcdiar- itaque ait l.ibro I. de Natura Rerum.. Qusflio ,
& diabo!ica,tanto
inquic ,/«J?,<nrfr nonnMcs ex Antic^nu Philojophis f
matis inferuic, magnum utique fub ipfis quid latere
magiftro fuo pro- & ( tjiwrurn tAmen frxter Arnoldum , aliurn ticvi ne-
ratus , auod a Sataiw dodorc ,
diiflet.QuidquidenimCabaliftx deEnralmis.exor- fninerru ) an arte^ , f^ natura .fieri fojjlt , hcminem
^ .
cifmis , luperfticiolis amuletis , periapcis, phylafte-

gigni extra mthehrem uierHm , matricem naturar, &
riis do'cent,eo3 in fuum penum veluci facrofan(5ta lem ? iAd hoc refpondeo quod id ^rti Spagyricxt ,
myfteria adfcivic Ex hoc in orbem promanavic: c^ Natftm. nutlo modo repttgnet ,imd hene fojfihilt^
impiumilUid, & Satanicumfigmentum, qilodPW- fit
',ut autim id fint , hoc rnode procedendum efl t
lofophiam MofMam impie more foh'to vocan^ & Sperma Viriperfe in cucurbita figtlUta putrefiat pw
nnguentttm armariitm multipiici modo.conticiendum trefaîone ventris eûini , ( efi hoc Voi Chymicis ufi-'
per ûadraginta dies aut tamdiu

docent ; in quo nihil fere ingredi reperias.quod non tatwn )
, , donec in~
e manu Carnificis extortum fuerit.quemadmodum eipiat viveri_j , ^ tnoveri , (-r agitari , ûod facili
gladius ncfcio cujus famofi Carnificls , Paracelfi in- Videri pote/i pofl hcc tempns aliquo rr.odo homini
:
dividuns comes tupra iliot-iKi fatis

.4:..: J...... ...^..'..i^.- r.ini-'o allatns demonlUat. Hx
riri« i4pmrin(trar- firr.ile erit , attamen pelluctdum , er Ime corpore_, ;
fi
hoc fonte tranfflaniatio morl;orum,imumens luper jam pofthac ijnotidie arcano fangninis humani caute,
ftitionibus deliramcntis refcrta prodiit qux
& ; er prudenter ntitriatur j pafcatur , dr per cjHa- &
uti indigna funt , qux referantur , im quoque , cum draginta feptimanoi in perpetuo , (fr <tûai>ili eahri^
ea in j4rte noflra Magnetica aliifque operibus COii- Ventris ecjuini conferVetur j fit ut Verut , ^ Viviu
fucaverimus, de iis modo fileo. infans , habens omnia membra infantis , cjui ex mu-
Quam ver6Magia.'dcdicus fiicrit ParaeelfM,ipfe liere natus efl , fed longe minor. Hunc ms hojnuncu-
de fe teftatur libro de Compofitione Metnllorum , ubi lum 'oocamus , & hic poftea , eo modo , cjuo alius infans
de £/«f?^(; , atque inanditis omnibus fa-cuHs fub eo fumma diliêntia , (^fludio educandus eft,donec ado-
larentibus virtutibus ciim diu difcurullct ,
tandcm iefcat ,^ fapere , aicjue intelligere incipiat. tJocjatn
infert pojjum tamen non commeinorare qn.ile^
Non uniim cx maximis fecretis , qiiod Deus mortali , (J^
;
ûanttmfte niraculum in Hijpania vidertm , cion^ peccatis ohnoxio homint patefecit enim miracuium, ; e/i
apitd quetidam Necrornanum ejfem

în hahebat cam- ,
($- maanate Dci ,(^ arChnuin fupra omnia arcana
,^
panam duarum
~
forte
' "
Mrarum ponderts
ideriS ,
, htt]ns ili^
huyis meriib in fecreiisfervari debet ujqtie ad extrema tem-
maqico pttlfi* , rnulta , d" varia sfeclra , CTjpiriiuum^ pora , cjuando nihiierit recondttum ,fed omnia mantfe.
Vtftones accerfebat & adducebat. Nam cum in cam ftabumur.
fant. parte tntertori verba quxdam , 6" CharaUeres Dicit deinde rales olim fuiffe , & etiamnum
aiiquos infcripfijfet , fimui ac fomu , & ttnnittis e]M fupercfleexhujurmodi Chymiurgia Satyros, Nym-
fenticbatur , appnrebat sfiiittu e)iuform<t, qna voie- phas Eveftros
, Montanos Dxmunculos , Pyg- ,
bat,. Praterea Campantc piiljus eJM fuit potefitU , ut maros & giganccs exortos hi enim homincs ar-
. ;
viultai alias vifiones j}'tritufim , homim-.m ettam , &pete prodacti , cum ad acatem virilcm pervenerint,
eudtim^ , cjuas vellet , produceret tn medium^, abi- & inhomines evadunt miraculofos , & infirumcnta
veret : lm]tts generi^ v.uita apudeum vidi : Im tawen.^ fiunt magnarum rtrum , vifioriis ingentibus incly
thfervabam quod , fi cjuid ncvi operaiurus erat,

,
tij& illulires jprxterea omncs hi , uti arte obci-
tharaBeres , nominarenovaret ,& mutaret. Non
& nenc vicam fnam , icaomnia quoque Nacuri fecre-
autem eoperveni lU homo arcanum , ,
m^fterium^ & ca, & abfcondica acquirunr. V.-ilde dubito ne vel ,
Verhorurn-, attjue CharaSlerum miloi communicaret.

,
ipfc Paraceijus ^y. hifce tam admirandis partubus
Caepi tandem ipfe hae de re penitius ffeculari, ita ut unus fit , cum ei«m neminem plura fe fcivilTe , in
•« mentem mihi venirent. , (jua hoc ioco tacebimus. fuo Paramiro glorierur prn^terea tu.Tcl\^xv.-uv d ;
Sciaiis autem pltiiin eampanailta ,e]u(tm verbismo- nemine alio (uam de abdicis Naturx myflcriis
mentifuijfû.Foio auiemvos mihivehementer eredc- fcientiam didicifle pluribus in locis tefietur:
Dicercm profefto , tum fi non ex utero matris,
rcj ,materiam camp^na illius ,nefiriimeleUrumfnife.
Hxc Taraceifw. Verum cum ante decem an- cerce vcl exEphialte quodam aut Incubo , vel
nos circiter hijufmodi c<?wp<i^(e <%/'o« in formam

,
alioharrcndo quodam dimone , veluti ex pu- ,
pelvis > & innumcris Magicis Cbaraderibus infi- trido , &. virulenco fungo conceptum natumiiue
cnitum (quod <JMarchioii-6 deViltena celcberrimi fpurium lioc nionlirum prodiilfe , Faunorum Nym-
Maeifuifla , Hifpani dicunt exHifpania ad me ; pharumque filinm .Dzmoni, quam homini fimi-
'
pcrêruditilTimum Patrem Tmmam de Lyon. fum , liorem.

mum iheoiogum « virum OTAvyA&iaroi' ad me Ex hac ftulta Chymiurgia paret , quam hujus
tranfmilTum fuifiec , ca intentione , ut quid fibi hominis in rebus afierendis & inconfulta qua- ,
tot tantique
, Charaderes & hgurarum cxotica- , dam prxcipitantia quxlibet efititiendi audacia
tum exhibitio vellet, exponcrem quod ;
jufTum fue- fic & temeritas in iis rebus , inquam , a qui-
,
«at , prxftiti qua quidquid Nccromantis ar-

, in bus,non dicam , Deus , & Natura , fed vel ipfa
tes rcconditum habent , veluti in epitome qua- ratio abhorreat. Quis Medicorum Anatomico- ,
datO compilatum inveni. Explicationem hujusvide rumque nefcit cxtra vas mulicbrc hominem ge-
,
in OEdipi tom. t. parte 2. Syntag. de Magia '.y^gypt. nerare tam impoilibile e(Te impolTbile eft
, quam
ubi, qui Paracelfns tantopere nolfc apperebat.om- femen bruti terrx injcftutr) ihde fimilis fpeciei ,
aibusDei timore imbutis , remis veliique , velutj brutum educere ? quis \a vitrea cucurbita c*i/crf»»
-vviOiii materno
Lib. I. Std:, 11. Subfe6t. I 79
materno calori prorfiis heterogencutn
ipficontrarium aTignabic' qui^ nutrimentnm perva-
> & naturst
CAPVT VIIL
fa S.: venai urrtiîlicares proportionatum,quin&TO(i-
ternifemints a.d farmandiim iôecum neceilariampor-
PSEUDOCHYMICUM.
tionem per fangtiinem hainanum uci iple praefcri-
,
bitjjamextraveuas morcumn& prorfiisinefficaccm

,
De
.
dolis , & decc-ptiontbus
.
, modifquzji
j^
adigiiabic i cerce id neque Angelo , neque Dxmoiii qtteisAlchymijla verum anrnm fe conficere
coaceHUm clic, quis non videt.^Qvns vcro Eir-bryo- .ojje uti olim jaBitarunt , ka v^
ni jam organizacoanimam ratioua(em infundct? ' -^ -
e- hodierno
i^mnumt:
'
die 5
Anne forfaii Deum Opt Max. ab hujufmodi Sa- adhiic jaHitare non cejjant.
tanicis miniftris ad horrendê genefis concurfum
foUicicari polVe pucabis ? Sed h;>c vel fcntire im-> FUfiiis forfan quam par erar, in pra?cedentibus
pium blarpheinum & atheumefle, quisnefcit?
, , de folitis in Ane ihagnA procefTibus tgimus,&
Dato vero per impolTibile anh/iam huicdiaboHco ,
ni f^llor cx modo opcrandi oftendimus lieri non
_
Embryoni infundi an noii , fequeretur inde hujuf- poile ab iis , quod tanca verborum debuccinatione
modi inoaftrum humanum , uci a communibus hu^ Alchymift;E
, ceu infalhbile opus , artemque non*
mana: generationis legibusexcmptumeft.icaquo- nifiAngehs forlan taiiquam rerum naturalium ,
que d /eccato ortginaLi , & cceteris human^ condi- prslidibuscognitamdeprxdicant.Quamenimpria*

tionis miferiis peccato fubditis immune futurum /* cipiis Naturajcontrarium fic,res inanimatas de fpe-
quo quid magis impium & bdafphemum dici pof- ,
cie iu Ipecies toto ccelo differentes tranfmutare
,
fic , non vidco. O Divina: clementije patientiam & vitam darc corporibusmortuis , mulciplicare m in-
longanimica!:em,qu£ tam monflruoforum hominum finitum id quod nec c^ parte agentis , nec patien-
,
tis ullam in fe vicam i/tgerativam haber quis

'
portcncanon, Core ©" vitz>o«« exemplo,fubvertatl non
Sedhic fufhciant ad enormes, & plane prodigiofos vidct; Diximus qu(>que heii non po c » ut ad
natu-
Bombaftici parcus ob oculos veritatis amancis Le- vx exemplar operrtntcs inttntum Hnem acquirant
6ioris ponendos. Huic fimiles funt illi fratres qui fiquidem per tot caicinatioues, iublimationes ,dif»
a Rofea cruce nomen habent, impium genus ho- folutioncs, putrffafiioi)c3,fcrnuncationerque>ran-
minum & diabolico commercio tumidum cujuf- : tum abeft , ut unica illi,& tantope:^ deliderata
modi fuerunt Corneltus ij^^>'«^/'4 omni diaboli- ,
'««*''7»''»»<« txeat,ut potiusper tot ignis,
aquarumqj
carum arcium eruditione clarus quem & aDa:- , acutifllmarum tormenta, in mille aiias formas tra-
mone tandem fuffocatum dignas fceleribus poenas dufta, tandem tota illa intenta formapereat, &
ex vita illius fat fuperque conftat.Talis SendU
luille deftruatur. Accedic quod gradmm calor inco-,
vogim , talis Tôbenus de FluBihus, talis Marchio gnitus , & rerum adaptandaruni combinatio in in«
de Ftllena , & innumeri alii quorum piget memi- , ad quod attingere humano inge-
divifibili confiltat,
nilTe omnes Magi , & Alchymifta: quorum dog-
, , nio denegacum Adduximus quoque vel primo*
eft.
ma fuit Hcicum elle , a Diabolo difcere non ni'-

, rum iyikhymiftarHm contmdiniones ubique palTni
hiI,dummod6naturalium rcrumfcienciamconcer- obvias, quae luculento fane telUmonio indicant,
nat; & hiquidem ab humanigenerishofte inftrudi, confiftcrc non polFe, quodtot difficultatibus ,liti-»
aurum fecilfe dicuntur , & omnia morborum genera bus,dirtidiis , jurgiis cxpofitum eft , cum veritas
,
curalTejfed hoc pado, uc unumfemper ex decem Hna& fimplex fic , qua; femel revelata nunquam ,
occiderent; horum mfana dogmata talia funt ut , fu» deftituitur certitudine. Verum cum circa au-
ffiterno filentio, &tenebris, quam luce digniora reum argumenrum totius negotii cardo rerfetur,
fint. Unde eruditus Conringius in fuo deHermeti- hominefque naturx quodam pondere velutiin id
ca tjîedicina infigni fane Libro,red;e refert. /*<«- quodipfos foeliccs efficere , omniumque bonorum
raeelfus (juantumcuniûe acutifuerit ingenii , tamen non pofleflione beare poteft, feruntur , cerce mirum non
fuit moribus temperatis , quales exigit veritatis paU^ eft , artem ex fe & natura fua appetibilemtanto ftti-
ilra ycerte ipflmoresmagnumpatiuntur Paracelfinitdo' dio,tantis Jaboribus, tam acri conamine quaeri,
Elrina prii\udicium^. Ecquid enim ab homine mago ^ tam anxie defiderari,tamfacile vuJgo credi , cam
vera , qt folida doElrina exfpeBare liceat ? Ecûidem^ tandem adhibito ftudio acquiti poHe Sei av.aiiet ;
kaud negarim-> , Dxmonem homini non nihil etiam ff- /ibi fomnia finguntj.
rafcientiji insfirare poJJk-> ; fed hatlenta compertum^ Atque hanc unicam caufam effe pnto ; cur, uti
mn eft Ddmonis aaxilio ejttejnquam itafapuiffz^ , ut hodiernadie, ita prsteritis fsculis nullaars hac
nonfimul in quam plurimos errores ftt deduSiui , patre aurifera fuerit Tollicitiiis qucefita , nulla ardentius
mendaciorum mam Veritatem proditamj , mille men defiderata, nulia tot fallaciis, & impoftiiris ex-
daciis comp.!nfante^. Cum itaque talis fuerit Para- Diabolo humani generis hofte ut plurimum
pofita.
celfus ,
quis tantum mendaciorum fabrum unquam hujufmodi moitaiium moliminibus ,dum fpe artis
aurum ne dicam artem noviffe fibi per-
confecille , ditefcere volunt , fefe immifcente. Unde in Mun-
fuadere poterit ? Non nefcio , complures illum dum irrepferunt fuperftitionumportenta. diaboli-
habuifse alTeclas , & innumeros tradatus de .Au- C£E illufionesRcrumpub. damnairreparabiIia,Re-
,
rificio prodiilTe & quotidie prodire ; qui tamen

, gum, & ruina:. Unde ut falfitas & im-
Principum
omnes, utidebiIi,&infirmo eorum quos allega- ,
pofturz folennes hujufmodi homuncionum de-
vimus , docftorum fundamento nituntur ; ita quo- tegancur ad Divini Numinis gloriam & totius
, ,
que quidquid dicant,fcribant, jaditent , jurent, reipublicsE literarix bonum, hoc loco /rW^y ,
periurent de benedidi, verius, malediSi Lapidis & deceptiones , quibus non foliim prinCipes , fed
flruftura , nil fane adducent , quod fidem mereatur. & dodlos ipfos una cum plebeiis dementare folent,
Sed ne cxciis de colore,furdufve de fono,in jufte ju- apponendas exiftimavi.
.dicare videar,jam tandem.quibusmodis tum prin- Quis non miratur,& attonitus hiret ad ftupenda
cipes , tum plebeios homines quibus artibus, qua , operaquibus lucricaufa Agyrtat circumforanei
dexteritate deceperint,& etiamnum decipere non circulatores , funambulones , citerique huius
deiinanc, utveritastandemelucefcat ,aperiamus. hivas.~ hoigaines dextericace tnanuum , corporif-
G
'
t. Tam. I, 4 quc
80 Bibliothecx ChemiciE CurioiaE
no coemptam^r/t/jrefert rîdketn in pulverim ce<fi-
que plebem imperiram eircumveniunt;
aîlitate
tritam. in.pollor cumpulvercm mox inlpergit hy-
qux eTiamri vana fatilia falfa, & deccptona . .
drargyro, aurumque producit, liquatumqucauium

fint rantam tamen apud circumfufam hominum
;
dxmonum deprehcndicur. Marchioni resmire grata) & ipfc in

tnultitudinem tidem merciitur.ut fi non
queant. Magiflrum bcnehcus , ac gratus non Ipernenda pe-
prsEltiqix , faltem Naturje mii aeula viden
imo arte Chynijcalc cunii fumma donatum diniictit. Chrifopceiam per-
Aureo^s montes promittunt ,
git urgefe, & quidcm durante Ke/ch felicidimo

mare aurum, in
in argentum arenam maris fueato
Mcrcurio converfuros promittunt , & ns
fuccedti, confuhipco pu'vere undique conquiri jufTic
illo fuo
tah Sophijwat^ aurifican) materiam ncgabant omnes quicquam
fide vacillare videantur , non nuih
:
,
ccrtum quendam fe five de nomine IRefch ,f\st de ejus viituce audi-

fidem fuamhberants accipiunt
gloriantur, rubrum * vel
viflc, nedum kgifle auc in
, ullo alio pharmacopo-
pulvcrem, quotantopcre
Ho comperiiUe. Marchio iraque fraude cognita
Slbum.pofteafimulant
ad artis complcmentum
certafummapecuniaria
indigcre qua data
fe
una ,
'
<^— —- ""^^
impoftorcs inquiri julTir
gerant, evaferant, unde
,
damno
(ed ^'^"
^-'^ truftrd
fuo dodior didicitj

'
;
^'^•'-— , fu-
abicrant ^"
cum pulveribus in catinum metallo , quod convcr-

mif- non credendum cifc iis quos non noffet , in arte
tere fe dicunt ad ignem virga coiurna perfede i
luperafiiifo totammaf- mille impoiluris expofitaj

cent , (Si tandem Mcrcurio ,
convertine aiunt. Maflam examini Sunt porroalii, qui/^w/t/rrf»? aurtum (ohiitit ^\n
fam in auTum fe
aqua ufque dum lub colore oleifubfiftat: pofiea di-
fiftunt , quam ubi aureo radiare , vcl argenteo co-
lore nitere vident circiimffantcs, veluci ifupidi , & cuntfe cum pulvere hoc ligare metallum in aurutn
convertendum. Alii fingunt cxtrahere animam ex-
actoniti ad inufitatum rei miraculum hxrent bea-' ;
auro & argento.ope cmnabrii i a quo feparatas

tos fe prxdicant , fi tanto fecreto per breve ditef-
Mcrcurius, illud reftat ftxum , cui dcinde (ubdolg
cendi compendium participes efle poflent ) unde
miicent aurum, vel argentum, deinde una finiu! per
rihil non promittunt , ut fecrcti poriri queant: po-
titi fpurium auripartum producunt, qiiod Colly-
Chymicam fublimationem cinnabrium extrahunt,
biftis oftenfum nil nifi metallum iliud ordinanum
,
quod in aurum virtutc animse converfum aflerunt.
Aiii dexteritatemanuum,quibus abfcondunt au-
tindura inutili imbutum reperiuiit tantumque au ,
ri, quantum pulvcris injedi pretium fuerac ex-

reum pulverem, & poftea jubcnt adftantem fibi
porrigi ncfcio quod inftrumentum, & intcrim pro-
trahunt.
vel drênti ,modiO ofiem iiciuncintra crucibulum »»(?«///«>» /!«r«»» quoindc
Qn\d3.m puherem AHri , ;
poltea doccbimus , indunt baculis fiftulofis ligneis

cxtrado adftantem dementarc folent. iiunt etiam
qui cerra (criniola diverfis pulverihus vni cum pul-
adjunaa pice grscca , auc refina Colophonia , uC
vere auri , & argcnti mixcisimplent ,quibus&ad
ad ignis odorem facile cerK ad inftar , in fiuorem
fi"audcm tegendam exocica herbarum.mineralium-
refolvacur : Hoc perado , crucibuloigni appofiro ,
quovis metallo referto aureum pulverem in fun-
que nomina jmponunc poftea adeunc unum ex
:
& pulvis fiftulofo iis, qucm norunc Chymicis dedicum , eidcm in-
dunt, materiam circumagunt ,
gens magnx Artis lccretDm paucis nummisemcn-

inditus baculo in fundum abit naturx priftins re-
ftituicur Mercurius vcro in fumum ignis xftu re
,
dum cxponunt expcrimento artis aurifica; fe vg-
,
ritatem dotturos polliccntur dummodo expenfa:

folucus t reliquis mecallisfeparacis anrum in fundo ,
reperiunt, magna ftupidorum admiratione. in auro conficicndo rependantur & C\ veritatem ;
rei non deprchcHdcric , omnia fua confifcationi le

Nonnulli fraudcm adornanc,f tt/r*n1'»« aureis car-
fubje(fturum promittunt. Jubent icaque cmcxe pul*
boni grandiorj excavaco auC etiam follium canali
inditis , quibus dum metaUi fpumam fc difBare fi-
verem aurt jam per aquam regiam in fubiiantiam
,
mulant , pulverem aureummiradextericareinCu- morbidam,& friabilcm refolutum: opusaufpican-

tur , & cum admiratione adftantis educunc aurum
curbitam , in qua liquatur, una cfflant; & hac falla-
cia finito jam magifterio auroque excraSo ,pra:- ,
puriflimum. Unde Ipeftacor tanti boni acquifitio-
fcntibus infallibilem artis certitudinem perfua- ne audacior fafftus , plus xquo credulus & fim- ,
dcnc. plieioris animi homo , pro arte quantum vclit , &

libuerit rogat ; impollor aittantum& tantum, ac-
Refert /eremiat MadefM in AcroniatiGis bujus
fraudis defultorixartis feftivum fane exemplum:
& ceptaque pecunia fe protinus fubducit ; alter de-
Duos ait Chymicos focietatem initam pado fir- fidcrio nimio Gommunicata; artis percitus dum ,
mafle.ut alter Chryfopoeix certifTimam artem fe ce- pulveremillum exotico quodam , & monftruofo
nere proficeretur; alter vero Rhizo tomum agerct. noniine baptizatum ardentius quxricnec apud
,
fcu Agyrtam empiricii,& inter ccctera fcobem auri PharmacopoEos, aut Hcrbarios materiam reperit,
atro infedam colore ,pro Lunario pulvere vende- tandem fe elulum crumcnta fi nummis vacuum ,
ret, EmeflM Marchio Badenfis mire huic pyrotech- & reperit. Alii vafa aurea, argemea fufcipiunt , &
niac dcditus erat hunc ergo ille prior adit,aureos
:
colore cupri , aut ferri tingunt impofitoque iis :
montes pollicitus , atque divitii atria Crceft. Qua:- Mcrcurio , aurum & argentum feparant , & hoc
,
runtur omnia & jam pulchra fraude conftitutis

,
padoextrahunt id,quodcorrofione Mercuriiexau-
omnibus, unam tantum fpeciem cx iis qux in- , roabrafum fuir, pro auro , & argcnto vcndunt , cx
tentum effcftum prxftarcnt cuinomen Refch , id , cupro vcl ferroeduttum. Nonnulli fingunt Mercu-
«ft caput rei
, fuperefie hujus autcm pulveres fa-
, ,
rii ex plumbo extradionem & huncin argentutn
,
cile apud quemvis Pharmacopoeum ait inveniri fefixaturos promittunt;quod utiinnumeris modis
potilTimum apud Rhilotomutn ad quem Marchio ; fiditiisfuppofitiifque prxftant.itaquoque gravilfi-
puerum pulveris emendi caufa mitrit; alter interim mum iis , qui talibus nebulonibus fidem adhibent,
commodo in palatii aditu loco merces fuas expo- damnum inferunt.
fuerat , & ut folet hoc genus hominum.nil fibi de- Didici & egomet non femel hujufmodi tenebrio-
efle ftentorea voce prxdicabat , adit cum Princi- num infolentiorum audaciam , qui data opera me
pispuer, utrum fibi radix Refch difta , eftet, in- quem Naturx arcanis dcditum norant altitTima,
terrogat , ille protinus Refch de fumofa pyxide magn«,verius perditx artis fect eta communicaturi
Ueprompcam pro 1. foiido appendic puer domi- ;
conveniebant , hoc tamen pado , ut cgo fumptu»
inartia
Lib. I. Se£t. II. Subfe(5b. I. 8f
inartis fpecimine -faciendo praeberern : promifime exemplanos docent dum divitiis pollentes quic- ,
faiSurum, fi prius modum, & rationem oitendcrent, quid volunt fi ve potentiam five ambiciofam hono-
quodquamvis inviti.coaSi tamen modum mihi rerum, dignitatumqueacquifitionem.five vitam nuin-
velare cceperunt:ego flatim fraudem fubolfaciens » danam fupcrbii tumcntem, c^terifque carnis ob-
poflquam eos apertx impoihirse conviciiTfm tan- lcdlamentis refcrtam fpedes.obtinere polFunt. Un-
dem uc iis audaciam c6donarem,deprecati,pauper- de mirum non efi: , Akhymiam unicam tantarutn
tate fe prefTos, iimilibus vitam fufkntare falli funt: divitiarum fallaciirimam poilicitatricem.tanti xfii-
egoprimo egregie increpicos dcinde quoque aii- inari, tantopcre tamque anxio ftudio .ib omnibus,
,
qua elcemofina donatos dimifi ; monicos tamen , cujufcunque tandein conditionis hominibus ambi-
ut meliori arte vitam tolerent , ne fuo tenipore ri. Non ignora: humani generis iioltis ardentem
hanc temeritatem aurea rcfle fufpenfi kiertnt. hancauri fitim, unde incautos mortales tanto pe-
Mifius milii fuit non ita pridem, libellus Hebrai- riculolioribus artibus , quanto iili occultiores
calinguaconfcriptus, arcanorum Naturse , verius funt, adoritur: Accidit itaque, ut dum nimio de-
mendaciorum , refertifTimns in quo inter alia her- , fiderio auro inhlant , infuperabilibufque ut plu-
ba defcribebatur , Bori^^ra nominc; qua metallum rimum difficultatibus, qua; in arte magna occur-
quodlibet in aurum converti pofle , infulfus ille runr, prapediuntur.omni fpe ad artem perveniendi
Kabbinus alTerebat. Qiioniam vero res digna fublata; cum nihilominus interfpemmetumquean-
eft, operationem ridiculam jungo, ex qua appa- xiitantopcre exopcatsedivitiarum polfeffioni folli-
rebit,quam incongruis rebus, hominibus imponere citius incumbunt tandem defperatione in tranf- ,
foleant hujus farinse Sycophantse. Sic autemdicit verfum acti vcl thefaurorum inventionibus fe de-
,
^îTHJi*? moitf 3VV J^'ni ^^•ima Borizi & eft dant vel cacod2Emonis magicis artibus advocati
,
herba , nomen litnaria. Sed omi(Tis vcrbis He-

cui in arcis perficiends opem implorcnt, & fic tandem
braicis utpote longioribus ipfam ponamus inter- , padto oblcrifti Saranico in omne impietatis bara- ,
pretationem: Audi itaque & ride LeHor, ftulta pro- thrumprolapfi fine frudu ullo, vicam miferando
,
mifla. HuJM herb.t fuccum mitte in argenturn "vivurn^, fine concludant. Multos ego novi hujufmodi illu-
Cr fac bullireinhoc ftcco Qr fiet brodiumrubrum^,
, fionibus deceptos , prxfertim curiolioris doftrinae
ex hoc fac pnlverem , (ûi projeflits fupra cuprnr/t, id in ftudiofos , qui fine pr^vio examine fine luce in- , ,
aurum miitabit , (^ una uncia hujm pitlverisfujficiens confuIto,aufuquc prorfus temerario Alchymiae va-
tfl ad centuin unciivs cupri in anrum convertend,ti.N af- nitacem amplexi , julfo De judicio, a diabolode- i
citur h^c herba ad fontes crfumina , (^ in montibus,

errorum prascipitia illifi perierunt;
cepti, in mille
altis , ( ut ego reor verius in Utopia. j Caulem habet quam enim D.emoni cordi fit homines fimilibus ar-
vubrum O'violaeeum , e^ lac habetinfiar croci ( Che-. tibus deditos adoriri ,ampliffi're in Oedipi parie_,
lidoniam ego interpretor. J e^c«-«^^y«cc«?w de hac I. de Idololatria demonftravimus. Non enim lolum-
herba qt pone fiiper argentum ,& fiet cuprum->. ( O modo Demones fe illis magicarum artium ludi-
grande emolumentum ) Et fi de hac ponof fitpra ! briis , fed & omnibus vanis , & infaniis falfis , uti
plumbum-, , proveniet aurnm^ : Succus hu\iii herbit po- Aftrologiae , quÊ ex hifce originem fuam nancifcun-
fitus fupra ferrum fst argentum , Qrpulva hHJus her-
,
tur , divinatoriis & cabaliflicis , omnibus illis fpe-
b£ pofitm fupra argentum,faciet aurum dr fi pofuerii ,
ciebus,qusE a M(xvTej« nomen habent, occulte fe
eum in urina cum spica nardo (^' biberis ijuotidi^ ,
mifcent ,queiscurio(os credulitate nimia circum-
unam unciam,fenes in juver.es tranfmutalii. Sedlfulta veniunt, adeo ut qui adverfus eorum infidias vigi-
hrx machinamenta Cabaliilarum, non Philofophis, lare negligunt evanefcant in cogitationibusfuis»
,
fed deliris mulicrculis confutandarelinquamus. & cum fapientes , & mirabilium operum patrato-
Iniiumera hoc loco ex Arabum folennibus frau- res fe credunt, ftulti fiant, donec tandemi eum.quo
dibus adducere polfcm , qux paffim in eorum libris proficiunt, magifirum, focium habeant tum im-
de mineralibus Naturs reperiuntur & de aurifi- , pietatis , tum xterniexitii pracfertim Alchymia: ;
cio inferuntur, Verum cum indigna fint , qaje re- deditos miris modis adoricur quibus oculorum ,
ferantur, filentiofupprimenda duxi. aciem ica quandoque perftringit humani generis

hoflis ,ut pyrotechniam exercences aurum, argen- ,
C A P U T IX. tumque verum per tranfmutationem fe confccilfe

jurarint licet pofiea cum fipius etiam inagna cu-
:
ra adhibita idcmopus tentaflenr , nunquam tameii

Quod Vdnnon m blurimumfe Alchymid fucceffum ullum fe reperire potuiire,teftaci funt. In-
cuUorihus immifceat. numera hujus reipaffim leguntur apud Audores :
Delrium, Pererium, Qiitbertum , Hogelandum, quos

VEriffime dixit S. Paulus Epiftola ad Timoth. LeUor adeat.
C. <5. V, 9. Oui divites voluntfieri , ineiduni in Ego hoc loco tantum narrabo quid oretenus ,
tentationem Qr laûeum dtaboli,& defideria multa inu- mihi a viro Chymicje artis peritiffimo,cujus nomea
tilia ,& nociva , cjua mergnnt homines in interitum-i confulco reticeo fimili illufionc a Dacmonc dcce-
,
^ perditionem- radix enim omnium malomm

: citpi- pto relatum fuit. Audierat is de meis circa hoc
,
ditas ûam tjuidam appetentes erraverunt afds_j,

efi , ftudium experimentis; undeme convenit rogans, ,
& injeruermtfe doloribus multis. Ita divitia- eft. Efl: ûid demagnA artis myfteriis fentirem •ego ultra Cl-
Tum rete cacodxmonis,quo
immoderatac«/)i^/?/t<f , troque argumentum difcuticns tandem conclufi ,
magnam humani generis partem , utiolim, itafem- rnagnd, ariis rnyfierium , itii & lapidis , meras fjecula--
per in hunc ufque diem in ultimam animarum rui- tiones metaphyficM efie , & allegoricos illos fenfus,ûos
nam , trahere non definit.Ciim nihil in humanis rc- tum Arabes Alchymifis , tum Latini huJHS artis pri-
bus fit , quod majori cum defiderio qua:ratur , cui mipili , fuh tantis rerum fimiliiitdinibut , CT <!^.nig-
majori anxietate incumbatur qudm thefaurorum , maiis occultarent , tales efii.^ , ut cuilibet reifacile ac-
divitiarumque accumulationi harum enim poflef- ; commodari qiteant,uti in Hieroglyphica /£gy ptiorum
fione, & injuff a ufurpatione ad omne vitiorum,fce- Alchymia fuse deduxcram.
Icrumque genus portam apertam fuiffe , innuitiera Refpondic : bene dtxifii Pater. tÂudi ûid thihl
acciderit:
acciierit : Eô i puero in hocftndiigenus protius, com- omnes domus celebriores, in /jHthits eum pernonap Jtt^
plures annos ckm in eo , fine ullo profean confnmpfif- jpicart poieram^ , examino fed frHflra e^vanuerat , , :
/eta, or auodam die tntento ab J4lihymiftis Jcopo,id- ahierat , eVaJerat , Jummo dqlore^ : Sferabam^
rneo
eft , Lapidi conficiendo totus

incumberem , arcanum & entm multdpluraab eo rne aceepiurum hujus artis ar"
tne penetr.ilfeplane mthi perfuaderetn convenit mt^ ,
cana. Dornumita reVerfus , fi»c moraadnoV* adepi*
<
vir ûidam antehac tgnotus , humantffimisverbis fa- artis fpecimen juxta prscifnm frjtceptorum , ijud. di-
lnte tmprecata rogavit , ûidram agerem^ cui rei , & Uaverat tenorem edendum me acctngo , e? operatton^
tanta foUicitudine incumberem^ ? priml quidem curn peraEla nullum rei fuccejfim reperto
, , dr ûia crede-
rejpsndere morarer , ait > vi.ieo ex Chyrnicis tuii vafs, barn hunc errorem coniigtfse vcl ex inadvcrtantia mea^
,
Vel ex omiffione altqua rerum ingredienttum ,repetii

Cr materi.irum tongerie temagnumûidinarteChyrni-
ca moitrifed auod intendis,ininiwe te confecuturum cre- operationern ea diligentta. , cjuk ina\or feri mn poterat;
de.Efo refpondt,fi ttt aliautd mefim norts,id me doce,u fed rurfm fpe meafraudatus iterim , iterumquc epe~ ,
velirn : dixit obfetjuar voluntatt tuA perlibenter ^fede rattonern inchoabamtot , tantisejue expeafs ,ut omn^
itaque_j cr fcrtbe veram procedendi meihodum. Ego

,
iUud aurum in pritna pro]eilione acqutftum expende~
ftaiirn arrepto calamo diBantis Verba in duodecim pun- rim : &
utt Jpes auri jntrum in modurn rcddehat in~
,
£la divifa , excepi , excepta methodo ait, ]am ea in pra- ûietum, tta tjuocjne opits retterando tot expenfaifa, te-
xim te operantz^ , eo prorftu ordine juxtapr^cep- , & bam , ut res pene tne in deSperationem redtgeret Et .
torurn prnfcriptionemredigamm. Quo peraô, juben- ,

cum animi mei aJfliUionem Aeligiofo csiidam ar dcBo y
temaqiftro exemi ex vafe Chymico materiam infiar & pio viro aperuif'em,ille ftatimfiib\nnxii : noni.ides
elei relucentem, i^fuperajfufo Itftore mox congelatam Domini^,hanc apertiffimam ejje dtaboli , îit tibijub
maj]'jm reperi , tÛ£ in putverem redaUa, ©• ftipra joo. êcie hominis apparuerit ad pre-
, illufionem r & t*t te
iibras hydrargyri pro]e[la , illud in obryz.um & nobilif- fecutionem operis excttaret,pri//.o auro aliunde accepto,
fimum aurum , mulih naturali excellentitii, nobilitu(jue folitafuafruude tibi illitfit , tit detnde te opn* inutili
convertit , cjuod apudAurifices optimit&perfeUiJfimi iabore profecuturum tandem vel ad fatii a/icujui
auri examen fubiret ad inufitatum rei eVentum\ Eqô confenjum alliceret , aut etiam tandern ornnibus boxis
tittonitui vix me ipjiimpra. gaudio capiebam : Jam-
,
confumptis, te ad dejperationem adduceret aiûe inde ,
in redivivum Crxfum me evafijfe, totitu rnundi & antmicorporifque tiuprsda poiiretur. Ego fane ad hac
diviti.u rne obiinuifie ,credebam; eûas autem graiia- ille peregrinus coram,
exhorrni,atejueexiis,c/ux hoffes
rum aUiones tam liberali magifiro rependerim; tu mi rnihi retulerat verbis hunc alium ejje nonpotnifi^ ,
,
Patermeliiis conciptrepoteris ,cûam egomultis verbis ûam Satanam cognovi. XJnde ilatim ptenitentia pra-
explicare^ , & chn rogarem , undenam effet , O" ubi- teritdt Vtt£ duUus , domnm reverfus , omnes dijculfi
nam tam divinnm fecretum didtcifiet / Refpondit /o fornacttlai,vafa iniûitatis Chyn,ic<tconfregi,libros cjho-
Mundum pera^rare , nuUius aut ope^ , ant opibusin- cjite ea de re confcriptos , cûos poffidebam , vulcano tra-
Mgere , amicitjuis indesferatoartismagme exercttio , didi, totimûe ab ea die rne magis projicuts,uiiltori-
inutili labore fe fatigantibus fubinde ad profecjuendutn buftjue ftudits ad.iixi. Sit in aternum benedi- DEVS
fludium- t de arte luanonnihil liberali rnanu commu- projua infinita rniferi-
Btts ,efttiatantis periculis rne
nicari_j , hofi>itio , cjuod humaniter ob-

cr hijce diBis cordia liberavit, Hanc Hiftoriam veridicam hic ap-
titteram,recufato, adpublicum divertit poHero die_j : ponere volui , ut ex illa paceat .quantopere Dx-
fumrno mane., niSlem enim inperpetuis
, vigiliispr^ ni- mon hominibus auri cupidis ftudeat illudcre.qMoc,
mio adeptiz artis gaudio tranfegeram munifico bene- , quantifque modis in' fuas caffes , tum prarftigiis,
faUoritteratas gratias aBurnsi ad hoffiitiumme confe- tum mille artium technis attraiiere fatagat. Qui
ro qu£ro hoffiitem ,fed nuilum ea noUe hoffitem Je.j
;
plura hujufmodi defiderat legat Hogelandt fimilia ,
habiiijfi dicit Hoffiitti pnfes : omnia hofpitta urbis ai- experti de vanitate Alchymii commentarios,aliof-
cedo ,f4i de eo ,jufqu<erebatur ,ntlfe audiiftedicutti: que auftores quosfupra allegavi.
,
G[)e Alchymia. SopHiSTiCA, id f /?, de illa Alchjmiai quA Aurum

i§ Argentum , Cupro Flumbo Stanno ]ungens inde Aurum magno , , ,
augmento conflat , eodem K R K ER o Autorc i
CAPVTPRIMVM-
De variis rjariomm Sophijlicis Operationibm falfis &> illicitis.
nonnulli mortaliumaftutia, & cal- nulla rationum firmitudine ab ca avelli pofre

TAjjTA
liditate, tantaad aftus tegendosloquacita- videantur. Si quis forte nonnuUius fallacia:
te , 5; facundia anatiira prxditi funt, uttan- fub experimento latentis impoftorem infimulare
Cum non quilibet pro quolibet . non dicam , im- velic , itatim fe opponunt , his , & fimilibus verbis:
peritiori plebi , fed & vel Principibus vendanr,
ipfis Qiiicquid dicant Philolbphi , iis fane contra fenfa-
dum expcrimenta tam abdito dolo adornata exhi- tam e.vperientiam Subfcribere non poflum , nec vo-
bent ut vixin eorumprsefentiaquifpiam five Phi-
, lo:Oculis meis vidi, manibus contredavi ,rem
lofophus five Theologus hifcere audeat adfl:an-
, : orani exceptione majorem fruflra cerebrum fati- :
tcs vcro rcrum mirabilium cxhibitione adeo gatisin iis rebus refutandis , quas non poflumus
confternuntur , tam akam de rerum perafta- non crcdere. Hi fane nefciunt , idem iis contin-
rum veritate fidem concipiunc , animoque gere , quod Cani tyEfopico , qui fruftum carnis
imprimunt , uc nullo argumentorum pondere dum juxta flumen comederct , videns in aqua re-
lucentem
Lib. I. Sea. II. Subfe6t. I 8j
lucentem canis figiiram , qui majus carnis frultrum enim animal refurgere , non eflet nifi liominis op-
ridui infertum habere videbatur , dimillb minori pido llolidi credere. Ciiiii itaque motit», Piiilofopho
majus fedabatur in aqua , & fic utrumque per- tefie , fit vita ciinUis exisientihns per natnram^ qui ;
didit. ^ ficri quod animam non habct uti lunc

potelt , ut ,
Magna fane res, & valde fagacis ingenii, res (i- metalla, vicam camen dare poflit ? 6 fummam mor-
roiles , falfafquc a veris dii"cernere,uE ptoinde non talium carcicatem ut afluto aliquo ôyri£, & !
valeac iliud oculis profriisvidi,cam dici vix poffit, zArdelioni, qni uti prsetcr garrulam loquacitatem
quot modis liomo decipi queat, quam facile phan- nulla rerum icientia pollet , itafucos dolofque al-
tafia decepta aliud !e vidsre, aut fentire, quam re- to corde cvomit, talibus tamen, non dicam a &
vera fit , libi perliiadeat. _ plebc,fed vcl ab ipfis IVincipibus fides habeacur,
Unde mirum non efl , rcperiri nonnullos Pfeu- itauc .ipudeos vekitiquoddam ApoUinis oraculum
dochymicos homines ad omne , fraudis genus fi- non foium aeRimentur fed & tantum non adoren- ,
fios, factofque.qui exigua fiditii/7«/'z/fm portione tur. Scd progrediamur ad alia Sophifmata.
ad ignem, exiguo temporis fpatio, plumbum,flan- Sunt quidam , qui fe jaftitant .augmentum ad
num cuprum
, fcrrum , Mcrcurium in puriffimum
, aurum podidere quod viginti quinque aut etiam , ,
anrim argentmnqwc prifijmptuofius convertcre fe quinquaginta pro centum prsbct. Dico id quod ,
pode pollicentur tantum arcanum

, pr.Efencibus ad pronnctunt,aurum verum non eflfe, ciim illud ignis
veluti ftupcfadis , & attonitis; quod tamen fapicn- ope pcr cxmentationem feparetur ab iis , quibus
.
tibus natura didante , prorfus nhoyav & omni

, , junctum fuerat quod de auro vero dici non po-
:
ratione carens videtur: & quamvis nil notius fit, teft. tlUtaque n«a«>-^ folummodoquxdam, qu«
quam quod ad ignem cupell^ ut vocaiit omnia , ad appatcnciamexternamaureo fpitndore icapcr-
relicjua metalla ab auro, & argento feparentur: ffringit oculos ,utetiam Monctarii illo colorede-
nefciunt tamen hoc fieri polfe ab illo pulvere,quam cipiantur cujufmodi quoque nonnuHi faciunt cum
:
animam anri perperam dicunt:aiunt enim arte Chy- certis menflruis aqux vkx , tutia , fublimato , quae
mica unam auri unciam le reducere ad duodecim foluta auro & .-tre uflo , in aquis fortibus , auruni
granorum quancitatem uuum vero ex iis granis , augmentare videntur; a]uncque pro puroau- illud
fupra unciam cujufcunque tandcm metalli proje- ro abfque fcrupulo confcientix fe divendere polfe
<Sum , iis corpiis dare ,& proinde in aurum con- eo quod a Principe jam ceu verum aurum appro-
vertere cum , uci nugantur hoc granum nil aliud,
: bacnm quo camen valdc hallucinantur uci
fit , in ,
quarn ipfam auri animam dicant. in oflendemus. Faciunt enim taks

fequentibus
Quis jam hic Philofophia' naturalis adeo cxpers idem quod in Apologo Lupus cui fub confcien-
, ,
eft, qui nefcit, Toateriamf-rrnam qnamcnnque reci- tia impoficum fuerat, ne plus animalium pro quo-
pere non po(fe^,wCi apta fit & convenientem ha- tidiano fuo vfdu occiderec , quam fex libras car-
beat difpofitionem ad talem formam recipiendam. nes eorum penderent ; ille vero vaccam cum vitulo
Si enim natura non habebat virtutem fufiicientem, obvio videns, utrumque invafit occiditque, in con-
dum generabat cuprum,ferrum ,'plumbum& Mer- fcientia judicans , vaccam ncnnifi quatuor vi- ,
curium ad auri formam ei introducendam quomo- , tulum vero non nifi duas libras carnium pendere
do forma feu anima auri ( qux tamen forma a cor- qux fex libras conficiunt ei pro victu conflitutas.
pore feparata dici non poteft , nifi pueriliter in Patet itaque, infigni errore involuiqui putant,
Pliiiofophia nugari velimus , ) pulvis , inquam,ille, augmentari aurum polTe cum illo, quod auium non
quam animam dicunt auri , animam , inquam , op- eft , & quam vis dicant , illud a 0^1 enetariis & Col-
pido corpulentam , quomodo in metalla deferto lybiftis approbari ; Dico , id evenire ex Mo-
fubjedo proprio, in plumbum , ftannum, ferrum, netariorum five negligenria , five ignorantia.
cuprum quorum jam unum quodque fuapropria
, Negligentla arguitur ex eo quod aurum hoc fo- ,
forma conftitutum eft, introduci queat, quis ta- philficum laboris vitandi gratia , nulia adhibita
Jem Philofophiam concipiat 3 an non jam dujc for- folita csmentatione , vel ut vocant, cupellatio-
msE erunt in uno & eodem fubjedo? quod abfur- ne; perres obviastantum & vulgo notasexigui- ,
dum fi negent , dicant qusefo , quidnam de anima que laboris.fuperficietenus examinare iblent. Igno-
plumbi fatSum fit forfan arinihiiatam elle dices .'
; rantiam veto monftrant , quod uti otiicium illud
fed ne fupinam ignorantiam reveles, vide quiddi- certa pecunix fummacoemerunt, aut etiam favo-
cas. Si autem forma in pulvere fubjeftatafeparata re Principumadiftiufmodi tancimomcntiofficium
fiiit
, anne fubjedum fine forma fubfiftere polfe exi- promoti iimt , ita quoque , ciim ne prima quidcm
ftimabis ? Sed & hoc a^quale priori abfurdum eft^ Metallurgia: artis Principia teneant , modum &
Vides igitur , quam ftolide philofophentur ii , qui racionem probandi, examinandi & judicium foli- ,
talia ex afinina quadam ignorantia fieri polle im- dum de auri, & argenti bonitate ferre nefciunt; un-
peritis perfuadere contendunt. de innumcra in Rempubl. detrimenta emergunt
Hic itaque puhis quem illi animam dicunt , cu- pluribufque ad fimiles fraudes dolofquc; porta ad ,
jufcunque tandem metaUi in aurum tranfmutatri- omnemlicentiam aperitur.

eem, anima auri nequaquam dici poteft , fed eft Sunt alii , qui duo diverfi s,cneris fecreta fe pof-r
aurum verum, & naturale, virtute aquarum fortium, fidere jaftant, qux, dicunt, totus mundus pro veris
aut Mercurii rofiva virtute in pulvercm verfum auri &argenti tranfmutativis nonpoteft non acce-
compoficumperfedum,materia &formaconftans. ptare. Qaoruvn prtM aurum &arei\: Accipiunt
Si enim pulvis talis in metallum quodpiam pro- gentumsEquali portione ad cupcUam probe prius
jedus illud in aurum converteret vi anima?,cer-
, experta, dcinde de tutia, croco Martis, croco Ve-
te non eft ratio cur pulvis ex abfinchio verbi gra-
, neris , quacuor accipiunt uncias 7. qui-
de fingulis
tia confeftus & fupra aridum mortuumque ab-
, , bus intra velicam pofi' is paulatim dida fpecierum
finthii caulem projeftus non pari ratione id in , miftura incorporaCur. Hocperado, relinquitur ve-
herbam refufcitet quod idem de pulvere ex ani- , fica in timo equino per quindecim dies . dige- &
mali combuflo fado, & in cadaver ejufdem ,auc ftione perada , eximitur totamifiura & in cinc- ,
alterius animalis conjedo , dicendum eft > inde ribus calidis exficcatur in pulverem , cujus quaita
pars
84 Bibliothecae Chemicse Curiofe
pars fupraunam argenti projcfta.mutat id in aurum ubicotlifuerint,c^virg£ videbuntur effe Leoninicolo-
24. uti vocant caractarum aAlternm ica fe fe ha- ;

ri^: eai in aejuis fortibu» pones , & habebis pro omni
bet. Accipiunt aurum , & argcncum fcobem
, in uncia tinam drachmam auri puriffimit^. caratt. Ex-
prius limaca dum , & funduntur , iis tantum perientiaquidem fibi conftac. Sed ego dico, hanc
ex tutia > & fublimato jungunt , quantum aurum auri drachmam non ex tranfmutatione cupri auc ,
& argentum , uni cum ingredientibus ponderant; argenti in aurum, fcd drachinam auri tum ex argen-
deinde contrita & quam optime molita ponunt
,
to ,quod aliqua auri portiuncula nunquam caret,aut
in va{e fublimatorio & fublimatione paracta re-
,
etiam forfan ex cupro cxtradam & potenti igne ,
ftat infundomalTa.qua; cupelli commilTa, aurum feparatam fuille.

feparat oaodecim caratt. Hoc cft arcanum, quod Alius nonnemo jaftitando fe dicit Ego novi. :
multi magni ceftimanr. Egotamennte omniaexa- modum argentum faciendi abfque tanto labore. Si
ininando,'quid crocus vcgetabilis, improporciona- qua;res, quomodo? Dicir,Accipio Arfenicttm invo-
tus ad tinduram elTentialem , faciat nefcio ciim
,
:
lutum linteo, quas/)«i2:<?.f vocant,& communioleo
tutia crocus Martis , &Veneris ad tinduram fuf-
,
coquo, coftum fxpius fublimo & fiet cerx ad in- ,
vero in hoc magilterium Sol , & Luna in-

ficiant: Si ftar fufibile, cujusquintamparcem projicio fupra
grediuntur non video , quomodo tucia , ferrum ,
,
cuprum iiiudque iii candidum tinget fex kgarnm ,
cuprum.auro aliquid prster tinfiuram addere quc- fi vero pono unam partem argenti cupclian id fu- ,
ant enim in unam auream malfam coalefcant,

.•
etli ftinebit examen argenti fcx, ut vocant , legarum.
,
toca tamen aurum purum non eft.fed apparens;cum Quod idem habebo,fiaccipiam duas partes aigcn-
beneficio cupellx omniaappofica mecalla ab auro ti, unam cupri, & unam antimonii hxc fufa dabunt
feparari queant nil itaque utilitatis in hujufmodi

,
argento vero haud abfimileni mafiam. Ego fane no-
fecretis latetnifiquod aurum ,& argentum quod
,
vi idemfieri, i{ accipias ferrum, illudque exfulphu-
poluerunt jidipfumrecipiant; & ad minimum, uti re molle reddideris hoc . fi cupro leu veneri mif-
malleo faciie cedit quoque ufum aliquem in , ita cueiis , dum igne fluunc , fe invicem ex naturaii
fupcllcdtile concinnandahabere potelK quadam fympachia , qua Mars Vencrcm deperic
Sunt prsterca qui dicunt Novi ego concin- ,
: protinus amplexabuntur. Ha?c vero fi argento mif-
nare tinfturam pro argento, quo augere polTum cueris, ac cupell^ commiferis,cuprumfupcrabitur,
aurum ad triplum hcne^ncio pnlverU confedi de cu- & reftabic argenteo-ferrca mallia. Sed quis hoc ar-
pro foliofo , Mercurio,& cinnabari, quxcalcina- gentum verum Qih dicet; cum aqua forti aferro fe-
ta per aquam exVitriolo,& Sale nitro anat ice comparatum, argentum folum id quod pofitum fuerac,
pofitam ad primam circulationem & deinde per
, , remaneat.
ignem fufionis addendo hifce duas partes auri &
,
Porro non defunt , qui impudenter fe jaditenc
argenci cupellati:po(Tum & facere cinnabrium ita fi- ficuti mecum fimilibus difcurrentem audifte me-
xum argentum in aurum tingat optimum fic
, ut ,
mini , Ego modum novi , faciendi mineram ar-
autem procedo Cinnabrium aqms fortibus ir/ipofttum
:
ênti.&c alteram auri, ex quibus tantum capio,quan-
macero 24. horu , deinde acjUAm exiccutam acjua falfa tum ad mulcos fuftentandos futlicit. Sic autempro-
Jubmergo , detnde aqua. dtilci detraho falftiginojum in ccdunt talcs Accipiunt quatuor uncias Mercurii
.•
dHlcedinem^>& cmn pulvere remanenti facto JiratHm^ Lunaris & p. argenti Cupellati exquibus extra- ,
fuprajiratum , & ct&mentatum tandem tnaurnm opti- here fe dicunt pro fingulis unciis,drachmam unam;
mum-> , cr purtjfunum fttndo. Ego vero examinando hoc perad6,accipiunc argentum cupellatum infco-
hunc procelTum , non invenio quomodo ex cinna- , bem lima prius reduSum, cui addunt unam unciam
brio fixo aurum tanti puritatis emanate queat falis communis , quibus fublimacis ac probe om- ,
cum illud dare non poffic quod non habet. Si ve- ,

nibus in pulverem redadis ponunt in crucibulo ,
ro dicas, illud anaturaaccrerum tenere aurum.- & fupra carboncs iliccenfos , & iiatim fluct & intra ,
ita res fefe habet,dico pulverem aureum admixtum exiguumtempus intra crucibulum videbitur circu-
iina cum accreto cinnabrii auro , tantum, quantum lus,& in fundo maflaex Mercurio,qu2 eximitur,&
primo pofitum fuerat , prodere , ctfi paulo purius: reliquum eft argentum cum fale ammoniaco &
nec hac operatione quicquam utilitatis video,
in fublimato. Mercurium quem exemifti ferva eft ,
nifilabores, & expenfas inutiles.Scioquidem cin- enim magni pretii ad multiplicacionem. Sic autem
nabrium argento vivo turgere,fed id in aurum qua- age:
cunque prxparatione converti polTe , nunquam ncc Accipe ex hoc Mercurio 4. uncias , & unam de
vidi , nec audivi , nifi forfan hydrargyron cinnaba- argento limato, quje vefica: indita vitres per duos
ri veluti materiei minerabili exiftens in aurum tin- menfes fornacula: imponancur urgeanturque uno ,
gatur, quae mera vanitaseft. fingulis feptimanis ignis audfo gradu dcinde mi- ;
Alius quidem fic ait. Foirum & ego facere aurum ftura projefta , feu pra:cipitata in colore Leoninum
leale , cujus fignum eft , quod in aqua forti reftat tranfmucabitur, & eftilla tantoperedefideratame-
quartatum cum argento & aliud non requirunc , dicina ad multiplicandam mmeram.Sic porro mul-
Monetarii & CoUybifti. Sicautem procedo:y^c-
, tiplicationem inftitues : Dittae medicins fingulis
cipio quantumfatis efl,£risaut cupri foliofi , © tantun- quatuor unciis appone unam unciam argenti cu-
dan aroenti cupellati , qu£ mtfla fimiil funduntur , pellati & quinque uncias Mercurii vulgaris , Sc
,
inviroM tenues diducuntur \ pofiea fumo fulphur fu- in fimili vafe vitreopofita committantur igni men-
fum-, , intra cjUodvirôi priut fulphure imbutaspono , ftruo fpario & reperies talis medicinse unam par-
carbonibufcjue accenfis urgeo , uft^tie dum totumfulphur tem converfam argencum , vel aurum, fi unciam
in
combufiumftt,& hoc iotiesfacio,donec virg<£ tot<ttnfqua- medicinx addideris. Atque hoc eft Secretum-, ,
mas abeant; deinde/iûamatam maffam cupelU commit- quod aliqui dicunt fe obtinuilTe , nefcio a quo
,
to , &
remambit aliûantulutn minus ,ûampriusfue~ Medico, feuSecretario MagniTurcarum Impera-
rit argentum;detnde ex argento hoc fiunt unciales vir- toris , aut etiam Soldani Perfarum in Utopia
git , &
imponuntur lateribus crudis £?• adhuc lutofis, , forfan nato, dum iis in partibus dura fervitute
ita tamen- ,ut i/ifra fuprahabeant Hratum exfale^ & premerentur. Sed qui Sophifiicum hoc machina-
prtcparati ,
0- hocperaito ponuntHr intrafornacem, & mencum cupells commifcric, is ftacim Mercurium
in
Lib. I. Se£t. II. Sub{e6t. I. 2s
in fumum abiifle , fcorias vero miiierales iti fuii- fdpcr aurum , vel argentum Scd experi-
fieret.
do feparacas, t^ argenti tantum quantum impo- ,

rnetito mihi conflitit , alium quempiam Pfeudo-
fueranc , rcpcries , quamvis prius una cuiii fcoriis chymicum tali lccreco argentum confeciflc , ac
mirtum, integram argenti malTam e.xprimeret. poflquam rice examinatum fuic tanquam falfa-
Alius mihi tranrmutationcm metaliorum ne- rium accufatum pecuniam qua didum argcntum
, ,
ganri veritatem rei hoc maîfleyio perluaderc co- vendidcrat non finecarceris, & capitis periculo
,
natus eit ; Ego accipio puiverem , videlicet me- refticuere coaitum fuilfe. An nefciunt hujus fari-
dicinam , qu^ fuper iz. Mercurii partes proje- nx Chymici , unumquodque differencium ipccic
iSa , eum in aurum vel argcntum convertit iccun- mcrallorum habere fuam propriam formam fub-
dum quod medicuia ex auro aut argento prxpa- ftancialem , & unam folam formam accidentalem,
racur. Sic autem procedo Duplicem aquam :
(\ux dat tinfturam talis , vel talis colorisqui etfi ,
prsparo unam ex duabus parcibus lublimari al-

, ,
incorporaca humido radicali talis & calis mecalli, ,
tcram ex ancimonio , deindc extraho oleum ex in hunc, vcl illum colorem mucent aureum, argen- ,
duabus parcibus ancimonii, & cx una fublimati teum, cupreum, ftanneum ;illa taraen non adeo in-
pra:p3raci tamcn fine alumine, & (inc ullo arfeni- time mccallorumpenetrant fubftantiam, quin fe-
co tantummodo cuin fale & vicriolo in pulverem
,
parari queant.
redigo. Hxc pono intra retortam bene lutatam ,
"I-ôfl: hunc alius fe fe obtulic , qui tranfmutacio- 1
claufamquc emplaftro ex calce & albugine ovi nem veram demonflrari pofle aiebac ex eo quod ,
confedo , deinde diftillantur qux ex crafla & ,

ferrum in cuprum perfedum mutaretur hoc ex-
nigra materia pofl frpius iceratam cohobationem, perimenro. Lamins ferres , fubtiles , & tenues
candem in fubtililTimum clariiTimumquc liquorcm imponantur aqux vicriolatx , & ftatim repcries
abibunt rurfum aqua mercurialis fepties redifi-
;
quod ex adhs-
naturali fympathia cuprea materia
cetur , & toties quoties redificatio fit fextam
, ,
rens fcrro cuprum relinquet. Veriim cum
,
poft fe
olei Ancimonii partein fupcraffunde , deinde di- illi contrarium ipfo experimento fumpto often-
vido totum mixtum in duas partes in una ar- ,
dilTcm & hanc vermn tranfmutsitionem minime dici
,
gento , in altera auro pofito foliato qux claufo ,

pofle &
debere monftrallem fed & rcfoUuioneni ,
vafe intra breve tempus in fluorem abibunt ad ,

folummodo fcrri in fcoriam & corpuiculorum cu- ,
inllar pinguedinis liquefafix. Hxc duo vafa in- prcorum in aqua vicriolata fparfim prius exiflen-
tra cerrum quoddam receptaculum undique clau- tium , jam fcrri attradu congrcgacortim unioncm
fum, lampadis bimeftri calore lychno femper au- ,
qux deinde fufa ciiprum reddant. Hic inquam cum
«3o, & intraprius vafculum medicinam atram in ,
dcmonftralTem, obmutuit five pudore, five fuamec
altero albam reperies. Atque hic efl: medicina, ignorantia convidus.
qu<Eprojeda fupra Mercurium in aurum vel ar- ,
Simile experimentum admiracione dignifninum
gentum cum convertit (ucique haud aliud qudm , ,
appono. Si cupilli , C\^c rafura capillorum , in fer-
quod priiis impoficum erat J reo vafe coquantur, ufquedumfub farma glutinis
Dic rogo bone Vir quid faciunt in hoc Magi- ,
compareant deinde vas fortiori igne urgeatur
,
flerio Sublimatum oleum Ancimonii , Sal Vi-

, ,
fiet uc fi alios capiilos huic brodio glutinolo im-
,
triolum? cumpulvis aureus & argenteus & ul- ,

miferis , illi cupreis fpiricibus in vafe latentibus
tra alia quancicas auri & argenci oleo & aqus ,
adeo imbuantur uc fiU puriffimi cupri videantur ,
,
mercuriali impofica cotum illud aurum & argen-

,
neque quifpiam fibi perfuadere polTitjCapillos elTe,
tum tibi refl:icuant , quod pofueras ? Quid rogo qux tanto fplendore radiant. Idem fiet , fi ferrurrt-,
in didis falibus concipi poteft quod ullum auri ,

fulphure ccementatum , friabilicatem & quandam
eftefium prifliare poffit ? Novi enim hofce fales nadum combufti vitri pulvere infpergatur , hoc
ad nihil aliud prodelTe nifi ad diirolucionem , ,
enim ciim purum ferrumfit , cuprum camenappare-
depurarionemque auri & argenti. Inde vero ,
bit.
medicinam parari polfe multiplicativam auri & Quomodo quantum cuprit

veroexpeviri poffis ,
argenti per projedionem fadam , prorfus nego aqux iafit, ita age. Vitriolum
vitrtolo aut vicriolata:
eftque mera & vanifllma perfuafio eorum, qui non- coquatur aqua ufque dum totum folvatur in liquo-
nifi aurum fitiunt & fomniant jcerte hujufmodime- rem; liquor hic projiciatur fupra Mercurium , &
dicinam ,quam & tinduram vocant tantum in fua ,
ubi reliqueris aliquantifper ita permancre poftea ,
fupra materiam projediione faci:a polTe cxiftimo , ;

pofito liquore inrra retortam igne ckto diftilla , &
quantum fi una gutta aqux projiceretur fiipra evanefcente mercurio , cuprum remanebit in fun-
unam vini menfuram quo fado quid aliud ex hac : ,
do, quod ponderatum in aqua quid cupri fucrit, ,
projedione.nifiidcm vinum fine ullavini in aquam cognofccs ; & hoc pado poteris facile reperire,
tranfmutatione emeigeret ? qualecunque tandem metallum fuerit , efuantum auri,
Sed ad \\xc fumma pertinacia refpondit ; Tu 8i argentt in fe contineat. Qui expericntiaf-con mon-
mi Pater , negas veram & realem tranfmutationem ftranc cranfmurationem , fed folummodo immuta-
jam tibi demonftratam ; fed ut clarius eam tibi tionem , dîe unius ab altero feparationem , uti in
demonflirem, accipe fequens experimentum-,. Ca- prscedentibus variis exemplis oftendimus.
pe cinnabrium pulverizatum & fiat fliratum de ,
didis orbiculis cinnabrii , & unum de metallis, C A P U T II.

alternatim ftratificando unum fuper alterum po- ,
nautur in ccemento 24. horis igne non fufibili, ,

Delicito , •vel lUicito Chymicorum Aurifi-
deinde exime materiam quam vafi coementato- ,
cio, quod per appolitioncm vocant -ifivz^
rio impones , & cinnabrium in illud mctallum ,
«juod ftratificatum fuerat,cum cinnabrio conver- quo pars ad pariem , id efl , auro metallum
fum reperies. quodlibet junBum, illud multipltcet.
O pulchrum cxperimentum I Quod fi verum
& canta facilitate Ocandum primo, Auritm purum, obryzum &
eflet, quam exiguo cempore ,
plures divites
Tom.
fierent,
I.
pociCfimum fi ftratificatio N naturale, communi Chryfurgorum fencencia
H gradum
,
85 Bibliothecae Chemicx Curiofx
sradum obrinere > qiiam periti
illum bonitatis tallo , ei juncto, prsfertim fympathico ,id con-
artis vocant i^. carattarum. Efl: aiircm Caratta fluxu quodam magnctico appccant & ab eo at- ,
ponderis geiius tribus granis & conrequenter 24. ,

tracta uniantur ,qua' tum pnuium rranifefta fiunt,
carattx , ji. granis conftans. (jrafium Coarcis «nra- ubi five cupellsE five ccemento commilfa fue-
e/iov, niinimum ponderum iexaginta eft ,

quo; um rint.
unam drachmam conftituunt. ObolM pendet gra- Tertio. Hoc idem in Antimonio Marchafitis, ,
na decem , (cu fcrupuli dimidium. Scrujiuluf pen- Magnefia , Tutiis , Cadmiis , Arfenico , Auripig-
detobolos duos feu grana zo. 'Drachwa pendet
,
mento Ochra, finiilibufque vidcre eil: , qux femr
,
grana 60. fcu fcrupulo^s tres, & eft i-uncice. Vricia per nonnihil ^«rt , five argenti 2dmixtum habere,
duodecimam partem librx conftituit ,& conftat is folus negaverit , qui ejus rei Smicrofcopii ufu
o61:o drachmis. Ltha feu aIt^ duplex eft, Civilis experimentum non fumpferit ; unde mirum noa
& Medicinalis , lisc 12. illa 16. uncias pendet. eft, vehementer Alchymiftas decipi, <Jum in au-
«jy/xrca continer uncias o(9;o feu fedecim loto- ,
rum id fe tranfmutaiie putaat , qiiod primo iis
inextiterat , qua: in feijuentibni amplius dcduee-
iies , & his utuntur Aurifices. Hifce pr^raiffis jam
nuis.
opus aggrediamur.
Dicimus itaque, Artem Alchymiftarum fubinde Sed experimcntis jam nofframdoarinam con-
licitatnelle , dummodo aurum quodproducit 12. firmemus. Accidit in noltro Coll_gii Romani
carattis Eftque duplex ; Moneta-
non inferius lit. Pharmacopolio ut duni in crucibi<lo tartarum
,
ria , quam & Collybirticam vulgo Lega^n vo- & igne reverberii calcinaremus ta caicinatione ,
cant altera
; Alchymica dicitur , qux per additio- peracta tn fu/:do entctbuli aurtum giobuUim-. , pili
nem ut vocant
,
akerius metalli ad aurum vel ar- magnitudine reperircmus de quo mox variae :
gentum faftam, Utraque licita

aurum multiplicat. pnrlcntium nara: controverfix' nonnullis ex taf- ,
intra terminosfuos conftitcrit. Monetaria, taro id extraftum opinantibus ; quibufdam ex

eft, ii
aliis tarcaro admiftis rebus dcHuxiile fentienti-
pro monerarum cufione ut pUirimum auro vel ar- ,
gento addir aliud metalli gcnus uti ss, five cu- ,

bus. Ego quod crat, fuftiicatus, aurum ex cru-
cibuli materia , vchemencii ignis coUiquatum
prum, quam legam vocant qua: tamen uti diximus ;
11. caratcis non inferior fit , ficuti exaltera Alchy-

fuifle allerebarn Annuic mex opinioni Excel- :
lentirriiTus ô>-danw , Dnx Braccianenfis Lhy-

mica quamvis hxc m ufum mnnetarium non fa-
,
,
fcd in utenfilia folummodo, & mice peritiflimus tum forte prsfcns, qui & aile-
cile alfumi poffit ,
veravit , hujufmodi crucibultm neri folere Ballia-

aurex argenreajquc (upclleftilis apparatum Mo-
, ,
nelix ex terra quadam aureis ramentis perfoe-

netariatamen pro libitu Principisquacunque lega
pecuniam ciiram parvam in proprio quidem princi- cunda qux crucibulis infcnfibiliter milta,dcin-
,
patu non tamen extra eum diftrahere poteft. Sed de vehementiori igne foUicitara , liqueiradaque
,
in forma globulorum mcrcurii in crucibuli fundo

cum hxc vulgo nota fint iis non immorabimur ,
colleda reperiatur idemque contigilTe aiiis tum

fed hoc loco folummodo examinabimus Alcbymi- ;
cam arterrLA , utriim additione aliorum metallo- aurifabris tum pharmacopceis. Tartaro vero co
, ,
rum mineraliumque verum & purum an-tim mrkm ,

quod ex vegetabili natura originem fuam trahat
frocUci poffu ? Quod ut majori aurum five quodcunque aliud metalkim ineffe
miftnyn tantiim
,
cum methodo fiat > primo nonnuHa fupponenda non poUe Globulus deinde trium ferc unciarum
:
cupella: commi.Tus dedit unam auri unciani, duas ,

funt.
Supponitiirprimo noneffe ullum metallutru , aut ,
vero argenti quod una aureis iftis ramentis com-
,
mincrale cni non alisjuid auri

,
argentivs admix- ,
milfum erat.
tum fic , in uno quidem plus , in alio minus quod :

Ex quo luculenter patct , quam facile halluci-
primum infiillibile fmicrofcopii experinien- nentur Alchymiftje , fi fubinde poft variam ingre-
tun-;
tum docuit. , metalHlque
In mineralibus enim dicntium in aliquam conpofitionem miicellam,
pollinem concri- auri quidpiam , aut argcnti repererint ; undenami
five perfeftis, five impcrfeftis in
tis mox ubi fmicrofcopio
,
applicato difpeximus ,
enim id profluxit , ex demonftrato cxperimento
patet. Pari modo decipiuntur ii qui kibinde
femper nonnuUa auri argentique grana deprehen- ,
,
dimus quemadmodum nos in auro argentoqiie

;
,
dum herbayi nonnullas in cineres ad falem extra»
nonnulla ex aliis metallis imperfedis commixta hendum redigunt , aurum reperiunt ; & audivi
invenimus ut proinde inde cognorim nullum^ ,
id fipius in Hungaria juxta aurifodinas accide-
;
tam perfedum metallum

elFc cjuod non c£terorurrL- ,
re ; Rationem hujus hanc damus , quod Ipiritus
cjuotjue mifcelUm quandam ad]Hnchm hc.be at, qua:

auriferi in radices ac reliquam herbarum iUb- ,
quidem milcdla inde originem fuam traxifle vide- ftantiam delati ibidem ambithtis aeris frigidi- ,
tur , quod in mineris auro , vel argento refertis, tate & hum.iditate plantartim coagulentur ,
, &
fempcr heterogeneas, five mineralium , five im- fpiritibus idcntidem aftluentibus, tatidem in cor-
perfedorum metallorum glebas adjundas repe- pus quoddam csurgant quod deinde in vafis ,
rias > quemadmodum (upra in SeUione de Metal-

igne candefatli fundo liquefadutn reperiatur.
lurgia fuse oftcndimus ; unde fit ut alterutra di- ,
Qiio experimento imperiti rerum naturalium fibi
verfarum glcbarum quamvis vix nifi oculis ar- ,
prorfjs perfuafcrunt nonnuUas plantas vim habe- ,
matis perceptibili commixtione metalla coalef- re miril^cam imetalla in aurum perfefium trani-
cant. inucandi. Sed quoniam ha;c in pracedentibni conftj-

Secundo. Idem in divcrfis falium , five fuc- tata funt non immorabimur.
, iis
corum fpeciebus prifertim Vurtolo concrcto , ,

Reftat itaque ut jam varios Chryfipoeidi modos, ,
five in liquorem foluto reperimus ciim enim :

opcratioues,&: magifteria proponamus, queis non-
aqua vitrioli ex pyntis minera , quam tranfit nulliAlchymici per additionem quorumcumqus
continuo minima quardam tum pyritis tum , tandem mincralium impofito priiis auro, & cir* ,
ei commixti auri corpufcula abradat hinc ac- , gento ,augincntum fe dare poiVe dicunt. Eftque
cidit quod eam , dum confuse & fparfim per , ,
hic modus verus , & licitus quoque, duminodo a.
aquam fine unione diffipantur , mox alio me- Magiftratu per peritos Aurifabros & Chryfurgos
funm
Lib.I. Se£t. IL Suble6J:.L 87
fuum & pondus
obtinere often-, & qualitatcs A. Secundo intra hoc Vas immittes optimat
,
daatur. tgo faiie LuUu>n^ , Arnoldtim^ , RHpeeif' aqiu fortis uncias ofto , & optimi prius cupellati
fam aliofque fupra enarratos Chryfopccias Au6lo- frgenti, minutimque limati uncia^ tres, qus fimul
res , iion alio , quam fequentibus modis aurum commixta intra horz quadrantem in aquam re-
fuum , f[ tamen quandoque verum aurum eos fe- folventur. Hoc perado , aqux huic appones
cilfe comprobari pofTit , confecifTe mihi perfua- argenti vivi probe prius a fcecibus purgati li-
,
deo. Qui vero putant non hoc eos modo , fcd bram unam niodus purgandi Mercurii eft pei:
;
per Lapidem Philofophorum confecifle , audacius coriaceam burfam exprelTio hoc etiam perado ;
afierunt ut lis decidatur qua arte illi aurum ob-

; , vas vicreum luto fapientia: probe claudes:
ryzutn purum , & naturalc fecerint, quo fuco tin-
duram auri in infinitum muitipHcativam prarpara-
verint , aperiam.
ARCANUM I. CHYMICUM.
Qho ex una Argenti puriffimi uncia > Auri drachm*
educi fotest.
Communicatum mihi fuit hoc fecretum a faecho

de IS^groponte infigni latrochymico feque fspe ,
fxpius rei veritatemexperimento comperilfe atte-

ftatus eft.autem proceditur zAccipe Lmn cu-
Sic :
pellata unciam unam^ deinde plurnbipuyificati un- ,
tias quinquz^ qptsfufa fmul in aquam communem^

,
granulatim projtciantur : hoc peraiio , accipe Cinna-

brii mineratis unciam tmanu ,(ive antimonit unciam^
ftnam^ > qn^s contrita in pulverem^ , una^ne cemrnixtn,
fac flratum fupra firaium in crucibulo ciim diHii gra-
nif cfr pulven^ : tra ut primum
, ultimum locum , ^
in ftratificacione puliieres ohttneant^ : diinde quanij
eXiiBiifrne cructbulum luto fapientijt, figillatum pona-
tur feorfim ufcjUe dum exiccetur, exiccjtum adignem
,
fer qumiûe circiter horas ; primo quidem igni len-

to ,C3' pojiea forti folltcitandum ponatur. Tandem^
ab remotum^ , ttbi refrtgeraturn fuerit , in aperti
igne
crucibuli funda materiam reperies panis injkir > quts
cupelU commiffa dabit aurum purumputuntj , quafi-
tum->. Hoc elt experimentum fadum a facobo Ni-
gropontano ; qui tamen exprefse dicit nullum in-
de emolumenrum percipi pofle
,
EXPLICATIO FABRIG^.
fcd id foliim ;
tnihi fe communicare fecretum experimentum , A. Vas vitreum materia C. refertum.

quo quid Natura poffit , quid non polTit , oftcnde- B. Operculum faft A.coUutatnm.
retur. Certe qui fuppofitiones noftras paulo an- G. H. Tigillum arena refertwn.
te propofitas bene intellexerit , is ingenue fatcri D. Lampas oleo olivaritm refertn.
cogetur , iftiufmodi aurum non per tranfmuta- Ellychnium fuhereis alis inflruBumj.
tionem quandam , fed vel per feparationem auri Flamma lampadif.
ab argento , vel cinnabrio aut antimonio , vel ab , L L Spiracuta fubfequentis loculamenti.
omnibus fimul , quibus primo inexiftebat , fadam, X I K Loculamentnm intra quod vas A. vitreum
prodiifTe. collocatur.
ARCANUM II. CHYMICUM. V X M N O P. iAhactu cui loculamentum fuper-

ponitur ; in medio R S pertufum , ut fiamma furt-
Quo hydrargyrtm in opiimum Argentum converti dum vafls GVi prope attingere queaL,.
dicitur. T Y Tripesfupra quem lampas ponatur.
Tota fabrica deinde claudatur.
Fuit hc*: arcanum a magno quodam Principe
cujus nomen confulto reticeo , mihi communi- fit autem luttm fapientist ex farina tritici , calce
catum , quj &
fummo fuo emohimento arcani viva & argilla anatice commixta & albugine
, ,
veritatem fe autem pro-

comperifife falTus cft. Sic ovi fubada. Poftea accipe tigillum cupreum fub
cedicur Quatuor ad hujus arcani complemen-
:
forma pelvis latitudinis fpithama? , altitudinis
tum neceftaria funt. Primo Fm Chymicum cum tranfverfs palmas manus quod aiena cantlida :
luto fapientii Secundo TigiUum cupreum^ Ter-

; ; munitum ad diinidiumufque altituduiisvafisadim-
tio LocM una cum lampade asbeilino ellychnio plebis. Hujus pelvis arens vas vitreum jam ob-
inftruda Quarto ingredientia quas funt argen-
; , lutatum imponcs ea induftria ut tranfverfi di- ,
tum aqua fortis , mercurius & oleum Vitrioli.

, , giti diftantia a fundo vafis intra arenam elonge-
Accipe itaque primo pro Vafe Chymico Vas vitur , minime vero fundat. Hoc quoque pera-
treum inftar Cylindri tantse latitudinis ut ma-
, , do accipe lampadem
, vel quodlibet aliud ,
nu id facile penetrare queas ejus capacitacis, qus , vas ex quacunque materia operi exequendo op-
mediam aquae aut vini menfuram facile admit-
, portunum oleo olivarum refertum intra quod ,
tat ; Figuram ejus expreflam vide in fchemate. ellychnium asbeftinum innatec fubereis alis
Tom. I.
H 2 fufiiiltum;
88 Bibliothecx Chemicae Curiofge
fuffultum quod accenfum cantum dec lumi-
;
puri , remanent odo uncia: , aperto autem vafe
nis , quantum candela ex cera domcftica & , extrahis inde unam libram argenti. Q^tariiur .,
mediocris craffitiei dare folet. Hanc lampadem unde & quomodo 7. uncia: argenti ipfi accreve-
impones inrra aliud quoddam receptaculum un- rinc ? Refpondeo ciim argento vivo puro puto
,
dique claufum (upra tamen & e laceribus quje-

, ,
uti & aquis fortibus , aut Vitriolo argentura
dam foramiua habcat uc perea fumus & tuligo , ,
adu non inexiftat , nifi minimae ilU particulse
exire pofficacque ignis aere neceifario frui &
, ;
five coipufcula argenti fingulis prius a Natura
hujufmodi complexum ponacur incra cameram , commixca fuerint uti ex fccunda (iippofitione pa-
,
quam ftufam ficcam vociut , live in loco repido tet qux femimenftruo (patio igne macerata Sc
: ,
calore imbuco. Deinde pones tigillum una ciim circulaca tandem exiguo illi trium unciarum ar-
fuo vafe vitreo oblucato fupra lampadem , ea in- gentesE portiunculs fymphatico confluxu cohac-
durtria, iit flamma fundum non immediate tigilli refcunt, atque adeo unamargenti maflam 12. un-*
feriac fed ab eo
, cranfverfi digici fpacio remota fit; ciarum conficiunt quia tamen iola illa corpufcula:
atque hoc pado relinquasi^. dierum fpatio infua pauciora , quam

unciarum corpus ar- ut fepcem
digeftione quibus clapris'vas aperies , eique ofto
:
gcntcum conftituant videri podint ,nece(le eft, ,
uncias olei ex vitriolo confedi & -denuo claufo per falina quoque corpufcula quse tum in Mercurio , ,
lucum vafe, lampadi, uci prius fuper impone & , ;

tum aquis fortibus , & •vitriolo fparfim concine-
pr^tcritisaliisa^. diebus vasdenuo apeiies, & in bantur , argentea: maffse una counita in 12. uncia-
flindo vafis reperies unam libram argenti in ufum rumargenti malfam excreverint. Qiiod nifi dica-
aurifibrorum .quodtamen cupellam adhuc defi« mus , fruftra totum Mercurium aquam fortem , , &
derac. Tres libra; partes tuum ufum lucrumque
int ,
vitriolum in argentum tranfmucacum fuifle dice-
exempcasfepone', at quaj-fam librs partem denuo mus. Ciim fieri non poffir , ut id, quod ex (e , &
va(i Chymicoreititues Cui caiuum Mercurii fu- : fua natura adu , & elfentialicer non habet , hoc
peraddes quan:um una quarca argcnti pars pen-
,
tamen dare polTit. Rcftat icaque, xoti^ra feptem^
det acqiie una duas uncias aqux forcis optimce
;
unciarum argenceam mairam ex folis iis argenceis
& totidem uncias olei vitriolici, ita ut arg^nto vi corpufculis , didis ingredientibus commixtis, una
vo impofiti res fuperemineant ad mediam vafis cum falinis corpufculii iis inexiftentibusconftitu-
partem tantum enim ex tota materia iliud im-
;
tam fuiffe ; & clare patet ex undecim unciis li-
pleri debet .nofeiultra deinde dcnuo vas obltjta- ;
quoris , aut fcoriae pbft operationem peradam
tum lampadi cpmmittatur ad 14.. ufque dies , qui- fupcrflusequi minime reftitiflent fi per tranf-
; ,
bus aperto vafe invenies

clapfis uti prius unam ,
mutationem coaluiffent cum per hanc totum :
argenti libram \ a qua tribus partibus in tuum in totum convcrti ut vera tranfmutatio dici ,
lucrum feparatis quartam inrra vas relinque jtan-

,
poffit , debeat. Quseritur itaque , utruin argen^
tumque iterum argenti vivi fuperaffundes quan- ,
tum hoc pado comparatum verum argentum , di-
tum - librae pendet , una juniSis duabus unciis ci pofTit Refpondeo, quodita, etfi id cupellae
?
aqui fortis , & duabus olei vitriolici , uti fupra commiffum multominori copia ob heterogenea-
claufumque vas denuo lampadl , oblutatumque rum partium commixtarum feparationem pro- ,
deat. Unde quoque patec , negocium mintme fuc-

committas & elapfis -4. diebus idem reperies
. ,
ideft, unam Hbram argenti a qua i abltradis in ,

cedere , fi didis ingrediencibus nuUa corpufcula
argentca inexiftcrint , vel pro majori minorive eo-
tuum ufiim unam relinque vafi cui denuo tan-
, ,
tum argenti vivi unacumduabus aquse fortis , & rum commixtione plus , minufve argcnti emer-
gat. Addo , vix ex hac pragmatia tantum argenti
olei vitriolici unciis adjunctis , vas claufum de-
prodere , ut fumptus impenfos reftituat.
nuo lampadi fuperimpones ; & hoc pafto eodem
femper in multos annos continuato proceifu,
argentum mirum in modum , uti putant aug- ,
ARCANUM IIL
mentare poceris. Obferva camen , fingulis die-
Quo pars CHtn parte jun^la aurum prodit.
bus lampadcm repleridebere oleo, ne oleo con-
fumpto fiamma squo remocius a fundo tigilli
Accipe unam unciam argenti puri , quod albo
recedat , ellychnium emundione non indigec ,
ciim inconfumpcibilis asbefti filis contortum
fulphure prius purgatum fic , duas uncias auri &
laminati , fimul liquefiant : dcinde accipe i^ un-
fit :neque intereft , fi ultra 14. dics vas in fua
digeffione relinquas ciim quo in ea moratur lon- cias , ftratificentur fimul in terreo, vel ferreova-
,
giiis , eo materia perfedius digeratur, argentumq;

fe, & calcinentur in ardenti arcna , quod cal-
purius evadat. Cî vero plura hujufmodi Chymi- cinatum eft , in pulvercm redigatur , cui jequa-
ca vafa in operis executionem alTumpferint , iis lis ponderis mercurium fublimarum junges fu- ,
quoque major argenti vis in lucrum cedet : ma- perafflifo quinque unciarum pulvere om.nia fimnl ,
major quancitas , & per retortam ufque in oleaceum liquorem tribus

jori vero va(i , & materix ,
vicibus diftilla atque intus praecipitatum mane-

ellychnia plura correfpondere debent Atque :
,
bit quod minutim conteres cui adjunge fequen-

hoc ell Chymicum artificium , quo qucmpiam , ,
tis fluoris uncias quatuor Sic autem fit hujuf-

toto vitsE tempore commode vivere polfe ait is , ;
qui id mihi communicavit. Jam vero an ifliuf- ,

modi (iuor Accipe albi Tartari unciam unam
:
falis nitri ?. Boracis 2. Salis Armoniaci- vitri ve-

tnodi argentum vere £7" proprie argentnm fit & qua ,
de caufa tantum incrementum capiat , examinan- netici-omnia fimul conterito minutim;de hoc
dum, reftat. inquam quatuor uncias pricedenti pricipitato
In hoc icaque tres Mnci^ argenti puri ingre- junges pofitaque in mundo tigillo coopercoquc
, ,
giuncur ; odo unciae aquae forcis ; argenti vivi igni expones ad unam horam & habebis regulum, ,
Hbra una,olei vicrioli unciae odo , qux junda quem minucim contritum coementa , quod fit eo
fimul dant 21. uncias ,id eft ,duas libras exce-
, qui fequitur modo Accipc e Scobe Chaly- :
pcis j-unciis.a quibus fubcrads j. uncia; argeaci bis q. f. duas uncias fulphuris prius calcinaci ,
antimoiiu
Lib.I. Sea.II. Subfe<a.I. ^9
antimonii uncias quatuor > igne forti fufioni com- myftcrium latens , & legentibus arcanumque ,
mitcantur una circicer hora dcinde accipe ex

, ;
admirantibus ftacim pacerec Initiales enim vo- :
hoc concrito duasuncias» unam unciam xris vi- cum litcrs id quod prius notant SULPHUR
,
ridis live arruginis> unam unciam cinnabaris, unam

F I XU M , quod nota quoque Chymica de- A
unciam falis armoniaci , calaminx 4. uncias qu« :
monftrat. Vcrba vero in tertio circulo pofita ea-
tamen prius communi falexqui ponderis calcina- dem funt , qui in prima Figura circa trigonum
ta denuo folvas & tribus vicibus aceto forti in-
,
delcripta (cilicet , Lege omnes Sophos ergo fictuos i
coSa relinquas ad exiccandnm, hoc pulvcre regu- queis verbis llupide conftrudis indicant , omnes
lum (upra relicSum coemencabis.quoperaftohabc- Sophos , feu Philofophos per Sulphur fixum pri-
bis quod propofitum fuit anrum omne examen
,
,
mam Lapidis materiam intellexifle.
fuftinens , utique paulo plus auri, quam quod di- ,
Tertia Figitra ftupidi cujufdam Alchymiitz
das ob caufas impofueras. ,
fuit qui verba myfteriofa ex Taracelfo extra-
,
fta in hanc figuram tranftulit , circulo ambiente

trigonum. \n circulo habentur hsec verba rtft-
Seqituntur i^rcana , (junm Confirmationem :
tetu Iriferiora Terra Renifcando Invenietis in , &

vocant , ^ eH fulfhur fixum Lu»am in altero femicirculo Occultum Lapidem^ , Veram^ :
Solem tingens. <!-M edicinAm^ , quorum vocum initiales litera:

V1T R O I l, U M indicant , & fub Figura hxc
Supponam hoc loco nontiulla Arcana Chymi- verba ponuntur
ca , qujE ex abditis & variis hgurarum emblema-
tumque involucris ex myftica tum Arabum , Fiet Inde XenophontU Verum Mandatumj.
tum fequacium LMi oFficina deprompta erui ex ,
quibus Lapidem Veterum Philofiphorum nil aliud Quorum initiales litcrsE dant F I X M. Sub has U
quam quod hic ponimus , fuilTe patebit Dici : itaque figura Lapidis materiam indicant Vitriolum
enim vix poteft quantum fallaces ad affeftacam
, fixum-,.
Lapidis ftruifturam convincendam faciant figura: Habebitis hic , quotquot Alchymii dediti
emblematica: ; quantum allegorica verborum.no- eftis Sulphur fixum & Vitriolum fixum , verum ,
minumque'intricatio , dum plerique non plebeii utique Lapidem non Philofophorum (ed fodb- , ,
tantum fed & fapientes protmus ad id , quod

, rum proprium quem ubique facile repcriatisj ,
vel ipfis admirandum vei ad fummam beati- , & quid tandem ? hoc enim jam cognito , tan-
tudinem confequendam proficuum efle poteft , tumfcio, quantum prius nolie enim cuperem , :
pleno quafi impetu ruant nulla rerum habica , quis ufus tam myfieriofi Lapidis ; quid , rogo , cunj
confideratione , fine ulla adhibita rationis ftate- tali Lapide , Suipluire, & Vitriolo fixo faciemus ?
ra in illud veluti vertigine agitati & anxia auri anne aurum inde educemus ? tantum fane puto
fame rabidi prolabantur Quod vel inde patet ; extrahi pofle quantum cx Carbonariis culin«
,
quod nonnulli ex Paracelft alleclis , uti myfterium quifquiliis. Annon hoc eft contradicere omnibus
illud fub acroftichide contentum de quo fupra , prifcis Philolophis , qui primam Lapidis mate-
mencionem fecimus non tantummodo venerati
, riam non Sulphur , non Vicriolum aut Arfeni- ,
/int , fed & variisfiguris emblematicis & fymbo- , cum fed Mercurium unanimi confenfu pofuerunt.
,
licis adornavcrint , ut opus magnumquod confice- Imo exprefle omne five minerale , five metallum
re ignorant , arcanis faltem fymbolis & fucata no- ab operatione lapidis profcripferunt his ver- ,
minumdifpofitione id fummum quippiam & in- , bis : nJêtallurn

quod opiu nofirum ingredttur , non ,
auditum fe proferre oftentarent. Sed quia res ad efl aurHmtZT argentum vulgi , non aliud imperfe-
vanitatem Alchymiftarum demonftrandam , digna £lum metallum aut minerale juodcun^tte, fedproprtura
cft , hic Emblemata fupponara. Philofophts.
Hoc pado Paracelfus arcanum Lapidis extra
Ex Chymicis Manufcriptis fraus extra£la. omnes mineralium limites collocat ciim tamen 5
in proceflii nuUa alia re nifi metallicis, minerali-

Fiet Inde Xenophontis Verum MAndatum. bufque utatur. Ego vero incentionem eorum pe-
nicius concipiens caufam video , quare fecrc-
Hjec funt mira arcana , qux fub ridiculis
illa tum obvelandum cenfuerint
hifce fchematis Le- :
figuris &
emblematicis fatui ciniflones mundo gerant ii procefium ad aurum graduandum quem ,
exhibent , quarum interpretationem jam appo- dum non mtelligerent , faltem ne quidpiam nef-
nemus , ne OEdipum eorum dolus , fallacia & cire viderentur , illum infulfis hujufmodi emble-
fubtertugiire videatur magno enim femper co- ; matis abdidere. Sed ne nihil hic intadum reli-
natu in iftiufmodi eruendis incubuimus. In pri- qui/re videar , apponam totius rei proceflTum juxta
7»<? Figura circulus ambit trigonum cruce infigni- incencionem vecerum , cumemolumencoquodam,
tum cui & 2) figurae includuntur in ciiculo
O : non canco tamen , quantum Alchymiiiae fibi ima-
habentur haec verba SaU Pera Laudat Philofo- : ginantur unde non tam lucri caufa , quam experi-
;
phta tiabentes Volmtatem T(eUam ; Fiat Inde^ menti, quodfanepuIchrumeft,cla|re exponenduin

Xenophontis Vberaiio tJMira Si ex hifce nomi- duxi.
nibus initiales vocum litteras in unum coegeris, Nota primo , per confirmationem hoc loco a
prodibit SULPHUR FIXUM, quod & Chymicis nihil aliud intelligi , quam tinduram
trigonum una cum annexa cruce , nota ful- ^ quandam , quod idem ac fulphur fixum qus tin- ,
phuris apud Chymicos uficata fignificat ; ubi dtura totius operis complementum merito ut ipff ,
aperte patet , Alchymiftam dum fala pro fola po- fentiunt , dicitur ; nam inftar fulminis omnia me-
nit Linguam Latinam ne quidem intellexilTe.
, talla penetrat , iifqueconvenientemcoloremdat;
Secunda Figura habet tres circulos cum tri- & qucmadmodum totum magifterium confiftic
gono cruciato &
infcripto , in primis duobus in tribus hifce : pondere fixatione, & colore, quae
,
circulis eadem verba qus ia prima Figura > ne > per triangulum circulo inditum fignificantur
Tona. I. H 3 ita
90 Bibliothecx Chemicae Curiofx
ica illa intra materiam introduci debent , ut Lu- Veteres ue aut fccretum , fi quod
, efl: , pateat , aut
na Soli niixca in aurum immutetur , etiamfi vero ne fraudis convincerentur.
pondus , & fixatioiiem obtineas, illa tamen cupel-
iy4lter per 2. confirrnationis ProceJfttVLj.
Ix commifla fubliftere confirma-
non poterunt line
tione . (ive tindtura, qciod Snlphur fixum vocant Sume '-unciz , five lotonem Luna: in 18. gradus
quoinodo vero illa tindura , leu fulphur fixUm exaltata; , uti in primo proceflu prifcripfiinus
eonficiacur , appono. auriquc prsparati in fecundo procefiii , lotonem
cum dimidio una cum lotone T-ftanni, ponantur
PROCESSUS I.
omnia fimul in tigillo terreo inde re- , & regulum
fultantem evaporare finas adde deinde infupet
Cerifimationu feu titiBura £ . *» ©. convertentis.
:
,
unamunciam ftanni, & habebis materiam per re-
gulum unicam deinde ex auro in fecundo proceiru
Accipe unam femiunciam fulphuris optimi , &
:
prxparato, & ex antimonio crudo accipe i'- unc.

tres femiuncias crudi ancimonii , qux fufioni
commilTa dabunt regulum colophonia refina fu- ponantur in vefica defcenforia, diitillatione urgeas
ium. Ex hoc accipe duas fcmiuncias five unam ,
ufque ad reguli fublimationeni ; hunc deinde,
unciam cum dimidia , atque una ex & I!^ , ex © pulvere ex veteribus calccorum lolcis aduftoftra-
fingulis uiiam femiunciam quac tigillo commilfa ,
tificabis & deinde quartabis ad rummum , ut
,
fimul fundantur , & deinde quatriduum nodu tennino Chymico utar & habebis defidcracum ;
diuque in olla optime obUicata intra calidam aurum ad 18. grad. tindum. Hoc itcrum bre-
arenam ad digeftionem exponantur , & hoc pa- vius perages, Sume uti (upra ex pracparata Lu-
<9:o tres memoratJE res non amplius ab invicem na ib. grad. exaltata,&cx auro prseparato, qui-
fcparabuiitur , juxta naturam , &
& volatilia fiunt bus junges regulum If. tanto pondere quantum ,
albcdinem antimonii : atque haec efl aûa penetra- 2) pofita pendet ; veficae fimul omnia cnnunittan-
tiva ,&i vocatur aqua , qui tingit ad 18. gradus. tur quo fado
, huic , mafla: conimifccbis bis
Hanc aquam referva ad ufum polt exponendum ,
tantum antimonii crudi quautum mafla pender, ,
& i peritis vocatur aqua ad iS. graduativa. quam deinde igne evaporare finas , quod reli-
quum eft per f) abitrahe & habebis aurum ad
, ,
PROCESSUS II. 18. grad.uti dicunt exaltatum quodtamenaliud

aurum non eit quam illud auri & argenti quod
, ;
Solutionis Sulphuris fixi ad Volatilitatemj. impofueras; ad fummumdepuratione exalutf.m-',

cujus tind:ur.a & reliqua minecalia commixta
Jamproceflum, quem Philofophi fubticuerunt
parcicipent.
auc nefcierunt nos in apertam luccm fincere cdu-
,
cemus. Hac veroratione

volatilitatem priparetur.
fulphuris fixifolutioad
PROCESSUS III.
Accipe auri femiunciam , five unum lotonem ,
Ouomodo veteres vi lapidis , five fulphuris fixi
quod inpulveremlimatum igni leni S.horis impo-

exaltarint aurum fuper ornnes gradiu auri
natur ; deinde accipe tresfemiuncias,feu ^. drach- mineralis obryz.i.
mas tartariadalbedinemcalcinati, femiunciam fa-
lis, &4. lotoncs ialis armoniaci fimul omnia mif- , Hic proceffus fit per Regulum graduatum in ,
, exhoc mixto cape ad unam femiunciam

ce tres , quo latet fulphur fixum una cum fua addi-
quintas unius uncise auri ( Nota hene nos per , , tione ; eftque rinftura qua Luna in x 6. grad.
quintas partes drachmas intelligere & per lo-
, , aurum convertitur & omnia examina fufl:inet & , ,
tones femiuncias ) contere fimul una cum fupradi- fic proceditur: Sumeduas uncias antimoniicrudi,
<Sa materia impofita humili alembico , cui fuper- & i^ unc. auri, Unam unciam cupri , ex recre-
affundes aquam fortiflimam , & alembico pofito in mento chalybis ,five ex limatura: ferri fcobe ^ unc-
balneo ^JMari^ difiilla fexies & tribus vicibus ,
ex quibus fufis regulus exibit , deinde fume Bit
ulcimis cum nova aqiiac regijc appofitione hoc
mu[hum,fivc plumbumcincreum, & antimonium
;
enim pafto afcenfione maceriaeperada eam leni

crudum; ex utroque tres uncias & infuper 3. un-
,
,
calore expolitam relinques fpatio 24. horarum

cias plumbi communis ; ex quo fufo exibic ahus
fepara deinde a caice aquam fortiffimam ad dul- ,
regulus. Hoc perafto , accipe ex fupra addudo
cedinem ufque tandem exicca, , & fige arte nota,
Procefiliprimo prarparats & in 18. grad. exalcatae
& habebis propofitum , cujusufus fequitur.
Lunx ~ unciam , quam tigillo commictc, cui juii-
,
Accipe ex fiipra dido Proeeflli primo expofita
ges ex regulo graduato paulo ante priparato
aqua argentea ad 18. graduativa unum lotonem
-uncix partem ;atque ex rcgulo cinerei plumbi
feu dimidium uncis, & tantumdem auriprxpara-
ti, & tantundem ftanni,antimonii vero 4. drach- feuBifmuticho ûnc. fepties in retorta abitralie
irias qux fimul junda, & evaporata relinquunc

,
&habebisadditionem ««rj exrcgulocum ^ ad26.
eorpus , ex quo fumes 1. femiuncias, & ^'- unc. grad.e.v<j/f<?'i'', aurum omne examen fuftinens.opti-
ancimonii crudi , qv\x fiifioni commictantur , quo mum, & ucidicunt, auro obryzo excellentius quod
fado aurum in fe trahit tinduram ad 18. grad. de fummadepuratione didum velim.
Luna confiftcnre , obcinebitque fulphurei coloris
{upremum gradum optimo aitro parem. Hanc
,
PROCESSUS IV.
pragmatiam quoque apud Lullum in fua clavicula, Quo fulphur fixum per commune fulphur ohviuirL»
& Ifâcum Hollandum rcperio , quamvis aliis ver- Lnnam ohiter purgatam in Solem lingit.
bis fymbolicoque verborum involucro tedam
,
cftque ad mentem veterum fapientum hoctantum ;

Sume 7 unc. auri puri communi fulphure ful-
cxcepto, quod ingredientia in opus hoc, additio- phurizflti urque dum fragile rcddatur , & fulphur
nemauri & argenti vulgi, reliquorumque mine-
, confumptumfit; Recipe hoc aurum prxpararum
ralium admitcanc , quam tamen fubdole neganc & dcnuo reccnci (ulpliure ftratificecur ad fulphuri*
combu-
Lib. I. Se(5t. IL Subicift. L pt
combuftionem, & hoc pacto fepties procedc.Dein- ademiflent, ad me tumtemporishieroglyphicisin-
de fume aurum fulphurizatum , contere illud terpretandii deditum , recurrerunt i ut fi fieri pof-
fupra marmor in pollinem
impofito ei in alem- , & fec , apertionem tentarem :promifi me ten-
(igilli
bicum fuperaffunde aquam regiam , qua abftrada taturum. domum reverfus,^haraderes proti-
t,t
ufque ad oleicatem rcaftlinde illud fupra aurum , misarte mihi confueta in alphabctum dige(Ti;ar-
addica recenti aqua forciffima, feu regia , & hoc ter- canum decedum poftero die cuftodibusBibliothe-
tio facies quo peradto fuperaffufo illi fortiffimo
; , cx monftravi; qui fane magis fubicaneam Charade-
fpiritu vini , exponatur leni calori , & hoc perado rum enodationem, quam ipfam artem mirari vide-
fpiritus vini ad fe attrahec omnes alios fpiritus, qui bantur. Arcanum tale erat.
leniter fpiritu vini abltrahantur , & in fundo mate-
riam liquidam reperies.quam bifariam divides, pri- K^rcafjum Vhilofopherum , ut ex Saturm
mam partem in corpus coagulabis arte nota vo- ,
caut prxcipitatum, quem in pollinem redadam vi-

factits Aurum ferfe&um.
treo vafi repones,& alteram dinnidiam materis
Recipe libram femis Mercurii , & unciasduas
liquida: partem ei affundes & icerum in unum cor- ,
fulphuris : amalgama utrofque fimul , itaut de
pus coagulari finas,& habebis opus confummacum. akerutro nil appareat , fed remaneat pulvis ni-
Hujus pulveris ope Lunam purgacam carmentabis, ger ex his duobus , quem recipe , & pone in phia-
& habebis aurum qusefitum itaut una pars hujus ,
la ftridi oris & pone fuper fornaculam , feu fur-
,
pulveris ad dccem partes Lunam purgatam in fufio-

nellum olla mcdiante cum cineribus cribratis uc ,
ne , illas in anrum tingant ; quamvis femper in cu- fcis , & fac , quod cineres non afcendant ad mate-
pclis examine minus reperias ; nonnihil fophi- & riam,& dain principio ignem levem per odo dics,
fiicum oleac. adhocut fpirirus, non al~cendant,&fi quid afcende-
PROCESSUS V. rit in illis odo diebus,rcduc cum ilIo,quod in fundo
vafis rcmanebitjfrangendo vas fingulis odo,diebus,
Confrmatlonis tinElura, feufulphuris fixiper poft primam materiam fadam , quar erit nigra , &
cdmentum nobile perfaieiidum^. fic frangendo vitrum, tere materiam tuam,C«; repo-
neinalio vitreo vafe,& ficfacias omni odavodie,

Sume 2 uncias auri puri , & i 7 unc. communis donec videasmatcriamtuamincolorc cineris;tuac
cupri, qu2 fimul fufioni commitcantur , in corpus; diminue cineresper unum digitum ,itaqundnou
dun materiaaccipe 7 unc. fulphuris circiter,
fluic remaneat de cineribus nifipcr duos digitos& lu-
quam paulatimintra fufionem projicies; hocfado perpone igni & tamdiu permittedonecmatcria
,
cxcepcammateriam concerecum 7 unciae cinnaba- (it rubca & quando videris eam rubeam
; diminue ,
ris mineralis minutim deinde contricum impone

,
itcrum decineribusper digitum , &ricper confe-
va(i eique fequens oleum fuperaffundebene com-
,
qucns, quoufque fic albidima ut nix & quod po- ,
mixtum. Oleumfictic: Accipe vitri ancimonii 2. ftca revcrtatur in colorem rubeum de qua medi- ,
uncias ; unam unciam falls nitri probe purgati ; hsec cina recipe unamunciaxn , & projice fuper odo
concrita in pollinem humili vafe, in cinere calido Saturni prarparati, & fiet Saturnus niger , & durus
exponantur , vafe charta obftruclo.in fufione relin- ut ferrum ; de quo ita duro & nigro projice unciam
quanrur non nimis longo tempore , quo perafto fri- unam (uperuncias odo Saturni, &fitrubeus, de
gefada; materia: fuperafFunde fortiffimum ex vino quo rubeo projice unciam unam fuper odo libras
acetum ufque dum maceriam cooperiac & deln-
, ,
Saturni priparati , & habebls aurum perftdum.
de per alembicum acecum abftrahe, & hoc quacuor Laus Deo. Ita Magifter Odomarus. Non ut ego
vicibus repetes , & quinca vice forcius, ufque dum puto tota fubftantia , fed tindura qux commix- ,
nihilampliusex acetoruperficjquodrequituroleum ta fimulcarteramineralia inunam fubftantiam im-

fanguinis infiar ruberrimum ell; a quo phlegma ace- buit.
ti abdradum dabitolcum reqnifitum : hoc oleum Hoc cft arcanum , tot charafterum divcrfitatc
fuperaffunde fupra didopulveriin vafe recondito, tedum , in quo tamen nihil eft
tibi quafi- quod ,
ciim difto pulvere bene commifcc, ufque dumpau. tum emolumentum polUceatur cum plumbum in ;
latim coaguletur deinde iterum dido affu-

;
aurum fine Mcrcurio Philofophorum ex auro vel ,
fo oleo , ut prius coaguletur atque hanc operatio- ,

argento extrado, communi omnium Philofopho-
nem tertio repetes,& habebis cxmentum prxpararum confcnfu tranfinutari nequear. Sed Mcrcurius
tumad Lunam inaurum convertendum. Hic fere tali ratione prxparatus , & fupcr quodvis metal-
esidem invemcszpudParace(fim lib. de gradationi- lum projedus, illud in id quod cft tranfmutare, ,
bns , quamvistot cantirqueobfcuriratibus invol-

, perhibetur: unde& hoc arcanumprorfus fophifti-
vit , uc vel ipfe nefciat , quod alieric auc faltem fi cum eft , utproindcnulli in ejus eyêiîjVti oleum,
fcivit invidia tadus reticuiffe videatur , atquehu- & operam perdere confulam vidcs ex hoc fuco , :
jufmodi tindturam vocat ttn£luram Philofophorum->; quam parum finccra fincomnia illa arcana, leu po-
cgo vero eamnon nifi Sopijifiicam&i mcr.2.\\w^\ca.m cius recepcz uti vocare folent , tor figurariim fym-
,
affero. Atque ex hifce meis interpretationibus lu- bolis adnrnatx: tot occultis litcrarum notis tedae,
culenter mihiinnotuit fallax Alchymiftarum inge- Ego fane hoc teftaripoffum me nullum lapidis ar- ,
nium, qui ne artem magnam uefcivifle viderentur, canum fub hujufmodi Zyphris occultatum repcrilfe
miris eam figuris obtexerunt , aut fi ingenium iis ( quorum tamen ingentem copiam a fua obfcurita-
adembiemata excogicanda aptum defecerit ; fal- te vindicarum , & arte mihi propria foluram apud ,
tem fteganographico arcificio rem cooperire non me rcpcrio) quod iion vel ad fucurn faciendum, vel
defiftunc. Cum ante plures annos Vaticanam Bi- ad vexacionem ingeniorum adornatum fuerir.Cujus
bliothccam luftrarcm fuit mihi a cuflodibus exhi-
;
apertum fignum eirc pocell , quod huiufmodi re-
bicum ingens arcanum quod veram lapidis confi-,
cepcas , fcu arcana poftea , vel in Lulli Clavicula ,
ciendi racionem continerc arbicrabancur ciim ra- , vel Parace/fi archidoxis , vcl eciam apud criviales
men exoticorum charafterum , quibus id defcrip- fcriptores Pcrtam , Vecksrum, zAlexinm..^, aliof-
,
tum erat , monftra , omnem de eo penetrando fpem que claris verbis exhibita invenerim. Sic Uiditur
Tgm. L H 4 Orbi
p2 Bibliothecae Chemicae Curiofe
Orbi a clanculariis hifce cinifionibus. Sed jam ad vitriolum , per interiora terr^ dulcedinem ejus, ac
Tertix figurx quam diximus , inter-
'Paracelji effe rubedinem in occulto enim , inquir, vimolifubiilit,
:
pretationem, calamum convertamus. Taracelftn nobihs , furgatijfmHs fuaui , ac pururn oUum lata^
(jr
unus intcr cxteros cujMprojftlioTiu modHscalcinattonz^ , Vel dijiillatio-

fane uti jam
,
faepe^diximus : ,
hujufmodi impoftoribus , mcrito fuo adnumerari nencn eji aggredtendtu , quia vtnditate ftta jmnime
poteft cum dici vix podit , quam illa arcana qua:
: ,
privari debet , tjua fi tamenprivetur , una td o~ viri-
prius velex Lttlli , i^rnoldt,\d IJaaci Hollandi, hus qt arcano tarere necejle efi. Habemus arcanum,
aut Valentihi Baftlii aliorumque manufcriptis de-

,
faciat jam cui iubuerit , ex eo aurum quamumcun-
fumpferat , quam inquam , mire atFedata verbo- que libuerit : Ego iane hxc non artis magna? fpe-
rnm obfcuritate, aut senigmaticis involucns, ne cimina, fed meramale feriatorum hominum nuga-
plagiarii criminis convinceretur , texerit & cum :
menta judico Et ne Paracelfo injuriam facere
:
omnia dicere videatur , nihil tamen adferat , quod videar,hic Magilterium quolapidem fieri polfe ,
mentem iLeflorMwnon dubiam.ftupidam, & quid- ad aurum tingendum exiftimat , adducam , ut ex

namdearcanoobvelato fcntire autcredereliceat. ipfo quid fperandumfit , colligi poiTit. Sic autem
ignaram prorlus ancipiten^que relinquat eos vc- : procedit in 15. Ub. Aurorx PhiioJophorHm.
ro ipfos cx quibus defumpferat , infuper igna-
,
Primo Vttriolum rnmeralc^ , quod multis jam
ros rerurr, & falfarios dicere non verecundetur, locistanquam ad artem ineptum rejeccrat iam ,
Sed adducamus verba intolerabili jadantia ple- tamen veiuti poenitentia dudhis id magilknum ,
na,quiin prifatione libelli de tinftura Phyficorum fuum allumit,& uti id nniitis vjfcofis lutofifque ,
de fe profert,//of> inquit , Seculo Monarchta ctinUa- imperfedionibus obnoxium eft ita quocue a fuis ,
rum artium Theophrafto Paracelfo Philofophi^, & impuritatibus per iteratam rediricationem faepe
Medicin£ principi mihi contigit : Ad hoc enim it Deo liberari debere , ufquc dum viriditas
, pr^fcribit
fverius a i,a.tina.J fum eleclusût PhantafM omnes ex- ejus manifcfta fiat, &
ne viror hic in pallorem ver-
eogitatorum, c^falforum operumputatitiorum, & prtc- tatur.non foli exponendum ,fed vaiido liypocaufio
fumptHoforum verborumper ipfumextinguerem^ ,Jive^ confervandum pricipit probe contra pulverum in-
fint Ariftotelis , Galeni, Avicennje, Ut(i\t , vel cu-
jurias munitum.
)ufcHnque fuerint ,etiam eis adhxreniium. Non fuf- Secundo. Aliquot menfium fpatio,vitropoftmo-
ficit ei prxflimptioni audaciamconjunxifle, ied& dum claufo«ii^f/?«o«'committat , ufque duin variis
prophctam quoque de fua Monarchia variciiiando coioribus intercurrentibus tandem (uprema rube-
egilie refiabat, quod hifce verbisinnuit Thcorica, : do appareat quod commune omnium Philofb-
,
inquit, meaprocedens
narfij^ ex luce Natura nunûam phorum prsceptumeft; qua; tamen uti nuHam ad-
lahefatlari potejl ob fui conjiantiam^ , nec immutari, huc fixitatem pollicetm- , itaquoque ampiius ab in-
quinquagejimo pofl fefûimtlleftmum oBavo vivere pri- quinamentis purgandum dicitaceto, donccfemo-
mum incipiet anno. Certe cum jam centum & quinqj tis fsecibus ab omnibus impuritatibus prorfus li-
anni a vaticinii termino eiapfi fint tantum abefl ,

berum fuerit, & abfolutum atque hanc dicit tin- :
ut hucufque quicquam tanta fcicntia dignum durjE veram & optimam redificationem , de qua
prodieric, ut potius pfeudopropheta & impuden- o/fww^quod vocar, ^fwe^jflwwelici debethac prag-
diffimus impofior ab omnibus paffim habitus , & matia
apologeticis fcriptis demonltratus fit , itaut ejus fertio. Ab hac tinfiura vitroindita alembico- ,
fcriptaquoque a Sacro-Sanda Romana Ecclefia , que fupcrpofito , ne fpiritus exhalet , optimae no-
tanquam impia , Chrifti fidelibus perniciofa ex Ca- X.X luto oblitis commilfuris , fpiritus igne fuavi,
talogo Librorum Orthodoxorum expunfta & pro- lentoque , puto cmerum vel arenarum pcllicien- ,
hibicafint; de quo conqueri videtur fcquencibus dus eft oleum obtinebis omni baifamo dulcius,
, ,
verbis ; PraUica , inquit , fecûens tandem admiran" omni acrimonia carens, & in fundo cucurbitie ter-
dis , incredibilibufque fignis comprobabitur, itaut mera fubfidet candidiffima, nitens , & nivis adinftar
thanicii , c^ plebi communi palamfit ftiturum , ipfi & refuigens , quam ferva a fua rubcdine jam fepara-
fenitus intelligent >
quam contra Sophifiarum nugamen- tam. Jam tandem fcquitur iliud cceleftis matrimo-
ta , conflans , immotacjue ftabit ars illa Paracelfica, nii arcanum, quo anima & corpus id eft tinnura,
licet illa Sophifiica Papiflicis , (Jr hnperialibus pri- five oleum benedtûm terr^ candidas jam purificata:
viiegiis infuif meptiis confirmeiur , & tueatur, Con- fuperaffufum , adeo fe ftringunt, ut impofterum
cludit tandem. Hoc arcano , inquit , poftremumfeca- ab invicem feparari nequeant. Atque hxc eft terra
lum , Htgraiiit dono , veriqite fpiritui il/ufirabttur ma- iila foliata , quam Phiaia; vitrex inditam repones ,
nifefle , ab exordio mundifi-

compenfabiturûi^ ,fic ut eidemque fenfim oleum fuum affundes , & corpus
milegermen tntelleUus ,& fapientiahaudampliuiau- animam fuam in momento recipiet ampledetur-
ditumfii. Qiii pauio ante vaticinii eventum fuum que. Matrimonio itaque completo , reftat jam
fortiri 1558. afierebat jam illum ad ultimum fecu- qui id/afMn^m fieri poffit , expiicandum.
lum Antichrifli, vel ut alibi loquitur , ad adventum Qiiarto.Hanc itaque terram foiiatam, oleo fatu-
Eli£ tyiriifi^ prdCnunciat. ratam benedido , intra furnum arcanorum , vide-
Quis rogo taie unquam jadantia; monftrum vidit, licet Athanor quadraginta dierum fpatio circu-
,
aut de fimili arrogantis Bombilione audivitjSed ne landam expones, oleumque habcbis abfolutidimum
tantarum ineptiarum caufam dccidamus jam quid , mirandi perfedionis quo Mcrcurius & reiiqua : ,
inhac arte dignum videamus. Sic au-

priftiterit , metalla imperfcda vertuntur in aurum in infini- ,
cem Libro intitulato zyiurora T^hilofophorumj

in tum multiplicabiie. Hac pr a.xi : Têcipe rnercuriujn
dicit. Accepit hic vitriolum fixum pro materia pri- corporalem , id efi vulgi , portione duarum partium ,
ma Phiiofopliorum , quod & in tertia figura de- quemtribus ejufmcdi ponderis partibu* fupe- olei dtili
monftravit hifcc verbis vifitabii interiora terrn re-: rajfundes , mancantcjue fimul 40- diebus; atûe propor-
ilificando invenies occultii lapidemVeram medicinam. tionem obtinehis ponderis ordinis ,ûamultiplicati9 &
Fiet inde Xenophontis verimtnandatum, c\.\]\is'm\i.\3.- fttin inpnitum. Atque hoc eft arcanum arcanorum
les, uti fupra oftendimus, liceri vitrioium fixum omnium maximum,quod Paracelfm now Philofo-
exhibent: & per tcrram quidem intellexit ipfum phis, rerumque naturaliumperitis> fed plebi im-
pcrit*.
Lib. I. Sc£t. II. Subfe6t. L 93
peritcE j &
oppido credulr perfuadeat hoc enim : nem fuam habct rebus co- , ita quoque cum variis
piirum putum mendacium eile jam demonftrare (Sum, inmairamauri fophifticam tandem degenc-
aggredioc. rare neccflfe cft.
Pnmo omnium Philofophorum Chymicorom con-
fenfu prima magni magiiterii materia eft MerCu- C A P V T III.
rius non vulgi non vitriolum, aut fi quod aliud eft
,
minerale,red Mercurita PhilofophicHs eft.ut vel ipfe- D I S QÛ I S I T I O I.
met htsiM^ Incitato libro c. lo. ubi refellit omnes

iftos.qui lapidem qucefierunt inmineralibus, & tan- De Chrjfopceia artificiali Chymicorum.
quam ftolido labore deditos arguit , cum tamen
ipfe primus fit , qui opus per vttriolum minerale^ £' rcrum natura quidem intrinfecus prtn-
St in
attentaverit. cipiorumcujufvis corporis motm, quem non
j
Secundo Mercurius hic Philofophorum non ex iiicongvut fermentationem appellare poflumus cum ,
vitriolo , aut alio quopiam Ciye metallo imperfed:o>

tendentia ad perfedionemejufmodi corporis, vel
five mineraii concrcto fucco , fed ex auro , & ar- ob mutationem ad aliud quod vel maxime in ele- :
gento perfedis inetallis extrahcndus eft, ut lapis mcntarium motionum varietate elucefcic qus uti ,
inde fabricari porTit In hoc vero magifterio :

ex corpufculis minimis conftant, ita quoque vel
nulla neque Mercurii Philofophici, neque auri,aut proprio Narurx impetu aut occafionalicer in mo- ,
argenti additi fit mentio fcd folius Vitrioli: nil ,

tum concitatff fe mirum in modum exagitant &
, ,
itaque facit ciim Vitriolum dare non polTit , quod

;
exagitantur , fe invicem diducunt , & involvunt :
non habet , e.zi\ inpumeris purificationibus, digc- qua: Naturi bcnignitate fubcilitatem confecuCc-c,
ftionibus , calcinationibulque vexatum tantum :
mox avolare nituntur fed d cralTioribus reticulis, ,
itaque prseftat hic Paracelfns quod quivis pharma- ,

ne prorfus avolare queant detinentur interim :
copceus dum ex Vitriolo prius purificato , refti-

,
crailiores a fubtilibus mira Iu6la in tantum incidun-
ficatoque Spiritum , & oleum ruberrimum omnis tur, attenuanturque ; donec una cum fubtilioribus
acrimonisE expers extrahit , uti frequens experien- exaltatSE , evedxque , aut debitam pertcdionem
tia in noftro pharmacopceio nos docer. Concedo acquirant , aut alterationes a Natura defignatas
ctiam fedimentum in cucurbita remaneie candi- compleant qux eft tocius tJ^t eteorologttifHiitmii -
,
dilnmum; fed quod olemn Vitrioli paulo ante extra- hinc enim Raritas & Denfitas opacitas & pcrfpi- ,
dum huic terrsE aftlifum , & 40. diebus circulatum, cuitas, flacciditas ,Iiquiditas,fixitas
; hinc per hu-
& randem fupra mercurium vulgi projcSii.illum in midum,& ficcum mollities, afperitas , flexibilitas
aurum convertat.hoc nunquam nec vidi,ncc audivi. dudilitafque rerumomnium origineni habet. Sed
Qiiidenim quaefo in vitriolo eft, quod auro pondus jam adargumenti piopofiti fcopum revertamur.
dare poditPquid rogo ei naturales vircutes?quid co- Nemo Philofophorum hucufque negavit.ô/»») ex
lorem tribuetKum inVitriolo nil horum inelfe com* partibm Vel fimiluribH},vel di(fimilartbus cosliiui: Ull-
periatur: in oleum quidem rofci coloris diutur- de quoque cunda metalla tani perfeda, quam im-
na coftione vertitur vitriolum fed non in talem, ,
perfcdajfolTiIiumque quorumcunque tandem mixta
qualem aurumnaturafuaappeticfulvo colorefpen- ex corpufculis, quorum fingula naturam totius fa-
dentem quem folum Vitriolum fine alia rerum ad
;
-
piunt,conftare non Democritorum atomis, fed ve-
ditione dare non poteft nifi dicas, id ex corpuf- ;
ris,S;reaiibus, imo armato oculo fubinde fenfibus
culis cupreis aureifque liquori intcrmiftis tindu-
,
haud quxinconcretis corporibusfimul unita
inviis;
ram aurodare, quod jam Sophifticum eft; certe unum quidpiarn confticuunt ; at igne aut alioquo-
LuHns, Arnoldia , czx.eYi\c Alchymix primipili, in vis calore aut igni, caloriqueanalogis nonnullis
,
omnibus magifteriis, uti ex Clavicula , & Rofario rebus, uti aquisfortibus,fuccifque acidis per con-
patet ,nonnihil auri , & argenti materis loco fer- tinui dilToIutionem feparata , mox velutialTijmptis
menti commifcent.ut proinde omnes in Turba Phi- alis, mira agitatione in fpiritus refoluta , tumul-
lofophorum , fine Sole & Luna nihil in operc hoc ,
tuantur. Horum
aliquain fundo vafis percinaciter
fieri clament : quos omnes hic adducere poftem manent,&yz'.v.« dicuntur quxdam in altum evolant, ;
fi res mereretur. mox frigore obvio reditura;nonnulla prorlus in fu-

Sed dicent Paracelftfta, hoc Magifterium non ad mum evanefcunt ; func qux evolantia veluti poeni-
Hteram fed fublimiori parabolico fenfu intelligen-
, tudine duda ad fixum a quo evolaverant , fuapte
dum elTe. Refpondeo, hoc proprium impoitorum fponte poflliminio revcrcantur. Et quoniamnullum
efle aliud ore & penna
: aliud animo fignificari. ,
in rerum nacura corpus ica expuvgarum eft, ut non
Certe ex hnûimodi magifierio paraboHco quidaliud in eo nonnulla hetcr(>gene&matert& jniftell" refideac,
fperare poflumus nifi aurum parabolicum, quod,
qux uti calore , ita quoque plerumque natura pro
non artc, autnatura, fedexftulta hominum ima- dilTimilaris nacurx condicione diff(-runt. Hinc ac-
ginatione natum eft. Similiamagni magifterii fpe- cidit ut qux limilitudine naturx gaudent , ad fi-
ciminaedidit incitato Libro cap. ir. ubi arcanum milia nefcio quo potcnti magnettfino confluant au- ,
verum & perfeftum ex arfenico producit ad al-

,
reaadaurca, argentca ad eaqux argencum appe-
bam tinfturam ubi in (jebrtm, yithertnm, Rh.ifin
, ,
tunc, ferrea ad fcrrum , ad plumbum pkimbca, fa-
& Polydorum tanquam faliarios invehitur idque in ,
lina ea potiffimum, qux in concretis fuc-
ad falem ,
iis carpic, in quo ipfe peccat; imo totus eil in exal- cis liquoribufque aluminofis . nicrofis , vitriola-
,
tando arcano tingentis fpiritus, qui ex eo trahitur: tifque nidulantur, Sulphurca, Arfcnicalia, Marcha-
cujus enim pars uiu fuper fedecim partes imperfe- fitica , Orichalcica , qux aureo colore fulgent, au-
di metaUi projetta eas in Lunam excellentifTimam reis fe corpufculisjungunt :plumbea, & ftannea, &
tingit tinfturautique nullaalia ,nifiea qua ex-
, ,
quxex Ancinionio, Magncfia, Cadmia, Fu^fn ucho,
perientiatrita ciiprum rubruin in album commu- fimilibufque conftant ad argencum, vcl ad ftan- ,
tare folemns.de qua in experimentis fequentis Lihri num vel ad plumbum naturx quadam cognacione
,
Qux porro Paracelftu de cledri virtutibus dicit concurrunt.

iib. de Compof. illud uti ex argento, & cupro origi- Ex quorum varie eombinatornm concurfu naf-
citur
Bibliotliecx Cheriiicx Curiofx
94 colorum varietas ; qu2m in Chy- 5. Si in charca cum infufione limpida viirto/i
cirur iii^êns illa
micapa^voniscaudafatismirarinonpoliumus.Qua;- quidpiam fcnpleris,eaucique lcnptura kgimmi-
res quomodo illud fiat;- Dico id ex
divcrfa minera- me potcric , utpote aqua hmpida exarata , at fi
commixtione mox ac aqua gallarum Chartam imbucns , mox ea nigro
liu li vario colore tindorum
rcfoUita fuerinc , ficri ; quorum aUquo fimili & co- colore confpicua nulla difficultate legetur. Verum
in hancpar- mirum didu , R fpnitu vitrioh eam dilueris, uti
lore & proprietace docata funt; alia
prius , dilparebunt quam tamen iterum tartari li-
tem aha in aham quardam hinc , quxdiim illinc
', ,
,
confluancatqLiehocdifferenti.&disjunftocor- quore aftulomgredmi fus reihtues

6. Si violamm ccerule^ tmdurs oleum vitrioU
pufculorem InniUum conHuxu, eam, quam
>
diximus
uUcrioribus afFudcns, mox purpuraflent cui fi gnttas aliqnas
coiomm variecatern exbibeant ; fi vero :
contingit fpnitus cornu cervuu junxcns, colorem purpurcum

isnis tormentis maceriam foUicites ,
vin- in viridem vertes. Iterum Ugnom acancichun),quod
uc finûUs a tanca corpulculorum confulione
dicatfs unicuique feparatus locus affignetur qui- ,
& nephriticum dicitur.e Brafih"a allatum,aqua com-
muni dikitum tinduram grare rubicundani vmo
bufdam'in aquas. aliquibus in fpiritus refokitis
: ,
rubcllo non diffimilem dcponit; huic fi parum ace-

nonnullis in fcorias , auc vitream materiam
coa-
refidentibus. Separa- ti diitillati infundas,liquor inltar vmi albi hmpidus
culefcentibus aliis in fundo,
metal- comparcbit; at guttas quidam olei tartari eum de-

ta i^taque materia fola iUa qux perfedorum
,
Cffiteris, qux infcrio- nuo in purpureum educent ; huic fi irerum fpiritus

lorum amicitiatripudiant.a
vitrioli infunditur, inftar vini Hifpanici pallide
ris conditionis funt , feparatis , auro iunguntur,&
ab eo tinfturam acquirunc , & infuper tintts reci-
flavefcer.
proco beneficio , auro quoque molem addunt. Gummi Lacca una cum alumine addito aqus
Si
Quoniam vero omnia in triplici Naturx regno Umpidae in vefica coxeris pulcherrimus mde co- ,
ad inftar extrahetur. Infigne dentifn-

mixta confiilentiam , & fixitatem afaleChymico
lor rubini
terraEelementoobtinent.atque omnia metallica, cium.

Si 5>r«/;«»»ex confeftione coralhorum (piri-
& quscunquetandemmineraUaexcorpufculisfa- 7.
tuivmi affudens habebis lac virgtms id clr, can-
linis quoad moUs confiUenriam conftituantur ; in- , :
de fic ut illx dilfoluto mixco in fufione mctallica

,
didum inftar ladis Uquorem. non minus jucundum
auro prseenante , ejufdem tin&ura imbuantur,& in-
vifurquamguftu fuavem; Qux quidem experimenta
fuper eidem confluxu fuo quantitatem molis ma-
m noltro pharmacopceio fafta funt. Innumera aUa
jorem quam prius habebat , tribuant. Sedantur hoclocoadducerepoftemhujusgenensexpenmen-

,
Verum partim in pracedentibHS mon-

icaque tinfturam auream omnium potentimmam, ciim
ta. illa
einfquefplendoreamiciriambiunccun«a3e reUquo- ftratafint, }pa.n\m \a feûentibHs iimus exhibituri,
rummineraUum particulx; utiquemadmodumex iiUs diutius immorari fupervacaneum duximus.

Chymicisoperadonibuspaulopoftadducendisme- Quare nil reftat, nifi ucdiaorum experimento-
ridiana luce clariusapparebit. Cum Chymia vel ex
rum caufas inquiramus.
hoccapiteomnilaudedigniflimaficquodexr-f/o-
r t'
lutione Mcrcuruim,ful-
mixtormn infpiritus, '^y^ in D I S Q_U t
I S I T I O
/-» t
II.
phnr,fa!,aquam,terramfa£la corpufculaexqui- ^^ .
^ ,. . , ,•
Hujufmodi itaque pha:nomenorum ratio aliun-
bus componunrur manifcfta, &fenfibusobviaper
de petenda non eft , nifi a corpufculis intra cujuf-
experimentum exhibear, & luculentcr demonftiant
hbec liquoris poros contortis quas quoad fitum,
elementaaa corpora, quacnon in (kirhu, y.c^ «<ruv6e7», :
kxxfmpUcia & mcornpoftta, fed in eas fubftantias, & pofitionem ab aliquo alio liquore infiifsdiver-
fenfibiles fiunt res phyfi- fimode alterats Incis iux radios tranfmittunt,mul-
in quas partes ultimo ,
tifariam refringunt refleftuntque atquc hinc fii- :

cs refolvuntur. ,
pradiftas «•o/on/w vices emanare necelfe eft , dum

Experimenta per Pntcipttatioiiem.
^„^3 alterum interimit, atq; alius alterum interem-
folveris plnmhum aut lithargyrium cum ptum denuo refufcitat:Nam ut paulo ante diximus
I Si
cum fubjeda colorum aliam & aliam excorpuf-
aceto diftillato , extrahetur aqua q7i>Edam lim- ,
culis parciculifque compofitionem habeantinon-

pidiiHma aqui fontanae , aut aceto diftillato ,
nullar fiquidem diaphani corporis particulas.quem-

adeo fimilis ut unam ab alcera difcernere vix
acetumque diftilla- admodumluci fimilUma: funt,ita Umpidifnmrquo-
oucas •
hanc virro impones ,
tum fimillimi coloris ei fuperafthndcs , & ftatim que , & inftar cryftalli tranftucentes comparent ,
e
aqua litharsyrii in candidirtimum colorem la&s qmbus Umpiditas illa liquorum onginem fuam for-
^*^"''<û^dam vero opacorum corporum particu-
inrtar vertetur '
i. Si ,_^niimonium cum nitro calcinatum aqijae la: cum

aliz compofitionem habeant colore,& na- ,
habcbis colaturam limpidim- tura difterentem , illa? fupcraffufa limpidis, eas pro
fontanx incoxeris ,
coloris diverfitate nunc in flavum , modo in pur-

mam , & fere inodoram fi tamcn huic qucmvis ,
purcum , jam in cceruleum & tandcm in nigrum

acidum liquorem fuperaftlideris , inde aqua cro- ,
tingentes , opacitatem induccnt Nam prout par-

ceo colore tin<aa , & peffimi odoris prodibit. :
eiquc falem tartari ticulx in liquore contentx ab alio intufo modo

5. SiftannHm calcinavcris,
commifcucris habebis aquam ccele- propius adaaa: fe invicem complicant , & modo ad
liqucfaaum ,
coeruleam. has , vel illas pofitionum feries ordinantur , inde

fti colore tinftam id eft, .
limpidas , folutionem coloris diverfitatem confequi necefte eft Etenira

4. Si folutioni callarum
:
liquor hujufmodi corpufculis minutidime confra-

Vitriolicommifcueris, prior moxin nigerrimum
coIoFemmutabitur,quodatramentumdicunt.Sed dis impugnatus , quafi militum ftatis ordinibus
fihuic fpiritum Vitrioli aut aquam ftygiam affu-

difpofitorum aciem cxprimit, qui modo fe contra-
deris .atramentofus color denuo in lim[)idiffimam
hiint, modo dilatant , nunc hanc , jam aliam figu-
aquam revertetur quam fi denuo in nigrum co-
,
ram exprimunt.
forcmreducerevelis, id oleura tartari fuperaftu- Cum itaque duo liquores diaphani commiai
atramentum conficiunt; ratio eft, quod particul^ in
lum prsftabit.
utrifciue
Lib. I. "Scdo. 1 1. Subfe6t. I.
utrifque contenta», limpids videlicer, & illar, qux monio partim plumbo
, quibus ignis ef- lacet , m
opacioris iiaturiE indolcm (apiuiit , fibi invicem ficacia particula: aurcx
ad aurum amir folurse mnx
appropiienc,& vekiriclaufis ordinibus collocatse, ce confluenrcs illiquejam a fordibus cxpurgato,
,
luci radiorum adicum interciudant: cur vero a vi- non tindur;im tantum dant nobiiiorcm;fed & aug-
triolo, aut alio aliquo liquore intiifo acramento ex- mentnm prseflanc.quamvis femper Sophifticum.
pullo priitinam cLiritatem acquirant.racio cfl:, quod 1. Experimentnm Si xxi cclorem arnenieum coiici-
vicriolumrubtilirrimis, acerrimis fpiricibus con- & liarc velis id calco calcinato ftannoque adeque-
,
Jiec jhinc fic uc corpufculafpirituofa dum pro fum- ris aiit argcnco per colliquationcm , aut etiam
,
ma fua edacicace acramcntofa illagailx corpufcu- projcdioncpulveris , qui Hr ex alba calce Mercu-
la mox ac invadunc, diaphana fcilicet opaca coii- rii, iiucrica olco carcari, & habebis quasfitum. Npn-
ficianr , difcindanc, prorfufqne fegrcgent ; Imo nulli parum periti pucant illud xs dcalbacum pcr
corpulculis diaphanis vitriolicis fimilium corpo- plumbum rcduftum , & fublimatum in cupella , ar-
rum infufione magnum ex cognatione naturx in-
, gentum fucurum Sed ciim hujufmodi a;s cupclIjE :
crementum pra;benc unde priflina claritas exo- ; commiflum in fua, ex quibus coaluic .rcducacur,
ritur. Quoniam vero oleum tartari pinguibus , ccrte irrito conatu intentum profequuntur.poterit
glutinofis, opacifque corpufculis, totum conflat tamen hoc putacicium argcncum (ervire ad varia
hinc fit ut illius jam refticucs aqus claricas novo
, , Nos aliquando lufimus fadla aquaex ar-
ucenfilia
fuperafFufo liquore corpufcula vitriolica denuo , genco vivo lublimato cum fale ammoniaco per
congregaca obfufcata , & vilcofitate quadam ve-
, deliquium in qua ars , fcrrumque reftinftum ar-
,
luti agglutinaca liquorem limpidum denique in , gcnteo colore ia;bntum comperimus.

priftinam «r^rrî«e?«cinganc. Qiiamvis enim in li- 5. Experimcntim. Plumbo nigro tandidum colo-
quore utroquc primo emineat nec ulia co

claricas rerru &: aureum conciliarc. Fiat cx arfcnico al-
,
commixti tamen
loris difi^crentia fcnfa aclvcrtatur, bo , calcc tarcati , falc geiKiriar & ammoniaco pul-
litjuores mox veluti pugna quadam cxorta dum , vis , quem
aceto perfulum macera 7. diebus,ma-
acerrime ludancur alcer tandem alteri pro virium , ceratum poftea id ad ficcum excoquito pollincm ;
rationc lubjacere cogitur. Qiiod vero violarum tin- hujus fuper eliquatum plumbum nigrum proiiciunt,
dura oleo vicrioli fuperaffufo purpiirafcatyX^t\o cft, & candidum reddiuit argcntco colori haud abfi- ,
quod illa vitrioli tinftura cocrulea tindura; violae mile ad varia utenfilia p.iranda valde opportu-
,
addita illam in tertium quid id eft; purpureum , , num polchrum quidcm experimentum, at cxigux
;
ccrruleo vicinum commutet: eum enim, in quocun- utilitatis ciim expenfa: in eo facicndre pluris fint,
,
que candcm liquorum commixtorum generc, colo- quam qujE in fianno vero emcndo infumerentur j
rem acquirunt qucm falina corpora diverfimode
, Aiireum cidcm plumbo colorem ita concilia. Fiat
tincta , & commixta exhibcnt. mcdicinaex xrugincgalaminacitrina fulphure, ,
Quomodo vero aqua limpidafuperaf-lithargyrii cinnabari auripigmento & fale aminoniaco ,

, ,
fufo aceto difiillato pariter limpido in laneiim co- quxin pulvcrem redadaimpaftentur fclle taurino,
Jerern vertatur h qua;ras ? Dico id fieri ex corpuf-
, aut oleo e vitellis ovorum poflea reficcctur, , &
culis plumbeis incerulTam aceto rcfolucis unde : fuper prunis in patinis vcrfctur citra adultionem,
ex aceto fuperaffufo ccruflacca: particula: aqux li- ac tandemhoc perado inplumbum fulum proiicia-
thargyrii inexiftentesflatim exfimilitudine naturs tur , &
obtinebis pluinbum aurco colore fulgens.
conHuentes, acetofundunipctence, condenfantur, :/^/ro hujus dcpcndct ex iis ingredientibus, qus
conflipanturquc , unde colorcm quem naturalicer , omnia uci aureo colore imbuca funt, & infitam au-
inficum habent eundem jam conltipata exhibenc.
, rei fulgoris tinduram habent , ita facile conHu-
Vidimus jam ni fallor luculcnter unde diverfi- , unt adid , quodnaturaliter appctunt illique ad- .
tas illa colorum , ex unius liquoris in aliuin prici- hirent. Hsec noftra funt qui plura defiderat,Iegat ,
pitatione exurgat j jam examinandumpariter efl: Birel/um \. c.î. In hujufmodi icaque

6. c. 2.1. ji.
jaomodo ut ad inftitutum rcvertamur noftrum, va-
, experimencis mulci pucanc movencem caufam eire ,
ri^ illx colorum dtjfsrentis, in Chymicis operationibns qualicaccm ivipyt{]r/.riv ex potencia macerix, feu ut ,
nafcantur , & cfuidnamilli fint ff)yîtus nunc volatiles, nonnulli loquuntur , qux ex profundo , latibulif-
]am figentes , modh unum ab alicjuofeparantes , (^ âo- que in corticem afpedum producat colorem.
, &
tnodo corpitfcula i/lafalina omnibui minera/thus tne- in quo eft aliqua perfedionisnota Sed nos hunc :
xiflentia tandem in unnmpro fimi/ttudine naturAco-

, effici dicimus cx prxdorninantibus corporum refo-
oantur, experimencis Chymicis oftendamus. lucorum^rfn/VK//.rmetalIuma!iquod rclpicicntibus;

qua;que non porcncia, fcd adumaceriis inexiftanc.
Experimenta 'TinnHrarnm^. Hz enim confufa ftipancium elementorum turba
uci minimx lacent ita vel fublimatis elementisi ,
I. Experimentum. Siaurum oraduaitmhcercve'- vel profundo evolutis, conftipata: tandem

iplia e
lis, fic procedito. Primo aurum coloris debilis, fenfibus apparent , idque fequenti experimenco
& pallidi adjedo tartaro per antimonium funda- comprobamus.
tur, cujus vehemencia tum fordes , & peregrinae 4. Expertjneniurn-. Sume plumbum Indicum
mifturs comburantur , & tunc color exaicatus fit quod Caloemum dicitur hoc confunde cuin ,
rubicundior quod fi non fatis eft una opera, adii-

; plumbo cinereo ( quod alii marchaficam vel ,
ciatur fecunda & tertia; Ilegulus conftatus inde

, bifmutum excodum, quidam alba: magnefisE re-
redificetur cum plumbo in catino cinereo feu , gulum dicunt ) in cochlcari ferreo prunifquead-
cupella,vel tefta ut vocant , & habebis aurum-, , moto mox quod prius argcntei crat coloris
, ,
gr aduatutrij quod qusfieris fit autem hoc com-

, ; iii varios co/ores aureum argentcum nigrum , , , ,
mode.cum auro fuperfluitates Mercuriales, fulphu- coeruleum viridem purpureum , ad miraculum uf-
, ,
rea; , & fimiles inexiftant , cumque variis milhiris que tranfmutatum vidcbis cujus quidem rei ratio ;
fugacibus , &
imperfedis metallis vitiatum eft. Si alia non eft nifi quod Bifmutho communi Chy-
, ,
caufam hujus graduationis quarras,Dico aliam non micorum opinione,mercurio feracilfimo omncs co-
CiTc , quam auream rinduram ,qus partim in anti- iores infint qax tum vel maxime fe confpicicndos
,
prxbent.
pribent, ciim ignis efficacia ; frequenti coftione & Non igiioro quofdam conari figere cinnabarin
tnatcria: ex diffcrencibus mixcorum particuliscom-

oftiduum fub calente arena detento,
vitriolo per
politx ad fuperficicm extraftsf fuerint bifmuthum ;

doncc ut plumbum in igne Huattfedhafc non ni(i
enim uti varii mifcella fcatct, ita & corpulculis , Quidam iic quocjue
iynproprie jixatto dici poteft.
qux ignediffoluta, fympathico amicorumad amicum argenco. Si enim cinnabaris duodecim libras
ca confluxu deteguntur ,undc mira illa varietas. cum una arqenti
_ marca confudermt argenti
_ fe-
Sed de hifce affatim in Hltmo hiijia operu libro , d^ decim belles , feu drachmas fibi promittunt, quo-
ayirie Metallica.
''"'"dimidia pars fit aurum a quo Mercurium ,
Nihil in Alchymicis operationibus ccltbrius eft, fublimatum fc fabricare jafiant , qui f^pe in fubli-
quamoD?«/j.v^/<o'zr.f ,qua fol3mctalIainaurum,ar-
me adlus , iii albam figatur medicinam. Sed hx
sentumque vere;& realiter tranfmutari Alchymiftz otiof^ Alchymiftarum oitcntationcs funr , qua:
imaginantur qundnum ita fic , exponamus pra:ter cinercs , tc fumum nil aliud poft fe relin-
fibi :
prscftantâutem id triplici magifierio, falium, oleo- quunt.

rum, liquorum.Eft aucemj?.v.jrionihiIaliud ex men- Videamus modo , quomodo Paracelfnt fixario-
tealchymiftarum , quam cum corpus rccipic (piri- ncm aquas fortcs giadarorias olea
inftituat pcr ,
tum tJn"entem, & aufert ejus volatilitatem.quod liquorcs, qua: funr veluti menftrua quxdam , quo-
per frequencem reiteiationem fit donec fiat cor- ,

rum ope metalla figi dicuntur. Sic .Tutem proce-
pus perpetu^ durationis torumqus in igne ma- ,
dit Librode. gradacionibus Renpe ctnnabans ar- .,
neat , juxta illud commune Akhymiftarum:/«<^ t;o- fenid , antimonii ana L i. Salis peir^ l. i.ftUphuri^
latiie fi.vtim ,
doncc inferius fiat
d~ fi.vifn voUttile
,
totidem conterantur , mifceaninY , & diftillentHr i/i^
fuperius , & eontra donec partes ad homo-

; id eft, acûam fonem poftmodnm accip^
igne violeniifimo ,
eeneam naturam perveniant uniformem , & fimi- huiiu a<ju£ partes duM : alumirns communts a/utnints ,
larcm ad exemplar auri puri. pûmoft partem i. vtirio/t viridis ari^ croci mar. , ,
tis fimtUter panem i. h^c omnia fnnul diflillentw in

Hinc tantum in metallis mineralibusque fixan- , ,
dis (ludium, & contcntio: Aliiquidemidpcr aquas aquamfortemione violentijfimo.Tandem ad hanc in-
fixatorias H per faks cum c^mcntis mirabilibus:
,
tegram acjuam fume capitis morttti 2. partes antimo- ,
nit viridis (tris , cinnabaris fulphiins partem unam.

quidam rubHmationibus.reverberacioniburque diu- , ,
turnis idem quxfivcrunt cujulmodi funt illi,qiii ,

H(tc A fuu deflilla facibm foritier impellerido in 'Jas
argentum vivum ferrcis canalibus inclufum . igni- recipiens. Deinde in hac aqua clarificatafolve partem
bus cogere funt conati : NonnuIIi ad medicinas partibusflorum itris cfr croci martis ,
I. citrn I. in e* ^
figentes ftyptica , & adftringentia elegerunt , digerantur : (^ tandem in fundoplus anri ûkrn arti ,
cujufmodi funt vitriolum alumcn xrugo crocus , , , credtbile fit. Ita Paraceljm.
marcis. Non dcfuere , qui per ea, qus ignem fufti- Quarrcs icaquc undenam hoc aurum in fundo re-
nent ,volacilia li^âri rigique poffe fibi imaginati
, fiduumaffluxerit. Paracelfm id tranfmutationi ad-
Aint quo cum fuccelTn videamus
;
,
fcribit; Ego vero dico, aurum illud , fi aurea illa
5. £.v/)^>-«wfn^«OT
Fixatioper cinnabarim.C»««4- corpufcula , qua? arfenico , antimonio , fiilphuri
b.trii artificiofi vulgaris trientem contere in

marmore croco Martis,cinnabari,xrugini priusinextitt-rant,
duro addita ajua forti, detnde hoc cucurbit£ iadttum, frequcnti diltillatione a corporibus luis refoluta,
fecjuenti oleo imbuzj: E.vtraheper
acetiim fortelithar- & iis iiinata virtute in fundum a coeteris fcparata
^yrit eflentiam &
demp:o aceto lithargyri pulveremin confluxiire. Si vero aurum iftiufmodi nobilisquan-
vnro perfunde vini fpiritufortijfimo , & denito illmn titacis fuerit. Dico , ex falinis corpuCculis alumi-
extraheper modum tinUurarurn. Extraîones coju^ nis , vitrioli , falis pem polt evaporacam humi-
ad olet confiflentiam , <juod oletm cinnahari paulo an- dicacem auro junSa , & ab eo tincta in unam ,
te paratum affundes coûatur mixium adficcitatem

;
maflam coaluifle; cujus experimentum facies incu-
t*fijue , (^ novo reaffufo oleo ,
idcjue tertio , donec rna- pella probatot ia in qua illa denuo feparata ab au-
teria prunis ferventtbus in\eda , furnum non edat, ro , folum illud aurum , quod didis mineralibus
habebtfciue paratum adfixandummetaUum in argen- inerat , relinquunt. Sed examinemus alcerum
tumMxct^fxaAioCinnabaris,'m(\mm\x\tio\pcva., expcrimentum , quo per oleum tinduram ex-
& oleo perdiro dum defperarent de eftedu acl
,
, pedit.
plumbi cociiones converfi xtatem qnoque irrito , 6. Experimentum. Quo per oleum Antimonii Lu-
labore in iis confumpferunt. An non vident nul- , na in folem verti dicitur. Sic autem operatur Pa-
]am hic folidam ftxationem fperari polTe cum ea ? racelfpu. 'Rfcipe Antimonti lib. 2.. ijrkf ercurti fnblimati
tandem cupclli , auc cinericio commiira.totque lib. fi. deflillentur ambo fimitl igne violentoper alem-
coftionibus ,
tandem in
diftillationibufque foluta , bicum , (y afcendet rubedo cju&dam inflar funguinis
id refolvantur , ex quibus coalucrant. Quid au fpijja, qu£ tingit graduat unamû.ir/iiûe Lunam tn &
tem ex cinnabari, quod mercurio turget quid ; folem ,hunc pallidumadfupremumgradnrncolorisper
ex litharoyro ,quodplumbum calcinatum merico manentis adducit.O beatosPharmacopceos :quiex
dicere potes fperes non video malfam quidem
, ; ; oleo antimonii tam facile argentum in aurum con-
obtinebis fed heterogeneis matcriis conflatam
,
verterepoffint.'Nos fane fxpilTime in noftro phar-
qua; uti nullo amiciti:r vinculo junguntur, ita facile macopceio oleum liujufmodi exftibio,& Mercurio
feparari queunt vclenim hydrargyron figctur, aut
:
fublimato rubicundum educerc folemus illiufque ,
non?priusfanc dici nonpotcft,cumnilmagis con- phialas habemus Sed hujufmodi eftedum nun- :
tro\'cr(umC\\:<Hi3imhydrargyrifixatio.Sipo[ierius, quam comperire licuit cum id fufum argentum ,
oleum,&operamperdidilli. Quidnam vero rogo ^' -

tingat -
-'"" '-^— -J
quidcm
' non "
nihil , (ed quod cupella; com-
eftillud, quod metallum in aurum aut argentum milTum mox priftinx albedinis evanefcente tindu-
figat } Ccrte nil prorsus reperies ad hunc efteiftum ra und cum priori mole reftituitur. Sed dicent
,
producendum , nifi in cinnabari Mercurium , & in forfan aliqui hoc ..J^fagtflerium non ad fcnfum
;
lithargyrio pluiubum :verum ciim illa heterogenex literalem , fed myfticum^ intelligendum elTe.
fpecie^s fint,illx ut in aurum convertantur.ficri non Quod C\ ita : Ego fane id veriiis in myftico
poreft.PacetitaqueexhocinfcitiaAlchymiftarum. Luns , id eft vertiginofi cerebri , quam in
materiali
Llb. I. Se6t. II. Sut)fe6t.I. gj
materiali fuforii vafis concavo concrcvilTe , di- ex qui cupella; commifsa ad minimum qiiinque,
xero. aiit/f.v uncias argenti obtinebis.
7. ExperimtmurrL.. Quo per oleum feu liquorem undc argcnti tres unciae ultra eas
Qiixritur hic ;
Luiia in Solem converci dicitur. Fiat oleum ex uncias quas impofueras aceeflerint ? Refpondeo,
, ,
^JÎercHriofnbii>nat9,& aquufarti multoties dtfiillao, nun cx tranfmuratione, quam libi falso perfuadenc
donec in olenm fnerit conVerfus in lioc olemn Impell^ , Alchymifts fed ex argenreorum corpufculorum
,
Jpirii um aû.t fortis igne vioUnttjfimo > cieinde imponz^ cupro commixtorum mrefolutione corporum adfui
jLun.im, cr convertetur in Solem granatim; tandetft-» fimilia videlicec argentea confluxu
, quod noa ,
ccemento regali cxmcnietur opiimum aurum ebti- , ^ fieret , fi cupro argentum prius , & quidem copio-
nehitur. Ha:c quidenii facile dicuntur, fed non ita fum non inextitinet ut proinde nemo putet cu- ; ;
fefeeahabeie comperiuntur. Nihil iraque in hoc prum aut mcrcurium in argentum converfum clVe,
,
aliud nobis exhibec quam accidenta/em quaiidam ;

fed corpufcula cuprea , & mercurii adco arde , &
tinBuram &excrinfecam; qui in cinericio proba-
, tenaciter argenco impofito mixta coiiniuntur , ut
ta, mox argentumprillino colore imbuum relin- nonnifi extremis ignis tormentis feparari valeanr,
quic evanefcente tinduca.
, & hoc idem patet cx alio Experimento : Accipe
Sequuntur raodo tranfmutationes vietallorum^ unam unciam plumbi ,unam ex marchafita ftanni,
unius in aliud de quibus uti in pr.cccdentibus
; & I. unc. ex jnercurio qux fimul mixta veluti iii ,
ollendimus ,tot concertariones funt , quot AuSo- mercuritim fliienrem vulgi folventur, itaut plum-
rum phantalii , qui fi nolTenc , in quo vera , realis bum, & marchafitam in mercurium vera cranfmu-
& naturalis rerum tranfmucacio confifteret , certe tatione converfa quifpiam putare poffit.
aliud de tranfmutacoria Chymicorum arre fenti- Sed [\ cum examini ftiteris, prorfus fophifticum
renc. Ego fane pricer nacuram ipfam non puco, reperies non verum mercurium Mercurius enim
, :
arcem ad tranfmutationemnaturalem pertingere mineralis cucurbiti indirus igne appofito ftatim

polfe , quicquid dicant Alchymillx quod ut in- ; avolat quod in hac miftura non fit
, nam unam ,
telligatur Notandum efl: ,;

tripUcem hoc loco plumbi unciam & unam pariter marchafitoe un-,
tranfmutationem conlidsrari Naturale^n- ; , quam ciam cum duabus mercurii quibus mixtum con- ,
fola natura novic , & abftrad^ d materia incelli- ftabat , recuperabis;mercurJum quidem elapfum
gentis. Alcera eft qux proprie alter.itio dicicur, in recipiente , plumbo vero , & marchafita in fun-
&nihil aliud eft.quam mecallicarum, mincralium- do cucurbitx remanentibus. Si vero quidpiam ex
c|ue particularum toto per ignem diflToluco exa- , rali mafla ciipella; commiira nonnihil auri ,vel ar-
giratio & ex hac feparatio , qua libertate dona-

,
genti fuperfueritjid neutiquam tranfmutationi ,uti
ta unum quodque ad corpusillim3g>s.fyngeneum, Alchymifta: jaftant, tranfcribendum eft ,fed par-
& cognatione natura: vicinum conHuic ; quodta- ticulis argenteis , quse plumbo prius inextite-
men per tranfmutationem veram unius in alte- rant.
rum fieri dici non poteft ne penetrationem cor- ; Non dicam hic dc tranfmutatione metallorum
porum admittere cogamur cum illa Solis & Lu- ; ,
imperfeftorum in imperfefta , ciim jam quomo-
n2 fixorumque falium corpufcula incorrupta fem-
, do id fieri poffic alibi dixerimus fed de tranf- , ;
per in corpore permaneanc ; atque juxta hanc mutatione imperfenorum metallorum in perfecia. In-
tranfmucacionis imperfeds fpeciem , omnia huc ter cstera fane maxime laborarunt Alchymiftae ,
ufque tradira fieri cenlenda funt. Tertia tranfmu- ut argentum vivum in argentum aurumque con- ,
tationis fpecies nihil aliudeft, quam wr.wf» quse- verterent fed utrum id piaeftiterint
: lis adhuc ,
dam fintHs cum alio , qua; uti nulladi.îicultate folvi pendet,neque dici poteft, quemquam id pra:ftiiilfe,
poflunt , ita quoque nil in arte magna pra:ftare, no- nifi aut abdita quadam impoliura , aut altioris
tum eft. humano intelledus magiftro. Sed jam audio niihi

Sunt prxterea nonnuUi.qui heterogeneas fpecies oggannientes Alchymiftas: A compluribus id prs-
in opere magnoinunumhomogeneum cranfmutari ftitum fuifle quod ut monftrent , varias hiltorias
;
pofle fomniant. Verum utifecundum bonx Philo- adducunt de iis,qui in conlpedu mulcorum au-
fophicE leges penetratio corporum non datur ,
(
quod rum puriflimum fecifle dicuntur quare nonnuUas ;
tamen fieret , fi xqualis pondere maffa iis qus im- hic fubjungemus.
pofuerant,componeretur,)ita quoque tranfmutatio Erat inquiunt , Rotoburgi ad Tubarim fJViona-
,
illa gratis effifiaeft.Quandocunque ergo ex diver- chtti quidam , cujus tamen nomen coufulto non
iis mineralibus aurunn, vel argentum educatur, ap- addunt , ne mendacii convincantui ; hunc fuper
pareatque corpus unum nil ramen id aliud cenferi ; hydrargiri unciam in crucibulo calefsdam ,pul-
debec, quam mifcella qusedam ex variis terreftri- verem quendam projecide ferunt, quo fatto ftrepi-
bus,& aqueis materiis commixca, acque adeo arde tus exortus , ftatimque argcntum vivum in ru-
fit
coiinica , ut ditriculter corpufcula hetcrogenea: na- bedinem verfum fuilTe, quod ulterius forti igne fol-
turas ab invicem feparari valeant ; non camen cor- licitatum, eliquatumque tandem confluxerit acce-
pus hoc aut pure aurum aut argentum dicendum
, , pta metallicafoliditate, quod & ab aurifabroexa-
cft ; cum vehementioris ignis repetitione , tandem minatum aurum optimum reputatum fuerit. Sed
,
corpufcula heterogenea feparaca , folum illud au- quomodo id fadum fitpoftca oftendemus-
rum,quod natura produxerat , relinquant; cujus Pemtus Alchymifta in Epiftola ad ^.iibertumZ
rei damushocexperimentum. dick Scoto- Britannu7n quendim uncias4.& ^pJum-
i
ExpertMenium^. Accipe tres uncias Argenti,

S. bi beneficio pulveris rubei minimje quantitatis in
9.unc. Cupri , 9. Mercurii , commixta exponantur verum, & purum aurum convertilfe.
igni carbonum per horas 24. Si deinde illud com- Alius adducit cgoUndxttm teftcm qui Germa- H ,
ple)cum prius aqua probelomm , & exficcatum per num quendam ( Individuum vagum ego verius
7. auc 8. horas igne forti fublimetur , fingulis ope- interpretor ) in Urbe quadam Venetx ditionis
rationibus fundum vafis bene lavando , & quod argencum vivum in verum re- aurum mutafle
«xemptumeft, cum fublimato ftratifices , hac ope- fert. Audio Libavmm mihi objicientem Sco- ,
racione peratfta totum ia duram mafram coalcicet \ tum quendam Colonis ex plumbo ex fcrro , & ,
Tom. L l plumbo
pS Bibllotheca^ Chemicae Curiofae
illudfciunt ^&pyofeUofecit tantutn auri utfamefere
plumbo Roterodami Amftelodami , , Fraiicofurti, ,
Argendiii , Balilej: aurumfecifle ,pollicicum quo- moriatur, e^ infita ojfcina vixfunt vfa pharmacalia ;
quc e(Ve , in fexaginca mille aureis experimen- undefciatis, quodfuntrneritnwniii, ^nod ars facit au-
tum , jubeatur , fe fafturum. Promitcere magna,

fi
rum, & non habetur , mfieffodiatur. Non dicam hoc
& alta facile quifque poteft , fed illa effeau
ipfo loco de auro Raymmdt LulH, Arnoldi,3iUt Rnpicijfay
prêftarc , merito quifpiam dubitare poffec.
Qiiif- vel ab ipfo /*<?)'<«cf//o tanquam fiftitio reprobatcr»
quis tamen ille Scotus five ut nominis etymon ,

de hoc enim in pracedentibus fuse egimus.
docet tenebrio fuerit nefcicur unde ego eum
, , : Si itaque hujulmodi hillorias quifpiam fccun-
verius unum ex Agyrtarum numero fuiffe fquo- dtim omnes circumftantias curiofius , & »;ce//3e5T^&i5
Tum proprium eft , non uno loco Ikbiles , ne cri- examinarit , is tandem nil aliud , quam otiofje
iTiinis falfi accufentur ,(ed ragabundos per

orbem plebis figmenta ab Alchyir.iftis data opera ad arti
ad emuncfcndas ftulcx pkbis crumenas circumcur- nonnullam audtoritatem conciliandam excogicata

fare ) ex toc locis , urbibufque peragratis , non in- reperiet adco ut hujus farina^ homines idem facc-
;
congrue conjicio. ^^ videantur , quod Aftrologi , qui ad artis fuE

Penonu ut fua circa tranfm.utationem experi- cercitudinem ftabiliendam miros prffdidtionum
tnenta fafta creditu digna probet, A.Vtf'»:»?» exaltat, evenrus narrant. Librum intcgrum hic .ittexere
quem ait Pragoe integram argenci vivi libram in poffem de paradoxis Aftrologorum , veriuspfeu-
purilTimum aurum unica rubicundiffimi liquoris dologorum vaciciniis, quxtamcn fi ad Aftrologi-
guttula.fe przfence tranfmutaffe Ita mulus mu- ;
cx difciplinJE trutinani rede ponderentur non- ,
lum fricac. Quod idem prifticille Nicolaum Ber- deliramenta cenfeas nullo aftrologico
nifi anilia ,
naudiim HogoLand^M teftacur , qui tamen poftea fundamenco nixa , nullo sphorifmo contenta , &
multa djemonis opc concingere fuo periculo fe explicara: cum
icaque .Afirologia , AUhymia ge- &
didiciffe afferir. Ccrte Bernaudum in Libro de nuinx forores fint , quarum prior,uti futurx vi»
Intericu AlchymiÊ Guibenm petTimum hominem tz ftatum , conditionemque praenunciat , ita al;
& Acheifmo addidum & deteltabilis illius detri- ,
tcra ad beatitudinem ingentibus divitiarum thc-
l?Hs [wpojloribus Libelli Au6lorem exritiffe non in- , fauris accumuiatatn anxie .Tfpirat miruin non cit, ,
congruisteftimoniis comprobat. Vide icaque Le- iis humani generis hoftein pierumque ad morta-
ilor qujenam tides hujufmodi nebulonibus ha-
,
lium animoscum fucurorum notitia follicitos.tum
benda- ^P^ diviciarum avidos inefcandos occulco commcr-
IVeander in epiftola quadam Paracelfum hy- cio fefeimmifcere. Scd ut jamad infticutumrever-
drargyron in aurum convercide Cc prsfente tefta- tamur,
tur. btenim quod tot verbis commendat didus Dico itaque , fiquandoque exhiftoriisconftcc,
Neander, tocidem Libaviits evertit. P arace lf.fi ts, ex ^«/wwquodam^hoc enimindividui vagi termi-
inquit Chryfopceia ad nihil fere aliud , qmrn ad fu-
,
no mendaciorum fabri plcrunque ucuntur) tuin hy-
sfendinm proficientibtts confert <fuemadmodum ipfe ,

«irrtr^jyro,tum aliismetallisfuperinjedo, verum, &
Paracelfus (ii? y«w difctpnUs fcribit , ûod camifex }pwmx\ anrHm producSum fuille , ego quidemhaud
21. fibi abfiraxerit tjuale fatum , coeteri fua im'

, & dithcultcr his iiibfcripferim, at illud aurum ex Mer-
poflura merentur. Sunt qui pulvere quodam nunc curio,aliifque metallis imperfedis per tranfmuta-
riigro modo viridi
, , aut rubro , fufa mecalla ipar- tionem veram & realem , naturalemque cmerfiffe
,
gentes , in aurum convcitere videntur. Et ut divi- pernego. Si ergo quxras, qua via & ratione id exhi-
tias fuas mundo luculentius perfuadeant, pulverem bicum fueritDico duphci methodo id perfici po-
;
illum fumma jadantia jam in flumina , modo in tuiffe ; primam primo, fecundam pofteademonilra-
lutumtemere projiciunt fparguntque , ut pulve- bimus.
rem iljfiufmodi aurifabrum , cujus copia illis nun- Qaiexpuhere hydrargyro fuperinjeHo in aurum
quam defit veluti flocci facere videantur. Ego
,
illudfe tranfmutare oftenc.int , id verum quidem
fane pulverem hujufmodi veriiis ex Mufcerda , aurum aifero at fallaciitima aftutia produSum
,
quam ex auro confeflum a;ftimem. Si enim qux- quod ut conftet, proceifum addo ita autcm ope- ;
ras,unde tancum fecretum habeant, te Bruxellas rantur Notabilemauri copiam in lameJlas aureas
:
in Brabantiam ad nefcio cujus cosnobii confeffio- minutim confciiTam catino imponunt, huic vel by-
nariam fedem relegant, in qua tali, & tali loco drargyrum , vel aquam regiam fuperafiiindunt & ,
fecrefjm reconditum rcperias. Si ultra quiras intra certum temporis fpatium in liquidam fub-
cur parentes tanto thefauro non direnc ; refpon- ftantiam exefam , diffolutamque reperiunt, Hoc
debunt, fe dum vivunt fecretum prodere nolle , deinde ciucibulo impofitum igr.i commitrunt , cu-
poft mortem fecrctum tot tamuue horrendis cha- , jus efficacia hydrargyron cx fe , fua naturafuga. &
raderibus defcriptum reperiunt, ut nemo tantus ciffimum,uti & plumbum vanas evanefcit in auras, ,
OEdipus cfle queat qui id omni humana induftria ,

relifia in fundonigrafubftanria,quamprobe exfic-
adhibitaevolvat. catam inpclverem nigrum convertunt.quem ad ufum
Hujus farinx hominem Florenti.-e fuiffe audio, refervant. Si vero viridem pulvcrem defiderant,euni
quem vulgo Prete Nero vocabanc, de quo miranar- arugini incoquunr,fi rubrum, oleo ancimonii ruber-
rant ego verius hu jufmodi homines , i\ non folcnni
:
rimo tingunt habent itaque hoc pafto pulverem
:
quodam dolo , & aftutiapleno , feu fucofo pulve- unum , & cundcm , nigro, viridi , & rubro colorc
re aurum exhibuerint, faltem ab eo qui omnis ini- ,
imbutum quemin , feparatis vafisrefervanr.
quitatis auitor eft , Magiftro didicifle cenfeo. Tar- Cum itaque artis fpecimen exhibere volunt;
vtftnum aurum coram Magiltratu Vencto feciffe Al- Primo quidemmira qazd&m afiutia pulverem tanti
chymiftae narrant Fallopius vero tum Medicinar,
: ponderis quancum auro producendo fufficit
,
tum ChymisE cximius Dodor , de eo in tratiatu in fundo Chymici quod crucibulum vocant,
vafis
de fofTilibus ita defcribit : Tarvtfinus, inquit , ille ad tegendum pulverem,hydrargyro,aut alio quovis
Fhzrmacopola anrwn prAfente Senatu Veneto fecifik^ metallo fuperaffundunt deinde igne fuppofito
, ;
dicitur ; ego autem dico , ijiuod ûemadmoditm litfit Se- metallum una mixtum hydrargyro follium flatu ,
naiores iUos , ita ^Hoi^He pttnicus efi f(^ fua Sraclna in fufionem deducunt quo perafto , difti pulveris :
minimatn
Lib.i. Sc6i. II. Subre(a.i.
minimam qiiaiititatem vel per fe vel per alios, leparencur, ira
99
, ,
quoque hic nullam veram , & rcalcm
ne dccipere videantiir , injiciunc hoc pafto piiJ-
: transforiiiacioncm admitterc po^fumus. Hoc
iDfum
vis hydrargyro evanefcente in fundum abiens rcli- fecretum poftea etiam reperi paucis
imminucis
quo pulveri a(Vociab!Cur jam liquefafto , deinde apud Paracelfum^ : qui tamen id tanquam ingciis
ar-
reliquo metallo fupernatante fcparato , in fundo canum ne p.uefiat , senigmatis etiam , morc impo»
in(i:ar mellea; coniiflencise liquamcn reperiunt; iroribus foIir6,invoIvit.
quod aqua abUitum , tandem pulciierrimum , & Novi & cgo Principem.cujusfama; confulto par-
fplendidiffimum purilTjmumque aiiruTi , omnium
, co, qiii commercio, cum uno ex iis ciniflonibus,qui
fuciignarorum admiratione pro admixti pulveris hujus farini' magifteria promiccunt, inito
; magnani
pondere reperiunt. ei, fi experimentum verum & rcalc co-
artis liix ,
Hifce addo hirtoriam , quam patTim ad artis ram fe fumcret

remunerationem pollicitus erat.
,
veritatem comprobandam plerique Alchymilt^ al- Hic aureos montes jaditans , mare in
aurum
legant,quam ex Arabum Alchymiftarum Schola tranfmutare geftiebat. Ad opus itaque fic progref-
deproHiptam Utopia quam in Galba-
, veriiis in , fus. Crucibulo imponitur certa
Mercurii duarum
nia Ui be .^.gypti qua ne veftigium quidem hu-
( in videlicet uiiciarum quantitas cui additur non
nifi ,
jus Urbis tum a prifcis , tum a modernis tempori- granum quoddam pulveru rubn adinftar prsecipi-
biis in Geographia .£gypti memoria apparet ) con- tati, quod elixir rubrum vocabat,
tranfmutativa vi,
tigilFe Vcnilfe aiunt hominem quendam
cenfeo. qua pollebar ,mirum in modum conimendatum
j
ad aurifabrum qutndam( hoc enim individui va- hifcc infupcr affundebat ccrcamquantitacc;!;
liqu.i-
gi termino Alchymiftar dum miros Artis efi-eSus ris aurei coloris
, quem
,
in phiala quadain vi:rea
deprxdicare volunc , cumprimisutuntur ) portan- tenebac ; dum eum
fupra Mercurium fundcret,
S*.
tem duos fcyphos argenteos quos fibi fundi ac , Principi dicebat Sciat veftra Cclfitudo, hunc e(lc
:
liquefieri jubebat; queis eliqnatis , alccr prcmens magnar artis ingreirum , quo pulvis cum Mercurio
fulvereyn quendam viridem , dum adhuc in cruci- perfede pcnetiatur Siquidcm fine hoc pulvis , &;
bulo flueret argento fuperinjecit ; & poft ingen-

, MercuriLis fibi invicem commifceri non pollcnt: &
rem tum fumum, tum ftrepitum excitacum paulo , deinde coopcrto crucibulo cum cerca quadam cc-
poft argentum in purirtimum aurum converfum rera rubra atque igne fiib crucibulo pofico , & folli-
perit. Aurifaber ad tantum fpedaculum attonitus, bus agitato igne ftatim cera mercurio m.ifta ia
,
&pulveris faciendi defiderio percitus hofpitem , fumum abiit & projeda deinde intra canalem ma-
ea, qua fieri poterat fubmilTTone rogabat uc arca- teria, aurum nobilirtimum, ftupente,
;
& attonito
num fibicam admirandum revelarec, quod haud Principe eduxit.
argre prxftitit. Ha:c Hiftoria narratur in Arabico Mirarus autem fum.fraudem non advertilTc Prin-
libro de SuHs &
Lmx, Conarejfn , fecrecumque fe- cipem, uti poftea ipfe expericntia do6tus advertit:
quenci proceflii d mz ex Arabico in Latinum con- Qiiid enim facilius eft , quam aurum in aquam re-
verfo , docet , uci fequitur. folvere, uti Spagyriftis notuni eft qui acpmfortibm
,
EXPERIMENTUM. & aurum , & argcntum in aquam refolvunt , auro,

quoad colorem fimilem & talis fuic aqna impo- ;
«yfccipe diUi piilveris ex auro confeUi mam par- ftoris cui ad fucum tegendum granum forfan ex
,
tem ex croco rnarti', <tre aditjio

, fde arnmoniaco e , & arena aut latere fumptum, cxrimonias ergo,ur ma-
,
fingnits itnampartem : dijfolvatur fal ammoniaciim, cj- gnum quidpiam prxftitifle crederetur , appofuit
probt tribus antediUis ingredientihus id commifce^, aqua vero aurea hifce fuperafPufa , & liqiiefada,
deinde commixta ponito tntra citcurbitain O" igne len- , mercurio exfpirante aurum id , quod fub aqu-i; for-
to vel ad folem , vel ad ignem cinerum digere in tan- mainfuderat , reddidit. Arque hxc funt Alchymi-
tum , donec omnia bene conteinperata , ^ incorporata ftarummiracula digna non catena aurca,qu3lcm
,
fint , ^ ciim materia

humido confumpto congelata fne- a Principe prarmii loco acccperat, fed quam carni-
ritjnde di^ltm pitlverem facies , cjUe/n refer^vahis ad fices fimilibus dare folent fune aureo. Tanta eft ,
tifum. Hoc pera.U.0 , accipe vas ventricofiirn cum collo hujufmodi nebulonum audacia, uc etiamfuis nugis,
firiUo , intra <juod ptimbum , & intra collum unam & frapdulentis artibus mentes Principum demen-
laminarn aurearn/ubtilem ,five fupra orificium aureum tare non erubcfcant.
denarium pones , tta ut foluti plumhi vaporern hauriat. Tales func , qui jaSitant ex Mercurio Lunam ,
Deinde nccipefupra diUam laminam verfando qt re- , fixam quam poftea rebus quibuldam ringunt qui
, ,
Verfando fupra diiitm ijaporem , hoe paBo lamina & multipliciexamini cupella: rcfifiunt . uri luntnon-
ita fragilis fiet , ut digitis in pulverem conteri pojfic. nuUx tindura: , qua; quantalibet fufionc repetira,
Atque hic eft pulvis argencum in aurum commu- vix tamen fcparari poflint , adeoque argentumad
tans. JEs uftum,quod arcanum ingredicur, ica prx- 18. carattas
graduanc , ob fpiricuum mineralium ,
parari debet t/£^ fimiit modo pidveriz.atum acjua
: , qui in aquis fortibus nidulantur , vehementiam ;
fimpUci vel muria toties lava donec prorfus ficcurn , adeo enim metallis pcrfettis fibi fympathicis ad-
fuerit , er ex hoe fic puherem. Ecce fecretum Ara- hirefcunr cam pertinaciter aggkuinantur, ut non
,
bum tibi paucis manifeftacum, Quod quidem ex- nifiingentibusignium tormentis repeticis vicibus
perimencum certum ell, fed tamen fimile illi, quod feparentur. Audivi nonnullos, qui certo certius ar-
per additionem conficiunt aurum enim in fac ; tem fe tenere ja6iitabant,& ftpius fefe experimen-
competenti quanticate fumptum , atque ex didis co artis vericacem comperiile ;quo minus tamen
fpeciebus , croci Martis , & seris ufti prjcparatum, votis fuis pociti fint , fuam vel inadvercentiam , vel
falc quoque ammoniaco rite expurgatum , ac tan- omirnonem alicujus circunftanrise , aut fimilis rei
dem fupra argentum fufum tindura fua , qux ,illud neceffarii prircndunt ; confulcius fane pro inad-
diQis fpeciebus copiofa inexilHt, non folum argen- vertcntia ignorantiam, pro omilTione falfam d.iin-
tum inaurumtingit,fedetiam molem,& augmen- natse artis promillionem fateri poterant , & dcbe-
tum non exiguum illi commixtum
confert uti ta- ; bant.
men illa longa Cupells, aut Cincricii tormenta fu- Qiiam vero periculofum fit fidem habere
ftinere nequeunt , quin tandem in id , quod erant, iis qui tanci momenci negotium cujufmodi -'^r-
Tom. I. I 2 r«r»
loo Bibliothecae Chemicae Curiofas
ter» Chryfopoeticam dicimus , inconfulta verita- derepente divites fadi , ne fifco a legibus &
conltituto portionem cedere cogerentur , hanc
te rei te.nerario aufu per Pfeudochymicos atten- ,
tare aggrediuutur. Addam hic hiitoriam meo artem profe^Ti dicuntur , qua exigua pulveris
temporc tranlaftam , ex qua , quid dc Arte ma« portione hydrargyro , cacterifque metallis adje-
gna fentire poffis patebit. Complura jam la-
,
da metalla in aurum convertcre fe polTc, ad auni
,
buncur luftra ^queis ingens fama rumorque orbem divitias aliunde acquificas hac aftucia obvclandas
pervafit Augullidimum Ferdinandnih III. Cafa-

,
oltentarint. Pleiium fane aleas exercitium, quod
renL. , jam tandem a tot fxculis attentatum , ne- multi aureis & pacibulis & laqueis luerunt uci , ;
que hucufque obtentum Magnx Artis Aurifer^ de Bragndino , Scoto fimilibufo,ue fupra adduttis
,
arcanum felici fuccellu adepuim efTe,per fapien- legitur. Quam autem facile fit , hac fraudulentia
tes artis tilios (veriusdicam Pfcudochymialtros) imperitis , & auri cupidis hominibus imponcre,
qui & ad conteflandam veritatem , complura va- quis non videt ; dum
concipere non pollunt, quo«
riis infigiiita hieroglyphicis fynibolis aurea nu- modo exigua niort pulveris portione intra exi-
mifmata Ccfari infciipta ad perennem repertx guum temporis fpatium metallicis corponbus fu-
artis memoriam publics luci plaufu incredibili , perinje6ta , ftatim aurum prodeat Unde ftupo- ;
verius non credibili, tradiderunt. Egofanetunc re & extafi invafi , dum de occulta fraudis indu-
temporis Chymia: lludio intentus de (parfo ru- itria ne quidcm fufpicari licct , folum quod fa- .
more flupefadus , mirabac ,illud arcanum quod ,

(9um eft mirantur, unde fama vulgaca , cum ;
paulo aute (i non prorfus aSauutTBi'

,
faltem ad- , a pcritioribus interrogantibus , ea proponuntur
modun difficile , perplexum & humano inge- dubia ,qu£e nonnullam impolturam olere poflunt
nio impervium efle demonftraram , jam primo ea ftatim non (ine indignatione rejiciunt , nil de
deteftum fuiiVe Crfarique communicatum Ve-
, : rationibus audire volunt , imo decies & centies ,
rum dubius & anceps ad veritatem rei propius illud contraponunt , Ego oculis meis vidi ; cgo
perdifcendam ab ipfo AupuftiiTimo Csefare , con inprafentia talium, & talium,tali modo tali ,
fidcnter , tanquam munificentirnmo ftudiorum orticinafadumobfervavi pulverem manibus meis ,
meorum Mecsenate veridicam rela'ionis actefta- propriisfic jubente artifice, injeci aurum pro- ;
tionem quirendam cenfui

,
datis itaque abf- ;
dudtum aurifabris examinandum dedimus . &
que mora litteris ad R. P. Gans pro tempore ,
omnibus examinibus adhibitis, illud probum,pu-
Csfari a Confcffionibus inftantibus precibus ab ,
rum , vulgari multo excellentius reperimus. Alii
eo contendens ut ab Imperatore mco nomine
,
vero de tam memorabili eventu certiores facH
quan humillime , &
quam fuppliciter , tranfadse idcncidem clamant Ego audivi ab iis , qui prae-
j
rei ventatem , per duas folummodo particulas fentes fucrunt manibufque tractaverunt & in
, ,
(«V.i vel noft-) exquirere ne dedignaretur didus : hunc ufque diem apud talem , & talem di&i pul-
Pater , poftulationis meas curiolitatem fine mo- veris portio ad pcrpetuam rei memoriam confer-
ra & tempore opportuno exhibuit Csfari ; queis vatur ,ut fi quid velint, haberent , quo vcritatem
ledis Cocfar profuse ridere coepit , & deinde Pa- experirentur , & jam ipfo faSo nonnulli cjus rei
tri paucis fe verbis P. Kirkeri poftulationi fatis- periculum cum delideraro evencu fecerunt ut pro- ;
fadurum dixit , hoc fequenti Verborum tenore.

,
inde de artis veritate dubitare nemo debeat : &
Verba funt Imperatoris Experimentum ^nod i>L. : qui de arte veri(!ima nullam fidem habent, e nume-
noJ}ra pmfentia de artis rna£n£ arcano fieri jujjirtiw, ro fapientum exterminentur.
curiofum qiiidem fnijje jfed tûod Imperatoriam Ma- Atque hoc pado mendacia mendaciis concatc-
jejlatem tocupleture pojjet miniine invenimu*; imo , ne
, nantur , qu^ non folum in publicam famam di(perf
tertiam ^ttidem expenfarum partem , (juibtts experi- guntur , fcd & libris fummo ReipublicjE damno,
mentuw fMum ftterat , recuperare non valuijfe hifce^ &aIiorum animos hac lucrofa novitace pellicien-
eonflare voluimus. dos , committuntur , vel jxiw -f J^TôiSoA»]? ultra id ,
Ecce dignam ab Augulto ore Casfaris attefta- quod podint augentur ut proinde ridiculam il-
, ;
tionem ex qua patet quam luculentidime di-

:
lam tinEluram auri m infinicum multiplicativam ,
fiam magns Artis Chry/opragmatiam^ , tantum originem fuam non aliunde , quim ex hifce traxiffe
abeft , veram finceram & legitimam fuifTe ut po-
, , cenfeam ; ifque folus nefcire poterit , qui experien-
tius vel ex hoc capite eam fophifticam , fpuriam, tia doftus quid natura po^Tit , quid non poffit , no-
& nuUius utilitatis , & emolumenti , imo valde vir, multiplicefque hujufmodi adfi-audes, & dolos
damnofam cenfere debeamus , qux hic apponcn- proclivium nebulonum induftrias perlpcftas ha-
da cenfui ut ftulta Chymicaftrorum promiffio ,
,
bet. Nemo itaque impofterum dicat Ego vidj ;
cundis approbatione Csfarea manifefta fiat. Sed ego audivi ego manibus aitis veritatem contre-
,
jam ad rem. ftavi cum idem iis quod agyrtis , circulatoribus

, ,
Atque hic eft impoftorum modus , quo fim- contingere folet,accidat qui dum ventrem fe per- ;
plices mortalium animos fafcinare folent. Exquo fodere , ferpentes , &

bufones devorare nummos ,
colligitur. Si quis ditioris fortunx impoftor ad plumbeos, cupreos,ferreofque annulos repentina

lOD. aut 200. aut etiam looo. libras auri in pul- tranfmutatione in auruni convcrtere fimulantjtan-
verem reduceret ( quod nonnulli ad nomen ex to circumfufam plebem ftupore replent , ut negare
hac arte fi<3itia immortale flbi comparandum minime polfe videantur , quod tanta evidencia de-
fecilFe leguntur ) illi haud dubie ubique locorum rnonftratum fuerat. Res Uibricse fenfus funt , ac
hujufmodi falfa artis miracula omnium ftupore, dici vix potefl , quam facile ii non dicam plebem
& admiratione exiguo temporis fpatio fine tot,
, imperiram &
doftos ac fapientes fafcinenc,
, fed
tantifue concoftionibus , fublimationibufque , ut id, quod non eft.ex corrupta tamen phantafia,id
multorumque menfuim fermentacionibus ,patrare vere e(fe fibi perluadeant prarfertim fi a pericis, ,
polTent Quod utinam non feciffent hi quos

: , ftudiofifque fraudum architedis fimilidolofa: artis
jam recenfuimus, cum citeris majorum gentium induftria demonftrentur. Sed hacc de primo punfto
Diis , in pr^cedemthus pa(Tim indigitatis. Rurfum dida fufficiant.
fuerunc nonnuUi , qui invenco ia agro chefauro Progrediamur itaque zdfecundum fupra propofi-
cum
Li&. I. Sed. II. Subfea. I. lor
tum aiirr conficiendi moduin. Alchymifta; vero , qui & ex oleo paulo ante pripar.nto affundc
illi
ad
fine fraude tranfmucandis in Solem , &
iii Lunam cminentiam digiti deinde hoc cucurbita: humili ,
meraliis incumbuni: fi (incere procedunt , , ««>•«»» impofitumabftrahetoties, donec olcum antimo*

quiddi, fed nonpiirutr, & obryzum fed mixtum, , ;
nio pcrfede uniatur & habcbis
pidvcrem , quera j
^ fophifticnm producunc. Appoaamus nonnulla rnbrtm leoncm vocîit. Accipe itaque

cx Mtrcu-
experimenca. rio hxam Lutiam in Lamellas
tenucs tunde Cx haf-
;
, .
'-"c/. Experimcntutn. Non agam hfc de Auro pet ce m tigillo ftcatificaveri*, ac in coemcnto per 24.
Lapidem conhciendo quod Philofophicum vo- ,
horas rehqucns , tunc habebis argentim in aurum :
canc iftiufrnodi enim verum abltra6:i inteileSus

: puriOimmum non tamen nifi colore exaltatum.
,
figmentum.ob rationes in pr^cedentibM poficas elfe 12. Experimentum. Aurum debilis

coloris exaU
dicimus V fcd de auri augmenco, quod per additio- tare. Accipe Mercurii fublimaci, & cinnabaaris
nem, cum parce, cxfurgic.
ve! part^-m ana Jotones , Antimonii unum lotonem ; Sc
2.
Hoc itaqiic pado, ope cinnabans , & hydrargy- bis tantum aceti , cui aruginis
tantiiium quan-
ri Solem & Lunam faciunt. Accipe optimi auri
,
tum duobus digitis capere potes commifceas;
,
partem prius per Mercurium crudum in calcem re- paulatim indancur olJi fcparatoria five retorts,
,
dudam hac alembico impofita fequentem paulo

; , & exibit Jiquordeinde accipe vifu piiicher ;
poft A^mrn fuperaffunde dcinde odona cohoba- , 'pCinnabarispartem, quam imbibas liquore:pau-
tione abftrahe hoc peracSo , aurum folutum ia
; 16 ante elicito, liquoremque denuo retortx^vi-:
alembicum afcendens phlegma fuum ablfrahit uf- tres commiffum a cinnabari abftrahc
; poftea
.que ad denfitarem qui quidem iufufus fpiritus ab ; alembico HermcEis ..figillo munito iuditum p^';
auro folvi nequit , nili per oleum ejus , quod fupra 12. dics in arena coagalari fiuas & hzbthh pulve. ,
priparacam Cinnabarim affundatur , ica uc parem. Quo perado accipisaurum pallidum , & im-
rum fupra emineat ; deinde coagulare finas bo- perfedicoloris, vel Lunae fiSci 8. lotones , five 4.
racis beneficio redudam, & habebis quxfi- mnm uncias fupra quas ex pulvere prjcparato 6. drach-
,
turn. mas fufioni cxpones , habebifque exaltatum ad

(iAijna. calcinato per Mercurium auro fuperaf- eum gradum quo major defiderari non poteft.
,
fmdenda fic prseparatur. Sume falis nitri i^ Jib. Quod idem fiet abfque puJvere hoc pado. Exten-
Arfenici j. lib- asris viridis 8. lotones , feu femi- fas in lamellas tenues argentum vel aurum pone , ,
uncias, ramcntorum ferri , feu chalybis unam lib. in oleo , feu iiquorem fupradidum antcquam coa-
totum complexum retort<E inditum diftilletur in guletur , & tenui caJori , ut fupra 24. horis expone»
aquam ex hac aqua affunde Mercurio fublimato
: ufque dum videas oJcum parum ebuJIitione com-
otto locones , abftrahe bis , & torum in aquam moveri , & habes quifitum.
folvetur Lunse fixandi opportunam. Sume iterum
ex vitriolo fublimatum fulphur & fiac ftratifica- SupereH jam
,
ut njideamus an Aiirum Chy-
tio ut Chymice loquamur
, fupra 4. lotones , vel ,
quod idem eit , femiuncias , Luni fixa: & 2. loto- micum fit licitum.
nes fulphuris , deinde fenfim evaporare permittas»
fulphure redificato junge quater tancum vicri Sa- C A P UT I.
turni & dum in fufione elt , ei calcinatam Lunam
,
infundas, bifque fuiminatum impone perio. dies, Vtrum Aurum Chymicum , quacumqui_j
in aquam jam prxparacam , & habebis argemum
tandem ratione faclum licite pro njero
fixum cum mediocri auro non puro quidem , fed
Sophiftico. •vcndi Pojft?
ic. Experimemujn. Mercurium fixare. Sume
1'- loconem sris viridis , five arrugiais ; unum lo- PRopono hoc loco Quarftionemj qUamrtiajorl
tonem mercurii crudi quod viridi jeri impafta- jure Jurifconfulti fibi vendicant ; ne tamefi
,
tum fublimetur in cucurbita rerrea vitriata tam quicquam omififle videamur , eam non omitcen-
dam duxi. ,\;' ^.Yv
diu donec ^s viride cum mercurio uniatur
,
& ,
Hanc Quiftionem de auro Chymico antequatft
habebis fixum. Rurfum accipe totum comple-
xum quod in marmore prius minutiffimc tritum
,
ordiamur Notandum primo , quadruplicem ar-
:
impones retortse per ignem fortem diftillandum, tem hoc loco confiderari poITe. Prima eft Ars Ade-
tallurgtca, qu£ ex minera auri , & argcnti fingu-
& quod nondum fixum eft, ab .-ere viridi recedit
hocaccipe , & reduc per fequencem ^«orew in pu- purum ab inspuro , heterogenea ab
lari artificio
ram Venerem quod fequenci plumbo in tigillum

,
homogeneis, feparat reliquum ignis ope in pu- :
pofitum abftrahatur & manebunt ex una drachma ,

rumaurum ,& argentum decoquit , dequo artifi-
Mercurii cres drachmaeargenti auro gravidi. cio in MecaJIurgia , feu arte metaliica ampliHime
Fluor ita fic. Sume urinam , quam in lapidem aftum eft : & uti hscc ars tantopere humano gcneri
concoques,& fpiricum avolare permictes necefiaria elt ut fine ea ob fummum metallorum
, ex qua ,
una cum tartaro accipies ufum nulia Imperiorum, Regnorum,& humana:

ter tantum , & operabe-
ris uti paulo ante didum fuic.
negotiationis adminiftratio confiftere portit , ita
quoque tantum abeft , ut a legibus illicita cenfea-
II. Experitnentum. Ex Mercurio vulgi Lunam tur, ut potius eam omni Jaude dignam veluti huma-
faftam in aurum convertere. Primo fiat aqua re-
ni commercii itabilimentum, cenfeant Jurifcon-
gia ex vitriolo , fale nitro , ana una lib. deinde -'
fulti.
jcris viridis , & falis armoniaci ana 4. lotones;
Altera Chryfipoeia dicitur, qua Alchymiftse per
ramentorum ferri i lib. qux omnia commixta
tranfmutationem veram , & realem unius metalJi
&minutimcontrica igne forti refolve in aquam : in aliud, non folum in aurum naturale ,fed& eo
& hanc aquam alembico impofitam calore bal- excellentius fe convertere poffe gloriantur : Quod
•nei leniter abftrahe ufque in olei confiftentiam; fi verum eflet, certe iJIud aurum
deinde ex antimonio crudo quantum volueris,
vendere, & diftra-
herc fine uIJo fcrupulo poflent.
Tom. I.
I
3 Tertia,
T02 Blbliothecae Chemicse Curiofas
nonnolU to faUo mandaverint, vel ad hoc fcienter' dum iAfierett
Tertia tArt Spa^yrica dicicur qua
;
aut fcienter vei auro,vel
fucientibns ininiflravcrint i
Cbvmici aurum verum & naturak
variis metallis. ,
arfenico mar- aroente uft fuerint vendendo, vetdando infoltttktn , ve-

im'arqenco cupro, feao pUimbo, ,
, .
ponaeru anrurt
fingulari arce rum tanit 'Vei argenttim panA norntne
chafuis ^limilibufqiie commistum ,
,
riparumque per tr inferre coganturin publicurn pattpertbus erogandhtnjf

feparaiiE , ex atenis fluminum
quanii Alchy/nitnm exiflat circa tjuod eos alicjuo prdm
qHentiaignis tormeata fccetnunt, & in lamcll ,
naturale au & diclornm inodortnrt legitirne confliterit deiiûij]e,faiten*

fandunc tale purunfiinempc,
; acque ,
tibus nihtlomtnHs aurum , vel argenturn AkhyrnitHm t,
Alchymift* autipfoiUtfr^rniintHr,fcicnterHuml;t^^,perfetMin-
'^'ÔuartoêftÎurificUtm illud , quo
Partem cum
cmn parte
parte uti vocant, fm^^^ nota. re^ferfs. Quodfe ad fr^mam poenam pecu^
perrrHHirmnem
addirionem ,. five parttm ,
niifriarn e.xfolvendam deltnquentinm ipjoritm fncultate&

aurarnaugmentare eique debicam tmauram
dare .
duplicis generis eft , una dieicuf non Jufficiant , peterit difcreiirnoderatio judifis pcenata
norunc acquc ;
qua varis' tunc hanc in aliam , pnta carcerts , <nel alin?n , \uxiei ûa^
Collybifltcaalccra Sophiftica : de
,
iHatem negotii , perfonarum differentiam , aitoJtjH^

aeicacionesinter jurifconfultos-
attendendo circntnftantiM comrnutar^, lllos
Nos iinîilarum propolitarum partuim dubia
verh^
tum Canonicos tunc ^«i tn tant,i ignoranttam tnfeltcttatis prontpennt ut

tjer Canones, tum Civiles,
,
nedum nurmios <vendant Jed naturaiiii juris pr<icepta

expediemus ubi prius de Extravagante edita a
,
,
fontemnarit artis excedant metas , legumqtie i/io-'

Joanne XXH. Pont.Max. nonnulla prsmiferimus.
,
fcienter videlicet
Joannes XXII. Gallus , patria Cadmxenlis ex
lent interdiiki , adttlteri>iam e:d
Provincia Aquicanias anno 1316. ad Pontificacum

attro (^ argento Alchymico cndendo , vel fundendoj
,
ConlHtutiOrfies Clememis V. prar- cudi , feufundi faciendo monetam , hac animadverftone

eveftos , pra:"cef
deceiroris ,mulcasqiioque ipfc publicavic quas & ,

percelli jtibemus , ut ipforumhona deferantur carceri»
ZKtravaimtes vocac, in quas ZenfiUnns de CaJJanc^s ipftfue perpetuo ftnt infarnes.-EtJi C/ericifuerini delin-
Extra- quenies, ipftultra pr<ediclai panas priventur heneficiis
ub.eres Commentarios edidic.. Inter alias
Vaeances una quoquc habeturqux intitulatur d(L.> habiiis, &
prorfus reddantur inhahiles ad hahenda.
condemnac omnes illos,qui
,
"~- eft
Hjec -^'^ .„.,a;...,:^ 3..„„., n
confticucio foannts XXII. P.M. j_ _
dequa wa, w
Cnmh:ef4fi: Inqua
operam- dant Artem miris mira fparguncur. Alchymifta fingunt , Pontificern
a«ro conficiendo :
ttjodis exagicat. Sed uc miilca paucis ampleftar ,

Alchymis ftudiofifTimum cum ad Arcis ma^ns
dictam Exrr.ivaga!ite!n-, , ia qua opiis pcrtingcre non poflet , ex defperacione hanc
fubjungani" hic
quicquid nos hncufque de Alchymix faliicaccaddu- tam rigidam confi;icucionem condiditie. Cerre-
ximus,Apoftoiicaauthoricate conttrmatum repe^ Platina in ejus vita poit morccm ingencem auri co-
ries.
piamapudeum invenramreferc, quodfi verumeft,
ifiiufmodicamen auri theraurum minime Chymicae
EX T R A V A G A N S artis beneficiocomparatum fuifle credendum eft
quod camen Alchymilia' pcr fas,& ncfas convince-
De Cfirnine falfi.
re volunc.Ponciticemque hanc conll:icucionem ea
MAX. de caufa ne quifquam pra.'ter eum ad arcis arca-

TOANNES XXII. ...PONT.
num
,
pertingcrecex invidia condidilfe.

Pr.efatio in ExtraVagantemj. Quidquid fic ego de Vicario Chrifli talia fu-
,
fpicari nolim Unde fi Pldiin<t credendum eft,

:
iAlchymU hic prohibencur & puniuntiir Au- , ego hunc auri Thcfaurum, uci paulo ante diximus,
tum facientes & fieriprocurantes .quoniam tan-
, Artis magni beneticio miniuie comparacum fuif-
tum de vcro auro , & argento debenc inferre in fe, puco CLim vrl ipfemec eam in lua Extrava-
;
pLiblicum , uc pauperibus erogetur ,quancum de gante ap.erris verbis damnet Sed cx variis colle^ :
iPalfo , &
adiiltenno pofuerunc. Ecfi eorum fa- dtaneis, five reditibus, f^ve cx auro propria in-
Culcaces non fuificianc , pocna per judicis difcre- duftria, aut etiam dono , in pcculium acquitito ,
tionem in aliam commucabicur , & infames fiunt. thefaurum fupradiSum eXcrevilFe veriiimilius efle
Ec fifiacClerici , bencficiis habicis privancnr,& judico i ctim Pontilicibus media nunquam ad fimi-
ad habcnda inhabiles efficiuncur. Vide Extrava- lia procuranda detinr.
gantem ejtitdem foann. qux incipic Prodiens,Sc : Incidi non icaprideni in Librum Gallica Lin-
ell fub eod,tit. coUocaca. gna confcriprum cni Titulus cfl L' A R T
, ;
EXTRAVAG ANTIS TENOR. TRANSMUTATOIRE DU PAPE JEAN

XXII. DE CE NOM. modo, In quo .-igicurde
Spondcnt quxi non exhibent diviii.is paiiperes Al- & aurum ve-
ratione ,qua m.igna- artis beneficio ,
thymifl^ jpanter , cjui fe faptentes e.MifitmanL,, info'- rum&naturaledi(5tusPontifcx infuo lâlacio Ave-
fi/eam inciduni, quam fecerunt^ • Nam
haitd diihie htt- nioncnfi fieri curaveric. Sic autem incipit Or :
JM artis AlchymicE alterutrtim fe profeflures ludiji- ccmmence le livre d'Alchyr/iie cjue le Pape Jcari fit
cant , cum fus. ignoranti& confcii , eos qiiifupra ipfos ouvrer er^ Avignon- , duûci ouvraê il en c.Voit 20O.
ahqiiid hiijufmod* dixerint admirantur ^nibiu citm , ; roolez.d'un chacun pefant un c/uintal. Deindetotius
veritiU tjit<ijitii non JnppetaL, diem cernnnt factiltates , , Magifterii proceniim fuse defcribit. Eqo tanecum
jexhaununt , iidem!^:te vcrliis di/flmtilant fa/fitatenu, , modum eo operandi pcnitius examinallem,
in
j4t tandem quod non efHnrirnm natura , ejfe verum nil (ane in eo fingulare quod aut vecerum Al- ,
aurum ,vel argentum Sofhi/itca tranfmutatione con- chymiftarum ingenium auc primorum in Arce Ma- ,
f.ngant : eoque intcrdum eortim tewerit.u damnata cr gilrrorum prscepCa fiylumque fuperec , prxcec ,
damnanda progreditur , ut fdts rnetallis cudant pi:- vulgares quafdam recepcas,{k aliunde defcripcas,
hlic£ moneta CharaBcrcs fidis oeulis , (3- non aitas me reperiffe ingenuc faceor. Unde & confequen-
^lchymitum fornacii ignem vttlgum ianorantcm elu~ rer hunc nonnili fuppolicicium parcum etre.non fine
dant. H&c itaque perpetitisVolentes exulare te/npo- manifeftis argumcncis conjedurans quem ex AU. ,
rihus, hac edinalicenftitutionefancimtu,ut quicnnque nonnemo cum adarcisveri-

chymicis defperatis ,
hhjufmodimaimvel &rgmt\im fe(erint,veiferifecH- tatem coafirmandam , tum ad nonnullam cxifti-

, mationem
Lili. Se6t. L II Subfed, h lOj
mationeifl ei fiib nomiue & au(ftoritate Pontifi-
,
cisconciliandum > in lucem publicam procruferiti PROcEssus ir.

Sednc cuiquam injuriam faccre videar, id cs ipfo
proceflli antepcritorum oculos exhibico me evi- Ponrfaire SoUil bon c-rfin id cfl , it/iHrHm optimmi
^ -^ --"«'l-
îirum eonfido. ^ puy„^
,
efficer(^.
PROCESSUS Accipe ss uftum , fulphur vitrioli , cx uno-

quoque 2. libras. Q.uorum unumquodque (epa-
t^lchymictu loanni xz. Fentifci perperam adfcriptus, ratim minutim fupra marmor teras & deiiide
, ,
QHCrnex Gallica hnguain Latinamkme tranfa- probe commixta Alembico committe Juto (a-
tum , de verbo ad verbumfic interpretor, pientis, ne quidpiam fpirituum exhalet probd
,
mumtojquod intra cineres furnelli pofitum ca-

Accipe acerum fortidimnm 4. lib» calcis albce lore tenui niateriam diflilics ,3quamque
,
edudtam
finas ftare hoc pacto per 4. dics quinto vcro die, ; inampulia vitrea referves.Poftea accipe duas drach-
initte materiam in alembicum vitreum, eamque mas auri puri & 4. drachmas argenti vivi quse fi-
,
^
difti[Ia dilHIlatam bene referva. Hoc fado, acci-
, mui aufiticum more amalgamcs. Hoc perafto
pe falem & urinam cum Indico Alexandrino lib.
, amalgarnatum cum aqua fupra in ampulla vitrea
I. falis ammoniaci hb. 6. femilibram falis com- refervata, quam optimeper triduum fequens fu-
tnunis prsparati & Di-
aceti pariter fimilibram : bigas, five pidorum more teras^hoc etiam pe-
ftarum rerum
libras,prius accto calefaftas
5. dida ratione fubadam igni levi
radlo, materiam,
di(tilla,& poftca mittes falja^, qus ubi fufa fiic- commillam per 12. horas concoque; hoc exadlo»
rint , ea fimul mittes in Alembicum dilfillanda denuo cum diftaaqua tere & probe quod moli- ,
ubi diftillatum fuerit fi in ftindo quid remanferit , tum eft recoque, idem femper repetendo 18. vici-
,
miftum , & ibrdibus nccdum exutum diftillatio- , bus, donec cotorem vermiliiobfervaveris; deindc
pem repctes , aqua , quae cgrcdicur , denuo fupe- accipe hujus materix pondus: explora & projice ,
faffusa & hoc toties repetes donec tota aqua

; , unum pondus fupra 18. plumbi habebis aurum , &
ex materia fuerit egrefla; quo perado, in fundo purum per omnia examina prob^tirtimum Phim- :
vafis malfam reperies congelatam inftar glaciei auc bum vero , fupra quod projici debet medicina, lon-
cryftalli qiiam diligenter ferva feorfim. Iterum ac-
, go labore prxparatur , hoc modo.
cipe fulphur vivum lixivio forti maceratum , quod «Aceipe plumbi lamellai tenites, tjtm fale irt pttlve'
fublimabis jungendo 43. Mercurii fublimati. 45. un- rem minutim contrito intra voi terreum flratificabii
,
cias calcis, qux omnia ponan-
&Lun2E 4. uncias; ftratum fupra ftratum continuando tamdiu donec totum
tur inaquajuxtaprarceptum inferius ponendum. vas plenttm ftt , demde ^Hnûrai Vafis arUe claud^^
Difiblutas icaque didas res in Alembicum pone remaneme tamen fupraforamine adfumum eiicicndum
& poftquam forti igne diftillaris in fundo mafla , apto :
deinde hoc vm igni congruoper 6. horas conmit"
remancbit, quam extraaam fupra laminam vitream tes 0- pojlmodum aperto vafe lamella^ phmbi
, ccrro-
incella, aut altero quopiam loco humido repo-
nes, donec in liquorem refoluta fuerit.quem iterum
foi, candidtjfimoi reperies, ejUM lixtvioforti
, ^ calido
tmpones , g^ fal dcfcendet iina cttm lixivio , la^ninis
ferva. Deinde accipe malfam fupra nominatam pri- pnris , cr candidis pariter infttndo rem^nentibus , tjuoi
ma operatione extradam camque laminx vitreas , deinde exemptas Jupra affufa teres ufûe dum atjUanL.
loco humido uci prius exponc ad dilVoIutionem;
, , claram comperics : hoc peraUo repeie tritionem cum^
qua perafta hafce duas aquas prima & fecunda
, , ptjlvere remanentis acjux , addita ac]ua aluminis,&
operatione produdas fimul comroifce & inunam commmis ,
roairam congelari finas,qua congelata habebis me-
, falis Qr tartari,flccetttrûe ad ignem^ ,
hoc toties facies , donec tota materia candidijfinia
^
dicinam perfeftam ; ex qua exiguam partem fupra compareat. , hoc paclo toium in olla fufoni committasi
i8. {1 fufioni commile-
Mercurii partesprojedam ,
& habehis plumbum , quod in aurum converti debet,
ris , tempus in Lunam opii-
totuni incra exiguum praparatB»i-'.
mam, omni examine adhibito probam, converfam Atque hic eft proceftus , qui quantus eft partira ,
obtincbis. ex Clavicula Lul/i extraiSus eft ut proinde vel ex ,
Atque hic eft primns proceffus , in quo , vel fum- hoc ipfo fuppofititius partus innotefcat , cum Lul-
ma fcripcoris negligentia patet ; ponit is 45. cal- Im multo poft Joannem 22. Pontificem mundo
cis argentezE uncias una cum totidem unciis Mer-, claruerit neque verifimile eft Ltdlum hunc pro-
: ,
curii fublimati in quo manifeftus error eft cum

, :
ceflum a loanne mutualTe. Judicet jam LeUor ,
22.
enim argentum in calcem redad:um,in priftinam quid de hoc defperati operis proeefiu fperan-»
natnram reducitur necellario argentum calcina- :
dum fit.
tum pluris conftuic, quam lucrum ex tranfmutatio- Plurimosaliosfuppofititius ille Audot adducic
ne Mercurii non importet quemidmodum imi- ; proceiTus de tranfmutatione hydrargyri in argen-
cuique patet ex proportione 4;. unci.irum argenti tum , & aurum verum cum iilos ex aliis defcri-
:
ad 18. partes Mercurii , quas in argencum tranf- pferit ,& ejufdem prorfus farin^ fint qui apud Ri- ,
mutari procelVus dicic; quare nos errorem corre- plaum-> , Birellum^ , Lfaacum-, , Lullum-. , /irnoldum^,
ximns addendo 4. Luni calcinacae parces. Qiiic-
,
caEterofquereperiuntur, iniis defcribendis majo-
quid aucem hic author dicac cerce ex hoc procef- rem temporis, quam Sophifticorum hujufmodi fe-
fu nihil aliud fperandum elt , nifi malfa quxdam cretorum rationem habendam cenfui. Nihil porro
argencea ex congelacione Mercurii , & calce con- reftat qudm ut Aphorifmos inridicos de Chymico au-
,
flata: proinde proceflûs hic , totus quantus fophi- to a diverfis Jurifconfuitis pofitos hic apponamusi.
flicus cft ,& indignus cujus quis inutili & irrito ,
labore experimenrum fumat. Sed jamejufdcmau-

«ftoris de auro purifTimo conficicndo procelfum exa^
tninemus. Sic icaque aic.

Tom. I, 4 CAPUT
, ,,
Bibliothecae Chemicae Curiofe

104 rum & argentum habet quoque quafdam
, virtuteSi
non infunt aliis metallis, neque in au:o &
C APUT 11.
qiKt
argentoper Alchymiam Sophiflico, veluticontra
melancholiam , aliafque animi ^gritudines a pcri-
Dscifiones Juridico -Canonicx. tis medicis obf^rvatas. Et fubfcribit hii"cc Frae.
Bartol. de Sanila concordia infumma , Verbo Ewpti.
VeAuro Chymico falfo , O- wro. §. j^.fab. de Monte de empt. e^ vend p 8.
4. Quiricur. An aurum quod quis diabolo Ma- ,
Arslicita? Refp.
X f^ Uxriciir.an Alchymia
genu-num, &i
fit
giftro , vel arte magica didicsc , vendere poffit ?
lllla licica cfl , quae verum ,
i l<.eip. quodqucmadmodum non cft Iicicum,aliquid
Oldradns Cenfa.?^-
naturaL^Turumproducit. I:a a Diabolo difcerc, ita quoque tale aurum,mala ar-
de crtmine fulh ad-
Cr loann^s ^ndradns
in tiinh ,
te acquilitum , vertdere non licet , ciim fen per
aurum Sophilbcum pro-
duione udfpccHhm. Si vero fufpicio alicujus deceptionis a Satana , veritatis
ducit, illicitaea; itapkriqne&
Juns tum Cm- ofore (ancloe , fubelle polTit. Et hoc pafto prohibi-
lis tum Canouici
Doftores Ita Joanncs de Plat. tam efle & artem , & aurum ex ea produftum , uti
prst. loames de CLvafw
tnjHmma,
tn L. I. c. de arg. habetur Q. deanro fub.perfe 10.
vcrbo Alchymia,
CAPVT ULTIMUM
,
Qiixritur. An verum & rcale aunim ab Al-

i.
chymiltispertranfmutationem confici pofiit;_Relp.
ae quo r
quod non. Ita ^vrenna apud îlhertim , E
,quia talc aurum Alchyml-
in prscedcntibus fufc
(peciem h.bet , verum
'ANAKE*AAAIOTlK'ON.
fium non niU externam auri
tamen aurunnnn ell , ita D. Thom. 2. 1. q. p. 7« quo hrevHer quidnam proprie decan-
y«.c/i«nf reg. m nfibmfen-
art. i.Card. iAle.v. inc. i.
tciuffimus apud •veteres Alchymifas Lapis
'sitamertveratranfmutatione id etficefet cjuif-
nulhdu- Philorophorumêr//, (s^ quidtandemprif-
piam.tum vcrum quoque aurum tuturum ,
vcrba D. Thom^ ci Philofophi eorumoHe moderni SeBatores
bium eOc debet. Scd audia;r.us
:
,
Alchymicuivinon folumappro-
quem multi aurum pcr eum mteUexerint , aperitur.
vcritatemartis tanci vi-
balle, fcd & etfeciffe , ad
pcrperam dicunt; fed
ri teitimoaio ftabiliendam
conhican poHunt.
Vldimus haSenus admiranda Naturs opera
quivel exipfisejusverbisfacilc qux tum in metallurgia tum in auri confi- ,
non tamen
lAlchymiainquit cjnamvis fit,
d.ffiAlt^ ,
,
cicndimodo, & racioneoccurrnnt ^Difcuffaquo-
ûod
efi imvojfbllts ,
& nos dtcimas , fahem angelts
qu*; oniniaea qux dc admirandis Laptdis Thiiofo-
,
aind^monibus notam foh noritnt occuh.ts vattira.

, cjui
phici myfteriis priicitradiderunt 5 mulcis quoc]ue,
fcnntas , \uxt/t tju^.- perfccie operaripopfn. Si itaque & magni ponderis rarionibus o(tendimus,nemineni
aurum, quod tit per AlchymiPaiS non eil verum, hucufque tliille qui per tranfmutationem veram ,
,
vendicionem pro
&
tale quale tit a nacura, ejus & rcdlcm Mercurium , aut citera metalla imper-
aurcm verum
vero fraudulentam & injtiftameir: ;li fetta in verum , & nacurale aiirum tradnxerit ; Sed
utieftillud, quod
eft, pro veroauro vcndi poteft: ( omnem illani Alchymiltarum operationem fnille
ex variis metallis quibus commixcum
eft , extra-
, faham , & Sophiiticam , quin & aurum argcntumvc
dicit fent.
hitur ; dc auro vero Alchymico , z
iic
.•
indc produdum, aliudnonfuii/'e,quam aurum cx-
ars virtnte natura-
dilt. 7.q. 3. ar. i. potefl quidem teris adjnndis rcbus aut commixtum aut fuco in- ,
inducerz^
lium agentium ahqu.ts forrms fahflanti^les troduitum ur proinde ex didis recte , & jure me-
,
quas nullo
in materiam ; funt tamen qnxdam form£ , rito inferrc qucamus:
modo ars potefi efficere, tjuodproprtaatlfva, p'^fi- & Omne aitynm, argentnr/,Vt^,qiiod hucufquc a di-
Va principii e.irum non potefl invenire adhibcrz^, , & verlis iy^lchymijtis contldum traditur, vel callidi-
fed beneahfttdfimile i!hs efficere^ ,fcitti ,^Lhyni- tate quadam &
dolofa impoltorii artis aftutia
,
factunt ahcjuidfiinile auro,qii.mitm

ad a:cidentia
jit. vel arte magica cx padto cum Satana fado.vel de-
exteriora , fed tamen nonfuciif-^t verim aitrum , qitia
nique ex minerali auro i:i pnlverem redudto con-
per cahrcm ignu , cjho
forrn.tfihflantiahs aurt non efl fLCtnm fuiflc qiiod tanitn , ti cupelltE , & cinericii,
;
deier-
munttiY Alchymifii ,fedpercaloremfohsin loco auc ctementi trucinx commifervs, non fubfi(tar,fed
minaio , ubi vi-êt virtits minerahs. Ex quibus vcrbis
ineaexquibus coalucrat refolvatur quod tum ,
;
liiculenter pacet, DivnmThomamXon^g' aliuddc AI- primum mihi innotuit cum non ira pridem cum ,
chymia feniiHe ,
quam quod iis ipfi affingunt per periiinimis auri Rparatnribus hic Roma: ea de re
fuppoiititios partus. iongo ratiocinio dilcurriflem.iûi fanfte affirmarunt,
:;. Qiiiritur. Anaurum Alchymicum vendere.& fe adiv^riis Alchymiftis diverlbs tum auri argcn-
folvere liceat pro vero , naturali , & an perhoc & rjque partus examini oblatos accepiHe ; & non-
Yenditio aut folutio reddatur julta ? Refp. fi
aurum
nuilos quidem cupella: ad feptem depurationum ,
alchymicumanaturaliinnuUo di{Y-rat,id vendi

repeciciones ob pertinacirtimam fpurix loifcella:
& (olvipo(Te:fecus,minime licere.lta D-Thojn.Si adhifionem reilitiHe, tandem verum aurum prajfti-
tAlbtrius fupraaddudi A-iirr,ude Ifeniia,Dal- ,
tiile, non intenta ab Alchymiftis tranfmutatione
dus Card. Ahx. in di;L c. 1 (Jjt.z ftnt regaha. Qui
& contiacum, fed uci poftea ex conteffiene corum per-
enim per alba albificanr , & p.-r citrina cimnanc ccpit, ex marchafita auro pritgnante , metaliurgica
pro-
m.inente fpecie metalli prioris in maceria , hi arte decodo cum
mar- lucro ~ auri ex una libra
culdubio dcceptores funt & hocmodofere om- ;
,
chafic^ extradum. Et quamvis innumera hujufmo-

in parcc proccdunt , & ipfo
yllher-
nes in coto, vel
deceptiotiibus. Et puniun- di artis miracula ipfis exhibita fuerint nil tamen ,
to tefte , mulcis fubltant

Andr. a quo tempore artem fpagyricarn profelTi fucrant,
tur talcs , juxca conttitutas leges, ita loannes
fecomperille aicbant quod non fucum fiiperet, auc
%a add. ffec. tititla de Crimine f.-ilfi.
pratet intereffe in^nit , majoris valoris au-

Nam quod ex faUis mifccUis fophiftica compofitionc non
eoaluilTct,
,
,
Lib. I. Se£t. II. Subfe6l. I. loy

coaluiflet. Quod &
Albertus lib. j. de mctallicis auri pretio haud imparia detexit,
conhrmac ; ûrnm enim Chymiea arte ad/e deve- Cum itaque nulla auri tantopere a cuiidis de-
nijje , -iit, tjtiod ubifex ant feptem iguesfujlmutjjet, , fidcrati per Aichymiam conficiendi fpes fit, mc-
,
taridei/t conftnntum infasces re/olutum fuerit. DHmita- rico quifpiam miht objicere : iiiio me temeritatis
qit: Alchymtjiic dictifit auritmfc facere ex M.erciirio,
, argucrepoifcCjdumeamartemprilumptupfiuscon-
cit.terif<]ue metallis , ijnod cupelU ûovis modo rejliiat, fiitare allaboro, quam veneranda anriquicas can-
tie credas eis , cnm longioribm igriu tormentts tandem quam verinfiiriam^cerciffiinamque femper fuppofuit,
heterogenets partibusfeparatis, auri fuper/t, quantum quamque toc rantifque Philofophorum fcripcis
,
impofiiifti. Non opiis hifce tuiffet, toc repeticis exa- comprobacam vidcmus : quos quidem omnes im-
minibus veritacem reperiri , ciim id magna pkimbi pofturx arguere,non fapiencis, fed imprudentis ca-
copia cupellx commilFa facilc vel unico exami- iumniatoris , vexacionem elle plerique mihi oppo-
ne fine errore , arte paucis nota , comperire ponere polTent. Qiure ne injuriam iis facere videar,
tuinenr. ac meipfum a cavillationis dica exiinam Quid ve- :
Concludo itaque quicquid quondam Arabes, ;

teres Philofophi per Laptdem Philofophorit?» quid ,
quicquid Lnllus, Amnldus Rupectjfa quicquid Ifaa- , : per Artern magnam inteliexerint ,ea, quafieripo-
cus, Ba/liiis,Ripleui, Sendivogtui, '/'aracelfm, ejufque teft perfpicuitace &
claricate tandem aperiam.
fequacesde auro afc confeclo rradiderunt, non ve- Merctirius TrifmegiHus totius recondits dodri-
rum , &c nacurale, fed Sophifticum fuiffe, iis arti- nx audlor cum Abdita qusvis in Naturs majcfta-
,
bus quas recenfuimus conBatum. Unde quicquid , te elucefcencia fumma ingcnii lubcilicate pene-
innumeris hucufquede Arte magna Zi^/?»ûevulga- trafTet :ne tancain mundanis recefTibus facramenca
tis libris editum fuit, id nil aliud , quam quod di- cuivis obvia iierent , ingeniofam illam hicrogiy-
ximus continere, adeo certumeft, quam certum phicorum archiceduram adortus eft qua fingula
efl: mortuum naturaliter revivifcere non polfe
, ; magni momcuci myfteriafub Symbolis quibufdam
quod tameti de fuo lapide mortui corporis refuf- ad pantamorphr Nacura» fimilicudinem excogica-
cicacore paffim jadant. Unde fiuftralaborant, qui tis , ita recondidit , ut tameii iis , quos dignos ju-
ex Th?acro Chymico Turba Philofophorum ex , , dicaret, & fibi ingcnii perfpicacitace fimilibus h:iud
opcribus Ifaaci Hollandi, Comitis de frcves Bafilii , impervia relinquerentur. Unde eledis in huncfi-
Valentini-, Trevifani f!ernaudi Boni,foannis'Pe- , , nem Sacerdocibus & Philofophis quibus unica
, ,
triFabri, Libavii, //)/.'«, Rhsnani, Portie, , Wec- ad Regni folium fpes erat, mcntis fuae arcana per
k£ri , Alexiivel ex innumerorum Manufcriprorum
, difia fymbola exprella , ne una fecum tanta inven-
codicibus eorumque receptis ad tranfmutatorije
, tarum rcrum emolumenta incerirent , communi-
artis arcanum pertingere fe pofle fibi iroaginan- cavit ,faxifque contraomnem temporum injuriam
tur. incidi curavic. Quoniam vero tantarum rerum fci-
Qiiod adeo certum eft , ut vel ipfi primi artis entia paucis"verbis exprimi nonpoterac, lymbo-
Magiftri id fateri coadi fint ;
quos Pcjrace(fw Al- la qusedam idealia , qu^ analogiam qiiandam multa
chymiftarum Monarcha /ib. detrarifrntttatione metal compledentem tenerent cujulmodi Hieroglyphica
/«V(J,&in libro intitulato Aurora Pbilofophoruntj, funt,fubtili fane indagine excogicavit , quibus
citat. Verum ciim ejus circa Alchymiftarum vanos omnia ea qui ,
fine mulcis difcurfibus defcribi non
labores fufiiTimum difcurfum fupra Seci. i. cap. 6, pocerant , S>: folo , & myftico unius fymboli con-
verbotenusallegaverimus,e6 Letlorem rcmittimus. ceptu , patefierint , de quibus vide noftrum Oedi'
Qpo cametfi omnium hucufque Alchymiftarum co- pitm^.
natus tanto rigore reprobec ipfe camen in eo , , Cum itaque omnia in omnibus fub ccrta quadam
quodinaliis carpit, peccafre reprehenditur: dum analogia latere confpiceret , imo luperiorain in-
in cribus nempe Arfenico , Vitriolo, Antimonio,
, fcrioribus, hxc in fupcrioribus , mcdiifque mira ,
totius Magifterii arcanum confiftere dicit , uci in quadam ratione contineri intueretur , quadrupli-
fracedentihus docuimus. cem Mundum diftinxit: Archctypum ,Gcnialem,
Qiiicquid igitur hucufque aut fcriptum de -.^r- Sidcreum, & Elementarem , uti fupra in Oedipo
ie tJ^Lag'ia, aut in ea traditum fuit id totum , dc Alchymia Hieroglyphica <iy£gyp:iorurn & inObe-
uti diximus, vel Metallurgica vel Sophiftica arte , lifo PamphiUo ample dcmonftratum fuit in quibus ;
priftitum fuit adeo ut nullum inde aliudemolu-

, ordines rcrum,& entium gradus eo ingenio pofuit,
mentum refultare queat , quam quod vera Chywia ut nullum infernum Mundi ens cxifteret, quod non
nunquam laudanda docet. Primo enim aurum,
fatis fuum , tum in Sidereo tum Geniali Mundo,fecun-
,
argentumque ex minerismetallicis extrahendi,ex- dum intcntam analogiam ens haberet, conlonum ,
coquendi, depurandfque modum tradit. Secundo & proportionatum qus quidcm in Archetypo :
ex varia auri, argcntique reliquis metallis , minc- Mundi , idcali quadam analogia fecundum no- ,
ralibufque commixti nonnulla tindura cuin adjun- flrum concipicndi modum difparata revera tamen ,
da mole reperire monftrat; quod licet auro ,ar- fub unius fimplicis elTentisdivine ratione confide-
gentoque ipfis commixto fcmper impcrfefiius fit ranrur. Acque hinc catenae illsE, vocant .^gy- «iW
ad Ecclefiafticam tamen fupeHedtilem , menfales pcii,dequibusin citato Oedipoî^m egimus, ori-
apparatus, cxteraque utenfilia licite fervire po- ginem invencrunt. Habet fuperior mundusluum.
teft. Tertie magno Regum, & Principiim emolu Solem , Lunam csterofque Planetas quibus e
, ,
mento modum docet, auro , & argentocoUigan fuperiori Mundo Litelligentiarum totidcm Prs-
di cuprum, flannum, fimiliaque metalla ,
quam fides Genii confignantur habet & ea inferior :
collibifticam vulgo legam vocant , quam quifque

, Mundus.
Principum jure fuo in ftatibiis fuis ufurpare pro li- Cum itaque in Sidereo Mundo Sole nil excellen-
bitu poteft- Quarth , Loco auri irrito labore qui- tius , nil prxftancius diviniufquc reperiffer , & in
,
fiti mulca prseclara , & humano generi proficua ,

, inferioris clcmentaris Mundi mifcella Mihil auro
tam in vegetabilibus,quam animalibus arcanain pulchrius , efficacius , excellcntiufque cognoviflet
medicamenrorum ufum, quse potiffimum in ex- illud ob Soli ainlogas virtutes , inicrioris Mundi
traiStis , magiftetiis , quintis effep.tiis confiftunt , Solem nuncupavit : hoc pado videns Lunam ciYc
Soli
, ,
io6 Bibliothecx Chemicx Curiofx

Solipisftantiaproximam , Lmam inferioris Muti- Dicunt nonnulli , ijuodfcientia nniverfalis Alchy-
di Arientim elle voluit , & lic de cxteris ,
planctis, mia; , nihtl iiliud cft , tjuam exigens & exaclum , con-
Mundi correfponden- cupifcens Qr concupitum cûttrens er (ûitfitk»Lj. Ita
fingufos finguHs iiiferioris
,
Ofna/L.,
tibus metalHs «iwAoyw? conncftendo.
Hinc fafium eit ut perSymbolum v. g. Solis,
, ,
Dtcit Hermes guod diHa Margarita in omni exi-
quadi uplicem fcnfum exhiberet, feu ut folis

Aichc- fiii & efi atjuaviva , perpetua ,
primordtalis irwem-
typi GencraHs , Siderei

,
metalHci feu Hlementa- ,
tftrifue in omrii re (S' in omnt dorno. beatns cw cor.;igit
veluti umun inlelligere fecretwn ejus ty ccnvententer eo uti. Dixtt

ris arcana fub qiudrupHci analogia ,
,
quippiam connderaret itaut quxcunque de divi- :

atitetfi , (jModfecretum ejiuefi aqua, & a/ûa acciptt
, eadem
fupremiNuminis myfteria traderet nutrimcntum ah hominibus. Dixit autem tJÎercttrius
nicate
omnia ûm, tn mttndo funt plHri-s Venduntur ditla illa
fuomodo de mytteriis GeniaHs Mundi Siderei, ,
& ElementarisinteUigi potTint. Cum vcro nihil in aûa , esl enim apud tmtiincjnerrtatie q^ unttfcjtttfatiz_, ,
univcrfa Natura metalHcis operationibus

mirabi- indiget ea, Efi apud eurn nec deferit illum netjti^ , ,
egreclitur ffiritus e]M. Dixit <iy4 Iba Amil de dtEla,

lius cognofceret , modum quo in iisgenerandis ,
cjtihd hxc tt.Venitur tn omni loco

Natura procederct , fub iifdem myftenis , quibus (i(jua difierens , in .
Supremi Numinis cjEterorumque Muadorum l"a- campis , Vallibus , muntibus , er aptid pattperern di- ^
cramenta exhibuic quem poftea Grsci in omni-
;
vitern , robujhirn , c^ dthilern , ejltjue hxc farahola ,
bus fecuti naturam rcrum haud ablmilibus smg-

,
ûam (ymnes fapientes refficimt ; & e^ fpirttus hu-
matis abfconderunt ; de quibus Letlor^ confuiat midi.
Oedipifecmdam fectmdi Tomi partem ubi tuse Hi- , Atque totus ille univerfi conceptus Hierogly-
ftorias Deorum , feu fabulofam narrationem de^ phicus quam vim quandam Natura»
nil aliud notat ,
Oftride^ & Ifid^ . HoroyTyphone^ huc refpe-

,
, rerum omniuai motricem quam Arifioieles non ,
xilfe oftendimus , una cum Grxcorum Mycholo- incongrue iAiKixuocv calorem feu ignem quen-' , alii
gia , qua naturam rerum in Elemenrari Mundo midam univerfis Mundi membris cxiftencem , qua
ra opcrantem indigitatam fuilfe ligniFicavimus. omniamoventur, corrumpuntur, alreranturdiilol-
Non reftitit hic Hermes, fedex mineraiium Mun- vuntur, digeruncur, fermentantur & iixantur. At-
do ad vegctativum & animalium Mundum pro- que hic eft Ignis ille calefiis Sol inquam , qui in ,
grelfus Solcm Lunam Planetas in omnibus fe-

, , ,
fluxu luo incIementaremMundum, ignem fibi haud
cundum intentam analogiam invenic ita ut nihil :
dilTimilem in intimis terra: recelTibus latitantem
clVec in rerum natura , quod non fub
monltruofa, accendit , & fovet ? hic vero qucm Vulcanum , , &
animalium crterarumque rerum (imiHcudineexpri- feu Archxum Chymici vocant omnia qua? in
, ,
meret. Hinc Solem feu Ofrirt ^.vôv id cil petram

, , ucero fuo tellus , veluti in fornace quadam conci-
igmiam oinnia virtute fua pervadcntem. Typhonein
,
net generat
, fovet , confervat ; hic fulphurco-
,
vero, feu Fulcani Subterraneum ignem , omnia cor- falino - mercuriales vaporcs per intimas terrx
rumpentem reftaurantcmque vocavit. fibras undiquaque ditfufos , ubicunque matrices
Ibidem & TabnU t{ermettc£,[\ve Smara^dina.qux ( quarum innumerabilis copla a Mundi Archicedo
non immerito Alchymiftarum oraculum dici po- in fubterranei Mundi ergafterio, vcluti Chymica
teft intcrpretationem reperies; qua: tantum abeft,

,
qua:dam vafa , conftituta funt ) proporcionatas
ut Lapidis fdbricam doceat ,ut pociusnon aliud, inciderit, ibi vel aurum, aygemum , aut aliud quod-
quam univerfx Naturx procelTum in generatione, dam metallum; aut minerale pro terreftrismatri-
& corrupcione rerum elucefcentem exponat. Ad- cis condicione producit. Extra veroTelluris cor-
do hujus TabulsE a nullo Scriptorum ante tem-
,
pus idem Ignis, feu Solaris vis omnia , qus in ve-
pora Lulii, mentionem neque Ara- faiftam fuilfe ,

gecabili, feu concinentur , vivi.
animali Mundo
bum monumencis intertam reperio. Unde nemi- ficac , fovet alterat , coriumpit refoivic, conco-
, ,
ni dubium eCTe debet quin tota fuppofititia fit. Si

,
quit, fublimat quodfublimatum reducit, fermen-
,
enim ab Hermete Ahrahamo fynchrono compofita tat, digerit jfixat, omnis generationis, &corru-
fuit , cur tantum ac tam celcbre monumentum , ptionis naturalium corporum caufa. Atque hanc
Plinitiin^ , Solitmm-,
, ,^liantim^ , Cxttô{c\ue: re- admirabilem Naturse vim qua: in igne , {c:\.\ calore ,
rum naturalium cnriofiffimos Scriptores,cur ci- five ccelefti , five elemcncari conilltic nujlo non ,
teros Hiftoricos tum prifcos tum neotcricos la- ,

tempore vetuftiltimi omnium yEgyptii confideran-
tuit ? Et fi unquam illa vifa fuit quxro ubinam ; ,
tes radios quidem Solares vivificos , digitos Ofi-
,
quo loco ? qua urbe ? Si fcripta Riit quiro cjua : ridis omnium difpoficores dixerunt; Natur^ vero
]ingua?quoidiomate?quo charadkcre? cum exper- tanta patrantis artem Ifidan id eii: , prudentts Na- ,
vetufto hoc monumento primxvos poft diluvium turd, progrejfum , ut Pluiarcho placet, qua omnia ,
charafteres , literafque de quibus tanta inter Au- qua: videncur , efficiuntur , appellatunt. Et hanc
(Sores eft controverfia nolTe mulrum interfit. Un- ,
quidem /yfi^f?» in ccelefti Mundo Lunam, in Ele-
de cxcus eft & infenfata; mentis homo , qui ea
,
mentari kheam, i\\Q Lunam fubterraneam dixerunr.
non dicam credere , fed ne in animum, quidem, Ut proinde hifce yEgyptiiminime Alchymiam.qua
uc ea vera elTe fibi perfuadeat & induci polTit.Sed , per tranfmutationem Mercurium, aut qtiodlibec
de hifce ampHus , & ex profelTo attum vide in Al. aliud metallum in aurum couverti polfc indigita-
chymia ty£gypttortim hieroglyphica , ubi Audorem verint , fed prudentem & admirabilem Tslaiur& fo- ,
nugacem , & fumivendulum apertademonftratio- \\xva^,odiOprogrefum inauro, srgento c^terifque ,
ne dctedomvidebis, metallis , tum in intimo Typhonis regno, id eft ,

Arabes pofteri non praevidentes nec verba prif- , Subterraneo Mundo , tum extra eum in vegetabi-
corum Philofophorum intelligences , queis quod , lium animaliumque Qeconomia produccndis
, , &
bi rerum omnium vim mocricem quam Solarem , confequenter y.irxKX>ifylxv 'S.oTocvoici.T^la.v tantoperd
five Solem incellexerunt. Verba Arabica quz in ad humani generis ufum necelfariam intellc xerint
operis quod apud me
,
cft de Alchymia Ara- , quos & Grici aliiquefapientiores Philofophi, &
,
bice confcripti principio continentur , latine fic Alchymifta: fecuti nullo non tempore ingentibus ,
fonaat. anigmacum, parabolarumque nodisabfconderunc,

Uti
,
f
Uti in Alchytnia nrjlra Hier*glyfkiea citato Otdipi
loco uberrime dociiimcs.
Verum ne quicquam ad invidiam arti concilian-
Lib.i. Sea. II. Subre<a.i.
igni cmbtifliljile crefcit in inflrtitum.
Atque hic eft
primus narurs proceffus, ignis videlicet & Natu-
rx quem fub varia fymbolorum adumbratione de-
,
,
!07
dam aiferuiiTe videar hic ordine veterum fapien- ; fcripferunt fapientes.

tum didaadducam, ex quibus apertirfime eluce- t^ros\n Turba Philofophorum , dicit , hme
bit , vetercs Alchymiflas nilaliud per artcmtratif- omy:is homo cognofctt (^ ûi eum non cognofcit nihil co- ,
mutatoriam , quim ignem natitre , (ive vim illam gnofcit. Sed hic ignis vixab uIIoAIchymiftarum co-
igneam Solarem , aut Vulcaniam , & per analogi.im gnitus eft. Ergo ignis Philofophorum non eft ille
quandam 5-«/^»» A74/«!-ce,quorum ucrumqueper inquo opus perficiunt Alchymiftae.
.timos Univerfi finus diftiinditur , intellexille. Hic Morienus ait , illa res yûa multum valet , noM in-
erum , uti fupra diximus , folus , &
unicus omnia trat in Magif}erium\afud /ilchymiflas tantum valei.ut
illa pra:ltat,quaE Alchymiftas falfi fapientum inter- omnem fiibjiantiam in eoprocurando perdere videan-
pretes per igncm illnm Vulcani , & culinarem fie- tur , ut eum a cjuirant,
ri po(Ie exiftimarunt Nam ut reSe Philofophus : Pythagoras in Turba clamat cum aliis , noflrum
1. 2. de CceIo, Caelum iimine (* moiu Inrgttur pro* tpui tfl op-.ts rnidierum,^ lndiis puerorum.Opas aucem
friam calidiiatem micidijiie rei. Fieri autem non Alchymiftarum eft inventu adeo difficile , ut in quo
poteft, ut humanaindultria calor ita attempere- id confirtat , lisadhuc pcndeat.
tur,ut quem Naturain auro producendo , adhi- Dicunt omncs fapientes inTurba: C»w opere^
betjillum AlchymiftsE adxquent ciimNaturain , nofironemo flare potefl , neîte id tangipote^ fne dam-
omnibus rebus fuis producendis squabili calo- , no , tangit omnia , omniacorrumpit ; aurum vulgi vul-
re , & quafi indivifibili confifiente utatur. Fallun- gare adeo familiarc , domefticum eft Alcliyoii- &
tur itaque in operationibus fuis , ciim vel ipfa mi- miftis ,ut id femper raanibus verfent fine damno,
nera,8i matrix nil aliud , quam tenuilTimus ignis Arnoldus dicit c/ûrum potabile Elixir ru-- : , &
fit, five SalNaturs fuiphureo - mercurialis qui , brum , cjuod efi aurum Philofofhortm, efl aitrum poten-,
cx potentia in aftum deduftus tandem aurum ge- t.iale c^r invifibile: Aurum Alchymiftarum concra eft
nerat, mixturam nempe ex aqua, aerc terra,con- , aduale, reale & vifibile omnibus fenfibus obvium.
flatam, qux per fulphureo- falino - mercurialem va- Alfidius dicit in Tarbsi. Aurum Philofnphorufn-,
•
porem humidi refolutione puriticata in cinerem

, iibiejue optime pr.tparatum , & purtficatum reperiiur ,
ignitum per falem ei inexiftentem convertitur. lili pretio "Jenditur , utpote cjuod unicuiûe proftet ,
Atque hoc eft Elixir illud aibum in rubcdinem tampauperiiCjiiarn diviti.hurum Alchymiftarum pau-
verfum id eft.êr ignem ampliorem continuo fuc-
, ci liabent, unquam nifi Sophi-
utpote quod vix ulli
ccdcntem , quod aHrim Philofophorum & aquam , fticum viderunt aut tctigerunt. Iterum alio loco
,
permanentem.ignis tormentum, nurrimentumque dicit Alfidius: /« attro hoc Philofophorumproducendot

vocant id eft illud humidum radicale cineris ,
: , omnes operaiiones uno c^ eodem tempore funt; Aurum ,
five aqua pcrmanens , in illo calorc ignis , qui ei Alchymiftarum diverfas operationes requirit,prs-
loco anims & fpiritusvivi fervit, a Mercuriali
, ter ingens temporis difpcndium.
humido differt tanquam ftabile ab inftabi]i,fi-
, Raymundus Lulius dicit : Sinc hoc auro , quod,
xum a non fixo , utpote quod in fundo vafis non nos ignem Natura dicimus ,neminemvitam fHamfu"
perfiftat, fed in fumum refolvitur, fugitivumque fientare pojfa^ ; Unde fequitur, omnes , qui auro Al-
lavat combuftibilis materix: nigredinem , & fceto- chymico carent , jam dudum elTe mortuos. Prxte-
rem, quem infitum habent partes fulphures , & pin- rea dicit,aurum hoc facere vitrum malleabile; quod
gues cineri inexiftentes ,dum in fuligiaem nigram patefit , dum vitrum fornace decoftum pro libitu
abeunt, quam Aichymiftse terrnm damnatam,vo\ati- artificis in quamcunquc formam tendi tundique ,
lem ,foetidam,putridam, furphurque comburens poteft,& liquefadum aqus frigidje immerfum adco
dicunt. Contra vero cinerem caicinatum ob falis fragile fit utmanibus iiaud fecus ac ceram tradla-
;
fixi copiam ,ful^hur dicunt incimbufiibile, fiquidem rc liceat quod de auro Alchymiftarum dici noti
:
jgni appofitum,purificatumque tandem invitrum , poreft; liquefadum enim nec tendi ncc tundipo- ,
conflatur ; atque hujufmodi cincrem fapientes Sa- teft , neque in aqua naturali frangibile fit.
lamandram utpote qux vivat & nutriatur in illo,
, , Dicit Valgus in Turba Sol nofler conferVat ca- :
appellandam cenfuerunt alii quoque Phcenicem di- .• lidtim , ^

humidum radicale in jWJenz^ , infene itlud
xerunt, eo quod cineres accenfi nil aliud fint, quam reftatiraty: Ignis nofler tocjuit omnes cibos, ûifervinnt,
Gorpus illius Plioenicis , quod proprio cinere fei- nutrimento calefacit fenes frigidos , & ficcos. Quod
psa refufcitetur & renovata vivat. Atque hujufmo-
, aurum Alchymiftarum non facit,cum neque dige-
di ignis a fapientibus denotatur per draconem^ rat, neque digeratur , uti caior ignis.
illum terribilcm qui omnia devorat , & in fe , Dicitur in Turba: Aurum noftrum Sol efl.fol
convertit uti&per Bafilifcum omnia in.terimen-
, Itminofui , ^»? calefacit , alteiat , corrtmptt ,putrefa-
tem : eo enim ipfo,quod cinis fit ignitus hoc , cii, digerit,generat , rarefacit ,folvit , illurninft citte-
ipfo in co exiftit calx viva, fal, fulphur , &
argen- ras ftetlM: Quod deauro Alchyanftarum dici nuUa
tum vivum. Atque hoc eft juxta mentem fapientum, ratione poteft, cum nec ex fe luceat neque in te- ,
mortuum , & occidere vivum , id eft , ta-

fufcitare nebris fplendeat , ut cceleftis & clementaris ignis.
iem cinerem privare -vita.quff eft conjunftio Orien- Clamat Turba Aurum noftrnm in infi>i;ium multi-
:
tis cum Occidente,cceli, & terrsBjfpiritualis, & cor- quod non nifi de igne Natura: dici po-
piicaripotefi,
poraiis, conjundio SoIis,& Lun^, cum flamma cla- teft minime de auro Alchymiftarum. Aurum no-
,
ra fit ipfe cinis , & aqua volatilis quse in fe gerit , ftrum,3iiunt,femper ignifine ullafiiicorruptione reftfttt,
fumum rubeum , & hic tandem dccodlus in fundo hoc autem dc auro Sophiftico dici non poteft.quod
Chymici fixatur. Atquc hc:c eft aqua, qu^ deal-
vafis aquis corrofivis calcinatur,corrumpitur & in aliatn
bat qui denigrat, quirubefacit, vivificat occi-
, . formam reducitur.
dit, fublimat aquam , calxdillblvens , & coagulans, Dicunt: Elixir noBrum eflvenenum omriumpoteK-
putrefaciens , & corrumpens & , in germina diver- liffimum , ûod omnia interimit quis nefcit ignem : ,
fa a ligao degenerat ; &. -telts Philofopho , appefuo boc prsftare , non aurum A,lcbymiftarum ?
Hortulanus
,
,
io8 Bibliothecx Chemics Curiofae

Hortulanus in Turba diciv. Laptf in noflro opere nondiim efl perfetla ars , & natura QueSs quidem
Vocatnr o7nne id ,per tjuod ifHiiuor elementA ah invl- verbis nil aliud nifi Naturi infallibilem in auro
cem feparari pojjitnt , ex ûa feparatione nafcitttr fub- producendo eftedum delci ibit quem vix aut ne ,
fianii.t cjU&dam cryflallintt,fiCHt lapi-i natm ex tjuaiHor vix quidem imitari poteft Alchymifta.
elementts , dr ceelitm dicltur a ^'htlofophis , & cptinta Saturnus Trifmcgiftus in Turba ait Ccecus efi, :
ejHi ifUtdem fenftbus i/npervia efl nifi tjuan- tûi de re adufltbili putat facere artem cum operatio
efentia : , ,
do accipit corpiu per coaî*lati$nem qux omiiia utl ,

diVtna fit ex pura fubflantta , qtix tn igne perdurat
cinsri in vicrum decofto refpondent, ita lapidi Al- fine alicjua fornbuflione ( uii nos de cinere tgniio
chymiftarumnon congruunt. diximus ) ; omnes eniin alit, res ver coinbu/itonem
Hermes qualifcunque,
ille fit , ait in fuis allego- ignis , confumuntur. Qiii omnia dc
deflruuntur &
riis: Lapfi, &
medictna nofira ignea efi; qnod enirrt igni Natura: igne , five Sole , non de igne fpuriae Al-
fitaile , igneum efl , ^
non iants ; ûod efi aeri fimil^ chymio: intclligenda fuot.
Atreum, &fic in aliis,efi ignea,fed non ignis medicina Iterum Trilmegiftus : Phiiofophi non fcripferunt
ntftra, fed ex igne_, ; cûa extrinfece propulam fine no- libros fiios nifi filits eorum^ , fdios vero eorum tntel-
firopericnlo bibi non potefl, intrinfece tamen clatn bibi iigo, ijui intelligunt ditla Qr non fecundumj
eorum ,
debec, & vivificat omnia & exhilarat.Qnx de . auro Itterajn : Nntn operatio fetundum imentioiiem litera,
Sophiftico dici non polfunt. efl dtffipaiio diviiiarum ,& temports perditio Multi
Lucas in Turba Plunbus, iK ,rebus non indiget
: habent \z^\Aem noflrum fedne/cinnt virtuiem eius, ,
ty4rs noflra, nifi una, O" illa una res in unocjuoiûe gra- & fi /cirent virtutem ejus , nthil Valerei, ni/i eiiam^
dtt opirum noflrorum tn aliam vertitur naturam ; hujuj- fcirent operatiortem e]tif. Operatio autem fiert non po-
ntodi autem gradns funt fecundum diverfoi proponio- tefi nifi per maximum donum Dei , vel pcr periiiffmi
ties tntfctbtltum elementorurn , <fi*J: in ejus operatione^ inagtflri doUrtnam , & totum id a Voluntaie Dei de-
eveniimr, & cjnamlibet operationem in gradufuofecun- fendet. Qiia: verba adco clara [unt de falfa Aichy-
dum ordtnem , (juetn natura tenet in via, &profecutio- niiae doftrina , ut ab Idiotis faciie inteiligantur.
pe generationis fu<i nomine alicujus metalli notuverunt: Huic fubfcribit vel ipfe AichyDîftai um Monarcha
'JSlam primum aradum vocaveruntferrum, feu njâr- in libro de tranfmut. metali, Qjiiccjuid ardet ful.
lem , fecundum as, feii Venerem, lertiim plitmbum, feu phur eB , &
nil flammam concipit , nifi fulphur ; cjuic-
S aturntim,quartHm Hannutn^feu loVem,^Hintuin argen- cjHid in fumum tranfit , Mercurins efl, Qr nil /eftiblt-
tum, feu Lunam,fextum Solem , feu Aurum , infir.i- & mat , five afcendit , nifi Mercurius ; quiccjuid in cine-
tis aliis nominibus illafua metalla metaphorice nomina- rem rediaitur fal eft , nihilijue praierfal ctnis fieri po-
runt y &
totum hoc ad occultandam Natura. artem , & teft. Quoquidem
aperte fignificat, tria proxima
fciemiam. Qua:verba falfi interpretespofteaad ar- Natura: principia; ex quibus omnia conftant, uti
tis operationes applicaverunt. Certc uti fub hifce, jam fxpius diftum fuit. Haec igne fcu Soiari vi ,
non folum in mineraUum regno , fed & in vegeta- non mineralium tan-
feu fpiritu ca:iefti exaitata
bili & fenfitivo animaiis naturx regno mirus & , tiim fed & vegecabiiium, & animalium Oecono-
,
naturx proceflus in fingulis juxta fuum gradum du miam dum pervadunt omnibus , & finguiis vitam. ,
fponendis intelligitur, itaquoque proceflus artifi- animam , fpiritum , largiuntur ; dum difTimiiia fe-
c\z\\s\amagni /^;;»^/'/ ftrudtura non nifi analogice parant , fimilia calorc ignis diffipata congrcgant
& improprie convenire poteft. Nam ut refte Ef- & ad intentum a natura finem difponunt. Hoc pa-
fcrarius Monachus docet Caufa ciir materta Lapi- •, (So in hoc Mundo Soi a Deo creatus eft , ut quieC
dis diverfs nominibus appelletur , alia nonfuit , nifi
tot centem ignem in omnibus fufcicet, igne fuo re-
illa, ejux/eqttiiur. Veteres enim videntes Naturje pro- hquos planetas circumfitos in cociciti Mundo ac- ,
celfum in corporibus producendts , obferVabant primo ccnibs iliuminatofque ad loecundos infiuxus fol-
,
jnateriam metalUcttm fumos fubitles continuogenerare, licitet ; in Vuicani vero regno fubtcrraneo per Ar-
ûi ditm per vafa natHrn, elati urtdeijuaûe dijfunduntur, chsEum in minerales materias agcndoTaiidem ana-
hanc fublimationem vocarunt ; obfervantes poflea ad logos iis planetas producat. Unde apefte patet,
naturte exempUr materiam fubUmatam denuo defcende- Solem PhilofophorHtn nihil aliud fuifle , quam ignem
re infundurn , quam diftillationem dixermvt.. Cunu illum Naturx omniaanimanttfm.
•veromaieriampaulatim denigrari, & fcetere comperi-
rent, illam putrefactionem appellarunt. Iterum citm CONSECTARIUM.
rnateriam ex mgredine fua evolutam paulatim in etne-
retm coterem defcifcere notareivt^ , illam incinera- Ex hucufque diSis conftat , Sapientes per au-
tionem & albifcationem dixerunt. Foflcjuarn vero
,
rum &
argentum Philofophorum , cacterofque pia-
,
terram aûit fuerni/ceri & coiiione minui viderent,

, netas vaide difterentem a vulgaribus metallis fi-
illam cerationem dtxeruMj; & deinde in folidam gnificationem dedifle ; unde cscus eft: qui ha;c ,
fnbfianttam degenerantem^ coaguiationem & tan- , ; nimia auri fiti dementatus non videt , aut fi videt,
dem materiam omni humore exutam^ , fixationem pertinaciter negat. Aurum perfubftantialem tranl-
denominarttnt. Ex quibus clare patet mutationemargenti vivi, c^terorumque mctalio-
, veteres hifce
verbisunice Natura: operationes in producendis rum a nuilo unquam mortaiium nifi forfan auc ,
mineralibus indigitafle , & deinde eandem imita- infigni fuco aut arte magica confedum fuille ia ,
tos Staladica arte plurima reperilfe naturas hu- prAcedentibus multis , variifque modis oftendimus.
man.T apprime necelTaria Laptdem vero fidi- Qui vero audoritatem Alberti
, D. Thoma, arti , &
tium Alchymiftarum ne quidem iis in mentem fuftragatos fuille putant , valde hallucinantur ciini ,
vcnilfc. prorfus contrarium dixerint. Sed audiamus verba

Geber in Capitulo de Medicina , ait: A^r/i Me- D. Thoma i.fent. dtfi. -j.cj. 5. art. 1. ubi exprcfPs
dieina ftt talis , cjtiod corptu licfuefaûm in momento verbis fupra allegatis fubfcribit : Aurum Alchy-
denudat a fortna prima Ûdtfub acjua erat , &• remo- miftarum verum aurum non effe , fed auro vcro fi-
veat omnes impe>fetiiunes fimiliter reducat ad , ^ mile tamen alibi dixit verum aurum illos fa«
; fi ,
Ultimarn fimp/icitatem materijt prima , in eodern & cere hoc intelligendum eft, quod ex variis mi-
,
momento inducat aliam noVam formam fcilitet folts , neralibus & metallicis corporibusaurum verum,&
genuinuii\
, ,
r gemiinum educere queant quo apud metallurgos

nil tritius ell hoc tamen D. Tbomoi non per tranf-
;
Lib. I.
;
Se<5l:. II.
catorui/L^
Subfeft.
conferret videre aurum-,.
, (!; oftendere
I.
infirmo
Qui ergo
, quia ei
ham Medtitnam
JO9
mu'tum-i
mutationem fed per feparationem tanriim arte

, intelligunt de auro vulgari,funt lotci , & plus tjHam-t
educipolle dicit, uticx fupracitatis verbis patet: caeci , & deieptores.
cui Avicenna in comment.fupra meteor. adftipula- Non igiioro , plerofque in confortium artis
tur his verbis Sctant Artifires Alchywia ifecies
: , ad auftoritatem quandam ei conciliandam adfci-
metallo^nm tranfmiitari non pojje ejuamvis fimilia , vilfe Trithcriiiitm at qui opera cjus evolverit to-
, ,
illis fieri pnjfint etft enim tin^re qtieant ipfum <ts co-
; tum contrarium eum fenfilfe rcperiet. Verum uc
lore , volunt donec fit mnltHm fimile aitro,
cjHO ab-, & mens ejus plenius, pleniufquc patefiat,hic ejuf-
fteraere immundiitM plnmbi , ita ttt videatnr argen- dem verba apponam quibus vanicatem Alcliymi- ,
tum ; femper tamen fecundwn fiibj}antiam manehunt ftarum graphice fane depingit ita autem loqui- ;
tes , i^ plHmbHTru. Albertus confentit 1. j. de minetur Polygraphtx libro , folio S98. veteris editionis.
raiibus C. 9. dum dicit : ^c per alba albificant ,
iJMiilt.ts , inquit , habet zAUbymia domefiicoi fa-
(^ per citrina citrinatitj , rernanente fpecie prioris mtliares , ejut, dominam fuam perpetua vigtianiia cu-
metalli in materia > procul dubio deceptores funt^ , cr ftodtmt , feque ejus nomine fupponunt ,ut e(.m con"
1/erum aurum , argentwn non faciunt , &
hoc mo- & fervent a commercio importune amantium tempcre^
do fere omnes ,velin toto , vel in parte procedunt^; fempiterno intaBam : vaniias , fraus , dolofitas , dece-
proptereajue ego experiri feci aurum Alchymicitm-, ptio , fophifticatio , cupidttoi , falfitas , confidentia
quod ad me delatnm eft , ^ poftquam fexies , aut rnendax jftultitia , inopia ^paupertas , dejperatio , /«-
fepties ignes fuftinuit , tandem amplius ignitum con- ga , profcriptio , & mendicitaf pedijjeûx fua Alchy
fumitur , e?' ferditur , cr û^^fi ad foscem reverii' inis. , <ju£ dominamfimul.rrites , amat.m eam inviola-
tur. tam citflodiant , O" femetipfts illius qus.fitoribus pecU'
Ticus zJMirandulanHs Alchymix haud imperi- niofis , aVaris , ftupidis ,(:j f.unellis Itbcnter profii-
tus,de everfione fingulariscertamiais/. 29 /ft^.y. tnunt. Hxc Triihemiits
, quz merito epitomes in-
etfi artem haud impofTibilem dicac tantas ta- , ftar elFepoiRmc eorum , qua; huc ufque didta func :
men adnexas habere difficultates , quas vix fu- ciim tamen plerique, uci Paracelft Magifirum , ira
perare iiceat ; uiide concludit : Nun , inquit arcanorum artis magnz confcium fuilie ai.Verere ,
danda efl opera illi arii , mn quia impojfibilis efl ; non verecundantur.
fed ut ntiliusfit eam omii-
tjuia tant£ eft dijficultatis , Ex quibus clarifTime patet , vel ipforum Alchy-
tere^ qnam exercerz^ , (jy multi cjuidem dttiftimi
, miftarum telHmonio artishujus vanitas, & nulli-
ad magnam inopiam redaUi funt eo ijHod maximis , tas. Sed dicent forfan hoc loco illa omnia de
fumptibus impejifis vel ntmcjuam affectttt funt , ^nod Pfeudo-AIchymiftis dida efle , nonde veris Philo-
hsc ars pollicetur , vel certe raro, parunu ^ , ita ut fophis. Veruntamen cum nec ullus ex primis illis
fiimptus multo lucro fit tnajor. Quare fatius esl, aliis Philofophis inventus fit , qui verum , purum, &
arttbus Htilioribus operam darz^ , ejHS, majori ex par- genuinum aurum per tranfmntatoriam artem con-
te finemfuum prxftant , <juam huic ûa rarijftme pro-
, fecide , uti in prscedentibus fuse docuimus , de-
fter res natura abfconditas , finem fuum ajfequtiur. monftrari poffit. Certe vel hoc ipfo omniscadic,
HsEC zJîrandulanHS. Adverfariorum oppofitio. Primipilos illos artem
Videamus jam , quid nArnaldus, quem veluti j^' -t^ '^wtKU) novilTe , imo polTibilem elTe non
oraculum fufcipiunt & venerantur Alchymifti. , concradicam ; fed eos in praxin eam reduxifie ;
Sunt , inquit , aiiqui fatui , coeci , qui dicunt ,/e_» & id elt quod quxrimus de quo fola noftra lis pen-
, ;
aurum potabile de auro vulgari , vel

fctre fiicere dec, quam quidem melius expedire non polTe ju-
eredunt, ûod efl optimum ad fanandum omnes icgri' dicavimus , quam per ipfas contradidiones quibus ,
tudines ; ^JMedici qui faciunt bullire

e^ funt aliiûi Alchymiftz feipfos conficiunt .fefelancinant im- ,
ducatos in aqua , dicendo hoc ejfe optimum ad fanan- petuntque ; Ex quibus patebit confiftere noii ,
dum ,ejuod eft totum oppofituntj, [falvafemper eo- pofle , quod tam putridis fundamencum nititur,
rtm reverentia ) ijuod fit illud aurum potabilz^ ',
ne- Et quantum quidem ad jaQantiam artis attinet >
gue <juid illa acjua fit bona ad bibendum pro fanan- plane gigantes fi verborum vim & efficaciam,
; ,
do ,fed benedico, Ducati fint optimi pro eruen-

cjuod non nifi nanos plumbeis pugionibus decertantes
do confeHiones , ^ pro Medicis folvendis ; etiam^ ^ reperias. Sed ut contradiSionesapertiiis videas,
verum eft ûod bonum , effet , habere voi plenum Du^ hic ConfeUarium Antitheiicum apponendum duxi.
ConfeHarium AnMettcum , five Contradt&oriurru,
Quo totum aliud per Ty]agnte Artis Magtflermm , ab eo , quod falfi Alchymifta;
promittunt , a veris Philofophis intelligi ex huc ufque didis
fummatim oftenditur.
Falfi Alchymifl* , Veri Alchymijld & Philofophi

n
I. Ad
Lapidis confedionem requirunt diftilla- I. Aiunc, nil horum ad lapidis ftruduram con-
tiones , fublimationes , conjundiones feparatio- , ferre alias enim, quibus Natura utitur, efie diftii-
:
ncs, congelationes , dilToIutiones, contritiones , lationes.fublimationes, conjundiones , feparatio-

dealbationes , rubificaciones fine quibus uc ad , nes congelationes , contritiones, dealbaciones,
,
finem pertingant,fierinon poteft,ica Hugortim rubificaciones. Ita tiugortiui Lilm de Lapide^

JLHim. rhtlofophorumj.
Tom. I. K i. Pfcudo-
iio Bibliothecae Chemicx Curiofx
Pfeudo-Alchymift:» ad opus fuum requirunt
2. 2. Veri Alchymiftar aiuncnullum ex vulgaribus
aurum, argentum, ferrumj ftannum, plumbuui,mer- metallis ingredi arcanam lapidis confeiftionem,
curium. non aurum argcntum non ferriim
, , , non cuprum ,
ftannum,plumbum, aut mercuriuii^ vulgi.
Pfeudo-Chymici rcquirunt aquam, acetum,

5. 3. Veri Alchymifts dicunc aqua noftra non efl ,
fulphur,antimonium, arfe-
falia diverfi gcneris, aqua, qualiucuntur falfi Alchymifta; acecum no- ;
nicum, auripigmencum, realgar, & finiilia. ftrum non eft acetum vulgi neque falia limilia ia- ;
libus mineralium nec fulphuri fulphur eft non ar-

, ,
Ienicum,auripigmentum,realgar &hisfimilia.
« ,. ..ta—— a .__.
4. Lapis Pfcudo-Chymicorum mineralibus

fit 4. Nofter lapis mineralibus incombuftibili-
fit
comburtibilibus , & impuris , variis operacionibus. bus, & puriffimis, mediante ignc naturaii.
<). Pfcudo-Chymici difFerentes gradus ponunt in 5. Hermes in fuis allcgoriis dicit , regimen circa
fuo magifterio , quje funt feptem operationes in Satwnnm nil aliud efle ,
quam pucrcfa6tionem j
pncedentibtu allegatsc , &
occupantiir circa metalla circa 'ôvem operatio eft lotio ; circa Alartem fe-
& mineralia naturaUa. paracio. Eam circa SoUm oper.itionem nihil aliud
efte, quamipfumlavare a nigredine Martis ; circa
Venerem operatio quam conjiuiftio,
nil aliud eft ,
id eft, humidi cum ficco, & calidi cum frigido & ,
vocatur cuprum allegoricum. Operatio circa Me-'

cHrinm nil aliudeft, quam combiiftio &; circa Lu. ;
nam nil aliud eft, quam calefaftio aliatio. ,
6. Dicunt Pfeudo-Chymici omnes operationes 6. Dicunc veri Alchycnifts elTe folummodo .
Chyniicas efle differentes^diverfos fumos , va(a, unam operacioncm & omncs operationes uon cffe
;
ignes ad opus requirunc diverfos. nifi unam rem; non diverfos requiri furnos, vafa,
ignes fed unum furnum unum vas unmn igncm,
; , ,
aquabili calore vigencem, qui calor eft.
7. In Pfcudo-Chymicorum magifterium intranc 7. In Philofophicum magifterium non incrant

mecalla , terrcc , lapides, fucci concreci. mecalla, cerr^, lapides, fucci concreci.
M I M
Pfeudo-Chymici dicunt in tin&ura Philofo-

8. , 8. Veri Chymici Philofophi id neganr , ceu fal-
phorum dari penetrationem corporum,dum per fum concra nacuram principium. Sed tindiuram
eara corpora tranimuranc. folo Naturs beneficio perfici volunc.
9. Pfeudo-Chymici aiunc beneficio animjc ab ,

9.Veri Chymici neganc, unam, & ejufdem fpe-
hydrargyro excra6t« quodlibec aliud metallum in ciei formam
, pofte informare aliud quodlibec me-
aurum, vel argcntum tranfmucari pofle. tallum fpecie differens qucmadmodum anima ;
quercus non poccft informare pinum auc junipe-

rum ; fic nec plumbum,auc is,auruni vel argentum.
10. Pfeudo-Chymici dicunc, ex mineranacurali 10. (jeber & csteri veri Phiiofophi dicunc ma- ,
excrahi debere maceriam Lapidis Philofophici. teriam inrebusomnibusreperiri, in oniniloco, &

tempore , in homine , in animalibus Senior^ ;
tefte in "fHrha, Philofofhornî^

, omnis homo co- ;
gnofcic lapidem, & qui eum non cognofcic, nil co-

gnofcit.
Materia Lapidis Pfeudo-Chymicis

II. eft Mer- II. Materia Lapidis Philofophorum cft Mercu-
curius humidus, & frigidus. rius calidus, & ficcus.
12. Pfeudo - AlchymiftzE aurum corrupcum in 12. Veri id fieri negant, aurumaueuti perfeda
aliam formam abire aiunc. miftura conftat, ita quoque corrumpi non poffe.
ij. Falfi Alchymift* aurum, quod faciunc verum 15. Veri Alchymiftse id non verum aurumefTe,
aurum dicunc. dicunc fed fimile, & analogum auro vero.
14. Falfi Alchymifts de auro Alchymico loquun- 14. Veri de eo loquuncur myftice, & allegorice,
tur macerialiter. neque quicquam aliud eflb dicunc, quam vim quan-
dam igneam-, five ignem Nacurxper univerfi Mun-
di femicas diflufum.
Ex Quid de iAlchymia
his luculencer pacct. invicem impecunc impugnationes uc nullus auc
, :
Tranfmntatoria coc concradidionibus involuta fpe- quid fenriac quid intelligac quid capiac , difpi-
, ,
landum fit, prsefertim , fi hifcc harrcnda nomi- cere poffe videacur. Uc proinde nemini bonas ho-
num, vocumque confufio terminorumque.quibus , ras in arce cam confufa acque adeo , fine uHo or- ,
in arce exponenda utuntur difterentium abufus , , dine, & mechodo digefta, cot fabulis, & nugis con-
fenfuumque difparitas accedat qui fane tot quoc , , farcinaca, cantapecuniarum, expenfarumquc jadu-
capica funt uc incecim fileam acerrimas , quibus fe
; ra, ut confumac confulam.
Nefcio
, :
Nefcio
Lib.
, quofato acciderit, ur plcrofqne,
tarrjen
I. Sc6l. II. Suble6l.
fraudulentam Pfeudochymicorum audaciam coer-
I. m
& quod mireris , etiam viros citeroquin fapientes cerc , profcribcre , & prorfus exterminare , ne
aureee hujus Nymphse 4)/A.o,ui»vi«8 ita dementaveiit, paulatim numero impoUorum audo ad omnem
uc raagico quodam filtro ab ea intoxicati videati- iicentiam, & improbarum, illicitarumque artium
tur. Ec quanto quidem hujufmodi impoftorum culcum fent- ftra ad omnem impiecatem aperiatur
audacia major cfl , tanto plcrumque major adhi- formam fanxcenfurz omnibus merito imitandam
betur fides ab iis qui ;^vnf*»vlu. hujufmodi infa-
, olim dedit Athenûm Parifinum de Chymicis
tuatiillos audiunt. Qi,iorum quidem nonnullitan- Scriptis PetriPalmarii, quod ex Libavio cxtradum
tcmeritatis ne dicam impudentis funt , ut co-
tae hic appono.
ram Regibus , &
Principibus de artis fux certitu-
dine imerrogati , plus quam Bombiliana arrogan- Ceafur* Pariêfjjis w Librum Alchymicum
tia, refpondeant his verbis, & fimilibus Ego lo- :
Petri Palmarii.
cum non habeo ncque facultatem divitiafque ad
,
artem meam exercendam Sed fi veftra polTideo : it/ûdira renuneiatione Cenforum , ijuibtu deman^
Celfitudo , mihi ncceffarios
vel vcftra Majeftas data efl provincia examinandi Ltbellum a M. Pe-
fumptus fuppeditare dignata fuerit ego tantum , tro Palmario editunu , cui titulm eH , Lapis Phi-
ipfi aitri conticiam ut ejus ope , ufuquc fe facile
, lofophicus dogmaticus, auditis etiam rejfonftonibM
Mundi Dominum conftituat De quibus tamen : ejufdem Palmarii in eum fincm articuU ffeciali ctta-
tnerito idpronunciare poffis iArtem habent fme : ti Collegtum ij^tedicorum in ^cademta Parifienft
;
arte , pariem fine parte ûorum medium ejl , mentirf,

, legitime congregatum , unanirni confenfit libellum tl-
vita eorum,mendicatuj»ire^. lum erroribus fraudibus , impofiuris qt mendaciis , ,
Alii vero contrario modo procedere videntur, plenurn damnat , (f indignum luce judicat, Staiutt
,
qui nullius mortah'um beneficio fe'indigere jadi- ut Palmarius intra fex menfes eiufmodi errores ,
tant ; Regum , Principumque favorem defpiciunt, fraudes , impofiuras , ^
mendacia fcripto puhlicQ
corumque divitias , thefaurofque prx fuis con- agnofcat , ^ ai/juret, profiteatur fe in Hippocratis,
temnunt nulli fervire dignantur. Virgulam Afid^
, Galenique doUrina cr SchoU Partfienfu dtfciplina
ad omnia in aurum commutanda fempcr paratam, confianterpermanfurum ; Interea prtveiur omnibus
prifentemque fe habere gloriantur nulla re ege- , SchoU emolumentis erogandis Nofocomii paupenbus.
re conrendunt cum interim perorbem vagabun-
; Huic decreto fiintra femefire non ritefatisFaciat ,e
di nullibi Itabiles , ad vitam fuftentandam defi- doHorum regentium Catalogo expungatur, omnibufaui^
ciente pecunia ad dolos , fraudeftjue converfi, SchoU etnolumeniis Academin^^-^ privilegiis iJiolietur,
,
fimplicioris plebis marfupia mira dexteritate ^c. Datum Parifiis 28. ?an. 1609.
emungant ; pro auro pulveres , pro unguentis Talis fuit , quam fupra exhibuimus Joamiis ii.
axungias , pro zybetho mufcerdas vendant , donec contra Alchymiftas Conftitutio , qus hujufmodi
tandem in flagranti crimine deprehenfi , impoftu- Chryfopoeos non folum profligandos , fed & fum-
ras patibulari exaltatione, aut fi miciusagatur, remo rigore juftitije quibufcunque pcenis , ceu dc
morum in triremibusdominio luant. crimine falfi reos puniendos , eorumque libros
Quis unquam Regem auc Principem Alchymi- flammis confecrandos decidit. Quod fi hodierna
ca Arte potencem vidit ? quis ejus ope Mundi quoque die fieret , non , tot impo-
cot fcandalis
Dominum conftitutumaudivit ?& tamen jam cen- fturis , tot portentofis ingeniorum partubus in
teni, &millenianni tranfeunc , queis femper ftul- commune tum politica: cum literaria: Reipublica:
ta hsEC Alchymiftarum pollicitatio , durat ; tan- detrimencum Pfeudo-Chymici qud fcriptis qua fa-
tum tamen abeft , ut inde defideratus efiPedus (ftis fxvirenc. Sed idem , quod Tacitus olim de
confccutus fit , uc potius contrarium evenifle Aftrologis concigifle dixit , id in hunc ufque diem
fciamus. Quot enim hujus artis maleficio bonis de Aftrologis & Alchymiftis verificari videmus.
omnibus jadura ad incitas redafôs legimus ? Tale , inquic , genus hominum femper profcribetur , eJ*
quot obfervavimus defperatione in tranfverfum femper tamen reiinebitur.
ados illicitis artibus, dxmonumque commercio Non nefcio futuros ex Chymicaftris veritatis
implicatos , dum ad id , quod fperant , adfpiranc , oforibus , qui petulanti lingua contra me finc in-
miferanda tandcm morte vitam conclufiffe. Sileo furreduri, meamque mihi infciciam finc objtftu-
hic ingentia damna qus hujufmodi Reipublicse
, ri. Scd nil morof non mihi cum tonforibus ac
i ,
inferunc dum ,uc cumty^lherto Ioquar,albaaIbi-

; imperita Alchymiftarumplebe negotium eft,fed
ficant , citrina citrinant , falfas cudunc monetas , cum Philofophis , rerum ufu & experientia doftis ,
donec tandem deprehcnfi, ^«/mw» , cujus benefi- «A>;9-«o(f)/Aoi; , qui fi rite meam de Alchymia Cen-
cio male ufi fuerant, pcenas luant. furam a:qua rationis trutina expendennt , illud ,
Sunc & alii , qui dum nil nifi arcana fpiranc quod dixi , non facile negarint. Germanus fum,
nil jam , quod manifeftum fic publico , arcanum germano peftore veritacem profiteor. Poteram
efle putent : Senciunc perire fibi,quodaIiiscom- & ego innumera fub fpecie veri , tranjmutaioria
tnuaicatur fiduciam , feu ut vocant , fidem populi,
: artis arcana adducere , fcd abfit ab humano pefto-
occulcarumque virtucum exiftimationem vendi- re tale fcelus. Novi quidNatura pofllt, quid noa
canc : etiam dum per magica tentamenta, figilla, poflit Novi- Naturam ab Arte fuperari nunquam
:
pentacula ,verba , charafieres , attaftus , conftel- pofle nifi forfan hi Sôyt^yxvnûa.xd' quidpiamexcel-
,
lationes , fpecula , homunculos a fe arte faftos, lentiusquod fatentur paflim, arte humana quam
, ,
Unguenca fympathetka , Brafidillas, Magurreo- Deus per nacuram quam Plato artem Dei appel- ,
nes, Thefaurinellas , Eueftros , fimiliaque diaboli- lat , efficere irreligiofius attentenc , ipfi quid di-
cajofficini monftra ,per Magico-Cabaliftica,
Mi- cant, viderint.
cro-&-Macro-Cofmica triuna myfteria comminif- Sed forfan hoc loco mihi obftrepent : Mirari
cuntur. fe , carbones nunquam cx-
, cineres , & furnellos
Qas cum ita fint ; Regum Principum Magi-
, , pertum me , arcanorum prseterea Chymioorum
ilratuum , Academiarum eft , tam improbam , & imperitum , nihiloroinus in artem a me non exer-
Tom. I. K 2 citam
; ,,,,
;
112 Bibliothec^ Chemlcê Curiofx

verirum, ftiment novi enim ejus fummam dignitatem,
'citam temerario aufu infurgere non efle ;
Non eft quod ipfis reponam ;

,
num expertus num ,
& excellenciam eamquc femper veluti unicam
,
imperitus «^«iCT©- ^tjiJ d.viyx^^*-^-^''-''"; fi''" >

meum rhilofophiz naturalis , ac Medicinje fccretioris
non determinare meam in Emptrica Phtlofo-

elt :
portam qua ad intima quivis Naturi Myftcria
operibus aditus nobis concedatur , fatis deprxdicare non
phia cxiitimationem Orbi Litcrario ex
qualiacunque tandem ex ingenii mei imbecillita- defino, neque ^nnipi^vpjKof apud Medicos Chy- ,
committo micofque ufu rcrum , & longa experientia fingu-

ce hucufque prodierunt , decidendam
:
cqua ac iniqua judicia asquo animo laturus. Ve- lares , dum forfan feverius in Alchymilhis inve-
neque Principes qui nori
rum tamen eft, manus carbonibus, lutoque non hor, intelligi velim ; ,
me commaculaffe , facieni barbamque fayillis non divitiarum caufa fed laudabili curiofitate dufti
,
opplefle , ac virulentos mineralium hali-

noxios ,
hujufmodi experimentis ad mentis relaxationem
tus tanquam malorum omnium lernam ea
decau- conciliandam poft graviora negotia obledlantur
lafemper deflexilfe, ne eorum focietati jungerer , neque hos taftos velim , qui non auri amore , fcd
qui ambufto fumis , fuliginibufque cerebro quam
veritatis inquirendse gratia hujufmodi exercitiis
graviter laborarunt femper tam turpiter philofo-, fubinde vacant.
phati funr. Ego experimenta rerum unice femper
ine ambifle fateor , ea tamen qux fumos ,
lutum , ,
CONCLUSIO.
carbones , quseque culinam , tonftrinamque non
olerent verum quse honeflo labori non adverfa-
,
Atque ex diftis Letior liaud dubie luculcnter
rentur, illas camen viliCTimi laboris tyx,f<^ticr«f ne- intelliget quantum nullo non tempore iacra auri
,
fitis humanas mentes oppleverit qiianta cura &

quaquam repudiandas duxi fed eas non fme exi- ,
, ,
guis expenfis a Manipulatoribus , ut vocant, me

ponellionem ambicrint
follicitudine ejufdem
quibus laboribus ac periculis ad iliud acquiren-
prxfente in CoUegii Romani Ergaflerio , rebus
omnibus ad Chymicaexperimentaperficiendane- dum fefe expofuerint , vcl ipfa monftrante Nacu-
ra aurum inventione laboriofum , cuftodia diffi-
ceflariis inftruftifTimo , conduSis in hunc
finenri, ,
uti paulo ante dixi Manipulatoribus

,
Germanis, cile qusftu anxium efle , ufu inter, voluptatem
Polonis Gallis , Italis , fieri curavi ,
,
adeoque cer- & dolorem conftirutum , uc proinde nemo vcrae
to tibipcrfuadeasvelim, nil in hoc opere experi- fapientis deditus illud multum qusrere aut de-
memet par- fiderare debear. Beatus proinde qui derpe&is
mentorum adferri , quod partim per ,
,
tim per diftos laborum peritos Chym.icos in niea rcpudiatifque hujufmodi lcnociniis
vilis terra:
prxfentia , non comprobatum fit, Meum erat ju- iifque non nifi neccflariis contentus tranquiilam ,
bere, modum prsefcribere j illorum, juiraprifcri- & ab omnibus animi

Pathematis depurgatam vi-
mandare quemadmodum Me- tam ita componit ut iUud Sapientu vcre & ex
ptaque executioni , ,
dicos dedecet compofitiones medicamentorum animo exequatur confilium Paupertatern cjr di- :
clyfteres inferre fed id vitioi ne dederis mihi ,fed viUum tantum tribue ne-
facere , venam aperire , ;
partim Pharmacopoeis partim Chirurgis ,

quo- cejfariuyn->. ,
rum id proprium eft , commendare aflblent. Ar- Definamus itaque in boc perpetuo caducarutn
chiteftus calcem , & ccementum non prasparat > rerum aeftu firmitatem quircre , glandes porcis
faxa non expolic , fed in fua prifcriptione
lato- committamus , bobus fceniJm ranis , corvifque ,
murariis juxta prototypon coaementanda

& fenfibile tempeftatum prxfagium fordidam auri ,
mis ,
committit. Sed uc tandem huic libro coronidem voraginem avaris. Nos altioribus nixi principiis,
qua: ftabilia non quae fluxa in hac fublunaris
imponamus. , ,
LeUorem nofle velim , mihi hoc loco tantum Mundi ceconomia, non quas volubili fubjiciunrur
cum Alchymiftis iis , qui lapidem illum inutili tempori bonis fed qui fempitcrnis fupra ccelum
,
labore haud fecus , ac Dtogenes dolium illud fuum, thefauris ab omni aerugine , bruchorumque dc-
nunc volvunt , revolvunt , devolvunc , circumvol- trimentis longe fcmotiflimis comprehcnduntur

Yunt cxterifque Pfeudo-Chymiftis negotium efle
,
omni ftudio mentifque contentione invigile-
ile proinde me auc Chymu
contrarium efle exi- mus.
F I N I S.
SUBSEGTIO
,
m
SUBSECTIO SECUNDA.
TnterpeiUtio hevis ad ^hilofophos pro LaPIDE PhilosopMorum,'
contra Antichjmiîctim Mmdum Suhterraneum âtris Athanafii
Kiixheri Je/mi^ , ûthore Salomone d e Blavvenstein.
phyfici, Metaphyfici P. Kircheri ratiotiibus quibus Alchymiam fubver-

Sopliij Philofophi ,
tere irrito conatu nititur, alba amutti pondera-
^hymici
Ci , Alchymici« tis , Ille pronunciatum Hannibalis adversiis l'hor-
mionem femper toga indutum , nunquati Bello-
AT RI M
Athanafium Kircher Jefiil* nsE difcipulum j multa nihilominus de fago feii
tam nnper cx hypogeis , ichthyo- Imperatoris ofticio facunde magis quam exper- ,
trophyfque fuis fubterraneis , nefcio te differentem tJ^duhos de/iros fetus vidt

: fed ;
qua adhuc nydalopia oculorum in- ûi magis , quam Phormio deliraret vidt neminem-i .
telleftualium laborando , badizan- ^Ci imperterrite contraP. Kircherumqudque per-

tem reducem , ad lapidem vefkum fonabit.
Philofophicum tam durum impcgilVe , ftomacha- Sibi quoque P. Kircherus imputare debebit , fi
bundique inftar illum prx nimia ira mprdentem poiteaquam adeo libuit doftrina , ingenio & cala-
in Vos Projedores a Dco benediftos atrx bilis mo abuti , ut prarftantiffimorum virorum fama:
vitio ex mundi fui fubterranei venenofis fu'igini- parcere nefciverit , omnibufque impoftorum The-
bus infcllum ftomachum movifle ut in omnium , ta inufferit i impicaverit , fordidaverit etiam qua: :
odium contemptumque vos indifcriminatim abdu- minus arriferinti vim vi repellentibus fimilibusar-
ceret , planius eft , quam ut debeat explanari. mis hoc in brevi fcripto percipere cogatur & ul-
, ,
Quapropternemaledidlraquibus in vosliberius, tra crepidam profiliens futor in ordinem redigatur.

quam doftius modeftiiifque debacchatur feratis Nam qui importuna nimis & impudenti temeri-
& fermones ejus male feriatos , quibus in Vos tate fretus , in chartas projicit & venalia orbi lite-
mcmbratim graflatur, patiamini vulgufque ideo , rario exponit qux libent j hic quoque qua: non lu-
impofturarum , quarum Vos ibidcm identidem in bent j fsEpius audire neutiquam debet gravari.Ad
arte totus ruralis poftulat , fi filentio has prseterea- Rhombum. Ordine fccundum novenarium , quetti
tis, reoseire fufpicetur, veftramtidem,veltrumcan- invitaminerva& alethea aggregat de Lapide Phi-
dorem ,vellram experientiam , expertus quoque lofophorum capitum numerum, fingula etudero , St
duxi interpellandam. propono argumenta.
Nullus ambigens quiii mihi Alumno veftro pro
virili fitis gratiticaturi , & pro poffibili effrajnatum
CapHe Prirho
hujus Antichym.iftic cahunum fitis orreduri , ubi
illius frivolas, quas contra Lapidem invulgareag- COntra tapidem Philofophorum h^c in fub-
greditur rationes , breviter & perfpicue facili ftantiaadducit csteraverbaTherfitis funt, :
bucca cxfufflivero , rimafqae per quas lippis ocu- quibus inexperte cornicatur.
lis in laboratoria noftra introfpicere attentat, tA lchymtci i. mn conveniuni iti definiendo Lapi-
Philofophorum fapicnti^ luto obftruxero. Non de Phiiofophorum-,.
tamen cit animus illum quem verbis tumidis & 2i Varia norhina illi irntonttjvt^.
lapfantibus araneofum texit contextum ex integro 3. Interfe nonfunt unanirrtes.

allegare , quo tanquam Architsc crepitaculum in 4. Magntt efl difficultas in conficiendo LnpideS.
libri undecimi mundi fubterranei fectione fecunda y. Circtilw in determinatione Materi^.
nihil non blaterat , qux tamen jam olim fcopis fa- 6. Nullum Imnen in Proceffn de Lapide Philofopho^
pientia: everfa fafta funt verorum Philofophorum
, rum capimtts.
peripfemata Sed brevitati ftudens Aliifque ple-
; I.Verha Theephrafii ^
Azfitinon concordantpraxi.
nius Eum refutandi provinciam deferens ad ratio- Ex fingulisconcludendum e(t fecundum P. Kir-
cinii limam P. Kircheri argumentorum fcrupulos cherum ergo non datur Lapis Philofophorum-.
:
revocare , quibus cum fuis Gigantibus Philofopho- OmiferaConcIufio; Adum cft de Philofophis,
rum gelticulatur oppugnare Coelum ut non ex un- , eheu. Ridete. Breviustotumhuncapparatum con-
gue Leonem fed ex ungula quilibet pergam facile,
; traho. Obfcura funt cju& de Lapide Fhilofophorumfcri-
qualis hac in arte exiftat, poffit dijudicare. buntur ab aliqmbiu. Et fic hunc formo fyllogifmum:
Licet enim P. Kirchero in Aftronomia , Aftro- Quandocunûe obfcura funt , ^««e de aliijuo ente ab
logia, Statica, Optica & aliis difciplinis , inter Li- alie]uihm Autorihus fcribuntur , tunc illud ens non da-
teratorum hujus tcmporis confclliis , infignes lu- Lapide PhilofphorunLt
tur, atqui obfcura funt eju£ de
bens alTignavcro gradus In Chymia autem , Alchy-; ab aliquibus Authoribus fcribuntur,cxÔ Lapis Philo-
mia, aliifque huc fpeSantibus abfconditx naturse fophorum non datur.Qu\s Trivialium.quis vel medio-
myrothsciis Illum excufso emunftoque elfe judi- criter verfatushanc niajorem concefferit,nifiomnia
cio xftimare, fcripta illius qux hoc in paffu publi- , myftcria fidci omnia abdita Sacramenta impie
,
cx orbis fcenae audax magis.quam verfatus propi- caffaverit r

( abfirahendo a
Eu tu mi Pater Kirchere
nat, delibata feipfis obludtantur. Lapidis vcritate vel falfitate ) fi Lapidem conficere
Qui enim in dijudicandis litibus & arbirriis in- noffes teque id fcire divulgare velles , nchicarS
,
ter diffentisntes xquus eric sftimator : adducendis ignavia hominum interciderec , aliter fcriberes ?
Tom. I. K j nott
, ,
Bibliothecx Chemicx Curiofe

114 nulla k parte rei fpecies ahflratla nh indi-
dattir
dclirares. Qiianta enim ui-
noa faceres nifi totus
,
vidiiis. Hic concedit Bachonio iubjeiSum uuius
omn>bus hceret ef-
dc inordinatio exordiretur
fi
fpcciei > ncmpe matcriam primam,polIe ficri fubje--
abundantibus, quis Tomor
fe divitibus auroque 6tum ctiani akeriusfpeciei Et ego concedo, cjnia rna"
Salomon in fins Pro-
non videat ? Ncc fruftra ait teria appnit ornnes forrnos. Denique cum [•'aracclfo
verbi tricas qusrit & quinque experimentajquibus tranf-
aiicem mutationcm aftruit evertere conatur. Quanrivis
,
& Piiilofophos ad propofuum nihil nobis cum Paracelfo,quia ut

^p/«/Sr ele^^cerinVsacerdotes erat ut mentis fupca diSum, ab omnibus Autlioribus, authoritati-
q4us nnica ad Regni folium fpes ;
bufque in particulariabitrahimus, nec fub incudem
Hieroglyphica ilhs exponerent
fuxarcana per vocare volo , quidnam in arte tenuerint quidque
exponebantque quo- ,
quando dumtaxat docebant ignoravcrinr. Unicum tamen contraP. Kircherum

modonaturaprodaceretmetalhi.vanxqucdepre-
Symphat.a:: Qiu iuccen- dum fcilicet Tranlmutationem ferri in cuprum per
Jhendercntur Mixtorum aquas vitriolatas difficulter eludi per corpufcula
delapide (ûofcnbunt,
fetPhilofophis.dum obfcure venerea , quse vi magnetica attraheret Mars. Ni-
cum & fcre omnes inpropriis fcnptisde fe non ib- mis cnim clarum eft torum ferrlim in Venerem
]um idipfum contiteantur, jmo
quod Itudiose & H-
iplorum monumen- mutari ut ipfe Agricola Chymicis alias invifus te-
ibenter (ibimet contradicant,in flatur lib. I. de natura foffil. cap. 2. dr Hb. u. de r<_»
tis nlliil reperiatur
frequentius, ut naturx graves
metatlica. Qui etiam lil>. ii. cum Lazaro Ercxer, Fa-
indaaatores in illis inveniant
qux fe exercendo
nonofrendar, xio & ipfa experientia confonat a-s ad regulum ex-
cont?mplentur, ignavum vulgusnilMl
tamtn ad unum coqui non pofle, quamdiu aliquid ferri in aîe la-
quo ab hac arte ablêrrcatur,omnes
teat. Hoc autcm xs ex ferro fadtum optimo modo
vere talem thefaurum polT!-
veros Philofophos qui iic excoqui pofle , vel ipfi hebctes Ruftici in Gof-
•dent efle unanunes m
materia Lapidis, vel ipfa na
larienfi vicinia fciunt. Lt certe fi tot corpufcuia
vero ex Philofophorum albo -
Tiira diaat, cceteros r c
facile prarbcbit confcn-
^'^^ ^b hac aqua advchantur, cur fine ferro mino-
Inmin . d4 cUe
climinandos d e , quifquc
^"''T';"', -^ un r ^„:.- -rz. re labore non feparantur j Dcnique fiaina efle hic
lum. Ouod
fu^Ti ô^ autem
r
variis
„
terminis
o^„.,c
, varias ipiis
laniHpm velpY
vei ex
,
r
cotpufcula
,- l r
fi laborcs fpagmcos
, ,
,r &
••
evaporatonis
r
•
m
•
..
jmpoiucrint
imi-)r»rucrint
-c
figmficanoncs
i.îi quas ad
•iH lapidem t
h2:c aqua fubeat '^ , quifque oculis cernet qux tam

narre vel extoto
ex toto
..,„7r,„ir)
retulerunt quiu
qi; rcrert ? ii pnim
r^feri- ^ fi enim ,^ ^ •. n i^^ u
parte 1?
Jiberecum muco emungit P. Kircher. Verum hzc
u ^ •
Aftronomis non vcrtitur vitio,ubi pro imagma-

ccslum fidereum non moror, rcmitto, P.Kircherumad rudcsfufo-
tione varia , variis imaginibus rcs & Carabarios , qui cum cachinno hzEC corpuf»
ima-înative dcping-intîilHue varia variorum ani-
cula ex fuis ofiicinis, ne hircquos gravent , vifui-
maluim nomina affricent non liccbit Philofo-
: cur
<ûe noccant exfufflabunt. Quid multis? poflem&
phis Alchymicis pio variis mutanonibus quas m ,
quOque vo- ego darc aiiud Epichercma P. Kirchero fi mihi per

lapidis prsparacione venantur, variis
3. horas duncaxat adcilct, & incredulo palpandum
cibus vcrefimilicudinarie exprimcntibus, La-
illas
prscbere , quomodo ex puro puto argento to-
fuum exornare ; denique non omnes Lapidis
,
pidem to quanto, fi;it ptitum aurum addicione fimpli-

divitiis nobilitatos fuifle contendere volo ,
quide
comnunc quoquc hic exu- cis falis pra;parati fine aliquo vel minimo addito.
Lapide fcripferunt , ut
Nec mania laborare exiftimem P. Kircherum
tali
kc adaoium Scribiinus iiidoî , doHijj p(ii'mata paf-
:
quodetiamin Sale com.muni crcet corpufcula au-
multos .inimo pr.i-
fwu. Sed pro compertohabetur rca. Qiioufque liomines inexpertos ducic coeca
rientes fimilia exaraflê : vel ut vicam tolerarcnt
conciliarent, ignorantia Tranfmutationem negat ita libere , ut
:
vel aliquod nomenapud indoftos fibi

quofdam vel iibi imaginatur illam non dari nec unicam ratio- :
ficut (& in patuloeft, vcros Philofopos

aliaratione preifoscon- nem ati-ert quscfolum iiiam in.pugnare aufit?Ve-
invidia adadlos.velaliqua
hac arte rudis mutos rhilofophorlim
.
riim totus in
trario colore veritatem defurafle. Ex quo taciie
aiiquorum libroshic rodit, qui tamcn ad rei ve-
confeaarium elicitur Qus de Par4ce5fo , qua: de
:
ritaccm nihil faciunt. Non enim fequelam hanc

Azotlio quae de aliis oriuntur , fuerint ut fuerint,
,
approbabic ratio Quiatres vel cjuatiicrTlji/efophi
verosPbilofophosnon tangere,
five Veri five fuppofinni de lufide Phittfophorim hoe
Qiiod autem P. Kircher ait de difticultatc in ,
Vel Viodo mali vel bencfcripfertint ideo daturvel

lapide conficiendo ex ipfiusinfcitiaoritur,
,
dum illo :
metalla in non datur lapis Fi)ilofrpl:ornm. I:t certe quid facilius

divinat lapidem confici debere ut
in praxi quid in inceilciliu clarius, dari tranfmuta-
mineris fuis fubterraneis plafmantur. Notum enim ,
tioncni nictallorum ubi fcmel fibi quis perfuade-

opere cogercntur temperare
,
cft.fi Piiilofophi in fuo

rc , quod vccat, pocerit Mctalla non fpecie, fed
calorem utnatura, fulphureo mcrcurialem vapo-
matriccm excogitare uc folnmmodo pcr majorem , vcl minorem digeftio-
rem adhibere ut natura ,
etiam neftorei an- ncm maturationem me-

quirfit per fulphuris fui
natura, prius Artifici deficerent (
lapidem in paracis diantc dccodione ) diltingui ? Jam enim ab im-

ni quam omnia ad fabricandum
,
memorabili rcmporc fcamna in fcolis noftris tri-
haberentur verum haec ulteriorem refutationem
:
verunt defcriptiones Metallorum quod nempe :
oon merencur , ad caput fecundum. ûrhm fit metalium e lulphure rubeofubtiliflimo

puriflimoque fadum. t-Ar^cntum^, metallum ex pu-
Ciûite Secundo
ro albo mercurio & fulphure fimiliter claro & al-
bicante genitum. ^s
metallum e fulphure craflb
,
q«o quirit de poffibiliratc tranfmutationis»

IN ne unicam rationern proi-erc;,qua impoffibilita-
rubeo& mercurio paululum impuriore. FerrHin.,
metallum e mercurio immodico & fulphurc fpiffo-
tem tranfmutationis aftruat poffibiiitatcm tollat.
re utroque impuro & adnrence. Piunburru , me-
,
Initio foldm ciambem coftam recoquit & naturx

tallum impurius e mercurio admodum impuro ,
laborem in metallis generandis plangit; quem
craflb & foeculento , & fulphure quoque impuro.
laborem nos quoque naturse in prima metallogc-
Stannurn^ denique fit mctallum ex mercurio al-
nefi cedimus Sed nihil ad nos. Deinde aflerit fpe-
,
bo in fuperficie & rubeo intrinfecus & fuiphure

ciena non polFc mucari infpecieni.£; ego aJJero>^nia
noa
,;
Lib. I. Se6t. II. Subfea. II.

tion bene conrtmixto natum. H^ defcriptiones ita Accipe Gloftam. Quis unquam vcrus Phiiofophus
commiines funt ut vix pra: naufea illas adhiic fe- a/Icruit Lapidem Philofophorum cum
,
femine con-
m>'lhic potuerit ca!amuseru(Sare. Depura igitur venire nifi fimilitudinarie, hoc modo :
ficutfemen
quiE i-nputi funtj matura quje minus coda > frixa projicitur in terram ut inibi morcuum fruSum
cen-
qux nimis elixa & femper tranfmutationem non tuplum afterat , ica lapis Philofophorum pto/edus
V fublântialem quia falfum eft fubflantialiter, ut fuper mecalla imperfeda illa in aurum vel
,
argen-
jam didum metallainter fe differre fed acci- 5
tum tingensfrudum ccntuplum affert. Vides fimi-
dentalem perages. Etcerte ad pontem Alinorum litudinem cadere fuper projeftioncm & non
ftiper
relegandi ,
qui talem rpecificam difiinftionem ali- femen alias lapis Philofophorum deberet aliquam-
,
qua folum cum ignorent,

Soô//«k'^ fariofi aft ruunt dm in metallis recondi, ibidem germinare , fio-
quid fit diitinSio fpecifica. Oftendant mihi hic refcere nihil mutando de terra ftia metallica
,
ut fe-
aliquas proprietates fequentes ex aliquibus diffe- men facit , quse funt falfa. Et certe fi Argumentum
renciis , qua; aliquam genericam contrahant natu- Kircheri valeret , homo comparatus
afino vel ap-
ram ut effentiam conftituant fpecie ab alia diftin-
,
pellatus afinus , afinus effe per fas
nefas effentia- &
diam. In metallis non reperient nifi colores ma- & iiter cogeretur, utcuilibet applicanti
tcxtumtex-
jorem minoremvc duSibilitatem , fixitatem pu- & tui patebic. Sed ludicra ludicris,
Non tam pio-
ritatem. Qtiis jam , vel mediocricer quamcumque guibus manibus facra Philofophorum tracientun
Phiiofophiam veram doftus dicet , colores, vel ma- Profequitur,
jus & minus facere diftinftiones fpecificas , ni(i
ipfe a Philofophis aliis fpecie dilHngui velit. Adeo- Cdîte Quarto

que P. Kirchcro fufficit atferere «Svv«t(sv efie tranf-
mutationem metaliorum, non audec dilferere, qua- ETperfefium Arris Magni Magifterium a Lul-
fi illiusoraculisex tripode ignorantii' diSis coge« lo , Azotho cceterifque examinat.Huc itaque
remur affenciri, vel pocius vellemus aflentiri. Plus feinper tamquam ad arcem & caput , ut putat exa-
ultra. minis aibis quadrigis properat Kirchcrus cum ta- ;
mcn femper buccinis canam furdo allegationes

Caîte Teriio fcriptorum ob diverfos ad quos collimaruntfines
hujus artis veritati nec derogare , nec illam ftatue-
re, & nifi rationes adducantur fimilia refponfione
OPerose lapidem Philofophorum conficiendi
modum & rationem narrans narrat. Quorum^ indigna judico. Quid veris Philofophis qui hunc
Philofophurumj f Aliquorum Arabum , Raymundi thefaurum poffident cum Theophrafto , Azotho >
Lulli , Joannis Azoth Bernaudi. Q^M inde^ ? ait ,
Trebellico ab Africa ? quid cum Cibinenfi Ri-
, ,
inter fe difcrepare aliquos aurum requirere , ali-

-.
pl5Eo,( quem ex ignorantiavocac ubique Riphasum)
quos non. Quid plnra f Amdci Chryfopoeio nulli Sendivogio , Lullo & ccntum aliis de quorum
fidem ullam habendam. Quare_j ? quia ad aliquam «%«p)5(rH vcl nihil vel parum P. Kirchero conftat.
fibi famam acquirendam quidlibct pro quolibec po- Modeftia tamen fua me judice P. Kircherus majo-
fuerint,& cum verbaclara fint , praxis non corre- rem fibi hominum benevolentiam adglutinaffet, (i
fpondet. Quid tum'^ drgo non dacur lapis Philofo- non omnes eodem pedine dcpilaffet aliquorum- ,
phorum. O
pra:clara confequentia Inferice illam ! que famas magis Chriftiane novilfet parcere,maxi-
veftris annotacis Philofophi.vel cerce fculpacur in me Michaelis Sendivogii Eqnitis Poloni, cujus ad-
filice , ne pereat. Qii?vntum audio, quantum capio. huc clara pofteritas longa majorum ferie dccora-
P. Kircherus vult tradi fibi hanc arcem claris , rn- tur, fufpicitur ,honoratur, quem tamen inhoc ca-
dibus, planis, apertis, perfpicuis, pinguibus & pite ut impoftorem ore duriffimo & inverecundo
cralfis terminis , &
toto orbe divulga-
hoc in libris calamo tamquamDuci Wurtembergenfi imponere
tis. O rudicas 6 cratTities 6 pinguedo animi
, , voluiffet ex rei gefia: craffa.fi non affedata & fupina
qui ignes, abyffos, dracones, honiincs , monftraque ignorantia non puduit traducere. Remgeftam ita-
lubtcrranea quirir hanc artem nobiliflimam in of-
, que veris recito ex meliori fundamento periodis.
ficinis Typographorum inveftigat & venalem vena- Mullenfclfius nefcio a quo tinduram aliqnamfuf-
,
tnrl Intelligitne Kircherus quid lit aurum Philofo- furacus aliquoties fada projedione palam Duce
,
phorum, quandonam aurum vulgi,& quomodo re- & pluribus fspius tinxerat , artemque hunc con-
quiratur ad lapidem quomodo Philofophi inter fe ,
ficiendi lapidem fe callere affeveraverat,inque hunc
reconciliari poffent? Quomodo tntelliget niji aliquis finem pecuniam a Duce excorferar. Sendivogius
ipfi explicet^mitt3.tiir crô ad iilum Oedipus,vel Phi- hujus artis quoque gnarus fama MuUenfelfii perci-
lippus , qui ignorantem quid legit doceat. Sed quia tus illum in CalegijE Metropoli: vel ut veritatem
nullus nullocomitante fpiritu comparetîterum in- rei perfcrutaretur : vel ut MUIlenfelfii aures velli-
vehitur in Philofophos & dentato calamo totus fpi- caret , Convcntum impofitorem offen-
convenit.
rans paffionem illos laceffere aggreditur. Quo dedit. Oftenfum Duci coram quo quoque projedio-
,
fatigato & nihil proficiente iterum anilem incipit nem Sendivogius peregerat denuntiat. MUllenfel-
,
litem & ad rationis entitatem convertitur bom- fius fubolfacicns quod rei erat , fe tcnebrofum in
bum bombilans &
hoc de fcmine auri argumen- confpeftu hujusLncis fubfiftere tandem non poffe,
tum torquens. Vel enim femen auri illud eft fus fpc- Sendivogium extra civitatem invitatum fuppo-
cici multiplicativum , vel non.fi prius erit vegeta- fititio Principis decreto quod falfificato figillo
bile &
confequenter metallis eft attribuenda vita fubfignaverat officialibus exhibito , extraneum
fi vero femennon llrnifianalogicevegetabilcidem hunc hofpitem cuftodiae ut mandarent aftu vul- ,
dixeris hominem piftum hominem verum genera- pinoprocuravit, Veftefque quibus innocuum fpo-
re poffe. Si vero dixeris id quadam modificatio- liare juflerattindurx invcniunda: & fubripien-
,
ne effe femen auri uti turba dicit errorem ma-, .•

dsE gratia perfcrutatusde Principis,ut ajebat, com-
jorem incurres cum modificatio five modus , ut- miffione Sendivogium nequicer cuftodia: reliquit,
pote purum putum accidensnil fubftantix fuper- Sendivogius ita delufus cum cuftodia arda non ef-
addat. Esl-ne hic finis homilu fuper <Qerbttmfemeru ? fet,Hamburgum evafit, Quo toram rei gefta: feriem
Tom. I. K 4 Duct
11(5
Bibliothecx Chemicae Curiofe
dicatur aliudfubftantive > Qiiare idem de fherctl-
'fFecic ut poft eicamcn
Diici literls conqueftus "
rio dici non
Interroga trivialts Lcgicos,
pofferj
radiftio quam toties triun phs~
pronnictis. Quiris ergo ^Mide
excellentia ? Relpondeo, eS fuo
principio cxceiicnti, excelkntius ipfi addito quod
2ia telUrctur. En venff.mam.genuinam:
Philolophi inteHiguntperfuum femen auri viviHca-
fim examinatam & finccram commemorationcm.
Chnfti Evangelium & tivum perfuum mercurium, per fuum Azoth iper
,
Eat nnnc P. Kircher contra aliosterminos quolcumque. ty^tixiaris ut nos an-

innpoitorum nigi-o
cvaginata ling.u Sendivogium
incautus mundo f^îadeat UUm
garies c^ repUcai <]uid esl i/Iad frincipinm tifiri tx^
,
infJîbat. Eac & amo Rcfpondeo

hujus clarifr.mi Vui exccllentifu additufft.
cellens , f
non comparuifle. Nê fams
,
ratione manct ob- frocul hinc » procul elle profani. Plura unus ftul-
quam fur.itus cft ex confcientc
loco cavillat ccnfura.qiie tus hic quscret , quam decem
illi re- fapientes finE
noxius. Coronidis hic
Principes qui dum huic 1 hi- fponfuri. Hic Rhodus , Libenter ue au- hic faltus ,
V Kircherus aliquos ,
dio rem fcires, libentius occultabimus. Oedipos

lofophis nimis operofam
impendunt operam.res
alios require, vel naturam mitius difce perfcrutan.
publicas concredicasnegligunt. Si quifint,iph
fibi
viderint ipfifciue concionetur

Kircherus feveriis dam. Rides &
exclamM : o helluina Philofophia /
Deridemus & reciprocamus 6 Belluinum Fhilofo-
,
contra lapi-
nimisfufanccnfor. Mallcm rationes
videtur velle adferre , ubi capnt his phum , qui hanc artem tam pinguiter mundo vult
dcm quas hic
propalari. Conclhdts ergo nulla hac Philofnphia,
(oul- :
verbis concludic s Jam ad rationum fondera efl
philaatia m- Quare qnia illam ncfcis ? negamus rcpugnamus,

pro^rredtamtir , '^Hihus T)eo dante (
, ,
las )
Alchymiam , e]ufc>ue paulo ante adduHos relu6tamur. rroftquitur &

ftigante')
non tantttm 'Oancs Cy- trntos ;
Secuudo objicit ilulram eflc Alchymiftarampol-
procefjtu fnilvl ad nos )
licitationem , & ftolidiffimas jatiantias. Quare-i f
Sed cr indionosejje cjut k ^VAncipibtt» attt admttt^ntur,
quia dicunc Lapidem ita foecundum ut in intinitunrj
4ittt habeantuy , inrulenter demor.Jtra-
in admlraitone
pondera, fequenti polTit multiplicariin virtute , uc fi mare efietmer-
bimtts. Arrigice anrcs ventilentur
ciirius pollct totum tingi in aurum. Qualis in
,
igitur
hac Theoria difticultas ( in praxi enim ad fummum
quater d nobis polTe rcpeti laborem qui ut infi-
Cdîte Quinlo
picnter Antichymifta blarerat nonfic per proje- ,
diones ; conftat ob vim Lapidis fulm.inatricem)ma-

PRocefTus jam relatos & examinatos
iteruifl re-
jor quam in hac ? fitoca ttrra: machina eiTetpuIvis
fcrc adnaufeam& examinat,perpecuasagcn-
crepicavi; pyrinsjipfique fcincilla ignea admovcretur , tota
do nugas. Veriim quia fupra buccinis conciperet igncm. Ve5 fi Atlas quidam Inccollans
mus,addamns & tympana Procefuis nempe a,i- :
projcitos pra: magnitudine ccrlo fcpcm ferpcntem calcaret ,

quos obfcure ab aliquibus in chart."m
iracundiar Pater vel accraitc imperceptibili fere puniflura l^dere-
non urgere , fed permittamus hoc
nobis primam fuperius tnr, toto vaflo eorpore , vcneno palante , brevi
Kirclier:p;obet dumtaxat
Et Alchy tcmporis intervalloinficeretur. Qiiare ad rantam
afiumDcam alTumpti partem fcilicet :
Proceflus perfe(ftionem aliqua tinfturareduci non poiret , uc

miarnÔ- Procejjus iflos m. indignos eflc.
icmper fcmper magis & magis tingeret fi femper
&
Kircher non Alchymiam indignam va-
intelli-it. ,
demonitrandum. aduitione fui principii intenfive intendcrecur. Et

nam & irricam elTe
,
ipfiincuir^bic
cur quam fuper.)bundancer habet tinduram me-
Videamus igitur quid contra cam hoc capite afte- ,
tallis , quje tx lioc principio in gradu rcmifllore

'^ funt plafmaca communicare ncquiret modo me-
Primo Contrad,aio fufAemifm^ in Thilofopho-^
,
tallaad illam rec.piendam eOcnc d.fpohta j Ec fi

rur^^ptts repertatd LLiir.^. Tranfeac repcrn-i
nego iUasquidciuam expcnent.a teUcKircheroque rekrcnce m tantam
coTitradicftiones. Qiiid indc J
jam dudum aiirum rcdigatar raritatcm ab ipfa natura ut in

demonftrare , quidquamve argucre :
hanc adulle Corin- exhalationcm & fpiritumqpafi abicns filamcnto-
enim conceffimus non omnes
inltimulavit nec rum in modum lignoruifi medullis vel aliornm
,
thum, quos fcribendi Cacoethes ,
nec fallitatem , fi corporum mcditullio fe infinuans ibidtmqne vi

fcripta veritati lapidis derogare ,
Kircherodetur.de- altroram condenfanim verum purinim.umv]ue foda—

alias lapis,& nihil airerere, P.
qua- litjce prrrditumauri ramenrum fe manifeliat.Qua-
monnrare. Sicplacet dinerercfedaudi.imus
Pbilofophorum fcriptis fe anno i(56r. apud illnltrifnmum quemdam Hun-
Jefnam contradi&iones in ,
garix Magnatem nv.h. hmiharem Kat.sbona. n,
ofFenderic Dicunt Alchymift^ ,ait aurum quod
:
,
comitiis larmcnto innatum & extuberans vidi.

lapidemconftituitnoneircaurum; mercunumm
Sicnri quoque mukotics acinos anreos in uvis
arte magna non efie mercurium fcd aurum &
mer- •,
Qualis propc lockaium repertos in manibus habui. ,
curiuin m msliorem
formam abiilfe.
aliam
QLiid mirum f\ lapis Philofophorum inperfedio-
hic comradiaio mi Pater ? Aurum &
mercurius non ,
aliam tormam netingendiabfolutusin minima quantitatein ignc

funt aurum & mercurius ut ante fed ;
non bene cal- fuper aliud mecalium purificatum projedus , fe

induernut. Certe Logicx prxcepta
nicl tanquam fpiritus extendac, & cercam mecalli quan-
les. Inftas Ilhjorma meltor esl vel
.-
fubftaniialts
fubftantialis tranfeat nec ticatem pcrvadcndo , quafi fulminando , in majo-

«ccidentali!. Concedo r.on ,
i.c<ô. Ubi ell tua probatio rem fixitatem &citrinum colorem perducat Hic ?
tttam accident.'.l,s .
tamen non volo difputare utrum in infinitum fyn-

Kircher ; profcqiiere argumentum. Sed
files, ta-
P.
catcgoremacice hxc virtus intendi poP.et , cum
ces, obmucefcis. Quarc enim auri accidentalis
boc pendcat a quxflione Phyfica infinita ntnn in
formaqiialicacis prxdicamcnco fepta ,& habcns
:
la-
non pofTcc qualitatibus laiis v.g. calore ad qnam , detur flatus :
titudinem gradus & gradus
fcilicet ,
perfedhonem ? &
eos quibus hxc quxftio placct , ablegamus. Si h^c
majorem & majorem adipifci
Kircher capere necdum poffic , fua:ruditati& he-
confequentcr cur aurum non polTet dici non au-
,
bctudiniinbac arte adfcribac

rumquodpriuserat& aliudadjeaive, modo non
, .
Lib.I. Se6t. II. Subfe(5l.II. 117

Nec eft paritas in fpiritu vitii qut cohobativd promittir. Sed En tibi ledor qualis imperitia ex
fKjriticatus unica Cux fubftantlGr gutta hoc modo Arnoldo & Villanovano ex nomine & cognominc
fecuiidum l^ Kircher inregruni dolium in vinum
, duas facir perfonas,certe putaverim vixuUum chy-
nobiliirimum tranfmurare poiret. Qnx enim pro- micum a Kirchero ledum. Quoufque imperitia hu-
portio Metallis cumvino ut quidquidfiat inme
,
jus hominis.idunc6naf6orbem literarium fulpen-
tallis etiam locum debcat habere in vino & e con- det ? hic iterum cuculum fequitur & eodem feinper
tra. Dcinde fpiritus Vini depuratur femper fuse cantu verberac aerem , videturque ex hoc capitc
impuritatis aliquid amittendo ; lapis Philofoplio- Philofophorum lapidem deftruere velle quia male
rum non depuratur; fed intenditur femper fui perfeu non fatis manifefte Paracelfus & alii fuis fcri-.
fedivi aliquid accipiendo. Dcnique fpiritus vini ptis cjufdcm compofitionem inferuerunc. Infupec
fit ex vino, imo ex fece vini quia nihil aliud eit
,
patitur fcandalum non pufillorum ; fed vere phari-
nifi fal volatile vini , lapis aurem l^hilofophorum laicum , quod fibi infpiratum lapidem aliquiafle-
non fit ex auro aut aliis metallis fed ex Prin- ;
ranc.Si lapidem liabuerint ( a quo femper aftraho,
cipio auri feu aliorum metallorum.Et fi llolide for- quia fatius judicode mortuisjam, & hoc fxculo
fan qusrat, quare quoque non detur tin<5tura vini defundis vel bene fcribere , vel filencio defedus
,
ut aliorum metallorum? '^ff>ondeo i.quare vinum illorum prseterire ) quare dicere non poflent fe a
non habettale ut coerera metalla principium; Re- Deo , & largo modo revelatum obti-
infpiratum
/^Weo2.ficutadhancqua:(l:ionemrcfponderifolet, nuifle lapidem ciim omne donum de furfum fic & ,
cur homo eft homo & cur afinus elt afinus ? quia
,
nihil fine D E O in quo vivimus, movemur & fu-
hoc elt hoc& illudeflillud. Qiua vegetabiiia funt mus , in hac peregrinatione & Lachrymarum val-
vegetabilia & habent talem naturam metalia funt ,
le peragere valeamus. Sed videamus quomodo
metalla & Et quia femper in falfa
habefit aliam. ex Villanovano fruftra probet Chryfopoejas cen-
fua fuppofitione cornicatur Kircherus quafi lapis ,
tamina fiuftranea eflTe. Trahit di/curfnm Villano'
Philoibphorum elFet aurumdepuratum ,per fuarum Vani, in quo ex Philofophorum lapide integrantibM
portionum decifionem. Confcdarie falfas fem- partibus eliminai omnia vegetabilia , omnia r/iine-
per fabricat concllifiones & fuam ignorantiam ralia friabilia & fophifiicoi merctirii cr metaltorum
in hoc myiterio confitetur. Perfequitur Alchymi- prdiparationes ? Ergone ut in titulo vane glorio-
aas& fus gloriatur Villanovanus Theophraftus & alii,
Tertio objicit Quem,qucrfo Alchymifta: de-

, lapidem Philofophorum ncganc , dum ex jain
monftrabunt qui lapidis Philofophorum experien- didis non fabricari afleveranc , ut pluribus , ne
tiam in tingendo fumpferit;neminem fane,nifi men- inanes expendant fumprus Chriftiana charicacc
daciOfimum.ne dicain mendicilTimumimpoftorcm. caveant ? O gerrA germatix, Qr ddepol lirx lira ,
Licet hoc impudens objedum nullam meretur Plauius inclamicaret fi hsc audiret. Acqui hs
,
refponfionem;fed muldieftêt expiandum ,qusE

tali nuga? cemni poflenc , modo ill.irum infcicia ma-
apud Gercnanos talibus objeftionibus tanquam gno Philofophorum incommodo non eflec nec
dignum patells operculum infligi ; tamen relpon- Kirchero pacrocinarecur. Concludic hoc capuc ,
deo Et Principes & Magnates & Illuftres, & Im-
: rejiciendo Arfenicum & vicriolum cum revc- ,
peratorem Ferdinandum III. Fcel. record. Ipfum, ra nefciat quid per arfenicum & vitriolum Phi-
hujus tinifturx experientiam fumpfilTe dum unico lofophi intelligant quafi , ut fupra inculcatum ,
;
grano hujus tinfturs integram argenti vivi Mar- Philofophis licitum haud eflet pro libico fus
cam in verirtimum aurum convertit. Et illaPerfo- materia: imponere nomina , & quafi cochleari-
na honeftifnma qux Impcratori Pragae hanc tin- bus ori omnium ingerere deberent quod fingu- ;
iSuram dederat , etiam duobus abhinc luftris lari Dei gratia obtinucrunt , & cujus revelatio
alibi in prsfentia cujufdam EminentiGRmi Prin- toci mundo obelfec.
cipis Eleftoris , aliorumque Magnatuni tinxit Cum jam debacchacus infrunitoore fi-
facis fic
uno grano doooo. mercurii in verum aurum , fine ulla rationeKircheruscontra Lapidem, racio-
cut Clarifi". Medicus Johannes Joachimus Be- nes Philofophorum pro lapide quas fibi faciliores
cherus ( ut quos fcio alios non referam indigno
, uc facilius folvac licet folvere nonpotric, coacer-
Antichymiftx ) in fuo Oedipo Chymico teftatur. vavit : aggredicur icaque
Inveftiget P. Kircher , antequam talia fcommara
evomat , quje fiietit illa perfona 8i reperiet illam Caput Septimum
nec mendaciffimain ncc mendicifllmam fuifie. Scio
alios licet raros& fingulis horis forfan pofiem ipfe OBjiciunt inquic mihi primo Alchymifts anti-
alicui dare experimentum veriratis ut confunde- quicacem arcis fecundo Aurum confedum
;
rem fpiritum mendacii in ore P. Kircheri , fi ex- hac arre cum a Veceribus tum a modernis ex ,
pediret. Et parum intereft fi a mcndaci mendaci- teftimoniis fide dignifnmis couftare ; terito viros
bus force quoque adfcribar. Fingat P.Kircherus ica Alchymiftas vera: arcis Profeflbres , homincs Deo
efle, & maneat fimilis figuIus,donec femel confun- devocos & religione facra obftridos fuilfe.Hccc funt
datur , & ad retraSationes fcribendas fe accingat. argumenca fecundum Kircherum Alchymiftarum,
QusE ulterius in hoc capite referuntur nugê lunc , quafi vero alia argumenca ipfis non fuppeterenc
ad naufcaoi jamrefucata:&P. Kircheri puerafcen- queis arcem fuam ftabilirent? qux tamen Kircherus
tis quifquili^, quibus ne una quidem, prseter bilio- cauce evicavic , licec nec has objeftiones.uc janj
fi ftomachi fignum , falis mica ineft Accedamus
: vifuri , folvere potuerit.
igicur ad (^d primum igicur reponit arcem a temporibus
Romanorumlmperatoiumnon fuifle cognitam.i;«-
Caût Sextum de hocprobac i Ex fiia libera quxlibet falfapro ve-

ris, incerta pro certis, econtra &
eflrutiendi Iibidi-
omnia Chryfopceix tentaraina ne. Certe omnesLibri Alchymici contrarium cla-

INquo fruftranea
eflê ex ipfis Alchymiftarum Coryphaeis Arnol- mant.quibusomnibus faciliiis fidervi Hiftoricam ad-
do, Theophrafto , Villanovano demonftraturum fe hibuero,quam Kirchero fuam vanicacem concelVero;
&ri
: ;
»8 Blbliothecae Chemica^ Curiofx

vcritatefque rerutn ab xterno cxifti- cherus ut magnus Theologus fcilicet homuncu-
& fi cffcnti* ,
, ,
menturapudMetaphyficosfuiire,Hancartem,quam lum illum non fore obnoxium peccati originalis,
veram veneror & fcio, hac quoque veneranda ca- quafi vero ifte homunculus li talis produci pollet,
nitie decoratam fufpicio. Quis autemprimo eam
aquo abftraho , non
tam bene pcr fperma a parcn-
tibus decifum generaretur ac ille qui generatur
in praxim redegerit, ut id a multis aliis artibus de- ,
ploratur, ita quoque hic obfoletum elle curiofi re- in utero matris. Kircherusfemper rudis. Rcquief-
cant etiam Fratres Rofex Crucis', quos magos de-
rum indagatoresgraviter conqueruntur. Quod au-
tem aliûi Adamum, Chaimim aliofque invento- tonat& interquos etiam innocenti(Timum Sendi-
res hujus artis elFe fcribunt ad cabalam pertinere
,
vogium,qui in die extremi judicii fuam procul du-
autumo,Adam enim terramrubram feu rufam.Cha- bio famam repetet , recenfet. Requicfcant plures
mum calorein fen calidum Alchymici interpretan- alii fi,male vixerint. Judicati funt, malefadorum
tur , quod imperitus Kircherus ne quidem in fuo merccdem receperunt Ex hoc tamennon fcquitur :
cedipo, fphynge potiiis potuit animadvertere.Quid- quod caput rei erat Ergo nullus Alchymifta vir Deo
:
quid lit diu ante tempora, Chrifti hanc artem flo- devotM. Ergo omnes Jlchymiâ maie vivmt. Jndi-
ruilfe conftanter plura monumenta etiam manu- cent Tonfores. Sequitur
fcripta de quibus Kircherus numquam adhuc eft
,
informatus & apud quofdam fervantur , teftantur. Camt OBa-vum

Quod autem majoresperfua Hieroglyphica,auibushanc
*rtem myflice tradidermt ne interiret ttt ab£ artes ,
,
(^ occnltarunt , ne in multorum perniciem omnibus in-

IN quo de Dolis modifouc Alchymiftarum;
agit
abeantin malam crucem omnes impoftores,
fed
notefceret , folum intenderent docere <juomodo metalla deceptorcs & dolofi. Qiiid viris cordatis cum
, ,
producantur , varinjj fymphatia

deprehendantur ut hac hominum fpuma & farragine Et ficut non ad- :-
vult Kircherus: merumotiofum ipfiusKircherifig- mittet hanc Kircherus fequelam gy^liijui lefuita :
mentum eft ,itautquilibroscorum evolvit.plcna funt, fueruntcjue dolofi Athei ut P.ValerianM, &
meridie P. Kirchero candelam accendet , ut fine ex alicjuorum fadis demonfirare conatur, ergo omnes
confpicillis conlpicillo fiat & cernat. Jcfuitx funt tales; ita nec admittitur quod ob hunc
Ad fecundumrefpondet omniailla experimenta vel illum hos vel illos male feriatos , qui Alchy-
,
efte falfa& impofturx obnoxia. Quare^ ? quia Kir- miftas non funt fed furciferi omnes Alchymiftas
, ,
cherus non judicatus dignus , ut illi fafta fucrit de- fint tales. Quia autem nihil aliud habet hoc capite,
monftratio , & quia ipfe non vidit. Quid facilius nifiquod certet cum quorundam & maculetur ini-
quam omnia negare , nihil probare contra quos , pofituris accingor ad
fuftibus agendum elle jam olim Ariftoteles Cenfor
fuit. Uc autem libcrius neget aurum ex quo poftea Ca^m ultimum O* Nonum
cufa eft moneta, quamRofam nobilem vocant a
quo larvam aftumens
LuIIo non confedum eflc teftem hic Paracelfum in-
vocacquem camenubique fere falfarium mordicus
INDxmonibus terrefacere gefticulatur
fanditatis , Philofophos
, afterens
lacclTic & infeftatur. ltemexRupefciflatextum(in

Dxmones ur Alchymiac operationibus
pluriraum fe
quo ne verbulum tamen de experimentis artis fal- immifcere, & in confirmationem nefcio quam fa-
fis facic , folum difticultatem illius afleverat ) in- bulam fabulatur. Certeinficias non eo qui nullum
concinne quem tamen hominem Religio-
inferit alium in hac arte inveftiganda prxfigunc fibi ter-
fum & fanfto ordini ante mortem devindum jam
,
minum , nifi divitias non bene intendere uti
, , &
mundo dcfundum conviciatrice lingua confodic
,
hoc communiter afteri debet de fofforibus , mer-
&omnem fraternam charitatem exutus, lllum Im- catoribus & aliis , fed laborare ut invenianturme-
poftorum numero adfcribit utque fe , bene fecifle dicamina morborum ut modus reperiatur quo fi-
,
oftendat, aliquosviri defedus, quos palliare de- ne ulliusdamno innocentifTimam quis vivat vitam,
buiflet potius,iterum rememorando,fceleton ipfius ut inventis affiftatur proximus , honor Dei propa-
corrodere fatagit. Sic liberum eft feftucasin alio- getur,& multabonaoperaexerccantur: nonne hoc
rum oculis cernere , trabes autem qua: proprium fanftum & beneplacensintentum nonne hic fim- J
impediunt obtutum , non curare. Sic depuduilFe plex oculus qui totum corpus radiis fanftitatis red-
licitum eft ut omnium fcripta negentur. Ex quo ta- dat lucidum ? Et fi P. Kircher ad propolitum lo-
men fequitur baculus in angulo in propofito : Imagi- queretur aliquidve dicere videretur , nullis homi-
,
nemur enim illos quos recenfet artenri haud calluif- nibus pro fuftentanda vita , liceretefie foUicitis.
fe & in aurum alia metalla non tinxifle, ergone pro- Hic e^ îtu
pcerea experimenca in arce neganda , o infania.
iyid tertium quafi Paracelfus omnes confticue- Sophi jPhilofophi , Phyfici, Metaphyfici,
rec Alchymiftas , depoftfoetantes Paracelfi ipfius Chymici , Alchymici
defcftus colligit &
fe vitiorum ftercore confpurcat
Kircheriis,fueritutfaeritParaceIfus jam a fupre- quem operose obftetricante fibi invidia par-

mo judicc judicatus eft , Chriftiane obiit, & Salif- turivic Kircherus. Tantae molis erat lapidem
burgi in nofocomio apud S. Sebaftianum ipfius re reprobare , qui fit in caput Anguli. Ex hisomni-
conditurcinis.&Iegitur inEpitaphioquodLcpram, bus perfpicitis ne unicam Patrem Kircherum ra-
Podagram, Hydropen &c. arte fua fuftulerir. Et d tionem in qua vel fundamen-
arenam protuIilTe,
unus famulus dc Paracelfo male, alii attamen bene tum hujus multo miniis dejiceret
artis tangerct
,
de illo locuti funt; inter quos eft Francifcus Mifni- fed illum nihil penfimoderatique habuifle, ut fuis
cus,qui poft obitumParacelfi.honorificentilTimam didis calem habitum affingeret , qualem vanx glo-
de illius arte & vita fcripfit Epiftolain. Scd requieC riolx & aficujus Trafonicae
seftiraatioiiis acquiren-
cat Paracelfus.Requiefcat fimiliter Arnoldus.quem da; putavitconducere. Quidqnid enim profert vel
pro more fuo quoque infequitur Kircherus,e6 quod eft rapfodia aliquorum circunforaneorum falforuni
Theorice homunculum in vicroproduci pofle ad- proceflijum, vel aliquorum authorumfcripta obf-
hibico calorc dcbito fpeculacur. £t iacci: alia Kir- cura tangic> vel calumnis func iiicokrabiles vel ,
' '
> fabui»
,
Lib. I. Sea. II. Subfea. II.

fabuls ex Patre Delrio & aliis camen Kirchero hit; ridicula ratione , quia tenuem in fubftantiain
«lodeltioribus tfaiiruirpcse , ut jequus ledtor, qui abit , dum calore percutitur. Qua eadcm ratio-
Narciirum exueric , xqiius erit xftimaror. Ex qui- ne aquam calididifTimaEr nacura ciPe dixeris quia
bus accainen tantum abeft ut dcducatur impo(T3bi- abic in vapores. Terram calidifTimf naturx elie»
litas lapidis; verum foiidms fapientum fabricje fa- quia ibit in exhalationes &c. qusc mediocres Phi-
piencisE coemenco inferacur. Si Kirchs; us abufus lofophi fcholis cxcurbabunt.Rationem Philofophi
fpuriorum Alchymiftarum infedacus fuilfec non : quam dat , non intelligit dicit enim Philofophus :
folum colerandus fed laudandus forer ubi vero ; atcenuacionem rerum a. calore , condenlarionem
uium AlchymisE tollere , hancque nobilifTimam provenire a frigore. Inteiiigendus vero eft Phi-
fcienciam, qus vcre donum Dei eft exulem mun- lofophus quando nempe corpora relinquuncuc
:
do voluit non folum culpandus , verum etiam ad {ux nacurz & non aicerantur. Adeoque Mercu-
palinodiam cogendus. Et quia multorum fam^ rius non aiceratus eft denfillimus. Deinde Tom.
detraxit uc pocnam talionis fubcac abftringendus,
, i. /ii>. 8. fetl. 4. fol. 9j. hiftorice refert hominem
nifi pucaveric in hoc tentamine perfonam fibi coin Heivetia cum
Draconibus fubterrancis fub
micam impohcam elle qus Lectorcs fuos iudac& terra nutricum fale Petrx cum tamen Tojn. 2. lib, ;
nebulam pidam in pariete oculis venari jubeat. <).fecl.

y fol. ?. & alibi dicat hominem nonpoffe
Jadat fe Germanum germana veritate uti Ger- j nutriri nifi cibis anima aliquandoinformatis.Deni-
manum concellerim fed ignorantem Arcis fed
; , qiie multahabet de Pyropiiylaciis de Hydrophiia- ,
Italianizatum. Vericas autem hoc Opere iiliusex- ciis.de Panfpermia.dc Medicis & aiiisqu.e manife-
torris eft. Rationi quo.jue magis confencaneum itam involvunt falficacem, quxque parciculari voiu-
iudicalfem fi difciplinaE fux limices non prsecer-
, niine ubi vacaverit.ftudebo confucare non ut again
diligencem operam navaffet & illotis
grefliis, ilii P. Kircheri Inftrufiorem quia uc aic Diogenes
: ,
nianibus falcem in alienam meffem non mififlet. \ily.oov ixTfidj6t\i >t, yiôvTOi visB-lTciv tcjutov £f(. Mor-
Intoierabiiia enim aliqua in hoc Mundo fubterra- tuum curare &Yenem erudire idem eft ; fed uc
neo &
impertinentia invenietis utpote Tom i. orbi licerario innocefcat P. Kircherum pocius
Itb. 9. feti. I. de 'Venenis. pag. 115. Mercurium ne- egilfe Rapfodum , quam a:quum rerum nacura-
dum calidsE , fed caiidiftima* , efte naturs , addita lium ponderatorem. Philofophi favete , valcce.
Omnia Dco Devotorum & vene Artis Alchymi£ cultorum cenfurne , qita
hic fcrt^p j fubjeBa. funto.
F I N I S-
SUBS ECTIO TERTI A-

Tradatm de Tindura Vniverfali , uH in /pecie contra R, P. Atlianaf.
Kirckcr. ^ro exiftentia Lapidis Philofophici dijpmaturi
Authore Gabriele Claudero M. D.
CAPUT PRIMUM. ciim nunquam ferc ipfe Operi huic magno manum
admoverim.
Si enim curiofo Naturalinm Scruratori tot ac
Exhihens Occafionem fcrfhendi. toc tzdioh&c laboriofi obviameunt difticulcates
in indagandis aiiis rebus Medicis;v.g. Quam multa
LiQjuoT Annorum tranfiit feries, fert,facitq;,quam fudat & aigct5ord«tVKj,antcquain
cum ,quod jam facio, facere confti- flofcuIosfuos& herbas decenterexcoiar,debitoeas
'a^.
tueram , id eft, Licerato curiofo at- , tempore coih'gat, ac ufui refervet; quam feduius &
que in Dei honorem Proximique , indefeffus eft.ut experiacur harum virtutes ? Exem-
commodum inhianri Proximo meo pli loco produco faicem Purgancia Quam multi :
publice communicare pro Ingenii enim exficcarunt & confumferunc Cerebella fua, ia
modio ac , fimplici mentis finceritate , qus de indagatione , an hoc Bilem , iiiud Meiancholiam
Vniverfali maiertA Regum opes fuo pretio non iftud Pituicam an vero in genere falrem cruditates
;
xquante,fed fuparanteÊjufque prarparacione aViris omnesMaira? Sanguine£E,& Vifcerum Codionis ex«

variisoccultioraNaturas arcanaferio fcrutantibus purgent. Per quot fecula trada fuic concroverfia-
& audiveram, & videram. Verum enimvero , cum rum ferra an hic operationem fuam cxferant hu-
,
inter agens & patiens proportio debeat efle de- morcs attrahcndo , velfugando, vel ftimuiando ?•
cens, merito me deterruit. an occulca icem, vel manifcftaqiiaiitacesgant.' An
Rara Rei hujus ardux Humanamque Sapien-
I. , purgancia fint venenaca, &c.
tiam rantum non tranfcendentis gravitas. Cfim Theatrum Anaiomicmn C\ ingredimur, ingredimur
mecum habicans norim quam curta fit Ingenii ,
fajie Augiar ftabulum ! Inter miile
alios Her- enim
meifuppeliex; & quam plures illuftrioribus dotati cules ibi fudantesacpurificantes nnnc pro- foltis
fapientix donis , non fuffecerinc huic oneri fercn- deat H ar'j'ens:Qnzim\m temporis.quantum fudoris,
(Jq , nec Le61ori facisfacere valuerinc i Prxcipue quantum laboris faftidiofi impendit ille , in diluci-
' dando
; , ,
I20 Bibliothecx Chemicx Curiofe

Qyoc SchrcECKius CoUega honorandus , Dn.
Friderico
dando Generationis Animalium negotio ?
,
Annos antequam de inven- Hofinanno l'harmacop ab itlo placide dillen-

in fua
perdidic M^nfes.imo ,
valuent.Quid tiens. Ucinam autem contrarium quotidie experiri

ta Sanguinis circulationetriumphare
non cogeremur.' Vix enimTradatu aliquo publi-
dicam^dc Farragine Controverfiarum theoretica-
Chymtcorum^GaUnicBrurn ce edito.nonpauci in ilkid vcUiti rapaccs harpys ,
rum ? Quid dc Principiis
HelmonttanorHm>CartefunorumSylv'tAnorum,Cbarle- invido ac malevolo oculo & animo involant, Lin-

harum gusE vipcrina; aculcis pungunt, atq; e bonis hujus&
tam.tnorum, &c. Quomodo Ingcnia humana
cruciautur, tur- illius ingeniifioribus non,veluciApes meljfcd veluti
varictate agitantur , maccrantur ,
dehifce loquendi nec pnnci- araneje, venennm , )uxta commune diderium cx-
bancur?ut proinde
pium.nec finis fcre inveniendus? fic
fugunt & conficiunt.Ut itaVetcrum illud fulpirium,
SrtanVenr/ceuP*ra(5tici,ante jegrogantium Nos Homo Homini Diabolus, prohdolor fuo adliuc !
Leaos,quas,quales,quantas ibidcm videre gaudeat fomento. Atque inde fic ut plura fumme ,
fiftimus
dubia torquent No- utilia inter privatos Cancellos delitefcant publi-
eit diSicultates-quoc, quantaq;
ftros animos ancequam genuina morbi
cogmtione, -— r.,u...u.......
coque fubtrahantur ^....,, ui.,,....,.,. ,.,^.k... »,
, futura Blattarum ludibrio
,
&
nutrimcnco.
Utpotc vero fanationis fundaraent6,potiamur
Quot.quantaque dubia mordent animos noftros, Dolendum quoque cfl: in fpecie , quod ob diver-
antequam morbocognico necelVariam adtcrre vale- ficatem Religionis ac Regionis , & cum Natio a!te.
milie atios ra alteripolitice adeo ingenue non faveat , ab In-
iTius medclam?Solum jam adduco inter
vertumnum iWum, Scorhntim,-^\\ perfcrutabiliSym- colis Medicis ad talialcripta odium etiam tranf-
ftipatum Qiiam feratur infernalifquc Invidia? & rixi Promus con-
ptomatum variorum diverfitate ? -,
varie eludit ifi:e medicamenta probats alias eftica- dus ideo quoque laboret acobtineat, ut plura
utilicer cogitata fupprimantur. Exempla urpote
c\x? Qyancos clavarum Herculearuminfliaiisred- ,
.'' fatis obvia.in rc taediosa adducere fuperfedeo; Uni-

dit irritos
Siinquam,( repeto ) curiofo Scruratorinatu- cum faltem addens inutilem adhuc fervere litetn
,
ralium tot ac tot ta?diofa: ac laboriofx obviam eunc intervariosReipubl.Medici AntiliiteSjGcrmanos,

_ _
diiHculcates in indaeandis rcbus aliis Mcdicis, ltaIos,GaIlos, Anglos , cuinam fit imponendaCo-
quantum laboris.quifo, Atlanceum & Hcrculeuni rona triumphalis pro C/?rV»rgm infuforta 8c transft^,
\\ctccc&Q.TtnciuraVntverfalizxczmmxt(\\^\xtZ'.\ibi fona primum deceda. Cum tamcn facile accide-
fuum invcniet s^^/exaadrum tj^lagr.um nodus hic- re poflit ut nonnuUi fimul unum & idem mcditen-
,
ce Gordius Cum hxc mulcis Parafangis antccedac

:-
cur ac invenianC licet diverfis in locis degant , nec
licefario ucantur Colloquio quod itidem hic for-
reliqua omnia interquc ca emincac , ;
Qitantum leniajolent tnter vibuma Cuprefi. te faSum credo, nec uUi aliquid Honoris fum de-
Qiiis valec fuperare has Syrtes, hanc Scyllam.hanc rogaturus ciim dc hac primum-fcribentes omnes
,
Charybdin ? Quis /<i/o«potertenecare huncDraco- fua curiosa & iaboriosa naturalium indagatione
nem pro obtinendo y4/«?-<?o rf//f ro.? Cui contingic Orbi Medico, imo liceraco finc notifnmi. Idenx
,
adirchanc Cortnthtim, ubi viti IJferatidimi, viri acu- polfum proprid teftari exemplo Medicabar egre- .•
,
*^
tilTimi cociesfpefuiiexciderint? gium pra;liare ufum variis adfefiibus Ellentiam
II. Me deterruit fterilis fcripturiendi pruritus , Caflorei & Spiritum Salis armoniani y cenfcbamque
pluresliodic infeftans;dum nonnuUi auc gloriolx nobilius adhuc inedicamentum parari polTcfi legiti-
oftentandi, aut vilis lucelli aucupandi gratia ex ma dofi,digeftione & circulatione hxc duo junge-
aliorum libris convafant nonnulla,ex iifque fua clan- rcntur, & unirentur; Propterea anaticaquantitace,
culariefuffurantur.acveluci^ropicaCorniculaalie hxc duo mifcui , infundcndo in duplum Spiricus
nis plumis fefe veftiunt, nihilque dicunt, quod
jam- Meliifx vel cochlearix, pro aliquali dilutione & fa-
dum non fic diftum fcriptum ; ac &
veluti Pediculi poris correftione;(fi cui Iubet,poteric caftoreum fta-
aliorum fanguine fefe confervanc acnutriunturjaut tim extrahi4iiais Spiritibus,& poftea mifceri Spi-
cxfucca tandem &
flcrilia proponunt. Pra-primis rit' Salis armoniaci;) vidi cunc fepiiis raram elfica-
vcro non fine rei licerarii ac imprimis Medica op- ciam in fymptomaribus plurimis Nervorum, nyipo-
probrio vagantur & oberrant fcripta innumera Al- ple.via, Epilepfa , Scorbutico-Hypothondriacis,Tormi~
(hymica Enthufiafticis, ridiculis,inutilibus,Thrafo- nibns VentrisâjfeUu hyflerico , qucm vocant , &c.
nicisque nugis ac vanitatibus plena, adeo ut plures Mentionem h^^Jus faciebam coram amico Ille mi- ;
ingenui, fi atheum , fcurram fcelenum , fraudulen- , hi mittebac illud idem non ita pridem a fc primuin
tumquealiquemnominare voluerincunica -^/(•/'j'- paratum ; quafi unius cogitationes alteri fuifient
OT«y?<e voce idperficiant. Ut proinde
ingenuus& cognits.
curiofus lector nonimmerito faftidiactale fcripcum Ad hxc Chirurgia infuforia feptuaginta
illa ipfa
rccens editum, fi oculis oftcratur. jamdum abhinc annis fuit defcripta a Germano ce-
III. Me detcrruic ulccrofa fxculi noftri confue- lcberrimo, Andr. Libavio , qui in defcnfione Synca-
tudo,acdeceftabileSciolorum&Philaucorumalios gmatis Arcanor. contra Henningum Scheuneman-
rodcndicavillandiquc ftudium. Cum cnim aliquis ««w.cap.^.p.^.S.edit.Francofurt.iî^. in hxc erum-
proTalenti libi concrcditi pondere inDe» Hono- pit verbr.tyidfitluventsrobMftu^,fanui,fan£uineff>i-
rem, Proximiq; commodum publici fcriptum ali- rituoso ptenw,(^ macilentiu,vix antmam trahens.Ma-
,
«ûod committitLuci, LeSor curiofus & ingcnuus gijier ariis habeat Tubulos argenteos , inter fe con'
obftringitur a Confcientix fux legibus,ut lcda vcn gruentes. yiperiat Arteriam robufti, e^ Ttihulum infe-
tilct.&finonaullafcriptisredlioranoventjcandide rat ,inuniattjuc,it.groti arteriam findat ^Tubtilumfce'
&amice ac placide finc fcopticis didie- ^ mineurn infigat. lam duosTu'-ûlos fibi mutuo appHtet
iiriperciat ,
riisac barbaris rsxisdiflenfumfuum folidis racioni- e.v/ano fanguis nrterialis calens ^

(piritttalis fa/iet &
bus& experientiaftabilitumaut publice,aut priva- in tegrotum , unaqttevitA fontem afferet,omnemqHe^
tim communicet atque itaindccanquam e filicc
, Languorem êllet. Sed cûoinodo i/lerobuflus non l,m-
ignis.veritasMundoutilis clieiatur.Quemadmodii guefcit ? Danda eifunt confortantia,^ cibi &c. Hu-
poft alios non itapridemfccerc clariffimiAngli.Dn. cufquc Ltbavtm.
VVillifius Nathanaeli Highmoro > & Dn. Lucas Ita imperfcrutabile 2)« judicium, per tempus
aiiquando
Lib. I. Sed. II. Subfed. iri. 121
aliquando hoc obnoftram
vel illud occulrat jaut Gloria amplificerur, Proximique commodum pro-
iiidigiiicatem &
fermentatoriumpeccacum , aut ut moveatur , ac ut dc Publico bene merear ( cum ;
eo adcuratius Nos PoReri fcrutcmur naturam. Sic non Nobis folis fimus naci veriim ad Dei Imagi- ;
quoquc a pluribus anxie hadenus qusefita Veneris nem conditi Homines, Homines-Chriftiani, nc fal-
dealbacio , & fine frad:ura malleabilitas ; ciim iti- tem veluti Bruta edamus , bibamus
, , dormiamus,
dem camen quodam Chymico plurcs ante
a veteri & poftea ftiipidi obmutefcamus Sed ut Noftra ;
annos Typis exlcripca doceatur. Quoniam au- Divinx Ainx Particula prudenteroperemur.atque
tem nonnuUi in re monetaria aliifque jam eadem , per hanc ab iil'dem Nos dilUnguamus ;) Et hsc
nefarie abucantur piura non Jicet de hac addere.
, omnia quidem pro Talenti mei Pondere , fine invi-
Sic Ludovicus Z.9i:^«e//«.f in Theatro (uo arcano- , diofis in alios ftimulis, ac oftentationibus faftuofis
rumltalice edito tede defcribit Terram foltatam^ omnibus, nec non reverencerfemper habico melio-
, TaYtniYi quod poft paucos annos itidem facit fub
,
ri aliorum Judicio , atque ut fuo quemlibet abun-
Salis ejjintialis Tartari nomine curiofilf. & labo- dare Genio permittam.
riofiff. Zvvolferits ; unde poRea addico Vitriolo
Martts paracur Ttntlura rariffimx efficacis ciim ; C A P UT II.
tamen Philippus zJÎuUerus in Traftatu fuo Mira- ,
culaChymica infignico, & Dan SennertHs\r\^\x.n- Tradens Quid

, fit ?
tionum Medicar. Libri 5. Part. ?. Sed:.?. cap. 15. p.m.
1427. longisabhinc annis eam dercripferinc.
Religionem quod concernic , notum non minus
DE TinRHra
conliitui : De
Vniverfali
re tali , quam
dilferere nonnulla
anxie defidera-
eft, diffidia ilta Theologica a Cacodxnwae (a^pius runt , ac defiderant Mortalium innumeri ; & qui-
eciam ad Mcdica fcripca excendi, atquc ideo plane dem non immerico , quoniam res Mundanas om-
excra rhimbum unum ab alcero tranfverfis oculis ncs , qualesquales etiam finc , ipfa Invidia quoque
adfpici, ac invidiofs lingui aculeis lidi Cum po- ; tefte , precioficate liia non iftimanda mirum-quan-
tius deceat Chriftianos utpote fub eodem Chrifti ,
tum fuperat De re ; tali qua majorem & cario-
,
vexilIomilitantesconcraAtheos,Gentiles,Turcas, rem Z)iwV;<z Mifericordia in!:er tot millena millia ,
&c. Chriilianis amore auxilio adplaufu obviam , , donorum medicamencolorum aliorumque poit La- ,
ire, praccipue in rebus, ubi r ubiici emergit utilitas; pfum Adamicicum Generi Humano non exhibuic.
fejunftis talibus fcandalofis, extraneis,adrem Me- De re taii qux merico non eft adnumerata feptem
,
dicam non facientibus. illis Mundi miraculisa venerandaantiquicate alias
Dictis tamen hifce obftaculis non obftantibus, abunde & ubique decancacis cum hifce omnibus ,
ab Amicis incitatus, Legibulquv; Academije No- illa fola incomparabiliter ardua utilicacis fus gf a-
ftrar curiofi , quibus elaborare Scriptum de re ali- vicate antecellat.
qua mcdica jubemur fatisfadurus crenam operi
, , Quamvis autem neutiquam mea fit mens ma- ,
admovi adcurata animi expendens lance,magnum

; gnum opus confcribere , aut largis ambagibus mul-
illum Patrem familioi Matth. ij. rigorofam de Ta-
, ta de Nominegde^nitione nominali reali , fignis, &
lento concredito expetiturum olim elfc rationem; fine er ufu Ejufdem proponere , qualia pluribus
Pnrcipue cum vidermi , noftro hoc fxculo in vinea infcriptis ad naufeam tocies repetita & tranfcripta
Medicainftare fortaffis horam 9. aut 11. diei , quia reperire licet. Nec mihi res fit cum Chymiacrise
plus ibi hadenus eft laboratum, & fummopere ad- Tyronibus, novitatum avidis , ac in vitium erro-
huc laboresfervere , ac in antecedencium Sacculo- rcfque fledi cereis ; multo minus cum nefariis iftis
rum ullo fadum eft. Pfeudo - Chryfopoeis , Ardelionibus , in vera: Arcis
Qiiot enim, qusefo, hucufque noviter funt inven- ignominiam natis , atque fraudulcntis Ciniflcai-
ta ? Prodeant faltem pauca , loco plurium ; e. g. bus Sed cum ingcnuis , expertis , Arcana Natu-
;
Sanguinis CirculatiojVenae IadecC,4v<^s &ladejE ra: pia curiofitate tradantibus , quorum conatus,
Thoracic^, Vafa Lymphatica , duduS fallvales la- , meditationes, a^ labores , TtnUuram feu immedia-
crymales , legicimus vifceris Pancreatis cum fuo te feu mediatc concernentes Talento meo con-
,
duda , fuccoque Ufus olim incognicus &c. Qiiid credito adjucum iri Alios item tam pro Anima- ;
dicam de utilKTimo incremento Dodrinas de Fer- rum , quam pro Corporum fuorum falute ut in ar- ,
mencatione de Generatione Animalium Ut ta-

, ; duo hoc negotio cautius mercentur , aut illud,
ceam mille alia curiofa, & fumme utilia in aliis NoH me tangerz^, Capite quarto amplius defcriben-
Theoreticis & Prafticis rebus Medicis ; Quancum dum ob^-rvent, fore edodos.fpero, confido,
acceffic Lucis Kci Botzinic<t ? QuancisEnchirifibus Nihileminus tamen ut Curiofus Lcdor e6 faci- ,
audta Chymia ? Ciim igitur non minCis hadenus ffhs intclligat &affequatur Animi mei Senfa, non-
mfateriam Vniverfakm frequentius & adcuratius nulla de jam didis, nimirum (i.j Nornine (2.) De- ,
finc aggrefli nonnulli ac confidam Ego, me mea

, finitione (j.j Signis , (4J Fine 8c Vfn prarmittere ,
, ,
('tenui licet ) notitia hac in re aliquid lucis pofle confultum judicavi.

adferre , partim , ut miraculofam Operum Divi. l.Nomen igitur quod concernit.notum e^.TinBu'
norum Magnificentiam & Amplitudinem ab inju- TAm Vniverfalem tot Nominibus quafi effe infignitam,
riisper TtnBnr^ exiftentiam negantes Ei illatis ^QuotThehis porta; ^tiot divttis Ofiia Nili ;
vindicem ;partim , uC juvem rcda via ingredien- non pauca funt abfurda & ludicra Cum inter quse ;
tes, (Si cuidam ingenuo magnum hunc laborem cnirh Veterum ChjiWcorum nonnullis peculia- ,
tentare, forfean libuerit, ) partim, ut dehorter plu- re&infolitum illi Nomen imponendo Empha- ,
rcs aut ex infcitia, &: Itupidicate , aut ex malitia ^' ticum quoddam & occultum tacire & allego* ,
vera femita deviantes atque ita Magnatcs fruftrd rice indigitare placuerit , fucceffive fadum eft ut
, ,
Auro emungentes , ac Ipfos cum feipfis decipicn- Chymicaftri Nafuculi ac Thrafonici Aurifices, , ,
tes. quo aliquid fecilTc & cognovifle vidgancur ac fa- ,
Sandilfime tamen proteftor meamque appello cile credulis raram de fe fpem excitent oftenta-
, ,
ad Confcientiam, nullo plane alio fine hsc a me in- torias denominationes Eidem impofuerint cum ,
ftitui, quam ut imperfcrutabilis Opernm Dtvinornm phantafticisEmblemacibus, ftolidifîue Signaturis;

Tom. I. L non
,,, ,,
122 Bibliothecx Chemicx Curiofse

, crefcunr , nutriuntur , confervantur ; Ex iU
non fine vers zArtii opprobrio ac fcoptica Mifo- ,
vivunt
chymicorum irrifione proprt-rea hic nominare
;
liscontra per atomos impuras & putridas corru-
talia nomina , mcrito abhorreo. Piacuit autcm ptis fuccedunt morbi maligni ac peftilcntcs in Ho-
Eandem vocare TinBmam VuiverfalenL. Tin- ; minibus Brutis &

Vegetabilium item corruptio
,
duram quidem partim quod a diverfis Lapts ,

& Purredo , &c. Ideo etiam neceflario iequi-
Philofophorum x«t' il^nxlw dicatur T/wSw»-^ ,
partim tur, Medicamentum cx\\:ic iJH ateria curiose pcr
quodvox Tinduri lic egregiadenominatioChy- genuinas Artis Enchirifes depurarum , longoque
mica. Non quidem intelleftum hic volo pcr 7««- labore ac diuturna Patientia ad fummam perfe-
Riiram^ quendam liquorcm aut liquidum , qua- dionem perdudum , modo extraordinario &
\\S t^TinUitra l>ez.oardica ,ârtis
Tartart,jl. , univerfali corpora noftra confervare Vitam ,
papaveris err. &c. cum me non lateac quod a ,

quoad fieri ob alias circumfiantias potefi: vege-
plurimis didum
,
L^^pidem in forma Pulveris vel tam fuftinere , morbis omnibus fefe opponere
Salis kCc oftendere , doceatur uti inferius pate- ,
iifdcmoue fuilicientem prabere medelam. Hoc
bit. Vniverfalem vero nominavi ad difterentiam ,
quidem non perficitiir more in aliis morbis fo-
remediorum particularium , ubi v. g. unum va- lito dum contraria contrariis colluntur v.g, Dum
, ,
Jet contra Febies malignas, altcrum medeturHy- nimii fluxus fanguinis aut ventris adflringenti- ,
^
dropi , hoc fanac Phthifin , illud fedat dyfenteriam, bus econtra alvi aut menftrui obltrudio ape-
,
ilthoc pellit menftrua intcmpeftive ceffantia, rientibus& pellentibus fanantur Scd roborando ;
nimium horum fluxum Vel ut

aliud vero fopit ; ,
Calidum innatufn->,^ \'liz Balf.imum fpiritjbuf- ,
NonnulliNeoterici loqui amant hoc corrigit & ,

que Cordis ac Cerebri ob neceiTarium partibus
prxcipitat prjetcrnaturale Sanguinisacidum, illud Corporis alimentum fubinfniflratum dcbilitatis
'
dcpurat vitiofum mairar fanguinea; alcali. Nodra balfamicas Vires novas addendo ; his enim flo-
vero Tintlura modo extraordinaiio operans
,
rentibus & puris exiflentibus , Sanguis circulo le-
fanat morbos omncs , quales - quales ii finc , a gitimo circumvolutus decenter expcllit viis foli-
quacunque etiam caufa , five ab alcaii , five ab tis impuritates & excrcmenta fartatcfta fervan- ,
acido praster naturaliter fefe habente ortos (quan- ;

tur ViiceraSanguinis dcpurationi & cofiioni de-
tum quidem Cceleflis Medicorum Primas talium flinata, fuoque fatisfaciunt oflicio Corpus nutri- ;
niorborum fanationcm huic vel illi individuo tur & ita viret , viget florct Oeconomia Micro-
; ,
utilem jndicat ) Ncc minus Metalla ignobiliora

;
cofmi. Et hoc tam diu , ufque dum Divina zJifa-
& imperfe»aain nobiliora&perfediora tranfmu- jeftai Nos , Exemplo Patriarcharum, Jofephi, Moy-
tar. fis Davidis, Hiskix , &c. Morte naturali ( con-

,
Depnitionem pono talem : Tinciura Vniver-

1 1. fumto nimirum vitae Pabulo ) mori jubcat ; auc ,
falis eU fupreiwn qt perfenijfmum Anis Medico- unum alterumque morbis infanabilibuypcrcutiar,

Chymicn, (iyk/yfierium , e prirnis Natiirni principiis veluti Antiochum, libro 2. Maccab. capitc 9. &
unitisparatum , quo Corpns Humanjtm veêtum in j€gyptios ulceribus, Exod. 9. verf. 9. Si veroad-
fiatu naturali confervatur , ac a mo%is defenditur fcdus aliquis turbaverit diftam Rempublicam re- ,
morbojumcjue vigori priflino reftitititur ; Metalla infu- focillato per hanc Ambrofiam & Nectar Ca-Iefte
per imperfenafingularihmfolmionibui ©" depurattoni- eyfrchdo Nofiro, ille denuo contraaudacior ire ,
htu in verum yjuriim vel Arnentum exaltantur & acccptifque novis viribus Hoftem quemcunque
iranfmutAntur. Dixi (remediis aliis probata» alias experientia:-, etiam
,
I. Suprcmunt & Medico-

perfenijfimum f/lrtis non obcdientem ) aggredi atque ita mafliE fan- ,
Chymic£ fj^lyjlerium^. Si enim adcurato ftudio guinei cruditatibus incraiTats , & incjuinatae , &
acindefeflb labore contra hunc vel illum mor- qua: inde dependet , Vifcerum , totiufque Cor-
bum fpecialem curiose paratum felicique fuc- ,
poris difpofitioni naturalem vigorem rcddere va-
ceflu exhibitum Medicamentum aliquod , v. gr. let. Cui lubet , confulat hac de re prafter alios, ,
TinUura bez.oardica , antimonii genuina , antihcUi- Davidis Lagnci Harmoniam Chymicam qui cu- ,
cum Poterii&c. dicitur (& quidem non imme-

, ,
riose & utiliter varia e variis colkgit , item labo-
rito ) Artis arcanum aut MyOerium ; Si item in riofum rerum naturalium indagatorem Joanne ,
re Metallica quoddam curiose inventum, v.g. Prx- Joach. Becherum, Phyficx Subterran. Supplemento,
paratio Oricha/ci, meretur nomen arcani, quid ve- pag. 100. Dixi
tat, ut TinHuram noftram utpote incomparabile &
, 1 V. Tandem , quo imperfetla iJêtallafmgula-
generale remedium , vocitemus perfediffiraum My- ribiM fofutionibtij (^ devHrationihiu in verum ^w

Iterium? ,.
"
rum &
Argentnm exaltantur tranfmutantur. Dum &
II. Dixi,e Primis Natura Principiis unitis pa- nimirutn eorum Principia e quibus cunda coii-
raturru ; Cum e rebus macrocofmicis primariis ffant , mediante aftrali hujus Ttwflw^ Virtute de-
& generalibus, ad naturam Elementorum propius centi proporrione uniunrur ac perfedis Solis & ,
accedentibus , fccreta Artis dexteritate tra6ta- Lunaz Elementaribus radiis illuftrantur;atque ita
tis & combinatis, v. g. e Spiritu Mnndi Sale^ & a fcabiofis fuis excremcntis depuracaqualitatesin-
Terra, (uti infcrius dicctur,) non vero e rcbus ma- ternas & externas Auri perfeftiffimi xquanc auc
gis compofitis & fecundariis v g. Lapidibus , Me-, fuperant , fingulifque Probationum Examinibus
tallis, Herbis, fimilibufque perfedis, veluti reliqua abunde fatisfaciunt. Cum juxta plures Chymico-
Medicamenta, componatur. Philofophos mctalla non tam fpecifice quam gra-
III. Dixi , ûo CorpHS Humanum Vegetum in^ dualiter diflrerre, ample ventilatum & perfpicue de-
fiaiu naturali confervatur , & A morbis defenditur monftratum fit.
morbofumtjue vigori priflino rejlituitur. Ciim enim Me quidem non latct dari plures ,MetaIIorum ,
Hsrc paretur e talibus , c quorum difpofitione tranfmutationem & exaltationem plane ncgan-
Vira &
Mors nofira dependet , nimirum rcbus tes ; ciim autem illorum rationibus jamdum fatis-
primis &
principiis univerfalibus , quibus mc- fadum fit a ignem PhiIofophis,ne-
variis veris per
diantibus bene & naturaliter conflitutis mundana que mea fir intentio dida hic repetere , auc
, alibi
cunda, &
fic etiam prscipue Corpus Humanum, diffufe difputare.hoc unicumfakem addo;Rationes
Eorum
,
Lib.I. Sea.II. Suhfea.lU. I2J

Eorutn eo certius fieri irritas ratione TinilurA pro vero T,?inur£ Vniverfalis PoflTeflbre venditare
Vniverfalis , cum multa: ac diverfe dentur Fi<t non erubcfcit.
fariicttlares , quas dicunt , ncutiquam concurrcn- Propccrea cenfeo , vitio non adeo quafi cfle
te Meatiruo aut fîa nollra Vntvcrjali , magis vertendum Mcdicis nonnullis , Chymiam Mcdi-
m.igifque hoc Sarculo innotefcentes , per quas in co-metallicam per pluresannos adcurata methodo
re medica niliil plane perficitur , fcd ("alrem Me- & laboriose traftantibus , Deo autem fic volcnte,
talla imperfeda & impura
item aliquando Mine- , primarium laboris finem , TinElmA nimirum acqui-
ralia, & his atiinia, in nobiliora Metalla & puriora ficionem non obcinencibus econcra talium vani-
, ;
tranfmutantur dumnimirum di6lis Metallis igno-

, loquorum atquc fumivendulorum fallaces nugas ad
bilioribus , item antimonio MarcalitJE vel Bif- , , naufeam vifu & auditu continue percipicntibus fi, ,
mutiio, &c. medianribus Salibus, aliifque, v.g. Sa- quafie jufla indignatione , TinUuramVniverfalem
learmoniaco , SaleTartari, borrace, nitro, arfeni- plane Non-Ens judicaverint.
,co, Mercurio fublimato lapide calaminari &c. , , Sed ad rem Me non ftatuere , quod Lapis Phi.
:
ope ignis forcioris fuforia per decentem ingre- lofophorum communiter TnSlura
fit talis liquor, qui
dicntium mixtiontm malleabilitas ,pondero<itas, vocacur,fuperiusdeNominemonui Sed reSius ;
color deiideratus hxitas , & perfeverantia in igne

, cum illis qui eandem vel viderunt vel e qualita-
, ,
& fuper cupellam, &c. ingeniose & laboriose com- tibns fuis intcrnis judicant , judicamus , TinEluram
municantur. Vniverfaleni^ quoad Figuram externam , confifte-
.
In fpecie Veneris in Lunam exaltatio fatis cu- re in Pulvere falino , vel fali potius analogo , rubi-
riofa Venerem albam quam vocant , in multorum
, cundo,fubIucido, infipido, valde ponderofo , ia
jam eft manibus & oculis. Quamvis autcm di- Solis aut candelx calore, uci cera fluence , in aere ,
&x tranfinutationes per vias particulares ut plu- non fluidojin violencifTimo eciam Ignis examine
rimiim fiant fine fcenore infigni dum fjepius fadx , mancncc fixo, & incrcmabili.
impcnfa; vix, & ne vix quidcm , redeunt ; nihilomi- Sal enim eft vere perfeda balfamica fub- &
nus tamen hujus poiTibilitas & veritas confiftit fir- ftantia ubi volatilior TinElurd pars cuni parte
,
ma & irrefragabilis. fixiore in Macrocofmi Laboratorio per Artem

Si igitur rranfmutatio per Vias particulares , optime potuit uniri & concentrari. Rubedo &
C|uas dicunt , efl: vera & ponTibiiis , tefte experien- fplendor indicat Operis perfcdionem & igncam
tia frequenti , quis qusefo Eandem denegare au-
,
, penetrantiam ( Rubcus enim & albus color iii
,
debit magis perfeSx , imo perfeftiffima: Tinllur(t Narurapromagispcrfedis& durabilibusnon im-

Vniverfali? Ex fuperabundanti num fir viri pru- , rnerito habentur, ) Ille pulvis, quem Helmontiui
dentis & Philoiophi concra Au^ pfiam difputare, viderac flavi fuit coloris ; quodreiipfi nil dero-
judicent alii. gar.
II I. Signa quod attinet , quemadmodum res Nam dubium hocce nonnullis forte oriens be-
cundjE Forma fua externa cognofcuntur v. g. hoc , ne prxvidit & fopivit Heinricus Knnraht Amphi-
eil: Homo , hoc eft Equus , hoc eft Rofa , Rubinus theacr. p. m. fo2. In Pulvcrc, inquic , eRcroceus',
&c. vcl inter medicamenta, hoc eft Elixir Proprie- In majfa v. integra inflar rubim rubens , Si Franc.
tatis Balfamus SuIphuris.Crocus Martis, Cryftalli
, Ofvv. Grernbs , Arbor integr. & ruinof. Hominis,
Tartari,&c, ita etiam 7i:«S«>-^ Nofira, tanquam Libro j. Cap. j. p.m.500. TinSurx Pulvis, inquit,
Ens reale Phyficum i^sk quadam debet oftendere
, efl inftar Croci ; Sed toto corpore , injlar Rubini ; id
figura. Ciim autem hic fit eft , TinU-tira Vniverfalts fi pulverifatur , acquiric
Rara jivis in Terra , nigrocjue fimillima Cygno, colorcm Croceum ; Tota vero Ejus fubftancia
atque uti Mors dicicur horribilium horribiliffi- poft fufionem Crucibulo exemta , colore rubro eft
mum ; ica Noftra TinCiura non minori Jurc di- rubinifbrmis. Tintluram infra capice fequence ex
citur rariorum rariffimum. Unde EJM ob ra- Helvetio addudam quod attinct , illa forte non-
ritatem evenit , ut de externa illius Tacie adeo dum ad ultimam& fummam pcrfedionem aut ma-
plura producere Tefl:imonia non liceat , partim, turitatcm fuit traduda.
quod Chymici Eandem aliquando vocitent Tin- RcIiqucE diftse qualicates indicant adcuratam
Uuram vel Elixir albunu ( quod fufficit pro ma- & abfolutam particularum volatilium & fixarum
gnis ufibus quidem in Medicina metallorumque , unionem , perfeftamque corporis incraflati fixi-
iranfmutatione in Lunam ) aliquando vero Tm- tatem , in qua cardo totius operationis confiftic
iluram vel Elixir rubrunu ( quod ad ultimam & , Mihi licuit femel efFe tam felici ut viderim apud ,
plenariam rei perfedionem eft perdudum, ) par- Virum magnum hoc Rcgale donum Dci nondum
tim 8c prjEcipue , cum ulcerofo nofliro fxculo, proh plane perfedum , in forma pulveris falini ex albo
dolor ! res fit eo delapfa,ut, fi quidam Medici rubencis & quafi fplendcncis , c6 fere colore.quem
Novatores & nafutuli vel praspararint laude qui- exhibet Talcum , vel aliquando fal volatile in de-
dem dignum aliquod medicamentum , vcl etiam ftillatione Rorismajalis Recipienti adhirens fate- ;
tale clanculum cuidam fubduxerint aliterque tin- , baturque*,fefe tandemin hocarduo labore poftva-
xerintatque mifciierint, ftatim indeprojiciantam- rios cafus poft tot difcrimina rerum , eo deve-
,
pullas & fefquipedalia verba ac modo Tanaceam. , nifle ut materiam Vniverfalem Methodo inferius
,
nunc fj^ edicinam Vniverfalem jam Sulphur Phi- , detegenda caute cradlaveric.ac eo perduxerit.quod
iofophicum , mox puherem Horizontalem , (ive Au- fe jam in cauda Pavonis, quod vocant Chymici,
rum potabile verum , & centum aliis pompofis oculis omnium exponat. Alius Amicus mihi de-
nominibus in oraomniumdifleminent atque ita , dit Sal cryftallinum , vel potius pulverem Sali
confundant ac turbent curiofos atque Philochy- analogum infipidum leni Solis aut Fornacis calo- ,
micos. Si etiam unus & alter res metallicas fu- re , Hi cryftalli dulces per tricn-
uti cera fluidum.
perficialitcr faltem tradaverit ad fummum , vel nalem laborem, juxta modum infra Cap 6. defcri-
Venerem alham parare didicerit , aut tandem pofTi- bendum , ad talcm fuere dcduQi vel coai-ti figu-
bilitatem tranfmutationis metallorum in Viis par- ram. Ego tam Donatoris , quam propria Expe-
tiiularibus licet fine frudu , videric , ftacim fefe
, rientia , teftari poflum , didum pulverem Salinum
Tom. I. L 2 methodo
,
124 BiblioAecx ChemiG^ Curiofac

tnethodo univerrali quodainmodo paratum non ,
genro communi fixo, e Perlis,coralHis , antimo-
tamen planeabfolutiini ,inMorbib variisalia.alias nio, &c. Veram valet extrahere Tmchirain ,quod
efficacisoperationis renledia eludenribus , v. g. alia menlirua, qualia fint, tam perfede prxitare
Hvdrope, Phthifi.Himoptyfi, &c. laudabile A%\:o- nequeunt.

In Regno vegetcrbili contra Naturaf curfum &
tis indigis aituliife Solamen , ac vaktudiuem
defi-
deratam iWpiusreddidiHe. modum maturat & fcEcundat arbores, plancafque

Statuo igitur per jam di<5ta, TMtsram ut plu- omnes. Sic granulum TinUma Aqua folutum Ve-
rimumPulverislalinivciteminduere Quodcum ;
ris tempore affufum Vici,autaiii arbori.Mtnfe
aliis adcurate quoque evincit Petr. Johan. Faber , Maio producct poft flores, ramos vel racemos & ,
In manufcripto huic dilTertar. adnexo, cap. g.NuUi fruftiis. Eodem modo vina vappefcentia renovan-
tamen volo contradicere ,
qui Eandem iic perfe- tur &refipifcunr.
ftam polka in Oleum vel , aliis modis , vel me- Qui curiofus Philofophix Noftrs naturalis Scrtj-
diante quinta Elientia vini in liquorem aliquando tator plura & ampliora defiderat Experimenta
refolvi , doceat ;
quemadmodum ipfe Paracelfta evolvat incer plures alios TheatrfjmChymicum,
|)Ius vice fimplici unam vel alteram guctam hujus ibi multos in unum collectos repcriet raifratus i
Olei iiniveYfalii agrotantibus propinavit , uti fuse medicationibus. Inlpecie ver6

fuis fatisfacientes
tradit cum aliis Andr. Libaviiu , Akhymix lib. 2. in hujus volumine quarto Harmoniam Chymicam
Trad 2.cap. 9. Davidis Laqnei.

SignaeQualitatibus internis quodammodo fu- De modo aurem operandi poft fiipcrius difta
perius in Definitione tetigimus in Pundo faniratis addobreviter : Cum Tincliira T^ôftra fpecialifTlma
confervandse aut reddendx ,ut & metallic^ tranf- prjcrogaciva medeatur morbis omnibus ; non vcro,
mutationis ,dum nimirum unius grani portiun- ,
uti alia inter medicamenta hoc Pluhili , iiiiid Hy-
cula tammorbis ( per alia remedia etiam infana- dropi aliud Febribus aut Arthritidi adhibeatur
, ,
bilibus.j medendo,quam imperfeftametalla exal- ideo eciam peculiari ratione luam ablotvat opc-
tando extraordinariam & quati miraculo'am Hu- ,
rationem ; duni nimirum roborat Calorcm na-
mano Gencri opem exhibec; atque ita de fe ipfo tivum a cruditatibu.s rriaftsE fanguineje & a ma-
, ,
teliatur. Proinde cum talia e pluribus fcriptis ac teria morbosa debilitatum Spiiitus exfuccos ,
Artis Filiis cum quibus mihi res cfi, jam dum co-
,
& efticaci Virtute depauperatos refocillat San- ,
gnita, cramben ab aliis toties coftam heicpropo- guinisque raalli fuum renovat Balfamum , & quae
nere, fupervacaneum puto. prsternaturaliter fe fe habent in ordinarium re- ,
I V. Finis & ufiu. Cum Natura & Natura vocat circulum Anima enim noftra pro Occo-
;
Naturans , Dew , nihil faciant fiuftra , fed cunfta nomia Microcofmica farra teda fervanda iblius
fiant proprercertnm aliquem finem ,dubito fane, Calidi innati & fpirituum utitur Minifterio.quibus
an quidam fans mcntis de ufu TinUiir£ Vniver- decenter fefe habentibus, & vcgetis exiftcntibus,
fJis dubitet aut frudra Eam fien credat. Cui
,
& confervato ka in Cordis lampade Balfamicd
autem Fini generali Divim». Majeftatis
Illa e Vitz oleo quselibet Vifcera & Partes corporis
, ,
Cornu copia: creata , qua: in De-

fit deftinata & amica & a:quali Temperie confoiderati kgitim^
finitionis explicatione ac de fignis hacSenus di- fuis funguntur officiis.
da.docent ; nimirum ut fanitatem vegetam Ho- Non aliter ac fi Natura in Macrocofmo per
,
minibus confcrvet ac deperditam reftiruat ; Me-

,
atomos aereas per radios Solares Rorem , Piu-
, ,
tallaque imperfecta & ignobiliora in nobiiiora & vi.arn,&c. unamquamque Creaturam in vigorc fibi
perfeda tranfmutet. Hac enim morbi omnes, confueto confervat , fcscundat nutrir. Auc veluti ,
quales-quaks , quanti-quantifint, efficacem alias Lampas uno eodemque modo radios lucidos l"a-
aliorum remediorum Virtutem eludentes ac infa- tis diu de fe fpargit , fi ipfi deccnti quantitate, &
Deo jubente, fanancur adco eciam
tiabiks habici , , fuccelTive okum novum pabuli loco infunditur.
,
ut in Lepra, ac fimilibus adfeilitibus defpcratis, Vel uti aqua pa!udofa& ftagnans purificatur ,&
quos dicunt , fumme mirabiks ediderit fccpius ope- ab ulteriori corrupcione dcfenditur , i\ aqua flu-
rationes. vialis limpida in eam derivacur. Vel , ut rude ab
Operationi autem perficiendx , Adeptorum Opificibus depromam exemplum Sartor modo :
nonnullorum Hlogio, fu^cit granuji unius portiun- uno eodemque mediante acu facit veftes fcri-
cula ad przfervationem quidem TinUnra alba
;
ceas laneas, coriaceas
, Sutcr e diverfo corio ;
aliquocies faltem in anno; Elixir vel TinUura vero facit icidem calceos xqualiter. Fabri ordinum
ruhra adhilc paucioribus vicibus quorannis cxhi- omnium ex Auro , Argento Cupro Ferro > &c. , ,
benda. Qua fic fumpra , Homo eft bene difpofi- mediante malleo extendunt fuas laminas , va-
tus, vegetus,rubicundus. Ad fanandumvero pro- riafque inde formas& figuras & vafa fingunr. Non
pinata, morbum aliis per menfem vix fanabikm aliter i^rchsni Nofter Noftra uticur Panacea.
tollic unico vel altero die
, ; adfedum alias anniio Pluraadhanc rertri facientia videantur capite fe^
vixeradicabikm fanat n. dierum tcmpore ,
fpatio quenti poft Refponfa ad objediones Kircheria'-
Symptomata vero fummeinveterata& contumacia rias.
per unum menfem. Laudabilem iiutenl hujus operationis rro-

In Regno mincrali non minori eneigia , ac in dum non adeo extendcndum volumus , uti Zoilo-
maflafanguineavelRegnoanimali ,feparando im- rum Familia cavilhtur > ac \\ Eadem Vira Hu-
puritates , unicum itidem granum TtniluTA vcrcit mana , Deo eciam quafi invito poffit prolon* ,
plures uncias MetallorUm imperfeSorum in An- gari, Juventus reddi, Sene&is prohiberi. SedTrw-
rum vel Argcntum illis in fufione ftantibus inje-
, Slura Noftra morbos prsrentes exturbat , & ab
ftum. Ab hifce duobus prxcipuis & fuperiori- , abfentibns prxfervat Corpora Noftra quanturtl ,
bus iaboribus dependent varia alia , v. g. Lapidcs Ccelefiis Medicorum Primas, qui percutit, & fanat,
ignobiliores facit immutari in pretiofos & Gem- qui eft Arbiter vicx & mortis fanationem No- i
mas, uciCryftallumin Rubinum,Topafium. Non ftram Divino fuo Honori , ac Hominis cujufiibet
minus e rebus medicamentofis , v. g. Auro & Ar- faluti , qua mundaaas j qaa aeLera* , proficuam
reperic.
) ,}
Lib. L Sed. I L Subfe6t. 1 1 1. nf

rtpetk Nifi ertim i!le adhitrit.vifefqUci-jfuderiri Si fervieiis Vom-no DEO 'Veflro , , itnplibo tiume^
ttil & vilis di6c.;.'.ini!S , & glorion» pMacea juvac» rum dterti.vt Vejhorum 1. Rrg. j. verf. 14, St an.bula.
juxca commuiKvj veiiiim. lia eniiii omnino llib- veris in viis rneis , ^ cujiodteris Praeepta t/ica
jeda ell Gipnoiritiibus crtatispOitiiLJffimo & iae- er mandata tnea ,ficiit arr.hulavit Paier tuits ^ ionggt
y'K3.b'i\i Princratovis mii]eâtici Fiat. iVJedicamen- ftciam dies tubs. Deus orrnilcius aliquandd i iis
tis autein ii i omiiibus » ita eci..*iii hicTinnnrA Vitaiii decnrtaCj ne torqiieantur diutius miferii«
VniVer[.ili\in.mv iion ut morten! evitemus, ied
, Humanis > ae eripiantur futuris arrumnis. Sie Sap.^^
ut eam 4.oi.jrjbih i:i ttacu »aG vcgeta fanicace expe- v 14. PUmtt Dee , (^ eratgrata Amma tllius .propter
.
dtemus. Miiiiiiie tamtnT/wiSwr* Noftnt fficaciam t hoc proper.ivit edHereilhtm e mediis iniûitatum. Sic
fubjicimus crairs nonnuilorum explicacioni difti Deus ob Pietacem Enochum & Eliam vivos ad fe
illius e '}-obo , eap. 14. V, 5. Pofitm efl HominU Vitn rapuit, nee naturalem Vitse Terminum eofdem eju
Terminus , tjuem non po:efl tt,injgredi\ quafiexab- pcriripermifiti
foluco Dei decreto i;ievitabiliCLr cuilibec Homi^. Impiis autem Pcena Divlna dies abbreviatur t
num Vitx Terminns ;;dr6 immobilis elfet pracde- juxta Pfaim. 55. vctf. 4. Virt fanguinutn dolofi &
ftinatus, ut abfoluta ncceiiHtate, nuiio habico re- non dimidiabnnt dtesfuos. Et 75.V. 19. Quamfubi-'
fpedu ad caufas fecundas conringencia uc cef-' , & , to deficiunt inicjtti ? Pereunt , c^ eorurn fims eft hor-
ta Hora, & dcfinico Genere Morcis mori cogamur, ribilis. Ecclefiaftic. 7.V. iS. Ne impia agtu mttUa i
eumque ancicipare auc prolongare fit fimplicicer & noli efe fittlttis , ne moriaris in Tempore non TnSi
jmpofTibiie. Genef 58. vcrf. 7. Sed Qer i Primogenitus Iudt,erat
Hoc enim modu inteilefta &
declarata Johi vet- impius coram Deo , htnc ip/um ficnbat rnori. Ibidem
ba exiguum ulum relinqaunt Tlicologia; ,
paucio- v. ic. Hoc faUum Onani displicutt Deo ,hinc Eunu»
rem .Niedicinx ; periclitacur ambarum dignitas, etiam finebat mori.
hxc Corporum , il!>i Animarum noftrarum iaiuti Omnipotens hicPolarcha ad juflam iram com-'
prifixa ; & quafi fruJira a Deo eflent procreata; tot motus horribiliter peliundcdit impios.v. g. bxoi
reum Medicamentofarum Myriades miraculose di i!. verl". 9. Priiiiogenici ./figypriorum omnes
operantcs. una nofte necabantur. Exodi 14. v 28. Excrcuus
Pofuic quidem D««^ Opt. Max. cuilibet Ho- Pharaonis totus in Mari rubro iuttocibarur cen. 17.
mini Terminum Vitse ut tamdiu vivac , quam- , Antediluvianorum numerus innumerus , exccpta
diu per fuam complexionem ac Temperamenti fui No£ piiFamiliajAqua fubmergcbacur. Gcncf 19.
difpofitionem poteft Verum enim vero Idem 'Dc- ; V. 14. Sodomitit & Gomorrhii is,ne lubvertcbanturi
wj»««;Ho.i'inibasadfuiLn.iginem conditis , in & 1. Res'. 19. V. jf. In caftris Ajjyriorum unica nofte
quibus 1? T^ oi^m îx^lco dvdAoyiv , aut aliquid 2)/* occifiiSjooo. milites , &c. Achabus Rex , i.Reg.i2.
vini habitat , ( de quo eleganter Melch. Setizîus , ProphetK A/»f A.e dilluafionesnegligens, & pericu-
& Hier. lordanus in peculiaribus Traftatibus, lofum intrans prelium periit. Econtra IS^nivitA
dedit R.iiionem &
liberum reiiquit arbitrium,
, Pcenitentiam agentes leveram cette & proxime in-
quibus decentcr ucantur , ac Vitx fuie normaminde ftantem averterunt ruinam.
cmetiantur. Ex quibus inconcudum ftare confequcnsjudico*
Si igitur aliquis hilce abutatur 5 ac compota- Tcrminum Vita» a Deo eHc Nobis podtum necefli-
tionibus, ingluviei, libidi.ii ,inGandefcentia;,moe- tate conditionata , ab Hominum i'ietate vei Im-^
rori , aliilque dizcx erroi ibus ( quorum dantur in- pietate , Diasta , aliilque caufis fecundis & contin-
numeri,) indulgeac ; S'i icem temerarius huic vel gentibus, pendcnte.
illi periculofo cafui firtuito , fine vocatione legi- Alias enim fcqucretur , ob commina piacula
tima fefe exponat , neque etiam medicamenta a
, rota plexos jfufpenfos ,&c. caufam Mortis pof-
Deo ideo ordinata segrotans ufurpet ille fane , fe adfcribere Deo Terminum \'\ix illoruin ita di-
,
Vita: filum fibi abrumpit tam ob rationes Phy- , fponcnte , quod cerre magna in Miferieordiam
ficas quia Coitiones Vifcerum ncceffarias turbar,
, Divinam injuria.Accedit quod illi tam ngoiose ia
fanguinem impurum rtddic , Calidum innatum Theoria controvertentes in Praxi fc iplos refuta». ,
fpiritufque vitales abfumit ac ita Naturjc vim in- , re extra omnedubium foleanc vel potiiis cogan- ,
fert caufa enim Senedutis , & hanc fecuturae

; tur, nifi AutochiriaE crimen deteliabile cnmmit-
Morcis naturalis eft coniiptio& putredo fangui- tere velint. Quis enim liorum ent tam abfurdus»
nis fpiritibus fuis .neceirariis depauperati 5
quam fi ipfe vel fua: Familias merrbrum improviso vul-
,
ob rationes Theologic?s quia Pecca- , fua propter neratum copiose fanguinem profundat > ut non
ta gratiolum Patrem coelellem vertit in feverum ftatim Chirurgum accerfat pro fanguine fiitendo
Scelerum Vindicem, Ille enim pro lua Clementia alias enim infailibiliter cum cruore fimul Animam
iftam aliquando extendit ad plures annos, aliquan- cftundet.
do vero abbreviat , vel propria Hominum quoque Quis Catharro Apopledicd correptum ali-
culpa anticipare permittit. Ut pauca faltem ad- quem non ftatim juvat refocillantibus, penerran-
ducam Sacri ScriptutjE Tcftimonia {i. ) pro pro- tibus ? quis a Terrore Lipothymiam patienti cor-
longanda Piorum Vita militat Efaias,cap. 38. v j de dialibus volatilibus non approperat ? Quero latet»
Hiskia , Rege Audivi Preces Tnas , er vidi U-
:
agonizantes,& Mortis Gandidatos«pedem inCym-
erymas Tuas 0- adjiciam ad dies Thos qHtndeciiru
, ba Charontis jamdum habentes , ii non aliquot
Annes. Proverb. 3. v. 1. 1. Ptti mi, ne oblivifcaris Le^ feptimanas, tamen totidem dies per remedia con-
gismea , ^
Pracepta mea Cor THnm cuftodiant ; longi- fortantia fipius luftentari ? quod fupervacaneum
tudinem enim dierum CP' Annos Vitit , Pacerru
, & fane foret, fi Terminus Vitx a Deo prxvifus effec
apponent Tibi. Et capite 4. verf. (5.& lo. Audi, mi plane immobilis.
Fili fufcipe verha mea , ut tibi multiplicentur Anni Non tamen
,
uberius litigabo cum illis , qui
Vitd. Et t:apite 10. verf. 27. Timor Dornini apponet ftatuunt Termiiui.m Vitx a Deo pofitumnon qui-
,
dies , (^ Jinni Impiorurn abbrevtahuntur. Exodi dem polle tranfcendi aut extendi , nifi extraordi-
zo. verf. 11. Honora Patrem MairemTuarrL. , ut ^ nario Dei judu ac permiflu ; ecorttra vero ob Vi-
fis long«vHS fuper Terram. Et capite 23. verf. 25. 26. ta: mores iinpios, errores dixtcticos , temerariara
Tom. I.
L .vicam;!
i
,
;; »:
n6 Bibliothecse Chemic^ Curiofe

viram aliaque contingentia jnnumera innumetis
,
ponunt ; &
itidem aut funt Medici alit SophifisP»
hi
modis abbreviari poffe , & quidem adco , ut inter auc Ciiymicaftri , & his Analogi,
imomillia Haminumvixunus vcl I. Chymicai^ros quodattinet ii non tam Ope*
aliqaoi: csntirm
,
,
Deo fibi dcfinitum atcingat at- rofae indigent refutationis , illorum eonatu firmis
aker Terminum a ;
rtue ica antediem fuum moriantUr

plerique, prsci- non innicente fulcris. Dum enim tales ]funM-&
Nugi-venduli Principiis Medico - Chymicse Artis
pue -xc\i\6 hoc nodro ferreo-terreo.
Sufficit milii fi obtinueio , mcdicamenta
,
tam non iegitime funt initiati ; fed vel e Lettione non^
Noftram non nullorum Scriptorum Chymicorum vel t difcurfi*
omnia quam in fpecie Tmnuram
,
,
lu- ,
dicre fruftra & inutilicer exhiberi a:grocantibus.

.
buscum Artis Filiis habicis audaciores faSi , vtl
quafi per tranfennam videntcs aliquoties particu*
Veriim ne in hoc prscer mentem fim prolixus
>
fd infuper magis ad Cathedram Theologicam,

lam unam vel alteram Particularis eujufdarr; uti ,
qua-n Medicam percineac Benevolum Ledorem ,

dicicur , Laboris ( f^pius Enchirifibus praeeipui»
temitto ad Hucterum, Hunnium,Gerhardos,Hein- non ingenue detedis,) vel faltem iDetallicaruni

Hulfemannum, Calovium Mufsum aliofque , ,
fijfionum & purificationum gnari rei tam pre- ,
rici ,
tiofs traftacionem aggrediuntur illotis quod di- ,

blures.
Proinde non cefJemus, D*«w orare ut ht men3 ,
citur.manibus id eft, fine PrecibuSjfine intencio-
,
fena in corpore fano ac commcndare Ipfi vias ,

ne Chriitianum decente ; fed faitera ob facrantj
Noflras,quifaciec ; Ec , Si ob peccata commilfa Aurifamem & nummos aucupandos. Tale ludi» li
Nos argrotare atque in Medici manus incidere

,
crum Fundamentum & Principium necefiario infe*
finat juxca Syracidcm cap. 5^. v. 15, honor^mus
,
quitur effedtus falfus infperatus ; hinc dum&
Medicum , propcer neccfntatem ibidem Deta ,
v. i, Oieum atque operam perdiderunt 5 acBonadila-
enim Medicum & medicamenta produxit e Terra, pidarunt omnia pro Latide^ ( uti nervose loqui-* ,
tur Ovventti, ) omnihus vohint perfuadere ,plan^

& Vir fapiens ca non fperniCj ibidcm v. 4,
§. Stance igirur hoc, ut ad Propoficum redeam^, non dari TinUurarn ZJniverfalern.

quod mediean>eHcis omnibusuti jubeamur afacro Deinde iater ftolide negances fefe offerunt non.<
nulli e Medicis Galenicis ( nonnulli dico
Codice & quod non cam abfoluce fimus pisdefti-
,
neuti* , ,
natihuicvel iUi Termino,qiiisjqusfo jT/«-vica; quam loquor de omnibus nulloque modo in Eo- ,
Uurs, Noftrs Vnivirfali dcbitutfl iKMiorem , & rum opprobrium hsc ptolata funto , ciim magnifai
aliis prarceHcnccm energiam inlringere aude- ciam Eorum Methodum & Medicamenta ea* ,
Erx demqae tantiim - non quotidie ajgrotis prxfcri-

it ? auc fi auderet , valebit ?
bam atqne Galenicos inter ipfos dentur plurcs

,
Viri fummelitcrati , fumme curiofi , occulta Na-

C A P UT 1 1 I.
tura:ferid& decenterfcrutantes muito mjnus lo* ;
quor de Mcdicis Dogmaticis , qualem meipfum

Quod dctur in RerHm Natura. profiteor , qui DoSrinam Galcnicani & Chymi-
cam prudenci dexteritate combinant fratcrne , &
DE mulcis Anuis
tsiftentia TirtHiiy^ Vniverptlif non
& Luftris , quam Sa;culis acer-
tam uniunt
c6 k-gitime
)
qui quidcm
poficis ,
fundamentis in fhidio medi-
Arti fervandorumHominum
time fuit dimicatum& concroverfum ; Verbisqui- alittheoretice aut praftice fuam navant operam ;
dem farpius tam mordacibus Sc didteriis tam ,
econtra nimis rigorose inh.-crent opinionibus fuo-
accrbis non crediderim , in Prsliis,
, ut tantum rum Prxcepcorum & qus in Galeni ac Averrhois
,
«bi plurimi tamen occiduntur , animos aliquando fMedicorum quidem honorabili memoria dignif-
non canco fervorc ebuUire contra Adverlarios fimorum ,) Scriptis verbotenus non continentur
quam inter hterarios hofce Hoftes contiiigere ncgiigrint.
foli um fuit. Multi func affirmantium , ncgan- Pro c6 igitur quod dotibus ingenii , fscpius
tium plures. Incer utriufque autem fadionis alle- apprime raris & egrcgiis rcfte uci ac prxter or- j ,
clas varios repeiire eft ,noiiCucurbitam pro Ce- diiiariantgocia auc theorccica aut ptaftica curio-
rebro habences; fed fubtili pollentes ingenio ut :
ficace indefelia fcrutari naturalium rerum qualica-
proinde tb [mx^v non immerito fecuruis quifquis ,
tes.ac aliorum inv.entisfua addere debercnt.quem
<it Philochymicorum eligcret , quam uc tantis ,
admodumquidem laudi-bilitcr i|i prxftitcrunt om-
viris controvertencibus fc immifceat. Nihilomi- nium Nacionum Medici vccercs, Arabes ^gyptii, ,
nus,cum Amicus qnidemPlato,amicus Ariftote- Gra-cijLatini.&c.falias cnim HygicaNoftra tan-

magis tamcn amica vcritas & cum in nullius
les, ,
tum Honoris faftigium minimc attigillct ) ifti ea-
verba jurare jubeamur, pro hac melius elicienda,& dcm quar inProfeifionis principio Schcdulis con-
,
divulgandis miraculofi Creatoris Myfteriis, placet ccpcrunt, fucceifive icerum proponunt & propi-
protenuimeo viriii nonnuUa proponere>S: quidem nant vel iis Formulis Reccpcarum quas Praxin
; ,
ftando a parte affirmante. mcdicam inchoando memorix mandajunt, conti- .
AtHrmacivam aucem defenfuri,ante omnia la- nue utuntur chorda femper eadem oberrantes ,
,
boremus, necefle elt , ut ncgantium objedionibus crambcmque toties cofiani apponentes. Rcfiduum
& concradiftionibus fativfaciamus. Pro meliori temporis Vacunx pro facrificio offcronr, ab Ami(io
dilucidatione cos diftinguimus in folide negantes, ad Amicum per Urbem repunt cyatholque (orbil ,
& ftolide neganccs Per folide negantes incelle :

lando diem producunt , ut Tcreniii utar verbis ;
do9 volo illos.qui folida crudicione fpeciofifoue ,
atque ica maximam Talenci fui partem fepeliunt
raciociniis munici , fuum propolicum defendunt Et cum ab aliis audiverint non dari TinUnram^ ,
Et hi vel funt Medici , vel Chymiacri,vel Philofophi Vrtiverfalem nec videant Eam publice venum
,
fpecialicer fic difti , id e(t , fpeculativi. Per ftolide exponi.veluti Pilulas fine quibus.Trochilcos alhan-
negantcs vero indigico illos , qui fine realium fun- dahrhabarbarum &c. Jovcm jurant Japidcm 6l ,
damenrorum argumentorum pondere , ex fola

ac mordicus fimul hoc defendunt licet in rei verita- ;
aliorum relatione, vel ex invidia, aut in Artem ve- tem nec ratione nec experimentis inquifivcrinc.
raiTii ex hujus abufu concepco odio vericaci fefe op- AbfurdiflitTja enim omniao cft conclufio Hoc :
tDedicamencnun
, ,
Lib* I. Se6^. I L Subfeft. 1 1 1 h^

ttlcdlcanientiim latet i ergo Medicorum plurimos ardore in hanc quidem inquiliverint , tatn legcn-
non dacur. Nec valere argumenrationem arei igoo- do , & adcuratc vencilando aliorum Scfipta, quam
rantiaad reincgacioncm norurit peritiorcsi , manum ipfam'Operi admovendo materiam cau- ,'
Hoc modo aucem quod non miniis dolen- , , ta ac laboriosa methodo per opcrationes Chyml-
diim tales non folum ruffiirantur aureum Tem-
. cas tradando , ftuftra tamcil omnino laboravc-
pus Proximi & Siicceirorum Utilicati deftinatum} rint; Uc
dicam dehoc, quod plures Thrst;^
nihil
fed cciam deteftandum hancpigritiam & ingenii ionici indodique CiniHones & fraudulenti Num-
torporem traiifplancant in Sttidiofam Juventucem mifugsE loco Auri ferio qusfiti & aucupandi au-
{ vcluti canis yEfopicus fcenum non devorans, pe- , reum Tempus perdiderint ac Aurum fuum a Pa- ,
cora aucem huic inhiantia abigens ;] dum cereis , rentibus magno (udore partum & colleclum infu-
hujus Ingeniis talia dogmata imprimunt quem , mos refolvcrint j inutiliter decoxcrint &colIique-<
'•noxium odorcm Teftjeillx, eo recenter imbutjr. fecerint , dum Operi huie infudavcrint.
poftea fervant continuum de rerum naturaltum , 1 1. Qiiod nullus fefe Orbi literato & curiofo
icrutatione neutiquam (olliciti. manifeftc & realitef oftendere valuerit , tancjuain
Qucmadmodum autcm inter Medicos diiflo Triumphacor Capitolium hoc chymicum intrans
fiiodo tam pigri dancur focii, ita non diffimilis in- ac revera defiderato laborum fine potius ciini ;
ter Philofophos alitur ff6la,dum nimirum ifti acii- tamen id non centum aut mille fed tancum non ;
«nen ingenii pro adcuratiore Artium & Rerum innumeri prscipue noftro hoeSeculo, infelicitec
naturaiium veritate magis magiRiue indagandit a & fruftra tencaverint.
Deo ipds conceflum torpefcere iinunt j illis faltem 1 1 1. Cuffl morbi diverfi a divetfis oriantut
inhsrcntes opinionibus quas in Juventute cere- , caufis, neceirario illis diverfa quoque opponenda
bellorum fiiorum reccpcaculis impofuerunt ; nec c(i'e remedia Hic morbusrequirit purgantia,
, v. g.
•quomodo (cientiis augnentum 2C decus accedar, alius adrtringentia, illehumedantia, iite exficcan-
invigilant, aliorumcuriofas & ferias meditationes tia , & fic porro. Unde fequitur , unum. idemqu^
ventiiando, crcdentes (altem,qu6d Philofophian- remedium neutiquam pofie contrariis operationi-
tiqui crediint ( mininie omnium tamcn mea
;
bus perficiendis fufficere , aut duobus Dominis ri-
«nens eft, quafi venerandjE Antiquitatis ftatuta & te fervire ; Ad hic multos morbos pro fanatione
inventa hic veîm fpcrni auc abrogari , vel etiam , non cam requirere robur Naturae auc Calidi inna-
ludicras novationcs spprobare fed faltem reve- ; ti , quam auxilium manualis operationis , v. g. it|
renter iis habitis escogitata Seculi Noftri lauro Laxationibus Frafturis. ,
digna cum iifdem combinari j multo minus lo- IV. Si unico mcdicamento poffenc fanarimoivi
quor ingenere de veris Philofophis , quod DEO bi omnes , fruftra a Deo effenc creatse innumerê
t£ Proximo nati fint , deccnter obfervantibus, ) at- rerum medicamentofarum myriades , qu6d abfur-
îc ita e prxfuppoiitis aliorum hoc negantium dum 5 diim earum contemptum expreffis verbis
«cganc dari Ti»nuyam VniverfaUm quamvis ipfi 5
prohibuerit fevcrum mandacum DivinHm^ , juxta
fere nefciant quid propric h;EC lic fed falcem ex
, ; Syraeidis cap. j8,
invido fcrvore & abufu Arcis & a Pfeudo-chymi- , Ad Primam objedionem refpondeo quod , nort
corum fraudibus concepro Ciim facile mihi per- ; pauci folidioris liceratuix in Re medico - chy-
fuaderi paciar plures talium Philofophunculorum
, micaViri, fadis omnibus faciendis propofitum ,
nullam Fornaccm Chym.icam vidille , imo ne Mer- non attigerent fcopum , caufa eft Eorum pluri-
curium quidem Vulgi cognovifTe. Et hi tam fa- mos, ( fi non omnes ) aut labores fuos non infticuif-'
cili fuccumbunt refucatione , quam nuper memo- fe in genuina & prima TinUune. materia ) fed efle
raci Medici ctftn juxta ipfum Axioma Philofophi-
, , feduftos per fcripta chymica allegorice & fub no-
cum .Goncraprincipia negantem , vel non intelli- minibus mareriam dcfcribentia cum fer^
falfis ;
gentem, minime fic difpucandum. nullus in Ttadacu publico fcapham nominaveric

Defidcs ifti Sophiftse aliorum relationibus te- fcapham fed fiib mutuato faits armoniaci nu
; ,
merarie ftatim fidentcs , ncc mantls oculatas ha- tri , chalybii lunarix , &c. &c. nomine Eandem
,
hentes non abfurde funt squiparandi illi Sutori

, falcem propofuerir. Auc fi illi maceriam quidem
in celebri qnadam Civitate Germania» Notum : veram quodammodo fiibolfccerint , eam non in-
enim eit , ibidem ccrto quotannis die , Libercace tegram Labori deftinarunt , fed opus func ag-
Democracica permilfum efle j & cuilibec e Vul- greffi in lina falrcm materias parte , nimirum
go licere , de Scnacoribus , ahifqne Perfonis pu- vel aerea & volatili , vel terreftri & fixa. Aut
blicis pro lubicu libcrc loqui , ac Eorum Vicam rem tentarunt non in materia proxima feu pro-
& adiones impune taxare. Unde accidit qua- pinqua , ad Tintlnram commoda , fed in aliqua
darh vice , [ referenre mihi viro fide dignitlimo ] nimis remota & in corpore fixiore , traftatio-
,
nt Sucor quidam , percipiens , Hos laadari ab his, ni huic non adeo apta & obedience. Aut omi-
illos cuipari ab illis,qu6 etiamaliquid fecilTe vi- ferunc unam vel alteram Encbirifin , cum ar-
tieretur , ac de damno Jofcphi fefe follicitum efle, duum hoc Opus pofcat cautiffimam ingenium »
oftenderet, ulrra crcpidam fapiens in lixc eruperic cautiffimam manum. Aut fl indefeflae iUorumcu-
verba Rcctornoftri Gymnalli debet docerc Lo-
: riofifati ac labori nihil erroris potuerit imputa-
gicam Philippi , & illedocet LogicamRami. Di- ri ,aliquando impcrfcrutabili Dei voluntate ac-
gnum fane tanto Oraculo e tanto Tripode dide- cidit , ut concepta fpe excidant, nec obtineant;i
tium/ Solide negantes quod concernit, illi funt quod velint laborantes. Talia autem evenJfTe Vi-
aut nonnuUi c Chymiatris , ant e Mcdicis Geleni^ risin re medico-chymicaalia fupra laudem pofi-
cis , aut e Philofophis fpeculativis; qui variis con- tis, confitenturpartim publica horum fcriptay par-
tra realem exiftentiam & veritatem infur-

TinUttrit, tim quereli & difcurfus Amicis concrediti.
gunt argumentis. Inter qua; locum fibi vendicec Ad repono argumentum
7. hoc non aded ;
primum .•
€vi6tz eflTe veritatis de genuinis enim TtnHnra ;
I. Quod plures folidioris Eruditionis Viri iti- Vni-verfalii Pofleflbribus , Ucet raridimis gloria- ,
iiefefso in Nacurx peaetralia psaetrandi ftudio ac ri pofle Orbem , & in frltcie feculura Noftrom >
Tom. I. J.
^
paal^
,, ,
ng Bibliothec3e Chemicae Curiofge

Sanguis generofus apud me Wreditaria quadana
uno -plura convincent Exempla.
paiilo inteiiiis
benignicate cbullicns , fub lordido & abjeito pau-
Quamvis enim ii qiiibus licet elfe tam felicibus
,
qui pertatis pallio latitare ampiius non valeat.pcr i ra-

non bucciiiis & tympanis loleant divulgare ,
contra- tcrni Noftri AmorisLcges Te o»o & obceftor,velia

fint ; cum oleat faftuofam oftencationem ,
nullatamen tanto pecunix numero mihi fuccurrcrc , quantw*

fieturque piis veri Adepti moribus i
eam obtiner, fufficiec pro cogenda & colligcnda Lcgione milita-

indc elt confequentia , Ergo nuUus
quantum magnam iiiri.Sine tuo autem incommodo poteris mihi gratifi-
Injuriam infuper mirum -
hanc cari , cum juxta propria verba , TiniiHra Vnfêr"
ferimus CreaturxCreatori, ArgillaFjguloper
dubitacionem aut ncgationem , ac
,
imminuimiis fah lis docatus. Redhoftimcnti loco Tibi offero
Honorememirabilibusiplius Operibus emergen- denuo ofticia mea ufque ad fangu4nis imo Vi- ,
neganoncm h tas profufionem parati(Tima. Sun,me hinc perter-

tem. A rei enim iG;aorantia ad rci
crafrirTimam extorquet con- ricus ilte Oftencator , & pnnderans , quod tantis
aliquis argumentatur ,
6nem akerius gratia expenlls faciendis propediem pof-

clurionem, Sed hac de Controverlia circa
fit demonftrari Vacuum in fua Crumena, prjccipue,
capitis 4- videantur plura & piolixiora.
Audio hic ogganientem bophillam quendam

' cum jamdumbwna Tiwfl/oîf pars fit confumta , fi-
ne fpe nova: parands atcjuc tales Fratres egeni fa-

Si Tinilura Vniver/alis non tam aperte
eft tra- ,
quomoJo quasso cile aureo ex hoc fontc

plures fint fuccclTuri
fianda, & communicanda, , ,
,
poterit cedere in Proximi emolumefttum ? quo- Aquam omnes ,quas

vitx gratis pocaiuri. Proinde
vcl iUi fcrvabit integram .' invenire poteft rationes profert , imprimis vero
niodo fanitatem huic
qnomodo lifam reltituct ? Hoc modo omnino quod mofWc^m Ptilverii tingcntisfibi fitrefiduum,
nectamfubito rccensparari poffir. llle vero , ubi
eric comparanda Thefauro abfcondito ,
inucili.
Agyrta- res ipfa defideratur vcibis minime contencus ,
Verum hcec pollelTor non oltentatorio ,
rum ritu publice proponat ac propinet luam

7»'«- monftrat occulcata Famulorum arma mortem ,
minans Homini in Legcs Aniicitia: tam perfidi

auram^ , nihilominus humili & tacicurna dcxte-
pcccanti, nifi cito fua; fit fatisfafturus pecicioni.
ritate plus poterit prodciTe ^Divino Honori , ac
quam centum fraudulenti Hic Vita fefc periclicari \idens promittit, quam-
commodo Proximi ,
,
Blaterones verbis fefquipedalibus, exfuccis tamen;

primum paraturum , quod ille petierat ahbi
fefe ,
autcm id fieri non poflc nifi propria in domo.

vel etiam alii medicamencis ad minora a Dto con-
,
Confentit ille,adjunîs tamen putatitio Chyfo-

ditis.
AdhsEcfiMoflraArsprimiceria.uciahxfrequen- pceo cuftodibus ferPiper lateralibus. Tingendi au-
ter & aperte exerccri a Deo permitteretur & cui- ,
tem plane netcius hic Lucifuga fub tencbris no-
Jibjt indigneinhianciconcrederctur, atque
imio- «Surnis aliquandocommodam arripiens occafio-
Hominum fane plurimi huic incumbe- nem , pcr fuprcmam domiis contignationem ir-
tefceret ,
nummo- rumpens in domiim adjacentem, fuga Vitae fus
rent, jucundo fine, inter alia nimirum
Cum nocum confulic. Paulo .'iliis circumftantiis hanc defcribit
rum aucupio , capti 8c alktii ; ( (it
Hiftoriam Theobaldus s^h J-JoheUnde^, JTz6i. de
quid non mortalia pcdora cogat Auri facra Fa-
Alchymii difncultatibus pag. 168. Aliudque huic
mes, ) Unde tamen varia in Animarum & Corpo- ,
rum Humanorum perniciem cercb forent metuen-

,
non di(Timile addit Excmplum quod , ibi kgere , fi
libet licer.
da abfurda incommoda fcandala.
,
, ,
Accedit quod incempeftiva hlc manifeftatio-

,
Ad 5. Argumcnrum rcgero , cum e medicis In-
ne temere fefe exponerent Vicx periculo Qua- ;
fticutionibus infallibilirer conftet , morbos a di-
lem mihiretuUcVenetiis celeberrimns Occo Tac- ideo omnino illis divcrfaetiam

verfis oriri caufis;
kenius, de aliquo non ignoti nominis Ille enim :

opponcnda clTe rcmedia; nimirum , quando agi-
quendam Contratri- tur de medicamentis particularibus ,v, g. aucpur-
adhuc Monachus videt c fuis ,
bus plurimum Temporis impendere in labores gandi , aut adftringcncii , humeftandi auc ficcan-
di
'^'
"""'
qualicate '^"" ''"'
prsdicis. lales autcm qualitatesnon '
chymicos fecretos hinc Ejufdem fibi familiarica-

,
tem magis magifque concilians , non definic Eum quadranc , ncc funC cxtendends ad Tinnurantj
fatigare^querelis, qusftionibus, precibus, ufque Vmverfalem ; Hic enim paratur e rcbus.primis &
dum concredideric, quod Thefaurumbuncce
ipfi
univcrfalibus , ideociue fingulari gaudct Harmonia
incomparabilem poltideac ; ac cranfmutec Mercu- & analogia cum Vits; noitrse fpitiribus ac Calidd
rium in copiofum verum aurom , fanetque paucif- innato ; Quod ab hac Balfamica rccenter imbutum
fima Pnlverii portiuncula morbos ab aliis defpe- Virtute, [uti prxcedcnce capite jamdum dittum ]
rate rtliftos. Pcr temporis fpatiolum fraternam modo Archiali & imperatoiio corrigicdepurat,
vel ingenuam colunt Am.icitiam poftea vero ;
atque ejicic e mafsa fanguincaomne id quod cir- ,
infidus ifte Frater Fratrem fumme fidum extra

culatoriam ejufdem quomodocunque turbat
Coenobium occidit , furripiens ipfi fecreti(Timum orticinam; quemadmodum aqua paludofa in fta-
hoccc fecretum, deteftabilis luccUi gratia. Scz- gno purificatur,& ab ulteriore corrupcione prx-
leratusifte, abjefto Monachi Cucullo , Venetiits fervatur, fi aqua fluvialis limpida in eam deri-
petit, ibidem alTumco Comicis Nominc pompose vatur.
vivit ; minime occultans fed gloriofc jadtans fe- , ,

Nec Me ferit objciSio, quod pro hoc vel ill^
fe regiam hanccc arrham obtinere. morbo tollendo rcquirantur purgantia, vomito-
ria.fudorifera diurctica, calculos velMenftruum
Quid fic Pcregrinus quidam aliquot feptima-
.? ,
nis liuic fefc alTociat , llabilico per Potum Fra- pellentia, &c.qualis virtus, utpote ir> multis con-
terno Amicifia: Foedcre poft navicula , Gondolas ;

traria , non poteft fubfiftere in uno fubjedlo. «^r-
ibi vocant hic ftipatus aliquot miniftris clancu-

.
ch&us enim nofter non femper obcen perac in ope-
,
liimarmacis fpaciacum cducic illum folum in do- raiione medicamencis propinacis,/icet calia ju»
•inum a -Populi frequentia rcmocam ibi in h.TC ,
ta Mechodi medendi Leges caucs /vledici experti
erumpens verba: Mi Fratercule, fcias me elFe Co- ,
Mente manuque cfFcrantur. Notum enim eft Pra-
mitcm celeberrimi fquam npininabac J Familiy, fiicis » nec Ancagoniftae pocerunc negare, poft re-
adincicasiureda^ûm. Cuna autem medium falcera languinem purifieams , & acidum
jleUi iojuriis
Menfenterii
, , ,
Lib. I. Se61:. H. SublecSt. III. J29

Mefenterii aut fanguitiis prxcipitans & cdulco- aut , ut /)?(-> per plnres Creaturarum ac reme-
rans, (nonnulli Ve-cerum vocicant Hepaticum dioriim e criplici Rcgno , animali , minerali, vtge-
ftomachicum &c. J aliquaudo iiifcqui vomitus ,
, tabili orcoruin diverfillimorum diverfitates Nos
aliquando alvi fluxus, aliquando fudores, aliquan- [ itidem mirabile Suarum Manuum opus ] inma-
do iargoxn Urins excretionem. Nec raro poft jorem rapiat admiracionem, ac Piecatis addat fti-
fumtum pargans v. g. rhabarbarum , folia fena:,
, mulum , aliafoueobcaufas Nobis incognitas, ni-
jalapium , &c. Cui Vis vomitoria a nulio Auto- iiil plane aut parum deccdec Honori rcliquaruin
rum elt adfcripta ,infeqiii vomitus; & vice versa, rerum medicamentofarum. Potuiflet quidem om-
fumto vomitorio fuccedcre alvi fluorem ; Non- nipotens Vits & Sanitatis Autor , ( qui eft mira-
nunquam eciam purgantiamagisperviasurinarias, operibus fuis , ) vel morbos plane a No-
culofiis in
quam per Guttur infcrius expellenda expellunt. bis arcere, vel unico faltem Majeftatico F I A T
K.C hoc fit idco , quod Narura Noflra noxium & morbofum omne tollere ; PotuilTet dico fed ita , ;
moleflium per vias (ibi commodiores & proximio- Ipfi non placuit ; ut cum devoto Ecclefi» Patre
res expellere optime ipfa noverit quod fagaci- ,

loquar.
cas Medici, qui Naturx faltem efl: Miniftcr minimc Sic facrarum Literarum manududione novimus,
vero Dominus impcrans , non fempcr penetrare mirandum Orb^s Conditorem pro ineftabilis mile-
valet. ricordia; bencplacito Populo fuo Ifraelitico non
Nihil heicdicam de illo ,qu6d h^c farcinx im- uno, fed divcrfis modis tam in remedica, quam
puritatum in malTa languinea ukerius fercnd<Eim- militari, aliifque auxilium prajfticillc. Mcdicorum
patiens , fa^pius cricicas infl:ituat fua fponte eva- Primas , ChriflM ipfe fanavit diverfis modis , aii-
cuationes , medicamcntorum ope fed pro-
flne ; quando unico veibo , & quidem a.'grum invifcns,
pria in confervandam Microcofmi Rempublicam uti Matth. 8.V. ;i. \!arc. 2. v.ii. Joh. 5. v. 18. vel
Providentia, fudores, vomitiones diarrhceas , &c. , non inviftns, uti Macth. 8.V.15.& \6. & cap. ij v.28.
non fine laudabili& manifefta euphoria , ( Quam- Aliquando cangens , v. g. Matth. 8. v. 3. & i^. vel
vis nonnuUa Crifis fiat imperfeda , dum Natura fine taftu , Luc. 17. v. ;/. Vifum
Matth. 9. v. 6.
crudicatibus nimium prefla conatur quidem ex- ccEcis reftituit nunc line remediis v, g Matth. 9. v.
pulfionem , fcd debilicata oneri dejiciendo non 50. nunc mediantibus remediis Marc. i8. v.25. vel ,
fufficit. ) Johann. 19. v. 12. Regis Hiskj* Carbunculo jufl"it

In fpecie vero rcfpondeo Non laterc Chymia-
, imponi Ficus pro maturatione pcr Efdiani^ , cap. ,
tros inio nec invidos eo devencum elFc , & ma-

, . 58. V. 21. Naciuannurru , Impcratorem exercitus
gis magifque eo pertingi adcurara Pyrotechnia» Syriaci, leprofum fepties juflit lavari in Jordano
induftria ac indefeflb labore , ut ex zAntimonio, Elifttii, 2.Ktg,. 5. 14. t^ôjji/f/corrigebat amaritiem
o^frf«rio, aliifque rebus medicamencofis tam Aquarum in Deferto injedione Ligni a Deo cdo-
fars efficacisE parentur remedia, quorum virtus (ftus Exodi , 15. V. 15. Petrtu & fohannes uno verbo
,
& modus operandi ad folum aliquod excretorium mandarunt claudo nato , ut ambularet Pedibus ,
fefe reftringi neutiquam patiatur ; fcd operetur officium fuumfubito & perfecle facientibus,A(9or.
faltem vel roborando Balfamum vitalem vel mo- ; 5. V. 6. Econtra permifit Detis Nofter imperfcru-
deratd &lente per, infenfilem tranfpirationem tabilis ut cunfta fcripta aurocontra cara de re-
,
vel perdiurefin, vel per fudorem,vel per vomi- bus naturalibus & medicamentorum facultaiibus
tum, vel perHimorrhagiasNarium Utcri Wx- .
[ qu£ finguiari e revelaiione confignaverat Re-
morrhoidiim, &c. materiam peccantem & fuper. gum Sapientiffimus Salomo/t-. , ] jamdum perie-
fluam exturbent,prout c/^r^^^êw laudabili medi- rint , maximo Pofterorum cordolio & detrimen-
camenti energia adjutus eandem pro faciliore ex- to quorum arcanam & ampliflimam cognitionem
,
turbatione reperitdifpofitam. Si itaque tales efft- a Cedro Libani ufque ad FlyRopum parictis Fluic
ftus producit calor innatus vel fua fponte vel re-
, , foli (poftlpfum vero nulli , ) dctexerat. Idem ,
mediorumparcicularium ope quomodo fis,ean- , qui variis modis fanavit , & per miniftros fanare
dem Virtucem denegare quis audebir,vcl jure vale- fuos jufllt , diverfimode etiam percufFit Populi
bit TinElura Vniverfali utpote cujus penecrabilis
, fuiHoftes fic in Caltris Aflyriorum unica noSe
;
excellentia & cxtraordinarius juvandi modus reli- unicus Angelus necuit centum oftoginta quinque
qua omnia multis parafangis fuperat ? millia Milicu,-ii. Non diffimilisilragesfada in Pri-
Sanatio adfeftuum externorum, v.g. Luxatio- mogenitis ^.gypti, Exodi Cap 15. v. 15. Ut ?o/«<«
,
num , Fracûrarum &c. proprie & immediatc a

, cladem inferret magis cruenram, Sol & Lunafu-
nullo medicamentorum intcrnorura peti poceft; pcrnaturaliter fubfiltcre jubebantur ,/o/;<<f cap. lo.
Cum talia abexternis v. g. fafciis ligamentis,
, , V. u. Perfolum '^D^VfîfW mediante ^»///?.'^» csefo,
Emplaftris, &c. fuam topicam expeftent atque ac- fug.ibantur Philifidi. 1. Sam. 17. v 49. Mediante
cipiant medelam ; nihilominus mediate confolida- calliditace ludnhx & per mortem Ho/ofeniis Exer-
tionem & reftitucionem omnino maturat Ttnclura citus totus AlTyrioriim, Libr. Judith. cap. ij. Sse-
Noftra, dum Spiritus Terrore, Himorrhsgiis , do- pius obviam ire Hoftibus , & pugnare juilit om-
lore, vigiliis, aliifque accidencibus diffipatos re- ncm Exercicum Ifraelicicum j ali quando vero fele-
novat, atque ita fimul inflammationcs, gangrsnam, git falcem aliquoc cencum,uci videre eft libr.Judic.
&c. arcet , ac ab his corpus praefervat. cap. ,7. V. 7. Non
minus variis fane modis diftri-
IV, Argumeuti quarti, quafi TtnclitraVniver- buic fua dona Idcm Deus fuis Miniftris; Tam fa-
fttis fruftraneam redderec creationem, & operatio- cile enim pocuidet .Jl-foyft Lingui balbutientis
nes aliarum rerum medicamentofarum, nulla pla- difficultatcm prsetendenti ; Exodi , cap. 4. v. 10.
ne eft confequentia. hoc vitium corrigere , atque Apoftolos docuic
Ciim enim imperfcrutabile & fapicntiffimum Linguls incognitis & peregrinis loqui ; uti patef-
Confiiium 'Divinum per tot ac tot Secula e mil- citex Adtor. 2. v. 6
lenis Hominum millibus oppido - pauciffimos il- Ex didis abunde clarefcere judico , infinitam
lius beaverit cognitione , propter plerorumque in- Potentiam Divinamnon dcbere adeo reftringi.qua-
dignitatem > aut propter abufum prscavendtim fi unico faltem remedio Nobis opiiulari vclit
auc
,, ,
IjO Bibliothecx Chemicse Curiofx

auc poltit fed potius eandem modis innumeris
;
denus neque Kircherm ipfe neque alius quati- , ,
famcati ac Saluti Humana: invigilarc pro gratio- tum mihi quidem conftat liorum refponlionibus ,
fo fuo Beneplacito. ulteriori contradidione fefe opponere fuerit au-
Superfunc adhuc variz rationes , pricipue Ga- fus; Nihilominiis placet hifce nonnulla addere;
lenicorum & Fhilolophorum, non exfuccjequidem, neutiquam quidem litigandi muko miiuis Virum ,
nec omiiino enerves Ciim autem illi vin clanffi- ;

Summum calumniandi animo Tanta enim iliius ;
mi in Chymia pradica non fint verfati Sed di- ;

funt merita in rem Literariam , & in fpecie quo-
da raciocinia fundarint fuper falsa Hypochefi que in illam Philofophisr partem qua: ad Phyfi- ,
nimirum veram genuinam TmBura Noitra: ma-

& cam & Medicini Fundamenca fpedac, uc, quam
,
teriam ignorances daco hoc uno abfurdo fuc-

, ,
diu Orbis eric.iliejure merito Athanafius fucric
celTive fequuntur plura , ut proinde contra Prin- nominandus fed faltem pro veritatc magis magif-
;
cipia negances , nec intelligentes non fit difpu- que elicienda , difficilibus , materi.E hujus intri-
tandum; Cum Labores chymicos ulna Philofo- cats nodis folvendis , & pro falvando antiquo
phica fpccnlaciva & cheoretica cmetiri , non fi- Chymix Honore. Ciim Kircherui inter Anragoni-
mul confiderata ipfa Chymicorum Praxi , fit ab- ftas potior fic , quam decies miile alioium , uc
furdum. Medicina enim , & Ejufdem Filia Chy- Ifraelitici Populi verbade Davide mutuer & Ipfe ;
mia duobus incedic cruribus,Ratione Experien- & e pluribus ferio collegerit,clarius diduxerit, atque
tia ; adcoûe difta ratiocinia Brevitatis ftudio argumenra contraria.

amplificaverit
heic lubens pra:tereo. Primo itaque dico Orbi literato efi: notifTi- .•
ProGfrcderer nunc remotis contradicentium ,

mum, Ex hujus Viri incomparabilis Ccrcbro pro-
argumenris ad uiteriorem Scopi mei dilucidatio- diilfe plura fcripta Fhilofophico- theoretica Lu-
ncm , &
Tinilura Vniverfaln exiftentix demon- cernam olentia quam ex tquo Trojano Viros ,
ftrationem. Veriim acerrimus fcfe adhuc offert Al- callidos armacofque tanca enim hxc func numero, ;
chymico- Maftix Ancagoniifa, fpcciofarum obje- tanca func pondere , uc unius Hominis ingenium
ftionum armacura formidabilis hadenusomnibus ; fcre non fufficiac huic oneri ferendo. ( Nihil dicam
ipfi contrarium iencientibus folo fere noinine lior- de pluribusgravioribus ,qua; procul dubio (evera:
xihWis; KircherHi illeeft; Aihanafius, dico, Kir- Ordinisfui Leges in rebuslheologicis Ipfum pr^-
cherus quiNomen, quo in facro Baptifmate fuic
,
ftare juOTerinc; & quancum temporis fibi fumfe-
infigni:us,abimmortalitatc,fruftrafibi elfeimpo- rinc facra officia.
pofitum, neutiquam paflus eft. Stante hoc, fequitur,huic operationibus Chymi-
Quancum enim Lucis laboriofa fua dexteritate, cis manum decenter admovere non licuiifc , nc-
&: raro ingenii acumine accenderit pluribus Sci- que in Chymia prafticaadeo verfacum efiepotuif-
entiis currente hoc Secuio , novit non cam No- fe , neque necelTariam Autorum calium Ledio-
flra Europa,quam integer Orbis. Illc uci pluri- nem ipfi fuifie familiarem. Veluci quidem Scripca
ma eciam
alia , ica Rem Phyficam concernentia Ejufdem fuperius adduda de Alchymia abunde il-
adcurace ruminavit , & fubcili Philofophia ventila- lud demonftranc , & ipfa hoc dubium folvunc. v.g.
vit, utipatefcit tume variis ejufdemfcriptis, tum dum ex Arnoldo Villanovano icem e Bernhardo ,
prjEcipue e Mundo Subcerraneo. Ibl Tomo fe- , Trevifam duas facir Perfonas Nominibus & Co- ,
cundo, in Fodinas mecallicas defcendens, poflea gnominibusEorum aliquoties interponcndo alios

quoquc ingreditur Chymicorum Laboratoria; ag- Authores Cum tamen Chymia iinum faltem Ar-
;
grediturque multifarie Chymiam prafticam ; in noidum Villanovanum , & unum Bernhardum Tre-
fpecie vero Libri i. Sedione 1. 1. 5. 4. &c. In Al- vifanum noveric. Propterea quamvis ille vir fum-
chymiam vehementer invehitur , ac Lapidis Phi- mus in Difciplinis thoreticis fpeculativis , In- &
lofophictrealem exiftentiam fimpliciffime negat vidia ipfa etiam tefte fupremum fere afcenderit
Merallorumque tranfmutationem 7rv| Âa^ im- Scientis culmen, ncutiquam ramen inde fequitur,
pugnac. Quamvis enim primo piacidum fefe re- Eundem quoque in Pradicis , prsccipue in hac re
rum Alchymicarum Vencilatorem promittar, dum extraordinarie ardua decifivam polTc fcrre fenten-
SeS. 2. cap. I. p. m. zjo. ita dilferit Ego qmdfea- : tiam ; Ciim haec toto Coelo , ac cota Terra difte-
tmm , eo quo par eji candore^ , aperiain^. Quod dum tant , & curiofa Laboratoriorum Chymicorum in-
facto , non cum Pfeudoehymtcaftris ,\rudi cr illite- venta non obediant menfur^ ad ulnam Philofo-
rato Hommum
Generi^ , fed cum Philofophis mihi phicam;Ut nihil dicamde immiffione falcis in alie-
jiegotium ejjf^ fibi LeHor perfitadeat. Et ibidem,
,
nam MefTem,vel quod ne Sutor ulcraCrtpidam.
paulo inferiiis.- Nos media incedentes via neque , 1 1. Incer Kinheriana argumenta hoc videcur
Chryfopoei£ tmpofjihilitatem^ , necjne etiam eo modo, pra» reliquisplus roboris pr^ feferre: Efundamen-
idfiert, ûo Alchymifttt, iliud producipofte exiftimant , tis , inquit ille , Philotophicis firmilfimo innititur
Aprimus. Attamen in fcquentibus Capitibus , prio- fulcro nullam fpeciem polTe miitari in aliam
, ; v. g.
rum didorum quafioblitus, Bilc fibi commota, Homo non poceft degcnerare in Bovem Bos iu
,
non contra folos Pfeudochymicaftros infurgit ; fed Caprum , Gallus in Turdum , Carpio in Lucium
in genere pro plenarie annihilandaAlchymiaepof- &c. Ergo nec Cuprum, nec Mercurius, nec aliae
Jlbilitate , femper &
ubique omnes movet lapides, Metallorum fpccies utpote jamdum perfefts po- ,
Ejufdemque Cultores vocitat Impoftorcs,Agyrtas, terunt mutari in Auru.n & Arget\tum.

fcelertos, maleferiatos;( &utpaucisomnia,)Im- Scd refpondeo , concedendo quidem, Species
pietatis &
Improbatis Eos accufac. Animalium , & fimilium fummc perfefiorum ncu-
Proinde non immeiiio irritatus quidam in- tiquam pofle convcrti in aliam Hxc tamcn adalia ;
genuus ArtisFilius, Salomonem^f Blavvenftein^ omnia fefe minime extendi patiuntur Tranfmu- ;
fcfe nominat in InterpeUatione pro Lapide Philo- tationem enim in animali & vegetabili Regnis cf-
fophorum^; ut & Johannes ZvvdlferMia Mantifla fc polTibilem plurima apud varios Aucores evin-
,
Spagyrica Pharmacop. Rcgix adnexa parc. 1. capic. cunc Exempla fuffieiac mihi vero folus Kirchern*
;
1. pag. m.524. fequ. cum aliis , emilfa negacionura ipfe, quiTomoa. didi Mundi Subccrranci Libr.
Spicula in fiiium ipfi retorferunt. Et quamvis ha- u. de Panfpermia rernm^, in iidionis primje Sc
fecund«
, ,;;
Lib. I. Seft. 11. Subied. III iji

Cecmdx capicibiis hiiic inde amplc di(rerir,quomo- nonibus adduccndis , vcl has apud alios qu$ren«
do e Semiae Uiiiverfali & mirifica plaftica- Vircu- dis, cuui pro me militet pluribus jam noca Auco-
tis efficacia , nafcancur & mucencur alia in alia , v. pfia & rcrum omnium Magiftra, Experiencia»
.
g.Bombyx, aliÊque Eruc^ in Papiliones, &c. imo, Unicum enim folidum Experimencum pracfcicuni
quod majus qiiomodo Regnorum eciam diverficas pliis habcc ponderis quam cencum rationes Phi- ,
hanc inverfionem adniiccac, v. g. qnod Inf(.'(Sa cran- lolbphics fpeculativae , licet acuciffnTiaf prop- ;
feant in Herbas & hx in Infecta & hxc quidem

, , terea eciam Chymiacri non inconcinne audiunc
vel pcr opus Naturze velper Opus Artis. In fpe- Philofophi pcr ignem.
cie vero Seftionis j. cap. 4. deEmphyteutica vel III. Uc impiam.mendacem, abfurdam often- &
jnficitia Arte, ( Pfropfcn/) P "i- 585- in hac erum- dat Alchymiain Kircherm ,Lih. 11. Se(5tio2. cap.j,
pit verba .-
Sunt res nomulU adeo e Naturt, qua(i.!.m-> iiltcriiis ica concra Tindur^ augmentacionem in-
fimilniidine fibi atnictSy ita confotu,ut mox una al- furgic : [ ut ampla Ejus verba contraham , ] luxta
teri appHcita in mUtttHm confortitim ruant, , (^ fif^ tAlchyiniJiarHm ajfertiones pars una Lapidis pnma
Tniri) amiciiis Legibm arnplexemur, Huc ufque vice ttngere^ , vel imperfetli metalli mutare potefi
Kiriherns. centum partes Si denuo folvas velimbibas , conver~
;
Norunc enim Dendrophili Arborum fere om- , tit mille partes ; tertiavice tranftt in decies
millz^;
niiim , imo eciam Sylveflrium naturam obcdire ûartim vero in centies mille partes ; er Jic porre , /i
Arcis expellcncis Furci nec ufpiam recurrcre , adfcenderis , in duodecima pro']eUione poteris conver-
( concra diCterii Horatiani probatam in aliis ve- tere centum milliones 7nilltonu>n-> ; atit fi Oceanm con-
ricaccm , ) fed aflumere furculi infici qualitaces fifteret loco Aû& e Mercurto , pojjet exahari in Att-
Etiamfi non unius[ v. g. Pyri in Pyrum , ] fed di- rtim cj" Argentnm^; vel tntus eiiam Mundus Aurupof
verfs fint fpecici , v. g. Mali furculus commode & fet obdticit. Ex inde conckidit , ipfos PHeros,muiier-
curiose infericur in cydonium , Pyrus in morum, Qrinfimam Plebem flulta maleferiatornm Alchy-
culai,
&c. Idemopere allegaco» Libr. 8. feft. i. icl-
\n mtftarum machinamenta,promifja <^ mtgamenia vide"
dem ica adcurace defcribit Homines
uti lace , re^, &
trridere pofjo-j-
Brura, Arbores, Plancas aliaque innumera, median- Verum enim vero , Fareor quidem me Teftem ,
te fucco lapidiiico vel faculcace pecrifica in Lapi- Autopcen non efie hujufccmodi multiplicacionis,
des efle converfos , vel pucrefaftos, quorum Exem- nec ex ore aliorum de hac mihi fingulaiia mulca
pla ubivis jam func obvia. Ibid Libti ioXect.4. cap. conftare ; Tamcn cum poffibiiitateni & exiftcn-
6. inquic : Confentittnt fjMetalla cnm variis Lapidi- tiam Tinclur<t crcderc cogamur Viris variis pro-
bus. Ec paulo poti: CunUa ^JMetalla Argentum^
: bats Pietatis probatse Erudirionis , vcluti mox
;
'uivitm in Amicitiam receperunt , qtda in(>entijfim^ fecutura evincencin medio rclinquo, aliorumque
omnihns copulatur. Ec ulcerius.- /mo inicr ipfa Me- arbicrio trado, an diSa mulciplicacio pro vcra fic
talU Sympaihia ©r Antipathia obfervatur. habenda , nec ne ; Tres tamcn e Neotcricis ( de
Si igicur jam prolata Kircheriana veritati funt Veteribus pluribus taceo , jadduco Teftes, in qua-
confona , uti fanc funt, quocidians Expericntix & lis Triga: ore veritatem conhftere ,alias ab omni-
Aucoptis TefHmonio ; nimirum d Infefia jam- , bus conceditur, nimirum Heinric. Ktmrath, in
dum perfeda mutantur in volacilia Si InfcSa ; Airphithear.p.m.io6. Aucorem Tumba Semiramidis,
degeneranc in Herbas & vice verfa Si Surculus ; cap. 9. p.m.94.& Joh. Trid- HelvettHm,qmlr:ict.
inficus Arbori perfedx fuas innacas fuffuratur con- Viculus aureus infignito circa finem Hiftorix rcferr,
ftancer qualicaces Si res perfects quxlibete triplici novam additionem Lunsead Aurum nuper
fcfe poft
Regno ad pctrificationem funt aptsj Siinter me- mucacum infutione aliquoties expertum eife hanc-
talla obfervatur Sympathia , &c. fane non video , ce mulciplicationem.
quomodo rebus metallicis dcneganda fic tranfmu- Qiiibus hoc falcem addo, Kircherum hoc in lo-
rationis poffibilitas. Cum mecalla homogeneis c6 concludcre magis Philofophice ,quam Chriftia-
conflenc principiis, ac inter fefe ditferant falcem nc, Bile procul dubio fpiricibus Capicis praeter fo-
gradu vel fccundum majus & minus proinde
, : litum imperante.
jure hiredicaris analogiaeunum alteri, prjccipue Omnifcius enim Cardiognoftes nulli hoc Ma-
ab Arce adjucum , radios fuos illuflriores po- gnale concredit qui avaritiam , arrogantiam , li-
,
terit communicare ut ita dida metaHorum im-

, milefque nefarios abusils pro fine Laborum fuo-
. perfeftorum tranfmucacio non tam proprieficvo- rum habet aut qui Mundum vult inaurare.aureos-
,
canda vera tranfmutatio , fed potius muturatio que Montes in debilifuo Cerebello exfiruit {'f^d ;
& exaltacio. faltem iis qui tacita Animi tranquillitate & pia
, ,
Quamvis enim Anima & Vita metallis & mine- dcvocionc hoc Secrerum Divino Honori Anima; ,
ralibus proprienon competac veluci Regno Ani- , proprisE faluci,& Proximiemoiumcnco deftinant.
mali& vegetabili; tamenuti nec viva, itaquoque Auc C\ eoipfo quacunciue racione fucritpotitus im-
nec mortuaappellari poterunt , ceuloquicuraqui- probus quifpiam , non tamen diu eum id potTiderfi
Jizans Sperlingitu, Syno^s. Phyficse Libr. 6. cap 4. paticur Divina itj^fajeflas ; veluti p.iulo iuferius
Sed analogum,& interlisECquafi medium podident; ampiius dilucidabitur. Proindc abfurdam hujus ar-
cum crefcant, augeantur , &c. gumenti vanicaccm Ancagoniftis Noftris in linunn
Sed mei non eft fcopi alibi dida heic repetere refundimus; ciim illud ideo fua fponce corruat &
uti aliquoties monui ; Cum igitur jamdum huic evanefcac & uc intenciones ab impietate & im-
;
Controverfii a variis fic facisfadum, adeoque ad probitate oriundas prius removcanc , ancequa.m
Eofdem Lefiorem remicco. In fpecie vero Eundcm Mencem, crenam, aut manum admovcanc operi-
defcendere jubeoad ]oh.Tackii Chryfogoniam ani- bus Chymicis Tiniiura Noftrae , amice & Cliriftia-
malem & mineralem , Petr. Johan. Fahru»L.. Pan- , ne rogicamus.
chymici Libr. j cap. 5. p. m. 569. & cap.(5. p.m.^^yo. IV. CcEtcriam, qu^ producic mulciplicia& va-
II. Becheri Phyficam Subterrancam , Ejufque Snp- riavaric congefta raciocinia, nimirum, quod ma-
plsmentum. reriam & operationes occulcenc & defcribanc va-
Verum quid moleftusfum benevoloLeftori ta- fiis notninibus aUenis, & difficilibus ailegoriis ,
hoc
Ijl Bibliothecae Chemicae Curiofe
hoc adeo illis, quibufcunqiie ita libuerit, non
vitio Jefuit£E omnes fint impii,fcelefti,fraudulenti? Ven-
erit vertendum Sieaim Hieroglyphicis, & variis
;
tilatis nunc diiTenticntium opinionibus & rationi-
Metaphoricis locutionibus uti licet in aliis Scien- bus progredior ad demonftrandam Tintiur<e pof-
,
tiis, quomodo in hac fummi momenti arte po- fibilitatem. Ciim autem antea dixerim Medici- ,
terit elTe adeo abfucdum , & Sarcafmo dignutn ? nam&ejus Filiam, Pyrotechniam duobusinniti ,
Qiiod item dilFentiant plurimum Alchymici, ratio- fulcris, Ratione nimirum ,& Experientia,propte-
ne Nominis, rationemateriaeelaborandx. ratione rea curiofo cadem oftendere Lcfiori , ante oronia
Biodi prsparandi,hsEcpo(ribiUtatem tamennon in- erit commodum & confultum.
fringunt , fed difficulratem Laborum faltem ar- Rationem primo quod attinet , cum TinBura
guunt , quam ambabus manibus concedo. XJniverfalis priparetur c rebus primis & univerfa-
Ne una quidem facile poterit mihi nominari libus , ac principiis rerum omnium Macrocofmicis
Difciplina ,quxnon fcateat varic contrariantium generalibus, Cceli atque Allrorum influentia im-
& difceptamium diffidiis. Do inftantiam :InRe- pracgnatis, e quarum difpofitione vcgetatio & in-
ligione Chtiftiana maximus eft inter Theologos teritus , Vita &
mors Macrocofmi , ac omnium
de variis dififenfus, minime tamen inde concludere Sublimatum dependec , fequitur omnino E.indcm ,
licet , ergonon datur Chrirtianifmus :- vel, ut fpe- per genuinas Artis Enchirifes curiofe traCtatam ,
cialiiisloquarde Theologia Romano- Catholico- ac fecreta Chymiatri dextericate , diururna Pa-
rum ; Kirchertu vix , ne vix quidem mihi con- & tientia ac fudore refolutam circulatam , atque ad ,
cedet hoc Argumentum : Inter Francifcamrum & perfedionem deduSam modo etiam univerfali,
Domimcanorum Ordines irreconciliabile diu vixit aliifque remediis majore integram Corporum
tfilTidium , plures item alii Ordines non adeo con- Noftrorum (anitatem conrervare,morbis fefe op-
fentiunt Societati lefu , neque hxc illis ; Sorbona ponere iifque fufhcientem fuppeditaremedelam;
,
item Tarifienfis farpiiis contradicit Decretis Ta- nec minus Metallorum imperfectorum exalratio-
falibni ; Ergo non datur Ecclefia Romano - Ca- nem & m^turationem prxftare polfc idque ob ,
tholica 1
fingularem Harmoniam atque fympathicam ano-
V. Nec vehementius Nos feriunt Exempla addu logiam quam Spiritus vitales Noftricum TtnUtt-
,
€tz ,^6d nonnuUi pro genuinis TinElune. PolTelFo- ra Vniverfali & Ejutdem Matcria ex qua mutub in-
ribi/s Homines impii, fce-
olim habiti, fticrint ter fe habenc.
lepati impoftorcs. Prster illud enim

,
quod pro- , Quamdiu enim ftabic , ( veluti aprima Crea-
dtifta teltimonia pleraque quafi invite & coade tione firma ftetit ) nec infringipoterit ana!og!a&
fuum deponant Symbolum aut fint ab invidis , confenfus Cceleftium &
Sublunarium quamdiu 5«- ;
propofita , aut infufficientia ; Etiam in contrarium & Jnferius ficuti Supernts;

perius erit ficut Inferitu ,
plures firmiores polTunt prodirc Teftes , non

& Quamdiu Harmonia Macro & Microcofmi durabit
folum e Veteribus; fed & przcipue e Noftro Secu- inconcuffa , tamdiu etiam invita Invidia, utiJiiTr- ,
lo probataE fidei Viri. Adeoque demirari fatis ne- mis Veritatisfuse radiiscorufcabitTiinfljii^fjNoltra,
queo , quomodo vir hic vere religiofus ( uti Ejuf- ac negantium , dubitantiumque nubeculas diCRpa-
dem Converfatio & Scripta teflatum eunt , ; & bit. Cum mulci,Viri quoque fumme fagaces,cam
Philofophus confummatsE Eruditionis palTus fuerit, difficulter fibi perfuaderi patiancur , quod sgritu-
Ht in hacre tantus Bilis fervor ipfi in fanguinem ad-
dincs omnes unicoremedio for- fint fanabiles, ii
fcenderet,& dum in fpecie de abufu voluerit- de- taffisanimum eo facilius mutabunt, fi certo rc-
buerit loqui , in genere fumme venenata injuria- fpecTu prxfupponam TinHur^. Vniverfali morbum
rum fpicula emiferit contra hoc ftudium , quod ex- univerfalem.nimirum Spirituum Sanguinis impuri-
coluerunt, fuofque Medicos & Chymicos exco- tatem. Pro horum enim laudabili vel vitiofa di-
lere juircrunt , & adhuc jubent plurimi Imperato- fpofitione Malfa Sanguinea aut decenter aut ille-
res,Reges, Principes, & alii tam vere pii ac pro- gitime abfolvit & perficit fuum circulum Parci- ,
quam vere literati. bufqiie Corporis fingularis necelTaria advehic , a

bi ,
Dolemus ipfi, &miium- quantum dolemusin- quo dependec Nobis Sanicas aut Morbus, Vita aut
felicem Divins Artis fortem, quod tantus nume- mors. Quemadmodum enim e Cornu Cervi paro
rus mufcarum & papilionum vagantium fplcndo- rcmedium fudoriferum c Colacynthide purgans e , ,
rem Solaris hujus Luminis radiantem turbaverit, tJ^fanna laxans, ex Abfinthio ftomacbicum.e Cafio-
& adhuc turbet 1 Sed veluti proprias comburunc reo nervinum , &c. juxta qualitates unicuique rei
ipfi alas , & poitea ipfis ridiculum murem enixis de medicamencofaE a Protoplafla miracolofe impreflas:
Partu fuo dolendum eft ita (lolidi horum cona- ;
It.i qiioque e T'/'«^«r<eiTi3tefia legitime incompara-
tus & abominanda fraudulentia neutiquam pote- bileaftlinditur Oleum Lampadi ignis Vitalis, qud
ritconvertiinVirosbonos omnes.pro Candore Spiritiis Coidis fupprefli in adum ducuntur,re-
fuo ac Talenti concrediti pondere Naturalia ri- center illufirantur & recreantur ; Illulirati vero &
inantes- mirantes recreati Virtute balfamica Maffamfanguineam im-
A particulari enim ad univerfale inftitutam ar- buuntac renovant ; hinc accepto necedario pabu-
gumentationem nullo valore gaudere , novit op- 16 quodlibct membrum rite fuo fungitur Officio
time Vir acutifllmus. Idem enim vix fubfcribet pro confervanda Microfcomi ceconomia , interns
huic conclufioni : Jefuitx Anno 1594. ob malos Partium dilTenfiones prscaventur , aut prsfences
raoresG<a//«<», & Anno i6D6.Dominio Reipublic^fê- abrogantur.
net£ funt expulfi omnes. Ergo Jefuiti quilibct func Quemadmodum vinurru , unum idemque , uno
impii, fcelefti,fraudulentL Petrus larrtcktw, Jc- eodemque modo , tempore ac dofi exceffive &
fuitici Ordinis olim miles vetcranus peculiari Tra- largius hauftum pro uniuscujufque Potatoris Com-
<ftatu, iC6<,M\(>l6. imprelTo in n.defcribic
Anno plexione , & ^rchaii difpoficione Spiritiis magis
fpecialibus exemplis additis Nominibus majo- , & movet, & cxaltat ita ut Semproniu* rcddacur ira-
,
ra inter Homines cognita fere omnia Scelera elfe cundus imo , furibundus , ut vel ipfi TurcarunL,
perpetrata in Provincia Guienna Gallia; in tribus ImperatoriMortem minetur; Ca']tii vero fiac ti-
Societatis Jefu Colkgiis ibi nominatis. An igitur midus, & ove placidior ; (JêvtM imbibat fom-
nolenciant
, ,
Lib. I. Sea. ir. Subfed. III. 135

nolentiam ac fttipidicatetn ; Titius in Venerem Corufcans Climatis Septentr2onah"s Phof-
II.
ruens fit Taurus; Sf/«/ canat ac falccc lititfa tur- phorus , Cafpar BanholtnM , Phyfic. fpecial. parc.
gidus ; SulpittHs vero triftis lacrymetur, &c. 4. c. 2. p. m. 356, Metalla varia inquic , in ûrnm
Ac veluci Idem ^1:'««'» in dolio pcr Icgitimam tnutari pojfe ,miror peritiores nrgare ; Cim ocuUtiis
culturam & decenrem additionem modicx Fini
, ipfcTeflis effepojfim,^plures Experientis, apud Variof
parcicuIsE , utpote , fibi analogce pluribus Annis in occurrant.Citm riilicuUfint objeciiones dubitantiurn.,
rtatu fuo nacurali imo meliorefcence ,poteft fu- , contra Senfits e^ Experientiam.
ftcntari; & fi in vappam cx incurin, aliifv.'iue circum- I I I. Marcinus Delrio, ( celeberrimus Societatis
ftantiis vult degenerare per eandem Oenofophi ,
Kircherianit Socius ) Difquif Magicar. Libr: i.
,
perici manum
induftriam priftinus illi redditur vi- cap.j. Quaeftion. i.feftio.n 4. p. m. ji.fic loquitur.-
gor ut defideratum fuum C. O.S. cuilibet oftcn- Quia tot hac de re funt narrationes diverforum, vide-
dere valeat. Plura huc percinentia videantur circa tur procacis Animi cr êrfriclxfroniis , nnlli credere.
finem Capitîs prscedentis. Et pag. feq. multos Ego commemoravi , ejui non Chy-
Eodem modo TtnElura Vniverfalis ii) Rcgno ve- mici tantkm \fid Medici &
luris Confulttgravtf- ^
getabili& minerali fuas exferic communicat , & fimi ,teftantur;remipfam fatlam exhibuiffe. Et hodte
vires creatis omnibus , nutrimcntum, depuratio- nominare poffem cûos novi ,Vtros graves in dignitate^ ,
nem & vigorem iplis (ubminiftrans. pofttos cfr Deum timentes , <ûi defie tpfls idem "confiten-
Verum cur aucupo Leftoris Adenfum auxilio
,
tnr. Qiios mentiri, ,a»t vel impofturis , aut pr<iifligits
Rationum cum pro me militet rerum omnium

, damoniacis ariibns uti , nunejuam in animum meum
Magilha, Experientia Cur Oculorum aciem fati-
? pojfim indurere^, Q^fint injuriofiFiris honefliffmis, cjui
go in inquirendis Nodi hujus Gordii excremita- ûeaivL , id fujpiâri. Quid adhsec CoiiFratris Tui
tibus , ciim pro hoc folvendo & extricando in dodi(Timi & celeberrimi vcrba reponis clariiTime
promptu fit gladius ^yi lexaiidri M^gni ciim pu- '> Xirchere^,?
blice atteftctur ipfiffima , cui nemo ianorum re- I V. Robertus Flnddins , Traft. de Summo Bo-
fragatur , Autopfia .' Unicum enim faltem Experi- no , p. m. 2i. ita loqui amat : Qua ma]or cfl delira-
mentum pradica Laboratoriorum Chymicorum
e tio & vecordia , c/nam earn dectinare , & pro nihtlo
Philofophia depromtum vel ccntum rationibus habere ficientiam, in cfuanil olfecerint, nec Nainranut
Philolophi.^ fpeculativx rubore fuitbndendis & nec Natura Majeflatem, nec profrietates agnoveriKt.
enervandis , tidmomii elogio fufficit. Ne autem , An ornnes fuereflulti, Viri eruditijfmi,
nonfolum plu-
curiofo Leftori tenuem meam opinionem obtru- res Ethnict Jed (^Thomas Aqninas, Picus Mirandu-
;
dere arguar prodeant c pluribus nonnuUi pro-

,
tanus , Rogerius Baco , 'R,aim. Lhtltus , Jrnoldus Vil-
bata? aucoritacis Viri pro me locuturi; Qiiorum lanovanus Jodocus Greverus , Bafllius Valentinus
,
Verbis fide Noftra dignilTimis pro iirmiore decla- Georgitis Ripleus , Morienus , Bernh. Trevifanus , Ri"
ratione fubjungam poltea variorum quoque Hi- chardus Anglicus , Nortanus ? i^c.
ftorias. Et cum Antiquorum alids femper reveren- V. Heinr. Salmuth, in Notis ad Guid. PancirolH
ter habitorum Teftimonia quibufdam videantur Nova Reperta, Libri. 2. Titul. y.de Alchym. p. 147.
fufpefta ( quafi cariem aut fitum contraheret im-
, Adeo clara Veritaiis hti\us Itix efl,ut c^ ex ipfis Ad-
mutabilis & firmifTima Vcriras de his jam non ) Verfiariis aliqui eam non dtjfiteantur.
controvertam , cum copia horum larga & varie- Et paulo poft Cur totpr^flantes Firi diverfiarurn
:
tas mihi fuppetat ; fed fepoficis illis fubdituam Se- Genttum , tot tam<ûe prac/ara de hac Arte edidiftent,
culi noftri Autores quorum. gloriofa Fama inde- , Volnmina ? «/^« in nugis fux Fam£ Glorix prtfi- &
lebilis , atteftatumque irreprehenfibiie in recenti dium qttitrebant ? Sunt i^gyptii , fiunt Arr.bes , fiitnt
Nobis memoria adhiic hsret Et quidem non mo- ; Chaldei , Germani Hisfani , nyfngli , i^c. cjuos qnis ,
do Chymicos; Sed & Philolophos fpeculativos enumeret ? Agricola Eorum, numerum StHdium & &
Medicos Galenicos ; imo Theologos , & Politi- admiratur , iûamvis tranfrnutationis nAdverfiarius.
cos. Ubi priiis moneo, unius vel alterius quidem Et pag. I48. Laurentius Ventura , Lihr. de l/irt^
verba faltem loquide MetallorumTranfmutatione -y
Chymica, gloriatur fie zjc. Volumina Chymica in..
fcnfum vero contcxtus indigitare Viam Vniverfa- nobilem Btbliothecam ( Heidelbergenfem ) Illuflrif-
,
lenu ciim infupcr e Via aliqua Particulari quam
; , fiimi Comitis Palatini intuHft'f , ^ pntter tlla adhuc
vocant tam arduus & dives effeSus minime fic
, ijuinijuaginta alia hnberz-,. In fudtciis , ubi de Cen-
fperandus ; nec non quod jucundior fit fermo , fiu , de Capite , de Fama agitur , duohus aut tribus Te^
inftitutus de confedione Auri , quam de aliqua re flibus credendum efl : Et ita difficiles fiumus erga Vi~
medicamentosa; Poterunt autemconfuli pollva- ros tot dotiifstmos , tot integerrimes , ejuorum Scripta
rios alios , prolixe de operationibus medicinali- proflant propter paucorum ratiunculoi quibus toties
,
bus dilTerentcs Helmontius , Johan. Tackius , &c. reffonfiutn efl. Plura & ampliora videaniur apud ipfum
Inter Teftes tyiuto c»Lj.
Primus efto SperlingîM , ipfius Philofophiae
I. VI. Cornelius MartiniVh.\\o(o^\\ix Profefl". in
fpecuIativ£E Lumen, qui inftitutionuin Phyficar. Li- Acad. Julia, In Analyfi Logic. cap. 8. inquit -.Ego
bri d.cap.y. Qujeit.i. p. m. 1096. ita hac dere efta- de hujus Artis veritate aut falfiitate nihil apud Vos
tur .• Reclamare Expertentiit , & iinperitorum confide- commentabor , necjue eam afferere Volo neûe tamen tot
re ratiuncHlis , nefas efl\ Nulla autoritoi valetfcri~ tamijue pr,tflantibus Viris , ( inter quosfunt dcîjfimi
bentibM adverfus Experimenta ; Experimentaautern Philofiphi , luris - Cofifulti, ^yHedici, etiam Theolo-
talia paffim reperire efl. Et ûarnvis fit res plena gi , nec - non Viri Principes , qui Libris editis fianSle
diffcultatum & periculorum- , tamen dijficilia pul- affirmant^ , fe oculis fiuis vidijje^ , & manihus noYL.
ehra. Si tjua Fraudes etiam hic occurranij , »0» -^r- tantumpalpafje ; fed (i;- confecifle tranfinutationem unttu
« ; fid Impoftoribus adfcribantur. Idem fequcnti tJMetalli in alind , ) Ego fidem derggare dfbeo ; hoe
Qyseft. 2. p. m. iioo. Senfum dimittere in iis, cjuitfen- enirn mihi videtur efle tmprudentis; non Philofiophitt
pbus manifeflayfunt , (^ rationem cjuarere infirmita- , Studiofi.
tem intelleSlM ejfe , merito ftatuic CUm Ariftotelz^, V 1 1. Franc. Ofw. Grems, Arbor. intcgr. & ruin.
Libr. 8. Phyficor. Hgminis Libr. j- cap. 3. p. m. 491. Nihil tnterefl ,
Tom, I. M iuquit *.
,
^34 Bibliothec^ Chemicx Curiofe

inquit : lieet nottmlliji»'. vidip qut dicant , fe nuHos Qiioniam itaque ob modo allcgatam tantorum
ûi Aurum e Plumlo , Mediciham nmverfalem^ & Teltium Autoritatem qiiafi auribus percipio, aHen-
(onfecerint ; Islam ii iffi duin opiant videre fme U- .
fum Virorum ingenuorum , & vidco Invidorum
bere ,fine merito, Arcanorum Sctentta intuitiva digni ruborcm , pcrgo nunc ad ipfas aliquot Neoteri-
non (ttnt j Vnde T>eo cJ* Arttfui nihtl derogant ejuam- corum relationes Hifioricas.
vis noncreiant. Vti enitn verijfimum efi , cjuod ipfe~> I. Agmen
ducat Philofophus per Ignem , id efl,
fjelmontius faetur , inter centum Vel mille artifices neque folis rationibus
fpeculacivis neque folis ,
vix umm ^«« arcanis potiatur , ita nec mirum efi, operationibus experimentalibus fidens fed ea ,
efie ,
quod rarijfima hxt yivis ob oculos NoEluarum haud prudencer uniens Helmontius ; hic traftatum in
circumvolitet. Sed permittente Deo condignafunt Ar- Operibus fuis Arbor vitx infignitum , ita exor-
,
(Amrum revelationes findeniibus , Uhorantibus , & ditur Cogor credere , Lapidem aurificum dr argenti-
:
JDeum timentibits ; Dii entm laboribus vendunt omnia. ficum ejfe\(juin diflindis vicibus manu rneaunttis gra-
ni pulveris fuper aliiûot mille grana Araentt vivt fer-
V1 Joh. Schrodcrm vel ob folam elaboratio-
1 1.
Ventis projenienem feci
nem PharmacopoEiae Medico-Chymics aeterna Fa- , adfiante muliorurn corona ,
ma & Vica ^terna di^niffimus in diverfis didi

, ,
tioTlri omnium cum ittillante admiratione. Neoottum
operis locis adcurate de Ttndura Vniverfaiis Ma- in Igne fuccefit ,prout Ltbrt promittunt.
teria& priparatione dilTerit ; adducam unicum Lt paulo poft: Dahat mihi forte femigrar.um il-
TefHmonium e Libri 3. cap. 19. p.m. ^6i. ubi de vc- lius pulveris ffrinde uncia novem (-r tres ûadrantes
ro & gcnuino Auro potabili{ cujus pracparationem Argenti vivifunt tranfmutat&. Il/tid Aururn autem^
capite fexto proponaro , ) ita fentit : IllAm Metal- mihi dedit Vir peregrinus unius Vesferi Amicus. Vt-,
lorum feparationem contra multorum Expertentiai hinc cunque ergo Lapis Fhtlofophorum fit revera tn Rerurn
inde adnotitas impofilhilem fiatuere perttnaciumpotius Natura, ercldem indiHert. Vita jfiterna infcrip
tûam Virorum cordatorutn quinimo non modo cui-
,
ta eadem confirmat Lapidem Chryjopoeia vidt ali-
:
efi ;
dam e.x amicis meis ; fed mihi Sorsfavit , ut oleum & ûoties, meifjj contreiiavi manibus. Erat enim coloriSf
rubtcundtjfirnum aqUifupernatans ex auroelicuerimus. ûaiis croco in fuo pu/vere ponderofus tamen , ,

^
Et pag. 565. jam prolata verba denuo recitat, ad- micans, inflar vitripuiverati. 'Datits n.ihi fuit femet
dens Id ûod repeto ne de certitudine dubites
: ,
ûadrans unins grani (jranum autem voco fexagefi-
;
X. Quamvis Viri hujus ingenui auroritas apud

I mam partem timus drathma.
omnes , quibus Ejufdem Vita & Scripta funt co- Hiinc ergo cjuadrantemunius grani, chartainvo/».
gnita, invidorum & contradiccntium negativam tum, projecifuper uncias oilo Argentt vivifervidit>L.
facile elidat & eludat, nihilominus ex fuperBuo ad- crueibu/o ; ^ confeftim totum Hydrargyrum cttm a/i-
do SerenitTimum quendam Halfnt Landgravtum e

,
quantorumore fietit afluxu cor,gelatu7ncj^refedit,inftar
t>omo Homburgica Mihi afleveralTe , quod diSum ojfx flava. Poft fufionem autem e\us flante fo/ie repertt
ûri O/eum Schrdderianttm ipfe prjeparari curave- Juere unci^ oElo Auri puriffimt,grants undectm minks.
ric ; & bond effeftu ufus eodem fuerit ; Hoc fimul ItajjUnicum granum iliitis pulveris tranfmutajfet in-
addens, praeparationem ma- difti olei requirere Aurumoptnnum Argentivivi panes xî^f,. ImerTer-
num Pyrotechni adcuratam 8f indefeflam & par- , , rena ergo reperitur pr&fatus pu/vts, (juodammodo ftmi-
cilTimam faltem portiunculam longo labore obtj- /is, ûifere inflnitum MetaUumimpurum tranfmutat in
neri potuifTe. Aurum optimum, Sibig^ uniendo , ab arugine , rubigine,
X. Modo diftis confona affert Petrus BoreUus , carie, ^ morte defendit, ac ve/ut immorta/efacit , drc.
Obfervat. Medico - Phyfic. Ccnt. i Obfervat. 6. Similia fere repetit & inculcat
TraQatu, quem in-
Oûltii inquiens , exant/atis laboribus (j vtgi/iii in fcribit,demonftraturThefis,p.m.534.thefi 58. Et Tra-
arcanii N
atura perûirendis fecretum pro Aurofoiven- <3:atu,Potefl:asMedicaminum,Thefi d^.circa Finem.
do tandem naUus Jfum id eft, aJH enfiruum benignum ;
1 1. Heimontiurn infequitur Joh. Zvvoiferus , Vir
Amice Aurum
intrapaucas horas foivens,(^ fine fumo, deReMedico-Chymico-Ph.irmaceuticaegregie me-
imh fine igne ûoûe diJfo/itti*m potefl ad nuturam Sa- ritusjHic in Mantiffa Spagyrica PharmacopcEi^ fuat
/is ^
Oiei reduci : Hujtts effeQus miracu/ofi vires in Regiae adnexa. Part.i. cap. i.p. m. 328. fequu. acu-
morbis pertinactbus mirati fnmus ,^c. Quamvis qui- KircherideTinclura Vniver/a/i incre-
tilTimi alias
demTinnuraVniverfaiis Si Aurumin\emmO\cam dulitatem nervofe impugnans vel potius expu- ,
niodo inferius dicendo refolucum , non fint plane gnans addit:S» tanti Vtrt reverentia apudTêyer.P.
unum & idem ; tamen Veritatis falvandje gratia Ktrcherum pondus non habcat , increduiusfim, fip/u-
horum Teftimonia hic conjungo , quod ambo res addttcam, quos pofiem&veHemTAmenpriufûam
prodeant e Via Vniverfa/i , ambo item in re me- finemfaciam ad\iciam e Penu Aufiriaca aut potiut
, ,
dicamentosa incomparabilis fint Virtutis 6i am- g/oriofo t^rario magnum & auguftum Chryfopasiie
bo jequaliter a non-expertis invidis exifterc & Tributum, ejuod olim ter feitx C&farum-j Ferdinan-
neêntur. dus III. Santliflimt memoris Princeps , perenni Gioria
X I. Wtiar. Kunrath,\n Amphitheatro introduft. ^ Eama , ad aram Appoliinis fufpendit Trophxum ; ^
in Fi"ur. 5. Thef. i. p. m. i9l. itate{}atur:Z,<»/>/ê»> eft Nurnifma conflatum Auro puriftimo , minirne fo-
Phi/ojophorum Experientia rerum omnium etiam fo- , phiftico cujus adcuratam delineationem ari incifam ibi
;
la iJMaaifira infa/libtltter atte(iatur ; cui

/iffficiens jproôw»/. Uniillius Faciei fuit impreflTa Efficies Ho-
refraoari nonne efiet p/ufejuam ftu/tum^ ? Hunc ab minis.Capite Soli radios fpargenti fimilis,manu
eliistamen praparatum v^rtuote efficacem vidit Pon dextra cytharam Apollinis & finirtra Virgam fer- ,
tifex Romanui Cafarea Ma]eslai , viderunt

, & pentiferam Mercurii tenens;pedibus vero adnexa»
Reges Orbis Terrarum non pauci , Vtderuut Re- Mercuriales alasgerens, cum infcriptionc:
tnani Imperii E/eElores nonnu//i , viderunt Prin- DIVINA MET AMORPHOSIS, EXHI-
(ipes , Comites , Barones , IS^biles , DoUoret &c, BITA PRAG^XV. jANUAR. ANNO
Sciens /oquor ; Hos omnes cito Teftes ; Tu Phyfico- MDC. XLVIIi. IN PR^SENTIA S AC.
thymico - Mafiix Eos interroga in fuhfidium Verita- Cj£S. MAJES
TAT. III. FERDINANDI
tis, Feritatis amantts ; rtm ita fefe haberc tefia- Altera varo Facies oftendebat verba fequentia.
bmtHr iibemes. RA RlS Hi£C UT HOMINIBUS NOl A EST
ARS,
C ,, ,
ARS, ITA
Lib. I. Sca. II. Subfea. III.
RARO IN LUCEM PRODIT. Eminentiffmi Ehnoris Moguntini Autopfia mnium
m
LAUDETUR DEUS IN ..ETHRNUM, fiitas contra P'eritaiem rationes plane
convincunt (^
qu I PA RTE M N I F I N I T^ S U/E S I- deflruuniL: ibid. &
pag. 4. pofl; varia Exempla re-
ENTlJt ABJBCTISSIMIS SUIS CREA- ccntia addufta addit Suffciat memert illa recole-:
TURIS COMMUNlCAT. Diawn Nnmif- re mente ijuod Sereniffmus Princeps ac Dorninus

,
ma ex ûro Vulgari tj^ ercurio vi-

lenflat , quod e
LibriU tres tntegras ipfe ¥ H R.

meiu ex Ubera/t donatione Eminentifi. Eleiloris
,
Archt - Epifcopi Moguntini adhuc in delitiii h/beat
^
vo tindim fuit , cujttt
DlNANDUS III. Imperator gloriofdt me?nori£ Frtiflrum Aurt, coram oculis Dn.EleHorts faclum-,.
tnanupropriain lib>\u duat dimidiam Auri puri, ^ Qui entm tantorum Virorum e^ tot diverfarum (jen" ,
teneficio unimgrani findHra Phiiofophorum tranfrnu- tium confenjui non credit , ille neque ratiombus cre-
tavit. Fuiftent quidem integrtt tres lihrs. ^JMercu- det , necjue vel ipfa E.xperientia fe vitlum fatebitur
rii tranfmucat£ , nifi tingenda Afercurii majfa femi- dum ilte fibi foli comptacens , nil , nifi quod ipfe fcit
tibra illa proportionem TinHnrie fuperajfei. &facit , retlum, \uflumjue q- VeritAti Confonumprofi-
NeifHe hic loeum hAbent infid<t multorum retorfio- tebitur.
nes , fuijje magnum h.-rnc Monarcham, ab Imperatore Et Johann-Joachimus Becherus inOedipo Chjr-
fuopiam cûadam mefcatum
illicio , fuppofito ûopiant, mico Tit.y.p.iSj.teftatur '\ditn\:Totextant,inquii,ds
ûro ad jnajora aucupanda. Artis certitudine pritclara argumenta , ittprorfm cob-
Exulent proculindignx eJKfmodinania Viro probro- cum cjr infipidum effe oporteat , <jui eJM veritatem ne-
fiiCadere boc in Principem tam circumffettum, Se- & get;Tacco relicjuorum Seculorum Hiflorias, c/Horum
culi nofiri Salomonem non potuit ; utpoie qui technas ,
nullum efi quod non argumentu veritatem hu)us Ar-
,
^ mille gyros CT anfraûs ejusmodi fenebrionum tis concernenttbus plenum fit;placutt ttnam e mhltis hn-
^ Pfeudo - alchymicorum ex affe perfpeôs habuit jus Noflri Secuit demonflrationem Pragi. in pr&fenttn
ûibus obviavit , ut veritatem cr abdita Natura P. D. F ERDI A I N ND
III. Imperatorts exhibt^
erueret. tam, itritjue incifam hic apponere; Luflro abhinc eadem
Quare huie veritati propugnanda non immoror ; Terfona , qu<e Pragit , etiam hic Mogunttis, , inprafen-
Sed L- B perpendere volo
. ac fubducere calculnm-> , Evmentiffimi Principis EleHorii, aliorumque Ma-
tia
facia Hypethefi, cjuod fi unmn granum Lthroi duas cum gnatum ,infat magna quantitate pritfiittt ctt]us Au- ,
dirnidia tingat.' , h^ autem du^ libr<e cum dimidia con- rum etiamnumrefervatum , hujus toci Monetii Prs- &
tineant grana kj^yo. iûod tum (^mque una parsTin" feUus , ûi e tali Auro ducatos excudit , tejiii ejje po-
ilurs. totidem , hoc ejiy 16470. Mercurii tingendotran- tesl. Idem aliis excmplis hoc confirmat Supplem.iii
mutet, Phyfic. Subterran. c.5. p.84.8').
Addo cotifrmationij loco , (juod hsc metamorphofis I V. Johan. Frider. Helvetius,Scttn\^. Principis
& MetaUorum Tranfmtttatio jarn Temporibus Magni Auraici Archiater , &

indefeflus Naturalium fcru-
Rudolphi fdpius fuit celebrata ; quod in Germania tator , ( qui in Amphitheatro Phyfiognomix Medi-
notiffimum. Vnde FERDINANDUS \\l. hoc c6 fu6,ut &
in Diribitorio Medico dedicatione
Numifmain tantum redamavit , ut illud cnnfueto Au- finita curioseSe ipfum fubfcribit & vocat Philofo-»
la Thefauro magnifico adjungi pafjiis non fuerit ; fed phiK &Medicina; femper Studiofuro)Hiftoriam me-
fecreiiffimo &
Conclnvis fui Scrtniolo incluferit, nul- moria dignam defcribit in Traftatu Vitulus Au- ,
lo aut paucis arbitris. Vnde accidit , quod , cu/Kj reus, infcripto; Relata Ejufdem proponam ciim ,
rccentijfime £go apud Sacratijfimam iJ^4ajeflate»Li liber in paucorum fit manibus , contradifis tamen:
O
L E P O L l3 U M
I. per ûlicum Thefaurarium, itAnno 1666. die i-J.Decembr. in itdibus meii me invi-
Ntbiliff Dn. loh. Ladner , hujus rarijjhni Numif- febat Vir planeincognitus,Perfona honefla pariter gra-
matis , ac vereThefauri mentionem fecijfem^ , nequt^ vitate , atijue feria comitatus autoritate, plebe\o ami-^
Sacratijjiinus Cafar , neque Thefaurarius hujus aoti- Bus habitu , rationefermonis , gefiuum C;? Statura Ba.
tiam ac copiam habere perhibuerint ufque dum , me
, "iVo - feptefitrionalis,
( '^CXt) p y)Q\hxnt>(t :) ratione
humillime inHante^ , Clementifilmus Imêrator infe- vero zyEtatis quadragenarto fimiiis. Finita falutatio-
cretiffima arcula reperit , mshnûe ad 14. dierum ffia- nu comitate Artem Chymia-
, referebat , fefe amore in
tium ut domi mea ari incidendum cujiodirem , clemen- tricam \amdiu Amicitiam rneam defiderafie , prscipue,
tifilme concejfit. cum tegerit nonnultos meos Traâtus ibique dubitan- ,
Exhibutt autem hoc granum Tinclura FERDI- tem de Arcani Philofophici Feritate meam mentem per-
NANDO III. Vir quidam Nobilis , cognomento ceperit. Hac occafione ex me
quitrebat , annon crrdere
Richthaufen, <juem deinde ad Baronis fajligium erexit pojfim, in rerum Natura adhuc in ijuodinn loi dari tale
froprio rnotu Sacra Ma\eftas , qt Domini de Chaos Tt- magnum Myflerium , cu\us beneficio Medicus morbos
tule infignivit. Per hunc utpote Amicum olim fingula- omnes valeat univerfaliter curare, nifi xger \am labo-
riffmum ^ mihi unius qt alteritu uncis obriz.i , e?" ex ret defetlu v:t Pulmonis vel Hepatis vet fimtlit, ,
Mercurto tin£ii Auri

de faô tan- copia obtigit ; uii nobilis Membri principatu} Mihi refpondenti, me nun-
tjuam pretiofum Thefaurum Aiihi fervo recondo. ^ tjuam tatem Adeptum ojfendere potutjje , licetplura de
Didîim Dominiim de Chaos Tinfturam non
ipfum
'v^ft cfr zyirtii Veritate legerim->
\ fimul quAr enti , &
elaborafiTe ; fed aliunde accepille con- numipfe fiKsJMedicus''. regerebat negando ,fed fefe^
ftac. Fuforem Orichatci profiiebatur , atque \am inde ab ««-
III. Joh. Tackius Archiater Haflb - Darm-
, eunte Vititfuit iÊtate teneriore ex Amico fuo multa
ftadinus , & Primarius in Acadcmia
ProfefTor vifu rara cognovifje , d!" cumprimis rationem eliciendi
Giesfena , in Chryfogon. Animali & Minerali. p. per ignti torturam Arcana Medica e Metatlis Et hu- ;
2. hic profert Multi Chryfogonix, Scien-

inter alia : jus caufafe etiamnum efje amatorem fcientiit pr<tnohilis
tiam tanquam tmpojfibilem , indigne prAter meri- & medictnaiis.PoJl varios fermones deprompfit e marfupio
tum calttmniatitur , contra virorum in Naturis myfie- pyxidem ebur)ieam,in qua cotinebat tria ponderofa frag-
riis enutritorum Autopfiam, manualem operationem & mentagrandiufcula, parvam \uglande7afere aquanliat
Et pag. 5.
abfcjue omni fraude er tmpo/iura. Nam Di- qux coioris erant vitrei , fHbpallidi , fulphurei,quibut
vina Metamorphofis Divo Imperat. F E R D I N A N- adhi.rebatt interiores fjuami. crucibuli in quo lique-
DO III. Pragii I). ItLnuAr. i6^%, e.xhibita >hodieque faâ fuerat hnc nobiliffima fubfiantia
,
, quippe ch\us
Tom. 1. M i dflimati»
/\

Jiimati9 fortafe ad Vinginti syiuriTotinas foret ex- Pofi longai & larga**Precesmeai dahat mhifrU-
cretura. Pojl hau/iosvarios ex boc Ore Philofopbtco dif Jluluyn atjHans rnagnitudinem feininis raparttm dicens:
curfns noiabiles , de miracuto/a operaiione

Lapidts maximo MundiThefauro , tjuem paucijft-
i^^ccipe de
tam ejuoad Corpus bumanum , cjuam ejuoad Metalla, mi Regum magnorumque Princtpum videre poiuerunt.
qudtreiâm ciir pr^fens hic L^pis 'Philofophicus colore
,
Cum pojiea petiertm tnajufeulam ponionerru , cum^
imhiitusjulphtireo,cum uliat legijfem , Lapides Phi- tantillum mtnimi fruftuli nonfnfficeret forte pro tin-
fii
lofophoriim ejje condecoratos colore rubtnuto ,purpureei'
gendis plumhi alt^tiot gratiis. Tunc datam rnihi antea
Ad quod breviter : Mt
Domine hoc nihtlfacit ad rem; partieulam Pollicn fui ungtie difeElarn dimidtatn^
alteram eandem
hic enitn materia ejifatis tnatura. Porro meipfum de~ Igni tnjiciebai^ , rnihi yeddehnt, ,
precante^,uipropr£mio, memoriaûejerr^piternatnthi fujficere dicens , atûe il/a plufûam itnctam /etnis
donare Vellet fruflulum pyxidi inclu/a, Materix. in plurnbi pojfe tranftnutari in (iyiiirutn.j. Siwul(ûe_,
crafttno die rediturHtfL- ac projeBionem pr^Jtituium
fortna fetnints Coriandri; abnuebat^ , refpondens : O, ,
jninirne; hoc enim mihi non e(l itcittm etiamjt tot , promittebat', fi ipfe non prohiberetur. Veriim^ , poJi~
ducaiorum aureorum velies refundere mihi cjuot ca. , ûam ipfm uno & aitero die fruftra expetlaveram ,
pere po/fet tota hicTua Camera, tdtjne non propter drachmoi fex piumhiin cructbuio fluere curavt:ft~
Materi£pretiuMifed propfer aiiatn cjuandatn confe- muiatque piimhutn iiquefaUum fuent , in\eBu< gio-
auctiam. Hitic a tne Jlattm petebat fr,<ftuiutn eftimi buius cereus pniverem ttngntetn centitiens ûi gio- ,
Monets, aure£ , atque interim pailtum funm^ , & bulus curn fthiio & flatuojitate in crucihulo hene ob-
Ttinicam paftoritiarn deponebatJ , nec non Thoracem^ turato iia perftcit operaiionem , ut intr.i Hom cjiia-
speriebat, , fub cujus indnfto infericoiinteo virtdi ge- drantetn tota plumbt mafa fuerit tranfmutata in Au.
rebat auinaue magnoi pendentes Taieola^ aureas,com- rum. Hoc Piumbum Lapidi Phiiofcphorum mix/um &
in Igne liûefaSlum pulcherritnum tnonsiravit colo-
fientes magnitudinem interioris Jpatit Orbis ftantiei ;
ubi inter conferendurn refpeiiu coioris & fiexibiiita- rern viridifftrnittn ; fitnuiatiûe tn pocuium fuforiinn ef^
tu inier Aurut»
ipfiiu &
tnewn maxtma eiucehat dif- fuderim , coiorem acceperat ad inftar fingmnis ; /ed
ferentia. Iftis autem Latninis tlie ftyio ferreo fecjuen- , poftqHam refrixerit , opiimi zAmi colore iflendefce-
tia infcripfertvu : Priori: tyimenl SatiBM, San^M , bat. Cum adftantibus fumtne confternatus , currebarn
SanUui eft Dovtinut Deiu Nofter ; omnia piena funt ad Aurifihrnm , cjui decenter , & rigorose id exami-
mirabiiis nans pro Aurti obry\n prociamabat , dr fefe rtnhi pro
ipfius îo'ia\ Leo. Lihra. Aitcri: lehova
Faiia Sgofum die 26. Augufii.An- ijualihet hujus uncia. quinquaginta Fiorenos foiuturum
Saptentta mirifica I
no\66'i.Terti£:Q'^.l).Mtrabilis Deus ,Natura, promittehat.
Arsque Spagyrica nil faciuntfntftra. Quartn. : Sacer- Fatna rarijfimitm hoc prafiigiumfiibitoper Vrhem
fanite Phy Diahoio\ Ne ioqne-
Spiritiis\ Halieinjal portante-> ,die fequente curtofitas piures l'iros nobiiif-
re de Deo abfaue Lumine. Ainen.Ouint&: i^terno, fimos ad £des meas compeiiehat , qui viso iilo , tûod
Jnviftbiti , Trinuni , folum-fapienti, otnnium optimo & piures Reges non viderunt , petebant , ut denuo exa-
omnipotemi Deorutn Deo SanBo , Sancio , Sanlio Gu-
,
mini apitd Aurifabrum fubjicerem ; quo aiiquotiesfa-
bernatori merito laudando. ô fernper eandem reperiehamus Veritatem ;
, cutri &
iJ^fihi porroinftanti,undenatn obtinuiJJet omnium particuiam argenti addi curaftem, nunquam - non aii-
maximam hanc Mundt Sapientiam-j , regerehat,: Ac- ûaiis Auri muitipHcatio , vei additi argenti in Aurum
cepi h£C myfteria ab Atnico extraneo ,qui aiiqttot die- tranfmutaiio fucceffit. fldodb diiium Aururn Ego ad-
btis in tnea pernoilans ,/e ideo huc venifie a/five-

domo huc po/fideo ; qutfnam autetn fuerit ilie Eitas Artifta,
rahat,ut mihi Phyiochymicovdriaartificia detegeret , aut ubi jam degat , nvrit DEVS. Atnpliora vide-
v.g.Quomodo e Saxis ^
Cryftaliis pulcherrimi confifis , apud Authorcm ipfum , Heivstium qui fimi- ,
eiantur Lapides , muiio pulchriores Rubtnis.Sapphirw, les tranfmutationes paulo ante a KiiffierS, & Gril-
Cr id aenus aitis , quomodo A4artis crocus unico Hor£ fjdas aliaque varia curiofa ad Arcani liujus di-
lio
ûadranteparandus utfitbitofedet
, Dyfenteriampefti- lucidationem facientia proponit.
lentialetn. Item in vitrum aqua piuviaii plenurn im- V. Johanncs .^«/?, TheologusHolfatus.obHym-i
mifcnit perpufiiiam pulveris albtfi-ni quantitaterru , nos Angelicos, variaque alia Scripta curiofa Litc-
ijuod Potionis faptebat faporem Laclis dulcis hujus rato Orbi non incognitus,
; in opufculo, quod om-
haufiuii ditnidiurnmihi propinabat^ yUnde videhar eva- nium nobilirTimara Mundt ftultitiaminfcribit, duas
fifte valde hiiaris.

lubebat idem , ut ciftarn pium- producit HiftoriasTt«c7«r^ I^wtver/Wi realiterde-
beam piuvia/em e pariete depromerern in oiia no- , &
monftrandx multum Lucis accendentes Ciim au- ;
va iijuarem , hinc Arttfex piurnho fiuenti injicieb.tt, tem fatis ample eafdem dcfcribat.contraham paulo
rnodicum ptiivertsflavi, &
auUo aiiquantijper tgne efu- relationem ; Retuiit mihi , inquit. pag. 245. Mag.
dit ex olia in culinafuper lapides Aurum optimum.Hu Anthonim 'Bufcherus , concionator Attiicus Oidenbur-
itufruslri Aurei cape, inquiebat, decimamfextarnpar-
gictis, Fir ob plta Pietatem,Doclri>i£ puntatein , Ar-
tem &tibi referva pro rnetnoria reitquas cjuindeiim;
canorumque naturaiium fcrtitatioriem memoria dignif-
,
ftmus Vtrurn - Theoiogutn extrnium adfinitate fibi
partesautem curadiftribui Pauperibus.Tandemetiam , ,
ine docnithanc ip/amArtemT)ivinam.

]uniiutn devotoi ad DEVM O. C^ & . ferias
abiegaffe Preces ut ipfi detegeret , e ejua. materta
Meus hit Hofpes ,\)eTe,itlieheuus, aliquot pe- ,
titionibus non fubfcrtbens , abiit ,promittens redttum pretioftfirnus iile Thefaurus Phiiofophorurn conficere-
elapfis tribtis fepttmanis hac tamen froteftationis

; Le- tttr. Sattsfecn gratto/its Poiarcha devotx hujus petitto-
Fe^ , ipfitunc iicitutn foret

ft
, nec tnterdttltim. Fini- ni ; hinc erogatis ab uno & aitero Principum fumpti-
to diUo tempore gratus hic Hoffes promtfis /ietit i & bus fub Favonio Dtvmo
esl aggreffus ^ iaborern
poft longam difiertationem

magis Theoiogicam ejuam & nJMentis vigilantis , manufqite indefefta dexteri-
Medicachytnicam afteverabat ,"<ûod hoc Myfierium tate eum eo perduxit ; ut uitttna rnanus operi pro-
Ifeilaretnonnifi ad magnificandatnfolumDeigiorio- pedtem fuerit imponenda , piurefytie cotifiuxerint.

ri/fimi Famam duiciffttnam^ , & <ûod Hominutn^ aliunde curiofi , miracuiofas operis figuras , coiores ,
pauciffimi cogitarent. , ifuomodo fefe per fua opera &c. admirantes Sed Liberi hu\us lîri-
,
fiupentes.
tanto Deo condigne facrificarent.,ac fifuiffet Pafior tngenui expendentes , quantum Honoris fafiigiitm
Ecclefi* /"" afcenfuri , quantum - quanttm Divitiarum^

, &
Lib. L Se6l. ir Subfeft. II I. J37

ipfts fit accejfufHm > ftr hoc breVi ad colophonern de-' augenda animi recreatione Cucurbitam apcrit ,denui>
dnClitm Parentis opus , Trinmphum ante ^îUortam Jhefaurum captivum diu adfficit , Ocuivs pafctt i
canebant ',
aUis enii/i sjretis inianpefiive nimis & fa- atqtte ob inde Stbi Suifûe fecuiuratn felicitatemfui
siiiose^loriabanmr , ûomodo pompofaw c^ dclicatam oblitus, ob/ivi/citf.r p/ane Vitrumc/aiidere; hinc Aer
niehnt vivere Vitam , vtx altter ac opHhntHS ifi^ frigidits vio/enter & copiofe intrans , il/ud ve/ inmil-
auem dcpi}ioitfanihits lucM, cap. 16. /eparttcu/as diveflir , cir cjtiidem tanto fvniiu (^ frago-
l'erum enim verh , jnfifiimus rerum omnium ludcx re, utmodo abeimtes Direilores crederent ûafi dimi-
mn perrnific , itt regalc htc donum ad abiifnm dejice- dia Sylva horribiHTonitru ac Fuirnine pejjitndaretur,
retur hins Parentem fubiraneo (y pericnlojg percujfit
> Hinc Terrore maximo alas pedibiis adneilente advo-
morbo (jin deplorans pravos Familii& fiu vtores j (^
,
latit reperiiint\Famt*/um extra portam tugnrio/i ja-
,
<jmd Coelefti hoc jnunere feipfatn redderet indignam ccntem tjuaft mortuum, domttm Vefo ( i/lo priits refo-
1/iiferabiliter dolens , ad plures abiit. Hoc fepitlto , Ctl/ato , ) trigre/fi , tam magnies (y into/erabi/is fplendor
fepulti /imiil i^naft erant ad tempns hu\ns arcani la- occurrit ocu/ts , ut ûa/i obtcscaii per temptii fuerint,
bores, Pofiea vtrh illi <jhi imnenfas fuppednarnnt La- , apparuit^tte lOta Domus interioris Facies , quafl Auro
horatori , confiiltnm jttdicai'aiitt , arduum hoc opus con- puriffimo cra/Je fiti/fet cbdticia. Re/ata autem revcra
credere Viro in operationibus Chymicis ingcnnc exer- ita contigijfe^
,
/aniii/ftme rhihi a/tûoties adfirma-
eitato;fed res e voto non itafuccedebat. ; Dlemo enim vit ; Rarum infuper hoc ffeRacuitim diebus feqtten"
audebat adimvere manum tanta, rei , dc cujits prace- iibus a plurimts aiiis adduElis cr adcurrentibus ita
deme laborandi aut tratlandi meihodofihi nilconfta- fnit vifum--. Re/iquioi lm\us prxter emnem expe£ia-
bat sfiecialtus. Proinde Pulvcre^n b.'.ncce rubicun-' tionem ereptifpolii parci/fime corraferunt, eparietibtu,
Ut qt Oleum cr Hquorern
ilHin attt potius anrtco/ore?/i
, teUo , area domici/ii , rnitndarunt ufuique caute re-^
rubinilormci.i p.irtim commiferunt fdelitati dotli c^ fervarunt. Tcftatiir laudatus Riftius , hac Tindu-
Confcientiofi cujufdam Chymiatri , qni infunandis mor- ra niirabiles , &
tantum-' non incredibiles opera-
bis ali(is defperatis CT tnfanabilibus j/uraculofa edidit tioncs elFe exhibitas , tum in proprio luo Corpore
fept.iH ipeciiuuia, fcaf plurimum tacite infcin tamen tt; , enervato , tum variis aliis argrotis pedem unum
fam(Z divulgantis buccina. Bona autnn Thefauri hu- jamdtim in Charontis cymba habentibus per di-
jus prctio/i p.rrs ab Haredibus ludicris lndicre fuit Ctum Amicum illiuspolTetrorem ; fpeciales Hifto-
fro vili preiio divendita plitribus , g^ ûidem illis, <jui rias videfis , apud Authorem.
ûid pojfident , non inte/le.veritnt. iJHagnHs tamen- V 1 1, Johan. Kunkelim Chymicus fecretus Se- ,
ûtdam Confliarins Ducalis arrepta Pulveris portiun- reniff. Eledloris Saxoni^ , in obfervationibus de
cula , laborem denue fitfcipi curavit, qt inde Fenere^ falibus fixis & volatilibus, Auro potabili, &c. c. 7.
JoVe csr Suturno tn 'Verum Aurum travfmutatis , incre" inquit.- Cocteritm facilc credo , dari tale zJPfadica-
dibiles ftbi comparavit , fuiffue moriens relipiit H<e- mentiim , ûod Corptu
fanet ; an au/ifn.' Humanum
redibus Divitias. idem debeat e/je_, , [ nimirum quod Metalla tranf-
V I. Laiidatiis 'îftim lib. cit. pag. 155. modo mutet, ] nc/cto. Neque jam aliquid dicamde Theo-
didsE aliam fubjungit Hiftoriam non minus me- phrafto (jui piures Homines fana/fe dicimr j ut & Me-
morabilcm : Familtaritate^ , inquic ufusfum Viri
, talla ; loic enim , prater Lapidem fuurn aiiis etiam-,
cu\ufdam prdcipui , leges , quibiis Chrifiiani fumus , ufits efi remediis. Sed jarn adducamfaitem 1. Exem-
Accuratiffime obfervantis , Hicmihi fs,pius retulit,fe[e plum Sereniffimi E/eUorts Saxonia , Atigufti , beati/f.
diuturno tempore Deumferiis Precibus fatigaJJk^,Ut memoriii. , cr Sereni/fima E\ufdem ZJxoris , qui Lapi-
ad cognitionem materidt, Lapidis Philofophici peninge- dem quadrup/ici modo per ejuinque Annos obiinuerunt,
Ye vaUret. Subfcribit tundem Ca-lum Foto Ipfiiis , hoc exceptis pariicu/aribus quorum jninimum tin.vit i(5c4, ,
detegit Amicofitointimo j & (^nomodo res fit traân^ partes.t. Exemplum Sereniffimi Fiiii Ejufdem , Chri-
da, deliberant; Concluditnt tandem laborem fecurius ftiani I. beatiffimit memoriie, ^tti itidemper tûinûen-
infiitui e.vtra ZJrbem pro evitandaftni^ra Zoilorum, nium pojl obitum Parentis nobiie hoc Domum Dei
dr Sciolorum Cenfura ; hinc in Sylva exHritunt vil^ po/fedit.
tugurialum,y operario Ciiymicopcrito rem cemmittunt, VIII. Inveterata eft apud plures opinio i Sere-
fitb alcernante lamen diretlione diUornm Ainicorum. nilTimam RempublicamPêr.etam callere & polTidere
Operefiib manibus fe/iciter fuccedent^ ,fipius non Chryfopoeiam. Proinde inter varios difcurfus qu^fi-
Jine niipore_, , dr fumma miraculofi Creatorts admi^ vi e Medico celeberrimo, OttoneT^^c^^w, ibidem
ratione adfpexerunt colores pulcherrimos ab aliis am- vivensut certiorem me redderet, de hujus rei Ve-
ple depiUos , (jnos in Vitro tranfcurrit nj^/aieria ,fub ritate Hic fubridens refpondebat Quamvis arca-
; :
cauto moderati Ignis regimtne^ , & pattcnti Manus na ftatiis Noftrimihi peregrino non omniapolTint
dexteritate_,. Cognofcentes tande/Ttj , Tin5lura abfolu- efle cognita & deteda; nihilominus de hac re valde
tionem , cucurbitam cauie
aut perfcU.ionem infiare^ \ dubito potiiis credens, illius Chryfopoeiam confi-
;
aperiunt (fr ûafi attoniti , nec fne decenti gratiarutn ftcre in prudenti Reipublicx totiusque Statiis Gu-
a£ltone adcuratius adsficiunt , ejuod haElenusper tran- bernatione cum nemo fine infigni admirationc
;
fennam viderunt , Opm mirabile-j, ûod tantus-tantus confiderare &

intucri valear, quam extraordinaria
Artiflarum numerus coifpicere frnjira optavit, ad- & Sapientia.&fagaci dexteritatead Clavum Regimi-
huc optat; &
concludunt diBam materiam perfeElam, , nis fedeat Magiftratus.Alias etiam minime fuiflenc
fofi ejuatuor dies pro ufbus defideratiffimis medica- fufficientes [ ii quidem Divinam Omnipotentiam &
mentofo - metallicis fefc exempturos. direftioncm exceperimus:] toleranda? diururna: vi-
Inter mille hitc gaudia , inter mille hos Triur/iphos rulenti Beili Turcici truculentix, fumtibufque con»
pau/ulum difcedunt .) Laboratorio , Vitro primnm le- tra hocerogandis. Nontamen nego, nonnullos ex
gitime munito ^ c/aufo , de arcanifftmo hoc ^rcano iplis quoque Vcnetis difiam opinionem de TinElw
deliberaturi , ac Deo gratiofo gratioi aUuri reliBo rx.poiledione pr?cterit6 tempore fovifie , cui fene-
ihidem fu/o Laboratoris Famulo. Hic l£tii Sermoni- ftram aperuit fortaire cafusquidam Trafonf cus ;
ius Suorum Dominorum de infiante tam pingui prada narrabat mihi fcquentem Hilloriam: unde& Tin-
non miniis turgidut faElus , fuo in Cerebelio ejuoque^ ^«riNoftrff Veritas Exhibitoris fumma auda- &
fibi aureosmontes fabricatur > iifûe abfentibus pr» cia fimul patefcit : PaHcis ab hinc annis , mcjuiibat,,
Tom. I. M 3 comparerij
,,
I3S Bibliothecae Chemicx Curiof^ '1C
cornpîrife )Hbehar in pleno eonfefu Noftri Ducit Hoiiim in numero contiuebatur quidatn Chymia-
totiitfque Senaihs jnagni. Ckm autem optir/ie norirru > ter primicerius & incomparabilis h «yô/?, ,
^'^y
fimile inAndatum nenmi fieri jlne pr<ignante ca-iifa [ Nomen hiijus , & cuinam fueric d Conriliis Me-
ideb de huc Tffirari or rimari fatis nonpoteranu. Ex dicis, ob diverias rationes prsgnantes hic reti-
tÎe debiio tempore comparente publtce ita cjHAre- ceo.j Po{t varias lermocinationcs vere dodtasio
iattir : An l'u intcUigis îiirtim coiificert^ f Ad ^ha h.TC erun-ptbat verba Ego Me aunc non inime- :
Serehijjime Dux 'Tatres rico Seniorem Cl^ymiatrorum jafiare poUiim, cum

fitbridens Ego reponebantj : ,
Fatrt.t Serentfimi , de pofejfione Ipccialijfimi hn]as Do' per cjuinquaginta & quod excurrir, Annos ean- ,
tii Divini minimc glortart pojjnm ; nihilomir.HS non ne^ dem excoluerim Artem. Poilquam enim Annis
Philochymicnm cim c Chymix aliquot fedulam Medicins & Chymis in Acade*
?o , me ejje inftgnern ,
ctiltitra cr co^"ttione mr.ximiis accrefcat Arti Medi- nnis & Praxi Medica navavGram operam fui con« ,
ftitutus Archiater Magnce liujusDomus

fiS , qu,.i7n profiteor, fflentior. ,( qua: eft
Porro au£rcbiir , an poffem cognofcere, r.itm fulvis una e pracipuis Europa:; clarius eam nominare
fro aurifico habitits , fit genninn-i , an 'verofaifuif Ad non licet , ) (imulque conftirutus DirciStor Labo-
qiiA Eao; me non latere figna,cjits. a ptitribus AntO'
rum Chymicorum fecretorum quorum , proceillis
rihtts pro Tindttr£.n9titt.t prodantur ijroinde nidlum a majonbus hireditarie accepcrat.
fore diibi;trru , ijuin foiHi fit cogncfcibiLis. zAd hiic Commodidima potitus hac occafione , adcurai
forfiqêbjttnr MM port-.o PuLvern cineritium tolorem te & gnaviter in Naturx pcnetralia penetravi ( Sum-
frA fe hremis , adnexis h:s vcrbts : Snperioribns An- ^"s enim & Amanuenfes pro lubitu mihi femper
riis vtxit in Nojha h.ic Vrbe Cot/ies îiidax extranem
lnppeditabantur; )& ita non foliim varia rara in-
fatis fhlendid<Lj Vt autem eb honefiiorem viveret;
veni mcdicamenca, ac.Mineralium qualitates egre»
Nofiratibiu gie fum fcrutatus fed etiam.
yitarru , concih.fci: fbi nowr.tlLorum e ;
NobiLibus , imo Senaioribus ^yi midtiam^ , Qjtibns Poji Varios afm , pofi tot difcrlmina rerum ,
non foLum fafjiss , esi aperte^, ûod caLLeat Chryfo' ac poft piurimum Annorum nieditationcs atque
fat-irm-iJcd in mn.ttLLortsm
', & p> sftntia tgnobiliora Labores vix tolerabiles, lifcuit mihi tfie tam beatOf
rJPIetalLa in ûrum
Fro majore fi- njeriim Miit.izit. ut aqui(iverin) veram PhiLofphorum Ttntlitrafn- ,
bifama drgLoria comparanda Serenijf. Scnatui dono inpundo quamedico, qua tranfmutatorio, Vete-
ded:t hunc, ^nem vidss , fHLvsrcm , qui eodem maxi- rum requ)(ifis refpondente. Dum ulcimam im-
marn atiri qxi.intitaiem poffint conficere pro lnbirh. IJt ponebam manum J_.aboiiliuic defideratidimoeum-
aittcm , iLL.t eonfnmpta commodo PubLico porro con- que poft unius & alterius faltem diei digeftionem
fifLere ii.iLerent, dedit jZ7i'jl modumiprxparandtdiBum abfolvere decreveram , me accedic Chymicus
FuLverem adjscJa Scheda fcrifcum. in quidam, tenui vcftitus habitu, ac pauperculo Ci-
^ntecejfiros Noslri tnnc Temporis large utentes niHoni fimilis honcft^ camen Faciei [ Lingua&
: ,
incomparabiLi Pacis Awo , ac inde Repnblica fnmme "Ores eum Germaniim elfe prodebant ] qui fefe ,
fi.orem?_j , d,e alio Anro conf.ciendo jnre 7/iertto norz- nominis mci in re Ciiymica famoiitate irritatum,
trant falliciti : I.im vero trucuLento ijio Tnrcico Bello pro nonnuljis colloquiis Chvm.icis inftituendis ,
iKiC accefT]lic refcrtbat. Difcurfus fuccefiivc in«
Thifanros fubLtcos c xh^Hrisntz.j , ac anrea Pacc or- ,
hati alium in Tcrra Anriim ciusrere eoci^nur. Sno ad- ftituti cvincebanr, huncin arcanis vera: & piirio-
cwrata OcttLorntn' trniir.a ponderans Pulverem exhi-

ris Chymis piuriinum profecide ut fic non pa- ,
hitttm, refpondi : Pêreor , Sereniffim.t Patriim conjcri

rum mirarcr , fub fordido hoc pallio vel Vefte ,
âcitare tam raram Sapientiam donec ad eam tan-

ftornm Corona, ut defidcratnrnpr.tfiet effeUum PuLvis ;
frxfens;Ciim f.tcies E]ufdem e.\:ternafigna ab aLits

*^'^"'' devcniremiis familiariratcm ,
quo mihi fate-
''eCur Ccfc Lapidsm Philofophicitm po(T]dere cx-
definitanonofiendat^; tiinc ciiroper Muiiflrutn cit<> , ;
afferri alicjnot carbones igratos , ejnibtisfitper vitrivor-

trahebatc|ue e facculo fcattulam, hujus z.fere drach,
tinncnLa impofiti dtcli Pulvrris modicim ^fed hoc inca- "'^^ continentcm , monftrabatque E jus qualitates
lefccns , ntt dcbehat,non flnebat ; propterca Tîtlverem ^? ^S"s periculofe decunibentibus , in Metallis &
hunc effe Optts Adentis ^ Tr.anus fratidu!ent.t , pnblice ^"ip"-:rioribus mirum quantum cfficaces. Et hic •
. indigitavi. Inbeor pofih.tc injpicere (^ vcnttlare de- PnLvts meo crat ram fimilis , quafi in uno Labo-
fcripiionem ProceJJits ; Vermn frimo quafi intiiitu vi- ratorio, imo in uno vjcro fin-:ul fuilfent prxparati,
deo , linncce Proccjfum efie ArifiotcLis, Ckymici, qui Cceterum \'icam Vir diftus vivebac fumme de-
dffcrihitnr in Theatri Chyrr.ici volnrn ^- p. icc. I-/is
votam &: hunîlem , fcrmombusque fuis uc pki-
ferceptis, mirari fttis 7ion foterar.t cmnes mecutn Ho- nmum adiones no(tras omnes ac
immifccbat , ,
minis auda.ijjimam temeritatem. pra:cipue tales labores arduos tfle inftituendos in

Aperuit mihi fimui laudatus Taikenius , male- promovcndam Nominis Divini gloriam ac pau- ,
feriauim ifrum Oitentatorem fuiffe Braaadinitni-, pcrum folacium , abulufque horum fumme vi-
qui altcri quidarn PofTeffori veram Tiviinram furri- tandos.

puerar. Cum autem non didiccric poftea cautius Una vice ipfi mcmorabam , Dominum mcum
mercari ; fed porro alis Icaricis alibi jufto altiora valde ir.ihi indignaturumelle, nifi Hofpicis hujus,
uti rarirnnii ita gratiffimi pra?ltntiam Ipfi patefa-
pcticric; paulo poif conlumpto Pnlvcre vere tin- ,
gente cornicula; hujus /4ifopic£E fraus detefia; hinc

,
cercm , cumfit fumme curiofus. Quamvis autem
iion immerito Bavarii Eledor iplum ju(Tit exalta- meus hic Hoipes me dehortaretur quippe qui Vi- ,
ri , atqueevadcre in Literam longam. tam in filentio & fpe pie & quafi folitaric Deo & ,
1 X. Dum olim exteras aliquot regiones vifi-

Pro.xmio inferviendo deberet confumere; non vtro
tarc conllitueram pro fcopo meo primario ( ni- in Auls fplendore ac apud Magnates Mundique , ,
,
tnirum, ut utcrer crudii.i convcrfatione Medico Proceres tumuituofe vivere;nihi!ominus ipfo invito
rum & Chymicorum hinc iliinc celebrium ) eo fe- ,
accem Dominum meum , &
licius & facilius obcinendo Patronus meus ina:fii- ^"* novus hic noflrts fucccfferit adibus Hosfes
mabiiis.ccleberrimus illc Profeflbr & Pradicus Li- detexi. Dominus meus , ut fibi ipfum adducam,
pfienfium , D. Jo. MichneLis intentionem m'eam Jnbet la;titia turgidus.
egregie juvabat Liceris ad varios commendaticiis. 1^"™ redeo, ille incerea abat fine valediaione
milu
; ,
Lib. I. Sea. II. Subfed. Itl. I3P

mihi meirque faiSa iit huciifque Eg^ nefciamj un-
, de Virtute medicamentosS incomparabili fic
lo-
de veneric, auc qioriun) ccnderit, auc quis tueric. quitur Hoc nnper f,m expenus in Locis
:
ûibujdam
Inopinus hic abitus i»; Supiriori meo , & Mihi non peregrinis , ubi Medtciiuvn mortbundts ûtbujdam^
modicuii) quide.Ti niceruris arfertbat Nihilomi- defertis, atcûe (.ffliilis corporis miferiis exhibui
;
;^
nus eramus couienci , quod nunc c6 certius nof- admirac-dnmfanttatem recuperarttnt. tj^l urmur
fia~'
femLis , gcnuuium Tîrillitra maximcs jamdum abfo- ttm faaim efl de Elixtre Sophorum, ita
, ^ttod non fe-
luca: prffp: randi modum & quod Dem Opr. Max. mei,fummis cttrn motcftiis mtttatis veflihus
,
, , rafo Ca-
Nobis quati per Angclum indica.Tet, fumpcus & ptte , crinibufjue aliis indmus, alterato nomine , nonu
laborcs noftros non fuiiie fruiuaneos fcd veram ; fug.',m. facereni , aliter in Marms Homtnum ne<juift-
metam Nos coUimane & perveniiic. Ex una enim mo.um mihi injidiantium ( ob folam fulptcionem
una
& eadem M^teria uno eodemque modo cc Nos &
, cttm Aitrifti facerrima con\unclam
Ec
) incidiflcrrLj.
Ille Eandem compofueramus , uci cap.^. dicccur. pag.m. 28. de iratifmucacione mecallicahsc pro-
Quid ric aucem ? Pauio polf Dominus meus ponit verba Nu-virmis Nos , ûod dum qtior.dam^
:
,
ablciâ!: me , onuftum Th'.fauro hoc iniEltimabili vcndere Argenti purifHmi tanttim quantum 600.
, Li.
aliorium ad Virum quciidam magnum , parcini , uc br£, tentnremus extra Fatric.m
noflram- mercatorifmi"
Nobifcum ilie triuinpharet dc arrcpca aurei Vei- les indiiti Adetallici tjuibus obiu/imus
, ,
, flatim Nobif
leris pr^da, partim nt rubore fuffunderetur , cum dtxerint , arte failitm ejfe argentum. Caufum , eur td
fxpius hunclaborem diiiiiafilTet lerio , ac frulira afflrmarent , rogantihus nobis ntl aliud reifondibant
,
aureo Hamo nos pifcaturos , diu fuiiret ominacus. quam argentum , îiod ex Anglia , Hijpania tyc. af-
,
Stipatus aucem eram milicum cohorte , Bcliona fertur dtfcernere non jam difcituri fumus ;
, a: hoc eft
tunc iu Patria & vicinia dominaace. Verumm ici- ex ntilloramgenere. Quodnos audientes ,cUm nos
fub-
nere Nos invadcbant copi^ milicares holUies, qv.x duximus , cr rc/iqutmus tnrn Argentu.it , ûam pre-
infciices mtos dcivnfores partim occidcbant , partium niincpiam rcpetenduni^. Fuga autem ita fibi
tim vuineriibant, parcun in fugam vertebant Me ; confulit Autor ob immincntes anebulonibus in-
aucem honelle velticum cum aliis nonnullis capcis fidias, c6m , uti paulo antea dicitur , a nullo alio
privabant veftibus , mei(queomnibus,qu2 mecum loco Argentum adeo finum aftertur ,ac Arte No-
portabam. ftra produdum ell:.
Precibus omnibus fruftra adhibitis , petii tan- XL Clariir. Chrift. Adolphus BaUtiinuSiCoX-
dem faltem ut redderenc hunc Pulverem charcse
, lega honorandus , in Pliofph >ro Hermetico , Au-
& fcaculs argeuces inclufum cum Mihi valecudi- , ro Aura; adnex6,pag. ulcinia c Friderico (jaii^
nario cedecec ia quocidianum Medicamencum, referc , hunc vidiffe imprimis tnirificatn rem ! nimi-
f Iplls enim dctegcre, quaiis revera eflet Pulvis, rumilli ofiendifje fecreto rnonArhum , e nobiii Traut-
confulcum non judicabam ; mihi enim cerce non tnannsdorffiorurn (jenere oriunduv qnem a reitqu»
,
(
reddidiflcnc ) Scd placuit imperfcrutabili Divirm Viventiurn castu i^ligio fua abduxit
,
) TinHuram^ \
,
Voluntaci, ut indigiia ilia Manus Mavortia rabida iJâgnitudiriem Ji if-eBes, non rtiuiium ftbum exce-
& invida furens truculcntia j Thcfaurum huncce dentcm eamque majufcttlam , Cclorein autern eum
,
regias opes xquantcm in auras difpergeret , refer- fuifle , qui &

Granati iapidts efle Jo/et , qua/es e Bohe'
vaca fibi argencea fcitula Pulverem tenente. Qua rniaadferurmtr non pauci. Prxcipua ipfldos fptendori
incredibiii Mcntis conRernatione confufione & iampadem credidijfet invitro ardentem. idem rar^m
domum rcdierim, judicet quilibct. tranfmutationis Mctallics perfpicuum adducir &
Proinde denuo relidis aliis negotiis totus-to- Exemplum dido Aurum Aurxinlcri- in Tradtatu
tus eram in nova prsparatione maximae hujus ptojcap,ii.p. m. 148.
TinHitr£ feverilTuTie quidem ad hoc itidcm Me
; XIJ. Dum hcEC fcribo, nimirum Anno i6ij,
ftimulance Domino nieo. Qnamvis aucem maxi- menfe Jun. fande Mihi affirmat Amicus fide digniP
ma feduhtate, nofteque dieque quafi incumberem fimus, Vienna redux, ibidem Virum quendam pcp
huic Labori , omnes item enchirifes mihi fuerinc regrinum oculos, aures, & linguas omnium in fe
opcime cognica;, ac in recenci memoria; nihilomi- vercilfe.&quafifatigafle, dum Luem Veneream,
nus nunquam denuo ad optatum finem perducerc aliofque morbos durilTimam Herculis clavam pofr
proceirum huncce , vel Io!o nomine quollibec ad cences paucilTimis dofibus medicamenri fui unici
fui defidcrium cogentem valui , licet aliquoties a & univerfalis eradicaverac ; nec minus Mecalla
principio cauce & curiose fuerit traftatus. Deo ignobiliora fapius in Aurum verum converterat*
enim proculdvsbio Cxc voiente , auc rumpebatur ali- Monecam argenteam didus amicus fe ipfum ait ,
quando vicrum, auc omicccbacur aliqua enchirifis, vidilfe dimidia parte ica tindam , & in aurum con*
,
&c. Donec tandem.acccdence corpore fenili,cor- verfam ;altera vero parte.nativam adhuc fpecienj
pcfcere quoque hunc laborcm fiverim. Propterea fcrvance. Bon.im porcionem didx TinUur<& Aagu-
de Tincluris. hujus Vniverp.lis Veritace aucopces iV\(^m-\oC£fari, Le opo / do cy.\\\b\\\t , utingens igno-
polliim elfe Teftis & quidem dupliciter dc mea
, bilioris Mecalli copiatingi,& multa Aureorum
nimirum ?<. alterius Lucrum auccm inde fpera- ; millia inde cudi poffint acque ut ipfe quoque fub ;
tum & emergens aliis dignioribus relinquens.Huc- potcncibus Ca:fareis Alis eo fecurius viveret , cum
ufquc Vir illemagnus. varis ipfi a variis jamdudum fint ftruds infidia:.
X. Prodiit duobus cbhiiic luftris in lucem Am- Poireflbr autem didus TinEiur« hujus fatecur fe ,
ftelodami Tradatus fub hoc Titulo Introit-M aper- :

ipfum iilius
conficiendse imo totius Artis Chy- ,
tiis ad occlitfim Rc^ns Palatinm , Amore Anonyrno micK prorfus ignarum efle fed Eandem afiunde ad ;
^hilalctha. Incognicus hic Autor veluti varia ad fuas pertigilfe manus. De quo dies force plura
rem hanc faciencia per incegrum Opufculum par- edoccbic.
tim perfpicue , partim obfcure proponit, ica in fpe- X1 1 1. Artein noftram Europa, Confinia tranf-.
cie dc ftabiliendii poffibilitatis vericace, Cap.i.p.i. voIitalTe, 5i ipfain Sinam quoque intralfe teftatuC
inquic : Pcjfsm omnes hac de re citare Philofophos Johan. A7773o,/7«/ , in dei"criptione Sj«<« pag. 295. &
at Teflihiis non egso , quia ipfemet Adeptus , er luci- Erafmus f r^nayci , in Exterorum Artis & Moruna
diksfcribo quarn antehae uUtis. Et cap. 15. p. m. 25.
, fpeculo, Libr. i. Hiftor. 16. p. m. gS.feq. & quidem
Tom, I.
M 4 ex
;
,
I40 Bibliothecx Chemicx Curiofe

fummis opprobriis afficienda cofrafis variis apud
exTmitc.tio , &
Martino Martifuo- Qnamvis au*
temdictiSi»f»/J^ hac mfaiuim-qaanrumabutanrnr, Superos &: huperiores rationibns s tandcm plane
Ut pioptsica etiam vix , & ne vix quidem dclide- ,
ad Acherontem defcendit ; ftacucns , Dsmontra
tam in Re medicamcntofii iitpluri.mum fcic Alchymis Culroribus immifcerci
rato notiantur fine ,
quam in Re metallica; illa enimrReges nonnulli Quamvis aucem hoc heri polle in gencre conce-'
immortalitatem adipifci polTe falso fibi perfuade- danijpracipue apud iftos, quiline legitima vo-a-
tione, acmaio e propofito Laborem hunc niagnuin
bant hac vero cb infatiabilcm & damnabilem Au-
;
nihilominus adducam duo funt aggrefil ac proinde operato fine potin non
ri & Arecnti famem
,
;
hac in parte Sinenlium vanita- valuerunc hinc forrnidine inftantis ignominis &
Exemp!a fcoUdam ,
;
tamen Artis veritatem demonftran- Paupertatis dclperati quafi redduntur , ac illufio-

,
rcm fimul
,
nibus fraudibufquc DiaboHcis pericuJofis fcie fua

tia:
{.
,
Sincnfium vanitatem abfurdam haurias edi-

,
fponte exponunt Cum infuper tenebricofus ifte ;
niille arcifcx pro capiendis acque decipiendis re-

6tb Franctfci , loco cit. p. <)g. Imperator HiaouM
a Chymico fibi perfuaderi paflbs eit menti fuse
, ut proborum & fecuriorum Animabus tacultatur» ,
fixum immocumque federet ,fi certum aliquodme- aiiarum quoque Cultoribus Chymia neutiquam ,
dicamentum ab eo paratum aflumeret Eum mor- ,

concurrente , fe(e aliquando immifceat, tcftanti-
talitatinon fore obnoxiuiri. FidusHjuldcm Amicus bus pIurimisExemplis pro acquirenda Sapientia, ;
Confiliarius sur Muuder ) fruftra fffpius Honore Divitiis, Generofitate Impenetrabilita-:

, ,
( pocius
tentaverat has imprefTiones Animo Ejufdem ex- te,&c. tandem denuo argumentatur a particnlari
tutbare. Aliquando tandem memorabili dolo ad ad vniverfale modo in Ihilorophia irrito Vir hic
,
frugem pcrduxit dum potum pra:fentem cui mix-

, ,
n^rgnus.
tum erat medieanientum diftum, Csfire talia ncu- Ne autem iterum ipfc tenuia mea opponnm
tiquam cogitante,ebibit fubito. Ca:'ar valde ira Verba diffentientia,loquatur pro mic cum ahis cu-
percitus , ftrifto gladio ilium aggrcditur mortem ,
riofilTunus Erafmus Franctfri i qui in extraneo Ar-
minans. Scd iile fubridens dixit Qnoinodo Ta vjO :

tium & Morum Speeulo, lib 4,cap.i. p.ni^. inquit:
poteris cccidere ,ciij/t haii/erirnpottiM In.mortiiltmtem Proinde Alchyjnim Hefles nihil eVincunt iarVa Diabo-
Qiiibus verbis pon- /ica ; reftat entm ipfis, ut preheiit , Diaholum pararzj
Nohis, Hti credi-fycor.ciliiir.tem s
deratis ad faniorem rediit mcntem
, erroremque
'TinUurajn ZJhivcrfalem , vel ylurum pinum ijnmiite-
dignum fafllis eft Csfar ,Sapientiamque Amici re Crncibiilo JubditCio vHiore Metallo. Qârnvis
rifu , _ _
decenter laudavit. Olrariia , in tincrario Perfico l
^"'>" Eximplii nonrmli/i pojfcnt dari,ûod alicjuot ava-
paulo alirer defcribit Hiftoriam aMtqaram; nimi- rcsfeduxerit ac deceperit , vel alios juvent , inde^
TumPocuUim, e quo bibere confuevcrat didus Im- fiirnen tivAverftUjji conclufionem fubrieUere non licet,
peratorSinenliumj fuiiie prjcparatumex efficaci tali Corruit potitu Atmgomfarim Jujpicio , IJiaholHm^ ,
AuroChv.nico. hojlern Hominttm irifenflfmtm^citim csnficere Vene'

z. Aiiud Exemplnm Sinenfe pro Artis Vcrirate vhhi, cjitamTiTiUuri>7n Vniverfalcm , tttptie r/.edtca-
militrms efttale : Idem Carfar Hiactim ,c<a]U% mo- mentujn incomparabUs^. Et paulo poft Verum w.i : ,
do mcntio fiifta , e crefcente debilitate fenili ju- diElttm , hoc realiitr fjsri in hoc vel illo cafu , ^ qni-
dicat,Mortem efle inpropinquo, proptcrea pro demfijnper , clAra tndiget probatione, ejua defcit con-
conrinuanda ea ,
qua Regimini publico femper tradicentihfts. Nthil ergo adfribendim eR Fonti Siy^
laudabiliter prsfuit dcxtcritate, convocat Confi- Natt.n oriundis
giu, cjnod jnanifcftis rattociniis e Fonle
liariosfecretioris Confilii, poft varia alia jubet, & cj} ciernonfrabile^. Hucufque laudatus Erafm. f rati-
ut aperte , & juxra Confcientiam proponant , fi cifci,
qusdam pro Subdicorum & Reipublicx commodo Minime autcm Nos ferit Hiftoria produda
f ircnc melioranda, abroganda ,inutanda &c. Ad ,
Kircherti!'!aquam verbis inde magis contraftis
,
q larquidamConniiariorum : Nimis vacivas, gra- addam Vtr Chytnic£:Artis periiiffirniu rnihi retulic
tiofiifme Cxfar,dedifti auresillis , qui Artem Vi- fecju:ntia Cv.m Ego plures Annos in Ahhyrnia fne
;
tx prolongandn;,& Immortalitatisacquirenda; do- ullo prcfeFltt confiivTfiJlem cjuodam dte inttnto ab , C

cent maximofdue in eofdem fumptus impendifti
;
Aickytntfiis fccpo ,id efi , Lapidi cojijfciendo tctiis in-
quonam efl-cctu id fadtum ipfe jam cxperiris Vi- , ,
ctonberem ,cr arcanum rne penetrajje,plane mihiper-
ribus luis aSeneftutis carie confumtis proinde ;
Jitaderern , convenit rne Vir c^mdam antea ignotni,ac
humiliime petimus,velis Animum mutare, ac Ar- t.umanijfimisverbii faliite irnprecaiarogaVit, iîiidaf>e~
tcm hanc multadiccntem&pauca probantem de- reni, Q- cui ret tanta Jo/iicitiidine tnchjnberejn .''
Fideo,
ferere. Qîibus C.T{ar refpondet Vera profers; : inquit , rx Chymicii Tuii vafs ^ rnaterierum cor.ê-
Haftenus enim Me fcduxerunt ifti traudulenri hoc ; rie , Te magnum cjuid in Arte Chymica rnoliri fed ;
tamenpropriameaculpa fadtum ciim nimium fue- ;

Cjtiod intendis , jntnirne Te co^^fecitttirum , crede. Eoo
rim credulus ; jam vero certe patet ipforum ver- , re.icndi : Si Tn aiio^tiid welitu noris , id me doceas
ba non clfe Veritatis radiisilluftrata. Finis enim Veli/n ; dixit , cbjecjtuir l'oliintaii Tti^, (^ rrAhi in ca/a-
inei Vitx certo cft in propinquo quam mihi pro- , ?nnm dtiiabat veram prccedendi jneihodum. Hac ju.vta
longare, Mortemque plane evitare (pcraveram. , prafcriptam methodnm operanMo in Praxin redegi. Ltt-
Multa abfurda hac Arte inftitui , magnas impenfas bore femllo excndjnateriajn in VAfe reiucentem ijtfiar
feci , & per hanc hoc unicum obcinui ut caniriem , <i/ei ,Q;-ftperfufo licjtiore rr.ox congeiatam majjarn repe-
hance meam obrinuerim fine morborum infulti- ri, cjHA in Pulverem redaRa ej" fipra 500. libras hy- ,
bus, & ab sgrirudinc prxfervatus Artem enim Al- , drargyri pro)eila,illttd in Aurujn obri-^nim naturali no-
ch.ymicam in hoc multum prsftarepofle.nullus du- hi/tM , apud Aurijices omne exajnen fuhiens , con-
bito. Immortaiitatem autem conciliare cuidam '.lertit.
neuriquam valet. Ego ad rei inufitatd. eventum attonitu^ prs gaudia

XIII. Coronidis locb produco quendam , qui vix me cnptcbarn \arn in redivivtirn Crcffntn me eva-
;
veluti Sorex fe prodit ille eft aliquories hadenus

; fjje cenfeharn. Pof maxima! gratiarum attior.es ûere-
citatus ceIeberrimus/N.'/>f/3?r«/; Hic Mundi Subter- barn, undenatn ejjei. Reôndit : fe Mundum pera-
ranciLib. u. fe^.i. cap.9. p. m. 283. pro Alchymia ^rare , tiutiius ope am epibus indigtre , zAmicis i/u
defjeratf
Lib. I. Sc6i:. II. S ubfed. III. /41
defperato Artismagna exercitio iriHtili Labore fe fa. SupcrefTent varia adhuc perfpicua Teftimonia,
tiganiibHS ad profe^Hcnduin jludiurn, nonnihil de Arte v. g. GloriofirTimi Imperatoris Rudolpht .cerzilm-
fua communicare. Hifce diUis hofpitio ,ûodhnmani- jus Myfterii Pofietforis , variorum icem aliorum,e
ttr ohiuterarn , reufato, ad puhltcum divertit. Pojlero quorum ore haufi veritacem rci ; Cum auteir. fa-
die fnmiHO mane BenefaBori tteratoi gratias aSturut tisjam fuerim prolixus, & cavendum mihi fic, ne
ad diverjorium me confero. SedTabernariiu dictt -,{(_, moleftus fim squo Ledori a reliquis vero ;
, quo-
nuHmn ea node h^buijjt: Hojpitem j accedo omnia XJr- rum Cerebeila tanta pertinacia obfedic & ftupefe-
his diverforia \fed omnes dicunt , fe nihil de eo audi- modo addudam tamque cla-
cic incredulicas, uc
vijie. Domiim reVerfwi ftatim adnovum Artis sfecimen ram Viroruni magnorumFidemfpernant, dubiam-
Vie accingo jnxta tenorem pr^fcriptorum Pr^ceptorum ;
que reddanr, nullum aHenfum obcineri pofle credi-
fed operatione peraHa nullum rei fuccejjum reperio , ^ derim licec vel Sapiencifllmus Saiomon,\c[ ipfe
,
quiacredebam, hu/ic srrorem contigi/fe ex incuria,aitt Sandiffimus Moyjes cum ingeniofi(timo fuo Bezâ-
unius vel alterius tntermtfsionc, maxtrna diliaentia re- /ff/o.ad arcihciofas Mecallicas operaciones Di-
petii operatienem fed rurfits fpe mea fraudatus iie-
; , vinicus eledo redirenc, acde rci cercitudine cefta-
rum inchoaham tantis expenfis,
iierim.<jHe operationem rentur. Proptereaha:cdidafuificianr.
utomne Aurttm ex primaproje£lione ac^nifitum expen- Coronidis loco , & obiter quafi, hic addo ,ex
derim- allatis Hiftoriis patefcere ; dari etiam in Rerum
E diftis Kircherus cum amico fuo coticludit hoc Natura divices Chymicos , neque de eflencia Eo-
opus fuiire Hominis

illufionem Diaboli fub fpecie rum efle, ut fint pauperes; veluti in Artis Chymi-
appareiitis. Veriim ut niliil de hoc dicam quod ,
cz opprobrium circumvolitac Invidia- fcomma i
Amicus non ingenue fed juxta Animi palTiones , Hoc enim faltcm ferit infelices & indignos Artis
rem narraveric;quis enim crederet quendam in > Difcipulos, qui vel plane veram Maceriam & cn-
Chymia peritum ^dTintltirin elaborationem ,licet chirifes ignorant,vel malo propoficorem aggre-
ahquoties inchoatam in prsfcripti unici procellus diuncur , ut proinde a vcro fcopo abcrrent
, ac fpe
labore confumere pofle 300. libras Auri naturali fuaexcidant, temericacifq;fu£e dignas luant poenas.
nobilioris ? Nec capere polTum, quomodo extem-
poraiieo modo potuerit conhcere Tmduram , prae-
fente Hofpice , cum tamen poftea 300. Libras Auri
C A P UT IV.
prius confedi in illiusprceparatione fruftraimpen- Venti\a.ns , an confuliHm fit Chrijitano ,
deric.
Hoc faltem dico , Illum pro fcopo Laboris ha- immedhite in TinBuram Vniverfalem inqut-
buiife Auri famem & divitias acquirendas, uci fen- rer^?
fus Hiltoris manifelle docet, hinc ipfe frutlra labo*
ravit poftea Adeptus hoc facile fubolfaciens aut
, ,
MUItis fane fuperflua , imo abfurda & infipi-
veram laboris methodum ipfi perfede , non com- da videbiturhxc Quiftio Cum tam pro- ;
municavit , aut Deus Cordium Scrutator , Labori lixus fuerim in demonftranda hujus polTibilitate ;
non bcnedixit , ( qua de re capite fequ. plura pro- Qiiia etiamtam incomparabilis utilitatis, & mi-
ponentur ) Unde & fadum ut iile Adeptus clan-
, , raculofa: fit efticacia; hxcTtnHura , uti fuperius de
cularie & tacite abierit. Tales enim Adepti volunc Ejufdem Ufu ampIilTime depra;dicatum & didu-
effeocculti, nec Mundo iimiles , veluti teftantur dum, tantum abeft ut dubitandum elfe videatuc
,
Hiftotix Thefi 8. 9. allegata:. & de elaborandi ftudio , ut potius curiofi ac Philo-

Plane fimilem quoque refert celeberrimus Je- chymici omnes ad tam ucile imo Divinum opus ,
fuita Del "Rio , difquifit. Magicar. Libr. 5. capite j, exercendum ftimulencur & impeilantur ; Cum ir- ,
qusft, m, 72. ^ntonius Tarvifinus , in-

2. feift, 4. p. refragabili piarum acque fanarum Mencium Tefti-
quit , Duce
Pharmacopola coram Andr. Gritto , & monio neuciquam tempus commoditis impendi
prncipiiis Patritiis Fenetis Argentum vivum in Au- podit, quam in Labore aliquo Dei O. M. Gloriam,
rum commutavit. 7\(arrahat Ule k Gallo ûodam , do- ac Proximi commodum , modis extraordinariis
mifit£ per aliquot menfes hoffitaliter excepto eurnf?^ pricipue, promovente.
Pu/verem honorarii loco accepijje -ffed ut eo , tanfjuam Verumenimvero quamvis negari minime pnflir,
arcano uteretur. Se vero non tam privati commodi , fi Artem hanc ipfam per fe confideremus, omnino
fuam puhlicd. Fideifludio erga Rempuhlicam Vene- confultum videri.eidein quembibet incumbere,
tam , Holpite infcio , fenetias navigajfe , rem Patris aucEjufdem exercitioanimum applicare Tamen ;
Patrihus tndicaffe specimen Artis exhibuijfe ; priva-

, fi perpendamus ponderofiffimas nonnullas circum-
tim ejUO!]ue tn Corneliorum ddibus non femel. Interea ftantias , fummeque dubios heic interveniences
vero Gallum illum infalutatis omnibus difcejfijfe, ne<jue evencus; & plurimum variantia accidentia nemi- ,
fe cjuiccûam ampltus de ipfo refcire potuifje. nem jure mihi hujus QujEftionis ventilationem vi-
L7u autem ad Hiftoriam Amici Kircheriani re- cio vertere pofle certe credo , fi fequentia aequa
,
grcdiar , Rationi fanx non videtur congruum , hic animi lance pcrpenderir.
confugere ad illufionem aut communicationem Pro hac Concroverfiaeo feliciiis& faciliijs dilu-
Diabolicam. Quam ^qusefo, claudahxc e(t confe- cidanda & fopienda primitto hanc 1 hefin. Deut
quentia Vir ille peregrinus volebat pernoftare
: O 34. (cujus opera funt magnifica, & cogitationes
in diverforio quodam publico ; fed talem in nuUo Ejufdem nimis prohindse, quas Vir infipiens non
reperire potui. Ergo, ille fuit Diabolus fpecie Ho- cognofcit, nec ftultus intelligic, juxta Pfalmum 92.
niinis apparens j An non poterit ille divertiffe ia v, 7. 8. ) Regale hoc donum revelat ac concredit fal-
domo privara obfcura, vel iter fuum in alium lo-
, tem paucijfimts , & quidem illis ,
quos extraordina-
cum inftituilfe ! ciim tales velint latere, & apud in- ria vitc-E fipplicis integritace, ac inculpaco purae
dignos efle incogniti , ceu modo diSum & in (z<- , Fidei,Pietacifque ftudio pro D/t/iV;.* Gloris aug-
qiienci dicetur. ^fiquus Ledor conferat diiSlam Hi- menco , ^grorumque ac Pauperum folatio illud ,
«oriam ciim antea allegatis , & nullamintervenire adhibitnros , nec rEterno propria: falutis difpen-
difcrepanciam fatebitur. dio eodegi efle abufuros cognoverit. Per didiain
revelationem
, ;
/
142 Bibliothecae Chemicas Curio [x

revelationem tamcn minitne intelle(9:am volo Ac veluti idem miraculofus Dew e fexcentis
fidam aliquam infpirationem Enthufiallico-Quac- millibus, & ultra Judaeorum i€gypto ideo miracu-
Kerianam fedquodLabor hic iniHtutus metho-
;
lose edudorum , utpote benedi-Stae fux Gentis,
do naturali minime e voco fuccedat Iine fpeciali duos faltem fofuam nimirum , Calebim •promif-
, ,
diredione &permifrione iJivtna. fam Terram intrare permifir,reliquis omnibus pro-

Audio hic ftatim nonnuUos appeliare ad Expe- per varia crimina perpetrata rejectis & in defer- ,
rientiam contradicentem, & contrariaproducere to morcuis; Nec pcpercitob commilTum ditiiden-

tiae erratummaximo Moyfi, cum cjuo farpius facie-
Exempla, v. g. Paiacelfi ,&c. aliorum, qui Adioni-
bus Suis impiis, ac Vitae Chriftiano indignse impu- tenus quafi collocutus, ac familiariter,ut fic dicam.
ricate propofitnm Axioma facile ac manifelte de- eo ufus fuerat antea. Sic "fudas Ifchariotes CoUegii
ftruant.Theophraftum Paracelfum quod atcinet. Apoftolici erat Membrum , ut proinde olim po-
controverfiam cjuidem hanc non facio proprie tuifiet inter primarios Ecclefiae Dodores lucere
meam cum mei non fit propofici , hic
,
Ejufdem veluti Splendor Cceli, ac Stellz ;
Quam male au-
Mores & Vitam examinare,aut ventilare. Nihilo- tem fedudus rerum fuarum , ac imprinr)is
avaritia
minus breviter dico .Illum laudariab his, veluti Anima: curam geflerit , Divin£ clementii pallus ja-
culpatur ab Oporino, aliifque. Omnino tamen mul_- fturam , etiam PueriNoftri cSacrisnorunr.
ta Theologica in ejufdem Scriptis plane Atheif- Quam brevem perfenfcric fruftum a libciatione
mum olent , ac duriufcule fonant in Auribus vere SodomeE imbre Sulphureo-ignco fubverlas & liib-
Chriftiani;Econtra vero e pluribus ibidem legiti- merfs Vxor Lothi Dtvino Mandaco inobedieus.
,
musEjuserga Divinam Ma)eftatem cultus quodam- docet Liber Genefios,cap. 19. v 27

modo poterit demonftrari , ut proindc patefcat Sic Omnipotens , Cujus Manuum opera funt
Ulum fuilfe Hominemlngenii vagabundi & incon- Cceli , & Pedum fcabellum eft Terra , e tot Mundi
ftantis. Reivero Medico-Chymicje Eundem plu- Regnis , e tot Provinciis Urbibus confticue- , c tot
rimum utilitatis exhibuifle , nec Invidi negare pof- rat Hierofolymorum Urbem quafi fedem exercitii
ftjnt ; Ut enim taceam reliquaomnia , immortale Piecatis Ejufque Templum habitaculum cultus fui
,
meretur folam inventionem EHxiris

Nomen vel ob 'Bivini, ibidemque habebat Ignem & Focumfuum
Proprietatis , atque Mixtura: fimplicis, ( quam ar- juxta Populum fanSum c cundis aliis eledum in
"''^••'^^fT^"-; kt^^;,,;.- r.,; rn..A;{r,î .n^„,^r;o„-,
canum Caduci Ipfe adpellitat, ) e qua alii poftea gloriofi[Tlmi Nominis fui fandifiimi memoriam.
Tinclwam Bez,oardtcam compofuere. Sed, qui plura Quomodo autem ingratum & impium hunc Popu-
de Paracelfica Vita dcfiderat, przter alios confulat lum fefe deferentem dcferuerit^laquitur in omnium
radiantem Phofphorum Septentrionalem, Olaum ore dide Urbis Excidium Excidiorum omnium hor-
£orrichium, in Tradatu Hermetis, /£gyptiorum & ribilium horribiliflimum.
Chymicorum Sapientia vindicata infcripto. Eidem Fato ac Pceni , ceu jam de Paracelfot
Ut Ego ad objeftum fupcriusdubium redeam, Atheifmi incufato didum obnoxii funt alii indigni,
eique fatisfaeiam regero Pofito , Paracelfurru
,
: G qui dantur , Myfterii hujus Pofleflbres. Cuicun-
fautaliosPoflelfores TtnUurx) Atheifmipofle con- que enim Hominum licuerit efle tam beato, ut hoc
vinci , ac Ejus Mentem Levitate , imo Impietate fuerit adeptus, idque poftea ad ufus illicitos & im-
cxecrabiiifuifle imbutam hoc tamen meaThefis ;

pios adhibuerit , illi certe in propinquo eft vindi-
non infringitur ; Nam Dem cognofcens hunc abu- &a.Divina interitum minans. Juxtaenim Hiftorias
fum eflehocregalidono.illudilli.tanquam indi- capite prxcedente allegacas , uc & aliorum Expe-
gnoiterum abftulit dum , pedcm ille, qui varios rienciam, Df«^ cunc vel permiccit , ut ante diem
/amdum in Cymba Charontis habencesope fua Me- fuum moriatur didus vel ut ab aliis ipli
Polfeflôr ;
dicaretraxerat , Ipfe morte immatura ad plures eripiacur Thefaurus , &

hoc quidem aut clanculum
abire fuit juflus. Paracel/um enim Anno iCtatis aut manifefte faepe non fine Vicse fuae difpendio ;
,
fu^ 45. vcl juxta alios 48. mortuum elfe , teftantur vel uc aliis modishic improvifopeffumeat. Simili-
Hiftorix. Quod quidem Mortis tempus TinUurdt. ter alii aliis hoc fijfturantes , aut pcr fas & nefas
non immerito prascox & immaturum no-
pofleflôri comparantes brevi faltem Temporis fpatio, ac fibi
minandum. ( Ut taceam infuper una hirundine infaufto eventu de hujus pofledione polUint gloria-
nonprobari Vcris praEfentiam.) ri i cum illegitima & prava intentione ( utpluri-

Potcft enim juftus Po/<»>'c^^,& folet pro meritis mum Auri fame impulfi,) id obtinuerinc , fecun-
Noftris & dare , & auferre ;
Quemadmodum Re dum commune diderium : Wx Tibi , qui fpolias
gem Satilmn ,
quem antea e toto Populo elegerat, nam mox fpoliaberis ipfe. Objedionem illam fco-
ob malos mores poftea iterum deferebac. Non pcicam ,quod Paracelfus , aliique Tinilurtt, Poflef-
minus Benedidio Domini divitem faciebat fine fores non fucrint longxvi ,nonnulliquoque folvunt
labore Regum SapiencitTimum Salomonem , quamper rationesPhyficas Vicse nimirumabbreviatio-
;
diu omnipocenci huic RerHm Diredori commcn- nem fortadc talibus accidere pofle ob TinUuram^
dabat vias Suas , adeo ut non fine ftupore legi
,
frequenciore ac largiore dofi fumptam , dum a
poflitji. Reg. 10. quancam Auri farraginem cumu- fummeefficaci &
pcnetrabili hujus Virtute Calor
iaverit ;Argentiaucem tantam-tantam fecerit co- innacusquafi fuffbcatur. Videmus quidemcommu-
piam , ut nihil vel vili sftimatum , vel lapidibus niter mulcos mori ob Spiricuum refolucionem &
aequiparatum illud fuerir. Poflquani vero Polyga- defedumjnonpaucos tamen etiam ob Spirituum
miam & Idololatriam cum Echnicis infedabacur fufl-bcationem Sanguine plethorice & flacuofe ni-
,
Ille, fevcra eaque jufta percicus incandefcentia

,
mis ebullicnce,& p. n. fermentante, v. g.in febribus
Dtus O. M. Rtgnum non modo maximam partera ardentibus, in copiofe haufto vino gencrofo ejuf- ,
detrahebat Filio; fed eciam cornu copis fuum lar- que Spiritu , &c. Aut veluci videmus EUychnii
gilTimo antea alveo Benedidionem efi-lindens ita flammam diu in ftatu fuo fuftentari vegetam, fi de-
conflipabat , ut Redicuum Diredor Argentum pau- bita olei portio ipfi affundatur ; cito autcm fuftb-
loantea lapidibus non carius habitum a Subdi- cari& extingui, largioreolei affufione obruatur.
Ci
tis extorfurus lapidibus obrutus ad plures fueric Sopica hac Paracelftca concroverfia regredior ,
miftus. ad diiucidandum propolitum meum axioma,

(nimirum.
, , ,
Lib.I. Sea.II. Subre6t.III. 143

(nimirum quod Deus O. M. Arcanum hoccc fdlcem randinon fuiftepeccatum alias habecquod fibi ;
.coiicedat &
concredac paucilTimis vtrc piis.) Proin- ipfi adfcribat errorem & iude fecutum irritum cf- ,
de rebus fuis optime confulic ille , qui antequam fcdum, jjEgrc minimcferat ; fcd contentus (uo
.mentem manumque maximo huic labori efl appii- Grofto accepto, juxta Matthseum cap. 30. v. 9 cer-
cicurus jpriiis lecum habicet , ac pcr fubtile cere- tidime fibi pcrluadear , lllum , qui Animarum No-
belli fui cribrum transjiciat & tranfcolet cogita- ftrarum Saluci invigilac , opcimc novifle , talcm
tiones fuas , & fe ipfo adcuratc quirat , quilnam eventum ipfi fuifte rnagis conducibiletn. Per ade-
.fic , ad qus negotia perrradanda Deus
hoc eft , ptioncm verb pyxidis argentea; vel plumbeae indi-
maximus ille PaterfamiliasTalentum fuum defii- gito ; licet fpe lua niniirum Ttniiurtt adeptione.pri-
naverit ? IUi igicur qui vocationem legicimam , mario exciderit Operator, nihilominus raib om-
libi promittcre poterunt , eam obtinent vel rnediaie nem ille fit perditurus Operam ; ciim hoc modo ,
vel immcdiate. quidem hxc prscipue
i. Irnynediate ut plurimuminvenianturtamin re Mcdica Medi-
competit Mcdicis. Horum enim Studia & medita- camenta egregia quam in re metallica, &c. enchi-
,
tiones nifi Confcientiis fuis Itigmata velint inure- rifesrar2proValetudinis& crumcnarum commo-
re , funt inftitueiidi non folum ut Medicamentis , , do. Ut enim nihil dicam quam egrcgia Menftrua ,
diuturna Antccellbrum Expericntia comprobacis pro folvendo Auro, Argento , &c. & va- , Coralliis
-Corpora humana, a morbis prsfervent , & per illa ria utilia alia inveniantur, meditationes dum &
iifdem hos cxcurbent ; Sed etiam ut Regnorum labores impenduntur Tinclura Vniverfali a legiti-
animalis vegecabilis & mineralis res naturales
, , me vocatis ; unici Exempli loco adduco faltem
âgis, magifq; ruminenc, in harum qualicaces tam Spiritum Mundi & huic analoga Medicamenta
,
Philofophia ipeculativa , quam prae primis pyro- fpeciaha , laudabilibus effedibus fefe pluribus in
tcchnica laboriosc & adcurate inquiranr, nec lal- morbis manifeftantia de quo vidcacur Niecnerus,;
.tem credant , quod Veteres crediderint fed alio- ; peculiari de lioc Tra6>âcu, Frid. Hoffinannus , Cla-
rum Invcntis pio & licito faftu & «mulatione fua vis Pharmaceutic Schroder. Lib.j. cap. 3. pag. 140.
^dant adeo , , ut , quo plus iinc potx , plus fician- 141. & lib. 3. cap. 9. p 111. item Optaa-
alii plurcs.
tnr aqUtC. 2. Mediate vcro decencer & legicimc , dum efTet.ut nonnulli e Mundi Primatibus potius
fcfe vocatos credere pocerunt Proceres & Magna- rcditus fuperfluos impenderent in adcuracioreni
tes Mundi In fpecie illi, quorum ditiones Cceteftis
; rerum naturalium perfcrutationcm unde Det Glo- ,
Diribitor & Gubernator dicavit Metallifodinis, ac ria , ac Subditorum

(
quorum quom.odo curam gcf-
fimilibus ad has pertinentibus, variafque ica nacu- ferint , rigorofum & liorribile ipns olim imininec
ralia fcrutandi occafiones prjrbuit. Examcn, j Salus, Sanitas, & Suftentatio coaimo-
Quemadmodum enim Kex aut Dux aliquis in dior emcrgeret; quam , ut ex Ambicione , Avari-
Tcrriiorio fuo fummus eft Epifcopus , atque Ani- tia, &c. dclicias quxrant in Bello fape ipfis inutili,
tux fui Saluti confulturus, Rerum Theologicarum, imb fumme noxio, fimiiibufeiue rebus Ruflicoium
curam debet gerere , & de fubditorum Animabus Cruore, Lacrymis & Sudore anxio pcrfufis. Ne-
.omnifcio Rationum Examinatori firidam olim gari enim neutiquam poteft , beneficentifnmum
reddere cogetur rationem ; Ac veluti Idem fu- Creatorem ditaiFevaria LocaThefauris insftimabi-
premus eft Legifiator Juftitijeque Adminiftrator, libus in Terrs non folum profunditate latitanti-
,
Virtutes ftabilire, Vitiaquc exturbaretenetur. Ica bus fed etiam fxpe fuperficietenus , lub vili qui-
;
non minus , fi Talencorum fibi concreditorum de- dem & fpreta utplurimum facie , Noftro vifui ex-
.bitam vult exercere difpenfationem , Metallorum, pofitis, vel ipf?m illam PoftelToris dicionem,fi ven-
Mineralium,im6 analogorum omnium, rem Phy- deretur precio fuperantibus. Si modb Terrico-
,
ficam concernentium , quibus fubjeda Terra do- riorum nonnulli Domini , (nonnulli dico,quuni alii
tata eft, per Viros Rerum iMedicophyfico-metal- defideracum laudabiliter prsftcnc ; aliis vero pr;:e-
licarum apprime gnaros rigorofam merico infti- ftandioccafio deficiat,) Oculos aperirent; & qui
tuat inquifitionem , num inde aliquid emergere Horum funt Manus & Oculi , ( Confiliarios & Re-
podic qub Dei Gloria , commodior fubditorum
, dituum Direftores intelligo, ) in hos inquirerent
fuftentatio , ac Proximi utilitas magis magiiqne vel Eruditos inquirere jubercnt ; QLiod defide-
promoveri ; Sanitas item prsefens confervari ; ac rium quidcmprarprimis liorcnte aurea Pace intel-
amifTa reftitui valear. ledtum velim Ctjm enim inter Bellafileant Le-
;
3. Hifce mediate vocatis fubjungimus & adne- ges; tantum abeft , ut Bellona fimiliacuriofa tra-
(Simus alios Viros magnos & divites, qui Chriftia- dari fic admifilira uc potius Sanguinem plcbis,
;
na & laudabili curiofitate ad rerum metallicarum, (metamorphofi Philofophis& Chymicis etiam acu-
aliarumque Phyficarum indagandarum culturam tiffimis incredibili, ) per nimias taxationes , & ex-
rapiuntur, ac opes fuaspio ac devotb fcrvore, auc torfiones fere crudeles in Aurutn & Argcntum fit
hsreditario fipe ftimulb huic impendunt. Si quan- tranfmntarura ; Qiia verb Confcientia id fiat.meum
do igitur unus & alter modb didorum didb mo- non eft , hic inquirere , aut decidere, Proinde Pof-
(db, id eft, piadevocione ac vere Chriftiano pro- fefibris defidix & indignitati eft adfcribendum^
pofitb incitatus, atque Animum curis publicis, me- quod fimilia occulte fepulca lateant arcana.
ditationibufque aliis utilibus fatigatum recreatu- Quibufcunque verb affignatum eft Viti Genus
rus , dum miraculofas Naturalium operationes aliquod a Medico-chymica rerum Phyficarum per-
fcrutatur, aut doftos miniftros fuos fcrutari jubet, luftratione feu medtate feu immediate inftituenda,
,
fimul audeat aggrediclaborationemT««S«r,« U«r- .uti jam didlum, alienum, illi ccrte credant , fefe ca-
Verfalis, rem forte faciet Numini 1>ivtno non invi- rere legitima ad hoc opus vocationc hac vero ;
fam caveat modb ne limires curiofitacis tranfcen-

; ucpote fumme neceftaria dcficiente , ii fibi porro
dat, aut per haec ablivifcatur Muneris fui ordinarie perfuadeant fefe fua fpe ac fine infallibilicer exci-
,
obeundi, aut invitbmarfupibfubram arduarentet. dere aut Ci forte TinBuram improviso obtinerenr,
;
5i vero fortafTe cveniat

, ut locb defideracse Pyxi- poireffionem hanc futuram ipfiseffe brevem irri- ,
disauresaccipiat falcem Argento autPlumbo re- tam , periculofam. Si enim Cardiognofi<K Cw-
imo
pletam , ( prsfuppono tamen , in methodo elabo- /<?/?i,Corda &
Cogitationes noftrasobfervanti ia
magno
,

cogemur rationem red-
Rationum die rem fuperficiarie expcndentes ,illud , quod abufui
magno illo
Scnptnra Sa- Artis deberent imputare , Arti ipfi adfcribunt;
dere de quolibet inutili Verbo tcftc ,
expeaanda erit mqui- atquc ica inveteraco iili plurimorum in hanc odio
cra, quam rigorofa quxfo , .
non tam fermones, perpecuum additur fomencum , maledicufque Lin-

ficio de Talento concredito
,
,
gux invidx acuicnr feniper aculcus.

labores Noftros iplos concernente , an
illud
quam
decentcr& legicimomodofLieritexpenfuin._ Mini-
Hoc fit eodem quafi tato, quod jam ex fuo abu-
fuexperitur P cefis dum niniirum ru-
me enim fupcrvacanee aut ludicrd didiim judiccs
noh'i\i(iia\!i ;
diSerium Syracidn, c? v.z;. 14. av^Vô» T.bt

condu- dis & illiterata ifta verfificum mendicantium Sc-
non kihes tn mandatis ; qui. da,utilla hodie apluribus vili a:llimctur , fenc-
Cit , ut frofecjuaru illa ,
eH muntrts frivole ne a?gredtaris, ftram aperit. Ciim tamen Viri illius juxta Cor Dei,
Et tui qnod nor. ,
Davidis, Pfalmi ut & innumerorum aliorum can-

jam dum emm pins Tihi ejt commijjum ,cjuam poieris ,
tn illo peribit. tiienx ferrea impiorum Corda emoHienres nihil

exenui. Qut vere periculum amat,
laborantes aliud fint quam Pocmata Sacra. Ut nihil dicam
Tales autem fine debita vocatione
,
optaro fcopo non effe potituros, Sed Bona fua pro dc vafta illa& immenfa Gnomarum au Dicterio-
vel mde rum aureorum farragine quam Poetae qua antiqni,
Lapide acquirendo dilapidaturos cfle ,
,
Chriftiano indignum, quaNeoterici, quaHthnici, qua ChnflianiOculis

confiat , quodob tinem vero
nimirum Av,:riti£E , Arrogandx aliifque illicitis ,
& Auribus omnium, incompacabili Proximi emo-
Laborem tentent & in- lumento, expofuerc, & adhuc exponunt.
& iinpiis ftimulis incitaci
ftituant.
Cum igirur pauciffimi uti di6tum ,hoc myfte- ,
rium adipifcantur , fecuriorem eligunt viamomnes

Nec habent cur majorem fibi fpem hoc de Tro-
,
quiSibi ipfisditridentes, verentur, nt fragili-

phio cancipiant omnes illi Nafutuli Thitiatri , ut- illi ,
pote levioris armatura: milites qui vix veftibulum ,

tateHumana vidi , impcrfcrntabili DivimeVohm-
tatis mandato omnia dirigence ac fua Sorte ( ac-
Theatri medicochymici ingrefTi ac primis faltem ,
,
Phyficam , quirendo forte pyxidem pUinibeam,) fint contenti<

labris guftantes Ncftar & Ambrofiani
fine iactis Fundamentis decencibus
in hac Atte fi integram & plcnariam Tinclurt. el.iborationem
fumme diihcili ncc prius fucceffive ,

cognitis fcitu non adoriantur, aut tenten.t ..^fcd fecundum vul<ja-
.«.^ ;
,
necedariis , cum lcaro altioribus nimis prarcipitan- rem illam Chriftianorum noimam Ora & Uboray ,
terinhiancnihi!, qnam arcana crepant , & meffem in Vinea Domini fodiant id cft, muncre fuo fun- ,
antequam fcrant. gantur curiofitatibufque naturalibus non adeo

,
quafi inftituunr,
hifce omnes fublimibus perfcrutantis immcdiate & ferio in-
Similcs imo adhuc inferiores funt
,
indoftiCiniflones ac vagabundiLaboratorculi, cumbanr. Spc frcci certiffima Dcum providnm , ,

illi
qui aufutemerario,illotifque,quoddicitur,mani-
Noftrum Tutorem & Benefaftorem fuis fidelibus
dormientibus dona diftribuentem & hoc regale
bus in arduum hoc Studium irruunt , ac pro
acci ,
piendohocEridosPomomanum indignam praeco- non miniis improviso illis efib cxhibiturum, fi iter-
cius extendun: ; falfo credcntes , incumbere elabo- na: Animarum Saluti conduceret. Veluti Divina
rationi Ttntlurdt Vntverfalis unum efle idemque Ma\ejiai olimad majora opera fua obeunda faEpius
cum prseparatione Fttri Antimonii , Salis Jartart eiegerat fpretos & abjedos , v. g. Moyfen , fugiti-
SpirttM 7\litrt,SiC. aut cum communiMetallorum vum gratiofum Regise Filiae favorcm adfpernen-
,
fufione.ac feparatione,&c.
tem Davidem Opilionem Saulum Agafonem ,
, ,
Quamvis autem prsecipuum meum fit propoh Deiparam Mariarn humilem , Apoftolos pifcaco-
^. . ^ . I^. ^ rr ...IV. 9., ^,,-^ o/
quas ad ,
& res &c. Siquidem fateri cogentur plures Rerum
tum, hic tradare de Tinilttra Vniverfali , ,
hznivtam pertinent nihilominus obiter quafi ,

, & Phyficarum Indagatores fefe fxpius dum intenfo , ,
fervore invigilant aut infidiantur enchirifeos cujuf-

propter analoeiam mcntio itidem facienda illarum
Tranfmutacionum , <\nx VtaParticulari, quam didam,aut alteriusrei adcptioni, tua fpe excidere ;
cunc, inftituuntur , dum nimirum Metalla ignobi- alio vero tcmpore fuperficiavie qnafi hoc vel illud
liora item alia varia Mineralia Metallica mc- & tradantcs.reticulafua Pifcium copiam maximam
diantibus Salibus, aliisque modis, in Aurum & Ar- conftringere, illudque ex infpcrato, quod antea ad
Quicunque igicur meditatio- faflidium & laffitudinem ufque fruftraquifiveranr,
centum exaltantur.
ccelitus accipcre ; quod Ego multorum , propria^;
nes , labores & nummos fuos talibus Particulari-
bus impendunt ; illi non minus de legitima Voca- Expericntia ftabilire pofTem.
tionc fibi profpiciant , alias, fifua fpe fruftrentur,& E contrario , quemadmodum Dfwj O. M- dignis
non obtineant , quod volunt non habent de quo , , fuis , quos ad hoc opus elcgit , inter dormienduna
wirentur ; fed cxpendant antiquum iiiud : Quilibet quafi exhibet id donum , ica illi omnes , qui 'Deo
quafi abnuente huic inhiant veluci cc^cucientes,
fui FortunA Faber. ,
Hi iofi hadcnus recenfiti currentcs , licet a Deo aut ccecos coeci ducentes, a Scopo aberrant.quam-
vis infigni polleant ingenii acumine , ac oculatifli-
non mi'ttantur,funt prxcipui e ProfanatoribusT»«-
ftwr^ noftrx dum enim ca:cutientes,aut
;
cceco ccc- ma circumfpedione rem tradent ; vel , fi etianti
cum ducentc, uti modo didum, tantum Opus ten- talium nonnullis licuerit cfie tam felicibus,ut Opus
tant fine vero fcopo, a fcopo mcrito abcrrant ;
,
& hoc maxima fui partc, vel quoque plenarie abfolve-
cu.n in florcnte vcgeti yEtatis ytftatecum Formi- rint .tarnen defidcratiffimus illius nfus aut
plaae
ca rebus fuis domefiicis non adco caucc & pruden- non, aut breviffimo faltem tcmporis ipatio a Deo
accedence famelica j4ltatis feni- illis conceditur. Cujus rei plura mihi ccrtilTime
ter profpexeriut ,
lis Hyeme, fada irreparabili &

Famae, & temporis, conftant exempla ut unius falcem & alterius me-
;
& nummorum divmitus concrcditorum jadura , mincrim , addo fcquentia Primo rogatum volo •.
nimis tarde dolent per iuccmpeftivam Auri novi amicumLcdorcm, utrcgrediatur inCaput antece-
perquifitionem proprio Auro ferc fpoliatos , fcro dens ubi nonnulla addudorum Exemplorura
,
cum Phryojbusfapientes.necalicnis periculiscau- T««S«»'<« exiftentiam firmiffima veritate dcmon-
tifadi. l^mptereanon immerito omnium fubfan- ftrantium pro hac meafcntentiaaperte militabunt
nationibus ludibrio fefe exponunt ; Inde aucem
& & teftabuntur.
fit, nt alii circumftanciarunQ fimiliiun ignari , ac II. Retulic mihi Chymiatcr Lipfienfium
maxime
;
Lib.I. Se«5t. II. Subfe<a.III. 14;

maxime famigerabilis.D.Johaniies Michaelis, fefc confiliis , cum divcrfis in locis hic fierint , ad-
aliquories non fine maxima Aiiimi dcIe^Sacione juvare.
Oculis ururpafle Matcriam e Aittteria Vniverfaii Aliquot menfibus voto fuccedcbat negotium, c
praEparacara vitro inclulam , in locistenebricofis, & eo feliciorem hujus eventum fibi promictebant,
& no6ta radios fcintillanrcs , inftar candelx , dif- ctim id fagaciori ingeiiioruni dexteritati ac con- ,
fundencem , apud celeberrimum Sereniffimi Saxo- cordi confultationum in Principiis Phylicis folidc
nijs. EUHoris Campi - Marcfchailum Joh. Geor- , fundatarum fundamenco eflct fuperftrudum at- ,
gium ab tyirnheimb , cujus rerum bellicarum he- que indefclfa Labor agilicace & induftria continua-
roice geflarum noti oblivifi;etur Enropa Nofira, retur. Verum enim vero
hifce omnibus nihil ob-
Hic negotiis miliraribus fatigarus inter alias uciles ftantibus D E O
non placuit , ut fibi propo-
,
curioficates Chymicis operacionibus fpiricus fuos fitum attingerint fcopum Horum enim unus mo- ;
refocillavic & quod fibi ipfi adeo commode non

, riebatur alter ob inopinaco intervenicntes cu-
,
liccbat per alios fieri curavit. Flamivomi aucem

,
ras domefticas non adeo decencer obfervabac
htijus arcani Hifl:oriam mihi clarius detexit Nobi- necelfarias enchirifes hinc a reda aberrabac fsc- ,
liffimus AulsE Noftrx Prsf^clus, & Confiliarus bel- piiis femira. Tertius indefefso quidem fervore in-
licus , Johann- Chriitophorus Pfiu£> qui tuncapud vigilabat Operi ; fed irrito itidem eftedu ; virrum
didum Arnheimium inter nobiles erat Ephebos enim debit^ excultum quidsm jamdum ali- , &
Hic enim prscipue cum Famulo cubiculario aliif-
, quot menfibus exadis expedationem prxtct ,
que, alternis vicibus per duos fere annos node omnem rumpebatur Hinc opus ab ovo quod
, ;
,
dieque in itineribus , Caftris , &c. Vitrum oblon- dicitur, denuo ordiebatur non minore, ac prius ,
gum figillatum Pulverem obfcure viridem conci-

, , perfpicacia. Fadis ita per tempus omnibus fa-
ncns in majiu geftiare , ac perpecuo raovcre & agi-
, ciendis, res adeo e voto fuccedebar,ut anrei mon-
tare in mandacis habebac. Ad motum.per tem- tis Partum fibi certe pollicererur fed vitrum tam ;
pus magis continuum apparuerunc multa grana pi- moiliter cradatum , tam modefto Ignis modera-
forum 6c lentium magnicudine quafi ignis fcincil- mine fotum,non fine ftupore omnium in multa ,
lancia. Celfance vero per temporis aliquot fpatium diffiliebat frufta. Unde fubolfaciens Diredor, Pvl^
motu fortiore evanuic eciam radians & igncus
, iicem Domini hic latitare , fuos digitos Operi am-
Pulveris fplendor.Unde acccperic Vir generofus di- plius admovere , & quidera non immerico, religio-
6ium vicrum cum palvere , non adeo cerre confii- ni fibi duxit.
ticNobiliffimo /'72«^ro,nifiquodnoveric,Ipfum cum Nifi prolixitatem naufearem , fuppeterent ad-
Anglo quodam Hamburgi degence ob variacurio- huc varia Exempla , Labores tales arcanos inde-
fa & arcana fecrecum fsepius exercuilie colloquium fefsaquidem fedulitace & curiosd dcxteritate, in- ,
literarium. Ipfe vero Dn. Campi-Marefchallus ape- felicitamen & irrito eventu in variis Magnatum La-
ruic Dn. D. Muhaeiis , huncce Pulverem e(fe Ti«- boratoriis failfe tradatosdum nimirijm aut impro-
Buram Vniverfaitm , maxima parce abfolucam & viso mortuus Laborum Diredor, enchirifium prz-
perfedam, fibi a magno Arcis Filio , Thefauri lo- cipuarum folum gnarus , aut rupta vitra expeda-
co concredicam & donatam Sed audi eventum : : tionem prster omnem, aur alias ob caufas fpe fua
Cum Facis urgentibus generofiCfimus ilie Archiftra- firmilfime fibi concepra ita excidebat Pofleflbr.
tegus in hoftiles incideric manus,fimul hoc Vicrum IV. Nec DEUS
femper primaftatim vice annuit
ab iifdem indignis direptum maiwbus abiir, excef- Labori Via hac carliolica inftituto, uti quidem
in
fit , erupic; & procul dubio confradum a milice ac plerumque fieri& facilius folet in aliorum Procef-
Poffeirore quodam imperito pulverem pyrium , fuum tradacione.Sic novi Medicum, qui Tempus
Jiuic pulveri anrcponente. amplirtimse fux Praxeos exercicio fubtradum per-
•> 1 1 1. Chymiatro confummata: Eruditionis & luftrands ^JMateris. Vniverfaii deftinabat & hoc ,
Experientix concreditur a quodam Europto Prin- quidem per integros viginti annos [ quantum Pa- ,
cipe procefius , vcl defcriptio Laboris Vniverfaiis, tientiac hoc requifiverit facile quilibec judicare ,
de quo certiffime conftat , eundem ab Antecelfori. pocerit , ] Per illud cemporis fpatium force fua con-
bus modo prasfcripto fuiffe elaboratum ut denuo , tencus invenlc fuccelTive diverfa remedia rarse effii
hoc opus centaret, & felici aufpicio abfoIvcret.Hic cacia:; Tandem juftus Deus ficbenedicir hujus in-
fccundum Confcientiam & Scientiam facit facien- duftri,E, ur iuvenca fua medicamenca , ica exalta-
da fed infaufto aliquoties eftedu Vel enim Vitra
i -, re & depurare didiceric, quo adepcus iicmedica-
rumpebantur , vel qusdam enchirifis , iplo minime mentum ,non c^mdcmV m<uerfîe tamen huic anaj. ,
talia cogitante , aut fufpicante , erat omilVa. Hinc logum cum morbos varios ab aliis relidos, me-
;
expendens,vimunitameflefortiorem,& quod p!us dicamencifque alias probaciflimis infelicicer propi-

videant Oculi, quam Oculus ; & plura perficiantur nacis, fa;pius fanarec. :
manibus , quam manu , concedente fuo Superiore , Exemplum quod quam-

V. Adiiedam his aliud ,
pro re denuo caute aggredienda,& dextre finienda vis non fit Panacea nihilominus cum prxci- , ,
duos fibi adfcifcit focios, veteranos in Callris Chy- puum fere inter Medicamenta particularia me-
micis Milices. Triga hasc Medicorum in Laboribus reatur iocum.non adeo inconcinne hic fubjungi*
pyrotechnicis , rerumque naturalium perluftratio- tur ; cum Deiu O. M.
propter noftram indigni-
ne exercitatilTima , ut candem tandemque poft tatem, abufum aliafque caufas , fimilia magna ,
tantas meditationes , tantos fudores , tantaique Arcana fa?pe Nobis fubtrahi permitrac. Supra
exhibitas impQnfas reportent hucufque denegar laudatus D. MichaeHs< solobax priparare Mfircu-
tum ipfis dignum Trophaeum, nimiriim 7'«V»3m>-.£ rium cum Auro vere fixatum & prajcipicacum ut-
Vniverfalis acquifitioncm , concludunt , fefe velle poce remedium , in defedu Tiniiur<& VntviVfalis
materiam cathoHcam , 3iAcm2iX.Q priiis ponderacisi ac inter medicamenca particularia nuUiiaiii.faci-
& fanda Fide invicem communicacis omnibus ci,r, le cedens; pIuresMorbos alia Mcdicamenca
'ie.^.
cumftantiis , una eadcmcûe methodo tradar.e; , eludences , edomans. Proiade nJff enitrvnn i/i».-
fervente autem inter maniis Opere fefe invicenrt timonii cum Croro ryûri juxta Baflium fâlenti-
frequenti literarnm commerciQ , ingeniufquo mm compofito fumendojiiercuai.paices tces, &
Tom, i. N calcis
;
14-6 Bibliothecae Chemicas Curiofa^

partcm unain diuturna tricuracione
calcis Auri .
fcit ,
quam vaflum Auri currulom PolTefrorcs vcl
mixtum indudcbac ovo Philofophico, quod dtcunt prsfentem & confcdum obtinucrint vel median- ,
ChymiciiHoc quotidie debcbat inverti pro facilio- te Lapide tingence extemporanea metamorphofi
re mixtura, & feliciore contentorumcirculatione, pro lubicu perficere valuerint; & in fpecie Hel-
leni arcnae calori. Tnontius in citato Tractatu , Atbor vira: dido.p.m.
immitcebaturque ,
Laborem aucem huncce concredebat manui la- 630 hsEC profcrt verba Ille_^ ûi ^JPJiht priinum : ,
boriofx ingeniofi Dn. Macthix Ziitemanni. Hic dabat pttlverem aurificum , habebat faltem O" ad mi-
per integros otlodecim Menfes vel fequiannum nimum Sjtn tantundein cjuantum ,ad ducenta iniUe~ ,
laudabili vigilancia uno eodemque in teporis grana Lihrarutn zyiuri comrnutanda fat forent. Item
du continue regebat diSum Vicrum. Poft labores quarta ab Helvetio adduda Hiftoriadocet Adc- ,
tam longos camque moleftos cum jam uicima

, ,
ptum illum tocidem Pulveris tingentis fecum ha-
ipfi forec imponenda manus, arque ad ufum Pulvis
builFc in promptu, ut vigmci Auri lonnas (ubico
extrahendus quadam node audit infignem frago-

,
parare , fi ipfi libucric , licueric. Nihilominus hic,
rem didus Dn. Zittemannns in laboracorii con- & alii vilibus induti Veflibus , Vicam vivebant hu-
finio dormiensi hinc confternatuse Leftoprofilic milem, devotam ac apompa & luxuria Mundana
ac mala ominans , Vicro fuo adproperac ; fed repe- omni alienam.
ric faltem in arena paucirRma preciofifTimi hujus Hic Te denuo rogatum volo , mi Chriftiane,
pulveris granula, cum minucis Vicri fradi fragmen- velis inceriora Cordis Tui ruminare, ac Animi fen-
tis , reliquo , & concinente & concenco omni in fa penicius trutinare Si Dwin<t placeret Volunta- ,
, ut vel centefima, imo millefima talis Portio

rnille parciculas difrupco, ac per cocum Laboraco- ti
rium difperfo. ad manus num in filentio

liberas tuas percingerec ,
Pro iT>elioridiaorumdiIucidacione , &, quod & Vitam piam, probam &tranquillam fis tran-
fpe
non liceat cuilibec pro lubicu indignis nianibus in fafturus an non potius Adamiticum pcccandi de-
;
fiderium tantas fit excitaturum illicicas Cupidi-

Arcanum hoc arcani(Iimum involare atque e Cce-
lefti Cornu copix illud quafi eriperc,in inexper-
tatum mundanarum fermentationes , ut Fidei tna
torum , & avaricia v-ambitione , &c. obcxcacorum fcintillula ncutiquam impedire polTic quin iifdem ,
gratiam ingenue - Chriftiana impulfus Charicace

,
Divitiis fis abufurus ad varia jEternam damnatio-
exaliorum Experientia (equences fubjungam pcr- nem Anims parientia ? tujc
fuafiones. ^ infirma Verbulorum mcorum te-

Ne autem
L Rogo omnes inccmpeftive nimium adhoc & nuitate Tibi pcrfuadere vellc videar , Amice Le-
Opus avidos ; ut evolvant Regum SapientilTimi dor , Teftes producam non faltem Philochymi-
Salorr.onis ; Proverbia; ibi cap. 30. v. 7. 8. 9. au- cos, mulco minus Mifochymicos fed, audi , e plu- , ,
rea memorix jecernae infculpcaeft Gnoma quam ,

ribus aliis loquentcs magnos Alchymii Patronos,
merico teners Noftrorum Liberorum ^Ctati in- fuperius citatos, Helmomium
ZvÛferunL. Hel- , ,
culcamus : Dho k Te rogo , Domine^ 9«« mthi ,

Vetium-,. quam Arbor Vita
Helmontius , in differt
ne deneges , antequam moriar ; Fanitatem & Men' infcnbit p. m. 634. mcmoracu digna hxc profert
daciafac a me longe aliena Paupertatem : & Divitioi vcrba Quantum : attinet meam Perfonam temerttatit
ne mthi des fedfaltem Vttlui meo neceffaria. Nzj

;
firibendi infuetam. Novit DeM, cjutd fcribanu û£ ,
forte fatiatus alliciar ad negandum ,

"
dicarft, , quis & '
fcio vera. ^goilli gratias , ejuid ciim contulifset tn^
tfi T)ominus aut egeflate compitlfus , furer ,

; per- & me Taienta ejuintû^ feciffernque me indignum (fr , ,
jurem Nomen Domini mei. Vencila, fis mi Chriftia- ,

haSleaus repudiurn corameo faUm efjem^placuit Di~
ne , vencila, fis , accurace diflum diderium Cor- vinx "Bonitati auferre a me tria (^ relinquere adhue
da feriens , offium medullas penetrans Pecitur ;
bina ; Vt mejic ad meliorem frugem expettaret. A4a-
enim in hoc ut amoveantur Divitiac, quibus an-

, (
luit , inquam-. , me depauperare cr tolerare^ ut ,
non effem utilis plurimis , jnodo me falvaret ob hu-

xic inhiant Chriftianorumplerique, ) addica fimul
jus (jyfundi periculis. aterna Sanclificatio.
racione , Herculea cujufcunque eciam Philofophiae Sit ipfi
fpicula coatraria retundente nimirum , cum ita,

Idcm ibid. pag. fequ. T^mo vere Philofophus AuU-
fecile a Mille Artifice Diabolo, mediantibus luxu dus efi , nec Principes feqttitur , iiiejue adulatur ;
riofis varie infidiantibus Mundi illecebris fedu- îutppe cjuia nulla re indigtts , fpernit û^tcunjue^
6lus, didis Opibus poflem abuti , atque ideo per- Prtnceps dare potefi.
, .
Idcm in Tradaru Medica-
,
jurium commitere in Deum meum , illumque de- minum Poceftas nocato , inquit circa finem Tan- :
ferere in jeternam Animae meae ruinam & inte- dem ac tandem Chyrnia pro fui apicc Vniverfale^
x\x.Mm. folVens parat , tjuo cunfia remeant in primum Ens ,
Stante itaque hoc perpetuo inconcuf-

, veluti prxbetaue dotes nativas,ahjlerguntur labes originalet
fum ftabic, quod Divitiarum amorio legicime pe- corporum, erf. Sermonem icaconcludit : ^/j.' ;«»-
tatur hoc in difto,qua confciencia , qusefo mi Chri- nam mihi Lagena femel poffeffa nen ablata ! Sed wo-
itiane ,qui ad prolats Sententia! Authorem, de vit Deus , cur Capra caudam tam brevem dederit
genuino Nummorum ufu fibi ipfi diffidentem, Ty- Sit Nornen £;>« in Secuia exaitatttfn^ fatque eji** ;
runculus es in exercitio Pietacis ,

poteris quafi filius foia fanSlifcans voiuntas. Idem raodo pitata
importune ac Deo invito aggredi , & tencare la- Diflert. Arbor. Virac. p. 633. Sed inutilis huic <vit*
borem talem qui fi ,

& a Te
abfolveretur , obti- fepeliar. Quia Spirttus lanitor Lagenam abHuli»
neretur, quod defideras, comiccm haberet peri- mandato e]Hs , coram tjuo totus iJffundus Fungut
«ulofam , & Tibiforce exitiofamopulenciam? Cce- efi. Sit tpfi laus , ûi dtdit , cjuiqut abfiulit quod ,
terumconfidas, velim^, fiTibi conducibile forer, fuum trat.

facillimum efle Deo O. M. permitcerc ut in Vi- , ZwolfcrM Mancilfx Spagyricx part.r cap. i-.
,
nea fua fodiens , id eft i defignato munere rite p. m. 350. feqaeotia profert: Hac de TinUttrA
fungens & naturalia fcfutans , Thefaurum huncce Phiiefophorum^ , tjuam Rever. Pater , Athan. Kircht-
inJcftimabilem repcrias. ^«' categorice negavit , adflruenda fufficiant.QÂam.,
2. Ex Hiftoriis pofTibilitatcm TtaBura demon- ticet perpauci obtineant^ ; e Rerum tamen natura
ftraQcibus Capice prascedente adduftis pate. frofcribtre minimt deett. Habet tnim cr Uiift
quemad'^
, ,
Lib.I. Sea:.II. Subrea:.III.

^(iemadmodttm Arbor ScientU Boni Maii Proto' & dan m Rerum natura Ttnnuratn Vniverfa/em , mi-
ParentHm Noilrorum, fuitm de C<e/o oenium, ûi rom- randum fanc eft , cur fumme benignus Bonorum
phttt bis acHta eam protegat, er curiofos ac indignos omnium Autor non largiiis &c pro aiias
, folita fua
arceat cum pauci fint qni Firtmem & divitias af-
; , in Gcnus Humanum effliaim amatum Munificentia
fiuentes ]nngere mverum. TJnde accidit jufio Dei jttdi- hanccc diftribucrit ; fed rcliquerit lucidiffimum
cio, m ii <jni e\m Vel jam compotes faHi ant eminm
, , hunc Solcm obfcuris ignoranci^ tenebris & nubi-
eampraifiiciunt confuftonem patiantur , eam ex acci-
, bus opprclfum reliqucrit eam paratu non diffici-
,
remoram ac obicem Deo opponentt^ ;

denti deperdant , Jem , fed diiiicillimam , tradatu non periculofam,
NB.iV^f Aurum &
Argentum nundinantes AnimApro- fcd periculofiflimam. Cur non ad minimum
( Si
pria pattantur detrimentum->. propter indignorum abufum , vulgo innotefcere
HelvettHs , iii riiperius allcgato fuo Trai'5:atu , Eandem non confultum duxerit
) pluribus vera ,
Vitulus Aureus nomiiiato , quamvis jucutide , am- Pietate&Probicate OrbiChriftiano k(c commcn-
ple & diferte de TtnHura diHerat , ac ejus realem dantibus concredideric , cum uberiore hac mani-
exiftentiam autopfia comprobec , nihilominus hu- feftatione incredibilis tam ad confcrvandam & re-
jus elaborationem dilFuadet , pag. lo. fic loquens : cuperandam Valetudinem ifigrotantibus, quamad
Nolim, ut ûis credat , tneum ejje fcopttm primaristm->, fuftcntandam vitam Pauperibus emergere potuif^
tan(juam fi Filiis hujus facuH dignis (ir tndignis per- fet utilicas & levamcn ?
fuadere velimj , ut in hoc opere laborentj. zJîni- Huic objeftioni refpondeo , De TinElur^ exi-
megentium •,fed potius dehortabor curiofos Artis hu- ftenciaMe hic fupcrvacaneum judicare, cramben
jus tndagatores omnes er fmgiilos ; fanUe abjh~ ut tociescoftam proponere fed remicco dubitantes ;
veant ab ifiiufmodi periculofiffirno Arcano, tanqitam^ ad Caput antecedens , ubi ocularcs plurium de-
ab aliûo Sanclo SanRorum. ( Veluti inter plures monftrationcs refponfi loco fatisfacient. Hifce
Sacerdotes & Levitasunicondtem, nimirum fum- ipem prster omnem non contentus pro refponfo
mo Sacerdotipermiirum erat intrare hoc Sandhim habeat axioma illud Philofophicum , quod contra
Sanftorum reliquis omnibus ad varia alia negotia
, Autopfiamdifputare ,fit infipidi.
deftinatis.) Si itaque revera hsec exiftit , inexcufabilem
Adhsc Capite prscedente demonllratum efl: fere facit injuriam Divin^ cMa]efiati omnis de
Sinenfes mukum quoquc Temporis largifTimof- hac dubitans. Nifi cnim foedum ingratitudinis
que fumptus impendere pro acquirendo Philofo- fcelus incurrere velit Chriftianus, obftridus eft ,
fhleo Lapidz.j. Cîam infaudis autem eventibus cogirationcs fuas applicare ad ampliticandam & ,
hoc volvantSaxum, Aurumqiie fuum fruftra dila- exrollendam nunquam fatis laudatam , nec laudan-
pident Viri illi acurilTimis alias Ingeniis& erudi- dam miraculoforum Operum Divinorum Magnifi-
tione pollentes , ampliffime clarifTjmeque colligi centiam.
poterit c Leftione Autorum ibidem citatorum, Ad Quiftionem
vero ipfam dico eandem effe ,
adeout Alchymici ab Incolis communi fymbolo nimis curiofam imo quafi ineptam , & frivo- ,
pronuntienrur Impoftores. Ciim Aurum , quod lam. Quis cnim mi Homo, ingreffus eft Senacu-
,
capiendum illis erat , minime capiant quod vero ; luai ccelefte,& quis Sacro-SanHa Mono -Tnados
poffideanc , amittanc , neque eas exhibeant , quas Confiliisinterfiiit ? Qiiomodo poteris, argillacx
fpondenc, divitias Eorumque marfupia, quafi fint
; figulo quxrere quid facis ? Si licerct, detafibus
,
confedla e pelle Chamileontis , quse non alia rc hsfitare,& controvertere ,vellem tectiaminter-
quam Vento & Aere impletur ; ut elegantibus utac rogare nonnulla , v. g. Da mihi fi potes , ex Tua ,
Verbis Thomafi Garzoni , nella Piazza univerfale, hacmota Hypothefi,rationem, cur permifit Deus
Difcorfo 15. de gli Alchymifti , p. 140. Vel ut nerut Regum Sapicntirtimi , Salomonis Scripta de Re-
vose jocatur Ciariin D. ]o. Dan. <iJ}-faior, Collega rum naturalium Qualitatibus abfolucifflma a Ce- ,
honorandus , in Navigatione in novum Orbem fine dro Libani ad Hylfopum parietis tranfeuntia pe-
nave & velis, Thcfi 36. qui e Charadlere Dei fui pu- ricrinc ciim tamen ex iifdem amplillima potuif-
;
tatitii, Auri nimirum, Ccntrum perfeftionis (Q ) fenc igrocancibus emergerc cmolumenca& leva-
amitcuni, reliSo {altem nullitatem indicante cir- mina cur idem Det44 O. M. non cicius cx Indiis ,
?
culo vacuo (Oj , &c. cranfmific Nobis Europxis fub Chrijli Vexillo
Cûamvis autem diSi Sinenfes (ummc fint inge- milicancibus cancum preciofilTimorum Aromarum
niofi , maximoque polleant in Re literaria acu- aliarumquc rerum medicamencofarum 'cumulum,
niine, nihilominus apud nuilum Hiftoriz Sinicse tancam iccm Auri & Argenti copiam, qui potuif-
Scriptorem invenire mihi licuit aliquem qui de , fent cedere jamdudum uti jam cedunt in fola- , ,
accepto hoc aurco vellere criumphare pocueric, tiumsgrotorum ,in auxiliumPaupcrum ? Vel cur
pricer folum Regem Hiaoum fuperius addudum, idcm Deni Nos Populum fuum , non a Morbis prse-
,
qui camen in hoc faltem aliis felicior , quod glo- fervat , ut itaplanefuperfederepoffemusremcdio-
riari potucrit , fefe fuam caniticm obtinuiffe fine rum ufu ? Vel, cur Angelus non frequentiusdelcen-
Morborum infultibus , & ab .-Cgritudinibus effe debat in pifcinam Bethefdam pro fanando primum
prsfervatum , mediance Chymico hoc Remedio. ingrediente ? Joan. 5. Aut cur idcm fingulis vici-
Proinde cenfeo cam circumfpeftos plurimorum
, bus non plures fimul fanabat , uc mifellus illc clau-
Labores non force forcuna ica accidilfc infauftos dus rcconvalefcenriam per cotos criginta odo an-
& fruftraneos ; fed Deum O. M. Operacores hofce nos non debuiirec fruftra expedare ab Aquz com-
coram Mundo oculaciffimos , & Sapiencia turgidos motione ? Ut caceam millealia ;
tanti Myfterii revelationc indignos judicaffe , dum Po/Fem icem opponere , quse acutiffimi Philo-
utpote Ethnici , non Honorem Divinum Proxi-
ifti, , fophi Sinenfes contra infinitam Mifericordiam
mique commodum Laboribus fuis fcopum prarfi- &Omnifcicntiam clementiffimi Noftri 'Proteô-
xerint ,fed Auri fame, aliifquc ftimulis impiis im- ris Jefuita Xaverio
cr Nutritoris objiciebant
pulfi fecerint , quod fecerint. pro propaganda Chriftiana Religione ,& conver-
4. Dum ita ingcnuae difuafioni fum intentus, tendis argutis hifce Ethnicis lapidem moventi
audio nonnullos talia obloqucnces : Si verum eft, omaem; nec Vits proprise parcenti, veluti videre
Tom. I.
N 2 eft
, ,
I4S Bibliothecx ChemicaE Curiofae

eft apud Erafmum Francifa Excexorum Artis & in folito hic operari defioar, ncc fuum qusrat Sepen^
MorumSpeculo, Hillor. u. p m. 55. trionem^; fed vagabunde circumgyretur; utproin-
Ne autcm inleees Pietacispeccem, necfalcem de nefciat Nauclerus, quo fuum' dirigat curfum.
in Melfem Theologicam inrmnittere videar crenam ; Exindc omnibus patefcere credo, Divinarn Sapicn-
revoco; fccuriusadxo tTsx^v confugiens cum in , tiam hoc Orbis refiduum Pofteris Noftris, fi qui
tam arduis non confultum fit nimium phiiofo- , futuri funt , indagandum & Magnaha fuaibiforte
phari. Supra laudatus Schrbderus mihi faflUs eft, latentia propalanda refervaife.
quod oleum fuum Auri bis faltem prxparaverit. Stante igitur hoc quod varia Mundo utilia
, &
Hinc non immerito mirari & quarrcre poflet ali- proficua. aut adhuc deHtcfcant occuka & fepulta,
quis , cur tantum myflerium non fxpius compo- aut iterum evanuerint, cx imperfcrutabili D</ coa
fuerit ? veriim refpondeo Dcus impcrfcrutabi- :
filio , fuperflua fane erit controverfia , cur Detu
lis talia Regalia non vult divuigata & tanquam

O. M. Tincluram noftram, aut fimilia rcgaiia dona
ufualia haberi Medicamenta. Propterea potius non in ora & manus omnium , aut plurium faltem
cxclamamus Qiiam miraculofa funt Opera Tua
:
diffcminari conceflerit.
Domine atque rufpirare cogimur cum Hcinfio:
!
Ciim vero per ultima hic odo vel decem Luitra
Quantum eft quod ignoramus
,
Quantillum eft ! in Domini iilius nJMagni Vinea juxta Matthduni^ ,
quod fcimus c.t maxima pars eorum , qus fcimus,

!
cap. 20. plus fit fofliim & laboratum in rebus Pliy fi-
eft minimaparseorum, qus nefcimus. Notatudi- cis , hoc cft, plura Arcana Chymico-Anatomico-
gna (unt verba Heinrici Kunrath, Amphitr. Uagog Botanico-Phyfico-Pharmaceutica fint manifeftata,
in Figuram tertiam , p. m. 200. 5» cû&rts , cur untu acin antecedentibus totidem Siculis , videtur in-
tantum fit (JÎtindni, <^ ctir unta tantum Philofo- ftare nona vel undecima Hora diei Uc ita for- ;
phorum CathiltcM Lapis ? refpondeo , qttin plttres tafle gratiofiffimus Bonorum omnium Autor ante
Deui nolttit , T^ntio efi ,

^tucuncjue Volttit , fecit. inftantem Orbis ruinam extraordinarie non modio
Pfalm. 115. V. ;. Cnr vero noluerit, Tu quare ab £0; aut trimodio fed toto horreo, fit admenfurus do-
;
Jpfe Joltu novit. na fuahadenus nondum divulgata.

Adcurate enim minime valet indagare innata
Humani Ingenii imbecillitas cur Polarchx omni- ,
C A P UT V.
fcio non libuerit Anteceflbribus Noitris ac nobis
quilibet Natura: arcana revelarc fcd etiam Pojh' ;
VecUrans , e qua Materia ^r^paremr
rorum fedulitati nonnulla occulta & inexperta
fcrvare indaganda & detegenda. Multa fiquidem
Tinchra l^niverfahs.
fuperioribus feculis fuilfc cognita quorum cogni- .
tio jam iterum evanucrit ; ccontra vero plura la- TAndem, tandemque hic claris Liceris Verbis ,
tuitTe& adhuc partim

, latitare noftro tempore in Materia illa , quam in-
perfpicuis, proponitur
Anatomicis ,Botanicis, Chymicis, aliifque rebus numeritamdiu verc & apcrte nominari fruitra de-
tam Medico-Phyficis , quam aUis variis Scientiis, fiderarunt atque expedlaverunt anxie quampluri- ;
fateri coguntur omnes illi ,

qui manifeftifTimis Ex* mi quidem tot Szculis antea nominarunt , & de-
pcricntix teftimoniis inconfiderate reluftari non fcripfcrunt fermonibus iumme obfcuris hierogly- ,
audenc. Praeter meam opinionem forte hifitantes phicis, ac Emblematibus tenebricoso oblcuritatis
ablegatos volo ad Panctrolli fuique Commentato- ,

velamento obdudis non pauci item fermocina-
;
ris, Salmmhii deperdita , & nova reperta Ibi ;

tionibusplane ridiculis,quafi fanaticis.ac ftohdis,
enim invenient, nifi ftupor Animos obfederit,quam figurifque Enthufiafticis venum expofuere ut cre- ;
miraculose & varic diderim , Eofdem ipfos nefcivine ,quid dixcrint,

Ludat in titmams Divina Totentia rebttt ! quid fcripferint optandumque fuiflet , ut plane ta-
;
Hifce unum faltem addo miratus fum fxpius , : cuiflent ciim ita incredibilem confufioHcm & tur-
;
( ciim notum fit quid non mortalia Peftora coe

,
bationemexcitaverint in Animisres Phyficas fcru-
geric,& cogat AurifacraFames,; quod impiger tantibus ; Et tantiim abeft , ut iftis fuis narratio-
extremos currens Mercator ad Indos (& qui nego- nibus rci huic abftrufa & intricatae dilucidands
tiis mercatoriis prasfunt Proceres Orbis ) palTi ,
facem accenderint aliquam ut potius nova, eaque ,
fuerint hucufque uc Ttrra Aujlralis incognita ,

,
denfiffima caligine illam obduxerint.
quam dicunc illud Nomen fuum incognicum
,
Propterca arrige nunc Aurcs Avare; Arrige Au-
non mutaverit Hoc eft cur nullus exortus fit no-
;
res Ambitiofc ; Arrige Aures pauper Alchymifta
vus ColumbM novus MageUamu, novus Dracm, &c
,
mifer Laboratorcule , qui hadenus vefiivifti cu-
qui to: Myriadibus ignorantium fuperftitem hunc- tem Tuam fiimo , fudore , fanguinemque exfiigen-
ce (JUundi angulum indefelFa inquifitione detege- te miferia, qui corpus nutriviffi fpe cxfuccd, pro-
re & propalare fuerit aufus ; cum dubio procul milfis,vanitate ; Arrigite Auresfinguli &omnes,
omni Dtvina munificentia uti ubique , ica & ibi- ,
qui curioficacis ftimulo adi auc alium quemcun- ,
dem tam fanitati quam ceconomicis noftris ratio-

,
que fcopum intendentes hadenus inhiaftis con-,
nibus plura magno incremento & emolumento fu- fecutioni Ttniiune Vmverfalis. Sic enim fedata
tura recondiderit ? lame Auri,excinda fiti Argenti Divitiarum fa- ,
Poftquam multi hac de re varias mihi commu- turi poteritis indulgere veftris Geniis ac Vobis ,
nicaverant rationcs infuHncientes tandem qui- , vivere;poteritis impofterum, negledis laboriofis

dam.qui integro decennio Novam Bataviam in fervitiis, vcl officiis, curarumque domefticarum
Indijt Orientalt incoluerat , rerum nauticarum & molefliis.finefudorc facierumVeftrarum in aurea
mercatoriarum apprime giiarus folidam & fide di- libcrtate roti efle Veftti. Arrige autem Aures
gnam mihi aperuic racionem Tentata quidcm eft, : Philiater;Hacenim cognita fuperfcdere poteris(nif»
inquiebac , plus vice fimpliciTransfrecacio verfus fola curioficace Tibi talia pertradare arrideant)
terram Auflralem incognitam fed vano&infelici ;
foetidisfedionibusAnatomicis.laboriofiscolIedio-
fempcr eftedu & hoc ideo, quod Acus Magneiica
,
nibusBotanicis , ingrata carbonum in operationi-
CNautarum utpote Hodegus > ) more alias ubivis busChymicistradatione,t3:diofisIucubrationibus,
diuturnis
: ,
;,
Lib. I. Se£l. 11. Subfeft. 111. 149

diuturnis tot ac tot Annos expofcentibus La- partim quod cercilTime Mihi conftaret, imperfcru-
boribiis ac Cerebnim frangentibus medicationi- tabili Dei Confiiio placui/Te , nonnullos 1'urnmo in-
bus Philofophico - Phy(ico-Theorrtico-Anatonii- geniorum acumine , plenariaque Arcis Mcdico-
co-Bo;anico - Chymico - Frattico-Pharmaceutico- Chymic^ Experiencia docatos nuilis fimul ( ali- ,
Chirurgicis Sic poteris una fidclia parietes de-

; quando plufquam Regiis ) fumptibus parcentes,
,
albare omnes , rcmcdio unico morbos fanare om- rcmque ipram cauta & indefefsa dexceritace & jux-
nes, & quidem non cam cito, tuto jucunde , quod , ta Artisleges omnes methodice cradantes^fveluti
femper deliderarunt Medici quilibet quam peni- ;
e duobus pr.xcedenribus patet Capicibus , ) loco
tus cititTime, cutifTimc, jucundiffimc. Philofophici Lapidts acquirendi lapidem l.-iviire, ac
Verum enim vero fige paulifper cogitationes Aurum quxrentes inconfedum, confedrum dilapi-
tuas, jubeparum fubliltere pedem tuum, quifquis da(re,( juxta analogiam Fabulx de cane^lopico
es horum modo addudorum , antequam ulterius pontem cum frufto Carnis tranfeunte, ) aureumque
progrediaris. Si enim force compulfus aviditate infimul Tempus perdidifie.
rei defideracifTimcC , oculis tuis properaveris ad le- Proinde Ego tam fragilitatis Humans ob fer-
d:ionem Capicis hujus motu prarpoftero vel fu- mentum Peccati Adamitici hireditarium , quam
perficietenus faltem antece-
infpexeris Caput Tenuitatis mes in Re Medico-literaria Mihi con-
dens , fupervacaneam cenfcndo vencilacionem , an fcius , non immerito obftupui & abftinui. Par-
confulcum fic in TinilHram inquircre ; cogor autem tim vero, in quo pricipuus hujus Rei cardo eft,
Tibi vellicare, ac (erio denuo commonefacere uc , eo minus Icarium quafi huncce volatum inftitui
prius rice frangas Nucem ; Nuce Nu-
ancequam e quod perfenferim, fupremum «J^/«<^«V»«<e Autorem
cleum elfe velis , ceu Terentiana jamdudum mo- & DireSorem Me ab hoc opere avocade Ta- ,
nuic Gnoma; Hoc eft , ut prscedentia circum- , &: lentum lue meum aliis negotiis , nimirum quafi
ftantias prius ponderes , antequam ad iplum acce- vere & mere praciicis dcftinalfe. Sxpiiis enim ob
das Opus- labores Medico-Pradicos in Aulis alibique con-
Proinde regredere.fis, in diftum Caput antece- catcnatos ,ob frequentia itinsra , & fimiiia , tan-
dens; velfi grave&moleftum foret forte.incegrum tiim abfuit, ut ncgotio huic incomparabiliter fe-
illud ruminare, confule folum ulcimasaliquotillius rio ,totum fere hominem ac integrum operato-
,
paginas , & fidelicer ibidem doceberis , fi modo ris Cerebrum rcquirenci decenter invigilare po-
doceri gefiis, quam fubtilibus medicationibus ven- tuiftem ut potius pcr unam atque alteram Septi-
,
tilari teneris Manibus tangi, modeftis Oculis ad-

, manam mihi fxpius non licuerit efle tam ociofo ,
fpici velit Myflierium hocce Myfterium quodnon ; quo curiofz cuidam medicacioni, aut Librorum
abfurde Eequiparatur Herbi illi , quam /enjitivam^, leciioni incumbere , uti dcbuiffem & voIuilTem
aut Noli me tanêre vocicant Bocanici. valuiirem, Nihiiominus cum Dtvin<& placuerit:
Huc non inconcinne inlero vecus & .irgutum cu- (Jl^fajefiati nonnuHade fummo hoc arcano Mihi
,
jurdam de delicato Alchymix Scudio fingulos mo- indigno concredere ; Qu^dam enim ex Ore Sc
nentis didteiium : Curiofus infcripferat Operibus Laboribus Cliymicis lecretioribus , Evergetse mei
Theophraftt Paracelfi : Alchyrnia efi Ars fme Arte^; incomparabilis Chymiatri Lipfienfium per Euro-
,
SnbieRum e']Ui cH Tars cum Parte; Propriim mentiri, pamnociffimi Dn. Dn. Joannis tJMichaelis didici
(fr ulttmo mendicatum ire. Sed alius iubfcripferat Didici qusedam e Liceris correfpondentialibus,
Falleris , Amice ; tgnoras entm ejuid fit Alchymia ;
, quas vocant ,aiiunde adEum perfcriptis, ab Ipfo
Akhy7nia enim efl cafta Aieretrix , qu£ multos invi- concifis ac Igni deftinatis pio autem furto a Mc
,
tatjpaucos admitiit amafios. furreptis , deniio compofitis , ac clancularie de-

Si dixerint forte five curiofi quidam ingenui fcripcis, colletftifque ; Didici qusedam dum con- ,
five Momi : Quam

abfurdus eii: hic Autor , quod tenta epiftolarum talium arcanarum refponforia-
audeat Scripco publico Materiam Univerfaiem rum aliorfum ab Eodem mittendarum, f alatere
non modo perfpicue depingere & manifeftare ; in menfa illi quotidie adidcns, ) obliquis ocuiis ex-,
fed etiam, quomodo tot ac cot Seculis defiderata, hauricbam , unguibufque meis aliudquafi agendo, ,
ac maximopere ab omnibus occultata TinBura cum aliter & manifeite mihi non liceret , pro ju-
inde fit elaboranda, detegere. Si enim vera non vanda memoria interim infcribebam Ciim plura ;
fint.qujE fcribit,omnium omnino explofione fo- Difcipulis,aliifve obdatamfilentji fidemdetegere

ret dignus , quod toti Orbi licerato manifeftum illi non erat conccffum.
obcrudere conecur mendacium. Si vero Veritati Didici item qujedam , & potiora quidem , dum
fijerint confentanea ac Propofitum Methodopro-
, laudatifPimus modo diftus Prsceptor in meo per
mifsa fuccedat , refpondeatque eventus, mirandum exteras Regiones Itinere Chymiatris magnis me
fane efie maxime, quodillenon fibi ipfi , fuae Fa- hinc inde fidelirer & fecrete commendaverat ; qui
milia: , ac Amicis , ( ad minimum antequam arcifi- percipicntesaliqualem meam hoc in ftudio cogni-
cium propalaret , ac in Vulgus difleminaret, ) bo- tionem , cognitionis fua: non.minus me ingenuc ta-
nam hujus Arcani partem conficeret ut ita a cu- ; ciebant participcm.
ris negotiifque Pradicis liber , fuus prorfus eftet,
, Quia etiam Rcgum arcana fiint occultanda;
& non alterius ; ac cum illo Villico potius ob di- Dei aucem Magnalia divulganda , RaphasUs An-
vitem Mefiem turgido fafito , juxta Lucam , cap, geli Elogio , Libr. Tobia, capicc lo. Atque uti San-
J2. v. 10. Se ipfum bono ac hilari Animo efie, Hor- di(Timus Paulus loquitur L ad Corinchios 3, v. 5.
leumque amplificare juberet ? llli, ne nefciant,ve- Ego plantavi , cApgflo humeâvit Ec quemadmo- ;
lim , me ingenuc& aperte fateri quod abfolutis , dum in re milicari Confiliarii Bellici difponunt,
Studiis Academicis , & pcregrinationibus in Pa- quomodo negotia pro Pacria farta teda fervan-
triam redux , pofl devocas & repetitas Preces inter da, vel amplificanda fint tra(3anda,Hoftifquead
Meditationes mex vocationis Medicas aIias,aliof- incitas redigendus Manum autem ipfam opcri
;
que labores Chymicos quidem coniiituerim , ag- non omnes admovent ; Alii vero , nimirum Mili-
grcdi arduum hoc Opus ; fed poftea animum muca- tes , Confilia exequuntur & pcrficiunt. Ita Ego
verim, Manumque retraxerim quafl nolens-volens, aliis quos Deu» ad calia regalia & extraordinaria
Tora. I. N 5 Dona
, ,
Bibliothecx Chemicse Curiofae

Dona magis fclegic ea hac de re mihi indigno
,
Proditori, quem vocant, Apoplexiam, malaque alia
cognita fiiicero Coide , & ingenua Fronte exhi- omniaimprecantes Hi enimmalitiofn: invidia; fli-:
beo. mulo & cum velint videri coram omnibus quali

,
,
Ipfe vero egomet forte mea contentus ,

ingen- plenaria hujusrei notitia ipfis competertt quam- ;
tes repono gratias clementiffimo Pantocrarori , vis juxta veterem hiftoriam, cum Mercatoris lilius
quod iargara fuam Benedidionem in me talia lufcinia voxfaltem fint prjctereaque nihil atque , ,
non merentcm effudcrit Dum nimirum pro ;

multa dicant, pauca vcro prubent vel potius pro- ,
comparanda Artium bonarum & imprimis Medi- barc & demonftrare valeant, ac publiceerubcicere
cx Supelledile , confumpto plane Patrimonio in cogerentur nifi difta: occultationis clypeo fefe i, ,
Patriam rcdiens , cum Biante fere omnia mea clans probationis radiis dcfenderent.
mecum portabam & Patriarchx âcobo , forda- ,
Verum enim vero , qucmiibet Ego fuo abunda-
nem tranfeunri fimilis eram,e Gencf. cap. ^z. v.io. re fenfu permitto Iple vero potiiis aftcntior hif- i
Nunc vero cum Davide merito exclamo i. Chro- ce dilfentienti meo Semerto communi illi Pr^-
, ,
nicor. 18. v. 16. Quis fum Ego & qux eft Domus ceptori ac Germano Hippocrati qui Libro de
,
, ,
Parentis mei? Chymicorum cuin Galenicis confenfu & diiicnfu,

Non miniis gratias eidem ago quod Philofo capite 18. p 3!j. inter aliafic loquitur Si qmdam-. :
phi^ mex Pyrotechnics adeo benedixerit, ut prx- fmL, ijui tJlêdicamenti Vtiiverfalif noittiam ha- ,
ter alia rnihi detexerit raras nonnuUas enchirifes hentj, Illud vero plane occultant , «.« illivnUe ini- .'
in laboribus Chymicis apprime utiles peculiare ûifunt cr tn Genns Humînnm in)nrii

; chartta- , ,
jtcm pro variarum rerum folutione commodum tifûe ChriJ[tan<t obliti , ûi tantumThefaurum cu?n^
Menftruum. Qualia autemhic fint , ciim huc non Servo illoneûain, occultant , eoque nnlltpro/tint, ^c
pertineant , refervo Obfervationibus mcis Medi- Hucufque Sennertu-/. Proinde Egomet illud, quod
co-curiofis, Deo vitam concedente, propediem de hoc arcano mihi conftat , Mundo ingenuc &
edendis. Ubi mirari fatis nequeo , quomodo hxc, aperte fum declaraturus Divins. relinquens Di- ;
utpote manifeftifTimse & facillim^ operationis, reftioni ac arbitrio cuinam hocce detegere pe- ,
hucufque latere & fallere potuerint , non quidem nitiis ac concredere voluerit alibi enim jamdu- ;
tam debile meum Ccrebellu;n,quamtantum nume- dum monui indignos & male hoc cbllocantes li- ,
rum ChymicorumocuIatifTimorum & fapienti Ex- cet ipso Argo fuerint oculatiores hic ccECutire; ,
pericntia excrcitatiffimorum. , & licet Salomone Sapientiores , Spirituum Verti-

Quia infuper non ita pridem hxc repererim ginemexperiri.
quafi improviso ac aliis intentus infudanfque ; in Hac occafione non poftum non quin quodam- ,
illa autem &

fimilia per aliquodAnnos plus vice modorepetam quxprimo Tradatus Capite mo-
,
fimplici inqiiifiverim rigorofo quidem fervore at , nui nimirum me ad Confcientiam meam ap-
; ,
fruftraneo eventu ; Exinde quoque robur accedic pellare,quod nullo aiio planc fine crenam Opcri
SententisE me^ in antecedentibus propofita»; ni- huic arduo admoverim quam ut Majeftatico illi ,
mirum , quod nemo valeat Deo Opt. Max. quafi prjecepto Homines omnes ferienti, Matth. zi,
,
invito extorquere pro intempeftivi defiderii fui verf.57. (quo jubemur , ut diligamus Denm toto
fatisfadione &
expletione tam f prscipue qui- & Corde & Proximum veluti Nos ipfos ) pro vi-
, ,
dem Myfterium T««S«r<e Vniverfalti ,q\i2ma.\io-'

)
riliobediam atque Talentum mihi coelitus con-
;
rum quoque arcanorum communicationem , & in- creditum non in Terra defodiam. Qiiilibet enim
ventionem. Medicus confcientiofus hunc fuis aftionibus po-
Propterea denuo rogatos & monitos volo nat fcopum , ne chorda femper oberret eadem, auc
importunos tales Operarios , qui accepto fuo faltem ftupida fimplicitate credat quod Antecef- ,
grofso non funt contenti , juxta Matthjeum capi- fores crediderunt fed ftudeac , Naturalium Re-
;
te X X. ne impetuose & illotis manibus irrumpanc rum caufas reddere certiores & evidentiores ne ;
in occultum hocce Gazophylacium , & Sanfium in eodem ftatu per ignaviam Noftram quafi tor-
SanAorum ; fed fecundum generalem & adcura- pefcat Medicina ; fed ampUor , ac illuftrior trada-
tam Chriftianorum Cynofuram , O R A E T tur Poftcritati; Eique fic fimul ftimulus addatur*
LABORA , legitimae fuse Vocationis , ac anti- hancce ad majus majufque femper giorix ac ho-
qui illius ,DIC,"CUR HIC, curam gerant, noris faftigium evehendi. Cum enim viderim
in fudore Faciei vefcantur fuo Pane , ac in filentio partim plures variarum inreliteraria Facultatum
&fpe expedent, quantumMajcftas Divinaprofua Adeclas viros eleganti & folida doftrina con
,
Clementia e gratiofo fuo Cornu Copije ipfis in fpicuos e falfisHypothefibus, diverfifque rationi-
Corporum & Animarum commodum fit admenfu- bus fuperius adduftis partim vero non paucos ,
ra. Mihi loco Ttnflura Vniverfalis , locoque ma- alios fero cum Phrygibus fapientes ex Animi le-
,
gnarum Divitiarum fufficit cum Divo Paulo Gratia vitate , atque indignatione , quod Tempus inutili-
Divina, juxtaz. ad Corinth. 11. v. 9.&quod Amor terperdiderint inconficiendo Auro ,&c.plane nc-
?»f;« crucifixus fir. gafte exiftcntiam hujus T^wc^Mrê atque itamaxi- ,
Antequam nunc ipfam aggrcdior materia: tra- mam Divino Honori ( cujus tamen promovendi
<ilacionem , prius monendum judico , me mi- ftudium Chriftianis omnibus incumbit ,) intulifte
nime latere , quod fj^faterta hujus Vniverfalis injuriam,dum abrogare ita volunt unam c Crea-
EjufdemquePrsparationismanifeftationcmdiirua- curis fumme miraculofam ac quafi primiceriam. ,
deanr plurimi Partim quidem hoc faciunt Viri iii-

,
Propterea in Capite tettio non folum hanccc prae-
genui 8i prudentes, ideo ne Perl:E projicianrur , parandi potTibilitatcm fat prolixis circumftantiis.
Suibus aut Regalia & occufta Artis noftrie in in
,
firmifque uti fpero rationibus demonflravi ; fed
dignos diireminentur atque ita ifti indigni hac ;
etiam nunc Materiam ipfam quam ex aliis didici, ,
occafione potentes fianc ad Peccata perpetranda modumque hancex ca conficiendi , ad contradi-

per Diviciarum abufum. Partim vero hoc conan- centes eo feliciiis & faciliiis convincendos ftib-
tur nafutuli arrogantes ,impii , hoc fummum Ix-
,
jungam. Facilequidemmihi perfuadeo Propofi- ,
i* ly^^faje/iatis Divinx crimen cenfeates , talique tum hocce meum non qaorumlibet Cenio eftd
fatis-
, , ,i
Lib. I. Se£l:. 1 1. Subfe6t. III. ly

fatisfadurum ; cum ommibus placere fic impofTi- faftuofa arrogantia hac de Materia projiciant am-
bile ac veluci Divo Panlo
, Romam abituroprar- , pullas , & felquipedalia Vcrba,
(
poltquam z male
dicebac Prophsta , Adi. Apoftolor. cap. 21. v. 11. inteliefto fcnpto Chymico nonnulla exfuxerint.J
Ipfum ibidcm expedlarc vincula & catenas; ita fcri- ac tantis snigmatibus , tancifque oblcuricacibus
pco iiuic meo obviam ituras prxvideo irriiiones , obvelent , tamque occultc Orbi curiofo fua obtru-
convicia, contradidiones, Nafos aduncos. Infer- dant ut Nodos hofce Gordios folvere fit omnium
,
nalis enim Difcordise promus - condus iapidem difficillimum, fi non impOiTibile. & neque Davus,
inovet omnem ne peffucneat illud Didcrium ,
; neque Oedipus aliquis Mentem & Senlus Autorum
quod Homini Homo Diai;olns, & quod Figulum iilorum penetrare valeat; ut crediderim, illos ipfos
Figulus odio profequi non ceiFet. Contido tamen partim nefcire, quid incenderint, quid fcripferint;
apud Viros faniores, ac purioris LireraturiE Me ac proinde optime in eos quadret illud Diderium,
veniam elle impetraturum , Eofque excufatum mc quod quidam obfcuriiTimo Poeti Perfio oppone-
vel inde eo facilius habituros ,quod infudaverim bat Si non vis intclligi cur fcripfifti
: , ?
Materis fumme abitruiz , & non tam mulcis An- In commiferationem vero dum non pauci mi- ,
nis vel Luftris, quam talium blateronum , & vaniloquorum pro-

piuribus Seculis prz omni- felli ,
bus aliis controveriar & ventilati , ceu fatebunrur

miiTis fpe Auri olim arripiendi turgidis patiuntur
Mcdici acque eruditi omnes. Quod fi igitur uni Sibi imponi , fuaque capita turbari ac rcpleri
vel alteri piiuitior &
clarior fuppetiverit hujus rei inauratis vaporibus; atque ita videntes , multos
fcicntia, & fi ooverit hifce a me propofitis quid- alios occupari circa magnum hoc negotium , ne
dam redius, rogo , ut candidus impertiat ac Diabolus ipfos inveniat otiofos illud idem aggre- , ,
piacide exponat Mundo literato atque ita fa- diuntur, tamcn quafi femiebrii , finc methodo fi-
;
,
ciet rem non modo Academia: Noftri Naturs ivi deccntibus Artis fundamentis , illiterata ftu- &
Curioforum fed etiam Chriilianiffimi legibus di- pida in fimplicitate Atque ita fruftraneis his Tan~
; ;
gnidimam. Illos vero qui cavillandi ftudio fe pro- tali Dapibus avide inhiant , Sifyphi Saxum hocce
fequentur , ac fcommatibus adoriencur, e funda- volvunt indefeifo & laboriofo fervore , Manibus
mentis Ethics ChriiHanje nihili xdimsibo, Davidem tamcn fuaviiTimo dulcidims Spei melle vel balfa-
Simei convitianci non obloqucntem fecutus , nec mo illitis , atque fub fpe exllicca fcnefcunc; non
afininjE illi calcitrationi me opponam, quemadmo- alicer ac illi , qui cellam cerevifia recenti aut Mu- ,
dum integro hoc Tradatu Egomet fane nunquam fto ferventc plenam ingrediuntur quafi ebrii red- ,
vel minimo etiam verbo laedere quempiam , ani- duntur , fine vera grati ipfius liquoris percepcione
mum induxi. Mifereor potiusillorum, quod Chri- ac ufu.
ftianx Proximo debits Charitacis finc obliti;Df «»»- In Rifum vero , dum horum Nugi - fumi- venti-
ûe gratiofum oro & obteitator , quo majus impo- vendulorum aliqui , videntes , quod veris per
fterum illis erga Proximum innocentem excitet Ignem Philofophis nonnullis per allegorias , fe-
Amoris fermentum ut ita meliorem propriarum cretas defcriptiones , variaque a rebus ufualibus St
,
Animarum curam gerere difcant. cognitis deprompta, alicer vero penitus intelli.
Materiam ipfam mihinunc defcripturo tam am- genda Nomina ( nc hoc magnale dignis & indi-
plws k(e otfert diverfarum opinionum hanc fumme gnis fimul communicetur , nec Perljeprojiciantur
confufe aut occulte traftantium ac depingentium Suibus uci loqui amant aliasve ob caufas , ) id ; ;
campus.ut, utrum eloqaar, an fileam.ferc nefciam; defcribere placucrit, itidem uc etiam aliquid eo-. ,
integrum fane efBcerem Traftatum , fi eafdem pro- ram elle videantur , publice exponunt fal- Mmdo
ponere conarer. Librorum enim publice de hoc fa& fifta fua Arcanaper ridicula Emblemata , &
vagantium tantus eft numerus , ut facile luffice- ftolidaHieroglyphica, vel ipfi Heraclito cachin-
ret pro onerandis aliquoc curribus , imo navibus. num extorfura , per hyperbolicas item paraphrafes
Etquod admiratione dignum majore , inter illos & excurfiones ; adco , ut nullus unquam Philofo-
numero didum plurimos plures diverfam &
, uti ,
, phus tam abfurdas Chymxras ,.aliaquc Rationis
tinguli fere fingulares fovent feiitentias, ut omnes Encia Animo concipcre fueric aufus." Atque ica Ge-
tantum-non invicem ad minimum in nomiullis niis fuis blandiuntur crumenafque ob frequencem
,
principaliorihus Hypothefibus , & neceiTariis cir- titillationem & purgationem ad acrophiam vel
cumftantiis diirentiant , vel (altem diiTentire vide- marafmum proclives folantur , dum quod fieri
antur , & quamvis me minime lateat , quod inho- ( & quidcm fruftra) fperant , gaudio intempefti-
rum uno vel altero ingenui & prudentes nonnulli vo, & quafi ecftatico - encufiaitico ex fe rapci jam-.
Artis Filii veram & genuinam Materiam vel quo- dum faftum credant Triumphum ante VicSoriam ,
dammodo tangant etiam fatis perfpicue pro-

, vel canentes.
ponantpublico Leftores tamen tantorum Naturz
, Proinde fedufti nonnulli , etiam non mediocris
Arcanorum plane aut faltem quarundam enchiri- Eruditionis Medici& Chymici, locutionibus di*
fium ignari, necmanusipfasoperi antca admoven- dis tam varie diflentientium , tam varie fibi conr-
tes, per infpefta fcripta aliaChymica fpuria Ma- tradicencium metaphoricis & occulcis , pro labo-
Ceriam aliquam remocam & erroneam commen- , rum fuorum fcopo tanquam gcnuinam Materiam
dantia turbantur , quomodo verum a falfo difcer- fclegerunt fumme diveria, fere innumcra. Multi
nant, & quo fe vertant , nefcientes adeo quidem, ; quidem confifi funt in Anro ipfo ucpoce Mecallo- ,
Ht lucidorum vera» Materiae radiorum claricas non rum Rege, Sole & Phofphoro; Inhoc enim lacita*
fufficiacpro diffipandis obfcurorum iilorumTene- re incomparabilem vim balfamicam & rcftaura*- ,
brionum & vefpercilionum tenebris pro refellen- , tivum Archii Noftri dcbilitati non habemus, cur ,
dis lucridis Simiarum talium operibus. dubitemus nec ullus negare audebic Quam an-
,
Sane dum in mcmoriam mihi revoco notatam

, xie hincper operationesPyrotechnicas omnes illi
diverfarum Sententiarum farragincm , vel Mixru- Aurum notatum , & cum hoc feipfos lacevcrinc
ras fimplices, parum abcft quin fimul in fndigna- , cruciaverint , torferinc quafi inviti reftatum eunc ,
tionem, commiferationem & rifum rapiar. In in- libri plurimi.Et cum Aurum inter remedia particu-
Uignationem quidcm, expendcns, quod multie laria principem facile obtineac iocum, judicarunc,
Tom. I. 4 inde N
;
\$l Bibliothec3E: Chemicae Curiofae

inde eo feUciiis adfcendi poffe prae aliis omnibus incomparabili communicavic magnus NaturjE My-
ita "Petrus - lohannes Fuber ; dum cap. 25. Iâtuic,
ad Univerfale Cuin etiam inter res metaliicomi-
;
nerales, nec Invidia contradicente fit perfediffi- ,

TtnHuram Vmverfalem pnparari e Puro Naturify
vel , uti ClartjT. Chrifttan- Adolphus Balduintts , Tra-
mum eo citiiis ck commodiiis indc fperandum efie
,
exaltationem ad Tniduram Vmverfalem. Qatu de tyûro Aitrii , cap. ^-p. m. 37. unico verbo
Non miniis multi alii toties-totiesotie fruftra Eandem appellitat , Vranogaam-' , hoc eft , Cceluni
infudavcre reliquis Metallis omnibus hic huic, ille Tcrrificatum.
illi , ille ifti ; praecipue quidem Merctirio ,
yenert , Ne autem obfcurum per
seqtie obfcurum curio-
Sdtmno,&c. l^lures denique Nomen huic vel illi obtrudam fed fcapham fcapham nominem pro
fis ; ,
corpori mixto Chymico alias darifolitum, a ve- horum verbulorum dilucidatione fubjungo fcqucn-
teribus autem Pyrocechnis Arcano cuidam impoli- tia:E fuperioribus patefcit capitibus TinUura^n Vni-
tum acque hic divcrso fcnfu accipicndiim, juxta veyfalem perficere fuam operacionem non veluti
verbalem tenorem intellexerunt & fic cum aliis ,
alia Medicamenta parcicularia , dum innata e qua-
Seipfos deceperunt dura nimirum Mentes Manul- ,

litate unumquodque agit in fibi contrarium , v. g.
que fatigarunt in Chymice traftandis variis Rebus dum remedia Morbos ab acido prx-
alia extirpant
naturalibus ,
prarprimis quidem e Regno minerali, ternaturali & nimiooriundos; vel, dum hoc me-
Antimonto VunoloK Tslttro -^tdpbnre^^Sale comrnti- decur Epilepfije , illud fanac Phthifin, iftud eradicat
^
, ,
ni , Sale gemmx ,
Sale armoniaio lumin^, Arfe-,
Febres , aliud fe opponit Archritidi quoddam ;
nico, Magnete^ Mercmio fitblimato, Borrace^, La-

,
Menftrua rarda pellic , ifthoc nirnia fufflaminac
fide calaminari &c. ut & e Regno Animali/^^«^»»-

,
Unum eft fudoriferum, alterum purgans , tertium
«o , mtmta, ffermate^ ,fecundina , tirina , Ovi^; nec vomitorium, quartum vero adftringens & fic por- ;
non e Regno vegetabili , Fino , Sate Tartari, Fuligi- ro. Sed illa efficaciam fiiam exlerit roborando
ne-i , Lun-iria , Sanguine Dracontinu, Rore Sol- dtcta Calidim innatum-> veluti in Antecedentibus la-
;
fjerba &c. Quo vero eventu & fucceflu id fadum,

,
tiusdidum.
loqui jubeo talium infelicium Alchymiftarum , & Anima enim Noftra unice hujus & Spirituum uti-
Pfeudo - Adeptorum vel querelas publicas , vel tur minifterio pro incegra confervanda Oeconomia
Amicis concreditos amicorum fuorum morlus,vel Microcofmica. Hac enim TtnUitra incomparabile
pudorem tacitum,ob marfupium corrugacum,& lo- affundicuroleum lampidi ignis vicaIis,quo Spiri-
co fperati Hydropis Hedica correptum & coafum- tus cordis fupprelTirecreantur, recenter illuftran-
tum. tur,& in a6lum denuo ducuntur ; recreati hi, &
Minimequidem negamus, dida Corpora Phy- Balfamica fua virtute malfam fanguineam
illuftrati
fica, & fimiliaconftare e genuina MatertaVniver- imbuunc & renovanc hinc accepco neceflario
, ;
falt ; cum res omnes Mumia hac Balfamica setherea pabulo ac nuciimenco , quodlibec Mecnbrum , ri-
fint imprzgnatff, eacrefcant , nutriantur, confer- te fuo ad quod deftinacum eft, fungicur officio In-
, ;
ventur. Verum talia Corporatob fuam maturitatem ternsB parcium diflenciones pracavencur aut prse- ,
funt Maceria falcem remota, imo partim remotiffi- fentes tolluntur ; & quae circulatoriam Sanguinis
ma minime
; vero propinqua vel proxima; dum in Officinamturbanc, fedantur, expelluntur;breviter
hifce didus Balfamus nimium eft fixatus & coagu- multa prifens fanitas confervacur , & amifla re-
:
latus , copiofisque cruditatibushcterogeneis conftituitur.
fpurcatus , uc proindc ad primsevam fuam operi Non minus Tinûra laudata in Metallorum im-
huic incomparabili fumme neceirariam minirne re- perfedorum exalcacione auc cranfmutatione ener-
duci queac puricacem& homogeneitatem; Ciim ni- gia quafi imperacoria defideracum abfolvic Opus.
hil planealieniaut extraneiT««S««r-^ Noftrx com- Scancibus & pr^fuppofitishifce modo didis,(ni-
pofitionem ingredi polfit, ac debeat; Materia enim mirum, quod Tinilura Vniverfalis minime operecuc
ejus abundanter in fe habet quod ad luam perte- ,
ea methodo qua alia Medicamenta , qualia - qua-
,
lia fint fpecialiter hoc contra hunc , illud contra

ftionem habere deber;veluciin manufcripto fecre- ,
to loquicur Petrus Johannes Faber, cap 5. illum morbum , aut ab alcali , aut ab acido vitioib
Aliis tandem licuicquidem elfe tam felicibus uc vel nimio ortum; Sed hic fola concra adfcftus om-
propinquam & verzvTiMaieriam arripuerint & ce- , nesa quacunqueetiam caufa morbifica progenitos
camen a regia hac via iterum aberra-
tigcrint; cito modo Archseali agat ac pugnet; ) , fequitur, Ejuf-
runt, dum nonunicam & mcegram Labori deftina- dem Materiam ex qua neuciquam pofle qua^ri iu
runt;fed huncce falcem funt aggrefli in dimidia Ma- corporibus mixtis fixis perfeSis ,unde fuamhau-
teria Parre ; hoc eft , vel nimis alta fuperiora pe- & ricoriginemreliquorum Medicamencorum cohorsj
tiverunc,eligences parcemfolummodoaeream&vo- fed alcioribus rebus nacales debere , acque ex oc-
lacilem ; veradhsferunc nimium inferioribus qux- ;
culcioribus Nacurae arcanis ortum fumere. Proinde
rences quod defidcrant in fola parte fixiore vel
,
,
ex eftedu vel a pofteriori , ( veluci in rebus Phy-
,
Aliideniqueomiferunt enchirifeumnecef-
terreftri fico- Medicisnoninfrequens eft,) argumencantes,
fariarum unam aut alteram; cum opus hocce fuper- dicimus , etfeiaum Univerfalem pracfupponere fimi-
ficiarie kk
neuciquam patiacur.
traftari Jem id cft Univerfalem caufam , uc fic neceflario
,
etiam multi qui Maieri£ vers adfit quacrenda , & expedanda ejuldem priparatio in
Non defuere
mircuerunc aliena , heterogenea , & jamdum com-. Rebus primis & univerfalibus , Principiisque ge-
pofita&fixacorpora.Utproinde propriafuaCul- neralibusrerum omnium Macrocofmicis .Coeli,
pa potiri opcaco fine minime valuerinr, Aftrorumque influentiaimprignatis, equorum di-
Vrxmonizishikt ,VeTam MateriamVniverfalem fpofitione vegetatio &interitus, Vita& MorsMa-
declaraturus, brevius,& adcuratiiis fimnl , illud cro-& Microcofmi dependet. Hsec funtillud Pu-'
prjEilarenequeo, quamper duo verba fequencia, rum iV.«r«r<« fuperiusallcgatnmPetri-Johannisfd-
depromta Manufcripto quod Sercnilli- l>ri ; Hoc ille in citati Manufcripti Capite 26. de^
e fccreto ,
mo HolfuttA Duci j ac NorvvegiasHxredi.Dn. Frt- finit , tjuodfit nihil aitud, cjuam ûtnta
Effemia Cce.
</tfmo, beatifl^. Memorii, tamingenere reilitera- li & Elementorum oirtniunu inCeniro terrs. , cjnod
ri»,quam iu fpecic Medico - chymicae M«cenati excofuiiHr, q- hinc per foros terra amandatum->
: producibili»
i
,
Lib. I. Sc£t. II. Subfe6t. III. lyj

producibila omnia producit , prdfervat. , alit. Et in difquifitione pag. fequ. Vndetion immerita ,
Quamvis de hnjus Univerfalis principii defini- hoc , tanijuamfemen l^niverfale Natura Spirittnn
Sa^ ,
tione ac eilencia dilucidanda e diverfis Natiirje

, lino-fitlphureo - Mercuriakm,unAm Subfiantiamtri-
Procenbus varia lucernam olencia producere po(- ptict virtute di/iinilam nHncupinâm cenjititnus; Pro-
fem , ( Siquidem curiofum Lcdorcm remitco cam ximum rerum omnium principium , etementis , quJt hu»
ad Theatrum Cliymicum Hermeti- , & Mu&um j(t) vehiculurn quoddamfunt , cr Matcriam remotam,
cum qiiam inter plurimos ,&pr£ecipue Neoceri-
, abînitio rerum inditum, ad rerum omnium confit- &
cos ad lêtr. Joh. Fabrun^, in Panchymico, &:c. ad tutionem compojittonetnque k 'Deo deslinatum^ Curn
;
'johinntmTackinm-, in triplice Phafi Sophico ad , , nihil fit in rerurn Natura , quod ex hac triptict vir"
D. Nuyfement de fale & fpiritu Mundi ad Joh. , ; tutz^ nno fale Natunt. contenta non confiituan-
, in
Joachiiiium '3ecberu»u in Phyfica fHbrerr.& ejuf- , tur. Plura , fis , vide apud Authorem, in hoc,
aliif-
dem (upplemento; ad Heinr. A.'«Kr<i^«'K-' in Am- , que locis pluribus.
phicheacro ad pofitiones de (piritu Mundi Anony-
; Qgemadmodum
igitur Sfiritus hic Mundi Vni~
mi annexafquc huic Nocas aureas Andr. Knophe-
, verfalis,Anima hicUniverfi^Sal hoc Naturs Aftra-
lii , Anno 5. Mifcellaneor. Curiofor. German.ad- le , Unum hoc a quo omnia, Balfamum hoc
catho-
jun<3as.)Placet tamenprofirmiore veritatis eruen- licum, Mumiahxc generalis, genuinum hoc Au-
djE & prop.aland.E fundamenco ac folatio inftar rum Philofophicum defideraciiTimus hic Philofo- ,
plurium fola allegare verba Achanafii Kircheri phorum Mercurius puri(Tima hic Csli ac Elemen- ,
utpote Viri ob rariffimaslngenii dotes in puriore torum omnium Quinta eflTentia, Superiora & Infe-
liceracura ac fpecialiter in Phyficis Theoremati-
, riora omnia fovet, nutrit, confervat, fine cujus
bus, fimilibus, exceptaChymia. Praftica, iiicom- infiuxu perpetuo nihil didorutn cundorum vivc-
parabilis. re , vel fubfiftere potefl: , ita quoque ex hoc Sub-
Qi_iamvis enim hic manifeftus fit Hoftis , ac acer jcdo jure-merico qusrimusTi«c7«r-,« HoWrx Vni-
rimus Antagonifia TmUura nihiiominus Nofirtt , verfalisnomini ejus convenientem Univerfalem
,
tamen tam in aliis Scriptis quam imprimis in To- , Materiam.

mo fecundo Mundi fuifubcerranei adcurace & ner- Ciim vero Spiritus hic igneus , Sal hoc coelefte
vofe defcribic tJâteriii noltrx Materiam ;horum fumme fic volatile , invifibile , ac quaii inienfile,
tamen infcius plane , alienoque fcopo propofica idco infallibiliter indigec cujufdam Corporis vel
proponens. Ex quibus denuo clarefcit quam mi- , Mjteriati,perquod, ac inquod agat.vel quome-
raculofa fuis operibus & creaturis , uti ubique ira , diante operatioiies (uas in adtum deducere va-
etiam pri aliis in hoc noftro Divina Adaiefia*, dum Scd quonam modo ac medio fit concen-
leac.
magnushic virnefcit, quantum fciat in rcbus Chy- trandum ac incrafiandum verum hoc Jovis Ne-
micis , & quam immerico & injuile tantus fic Chy- dar Soiare Sulphur hoc Philofophorum quo-
,
,
mico-Maftix; Ciim econcra tot ac tot Nafu- modo capienda fit hsec Hermetis Avicula , varic
tulj , Chymicaftri crepent in fimilibus
Phiiauci , fefe exercuerunc , fuaque cerebella exficcarunt , at-
it(c mulca cum tamen omnia, vei ad mini-
fcire ; que in hujus captuta non levius fane, quam in ipsa
mum plurima & potiora arcanifTimi hujus Myfi:e- materia invenienda , & cognofcenda hallucinati
rii nefciant. funt Chymiatrorum plures; partim non infimi quo-
Modo diiSus immortalis Kircherus , Mundi Sub- que fublellii. Proinde etiam,non minus ac iplam
terraneiTomo II. Libr. 12, Sed. i.cap. i. p. m. 517. Matcriam, magni Artiflae occultarunt, vel obfcurif-
incer aliain hxc erumpit verba de Rcrum Pan-
, , fimc publico expofuerunt Chymicum hoc fuum Re-
fpermia, feu de Virtute ferninali cacholica loquens: te , fuum Magnetem , fuum Chalybem , quem vo-
Efacrii Mofaicis Oraculis , cjhx rnerito omni hurnam cant adeo quidem ut non pauci verortim Chymi-
; ,
cognitionis certitHdini rnultis parajangii anteferre de- corum Philofophicum Mercurium, velSpiritum ii-
iemus , confiat. , Conditorem omniitm^ , Ds»m in Prin- Jum aereum fatis manifefle detexerinc ; quomodo
tipio Iêrum Materiam efnandarru , quam Nos non in- aucem hic fitfigendus, cum fale fixo conjungen-
congrue Chaoticam appetlamus , e nihilo creajjs^. (jlo- dus , fermencandus &c. hic auc Aqua iis ipfis hae-
,
rioftu enim Deus creavit omnia fimul , intra ûarn , ret,aut illi hifitant, idque occultant , ut Aqua aliis
ûictjuid in Natura rerum mixtarum fubftantiarum- , hxreat.
ûe materialiurn poflea producendttm erat. , veluti fub Quoniam igitur ex hadenus didis clarefcit,
Panfpermia quadam confufum laiebat,. Ec paulo pofl: , quod e Chaotico illo Ente primo res omnes ge-
mquit Qua cum ita fintj , merito hoc loco qu£ri po-
: nerencur ; quod ex hoc uno fianc omnia, Deo ia
tefi , futtnam fuerit illa Panfperr/iia , vis feminalis Re- generali creatione volence & ordinance Dum
fic ;
rum vmmum produUrix ? Dico, fuijfe Spiritum ûen- nimirum illud femen cacholicum influic in cundla
dam materialern , feu ex fubtiliori Caeleftis Aur& ,fi- corpora matcriata, ibique fubfiftit in horum Ma-
veex EUmentorum Portione compofitu>n->,fuiJffijue^ trice tunc Vircutc pcr Protoplaften indica aijîr-
;
vaporem ûendarn Mercurio-Salino-Aiercurialem^ , radiance feminis Aftralis influxu excitatur aliqua-

r facilehicquilibet fubolfacit vicium typographi- ]js mixcio, vel unio ; ( Neoterici magis nervof^ vo-
cum ; dumproMercurio-SuIphureo-Mercurialem cicant fermentarionem ; ) tunc cdifto fubjedo pro
legeodum Salino-Sulphureo-Mercurialem , Auto- hac vel illa Creacura efficienda difpofito oricur haec
rifque Mentem fequens ftatim pagiuaexplicar,) Se- Arbor, hxcPIanca-, hoc MineraIe,hocMecallum;Et
men ZJniverfale Rerum Elementis aT)E O concrea- , itaporro procedit rerumomnium generacio , nu-
tum originem omnium eorum <jU£ in Mundo condita
, , tricio, au6tio, confervatio. Sic ipfe homo cerce tra-
fitnt Eniium corporeorum. Hic enim pro natura Ma-
, ducitur& generatur e femine Parentis.
irteum , ejuibus inditus Matricibus quidem tnani-
i in Generatio autem hsc minime perfici alibi po-
matis Mineralia cJr MetaUica Corpora, in Vegetabtli- teft quam in Ucero Macerno ubi hujus fic Mi-
, ;
vus Plantas omnii generis ,in fenfitivanatura Z^nima- ftio & Fermentacio cum iilis qui Macer operi ,
lia juxta cogruam unicuicjue naturam infiiione nitifica conferc. ( Loquor de modo generationis ordina-
producit,dr tntot corporamixta,quot Jpecies Reriifunt, rio lufus & errores Nacurse Exemplaque cxcra-
; ,
eombinatione ineffabili,foU Deo nota, individuaiur. ordinaria me non feriunt; ^ Sic quoque Semen
Brutorum
,
154 Bibliothecse Chemicas Curiofae

\ Aerem attrahim»s Quamdiu Atrtm
non generat nili in Matrice apta. Idem
Brucoi-iim ,
diu ; atirahlmus^
elto jndicium de Reono minerah & vegetabili-

tamdin vivimus. Siqiiidtm continua conftac expe-
Ouamvisenimv. g. Semenbrafficx, raporum,coch- rientia Aerem claruni & laudabilicer difpolitum
leariae ,&c. &c. Gepe-fxpius.vel etiamdiu exponas commnnicare creaturis omnibusfanitatem, ftatum-
aeri , radiis Solis vel Luna; Rori , Pluvis , extra ,
que vegetum,Si vero acomi impurx a Globo terra-
dubium dido hoc Spiricu architedonico imprx- queoelevats illum confpurcant & turbant.commu-
tamen pert:c6te,& loiito more ni miferia infequuncur Hominum non modo & Bru-
giiacis, neutiqiiam
producet fibi rimile,ni(l communicecur terrsE, me- torum calamitates morbofsc , fed aliarum quoque
diance talefixo ad Generationem & Fermentacio- rerum corruptiones ac intcricus. In animalibus
nem difpofitx.
enim Sanguinis circulum in ftatu naturali fovet.
Proinde Materiam TtnHur^ Fniverfalis perfe- fanguinem volatiiifat , ejufque crudicates prarcipi-
dam & genuinam nuUo plane alio modo exiftere tat, & norunt Philofophi per ignem
diffipat, Sic
poHe ac jam dictum ftatuo. Hinc eandem kaori ,

plurcs capta mortmm ^tritns vitrioli libero expo-
,
,
propono lub defcriptione, aut definitione:/l^<i-

tali aeicnpt
fub tan ficum aeri per temporis fpatium, ( ita tamen ne
teriaTinSliirdt. l^ntverfalis efi Stibflamia , eprimisca-
manifeftis radiis folaribus , ant pluvia alteretnr,)
ab aereisatomis nova virtute olim fibi indita im-
tholicis , &
pnrioribns rerum omniitm principiis orta ,
prxgnari, & quafi revivifcere ; nc fpiritum priore
mediante Aeri_j ,fnb forma Salts Volatilis , inviftbiln,
ac jummc pemtrahilis legitimis balfamicis Annl , & puriorem ac fubtiliorem deftillatione emitcac.
tetnporilfns cum fale Terr<t centrali fixo , tûod ejuf- Quam encherifin itidem Sale Tartart , ac aliis al-
dem cHtfi Sale votaiili efi Originis , unita. ac fer- calibus item in coftione Niirt , Fitrtoli , ^_^/umi~
,
nis , variifque rebus proccdere jam difcunt Pyro-

mentata. ,
Dixi , I. Subfianliam e primis , cathoUcis purio- ^ techni curiofi id eft, qui non folum crcdunt, quod
,
ribm principiis rerum ortam.. Quid per hxc Prin- Antecedbres noftri ( fummo quidem honore di-
modo addufta c Kirchero alia- gni) crediderint,&: cognoverint;fed qui aicana na-
cipia mdigitetur , ,
que docent , ut ample eadem hic repetere fu- ,

tur^ fcrutantesinfudorc facici vefcunturfuopane.
Sic propria teftor Experientia , Me Venenisy Pa-
pervacaneum /udicem; duobus faltem verbis ad-
dens, quodhsc fint pars fubtilior, purior & ma ,
tavit , ac alibi in Itaiia obfervafle apud"uno-plures
gis pcrfeda, ac quafi quinta elfentia vel excraaum Pharmacopsos rariorum ac novitatum avidis non-
Coeii Elementorum ;perquorum influxus Aftra-
& nullapublice exponentes ,quod viperacaliquotfal-
les xchereos non modo generanrur fed eciam
& , tem dies natce vitro capaci ligatura bene muni-
, ,
confervantur, ac nucriuntur, res omnes, & hocper to inclulk, Vitam non modo fultencaverint;fed 3c
peculiarem a Deo implantatam fuperiortim ac infe- folitum corporis augmentinn acceperinr & hoc ;
riorum familiaritatem ac harmoniam. neceffitate urgence, fine folidioris alimenci ulu,

fic
Dixi 2. medianie Aere^. Quamvis enim didum ex folo illo dido occulto Aeris omnia penetran-
tis cibo.
Ens Vniverfale in omnibus contineatur Elementis,
illudque de horum Effentise puritate participet; Non minus elapfi Anni Menfe Septembri Ara-
nihilominus Aer ob fuam tenuitatem ac penetrabi- neam magnam ( ^je ^frcuti? '-
^\mnm ) inclufi vi.
litacem magis commodus eft loco vehiculi occul- , tro capaci , illudque ligatura bene munivi , exper-
tum hoc Principium tam generativum , quam con- turus ,quamdiufine cratTiore cibo ipfifolito, ve-
fervativum quibuslibec fublunaribus communican- fpis , mufcis,&c. viva fuperelTe valeat. Wxc ad quin-
di.Conftat enim Phyfica experientia, huncce loca que Septimanas vegeta fatis in vitro dcgebac,
omnia , etiam abftrufiffimos Mundi angulos per- tranfcurrebat , aliquando fila texebat. Tunc vi-
meare veluci perpetuum quoddam Mobile , auc
,
tro fubito aperto indebam fimilem arancam re-
nunquam otiofum Macro-& Micro-cofmi Oecono- cens - captam has ambasaliquoties inveni acri-
,
muminibicontentispronaturaliuniuscujufquede- ter dimicantcs& pugnantcs, donecpoft n. dies

fiderio advehere novam Generationi , Nutritioni pofterius immilfa a priore morfu fuerit Ixfa in cor-
ac Suftentationi aptam materiam. poris denfa &
gibbofa parte matcriam fubflavam
Adponam adcurata Verba Joh. Joach. Becheri , pinguem effiindente , hinc mortua ; Prius vero ia-
fupplem. in Phyfic. Subterran. Cap.5. p. 70. 71. pro- decima fepcimana , quietiorem fefe fuc-
clufa, finita
lata Hic efl ille Spiritns , 151«« in Aere hahitans , om-

:
celTive gerebat atque ob nutrimentum folidum , ,
nia eiiam infeila Terrs, , vtvificat , Fluminum Aquas

,
folitumque tam diu denegatum debilitata tandem ,
Sanguinem movet,& tingit ; in-

fermenta,t; in iienis moriebatur. Jam non attingo exempla hominmn
mineris Metallaproducit învegetabilihus infiores& longa & infolica abftinencia kîc fuftentantium,
fritUus excrefcit omntbits omnia in omnibus in Nu-
; ; ubi fua itidem , omne extra dubium contulit aer j ,
bibtts pltiit , tonat , ningit ; in Terris crefcit , fioret , De quibus confulantur Fortunius Licetus , Senner-
germinat in Animalibus vivifieat , alternat digerit
, , ; tus , alii.
in Mineris fumat penetrat , figit arte applicitus

,
, Dixi 3. Sub forma Salis Volatilii , invifibilis acfum-
Vitam confervat , Morbos curat , Metalla tranfmutat; me penetrabilis. Spiricum hunc a:thcreo - aereum,
in Folatilibus volattHs , infixisfixus in Animaltbus , verum illum& proximum Det O. M. pro confer-
animalis,in Vegetabiltbus vegetabilis in Mineralibus , vandis fuis Creaturis omnibus amanuenfem , non
mineralis,Philofophicus Chamdeon,in omnihus autem immerito Salis nomine defcribunc Chymicorum
naturx perfeUiftm^ ,
proprietatispenetrantijfim^.fub- plures; cum ipfi proprix qualicaces falinae apprime
fianiix tenuijfims CTC. Huc ufque Becherus. convenianc. Sal enim gencraliter fumptaejus voce
Propterei inconcufso innicitur fundamcnco an indicat Subftantiam fumme perfedam & balfami-
tiquum illud Chymii diderium , quod occultus in cam adco ut centrum cujufvis fere rei in fale la-
,
hoc lateatcibus. Tantumenim contribuit confer- teat. Sic videmus in refiduis plantarum &c. com- ,
vationi ac Vita; omnium Aer ut ciciiis Cibo ac , buftarum aut calcinatarum cincribus fal c(ê prx-
,
Potu quam hoc ips6 carerepoaimus adeo, ut fir-

,
; fens , efticaciam fuam cuilibet , excoquenti veleli-
ma connexione hic Circulus Qitamdiu vivi'
ftet : xivianti manifefte demonfirans.
mus » tamdi» reffiramus ; âmdiu rejpiramus , tam- Dixi aucem hoc Sai volatile , invifibil^ , acpene-
trabil^ »
I,
),
'
Lib. I. Se6t. II. Subfea. III. lyj
trabil^ , cum ob fupremam effentis fus puiicatem Mercurio corpus eile glutinofum, terreftre mini- ,
ac tenuitatcm vitum & tattum nolliumeffijgiacac mc tamen nimis fixum, i]ualia funt Metalla,Nii
ob incomparabilem fuam penetrabilitatem ubique trum & Mineralia, aliaquefimilia corpora pcrfe-
rcperiarur. ( Artiticiora; ill2,& natura quafiinvi^ da , utpoce quae mulcis hecerogeneis , dittciihme
ta fadac vacui demonRrationes Valeriani Magni, feparabilibus confpurcata impuritatibus; fed nacu-
Dn. de GueriKe &c. valde curiofs me non tan- , t£ fit interhaec medise. In tali cnim terra uberri-
gunt cum hic agatur de motu aeris fpontaneo &
, me repericur fal ccncrale fixum , inibique facijius
nacurali. ) Quomodo autcm aer cum fuis conten- & copiofius poteft obcineri ,inque Fermentatio»
tis alia loca occulciores eciam abylfos pcnetret nem commoveri, quam ex aliis fubjcdis.
cumamultis, uci prolixe ica perfpicue jamdum Dicicur autem ccntrale ,
quod fal aeris aftrale
fit Publico communicacum , hic repetcre excra , & volatile huic , quafi tenx ccntro inhiet utpote ,
meum eft propofitum ; propcerea Ledorem ad legitime difpofiti matrici. Minime autcm in pro-
illos remitco. prio centro tcrrx hxc combinatio eft quasrcnda 5k
Dixi 4. Cimfaleterr^Centrjlifixo. Exhaftenus expeSanda; fed potius in Philofophico hoc ccntro;
didis manifefte patefcerc nullus dubito , Materiam cum quilibet minera , quilibet Tcrra» parcicula &
Materis Noftrx Univerfaiis quidem conilare e fa- fuum habeat centrum e Ihyfica: chymicz funda-
le hoc catholice principiante, e concentraca hac mencis.
Coeli, Elemencorumque effencia. Cum aurcm hoc Terram diftam ceu gcnuinum Spiriius Mundi ,
fit fumme volarile ac fugitivum , ideo ctiam, ceu diverforium ac materiam proximam aperuit mi-
,
de rebus aliis omnibus monicum ac probacum , re- hi unus & alter chymiatrorum faniorum , ex illis
tinaculi, corporeicacis, auc materiaci cujufdam in- quorum in fuperioribus capitibus mentionemfece-
diget, in quo operaciones fuas perficerc , atque in ram quod hac ipfa fuerit ufus ad T/«fl«r<e Vni-
,
adum deducere valeat. Et quemadmodum Aer huic laborem cidcmque optato evencu,ac feli'
verfalts ,
Materias infervic mediancc cjufdem vehiculo , ut , ultimam impofucrit manum. Alii itidem
citer ica
volatilitate fummepenetrabili locaomniatranfcar, fatebantur , Hcet opus hoc non plane licuerit ab-
ita e contvzCreator dignatus eft Ttrram, ut fit folvcrc cum certo certius illis confticerit , omni-
,
ejufdem Reccptaculum , vel potius Macrocofmi la- potcntem Dei digicum hoc impedivifte,& claufu-
boratorium. lam ab ipfis defidcratam inhibuilfe nibilominus ;
Verum cnim vero cum non quodlibet 6at e , rem juxtapuriorum chymicorummethodum, men*
quolibet , juxta commune Phyficorum cffatum, ne- fem & monica fuccefTiHe per tempus ex voto tali- ,
que e quolibet ligno fiat Mercurius , juxta vulga- bufque circuraftantiis quales ab hoc opere felici- ;
re adagium, fic non eft, utquirquam fibi perfua- ter ad finem tcndcnce func fperand<E.
deac quamlibet tcrram, quodvis minerale aut Mc«
, Sicco pede hic cranfgredi non poffum nonnullos
tallum a:queapta & difpofica eflfe tanquam Ma- , pro maceria propinqua ( & quidem non adco in-
teriam proximam pro legitime recipiendo sethe- , concinnc & abfurde fi fecundum methodum Phi- ,
rco hoc hofpite pro capienda& debice rccinenda

, Iofophicam& lcgicime tradetur , ) venditare fe-
hac Hermetis avicula quam dicunt Artis filii. Scd , quentcm: Reperitur pluribus î?rwzij«i^ in locis v.
primus &
primarius Orbis ArchtteUus omnifcia fua g. prope CaJfellM HaiJis prope "lûmburgum Thu- ,
providentia pro fcetu hoc miraculofo concipiendo, ringisE &c. in terra pingni & limofa lapis rotun-
, ,
fovendo , nutriendo pariendo non eltgit aurum , , dus veloblongus, nucum juglandum vcl Ovorum
argentum adamantcs, ambram perlas , aut fimi-
, , magnitudinc coloris fubnigri vel cincricii, nul-
,
liapretiofafubjeda; fed in viliffima & nauci arfti- lius faporis. Hic confradus in fruftula , paucitque
mata quadam tcrra ( quam itidem dignatus cft fcpcimanis aeri a pluvia & radiis Solis adualibus
,
olim ut Materiam pr^buerit Adamo ad Sm Ima-

, munico expoficus a Spiritu Mundi attrado rcd- ,
ginem condito ) per hoc fal centrale fixum foecun-

,
ditur ponderofior , dilabitur in pulvcrem vitrioli-
dam & fertilem condidit Matricem. co id eft fubdulci fapore imbutum , qui aliquan-
, ,
Prae aliis igitur ad opus noftrum eligenda terra do manifcfto vitriolo viridi impraegnacur; aliquan-
pinguis , fubnigra , vel e nigrcdine rubefcens , &; do vero& fipius pcr codionem vel elixivationem
nitrofa , falinis nitri atomis turgida qualis pro ni- , elegans tale vitriolum inde cxtorquecur. Hoc fu-
tri cxcodtione adhibecur, icem fercilis illa , qua: pro perficiaria falcem exhibct egre^ manu cradatum
agris foecundandis ia.ufu eft, & Marga ( 0}âr(^fl giam TinBuram purificantem , aperitivam , antif-
audit ; iimofa item , mixta aliqua arenosa parte. corbuticam. Mente vcrb Cliymica fagaciore refo-
Minime autem conducit terra nimium vifcofa lutum , inde paratur Oleum vitrioli dulce veterurri
aut tenax cum in tali corpore nimis glutinofo non
, aliquot Philofophorum. Imo juxta alios majora hs-
adeo large & copiofe inhirere, ac fcfe infinuare va- bet in recelTu. De hifce confulatur Joh. Kud. ^law
Jeat fal aeris volatile. Multo minus fit nimium fic- berus, Furnor. Philofophicor.Part. 2. cap. 10. 11 iz.
Ca & arenofa, cum Spiritus Mundiaut minus fufb- p. m. 60 61. fequent. & alii.
^9.
cientcr fefe agglutinet , aut tranfeundo ob laxica- Hifce fubncdo Magnum Patronum Mihi dete- ,
tem Corporis magis proftinde terram penetret, & xifle , Terram , de qua fupra egimus , pinguem &
fcd fit modetate pinguis & fi-

inreriora petat ; , foecundam pro Materia propinqua imoproximS ,
mul quodammodo arenofa, ut fic ab admixtis are- omnino poflehabcri dari tamen adhuc magis pro- ;
nac corpuCculis , & ftriis pinguiufculum Terrse cor- ximam fi obtineri pocerit, nimirum Terram illano
pus porofum dilatatum, & quafi retiforme rcdda-
,
flavam , fupra Auri Mineram in Hun^
qux circa &
fur ; quo gratiffimus hic Hofpes eo commodius hic garia.Trar-ft/vania, aut alibi repcritur. Hsec enim
habitare valeat. '. • prseter id , quod Rece prxbeat fatis commodum
Hxc eft vera Minera , verum Metallum verum ,
capiendi aerca; Hermetis Avicul^ , parcicipat de
\
Nitrum PhiJofophicum, hxc eft veraTcrra virginea Sulphure Auri latcntis volatili, quo mediante c6
& pura qualem defiderant, qualemque innumeris'
,
cititis & melius fc commovcri cxaltari ac ii> ,
ferc occultis nominibus defcribunt Artifts. Deber adum deduci patiantur Entia Noftra Univerfa-
ûideoi omnino pro re-cipiendo lubrico hoc aeris lia; & hoc ob analogiam Sympathecicam quam
Aurum,
./
.
,
^
\$6 Lil Bibliothecae Chemicac Curiofae
Aurum Metallornm nobiUffimum cum fupeiio tales debeat quidem fuos fpiritui Elementari , ta-
ribus habeai quamvis minime ftatuamus , quafi

;
men poltea amandacum
i Creatore , ac con- fic
Auri magis pertcdx & fixiores particuli hic rc- centracum in fixam fubflantiam ad cerram fercili-
quirerentur. tatc imbuendam ut & hujus matriccm ad arduum ,
addo celeberri- opus nottrum difponendam. Hoc enim fale fixo ab-
Pro cujus Rei ililucidatione ,
Mihi nunquam Ime magno Honoris fente minime fcecunda forct matrix Terr£, imo
mum illum ,
titulo nominandum Dn. D. Adtchaeluc didU tcr- plane inepca pro recipiendo , lcgicime fovcndo, /
pra:parari ik extrahi confervandoque fale volatiliaereo.
ra Solari Hungarica iufTiire ,
per Amanuenfts fpiritu aliquo appropriato 1 m Dixi 6. Quod fint unita & fermentata. Ex
his duobus enim , qux antea etiam fucre quafi
ûram; Poftquam'igitur aliquot dicbus fuper no-
tataterra m Cucuibita vitrea ftctcrat menftruum unum hoc eft quac iifdem Principiis funt orra.
, ,
pro folicadigcftione abfolvenda ; ecce omhes ex .' ejurdemque lunt nacura:, neceffario dcnuo debec
partes cucurbitcc , mcnftruo terra: Solaris qua: tan-
fieri unum volatile enim redditur fixum
; & fi- ,
gcbantur ,firmitcr Aur6obdud.^confpiciebantur, xum volatile ; vel volatile figitura fixo & fixuni
adeo ut diificillime poftea hoc Aurum a vitri la-

,
volatilifacur a volatili ,
poll aliquam eorum contra-
teribus abradere licnerit Hic autem extraftio vel ;
nitcntiam & pugnam ; ut ita SHpenus fiat ficuri /«-
Tinctura egregium & rarx virtutis pribebat con- Supotns per univcrlalem ferius , & Inferius ficut
fortans &
fanguinem purihcans Sympatheticum conlcn- ilium magnetifmum , vel
Fateor tanien eundcm virum magnum fequen- fum Superiorum ac Inferiornm ab tyircloM catho-
lico \n agente & patiente iniliitutum. Unionem au-
ti Anno itidem inftituiife fimilem bxtraftionem;
at quamvis laudabilis efficaciae obtinuerit reme- tem di(5tam decenter & perfede fieri non pofle ,
dium , cucurbits tamen inauratio neutiquam fuc- nifi mcdiance ahqua fcrmcnratione, teftatum eunc
ccdcbat eam procul dubio ob caufam quod una adcnratiores Pyrotechni, dum nimirum per hu-
;
,
terra atomis aureis & aereisfit magis imprignaca midum terra: pingue & un(5tuofum
retinetur ial
ac dotata , ac pro fpiricu mimdi recipiendo aptior, volatiie , atqae ica in illa tanquam Macrocofmi- ,
quam altera vel quod fortaffis eadem non bonis co laboratorio, per virtutcm Matriciterreftri in-
;
confteilationibus & debito tempore fuerit colle- natam principiorum horum principiantium atomi
<5ta. Ha:c de terra folari difta in medio relinquo ;
heterogenea hadenus contentac fub fubftantia poft
poiietque cadem adhiberi eo modo , quo pro ma- amicam & lenem effervefcentise pugnam dcnuo
turanda TinHitr^ Vmverjalts perfeaione nonnuUi conjunguntur ac in defideratifTimam hanc tranf- ,
Aurum debito tempore addunt labori vcluci ca- plantantur Materiam. ;
put fequens docebit. Sufficit quod fuperius ad- Verum ,

quia gcneraHs hsc unionis & fermenta-
dufta terra pinguis &
nitrofa a fagaciffimis chy- tionis adlio ac modus a variis Naturs Miftis uti
miatris mihi cognicis pro vere proximo , univer- ample ita adcurate fuerit jamdudum tradata;
,
fali catholico fubjedo labori fucric deftinata

& meus autem fcopus non fic , alibi ventilata & pro-
eventu optato , nec auro perfedi auxiUo per fe in- pofita hic ventiiare ac proponere ideo curiofum ,
dieeat. Ledorem ad fuperius citatos Chymix Proceres,

Ex hoc ita prjefuppofito commodiorem & effi- aliofque ablegatum volo In fpccie faltem addens, ;
caciorem prjcberet (JPfateri* nofirx Materiam magnum Kircherum, ut Antagoniftam Tinthtra

iVo//'r.« fumme fervidum, magnam iucem itidera
terracirca fluvios aurifcros in India occidentali
reperta, ciim fulphure Auri volatili vel Auro im- accendere huic adioni & operationi , licct plane
maturo ' largiiTimc fit imprignata. Querebatur hujus infcium , aliifque intentum Dum nimiruin ;
enim mihi m Batavia pracipuum quoddam di- generationem Metallorum , Mineralium , Lapi-
ajESocietatis/«îf<eOaj'«ii?«f^/tJ-Membrum, quod dum, vegetabilium , aliarumque rerum omiiium
arenaeaurei, uti notum ibidem coUcfia: , dum ,
more fuo, id eft adcurate & folide depingit & ,
ca fufione vel liquatione in corpus cogitur ob ni- , enudeat. Cum autem amplitTime eam rem tradet,
Biiam , & reliquo Auro infolitam volatilitatem, neque omnia ab eo ibi allata huc refcrre opera:
fit pretium , ideo ille ipfe confulatur tum in Mun-
multutn ponderis decedat , vel in auram avolet
cjufdemque fixatio a pluribus rerum chymicarum di fubterranei Tomo II. Libr.8. Sea. i. cap.^.&c 4.
Sea.i. c. g. & 4. p. m. idy.
p. m. 6. 7. fequ. Libr. 10. Se<a.i.
& mctallicarum apprime gnaris fruftra hucufque
168. & Libr. n. Sed:. 1. cap. i..& 2. p. m. 3^7.318.315/.
iucrit tentata.
Coeterum , me neutiquam laTet , aliquos peri- taro variis aliis in locis. -iLufi
torum e Neotericis Cl.ymicorum materiam ali- Dixi 7. Quod fiat legitimis Anni Temporibus;
hoc eft , Necefiarium etiam , inter tam varia alia
quam magis aptam judicare Operi Vniverfali me-
dicamentofo , aliam vero ad Metallorum tranf- quoque efle requifitum , necelfariamque cnchirir;
fin ad gcnuinam & proximam Materiam eo per-
mutationem catholicam. Quod egomet omnino ,
iniuohonorerelinquo; faltemaddens, quod ta- fcdiiis obtinendam , uniendam & difponendam

vel fint analoga re- confiftere in hoc , ut ipfa colligatur , vel pripare-
lia oleant parcicularicatem ,
mediis ac modis particularibus; neuciquam vero tur temporefcecundo &ballamico. Quamvis enim
flnt, nec vocari poifinc vetaiTinttnra Vniverfalis firmiffima conftet experientia Mercurium hunc-, ,
ce Philofofhicnm nuncjuam fcriari aut eflc pcip-

vel Veterum ille A«J/7M philofophorum , proprie fic ,
dictus cum communi teftimonid velaflertione hic

,
fum ; fed fempcr & continuo circulo influere tem-
iitiumque perficerc valeat. pore diurno, nofturno , vcrnali.iftivo; autum-
Dixi 5. in dcfiuitione, quod.fal cerrje fixum ejuf- nali hyemali ac imprxgnare quodlibet materia-
, ;
dem lit originis cum fale volatili yEchereo ; id e(t, tum fublunare virtutis balfamics tanto quanto pro,
Jiccc hoc quodatT>mod') diverfic videatur Edencii fui generatione , nutritionc , confervatione indi-
cum lale volatili aftrali influente cum hocfit na- , get. Nihilominiis Auram uno tempore magis tiV^
turx volatilis illud vpro fixse; nihilominuspoftea

,
maturam , magifque gravidam
virtutc balfamipa,
mediante fcrmentatione amice congruunt & uniun- .^thcrea , ac altct 6 ac modo largius, modo par-. ;
tur. Ut ita fal hoc terra:fixiim, velutiomnia, na- cius Mundi anima eife impragnatam , radiofqu^,
-,. , folareS
Lib. L Se6l. II. Subfe£t. III. 1^7
folares, motufqiie hiiiares diverfimod^ & mani- dus creatHS efl. Hini erim adaptationes rnirabiles%
fefta akerationc operari , & mulieres rullici , & ûartm modus hic efl. Itaûe fu?n Hermes TiSMe-
noihi norunt. giffus; haherjs tres pttrtes 1'hilofophix totiits Aiundi,
Ance oinnia enim eligenduseft aer purus.prae- CornplitHm efi , quod dixi de opere Solis Hucufque
primis ficcus fine venco violenco & inclemence
, Tabuls verba.
atomos fpiritLis Mundi difplodence. Ciim aucem Cum igirui haftenus fitdemonftratum.Materiam
ArcliSns Aftralis circa /£quinodia & SoHlicia (it TinEluriz Vntverfalis debere neceHario componi,
magis foecundus , & occupatus in operationibus & tanquam Principiis fuis eflbnciis , e Sale volatili
influxibus fuis , vel etiam tunc purior, ideo prx- xthereo , & per amicam fermenta-
fale fixo cerrx
primis obfervetur ac in honore habeatur tempus , tionem unicis , omnes, qui duas haf-
clarefcic, illos
circa iCquinodium veinale menfe icem Aprili , cc partes non conjunxerint legitime fed vcl in ;
& Majo, ciim tunc aer curgeac largilTime effluviis parte volatiliori , vel fixiori fola miditationes ac
generancibus vegecanribus, nutrientibus; nec mi-
, Jaborcs fuos impenderint, propria fua culpa fco-
nus circa Solftitium ^ftivum.SoIe exilbnte in Leo- pum verum non attigiffe. Qiiifquis etiam fuerit il-
ne ; ut & in /Equinoftio Aucumnali; Revercnter ta- iC fpiritum Aftralem capiendi modus.
men infimul fempcr habeantur alii conftellationes, Quamvis enim hic operacio fuerit inftituta pec
prout aeris puritas & claritas prxdominecur. Me- calcinatos marmor, magnetem , calcem vi-
filices,
lioricem effedus cft fperandus Luna crefcc.ice.Ta- vam , fal capitamortua & plura fimilia
tartari , ,
"\
Jes enim leves quafi enchirifes vel fcli fufficiunt , ut attraftioni deftinata, nemo tamen plenam & per-
Te ipfum decipias fperatoque operacionis evencu
, fedam fibi inde promittat fpem ad arduum hoc
I
excidas.De quibus uberius capite fequcnte , ubi opus obtinendum & quidem ideo , quod talia ma-
;
dc quomodo agetur. teiiata ob abfentiam humiditatis unttuofse vel pin-

Hxc eft ingenua & genuina bono animo infti- guis, & falis fixi non finc difpofica ad decenter per-
tuta manifeftatio Materise TtnUunnVmverfalu , ma- fieiendam Fermentationem & unionem ve! fi fiile ;
terii illius", qua: inauditis & quafi incredibilibus fixo partim non careant , tamen illud non eft pu-
Nominibus metaphoricis,locucionibus parabolicis, nim; fed hererogeneum quiddam. Stcundum Ar-
ac.(£aigmacibushieroglyphicis dclcripca, depida, triftas enim noftros nihil alieni aut extranei dtbec
publico communicata ; redius fortc dixerim , per accedere maxim^ huic prarparationi Ciam purif' ;
hsc magis occultata, magis obfcuritatum tcnebris fima Noftra Materia in fe contineat ubeirime qui-
involuta,avidas curioforum intentiones magit, con- bus indiget.
fundens , magis tuibans;Hic fuithucufque inna- Minime tamen hic intelleda velim,quafi de-
merorum defideratiiTime defiderantium defidera- birum Honorem detraham Spiritui Mundi nam ;
tilTimum defiderium. hic non modo continue adducit ex Pandora fua

Lediorum cuique liberum efto,utrum diftis fl- pro Macrocofmi & Microcofmi vegetatione Sal
dem adhibere an derogare placucrit ; mihi perin-
, Aftrale , & Ignem itchereum fed etiam cgregia ;
de erit : Denuo tamen affirmome propofica par- inde parari poterunt medicamenta, de quibus vi-
tim oculis , partim auribus haufilfe ex Ore magno- dcantur priter fuperiiis allcgatos Natur^ Myftas,
,
rum Chymiatrorum.fide publica fumme dignorum, Nittnerus , Trad. dc fpiiitu Mundi , & Frid. Hof-
hxc propriaexperiencia fanfte acceftancium. mannus, Clav. Pharmaceuc. Schroder. libri j. cap.
Rogacos quoque volo veros &pericos arcis Fi- ?. p. 141. aliiqueplures.
lios ( , cum chymicis.num-
fpuriis illis, & Pfeudo - Paulo mitius experiuntur fatum Ros , pra?pri-
mifugifque ciniflonibus , nuUa mihi res eft , ceu mis majalis, Aqua pluvialis, prsecipue martialis auc
aliquoties monitum , ) ut modo prolata de hac ma- tonitrualis, & Nix; Non obftante enim hoc , quod
teria co.nferant tam cum genuinis fcriptis chymi- imprjEgnata quidem fint fale Elementari volatili,
cis quam in fpecie cum Tabula Smaragdina Hcr-
, eique vehiculum prasbeant ad Jnferiora; aliter ta-
metisTrifmegifti , de cujus extraordinaria erudi- men confiderari minime poterunt , quam Mate-
tione prajter alios confulatur NobililV. Olaus Bor- ria remota partim ob jamdum admixtas impurita-
richius, inlibris de Hermetis , ac Chymicor-Sa- tes heterogeneas nonnullas partim , quod necef- ;
pientia vindicata,ac de ortu & progrelfu Chymix) farium fal cerreftre fixum ipfis maximam partem
utpote communi fere operum chymicorum cyno- deficiat. Ut proinde non pauca , eaque difficilia
fura & lapide lydio ; & examinent , num verba per- obftacula occurrant illis qui per hxc magnum ,
fpicue hic adduda bene folvant Tabuls illius me- hocce opus fint aggrelTiiri perfedtam & plcna- ;
taphoras , ac invicem congruant Hsec ipfa au- ; riam TinUura. acquilicionem fibi hoc niodo pro-
tem ita fonant: Verumfme mendacio certtm , c^ ve- miccences, quemadmodum nonnulli de tali infpe-
rijfirmm ; Quod efi inferius , efi fcut id , cûod efi rato fucceflu , ipfis accidenti , teftari polfcnt , fi
fuperius , ^ cfUod efi /uperius , efifcut id , ûod efi vellcnc.
inferim , ad perpetrandum miracula unius rei. £t fi~ Qu3£ de fpiritu Mundi dixeram , hic quoque
CHt res omnes fuerunt ab uno meditatione unim , ; repeto , nimirum, me ambabus manibus conce-
S)ic ornnes res nat£ ab hac readaptation<Lj. 'Pa- dere imo ipfum pro virili depraedicarc incompa-
,
ter eJM efl Sol , mater eju^ Luna ; portavit illum^ rabiles horum virtutes , quas in fublunarium quo-
Ventus in Ventre fuo. T^trix e]us Terra. Pater rumcunquecommodumlargiflime advehunt;de qui-
ornnis Telejmi totius Mundi efl hic. Virtus ejiu in- irvjs cum fufiiis loquacur maximus liber, Scriptura
ttgra efi , verfafuerit in terram. Separabis Terram facra ipfa , multis fane in locis, ut & libri plures
.*b fgnz^y fubtile afpijfo , fuaviter ciim magno inge- MedicijCgo taceo;hoc faltem adjiciens quod ,
nio. tyi dfcendit a terra in Caelum-> , iterurnûe^ infigem quoque ufum medicamentofum exhibe-
defcendit in terrarrL, , ©- recipit vim SuperioruryLj beant humano generi adeo ut Petrus Borelltusi , ,
ac Inferiorum-> Stc habebis gloriam totius Adun-

; Hiftor. Medic. cent.i.Obferv. (5.Iaboriofa& curio-
di /dee fugit a te omnis obfcuritas. HdLC efl to-
; faoperatione e rore majali rariffimam paravfrit.
tius fortitudinis fortitudo fortis ûia vincet ornncm ; Auri folutionem ; quod quoque teftatur NclJius,
rm fubtiltTTLj , omniaejut folida penetrabit. Sic Mun- cum aliis. De plunbus aliis medicamentis, partim
Tom. 1. O iaudabilis
,;,; ,, ;
ijS Bibliothecx Chemicx Curiofae

laiidabiUs efficacise Jamdum propofucrunt varia dura granum aliquot centum , imomillia grano^
alii Autores , hinc illa repetere fupcrvacaneum rum tingcre valeat , hoc fane nondum credenc
cenfeo ; LeSorem porius ad eofdem remictens plurcs Pyrotechnia: mediccE cultores , ufquc dum
In fpccie tamen allego c\3iri(\'.Dn. c^/orhofium^, racioncs firmiorcs , clarioraque in lucem produ-
qui Epill. ad Dn, Dn. La^gelottHin de MetallorUhi cancur experimenca. Effcctus enim univerfali«
tranfmutatione p. 35. fequ. vana curiofa de rore aliam , quam univerfalem prasfupponere non poteft
majaliproponit. caulam.
Ex antecedentibus innotuit benevolo Le6to- Nam in omni aiSionc proporcio requiritur
ri meum fcopum efli; , tra(5tare de TmUuru Vni.
,
neceffaria incer effedum & caufam Dum igicur
;
verfalt , id eft , Myfterio non modo morbis om- falia, per fe intelleda , fundunc corpora impurio-
nibus fefe opponente fed etiam Metalla imper- ;
ra metallica aut mineralia , perfedtioris & purioris
f-da in perfediora & puriora exaltance Non ,
major excorqueri indc miniine po-
fubftanciae pars
podiim tamen non , quin adneftam quod unus ,

terit, autexpedandaerit , cûam vel illud corpus
& alter in Pyroteclwia alias quidcm bene verfa- mctallicumratione cffcntias in fe continet, vel fa-
rus & excitarus ftatuat , didam Tincluram quo- liaaddita, rationc innatz qualitatis, communica-
ad ufum Catholicum Medicum prj:paratu plane re porcrunt.
impolTibilem elTe ; metallicam vero tranfmutatio- Hinc talia falia e Philofophii Pyrotechnicsc fun-
nem periici pofTe per falia fimpliciter conlidera- damcntis nervose & decenter mixta pro fua vi-
ta minime concurrente influxu vel operarione
,
rili hoc eft 'cjuantum pro naturas lua; viribus
, ,
Aftrorum >Ethereo , veluti hoc in TraSatu partim valent in fubjeftum corpus agunt fubtili penetra-
,
rationibus Phylicis , partim variorum experientia tivitate , ibiquc contencas & reperiendasdiiperfas
& teftimoniis denionftravimus Spiritum autem ;
valde & fixas acomos auri vel argenci cribranc, vel
Mundi & fal terr.E centrale, ut & horum analoga percolant quafi, & fcparanc a crudicacibus in puris.
rorcm majalem , aquam pluvialem, Nivem , &c. ni- Jpfaaucem falia mulco funt pauperiora quam uc , ,
hil plane conferre imo fupervacanea ,fruftranea, opcinnatx qualitatis tali corpori aliquam portio-
ineptaeffe. nem puriorem aurcam concribuanc vel uc illud di- ,
Fateor quidcm , me neutiquam hic pluribus li- tent ac imprignent virtute aurifera
, ultra enim ;
tigando aut controvertendo extravagari vclle poiTc fuum nemo obligatur nec uUus plus poteric ;
fed patiar unumquemque abundare fuo fenfu ; po- dare, quam habet in recclfu.
tius infuper opto , monitus, motufque

chriftiana Hoc modo per falium pcnccrabilitatem paratur
charicate , ut quilibet mortalis experimenta fua VenHi alba, item e Zinko ; Cupro , &:c. varia Aura
Proximo ac Pofteritati utilia profutura commu- & Argento quoad figuram externam analoga
nicet , &
immortalia rclinquat ; tamen pro veri- Examcn autem igncum Cupell^ , vel etiam cruci-
tate in naturalium fcrucatione melius eruenda , buli evincit , & demonftrat diffcrentiam talium a
fine bile omni dico , me minime latere quamad- ,
genuino auro & argento manifeftam.
curate haiênus , non quidem tam prioribus arque Propterea plenaria & tam larga metallica tranf-
noftro feculis , quam aliquot faltem luftris Philo- mucatio c conjundione & auxilio falium propric
fophi per ignem inquifiverint in doftrinam falium confidcratorum minime crit fperanda fed opus ;
alcalium & acidorum ; uc proinde gratuler nobis, hoc omnino fub favonio Divino diriget influ-
.
quod Divina clementia mirabiles horum operatio- xus Aftrorum ciim fal scthereum infignem ha-
;
nes incomparabilemque energiam in rtbus medi-

,
beat familiaritatcm & analogiam cum corpori-
camentofis , & Metallariorum , & quae his affines bus falinis communibus ; & ha;c illius fintquafi
magismagifquepacetieri concefferic. fpongia , matrix, vel rcceptaculum atcradiivum , &
Graculor quoque potius Chymix in fpecie quod ita fefe facilc & libcnter uniunt invicem , fubjefta-
in tantum honoris faftigium fueric elevata , ut con- quc ha:c terrcftria virtutibus coelcftibus irradian-
tra tot tantorumque negantium virorum parcim
, ,
tur continu6,& fcccunda rcdduntur. Aftraenim
in re literaria &chymiatrica fane magnorum auto- rcgunt Homines , ( & fublunaria) ceu regic aftra
ritatem, mediante efticacifalium, & quxhisaffi- Deus.
nia funt , caute mi.ctorum virture poilfibilicatem ,
Sic Fridericus Hofmanntu , in Clave ad Pharma-
tranfmutationis metallicse cuilibet incredulo ho- cop. Schroder. Libr. j.cap 9.p. 195. cum Morhofio ,
die ad oculum demonftrare valeat, veluxi & ipfe exEpift.dcMetallor. tranfmutat. ad Langelotium^
oculos & manus meas ejus rei poffum appellare p. 29. 50. nervose inquit : UMagna Naturx archite-
teftes. Concedo infuper , opus hocce l\c cxtendi Bonica fitnt infirumenta ignis falia fed varia & ;
& exaltari pode, ut prxcer diftam polTibilitatem in Mt varta fmt corpont corporurrique rr>iJitones , qno-
,
fimilibusmixturismetallicisneutiquamfruftrafem- rum minijierio , pro fubjeUorurn ingenio in compoff

per inftituatur labor fed aliquando non fine lu- ;
tione (^ dijfolutioneeorum utitur. Ea tamcn ejfen-
cello ac foEnore operetur operator. tiam illorum non ingrediuntur. (JÎiroi in corporibut
Verum enim vero ,
quod mediantibus folis thm aiiu , tum metallicii beneficio falittm Natura
lalibus , V. g. borrace , cineribus da- fale tactari , facit viciffuudines&c. &c. Non minus adcurate ,
vellatis, Arfcnico.mercurio fublimato, nicro, alu- philofophatur Johannes Joach^mus Becherut in

mine , lapide calaminari, fimilibus , ( folis dico, & Supplem. in Phyficam fubcerran. cap. 5. p. 75. qui
quatenus propria horum qualitas , juxta hofce Au- cum acuciflimo Kcn. Dighao de plancarum vcge-
lores opponitur TtnHurtt Vr?iverfaii tranfmutanti,
,
tatione ,dum granum unum hordci artificialitec
vcl inHuxu aethereoopem conferenti, ) difta cor- nutritum & priparatum 249. caules , & 18000.
pora impuriora metallica , mineralia & his confi- ;
grana produxerat , fic loquitur i/in e.viJitmM :
nia, ut ut varic & vere Phyfice mixtis ica perfici tamummodo effe fal nitrum , ûod aiiraElum in fe-
horum firmilTima repagula refolvi , ac divelli pof- men aut radicem hanc fertilitatem adfert ? mini-
fiiit in rantum auri vel argenci augmentum , quale me gentium Uiud extemplo exhaurietur nec tarHj
; ,
capite tertionominacum & certa diverforum ex- , immenj^ progeniei rnateriam fulrminifirarc^ pojfet,
pcricncia municum eft , ut videlicet unicum Tin- Sal nitrum eji ibi infiar tjkfa^nctis , qued attrahit
Jimilem
,, ,
Lib.I. Seft. II. Subreaill. is9

fimilern falem , ^ho aerreddiniyfaecMndus. HincCof pocaufto calefaSo immiftiis. An autem h^c co-
mopotitii A'ifam arripiehat , nt diceret , ejnod in aere^ lore & odore ac vigore fint iquiparanda
illis irv
occultum fit vitx alimentttm, 8cc. SiC. horto crefccntibus.roris ,vel aqus pluvialis,
fimi-
Salium { recundum fuam nacuram intellcdro- liumquc acriferorum ballamo quocidie refocilla-
rum ) ad arduum hoc opus perpctrandum infuffi- , tis an icem ccrafi ramus in hypocaufto fruftus
;
cienriam demonlliianc quoque a Procoplalla fic producat , ceftem appello experienciam , rerum
ordinat2E, perpccuo circulo continuantes inSublu- omnium magiftram. Sic poceric Cdriofus, concra-
naria omnia influeacije cceleftes, tefte quotidiana riumfenciens vegetabilia cemporeicftivo frequen-
experiencia in (ingula tria Regna sque Imperium terhumeaare aqua fontana fale volacili aeris non ,
fuum exerctntes. Qiiamdiu igitur didus Altro- aded volatilifata & foecundata. & experietur de-
rum inlliixus in Sublunaria non poterit negari biliorem vegetationem vel plenarium interitum
,
quamdiu harmonia Supcriorum & Inferiorum herbs. Qiiantum fertilitatis fipius vel unica plu-
firmo ifabit talo , ccu Itetit a primo rerum crea- viaregno vegetabili adferat nocum eft non modo,
tionis principio & quamdiu contra autopfiam

, lippis& conlbribus ; fed & Rufticorum pufionibus,
non audebit difputare vir prudens.tamdiueciam & aniculis.
magna hxc metallorum tranfmutatio non aliter Sic Aromata , aliaque innumera fub noftro
qiiam univerfali hac irheris irradiacione erit pof- Climate non crefcere ob radios Solares maîs
fibilis. Artem eciam jemulam & miniitram , vel opacos & ftcnles , norunt omnes. Crocus autem,
ad fummum ah'quando adjucricem efle Nacurar, Rhabarbarum, Tabacum, aliaque tranfplancata,
non vero magiftram , Sole , cum fudum eft , cla- analoga faltem ,non vero xquali virtute operan-
rius apparec. tur, Notum eft nonnullis Botanicis , florem mi-
Pro regno quolibec vel unicum fubneclam rabilem noftrum Peruvianum ceu vocatur , efie ,
exemplum ;&uc jam a minerali incipiam ,dico, galapium Indorum fed fumme debiiem edcre
;
capuc rni>wuum vitrioli poll delHllationem piane purgaiidi eftedum , & extero galapio ir.inimc
exluccum aeri per tempus expoiitum primsvam comparandum. Hinc non inconcinne ftatuit Cla-
& innatam fuam qualicacem recipic quod adhuc ; riitimus Baiduinin Traftat. de Auro Ainx. cap.
^.
largius &c felicius expericur terra morcua c codio- p.40. rorem inGermaniaminus falis Mundi eOc
ne nicri& aluminis reiidua, uc poftea majori tce- fcracem , ac in cxteris calidioribus regiotubus,
nore prioribus ufibus codionis poffic deilinari. U- prxfertim .^gypco.
Jud idem in pluribus aliis fic eciam procedere.no-
runt fagaces Chymici. Nobiliii". Langelottus
PrxfiCione in Tilemunni experimenca.ut & in epi-
in ,
C A P U T VI.
ftola ad Naturs curiofos, p. 19. inquit , veranij
MonBrans quomodo ^r^âretur TinBura
attri fobttioncin fieri non pojje , nifi perfalaerii, uii-
cimfolvens catholicum. Si icaque falia communia, f^mverfal/s,
line auxilio falis aerei, tantum non podunt , ut re-
ferent aurum quomodo vilioribus corporibus pla-
, CApite pricedenti ingenuc propofui , cuinam
ne poterunt communicare nobiliffimam hanc & materix natalesdebcatTiKrf«/-«i Vniverfalis,
iixirfimam auri clfcnciam? quancum quidem de ardui & incomparabilis
Regno animali,Homo pcr aliquot menfes,
In hujus m^jiftcrii noticia detegere tenuitati mex pec
vel fepcimanas hypocautium non delerens , vel veteranos nonnuilos in verx Chymix caftris mi-
carceri inclufus reddicur cacheiflicus prscipue ,
lites placuit DivinsE Sapientix. Nunc opcrx cric
ideo quod fanguinis malfa non decenter circula-
,
pretium fubjungam eodem candore , eaque
, ut
£a,neca fale aeris influente debitc volatiiiiata ingenuitate proximo exponam quanam methodo ,
nec fpiritus noftri novo robore ballamico legitima illius pra;paratio fic obtiuenda & infti-
aerearumatomorum, more folito , finc recreati & tuenda. Poft materiam enim cogniram hujus igno-
foecundati. rantia fimilis omnino eft fugicivis iliis , famem
Sic Auram unius Provincije , imo Urbis effe fa- fitimoue augentibus Tantalt dapibus ; vel eAda-
lubriorem alterajHomines item uno in loco efle rnanti radios iucidos non fpargenci , nifi rcmota
vivaciores , ac in aitero , quis eft in ceconomia corcicis exterioris impuritate & crafricie ; velcar-
Phyfica cam rudis ,uc negarc audcat ? fic v. g. in ni crudsE per coaionem efurienti lîomacho non
Italia , ob radios Solis magis exaltatos , aerifque accommodata' vel panno pro frigore arcendo in
;
tenuitatem confpe^ftui noliro fefe oiferunt plures veftem non conluto.

ingreifi, quamin Batavia inter ma-
atatem fenilem Antequam vero ipfam aggredior trafiatio-
ximam etiam Hominum frequeutiam cujus cau- , nem denuo & quafi ex fuperabundanti moneo,
, ,
fam non imnoerico adfcribimus evaporacionibus quod quidemcuilibet liceat legere & mirarimira-
putridis elocis pluribus uliginofis, aqnifque fta- cuiofa zJMaieftatici Dei opera illos vero quos ; ,
gnantibus , hic copiosc in auram adfcendentibus, in luperioribus indignos nominavimus , benevole

illam>.]ue corrumpentibus. Imo in una acque al- iterum icerumque rogacos volo , ne oblivifcan-
tera urbe pro puriore vcl impuriore aeris difpofi- tur cautelarum ibidem propofitarum. Si vero
tione ram Homines , & quidem pncipuc , quam mentem aut frivoiam manum intempeftivo ac
etiam Bruta & veget.ibilia vitam fuam vivunt mo- impio fcopo huic operi admoverint , accidatque
do vel vegetam vel morbofam dubitans in memo- ; evencus fruftraneus , infpiratus , triftis jadurain ,
riamfibirevocet adfedtus contagiofos, peftilentia- temporis aurei , aureorum nummorum , ac Famse

les, item catarrhales.quos dicunc. plufquam aurei non fine mundans & xtcmx Saiu-
Regnum vegetabile quod attinet , frutices, tis periculo perpeffa^n folummodo proprix prava:
Herbs, & contra Hyemis inju-
fimilia Vegetabilia concupifcentix adfcribant.
rias in cellam repofics vivuntquidem , aliquando Quamvis enim quilibet in fuo oificio aut pro-
«tiam protrudunt folia , flores , quod quoque di- fedioneTalencum concrcdicum legitimeut obler-
36 tcmpore prasftat ramus ceraforum , &c. Hy- vec , ConfciencisE ftimulo adftringicur ; tameii , qui
Tom. I. I % O manum
, ,,
}6o Bibliothecae Chemicas Curiofe

manum adplicat operibus medicis , unum de re- fationibus poft varios cafus, pofttotdifcrimina re-
bus inter muiidaiia magis arduis aggreditur licct rum fuic confummatus. ,
a multis leviter falcem judicecur & tradecur. Nam Unicum hac dere adducam eNeotericisexem-
non hic luditur de corio Btucorum , fed Hominum; plum Refcrt clariffimus Heheiim in Trattatu :
de degemmis, deChocoIada, Fitului AureM infignito ^depuvt ilhim cujus

non agitur aiiro, , ,
fcd de Homine ad Dei imagiucm condito in quo Hiftoriam cap. ^.propofuimus, ipli aperuille,quod
,
aliquid Divini habitac ,

quemquc Chriftus pretio- hicce labor quatridui tcmpufculo pcrfici pofiic;
firtima Sanguinis fuipurpura redemit; Agitur item quodfane, tenui quidem meo judicio , pro hujus
de Medici anims falute ; Dum hic aliquid
ipfius i/4depti mendacio ofticiofo reputo. Dum nimi^
neglexerit de illius aegroti fanguine in magno illo rum laudatus Helvetius nimium fuum fervorem
rationum die rationem fibireddendam, certcim- intenfumque pro cognofcendo hoc arcano defi-
primat memoriar. Si itaque in ftatu communi me- derium propalavit , & quidcm ita,uc Uxor more
dico & medicamentofo tam fevcras dcfinit leges plurium Mulierum Batavicarum ultra Sexus /cquio-
Confcientia, facilc concludendum eft, non cuilibet ris leges curiofa,ut & reliqua ejufdem Familia,
liberum e(Te frivola mente , ludicraque manu tra- linguis , oculis , auribus, manibufque luiic operi
ftarc 'ti.nUttram Vniverfalem , utpote , qU2 eft to interfuerinc. Proinde hofpes hic rariffimus Vi.
f<r«i'y rerum medicarum. rum de Re Medica alias opcime meritum procul
Quemadmodum igitur debita verx materis co- dubio pro genuino Adepto , quos vocant non ha- ,
gnitiomaximusinnumerisoperatoribus foic lapis buit fedmateriam cum elaborandi methodooc-

,
offenfionis,ita non minus ingcnuahujus jamcogni- cultavit, ipfumque,ne manum admoveat operi ,(e-
tx elaborandi via tot ac tot fibi ipfis impofuere , rio monuit.

totac tocin acquirendo aureo hoc Vellere varia- Didis hifce tamen ego millius experientias ali-
rum opinionum ac diverfarum defcriptionum pro- quid derogare , aut prfejudicare audebo,quia il-
naufragium funt pafTi
cellis agitati tot ac lot in ;
le, qui Mundum
integrum creavit , modo fubita-
turris hujus Babylonici exRruftione diverfitates neo,&extraordinario, methodoque peculiariat-
linguarum fenfuumque exort^ funt innumerat:. que fupranaturali facile poflct cuidam quoque
Ciim enim cuidam operatori licuerit effe tam TinElurd prseparationem dctcgere , & donare. Ve-
felici, ut genuinam arripuerit materiam , & neuti- rum.cum DeusO. M. fiia Bona vendiderit &3d-
qiiam erraverit , pro laborismateria fortadls eli- huc vendat labore, quis, quxfo , tam facile credat,
gendo aurum , , piumbum
mercurium , vitriokim uc ille Bonum hoc opcimum Bonum hoc fummum ,
nitrum , fimiliaquc corpora nimis fixa neque ; ociofis & indignis tanquam affam columbam ad-
,
etiam faltem in partem materise cceleftem & vola- volare concedat ?
tiiem , aut fixam & terrcftrem inquirendo vel ;

Propterea ad ipfamprogrcdior elaborationem;
materisE verx hcterogenea admifcendo aut ma- , de qua magnus Chymiater , ( qui paucis abhinc an-
terias remotas traftando tamen quia totum hoc ;
nis debita Naturx folvit, ) mihi devoto animi fer-
arduum negotium confiilic in folis his duobus, ve- vore liceras Michaelitanas ipfi in itinere meo otfe-
ra nimirum maceria: cognicione , ejufque debita renti poft varios difcurfus fideliter fequentia verba
prseparatione ; quilibet credat , velim, fi inter cen- dctegebat Qiiam certeego credo Chriftum elfe
: ,
tum alia in hac methodo pyrotechnica confidera- DeiFilium, tam certe fc:o hanc materiam elle ve- ,
tu neceffaria, vel unica enchirifis omittatur , fola ram & proximam , & hanc praparandi methodum
fufficit ad oleum operamque plenarie perdendam. gcnuinam.
Vel, fi oleum & opera non plenarie perdatur tunc , Philofophus quidam Pyrotechnicus pcr cate-
ad fumnium acquiricur , in re medica quidem re- nam vel circulum elementarem iioc opus ncrvo-
medium laudabilis efficaciae , minime tamen uni- se fic dcfcribit Fac ex igne aererrL, , ex aert^
:
verfale inre metallica vero levidenfe folum lucel-

;
aquam, ex acjua teyrarru e terra ignern-^. Sed cum
,
lum obtinetur veluti in antecedentibus capitibus

;
hocce diderium plures forte legant , quam intelli-
ampliffimc demonftratum. gant , addo per ignem intelligi debere tenuidimain
In fpecie multi ideo fpiritum vertiginis funt &puriffimam Superiorum partem , quse in aere
paffi , vel Fortunatas Infulas fua nave non attigere, quodammodo incipit incralfari , poftea hoc me-
in Portu Bons at fruftranese Spei infaufto fidere diante in aquofam humiditatem , ac tandem in
hifitantes ; quod nimis fuperficiarie , & mauu fe- terram, vel potius in fal terreftre fixum , amicc
ftinante hancce operationem , operationibus om- fermentationis adminiculo convertitur. Per idtm
nibus operofiorem , & magis feriam inftitue- vero fermentum fal fixum hoc terr» volatilifatur
rint fibi falfo perfuadentes
; eandem fpatio pau- , & quafi igneum redditur , depofitis terreftribus
corum dierum vcl feptimanarum , aut ad fum- fuis fcoriis,atque quifqiiiliis vclutbrevius expli- ;
mum aliquot menfium integre abfolvi polFe ; at- cem : e^âterixpareemtjolatilemf^êî^fixafn^

que hoc modo prajcipiti diverfa & minime omit- Vofati/ifa. Ego autem fcapham voco fcapham
teuda infallibiliter omittentes. Negari quidem ita Dixi fuperius , laborem noftrum commodd
:
Hon poceft in variis Alchymicorum libris hocita diliingui in partem ejus priorem & pofteriorem.
definiri ab iifdemtjue nominari opus mulierum
,
Prior confiftic in hoc Menfe Sepcembri , circa
:
auc puerorum. Quod ita fadum judico , vel , ut iCquinodium aucumnale Sole Libram ingredicnte,
imperitos indignofque Artis fcrutatores feducant parecur fovca aliquot ulnas pro tuo lubitu longa
& confundant more ipfis folito vel intelleda ; & lata , duas autem ulnas vei ad fummum trcs ,
volunc fua verba de labore TtnBur^ pofteriore profunda, fub dio , aut in loco aeri Iibero cxpofi-
qui potiffimum confiftic in hoc uc materia bene- , to, versiis Orientem vergcns fi verfus Occidentenn ;
ficio longs digeftionis vel circulacionis per aequa- huic collis eflet oppofitus , eo foret commodius.
lemlenioris ignisgradum ad defideratam ac per- Difia fovea eodem cempore impleatur terra limo-
feftam deducatur maturitatcm poftquam prior ; fa, pingui, e nigredine rubefcentc, fcecunda,nitro-
& antecedens laboriofis

depurationibus , tsdiofis fa qualem capite antecedente defcripfimus. v€qua-
deftillationibus , diuturni^ iixationibus & volacili- Hter tamen faltem fit repleta,nc tcrra fuper fovcam
^ procuberec;
, )
Lib. I. Sea. 11. Subfea. III. i5.

protiiberet; aqua enim pluvialis
affluens 8c elabens conjundli. In refiduo capite mortuo ciim lateac
fimul cerram fale volatili aeris imprargiiatam fua adhuc bona portio phlcg- faiis Hxi , lioc elixiviecur
I cfficacia privarec. macc proprio in fpiriciis delfiiiacione & rsdinca-
i Hxc autem noii profundius effodiatur ac , tione feparato,(niliiI enim hsterogenei mifceri de-
ulnse longicudo penetrat ac prius feparatis fupe-
; bet materia: noflra: , ciim jamdum in fe contineac
rius gramine , iimilib'.irque fcoriis fuperfluis. Lo- omniafibi necelTaria, ) fal inde evaporatione prse-
cus autem lib^r fic a brutorum aditu , muniacur- paretur, quod perfxpiusrcpetitam folutionem 3c
que ab aliis impuricaribus , ut ica eo felicius Sc fa- coagulationem dido phlegmace proprio fadain
cilius iiifluxu A(lrorum,uc & fucceffive modo per ac in fummam puritatem , & albedinem cryftai-
rorem , modo per pluviam , & nivem toto leme- , lifctur. Ec hoc plerumque demum poft vigefi-
ftrihyemali fercilis reddacur , ac fale volatili aeris mam operationem folutionis perficietur. Tunc
largius impr^gnetur. fpiritus redificatus & lal cryffallinum denuo
Poltea circa infequens acquinodium vernale , uniantur pondere vel proportione philofophica ,
Menfe Martio , vel etiam Menfe Apriii , auc Maio, qu2 confiftit inhoc , quod fixumrecipiac de vo-
prout nimirum temperies aerisclt foccunda& le- latili quantum defiderat , vel neceffe habet quod ,
rcna , ali.eque condellationes coincidunt laudabi- in fuperfufione lenior ftrepitus ortus docet Uc ;
les, (tales enim circumftantias plurimum conferre, plurimum tanien rcquiruntur fpiritus volatilis
ac neceflariascffe operi fatecur experientia ve-
, partes dccem ad falis iixi partem unam. Hacigi-
rorum Chymiatrorum ) Terra defcripta eruatur e tur proportionemilceantur fpiricus&fal ; indan-
fovea in patinislargis, & vafculis latis , non aded tur retorts virrea: optime lucatce, ( cerream enim,
profundis, tempore nodurno exponatur aeri libe- ceu didum antea, prjeprimis non lutatam pars
ro; radiifque lunaribus ; muniatur tamen tedoa potiorvolatiliorpenetrat ,acavolat, ) dcftillaob-
Pluvia , fquamvis enim hxc ipfa alids fic aliquale fervatis be;\e ignis gradibus; nifi enim antiquuni
Tehicukim Spiritm Alundi hk tamcn tenuitatefua , illud /(f/?/'«<« lente obfervavcris , experieris, quana
aquofa diluit , & diirolvit illum extraordinaric & fragile fit vitrum , quam fallax tua expedatioi i
largius in fubjedum hoc optime capax influentem) quam irricus cuus labor ; ultimo tamen femper
interdiu vero ac Coelo tempeftuofo , ac flantibus ignis forciiis eft augendus juxta leges quarci grar
ventis violentioribus fal illiid fumme tenerum & dus. Deftillacum iceruni fuperfundacur refiduo; '-
fcnfibile difiipantibus removeacur. poffquam aliquamdiu fteterit , denuo in nova re-

Expofitio autem hsec concinuetur ita ad mini- torta vitrea bene lututa deftilletnr ; & hoc toties
iDum fcx feptimanis , velalicjuor Menfibus , prse- repetatur , ufque dum prodierit.liquor ladeus pni-
cipue ufque dum przterierit SoHlitium sflivnm , guis , in frigido coagulabilis , in calido liquabilis >
atque Sol Leonem fuerit ingreffus. Ubi moni- vcluti butyrum quod plurimum fexta , vel feptima
tum volo ; quicunque Pyrotechnorum operatio- accidit delfillatione. Didus hic liquor adhuc ali-
nem hancce aiidec maturare eandem incipiat ,'
quotics itidem rediftcandus pro m.eliori vola-
efl
Menfe Martio flatim e Terraeruca materia, licec
, tilis&: fixiunione. Atque hsec dum abfolvifli ab- ,
per hyemem non digefla , prseparata ac imprx- , folvifti anteriorem eamque laboriouorem operis ,
gnata fuerit. Quamvis digefîo notata hyemalis noftri partem ; obtinefque verum Anyum Thilofo-
longe prseferenda magifque commendanda. Ad- phictm , adhuc tamen immaturum.
hcEC, fi poffibile eft.difta terra ante etfofTioneni Priori huic parti candcm fuccedit Pars pofte- .
per tres feptimanas pluvia non tangatur cum ea- , rior; Pars pofterior dico, quse eo magis grata,
'
dem glutinofum terr^ corpus liquidius reddat , ne ciim laboris tam tsdiofi , tam defideratiftimi ri-
tamcopiose huic inhaerere porfitsethereus ille ho- nem afferat; eo magis quoque grata, cum in hoc
fpesadopus fumme arduum , prcTcipue tempori- cellentgraves, molefta:queoperationes, eidemque
bus illis Anni ballamicis & quod cardo rei eft leni modo digeftione , longiori otio , paticntia ul-
Coelo exiftente pluviofo Spiritus mmdi non pote- tima imponatur manus. Poftquam igituc dido
rit communicari purus,fed vaporibus craiTis terre- modo per crebrius repctitasdigeftiones , folutio-
ftribus elevatis eft coinquinatus. nes, redificationes lcoria: ac impuritatese ma-
Tunc recipe tcrrs hujus ita fale aftrali volatili, teria remotx, poftquam Principia decenter depura-
& centrali uberrime foecundje redditae
terra° fixo , ta , conjunda pars volatiiis , fixata , & nxa vola-
,
aliquam partem ( ,laborem in aliquoc

poteris tilifata, reftatnunc utblandacirculationein catho- ,
vafis fimul inftituere pro majori copia acquiren- licam illam Tinduram traducantur , 8c in veram
da, ) deftilla per retortam vitream optime lucatam quintam effentiam concencrentur.
(terream enim praeprimis non lutatam pars vola- Proprerea didi liquoris portio indatur phialz
tilior potiorpenetrat, ac avolat.j igne primum le- vel cucurbits parvse ut tertia faltem ejus pars re- ,
niori, nec ultimo etiam Fortius audo Sfpiritum vel pieatur vitrnm Hermeticc & caute figillatum im-
,
partem volatilem materije nofbx. Deftillatum ponatur cineribus, vel arenac , ( alius prxponic Bal-
iterum affunde refiduo ftet ita in vitro bene mu-
; neum vaporis vel etiam maris de quibus plura
, ;
nito pro circulatione, fermentatione, refolutione, paulo interiiis , ubi de ignis agitur regimine :
xnelioreque unione promovenda in leni digeftio- , digeratur ita leniore ignis gradu , & videbis Ma- =,
neper fex & plures fcpHmanas;tuncdenu6 deftille. teriam inclufam miris gyris afcendere defcende- ,
7 tur fpiritus modo jam dido, denuo affundatur refi-

re elevari , deprimi; & ex circumgyratioae pe-
,
duo , ftetque ica per tetripus & hoc aliquoties re- ; niciorem atomorum volatilium fixarum unio- &
petatur, ut fal volatile falis fixi parcem volatilifet. nem &
combinationem concludes donec pede-
Poftea Spiritus feptem vicibus in balneo ma- tentim & fucceffive materia colore nigro imbua-
ris per alembicum redificetur , ut per repecicas tur , quod Capuc corvi vocitant Chymici. Mir.in-
hafcecohobaciones liberetur ab omni heterogenca dum fane eft quomodo materia tamdiu tam , ,
ac inucili aquofitate , infimulque fecum fuper curiose & laboriofe, cam diverfis modis depurata
alembicum ducat partem falis fixi volatiiifati , per nigrefcac & videtur excrementiciis adhue fcatere
,
repecicas circulaciones cum parce volatili amice impuritatibus , aut tales fceees deponere ? Quod
Tom. I. O 3 ideo
,«
i6z Bibliotliecx Chemicx Curiofae

ideo hic monitum volui , ne quidam per hoc fibi lacilium & fixarum mixtura tardiore quoque motu
imponi paciantur; fcd (ciant , colorem huncce effe ad fuam perfetlionem , ad fuum finem tendit Si ;
vcre Philofophicum. Ciim ad 7itgredinem ita in la- vero jufto celerius ignem augeas , maceria conten-
bore tuo pertigerisi expedlanda erit poftea alhe- ta moUiori ac delicatiori inhians tradationi vitrucfi
dn , & ultimo rubedo peliucida, licec colores alii rumpit atque ita laboris przcocem & infauftam
,
quad inrercalares interveniant illas v. g. Poft ni- ,

facic pcriodum.
gredinem apparent figuri variegataE quam ,
cMdam Chymiater celeberri-
Faflus fiquidem mihi eft
favonis , vel iridem vocitant ; poft albedinem vero mus fanda quod magni Princicis julTu ac fum-
iide ,
flavedo. Apparente ita per tempus, veluti diftum, tibus aliquot annorum fpatio l'hilofophix Pyro-
realiSi perfcda ««g>-^^me-.,modice augeas ignem technica? incubuerit , ac tandem primicerium hoc
tuun hucufque valde modeftum & oculos tuos ;
opuschymicum fuerit aggrelfus alacri mente -& ,
exhilarabit lcnte oriens pulcherrima illa Iris vel manu indefcfta. Poftquam autem ad duos annos
Pavonis cauda paulaum degenerans in Terram albif- & quod excurrit , huic methodice infudaveric ac ,
fimam quafi foliatam fcintillis argenteis per vi-

, jamdum ex albedine tantum non perfccta pcr vi-
trum radiantem. trum radios lunares fpargente maximam optati
Confpe6tus hicce Cygnem colsr oftendit & of- eventus fpem conceperic una vice improvifo , tor- ,
fert tibi perfeclam Ttnûram ve\ Elixir album^ , ,

taflê obignempaulo adum vitrumpeni- foriius ,
quod quamvis non fit plenaria Tiniiura Vniverfa- tus difruptum in caufa fuille quod loco praemii ,
lii ,tamen unum vel alterum hujus granum virtu- prsEcer olei oper^que perdicionem , rrihil reporca-
te quodammodo generali morbis omnibus me- veric. Qiiid in Laboratorio Michailttano accideric
detur , ac impuriora metalla in veram Lunam con- laboriofo ac provido Dn. Zittewanno , dum Mer-
vertir. curius cum Auro pra;cipicatus per ododecim men-
Poltquamtibi licuerit efle tam felici , ha?cita fes caucifTimo igne traftatus paulo nimirum falcem ,
abfolvere tunc icerumpaululum exalta ignis gra-

,
cepefaftus vicrum ruperic , ac evolveric capicc 4. ;
dum, cautirfima tamen & parca femper manu ; & ,

meminimus.
fucceffivegratifrimailla rf/^fd« per varios colores, Proinde illa loquendi formula , dum pofterio-
prseprimis fiavedinem^ , in fine crocatam , vcl e fla- remoperis hujus parcem vocicanc opus n ulierum
vo rubefcentem ulcimo adipifcerur perfiiclionis
,
bi ludum puerorum, cum grano falis d bec inteU
fux gradum nimirum rubedinem, dum pedetentim, ligi; nimirum hic non requiri adeo difficiles enchi-
,
& lento modo maceria transformat in gra-

fefe rifesac taediofas diverfitaces, veluci in antecedenti-
num vel corpufculum
, globofum rubiniforme pel- bus ; fed folummodo neceffe efle , uc longinnua
Jucidum. mora , ocio , ac lenca paciencia moderari caloris
Hoceft illud confummatum rerum Phyficarum beneficio abfoIvatur;pra:cipue cum modo pnmif-
omnium myfterium veriffimum rerum quarum-
, fadoceanc , non minus & hic adcurare traciandun»
libet medicamentofarum centrum. Cujus incom- efle ignem. Sic e:ôre magni Chymici, Tmllur*
parabilis efficacia tam in fanitate prifente con- claborationi incumbentis percepi ipfum carbo- , ,
fervanda, ac amifla reftituenda, quam in metallis nes fornaci injiciendos partim humcfiare , ne prz-
ignobilioribus magis nobilitandis , ac in Aurum cipici flamma incenfi inopinacum & triftem cau-
conftantcr tranfmutandis partim e fuperiori cap.g. fentur eftêdum , domicilio vitreo raraj illius avi$
patet ; partim ejufdem cognicio , & operandi mo- impacienris difliiience.
dus non latct Chymicos prudentes , cum quibus Pecrus Johannes Faber, in Manufcripto aliquo-
mihi res eft,ut ita eadem prolixiushic depridi- ties citato prjEferc diêftionem humidam ficcat
care fuperfluum plane judicem. id cft ,mavulc , ut circulatio perficiaturin balneo

Quantum temporis rcquiratur , antequaff Tor- humido Marix , quam in arena aut cineribus. In
tunatarum harum Infularum portum tangere 11- magni cujufdam Principis Labocatorio fic proce-
ceat tam adcurate definiri non poteft, cum an-
,
dcbatur : Phiala vel cucurbira parva ad quarcac
tecedens, eaque laboiiofior operis pars citiusab fujE parcis replecionem oneraca TinUttrs. maceria
uno qiiam ab altero abfolvatur. Varietas cnim
,
continuandi pofteriori laboris parti deftinata &
«nchirifium in depuratione , digeftione , cryftalli- mixca indaturpyxidi lignea;,proplTiaIsfigura tor-
fatione, &c. laborem aut prolongare, aut ab- natz j hic imponantur ita tripodi ferreo, qui repo-
breviare valet. In pofterioris vero partis negotio, natur in balncum m.Trias cupreum duas ulnas aU
moderata nimirum digeftione , itidem operator tum Huic infundacur aqua, duos tamen digitos
;
mediante ignis
alter altero eft peritior.imo felicior tranfverfos profundius, quam ut pyxidcm ligneanl
regimine , inquo cardo rei confiftit. Cautus tamen tangat. Tepcfiat haec aqua, tam lenitamen ignis
& expertus , & ita fimul patiens Pyrotechnus non fervato gradu , ut fit analogus ovo cui gallina in-
adeo facile errare poterit, fi modo certam & or- cubat.
thodoxam fibi prsfigat regulam mutationem co- , Quidam in hifce Natun fummis arcanis opti-
lorum depidam in materia inclufa confpedui fefe me exercicacus mihi aperiebac loco magni fecre-
offerentium. Quamdiu enim vel plane non, vel non- ci, fefe folum uti igne ellychnii , vel lampadis,mo-
dum perfeda adeft nigredo tamdiu requiritur ignis , defta olei aftufione nucrico; , ne ma« cum verebacur
fumme lenis. Colore autem difto apparente , au- teria-in vitro contentae abacomis carbonum igni-
gendus eft paululum ignis, donec rf/Moaccefrerir, torum pcnecrantibus aliquid heterogenei , cujui
& difceirerir. Tunc icerum modice ignis eft augen- plane eft impatiens accedat. ,
dus ( ; , ufque dum

cavebis tamen ne quid nimis , ) Chymici etiam genuini pro fimilibus arduis
illuxerit defideratitTima illa rubedo & tunc con- , proceffibus rite tradandis abhorrent utplurimum
cinuandns eft per temporis fpatium calor. Quo diu- ignis adualis violentiam fed farpius & fecurius ;
tius enim digeritur vel circulatur materia , eo ma- adhibenc ignem quem dicunc frigidum , humi- &
turior, eo perfeftior certirtime Tibi erit cxfpedan- dum, dum ira per excicatam curiofam mixrionem
da TinUHra. Quandocunque enim admodum lenis & modeftamfermcntationem res deftillanda:, cir-
adhibetur falcem cepor > neceftaria paccium vo- culandz , figendx , &c. in fe ipfas quafi agunc , S£
quod
,
Lib. I. Sea. II. Subfea. irr. i5j

quod ab igne communi pcriculosa vehemencia cx- ignis gradibus angendo tamen fucccfllve calo-
,
pedandum caute , fecure &c lente perficiunc,

, fic rem,&quidem ulcimo fortilTirnc; atque ita ma-
Qax de arcano igne ad TniHnrtt operationcs ad- xime efl fixatum,ac multiplicationi aptum Hic
hibcndo proponic Joli. Joach. Bechertu in Phyfic. labor- ita aliquoties reperiatur novi liquoris aftii-
fubcerran. Lib. i. Sed:. j. cap. 3. p- m. 49^.i"equ. fione & pervenies ad illum multis incredibilem
;
jbidem poterunt videri. perfedionis gradum. Hujus pars una fi injicitur

Dixi aliquoties in hoc & pr«cedente capite, decem partibus Auri fluencis , hoc omne fimi-
maceriam Tintlura noflrse concinere in fc omnia le reddetur TtnHur^ injedi pro exhibendis il-
pro acquirenda fua perfedione neceffaria neuci- ; lis mfraculofis in medicamcncofa & mecaiiica ope*
quam vero alieni quiddam eidem mifceridcbere; racionibus.

prout hadenus propofita & declarata erudienc Acque ica, ceupromiferam,porfibiIi perfpicuita-
Divino Faco eledos dignofque ad hoc judicatos.
, te, neccfiariifque circumftantiis ingenue Orbi lite-
Non polfum tamen hic filentio pra:terire , haud rato communicavi , poft defciptam TinHurx Vnir
abfurde , vel contra Artis fundamenta Aurum aut verfalis Materiam , hujus quoque prsrparandi mo-
Argentum vulgare & perfedum addi aliquando dum ucpote quibus duobus toca res innicitur.
,
foiere & pode Cum per hsec nobiliora metalla, Faxit Majeflaticus Superiorum& Inferiorum hoc
ob fyncretifmum , & Analogiam, quam habene efl , Coeli & Terrae AichiteSus; ut inde juxta fco- ,
cum Superioiibus , labor cicius ad finem perduca- pum ac intentionem meam gloriofus Nominis fui
tur delideratum. Cuicunque igitur non libucrit Honor augeatur , incomprehcnfibilis Myftcrio-
dida methodo hunc juxta fua principia Ibla & purum Divinorum varietas amplificetur , Proximi
ra craftare per circulum philofophicum , uti lo- commodum promoveacur , Animaqua: propriae fa-
quuntur ille non adeo aberrabit a vera femita (i , ius juvetur U
juftotempore ac modo addideric Aurum vel Ar- Abfolutis nunc iis , qus ad propriam TinElur*
gentum vulgare vel perfedum, Cum hac additio-
, Vniverfalis tradationem pertinent , lubet curio-
ne autem ita eft procedendum Poltquam abfolu' : fisarcanorum naturalium Scrutatoribus annedtere
ta priore operis parce aggrelVuruses pofteriorem, uonnullos laborcs , quos magni non minus Me-
longinqua il!a,tarda& patientidigeftione perfi- dicinê Chymici Antiftites in eadem hac Via Vni-
ciendam ; tunc parcibus decem materisc didti univerfali inftituerunt , licet fuprcmum Chymicce cul-
verfalis admifce partes duas argenti, fi faltem Tin-r men per Tinûrx acquifitionem non att igerint, vel
Unram albam^ ; totidem vero auri , d Tiri£lura»i-> ctiam eorum pars illud actingere , animum nun-
rubrantj , vel opus abfoiutillimum defideras ( de- , quam Ciim Materise catholics aut fal-
induxerint ;
benc aucem fumi Sol vel Luna puriCfima , vel in tem partem unam vel volatilcm vel fixam, autma-
pulverem aut crocum redaSa ; quo melius enim teriamaliquamremotam , aut mixtis hetcrogeneis
antea eadem funt refoluta , eo cicius materiss fefe Operi fuo deftinavcrint.
uniunc eventu optato.Commodior Auri crocus ha- Proponam tamen hsec quodammodo brevius,
betur , dum hoc cum ancimonio purificacum amal- ne quafi extra oleam vagari videar cum propo- ,
gametur cum Mercurio , hinc fuperfimdatur Spiri- fitum meum fueritagere in fpecie de TinBitra Vni-
tus vini fumme redificatus , qui evaporetur vel , verfali. Ex defcripto aucem hadenus labore po-
deftilletur aliquoties , & fiec pulvis optime levis, terunt facile ad fuum fcopum applicare necedaria
tenuis^&porofus) cordaci & prudentes Chymici. Si vero una vel
Ego quidem eligerem , vel huic priferrem are- altera enchirifis deficeret, vel non fuccurreret non-
nam illam attream Indi^ Occidenialis nacivain fupe- nullis illis fpondco meam ferviendi promptitudi-
rius memoratam , ob fuam volacilitacem fulphuris nem veluti manifefto candore publice in prsce-
,
innati cicius communicabilem. dentibus me Orbi litcrato oftendi.

FaSa hac materix & Auii miftione progredere Propterca prodeat I. labor ex Spiritu vel ent
in procelfu tuo , lente feftinando, laboremque pec iA/jua Aerii. Mulci quibus Deus non detexic in-
,
rotam aut circulum philofophicum , veluti ha<Se- tegram materiam TinBura Vmverfstlt* , ( partem
nus clare defcriptum continua. Si forte Aurum vel
, volatilem & fixam incelligo,) arguce rariocinantes,
Argencum prima vice non fueric incegre mixcum quanta - quanca fit Aeris neceffiras pro fui vegeca-
macerisE univerfali , cunc adde denuo maceriae hu- , tione , nutritione & confcrvatione Sublunaribus
jus portionem Auro; ac veluti hucufque , ica adhuc omnibus; & quod Aere puro fimus fani,vegeti Ae- ;
aliquot fcptimanis vcl menfibus illa trades,& re vero impuro exiftence xgrotantcs ;mifere fe- ,
unientur fucceffive , juxta tuum defiderium. fe macerarunt quomodo occultum huncce ci-
,
In Capice diflercacionis hujus fecundo propofui bum , Nedar hoc Jovis nimium tenue ac volatilc
ex nonnuUorum Neoccricorum ( cum Vecerum fi- capiant , incraftenr , & in conftantem liquorem
des hic , non adeo refte quidem quafi dubia red- porabilem reducant ; veri chalybis Sendivogiani
datur, ) & experimentis pofTibilcm Ttn-
autoritate vel Terrae fale centrali fixi imprjegnaCiE ignari.
iiurA augmentationem. Quamvis autem de hujus Modos aquam Aeris capiendi plurimos poffem
vericate ipfe ego teftari non valeam ; fed peritio- producere; fed exhifce fufficiant rariores, & mi-
rum Chymicorum judiciis , ac cenfurs hoc relin- raberis laboriofam , eamque laudabilem horum
quam nihilominus de hujus praxi infticuenda
; naturalia fcrutantium curiofitatem. Anglus qui-
heic curiofis fubjungam , qus unus illorum inte- dam , & alii fic procedcbant Menfe Martio Sole : ,
grum hoc negotium arcanum , ceu fuperius mo- Arietem ingrediente vel etiam Menfe Aprili vel ,
nui , fidcliter mihi detegentium fignificavit , ita Majo poftquam per unam vel alteram (eptima-
,
aucemprocedi debere aftirmabat: capiasTif«S«5-<« nam Pluvia Tcrram non humefiaverac ; fed ros fal-
tU£ rubiniformis pellucidse partcm uoam huic , tem large pcr6.8. 10. dies defcenderat prasterica ,
adde denuo liquoris illius ladlci butyrofi in fini- nodis meridie initante aurora, & dum appare-
,
ta prima operis parte confedi partes decem ft- ; re incipiunc radii Solares.tcrram pinguem & foe-
gillentur Hermeticc , digeranturque per unam cundam ( qualem capice pra:cedenci defcripfimus )
Vel alteram feptimaaam folitis illis lenioribu* defende affere vel ligno , ulnam unam cum dimi-
Toni. I. O 4 dia.
; ;
164 Bibliotliecx Chemlcx Curiofa^

dialongoaradiis Solaribus. In alTeris hujus me- Sub tefto domus vel in iuprema contignatione
,
dio fit foramen rotundum cui adcurace incruda- ,

ponatur foinax chymica communis cum capclla
tur cucurbita vitrea fatis capax, cujus orificium
cineribus plena , hiicc imponatur phiala magna,
optimc fit miinitum , circumligatum linteo, & hujus collo intrudatur alius canalis vitreus, qui in
glutine pifcium ( jrâu^ f'^la\cn / )
vircofum & inferiorcfui parte habeat appendieem veiuci ro- ,
linceum foraminulis miliiformibus ftrum decurtatum alembicideUillatorii. Canali

tenax reddico ;
latitudine didlo vitreo acglutina filtrum vitrcum ciijus im-

fit pervium, vitrumduorumdigitorum
,
mifium foraminulum vix a-quec magnitudine gra-

per afferem tranfeat, ne Terra eodem tangacur.
Tunc fpeculum caufticum in aflerem vel lignum finum finapi. Poft mediam nodem ignis leniorin-
milis latitudinis in medio flriae infigatur; ponatur
datur fornaci , canaliscum fuo filcro extendatur
verfus Orientem per feneliram, costera optimc
e regione cucurbicx ad diftantiam unius palms.
appone ut claufam ftet ica, ufque dum Sol fuerit ortus , Sc va-
Speculum diAum radiis Solaribus ita ,
fculum appendici illius canalis annexum fufccpic

hi per hocpcnetrent ad cucurbitam. Hoc ita con-
tinuetur tribus horis,& cucurbita incalefcet, fpiri-
bonam iiquoris aerei parcem ,q".ii cffLindatnr ali-
quocies, novufque capiatur fervetur in vicro op-
tijfque Mundieterraper lintei foraminula tranfi-
time munito.
bit in vicrum , aquofitate exterius circa linteum
6. Alii cum Mich. Sendivogio & Johan. Sta-
haefitante ( nam hujus gluten non permittit, ut pars
,
ricio hoc utuntur inltrumento Fiat vas cupreum,:

aquofa fimui tranfeat. )
retorta: deltillatorisE fimile .poterit hoc conjungi
His peraftis, cucurbitx remots orificium opti-
me claude linteo uti nuperum , glucinofum , ta-,
ci. ^. &4 partibus, orificiumhujus fit fumme firi-
men non perforatum nc evolet fugitivus hic ho- ,

dum ut vix aciculx oculeo tranfitus pateat; ( jux-
,
ta mentem Scndivogii , ) in parte inferiore adapre-

fpes.Hoc modo fpiritus Mundi fingulis matutinis
poteric capi donec neceffariatibi fuppecieritquan-
tur canalis cum fuppofito vafculo recipicntc j
titas ; alio tamen femper in loco extrahitur enim ;
unius palmi latitudine ab hoc fit canaliculus vel
aeris volatile e Terra, quem alTeris fipho. In medio hujus inftrumenti fiat margo vel
eo circuitu fal
ambitusT"fp'e»"jore Solis defendit. Spiritus fal & retinaculum , ( «>! <\b\'ai^ ) cui imponitur fpongia
volatile circamfpeda dexteritate & cauto ignis magna , & fuper hanc marmor vel filices in forna--
regimine redificentur mifceanturque fpiritui e ,
ce figulina calcinati difpergantur. Defcripta: hn-
fale fixo terra» feorfim igne aperto , & forti deftil- jus machinae orificium emittatur per feneftram;
lato circulentur per tempus paratum inde cft ;

per canaliculum infetius accommodatum atcrahe
;
medicamentum morbis ctiam pericu-

rariffimae in ore tuoaerem, hiccnimfefe infinuabit marmori
•lofiffimis etticaciae. Ad Ttnflnr^ tamen Vniverfalis
calcinato ; hoc communicabit illum fpongias fub-
fafiigium penitus adfcendere hxc mixtura non va- jacenti, & per canalem liquor aereus
fic deftillabit
luit cum principia debicam per mixtionemantea

,
in vas fuppoficum. Hypocauftumi requiricur huic
non fuerint unita. operi calefadum, & quo major in hoc calor; fri-
II.Quxacuci(TimusKenelmusD/^&rf«<Trai9:. de gus vero quo exterius intenfius, antiperiftafi eo
immortalitate Animae refert., amicum fincerifnmae magis defideratustibi eft fperandus efFeftus. Ope-
fidei ope vaforum vitreorum coUegifle radios So- ratio quoque largior fuccedit tempore nodurno,
lis in pulverem fufci vel purpurei coloris prici-
quam diurno, cum aer tunc denfior magifque coa-
pitatos , illud fere convenic cum pricedentibus gulatus.
adhuc magisverofiequenti experimento.quodPhi- y.Pater C<j^«//«i-,celebris in fcientia chymica Ita-

lofophus Pyrotechnicus pro rarifiTimo habeat ar- lus, inter varia aliamcmoratudigna & utilia diver-
cano Speculum rotundum caufticum opcimc po-
:
fos quoque confignavit modos capiendi Spiritum
litum , ubi radii in centrum concurrunt , expona- aeris; quod non minus quoque fecerunt alii; cum
tur in libero aere Soli , maximo iftu ferventes con- autem partim congruant quodammodo cum hafte-
tinuetur ita aliquot diebus , illud femper removen- nus adduftis , aut his fint cognati , parcim ne in his
do , &
circa centrum fpeculi adhaerebic fal nivcae fim prolixior , eos jam non tango.
albedmis, quod cultro abradacur in vitrum ; per An verodidismodis omnibus acquifitus liquor
dies aliquot ita falishujus mirabilis*una vel alte- aereus adeo futficienter debite & fit iniprargna-
ra unciapoterit colligi. tus genuino & puro ^JMmdi Spiritu , judicent alii.
1 1 1. Frid. Hofmannuiy Clavis Phatmaoeut. Schro- Proinde etiam defiderato neutiquam potiuntuc
dert:in£ lib.3. cap. 3. p. 140- refert , foôfum illum fine opcratores 5 TV^flw.e nimirum Vniverfalis zc-
Burrhunu Vice- Colonellum Kranuch ma

,
^ & quifitione prxcipue, quoniam ipfis fimul deficiac
gnam aquae Aeris copiam fibi comparalTe bene- difnidiaoperis pars,falTerra:fixum,chaIybs Sen-
ficio capaciflimi cujufdam filtri vitrei , cujus ori- divogii vel magnes Philofophicus. His tamen non
ficium inferius clauium glacie vel aqua frigidiffi- ,
obftancibus , cx hac aqua pra?primis fi tempori-
ma , nitro vel fale ammoniaco imbibita repleti , & bus balfamicis & juxta alias circumftantias in ca-
radiis Solaribusexpofiii, dumadhujusexteriorem pite prscedente traftatas, parantur laudabilisef-
fuperficiem in Aere catervatim natantes vapores ficaci^: remedia, qua de re tede , vel fine modo
delati in vitrum fuppolitum a Solis fervoreimmu- elaborandi agunt Petrus Jgh. Faher , fjêcnerm ,
ne deftillarunt. Frid. H
ofmanms , Si pluresalii. Sic quidam opci-
Alium pro Aeris captura
I V. & incrafiatione mam famam fibi comparabac ex hac aqua compo-
modum defcribit Medicus Icalus clariffimus, Fa- fico medicamento fequenti: Captam aquam per
bricius Bartholettus ,
fua ad Dyfp-
in methodo tempus collocabat in cellam pro putretaSione
noe.im , dumpcr inftrumentum vitreum ibi depi- hinc deftillabat caute per cucurbitam vitream;de-
aum, tubi non adeo dilTimilc aercum humo- , itiliatum iuper refiduum digcrebat poft reftifi- ,
rem atrrahit ac colligit quem poftea coagulac

. ,
cabat prodeuntem liquorem denuo affondebat
;
in Cryftallos adfedibus thoracicis , aliifque appri- capiti mortuo , ponebat in cellam & fuc- ,
me utiles. cedcbat cgregia cryftallifatio cryftallos exem- ;
V. Alius ica infidiabicur Aviculs Hermetis : cos diluebac aqua pluviali , quod variis ntor^
bis»
, , :
,
Lib.I. Sect.II. Subfe£t.III. i6s

bis , etiam contumacirfimis feliciter exhibebat. lore circulando , in fuam perfefiionem exalta.
II. Lzhor ex aîa pluvtalt , qui eft talis: Mcn- V. Labor e Sale Terr^centraii fixo, Quemad-
fe Marcio, circa j£qiiinodium , veletiam Aprili modum iva multi infudarunt fudori huic aereo
aut Majo , colligaturaqujepluvialis , vel etiam to- utpore parti volatili Rori itaquoquenonpaucio- , ,
nitruaiis magna quantitas, evaporet ccdione con- res inhiferunt (altem fali Terrx feu parti fixiori; ,
tinua , tamen non adeo forci donec incipiat craf- , itidem non infclici , auc irrico piane eventu. Ec
fefcere tunc deftilla in cucurbita vitrea ,ufque ad
; cum inftitutum fuerit opus per deftillationes, cx~
liquidiufculi excradi confiftentiam. Tunc terram tradiones, digeftiones, falificationcs fere eafdem»
aliquam pingiiem &fcecundam, vel Solarem, cujus uti in Antccedencibus didum prolixior hic non ,
luperius aliquoties mcncio faiia , humeda dido ero tcediofa rcpetitione frequentiori nihil enim ;
excrafto vel faie copiofa aqua pluviali diffoluto, ut ab iis differt , nifi quod huic non univerint necella-
fiat raalTa crafla. Expone eam duas feptimanas
ita riam partem volatilem.
aeri j
poftea di<5lo modo iterum humeda ftet ; V I. Ciiymiater non infimi fubfellii liquorem
iterum per ieptimas , & hoc tertia , & quarta
2. fequ. e perfeftis trium regnorum corporibus con-
\ice. Poftea deftilla e cucurbita leni igne ; & pro- centratum in fecretis habebat fumantur : falis Mun-
dibit fpiritus quafi pinguis cumfale volatiii. Spi- di vel aeris uncix dui;falis tcrrje uncia una ; falis
ritum aliquoties cauce & iente reftiiicajcui aphleg- Microcofmi uncia dimidia ; falis tartari drachmas
mate libero mifceatur fal fuum volatile. E capice dua;. Diflblvantur fpiritu vinioptime redificato >
raorcuo elixivia fal fixum aqua pluviali , hoc repe circulentur in cucurbita munita;poftea deftUlentuc
tira depuratione & coagulatione cryftallifetur.Hu- & defcendet tandem liquor rubeus , eafdem cum
jus pars una mifceatur cum partibus decem fpiri- Auropotabili obtinens vires. Dofis funtgrana de-
tus faie volatili imprsEgnati ; adde croci auri parcem ad viginti. Sal Mundi vel aeris fic paratur
tcm I. vel II. digere leni igne , & circula , tali Terrx Lemnii quamtum vis in loco alto expo- ,
cautela ignem regendo , veluti paulo antea de ^>/j ne aeri libero per aliquot feptimanas poftea aqua ;
Zfniverfali monitura. Quo diutius fteterit , & quo pluviali fal cxtrahatur. S"al terrx ftcundum artem
diligentius colitur , eo perfeSius & generofius ob- paratur c turffis , bituminola Batavorum terra. Po-
tinctar arcanum , TifiilMra Vmverfali analogum terit tamen loco hujus & Terra Lemnia alia llmii.
tam medicamentum , quam metallico
tranfmu- - V II. Oleum iyûri Schrdderi aqux innatans , cu-
tatorium. jus fuperius cap. 5. mentionem fecimus , ita tli-
III. Labor e Nivt^ Eadem methodo qua qui-
:
,
citur . elixivietur e tcrra pingui ( v. g. marga, ) l~a-
dam meditationes & labores adplicuit qax pluvia- porem falfum prs fe ferente , fuper quam crefcit
li , alius infudavit, Nivi , & inde parato fali Quam- trifolium , & fimiles herbx pingues , non profunde
vis autem tam copiofo fale non turgeat volacili in terra exiftente ( ut fic Spirttu Mmdi eo melius
veluti aqua eandem tamen fere de hoc
pluvialis , fit imprignata , ) fal aquapluviali marciaii evapo-
fibi promictere potuit fpem, cum ex eodem, Aftra- ratione infpiifetur , & purificetur , aliquoties iol-
libus influxibus non privato oriatur principio. vendo : Ex hoc fale formentur globuli cum terra
I V. Labor e Rorz^ : Multum temporis iion mi- pingui , deftilleturque fpicitus per retortam. Spi-
nus impenderunt nonnulli ingeniofi Pyrotechni ricus egrcflus redificetur. Hinc elixiviecur fal e
in ventilationem phyficam fudoris illius Ccele- capice mortuo, ejufque pars addacur (piritui redi-
ftis Roris , & imprimis majalis j atque hoc quidem
, ficato. Sic habes menftruum , quod iolvit Aurura
non immerito aut fine arcis fundamento ; cum
, foIiatum.Spiritum didum fuperfunde Aurofoliato;
nec vulgus neget huncce efle quafi quotidianum itetitaaliquandiuût folutiopenitius peragatur,at-
& ordinarium vehiculum Virtutis illius bdlfamics trahacurque fal ex aere ; ( quo
diucius ftat , eo me-
ifitherea: omnia vegetantis , nutrientis
, & con- , lius cft , ) Tandem abftrahe aliquotics ipiritum vi-
fervantis qua de re Sacra Pa£in£ , & multi multo-
; ni redificatum acuatum modico lalis uriuje volati-
rum autorum libri prolixe folida afFerunt tefti- lis , vel fpiricus falis armoniaci ; ftet ita aliquandiu,
monia. & menftruum colorabitur , & fupcmatabit oleum
Quamvis autem eflentia Roris maximam par- rubicundum , quod pcr balneum Maris abftrahatuc
tem confiftat in fale volatili aereo nihilominus , & feparetur a menifruo. Si hxc operatio inifitui-
novi induftrium Medicm^ Myltam qui inde ex- , tur lClenfe Martio ubi Spiritus Mundi in Macro-
,
trahebat remedium , mirabilcm exhibcns varios cofmo maxime vigec & vegetat erit eb efficacior. ,
contra morbos opem, aliis fruftra & infelicitcr ex- Dofis funt pauculx guctulx poteritque quilibec ;
hibitis fequenti modo

, Menfe Majo mane ante : fibi imaginari efficaciam rariflimam cum oleum ,
Solis ortuminagris triticiferis aut pratis colligi tc cjus rubornullo modo a menftruo ; fcd aradi-
curabat '2^rem->inon more folito per lintea, ( cum caliter foluto Auro dependefat. Huc ufque Schro-
hsc tenui poroficate abforbeant potiorem partem dcrus.
balfami unduofi falini aerei ) fed per patinas ter- Qtiibus addo virum huncce magnum quidem
,
reas. Imponatur cells in vafis vitreis per unam duriflimi Auri repagula modopluribus incredibili
vel alteram feptimanam , ut fseces quodammodo ita refolville, utremedio incomparab.ni fit potitus,
deponat;tunc deftillainmaris balneo cautiiTimo tamcn plenarie ad TmUuram Vniverfalem non ad-
ignis regimine,a!ias certe rumpunt vitrum fpiritus, fcendit,cuii non omnes cnchirifes fupcrius nota-
fale volatili copiose gravidi, ad exitum ftimulati. tx de Via Univerrali fuerint obfervatse prxprimis ,
Hi cum fu6 fale volatili repetitaeaque leniffima re- plcnaria unio & influxus falis volatiIis.i?um fale fi-
dificarionefeparentur , afuo phlegmate , ac in vi- xo tcrr^.
tro optime muniantur , alias evolant inde , unde VIII. Dantur adhnc varise Auri Tii^ftrs , fo-
venerant primo , id eft Fxces a deftiUa- , in Auras. lutiones , vel cxtradiones .quae quamvis firmiffi-
tione refiduas calcina, & proprio phlcgmate inde ma illa Auri clauftra pcnitus nonpenerraverint,ta-
elice fal fixum. Spiritumdi6tumfale volatiligravi- mcn non plane funt rejicicndat , prxcipue Ci parti-
dum fali fixo per folutionem purificato fuperfunde, cipcnt de Sale Terra» fixo, vel de fale Al-ris volatili,
Si ica ia phiaia per aliquod terapus modecato ca- StCicyeto/itfro /'(»/<?â/* fuat affinia , aut analoga,
quaiem
; ; ,
i66 Bibllotliecae Chemicx Curiofx

qualem defcribit ClarilT. Dn. Langelottus m Epift. linum, & in leni calore fluac, ac ita voiatile fit red-
ad Narurx curioios & alibi auc quali elaboratio- , ;

dicum; muniatur opcime ab aere.
ne Divina Sapiencia.
meam digiiata eii tenuicatem Tandem remancncia? , e quibus fal extraftum ,
Varia alia mcnftrua fecundum magis & minus calcincntur, edulcorencurque adco , uc fiac cerra
in Aurum folvendum agere valencia excogica-
plane mortua, & iicciffima. Huic affunde oleum
runc varii Dardali chymici. Sic non contemnen- tuum a quo quantum polTibile feparetur phlcg-
; (
dx vircutis eft Ttntiura ex croco Auri ad mencem ma rcfiduum, )mixca optime deftilla ex retorca per
Ba/ilh rdentini paraco oleo cinamomi extrada. gradus, igne forci. Olcum deftillacum fuperfunde
BcaciiTrmus D. Mich.uUs modo nocatum crocum terrar cuidam bolari opcimc calcinacx, cdulcorata;,
Auri extrahebat fpiricu e minera Sacurni exhibe- & exficcac2t;procede dcitillando uci jam faduni, ,
bacque ficpiffime vere refocillante Archxi debilis & quidem feprics repetendo femper adhibcndo ;
folatio. Illuftrisquidam Chymicus magni xftimac

novam cerram;& icaoleum vere dcpuratur, ac per-
dit fcecorem. Terras hac conjunge , calcina per fe-
Spiritum e pane optime fermencaco , aliquocies
cauce rediiicacum ,
poltea fpiricu vini alcoholi- mihoram fuperfunde aquam puram ,& hscrcddi-
,
faco mixcum
circulacum. & Efficacior foret fpi- tur ccerulea, hsec evaporec, & acquires fal viridc,
ricus panis rore majali aut aqua pluviali dcllilla- quod fêneri aufert innatum ruborem redditque ,
tus, &fumme rediticatus, cunc radiis Solaribus Luni analogam figura externa.
ac aeri expoficus in vitro ; ubi poft paucas horas
,
Scquicur nunc conjunfiio & fixatio Sumantur :
falis fixi partes tres, indantur cucurbits opcime

limpidifTimus ille fpiricus rubini colorem alfumit
dc qua re confukndi Anglus celcberrimus ^R^ber- operculo munita:, impone arens in capella; (ub-
tus Fliid , &
Joh. T.ick}'*s y in Chryfogon. animali & mitce ignem lentum , & fal reddecur fluidum velu-
ti cera , tunc ferva Icnem hunc ignis gradum. Po-
fiiinerali pag. 75.
Alius ficitbat ftratum fuper ftratum e foliis ftea cape olei tui paitem unam remoco cucurbi- ,
Auri &c lapide pumicis dum in tigillo Buunt igne ;

tx operculo; infunde gutcam unam hujus,fubic6
forci.pumex fpongiofus actrahic partim Auri refo- claufa cucurbita , doncc matcria tumultuans pa-
luti Tiniluram , qus inde facile pocecit elevari fpiri- cata, & fal fixum abforpferit Olcum infufum ;hoc
tu vini per fpiritum falis armoniaci exalcaco , &c. ira continuetur , ad plenariam olei conjunciioncni
HartMannus m3iS,n'\ xftimabat crocum & Tindtu- vel conlumtionem .
ram Auri , dum Aurum limatum rafura cornu cer- Deinaccipe fpiricus fuperius didi partes duas,
vi infurnofigulino reverberabat , Auro inde colo- inftilla fucceflive , & gutcatim quafi fali fixo,uci
rem incarnacum acquirencc. Qiiidam fucceilive mif- jam de oleo nocacum. Spiricibus omnibus infufis ,
cebac fpiricum aliquem alcalicum & acidum qui ,
ac in unam fubftantiam redadis , figillecur vitrum
qualicatibus fuis contrariis fe ipfos ita corrodunt Hcrmetice impone balneo aequah ignis in gradu,
;
& fatigant, ut penitus dulcefcant, ex liquore & donec incipiat rubefcere balneo hinc exemtum ;
hoc dulcificato egregium fperabat Auro folven- imponacur cincribus; ( cinercs cum materia in vi-
do menftruum. Alii utuntur adminiculo cryftal- tro eandem habeant alcitudinem;)digeracur ita eo-
lorum falis dulcium fpiritus falis tartari volatilis;;
dem calore, ufque dum appareac pulcherrima ru-
fpiritus falis armoniani; fpiritus & falis fanguinis bedo; hinc impone arens , uc liic cucurbica: cor-
Humani cornu cervi urins olei fpiritus & falis
; ; ; ,
pusrotundum cooperiat,jfingulis tribus horisuno
fuliginis , fuccini &c. ,
gradu ignis exalcetur; in quarto vero graduferve-
I X. Quidam in iingulis tribus Regnis fpeciali- tur per 24. horas.
ter quserunt Lapidem vel Tiniittram Vniverfalenu. Atque ita fixus & perfcdus eft Lapis , cujus
Exempli loco hic faltem ponam Lapidem Anima- tres gutta: medencur omnibus morbis. Guccula
lem , quem laborem nonelfe plane de nihilo , facile una libram incegram vini vel aquaj rubcrrimae tia-
fubolfacient illj ,
quorum prxcordia de meliore gic. Si huic Lapidt addicur quarta pars olei Au-
Jutojmoduselaborandiaucem eft taIis:CoIIigeuri- ri , anccquam vas figillecur,ac pcr^S horasfum-
nam puerorum Venerem non cxpercorum , 12. ad ly. mo ignis gradu fovcacur, evadit in fal vel Lapidem
annorum oftoginta vel cencum libras , Sole exi- ruhiniformern , quod metalla omnia impura dcpu-
iience in Ariece ;putrefac in cella per duos Men- rat. Elixir albam ica poteris obtincre mifcean- :
fes poftea indatur cucurbicx vicres, ad cercise par-

;
tnr fpiritus didi uncia femis , falis fixi uncia una
tis replecionem ; deftilla ipiricum leni igne , ufque oleilunx unciauna cum dimidia; proccdatur, ceu
dum ftris definanc ; remove hunc , & opUme mu- jam de rul>eo EUxire did:um & fic acquiris non ;
ni ; appofuo alio recipiente continua deftillatio- modo egregiam Tmiiuram pro legrotorum folacio^
ncm phlegmatis unum gradum audo
, igne per fed & Saturnum Venerem I»vem ac tJM ercurium^
, ,
quod itidem feorfim Liquorem fic refiduum ferva. in Lunam tranfmutantem.
etfunde, inde retortx terreae ,appone recipiens , Hac pro vice propofita addimenta fufficiant, ne
deftilla per gradus , ufque dum rubras decidanc in peculiare Tra6tatus corpus excrcfcant amice ,
guttx; auge ignem , & prodibic oleum ; magis exal- rogicans ut xquus leCtor eadem mentis ingenuita-
,
ta ignem, uc igniantur ulcimo , pro capitis mortui te , qua fcripta funt accipiat. ,
calcinatione. Dcnuo confiteor; hxc di£ta quidem me ipfo ma-

Hoc modoprocedecolledtaintegra uriniquan- ximam partem non efic eIabnrata;nihilominus fan-
titate. Tunc redifica fpiritus tuos per arcnam 6ta fide ceftor,quod ea cunda a Cliymicorum fe-
in cucurbita leni igne ; fpiiicus & falia volatilia culi noftri Primacibus fuerincinventaauc elabora-
eiicita conjungantur femper & redificatio hsec ,
ta ,quorum non cam manulcripcis quam ore 5c
e ,
repetacur fepties vel tamdiu donec fafces non re- ,

aduali converfacione egomec plurima haufi.
maneant fed omne in fpiritum & fal volatile de-
;
Quemadmodum rationalium Pyrotechnorum illa
generaverir. Tunc phlegmata refcrvata etiam fcp- cum quibus mihi , xquae fubjicio
prascipuc res eft
ties rc6lifica femper removendo fices rcfiduas.
;
ccnfurx fperans fore ut illi pro veritate magi$
; , ,
Poftea e capite mortuo opcimc calcinato excrahe magifque eruenda & amplificanda fua quoque
Phlegmate fal fixum ; hoc reftifiea, uc fiat cryftal- amice » finc collacuri fymbola^ acque ita laudabiii-
bus
,,
Lib. L Se6t. II. Subfeft. III. 167

bus Antecefrorum noftrorum inveHtis alia alia- , praepoftero fervore ad tam feria properare , ani-
que limilia, auc niajoracum Deo & die addituri. mum applicuiftis. Jmpolterum cautiuj
Difem:
Coecerum, qu£ Pctrus BorelHits-, in Bibliothcca mercari ne poenitere magno precio emere coga-
,
fuachymica, Anno 1(554. lârifiis, & Anno i6^6.Hci- mini ac pofitis debite Artis Medic^ fundamencis
,
cIelbcrg:E edica miminit , Mariam Runte , Anglam, fecurius per gradus ad cam alta adfcendite; Cuna
ftacuilTc ac prxdixilVe Lapidetn Philofophorum An-
,
Chymia rationalis & Chrilliana.ut ficloquar, velic
no millefimo , fexcentefimo, iexagefimo primo in expeSari. Scrutamini pocius magis dcmilla , ac
Vulgus fore notiffimum , fagaciorum judicio ac de- prius atiis medicamencis laude dignis obcincndis
liberacioni relinqtio. per folitum Ora &
labora invigilate. Quale vcllra
Coronidis loco adhuc unico Te volo, mi Ledor: pro iUmulo jam fubjungo Per unum & alcerumi :
Bonacua pars miin forcalie indignabicur , quod e Decennium mulcorum fruicur applaufii remcdiura
ledione hujus Dilfercacionis opcacum fcopum non titulo Tinnnra Nephritic(t> vel SoUris dccoratuin
attigcrit , dum nimirum crcdideric , fefe fubito re- ac venditun) ; & quidem non adco immerico curai ;
perturum quod pueri infaba; ac ita per Tiwfl«>-x in morbis fcorbucicis, & qui his affines.aTar-,
acquifitionem cerce fibi promiferit acquifitionem taro fanguinis,mefenterii,& renumacido ortis lau-
divitiarum , Fam* gloriolx , ac honoris
a fanatis , dabilem opem , operamque contulerit , & adhuc
morbis defperatis , metallifque ignobilioribus me- conferat. Ego quidem non dico, quafi illius in-
lioratis. Qiiod gaudium concepcum ,quam fpem gredicntiamodumque priparandi hic defcribe-
,
promilfam dubiam ego acdifliciiem reddidcrim , rcm.cum me nonlateac, Pollellbres eandem vel-
atque turbaverim per varias circumftancias, imo le occultatam ego vero proximonuUi nocere au-
;
dehorcationes plurium , cap. 4. addudas. Ac deam. Hinc appono faltem pro j€grotorum com-
fruftra quereris , amice Ledor , fruftra me accufas; modo illius apprime fimilem qux efitalis: Su- ,
propria cua , niinime vero mea illud accidilVe cul- macur Tartari albi Nicri opcime purificaci , mi-
,
pa , cibi perfuadeas. Cur enim falcem audes mitte- ners Antimonii, filicum fulphure aliquo lolari vo-
re in alienam mellem agorediendaexcra tua: volacili prsEditorum
(
quo quidem plurcs filices lunt
cationis terminos mirum-quancum fcria? Cur fu- imbuci,) parcessquales;pulverifaca & opcimemi-
tor ulcra crepidam intempeftivo &: illicico defide- ffa humeiftencur aqua roris majalis vel pluviali ;
rio cam arduis inhias ? Doleo fane vicem cuam , non camen nimis large alias obcines quidcm Tin ;
quod cum pluribus ad calia Fato Divmo non hie- iSuram copiofiorem; fed ob virtutem magis dilu-
ris eledus ; ac ingcnue rogico , velis impofte- tam non adeo efficacem veUni candem paranc ;
'
rum manere in flatione , qua fueris pofitus , ac di- avari nummifugae. Scrventur ita in loco tempe-
ligcnter ruminare magnum illud tuum in hoc rato per aliquot feptimanas, aut potius menfesi
Mundo DIC, CURHIC;dequibus capuc an- (quo diutius ita fubfiftunt, eo melior expcdanda
teccdens quartum ad naufcam tuam ufque te eru- erit operatio ,cum Nitrum magis,magifque refol-
diet. Prster varias enim rationes ibi adduftas vat , penetret , ac uniat reliqua, ) Hinc deflilla per
nimirum quod extra vocationis limites vagari non rctortam tubulacam , quam vocanr. ttpfi£ in la-
liceat , addo ex fuperabundanti hic adhuc unicum: boratorio celcberrimo Alichaelttano , cujus nunc
Libro I. Maccab. cap. j. v. 55. fequ. legitur, lutiam cft Pofiellor Dn. Zittemanntfs ,huic opeti commo-
cJâcciibeiim cumYratrefuo fonathane,propcr(e- diffima confpicitur fornax dum huic loco ca- ,
quendis acadincitas redigendisFidei & Patria»ho- pellje adaptatum efl vas olla; fere fimilc , in lateri-
ftibus exiifle; lofephurn autem , & Afariam pr^te- , bus 2. j. vel 4. canalibus pr^dicum quibus appo- ,
dosmilitaresdomireliquilTe,ucdefendantTerrito- nuntur vafa recipientia. Huic dido modo fuccef-

rium , & quicte faltcm lefe gerant. Hi percipicn- fivc per cochlcaria injice materiam mixtam, uti fo-
tes difium fudam tJ^ accabeurn & Fratrcm , quo- let in recortam tubulatam , & fubico prodibic
cunque fcfe verterent, vidoriis viftorias addere,ge TinSlnra cgrcgie rubens , cujus dofis jo. 40. 50.
nerofa xmulatione incitatipro aucupanda non mi- gutta?.
nus gloriofa fama ac pro Lcge & grege militaturi
, Bxhibetur ad prsfervationem 1. ?. 4. vicibus in
irritabant hoftiles Gorgi^ crabrones contra manife- feptimana , prxmiffis tamen univerfalibus. In fa-
ftum Gubernatoris /»«iie mandatum. Quibus autem nando vero aliquo morbo fcorbutico hypochon- ,
Triumphis redierinc nifimemoris tux e Bihlionm

, driaco , nephritico, &c. bis vel ter fingulis diebus.
lefiione fuccurreret, loco citato poteris viderc. PrsEter virtuofam hancce efticaciam oculos Tuos
UtautemBilistibi commotaquodammodored- pafcere potcris in manifcft a ac perfevcrante illa
datur tranquilla, ut fpirirus tuimcerore depaupe- TinUurji Rubedine per canalem fimul prodcunte,
rati , terrore turbati refocillentur , conflitucram qualcm confpedum in hoc vel illo medicamento
pro redimenda vexa proponere ac propinare tibi frufl:radefiderarun: ac quxfiverunt tot ac tocChy-
nonnulla alia folaiia ledu non modo jucunda ; mici magnas & probatje in aliisexperientix.
fed ctiam proficua. Verum,quia Amicis aliquot Eandcm vcniam.quam pagina prsecedente pe-
de edenda hacDilfertatione aurem vellicitanti- tii, hcic denuo exorare cogor.Nimirum, prornife-
bus certa promiferim Hde quod hxc inflantibus , ram in fupcrioribus, memeshuicdilfertationi adr
Nundinis Lipfienfium Pafchalibus in publicam fic nexururn clfc ceicberr. Petri foh. fahri ad Sere-
proditura lucem ; dida? Nundini autcm jamjam nilH Holfa iat Ducem Dn. F RI l M, , DER CV
infient, cogorhac vice filum abrumpere , eadem- tranfminiim Manufcriptumraritate curiofitate.ac ,
querefervarealii occafioni.vclufqucdum audior, infolica in vocabulis ac terminis chymicis expli-

Deo vitam concedente, edaturh^c Diifertatio; candis perfpicuitate commendabilc. Ob modo di-
ideoque,ut benevole mihiignofcere velis,deccn- ftam enim dc jamjam inftantibus Nundinis Lipli-
ter rogito. enfibus rationem atque ideo datam nonnullis
,
Non polTum tamen non quin M/f/«ci«/?«.f fola-

, amicis fidem ejufdcm publicationem nolens-
,
tium faltem hcic adneftam. Hoc in fpecie vos volcns itidem difFerre , aliique refervare occafio-
concernit dilediflimi Philiatri, pro juvando sgro-
, ni, cogor.
Mnts Proximo , qui forcairc partim noxio & Tc nondum dimitto,curiofe Ledor; fed unicum
fakera
i68 BibHothec^ Chemicx Curiofae
faltem adhuc addo. Memorix tux procul dubio hujus plane ignari , illud fint adjeduri , cumquid
adhucinhxrent, quse capite tertio pro adftrueii- videanc, quid polTideanc , penicusignorent. Equi-
da & demonftraiida Tinanrd. V mvc rfalu ôifihiM- bus verbis TtnHur^ quidem ftabilio pofTibiliracem ;
fimul camen denuo pacefcic omnilciani Dei Pro-
tate partim per raciones , partim per variorum ,
experimenta propofui. Ciim aucem tunc meam videnciam ob caulas nobis occulras fupremum hoc-
mcntem crenamque fefelleric exemplum aliquod
,
ce arcanum neutiquam vellc divulgatum.
notacu digniffimum , non poffum non , quin illud Cum enim cerriffime mihi conftaret , prolata
Corollarii ac fuperpondii in vi- hsEC verba ex ore tam reiigiolb tam reverencer a
hic, rarifnmi ,
cem adponam Dum Anno : mefTiano 1656 Mun- quibufvis merico habico &c habcndo verirati efie
do noltro ulrimum dicebat vale Dux quidam c maxime confentanea , miratus poftea fum farpius,
Germanix Primatibus SereniCTimus.alcerius cujuf- qui fadum fic, ut laudatififimus ille Dux thefauruni-
dam magni Principis, confanguineicace , & inge- huncce incomparabilem ramdiu otiofunilatitare,
nux amicicise ac fimiliaritatis fcedere illi jundti, ac feriari conceflerit nec illum adhibuerit pro fo- ;
eo quo Nos tcndu latio sgrocancium, pro fnlacio pauperum prasci»

('qui Anno 166^. quoqlie ivic , ;
mus omnes, ) Linguagravitate ac aucoricace inli- pue ciim ininfauftoillo Bclio inceftinoGerniani-
,
gni femper pollens in ilupences divcrforum Mini- co plus vice fimpliciindiguerir fimilium aurcorum
ftrorum prsfencium aures fequcncia reponcbat adminiculorum acerrimum enim fefe exhibebat ;
verba cerciffime mihi conftat ,beaciflimum huncce

:
Pacrixprefrae , & fa^^pius cantum-non opprelfs Pro-
femper fecum porcalTe parciculam Lapidis Philofo- pugnacorem. PotuifTet fane dida illa parva hhx
/>^jf»,magnicudine fua fabam xquancem.collo ap- quantitas excrefcere & fermencare in vaftam mo-
penfam in ferico rubro.fecreriiTimi ac iniftimabilis lem auream ; prsprimis fi fagax quidam adfueric
thefauri loco diu fibi refervacam , quam meis hiice Pyrotcchnus , qui TiriUtir<t multiplicacionem de-
Egomec oculis vidi , manibus hifce meis cccigi. cencer callueric. Verumenimvero, quod aliquones
Ciim aucem rei hujus vix aliquis habebic nocitiam, dixi;heic repeto nimirum fub rebus cam arduis
,
vereor , ne Amanuenfes, aliique , utpoce myftcrii latitare Nobis imperfcrucabile t» ewoy.
F I N I S.
SUBSECTIO QUARTA.
De Metallor UM TransmuT ATIONE ad Virum Nohiliî^
mum^ yimflifmum Ioelem Langelottum, Seremftmt Trtn-
cipis Cimbrici Archiatrum Celeherrimum Epiftola Danielis GEorg.
MoRHo F 1 TrofeJJoris lOiontenfis.
UoTiES Sleswigam excurrensTe orbis debeat ac Chemici prscipue , quibus non

invifo Vir Clariffime , plerumque
,
pauca arcana, quorum dubia hatlenus fides fuit,Te
doftior quam accefleram , recedo.
,
demonflratore patuerunc. Magnam certe apud iU
Prxcerquam enim quoderudiciffimis luftres Collegii Regii Londincnfis focios (cripto
_ ,_^
S^^^j animofque fx-
tuJs fermonibus aures hoc publicato gratiam inivifti : nam & fummis ex-
pe tenes, fubinde nova qua:dam , tulerunt laudibus, &
hac quafi promulfide ille-
cum ex omni politioris liceracurjE genere , ciim e di , qusE promififti , Gottor-
Acfta Laboratorii
naturalis potitTimum fciencia: penecralibus , qiiz pienfis , uberrimam ex iftis pr^metiis meflem fibi
ad Te vel Amici perfcribunc , vcl ipfe ingeniose polliciti, impacienti defidcrio efflagicarunt. Te-
inventamoliris,mecum qus cua humaniraseft, ,
quas non ica pri-
ftantur id humaniiTimsE lirersc ,
communicare non gravaris. Cujus honeftidimse dem nobihffimus Dn. Oldenburgius ad me fcripfit:
fuaviffimjEque converTationis fruftus cum nonexi- quarum vel ideo mencionem hic facere volui uc ,
guos fi-pe perfentifcam , fruftum non foliim fed , exftarec ha»c quafipublicacommonicio ,qu3E obli-
& voluptatem cepi maximam e fermonibus , qui vionem incer concinua iila negocia facile obre-
,
incer nos de ingeniofiffima: tuse Epiftolx , non ica pencem cibi excucere ac aurem vellicarenonnun-
pridem publicatx , argumenco ferebancur , cum quam poffit. Nec minus fe Tibi obftridtam agnof-
anre menfes aliquoc Tibi adeffem. Prasclara illa cec Celeberrima Nacurxcurioforum in Germania
funt omnia ac fubtilicer excogicaca quse de di- , noftra Socieras cui epiftol.im cuam infcribis: noa
,
geftionis , fcrmencacionis ac tricusufu inChemi- parum enim fibi de novo, quo exceris fe oftenter,
cis laboribus monuifti. Mirabilis eft illa auri per documento graculabicur. Arque illi quidem illu.
molam , quam vocas , Philofophicam comminu- ftres & in rerum nacuralium ludo principes hoc
tio.quam illic doces Curiofi(Tima fuut, qux de feculo Viri , quia iu his caufis federe judices
fermentacione Tarcari ejufque falis volatilis fpi-
, polfunt , penitiufque
, majorera omnia rimantur
ricu Opii Efiencia, Mercurii eduftione ex Anci-
,
invencis tuisauthoriracem laudibus fuis concilia-
monio , Corallorum in rubicundam mucilaginem bunc , quam ego meique fimiles qui admirari :
analyfi jucundc non minus quam ucilicer diireris:

,
hic aut commemorarc aliis tantum fcd judicare
, ,
tic profefto ifthoc nomine muUum

tibi liceratus parum apte polfumus nec debemus , ne , quod ,
Grxci
,
; ,:,
Lik L Se6t. ir. Subfea. IV. i^p

Grafci pro.verbio dicunt &*«S\oTe/« xopZ ttL^xtIB-iS^ cumponirur, varie affrcitur mulcaque Iiujus arlimo-
videamur. Faftum camcn eii: uelcio quomodo , : fph^rs phsenomenadtpendenc. Scriprores Metal-
ut , cum nuper a manu tuji gratifTimum accipe- licos fi parum invenies quod farurare
exculferis ,
rcm munus , dodiffimam nempe epiftolam tuam , pc6tus pofnc. Quicquidtamenea in re prseftitum
occafione auri per molam Philofophicam folu eft, Germanis debetur quorum veftigia legunc ,
ti ,fermones de metallorum tranfmutatione

in exteri fi qui funt qui hoc argumentum trada-
, ,
abriperemur Tibique quae hujus argumcnti in

; runc. Pauca (unc apud vetuftos Scriptores , 'Pla-
mcdium tum proferebam non difplicerent adeo : tonem^^^riJioteleTn^ yPliniutn-,^ hiftorix Metal-
quidem ut vel publica luce non indigna judica- licxmonumenta. Erecenrioribus, ôik Alherti M.
res. Erant vero illa pro adftrucnda tranfmuta- Ltbros de Mineralihu», iAndrex, de Solea Liber de
tionis veritate partim e naturalis fapienti^ ady-
, Incremento & Decremento Metallorum , qui Bili-
tis partim ex Hiftoriacum veteri tum reccndo-
;
lio Valentino vulgo adfcribitur, accum
ejus XII.
ri petita ut illa memoria difiertanti fuggercbat
, clavibus edi folec , quanquam integ o fcculo
non prsclara iila quidem fatifque culta: tibi tamcn hunc ille fuperet , priclarc fcriprus eft
ae mulra
quod affedui tuo imputo non ingrata. Ego qui- , habet^ recondira ftd obfcura pieraque func
:
nec ,
demftatim tum monebam ne me noduas Athe- , aperce fatis fcripta. Diligenrimmus ac eruditifTi-
nas ferre id ell , de re tot hominum calamis
, mus Scripcor Georginf AgricoU eft qui hiftoriam , &
trita ac pene protrira, addo etiam invidiosa
, & operaciones mecallicas pro virili fua executus
lcribere juberes , prxfertim cum prajclariffimi Vi- eft. Quibys addi poflunc , quai Germanica Lingua
ri , Conringius & Borrichius jam pridem omnem fcripta func Laz.ari Erkert in arce docimaftica
hujus rei fundum occuparint : csterorum vero fcri- principis , Facbfn, Mathefii, Alhini, Zarharis. Theo"
ptorculorum tanta turba fit ut noftra vcl inglo- , baldi,quique pleraque fua e caeteris collegit Loh~ ,
ria vel inutilis hic opcra ftipientioribus videri

, opcra. Sed nec Andreas Cafalpmti^ contem-
neifenii
poiTit. Tu vero diverfum quid a me fentiens ur- ncndus. Bernardiu Ctefiits in alia omnia dilabitur
gere non deftitifti, ut hoc , quicquid eft, opelli, in nam locos pocius communcs de rebus metallicis
me fufciperem. Qiia in re tandem , quoniam ita congeflic,qui ad naturam metallorum pcrnofcen-
voluifti , lefragari Tibi diutius nec debui , nec dam parum faciunt.Necpra;tereundi funtfoniiium,
volui , modo tu videris, ne vcl te fallas ipfe , vel qux in variis terra: partibus inveniuntur, Nomeri-
alii , quibus amplior forte fpes oftenditur , per te clatores Kentmannus Schvvenckfddim , Cretfch-
; ,
fallantur. Nos veroitarem aggrediemur, ut pri- 7narHs ,Aierrettus , t^ldrovandus in Mufxô Metal-
mo de tranfmutationis potTibilitate pauca qua;- lico , Frorrnins , Aih.inafius Kirchertts quanto hiatu
dam attingamus deinde de autoribus , qui artis : magnifica multa promifir de mundo fuo , quem ita
hujus arcana vel tradideruat vel propagarunt de- ; vocat, fubterraneo ! Sed vehementer ille corvos
nique de ipfis artis hujus experimentis non piane dcludithiantes. Quanquam enim vaftus liber fit
in triviis decantata , aut in vulgus cognita in me- adeo tamen rerum inops eft, ut & illa, quje necefla-
dium producamus rio funt, nonnunquam omictat fuperflua multa ;
confcribat cramben toties coftam toties reco-

;
Primum , cum de Metallis quseritur ; an com- quat multa ex aliis defcribat in multis impingat;
; ;
tnutari illa pofTmc commutatio vero corruptio-

: nova parca manu ferat. Longe illo ingeniofior eft
nem unius &c generationem alterius metalli ne- PhyficsE fubterranea: fcriptor Beccherus , qui eo Li-
ceflario fupponat ; difpiciendiim in limine hujus bro,& ejus fupplemento
non pauca aftert qua: m.a- ,
PilFertacionis elTet : quomodo natura in terra: gnam rei mecallicjelucem inferre poRunt.Nec lau-
yifceribus illa componat. Sed quis ignorantiam hic de fua privandi Homratus Fahri & HameliHs,V^\\o-
fuam non profireatur ? Nam cum profundis adeo (ophi prjEftanti(Timi,quorum ille in Libris Thyficis ;
tenebris res ipfa immerfa fit , quis doftrinam hanc hic tradarudeMeteoris& Fodilibus hancPhilofo-
inapricoponetPNuUius a tot faeculis in hunc uf- , phia: naturalispartem non leviter illuftrarunc. Su-
que diem comparuit , ciim tamen tam acutum perioreanno^rtf^y?er«/ Aucov Anglus patria lingua
nunc res naturales cernimus ad ipfas ufque parti- Metallographiam edidit.fed e Germanis Scriptori-
cularum particulas , qui exerto digito metallorum bus,& quibufdam ex cis , quos modo enarravimus,
caufas monftrare ac ponere ob oculos poffit. Hinc prxcipue congeftam , cum paucis quibufdam fuis
mcrae ubique conjefiuras palpitationes, nihil cer- & obfervatiunculis. Sed nec autores omnes ipfe no-
ti cum qu£E de natura eorum cognofcimus , e
:
vit , nec dciedum fatis accuratum inftituit. Quan-
rantum contemplatione proficifcan-
fuperfiiciaria quam laudari rameu Viri iftius debeat diligentia,
Natura eorum principia recon-
tur. Altius forta(Tis qua colleda fub certis capitibus habemus qua: ,
dic quam uc pervenire eo humana molimina pof- in autoribus ipfis non
,
fine taedio aiiquo conqui-
finc. Operationes , quibus illa ucitur , lentx , ac runtur. Qu^ Vir illuftris Tiobertus Boiitus de Origi-
integris frculis nonnunquam ducuntur , & per ne Merallorum & Mineralium commentatus elt
cuniculos omnem obfervacoris quanquam
: ut , procul dubio, utomnia Viri illius cximia erunt & ,
folercirtimi induftriam facile eftugianr. Mecal-

, elaboratilTima quantum
, e libello, ipfis, de quibus
lurgi indocai func , ac caufarum naturalium igna- agic gcmmis
, non ica pridem publi-
pretiofiore ,
ri. Qui ingenio profundiori illas rimari polfunc cacoaugurarilicer. Sed cahadenusad miinus no-
Philofophi non facile periculis , qux rem illam ftras non vcnerunr. Interim e tanta Scriptorum
comitantur , fe exponunc. Hinc deferram babe- Metallicorum fcgete parumadmodum exculTeris,
mus nobilirtimam fciencii naturalis partem , qua quod intimam Metallorum naturam in confpedum
non fatis perfpei';ta etiam in reiiquis hallucina- cibi producac.
bimur. Ab enim globi hujus terreni
interiore M.
compofidone, partiumque ejus prascipuarum.inter Qui aquam omnium corporum faciunt ele-
quas fucci cujufdam &• medulls inftar principem mentum idem quoque merallis fubfteinunc
,
fibi locum falia & meralla vendicant & horuni ex- , Quam veterum quorundam Philofophorum len-
halationibus omnis ille acr , qui globo liuic cir- tentiamrefufcitarunt e recencioribus Helmoniius,
Tom. I.
P Bernltardut
,
, ,,
I70 Bibliothecae Chemicae Curiofae

Bernkjrdfts PaliJJy , Henrkus de Rochax. : ac conSr- quaetamen in propinquis Rheni fluviis appareant,
mat , quac viget apud nomiuUosde liquore folven- illamedendi facultate deftiturisSed in hisfuccum
vocaac, opinio.cu- illum concrefcere inaurum corporcum pucat:un-
te Cacliolico,quenn Alcaheft ipfi
jus beneficio in liquorem infipidunicorpora natu-

de rejicit ufum vini in quo aurea lamina ex- ,
ralia ac ipfa adeo metalla abire creduntur. Quae

tinda quod illud nullas e corporei auri ramen-
,
,
tis vires nancifci pofTit. Qui oronia an ex vcro

bypoihens multorum animos follicitoshabuitjniul- ,
tas Chemicorum fornaculas calefecit : fed labore

dicantur.efto aliorum judicium. In rebus obfcu-
ris & a fenfu remocis conjeduris cantum locus eft.
plane irrito. Nam nunquam fuit , qui vidilTe fe
talem liquorem afleverare potuerit : cum fint Qiiod fi menftrua illa fubcerranea admirtimiis, noti
tamen non pauci , ut ex hiftoriis nocum eft , qui omnino de nihilo elfe quis credidcrit. Eaiidein
ipfum magnum Philofophorum Lapidem non fe- telam nuper quoque texuic Thcmas SherUy Rc-
mel viderint. Quin advcrfatur fibi ipfe Helmon- gis Angli:E Medicus in DilTerratione quam de ,
tius qui alio in loco refolvi in puram & limpi- caufis lapidum publicavit. Qua occafione fimul
,
dam aquam corpora hoc liquore vult ; alio fcEces in originem omnium corporum inquirit qux ex ,
remanere dicit. Ante tempora cerce Paracelfi Aqua & Seminibus fuis produci vult. Eam praemi-
& Helmontii ifta in Chemicorum Scholis inau- /it , ut viani fterneret Tradatui .Medico queni ,
dita fuerunc: alia enimomnia ,Villanovum ,Lullii, de caufis calculorum in corpore humano fcripru-
Biiconifimiliumque Philofophorum fcripta loquun- rus eft. Non pauca hic erudita& curiofa qus ad ,
tur. Et fi rem ipfam conlideres , naturi rerum hoc argumentum 6i naturam petrificationis fpe-
repugiiare videtur. Diftinfta» enimfunt liquidarum dant , afteruntur quibus hic uc immoremur , in-
,
& confiftentium rerum naturse ac licet hs non- :

Itituci noftri ratio non permittit. Summa deni-
nunquam per illas vinculis quibus cohjerent , ex-
,
que cura & induftria rem illam demonftrandam
folvancur ,
oculorum aciem eftligiant
uc diTjpacs fufcipiet ingeniofi(T!mus5/f«o> in Dillertatione de
nunquam tamen inter fe commucancur nec ab il- ,
Solido intra folidum naturalicer concento cujus ,
lis principium ac originem trahunt. Bemhardus prodromum fuperiore ut puto , anno publicavit, ,
Palijfy Gallus homo quidem

, plebeius fed tamen ,
E quototum opus,velut ex ungue Leonem, judi-
iugeniolus, libris patria lingua de nacura fontium, care facileeft. Corpus naturale vel folidum clt,
metallis,gemmis, confcripcis ex aquis omnia , ,
vel fluidum Illud ,fi fecundum naturx leges pro-
:
mecalla quoque & lapides duriffimos produci vult: ducftum a fluido produftum efle ait : Crefce-
eft ,
aquas tamen duas ftacuit , alceram materialem ; al- re illud , dum particuHs ejus novac apponuncuc
teram congelantem. Qux fi rede perpendas , di- particuls, ab externofluido fecretje : fieri autcm
verficacem principiorum perfpicies , ut nihil novi appofitionem hanc vel a fluido externo immediate,
hic prxcer nomina deprchendas.f/ew««/<i* Rocbaz. vel mediaate fluido interno uno vel pluribus.
popularis ejusqui de aquis metallicis ac fecrecis

,
Quaômnia eieganter illuftrat comparatione cor-
fodinarum metallicarum qusedam edidit , Phyfi- poris humani cum produftisterra:inftituca.Jnom-«
cam icidem reformatam fcripfit , aquam quidem nibus locum produdionis accurate infpiciendum
materiale rerum principium facit fed falem illi ,
docet id eft corpora vicina , qua: ad incluforum
:
adjungit, principium corpora confolidans. Propio- produftorum figuras componenda. Sicinfaxorum

ra tamen etiam in compolicione corporum admit- examine mulra decegi pofle judicat , qu^ in mi-
tic. In eandem fententiam propendec Vir illuftris neralium ipforum examine fruftra tentantur
Robertus 5tff7t«f ,libeIIo nuper de Gcmmis edito , quandoquidem perquam probabiiefit.omnia illa
quaruin primam origincm fubftantiam fuifTe liqui- mineralia , qua: faxorum fpatia vel fifTa veldilatata
damftatuic, qui fi cinduris quibufdam minerali- implent pro materia habuilTe ex ipiis faxis expul-
,
bus, dum fluidx vel molles func , imbuantur , co- fum vaporem Quod an perpetux & indubitatas
:
lores pro racione mineralis obvii acquirant. In fidei fit ego in medio relinquo , nam aliunde
,
Opacis quales Hxmatitas , Jafpides fimilefque la- etiam impleri fiirursE poffunt ,quam vaporibus e fa-
pillifunt, terram metallicis fuccis imprajgnatam xisipfis expulfis. De Cryftalli produdione multa
accefTione liquorispetrefcencisjfeu fpiritus petri- fubtilicer difquirit : an inter fluidum & fluidum
lapidis formam coagulari putat. Multa funt
fici in velinterfluidum & folidum ;an vero in ipfo flui-
in illo libro prxclara quae ad hanc dodrinam il-
,
do producatur : nam
produftam efle du- e fluido
luftrandam faciunt. Meminit hic cujufdam liquo- bium illi nuUum tamen concretam,
eft ; frigore
ris cafu oblati qui gemmas folvere potuerit. Ter-
,
aut e cineribus ignis vi in vitrum exuftam ne-
ram plenam efle menftruis aliifquc liquoribus gat. Neque enimviignis tantum vitri fieri pro-
variorum generum exiftimat , c fodinis per quas ,
duiSionem fed & abfque ignis violentia fieri polle
,
vagancur , varie imprignatis qui quibufdam cafi- ,

& humano artificio putat : modo quis inftituac
bus vice menftrui fungi , alio vero modo concur- accuratam analyfin faxorum , in quorum cavita-
rere ad producaionem corporum mineralium pof- tibus optimz cryftalli formantur : Certum enim
fmt. Quin ipfam aquam communem variis mine- efle ut ex fluido concrevit cryftallus, fic in fluidum
,
ratium eflfluviis infedam ut eft plerumque ( quod

, eandem pofle refolvi , modo quis verum Naturx
Thurfihsuferus Libro de Aquis mineralibus do- rr.enftruum imitari norit : Nec obftare quod cor-
:
cet ) id prasftare pofle credit. Quod argumen- pora, a quibus mcnftruum torum vi ignis ablatum
tum plenius fe LibrodeSubterraneismenftruisexe- eft ,non ampliusrefolvipoffint :cum alia fit racio
cutum efle teftatur. Ha:c cum recito, in memoriam eorum corporum coagulatorum , qua: in medio
mihi revoco, quz <iy€brahamus e Porta Leonis, Me- fluidofeumenftruo concrefcunt, cujuspartes inter
dicus Hebraeus Libro de Auro in quo de Auri in , coagulati corporis particulasrelinquuntur. Flui-
Re Medica facultate difputat de Aquis Fabarien- ,
dum enim.inquocryftallus crefcit , codem modo
libus prope Rhenum, commemorat quod fuccum : fe habere ad cryftallum , quomodo aqua commu-
aureum a natura nondum concretum obcineac, nis fe habet ad falia. Cum vitro perignisviolcn-
unde mirabiles illz virrutes in igris curandis riam parato aliter res fe habet , nam humor ejus
oriancur nulla ^nim in iliis auci ramenca ccrni ait.
; penc omnis expellitur. Memini tamen ego etiam
iil
,
Lib. I. Sea. II. Subfea:. IV. '7f

fn vitro vuTgari tantum obcinere pofTe fingularem portionato , furebbefi con ejjo potnta formare la Ver^
qucndam liquorem.ut ad rempus faltem flexibile pietra, mafin hora non ho mai potuto ritrovare alrra
ilkid reddat , fi non folvit : quo imagines ex eo minierajimile a jHe/ta id eft:ZVa.i dicerem tllud , nifi
,
fingi polfint , aut charaderes illi imprimi , cujus mihtipft bonafottuna talem mtneram (de minera auri
mentionem Epiilola^Clar. Dn. D. Majo-
feci in loquitur ; fuppedttaffet , e ûa non magno
anifi to
rem, de Scypho vitreo perfonmn f-atlo fcripta. Addo, exprejfa fuic exigua aliîia quantita^ certi ticjuoris
cum e diverfis corporibus jam tum concretis qujs , aurei,verum aurifemen: fed iûta pretium ejus non
nonnili propriis (ingula menHruis refoivi poflunt tntetltgebam , totns ille licjuor conjumptusfutt projeUio-
componatur vitri corpus vero eft fimile nullum : , nefitpra argentum vivum ,cjHodflatim congelavit , m
dari polTe menftruum quod in corpora fic junda , igne auUo fuperfuerunt ûinûe partes ejus perfcUe
operetur. Ad hujus doftrini illuHrationem mi- fixit: videlicet
dimidia uncia ijiius tiûoris fixi , du<e. &
rifice facit hiftoria artificialium gemmarum per dimidia argenti vivi. QuAfi magis depurat& fuijfent,
aquam & pulverem coagulantem confeftarum , a ac pojlea eonjunila qtiemadmodum anima cum corpore
me in di6t:a epiftola commemorata quam : recen- ftbi adtijuato , potutjfet eo verus lapis confici : Verum
ferc hic nolo : cum in tuis non tantiim , fed & in ad hunc ufque diem non potui itli fimilem invenir^
omnium manibus fit DiiTertacio typis ante annum mineram. HsEC Autor ilie magna quadam fiducia
divulgata.Lucem etiam addere poterit experi- fcribit ; quorum tamen fides penes iplum efto.Quiti
mentum quod vidi cum Amfterodami commo-
, , extraxerit ille e mineratalem liquorem
, qui figere
rarer.apud Birrimn Medicum, editis quibufdam itl potueric argencum vivum an vincec,inde femen ;
Chemia libris non ignotum. Is mihi lapillos mon- auri fe habuifle , auc e commiftione corporum il-
ftravit fatis pellucidos ac elegantes , & ad modum Iorumlapidem,quem vocanc , Philofophorum po-
gemmarum poiitos, quose liquore quodam quem , tuilTe produci ? Nos uc tandem noftram quoque ,
pra:monfl:rabat , Ponderofus ille

fe paraffe aiebat. de his opinionibus fententiam in medium profe-
erac longe ultra vulgaris aqua: indolcm, claritate ramus ira arbitramur
, necgemmas,nec metalla :
tamen & perfpicuitate eam sequabat. Sapiebac e folaaqua fimplici pofle produci. Metalla,quia
tamen ncfcio quid leviter ftypticum & falfum. corpora habeo fecundum mifta quae decompofita ,
Hunc ille non folum pro infigni medicamento lia- alii vocanc, in partibus fuis conflituencjbus pri-
bebat , fed & mira fe in folutione corporum eo mo miftis , agnofcunt fortalHs liquorem primoge-
efHcerepoffe memorabat. Vino Rhenanocum guc- nium fed qui in ipfa metallorum produ(5tione
,
tulas aliquot infundcrec fenfim e Bavo in faturum , non apparet ac inutilis eft in metallo per ar-
,
rubrum colorem , fed temporis aliquo intervallo , tem producendo. Sed de his inferius plura.
concedebat & fi reSe memini , etiam cryftalli in
: Quod ad gemmarum, & cryftallorum ex aqua con-
fundo fubfidebant. Ego non dubicavi e Tartari cretionem fpedat, ca nondum expedira mihi fatis
fale confedum elTe , nam fimilem faporem depre- quidem videtur. Quanquam enim
quia cexcura: ,
hendi : quanquam ille celarec hsec arcana. Ex fimplicioriseire videntur, ob pelluciditatem , ad
ifto liquore cum prscipitafleE pulverem , eum igni aqux naturam propius accedere videantur ; dnbia
vitrificatorio cxpofuit jufquedum in fubftantiam tamen non pauca rem illam urgent , quas alio fe
cryftallisfimilem concrefceret e qua gemmas il- :
modo eam habere pofle perfuadeant. hfto , pellu-
las formari fibi fecerat. De duricie illarum nihil cidas eflTe fed tamen & duri funt, & fragiles: quod
:
mihi conftat , cum nec taSu , nec vifu ea depre- indicio e(Te poflit , minus ineflfe iis humoris, quam
hendi pofTit, Si non fuperarunt , faltem ex3equa- ipfis metallis quorum lentor infpiifatum liquo-
,
runt vicri duritiem , cum polituram fuftinere porem non obfcure oftendit. Bemhardus Palijfyt
tuerint. E corporibus , quse ad metallorum natu- qui ex aqua produdas vulc non e fimplici lcd ,
ram propius accedunt, pra;cipue corpora lamellata e gemmis componi putat,quarum altera.quamcoa-
in fluido &
exfluido concrevilVe Steno cenfet. Quo gulantem vocat, nihil aliud quam Sal eft, ut ex-
in genere Talcum
cft, cujus folidum corpus influi-
, plicat Sorellns aut alia quxdam fubftantia lapidi-
dum refolvi pofle ait , cum ex Huido illud concre- fica qu2 ab aquc natura diverfa eft ; uc itaque ex
,
vifle extra controverfiam fit.lllos autem a vero lon- ipfis ejus principiis pateat
, cryftallum non eflc
gitfime aberrare, qui ignis tortura hanc ab illo gra- corpus oîiafxi^ki. Craflam fatis communium lapi-
tiam extorquere nituntur: mitiits emm (ait) a. natu- dum mifturam arguit obfervatio illa Peireskti.a
Gaf
ra haberi filitnm Talcum , tantam in Venttflatis amtto- fendo in vita cjusrelata qui exaqua limum
vifco- :
rihiu favitiam indignatur , vindiclA loco Vnlcano ^

fumeruicad contadum aeris inlapidem abeuntem.
cedit illamfni refulventts partem , <fuam fibt inclufam^ Quid vetat , etiam in cryftallis & gemmis diverfos
confervat. Denique &
ipfa metalla perfediora e fuccosvel terras.fed naturs purioris mifceri ? Sed
Jiquore certo originemfuam habere videri pollent, Aquarum in cryftallorum
incunabulis veftigia inve-
fi vera elfent , qua: Francifcus Lana in Prodromo
nitfoIerti(Timus5«wo,unde easconcretas judicat.
airartc Maeftra c. jo. fuo edodus , ut perhibet, Ac forcaffis ills vehiculorum vice
fungebantur, qu*
experimento nobis prodidic Cujus ipfa verba uc naturas gemmarum conftitutivas :
ad loca illadefer- ,
plenior rei fides fit , hic adducam Non direi tjue- rent, extra autem
corpus ipfum confiftebant. Nec
:
y?o. inquit,yf io medeftrnonon haVeffi havato fortuna di crcderem ego idoneum hinc argumencum peci:
havere aliijuanta di una ftmile miniera ,dalta auale^ quod cum cryftalli
, gemmx hoc vel illo liquorc
con non molto artificio fu cavata una poca ûantita di folvantur, e liquoribus quoque ills fint compo-
certo liquore aureo, che era ta vera femenz.a di oro , fit^. Multos ego dari vel per artcm parari liquo-
r»a per non ejfer conofciuto , tuttofu confumato conget- res polTe credo quorum parciculse ita fint , compa-
tarlo fopra una quantiiadi argentovivo bollenie,il ûa- rati, ucfpatia miftorum nonnullorum pervadanc
le tmtofubito congeloffi , & accrefciuto tl fiioco refta- illaque compage fua folvant, quse ad conftitutio-
rono cinûeparti di ejfo perfettamente fijfo, cioe , a dire nem tamen eorum nihil conferunt. Inventus calu
ftnameXjC oncia di ûet liûore fijfo due oncie e mez.' , quodam inAngliafuit liquor blandiifimus vegcca-
z.a di argento vivo che fe fojfe fiato macgiormente^
; bilis , qui marmor durifllmum pervadens coloribus
depurato , e poi congionto comc anima al fno corpo pro- admiftis in interioribus ft>bftanti$ parriculis
Tom. I,
P a tingeiec.
, :,
172 Bibliothecae Chemicx Curiofe

tingerer. Berigardm , ut refert in Circulo (uo Pi- falcommunc, nicrum produccre acetum tinfiu-
, ; ,
faiio p. 554. phlegmacc illo debili quod primo ftil- , ram ac plura aliaparare poterat. Quod ille arti-
licidio ex accto acerrimo dcfluxic , facile uniones ficium ut rem fccretiffiniam tegens nonnili C C.
& alia mulca didblvic pollremo vero illo , quod vi
, aurcorum pretio vendere cogitabat. Acceperac
fumiua ignis excrahicur longe acriiis & coloracius, a Dodore quodam Parifienfi illud non quidem ,
nihil ertecic. lis camen liquoribus nec marmor contemncndum fed quod ad fummam ei me-
, i
nec uniones, nacales fuos debucrunc. Qiiin habea- tallicx nil faceret. Neque enim ex illis compo-
mus illum liquorem , e quo vel concrevic , vel prs ncbatur corpus metallicum, qux fortuito tantiim
cipitata fuit fubftancia cryftallum componens, non ad minerx locum confluxerant. Nam ex aliis alia
tamen crediderim qtiod putat fubtililfimus Steno,
.
forte produxillet: quanquam ilie in Mincra plurrbi
eodcm refolvi in liquidam naturam polfe. Deni- & Antimonii tantum experimcntum fecerar. Auri
que &hoc verofimile alicui videri poflic rgemmas, & Argenti mineras , puto, hoc artificio fuo non
fi non omnes, faltem aliquas e diverfis corporibus, expugnaflet. Quin eft in qualibet terra peculiaris
per ignem vehementiorem , eodem modo quo a ,
qusedam fubftanria falina vel fingularis vel aliis
nobis vitrum conftcitur , compingi polle. Certe mifta,qiiam difterentiam ccecnm quendam nau-
qui artem ;jû<r37r3i>}T(!cfu/ profitentur etiam gcm- , tam guftu deprehcndere potuide mihi narravic
mas fi refte memini, per ignem fabricare doccnt j
,
Vir fidc digniffimus. Nam cum mari terrx vicino
& earum quafi typum quendam ob oculos ponunt bolis immittererur, terra, qus bolidi adhxfit , gu-
adulcerini illae quarum Antoniui Nerut prspara-
,
ftata,nominare citra errorem potuic locum, in qi 6
tionem cradic verfarentur. Hamelius Itb. z. de Fojjihbns cap 9,
III. huic quodammodo fententias favcrc vidctur pri- :
Alii iterum funt qui metallorum originem d

, mum cnim metalli rudimentum facic (ubftantiam
Sale petunt. Qui vero fic fentiunt , non idem om- quandam falfam in aquam refolubilcm qus paula- ,
nes fentiunt. Quidam enim univerfale aliquod cim excoquatur neque aeri^s amplius vel aqua? in-
,
Sal comminifcnntur , quo nefcio qusr miracula in jurias reformidcr. Sed hxc mera conjedtura di-
univerfa Natura.atque adeo in regno minerali fe cuntur & citraullam veri fpecicm Nam qui illa
,
cftefturos fperant. Qiise opinio a iâracelfi tem- forec fubitantia falfa ? nec nominare itlam potelt
porc primum invaluic acanonnullis ejus afie-, ipfe ncc inter cognitas ulla eft ,qu2 id prseftare
,
clis, & ad hic ufque tem-

Fratribus Rofeae crucis , officium polTic.
pora propagaca eft. Excac quoque fpeciofus de IV.
vero Saie Philofophorum liber a Gallo Nuifetnent Sunt porro , qui fale illo univerfali reli&o
fcriprus & in Lacinam Linguam a Combachio con- quod ubique venantur & nulquam inveniunt, ad
verfus.ubifencencia illa & proponicur & propugna- nota ac vulgaria illa dcfcendunc. Ciim enim , ni-
tur Sal illudccelefte , xthereum, aereum, univerfi cri , vicrioli , falis communis vires in divcllendis
nominanc quod vel ex rore , vel aere , rel nicro ,
,
corporibus mccallicis videanc , alia quaedam fub
vel excrcmentis etiam animalium extrahunt. Ta- Jlhs latere arcana fufpicantur. Aaimos addunc
le aliquod an detur cgo quidem definire non
,
tot paffim hiftoriolse , quas vel fando acceperunr,
aufim vetuftiorum certe Chemicorum fchola
:
vel literis confignatas legerunt. Qualcs funt de
ignoravit.Exaere extrahi pofte fal, nonncgaverim, argcnto fpiritus falis bcneficio c plumbo extrado
fed univerfale illud efle vix crediderim. Vagantur apud fohannem Frid. Hehetium in Vitulo aureo de ;
in aere particuli falinae variorum generum , quac bona auriquantitatee vicrioIoquodamHungarico

ignibus fubcerraneis & Solis calore fubciliata: eduGtz apud Beccherttmin Ph)/tcafubterranea. Qua:
in achmofphxram provehuncur , prout foli fubja- per feparacionem potius argenti & auri latentis.
centis indoles illas fubminiftrat, nitrofae vitrio , quam per fingularem aliquam ingcnerationem
licx, auc alceriuscujufdam nacura:,vel fic feorfim, contigerunt nolo enim hominum , qui illa memo-
:
vel inrer fe mifti. Quibus ego vires catholicas ta- ris prodiderunt, fidem in dubium revocare. Ac fa-
men non adfcriberem. Commode hic mihi hujus tcor non temere me credere qus Saiomon de^ ,
DilTcrtationis occafione incidit , quod Amftero- Blattenfiein-., ut fido proculdubio fe nomine appel-
dami apud Virum {oltrii^mumTheodorum Kerckr lat,quique artis ^jî/o-oisroi/jTjy,?? fe verum alumnura
ringturn vidi. Is veri ac genuini vitrioli fed impuri ipfe profttetur, in InterpcUatione ad Philolophos
quantitacem non exiguam monftravit quam ex . pro Lapide Phiiofophorum conrra Mundum fubcer-
aere Amftelodamcnfi mulcis aquarum falfarum & raneum Kirchcri cap. 2. fcripfit. Ica vero ille Quid :
foli paludofi effluviis imprxgnaro machina? cujuf- multif ? fojfem efr ego dare aliud Eptcharema P. Kir-
dambeneficio cxcraxerar. Magna fcilicccNaturs chero yfimihiper tres hora^ duntaxat adejfet , in- ^
Architedlonicf inftrumenta func Ignis & Salia : credu/o palpandumpritbere^ ûomodo ex puro puto :
fed varia, uc varia func corpora corporumque mi- argento toto ijuanto ,fiat pttrum putum aurum addi^
,
ftiones quorum minifterio

,
pro fubjedorum , tione ftrnplicis falis priparati fine aliquo Velminimo ,
ingenio , in compofitione & diflblutione eorum addito. Qiiid illefalefuofimplici prarparatointelli-

utKur. Ea tamen eflenciam illorum non ingrcdiun- gat ; equidem ignoro: fi commune , fateor , nihil
tur. Miras incorporibus tum metallicis, tumaliis, poffe mirabilius fingi , qund adeb vcterum Che-
nacura facit viciliritudines beneficio Salium , qi\x micorumprincipiisrcpugnet.Prxciteris in vitrio-
fubcerranea acftuaria per omnem tclluris compa- lo^ nitro ad infaniam ufque laborarunt nonnulli
gem omrjcfque venas & fodinas mctallorum ordine Aliqui integris voluminibus ifta executi funt
tumultuario difpergunt. Unde plerumque varia cumque ipfi coeci elfent aliis tamcn viam com- ;
inter fe (alium & fulphurum corpufcula in mineris monftrare voluerunt , rapientes in fenfum fuum
deprehenduntur quas tamcn ad mecallorum con-
: Chemicorum dida , qux ipfi , nominum varietate
ftirutionem pertinere quis temere non dixerir. decepri non fatis intellexerunt nec e confcnfu
,
Vidi in Anglia Brabantum aliquem qui folo mo- , autorum inrcrpretari refte potuerunt quibus :
derainine ignis fine ulla alius rei additione , c

,
Vitrioli,& Nitri nomina aliudqiiid fignificant,ac
Sacurni minera verum vicrioium,verum fulphur. illi pucanc. Quot non proceffus , ut vocant ab ,
Impofto-
,
Lib.I. Se(St.II. Subfea:.IV. 173

Impofloribus,evitriolocircumferunriir } Extat& fiusSarept Cenc. ^ aureum nummum rore vel
e Vitriolo Procellus cujufdam Jodoci v. R. qui addi pluvia Majaliaiiquotiesafpcrfum atque aSoIe fic-
folet operibus Fr. Bajilii Fa/emini, ad (ummani ho- catum vel terra abfconditum ponderofiorem fieri
minum & metallorum medicinam magno appa- , noravir. Harcquanquamfpeciosc fatis omnia di-
ratu delcriprus ac operofus quem Amicus qui
, , , cantur , nondum tamen me movent ut in auro ,
ad prarfcriptum ejus operatus eil , nuUo , ni(i effe- conficicndo vel radicitus folvcndo aliquas vel nitro
«ftu ipfo mendacem inveuit. Csetera in illo fat yel fpiritui roris aut mellis partes tribuam. Agunc
bene le hibent.Quos non Gl.iube^M ftrcpitus cum iliiJiquores vel potiiis falia liquoribus permifla,
nitro fuo fecit e quo tot libris fcriptis miracuia
, non aliter , quam niodo vulgari , ut quivis aqus
mat^no hiatu promilit. Non pauca eximia fuut & corrodentes: fed quia attenuata fubtiliora.fubti- &
prajclara : pltirima ex ingenii potius ,
quam for- liores etiam particulas avellunt, quas citra mole-
nacum calore nata. Cxteriim aureos montes non fliam aliquam ignis propellere per alembicum pof-
vidimus. In multis tamenejusfidem fequitur Li- fit, fuis tamcnnaturis nondum disjundas. Haec raea
bro de f'0(TiIibus Hamelius , quam exploratam de nitri vel falis nitrofi in rore contenti circame-
prius oporcebat. Non negaverim equi-
haberc tallica operationibus fentcntiaelhcujustamen ma-
dcm rerum natura horum falium ac
ftiipenda in gnas vires in Vegetabilium ac animalium genera-
nitri imp:imise(Hci beneficio pode, fed metallum tionenonignoro.EjusilluftreExcmpIumproferam,
ipfum producere polfe dubito. Plane enim ad nifidifplicet,VirAmpIi(rime,hic ultra argumenti
aliam Mineralium familiam pertinet, necad lcn- noflri carceres excurfus. Anguillasarte produci
tum illum & vifcofum humorem mcrallicum con- pofle nec fando audiveram olim nec in aliquo
, ,
ftitucndum aptum natum eft. Interim (i fub acrio- rerum naturalium Scriptore legeram, quod in Bel-
ris fpiritus firma comparent tyrannicum in cor- , gio roris beneficio facere agricolas nupero itinerc
pora illa exerccnt imperium fi in fubtiliorem ; mediodidici. Primiim ego fidem habere narratio-
& blandiorem naturam clementiori igne redigan- ni huic nolui fed incidi poftea in Abrahami Mylii
:
tur, vel abauro ipfo tinduram clicerc ac fecum , fcriptum de origine animalium & migratione po-
per alembicum auferre videntur.. Qux for affis pulorum , ac idem apud illum artificium legi pag.
alicujus in medicina ufus , in mctallis vero cmen- libri 10. cujus verba referam AUnfe Ma*o, inquit, :
dandiSjCum corporea; tantum naturs fit ,ineffi- cum largiter rorabit

/eca cr dtfcinde Itgone ex campa
,
cax eft.De Salisnitrofi fubtilis fpiritue rorcMajali graminofo ant: ortum Solts duos £<juales cesfites eoftL ,
cxtrado mira pa.T.m prxdicant nonnulli. Nollius iinpofitos, alterum alteri, ubigraminoft funt. rtpone i/J-*
hujus falis fpiricu & oico , quod e rore Majali con- margine alicujus pifcinaa parte aijuilonari , ubi Sol
ficicur , in agone confl:itutos revocari, tinfturam radiosfuos ma.vime ernittit. Fidehis mde propullulart
cx auro evocari poffe fcribit. Mirum quam trium- cjnafi examen pttllorum anguillariurn ante horas pau-
phat hoc arcano Borellus Cent. \. obf. 6. qui am- coi elapfM. Stc tjuidarn curn non pcenitendo fruUupif-
plius aliquid indagavit ijflultis , inquit ,exantla~ : cinis fuis angttillariim
nurnerofam copiam ingeneraiit^r
tis lahorihiu c-y vigiliis in arcanisnaiura perûiren-, Etverofimile hoc experimentum facit, quod nul-
disfecretum auri/olvendi tandem naftHs/um ,id efl lum rcperiatur in anguillis femen , nulla organa
menfiruum benignum , amice aurum inira paucas ho- generacionis , uc multa fuerit de earum originc
rasfolvens (^ fmefumo imo fme igni tjnojue (iijjoln-
,
, Scripcoribus Hiftoris naturalis difputatio. Si Pif-
tum potesl ad falis naturamcr oleireduci cujus gra- , catorcs interroges.e vermiculis quibufdam.qui cer-
nay ^.vel 6. \uxta atates varias propinata intra qiia- to anni tempore in omnis generis pifcium carne
tHor horoi circiter , fudortbus cop o/is febres rnalignai nafcuntur, produci docent. Qiios & ipfe non femel
purpuratoi , epidemicas CT" pertinaces turartmti,. deprchendi. Leges etiam inter ada Philofophica
Sciant vero LeUorts, a ffiiritu roris tlludfaUum fnijfe Anglica p. 55. qus obfervavit Thotnoi Henfchavv
juxta Sendivogii doUrinam^, At dicent multi: cur non Nobilis Anglus, de vermiume rore putrcfado ge-
e]us topiam mihi comparo ? Sedfciant expenfas lucrtm neratione. Ac memini ego apum ex Hydromelle pu-
fuperare.N otandum eft (addit porro j colleBores auri trefafto generationem notatam a quopiam fuifle.
Fluvii(jard juxta ZJrbcm îgara ajferere , rorisguttas Rori deniquc foli in acceptis ferenda eft illa Plan-
unicuiijue auri pale£ adhxrere matie in arena, eoquz^ tarum e cineribus refufcitatio de qua Caramuel, ,
nutrirt. Rorem illum coUione longk aihinc nigrum,al- Harfdoffcrm in libris fuis Voigtius fingulari DilFer-
;
iiijfimum er citrirmm reddidi ,fedftne pro]eUtone fuit, tationeegit:quamque integrilibri materiem fadu-
Adjecit deinde quardam de modo prarparandi, rum fe promilic Ktrcherm. Magaa itaque hujus Sa-»
qu2 illic legere poteris. Quinobrervatumcft, auri lis vis cft in vegetabilium ac animalium produdio-
folia rori ipfi , non fpiritui injiciantur , ac cum
, fi ne: metalla quanquam vexari ac affici varie ab illo
illo per aliquod tempus lento igne digerantur podint, emendari tamen, mutari, augeri, fcecunda-
tandemdifparere: cum vero pofteaper filtrum ros ri, ut in vegetabilibus fit, minimc poflunt,
percolatur , in fundo ejus fubftantiam velleri vel
y.
nivi fimilem , cujus felicilTimus in cordis affcdti- A Salium familiareda ad metalla itur. Inter
bus ufus fit , remanere. Quod rori vcl fpiritui ro- qu£E primum omnium compellari folec argentum
ris tribuitur hic ; alii fpirituj vel eflêntise mcllis , vivum , mirabilis profedo fubftantia qu* mille ,
quod & ipfum rore confl:at, tribuunt. Aurum enim formas fingit atque refingit.quacunqae etiam
fe in
folvere dicitur , ejufque tinduram per alembicum arte tradetut'. Plinius vomicam liquoris xtcrni
rapere , qua: auri potabilis inltar elfe polTit , & vocac Liquida enim i-Vfluidaeft. Cumquemi-
:
mira tranfmutatione mecallorum prasftare- Ac

in ro amore aurum ampledatur , eique per intima fe
vidi ipfc auri aliquam tinSuram hoc modo para- uniac, & praereliquismetallis huinor tantiim ali-
tam ab homine , qui nefcio quos thefauros inde quis & rudimentum metalli videatur plurtmi :
fperans maguo pretio Principi alicui hoc fccretum fane primum metallorum cns ut ita loquar , in ,
vendiderat. Quod fi quis gratisfcire cupiat, adeat illa deprehendcre fibi vifi fui)t Nec dgfunt hodie :
Johannem Nardium Florentinum de^ Dif^. Phyfica. qui idem ftatuunt tot in illo mari aliorum naufra-
,
'Jêre cap. 2?.ubi modumprarparandidocet, Matbe- gijs nonxium cauciores fadl. Accedit venerabUe
Tora. I, P j ' illud
, ;,
174 Bibliothecx Chemicae Curiofse

ilUid Mercurii nomen.guod in Chemicorum fcripcis /«/« Valemmm m Currii triumphali Antimonii , ac
adco frequcns elb coiifpiranc toc defcriptiones,

toc commentator ejus TheedorM
'^'
'
"
Kerckztngiu.1. "'' ' " Nam ad -*
requifica , uc vel cauciffimus iis omnibus fallarur. magnum opus , ipfis fatentibus , nihil rci confert.
quem natu-
Mercurium volunc Utilidfimatamen latent in iiio rerrtdia praci-
Aliqui Virginem ,
,
voracibus nondum centa- pue in morbis ab infeCtione fanguinis oriundis ,

ra produxic a flammis
cxceris per arcem excra- quos ad miraculum edomare valet: Eaad cceium
tum aliqui e mecallis
:
ufque laudibus extoUit "Sa/iliKi Valentinm , ac cx-

aum. Qiiod an fieri polfc , dubicacum hadcnus
Vir ClarilTime, perimentis fuis firmat Ker;kringtM. Non defunc
fuic fed vericacem ejus arcificii.cua,
;
commonltravit. Sed hunc ego uihil a vul- qui vel exuno mecallo immaturo, vel duorum,per-
Epiitola
diferre ftacuo quicquid eciam ahis videa- fedi&imperfedi conjugio, fola diuturna cottio-
,
gari illo ;
tur. Nam cam mirabihs fic iUa & impercepcibiUs ne , quse naturz operationes fubcerrane;is imite-
tur , perfedius aliquod metallum fe faftums pu^
pene Mercuriiinminima di(rip3cio,qux fic in mi-
tant, cum in natura plumbi mineras fuccelTu tem-
neris per igncs fubterraneos ,facile fe metalHs
in- ,
Quxdam poris in argentum commutatas deprLhendan: me-

finuat ac commifcet ; fed non radicitus.
tallurgi. tuit in ea fententia fjgaciffimns rernm
ejusparciciilsprima metalh fufione evanefcunt in
naturalium fcrutator Baco Vemldrfjiu cva in Hifto-
auras rqiise teuacius hsrent, remanent ac tandem ,
,
fah\imopeeruuntiir,& a reiiquis parricuhs fepa- ria Naiurali Cent. mechodum pra:!crip(ic qua /if. ,
pofhbile fibi videbacur ignobiliusnjetalium in no-

rautur. Facihus aucem id efficicur in mineris, in ,
bilius commutare. Pollquani rcquifita ejus operis

quas pronior iUi ingrelliis eft . ac promtius iterum
expeihtur. Qiundo per fufionem particu!a:metal-
recenfuit , tandem w«?w. î^. ira rcm inltituere ju-
Mcx propius juufts funC difficilius fuccedunt om- ,

bet i^ngufta paretiir fornax, temperatn/cjue excite-
:
'«'' caior,cr ûidem talis.ut metalluruperpetuu liquefa-

nia. Ex Aatimouio & piumbo extrahi non diScul-
ter poccft , facilius ex ejus mineris. Tere mme Uwn confervet, non vehementior ^•Acd ad rem n.axime ;
ram plumbi minutum pulverem ac ftylum in

in ,
facit.Materiafit argenmrr., meial/ttm r/iaximccumtm-
iilo aureum moveto parumper, & adhxrebunt fta- ro fymboliz.ans , cum eo ûotjne decima Mercurti vtvi
tim auro parciculse quxdam Mercuriales. Nec pars imponatHr,diiodecima mtri jttfio pondere , qux, ve~
metallis tanti.im,fed& ligno fe mifcet. Habuiegc) getando corpus^ metalli apc^îendo fervinnt. Operatto
ab amico frullum ligni , quod ex arbore e tcrra per fex menfes ad yninimtimcontinuen^rVelim Cr oleo-
metallifera prognata recifum fuerat , in quo per f<i4quandoijueiniicifubftaniidi,eûales adhibentur recu-
omnes cius fibrillas &

venulas dilTeminata: erant perando auro,tormentis feparationum extiff-erato-îrL.
argcnti vivi particnlx,ut valido motu etiam excuti ettm fir.em, ut partes arU.iiii Uviujtjue diffionantur
polfent quod fieri facile poterat quia , laxiores

,
: magnurn inftituti momentum, Aurttrn enim ut coy^ft.vb, ,
funr in li"no quam in mctailo vix. Oftendebam , compaUiJfimum , omniiimcjae metalhrum ponderofijfl-
cum Londini commorarer Illuftri Dn. Boi/io qui , ,
mu?» efl, maximej^flextbile er extenfbile. Ksec kaco
& arce tale lignum parari pofle credebar. Sed efto. Ferula7nitti;c\\xsm vere fic ftatuilfe confirmavit mihi
Eodem tamen modo, fcilicet perfublimationem, Amicus Londinenfis. Nam quanquam, pafTm iii
tam a natura ,quam ab arte fit. Memorat Autor fcriptis tenuicer de ftudio Chcmias metaHicx fen-
LibrijCui titulus CEurope vivantetom.i.part.z.i rela- tiat,privatis tamen ftudiis diligentitnme rem illam,
tione cujufdamNob. AnglideOperario.quidiu in nec fine magnis fumptibus , eaque,quam hic (ibi
fodinis Mercurii laboravcrat , cui particula: ejus prsfcripfit , methodo tradavir. Sed nihii omni-
minimx totum corpus adeo pervaferant ,ut fru- no effecic, necefficere ifta via potuic, utfacile.qui
ftum cupri oris ejus halitu ac digiti atVfiflu ita in- harum rerum intelligehs eft animadvertit. Sic & ,
albefceret, acfiipfius Mercurii corpus quis affri- Fr.Z^w^ loco, quem fupra laudavimus Aurum ,
cuilfet.Falli itaque omnino credo, qui, quod a mecum Mercurio amalgamatum fi longo igne mace- ,
tallisMercurium educi poffe vident ex eo illa in- , retur tandem in Elixir 1'hilofophicum mutari pu
,
trinfecuscomponi ftatim exiftimant. Quanquam tat. Illud vero non contemnendum eft,quodignis
faceor adeo fpeciofa: hx funt rationes quas fu-

, ,
accuraram haberi rationem voluerit Baco : quo
pra adduximus ut facile in iftam fententiam ali-
,
folo interdum plus erticitur,quam fexcentis aliis
quem adducent. Sed tot experimentis haftenus fubfidiis. Qiiarc nihil magis ipfi veteres etiam
nil adum eft , ac uno omnes Chemici cordatiores Chemici inculcant , ac fcio ipfe e;us expcrimenta
ore clamanC: nihil fibi elle rei cum Mercurio vulgi, bcne multa. Quis calcinationemrcm
nefcit Talci
nolle fc argenrum vivum currens quod ovum fub- ,

haberi difficillimam Torreas fummo igne pro
?
vencaneum alicubi vocac Lulhm , fed aliam quan- lubitu , ad diuturnUm etiam tempus , & vim om-
dam fubftanciam mecallicam immaturam , non ta- , nem flammarum pertinaciter eludet. Vidi camen
men in radice fua impuram , quam illi Mcrcurium vel intra dimidix horas fpatium paucifTimo igne ,
fiium vocant abfque illo , nullum

; argenti vivi , rudi ad fpeciem artificio totam ejus (ubftantiam ,
cffc in metallorum tranfmutatione ufum. Quod ita calcinatam , ut colore flavo .iblato , fpongiofa
fexcencis illorum effatis firmare polFem nififci- , fada fub digitis in minutiflimum pollinem commi-
remhxc cognicifTimaiNovi camen aliquos,
cibi elfe nueretur, Quare patet , non adco indomabile igni
qui vi.^, uc vocanc, parciculari nobilius ex argento ,
e(fe Talcum ut quidam crediderunt qui aliquod
, ,
vivo metallum fe confecide, quanquam fine lucro, auro fimile fibi in eo , pnccipue flavo , vifi funt
gloricntur, de quo in fcquentibus dicam. Qiian- deprehendere. Qua inopinione non omninofalfi
ti porro in Ancimonium infumpti fuere labores , e fuerunt nam & hodie metallurgi feparare ex eo
:
quo fperarunt iK>n pauci maximum illud naturx ar- aurum norunt ac latet in eo fulphur aliquod
,
canum. Sed non cft in illo genuinus Mcrcurius purius , quam credas fortalTis. Dixitque mihi ali-
fnetailicus qualis ad corporaperfediffimametal-
,
quando Amicus , novilfe fe Medicum , qui ful-
Jica componenda requiritur: ut patct c fragih hu- phure per fingulare artificium ex hoc corpore ex-
justextur3.'-SulphuiisfortafTispurioris aliquid re- trado , curare immedicabiles morbos potuerit,
conditumeft undeparticularis qua:dam tranfmu-
,
in alcerum illi d maxiitioElixirelocum pofuerit.
tatioconccdipoffit. Qijod&innuere videtur Baf- Teftatur& Martia. Martiniinij/ff/<i«ff Siwico ;?.79-
Talcuni
,,
Lib. L Se6l. II. Suble£t. IV. i/y

Talcum in calcem rcdaSum vinoque mixrum ac arce corrigi , & , docente ^laubero lib.
rubtiiiari
epocum Siuicis Medicis uc hngulare Medicamen- de Furnis Philofophicis , per Spiritum Salis reCti-
tum ad vitam longam commendari. Videri ergo ficacum : fed tum duritiem illam deponic nec du- ,
hoc expcrimcnco p^teft, quam etiam in Vulcani rat , nifi in loco frigido vel temperate cali-
regno fepe do. Si calor plus jutto intenfior diffluit. Novi ,
Peraaat trantjiiilla potefttis y qui tentarint experimentum bono eventu; fi quis

Quod violerit.i necjntt ; folidare iterum fuccinum alio artificio noilet jam ,
quam cedant micioribus flammis interdum corpo- naturae artibus fuperior eflec Exhibet tamen & il-
ra duriora , forcioribus refiilant. Cui Difler- la nonnunquam inelaboratum, quale fuic illud ,
tationi , quoniam jam ea lum amplius inliftam,
in , quod altera fui parte molle alteradurum & cui ; ,
& niii loquaciras Tibi mea molefta ett leSifTimis , figillum imprimere potuic Nobilitfimus Dn. Ol~
fpeciminibus confirmatum ibo quanquam non e ; denburgipti , de quo memorac ipfe in Adis Philofo-
proximo omnia; aliqua e longinquo tantum rem phicis p. 1061. Pingere etiam Natura illud folet va-
noftram illuftrent. Cum Amlterodami viverem , riis charaderibus quale fruflum nuperad me mi-
,
ConfeiTus mihi efl TheodorM Kerck::ingim fe ex ar- , fic Nobiliffimus Dn. 'ôhannesTinEiortus Sereniffi- ,
genro vivo argentum & aurum verum teci(Te mon- : mo Eleftori Brandenburgenfi a Confiliis, in quo
ftrabat enim quatuor frulta metallica annula litera D. perfpicuo natura» ductu delineata, etiam
ris digiti crafficicm iquantia quorum primum ;
casteras , uc elf humanilTimus , Alphabeti literas
ftanno firniic alterum argenco tertium fubfla-
; : fic in fuccino depictas , fubmitfurus. Cum iraque
vum erat ;quartum colorerefpondebac auro, Hsec hanc de fuccini origine fententiam vero fimilli-
folo regimine ignis , ex argento vivo addito exi- , mam Judicem , falli puco aucorem libri qui /' £«-
guo quodam pulvifculo ( quem ex Antimonio con- rope fîvante m(cvih'miv ,
ûitom.i.part. i oriri il-
fedum ego fufpicabar , wqc ipfe vifus efl didiceri) lud pucac a m.elle, quod in lictore Maris Indici in
fe fecifle alTevcrabat. Ac videtur ipfe nonnullis in petris ab apibus congeftum poft Solis coSioncm ,
locisCommencariifuper Bafilii fâlemini currum inmare prolapfum fale marnio indurecur , &: ad
,
triumphalem id inuuere. Vidi & apud eundem aliarum rcgionum liccora a mari ejiciactir. Alle-
infigue artiticium , folo ignis minifterio , nec ulla gat nefcio cujus Chemici autoricarem qui in fra- ,
re alia addita , folveadi fuccinum. Nam often- do fuccino fubllanciam mollem melli lapore fimi-
dit mihi cadavera infantum fuccino obdufta , ut lem invenerit quodque eadem poft folucionem
,
omnia membra tranfparerent. Monllravit etiam ejus per fpiricum Vini Tarcarifacum remaneat.
phialem vitream tali fuccino foluto iterumque , QusE omnia abfurda efie quivis facile videc , uc
congelato impletam. Quaai fplendide jam ma- non fic opus iis in^morari. Sed nos de Succjno,
gnatum cadavera condi ac d putredine confervari occafione folutionis ejus , qu^ per folum Tgnem
pofleni:: nam citra ullam corporum evifcerationem, fic , fatis diximus. Redeamus nunc ex ifto diver-
contra omnem injuriam aeris & humorum , nova ticulo in viam ad ufumfcilicec Ignis in Chemi-
,
bac e fuccino tuiuca quafi cacaphradi jacerenc. cis laboribus rede adminiftrctur. Cujus aliud
, fi
Quid non lucri ex hocinvento nafceretur, cum fuc- exemplum e fuperioribus repeti hic velim de ho-
cini fragmenta, quo majora eb pretiohora finc, mine Brabanto,qui in uno igms arcificio vigin-
ac in Oriente ultra aurum xflimentur illa vcro hic : ti pene numero diverfiffimasex unica Saturni mi-
quantitace , qua quis velit cxhiberi poffint. Ergo , nera educere potuic. Quomodo vero abfque igne
quod toc modis i folertiffimis Chemicis tentatum fpiritus quicunque , ex aumialibus , plantis , li-
eft , unico nunc ignis regimini debecur. Diu gnis, lapidibtfs aliifque corporibus eorumquepar-
multumque , fateor animum in fuccini nacura
, tibus eliciendi , quod artificium proponic nJUa"
cognofcenda exercui & facit profedto inventi : gnus Pegelius in Thefauro rerum feledarum/?. 109.
iftius novitas ,ut ne nunc quidem , quamquam lo- id inter cstera ejus arcana fepulcum remaneat.
co alieno mihi temperem. De Succini nacalibus Nam ( ut hoc intranfcurfu commemorem j publi-
res dubia. Aliqui maris fobolem habent ali- ; cavit ille Aucor , qui Medicus & Philofophus in
qui ex terraprodire ftacuunt quse mihi fententia , Academia Rollochienfifuit. Anno 1604. Icmma-
verofimilior videtur teftanturque animalcula &
: taqusdam fingularium invencionum tam i^hyfi- ,
infedla terreftria paiTim in fuccino reperta : quod carum quam Mathematicarum, incer quae non pau-
fufius aliquando deducct Clariffimus Collega noca.funt ab illo vel cogicaca vel indicaca , quse
fter D. iJkfajor in libro de Succini nacalibus non hoc noftro rempore ab aliis inventa & in lucem
maricimis. Nafcitur vero frequencer in locis ubi , produda funt.
Pinus & Terebinthi crefcunt , quod argumento ef- VI.
fe poffec , a fimili quadam vifcofa fubftantia , qua- Porroqui metallorumcaufas ia terranon inve-
lis in arboribus illis reperitur per terram difper- ,
niunc , c ccelo eas , vel principem faltem eorum
sa nafci , & a particulis falinis maris proximi vel partem conftituencem deducere moliunrur. Hinc
Nam pene confimilemnaturam
aliunde coagulari. certos quofdam Planetas ad certa Metalla dam-
arguunt multa fimilis inflammabilitas , ac odor,
, nant, quibus illa originem fuam debere crcdun-
qui aTerebinthinz CyprisincenfjE odore vix dif- tur , imo iifdem nominibus falucancur ut harc ,
fert; quodquee fuccis illarum arborum perartem nova quafi aftra fubcerranea habeamus. Qux fen-
confieri potTit , hodieque conficiant Chinenfcs, tentia quanquam ideo exagitatur a nonnullis, quod
tefte Martino in tAtlante Simcop. 65. Putant tûi- evidens hujus reiratio dari nequeat contemnen- ,
darn, inquit ille, ex defxcatis illud oriri pinontm^ da tamen omnino non eft cum non %,^<; j^ 7r?w4i' ,
meduihs , temporis longiriejuitate induratis tic pe/tu- nata , fcd antiquitate fua fe tueatur , ut doditTi-
centibus. Et vidi ego /ane expice pinea feurefinaper mus in priclaro opere de ortu progrelTu Che- &
deconionem illnd arte fieri diVendicjHe a Sinis ita n\\x docet Borrichim non com- , cujus ego fcrmia
e^regie ejftlum , ut vero invidiam facere pojfit. Ego pilabo. Globorum magni hujus Orbis , pra:ci-
quidem perfimilis naturse oleotum humorcm dif- pue Planetarii tum qua totum fyftema tiim
, ,
folvi polle exiflimo. Poceft & impurum fnccinum qua partes nobiliores, inter quas in tcrreftri globo
Tom, I. P 4 omnino
, : ,
176 Bibliotheca: Chemicas Curiofae

omnino refereiidi func (piritus metallici ,
per valis, Mercurio & Sulphuri , principium, Sal fcili-
fliaimum hoc corpus difperfi , nuUam eire confpi- cet , Nolo hic prolixius difquirere de
addidit ,
ilto principiorum numero , & an illa omni cor-

rationcm , aut mutuam efficacitatem , nemo mihi
pori conveniant ac quantum a communibus dif-
temere pirfuaferit. Sed cum obfervandi facnltas ,
ultra humanum ingenium fic nihil accurati dc- ,

crepent ; enim dodi(T^n-e copioseque difpu-
id
finire poHlimus.explodere tamen & exagitare

non tatum eft ab illuftri Viro Roberto Bollio in Che-
debemus , fi quse ab aliis antiquioribus prjcipue,
,
mifta Sceptico & /iarnelio, libro de confcnfu ve-
reris & nova: Philofophix Ub 2, c 4. Veteres vero
de eo tradita invenimus. Sohs & Luni vires in
illi ante Paracelfum , duo h.-rc , Mercurium & Sul-
hxc inferiora facile fentimus. lili cum auro huic ;
cum argento fingulare commercium vulgo tribui- phur non communia qux hodicrni noRri volunt, ,
tur ne quid de cxtcris metallis nunc dicam. Solis

fcdmetallica tantum Itatuerunt principia. Qua in
re audiendos illos prx citcris puto cum metal-
& auri fimilitudinem oftendunt fplendor, calor,
qui a fulphure optime digefto , quod a Sole huic lorum naturan ufuipfo re<Sius didiccrint , quam
qui rationes tantum & opinioncs fuas fequun-
metallo ingenerari creditur , provenit. Quod fi ii ,
Jionorati F^brt fententiam, quam tamen gx Hy- tnr. Remotacorporum principia elemen- illa ,
pothefi pronunciat audire volumus Solis ipfius

, :
ta fcilicct, atomos ad fe pcrtinerc non ccnfe-&
fubrtantia cx auro iiquefafto conllat. Mirum ergo, bant e quibus metalla immediare non compo-
:
fi non h.^c femina ctiam per terram fpargeret ac ,

nuncur unde non nifi foli naturi aliquid produ-
,
in ea fubftantiam fibi fimilem produceret. Refcrt cere datum eft. Propiora principia etiam mani-
Dtgb£M , fed ex fide amici, radios Solis per vafa bus hominum traftari ac in opus aliquod deduci
vitrea concava certo quodam modo difpofiia
& pofTunt. Si cum cura illorum libros legas, ac in
in purpurcum & minutiffi num pulverem pra»cipi- ter fe fententias illorum cnnferas , non abfurda
tari. Chiis non c credulis illis , cum hxc legit de ,
illos docere vidcbis , & qui conciliare quam op-
fulphure naturs exclamet ? Sed qui hxc Digbxo time cum veterum Philofophorum, Phtonis ac Ari-
narravit , fibi ipfi blande impofuit. Volitant enim flotelis fcholis poffis ut conciliavit Hamclius de
, ,
in aere lemper particula: vel falinac, vel alterius Fofihbus Itb. 2. c. 9. qui & eo in loco varias di-
gencris , qui igne hoc fpeculari collefti ac ad verforum Philofophorum circa gcnerationcm mc-
ruboremexultse vel calcinats. Scripfit jam antea tallorum fententias congcfTit , ac dijudicavit: uC
Paracelfus de Solari pulvere e fpeculis per radios nos illo laborc fupcrfedere poffimus. Per Mercu-
Solis collcdo, quo rite praeparato excitare in rium & Sulphur non intcUigunt illi qua: vulgo .
nobis itJncam naturam pofTimus , & cum dimoni- fic vocamus , nam illa potiusrecremcnta mctai-
bus igneis aliquod inirc com ricrcium. Sed hse im- lica illis funr, quam vera principia. Mcrcurius, vel
polturx. De Sole vulgaris opinio eft, quod plum- potius argentum vivum quantum e fcriptis illorum
bo ac cupro , quo templa & id«s tegi folent, au- coiligere polfumus illiseft fubftantia metallica, ,
rum ingcneret. Q|.iam licet anilem fabulam vocet c perfedorura metallorum familia, immatura, ad
Honoratus Fabri , novi tamcn qui e plumbo ac levem calorem fûidilTima ponderofa volatilis. , ,
flanno veteri pcr repetitas calcinationes & redu- fumme duftilis , non currcns , ut vulgaris Mercu-
<aiones non contemnendo lucro aliquid auri & „ rius, unicum & fummum natur* metailici agens,
argenci expreflerint five id a caufis quibufdam
; „ quod illi fexcentis nominibus dcfcribunt , nul-
Jatcntibus produaum, five feparatum fuerit. Nam, „ lo tamen appellant aut denionftrant. Hoc ita
quod plumbum ac cuprum in teSis repofitum at- „ crudum in natura inveniri ajunt , unde fumma
cinet , in quibus fubciliffimaj
continuis pluviis ,
arte eliciunt fubftantiam purillfimam , vifcofam
particula: falini recondits, & calore folis , in iis qu2 propior materia eft metalli conftituendi. Hoc
metallis, utnullum metallum folitarium eft , ma- quidem etiam reliquis metallis comn une eft prin-
turari aliquid purioris metalli potuir. Albinus m cipium fcd prout fulphur vel purius vel impurius
,
Chromco fuo metalluo p. 29. obfervat femper in : temperat , aliam vel aliam miftionem forti-
ilUid
fodinis Schnebergenfibus argentum copiofum, fub tur unde vulgo diverfae illi metallorum fpecies
:
Saturni in fignum Cancri ingreflum , accedente conftituuntur. Qiia: an ita vocandi fint, inutiliter
Luna , rcpertum fuilTe. De Unionibus Garcias ab difputacur , nec Alchemiftarum rem magnoperc
Horto prodidit: eos poft plenilunium captos cum vel juvat vel affligit. Hanc materiam in perfedo-
tempore minui & decrefcere qui vero ante ple- : cumque in- rum metallorum incunabulis inquirere,
nilunium capiuntur huic vitio non eire obnoxios.
,
ter pcrtcdta metalla ab auro compadto fperari ni-
Annon notum eft de Gemmis cujus tnacula: aequa- hil poffic at> argento vel aliquo quod illi co-
, , , ,
les fubeunt cum Luna mutationes DcprehL-ndi- gnatum eft petere jubenr. Quod innumera au-
? ,
mus in animalium corporibus, in vegetabilibus torum loca innuunt quibus intcgrum impiere vo- ,
Luns vires. Quas multis rationibus in libro de lumen quispoflct: E quibus illaquafi per lancem
Motu marium impugnatumit IfaatHs Vojfittt cum faturam dabo. In capitulis qus Hermeti adfcri-
, ,
aliud doceac Experiemia. buntur ita Lapis ipfe loqui Hngitur Luna mihi , :
VIL propria efl cr lumen meutn ornne lumenftiperat. Ar- ,
l^trabimus nunc Chemicorum ludum & eo- noldus in Semita femita; illa Hcrmetis Pater tjiu
: :
rum oraculaaudiemus.Uli nobisMcrcurium fuum eft Sol iJ^/<j;fr Z.««^ ita cxplicat Ter Soletn-> , , :
& fulphur inculcanc. Si excutias quid rci fub il- intelligimus aururn per Lunam aroentum. & fubjicit
, ,
Jis nominibus iaceat ( nam vulgari illa accipi fi- fam tgitur fufftcienter tibi demonftravi crc. Rofarium
gnificatione nolunt ) fexccntatibi vocabulaobtru- maius fJMagnef.a noflra eji LHna plena , MercH- :
dent, defcripriones obfcuras &

Phihfophorum
jcnigmacicas
id eft : muteria in ûa conti-
, in rins , ,
tûibus venari aliquos fenfus oportct eofque ut netur Mercurius Philofophorum. Et eft ilte ûein na-
,
lacera Hypoliti membra hinc illinc colligere. tura paululum operata e(i , (jr *» metallicaw formam
Qhos ubi alFecurus fueris , confenfum tamen in formavit : tamen imperfeilHm reliejuit. Autor Ano-
Jllis reperies : quod novidima Chemicorum
ni fi nymus: OportettjuodSolhabeatfuiff>ermansQ;-fu*
fe<fta, poft Paracclfi tcmpora tertium , duobus il- tinttHrn recepiaculurn & tdenenm (ir ftbi confonmn, &
iUnd
Lib. I. Sea. II. SuhfcSt III.
illud efi Lu»a , efl argentum. Sendivogius , vel
id i Sole & fideribus deducunc , fed ea omnia in-
pocius Setonius tradac. XI. vocac men^ruuw ex
, certa : aliqui ab ignibus fubterraneis quo quidcin :
Sphttra Luna ,qHod pojfit caLtnare Selcm. Scala l'hi- non adeo abfurdi funt. compa- Cum enim terra
lofophorum . Ad\uVii ergo [olutionem per Lnnam cr ges (it omnium nacurarum primarum,qua: ad niitto-
coagtdationem per Solcrn. iurba aliquocies vocat /^m- rum generacionem funt neceflariaE, concludi ilhc
tum Lun£ Sed quis omnia enumeret ? Videmus neceffeeftmagnam ignis vim.fine quo gcuerari ni-
hinc quorfum illi digicum incendanr. Hanc illi
, hil auc mifceri potelt. Eum familiares libi habere
maceriam ignem aquam acetum vocanc quod , , , naturas oleas oportet , variorum generum,quibus
in metalla perfeiila ica operecur , quemadmodum primo mifcetur.unde adextcriores partes halitus
ignis in corpora inilammabilia, aqua in falia 6c oleaginofi jam puriorespropeliuntur,vei magis vel
glaciem, acetum in corpora , qux ab illo folvi minus excofti.Qui vel aquis vel terra: commilTj alias
poniint. Inquirenda: ego fodina: ellcnt , an tale aliafque fpccies producere videntur.Non funt intcr
quid inveniri in illis poiTic nam e mecallorum : illa tancum nobis vulgo cognita , fuiphur , bitu-
fcripcoribus fapere hic non licet. Defcribunt iili mcn& fimilia,fed longe plura nobis incognica,qui-
non paucas argenci immacuri , auc informis fpe- bus &
ignis maximc familiaris e(t, ad mucuam per-
cies ; fed quis eas vel vidic unquam vel exploravit? miltionem fponce contendic adeo uc feparari ne- ,
Exhibet intvTdum illud fpecie lenci humoris qui , queant. Combuftio enim rerum okaginofarum ,
poftea in opcimum argencum coaguiacur , cujus nihii aiiud efle videtur , quam feparatio ignis ab
inemorabilcm hiftoriam referc Albinus *^crv?- , iltis materiis,in quibushabicat.Quare cum Sulphuc
^hrorTic. ptg- no. quam hic apponere ipfis Auco- iHud Chemicorum revera fit oleaginofa fubltan
ris verbis forcaflis non eric injucundum ^ri ?C)? :

tia,fed incombuftibilis, &tamenignis, utilii lo-
quuntur , corporatus , aut nacurx ignis , e tali pri-
^rafcii îuôhcn{?rt!i*^-!crgnjcrifcii am S^mu
ma miltione illud defccndere pcr e(l verofimiie.
furnc&mdcfj auffm îiOcr? ;= '^crg / anf inm
Sulphur illud nec ab aftris nec ab igne centrali ,
bcruffca)^cm ^cc^^!»/' Dit ©amfoji gctiajit / fvit

deducendum putat Hamelius de Foffihbus lih.z. eup,
ficfj X>k\i& gc&c»(f;)?urDtgC3 U!ii3 uncr[ii5rJCi> û.- ^.pag. 146. cui ejufdem cum
vulgari iulphure natu-
gctraBtu/ ^Ci\} niait alDa iiw lucifj fTtilfciii) 0c«! XX videcur, ni(i quod longa alceratione in fixum,
Dkgcrt «oilbcr aiigctrcffcij/ ctiicm ^Cluccffiibcr purum & incorrupcibile evafic. Cujus fenrencia noii
g(ci(b/ rocU&cip au6 Dcm âjsg uiiD DrauOcn <?c- omnino Ipernenda videcur. Mcmini enim in Che-
fto^Tcit/ Daj) martjj mt JûiiDcit ûrammcn (jc? micorum fcriptis , & nifi fallor tn Richardi An- ,
unD fommcn/ g/ici Corretlorto legiiTe quod in interiori vulgaris

raf^t/ fo bali) ce \\\f> g^ci^cr t>o!i ;
lulphuris natura reconditum iaceat incombullibile

HunD (xn fctn stjorDcn / DclTcit tci? tion gfaub?
trikDtgcn imm &cnc^t€t 6m. TBk ctftcf^c vc?
lulphurillud , ac polTe auro , cuifulphur fuum ex-
rraftum eft , ex ejus quafi vifceribus reltitui. Quod
Dcrt / tfl Dae (^rf? g(cicf> tptc ctnc ^ûttcrmifcfj
mihi in mentem revocat hifioriolam , quam lcgi
gcwfcrt/ fo balD C6 abcr ctnc lucifc i\\ Dcr vufft in iibro quodam Manufcripto verbis germanicis
gcbaftcn worDcn / oDcr aucf) tit @cfa|]cn »cr^ confignatam , de auro beneficio fulphuris vulgaris
wafirct / Darmncrt mane it5cicf> ûbcâitcn t)cr- e cupro extradto, vel porius in cupro ad maturi-
mcmct/ i(t ce bart swrDcn/ <^(cicb ciitctn @anD tatem redadto : quam integram liic apponam : D.
oDcr ^rici?/ unDifl Dic mciltc ârbc mch in Gregorius Eufeb, v>On Madrit Kit mir cr^Chlcf /
ivraun oDcrr«(l!(!5 vcrdnDcrt utovDcn.Hxc illede j,^^ fjj^ Chimicus ;nm Montano fomncn unD
'"'"' ""''' '" "'""
""""' iis refpondcocia.qu^
mirabilihac materia, pene "^
ummi f(cinc(^c(fgei^cit 5U laborircn <X(h(iin,*

de fuo Gur memorat Mathefius , quod tamen ad Laboranc
Dicifim Dcnn c^civorDcif: Da hoii Dcr
argenti puri naturam nondum accelTit. Idem AI-
binus pag. iij. ejufdem libri de mineris argcnti .^npfcr ^ctiommcn cin ^cntncr / unD DaO"c!l>c
,
diverfis notabilia adducit , qux illic legi malim , im-.ncr \\\\ jTuOc (^cfeaftcn / unD imfttcr @cfctt)c-
ne chartasfpiffioribusteftimoniis impleamus. For- fdnacfj^ctragcn/ \\n\> Damit Da^ 0\upfcr ûk
tafTis & illa contemplatione dignafunt quse Nie- ,
rciffc briugcn ttjolfcn : (fnDficb âbcn fic^ tîi
renbergius Hift. nat. lib. \6. eap. 19. de fingulari quo-
^lac^barctt Dce ©cflancf^ fiafbcr bcffagct/ Da
dam metallo ad argenti (blutionem adhibico re-
^,U iîi Montanus gc^cn fa(Tm : ^v a&cr lât fchK
fert : lyirgentum vivum inquit, notfim tantum fuit ,
barbaris fed nullius u/iis : namûe loco illius ad ar^

,
bcf(a^ct / Dat; cre Jiicf^t abfolvii-cu fpnncn. Tum^
genti beneficium aliud fnetallum jufictebatur , inven- ct(icfjcr "îii rcifl Montanus djc ^ffc ciit / mvinf
tum in alio colle humiliori
, ûi ]uxta Potoji tumulum nCrt Cr laborirct / UrtD finDcf CinCrt ^CC VOn 10.
jacet Vocant Indi huayna Potochi , id eft : Fotorhi cq ^^^^^^^ ^^^ ^j:.^^ ^^^^^ ^ ^n}:icf)€6 H^
adolercentem. Hitinventumquoddamvtltusmetallum, n- ^ (\yr \f '
& pene plumbum, admn-tul argento pro hydrargyro mmUxWîn mX , r

DUrcfj CtnCJt Ovtf;. Montanus
fuit. lllud Zuruchec dixere J^nod fignifcat faciens ,

f^lt «[>'" ycrgcbCil6 naC^(JC|cbrtCbcn/Ci^ UCicncr Dcni
dilabi, ûomamejti^ inflationeargemim licjuefteret ,
iX-sWi Hujuscgo re»^
iVtirftCn VOrt ^înfâft fcbfl
Tjfc/i^/wrfrf/Mr. H2Ecfunf,qua?deprimoMeral!orum fidem in medio relinquo neque enim alicui au- :
principio Mercurio in Chemicorum fcripcis ve- ,

tor fim ut iumpcus in rem incertam faciat omit-
, ;
ftigia deprehendimus quae tamen adeo illi tegunt, ,

cere tamen nolui cum rem noftram illullrarct. Cat-
ne quis altius ad eorum arcana penetret. Nil enim terum de partibus irecallorum quas Chemiciita ,
ftudiofius quam rem iftam celant , unde omne al-

,
diftinxere dubium nullum fuperePle videtur. Nani
,
chemiae negotiumdependet. Alcerum illis princi- quod quidam putarunt conftare fubfiantiam Auri
pium, Sulphur eft, fpirituofum penetrans, coa- ,
parcibus fimilibus , falfum eft , cum Sulphur feu
gulans materiammetallicam cujus illifontesnon ,
tindlura ab eo poffic feparari. In ignobilioribus,
di(Timulant. Ab
auro fed per materiale illud elici
, Cupro prarfercim , fieri illud poffe expcrimencis
volunt : reliquorum enim metallorum fulphura , plurimis conftac l)e gemmisidem teftatur Hame-
ut impura contemnunc. Primos ejus natales aliqui lius de Foffilibus lib. j. cap. 7. S«»t f «» «»/»rfJ minoris
,,
178 Bibliothecx Chemicx Curiofx

mu gemmai , ut Amethiftum , Saphirum , Chryfoli- monetam cudant , quae ratione coloris gradu ali-
thum , UminuU ferre^ impofitoi calce viv.l , vel cha- quo fuperet omnc nativum aurum licet optin;um. ,
Meafcobe condant ^
vivis carbonibus opcriant , ut Forfan &
huc referat aliquis, quod Mathefius ifu
auilo nattvis coloribus exuantur atcjuz^ Sarepta conc. ii. de Venetis commemorat multum
igne jenfm , :
adamantis ffeciem pr& ft ferant .namfi dwitits U- illos rubri Sulphuris e Carinthia annuatim pete-
Adaman- re , quo ad tingendum utantur. Sed de eo pro-
fidi adfit & perfpicuitM , vix eûidûam ab
nunciari nil certi poteft , omnia enim plena func
te differi. Qu£ res (ifuccederet , magnum habere-
nobiliores conh- conjefturis. Prs cjEteris memorabilis hiRoria efl
mus ex ignobilioribus gemmis
ciendi arcanum. Arte fa^l^tarum colores corroden-
de fulphure aureo extrado, quam una cum judi-
cio Roberti BoUii ex ejus TentamtnihMs Pkyficioguis,
tes liquores interdum eluunt, InVegetabilium or-
dine idem fieri poteft. Quid magis tingit quam
tentaminei.de E.vperitnentis ^tttenonfMCcedunt ,ad- ,
crocus Et tamen ab eo ita colorem omnem fe-

;
ducam Rem : hic cotnmemorabo , inquit , mtht/erib «,
parari pofle a Nobilitlimo quodam Viro edodus ,

,
D. D. K. fîro,ft ijtHs altus
afalfhfui confuetudine
,
fcio , ut omnem Croci odorem & faporem fub

alieniffimo , narratam; Is mihi affirmavit , quod cum
cryftallins perfpicuitatis liquore reprxfentare pof- Uboraioriwn futim in hatama arnico cuidam peregre
fim , nihilque croco fimile quis videat , merum froficifcens utendum concejfijfet tbique altûot Acûa- ,
ruvi Fonium ffecies ad finUuramfuam ejcarUttnam

tamen crocum aut (ubtilifTimam ejus effentiam gu-
ftet. Quod non leviter mirati funt , quibus illum
comparatM reliiûijjet , ainicpu i(ie patdo fofl ipfius
liquorem oftendi, qui magno etiam cum fiuau in difceffum ipjiper Itteraifigntficavit ,Je Jurtt^nin ûa-
medicina adhibctur. Ex auro, quamvis tenacius damnAcjua forti digerendo , Tinfluram fivefiavtim^
illic haereat , fulphur feu tinfturam , quam etiam
fulphur ab tllo prolicuijfe , eandern voUtilsm reddidif-
animam auri vocaiitfeparari polFe teftantur Che-
, fe refidua metalhftthftantia ad falfedtnem vergenit^,
mici tam veteres quam recentiores , quod firmat & cum hac ttnûra aurea argenturn ncnfi»e Ittcro tn
ctiam Francifcus Luna , loco ejus libri quem fu- ferfeiiij/imumaurum tranfmutaJfe.Hoe uudi{o,D.D.K. ,
pra laudavimus. Fitque hoc modo , ut quantum ad laboratoriumfuumfubitoreverftu.ipfecumeadem

ponderis habuit aurum , e quo tinftura edu(5ta efl aûa forti aliijuottes volatilem auri tinnitram impe-
tindura fiilli fuperjiciatur, travit iû^fimiliter argentum in verum aurum con-
tantum argcnti ipfa , ,
colore fuo tingat inque aurum ipfum convertar. vertit , qt cumpercontarer utrum tincluraifta argen-
Ouod cum fit candida ex auro malTa,

renianeat tum aufo e quoipfa eltciebatur ,pondere aquale tranf^ ,
seque ut prius ponderofa cui per caementa hinc co- mutare valeret ,fe ex uni a auri uncia t-^.ntum fulphu-
lor reddi fiius potefl. Simile quid de tali auritin- ru five tinilurin obiinuip profitebatur ^ttodjejjumn- ,
iftura fuper argentum vivum, publicc Venetiis pro- cix argenti in mbiliffimum metallum vertendafnjft-
jeda refert doftiffimus Vir , ty^lexander Tajfuntu » ceret. Et hoe ( addit Boilius ) pronius eredo , tum.,
Italus , iibro gentis fua: lingua fcripto , cui titu- quoniam fubftantiam fi.iVam five tinciuram feparari
lum fccit Penfieri diverfi libr. lo. eap. 26. Cujus
; , ab auro pojfe^ , experimentis nonnullis mihi cenius
verba ipfa apponam : Fra le doti curiofijftme dell' Al- conflat , quam ut dubitare de eo lieeat tum etiarrL. , .•
chimia niuna s agguaglia a quelU dell' ejaminazioncj quoniam argentofulphur quoddam tneji^ quod matu- ,
deli' oro , che di malje grandi tl reduce in pochijfima ratione aurum evadat., inde mihtfit prohabtle , ejuod
pulvere di color purfurino , chiamata da alcuni Upis nonnulli in re metallica exercitattjfimi ^ obfervatto-
Fhilofophorum che poigittandoftin quantita di Mer-
,
num fuarumfide teflatifunt , altûando ope liijuornin
curio fatto boliire a lento fuoco il eonverttjje in oro , , folventium (
quod etiam D. Francifcus Baconus alicu-
fe con U
primaquantit^ft cotiforma: mafiil tj^ler' bi notavit ) alitjuando vero communis fulphuris
( pro-
curio eccede U
auantitadel primo oro ,1' t^Jfifa in ar- be excoUi ^
falibus idoneis eonjunHi beneficio altquot
gento. EU provafu publteamente moftrata in Vene- pHriffimi auri grana ex argentofuifil' extraUa. Gxte-
fia i pocehi anni Jono. Idc^: Inter curiofiffimas Al- rum DoiXorem nofirum eoncepta ex hoc experimento
chimi<t dotes , nulla efi ,
qu£ comparari poffit cum illo divitiarumfpes prorjus fefellere: nam pauio pofl tem.
a..ri examine.^ , majfam e]iii grandem reducunt<?uo pore iterumfufceptamipftia operam eUjit : culpam au-
in exiguum pulverem purpureum ûi vocatur ûi- ,
tem in acjuam fortem rejicit, ideocfue operationem de~
bufdam lapii Philofophorum. lHe argento vivo ,fuper nuo aggrejjurm eft. yêrum c^nandocjuidem omnes iU
ionem lenturn calefaBo ex eo tantum in au- , in]eUus , Hus conatus haElenus in irritum ceciderint , probahile
rum convertit, quantum reffondet primo ponderi ( maf- videtur , errorem ab aliqua latente eausa futfle profe-
{a fcilicet aurea , unde extraUtts efl pulvis.)Quan- Hum: namiftiufmodi cafus cjuthujdam citra omnimo»
tum xJMercurii iilud excedit ,figit in argentum. Cujui dum remedium obtigijfe Ex iis itaque qus
novimus. ,
experimemum paucis ab hinc annis publice Venetiis prolixe adduximus perfpiciemus, fulphut
, facile
efle , ut in omnibus metalhs , ita in auro diftin-
fadum eft. Hic Autor ille de hac Auri tinftura ,
quam, fuoexjudicio, lapidemphilofophorum vo- dum ac feparabile, unde color ejus dependet.
cat. QusE duo toto inter fe coelo differunt. Vene- Atque hinc pulchre ratio explicari poteft, unde
tiis tamen publice rem geftam teftatur. Ac ipfam flavus in auro color oriatur. Nam cum fulphur
Rempublicam Venetam tale habere arcanum mul- purpurcum plerumquc fit citera auri maffa can- ;
ti credunt, quod communicafle cumSenatu ejus dida; e purpurearumaccandidarum particularum

foh. Auguftum Pantheum Sacerdotein Vcnetum di- , accurata miftione flavum oriri colorem neceffe eft,
cunt,qui & ipfe librum quendam obfcuriffimum nonfecus, accum e cupro & zinco interfejufta
fcripfitdc arte ,quam barbaronomine vocat Fbîr- proportione commiftis , fubftantia oritur qus ,
ihadumiam , aliam planc ab Alchymia eumque Ve- , fiavo colore & externa facie auro optimo compo-
netorum Principi dedicavit. Reperitur in Theatri ni poiTit. Quod C\ itaque fulphur abeft , vel extra-
Chemici volumine fecundo. Conjecerunt & faga- hitur , candidum fit aurum quod lunam fixam ,
ciores exeo quod nulla moneta aurea vel argen-

,
appellant vulgo cum pondus auri habear
, & in ,
tea percgrina publicum illic valorem habeat fed ; aqua forti perfiftat. Huic aureus ilie color fi red-
in aliam monetam commutetur Cumque ipfi fo- : di poflit , ut reddi polfe docent, miiUum inde
dinas auri non habeant , Secinos tamcn auream lucri poflcc acquiri. Qiianquam & BoiltM , loco
fupri
, »
Lib.I. Sea.II. Subfea.IV. 179

fupri memorato, interinccrta experimenta refe- tia mult« funt diiputaciones quibus chartas hic im-
rac. Priterea diverfam fulphuris feii coloris in au- plere nec inftituci ratioadmitcic, nec noftra vaU
ro naruram oftcndic quod intendi ac augeri per
,
de refert. Carterum vcgetationem metallorum dc,
caEmcnca fulphure^ nacurse, quamvis impurs pof- nionftrare alicui ac ob oculos ponere poflunt li ,
fic. Pocefl aurum cum quibufdam fubftanciis

cercis quis pertinaciter negaverit , Arbores ilix Philofo-
ica mifceri ac igne torreri, u: cu in Regulos, ut : phicae ex argento vivo produd,E , mirabilis ilU &
vocanc , fundicur primuspene rubeac, fecundus
,
arboris argenteaj , in aquis ex eodem metallo ger-
cicrinifit coloris, tercius (ic longe colore debilior, minatio, qu3c a Sun - Simonio Bruxellis injedo pul- ,
«t vix aurum credas. Quo apparec , opcimas lul- vere, quem homo Lcodienfis ignotus illi dederat,
phuris particulas prima efFufione prsEcipitari , ut perada eft , tefie CI. Borrichio Ub. de Onu pogr. &
primo ftillicidio optimaquxque decidere folenc Chem. p. 105. Quo colligas, femen argentificum ,
ac jungi ardiiis , & disjungi pofle. Non femel mihi ant aliquid feraini analogum , ilto in pulvere deli«
narracum eft a Viris hujus rei pericis poffe aurum , tuifle.
Rhenanum cujus color pallidior eft , & vilioris De

tranfmutationibus metallorum in univerfum
eam ob caufam pre:ii per cxmenta ita tradari,
, plene hic quidem agere animus non eft funt enim .•
ut colore fuo ipfum Hungaricum provocec. Idem in imperfe<9;ioribus illis varis raucationcs quales ,
confirmavic mihi , cum. in Anglii eflem , Nobilis ferriin cuprum,plumbiin ftannum & fimiJes,quas
quidam Bohemus de Veneto quodam , qui ifta ar- pauci in dubium vocant j in ipfis denique metal-
tc cancas acquifiverat divitias , ut Senatus in fe lis varja; funt puriorum ab impuris feparationes »
inquifitionem concicaverit. Unde fadum eft , ut qujB magno interdum cum lucro inftituunrur fed ,
decedis opum fuarum lucrum eciam ex eo

caulis , e>E cum arte Xjf^mrtiyrtiKK nihil commune habent
tempore ceifarec. lUud jam olim facSicacum quo- oftendcre tamen aliquam verofimilitudinem pof-
que fuiflc in Gallia, fufpicio non levis eft ; quam infunt. Ferri in cuprum mutacionem mulci negant.
jecit mihi Thomas
Freigius Phyfuor. hb.iO.p.yS. Sed obftat Erlêri, viri in ifiare fcientilTimi au= ,
qui quidem aureos Rhenanos nobiliori auro com- toricas , pluraque alia exempla, ut in dubium vo-
miftos illic fuille exiftimat Nam Galli Rhena- : cari non chalybcm plurabi in ftan-
poHic. Ferri in ,
«?
num aurum exporcare prohibuerunt tot milia : num mucatio fit per fepararionem parcium purio-
aureorum quotannis in Galliam a mercatoribus rum ab impuris. In minerarum purgationibus mul-
milfa qux illic tamen raro comparuerunr. Recufi
, ta adhuc latent arcana , qux C\ quis reSe explorare
itaque procul dubio funt five nobiliori auro mi- , noverir ,inde reportaturus eflet. Novi
lucii fatis
ftum fuerit Rhenanum five aliis fublidiis in
, Virum Nobiliflfimum , qui e mineris nonnuliis ar-
fplendidiorem colorem excoSum. Mirum cer- gentiteris Hungariae , fulphure mulco & arfenico
tc eft, quod cum tanto numero olim cudcrentur abundantibus , quse cum igne fufbrio traclantur ,
,
aurei ifti , ut illic computat Freigms , adeo ta- maxima fui parte cum fulphureis illis halicibus ia
mcn rari fuerint. fumumabeunt, argenti vim decuplomajorem per
VIII. Jiquorem extrahere poteft. Liquor enim ita com-
Arque hsc hadenus de metallorum produdio- paratus eft, ut omnes fulphureas fubftantias e mi-
ne ex fententia Chemicorum dixille fuPficiat. Qui- nera contusa extrahat : dumque illi liquorifuper-
bus experimenta noftra jungenda, explorandi me- natant, vel mifcenturârgeniipurilTimipartesfub-
tallurgi, infpiciendx , fi fieri poteft , fodinae , eac fidunt Qiiales mincri cum admodum frequentes
prxcipue, qiiaeperfediorametallagenerant con- , fint ac in Norwegia ctiam ut audivi reperian-
, , ,
fulendi libri , quibus tamen ego oculatam fidem tur quas ob exiguum commodum abjicere folenc
,
prsfero , fic de metallorum incer fe commutatio- metallurgi ; quanra hinc fe & alios ditandi occa-
ne redius judicabimus Ut itaque de tranfmuta- fio obvcnire polFet , fi quis rem iftam ferio & cum
tione metallorum, uCrum iila fieri humana opera cura ageret? E luto per olcum lini ferrum fe produ-
poflitjvel minus , quicquam tandem ftatuamus,& xilfe , fingulari libro Supplemento Phyfica Jubterra-
,
iieri eam polTe , & fadam fuilfe credimus. Quaj nea. , fcribit Beccherttt , qui quidcm rcvera genera-
ab aliis hic toties appofita crambe eft , totiefque tum illic ferrum putat. Quodmihi ,ut fatear ,per-
recoda eam iterum non recoquimus. Quoc non
, fuadere hadenus non potuit. Quid enim oleum li-
diflTertationes , ac integra de hoc negotio volu- ni ad metallicam naturam conferre valeat , quam
mina fcripta,quibus argumentain utramquepar- feparare fortaffis parces heterogeneas , novum ve-
tem & afferuntur & difcuriuntur.Scd his ego recen- ro aliquid a natura fua diverlum producere non
fendis, nec otio meo , nec tua , Vir Ampliffime , potuic? Lacicarunc fine dubio inlucoifto parcicu-
patientia abutar. Prxcido primum omnes illas qui- \x ferrea° qua; per omncs adeo lapides omnemquc
iliunculas s^n (Jêtttllavivant f Ân antrrmw ha-
: terram difperfi, lutum prxcipue , quod vel ipfo luo
heant vegetativam (^ certumfemenf tAn ffecie illtt colore aliquid, quod ferream naturam fapit , pro-
, an accidentibus ? an ?fiutua pojfit ejfe fpe-
Jint di/Iinfla dic, qws operacione ifta evocacz fuerunc. Ec fanc
eierum commutatio? quar omnia plurimam partem a Gilbertus lib. 1. de magnete cap 8. nullam terram da-
folis ingenii contemplacionibus dependent. Vive- ri qux ferrea non imbuta fit materia teftatur.- prs- ,
re Metalla Berigardus Ctrcttlo Ptjano 8. fpeciosa cipue veroomnem argillam & terram argillaceam.
diflertatione evicit , & Jordanus Brunus libro j. de Belgx ^cefpitibus fulphureisbituminofis cuprunj
Vniverfo^ totam tellurem ac
Innumerabilibusc. \i. & ferrum nonnunquam eruunt. Qiiod mihi minus
omnes ejus partes vivere ftatuit, argumento e la- mirum videcur: cum & ipfum aerem ipfafque plan- ,
pidibus duSo. Ac ille quidem eodem modo, cas &

arbores fubciles quidam halicus mecallici
ut dentes& olfa incorpore humano, nutriri pu- pervadant. Qiiibus non abfurde , mea quidam fen-
tat. Alii rurfus negantprxprimis , qui Peri-
, illi tencia, vegecabilium quorundam & produdtorum
pareticos fequuntur , Csfalpinus , Jaco-
, Scaliger in fundo maris nacuras adfcribic Alcxander Achil-
bus Aubertus , libro de ortu Metallorum Fallopius. , les , homo ordinis rriilitaris libro Germanico de,
Semen illiraetallis tribuunc hi negant. Similiter ; eaufts terra motits (y~ mineraliitm. E quibus ilkid me-
de fpecifica vel accidentali metallorum ditteren- morabile eft , quod corallorum produftionem
exhaiatiu-
, ;
iSo Bibliothecae Chemic3s Curiofae

zJMundo [uhterraneo : totam enim ut impoftoriam
cxhalationibus auri; unionum vero argenci vapo-
ribus , qui e terris fubjedis iftarum minerarum
rejecic. Hiitorias cranfmucacionum finc difcrimi-
feracibus cvehunrur , adfcribat, In cujus rci fidem
ne pro fabulib h;ibec. Ubi lolida argumenca exfpe-
afferr experimencum dc virguia venarum
argenti- dcs ,perpecus leguncur ejus in Impoftorcs Che-
fcrarum iadice , ad uniones vel oftrca acquc
qusE micos declamaciunculx. Quos uc calcs dcaion-
inclinaveric Quae de alcernis vena- ftrec, farraginem prsEparationum (ophifticarum ,
ut argcntum fe
carbonum foailium proceffibus fi-
& quales paffim ab agyrcis circumferuncur, in me-
rum mecalli
milibufque habec idem Aucor , ea mecallurgis ju-
dium producic. Cum his larvis pene ubique pu-
gnar. Qux de Chclidonia , fucco liinari» adme-
dicanda relinquo. Ad hanc Experimencorum claf-
taila commucanda adhibendo &c finiibus Chemici
fem fcilicet ad modos , quibus puriora metalla ab
,
impuris feparantur , referendum ctiam puco ^ cjuod aenigmacica memoranc , ille (uo (enfu accipic
Stocvtannus in Oratione Inaugurali Roftochu m cum tamen pcr fuccum Lunaria- longe aliud
illi
AcademiJE jubilso A. i($i9.habita , de argento m quid intclliganc , illud fcilicet , quod e fphs-
ra Lunz principium pecunt , cujus fupra inen-
aurum per caemeucum mucaco narrat. ProprUrru ,
ocuits vi- tionem fecimus. Quo oftendit , nc quidem le-
inquic fidem teslor , ejnod ali^Hando hifce
,
derim , UmitiM &

hent magni ponderis argentifrnjlra giire fe Chemicos , concra quos camcn pugnat.
jjer ftibvtrtde cfementum iiaperficiy ut anrinatHrarru
Refncavic eum Bovidnius fingubrilibio,quem Lan-
induerint optim£ not£ idque sjatto paucarum hora-
,
cemPeripateticam infcribic ; qui camen hadenusad
rurn , & igne non magno. Mira hxc , faceor , opera- manus meas non pervenic , & quidam Salorr.on de
cxmenta ac vellem accuracius narraf- Blauenjletn. Sunt & nonnulli , qui , cum arcem per
tio per eii ;
fo- fe impoffibilem dicere vereanrur,ab homine tamen,

fct rem omnem nam magnamihi:
fufpicio eft ,
phifmate aliquo impofuille viro illi,qui hsccexhi- ob caufas occulciores, nifi force ab Aiigelo auc
buit. Talibusenimopcrandimodis plerumquedi- Dxmone , in effcdum deducipoHc ncgant. Qua in
fenifentia Honoratus Fabri eft. Jicd malignos qui-
gnofcendi meudo - Chemici qui adeo fpeciosc ,
fraudes fuas tegere polTunt , uc vel oculaciffimos deihfpiricusabhis facris ne abucacur,arcebicDcus

boni aliud habebunr, quod ogcnt. Quid v--
-
nonnun cjuam fallanc: per infidias enim auri pul- ero im- '
vcrem vel carbonibus vel inftrumentis quibus ,

pedit , homines in metallicis , datis icilii
icet cau-
operanrur , recr^ndunt ut arte faftum quis pucet; ,

fis proximis eadem agercquscin vegetabihbus
,
quodverum eft &: nacivum. Qaorum quiuquagin- agunc quotidie hortulani ? Ncque enim e primis
ta & amplius fraudes fane ingcniofiCfimas recenfec elementis ilii femina coHigunt , fed jam a natura
MichaelMe]erus tn Exainine FttcorHm Pfeudo- Che- parata cxcohmc , ornanc augent quod ruitici , ,
micorttm deteaorum ideo librum legcn-

: quem vel omnes faciunc & agricols. Incpci func & in focie-
dum fuaferim , ne fallamur ab agyrtis & impoito- tatem humanam injurii, qui arti amplius aliquid,
ribus , quorum unicus labor eft , fpe lucri aliis quam naturi negant ac miiere profedo
licere :
oftensa fibi lucrum quircre quo fit , ut innoxia :

nobifcum agerecur , fcmper ars naturam ju-
nifi
Alchcmixftudia in invidiamadducan:ur,honefti- varet. Quam camen ipfam aliquidauro produce-

re intcrdum perfedius oftendit hiftoria apud
que homines vel ut rcs inanes ludibrio habeant ,
vel ut fraudulentas deteftenrur. Qîot non obcru- Beccherum Phyf.fubterran. Itb. i./ed- 3. c. 5. de mi-
duntur paffim , tam libris edicis , quam fchedis, nerali rubro pro realgar habico, ac cum argen-
,
operacionum metallicarum ti quinque partibus commilto, quar in purum pu-

«use circumfcruncur ,
formuljE ? fed & dolosas a quibus

nequam omnes :
tiim aurum converfic fuerunt. Alii , cum cxpericn-
caveat fibi, qui nec opam fuarum, nec temporis tiam negare nec velint nec poffint , caiu illud fa-
vult difpendium facere. Et vereor fane , ne & illaj, dum arbicrancur inter quos elt fac. Rohault trt
:
qu2 apud Francifcum Lanam occurrunt dc ftan- Ph^fica fna Gallica lingua non ita pridem edita
ni & argenti vivi in verum argencum mucatione, part.yc. 6. cujus ifta plane incpta eft rariocina-
adeorum claffem fint referendse. Leguntur & apud tio . Ctim ignoretttr mquit quafitfigura er magni- , ,
lohannem Francifcum Mirandulamnn, libro de Auro, tudo particularum metalla coir.ponenttum dr earum , ,
tranfmutationum metallicarum quxdam hiftorix , <jh£ infervire tranJmutAttom pojfunt , nec modtts re-
qualis eft illa Ub. ?. c. 6. de argento vivo per nefcio pertus fit tûo tlU canQringi pojfint , exiflimandtifTtj ,
quos luccos & folia Hcrbarum in aurum commu- e/i,fiverumefl, alifiaado a Chemicis plimhumcon.
taco , & qusdam fimiles quibus fo; talFc doftitfi- verfUmfuifse in aururn pari cafu id evenifje , ac fi,
,
,
mo [•'rincipi impofuerunt , qui hsec narrarunt ifta cum ex altiori loco arenam in tabulam ûis projece-
:
enim adco funt s. racione aliena ut fidcm apud rit , granula ita difponerentur ut legere cjuis inte-
, ,
iilum inveniife mirer. Qus de auro per fcparatio- gram e Firgilii iy£neide paginam poffet. Fruftra ita-
nes ac piurimorum metallocum commiftiones pro- que omnes efle putat , qui de tali arte folliciti
dudo refert, fortaffis vera (unt , non tamen cum finr. Vide qua;fo quantum hominis acumen fit!
magao lucro conjunda. Quid non talium rerum Quid ad artificem particularum conftitutio, e qui-
tencavit & publicis etiam fcripcis jaftavit Glau- bus corpus vel corporis parces primo componuti-
berus? Quae li vera eirent omnia jam ab Indis & tur ? Ergo , qui aliquid rerum naturalium arte
,
An-ericanis aurum & argentumtani fumptuofis pe- produdurus eft primum e particulis rerum cau- ,
tere navigationibus necefle non haberemus. vjuod fas colligit.' Natura: illud opus efto. Artifex ea,
efteorum, qui Ephemerides Erudit.orum Gallicas qux jam in prompcu func conjungit , ac naturx
fcripfere , iudiciuin. û^ adjumcnco perficienda relinquit. Aurum ali-
X. I qui arte nulla corrumpi reiblvi aut in meliorem ,
Sed nos miffis illisomnibus ad veram iliamve- redigi nacuram poiFe objiciunc, cum fic jam pcr-
terum Alchemiam qua ignobiliora mccalla in au-
,
fcdifTimum. Quod quidem verum eft, quam. diu
rum convcrcerunc, nos convercimus. Quam cum nacur^ ifti non conjungis aiiam qusc deftruere ,
plurimiimpuguarint,nemo tamenaceibiusacim- aut refolvere illudpotelt: qualem fe fcire Che-

modcftius, Sc ut verum fatear, indodtius eam
,
micorum fchola facetur, cxtra quam unicam nul-
ejufque aircrtores tradavic, quim Kirchenu iru la in hoc univerfo eft, quie prsftare illud poffit.
Nam
»
Lib.i. Sea.ii. Subfeaiv. ,si

Nam qiiod HenoratusFabri Phy/.tr/tSI.J.prop. 54. arcana humano ingenio nondum inveftigata,
&^'). corrnptibile eire auriim ex eo jiidicac: quod Fruftra itaque eft cum fuis objedionibus Kirche^
falibus folvatur , qui iiumorem ejus , ut loquitur , rtu. Quandoquidcm vero tranfmutationis noroert
exufâric faciantque uc ab igne confumatur quod
, : adeo Mifochemicis odiofum eft , ac fenfus iJlo-
vei a vapore in pacinarum operculis atteri & acre- rum repugnat: nam.formamin viliori metallo.quod
nuaripofTic , plane non admircendum videtur Au- fpecie ab alterodivcrfum habcnt , deftrui; novam
rum , uc redc idem ilacuic duplici parcicularum fub exigui grani fpecie , pene infinita vi multi-
plexu conftac, interiori fcilicet& exteriori. Inte- plicativa prsditi , qux figat fe ipfi ponderofius &
rior eit, quo mifcibilia & ipfa corpora primoge- corpus reddat introduci infolens illi videtur &
nia fibi implicaturiExrerior quo partes miltr ipfuis di&vvxTiv;videamus, quoniodo fieri tale quid pof-
fciiicet auri concinencur. Exceriorem plexum di- fit. Velim itaque primum auferant nobis invi- ,
fturbare multa polliint , tritus piilfus fales , ita ut , , diofum illud tranfmutationis nonm: fola enim
in infenfibilesparticulas abeac, quarum tamen qux- miftioneres tota poreft expediri. Communis,uc
visauri formam nec corrumpi ideo dici
retinet.- vidimus, metallorum materia eft Mcrcurius, fub- ,
poteftaurum, ut vulc Honoratus Fabrij quodinfen- ftancia ponderofa duftilis , liquabiiis illis enim
, :
biles particulje in palpabile aurum reduci nequeant. notis a reliquo^ folTilium gencre metallicum di-
Intcriorem piexum niliil , nifi quod ex ipsa ;iuri ftinguitur : adeo
qud minus dudilitatis cor-
, ut
natura primogenia cft a vinculis fuis folvit. Q_uem
, pus aliquod habet eo minus metalliCiE naturac
,
itaque Canonem Honoratus Fabri fic format Si : habet. Subltantia illa , & altera qus fulphur vo-
aurum rmllo rnodo corruinpi Jen denrui ppjfet Che- , catur five rubrx fit naturx , five candidx quo
,
,
micorHmfirs adeo mala non ejfet: redius ita pronun- puriores funt & impuriores , diftindionem fuam
ciabo Si aurum corrumpere er deHruere pojjent C he-
: metalla recipiunt. Inter perf;dius mifta aurum •»
mici , optime cum illis agereiw. Species hinc & for- eft & quod lecundum ab illo gradum habet ar-
,
mas fplendida ifta nomina, aiii crepanti converti gentum ; i!!-ud c puri fulphuris rubri hoc c puri ;
iUas non pofte audafiter afferunt : qui tamcn non lulphuris candidi familia ardiori tamea pro- &
animadvertunt , quotidianum hoc efte naturs ne piori , ob squalem puriorum partium miftionem,
gocium , ut fubinde in alias aliafquc formas Protei cognatione junda , quam caetera illa piumbum &
inftar fe vertat. Inepta igitureft qux hoc funda- , ferrum ft:innum & cuprum , qua: in fe mutuo , im-
,
mento innititur Ktrcheri objedio: Qiiod fi //ter»- mcdiate faltem , non convertuntur ut cuprum & ,
/*3j(fw(rK ifta in mccallis ficri poffit, fieri etiam in i-crrum, plumbum & ftannum -, pra: CTteris vero illa,
animalium ac vegecabilium genere pOiTe. e. g. Si qui fulpliur iu fe candidum habent, Hydrargyrus
,
pulvis cx abfynthio confedus fupra aridum mor- plumbum, ftannum argentum, facilius aurei ful-
,
tuumque abfynthii caulem projiceretur pari ra- ,

phuris operationibus obfequuntur , qiiam illa
tione id in herbam refufcitaturum idem & de : qu^ a rubro liilphure ortum trahunt habet enim :
pulvere exanimali combufio fado,& in cadaver eorum , ut cupri & ferri , fulphur majorem impu-
ejufdem vel alterius animalis conjedo dicendum ritatem cum quadam pervicacia conjundam,quam
elfe item fi vini fcpties &amp!ius diftillati gutta
: caterorum, quorum Mercurius copiofior eft , &
dolioaqua: infunderetur, aquam in vinum abituram. fulphur immacurum facilius cxcoqui in rubrum
Non enim ratio fubjeftorum eft eadcm,nec eo- perfedius a perfedo (ulphure poceft nam in im- .•
dem modo inomnibus natura operatur. Materia perfedum rubrum vulgaribus etiam operationi-
metallorum proxima communis eft ,non item ve- bus convertitur. Hinc Chemici lubentius vel plum-
getabilium & animalium. Metalla e paucis par- bo vel hydiargyro in auri confedionc utuntur,
tibus mifcentur , ac fimpliciorem texcuram ha- quamferroaut cupro. Qtiando itaque Elixir fuum
bent : Vegetabilia & animalia tot dirfimilibus par- componunt Chemici , materiam merallicam toc
tibus conltant, ac alioplanc modo producuntur. operationibus depuratam cum puriflimo fulphure
Quid vero pulvis alicujus herba; in aridos caules auri conjungunt, & in fubcilidimam , fixam ta-
operetur ? Quanquam tamen & hoc fatis niirabi- men naturam, convertunt, omni auro longe per-
le fit quod e pulvere ejus certo modo prjepara-
, fediorem , quse iteratis reColutionibus coagu- &
to herba quafi refufcitari poCfit An in pulvere : lacionibus majores femper perfedionis fu^ gra-
combulti alicujus animalis tota ejus vis lateat ? dus acquirit. Incredibile hic Milochemicis vide-
Memini tamen ,e pulvere combufti cancri fi fu- ,, tur , pulvifculo grani quantitatem sequante mille
per rivulos fpargatur aliquibus cancros produci.
, & amplius, grana vulgaris metalli in aurum tin-
Sic & in fpiricu vini fubtiliffimo volatili non tota gi polTe & vident tamen illi quotidie , exiguam
:
cffentia vini Jatet , quse aquam in fui naturam con- croci partem fufficere , ut mille vcl amplius par-
vertere poflit. Neque talis aliqua (pirituum fub- tes aqui cum illa mifceancur , ac flavo fe colo-
tilitas, quae vafe nullo teneri poffit ,ut inepte pure tingant. Jam cogitent mihi illi admirabilem au-
tac inmetallorum converfione requiritur.Nifi enim ri etiam vulgaris naturam , quam illud dilatari &
ad hxam naturam fpiritus fugitivi reducantur, extendi ve! per rudem mallei operationem polTit.
nullius funt usus. Quod vero de aqus in vinum Qiiiscrcdat, ex nummoaureo tot bradeolas cudi,
converfione attulit , non adeo abfurdum eft, ut & tres quatuorve bradeolas quibus argenteus ,
ille forfan exifiimat. Nacravit

mihi ClarifTimus Cylindrus inauratur, dum ille in filum tenuiffi-
CoIIega meus Caf^^r UWarchitu ,Vk in Vulcani mum & longiiTimum ducitur , illas fimulproduci,
palseftra exercitatilTmus , de Laurentti Eichjiadiot ut femper fuperficiei adhsreant , ac ipfum filum
Mathemacico celcberrimo, cujus cum ille dome- totulnas longum inauratum habeamus. Qiiid cr-
Itica informatione utebatur pocuiiVe illum certo , go non taciet aurum in naturam centies vel mi-
quodam pulvcre in aquam jufta proportione inje- lies fubtiliorem redadum ? Ulud itaque Elixic
&o , perfedi vini fapore eam imbuere , idque in viliori metallo plumbo c. g. fed prius a fcoriis
,
conviviis animi gratia non fine admirationc con- & fordibus fuis per certos pulveres purgato,
vivatum faditafle. Ac latent fortaCfisnon pauca , dumquefunditur , injcdum ftatim cum Mercurio
«iam in vegetabilium ac animalium genere,talia plumbi, tanquam fibj congcnere , ejufque partibus
Toni. I. C^ puri«ribus
, :
l82 Bibllothecae Chemic^ Curiofae

puriotibus mifcetur una cum fulphure quam arftif- miranda invcgetabilibus nonnunquam uno mo- ,
fime fecum junao , dum partes heterogenex vel mento per fermcntationcm , qux quafi tritus qui-
feparancur vel famo avolant. Falluntur enim qui ,
dam naturje eft,fieri poirunc: cur in metallis fieri ta-
totam illam plumbi malTam in aurum converti pu- lia pollenegamus.' In quibus carerepoUijmusge-
nerationis & cranfmutacionis nominibus , cum lo-
cant. Mercurius pcr mutuum illum partium con-
fenfum ftatim fe fociat Mercurio fubtiliori cjuf- ,
la miftio auri tinfturam alccri metallo inferat , &
ariftiori parces interiorcs plcxu jungat unde au-
que fulphur adjun<aum etiam in interiorem fui na- ;
turam recipic, exclufo illo , qui fibi adhxret , ini- Sum pondus cft, quod iii latenbus codis vel folus
ignis prsftare poteft.
puriori. Nec eft quod quis cclebrem illum parti-
cularum motum & complexum miretur, cum & vul- .\.
garibus operationibus hoc videamus. Infere fieri Venio nunc adalteram diflertationis me^ par-
liquori perfpicuo in quo argentum folutum cf>,
,
tem, de Anciquicate hujus Artis & Autoribus, pcr
alterius naturx metallum , ftatim ut farina difper- quos illa tradita eft & propagata. Quo in argu-
fa e latebris fuis prodiens argencum fundum pe- mento cum dudum fummo ingenio ac induftria ver-
tec , cum fales fe alceri metallo applicant. Infun- fati iuerint viri prscflarifPmi : Conrtngius lihro d^
de argentum vivum laminis auri ignicis , & uno fJêdicina Hertnetira : Reinefius in dcfenfone Chy-'
momento m quam
fubftantiam butyro fimilem ,
rniatriit : Borriihius libro de ortu ctr frogrejju chemit :
amalgama vocant ,permutuum complexum com- quid opus eft cramben illam a nobis recoqui ^ Su-
mucantur. Eft fcilicet mutuus quidam naturarum Ipenfo ergo pedehanc viam ingredior , ira tamcn,
confenfus nobis incomprehenfibilis , per quem ut nonnuullaintcrdumtollam, qua? iiiireiiquerunt.
inuficata fsepe in natura phsnomema fe oitendunt: Ncgari vero non poteft : ea , qus vulgo hic afte-
qualianonpergenerationes,veltranfmutationes,uc runtur antiquitatis argamenta , omnia efle conje-
vulgo loquimur , fiunt fed per alteratas partium :
durx plena & incerta.quanquam tamen Borrichius
in rerum iftarum tenebris ita verfatus fuic, ut non
inceriorum miftiones , vel fermencationes. Fer-
menratio enim , cujus Tu,Vir Amplirtime , vires exiguam etiam antiquitati Chemia» luccm intule-
mirabiles etiam in epiftola tua deprxdicas , eft rit.Natalcs certe ejus altius fpeftare, quam cre-
qax omnia naturae mifta , ipfa etiam metalla , yin- diderunt aliqui , fi non omnino evicit id tamca ,
culis fuis folvic &

in fubtiliores naturas mira yi eftecit , ut perquam probabilis rcs illa videatur.
mpytZfAvi prseditas extollit. Hujus ego exempla ali-
Micto , Enochi fcriptis petuncur
quae e fabulofis
quat e liacura vegetabili proferam , unde lux me- documcnca aut qus Bocharrus de Chamo cjus
,
tallicis eciam mutationibus inferri poteft. Novi

autore conjicit. Hcrmetcm aliqucm fuille, hujuf-
Virum Nobilem, qui fingulare aliquod fermentum que fcientix quasdam tradidiflê non negamus :
excogitavit; quodolialignea imbuit quibus in- :
quanquam non omnia , qua; fub nominc ejus cir-
fufa aqua in acerrimum acetum , quale unquam e

cumfcruntur ab illo fortaflis funr profedta. Ta-
,
vino parari poteft commutatur. Qii^ vis in vafis bulz SmaragdinsE , qux illi adfcribitur , origo efi:
illis non perdurat tantum fed & continuo ufu ,
incerta mentitur tamen Kircherus , qui ante Lul-
:
lii tcmpora exciciflcnegat: cum Johannis de Gar-

in infinitum augetur. Quod ille arcanum fibi fer-
vat , nec facile cum lucrofum efle portit , in publi- landia, qui Hortulanus alias dicitur , ac feculo De-
cum proferet. Memini quidem, Andream Matthio- cimo tefte BaUo vixit jam tum in eam com-
, , ,
lum , de aqua , per panis tofti aliquoties aceto vi- mentarium fcripferit, Kriegsmannus illam lingua
ni imbuti & exficcati injeSionem in acetum ,
Phoenicia publicavit fed unde illam habeat d , ,
commutanda , qua»dam alicubi memorare, fed hoc rede memini non indicavir. Haftenus ergo rei
,
modopoteft.Memo- veritas in fufpenso cft. Apud iCgyptios hanc ar-

cum artificio comparari nullo
rabile icidem eft , quod refert Thaddzus Hagecius tem inter arcana habitam multa argumento funt.
rofarum odore aflflato acefce-
opufc. de cerevij. c.\x.
Nam , quanquam nil difertc proditum literis fit
re cerevifiam e tritico paratam. Illud, inquit,»w«- hieroglyphica tamen illa qUisdam hujus condidif-
fe videntur. Neque enim credibile eft , homines
rabile videtur ($• non nifi forte ad tkwnraâM tjuan-
illos non profcdo ftupidos ac inertes fallendi
darn referendum tûod rofarumfragrantiurnodorem^ ,
AVerfetur triticea cerevijia. Ha enimin CellarinfrL, temporis gratia has quafi cucurbitas pingere vo-
autfifaltem pincerna coronato ferto rofaceo
repojfita,
luifle aut morales quofdam
, aut alios vulgares ,
iUudfuerit ingrefus,i/Ucopervertetur cjr acefcet.Quod fenfus fub iis occultaliccum occultandi nulla caufa
momcntaneam quandtm fermen- eflet. Servare his monumentis fapicntioribus ma-
cerce non nifi per
tationem a rofarum fragantium particulis ortam jora quardam naturi arcana voluerunr. Qiiid in
fieri potuit. Sic , fi quis poculo in quo panis fcr- ,
in menfa Ifiaca? figuris fibi volunt Leones Lunati?
mentatus eft per fiphoncm e doUo cerevifiam in- facilc interpretabicur qui in Chemicorum veterum
,
fiindac , cerevifa omnis acefcet derivata in cere- anigmatibus non planc hofpes eft. Quid fignifi-
vifiam quae in dolio fermentatione. Ex exiftit cent Serpentei cum capite accipitrino aliud quam na-
,
adverfo liquor aliquis dari poteft , qui cereyi- turam fixam volatilem.^ Cui rcfpondet iftudChc-
fiam &
vinura corruptfiTimum guctis aliquibus in- micorum eflâcum : Bufogradiens fuper terram^ , (^
ftillatis ex tempore in priorem ftatum vel melio-
iy4auila volans efi myfieriurn noflrumj. Sed om-
rem etiam refticuit.Ulud vidifte fe & guftu fuo exa- niaaliacomminifcuntur , qui hxc intcrpretantur,
minafle mihi aflcveravit Mercator Anglus C<jr-o//« praecipue Hervvartus qui menfas Ifiacz imagi- ,
de Corfellis, Vir honeftus & fidc digniffimus. Liquor nes, ridiculis plane argumcntis dudtus dc magncte
fubri coloris fuit fed noluit homo ille artificium
, & pixide naucica cxplicac. Hinc plurimas GraECo-
prodere.quod ex Orientc reportaverar. Fermenta- rum fabulas natasfuiJe verofimile eft, quas inge-
tionis beneficio, fi Freesvvikio, qui id in nupero fuo niose facis adChemicosfcnfus explicat ^Jilichael
tradatu Belgice fcripco de Sale Philofophorum af- Mejerus , Vir dodus , in arcanis fuis arcaniffmis ,
feruit , credimus , ^ quoUbet penc vegetabili ave- ,

(ivcHieroglyphicis zy£gyptio-Gritcis vuigo notidum co"
na, piris.braflics etiam foliis & fimilibus fpiritus gnitis ,

qui tamen ob amorcm artis fortafis nimium
ardens vinofus produci poceft. Côd fi itaquc tam ingenuo fuo indulger. ^.êm fequuntur in hoc
infticuro
, ,
Lib. I. Sea. II. Suhfca. IV. igj

inftiruto Vigencrius Commentario in PhiloJJrati ta-
, non conftat in monumcnris Chinenfium qu^ Icgit .•
hulM, & Faher in Pan-Chymico ftto. Ne-

Pet, loh. , ea fide ac diligcntia fcripra clTc fcimus parem , ut
gare certc ipfe Conringius iioii poreit docendi ac , nullagens hiltoriisfuisadhibucrit: Qiiam ob cau-
fcribendi rationem apud yEgypcios, Chemicorum fam ceftimonii hujus autoritatem ipfe ctiam aucor
ordini femper familiarem & ad hos ab illis de- , commendac. Hic fi legilTet Vir Ciariflimus Con- ,
rivaram videri polle. Kircherus vero nofterqualT.e ringius, non opinor fcripfilTet Medic Hermet. tib.
,
tripode pronunciat ( Oedtp. i^.ALgypiiac. tom.i.dijj?^ z. c. 14. quod ab Arabibus ad Chinenfes yjyjc-o-rcnlxq
jo. de tAlchymia. iy£gypttaca) /€gypcios praxin La- ftudium pervenerit. Errat & Pallopius, quiartem
pidisPhilofophorum haud inrendille.fedrem quan- ante Muhamedanam fc<aam exortam ncgans.a quo-
dam in inferiori mundoSoli analogam & quincam dam Mahometis ncpote primum excogicatam pu-
quandam eifenciam pro morbis omnibus curandis tat. Occurrunt plura apud eundem Martinium lo->
& vica in omni felicicace tradiicenda.Hancobtum- ca , ut in Provinc. 8. i. Urbe Nanchang. p. i^. Hoc
mam fubcilitarem & perfeftioncir! cctlum appelaf- in loco ^tti extra mxnia
, efl fabuLintur ohm fuiffk^
, ,
fe .•
Hoc inquit ,five ijuinia effentia tarn emi-
Elixir ,
Virum ûendam , cjui egenorum tompliirium neceffita-
nentis viriiitu erjt, ut cuicunûe diftillata e.v qnibtu~
, tibus /uccurrerit, multa<jue populo Itberaliffime eroga-
vis herbis acjH£ affurideretur , virtuiem e]ufdem^ ,
qu^ vit ; cjuippe in Chemira arte non fnitium,fed verum ar-
certum aliqaod coiports tnembnim refpicieb-it in de- , gentum elaboravit. Provinc. 9. urb. i- p. I:0. Propz^
CHpliim augmentaret.ferbi gratta ,fi afjiue e.v hepatica Xeu civitatem jnons esl Zukin , in cjuo ingens aurifru-
extrafijc apponereiur , illa acjna decuplo v.tltdiorem in fium reêrtitm contra p/uresmorbosfuit adhibiturr,, itn-
hepatis cura ejfittum pnzftaret ; eratque htec aîia ad dc illudchemicaartefaûmvulgoautHtHant.VTovwc.
eam temperiem per continuas cir nlationes redufla , ttt Huguang. p. 7j. Nullus fere viemoratu dignui mons
jri^tdts appof.ta decuplo e t frigidiora ; calidis addita occtirrit prsiter eitm , ejuem Kieuchin voc.int , hoc eft ,
decuplo calidior.t , ficcis junfla decuplo ficciora , hunii- novem virginum. TSfamcjue in eoforores novern ^''tigini-
dis denicûe admixta decuplo ea humidtora eJficeret.Qu-e taiem perpetuam Jervajse (jr -rllchemi.e. deditas fiijjk^
omniafuse e.vinente zAioypnorum profeûitur "Baljan fcribunt. Qiia: cum extare in hiftoriis fuis omni ex-
^rabs in libro de Eltxtris Vitx cornpofitioni^-. Hanc ceptione majoribus documenra viderent Sinen-
ai]uam , ( porro addit ) qt lapidem dicehant eo cjuod fcs, faftum eft, ut infana auri tk prarcipne argenti
ex lapidtbiu pretiofijfimis fuijjet extraBa , aijuam vi- cxhydrargyro conficiendi cupidine ,& olim fia-
t£, vegetabile naturx Semen, animam folaremfimili- garent, & nunc quoque ducantur, teftibus fcripto-
hnfijue Hermetici impofitis denominationibui
lapidi ribus noviftim.is.
nuncupabant. Geminaillis Lullius in fuo de quinta XI.
effentia libro fcribicquam & ipfe ccElum vocat, E Grxcis fcriptoribus libros Democriti , Zofi-
in quam falso Kircherus infubterraneo di- mundo mi, Synefii, PfcIIi, Heliodori, qui prxter i£"hiopi-
cit cogitationes fuas convertifle Lullium , poftca,qus & Chemici argumcnti videntur eoprarfer- ,
quam lapidis Philo'bphici fpem abjecerac Non tim loco , ubi de Phccnice , ad Chemicos fenfus
pauca enim in illo libro funt mendacia. Quod fi ve- confida fabula , agit , librum ctS^ %/iuffSTCJ<'«!r fcri-
ra funt qux de ^gyptiorum Eiixire adducic , fuo plic abunde examinarunt Reinefim , Co/iringius
,
profedlo gladiofe jugulac: nam quod ilta pr-icftare Borrichiiis , Saimafius, ut illis quod addam nihilam-'
potuic , facile etiam in metalla vires fuas cxferet. plius habeam. Vitri Bexilis hiftoria qua; inter fa- ,
Ante Chrillum natum Chemiam isnocam fuille , & bulas tamen refcrcnda non videtur eciam proxi- ,
omne opus x/iUihliY.ly pucat C/.Conri/igim cum ta- , me poft C hrifti naci tem.pora in ufii fuilTe opera %t)-
men jam tum Herodotus vicreorum opcrum men- ûjuriicaplufquam vulgaria oftendit. Lucernas ve-
tionem fecerit ,
omnino re-
qua: inter %>]aei/TJKo< terum perpetuas in tumulis repertas Hermolaus
ferenda funt. Kircherus quoque magna ut folet , Barbarus cx auro, Chemico modo pararas putar,
audacia Nes , inquit eûantum fien potuit anti-
: , , & pluribus argumentis vincere laborar,C/.f«^. Gui-
ûitati hu]us perdit£ artts incumbentes miUatn aniz_, chard. libro de Fitncribus Grscoritm e)- Romanorum ,
Chriftum A ûopiamfcriptore hujus artis jneniionem^ ante Kirchmannum Gallic-a lingua fcripco Ai. f. 8.
fieri deprehendimus. Ibidem Arabes facit primos n p. S5 ad p. 'S6. Cujus in rei hdem aHcrcur a Bor-
hu)us lapidis autores,fed qui tameu fuccefferint richio hifcripco illa lucernse in cumulo Maximi Oli-
Gricis illis autoribusqui circa cemporaConftan- bii invencar; de qua judicium meum ftrfpendo,cum
tiniMagni -siS/J %pi/aTiOTO()'cwfcripferunt.Qiia: ancum Virum in Infcriprionibus dijudicandisperitiffimum
fana mence coniiftere polTint dubito qui enim , : pro non genuini habcrc lciam. Cognacum ta-
primi funt , aliis quomodo fuccefsere .'=
Id vcro ve- mcnhoc lucerni enexftinguibilis arciticium cum
hementer miror adeo oblivioliim aut ccECum fuifte, magno Chemicorum opere oftendit hiftoria
uc cum alias raepe exfcriberet , eum in (J^/artinii quam mihi narravic Vir honeftus & fide di- ,
cAtlante Sinico locum vcl prartervidcrit, vel in me- gnilTimus. Is cum Lovanii literis operam daret in
moriam fibi non revocarit quo de antic]uitate ar- , notitiam Burgundi alicujus pervenit , a quo in
tis ChemiE apud Chinenfes agit. Ita vero ille p. mufium fium fingularis artificii videndi gratiai >
,
71. Scrtbuntde Totan parvo lacu{ forte legendum/o- invitatus fuit. Obdudis itaque fcncftris ne ex- ,
co ) ad Pukjang , quodin eo Hiangiius arit Cheniic£, ternum lumen impediret, vicrum aliquod auguftio-
vulgo if/llchymiam Vocani, operam dederit, idque BIS risoris , liquore puritTimo plenum, cui iniertum
MILLE QVINGENflS EOQVE AMPLIVS erat filum aureum,produxitBurgundus, & lucerna
t^NNlS ANTE CHRlSri N ATIVirAtEM. filo admota, tantum repente lumen exortum fuir,
Addit ulterius Autor ille: Quare habent etiam hic ac fi in medio fole verfarentur incredibilis ve- :
unde anticjuiffi.mo: natales fuit, fcientia atcjue artis acro fuavitatis odor totum miifxum complevic Sup-
crefcerint Chemicorum filii potiks quam a fahulofo fuo
, prefsa poftea Bamma hofpicem fed fub jur.:;ta li- ,
tJôfe^ , aut ^JM aria ejus Sorore^ , ac Pythagorcts lentii fide , dimifit. Increbuit hinc poft clifcefiuin
Uti a fuppofttitiis illis Gritctilii decoU.orihus fatlu:-n^ Burgundi quidamdc %fv(rcnroiU ejus rumor, & Am-
vidimus. HsBC Vir ille , nec ipfo Kirchero nega- fterodami magnam ab eodem pecunis viin iii
jturo , Ede dignus , quem Chemics avti alias faviife homines miferos erogatam comperic , qui h^c
Tom. I.
Q_ 2 nihi
,, ,
iS4 Bibliothecae Chemicx Curiofae

mihi narravit. Non fuit tamen in ulla genre fortaf- Magnam in ea copiam Manufcriptorum Chcmico-
fis frcquentius Chemii tam Medicac, quam metal- rum vidi ab Autoribus tani cogniris, quam incogni-
licae ftudium ,quam apud Arabes five a , Graecis tis. Plurima enim iUic funt nomina
quorum nulla ,
five aliundc habuerint. Ab illis primum liquores in Chemicornmfcriptorum Nomenclatoribusmen-

confedos fub ElVentiarum nomine e Vegetabili- tio eft. Quanquam & muka illic ,ut fieri folec
bus, qjibus mirandas virtutes adfcribunt & de , mifcentur inepta Si futilia. PolTem Tibi inregrum
quibus Lullius Drebelius ac plu-
, Rupefcilfa ,
hic eorum catalogum fiftere ( nam habeo ab amico)
rimi alii fcripfere, fatis conftat. Nec defunt ho- nifi tidiofum foret ,& dillertatio noftra , qusjam
die qui iftis vigorcm juvenilem cujus figna pili &

,
, dudum epiftolaz limites egrella eft bre vem me ede
,
ungues mutati reduci poffe vel credunt vel expe-

.
. juberet. Scriptorum Chemicorum hiftoriam accu
rimenta ejus vidifle (e afteverent. Videri poffunt, ratam ut in aliis quibufdam difciplinis ha6ênus
, ,
qax e relatione cuiusdam Regis Gallii Chemia- non habemus , nec forrsltls habituri fumus c]uod :
tri fcribit illuftris Boilius part.i. libri cui titulus: ars ipfa una cum Doftoiiixis ejns tot tenebris lit in-
^the ufefulnejje ofnatural philofophy p. i8i. & fecjtj. voluta , ipfique fummo ftudio fe celaverint. Potcft
De Guilielmo Poftelloetiam nonnulli ,ac, ni faU tamen longe accuratior haberi quam , eft ifta , qua;
lor, ipfe alicubi fcribit, tali remedio canos fuos a Borello editaeft. Sctipficis Bihltothecam Chemi-
in nigcrrimi coloris pilos fibi commutafte quan- : cam , in qua MMMM
Autorcs , ut tituhis habet,
quam alii tinxiftc illos artificio qiiodam velinc. Vi- recenfet. Sed adeo is confufus elt , ut fibi nunquam
dearur S-^voU Samirihanus Elog. lib. 3. c^ Ferdie- vifis authoribus quos c foh. Baptift. Naz.ari libro
,
riHs tn Bibliotheca Galliea. Chinenfes quoque, tefte Italice de tranfinmatione inetalUca (cripto , qui fyl-
Martino in Ati^nte Sinicop.-jj. fimplicem aliquam laburK illic Chemicorum quorundam congerit, ex-
herbam jadant , quam mtlle annorum vocant, ac
,
cerpfit >ônnunquam fiftis & mentitis e turba Phi-
:
immorcalem elfc icribunt qua in aqua maceratii ac : lofophorum depromptis chartas cumulet , adeo- ,
epota albi crines in nigros commutentur atque , que indiligenter libros confignet ut fomnianti ex- ,
vitaproducatur. Spiritus Vini,quoinEflentiis con- cidi(Te potius, quam ftudio aliquo fcriptus liber vi-
ficiendis ufi fuerunt Arabes, ab illis primum
certe deatur. Promifit idem Autor in catalogo operum
adEuropzos devenit, docente ejus ufumprimum fuorum , quem dedit in frontifpicio Didionarii
Arnoldo Villanovano.Diu is in officinis ad mcdici- Gallici (ui , cui titulus: Trefor des H^cherches (^ an~
nam tantura fervatusfuit,antequamgul£cindelicias ticjHitez. âuloifes c-r Francoifes , multos ejus argu-
cederer, cujusoccafionemnotat Alexander Taflb- menti \ihros:Cribrum Philofophorum Chernicorum:

nuSjlibro cui titulus -.^Penfieri diverfi Itb.io. c.i6.
,
Topographiam Chemicam : Fitoi Chemtcorwn quorun-
quam ipfius verbis ex Italico converfis referam : dam Bibiiothecam Chemicamchronologice concinna-
:
Aqui vitdL ufiis innotuit primum e librii tjuorundatn tam , cumfecunda parte viti^ Autorum compendio- &
Afedicorum Arabum, ûi illam in Medicind gr.itiam fis: Librumde projeiHonum Chimicarumhifloriu:Thea-
confecermvL.: ^tti e]us ufus perdiiravit ufqne dum Mu' trum Chimicum galHcum ; DiJJertationem de eo , ûod
tinenfes magna copia per provincias Septintrionales iapis Phihfophorum debeat propalari at de materi^ ,
eam vulqarmitj , idaite ejfecerunt , utinpotus ordinarii ejjij revelatione. Volumina feptem infolio de materia
genere haberetur , cjuod ita faUum ejl. Conficiebatur ac proprietatibus mineralinm&c.Sedi\is6ttnm}prx-

primum aûavitA tantum t vinis corruptis exigua (juan- ter titulos nihil vidimus. Acerit fortafrTS,ut,quod
guttambibivix pojftt. Erat autetn aii-
titate ,Ht uttra iHc promifit , alius accurarius exfequatur. Novi
quando per iotam Italiamcopiofijfimus vini proven- enim Virum Nobilem, qui ut multorum arcano-
tus, ut LyUutinenfiim vinorum ijU£ Venetiis vendi forum chemicorum fupva vulgarem doftrinam peri-
lebant , cum debiliora cjiteris effent , ac emptores non., tiffimus eft , ita incredibili plane labore & inufita-
invenireiiL, , bona pars corrumperetur. tsJH utinenfes ta multorum annorum diligentia , omnes quos in-
0iqitam vitit ex iis defiiUabant,fjnibus vina nondttm cor- dagare ulla in gente potuit, fcriptores Chemicos,
rupta,fed ûs, vendi nonpoterant, mifcuerant, atijui_, veteres recentiores pervolvit , inter fe contulit ,
ut majori copia conficerent, bi-s ftillatam Fenettis nonfi- omnemque eorum hiftoriam quoad fieri potuit 6 , ,
ne lucro vendiderunt. Veneti cum intelligerent , tjlê- tenebris eruit , ut vivere ego non credam , qui fi-
taliorum foffores in Germania potu taii indigere , ûi miiem laborem fufceperit ;aut futurum unquam,
Vigorem sj calorem corporis conferVaret , Venalem iliis qui fufcepturus fit. FortaffiS &
loh. Gerhard. Fojfitu
potummittentes7nagnumindecjttdif}umconfecerunt.Mu- ratiora quidam nos docuiffet, in operefuoariium ,
tinenfes poflea majori copia , cum vino abundarentj ac confiitutione ornnium artium & fcientiarum , ubi de
aauftm vitAftillarunt: ctim bonorum vinorum pretinnL.. Chryfopoeia fe aSurumpromiferat Theol.gentil. Itb.
crefcere ex eo mderent. Et vidt ego eenttm dolia una 6 c. 5. Sed ineditum adhuc vel inelaboratum
vel
vice Venetiat mijf.i. Hxc occafione Spiritus vini ab iHud reliiftum ab Autore fait cujus forte iTtvearxr.
Arabibus primum confeai, loco minime alieno ad- fA.xTtov eft liber de Scientiis Mathematicis & Philo-
ducere vifum fuit. lidem etiam metallicisoperatio- logia.

iiibus diIigenti(Time vacarunt ac ab iis : primum XII.
ufus aquarum fortium ad Europaros pervenit. For- Cum vero tam ampla fit fcriptorum Chemico-
taiis&Turcae ipfiabiisquaedamdidicere.Namme- rum major impoftorum, qucrum difcrimen
feges ,
minit PauIusRycotius,quinonitapridemonmium noffe ingenii eft in ledione honmi autorum jam

accuratiflimelmperiiTurciciftatumAnglicalingua tum fubafti : e vafto illorum numero nobiliores
defcripfit, /t^. 1. «. io. cujufdam /:/zVfiSL(qui vixit excerpemus. Ge^?)' Arabs quem Regulum ali- ,
circa annum Chrifti 716. ) quod x,^Lnrosiroi.'ix? gnarus qni ftii(fe volunt inter antiquiores a Chrifto na- ,
aurum multum inter fedatores fuos diftribuerit, ro refercndus cft. Ejus fcripta aliqua habemus
ac Xenodochia multa erexerit. Sed Arabum Che- multis circumduftionibus & amb.igibus plen.!.
micorum hirtoria obfcura eft & incognita: non pau- De eo ita fentiunt fagaciores:iIInm & fummum Phi-
ca tamcn extare creduntur in Leonis Africani iibro lofophum, & fumiTium Sophiftam fui(]e, fub prxpa-
de vitis Phiiofophortim ./irabum manufcripto haSc- rationibus enim & vocabulis notiffimis omnia alia
iius.quemfervatinBibliothecafua Ifaacus Voffius, intelligit. Ejus fcripta vehementec variant ac ,
nuper
,,
Lib. L Se6l. 1 1 Subfe<a. I V. 185^

iiilpef Georgiui [iornifis in Belgio (ûsdam edidit certirtimum. Id & in Viitanovrni , Sc in Liittii ope-
a prius editis diverfa.Ex Orience codicem fcriptoribus recenfendis faSum ab illis eft;ac Vittanova-
rum Gchri aitero tanto locupletiorem exportavic ni opera omnia , qus: uno volumine edita funt, di-
Chnflianm RaVins , ut cx (podo Orientis quod hie , fertis yerbis Chemica, ceu h&.a.&i. fpuria excludunt.
Kilonii publicavit.videri poteft. Hjusantiquusqui- Idem in nonnullis Scriptoribus Anglisfecit Lentu-
dam commentator eft Pagamis de cujus lcripcis , riarumBateicompilztorTîtfew. Ubi enim ille vel
nihil haftenusedicum eft: nam inter fcrinia Philo- e Letandi monumentis vel antiqua tradicione ,
Chemicorum haftenus dclituerunrj Perfpicuo uti- Operum Chemicorum a Viris illultribus confcri-
tur lcnbendi generc , quali nemo penc e cxtc- ptorum mentionem facit, pertinaei filencio pla-
ris. Gailus illo fuit quantum pcrfpiecre hcet : ac
> giarius Piifiu omnia abfcondit , ne ulla ejus rei
crrant qui illum cum Gel;ro ipfo confLindunc pu-
,
: memoria relinquatur. Qiiod force ob contemp-
tanc enim id iiomen illi indicum a LulltOy quia tum artis ûo-oarooiTijc^j fadum eft ; ne fcilicet in
Mahumedanus Ac revera alius
fuit, eft * & fuerunt re, Pontiiicum decrecis improbata
, vel fe indi-
ejus nominis complures hodieque , funt in Gallia. gna ,
operam pofuilfe viderentur.
Conftanti fa-
Ac fuit fortalTis ex ejus familia lacobni Paganus , ma traditur , & ut Catr.bdenus in Reliquiis fuis Re-
(
cujus ^titbertus in libro de <ty4lchcmi£ interttn me- rnatnes p.iyx.ît veritate uon fcripta, by an unvvrit.'
)
minit , qui ad finem magnum opns perduxerat ten vertty ( nifi quod LuIIins palTim illud ipfe fatea^
quod illi nefcio quo cafu turbatum fuit, unde (jui- tur.ac Cremerus Abbas Weitmonafterienfis inTc-
bertus pro D<Emonis illufione habet irrifus prop- , ftamento fuo teftetur ) confadum fuilTe i Lullio irt
terea a Libavio Defenf. i. zyftcioemi^ tranfmmatot Anglia in arce Londinenfi aurum pro Rege Edoar-
not.S Qui an idem facobtts paganus fit, de quo me- do 111. ut eo in bello advcrfus infideles uteretur:
morat. '/oh. Pter. f^dcrianm Itb. I. de Uterator. in- unde poftea moneta illa cufa qus Rofa nobilis vel ,
Laudat & ipfe Lullius Pa-

feliciiateêquidcm ignoro. 'ISfobile Raimundi vocata fuit cujus effigiem Sel- ;
gani fHtnmam Hebraicam , quo mendum eHe puco j denus tjt4 aris claufi ttb.i.c.z^. exhibuit,altera pari
ac legendum Gebraicam, Reperitur & in SibUothe- te rosa infignits akera navi, cum infcrif, 'ione
:
ca Borelli p. 147. liber manufcripcus gallicus , cui fymboli Chemicorum : JESVS auiem tranftbat per
hic titulus: Oeuvre parfaite (^ pratiqtiefelon Lulle^, medium eorum. Ejus rei vericatem Robertus Con-
qu il avoit eue de Pagantts , id eit , O^tu perfeilum e^ ftantinus fe inquirendo comperifte teftatur in AZoa
conftmmatumfccundurn LuUitm, quod habuit ille 4 Pa^ menclat. Seript.Medic. ut calumnia itaque fic i^le-
gano. Quod hanc mihi fufpicionem primum inje- xandri k Suchten, qui Nobile Raimundi a Rege Rai-
cit intelligi illicforteper Pag.inum,PlllanoVanum mundo, qui nullus in Anglia fuic , non a Raimundo
ob fimilem nominis racionem nam ab illo artem ; LuIIio originem habuifle perfuadere nobis conten-
Lullim didicillc perhibecur. Sed quoniam LuUiu) dic. Et auget ejus fidem, quod ipfc etiam Cambde-
aliquocies Pagani mentionem facit , & Pagani nus loco memorato obfervat , nullam fuifle in An-
gentisj f^tHanovaKi Patrix nomen eft, verius illa glia auream monetam cufam ante Edoardi III.
diftinguuncur. Ab hoc ad Arnotdum ViUanovanum & cempora.Fortallisifta ^^va-om hot, occafionem Edo-
Raimiindum Ltittiumvm confero, quos Gabriel Nau- ardo dedit , ut legem diceret de non expor.ando
dtus in defcnftone hominum MagtA inftmutatorum gal- auro & argento, nec eo multiplicando. Quod Vir
lice fcripta, Chemicorum Deos tutelaresper con- quidam doftus quidam etiam e gente Anglici,
,
temptum vocat. Ille Magifter Lullii in hac arte , uc ita acceperunt ,ac 1] omnis Alchemia fub multipli-
conftat e teftimoniis ab aliis addudis. 'âimundtu catione auri & argenti interdidia fuerit. Sed is er-
Lullius Vir ex antiqua & nobili Lulliorum Bar-
, ror eft, Is enim hujus Iegis(qux Anglica lingua fcri-
cinonenfium familia oriundus, & pro genio illo- pca in libro ftatutorum Poultoni invenicur ) fenfus
rum temporum ingeniofiffimus fuit: Injuriam enim eft: non mifcenda cum auro & argento alia me-
elfe
illi Naudsus qui uc indoftum Monachum
facit , talla:id enimper mulciplicationemhic intelligi-
longe Arnoldo minorem hibec. Magnam vim li- tur, quod ipfa legis verba innuunt. Ac ftnlta omni-
brorum , tum in omni doftrina tum in Chemia , no fuifllet multiplicationis Chemi^ prohibitio. Id
confcripfit, quorum quingcntos aliqui aliqui vcl ; quoque referri hic meretur ifta hiftoria prscipue ,
millenumeranr. Chemicorum, qui quidem editi, motum Henricum IV. Regem Anglis quatuor edi- ,
pcr quam multi funt ineditorum Jonge pIures.Eo-

: (Sa publicalfe ad omnes Nobiles, Milices, Dodo-
rum , fi rede memini , pene fexaginca fuQt in Bi- res, Profeflbres, Sacerdotes, quibus eosadhorta-
bliocheca Viennenfi quorum catalogum mihi
, tur , ut Lapidis 1'hilolophici pracparationem inve-
oftcndit NobilitTimus Dn. Otdenburgim: exftantque niant , aut fi quis fciat arcanum illud , rcvelec Ci-
etiam in Bibliotheca Voffiana non pauci. Invehi- bi : quo onere liberari Refpublica pot
aeris alicni
tur in illum B-rovins adA. C. 1372. tribuens illi hx- fic. Speciatim vero ad Sacerdotes Icpida hac ra^
reies ac errores aliqui etiam magia: infimulanc.
.- tione ufus eft quod , cum finc adco felices in pane
:
Sed confuderunt duos ejus nominis. Alter enim e & vino in corpus & fanguinem Chrifti tranfubftan-
Judxo converfus ad fidem Chriflianam 60. Majo- tiandis etiam ignobilius metallum in no-
, facile
ricano illo pofterior fuit , qui magicos libros de bilius convercere poflinr. Sed fruftra res omnis
invocatione Dimonum (cripfit. Videri ea dc re pofuit, ac nemo comparuit. Mentionem horum edi-
teft Francifcus Penna in notis ad Direilorittm Eime- <ôrum facit foh. lêttus libro Anglica lingua fcrip-
rici part.2. ad ûafi. 10. qt 27. Raimundut in Erote- co , cui titulus ; Fodime Regates , or the hiftory, Lavvs
matibus de matis ac bonis tibrispart. i. erotem. n. 246. andptaces cfhe chiefmines and minerat VUorkj inEn-
Plufcula etiam in Odorici Rainaldicontinttatione An- geland (frc.part.i. c.zy.Si ipfe Londini apud cufto»
nalium Baronii de iis, quae ad Luttium & Viltanova- dem Regiorum diplomatum inquifivi , qui autogra-
vum fpcdant.legere me memini. Sed jam liber non pha hodieque fuperefle in Archivo teftabatur. Non
eftadmanus. Id quoque in more pofitum eftê vi- defuerunt tamen , qui tot exiftentibus documen-
deo Scripcoribus Pontificiis, ut hominum fuorum tis hiftorjje de Lullio ejufque aurificio veri-
,
•fcripta Chemica vel diffimuleat , vel pro fuppofitis tatem in dubium vocare aufi funt,moti prsci-
habeant, cum camen fcripta ab illis fuilfe looge fic pue temporum incertitudine. Nam , ut notiora
Tom. I. Q^ 3 tranfeam.
,,
i86 Bibliothecx Chemicse Curiofe

Vineetitius iJ?fitiiit< Hifpanus libro cui egregtttm in confêûinclytijfimi r((gisEdoardi dedu-
tranfeam ,
,
titulus : tiiftorta del reyno de Milorca, nonpttucis ar- xt,ii cjttomerita dto^nitaie recipitur , ^ ernni hisma"
omnem %pi;(rjT«iiW LuUians ra- hiiaie tratlatur , tbiûe multis promiffis ,paUis cotidi-
aumentis tirodti[lis
<s Hege induSus,fra! contentus , Fegern per-
mam elevare laborat quoium prxcipuum eft fa- ,
: tionibifjue
divtnajua arie divitem facere.Hacfolnmmodo
to jam funaum fuilTe in Africa LuUium Anno 1515.
tntjjione
cuin piier triennis eflet Edoardus IIL quem Con-

cenditione,ut Re.x in propri.n perfpa advsrfm Turcai ,
inimicosDei,bellimgerrret , tmpenderetaue fuper Do-
ringius cciam fcrupulum injecit. Quiatantum apud
Bornchium pondus habuit ut hiftoriam luijus ,
>iMw Dsfnirii. Sedproh dolor hoc promijjum erAt irritum
ilie vir pim in jpiritibu] pene-
rei contra coinmunem ipforum Anglorum
fenten- k Kege violaiKmi^ne,tnrn
tiam in tempora
,
Edoardi L rejiceret, Verum ciim tralibuf/y cordis fui .iffliilus hinc trans rnare iamentahi'
Vincentius Mutius ut Borrichius jam tumproba-

,
li rmferubt/icjue more aufugit :, ^tiod cor tneum urtt nott
yic, in Anglicahiftoriahofpes fuerit , vero eft

(1- mediocriter. Ex iis itaqucjqus hic jecimus.argumen-
etiam impingere. Nacus fuic tisj fatis, ut puto ,patec, non mutandos efle Edoar-
mile , in LuUiana
LuUius.fiMutiocrcdimus, A.C. iijs.Edoardus dos quod vult Vir Clariffimus ,fedhiftoriam om-
,
IIL i/inm(in<Tto Chrijlo 1^27. xtatis quarto & nem adTercium ejusnominisreferendam: catera
decimo regnare ccepit , undecimo fcilicet amor- cnim , qusE illic in contrarium adducit, non tanti
te Lullii credita : cujus primi amii illuftre fpeci- mihi videntur.ut aliam fententiam perfuadeant.Fue.»
oppidano- rit icaque LuUius, cum in Angliateftamenrum fuum
men dedit, in defendenda ab injuriis
rum Cantabrigienfi Academia teftc Cajo Itb. j. ,
novidimum fcriberet,fi annum nativicatis, quem no-
H Admitcamus nativita- minavit Mutius, fupponsmus nonaginta & fepten>
Ji. Acad. Camabr. p. 67.
,
tis tempiis : mortis tempus faiso afngnari cercus annos nacus quod a vcro alienum cenferi noti
:
fum. Nam prxcerquamquod f-Vo/f. fufltti tn Chro-

,
debec cum extrema demum feneda fecreti tanti
nol. Med.\ixi'Je adhuc LuUium Anno ir-i- feden- participem fadum fuille conftec , ac in Petri Paci^-
ci Legatione Perfua ad a.nnum centefimum & qua-
tc ad clavum imperii Lndovico Bavaro, fcribit, ipfe
defe LuUius teUisincer omnes fidc digniiTfmus,
,
dragefimum quintum vitam beneficio auri fui po-
iihro de Mercnrits cap. 40. narrat, fe Mediolani A.C. rabilis produxilie legamus cujus tamen an aliud :
cum fociis quibufdam fuis Lapidis Philofophi- exltet fide dignum tcftimonium , dubico. Vitam
15,}.
ci opus abfolvine. Quo in loco , quanquam typo- ejus fcripferunt Sympborianui Campegipu (jr Carolus
graphi trracum caufjtur Borrichius , ex aliis ta- Bovillus , acalii nonnuUi. Scripfic & popularisejus
men LuUii locis idem probacur , ubi difertis ver- Vitaf LulliancE hiftoriam , fed quam videre nun-
bis.non ciphris, fcripta hxc habencur. Sic enim quam contigit , nifi titulo tantiim in Catalogo fe-
circa finem Teftamenti noviffimi fui Luliius:F.iff«»> leCiitTimx bibliotheca' Raphaeiis Tricheti dn Frefne
te/lamentum per virtucemDei imnfnla

hake//iits An- hoc modo notatam : Vtda del admirable Dotter '.^-
gli£ terrx in Ecclefia SanH^ Cathartnx apnd Londi-
,
?ncn Lidl compueiiapor ûan Segti en Malorcq 1605,8.
nenfcs 'jerfnipartem Caflelli, ante Camera?», regnan-
,
Qu^ ad manus hniret paratiora hinc forte ad
ii ,
te Edoardo per Deigratiam , in cn']us mamhns ponimM diiTerkarionein noftram iiludrandam habuiffemus
in cuH-.dtX per voluntatetn DEI pr^fsns ieflamenitmy fubfidia: in qua diutius hxfimus, cum nullum ex-
ftet illuftrius ad omnem pofteritatem exemplum.
anno pofi incarnaiionem milUfmo irecentefimo tri3efi,-
mofecnido , cum omnibusfuu voluminibiis. Veriin) hsc LuUio c\iy;^fov©- fuit Petrtti Bonus qui tJârga- ,
ritarn, uti vocat jî^fno/^??/) fcripfic uoa cum intro-

alius ex aUo fcrupulus oricur. Vixit LuUius anno
15U. Londini , ac ibi libros in arte Chemicafcri- diMone ad îchemiam quabarbaro quidcm ftilo,
,
pfit, fortadis & aurum tumconfecit: &i libro de^ fed moretunc temporis Scholafticisufitato, Pria-
eJêrcttrhs tamcn anno fequenti in ItaHa fe opus cipiisperipateticis doftrinam Chemicorum ftabi-
fuum abfolvide fcribit. Aut itaque. bis AngUani livit. Scriptus liber eft A. i3;!o.m civitate ^Po/o,
adiit , quod placuit quidem £/;<f e^^shmol, Nobili provincia Iftrijc. Primiim edidit Toxites Medicus
An^rlo , notts in Theatrtm Chemicum Britannicnm Argentoratenfis Bafileac A. C. 1571. qux editio me-
lior eft ea, qux in Theatro habetur. Scripfit idem
afe ednump. 44?. fed probabile non videtur li- ,
bros Chemicos LuUium fcripfiirc .antequam ple- utinfine libri hujus fatetur , alium de eademma-
nr.m arcis fux notitiam adeptus fuerat : aut error teria, quem ipfc potius abolere , quam in lucem
aliquis in annorum numeris latet , quod vero e(Te mitccre voluir. In cpitomen cjus aliorumque non-
Novifimo cap. 14.
fimile probari e Luliii Tejiamento nullorum fcripta rcdegit lanus Laciniiis , Monachus
poreft: ubi Anno 1350. opus fuum fe Mediolani Calaber in ColleUanets , nc vocat , Chemicis , Nori-
abrolviiic- memiorat. Potuit itaqueexeo tempore bergJE apud Petreum imprcffls ,& in pretiosaMar-
adiiiTc Angliam, invitatns iCremero Ahhate VVefi- garita Venetiis apud Aldum eleganti typo , cum
monafierierife, qucm & ipfum Edoardi 1 1 1. tempore iconibus etiam vaforum ad Alchemiam neceflario-
\ixiire conftat Is enim cum per Italiam peregrina- rnin, edita. Rogeri Eaconis Ans,\i fcripta in fum-
recur.ad notitiam Raitnundi artisque communio- mo etiam Philo Cbcmicis prctio, & merito qui-
nem admilius Cecum illum duxir. Juvat ipfum audi- dcm habentur. Ejus pauca habentur in Theatra
re in Teslamento fuo hxc narrantem ; Quanto mam Chemico; aliqua opufcula feorfim edita Francofur-
legi , tantomagis e^ravi ttfjne dim in Italiam divinti ti. Plurima ejus manufcripta latent in Bibliothe-
providentia me contulerim , Deo optimo ma.ximo vi- ttbi cis Anglicis ; ac magno aere redimitur , quicquid
fum fiterat,, tne in fodaHtium unins viri rion rntntis ejus viri haberi poteft. Fuit ulcra feculi fui geniura
dignitate ,<jukm omnigenere eruditionis praditi , Rai- ad ftuporem in omni eruditionis genere dodifli-
mttndt nowine , deUinare, in cujiufodalitate din remo- vaMS.Qni eîiio\li.m C]\is defecretis artis & naturt
ratin fum,fcûe favorem in confpedu honi hujus Firi legetjtoc inrebus nacuralibus& machemacicis.jam
naSlusfim ûod ilie aii<jiiam partem hujus tanti inyfle'
,
tum iUi invenca videbic,quibusnoftra nunc fecula
rii aperuerit, prepterea iitum tnuitis precihw ita traHa- triumphant. Pulveris cerce pyriiprima cxcogita-
Vi , tjuod mecum in hanc Infuiam veniret , rnectimcjue^ tio huic tribuenda eft, non Bartholdo illi Svvartz.io
duoj annosmanferit. lncu\m timporiitraiiu fum abfo- Cimbro. Iniquior enim populari fuo eft Car/ihdenm, i
iftitvt tantm opus confecuttu. Poêaque hunc Virum qui iu Reiiquits fuis Bateni abjudicatam Svvanliio ;|
tribuic ;
]
Lib.I. Sed.II. Subfea;.IV. ig/
tribuit-.cum ille duobusj ni fallor feculis prior bus opus habuit ad interpretationem
,
Libri He
jam tum pulveris ilUus indicium faciat. Habuit braiciab Abrahamo Judseo quodam
fcripti , undc
ccrte c Baconum famiiia fclicidima femper ingenia lapidis confeftionem didicit. Qiii
liber tand'em in
Gens Anglica & nuper Irancifcnm, immortale ab- manus Cardinalis Richelii.paulo ante
,
mortem ejus
ftrufioris doarini decus & magnum ficuli no- , pervenir, ut narravitBorello Dominus
de Cahieres
ftri ornamentum* Famofus ille Anglorum Prophe- Nobih's Gallicus , qui ipfum illud «^T^v^dJoy
vidit!
ta MerlinM a BaUo inter Pofleifores magni arcani Immenfe fueruntFlamelli divuiacquas
liberaliflimi
refertur totamque ejus Prophetiam
, in quam manu in miferos homines, Templa &Xenodochia
.
Alanm ab Infulu commentatus efi: Chemici ar- impendit, ut Parifiis pene nuilum fit Xenodochium
,
ta funt , qus memorantur , quanquam diligentim- ftro iibellorum fupplicum tunc

icmôdsCramoifio
nie in ejus hiftoriam inquifitum fuerit ab Impera- dedit, ut dciis inquiicret. Flamellusvero
uthanc
toribus Germanicis. Ejus fcripra in multis appa- a fe amoveret molelliam , pyxidem pulvere aurifi-
rent mutilata. Nam monftravit mihi Sricus Mau- co plenam Cramoifio obtulit, quam diu
fami- in ifta
ricius ,
Collega quondam meus conjunaiffimus , lia afifervatam fama eft.
Ejusteftamenti tabulas,
nunc illuftris Camers Spirenfis Aireflbr , magnum Codicillum , cum quadraginta aliis fchedis , infpel
non Jurifprudentis tantum fed & omnis elegan- , xit Borellus, copiam eorum faciente hom]m ieJ
tiorisdodrins decus, quas e Manufcripto Codice Sauvale^, e quibus id comperit : Uxoris eius Pe-
Bibliotheca: Viennenfis infignes lacinias enotave- rronella; fororem Perierio cuidam nuptahi , unum
,
fat , quE in imprcOis exemplaribus non compa- e Nicolaum habuifie quem Borellus arcani
filiis
,
renr. Non paucos eriam in Chemicorum ordine Chemicih^redema Flamelloinftitutum exeocon-

Poetashabemus,qui & ipfi jiBojTxia Scriptoribus jicit. Fuit P erierius aXii^ms Medicus,
huiuspulve-
Grêcis Chemicis difti funt , inter quos eft fohan- ris poiTeflbr quem cognatus ejus Boifius
, poft mor-
nes de Meung C/opi»clI, Autor Gallus.Doftor etiam tem ejus inter fchedas inventum abftulit , fed fuo
Theologis , fed lepidi ingenii homo, e quibus fal- exicio. Nam ciim imprudenter paCfim experimenta
soduosfacit Naudaus in noca illa , quam citac faceret, fequeautoremgcreret, artem veroipfam,
Hornius in Prdfatione êbrifui : dicit enim autores quod ab eo pofcebatur, docere non poffet fufpen- ,
fabuls de Rola fuiife Johannem de Meung & CIo- dio aftecftus eft dicente fententiam Richelio.
De ,
piaellum cum tamen alterum verum nomen fit, auro per pulverem Boifti conk&o memorabile eft,
:
alterum a patria defumptum. Scrip/it is fabulam quod narrat idem Borellusp, 488, quod cum plum-
Coraicam de Rosa ( le Roman de la Rof?J) inchoa- bo in cupella pofitum , bonam plumbi partem in
tam a GniUehno de Zorr-M.cujus vetuftum exemplar fui naturam converterit. Quod ideo faitum quia
,
admanusraeaspervenit. Multahicadmifcet Che- ipfe veram pulverisad metallum tingendum pro-
mica qnx indiciofunt, altius quid illum fapuilfe. portionem ignoravir. Circumferuntur quidem ali-
,
Et raihi quidem dubium non eft permultos tales qui procefliis de Lapide Philofophico fub
,
Boifii no-
libros amatorios fabulofos ab omni xvo fuiifc mine:nam vidiipfe aliqueminter fchedas Angli-
fcriptos.quitegerent hicfubinvolucrisiftisarca- cas manu Digbei fcriptas , quas poiTidet Caliar
na. InHeIiodori./€thiopicis, quem Chemico ftu- o^/^rf/i/wx Collegamcus honoratiffimus^fed falli
dio fuilTe addidum conftac , ejus rci veftigia clara procul dubio funt , & ab impoftoribus confidi. Plu-
deprehenduntur cumque ab ^gyptiis : Arabibus & ra legi apu4 ipfum Borelium pofsunt. Inter Laci-
primum id genus librorum frequentatumfuerit, uc nosScriptores non ineleganti carmine Libris tri-
docuic nos in pulcherrima fua DinTertatione ô bus xfê-aTcaiiow Johannes Anrelius Augureilus de-
VOrigine dcs Romans, Daniel Huetus, per eft verofi- incukiores prxteream. Anglorum
fcripfit, uc alios
mile.mulcos e libris iftis ad Artem Alchemicam, de Poetas & eorum fragmenta collegic
ifta arte
quam illi profitebautur , tegendam fuiiPe fcriptos. EUm Ashrnol m prima parte Theatri Chimici Bri-
Phu-a de Clopinello hoc lepida commemoranc '«««w, & noras adjccit , quibus non pauca conti-
Fauchet de anticjuis Galloruin Poetis lib. 2. 126. & qui nentur ad hiftoriam Chemicorum Anglorum fa-
cx eo plurima capic in Bibliotheca Gallica Verdie- cientia. Cstera: ejus partes fruftra exfpeftantur.
rins. Scripfit &aIiosquofdamdeerroribusAlche- Magna de Parncelfo {\x^qx\ox& {ôAo fama fuir,
miftarum verfus,in quos commentatus eft IQcolaus quo de homine varia llint dodtorum judicia. Lau-
Flamellus , Scriba Parifienfis ,qaem Si ipfum poiTef- datur ab his , culpatur ab illis. Prsecipua fui do-
forem Arcani Chemici habent maximas enim im- ; drinz Ifaaci HolUndi fcriptis editis , unde mulca
penfas in templa &: magnificas ftruSuras fecit:quan- defcripfilTe quidam volunt , & Dodoris cujufdatn
quam Georgius Hornius in Prarfatione Gebri e Nau- Chemici informationi debet. Ingeniofum fuifle ac
dxo referat Flamellum non opeiationibus Che-
, magnorum arcanorum pofteftbrem nemo tamen
micisjfedaliisquibufdam artibus, ejudsorumre- negaverit. Id magnam homini invidiam concilia-
legatorum bonis, tantas paraffe opes, quas Lapidis vic , quod ubique in Medicos debacchetur & pro-
Philofophici figmento occultarit. Idem refert fundam naturse ignorantiam objiciac , quanquam
Croi.v du Maine in Bibliotheca fua
f. 343. Pluribus fervore tum opus erac , fi aliquam nova: fuse auto-
vero argumentisnon contemnendis imputatas illi ritatem conciliare veller. Idquoque ineodefide-
fraudes confutat , Chemicxque ejus fcientiê veri- rari potcft , quod Philofophorum veterum fcholisi
tatem demonftrat P. Borellusin DiBionario anti(ûa- non fatis imbutus miras & monftrofas fibi opinio-
rum vocum GalUcarnm p. i')^. &fe^q- Nam quod de nes,acnefcio quiAftra ac Entia multorum effe-
Judxis e Gallia pulfis, unde opes fuas acquifiverit, duum principia finxerit , forte Lucretianum illuj
objicitur,centum& amplius poft Flamelli tempora animo volvens :
fadum id fuiiTe dicit , qui opus magnum Anno Omniaentmfiolidimagis admirantur amantûz^
1382. confecit Calumnis vero occafionem hinc
: Inverfis qux fubvcrbis latitantiacernunt.
datam j quod cum Judsis converfatus fueric , qui- Deniiiuc&magisillumaccufanc, aquatamen ,vel
Tora. I. <^ 4 falcem
:; ,
i88 Bibliothec^ Chemicx Curiofae

faltem pmi ejus, illum detendic Naudxus in Apo- exfcribit. In utroque Vero ifa fibi refpondct di^sd
lopik iiomintm pro Magis habitorum part. 1. c. 14. & non incuka , ut ab uiio autore omnia profedia qiiis
scquius fortaflis judicabunt , qui non ab ipfo fed tjîilimarc pofTir.Nam 5/«??^/.«?« (lon efls Autorcni
ab aliis Scripta ejus edita perpendent. Multos iia- Arcani Hennetici fed cdicorem taiuum , Sorellus
,
buit ad/crfarios , & quidein inter ipfos Chemis tn Bibltotheea !ua prodidit Anonymus veroNo* :
veteris ProfclTores , qui eum ut Sophiftam 8c Im- bilisGalli , uon Sfdgneii nomine eum citat. Eft
pollorein padim depingun: , incer quos Libaviiis vcro is

, qni fe , gcntc Anglus ,
de
Phiialeihen vocat
aliiquc fueiuat. Conringius quoque accurate in quo h^c mihi Londini narravit Vir lUuilns & fide
cjus vicam & Medicina
fcripta inquifivit, librode dignifnmus qui & ipfe Virum hutic bene novit.
,
ticrmccica. Sed camen nonpaucos dcfenfores ac Appulit is aliquando locum aliquem India; Orien-
De dillenfu ejus talis .cujusnomen mihi excidit, bofpitio Georgii
in doftiina fua fcftatorcs habuit.
aveterum Chcmicorumfcriptis jam fuperius dixi, Stark^y Pharmauopoiae ,'popiilaris fui , exceptus,
Quaiiquam verofiaiile fit longo cx ufu femper do- Cum hujus tilio familiariter Gonverfatus nomcn illi
aiorem Paracelfum in muhiofub finemvits aliter fuum fub jurisjurandi fide revelavit , ac tinduras
quam ohm fenfilfe. Exllant quredam x^^js-QTronou particulam dedit , una cum libro quodam edendo*
ejus teftimonia , quibus tamen alii habent , qua? cujus pars aliqua fub titulo : Introiius apertKs ad oc-^
opponant. Si manus a Theologia abltinuiflet; clnfum Regis palatium ,ante aliquot annos , cuvante
niinus opinor in fc invidict derivallet. Nam & hujus fohatine Langio , Amftelodami edita - altera pars
dogmata ad principia Chemica rtfingere voluit alioticuloa Birrio Mcdico Amftelodamenfi , fed
ac vidi tria fi redc mcmini , manulcripta Paracelfi
,
cui Philalethse-nomcn incognitum , prodiit. Diu
volumiaa inBibliothccd Vo(riana,quibus JnLibros ineditus liber pcr manusPhilo-Chemicorumyaga-
Kovi Fcederis commcntatur- Hinc orta illa Fra- tus cil , Si mentioncm ejus facit Georgius Hôrmin
trurn ^^Rôfen CrKcr/ focieras , fimiliaTlico!ogo-Ma- tn Trafatione Gtbri i\c eiiki : fed injurius in bo-
gico Chemica dogmata jattans cujus doctrinam ,
num hunc Autorem quonemo,ut apparet, can- eli:,
inanem &fophirLicamdctcxit Ltbavitis & NaudAtu didius & majori pcrfpicuitate in hoc argumento
fcCHliari ad Gajjcndnm eptflolA. Non paucis tamenj vcrfatus eft, eum vocando Sophiftam, quodad ejus
ctiam dodis illi homines impofucre

viris <Jîi- ; prsfcriptum operatus nihil profecerit. Latina Lin-
chaelt quoque Me\ero , qui aliquoc libris eorum gua Librum fcriptum elfe arguunt omnia: nonpo-
caufam cgit. Miruin quanca inde fetpcntibus an- tuit enini mihi fententiam (uam probare , qui An-
nis fegcs Chcmico-Bnthufiaftarum orta fuerit glica lingua AuT^y^cpoi' , a Langiana editione in
quanta librornm fophifticorum turba , plane alia cjuibufdam difcrepans , uuper publicavic. Di&io
aa vetcribus illisdocentium. Nam plurimi illorum ipfa Lacina verliculi •m.ôiy.ioshHg nonnunquam e
,
malucrunt a fpiritu mundi vel

«j|jo;3«ts7v , &: vel > Poetis citati facile id eviucunt. Qua: in Anglica
fale univerfali aut alia re ,incomprehenfibili.Che edicione nonnunquam intcrferuntur lacinise , ab
mica principiadeducere quam cum veceribus in ;
aliena manuelfe videntur , & loco alieno alluta:,
jncunabulis fuis, terri fcilicec vifceribus, illa qus- Eina ego aliquando habui exemplaria manufcripca
rere. Novit ex hujus farinae fcriptoribus mukos, huina , quorum alcerum a communicatione iplius
atque inter illos Vlêigelii Lihrum dc Igne (jr yjz.at ,
Starkcy, cujusnomen in frontifpicio,& Indiapatria
jnanufcriptosomnes magno pretio AmRerodami
,
pofita erat , protcdum unde hiftovix, quam fupra :
venditos. Sed non eft utiUis immoremur.T/jeot'^/- narravi jfidtsfirmatur; alterum ab alioamicoha-
di ab Hogheland qui fe fido nomine appellat
,
bui. Qiia: tam a Birrio, qudm a Langto edita funr,
Evvaldum Fogeliitm-,, tradatus Chcmici aperitis in illis conjunguntur Std deeft in editis a Birrto
ejus artis pra: cxteris jcftimari folent. Scripfit Li- trail. :. parti cui titulus Fons Chemica Philofo-
, :
brum de Diffidiltatibus nyflchiwict , aliumque de phiii^ ,integrum caput prieliminare dc calcinatione^

Lipidis Phyfici conditiombiu. Nec mcmini unquam Philofophicd, quod in fcriptis habetur: ubi alia quo-
ab eo de VMitate Alchcinia quicquam fcriptum , ut que eft librorum partjtio ac integri nonnunquam ,
vult Kircherus. Habemus & alium ab eo librum, verfus& periodihabentur,qux in cditis non com-
<]uo hiftoriastranrmutacionummctallicarum con- parent, Ule vero Stark^y qui ab Autore hunc Li- ,
lignavit. Perfpicua didione ufus eft cxteris lu- . & btiim habuic, Angliam poftea rcdux aliquoties pul-
cuicntius fcribir, Multis arcani polfciTor credicur vcris fui experimenta Londini fccit cumque ipfe :
inicium optris fe habuilfc ipfe non diffiretur, Filius ad operis confedionem accedere vellct (prascepta
''
ejus C or. e lnti ab Hogheland , qui dc Dei exiftenti.i,

.
cnim aliqua a Dodorc
acceperat ) fruftra labo- ftio
fcripfic de Oeconomiaanimalis nihil quidem ipfe

& , ravit. Audio tamcn
librorum luorum aliquo, in
habuit arcani , fed fcripta Theobaldi qusdam fe- cui tituUis fjltatrovv of Alchiwy i. e. medulla Alr-
:
cutus , muita cum Cartefio operatus eft, ut narra- (keiiiia, mcntioncm quandam dt his rebus facere:
vic mihi amicus, nullo tamcn fuccclfu. Petrus fo- ffd adipifci librum in Anglia non potui,quacunque
bannes Faber qui fortalTis hodie etiam vivit , a Co-
,
ctiam diligcncia quarfitum. Cjrteri ejus libri de
miie de Flifco Decad. de Fato p. 132. pro vcro poffcf- pyroicchnia & quos in defenfonem Helmornii fcri-
,
forehabetur. iZ^ô/^m, 'mc[mi, temporibus Petrus foh. piit,non adeo rari fiinr, Intcmpeftivum hic eflet,
Falêr Lapidem Philofophicumcornpofait.Mnkiscertc & Tibi Vir AmplilTme t^diofum caeteris qui-
, , ,
fcriptis id ipfe oibi perfuadere voluit.Vcriim apud bufdam minutioribus recenfendis tempus inutili-
me , nifiidoneis documentisfulciantur,talianon ter tercre : nam &
longe cos redius nofti ipfe
facile fidem invcniunt. (^rcanum Her?netic<e7^hi- quamcgo, quihxcTibifcribo , & prxcipui eorura
lofophiji, oûs quod Enchtridto /hyft a reftituta Spa- jundim quibufdam voluminibus Arte Aurifera z :
^«*r»additur, clcgantcr fcriptum cft, & genuimun TheatroChemico : Aiuf&o Hermetico (equomulta
fe facile ipfo habitu oftendic : ncc leve argumcn- fc arcana didicilFe fitttur Petrus loh. Faber, quod
tum eft quod ab aAnonymo Phibletha , qucm ve-

.
penc in coelum laudibus extollit j 'Theatro Chemico
rum hodie vivere polfciforem , e relacionc illuftris Britannico a.hElia Ashmol cdito, in lucem prodic-
Viri fcio , aliquoties ejus mentio fiat qui inter- ,
runt. Multa qua: ad artem ipfam & Autorum hi-
dum , ubi noa aominat , incegras ex eo periodos ftoriam pertinent , tJHichael Me']trHS in SymhoHs
aurett
I : ,
, ,,
Lib. I. Sed. 11. Subfed. IV. i29

aurei menfA :feptimana Philoffhica Libavius in, & dit. Quae omnia fumma diligentid defcripfic £>o-
fcriptis fuiserudice iiec indiligeiicertraftarunt. At- minusdes Noyers , Keginz Polonias a Secretis , ci^-
que h;EC de Autoribus hujus doctrinse dida lunto : jus epiftolam 1>i5lionario fuo Borellusp. ^j^. infe-
quos fcio mulcos fpernere ob horridam didioiiem, ruir. Nam altera illa quam &. ibidem habet , re-
,
rerum obfcuricatem ,& morem philofophandi hoc Oeconomi Sendivogiani fidera

latio ffudovvikji
fiECulo infolitum.Sed iniqui funt cenfores.qui talia non meretur. Nihil quicquam quod ad fummara
viciohominibus vcrtunt. Irullra enim ab illo
illis reifaceret , Sendivogius
fcivit. Librum tamen Se-
ficulo quisexfpecaaverit elegantias res ipfa, ne : toni , qui Cofmopolitam vocavit, duodecim fci-
fe
plane indignis iiia pateret , non ni(i ^nigma- licet 1 radatus imprimi curavit. Alcer Tradatus
tica fcribendi forma proponi volebat. Necfor- de Sulphure fpurius Domtno de Noyers habetur,
dere modus philofophandi tum publicus in Phi- cujus ibi multa aftert argumenta. lllud mirabilcde
lofophia naturali debet. Modo rem videat , verba Imperiali,cujusdimidiampartem in aurum tinxc-
& notiones iquus arbicer faciJe condonabit. La- rat Sendivogius altera parte manentc argentea.
,
ruerunt nonnunquam intra CcEnobiorum parietes Pars vero aurea tota porofa fuit , quo patet pulve-
prsclara ingenia , qu^ , cum otio abundarent , fibi ris aurifici vis in metalli particulas. Hunc nummum
relida , nec rerum domefticarum curis angeren- fape oftendit Parifiis T)n. de Noyers, qui ejus pof-
tur, inmulta arcana medicatione ac experimencis felTor fuit. Novi ipfe amicum , qui fimilem ab illo
alTiduis penecrare potuerunt.a quibus aliis negociis nummum vidit alternis ftriis aureis & argenteis
diftenti fub.noventur. Hinc apud Monachos plura interftindum. Quem hoc modo tinxerat Sendivo-
artisChemici documenta, quam alibi invenimus. gius. Penicillo aqua imbuto lineasin nummodu-
Qui fruftum aliquem e fcripcis iilis reportare cu- xit his lineis pulverem infperfit , ac fuper ignem,
:
opus habet :nam ter-

pit, fingulari arte e^wfu/dCTix^ ufquedum candefceret pofuit. Qiia icaque parte ,
niinos primum nolTe debet occultiores illos. quo-

, lines dutta: mutatio in aurum fada eft, cseteris ma-
rum incegrum Lexicon facile quis conficiat. Vul- nentibus argenteis. Sed illud non potuic abfque
garium enim Lexica complura fcripta fenfus e io- : notabili pulveris jadura fieri , cujus major quan-
cisfimilibus per collationes mutuas inveftigandi titas in ignitum , quam
fufum metallum impenden-
cajus aliquod fpecimen Laarmus in Harmonia fua da eft. Qua ratione etiam clavi ferrei tingi poflunt,
Chemica dedit. Nec alio confilio , quanquam tu- copia tinfturae fupplente quod deeft habilicati ma-
multuaria opera. congefta eft Turha 1->hilofophorum teria;,qax tingicur: quemadmodum fpiritus petri-
in Arte aurifera, a qua tamen mukum difcrepat il- fici hgna fimilefque materias in lapidem conver-
la . qusB reperitut in Theatro Chemico. Aliam Gal- tunt quoniam illorum tanca copia eft , ut omnes
,
lica lingua Bernhardus Comes Trevtfanm concin- occupare poros &meatus poffinc.De Setonio qua;-
navit. dam;^pu(ro7r<;ij*?fpeciminaHamburgi data Lavaie^
X IL rtis in Libro de Cenfu recenfet. De Sduardo KelUo
Reftac nunc , ut de artis hujus experimentis Anglo.res eft notiifima, eum coram Imperatore
qua: ad notitiam hominum pervenere , quardam Rudolpho ac Praga: inadibus Thadddi Hagecii cin^
haftenus ignota in medium producam :neque enim xille,referente idetiam Caffendo, lihro de Metallis
animus eft recoquere ,qu3: iTheobaldo Hogheland cap. 7. Habitus erat vulgo pro vero poflefiore fed ;
qliifque collefta {aat exempla: & multa

;^viro7Toi(«.<; tinduram aliundehabuit. Ciim vero integra ejus
ipfi jam in fuperioribus recenfuimus.Primo loco hic hiftoria vulgo non fit cognita , adfcribam , ut ey
nominabo tot experimentis celebrem nobilem ore illuftris viri, qui a famulo Kellxi illam habet
Scotum Alexandrum Setonium vel Sidonium,C[ui ma- mihi eft narrata Notatu enim digna eft, ac mul-
:
gnam libri Hoghelandii partem conficit. bcd ad ta habet memorabilia. Fuit Kellxus non Nobilis
Hoghclandi notitiam omnia non pervenerunt. Anglus.ucquidam putarunt fed homo plebe;us, ,
Oftenfa mihi fuit Amftelodami lamina qiixdam Notarius ?ji Advocatus Londinenfis. IsquiaLio-
aurea a lohannis Antonids, van der Linden , Medi-
, gu2 veteris AngiicanxperitilTimusfuit, in aliquo-
Medico,quseparticula
ci Profefforis ClariCfimi filio rum gratiam vetera quidam inftrumenta aufus efl:
erat Auri, quod Scotus ille EncluifE ubi medici- , corrumpcre : cujus criminis cum convioceretur
nam faciebat V2.X.&X lohannis Antonidm. , Amfteloda- auribus abfciflis Londino relegatus eft , tefte Vlêa'
menfis Medici Avus , in sdibus nautx lacobi Hauf. vero in monumeniis funeralibw. Profedus itaque
fen y e plumbo confecerat , a quo habuit particulam Kellsus verfus Walliam , Anglise Provinciam, ac ia
illam Medicus Enchufanus. Tempus vero i!ie ma- oppido aliquo, cujus nomen mihi nuncexcidit,
nu fua accurate fignaverat Annum 1602. diem 13.
: apudCauponem ejus loci divertit. Hic ance fene-
Mattii , horam quartam pomeridianam. Occafio ftram pofitum invenit iibrum antiquiffima lingui
notitia: , Scoto cum nauta fuit , e naufragio
quas Wallica ( cujus ille erat peritiflimns ) de arcano
orta eft. Nauta enim ad littus Scoticum eo tradu, Lapidis Philofophici lcriptum , e cujus ledione oc-
quo prasdia ille habebat , ejedus , humanicer ab culca quaedam tegi fufpicacus eft. Cum itaque
illo habitus , hofpitio Enchufam venientem exce- qusereret e Caupone.unde hunc librumhaberct:
perat. Is poftea in Germania plura artis fuse fpeci- refpondit ille : repertum fuilfe in fepulchro cujuf-
rnina oftendit, ut pene exitium fibi ipfi ftruxerit, a dam Epifcopi , quodeifet in vicino templo. Res
quo per Sendivogium , Polonum , vel Moravum , ut autem ita ada erat. Cum fureret plebs in facras
alii volunt, liberatus prarmii loco pyxidem pulvere imagines ac cruccs co in loco , fama magnarum
aurifico plenam illi obtulit. Diem interea Setonius opum in fepulchroEpifcopi reconditarum commo-
obiit. Sendivogius vidua ejus in uxorem duda ta illudaperuit , atque nihil aliud qiiam librum ,
quam habere noticiam putabat magna fpe

artis , iftum & duos globos eburneos invenit. Cum ergo
excidit:ncc prxterdonatum pulverem quicquam ob fpem illufam indignarentur , globum alterum
habuit. Qiiem cum ille partim multiplicatione inu- eburneum fregerunt in quo rubicundifTimus ac ,
tihter tentata.partim projedionibus frequentibus ponderofiffimus pulvis inventws:cujus magna pars,

coramMagnatibusexhaufiflet.in magnavitx peri- cum guftu ac odore deftitueretur , rejeda ac pe-
<:u.la &in paupertateni ipfara i tantis diviciis inci- dibus conculcata fuic. Caupo vero ifte, ut antiqui-
tatis
,,
; ,
190 Bibliothecae Chemicse Curiofae

tatis aliquod documentum fecum tulerat , & 11- rat. Elias vero Ashnol hujus plane ignarus pro ve-
bram,& alcerum globumintegrum ( in quo tindu- ro Poileflbre il!um in notis ad Theacriim ibum ha-
ra alba j cum parte pulveris rubicundi Uiperftice. buic: qui & ipfe aliudDiarium manu lobMms Deo
Rogance itaque Kells:o , ut pulverem fibi oflende- fcriprum, ut mihi narravic , poffidece quo plurima
rec alcerumque globum eburneum quo ad lufus
, ,
ad Kellari hiftoriam facientia cxcerpfic. Scd recen-
fuos jam ufi tlieraut pueri, protulit omnia ac de- , tius procul dubio efl diarium , quod Cafaubonus
nique libram Scerlingiam offerenci Kellxo vendi cdidic nam in AshmoH illo pafllm noracum eli ;
:
dic, ut resufuifibi non futuras. Kellsus vero cum quot unciasauri hoc vcl illo die confeccrit.Memo-
multa ma^nirica ac fplcndida in lilo libro legerer, rabile eft hoc quod fragmentum Vafis cujufdam
,
ac dirasui eos , qui etlenc abufuri hoc thefauro culinaris in argencum mutaveric , ita ut cxcrema
Londinumreverluselt , ac iu fuburbio fubfiitcns , fragmtnti Vafi accurate adapcari pocuerinc, quod

nuncium ad Johanne7nt)ee,DocloremTheologUMc\- ad Rcginam Elilabetham una cum iplb vale iranf-
num quondamfuum infignem machemacicum , &
,
miiTum efl. De BuiUro de cujus lapillo mirabiles ,
rerum Chemicarum xftimacorem mific.quo is quam curationcs recenfet Helmontius , cum ejus hiftoria
citiiTime ad fe veniret, magnum aliquod ac memo- ncmini , quod
fciam, prodita fit, ut ex ore ejurdem
rabile viiurus. Advolavit ille a Kellso ftatim com- Viri habeo , recitabo. Fuit Bnrlerm Nobi-
illuftris
pellatus Tu
vero dic mihi , quid eft projeftio ?
:
lis Hibernus,cumque Juvenis in Africam navigaru-
fubridens /0/7^»«^^ D<fe_,;Tu vero ait rem illam , , rus eflec , a Piratis captus Regulo cuidam Arabi
mihi crade qua projeftio infticui debet & ftatim
,
,
pro mancipio venditus eif. Is poflcnor magni ar-
tedocebo. lum ille re omni narrata ac pulvere cani fuit , utfuntin Arabia mulci, & hujus fcrvifui
prolato ad aurifabrum cum lohanne Dee abiit , fa- miniflerio ad opera quxdam vulgaria Chemica ulbs
durus ejus rei cxperimcntum. Ac revera tunc ell. Qiii cum eflct fagaciflîmus , fubolfecit fccre-
plumbum in aurum mutatum hac tindura vide tiores Domini
fui labores ac in pyxidcm aliquam ,
runc. In fpem icaque addifcendi hujus arcani /oh. incidic,qua recondebacur magnus ille natura: the
~ ~ "" " r._-i:. ;..
'Dee arredus una cum KdUo, ac coca familia in
'
faufuj Cujus rci ciim jam certus cifet cum nier- ,
Germanianiprius,hinc Pragam in Bohemia com- catore Anglico illic vivente padus eft ut fe ab iie- ,
migravit , forte ut fodinis Metallicis propiores ro fuo redimeret. Redemit ille BHt/erw verb vy- :
tenrare quardam ad Hbri prsElcripcum poflcnc , aut xidem illam tanti arcani cuftodcm furto Ibbripuit,
fecuriores illic quam in Patria viverenc. At Kel-
,
atque in Angliam navigavit ,ubi privatim coram
lûs fpIendidaiOa forcunaelatus ac parum cir- , aliquibus projefiionem fecic. Eafama pervenerat
'
cumfpeftus in projedionibus publice coram Impe- ad Medicum quendam Hibernum, popularem ejus,
ratoribus & Magnatibus faciendis magnam primo , quem permovic, ut relida familia fua ac praxi me-
exiftimationem fibi acquifivit.magnis ac plus quam dica, ipfe Buclero , fpe arcani potiundi , famulare-
regiis largitionibus , quas receufet EUm Ashmol in tur, Multum temporis intercelTerat cum nihil de- ,
Theatro Chymtco Angltco , notts ad Libruin Eduardi prehendere potuit Medicus & omnia clanculum ,
KelUi ,c\n<im edidit forte ut a Caupone habuit ageret Butlerus. Tranicgit itaque cum hofpite
auc ut ipfe incerpolavic. Nam Principibus non fo- pretio dato, ut locum aliqucm obicurum poft But-
liim & legatis multa donavit fed & ancilli fuae , leri conclave fibi conccderet , quo per rimas aut
quatuor millia librarum ( credo Sterlingiarum ) in foramina qusedam obfervare illum poiret. Accidic
dotem dedit. Qui aliunde illum habuilTe tinfturam itaque, cum aliquando plumbi & hydrargyri quan-
ignorarunt , tantum ignobilioris me-
crediderunt , titatem emere judiirec Butlerus , ac ftacim in vici-
talli aurummutare potuifle, quantumauri
illum in nam urbem negotii caufa ablegairtt ut ille tem- ,
pondus fuerat a quo pulverem vel liciuoremfoite

,
pus jam idoncum fufpicatus fimulato abitu domi
extraxerac. Quare autores fuerunc Imperacori, ut rcmanferit. Qiiare poit conclave in fellis duabus
iion uncias, fed libras conficere juberet quod ille : vel tribus fibi luperimpofitis conftitic , ut per fo-
quidem facturum fe promifit ;at nonprsftitit. Sed raminapriusa fe faftadefpicere inconclavc Butle-
nonhabuic forrafTiscanciim,quantum libriscingen- ri poiFer. Vidic icaque furnum pararc Butlerum ,
disfufficeret. Cum icaque jam iera eilec in fundo pkimbum ac hydrargyrum igni apponere. Vidic de
parfimonia, & Imperacor, cui arcis quam ipfc nef- pavimento, eflrado lapide, productncem pyxidem
,
ciebac, manifelf acionem Kellasus promiferac , illum aliquam rubicundo pulvere plcnam.Cumque quan-
urgeret , carcerefque rainaretur , ad arces magicas tum facis erac , e pyxide cepcrar Buclcrus ac jam- ,
confugic , ac ipiricus conjurans racionem cindura: jam liquefado plumbo ac hydrargyro calido im-
parands ab illis difcere voluic. Quocidie ferc in- milTurus erac Medicus nimio videndi dcfiderio
:
fticucacum fpiritibus colloquia, quxquamdiligen- incenfus propius fe foramini admovit cum cor- ;
omnia /o/w«. Dee fmgnUn Diario

tiffime nocavic , poris fui pondere fella fuprema inclinaca prici-
quodpoll morcem in manus C^llertci Cafanboni , pitem illum dedit. Quo ftrepitu attonicus Bude-
JfaactFilii, incidic .quiillud edidit , uc convin- rus oblervacorcm fuum pene transfixiilcc , nifi in-
cerec hommes atheos de Spiricuum exiftencia. Li- terceiTiircc liofpes Medicus verb ille (tacim herum
;
ber miris nugis precibus , con-

fpitfus elf in folio , , fuum coram Magiftratu Londinenfi , ut Moncts
jurationibus, ibmniis rcfertus ; fed e quoperfedc faifarium accufavit. Quo in carcercm conjcdo
,
omnemhilloriam horum hominum edifcas. Perve- ac fuppelledile ejus perlufirata nihi! quidem in-
fama ad Elifibetham Anglii Reginam,
nic ejus rei ftrumentorum monetariorum ,fcd quadraginra au-
qujEcum Kellaeum fruftra hadcnus invitalfet loh. , ri libra; iuventa; lunt. Quod cum falfum primb fu-
Dee tandem precibus fuis in Angliam revocatum .'picarentur judiccs , gcnuinum omni examine de-
laut^ conditioni prifecic verb fpes ejus im- ; Is prehendcrunt. Qiioniam itaque documenta non
plerenonpoterat.acmorcuusdemumeft in Anglia, eirenc, quibus convinci poHec Buclerus , e carcerc
cum Kellxusanteac crure frado , dum fiiniculis fe iterum dimilVus eft. Idem Butlcrus ducem de
c carcere demitcere voluic , diem Ibum obierac. Buckingam, cum iccr fuum in percgrinas rcgiones
h']\.\{(icmm\[\).W\ôusvcr'\Z2.%a hachimo Polemanno inilitucurus circt ,{narraho, tjud ex ipfini Ducis
«onfirmabatur, qui eam fxpe ex ore Digbat audive- Oeconomi ore accepit <jni hu mihi narravtt ) adiir
ac
, : ,
Lib.I. Sea.II. Subfe(a.IV. 191

ac aliquamCambiifcheduIam ad Mercacorem Ba- alios vifitur. Undc vero is pulverem habueric , e
tavum ultro obculit , fi forte apud pcregrinos pe- relacione cujufdam Amici fcio. Sed illa privacis
cunia aliquando deficeret. Riiit Dux ; fcd nc
illutn aliquando colloquiis refervo. Habuit idem Rubi-
ino.+iciofus vidererur,fchedulam accepic » cam ut num uniformem , arce ab alio quodam conlteaura
nuUo fibi ufui fucuram negligens. Accidit itaque , quem ad manus Reginar Chriftinse ex occupaciono
ut Ducem Amftelodami vivenccm Mercacor ali- Pragenfi pervenifle Amicus mihi narravit. In hi-
quis Butleri nomine falucaret,ac ducencies millia ftoriam tranfmutationis in Comelii Martini , Pro-
aureorum ejus nomine ofFerrcc , fi pecunia cgerec. feftoris Helmftadicnfis xdibus a Nobili quodam
Obftupuitfumma iflaoblata Dux; fed accipercde- isL&.x. , quam narrat Zvvelfferm Mantiff. Spagyr.
tre(Savic. Ciim vero poftea per Angliam uinocef- p. J29. inquifivi diligentius : fed non potucrunt
ccrct de Butleri diviciis, per arcem ehcmicam pa- eam mihi confirmare Amici Helmfiadienfes nifi :
ratis , acfaluci fuae diihderec , in Hifpaniam navi- quod Cornelium Martini multam laboribus Chemi-
gans una cum cindura aquis fubmerfus eft. Medi- cis impendilfe operam teftencur. Ac ipfe in Ana-
cus vero illc laqueo poflea mulcatus eH: , quod po- lyfiLogica f.8. fuo teftimonio veritatem artis com-
pulares fuos rebelles pulvcris pyrii conficiendi ra- probat. Narracionem de pulvere aurifico Impera-
tionem docueric. Acque ita Buderus furci , Medi- tori a fene quodam incognico oblaco , ac rei expe-
cus prodicionis pcenam dedic. Hanc hifloriam e rimenco habet (JPMonconiflui hinerario fuopart. 1.
,
relacione ipfius Medici Hiberni Vir ille illuflris

Z'.
371. qui ^
& /> 378. 379. hiftoriam tranfmuta-
habuit facobiu Cor Regi Gallije Carolo Vll a. Con- cionis per Baronem dc Chaos fafti recenfct Sc
filiis, Vir illuftris & magiiorum munerum , a Borel- pag. 372. aliam de projedione coram Eledore
lo inter Po(felfores tanci quoque arcani hjbetur,8:, Moguntino fadam ,Scp. jS-î icerum aliam de auro
fi reCle memini, ClaudiHi SerJfcltM in Htfloria, Ludo- Chemico Guftavo Adolpho a quodam Mercatore
vici XI. cradic , adjucum fuilie Regem Carolum , Lubecenfi oblaco. Similicer &tVj^//'cf//(««ei/ Me^
auro ejus Cliemico in bello concra Anglos. Borel- dtco-Phyficis Ntiturit Curioforurn de Ann. 1670. de
lus in DiBtonar. ap.i-jz. ad 279. varia ejus%û«- Rudolpho 1 1. hujus arcis gnaro quam cubiculario ,
o-oii»? probandx argumenca afferc. Incer quas & il- fuo manifeftavit de milice quodam, qui pUimbum
:
lud refert quod vicrum malleabile confecerit, cia-

: in argencum convcrcic , cui pyxis argcntifico puU
riffimum quidem & perfpicuum , fed quod Solis vere plena furco fubrepca hiftorisc antchac ignoca:
,
tancum corpus videndum exhiberec radios vero ; referuncur. Sed quis omnium illorum ceftimonio-
non cranfmiccerec. In eo camen mifere labicur rum numerum inirec ? Non pauca his jam a mc
quod i Lullio arcem didicilTc pucec ,qui pcne in- allacis addere poflem , ab amicis quorum certa .
tegro a Lullio feculo diftat. Non conremnendum fides eft, mihi narrata. Sed ifta mihi ac aliis amicis
& illud aurificii fpecimen eft quod ipfe tencavic , privacim fcio, nec in publicum ea proferre licet.
BerigardM circ. Tifan. 25. 2^feram~ , inquit, tibi Sufficere, ut arbicror ea qus adduximus poflhnC
, , ,
fidchter, (ji*od olim mihi coniigit, cum Vehementer am- ad expugnandam eorun pervicaciam qui nullis ,
bigeremii^n aurumex hydrargyro jieripojfet :accepia argumencis & vix fuis convinci fenfibus poilunt.
Viro tnduftrio, hune Mihi fcrtipulum anfferre voluit,
tjui Quorum fanc hominum plurimi func. Ciim enim
drachmam pulveris ,eolorenon ahfmilisfloripapaVe^ maxima eorum pars rerum naruralium vicirtitudi-
ri^ fylveftrii , odore Vero fd marinum aduf/Hm refe- nes &abfcondicam poceftacem ignorec, auc ingenii
rentis atfue ut abeflet omnis fuificio \ocofn fraudti ,
, fuinorma metiacur , fieri plerumquc folet, ut quod
vafculum e multis venalihni ttnum accepi , earbonem Qr novum illis aut infolitum videcur , primum in du-
hydrargyrurn , ûibtti nihil auri occulte ,ui fit a circu- bium vocent ; hinc, cum ingeiiio confequi noa
latoribui,fub']e£lum effet. Decem iflius drachmu pulve- valentjUtrem inanem & fidam concemnanc : ca;-
rem injeci fttbjeô ignefatis valido , ftaiimque ornnia terofque cupidine inquirendi dudos ridcant auc
exiguQ tntertrtmento indecem fere drachmas auri opti- infedentur. Illorum quanquam reprehendenda
mit naturit coaluerunt , tjitippe quod auriflcum \udtcio arrogancia & malitia eft , horum camen laudanda
niiUam nonfubiit tentationem.. tioc nifl infolo loco (^ quidcmeft, fed non fuadenda inconfulta induftria,
remoto ab arbitris comprobaffetn^ , fufpicarer aliûid Ciim enim tot rantifque difficulcacibus oblVpca finC
fubeffefraudis namfldenter teflari pojjum, rem ita ejfe.
: hic ftudia , imprudenter profe(3:6 facic ,qui in rem
Hxc ille Vir elegancis dodrinx & minime vanus. omnium incertilfnTiam & fiimptus & bonas horas
^
,
Quibus fubjicio quas Hamelius refcrr libro de^ impendic. Nifi enim ô? ;t*£;i^«*ijf intervenerir,
FofiilibM lib. 2. c. 10. p. 252. Paucis , inquic , abhinc auc Dodor aliquis, fruftraomnem pro lapidc con-
«»«(;( edicus vero cftliber inno 1660.) aunfaber fequendo lapidem movebimus. Accedic fitalis,
Pariflenfis , cfuem,fl neeejfe foret , riomine deflgnarem^, qui comitatur illa ftudia , contempcus, homini ho-
aliîiot granuU pulveris auripci a Polono in Patriam^ nefto gravis decrahic enim de judicii opinionc
:
remeante accepit plumbumfujitm in attrum^

, cujus ope apud Viios prudences male infticuca utilium provi-
furijjtmum commutavit, Addic porro ad collocuco- fio, cum molimur rem inanem , tot impofturis in-
rem ( nar^Dialogus eft ) fe convertens Efi bomo :
famem, totaiiorum damnis & periculis nobilita-
nafutiflimtM , ac tibiforte, mi Theophile^ , a. nomine ^ tam- Quam ob caufam inter perdita ingenia refere-
facienotus. Thuillius quoque Commencario in Em- bat Cardinalis Perronius ( ut ex fchcdis illis, qui i
blema Alciati 189. auri faftitii talis meminit F F. Puceanls confignacx (unc conftac ) qua; in ftu-
,
Quid cjuod ego ipfe hifce oculis vidi , hifce mantbut diis illis, vel multiplicacione cubi , vel perpecuo
contreBavi majfam auri a cûodam rnihi fatis noto & mobili, vel Aftrologia judiciaria cempus fuum po-
familiari confeâm, ct in ty4rchidiicali <iyfcademiA nunc Redius icaque ygunt .quipraecipiciohoc re-
Frieburgi Brifgois. puhlicx Di/putationi, tju^ fieri id lido ad piana fe conferunc & in vicina nacurae ope-
pojfe negabat^, illatam-j. De Libcro Barone de Chaos, ra contemplaciones minore cumdamno &pericu-
qui anrea OvicbthcurcJ" / didus fuic, facis nota funt loconjunaasdefignnt. Unde & fapiencis nacurali
fpecimina , quz coram Imperacore Ferdinando III. & Medicins nova femper lux inferri poffic. Qupd
fecit : quorum teftis exhibetur nummus , cujus ef- facere Te, Vir Amplirnme , cum magnoVirorum
6gies in Zvvelferi Mantifsa Spagyrica 8i apud celeberrimorum applaufu videmus.qui nova fubinde
ex
^
192 Blbllothecx Chemicx Curiofe

ex officini tua Chcmica arcana exfpecaant. Ego dijudicanda relinquo. Del^piftola hac , jam in li-
vero quem aliena plane ftudia fibi mancipatum brum molefta &: tsediosa tibi DiiTertatione abcun-
habent ( neque enim vel legibus Romanis , vel te quod libitum elt , iiatues qu^ fi lucem ferre , :
humanioribus ftudiis, quibus haftcnus vaco,quic- apta nata non elt tua fcntentia in ignem eat vi- , ,
quamcumReChemica commerciiell ) per tran- dtimaVulcani aris immoiaiida. Vale. Dab. Kilonl
femiam ifUinfpiciens vobisintra Cancellos veliros a.d. xxvi.Fcbr. AnnoclD lac LXXllJ.
F I N I S.
SUBSECTIO QUINTA.
Aurum Chjmicum 2). Philippi Iacobi SACHsa Lavvenheimb.
Chryfophtli certAnt , m adhnc juh ludice lis fn.
U M aliud Aurum praEter id , quod L.xi.fieSi.2. f. z?i. ^

Michael. Meiero, ûi in Exa.
Natura in intimis terrx vifceribiis rnine Fucoruin Pfieudochyrnicor. ulira 29. alias de-
excoquit , per novercantem artcm fcribit technas ap.î. ufque 57.
produci pofTit Naturali prorsus ana- Adducunt negantes quoque tantam Chymicorum
logum , aut quod Philofophi per difcrepantiam , quod magna animi contcntiene
Jgnem & adepti volunt , multo ex- ferram trahant invicem reciprocam in conquircn-
(Eellentius ? Sunt plurimi . qui id abfelute negant , da materia, dum alii Sulphur , alii Vitriolum, alii 5
& variis rationibus du6li, & exemplis tot Impo~ in malTam aluminis congclatum alii Arfenicum, ,
ftorum etenim M^retis Bragadinus Ma-

tcrriti. Sic alii § non communem, fed qiialem Sol radians
inugna diftus ex Creta oriundus , olim Capuciaus , menfe Martio ubique ditiundit , & menfe Odobri
pofl vitx oftentatione multiplicandi Auri arrem maturus colligendus fit ( verba funt ex Fonte Chy-
callere creditus , Venetiis in ^dibus Jacobi Con- mico, Philo/ph.p. 90. J quidam etiam matcriam vi-
tareni Patritii fucum faciens aliquali tranfmuta- ,
lilTimam quxrunt vix aliquot obolis confiantem.
tione fiSa Anno 1590. Monachii Ducis Bavarise Inde Kircher. in Mund. Subt. L. XL.f. 2. e. i.f, 250.
jufsufecuripercuirusefi:. V. Thuan. iii. hifi.Lib. T media vult via incedere , & neque Chryfopceiae
59. e. fiti. Sic foh. Henricus Mulienfelfius ]ia.thi- dSiway,ixv neque ctiam co modo fieri quo Alchy-
:
tonfor ,( qui innocenti Sendivogio infidias ftruxe- miftx illud produci exiilimant , ut fit gcnuinum
ratj ob deteftam fraudem infamis Liguiappendix & naturali multo nobilius puriuft]ue allerere , reji-
fadus eft,& contubernalis furum in crucibus, citque Lapidis operationem , qu^ confiftit in Cal-
V- Blaiiefiein contr. Kircher. de Lap. Philofioph. c. 4. cinatione Rcrum , in 4. Elementorum feparatione,
Eandem Fabulac Caraftrophen fortiti fuerunt alii in Conjunftione, Putrefaftione, Coagulatione, Ci.
tres Aurifices Anno 1591. notante f^farc. Zeilero bacione Sublimatione Fermentacionc Circula-
, , ,
Cent. i. Epifi. 9. p. 42. Nota hifloria & fingulari tione , & tandem projcdione fcd contra hanc ,
tradatt) confirmataeft, dequodam deftinato Cru- Kircheri fententiam acerrima arma fumit Salomon
cisCandidaro, qui Magnum Duccm Hetruri.-c pul- de BlaVvenflein in Interpellatione hrevi ad "Philofio-
verifato Auro & Crucibulo injefto , fub nomine phos contra Alchj/mifiicum Aiund. Subterran. apud
pulveris I/77«/i«^,circumvenit.non minus quam alius £ernates 166-]. edita; nec non Valeriamu Bonvici-
.jycophanra, quiErneftum Marchionem Biidenfem, nus in Lance peripatctica , cjua vetus Arcant Phyfici
Auro itidem pulverifato & d Rizotomo fub nomine Veritas appenditur , &
ylurhoris Mnndi Sulterranei
fuh. Radicis Refich emendo circumvenit, quam po- nova ob]etia revocantur ad pondus. Mitius eundem
ftremam hiftoriam defcribit Kircher. in Mundo Sub- Kircherum oppugnat Zvvd/fer, in Mantiff. Spagyr,
terr. L. x\. fed. i.f. 281. fart. I. c, i.f. 514. Innumeri contraTranfimutationenLt
Adducunt varias talium Impoftorum flôphas & afierunt, & quis enumerare polTit Turbam iftam
fallacias , dum i. alii baculos Ligneos quibus Me- Phi/ojophorum ,qii£ pro certitudine Lapidisdepu-
talla circumagitant prius infolutiones auri & ^)- gnat,& prcEparationem docere conatur Catalo- ;
intingunt , & iis imprignant. 1. a/ii Carboncs pul- gum eorum exhibet cx Arabibus, Grffcis,Hifpanis,
verifatosfoIut.O & !>• cum metallis mifcent. ^.a/ii. Gallis, Italis, Anglis.Germanis foh. Dan. Mylins in
atramentum cx Q8i J). tcmperant cum quo in- , Tratlat. II L Bafii. Chjm.prdf. L. i. corumque Scri-
fcribtint Chartsc materiam reducendam. 4. a/Hin pta enumerat 'T>. Borellus in Btblitheca Chymic.
Charta fcriptas literas loco areni cun Calcc & Q Parifi.i^^.in 11. edit.
^.afpergunr. adhibent cum dupiici

5. <»//»' tigillos Noftri inftituti non eft tantorum Virorum tan-
intcrftitio quorum inftrius vcl J). repletum ii- O , tas conponere nec adducimus elapfo-
lires ,
hidque in operatione difrumpunt. 6. <j/«/bacuIos rum fcculorum teliimonia , c^r Raimtmdi LulHi
adhibcnt interneexcavatos & velji. rcplctos O j4rnoldi Vi/LinoVani, Paraielfi , Adichatlis SendtVO'
7. alii Carbones implent 'ilq"^ tigilla conpe- O gii , Anton. Brugadtni Veneti , Trevifiani ,TtirnheiJeri
riunt. 8. a/H clam manibus
fumma celeritate O aliorumquc quos fama refert ayitirnm Chymicu»n-t
,
vel 3) injiciunt.9. «/r» locog comm. fumunt amal- confeci'ê Excmpla ;Cum curiofa 7w(lra tttate ali-
gama Q& plurcs alii inodi,quos Ingenium nequif- quot E.vperimenia fafta fuerint certifTlma.rationuin
limorum excogicat,& reccnfentur a Crugnero in In- in negantem partem addudarum pondus dcpri.
formator. Chyintco p- 5;. Kircher. in Mu/id. Snbter- meatia,iila Curiofo Ledori exhiberc prsffcnte ,
obfervationc
,
obfervatione non ingratum fore confido , hiftorias

Lib. I. Sed. 11. Subfea. V.
IV.
m
tales a, fide dignis acceptas adducendo & enarran- Anno 1648. S. Ca:f. Ma/eft. l-EjtD-r «-*.»»(* HL
do, quamuis paucis concelTum (ic Colchos naviga- Pragam granum unum fuic tranfn)ifrum L. P. cam
re & modum inveftigare ,quomodo Aureum vellus quo Lib. iij. § in © fuerunc converfx Harsdk-fev^
furripiendum fit, namut l'oeta canit: in ffeculo Hifloric htfi. 80. Ab aliis accuracius bi-
ftoria ica defcribicur Qui in prîencia S. Csf Ma-
;
Quam paucos tanto dignantur munere Divi !
Ars nimis fie- cffet, ut illa

jcrt. pulveris grano unico $ in
lis fuic cognomine Rtchthausen
rcduxic Nobi- O
Nec optandum etiam quem S. CaE(. Maj, ,
ret familiaris & frequens, Ci qnidem quod ingenio- ad Baronis faftigium evexic ,& Dn. de Caos titu-
fitTimus Thom. Campanella tn de ijMonarch. Hi' lo infignivir. Ex i(to tranfmutato. S. Caef Maj. Q
fpanic.c i6. />• n?. judicat melius fuiife divitias Numifma aureum excudere ju(fit in cujusbinis fâ-
Mundi novi non fuifle inventas; Mundura enim ciebus (ingulares infcriptiones. In una parce fa-
novum perdidilfe veterem , mentibus hominum cies Juvenis nudi , Loco capitis Solem radiatum
avaritiam inferendo , & mutuum amorem inter habens in dextra manu elevaca Lyram Apollinis
homines cxcinguendo propter Auri amorem ,
tenens in finiftra deprelTa Caduceum $ , cum
quod produxerit magnam iniqualitatem inter ho- afcriptione : Divina (JMetamorphofis Exhibita Pra^
mines reddens
, alios nimis divites , unde info- ga XV. lan. 1^48. in Praf.S. df Ma\. Ferdin. lll.
lentia , vel alios pauperes , unde avariria & La- In altera nummi facie Raris hxc ut Hominibus no-
:
trocinia id de Chryfopoeia quoque affirmare pof-

: ta eji ^rs , ita raro in Lucem prodit. Laudetur
femus quod Auri Copia penitus homines corrum-
,
1>eMi in aternum, <juipariemirfinft<efu<efcienti£ab'-
perentur. ieHiffimis fuis creaturis communicat. lilud Numif-
ma cum in Secretiifima Imperatoris arcula refer-
SU ergo Hijloriaram TrnjfmuWionis.
vatum invencumfuiflet, a S. C^s. MajeftateLeo-
1, poldo, clemencitfime Zvvo/fcro ad exculionem
Metalla reliqua in Aurum reduci po(fe inquit & in a°s incifionem concelfum Fuic, uci ipfe Zvvolf.
Van.Sennertus in L.V. Nat.Sctenti£ f.i.noftro feculo atceftatur in Mantif. Tharm. Ifagyr.
f. 529.
ibique
facpius probatum eft. Qaid syflexander Sedonius depicftum cernere licet , inferuic ejuidem num» &
£fof«/ Coloniae , BafilisE , & aliislocis prarftiterit, mi effigiem in Oedipum fuum Chymicum loh.
noti(fimum qua de re videantur Hiftoris
eli:
loach Bechermp. Quomodo
,
185. vero ille Dn. de
tranfmutationis mctallicae ab Ewaldo de Hoge- Caos pulvercm iftum & unde acceperit defcribic ;
lanie defcnptas, & fcripta tAndr. Lihavii , qax Hiftoriam Dri. de Monconys Gallus prout Emi- (
pro defenjione artis illiut tranfmHiatori^ edidit. nentirfimus Archiep. Moguntinus , dum cum Du-
II. ce de Chcvreufe in Comitiis 1664. RacisbonsE de-
Tot tamque prsftantium virorum teftimoniis, geret prardiiSo Gallo in familiari & convivali col-
cxclamat Cornelms (JÎartinus t^ntvverpien/is in loquio retulit ) in Itinerar. \\,p. 578. cujus verba
^/ittalyji Logic. c 8. inter quos funt DodilTimi ex Gallico tranilata ita fonanc : Vixic quidam no-
Philofophi Jure - Confulti , Medici , etiam Theo- mine La Bufardiere in xdibus Magnacis cujufdam
logi , necnon Viri Principes
qui iibris editis fan- ,
(quem Generos. Comitem de SchlicKfuilTe.pro-
&i affirmant, fe oculisfuis vidifle& manibus non nuper Generofus quidam Comes affirmare aufus
tantum palpaflc , fed confeciilc tranfmutatio- & eft) Prags. Is morbo oppre(Tus morcique vicinus ,
nera unius mecalli in aliud , ego fidem deroga- ad familiarem fuum nomine Caos fcribit rogat- ,
re nequeo,hoc enim imprudencis efle videretur, quc, ut quamprimum Pragam veniat: fed iger ex-
non PhilofophijE ftudio(i. Hic Cornelius iJHar- fpirat aliquoc horis ante Dn.de Caos adventum,
tinus ciim difputarct in Julia contra Academia qui dum venit, interrogat num sger aliquid re- ,
Lapidem , &
negaret Eundem plurimis argumen- liquiflet Praefedtus aedium ipfi monftrat aiiquem
1
tis , e corona Nobilis quidam adftans Carbones pulverem quem Dominus fua? Cura? commendaf-
,
ac l7 (ibi afferri jutfic, & in prafencia Corneiii, fet arftiori quanquam nefciret quem ufum ha-
, ,
aliorumque Tinduram quandam liquaco metailo bear. Hic pulvis a Dn. de Caos clam fuic ablatus
injiciens , ejus virtute liquatum b in tranf- O fumma cum dcxteritace. Rediens Dominus Hofpi-
tulit , & exclamavit , adhuc calidum porrigens Q tii a fuo Prajfedo inquirit, quorfum pulvis devene-
Cornelio folve mihi hmc fyUogifmum^. Unde &
:
ric , minaturque fufpendiumnifi procuret ut pul-
CorneJius priorem mutavit Sententiam. Zvvolf. vis refticuacur Prarfedus cum duobus fclopetis mi-
;
MantiJf,sfagyr.fol, 328. col. 1. noribus armatus adic Dn. Caos, & nifi pulverem
,
III. reddat, mortem ccrtitfimam proponit,quia nemo

foh. Baptijia Helmomius nobilifTimus Philofo- praeter ipfum hunc abftulilfct quem ille quidem ,
phus de fe v^ô in traBat. syirbor.Vit.Oper.p.y^-^. reddidit , fervata tamen meliorc parte aut forte ,
Cogor credere Lapidem Aurificum.& argentifi- fuppofico alio , quod tandem innotuit. Nam cun»
cum e{fe, quia diftinftis Vicibus manu mea unius KcinigsmarckiLis Pragam occupaflet & fimul hu- ,
grani putafupra aliquot mille grana 5 Vivi fer- jus Domini sdes diripuiffct.una furrepcus tuit hic
ventis projedionem feci , adftanteque multorum pulvis , quem cum Dominus repecerec a Konigs.
ccetu omnium cum ticillare admiratione negotium
marcKio per liceras, fignificans nihil aliud efle«
in Igne fucccffit prout libri promictunt. lUe vir
,
quam pulverem contra calculum refpondit Ko- ,
peregrinus unius vefperi amicus , qui mihi de- Q nigsmar. pulverem non fuiife inventum, fi tamen
dit ( dabat autem forte femigranum, cum quo Un-
concigiffct ipfum inveniri quod voluerit ipfura ,
cias I X. atque i § tranfmutavi ) habebac faltem
propriis dicare ufibus. Cum hoc pulvere plurimas
& ad minimum ejus tancundem , quancum ad du- fecit projediones Dn. Caos quarum prima in ,
ccnta miliena librarum Q commutanda lat forent. prajfentia defun^fii Imperaroris, qui ex ifto Q num-
Eadcm Idem confirmat in de Fit. atern. circ.f. p. mum curavic fieri , in cujus una facie § 19. in
74?- &fufiui in traElat. Demonfir, thefts §. j8. fe<j, & alcera infcripcio diei & anni , quando excufus.
f, m, 671. Edit. Jmfiel. Haftenus Dn. Monconys, qui in nttmmt Afe non mji
Tom. I. R dtlintmg'
, ,
194 BiblioAecx Chemicx Curlofe

delineatione differta Zmirlfero oculato, & inde fidz^ mittere curaret Societaci Regia: in ejus memoriam
otFcrendum.
dignme Te^<i->.
V. VIII.
Moderni Moguntini Antecelfor GEOR~
ElecSoris
Prxter hoc exemplum retulit Dn. de Monconys C I u' S Fridericus de Gretffemlau medius in-
jbidcm Ratisbonx Generos. Comes de PJ R, Ca- ^^^ j^y Sviccardum de Cromber^dr ^nfelmHin Ca
merarius defunfti Imper. & rerumNaturaluim Cu- y^^^j^„,^ rVamboldum Archicpilcopos Moquntinos,
riofi(rimus,qu6dincognitusHomoImperaronob-
fundo parvs
gureos ex § in O
converfo cudere judit , cu-
tulilTet parum de pulvere reflance in jus Ingenio & arte , non adco cngnitum eft
Pyxidis qui,
una cum pyxide impofitus maira: Mx notati illi ducati Signo $ uti ipfemec manibus
cx $ & Jipartibusarqualibus, pyxidepermanente meis tradavi , calemque in Mufeo raricacis ergo
exliibuilfct tam
jllcefa a conflagratione. Tinauram fervo.
fortem , at cxcraordinariz ru-
polfquam maffa ifta IX.
bedinis frada &
diiTeaa' fuerit interius piurimas ,
Ante laudatus Dn. de Caos prajter faiftam Pre-
Venasrubras inllar fanguinis exhibuerit , indicium )eUionem in prsfentia Imperacoris , aliam fccit ca-
exliibences pulverem adhuc fuilK; nimis fortem. ram Vjcario iummo Moguntino , & coram iplb
Poltquam refufa ilta maffa , cum additione nova- quoque EminentinTimo Archiepilcopo. Hanc ut ipfe
materix iftius ponderis . ut prima vice , omne in blcd;or Dw, Monconys retulic , etfecit cum omni-
G converfum fuit plufquama^. carattorum, ratio- bus cautelis , qiias alias Philofophi in raliopera-
ne coloris. lilehomo acceperat pulverem ab alio, tione folent adhibere : Sumlit parvam piluiam in-
myfterium itaque parandi ignorabat. Moncon.Iit- ^^^ lenticulac ex pulvere iljo cum gummi traga
nerar. T. u.p.^ji. canth. paratam , ut unita inviccm melius cohire-
VI. rent. HancPilulam involuir cera ex candela cerea
forre ibi ardence defumta hanc Ceram incrufic
Item Generos. Comes de PATi retulic , alia vice
, :
quendam fenem adiilTe Imperacorem & aliquid ,

fundo Crucibuli fuperimpofuic uncias ;v. $ & igni
de pulvere quodam attuliire & rogafle , ut^ro- ,

immifit, fupra infraque circumcirca cum car- &
bonibusnigriscrucibulum contingcndo. Ubi ignis
baretur pulvis , quiacrederet , eundem forte ali-
maxime inflatus fuit , fpatio dimidix horx vide-
quem ufum pracbicurnm Imperator mandat uc : ,
intra triduum rediret , interim Pharmacopolam

runt rejedis carbonibus fîfum > cum radiis ta- O
accerfiri jubet ( & apud quem
eundcm quidem ,
mcn maxime rubris, qui aliasordinarie funt viri-
mcnse Martio des. Putauit ergo Aurum adhuc nimis reltare ge-
RacibbonsE Dn: Comes de Par 1654.
ut probaret pulverem fibi ab in- nerofum , ncceliarium itaque ut imminuatur adje-
hofpitabatur , )
dionc 2)- Eleftor ipfemet injicit aliquot frufia
coguito datum & convertit uncias viii. § in per-
,
Argentea & poft perfcftam iufionem ubi in fu-

feaum ^^^ ^•'^ Imperacor quxrere ciiravic
O •
,
forium efllifum fuit fada maffa aurea pulcherri-

hominem iltum in hofpitio , quod nominaverat ,
fed eundem jam abiilVe nunciatum fuit nec ,

ma , fed paulo acrior invcnta , cujus caufamretu-
lic Caos provenire ex odore orichalci qui forre
unquam plus comparuic tJMoncon. ftiner. T. n. ,
inventus fuilfet in fijforio optimum itaqueeffe,

,
VII. 11 adhuc in oificinam monetariam mittererur pro

Strohelberger nar- fufionc ubi faftum , reportacum fuit inde
quod
Pharmacopxus Ratisbonenfis ,
ravit Dn. de Monconys, quomodo Mercator qui-

pulcherrimum &
dulciffimum. Prxfeftus monetx
athrmavit , fe nunquam pulchrius vidifTe , quod fu-
dam Lubecenfis ( qui alias pariim negotia merca-
,
peraret 24- carattos , & quod maxime admiran-

turx traaairet , fed caluilfet artem tigcre !> &
^îiecix Guftavo Adolpho dum , quomodo aciditas ifta unica fufione muta-
convertere in ) êgi O ta fuiflet in tantam dulcedinem. De hocauro par-
dedilVet mafCim centum Librarum, quando Lu-
O ticulam promifitEmin.Dn. Elcdor. D«. Monconys.
becam tranfiveric ex qua Rex cudere julierit du-
,
catos & uc innotefceret ,

quod iftorum ducatorum Vid:Monconys //*«f)'.- T!ii./'. 578. Hoc ipfumquo-
que confirmat foh. lacob Becherm in Oedipo Chym.
Aurum' , I) una parte imprefla
agnofcerct narales
ab alcera vero mfignia Regia titul. 7. §. 6.p. i8(5. Idem
qui Imp. êr- , inquit ,
tuic Effigies regia ,
Chymicis Sulphur & Mercurius ab din. Tinduram dcdit iUebinis abhinc luflris Mo-
adjundtis fignis
guncia; in prxfentia Eminencift; Princip. Eleftoris
utroque Latere. A dicto Pharmacopxo talem ac-
Monconys, ut veritatem vide- aliorumque Magnacum in (at magna quantitate
cepit aureum Dn.
rec comprobatam. Poftmorcem Mercacoris, licec prseftitit , cujus O etiamnum Loci mone-
iftius
a plurimis annis Mercatura abftinuifiet , nec uii-

IX Prarfedus , quiex tali O ducatos excudit ,tc-
liis cfle poteft.
quamea negocia ipfi profpere cetTiffcnt, hzredi-
tatemreliquit 1700. Millium Coronatorum Mon- X.
conys Itiner. T. u. p. 581. Horum ducatorum men- EleElor Moomtinus
Idem _ affinnavit , fe vidifle
tionem quoque fccit ante aliquot annos ciim Con- ,
^^^^^ pondere unius erani pul veris , tres marcas Q
jueis ipfius Sanitatis curam gererem admodum ex tb ij. § fadas , & cum Crucibulo extraiStae vi-
Strenuus Nob: Dn. Ludovicus de Schonleben Hx-
& dcrencur nimis rubrae quod adjc6Hone dragm.iij. ,
reditarius in Gure & Vice - Colonellus Rerum

mon- nec foliim talem
,
vel 14. 2) omniain O fuerincconverfaD». de M»n-
Chymicarum ftudiofiffimus ,
con, T. n,p.i-]i. diî Itiner.
ftravit , fed&exliberalitatecundem Mufoeomeo
dono concelfit , ? notatum. Do-
figno Sulphure & XL
minus de Morey Eques Anglus Nobilirfimum Re- & Qiiomodo ignotus plebeio amiiftus habitii, ,
pra; fe ferens hominem ex Hollandia feptentrio-

gijE Societatis membrumin Epift. ad Dn. de Mon-
nali oriundum 17. Deccmbr. 16^6. Haga: Co-
conys fcripta ( t« Itinerar. Angtir. D». de Monco- ,
mitis JfAcs D. Friderici Helvetii vc-

nys T. ii.p.70.) cum dubitet , an talis Ducatus iftic in foh.
rogat eund^ ncrit ipfique fruftum pulveris dederit , 3fquans
locorum in Anglia rcperiri poffic ,
,
Dti. de Monconys , ut talai) Jpfi Londiaum cranf- magnitudinera feminis raparum , cmn quo
cera
,
Lib. L Se6l. II. Sub(e(5t. V, ipy

cera involuto & iii dragm. f) injedo ,
vi. liqiiari Crucibnlo & Carbonibusdaretur
extrahitbinos ,
ex naafinutatx fticrint in Q, narrat Iê//i Helve- calamos pulvere quodam rcpletos,q'jem B afper-.
ti:u in traEint. firigul. editofnb nomine Vitiili ^/lnreic. fit, & in 2). ftatim convertit. Qii^dcus und.- hcec
}.p. zG.jecj. Hoc O ubi Examinatori Gcnerali Mo- accepiiret , ccftabacur fe tres cales calamos Wur?-
,
necarum Hollandu-e Borelio oblatum , per proban- burgi in ccenobio Franciicanorum in quadam ,
di formam , ut vocant , quartam examinatum cellula invenifle tempore direptionis occulcatos,

adco iiifigne repertum fuic,iUt adhuc de 2> in pro- Quo audito Hpifcopus pndidus Herbipolitanus
ba adjefta aliqualem pnrtem in tranfmistavcrit: Q ferio inveftigavit , quinam Monachi circailla tem«
Idem ignotus homo in pcftore geflavic quinque pora Coenobium inhabicaflbnt , nihilcamen expif»
taleolas magnitudine interioris Ipatii Orbis itan- cari ulteriuspotuit.
nei cum infcriptionibus fingularibus ibi addurtis, XIV.
beneficio hujus TiniSurx ex b paracas.Ibid.;).;i. Hanovix in Aula Tutoris Comicum Ju-
Vixit
Hifce rarioribus Exemplis adhuc aliquot fnb- niorum cum cemporis Hanovienfium, Exul quidam
jungere placec pro majore.confirmatione qna? in-
,
Nobilis Bohemns , qu.i a Pacre cum reliquis Fra-
CoUoquia mihi enarravic hu-
ter alia eruditilTima tribus aiiquoc pyxides acCepic Tindurx ad cin-
jus Septuages. Anni vere , dum VratiilavisiA^cwm, gendas aliquoc centurias marcarum Q, Is cum fal-
berec,Gcnerof. Comes ER A S tru H M NNV s6 in fufpicionem venifler de furreptis eo , tem-
CUichen &
Haz.veld , Baro iri VVtldenber^ c^ Trn-' pore per furtum gemmis accufatufquc petiit , uc
libi liceret ad Iratres proficifci
, quo
ehetibeyg. o-c. fumtus ac^
XII. ciperec , quo polTit licec innocens iftarum gemma-
Toto Orbe decantatiilimum tempore Ru d o l- rum pretium ^xfolvere. Interim Pyxidem remo^
nii II. Chymiam pra:primis floruifie ipfumque tis aliquot tegulis in parietem abfcondic , addi-
Imperatorem denique polt tot labores & rumtus to cukro & foramen rursus optime claudit,&
Artem Tranfmutandi addidicilTe. Hanc dicitnr calce rurfus dealbat ne ulla aliqua fufpicio Ik, ibi
,
uni c cubiculariis famulis revelalle ea camen le-

; aliquid elfe recondicum. Reverfus Hanoviamau-
ge , ut nulli revelaret , nifi fub articulum mortis dit detecSo furto innocentiam fuam fatis dccla-
Hlio auc hujus in defeitii filix: fuit quoque inter
, ratam efle unde priftins dignicari rcfticutus con-
,
alia limulachra in Palatio Cifareo Pragar Fcemina; fuetum petit cubiculum fed dum Tinduram quse,
,
nuds , qux' porredo digito versiis terram mon- rit, pyxidcm quidem videt adelTe pulverem ve- ,
llraret ncmo tamen divinare

, potuit quid hoc
, ro una cum culcro ablacutn. Qiiare licec maxime
figuificaret. Tandem tempore Serenifs. Archidu- perterritus fuerit camen uc Comiti Tucori pre-
,
cis LEOPOUDl IVILHELMl fedum , ut ulti- tium fua: jacSura: demonftraret , petic , uc ipfi Ce-
ma filia Cubicularii profapia morti vici-
ex iita ra & f) darecur,h2C pyxidi vacuce indic , opri-
na locum Archiducirevelarec, ubi fecretum eirec me movcndo uc pauca granula adhuc jn pyxide
abfconditum, fcilicec co in loco, quem ifta ftatua reftanri adhirerent. Tandem hxc invicem mixta
digito indicaret. Inquifitio hinc accurata fafta una cum pyxideinjicic adltanti matula; cum urina,
eft, inventi plurimi lapides fibi fuper impofiti & fubito per corpus matuIsE fummo cum ftrcpitu
tandem ciim foirores devenirenc ad cameram materia aurata,optimum exhibens ©, quod
tranfit
quandam fornicatam fubterraneam , fafta apertu- Aurum faditium una cum pyxide hincinde inau-
ra tam gravis ftrepitus profiliit , ac fi aliquot ma- rata adhuc Hanovise aflervari pra^dic^tus D«. Tu-
xima tormenta dilploderentur. Omnibus attoni- tor confirmavit Generof. Dn. Comiti Hertnanno Haz.^
tis celTante ftrepitu nihil invenerunt inibi aut vi- Veldio (^c,
derunt, qudm omnia intus nigrofquailore & puL XV.
vere obduSa fuiffe. Eundem igitur Iocum»p/eStf- D«. de CMorey & nobilitate generis & Erudi-
reni^. syfrchidux PragA monflravit Generali 0- Co- tionis clariflimus Anglus in Epift. 17. Aug. 1564.
mili Melchion Haz/veldio. ex arce Whitehall Londini ad Dn. de Monconys
XIII. fcripta ( Itiner. Anglic. T, II. p. 70. ) teftaturpa-
Fuit aliquot abhinc annis Cranichfeldi in Thu- riter Principcm Palatinum Rupertum exore mo-
ringis oppido ( cujus unam partem Gcneros. Co- derni Emin, EIe(3:oris Moguntini audivilfe fa(5tam
mes Hermannus Haz.veldiM polTidet ) vidua qua:- in ipfius pr^fentia feliciter projedionem Auri & ;
dam Ducida Saxonix qus literas fcripfic ad Fran' quod ille ipfe Princeps Rupertus an.1662. Regi
tifcum Haz.veldium , Epifcopum Herhipolitanttm^ , Britanniarum dedit infignc Auri fruftum Oenipon-
in bello Germanico militem quendam fauciatum, te fa&i ab illo eodemque hominc qui pulv. ex-
ex commiferatione ibi locorum fumtibus Du-
, hibuerit Eledori Moguntino quam Hiftoriam Dn. ,
ciflaj Poftquam ille fanitati refti-

curatura fuifie. de Morey narraverit prxfenci Dn. Monconys
tutus doluic fe nihil habere , quo poflbc gratam
, & fimul probam quam cum illo fecerit jufsij
demonftrare mentem, petiit tamen uc ipfi f) cum ; . Regio &c.
F I N I S.
Tom. I. R SUBSE.
ig6 Bibliothecae Chemicas Curiofge
SUBSECTIO SEXTA.
VlTuLus AuREus, quem Mundus adorac &C orar ,iw quotra-
Batur de rarifimo Natura Miraculo Tranfmutandi Metalla. ^nemp^
auomodo Tota Plumbi Subftantia^ , "vel tntra momentum ex quanjis
minima Laptdis 'veri T^htlofophict particula in Aurum obryzum commu-
tatafuerit , Hag& Comttts Autore Ioanne FRiDERicoHELVETio.
JoB. xxxvii. 'f. 5. Beus mirahilia facit , fed nos ipfa intelligere mn foffumus.
SEN Ec A Epift. 77. fy£quo animo audienda funt imperitorum convitia cr ad honefia.
vadenti contemnendus ejl ipfe contemptus.
yiRd Ampliffimo , Pracellentiffimoque Dn. Theodoro Kltjes, Jrchiatro

multis pereTrtnatiortibus celebratiffimo , njel inter ipfos Turavs , PraBicoque apud
Amflelodamenfes feliciflimoy Amtcorum meorum iniimo.
Nec-non VIRIS Nobiliffimis Êxcellcntiffimisy Experientifmifque , pariter atqu^

accuratiftmts inlûlcania Anatomia Perfcrutatoribus Dn.JoH.CASVAKi Fausio,
Sereniff. EleB. Palatin. Hetdelberg. Confiliario o* Archiatro aulico,
Juxta ac Dn. Christiano Mentzelio, Seren. EleB. Brandenb. Confdiario

ac Archiatro Aulico
Dnn. Patronis meis atatem colendis atqiie Amicis integerrimis.
NoblliflTimi, ExccllentiflTimi Experiifrimi , nec-non in VulcaniaAnatomia accuratiflimi

Dnn. Perfcrutatores , atque Amici integerrimi.
ECvolui, nec potui Arnicis meis deeffe honoratijfimis, (ûominui in lncem ederem atque pervul»
qarem Veriiatem Artis Spagyrictt ami<juam per unurn pretiofijfimum Arcanum mtraculofitm,qHod
mn tanturn hifce ocnlts egomet vidi,fed tpfe etiam 'Pttmbi in igne iJolatilis rnaffarrt impurain ad-
hibito pulveris tranfmutatorii pauxitlo velintra rnomentumin Aurum transformavi fixum at~
jauetjuodvislgnisexamenperfeveranterfujfinens: ufcjue adeh ut nullatenus citiejuam amplitii
dubttandu7nfitfimiltterillts,(juihaUenus, Arcanum hocrmfifHam gentium dari ,fibipariter at-
<]ue aliis perfuaferunt ; fed e contrarioperfuafijfmum habeamus ,ûodin rerum Natura Mercurias ille Philofo-
phorum Prirno rnaterialis exftet, ûi efl inflar Fontis exundantis effeUibus admirandis yitfjue omne rationis hu-
mand reprehenfibilis acumen ac lumen ejfugientibus,prout elucebit ex hoc meo Opufculo , <jitod Vobis Patronis rneis
prirnariis ,tanquamT)efenforibus Dorninifque fapientijfimis nuncupare ac confecrare volui. Iriterea loci tameru
confciatis obfecro, rne non in eum confcripfijfe finem, at ijuenquam docerem Ariem rnihi ipfimet incognitam,fed ut
taniummodo verum Arcanihu\us Procefium recenferem, Ecûid enim Veritati magis veltficatur ac patroctnatur
ûarn ipfa Veritatis Lux vera ? Brutorum quippe animanttum efl, Viiarn filentio tranfire idtjue nominatim in iis ,
aui&potijfimum ffeânt ac requiruntur ad propagandamfapientijfirni pariter attjuepotentijjimi Dei Creatoris glo-

riam. Quare tjuum indignum aitjue ingratum fit Divind, Majefiati horninem ejuem oportet efie Divina Natur£
,
confortem, cum Amicis rneis fideitffimis , Scientiatûe huju6 Patronis tjuantum pro
b'Uiis obbrutefcere,egovobis ,
tempore vires animi concejferunt, hiftoriam hanc rariffimam ojferre, bonacj^ fide omnia commemorare, in animurn^
meum induxi. Mtffis igitur cjUtbufvis verborum phaieratorum lenocintis atijue lemnifcis e veftigio ad ea , qu<t- ,
tunqite de hoc Elia Artifta vidi ^ &

audivi, enarranda me accingam. EnimVero ego tjuidem nonfui in tam tn-
tirna Ipfius famiiiaritate Verfattts, ut me infirueret in Modo praparandi Medtcinam 'Univerfalem Chymis Phy-
fico-artificialis tales tarrten rnihi in Aiedendi Methodo fuppeditavit rationes , ut ipfum fuis iaudihui
Methodo ;
condicnis nunquamfatis evehere Vaieam. <!y£quis igitur anirrtis , Cttriofiffirni Dr.n. Fautores atque Artis Chymica
vert. Amatores,hoc levidenfe rnunufctdum accipite,a'U,fi maVultis, animiduntaxat recreandi gratia illud per-
legite.utpote inquo enarraturus Jum omnia, qu<t diverfts inter nosvicibus zsr qutdem ad formam colloquii peracbi
funt ; hnmiliime apprecando, ut eadem , qua alios Tratlatulorum meorurn accepifiis benevoientia , d!" httnc noVel-
lum acciptatis , quippe cjiicm tôbis admtrationis movendit augsndaque causa demifie dedico atque ojjlciosi done,
*
Sene valet<^ , avtt^, favetZ->.
N. E.E.D.V.
HumilHmus Joh. Fkidekicus Helvetius.
, :
LiKL Sca, II Subfea. VI. 'P7

i€fculapii Medicina contra vim Mortis , contra
C A P UT I. quam alias nulla nafcicur Panacea in horcis. C^te-
rum Deus Opc. Max. non promifcue omnibus re-
Excellentiffimi , Experientiflimique velac morcaiibus fua Salomonis dona.
Mira quip-
pe ipfisapparencfiquando creacuram inficafibipo-
DOMINI, tencia magnecica occulca confpiciuncper fui fimi-
le deduci m adum , exempli gracia vis
magoecica ,
Anteqmm ego de Philofophico Pygm jeo ingenica poceQcialis in ferro a magnece,vis magne-
'vmccnte ac vinciente Gigantes m tica in Auro a Mercurio , vis magnetica in Ar"ento

a Venerefeucupro.acque ica confequencer iii om-
hoc Sccretorum T H E A T RO fcrtbere ag- nibus Mecallis, Mineralibus , lapidibus hcrbis , &
frediar , annuite nu^fo , ut pace veHra ver- plancis, &c.
Piscerea non immerico quazram, quotufquifque
bis Helmontii excerptis ex Libro de Ar-
Philofophorum fapientiffimorum elt adeo fagax,
bore yit£ foL ^Jô. utar hnc tranfcripturu^. ut vel dexterrimi ingenii acumine capiat , qualifui
obumbraculo facultas
cujufdam prs- foeminse
„ /^ Ogor eredere LaPidem Jurificumdr Argenti- giiantis imaginativa tingens venenofa five mon-
„ V_> ficum ejfi^ ; fed Amici Arcis Spagyrici, iion Itrofa vel intra momentum perficiat opus fuum
,
fiim nefcius , quod miilti inter prudentidimos dummodo ab externo aliquo Objedo in adum de-
eciam ut ipfimec exquiiitiffimos inter Chymicos ducatur.
inveniancur, qui non iolum fua bona,fed & alio- Credo equidem permultos fore deblateratu-
,
rum infimulhocmagno Secreto Vulcanico confum- ros.quod fic opus Diaboli mortomagicum feci ;
pferunc , quod Experiencia in hodiernurn ufque ftulti congerrones fibi metuuiit ab exfplendefcen&e
diem fuperque probac. Videmus enim proh
facis vera Veritatis luce , qua efflidim feriuntur atque
dolor quotidie quomodo ifti incauti Chymiftx
1 , anguntur noduarum oculi.
imo digniores qui dicantur ALGEMisTi£,& fim- QuinetiamSydera lunt caufa tadse rei non con-
^Wciicv Xâborantes a Diabolicis ejufmodi Mufcis
, temnenda etiam Ego vel Tu coeleftes ipforum in^
,
Aurificis Argentificifque aftn deludantur. Scio fluxus mente compledi nefciamus. Neque etiara
etiam , quod mulci hominum ftupidorum infurre- Plant^ quas terra nobis fuppcditat , abjicicn-
,
d:uri,&vera; mes Experientis Veritati ( de Ve- d^ funt, etiamfiEgo vel Tu ex fignatura ipfarum
ro Lapide Philofophico J contradidurifint. Scili- externa nefciamus refte dijudicare de cffedu vi-
cct, hic vulc , Opus effe Diaboii ; alter vero , elTe rium ipfis ingeneratarum quas pio fua potencia ,
Oko SBOKos ;ilie vulc effe modo AuriAnimam, infignicer exerunt ad fananda ac confervanda coi-
fcilicec quod cum unius uncia Auri poffic icerura pora humana.Num idcirco ciceri quoquc ad unurn
tingi uncia una Plumbi &
, fed hoc repu-
, non pius omnes funt Lumine interno Ixd ac rudes omnium
gnat atceftacioni prouc brevicer memora-
Kiffleri , rerum abftrufarum quod Ego vel Tu carcmus
,
bo alcer quidem ibidem credic Veritatem & pof-

: fcientia , quomodoeundem finem crea-
vires ad
fibilitacem, fed tanci eile pretii aic, ut labore neuti- tJE in adum deducendx finc , & id genus mil-
quam dignum fit & ejufmodi complura. Tamen
, lena alia. Tametfi tu ignorasfplendorem in An-
non admiror. Nam fecundum hoc tricum 5 gelis, candorera inccjelis, perfpicuitatem inaere
limpitudinem in aquis, colorum varietatem in flo-
Quoritm rationem non inteUiaimm, miramur,
ribus duritiem in lapidibus ac Mecallis propor-
,
vero pernofeere 'Volupe eji rimamur.
ilti£ ,
,
tionem in Animalibus Imaginem Dei in homini-,
Sed inNacuralibus quid vulc homo delapfusa fon- bus regeneracis Fidem in crcdencibus Racionera
, ,
te Lucis inTenebrarum Abyssum, prxfercim vero, inAnima,2Ctamen in ip/is ineftpulchritudo, qualis

cujus fapientia in hoc ftudio Philofophico natu- perpaucis mortalium eft penicus perfpeda planeque
rali fterilis & fophiltica eft , & his plerilque ftul-
, cognica, &c.
tis & inepcis hominibus hoc proprium rem in-
eft , Quidni vero poltit ineffe tam mira Virtus ira
telieftam ftacim concemnere ; fed hi nefciuac, quod Lapide Phiiofophorum , quam quidem egovidi,
plura forfan qusrenda adhuc func quam poilelfa. veruncamenproptereanolim utquis credat, iftius ,
Ergo rede dixic Seneca in Libro de Moribus : ergo hunc mcum effe fcopum primarium , tanquara
ôndum felix es, fi non teTurba deriferic. Sed mea fi filiis hujus feculi condisfnis arque atque indignis
non referc , five credanc , dye concradicanc ,

quse- perfuadere velim, ut in hoc elaborent opere ; Mini-
cunque ego de Tranfmutacione Mecallorum fcribo. me gentium; fed potius dehortabor curiofos Artis
Interealociego velhoc unofatiscontentus acqui- hujus indagatores omnes atque finguIos,ut fe fandc
quiefco ,quod his meis vidi oculis & feci manibus. abftineant ab iftiulmodi pericuiofiffimo Arcauo
Enimvero , quod de fe pn-cdicant Philofophi , ego tanquamab aliqu® Sando Sandorum, imo & accu-
quoque hanc Sapientix xterna» fcincillam.five Lapi- race fibicaveac Arcani ftudiofus a Pfcudo- Philofo-
dis Philofophorum Magnefiam SaturninamCacho- phorum ledione acque conforcio. Ac enim fpero,
licara nec-non Ignem faxa perforantem manibus
, me curiofisNaturaliftis feu Phyficorum Arcano-
meis concretiavi , imo chefaurum cancje acftimacio- rum inveltigaroribus facisfecifle, fi modo imprae-
nis.uc ille vel precium viginci connarumaurixqua- fentiarum defcriprum communico atque publico,
rec. Quidquasris ? Credo, quod vidicumThoma: quscunque inter Eli AM Ak T STAM & Me per- I
oculis in digicis, videlicet in rerum nacura incer ada fuerunt de Lapidis Philofophorum Natura
Adeptos eciamnum hac noftra decrepici mundi quippe quod eft Ens eftulgencius Aurora, aut Car-
aecace illum Saturnum Secretiffimum Hyperphyfu bunculo , fplendidius Sole aut Auro pulchrius ,
co-magicumhaberi,atq; nonnifi foli cuipiam Chri- Luna aut Argento ufque adeo ut hoc confpedura
,
itiano-Cabaliftico cognitum effe. Atque beatiffi- a Me Lumen ac Numen recreabile ac amabile

mum MedicorumcenfemusiIlum,cuiinnotefcit hsc nuncjuamex Animi meimente fit ulia oblivioneex-
alnia iioftri Mercurii Potio Medica,five Filii noftri ftingueudwn atcjue deiendum , etiamfi vcl a nullis
Tom. L R 3 licera-
,
ipS Bibliothecx Chemicae Curiofx

literatorum fatuorum ac illiteratorum afiuorum pugnaverat; partim etiam Hefferiiium hortum, ubi
jgnoraiitium & non nili fola Eloquentisfaftuosas co- ex arboribus <LyH aU decerpi ûred polTunt ; par-
roaa ampuUantium credatur. Nam fubhancexul- tim etiam Hippomenem cum Atalanta pro
ceratidimam Mundi maligni feneftam nihil ell a palma certatim decurrentem eademque Trihus
calumniis empxdarum adco tutum fecutumque , Malis aureis a Venere donacis retardantem paritcr
quin ab It^noranria debacchannum Cacozelota- atque fuperantem partim quoque Cephali Auro-
;
rum idiotica indignum in modum accipiatur ac ram partim etiam Romulnm a Jove transforma-
;
traducatur. Tamlonge autem iftiufiTodi tenebrio- tum in Deum;partim quoque Anmiam ?«/» C&faris
nes omnes a redo Veritatis calle aberrant, ut pro a Dea Venerisin Cometam transfiguratam acque
greiTu tcmporis in fuis ipforum illaqueati errori- inter fidera coUocatam partim etiam fcrpcntcm
;
bus mi(ere contabefcant ac evanefcant Verunta- : Junonis Pythmem poft Deucalionis diluviuni cx
men alTertio noftra aeterno Veritatis triumpha- terra putri a folis radiis calcfada enatum, partini
tricis fundamento fuperftrufta perftat atque per- Ignem a quo Medea feptem candelas accende-
ftabit ad confummationem feculorum omnium uf- bat;partim quoqueLuNAM a Phactontis incen-
que etfi hic Ars mortalibus nondum eft cognira
,
dio inflammatam; partim cciam arefadnm OiiVie
omiiibus. Adeptinamque Viri pro antiqua Expe- furculum denuo virelcentem Baccis imo novel- ;
rientix fux fide aileverant, quod hoc naturale My- lam ac tenellam On
v^ arborem partim quoque ;
fterium quod anxii multi finiftre qusefiverunt ac eyircadiam , in qua Jupiter ambularc afioitbat';
(
requifiverunt ) folum inveniendum fit apud Jeho- partimetiam Plutonis habiâculum, ad cujus ve-
VAM Saturnine collocatum in (.entroMundi. Fe- ftibulum Cerberustriceps excubabat;partim quo-
lices interim prsedicamus illos , qui Artis admi- que illum Montem, ubi Hercules membra fua
niculo curant,qualiter lavare poffintPhilofophicam omnia a matre acccrpta fuper lignum exurebat , &
hmc Reginam , five quomodo Terram Virgineam Patris vero partes permanebantfixs atque in igne
Catholicam in cryftallino artificio Phyfico magi- incombuftibiles & nil de ipfius vita difperdeba-
,
co circulare debeant, imo ut Khunradus illi ,

tur , fed ipfe tandem in Deum tranfmutabatur. Ad-
foli & nulli prster ipfos alii videbunt coronatum de quod illi germani Philofophorum verorum filii
Regem Philofophorum, & Interne igneum prodire ad extremumintroibunt in Temtlum Domus ru
cx fui fepul.hri vitrei Thalamo in corpore fuo , ftics transformataz , cujusTtgmcn ex Auro fue-
glorificato igneo externo plufquam perfedo cum rat fabrefadtum puro. Certefacerenonpo.lum qnin
omnibus Mundi coloribus tanquam carbunculum ,
adhuc femel voce exclamante dicam cum Adeptis:
lucentem five cryftallum diaphanum compadum
,
O felix terque fclix ille Artifex , qui confequitur
& ponderofum Salamandram aquas exfpuentem

,
aclcmentiffima fummi Jehov^ benedidione Ar-
atque ipfius benefTcio in Ignc Metalla leprofa ( ut tem conficiendi prscparandique Sal iftud quali
ipfcmet ego fpeSavi ) abluentcm. Quid quod il- ? divinum cujus cfficaci operatione Corpus Metalli-
Ji vidibunt Artis fpagyricx Abyssum , ubi adeo cum five Minerale corrumpitur ,deftruitur,demo-
diu in Minerali Regno Regia hujufmodi Ars velut ritur; Anima tamen ipfius interim rcvivificatur
in gremio omnium tutidimo jam inde ab aliquam ad gloriofam Corporis Philofophici Refurrecftio-
multis annis /acuit ac latuit. Taceo quod illi ,
nem. Quinimo felicidimus hominis illius filius,
quoque laudati Artis hujus filii genuini colluftra- qui Artem Artium ifthanc ad Dei gloriam fuis exo-
bunt non tantum tale Numicii tlumen, in quali rat ac impetrat precibus. Enimvero certum eft,
olimVeneris juflu/ENEAS a Mortalitate fua ablu- quod nullo hoc Myfterium modo alio fciatur , nifi
tus acabfolutus, illico in immortalem Deumtranf- e fonte fontium Deo hauriatur ac imbibatur.Quo^
formabarur Verum etiam fluvium Pnilgli Lydium
: circa quilibet ferius Artis hujus ineftimabilis Ama-
totum in Aurum tranfmucatum fimulatque in eo- , tor hoc fibi folum negotium praecipui dari credar,
dem fe Midas Mygdonius laverat. Quinetiam illi ut perennibus fidei vivse vocis precibufque in om-
Artis hujus rivales candidi ibidem ordine longo ni opere fuo imploret folicitecque almam Spiritus
confpicient partium Dian^ nudae Balneum 5c Sandi gratiam. Dei namque folius eft mos folem-
Narcissi fontem atque Scyllam in mari ambu- nis ,ut candide liberaliterque nemini Dona ac
lantem fine veftibus propter radios folis ferven- Bona fua nifi folis candidis , liberalibufque in-
tidimos; partim etiamcoUeftum afePyrami This- geniis five Mediate fiva Immediate communicet.
befque fanguinem cujus ope mora candida tin-
, Hacnamque PietatisPrafticxviafandaomnes Ar-
guntur in rubra; paitim quoque Adomidis fan^ tium arduaruminquifitores inveniunt, fi quandoin
guinem ab defcendente Veneris Dea transforma- opere fuo feTheofophice per Colloquia cum Je-
tum in Anemonac rofam parcim etiam Aiacis ;
hova folitaria corde .'^ ore puro religiofe exer-
fanguinem ex quo pulcherrimus Hyacinthi flos
, cent. Cceleftis namque Sophia amicitiam qui-
enalcebatur; partim quoque fanguinem Gigantum dem noftram ambit monftrando & offerendo no-
,
a fovis fulmine iftorum ; partim etiam aftufas Al- bis fuos pleniffimos gratiofi bonitatis ac benevo-
THE^ lachrymas quando fuas ipfa fibi veftes au-
,
lentia: rivulos eofque nunquam exhautiendos. At-
reas exuras deponebat partim quoque guttulas ;

qui felix ille cui ab uno aliquo hujus Arcani Ade-
,
ab decoda aqua Mede.* , ex quibus ftatim gra- pto monftrabitur Via Regia qua eundum fit.Pr^- ,
mina ex terra procrefcebant partim etiam Po- ;

fcire fane videor , me hac Prsefatiuncula non om-
tionem Mede^ co6tam ex variis herbis perpe- nibus ex jequo Lcdoribus facisfecilTe , perinde
tuo triduo coUedis ad fanationem
in plenilunio tanquam ^x ego prefumam ipfos doccre Artem mi-
patris fenis Jafonis partim quoque Medicinam;
hi ipfimet incognitam de quorum tamen parte
,
jCsculapii; partim eciamFolia cujus faporeto- bona meliora (pero. InlHcuti namque fuic mei
taGLAuci naturamutatur in Neptunum ; partim Vobis non nifi quandamenarrare Hiftoriam. Ita-
quoque fuccum Jas o nis exprefium cujusbcne- , que bibite Amici mei , ex fequente Dialogo fea
ficio ipfe interra Colchorum accipiebat Ve l lus fcaturiente Colloquio vobis a me benevole pro-
AuREUM pofteaquam propter illud generofe in
,
pinato , quoadufque omnem mentium veftrarum
Campo Martis nonfiuc vitspericuloarmatus de- fiticulofarum fitimreftinxeritis atque explevericis.
NuIIufi
: , ,
Lib. I. Sed. II. Subred. V. J99

Nullus enitn dubitarim , qiiin hoc Sapientia» divi-
Leonem viridem catholicon , & Sansuinem
nx ftudium vobis Ricrir quovis Ne6tare atque Am- Leonis, hoc eft.Aurumnon vulgi , Puii.oso-
brofia dulcius. Nihil aliud communicabo , nihil raoRUM , oculi vidi meis , manibus tetigi , liu-
communchabeo.nili illud Jul. CsEf. Scahgcri, S«- guaiûftavi.naribusolfeci. Oquam niirabilis Deus
pientum finem t({'e Sapientite Communicationem, ;ux- m operibus fuis
)
prxparata, inquam, dono dcde-
.'
runc, quibus apud proximum nieum egenum in

ta illud GT^spxWi^y&nv.QHinaturabonHS efi,idem
cafibus defperatitTimis frudluofifTime fum ufus &^
(^ omnino chm aliUfuA bona libenter communicat. l'ro-
, ,
prium enim benorum efi , aliii frodejfe. modos prxparandif Jehovj« inftinSu mifericoifr.
diae^ fincererevelarunt, &c.
C A P V T 1 1. Ibidem.
Hxc Methodus mirabilis quam dedit mihi ,
De hujus Arcani Magni fêritate lcgitur Deus mirabilis hsec via , qua ambulavi folus
; ,
inquam,Deus, immediate &mediate,fubdelega-

*-'
•
r
tn di-veris
! n a
tUutnHm
J
i/\,
Kirorum
, ^.^
,. c „.h-;, .v,*^,;.
/'
jcrjpi/Sytnter ^,\camen vi .
te
i
Natura , Ignis, a
Ars \a „aJi
Magiitri
•
cam \/;
vjvi, ,
.. ;
quos pr^ter csteros funt fubfcqucntes. quam muti Corporales , & Spiricuales boni , vigi-
lando ac dormiendo dedit mihi , &c.
PARACELSUS Item lege fol. 2.02.
Non fcribo fabulas , manibus tradlabis , ocu-

Ve Signatttra Rerum Natiirdinm lib. 5). lifque videbis tuis Azoth , fcilicet Mercurium
folio 356. ficfcribe»s Philofophorum Catholicon; qui cum Igne Interno
& Externo harmonia tamen fympathctica, cum
,
PHyficorum Tindurs verum eft fignum , quod igne Olympico ob neceffitatcm inevitabilem, Phy-
per ipfius vim cranfnuitativam.omnia mucen- (u:o magicc unito, ad Lapidem noftrum confequen-
tur imperfeda Metalla.fcilicct Alba in Argentum dum folus Tibi luthcit &c.
, ,
& Rubra in Aurum optimum » (\ minima modo Ibidem.

pars hujus Medicina; bene pra:parati in Crucibu- Videbis Lafidem rHiLOsopHoRnM, Regem
lum injiciatur luper Metallum liquefadum , &c. noftrum & Dominum Doininancium prodirc ex
Ibidem. fcpulchri vitrei fui Thalamo a Throno , in
Nam invincibile Aftrum Metallorum vincit om- fccnam mundanam hanc , in corporc fuo gloiifi-
nia mutac in Naturam fibi fimilem, &c. Hoc Au-
: cato, hoc eft, regeneratum & plufquam pcrfcduml
rum Argentumque nobilius & meiius eft ifto, quod Videlicec Carbunculum lucencem.fplendorem tem-
e fodinis petitur Metaliicis , uc prsparentur ex peratirtimum, & cujus partes fubrilifTimsB ac depu-
ipfo Arcana Medicinalia. ratidimat concordi miftionis pace inUnum infe- ,
Ibidem. parabiliter funtligatas, fummeque scqualem, dia-

Ergo dico, quod quilibet Aichimifta , qui Auri phanon ut cryftallus , compadum & ponderofiffi-
liabec Aftrum , omnia tingere polTit Metalia rubra mum facillim^ fufionis in igne ,utRefina,& an-
,
in Aurum , &c. te Hydrargyri fugam, ficuti cera, actamen abf-

Ibidem. que fumo fluentem , Corpora folida & cbula in-
Noftra vero Tinftura Auri Aftrain fehabeC, , gredientem ac penetrantem , ficuti Oleum papy-
eft fixitTima fubftantia,& in multiplicatione immu- rum ,inliquore quovisdiilolubilem ,liquefcentem
tabilis. Eft pulvis habens colorem ruberrimum,, eique commifcibilem , friabilem ut V i t r u m :
fere croceum , cota camen corporalis fubftanria , in pulvere croceuni'.,Ian Al^ffaiyero infegfa , in-
eft liquida uc Refina perfpicua ut cryftallus, fran-
, ftar Rubini ruberrtem": qux rubedo, perfedaj
(
gibilis utvitrum , cft coloris Rubinati & maximi fixionis & fixae pcrfe(flionis eft
Signatura ) perma- ,
ponderis , &c. nenter colorantem, auttingentem in tribulatio- :
nibus examinum quorumvis.etiam Sulphureis adu-

Item legite i»P a r. aceL s i Ccelo Philofophorum^
ftivi,& aquarum comedcntinm tentationibus,ignif-
Item Paracelfus Itb. 7. de naturalium rerum que perfecutione vehementifTima fixum, feniper ,
tranfmutatione^. durantem & incremabilem , ac Salamandrae inftar

permanentem , &c.
eft Myfterium Magnum naturale
Tranfmutatio lbidem.pjL^%.oS.
Metallica, &
non contra Naturx curfum neque , Lapis Philofophorum Mundo^^majofe.in partibus
Dei ordinem , uc camen multi hominum de ea fal- illius, fermet>t?tus, ratione fcrmenti transformac
fidime judicaot. Nam ImperfecSta Mctalla fine hoc le ,in qubdcunque volucrit , &c. Hinc fiiii dociri-
Philofophorum Lapide neque in Aurum neque in , na;, aliquantulum nolTe potgris cur Philolophi ,
Argentum mutantur. Az o TH fuo nomen impofuere Mercurii qui cor- ,
poribus adhxrer , &c. Ibidemcfue. Ferrrentarur cum

Faracelfus in Oiianuali de Lapide Philofophorum
Metallis , videlicet Lapis in albedine exiftens
,
(JMedicinali. fumma cum argento puro ad album:LAPis vero

Lapis nofter cft cceleftis Medicina & plus quam fanguineus cum auro obryzo ad rubrum eftûc >
perfeda , quia illa omnes abftergic Mecallorum Opus hoc trium dierum,&c.
fordes, &c.
HEINRICUS KHUNRADUS HELM ON T Iy ,S. ^f Fita afernaf 590.

..1
Enimvero^.vidi illum aliquotics, meifque coa-
infuo i^mphitheatro Sapiemi^ alermn fol. 147.
tredtavimanibus &c. tîdeibidem- Hunc ergo qua-
Sum diu peregrinatus , invifi alios , quos Expe- drantem unius grani Chartx involutum projeci
rientia aliquid (cire , ac judicio valere confirmato fuper unciasoSo argenn vivi fervidi in crucibulo >
autumabam, nec femper fruftra &c. f inter qux,
, & confeftim totus Hydrargyrus , cum aliquanto
Deum tcftor,ordinatione mirabili , ab Uno habui rumore ftetic a fluxu, cougeUtumque refedit inftar
Tom, I. ^4 flavar
\
200 Bibliothec3e Chemicse Curiofae
ftante folle.re- Iterru
flavs cers. poft fiifionem cum ejus,
fuerunt ofto uncix Auri puriffimi , granis Sic etiam legitur ,quod annis L X. Alexander
pertae
Sc;)TUS ejufmodi projcdHonem fecit in Civitate
undecimmiiuisiitaqueunum granumiftuis piilve- ,
argenti celeberrima Coloni^ & Hanovix, &c.

ris tranfmutarat inaurumoptimumpartes
terraneaergorepcn- PrsEcerire non poifum exempla notatu digna de
vivi libi xquales 19186. inter
quodammodo fimilis qui fcre pofnbilitate Tranimucationis.
tur praefatus pulvis, ,
infinitum Metallum impurum tranfmutat m aurum Lege Extrattum ex Epiftola fcripra Dn. Doft.
KuFFLERi verum.
optimum fibi uniendo ab ^rugine , rubigme, carie
Kuffleriu : Pro primis in meo invenicbam La-
& Morte defendit, ac vclut immorcale facit , con-
tra omnis Ignis & Artistorturam,
transfercque m boratorio Aquam Fortem. Pro fecundo iterum
requirit faltem krvo- aliam in Laboratorio Caroli de Roy iftam Aquam ,
virgineam puritatem Auri ,
Forcem fuperfundebam fuper Solis calcem (cilicet

rcm> &c.
Auri vulgari modo prjEparacam , & poft tcrtiam
Idem Helmenths de Arbore Viu fol. 650. cohobationem fublimavit fccum Auri Tincturam
,
in RetortaecoUo , quam cum Argento, vulgari mo-

Cogor credere Lapidem Aurificum
,
& Argenti- do, pricipitatomifcebam, & vidi quod unius un- ,
ficumeire,quiadiftinaisvicibus , manu meaumus cii Auri fublimatas Tinfturs , in CruciBulo cum

grani pulveris , fuper aliqnoc mille grana argenti ordinario fluxu , tranlmutavir , ab duabus unciis
projeaioncm feci adftanteûe mul-
vivi ferventis ,
argenti prarcipitati , unciam unam & femisinau-
torum coronanoftri omnium, cum titillance admi- rum optimum, tertia vere pars argcnti adhuc re-
tibi pro-
ratione negotium in igne fucceffit , prout ftantis , Aurum erat album &
fixum , cxters vero
mittunt libri,&c. partes daz erant argentum optimum in omni ignis
Ibidtrn->. examine fixum. Hsc mea eft Experientia , poflhac
Qui mihi primum dabat pulverem aurificum ha- vero nunquam talem reperire potuimus Aquam
,
quan-
bebatfaltem adminimum, ejus tantundem , Fortem :& Ego Helvetius hoc^vidi Aurum abf-
tum ad ducenta millena librarum Auri commu- que tindura, Album.
tanda fat foret, &c. IterrLj
IbiderrL,. Exemplum rarum Anno i66^.U3-
Adhuc aliud
Dabatenim mihi forte femigranum illiuspulve- gx Comitis fadum ab Argenti-fabro quodam cui ,
Argenti vivi
ris , & inde Uncix novem acque nomen eft Gril quemadmodum ille per Spiri-
i-
,
,
autem Aurum dedit mihi tum Salis non vulgari modo priparatuni matura-
tranfmutatsE funt. Iftud
peregrinus unius vefperi Amicus, &c. vit Plumbum, ut ex libra una tres acceperic partes
Prditerea. Argenti optimi, unciafque duas Auri fixiffimi.
NobilKTimus , Virque in Arte
Excellentiffimus , HagsE-Comitis quidam Argentifaber & Alchy-
VulcanicaExpertifTimusDn.THEODOKus Ketjes, mia: difcipulusmultum exercitatus fecundum na- ,
Doaorarque Praaicus Medicini felicifrimus Am- turam Alchymia: vero homo pauperrimus, abhinc
s T E L D A M I hu jus dcdic mihi M
N e x a Momen- aliquot annis ab amico afiquo mihi opcimo fcili- ,
tanea: Figuram, utilegituc cet panni tinSore fohanne Caâro Knottnero pete-
bat Spiritum Salis non vulgari modo prxparatum.
Cui Knottnero danti ac fcifcitanti Vtrmn ejjet tfio ,
Sptritu Salis accepto ufurtu ad zJêtalla , nec «o ,
Grillus ad Metalla refpondebat & poftmodum

Niimtn.i crajjiht^ , , ,
fuperfundebat hunc Spiritum Salisfuper plumbum,

... quodponebat in vitream patinam ufualem ad con-
diturasfeu confediones. ELipfo vero duarum fe-
ptimanarum tempore apparebat ipfi fupernatans
curiofiffima , fplendidiffima Stella argentca, quafi
ab ingeniofiffimo artifice cum Circulo parata:
Unde Grillus ille gaudio ingenti perfufus nobis ,
fignificavit, fe jam vidilTeStellam fignatamPhilo-

fophorum.de qua fortafle inBafilio legerat- Ego
aliique Viri multi honefti adfpiciebamus maxima
cumadmirationehanc ftellam SpirituiSalis fuper-
MDCXlW natantem ,in fundo interim remanente plumbo co-
loris cineritii & ad inftar fpongii tumefafto: at-
qui interjedis feptem vel novem dicbus menfe ,
Julio a maximo aeris calore humiditasilla Salis

[ErriERDiKVNiDr Spiritusabfumptaevanefcebat, ftella vero fundum
petebat atque fe iterum fuper plumbum iftud
,
û <K.[tet;\ n.utttm.f fatif.^ ft "

fpongiofum terreum ponebat. Id quod admira-
tione dignum & a non paucis fpedatoribus con-
,
fpeSum fuit. Grillus denique ille fumptam iftius

cinerei plumbi partem cum adhjerente ftella, fub
FATII5'
H^CUTHOKl NIB\J^ Tefta cupellavit , & inveniebat cx libra plumbi hu-
E^TAR^S^lT^PvARO IM LAJ" jus una uncias duodecim Luna: cupellatse & ex his ,
Ci:MPRDr)rTLA.UDETUR DEO(f= XI i.unciisadhuc uncias Aurioptimi duas. Atque

cgo Helvetius etiamnum commonftrare poftum
5'uyf:i]srrrNm/&P0TzNTL't
NQBIS- m<rABXECTTtf nonnihil hujus plumbi fpongiofi cum ftella adhuc
adhaerefcente & prster ftells folia quoque Argen-
,
tum Aurumque ex ipfo fadum. Quod quum fub-

dolus
,,
Lib.I. Se6t. II. Subfea:. VI. 201

dolus pariteratque ftolidus ille Grillus ifti Knott' veritate. Quin eciam perquircbam ex ipfo Aiinon ,
nero, au fuo ufus SpirituSaiis elTet indicare nolue- ipfe ccu colloqnens de Medicina Univerfali Me- ,
ric, fed idencidem actentaverit , num addifcerc ex dicus effec : fed ille relpondens per inficiationLm,
ipfo artem conficiendi poffet; KnottnerM laudatus profitebatur, fe non elfe nifi fuforem orichalci ,
incerjeclo aliquammulco tempore, qualem Salis atque jam inde ab ineunte vici fuae scate tene-
Spiritum ( inttrudus quippe variis ejufdem erat riorecx Amico fuomulta vifu rara cognoviffe &
gcneribns ) ei communicallet , oblitus fuic ne- , cumprimis rationem elieiendi per Ignis torturam
fcienseundemtam cico reperire incerimipfetan- ;
ex Metallis Arcana Medica , atque iflius caufa fe
xiem cum tota fua fitmilia eft pefte correptus & etiamnum etTe amatorem prccnobiiis jllius Scien-
exftinftus, alcer vero in aquis fubmerfus vitam cum tix Medicinalis. Czterum longe poft alios DiC-
morte commutavit ; fed nerao indagatorum poft curfus de Experimentis Igneis in Metallis fic ille
utriufque obicum artem cooticiendi fimiliter illis Elias Artista me inteirpellavit: Nonne Tu ( fi
ambobus adinvenire pocuit. Cerce mover admira- quando alicubi iflhoc Surnmum confpiceres Se-
tionem , quod Interna Plumbi Natura a fimplici cretum , feilicec ipfum co-
Z-<ai/)«if»» Philofophorum )
Spiricus Salis maturationc tjm nobili forma exter- gnofceres , va-

utpote qui voliutacus es in fcriptis
na appareat ; neque minore etiam admiratione riorum Cheraicorum pra^ceilentiffimorum de Ejuf-
animos muicet,quod Lapis Fhilofophorum miri- dem fubftantia , coiore, etfeduque miro Cui re- :'
ficus ocyffimd Metalla tranfmutarc poiTir, ucpoce tpondi Neutiquam. Licei: enim de eo legerim in
:
cujus virtus potentialicer infita perinde ut ferro Paracelfo Heimontio; Bafilio , Scndivogio confi-
,
d magiietis contraftu in adam deducatur. Sed

. milibufque Adeptorum ex llantibus literarum mo-
de his fatis pro Artis fiiiis. numentis , nulius tamen putarim , a me Philofo-
phicam Mareriam etiamfi <?am coram praifens prs-
C A P UT III. fentcm viderim agnofci polfe utrum ipfa effet
vera necne. Interea loci expromfit ilie e fuo mar-
,
Qmm bYomifsa ,
quanto citius im^lentur^ fupio pyxidem eburneam artificiofiffime fabrefa-
dam qua pofGdebat tria ponderofa fragmenta
, in
tanto gratiora habeantur^ ego procul ulla di-
grandiufcula fere parvam juglandem xqiiantia
latione e 'vcjligio ad deflinatnm mihi poUici- qualia coloris erant vitrei, fubpaliidi Suiphuiis,
quibus interiores adhxrebant fquamjE crucibuli, in
tanti fcomm me£ HiHori£ rcjerenda.rever-
quo liqucfada fuerat hjec nobilicnma fubfiantia
tar , de qua Jic hahetote : quippe quanta xftimatio forcalle ad xx, tonnas Au-
ri excretui-a. Pofteaquam aut:em fideicommiflarium
Comitis in sdes meas hora aliqua po- illud Lapidis ittius Kii^yiAio^L p»er horse fcrre quadran-
HAga:
meridiana v Calend. Januar. feu xxvii. De- cem his manibus meis cenueram, atque ex ore pro-
i.
cembrisann.a falucifera Clirifti nacivicate cb I3 prietarii philofophico multa fcitu digna de miro
c Lxvi. advenic vir quidam mihi quidem plane ejufdcm etfeftu ad Corpora humana acque mccal-
ignotus , fed honefta gravicace pariter atque fe- licacombiberam, animo fAme triftitlimo afflidtim-
ria autoricate comitatus piebejo amiftus habitu que atflido hunc Thefauruiin Thefaurorum ego iili
fimiliterMemnonicje cuipiam (tatura prjcdicus , domino pofletfori , qui eundum mihi pro tempo-
mediocri , facile longiufcuia eaque nonnullis mor- utendum dederat , reddidi , idque t.i-
ris tantillo
billorum punduris refpersa, crinibus quidem nimen more
vincentium femetipfos non fine taiKa,
gerrimus, minime tamen crifpis , mento imberbis, quanta per erat , adione gratiarum maxirna. Sub
xtatifque fux agens annum prjetcrproptertercium haec roganti hominem , Qiii fieret ut hic Lapis ,
quarcumve fupra quadragefimum , oriundus.quan- ipfius Pliilolbphicus

( quum aliaslegiircm, Lapidcs
tum conjei5tura aftequi potfum ex Bacavia Septea- , Phiiofophorum elle condecoratos coiore rubinaco
trionali ,vuIgodifta Nord-Hollandia. five purpureo ) effct colore imbutus fuiphureo?
Finita falutacionis comicace , novus hic hofpes ipfe mihi refpondebat: O Domine,hoc nihil facic
maxima cum reverentia ame pctebac ut fibi da- ad rem. Materia quippe eft fatis matura. Porro
,
rem liberum adme aditum quippe qui Artis Py- deprecante me ipfum, ut pro prarmio memoriaque
,
rotechnicsE causa meumnoiuiffetneu potuiiretprse- fempiterna mihidonare veiiec fruftulum Medici-

terire domicilium , adjicens, fenontantum jam- nx pyxidi inclufas in forma feminis coriandri ab-
dudum tentaffe ad me forfitan vel per ofticiofam nuebat refpondens O minimel Hoc namquc mi- :
amici cujufdam operam provifere , vcrum etiam hi licitum non etl ctiamfi toc Ducatorum aureo- ,
aliquos TraSatuIorum meorumperlegitle nomi- rum mihi refundere velles quot capere pofiet tota
,
nacim vero illum,quem contra Dn. Digbj€i PuI- hxctua camera plena, idque non propter Mate-
verem Sympatheticum edidiffem atque in eo meara ria: precium fed ob aliam quandam confequen- ,
de Vero Myfterio Phiiofophicodubitationem pro- tiam Imo certe, Ci potfibiie efiet , ut Ignis ab Igne ;
didiflem. Hac itaque capiilata occafione arrepta, comburi poffet , ego protinus totam hanc fubltan-
ille ex mc qyirebat , annon credere pofTim in tiam exhibitam coram ocuiis tuis in edaces Vul-
,
Rerum Natura adhue loci dari tale Mytlerium cani flammas conjicercm. Paulo poft vero eundem
Magnum, qualis beneficioMedicus moibosvaleac intcrrogantem , au ego non aliam etiamnum in-
univerfaliter curare omnes , nifi jcger jam labora- fuper haberem Cameram, cujus feneftrarum pro-
ret defeftu vel pulmonis , vei jecoi is vel confimi- fpetSus ac fitus a piatca efiet publica averfus; illico
,
lis membri principalis. Ad quod

nobilis alicujus introducebam hunc Phceniccm feu Avem in his
cgo refpondi Tale remedium eft Medico omni
: terris fpeftatu rariffimam in Cameram meam op-
apprime neceffarium.fed nemo hominum quifquam time exornatam, qui tamenante intrandum fuos
fcit , qualia & quanta fint Secreta adliuc recondi- (prout in patriis efl: Hollandorum moribus j non
tainNatura, neque pcr totam vitam meam ego excutiebat calceos quantumvis mulcum nive ma-
unquam talem vidi Adeptnm , cametfi mulca legi dentes. Cogitabam quidein ego inibi tunc rem-
ac relegi in Philofophorum tcriptis dc rei vel Artis poris:Forfitan ille jam pro meThefaurumquendam
habebic
202 Bibliotliecx Chemic^ Curiofae
Enim- Artista, fuum Artis Magiftrum ab ipfo petiilTe,
habebit parataro ; fed fpes mea
decollavit.
fruHulum optims mo ut ipfe adferrer Vitrum aqua pluviaii plenum ia ,
vero ille a me ftatim petebat

interim Pallium fuum atque quam ipfe perpufillam pulveris albilTimi quantita-
nets aurex atque ,
tem immifcuit /ubendo, utego pcrgit comme-
deponebat ,ncc-non Ihora- , (
Tunicam paftoritiam morare hic magillri illiusdifcipulus) ab Argentifa-
cemapericbat,fub cujus induho in fenco linteo
magnas pendcntesTaleo- bropeterem Uaciam unam Argenticupellaci lami-
viridi eerebat quinque
interions natam,quod intra horae quadrantem fuit fimiliter
hsaureas complentes magnitudinem glaciei in aqua calida liquetadum. Tum confedi.n
cont.-rendum relpe-
fpatii orbis aannei ubi intcr
,
Tûrum ille mihi hujus fui a fe accelerati hauftuli dimi-

iu coloris atque flcxilitatis inter Jpfius
Iftis au- dium propinabat,quodpotionisgcnus tantum noa
atque mcum maxima e luccbatdifferentia. fapiebat faporem iadisdulcis ,unde mihi vidcbar
qux ad preces
tem lile ftylo ferreo verba fequentia ,
evalille valdehilaris.
dcfcribenda, inlcnpferat:
hi elar"iebatur
ineas mihi ipfo requirebam,
Quibus enarratis > continuo ab
in qucm alter ille hoc egiliet finem ? Numnam Po-
tio fuilfet Philofophica? Ad quod mihi ipfc refpon-
debat Te adco curiofum eife non oportct.
:
Deinceps ab eodem mihi refercbatur quomodo ,
ipfe julfu laudati Artiftae a pariete defumfilfec

plumbeam ciftam pluvialem , & quando plumbum
in ollaliqucfadum nova fuerat Artilta iile ex fuo ,
facculo deprompfidct capfulam pulveris fulphurei

plenam , cujus aliquantillum faltcm fimul atque
idem cum cultri mucrone, in iftud plumbum lique-
faSum injecerat , ac ftatim julTcrat , ut follibus
duobus Ignis fortiter a nobis inflaretur ad exci-
tandum flammam ftrenuam; ipfc paulo poft ex olla
Aurum efl-udit optimum fuper lapides rLbros , qui
in culina erant.
Commodum ego ( addebat narrator hic mihi
jucundiffimus ) illhanc Veritatem Tranfmutatio-
nis Metallorum confpcxeram quum tremore ad- ,
mirationis ita obftupefadus fui , ut fere verbum

proloqui nefcirem. Sed mngifter ille mihi rurfus
animando dixit Confidens modo efto contentus ;
:
decimamque fextam hujus Malla? partem , quam

pro memoria confervabis, tibi abfcinde , reliquas
autemquindecim parteselargire diftribuendas in-
ter pauperas,& feci audiens dido.
Quippe ipfe (ni fallor memoria) iftiufmodi Elee-
mofynam magnam in Sparrendamcnfem erogavic
Ecclefiam Utrum auteni diftindis dederit vici-
;
bus, nec ne; vel numeraveritne in Auri fubftantia»

an Argenti, ex ipfo non pcrquifivi.
Ad poftremum autem ille ( ut ipfe de fuo mecum
'
Prsterea quum ego admiratione affcdus ex ipfo colloqui pergebat magiftro) me perdocuit hanc
fcifcitarer Mi Domine, dic niihi qusfo, unde hic
: Artem divinam magnam.
cft tibi maxima totius Mundi fcientia ? Ipfe refpon- Confummata igitur omnium jam in medium alla-
dit ; Se ex Amici cujufdam communicatione ex- torum narratione humillime ipfum deprecacus,
tranei talia magnalia accepifle , qui per aliquot fum ut Tranfmutationis eftedum fuper impura
,
dies hofpitatus in ipfius sedibus fuiiret, profitendo, Metalla mihi monftraret ad reddendum me cer-
fe efle Artis amatorem , atquc veniire ad condo- tiorem dc iftis ab ipfo mihinarratis & ad confir-
cendum ipfum Artes varias, fcilicet, quomodo prx- mandam mihi fideni fecure credendfveram Verita-
ter alia, exfaxis atque cryftallis pulcherrimi confi- tem rei. Sed ipfe tali cum difcretione me , ut re-
ciantur lapides multo pulchriores Rubinis , Chry- pulfam fcrrem , dimifit , adpromittendo tamen fe ,
folitis , Sapphiris & id genus aliis. Item quomodo fore poft tres rediturum feptimanas , ac mihi quaf-
jntra quadrantem horje crocum Martis pr^parare dam in Igne monftraturum Artes cunofas pariter
pofTit.cu jus unica dofis infallibiliter dyfenteriae pe- atque Modum projiciendi hac tamen proteftatio- ,
medeatur ; prarterea quoque Liquorem

ftilentiali nis lege fi fibi licitum tunc foret. Elapfis tribus
,
Metallicum cujus ope intra quatriduum omnem

, hcbdomadibus ille prout condixerat, reverfus me
,
Hydropis fpeciem certidlme curare polleat nec : domi mea; invitavit ad prodeambulandum fecum
non limpidam quandam Aquam melle dulciorem, pcr horam unam alteramve , ut & air.bo fecimus ,
cujus adminiculo Tincturam Granatorum , Coral- habentesinter exfpatiandum quofdam Difcurfusdc
lorum vitrorumque omnium ab artificibus confla- Naturas Secretis in Igne fcd interim ille facun- ,
torum intra duarum horarum fpatium in arena dus comes in via erat verborum de Secreto Magno
duntaxat cSlida extrahere poffir, & confimilia plu- cidendorum prarparcus, alfeverando, quod hoc fin-
ra qus ego non obfervavi neu memorii mandavi,
,
gulare Myfterium fpeiSarer non nifi ad magnifican-
eo quod Intentio mea ferebaûr plus ultra nimi- , dam folam gloriofiffimi Dei famam dulcifTimaai, &
rum ad Artem cxprimendi tam nobilem fuccum ex quod hominum paucilTimi cogitarent quomodo ,
Metallis ad Metalla,fed umbra in lymphis priripie- fefe ipfi per fua Opera tanto Deo condigne facrifir
bat canibolum carnis.Iufuperquoque mihinarrabac carent, haudfecusacfifuilfct PaftorEcclcfia;. Ego

vero
,,
Lib.L Sea.II. Subfe(a.VI. soj

vero interea loci identidem ipfius aures foUicita- terram fuiffe vitream tranfmutatam. Ad qua; inau-
vi,ucmihi Mccallicam monllraret Traufmucatio- dita ipfe ridens dixit: Tu dcxterius potuilli furtum
nem.Qiiidquod obfecrabam rcfecrabamque ipCum, patrare quam Tin6luram applicare. Demiror, quod
lit diguaretur mecumcibum capere, acque inidi- tu adeo expertus m
Igne non melius intelligas
bus meisfacis amplisperuoctare, ufqtiadeo ut vix Plumbi fumi naturam. Qi.uppc fi pradam tuamial-
ullus rivalis feu amator perfuadentioribus uci po- tem involvides in ceram Havam uc confervata a ,
tuiilet verbis ad adducendum quaudam Amafiam plumbi fumofuiifet tunc ita potuilTet fe penecra-
,
jn voluncatem gratiticandi iibi prx aliis; fcd ille re inPIumbi fundum. uthoc tranfmutalfet in Au-
tantx conftancia;fpiritu agicabatur, ut oninia mea rum. Sed jam in flimo perada Gperacio Sympa-
molimina evaderent frultranea. Inrermittere ta- tlietica fuic atque Medicina ica cum fumo per-
,
rnen non potui quin ipfum denuo ailoquercr {ic*. mixcaavolavic. Enimvero omne Aurum.Argentum,
Mi Domine tu vidilti Laboratorium meum fatis
,
Scannum Mercurius confimiliaque metalla a va-
, ,
expeditum ut mihi Tranfmutationem Metallicam

, poribus corrumpuntur plumbeis, & redduntur fi-
commonflrares. Quicunque enim elt ftipulanciad- milicer vitro fragili. Intcrea loci meum exhibui
ftipulatus, eidcm le obligavit. Immo verorefpon- ipficrucibulum qui inter perfpiciendum reli-
,
debac ipfe, cum hac exceptione fum ego tibi non- d:am fubllantiam deprehendit adhaerenccm cru-
,
liulla pofl redicum meum participanda pollicitus , cibuli parietibus croceam Tinduram pulcherri-
fi mihi non forec interdidum kd licicum. , mam, dicens: In craflinum hora nonaadte redi-
Sub qu£ omnia atque fingula grads tencata , turus , monrtrabo quod Medicina tua plumbum
,
ipfi inllanter obnixeque fupplicabam , ut ( fi nol" debeac tranfmucare in Aurum. In qua ipfius polli-
let ncu ratione coeleftis interdicti poflet mihi mon- cicatione fecurus acquievi. Interim tamen vehe-
ilrareexpecita^' mihi fakem tantillumlui Thefau- irienter etiam atque etiam petebam ab ipfo Infor- ,
ri donarec quantiiium fuihceret ad tranfmucan-

,
mationem , An hoc Opus Phiiofophicum paretur
dum quatuor grana Plumbi in Aurum. Ad quas amplis nummorum expenfis ac longa temporis
preces ipfe paulo pofi etFundens flnmen Miferi- mora. O amice , refpondebac iUe tu perqunm ac ,
cordis Philoiophics mihi frurtufum dedit xquans

,
curate affecSas fcire omnia ; hpc tamen tibi ap.g.-
magnitudinem feniinis raparum , dicendo Accipe : riam, nullum polTe.obeiie funiptum, neque ullum
de maximo Mundi Tfiefauro quem pauciffimi ile- ,
tempus longum. Qiiod vero ad Materiam exc]ua ,
gum Principumvc magnorum nuiiquam videre noftrum perticitur Arcanum, atcinet rcfcilcas ve- ,
potuerunt. Atqui dicentimihi: Mi Domine, hoc lim, duo duncaxac Metalla ac Mineralia dari ex ,
tantillum fruftuli minimi fortalfe non foret fuffi- quibus prseparetur , fed quia mulco abundancius
ciens tingendis quatuor Plumbi granis; refponde- in ifiis Mineralibus Philofophorum Sulphur fuppe-
bat ipfe Redde illud mihi. Sed fimul atque il-
: tit; Ergo ex Mineralibus conhcitur. VicilTim au-
Judipfi fpe reddideram maxima recipicndi parti- tem ex ipfo qusefivi Qiiale elfec Menflruum , ; &
culam aliquanto majorem ipfe ifiudfui pollicis , ucrum in vitris an vero in crucibulis fieret ope-
,
uiigue diiie(9:um , in ignem conjecit fruRillum cjus ratio , refpondebat Menftruum effe Sal quoddam ;
unum,alcerum vero charrje csrule^ involucum cseleftc , five cîeftis virtutis , cujus beneficio Phi-
reddidic mihi dicens Adhuc fufficic cibi. Ad quod
: terrenum Corpus Meraliicum duntaxat lofophi
fane triftiffimo vultu perplexoque animo refpon- folvunt , folvendoque mox cducicur Nobile Elixi-
debam Ah Domiiie quid hoc fibi vulc.'' Antea du- rium Phifofophorum. In crucibulo aucem a prin-
; '.
bitavi , & jam credere non poiTum qaod tam mi- cipio ad finem ufque in Igne apertoperficitur ope-
,
nima iflius Medicinae quancicas fic fuffeftura ad ratio Opus vcro totumnondiutius nifiquatriduo :
tranfmutanda quatuor plumbi grana. O Ci Tu , rc- & inchoacur &p!ane conrummatnr in quod Opus ,
fpondebat ipfe , non rcAe in tigillo potes traSare totum non impenduntur impenfae pUucs tribus tlo-
plumbum proptcr nimiam quantitatem , tunc rcnis. Addebacque quodneque .Minerale ex '^ûO, ,
fume draclimas duas , vel unciam femis , vel paulo neque Sal per Quod,magni fit pretii. Rcgercnti
plus ptembi Tingi namque plus non debet quam
; autem mihi: Mi Domine hoc eft mirum quippe , ,
potelT Cui dicebam ; Me hoc xgre polle credere, quodrepugnat variorum Scriptis Philofophorum ,
ijuod tam parum TinduriE foret tantam plumbi confcribentium ad minimum effc huic Operi ela- ,
fubflantiam tranfmutaturum in Aurum. Atipfere- borandofepcem autnovem menfes,refpondebat fo»

fpondebat: Verum cft quod dico. Interimegoma- lummodo ab Adepcis veris fubintelligunrur Philo-
xima cum gratiarum actione Thefauruin meum di- fophorum fcripta vera. Ergo de Tempore nil ccrti
minutum atque in fuperlativogradu concentra- tamen fcribere voluerunt imo nemo A.rtis amato- ,
tum in capfulam meam inclufi dicendo ; Me hoc rum fine communicatioue alicujus Adepti veri ia
,
fore poftero die periclitaturum ejufdemque in ternum non invcniet Artem prjcparandi hoc My-
,
dicium nemini hominum cuiquam unquam.fa(9;u- fterium cujus refpcdu ac ratione ctiam ego aTe, ;
rum. Non fic , non fic, refpondebat ille fed om Amice jpcto ,ut ( quia Operis veri vidilM Mate-
,
nia qujB ad Dei omnipotentis gloriam cendunt

, riam ) ne Te oblivifcaris & tua in Igne bona ne
fingulariter Filiis Artis indicare debemus,ut Theo- amittas inhians hujus Artis perfcrutarioni nun- ;
fophice vivanc & Sophiftice neutiquam moriantur. quam enim eam invenies. Cui dicebam Mi Donii- :
Poflmodum fum cgo ipfi confeffus Me quum ne, quiaquanquam ita ille Tibi ut Tu mihi inco-
; , ,
maffam Medicinae ipfius in manu mca habuiffem gnitus es ignorus fuic , nihilominus ramen Tibi ,
co temporis articulo , an inde nonnihil mihi pof- monflravit vi.im inveniendi Operarionem hujus
fem digiti ungue deradcre , tencafle fed fortadc Arcani , forfitan etiam Tu mihi aliquantillum de
,
non Atomum quandam invifibilem arripuifle

nifi ;
Secreto illhoc , C^ velles notificare poffes ,ut fupe-
& vero ( quum unguem expurgaffem & colleftam , ratis rudimcntis omnium diliicillimis invcnris ,
inchartx involucro materiam in plnmbumliquefa- ( quod dici folet) forcadis poflem addere; unius
dum injeciflcm ) nullam vidilfe Auri tranfmutatio- quippe inventioccafione aliud invenirc non xque
nem , fedtotam ferc plumbi maflam ex crucibulo difficile efl:. Sed refpondebat Artifia: In hoc vero
in auras aYolafle , fubftantiam autem reli(!iam in Operc res fefe ita habct. Nifi enim rem d capite
opcris
\
204 Bibliothecae Chcmicae Curiofx

ODeriVadcalcemufquefciveris.nihilcjusfcis. Sat
cavit effe ommum pr^ftab.h(r,m«m quo
Aurum
Semtibiclixi.tamenignoras.quomodoPh.lo- mehus m
toto reper.r. nequear mundo adp o. .
fragatur Sigil- n^.ctens fe vel pro finguas e)us unc... eile qu.n-
fopharT.m conficiatur atque iterum
.
MetalUcis fu.s quag.>Ka Borenos perlolururum.

um H rmet.s vitreum , in quo Sol .
emictat. & in quo lôftr.d.c e,us d.e. per H^gam noftram un vcr-
radiis mire coloratis fp endorem
am fu.trumor de m.ra hacTranlmutat.one Meral-
fnSfefe Narciffiocuhs Metalla adfp.ciant
Adepci hca d.latusacqne d.aipaûs; unde & mulc. vKnl!.i-
SlnfmutabU.a . atque ex quaUbus radiis
Metalla volatiha ftres Arc.lque amatores ad me prov.lcrunc . nomt-
fûmô
luum lig.nc gnem
coiii^_ui|. liju^m ,
, cujusope
r
J /- a „ „.„„
five A genu.m
natimque ex .Ihsnominibus magnis ad me accel-
figantur u. hx.lT.ma . ^ve Aurum
S«d hac v.ce fat eft:
J .
-^ Monetarum hu jus ProVa-

,
ci^ HoUand.a. Dn. Porelius cum ahquoc .llurtri.r..

num adhuc femel dab.tur occalio conven.enui ut
f''^'^'f'^'^^^^^^^ , ... ru
• >
obn.xc rogant.bus , ut hb. com.m..

1 ..
colToauaniur de hac Materia Philofophica.

& prouc n,is v.ris ah.s ,
n.carem falcemm.nucum Aur. me.art.hc.of. kunu-

dSra nona tuam adveniam domum , monftra-
Modum fed valed.ftione
l»m ad explorandum .Hud per exam.na lcg.c.ma ,
turus tibi proi.ciendi :
quibus propri^ cur.ofitac.s grat.a hbent.us gra-

«ronoaefLftameiUeELiAS ARTisTAadlucem
t.ficatus (umacq.euna nos contuhmus .n^des cu-
Jque hodiernam reUquit ex.peaantem triftirtl-
U14UC w
nU.i^rÂrvr.im /-mn inrn in lusdam Areent.fabri admodum cur.ofi, cui uomen
mum ;
.mo ^^^'^'^"
dt Brechre1io;in cujus laboratorioillud fu.texplo-
"j/f ''^^^^^^^^^^^
ne veroum
S quiade iplodenuo qui- r
>
aurasavolavif,
.-
tamen ille ( quippe qui pro • "tum per illam proband. formam quam Art.h-
fando inaudi vi
ces pcr.c.e'.'»''/'"»nuncupant.quando fc.hcet cres
SratJefequenti ma,ie feu diluculo ad me re- aut quatuor parces Argenci liquehunt .n crucbulo
ret^turum fore ) aUum quendam hora
femidecima
fignificantem. cum una parte Ai.r. , atque de.nceps .fta m.xtura
Id me mifit vi um incognitum.mihi
frcquent.bus ma le. .a.bus red.g.tur .n lameUas .
«uoTine amicus. quipridiana vefperamih. polli- q">bus fuperfund.tur fuffic.ens Aqu^ Forcs quan-
c.tus e at fe me fore êvifurum
.
propter negotia .
titas . abs qua
_,_.-.
, ^ Fort. d.ilolv.tur Argen
Aqua ,
aliravocantiaveairenonpocuiiret.horatamen
tum, Aurum vero inllar nigri pulveris petic fun-
tertia pomeridiana me fore ab iplo revifendum.
dum & poftea depleacur Aqua Fortis pulvis
Cxtcrum pofteaquam defiderio vehement.rfimo ad
; ,
vero aureus in crucibulo viciiTim in Aurum con-

horam femioaavam ufque nequicquam exlpeaa- flatur.
ram , incepi dubicare in rei veritate. Infuper quo- Hoc autem opere peraao, cogitavimusfub ini-
artc val-
que uxor mea ad me venit in laudati viri tium dimidiam Auri parcem avolaiTe , fed reapfe
de curiofa indagatrix . vexans me
racione Artis ,
fevero ac probo contra erac ac putaramus quippe qui compcrie- .

Philofophics in memoraco viro
bamus. quodaurumadhuc ahquancam Argencipar-
Cnx . dicendo : Agediim . attentemus , quxfo te ,
tem infuper in Aurum tranfmutavcrat , videUcet
Operis vericatem fecundum ea qux dixic vir iUe.
drachmas Auri duas tranfmucaverant duos Argenci
Ccrte namque alioquin hanc ego noaem immi-
fcrupulos pra: Tinaurx abundanc.a in Aurum fibi
nentein totam traducerem infomnem. Cui autem
homogeneum feu fimilare.
refpondebam Prsftolemur qusefo ufque in crafti-
:
Quodquoniam addubiravimus. num forfitan Ar-
num. numforfitanadhucfittuncreverfurus. Intc- gentum minus probe ab Auro feparatum ,
fuidet
rim vero ut fiUus meus accenderet ignem > ju(Ti,
,
uu. ram
ai.curuuu. fuis ..... concinuo cum fepcuplo Aniimonii confec.mus M.x-
cogitans llle
cogicans : aUas in difcurfibus
fane v.r aiias
lile lane
turam. acque poft Examen hoc in Anc.mo.1.0 am.-
dSsdeprehe.idicurjamprima vice mendacii
capere fimus oô grana Auri; fed quando icerum evapo-
reu Secunda vero vice dum experimencum
polUcis ungue recru- rarefeci Ancimon.um, novem uerum grana Auri
To"u ex materia furciva fub
laven.ebam . camen color.s parum palhd. , ica ut
fa fed fruftra .
quippe quoniatJ. plumbum in Aurum
^" Proba Ig.i.s opcima n.h.lum hujus Auri am.fer.-
n^n fu t tranfmu?acum cercia' denique vice iUe
;
mus acque hoc proband. genus .nM.b.le cerper.

tZ pa vum maceri^ fruftulum dedic^d cingen-
:
^ci atque .nfpeaanc.bus viris Nob.hffimis lllultrif-

dam plumbTmalTam adeo magnam fane quam iUe ,
«["ifsê comperi quod qu^hbec Auri drachma fi-

me in Sennam induxit. Incerea vero loci ;u(r. ,
b.pro augmencoacqu.fierac fcrupulum Aun, Ar-

ceram afterriflavam.cui polTem involvere mace-
gencum vero eft opcimum & valde flex.b.Ie acque
r an" qSi plumbum .âbfc.^Turus inde §6 feu
ita drachms qu.nque Aur. adhuc ex Argcn o fibi
:
drachmas 6 uxor mea involvic Lapidis materiam

liquefaaum fue- acrraxeranc fcrupulos qu.nque , & ( uc fimul ac fe-
in cerr. & fZl acque plumbum
qui globuius cum fibi- melomn.arefiduacompleaar)cocumpondusquan-
iac DSsIobulum injec.c,
bene obturato titatis laudaci pulveius min.mi tranlmutav.t drach-
facionc & flacuoficace in criic.bulo
incra hor^ quadran»em mas fex & fcrupulos duos Metalh v.l.ons in Aurum
ra Derfecit operationem.ut
adeo fixum ut vel .ntenfilT.mam quamque .gms cor-
oca plumbi malla in Aurum optimum fuerit
tranf-
vel Ovidii vixiffem fecu- turam perfeverancer fuftinere valcac. Ecce ica vo- 1
rûtata Certe egocamecfi
Chymi^ Me- b.shaaenus H.ftor.am commemoravi omncm ab
li ra iorem non credidilfem Arcis
cencum infpeaaiTem ov.s( quodd.c.tur )ad malaurquc. Aurumqu.dem
TAMORPHOsiN,qui.um6 fi
admirabilius vidifTem ullumNa- ego habeo, Eli am vero Artistam ,ub...am ter-
oculis Argi, vix
Lapide Sophorum rarum auc gent.um .pfe .mpr^fenciarum hofpicetur.
turx Odus Nam hoc plumbum
Igne liquefaaum certe pulcher- prorfus nefcio,utpoce qui pra=ter c^tera mih, di-
mixtum atque in
xic,fc forc hac ^ftate folum nacale verfurum,ia
Hmurnob.s mondavic^ colorem imo viridilT,.
Afiam tranfmigraturum atque Terram Sanaam
mumTac fimulatque in pocnlum efluder.^ fuforium,
invXurum. Rex cceh Opt.mus Maximufque ( fub
rorr;.nacTeperatadinftar fanguiuis, fed poftea.
cujus divinarum alarurr. umbra .lle haae.u.s de-
quarI.refrixerat.optimi Auri colore fplendefce-
; com.canc.bus Angelis
licuic fuis adm.niftrato-
bat Certe eeo cum omnibus mihi adftantibus
ef-
fliaimconfternaci.evcftigiocumplumboaurifica- riispr^deftinacum .pfius

longa^vam vicam v.vens , coci Chr.K.anx Reip. "^l:/™""
toadhuc calence deproperando commeav.mus ad
Amtfabrum,quiilludpoftpr*viumexamendijudi. Talento fuo incftimabih fummopcrc fuccurrac
Lib.I. Sed. II. Subfe(a.VII. 2oy
& pofthanc vltam hsreditatem vitx iterna: hcr- fatalem ufquc prolongare, motbos omnes alioquin
cifcundam, gloriose cernat , f/imou. incurabiles curare atque aiia hujufcemodi phira.
Sed quotufquifquc fapitntifnmorum hujus Mundi
C A P UT IV. omnium poteft nobis monftrare viam pervcniendi
ad tam nobilem fontem, unde tam mirificus fuccus
hauriatur medicamentofus Medicum
Vt mtHY iam munui promiffi conjiciamy nobilitansj
Nemo forfitan hominum.
€X tempore ad Dialogum feu Colioqumm ARTISTA ELIAS.
inter Eliam Artistamc^Me- Medicus quidem cgo non fum fed faltem Ori-,
chalci fufor & a teneris fere unguiculis meum in

D I c u M me rcciphtm.
,
Pyrotechnia ingenium excolui atque ita internam

Metallorum Naturam perveftigavi. Quod quum
ELIAS ARTISTA. iam meum fit fuperfederequidem afnduirate ela-
SAIve Domine Hclveti ! Me, nifi umbratibifue- borandi quicquam accurati per Vulcani artem, ani-
ro molefta , incefTit libentiaconfabulandi ali- mustamen meus fe adhuc iftiufmodi obleftat labo-
quantifper tecum quippe qui inaudivi, te ede cu-
, ribus atque curiofiiTims Artis Spagyrica: amatori-
riofum rerum naturalium indagatorem. Enimvcro bus, utpotequi pro certo credamac habeam quod ,
libellos tuos perlegi , & prxter cxtcros cumprimis Deus Opt. Max. noftra jetate Filiis fuis Spagyricis,
totum Tradatulum agenrem contra Dn. Digbiii Orando atque Phyfico-Chymice Laborando
Pulveris Sympathetici effedium, ubi gloriatur, fe gratis feu pro nihilo Myfteria Naturs Metallica di^ '
omnia indiftanter fanare velle vulnera. Certeego vendat.

iliis , qua: in hoc Speculo Creaturis naturaliter im- M E D I C U S.
plantato five fympathetico, fivc antipathstico con- Mi Amice, libens hoc conceflerim quod pro ,
fpiciuntur , incredibiliter deleftor. Quippe inex- nihilo Deus Bonum laudatum perinde ut cctera
haudos divini Luminisac NuminisThefauros non pona omnia fuis divendat filiis perraro tamen ;
minus abundanter quam liberaliter nobis concef- inaudias, Ipfum Filiis fuis pronihilo vendidifle vel
fos oprime noffe poIumusexCreaturis omnibus vendere hoc Nedaris vinum medicamentofum.
qu£ vcl fub CaMo itherxo nafcuntur, vel in Terrx Quippe certo compertum habemus tantam Chy-
ventre.vel in Maris utero ad finem eundem produ- micorum turbam fuperioribus vixifle feculisomni-
cuntur,ut fuis ipforum bcneficiispotentialiterinfi- bus,qui,prout Jaiflatur adagio.aquam cribro hauri-
tis falutem corpori hominum mortali reltituant. recontenderunt, dum hunc LapidemPhilofopho-
M E D I C U S. rum Univcrfalem prsparare prjEfumpferunt. Ta-
O Domine 1 Talisinvifentis novi hofpitis prat- ceo quod ex libris illorum, qui Adt^ptorum gloriS
fcntia mihi nunquam molefta erit umbra fed po- , triumphant , nemo unus poffit addifcere Modum
tius amicorum gratidfimus. Nam Philofophica de przparandi , neque confcire Primam eorundem
Naturs Secretis confabulatio eft unica animi mei Materiam , ufqueadeo ut inibi perfcrutans omnes
recreatio, nccnon tale conveniens nutrimcntum fa- ad imas montium radices , nunquam in fumma co-
lutiferum, qualenemo hominumiprius unquam gu- Kindcm juga confcendat , ubi An brofia & Nedare
ftare digne poteft, quam ad illud convivii rite di- Macrofophorum vefcatur.
fpofitus fuerit. Intra qusfo, amice.in cameram. Interea loci eft boni Medici ,ut ipfe , fi quando
ARTISTA ELIAS. iftiiifmodi Elixirio Univerfali deficitur , non fine
Itane,Domine Hic totam, ut mihi videtur.ha-
1 perpetuo confervand^ Confcientix pursc feu falvas
bes Vulcaniam officinam & fortaffis h.'EC omnia , ftudio, morbis jcgrorum fidei fua commiflbrum ad-
Spagyiice atque exaSe per Ignis torturam exMi- hibeat iftiufmodi curationes fcu talia relburandar
ncrali Kegno prolicita funt fed in quem quxfo : fanitatisremedia ,qualibus ratione effedus inefie
finem tot Medicamenta? Ego credo quod Deus , certo comperit virtutem fanandi.
in Rcrum natura naturaliter talia dat medicamina, Quocirca in defperatirtimis quibufque morbis
qualium pauciffimis multo citius tutiufque redin- ego juxta cumplerifquePrafticis femper fum tali-
tegrare labefadatam prollratamq; hominis fanita- bus Medicamentis fimplicifGmis ufus, ut inde male
tem poffimus, nifi vel morbus fit lethalis ex Naturj habcntes cito convalefcant.feu in fiatum fanitacis
defedu, vel lifas alicujus internx partis nobilis de- priftinumpriftinove meliorem reftitui queant.
tur putrcfaftio ,vel tota humidi radicalis abfum- Enimvero varia atque diverfa Salium genera in
ptio.utpote in qualibus cafibus defpcratis nulla Ga- glandulis & vafis lymphaticispoft putrefadionem
lenicacura,aut Paracelficatinfturamedicaripotefl:. hujus vel illius nutrimenti afliimpti gignuntur, quar
At enim in morbis ordinariis non item, ubi tamen poftmodum in variisetiam efflorefcunt humoribus
non raro hominum pleriq; ante fatalem vitae termi- ad diverfos morbos fi^jc internos five externos.
num (abfit Nemefis dido) ex almo prxdulcis hujus Experientia namque condocente quot conftitu- ,
Lucis Regnointerram mortuorum umbrofam tranf- tiones feu complexioncs corporum humanoruin
migrare necelle habent.dum vel falutem corporis habcntur, totquoque morborum diverfitatibus ea-
fui negligunt, veleandem fidei Medicorum rcmedii dem funt obnoxia etfi fit uniufmodi atque idem
,
' praEfentilTimi imperitorum committunt. morbus, prout nobis converfatio quotidiana com-
M E D I C U S. probat in combibentibus Vinum, unde fane quam
Quantum ex DominationisVeftrz Difcurfu intel- diverfaeoperationes manifefio fe produnt.
go, ipfe, ni augurando fallor, vei eft Medicus , vel Qiiippe Petrus , finiul atque Vinuai bibit ,la-
Chymizperitus. Ccrte equidem ,prout Dominus borare infic animo iracundo , ne dicam, furibun-
dixit,credo ego, in Rerum Natura dari alia medi- do.
camenta praeftabiliora, quemadmodum& aliorum E contrario Paulus vinum combibcns imbi" ,
Philofophorum afleverant complures, dari aliquod, bifle videtur animo timiditatem propemodum
quamris paucis cognitum , iJHedicaTnenmm Vni- agnmam
^trfult^t cujus beneficio poffimus vitam ad mecam Matthias verocantat, & Lucas illachrymat.
-<.w Tom. I. S Jtm
2o5 Bibllothecas Chemicse Curiofx
Itenu centilTimum fcientia: fupereTinentis Charifma
Philofophis promifcue omnibus non condonavic,
De Contagto Veneno Scorbutico ,nempe Pe-
TB fuccus radicalis in vafis lympharicis & in glan-
I
fed perpaucis duntaxac revehvic ufqucadeo uc ,
Adepri ad unum omnes uno oie confitcancur ,

dulis convertitur in Acidum oppilanscorporis to-
tius meatus & organa omnia : unde fub cute enaf-
Scieutiam etle veramatque de illius veritate nuU
lacenus dubicandum.
cuntur maculs brachiorum pedumque ca^rulex dif-
colorefque; tempore peftis vero extuberantia quafi M E D 1 C U S.
piperis grana.
Domine commemoracas in medium
, prxccr
Earmdem auterru proferuntur etiamnum alix- obrervarion'js adverlus
Pauh partium fuccus mutatur in Amarum ape- Medicinx Univerfalis opcrarioncm enixe puL;n.qn-
ritivum uiide fub cute fuboriuntur maculx bra-
:
tes parcim racione itacis ac virium hominis *
, ,
chiorum pedumûe rubrse.punduris pulicum smu- partim ratione fexus aliarumque circumftantia-
1« , in pelle vero Anthraces. rum , dum difcernicur vel inter tenerum & robu-
Earundem vero ftum, five a nacura five ab educatione , vel intcr ma-
Matthije partium fuccus convertitur in Sub- rem & fcEminam , vel iuter juvenem& virgincm,
dulce facileque putrefaftu : undc fub cute pullulaf- vel incer principium , medium aut finem morbo-
cunt Tumores brachiorum pedumque aquofi , prorum vel internofcitur, utrum morbus fit invctera-
;
ut fere confpicias in Hydropicis in Peftilentia ve-

;
cus an vero nuperrime ffgruminvaferit vel deniq;
, ;
ro peftilentes Tumores. ucrum Fermcncum inhoc morbo promovearur an ,
Earundem aiuenu vero in alio prsecipicecur. Effervcfcentia fitvel in

in Acre Salinum
LucyE partium fuccus mutatur ftomacho velininteftinis. ProfeSo de miro Me-
atque exficcansûndefub cute proveniuntbrachio- dicins Univerfalis effeSu datur Turba Contradi-
rum pedumque prxcipitationes fermenti ordinarii Sionum Magna., In fuis quippe digitis plcrique ra-
carnis , atqiie exficcationes , ficuti plerumque ufu tionalium Medicorum carent perfpicilloDn. Tho-
venit in Atrophia.imo ffpiffime in Atrophiayera: ma? aOidymis.
in pefte vero Bubones ardennffimi cum infania ad ARTISTA ELIAS.
mortem ufque proveniunt. Sane quam philofophatus, Domine , es re6le ac
Ecce, A rice nemo Medicorum quifquam per
,
bene , imo Orthodoxe contra Vnivcrfaic Medica-
unicum Univerfale Medicamentum medicari hujus menthm^ juxca illud nocorium ac pervagatum :
,
Scorbutici five Peftilentialisfive Febrilis Vcneni Quot capita , tot fenfw. Quippe quemadmodnm
malum fed mediante quidem Particulari
potcft ,
Mufica fuaviiona non cujufvis Midx mulcet aures,
quodama Deo nobisin Natura condonato reme- neque eadem narrata Hiftoria Hiftoricis oblefta-
diovegetabili aut minerali. Enimvero unica her- mento eft omnibus , neque linguis omnibus idcm
ba Scorbutica feu Cochlearia vel Acetosa aut Fu- ,
cx eodem cibi vinique gufiu fapor gracus lapicur
maria aut Beccabungia.imo etiam multo minus re- accapitur: Ita etiam mire variant Imperitorum
y\^ medio quodam ex his fpeciebus diverfis in unum judicia de miro Medicine, hujus Vniverfalu effe6u
conflato potTum fuccurrens allevare aut traftare in Corpora humana ac Metallica. Nam hujus Uni-
Scorbuticos omnes j quippe quoniam inrer Coch- verfalis Medicin3e,operandi Modusimpenfc diftert
leariam & Acetofam lierbas datur Antipatliia, ficut a Particulari Medicina , qux nihilominus tamen
inter Ignem & Aquam atque ita eadem emicat
:
quadantenus dici potcft Univerfalis, velut herba
Antipathia inter herbam Fumarix & Beccabungia;. Cochlearia, omnem curans fcorbutummaculis infi-
Ergo gnicumcjEruIeis;vcl y4cetofa,omncm medicansfcor-
Petri CorrecaoriumScorbutici venem tmgen- butum maculisnocacum rubencibus velBecabunffia ;
cum herbae CocWearii Sale vola-

tis Salini acidi fit fanans ejufmodi Acrophiam vel Fumaria mcdens ,
tiliAmaro. iftiufmodiTumoribus, &c. idque cnmprimis apud

Paul I vero Correaorium Scorbutici veneni tales Medicos , apud quales ifta mihi antea narrata
tingentis Salini amari , fit cum herbs Acetofx fixo obfervatiocftquantivispretii. Prajterea differentia
Sale acido. exftat maxima inter Univerfale PhiIo(ophorum
Matth \a autem Correfiorium Scorbutici ve- Mcdicamentum, utpote quo Spiricus recreentur vi-i
neni falini tingentis fubdulcis ac humedantis fit ad- tales

, &
inter Particulare prolcraria: curationis
miniculante herbse Fumariac fixo fulphurc amaro Medicamentum , quo corrigitur humorum vene-
cxficcante. num ,quale contranaturam ebullit in hoc homine
LucA vero fcorbutici veneni tingentis Salini acidum , in illo amarum regnans ; in uno pra^domi-
acris ac exficcantis fit fuccenturiante herbae Becca- natur falfum, in altero vero acre. Atque nifi procul
bungiz five rubrae braCfics Mercurio dulci hume- ulla procraftinatione humores ifti corrupci ftacitn
iiante, prout etiam ex harum herbarum fignatura ex corpore expellantur per ordinaria Naturae emun-
externa dijudicatu facile eft de Interno remedio doria fwe per alvum, five pcr vcficx lotium.five per
fpecifico contra hos fcorbuticos morbos diverfos. poros fudafcentcs, five per oris fputum, five per na-
Certe, mi Amice,fi hoc a prudente Medico obfer- res, certe corruptio unius evadet generatio alte-
Vatum fviic,ille dubitat de Medicamine Univerfali. rius,puta morbi. Ex quavis namque fcintilla , nifi
ARTISTA ELIAS. intempore eam exftinxeris incendium orietut ,
Omnia, quz fermocinatus es.facile conceflerim; maximum. Quinctiam fi defeftus motus Spirituum
Mcdicorum tamen pauciflfimi hac medendi Metho- vitalium datur.impoffibile eft, hoc fieri polTe. Ergo
do utuntur fed interim impoPfibile non cft quo
: , Medico confcientiofo id unice curandum eft , quo-
minus in Rcgno etiam Minerali fummo detur Me- modo po(Tit promovere Spirituum vitalium motum
dicamentum Univerfale, cujus unius bencficio pof- ad calorem naturalem digeftibilem idque cum^ ;
fimus patrare atque adminifiirare omnia qua: mihi , primis optime fecuritTimeque pricftatur per ope-
a te de multi/ugibus enarrantur remediis ex Re- rationem noftri Medicamenti Univerfalis i ,
gno Vegetabilium infimo. Atqui Deus Opt. Max. quo notabiliter recreari deprehenduntur. Nam
ob raciones nonnullas momencofas hoc magnifi- (imul atque hxc Medicina plus quam perfeda
modo
i
Lib.I. Se(5t. 11. Subfea. VII. 207
modo laudato ex fede occupata malum morbifi- plures mortem mortalium reliquorum communem
cum exturbaveric, illico ranitatem amiffam vicif- oppetiiflenc, fedforfitaii fuam in hodiernum diem
fim infundit , idi-iue folum ex ipfa harmonia (ive ufque vitam protraxilfent. fcrgo fanacici ac lym-
fympachia, quam hicMedicina
Spiritus Vicales & pliaticiforet hocperfcribere.imo ftolidilTimi.ideni
incer fe mucuu habenc. Quocirca ab Adeptis nomi- credere ac fencirc de uno aliquo Medicamentorum
naturNaturJE Mylterium , Sc (enedutis defenlivum in toca rerum natura.
adverfus morbos omnes. Quid ? quod cempefta- vcl MEDI CU S.
te peftilcntitTima gradantibufque pafTim nioibis Quicunque mi Amice , , de Univerfalis Medici-
Concagio(is pleni(Tiim.a ex homine faciac Salaman- nx operacione non minus regalicer quam funda-
dram cicra ullam fui lÊfionem ignitas iftiufmodi mencalicer dixilti,ktus lubenfque conceflerim qui-
irati epidemicas perferentemad fupre-
plagas coeli dem ego, fed quandiu laboro ignorantia prsEparan-
mum exhalandi
Vica: Terminum ufque. direde illam , nihil ago nifi idem quodcyuibam
M
E D I C fJ S. exiguo ludere cupiens lacu in Oceanum vaflum
,
Quantum igitur ego, perdilede Amice intelli- . quippequi certc ad illam inde fine ullo fiuftu red-
gere valeo , ili:hJEC Medicina non facic ad humo- dendam littoricompelletur. Et quamvis enim de
rum dcpravacorum emendacionem, fed potilTimum laudaca illa Prsrparacione plerique Virorum illu-
conducit ad Spirituum vicalium recreacionem. ftrium nonnihil confcripferint , illud tamen tali
Cxceroquin apud Chymicos Pradicos hoc tra- quafi cautionis umbrofse carbafo involverunt , uc
ditur Secrecum , quod per Arcem Spagyricam pof- Ledorum alTiduorum paucilTimis innotuerint vefti-
fic commonftrari , quomodo purum feparetur ab gia ipforum latencer demonltrata , qus fequenda
impuro & quomodo per eandem immatura red-
, tancifper forenc , dum pervenirenr, quo pervellenc,
dantur matura & amara corrigantur in fubacida,
, Quocufquifque eriam tot inftruftus eft fumptibus,
& fubacida in dulcia, & acria in mitia & mitia in , quot poCfit fibi coemere codices illosomnes , ia
acria,& acid;i in dulcia & dulcia in cida. Qnine-
, . quibusfparfim de iftiufmodi Hypothefi ica trada-
tiam ifta laudati(Tima Philofophorii Medicina juxta tur, ut illis perlegendis maximam \nz brevis par-
captus msi rationem non poceft prolongare vitam tem infumas, ancequam inde fufficiencem ribi co-!i
ultra Metam coelitusprxfixam, fed duntaxat prz- gnicionem manualemque operacionem coUigas- '
fervare ab omnium vcnenorum effedu morborum Maneamus igitur in noftro Laboracorio a Deo ,
alias morciferorum, ufqueadeo ut verum fit quod, eciam benedido

vita: humanx proloogatio
,
Dem dat omni

, juxta illud Ora ac Labora ;
:
^
prout vulgo creditur , hora.
dependeat tantummodo a folo Dei omnipotentis ARTISTA ELIAS.
nutu ac manu. Mi(Tis autem iftis hic mea eciam- , Satisrcdeargumentaris ,Domine ; exPhilofo-
num manet Qu2eftio,Num quidnam ex hujus Medi- rum namquefcripcisrarilTime addifcitur hsc Ars
cinx Univcrfalis ufu convertatur natura hominis Arcium , fed perbene ac clare ex manududione
priltina in novam, ita uc homopiger degeneret in alicujus Adepti intelligicur fcnfus ipforum. Tran-
hominem alacrem & homo qui antea a natura
, feamus aurem hinc ad Metallicum hujus nobilifTimaE
melancholicus & triftis fijerat , poftea Jovialis , hi- TindurseEffedumTranfmutacivum dcquo Parti- ,
laris, gaudioque plenus evadat, confimilefque alce- cipes feu Adepti confcripferunc libros mulci mul-
rationes, leformaciones permucationes feu vicitri-
, cos , acque plerique ipforum difcipuli genuini in
tudincs iii nacura hominis conringant. Igne mulcum laborantes ad finem Arcani ipforum
AR T I S T A. prsoptacumalbis, quod dicicur , avibus pcrvene-
Minime gentium Domine. Poteftas quippe
, lunt.
tanta nulli unquam condonaca Medicamenco eft, M
E D I C U S.
ut hominis nacuram mucare valeat. Enimvero Vi- Animadverto,Dominationem Veftram trahi vo-
num inebrians a diverfis fumpcum Individuis in luptate tranfeundi a Medicinse Ulu ad Tranfmuta-
ebriofo nacuram hominis non mutavic, fed tancum- tionem Mecallorum infinicam. Csterum quamvis
modo provocavic ,quod inipfonaturaliter poten- ego facilc credere poflim Poffibilicacem Artis ,da-
tialicerque ineft,acque in aSum deduxic.quod quafi ri nimirum inrer Adeptos Experimentum iftiuf-
morcuum in ipfo fuerat. Eodem fe modo habet modi Chymicum prouc eciam in fuperjoribus
,
operatio Medicini Univerfalis , quippe qux per mencionem feci de illo Experimenco quando Dn, ,
Spirituum vitalium recreationem provocac fanita- Dodor KiFLERUs obftetricance unius unciseAu-
tem ad tempus duntaxat in homine fupprefiam, ri Tindura in Aurum opcimum cranfmutavic un-
utpote in quo antea naturaliter fuerat.perinde atq; ciam unam femis Argenri; uc nihil infuper dicam
Solis calor herbas auc flores non immurac, fed eof- de Experimento Helmonth, neque Scoti iii
dem faltem provocat atque ex propria ipforum
, celeberrimis Civitacibus Coloni.^ & Hano-
narura pocentiali in adum falcem revocat. Melan- V lA, neque de illuftri ac pervagaro illo Exemplo
cholicacnamquetemperaturas homo in fuas denfio- maximo , quod PRAG^coram Csefare Ferdi,
res melancholicas refufcitatur , & vero homo Jo- NANDo III. mediante unico Tindurse grano libraj
vialis hilarifque in fuis aftionibus lascis recreatur, Mercurii tres func in Aurum nobililTimum rranf-
atque ita confequenter Prafervativumque in de-
: mutats, ufque adeo ut ego non minus in neceffica-
fperatis morbis omnibus eft prasfentaneum feu tem quamin voluncacem credendi adducar, Artem
optimum. Hinc prxfagiens obventurum fibi fore elfe Veram pofle eciamfi pleno nondum fuffi-agio
,
quippiamadverfi, mavult privenire quam prajveni- fufficiencer concipere queam utpote qui poflKro-
,
ri. Quinimo fi ulladaretur Vica: prolongacio per rem ejus verum nunquam per vitam meam omnem
Medicamencum quoddam Philofophicum contra hismcisoculis vidi,
talem Dei Omnipocencis prajdeitinationem , cerce ARTISTA.
profedo non Mekcurius Trismegistus, ne- Mi Domine Verum dixifti Artem tamen fore
, ,
«jue Paracelsus neque Raymundus Lullius,

, Artem etiamfi tu credere abnueres haud fecus
, ;
neque Comes Bernhardus , neque confimiles arque in Magnete videreeft, quemadmodum illc
illultres hujus Myfterii Magni poffeffores complu- per fuam fibi infitain vim fulphuream ex ferro
Tom. I. S z pec
, ,
208 Bibliothecae Chemlcs CihriofaE;

pet contradum ftatim magnetem facit etiamfi quipj)e quae nuUius eft jirecii , fed propter aliam,
credere tu uolis lateutei iii ipfo tam miras ine(Te quandam racioneminomentofam
, cujus refpettu ,
permanebuur etiam ut ignis igne exuri valeret , tgo jam

operatioues . tameu verx Ita fifieripollet , :
de Lapide Philofophorum habeco , cui Iiitus ineft, cum di(So totam hanc maftam prs tuis oculis
quicquid qusEruut Sapientes & quoniam caligino- in ildmmasi
ejus edaces conjicerem. Qiiare inte-
fa ipforum fcripta apauciffimis invertigatorum in- rim a te peto , ut adeo avarus fcienti<E tanta:
telligi & explanari poffunt, votis erat omnibus op- captandsE efle nolis. Qiiia hic plus penes me tu
tandum, mauiburque conandum, uuam aliquam to- vidifti hodie , qudm multi Regum Principumque
tius ArtisEpitomen Laconicam ita conticeri,ur in- alibi fpcdare voiuerunt fed nunquam confpicere ,
de exiguo temporis fpatio ac laborc pauculo om- potuernnt. Cseterum meditor mccum de reditu
nia combibineceHanapoffint, quarum adminiculo ad te interjefto trium feptimanarum curriculo, ,
traulicus ad Autorcs realesdetur facillimus.Quod ubi tibi in arte Cliymica Artes quafdam pulcher-
quun jaminmedium exempla proculeris nonnulla, rimas juxta atque ManuJudiones monftrabo.
ex quibus conuitebaris petere confirmandam rei Quineciam ^\ tunc temporis conceltiim mihi fue-
affeverare poffibilitacem , jam ipfemet tibi ego ric ut tibi Tranfmutationem oftcndam , Curio-
commonrtrabo verara Secretorum Philorophorum fitati X.WS. affatim fatisfaciam. Interim valere ac faU
Materiam. Ellam Proba. ! vere tc jubens peto uc tibi a tali labore magno ar- ,
E D I C U M
S. duoque caveas, ne famamparicer atque fubtl:an-
Hrccine , miDomine,im6 hic ipfa fubftantia tiam tuam in cineribusmifert: diiperdas fimiliter
fulphureaque flavaque vicreaque eft Materia Phi- aliquammultis avaris ejufdem Artis fummje In-
lofophica ? Numnam tute es ipfemec fcientis hu- quifitoribus.
jus poirellbr ? Credo fane quod me ludificaris. MED I C U S.
Qu^fo Domine , dic mihi veritacem, Ucrum res Nunc quid faciam, mi Domine ? Si fortafle Ti-
fcfe ica habear, necne ? biex Philofophico tuo Juramento confirmato ifta
ARTISTA ELIAS. potiuncula argenti in aqua plovia diifbluti licicum
Imo, Dn. Dodor, PreciolifTimum Mundi Thefau- non fit, ut dones mihi iitud fruftulum TincSurx mi-
rum, jam in tuis habes manibus. Qiiia hic eft Ve- rsE , certe refcifcas, quod prout tu fufpicaris , ego
,
rus Lapis Philofophorum, quo nemo alter habuic fum animo anxiusenixeque avidus Scientis hujus
iinquam meliorem neque habtbit alium atque
, : pnnobilis combibendx, & credo, quod vel ipfc
egomet elaboravi ipfe Compoficionem abinicio ad primus MundiPatriarcha Adam olim ob comcftum
finem ufque. Quod fi tibi couclave adhuc eft aliud, utriulque Sophise malum ex Paradifo cxterminatus
oftendam tibi Metallum ab ifthoc Lapidis genere ( fi adhuc in vivis hac noftra elTet a;cace ) nulius in-
tranfmutatum in Aurum. Quorfum introducius termifturus foret , quin denuo de hoc malo aureo
^dfpice inquit hu^s cjninijiie Taleoloi utpote benefi-
, , ex Atlantis horto comedere pervellet.
cio tpfiM Ttnciura Phtlofophica ex Satnrnofeu Plumho Veftra Dominatio inquit , tioc multos Principum
paratas, qtias iti perpetuam zj^lagijlri mei memoriiim-> videri^ ijUod ego vidi, Vidi tquidem
rton potuijfe ,
geflo. Tibi vero qui multa ,

perlegifti Adeptorum ego Materiam,de quatu tam raraprasdicas.interiin
..fcripta, ex vifa hujus Lapidis fubftantia & natu- vero non confpexi Eftedum Traufmutativum , ni(i
/.ira fac bene conftare poceric uotitia de Mateiia quod tuis fidem adhibeam verbis. Quod quura
/ ,
vera. Dominatio veftra me foletur , fe quidem jam hinc
E D I C U S. M profefturum fed incerlapfo trium hebdomadum ,
Quantum ex te inaudio M.igiftrum habuifti, a ipatio ad me rediturum ut mihi Artes Chymicas

, ,
quo Artem potius condidicifti quam proprio la- perpulchras juxta atque projedionem fi licitura ,
bore atque inventione acquifivifti. Verum enim- fuerit, commonftrechujus bona: fpei fruicione ego
vero tametfi ego jam iftam fubftantiam quam hac vice acquicfcens, gratias iuterim tibi ago am- ,
efTe Tinduram Philofophicam veram prxdicas, plidimas pro tua mihi exhibita Amicitia maxima,
confpexerim juxtacum Taleolis his quinque aureis; fingularique fidei prxmonentis cura , ut in Labores
tamen etiamnum ignarus ac dubius,
relinquor Chymicos Famamforcunalquemeas omnes ne pro-
ucrumverum fit ncc ne. Quocirca maximopere a fundam atque dilapidem amilfurus. Certe ego tan-
Tc etiam atque etiam peto , uc mihi condonare torum Arduorum nondum ullum feci unquam pe-
velis tantillum illius Materis fruftulum, quantil- riculum, neque attentaturus fum nifi prius Domi- ,
lum fufficiat ad tranfmutandum quatuor faltem gra- natio Veftra mihi gratis atque ex pura Amicicis
na Plumbi in Aurum,ut hoc pado mihi fcrupulum benevolentia demonftrare voluerit prasparandi mo-
dubitationis omnem eximas atque me tanto cer- dumac viam. Interim vero Veritatem Artis admi-
tiorem de rci veritate reddas. Ecce capeffis fru- ! ror, atqueetiam fpedats tux in me Amicitiae ra-
ftulum complens magnitudinem unius faltem grani tione mihi gratulor, utpote qui hoc mihi detexifti,
feu feminis cannabini , ut inde five in morbo a!i- Te Adeptum cffe.
quo defperato five in Mctallica Tranfmutatioac

,
Qiiod Rex vel Princcps vel csterorum
fi vel
fpccimen feu Proba exhiberi poffit. Magnatum quifquam confcirent aut refcifcerent
ARTISTA ELIAS. Te Artis hujus pofleflbrem elfe atque proinde ,
Fateor quendam bons conditionis virum atque te(quod Deus prohibeat j raperenc ad quaftio-
mihi prorfus incoguitum monftrando me perdo- nem, & cruciarenc te fuis Torcoribus, numnam Ar-
cuilfe f. PolTibilitatem Tranfmutationis 2. Prsepa- tem etfes aperturus ?
randi quoque Modum atque hic eft Ars ifta : A RT I S T A.

infallibiiis de qua tibi nuHatenus eft dubitandum.
,
Nemini unquam alias prxcerquam uni alicui
Ut autem quanrillum petis ti-
tantilium fruftuli ,
, feni probo ac jufto viro juxta ac tibi Lapidem Phi-
bi condonem, nullis eft, etiam-
mihimodis licitum lofophorum monftravi, atque iufimulrevelavi me ,
fi vel toc ducatos mihi redonarc velles quot tota ,

poneHoremctre fed ncmo hominum unquam hr.-
:
ha:c camera capere polfct ab imo ad fummum uf- pofterum talequid videreaCqueaudiredebct.Quin-
que , idque non propter eftunationera maceria: , imo etiamfi quis Regum vel Princtpum me ( quod
fane
Lib. I. ScS:. IL Subfe£t. VI. 209
fane Deum meum non permiiTurum fore fpe-
facile Jefum rcgeneraros. Iccrum vale, acque fichabc, me
ro ) eHec in vincula coujeduriis, ego tamennccjua- tibi fore Amicum permanfurum. Me namque opor-
quam , raore circuniforaneorum Medicornm fepla- tet rurfus proficifci hinc ied fpcro, me te tfle bre-
,
fiariorum, vagabundorum impoftornm feupaupcr- v: in florence fanicatis itacu

revifurum.
tinorum Alchimiftarum , ipfis Arcem prodere Ira novus
mihi valedixit acque abiit Amicus,
ille
vel direde vel obliquc vcllem , fed quavis crucu- Amicum fuum relinqiiens me CriftiirTmumper tem-
lentidima fidicularum prunarumque vivarum cortu- pus trium fepcimanarum quibuscxfpirantibuflC ,
ra excarnifari, excruciari acque enecari mallem. le, prouc condixerat.rediit atquc Tinduram miiu
MEDICUS. deciit quemadmodum ex toca Hiftoria jam fii-
Amice bone , dancurne Aucores,qui de hujus pravobisad perlegcndum enarraca ac piarlcripca

Arcis vericace fcribuncexplanatius illis mulcis om- cognofcere pocuirtis. Pofteaquam Homo Dei
ille
nibus, qui cam obfcura de illa erudlant verba , uc Philofophicus vicifljm a me abierac,ego eundem
eademveiipfemecforcalfe non incelliganc,ni(icom- nunquani amplius rcvidi & ne verbum quidem de
mentarios annocacionefque evidentiorem adhi- eo ullHm ex aliquo vel pegafariorum vel cabellario-
beant Paraphraftarum quemadmodum cu forlitan
;
rum vei intimorum audire pocui.
a pofteriore perlegifti, arque proinde omnium op- Vernm enimvero ipfe apud me pro ftimulis re-
time calles, quales veri finc Adepti. liquic acrem fui memoriam alca mence repoficami
ARTISTA. pariceracque opinionemPARACELsi afieverantis,
Domine Dodor , libros quidem ego non lego, quodper Metallaex Metallisatque cum Mctallis
neque perlegi mulcos;mulcos camen inter alios Au- emundatis , Spiritualibus & ab ipfamct fa^ce antea
tores non otfendicuriofiorem Sendivosio, no- depuratis fiant Metalla ac Aurum Argeutumque
minacim aucem in libro qui infcribicur Cofmopoli- Philofophorum vivum , tam ad Corpora humana
ta 1 Belgice Borgerdf.r Werelt. Ncc non quam Mctalla. Quocirca C\ hofpesilla: panc^ con-
fracrem Basilium in fuis xii. Clavibus. Quancum verfationis amicus mihi cxade monftraffet Mo-
adSENDivoGiuM atttinet ,hunc Autorem utendum priparandi hoc coelcfte Sal Spiriruale pec ,
dum habebis fimul , atque rediero ,proucdixi:uc- quod & cum quo ex corporeis terrcftribufqiie fub-
poce in cujus verbis obfcurisdelicefcic veritas,pe- ftantiis podim quafi in eorum Matrice coliigerc
rinde canquam in Mineralibus Metallicifque Cor- Spirituales Solis aut Lunx radios certe ille de fuo ,
poribus exccrnis , eciam noftra Philofophorum mihi lumine lumen tantum acccndifiet ut videre ,
Tinfitura eft inclufa acque recrufa. & callerc potuilfem quomodo Magnecice,in aliis
,
M
E D I C U S. Mecallis corporeis Animam corum Inccrnam ita
Graciam tibi, Domine, habeo pro tanta amici- per Sympachiam tranfmucare debuiircm , uc ipfiuf-
tia maxiinam. Incerea loci vel exfpeftabo, quicon- met ope corpus ejufdem fibi fimilc clariticafrenc
que po!Iicitusesi& quodDominatio vcftra de Tin- feu cransformalfenc vcl in Aurum vel Argencum ,
dura? objedtis edilTeruit, facile aflcntior, ac largior, fecundum feminis rubri indolem in Corpns ru-
utpoce qui credo , quod mirx cfficacefque Mecal- brum auc fcminis albi naturam in Corpus album.
,
lorumElTenci?E occulcantur fub externis Corporum Nam dixit mihi Elias Artista quod Sendi- ,
corticibus folliculifque , quanquam perpaucos in voGii Chalybs fic illa vera Mcrcurialis humidicas
Igne adeo exercitatos expertofque connperio , ut Mccallica qua adminiculance fine omni corrofivo»
,
fecundum Artis diftamen enucleare nucem fciant. in Ignoaperco crucibuloque Arcifex auri poffic fi-
Enimvero omne Externum robufcumque cujufpiam xos Solis aut Lunx radios a fuo Corpore feparare,
Animalis, Vegecabilis auc Mineralis Corpus eft acque deinccps volaciles Mercuriales reddcre pro
inftar calis terreftris Provincioe, in quaIem,prout Tinftura Philofophica ficca , quemadmodum ipfe
Jfaacus Hollandus perfcripfit , Elfentix pracclarac mihi monftravic , acque nonnihil communicavic ad
fpiritualiter immigrenc. Quocirca opus eft , uc Ar- tranfmHtandum Mecalla.Enimverohoc mecum om-
tis filii Fermentum falinum quod-
fciant qualicer nes diftii Chymis expericncia imbuci afteverare
dam idoneum Mecallicique nacurce gracum edo- arque confirmare necefte habsnc , quod Piro-
mare dillblvere feparare & concencrare pofTint
, , TECHKiA eft macrix ac nucrix variarum nobi-
non magnecicam modo Virtucem cingendi Metalli- linm fcienciarum arciumque. lUi quippe ex colo-
cam,fed qualicer eciam more Philofophico in fuo ribus de Mecallorum Chao in Igne facile dijudi-
homogeneo Aureo vel Argenco eandem mulciplica- canc , quale ipfi infic Corpus Mecallicum. Ica enim
re valeant. Ec videmus enim quod Creacurarum , in fingulos dies adhuc in cerrx gremio procrean-
Corpora omnium facile non folum deftruuncur, fed tur Mecalla , lapidefque pellucidi ex proprio nobi-
protinus etiam, fimulatque Interea vivere definunt, li femine vaporofo fcmine Spirituali tingente Sul-
,
in Orcum tenebrafque antiquas rapiuntur , in qui- phurco, in fuis diverfis matricibus falinis.Nam Sul-
bus laticabanc : ancequam in lucem per Dei Crea- phur commune five Metalli alicujus puri vel impuri,
toris creationem producebancur. Qiiotufquifque adhuc cum fuo corpore conjundum cum fale ,
autem hominum eft nobis haoc in Regno Metalli- pctrx duntaxat mixtum intcr ardentcm ignis fer-
co Arrem commonftraturus; vorem facilc in doriffimam fixi(Timanique mutacur
ARTISTA terram. Terra vero hic deinceps vicilTim cx aerc fa- i
Refte dixifti, & optime judicavifti de naturali cilein aquam limpidiffimam muracur, & hsec Aquaj
rerum deftruSione atque ii Deo mifericordi(Timo
; poftmodum fortiore igne feciidum admifti Sulphu-
vifijm placitumque fuerit , ipfe ad Te , perinde at- ris Mecallici puri auc impuri nacuram , convcrtitur
que mihi graciofc facere dignatus eft , vel tua fpein vitrum , coloribus variis perbelle tinftum. Ad
rantisopinione citius non neminem Adepto rum eundum fere moduijicx ovi albuminc progignicur
ablegare poterit, qui Tibi monftretPhilofophicum pullus per calorem nacuralem.Ica cciam ex vincufo
Modum deftruendi Metalla atque coUigendi Ani- vica:feminalialicuius Mecalli confit novum idem-
mas ipforum Internas. Interim vero invoca Deum quenobilius MetalIum,pcrcalorem ignisSaJini na-
Opt. Max. cujus pervigilis oculis tecommendo, tmx convenicntem camccfi panci Chymicorum
;
identidem apertis fupgr filios fuos fibi per Chciftum reSc ac perfedte fciant ; qnomodo luterns
Tom. I. *
S 3 Metalloruin
,
2IO Bibllothecae Chemicae Curiofe

Metallorum vires femper moventesmagnecicaj fe- do in Jefum fuum crucifixum Fide viva crejat, no-
cimdum fuam ipforum vel harmoniam vel difcre- vain Ipfo creatura per viam Regcncrationis ftri-
pantiam dicantur ; quare hoc Metallum cum Me- (S:am hu , in Eodcm anchoram Spci fux omnem
tallo altero Sympathiam vel Antipachiamhabeat figat & (piKotv^poiTrlcw in quofvis proximos pari-
adeo fingularem, veluti videamus in Magnete cum ter atqucpociffimum opcra mifcricordi.E philadeU
Ferro, in Mercurio cum Auro ,in Argento cum phicx pia in egena Chriftiani Religionis mcirbra
Cupro Sympathiam impcnfe fmgularem contra ; rite excrceat , ufquedum poft curriculum viti om-
vero notibilis oflrendatur Antipathia in plumbo ne jufte fandleque confummatum hora 'ua fatali ac
contraftannum, in ferro contraaurum, in Antimo- emortuali hincper undabundumMundi hujustem-
nio contra Argcntum , in plumbo contra Mercu- peftuofi ac fcopulofi Oceanum in tutum tranquii-
rium , & confimiles alix occurrunt in Regno Ani- lumque arterni Sabbatifmi bcacilliini portum falvus
mali ac Vegetabili Annotationes fexcentar Sympa- enavigct acque novum cum Philofophis coeleftis
thetica: & Antipatheticae prout legas ac relegas in

,
Hierofolymx triumphantibus Canticum cantec.
variis Aucoribus, qui perfcripferunt de iftiufmo- Participatum abeoqui
di Curiofitatibus, ex quarum accurata abfolutaque
cognitione creantur atque jeftimantur veri Philofo-
Veiirum fum Omnium
phi atque Naturs Magillri.
Hucufq; quod egomet ipfe vidi & feci.id defcri-
pfi , excudendum curavi atque vobis , Candidi FideliJfimHs addi^lijfmufque
Le<aores , ex mcraliberalitate gratis communica-
JOHANNES FrIDERICUS HeLVITIUS
vi juxta illudSenecae: Inhocfcire alicjuid defidero t
Medicina: Do6tor & Pradicus
m alios doceam. Si curn hac Sxceptione detur Sapien-
Hag£ Comicis.
tta , ut illam inctu/am teneam , abjiciam. Qîicunquc
vero de vera Veritatc rei dubitat , tantummo-
F I N I S-
SUBSECTIO SEPTIMA.
DÎuRE Artis KLC\ilM\js.yhocefty Variorum AuTHORuM
€5* Wt&ferUm lurifconfultorum ludicia '\R,efponfa ad ^luAfiionem ^ An ^
Alchemia fic Ars legitima ? colligente Ioh.Chrysippo Faniano.
ta. Atque hxc omnino clariffima fiint experientia,
Ex Sybilla.
qua: manifefte Graece produntur. Siibjiciit deindc,
Evvl» ^xfX[*xl £Jâ> TiTfXirvKAxSoi (if*l , V0« f*i quod cx his quinque funt mutx ui. intclligamus ,
Ai Tf«f XI TTÛTXi: Sl/0 •y^XIX/A.xT iîl(nv i!t«5->I, quatuor tantum elfe vocalcs xno: reliquas quin-
A< AOiTTx] Ss TOC hOttiSX. (£ «Vill X^ÛliX TX TTiVTi , que appcllavit mutas, id eft: non vocales, qua? func
,
T« ajutvTo; S' ocfnSf^ni-jiXTovTxhîia-i SJf , ox.t(» ^ a-vKv. Inde addit , quod numerus , qui liceris his
Kxi TÛ TfiiTg haaihg <ri/vT STrla yva^ Ss tiV ilfA^t j iignificacur muciseft ix.xttvTuhi^n cy.Tui k^ rfiT; iix,x-
Ovx, xfArUtiT©^ io-n t^j ttx^ ifjio) (ro45'>)J. Ssf , id cft , bis cencum & octics acque cer tribus
decadibus continetur :quod eft novies atque ofties
Interpretatie ex Cardani LiB.de varietate rernm. deccm,hoc eft centum feptuagiiita ut totus nu- ,
X. Ca?. LII. merus fit C C C L X X. is autem fignificatur quin-

quc liceris mucis, fi eam qui replicacur id eft, fe- ,
U M hos fermoncs incfdiftem

in mcl tantum fumpferis. Nam afiumptis po-v>t,, tan-
probari hanc artem illuftris Emarus tundem conficitur; apudGra?cos p, fignificat C. *•,
Ranconectus prxfes Lutetianus de- CC.v,L.)c,XX. collefta faciunt CCCLXX. Indc
monftravit carmineSibillino :adeo- fub jungit c-vvt' iwl», quod eft t CCC fignificans t , ,
que ad amudim , ut cum ambigua & iwlx fcptcm fcilicet dccades, nam refertur ad
,
foleant elTe talium refponfa, hac in fupcriora.SoIum videtur elocucionis congrua racio
caufa clariora folis luce a:nigmatis verba fuifie vi- tribus modis repugnare Sk iKXTcvTtiîi , & jsr-i» St-
deantur. Icaque quse illcdoftus vir miro cxpreffic jtaSs? & o-vv pro cum. Abjicit aucem, v alterum:
arcificio , prout ab illo accepi , dum Lutctia: ef. cum hoc Sibylla haud dicat & proxfcu y. legit, ,
fem ,fubjungam. Ea autcm funt ivvix ypxixfxxT T. Nam

codex habet a-vv x»wtw, quod eft, cum fep-
ix," , &c. uc fupr. Dicit igitur elFe nomen novcm tem fcilicec addicis dixit quod tacile vcrum cflc
: :
conftans literis , quod quatuor continet fyllabas poteft inter x & "* parum intereire , quoad formam.
quarum tres primar duas tantum continent literas, Tandem concludit qui hoc noverit , non erit fu«
reliqui reliquas,fcil tres. in hoc nomine dfi<rivix.!>v, fapientix cxpers. In quo & illud mirum videri pof-
videntur omiiiapulchre congruere: nam quacuor fet, quod tam procul vates abfcedat a propofito.
conftat fyllabisi^, «-4. vz, jcoi' .•
quarum primae tres , Sed haec & ma jora longe funt vatum privilegia, 8c
duas fiiigulaecontinent quarta Sc ultima,
litcras : maxime lymphaticarum & fanaticarum. Accedic
tres : ita uc finc in univerfum novem elemen- illud quod res ipfa verbis , & nominis expofitioni
congruic
. , ,
Lib.I. Sca. II. Subfeft. VII. 2«

congruit , ut alfas docuimus : nam &
arfenico xs in eft poffe permutarf. Crcditum eft etiam quofdam
argeiici fimilicudinem craalic , &
auripigmento in id fecifle , ut apud illuftrifrimum Venetorum lYin-
aurum concinecur. Si non hoc , aliud quippiam Si - cipem paucis aiite annis aiViftentibus fapientibus
bylla indicarc poceric valde ucile. Uccunque fic civitatis aquodam Tarvifano pharniacopola, cu-
omnino vel admirabilis eQ incerpretacio ve! in- jus rei adhuc mancnt veftigJaCumqiherbarum fpe-
ventio: Saltem ut non indigaa eflet libris de fub- cicsquidam inviccm vicilTim permutencur haud ,
tilitate jam non perfedi effer.t. Sic igicur in

fi i!li mirum videridebcc mctallapermutari pollc. Ve-
arfenico fundamentum alicujus prxfenris ucilitacis rum hon ita fe res habet, nam aut nuUa aut oninia
acque inicium opcris,ficut in calclianco inirium polliint inviccm permucari. Ferrum enim & a-s
tranfmutacionis ferriin zs ,nam confeftim color & cum ambo pondere & tcnuitate fimiiia exiltanc,
immucatur. nullumque corum ignibus , fi coiorem mu- refiilat
Ex Thorna Aqninate in lib. AriHot. rneteor^. tent & duricicm ex altero alccrum polfunt tra- in
ad finem^. duci aut vere aut faltem abfijue manifelto dif-
,
Metallorum propinqua materia funt fu!phur & criminc rcliquorum metallorum nullum in aurum
:
argecum vivum ficut Alchemilli dicunt.ita quod in & argentum mucari poteil: , folum illud dubium
locis lapidofis terra-, per virtuccm mincraiem ge- eft , an argentum in aurum poffit mutari ? quod
nerantur diverfa mccalla, fecundum diverfam com- ficri pofle exiftimo nam argento ut aurum fiat dc-
:
mixtionem eorum unde etiam ipfi AlchemilKT pcr

: funt denfitas , ob quam ponderofius fieri oportct,
veram arte m Alchcmix fed tamen difficilem pro- , & color ut hsEC metallo addi polluntjfi deniius
:
pter occultas operationes virtutis ccelefiis qux ,

rcddatur argentum pingoedo abolebitur, & igni-
mineralis dicitur , qux ex co quod funt occiilt«E a bus melius refiftet , atque , ut dixi pondus ac-
nobis imitari polVunc per pra-didia principia, vel quireC.
per principiata ab ipfis, faciunt aliquando veram Et paulo pofl.
generationem mctallorum. Quod videtur aflecutus pharmacopola ille Tar-
£.v eodem in i. 2. tj.
ly. art. 2. vifinus ,qui coram Principe & fapientibus Rcip.
Si autcm per Alchemiam fieret auriim , non ef- Vcnetx , argencum vivum in aurum commutavic.
fec illicitum pro vero vendere quia , nihil prohibet
artem uti alii.]uibus naturalibus caufis ad produ- , rURlSCONSVLrORVM ET SyMMORVM
ccndum veros & nacuraics effeclus AugulL
.• ficut in V.l.D.Resforifa & Coriflia,ad ûafionem
dicit in lib. 3. de Trinit. cap. 8. de his quse arte dx-
An Alchemia fit ars legitima ^
monum fiunt.
Ex eoiem in z. 2. ^. <)6.art. i.
Qiiod fimpliciter adhibeancur res naturales ad
Ex Oldrado confii 74. defortileg. num. i.
aliquos eftedus produccndos ad quos putantur

naturalem habere virtutem , non cft fuperlticiofum
vel illicitumiisrcbus vei cftedis uti.
,
AN Alchemifta peccet, vel fit ars prohibita?Et:
vidctur quod fic. Et quod ars Alchemia fit
prohibita.quia dicit tcxt.26.5. i.c.epifc. & quod
Ex Suida, in diclione ^.iiuei'*. quifquis credic pofle fieri aliquam creacuram auc
Chcmia cit auri& argcnticontedioicujusiibros in mclius mucari auc transferri in aliam fpccicm,auc
Diocletianusconquifitos cremavit,propcerea quod in aliam fimilitudinem , nifi ab ipfo crcatore , infi-
yEgyptii res novas advcrfus illum moliti fuerant dclis eft & pagano deterior. Prscterca ifti Alche-
quos duritcr atquc hoftiliter tra6lavit eodcmque : mifta: funt multa difccntes , & ad veriratem fcien-
temporc libros de Chemia auri argenti ab anti- & t\x nunquam pervenientes 25 y 5. nec mirurn. Et •
quis fcripcos conquifivit , atque inccndit: ne dein- ficdant occafionem multis deceptionibus. Ncc cft
ceps ./€gyptii arte illa divitias compararent , neu lcientia quiducat ad pietacem, ut confuevit dici
pecuniarum abundantia confifi deinceps adverfus in aftrologia <»r. ^7. difl.fi (juis. & no. Inn. £a.-. de
Romanos rcbcUarent. Sorti. c. (jui. Non enim poHet fieri finc auri deco-
Ex eodem in diWione Seâsf îone qui videtur a
, jure prohibica C. de zAuri
Vellus aureum quod Jafon per mare Ponticum puh. perfe. contrarium vidctur quod
1. 1. lih. x. In ,
£um Argonautis in Colchidem trajicicns accepit, ifti qui e iânno vcl plumbo vcl alio vili metalio
& Medcam.êtz regis filiam. Hoc autem non producunt aurum vel argcntum dum tamen hoc non
utpoctice dicitur fcd libcrerat in pellibus con-
, faciant per arccm magicam vel aliam Icgibus odio-
fcriptus , coutinens , quomodo per Chcmiam au- fam: ut dicic lcx C. de thefaur. 1. 1. lih. x. non funt .
rum conficeretur. Verifimile eftigitur illosperid reprehendcndi, fed pocius laudandi Ifti funt metal-
tempus vellus aureum nominanle propter fruftum larii, qui labore proprio fibi Reipub. commoda &
& emolumcntum, quod ex eo libro percipi pote- comparant. C. de rnetail. 1. 1. lib. jti. & jurapropcer
rat. publicam utiiitatem, quse ex corumofficio vidctuc
Ex Vlinio lih. 54. ca^ 4. . rcfultare, favent eis. Nam polfunt invito Domino
Aurum facicudi cft etiam una ratio ex auripig- ingredi fundum alicnum admet allum inquircndum.
tnento invitaveratquc fpes
: Cajum Principem avi- C. de wetalU l.Z(j l. quofdam. Et ibi no. quod alias
dilTimum auri quamobrem : excoqui magnum juffit non liccret , de actfuir. rer, Jorn. nec ipfi dicunc
pondus: & planefecitaurum cxcellens: feditapar- unam fpcciem mutari in altcram ( ut eis imponitur )
vi ponderis , ut detrimentum fentiret illud pro- , quia hoc non eft polTtbilc. Sed dicunt quod ex una
ptcr avariciam expertus; quamquam auripigmcnti fpecie metalli ( fcilicet ftanno ) poteft aiia fpecies
libraE X 1 1 1 f permutarentur nec poftea tentatum
. : mctalli ( fcilicec aurum)produci. Neclioccft in-
ab ullo eft. convenicns. Nam & vidcmus quod quandoque cx
Ex Cardam lib.fubtil. 6. rc morcua producitur viva ut videmus in vermi- :
Quod tamen permutari mctallapoffint, multis busexquibus produciturfericum,& aliis pluribus.

vifum eft , ob experimentum xris jam fuperius ad- Et ex herba producitur vitrum Mulro magis ex :
duQum. Vidcntur etiam permutare colorem , & mctallisj in quibus cft major convenientia & fiirii-
pondus ad igncm , quare & fubftantiam verifimile litudo. Nam ( ut ipfi tradunt. & babetui in libro
Tom. I. S 4 depro-
:
212 Bibliothecx Chemicx CuriofaE

meliorant metallum in mctalkim pretiofius , cum
de propiietatibus retum in C. de .^lchemia ;.om-
niametallaproceduncexeodemprincipiofcil. ex ambo ejuidem fpeciei & pnncipn tucrint. Facic
tol. obl. fofi. prtnc. conlentaneum eft
mo.
fulphure & ai gento vivo. Sed ex virtutc clemento-
/«/?«'. ']inb.
verbis tolliquod vcrbis inducûm d!. Aug. dicit

rum quaedam habcnc majorem influcntiamin uno
locoquaminalio.inunamineraficlUnnum.inalia tn lib.de cwic-'Dei, quod func m Kbus corporeis
per omnia elemcnta quxdam femjnaria: ranones
aurum, & fic de aliis. Cum erô ars imitetur natu-
non videntur occulcs .quibuscum data hierit opportunitas tem-
ram uc ff.de adopt. l. ft adopcio ,
pcccare.fiper virtutem iltam, qux poralis & caufalis prorumpunt in fpccies dcbitas
ifti AlchimifisE
vel elementis volunt fuis modis & finibus. Habctur hoc ad htteram z6.
cft in htrbis , vel lapidibus ,
de fianno facere argentum. Nam cum fintquafiex 9.«« nec 7ntrHm,ante medittmc^p.itenwldcn usquod
eodem principio habentibus fymbo-
& fimilia , in non eft grandis pcena iUius qui etiam lcicnter dat
£Es pro aurojtenetur enim crimine Itellionatus,
lumfacilioreittranfitus /"/. 9«/^. mod. toll.oblig.
hcrbis & la- cujus pcena efl extraordinanajf depig. aEl. 1. 1. /«_
§. I. Mult2 enimfunc virtutes infit<E
utdicitB.Augu- fin. de critn.fieUion. l. 2. Plus noftris ditbiis habui-

pidibus 16. ^.^/5.<:./j.lnfuntenim( ff'.
ftinus ) rebus'corporeis peromnia elementa qua:- mus magiftrum Arnaldum de Villanova in curia
dam occultx feminarise rationes , quibus cum data Rom. fummum Medicum & Theologum, de quo
fcripfi de obferv. jeju. confilium qui & magnus
fuerit oportunitas temporalis & caufalis prorum-
,
punt in ipecies debitas, fuis modis & finibus 26.^1.^. Alchemifia virgulasauri quas faciebar, confentie-
nec rniruin. ctrca fin. Si ergo ipfi hoc attribuunt
bat omni probationi fubmltti.
£.v Andr. Ifernino, tn Ttt ftud. Qtt,'. funt regalia.
Deo non videntur peccare. Pr^terca video, quod
non eft magna pcena in eo qui dat , five obligat xs Quid de Alchemia & AlcheirJltis jdic quod fi
pro auro etiam fcienter. f. de fig. a£l. l. 1.
,
«/o & faciunt aurum fophifticatum non dcbere vendcre
erirn. ftellion.
pro puro, quiaell falfitas. Necliberatur fopbifti-
l. j.
Ex Panormit.fuper e. tuarum defortileg. e.vtr. e.x catum folvcndOj^ de pig. a^.l. eleganter §. ûi rcpro-
bos. elecliim non efl amurru. de 4. Si ve»
Sed juxta prxditâpotcft quseri de alia quzftio- jf.
leg. i- 1.
ne^ quam faclt &"pon[t Oldrad. conf. 69. numquid ro faceret verum aurum , non quod cudcret pecu-
Alchemia fit prohibita & numquid eam exercen- niam Principis inde fine juflu Principis, hoc aurum
tes peccent.'' Ec videbitur quodfic. Quia una fpc-
efTet facientis. Quia non eft illicirum verum aurum
cies convertitur feu tranfmutatur in "aliam , cum pro vero vendere. Nil enim prohibet artem uti ali-
plumbum eaiciatur argentum , vel xs aurum, &c. quib. naturalibus caufis ad producendum veros &
SedcitraDeumnemopotefiunamfpecieminaliam naturales etfccius^, ficutdicitB. A\i%.deTrinit.d&
tranfmutare: iit i6. <]. ^.in §. înfyuM ergo. Oldrad. his qux arte dimonum fiunt. h. d. Thomas 2. 2. q.
tamcn concludit oppofitum : quin imo una fpecies 79-de his qiix fiunt circa voluntariam permutacio
non mutatur in aliam diverfam, cum omnia metal- ncmcf.i.^nidde y^lchemia addc. utrum liceatface-
la procedant ex eodem fonte , videlicet ex fulphu-
re Alchemiam dic fec. Oldra. in confil.fuis quod
.''
:
re & argento vivo. melior influcntia

Sed ubi eft {\c dummodo non fiat per artem magicam vel
, ,
aftrorum, & cum herbis & lapidibus quibus infunc per aliam artem legib odiofam. Vide 'mfumma Ari'
(
multi virtutes)potel1: naturalicer unafpecies me- gel.inverho , Alchemia Bart, abhor.

taili converti in a!iam fpeciem magis pretiofam
Ex Baldo Perufino, in eundem Tit. feud. num y.
<quod notandum.
eft
Item monetx id eft , auctoritas faciendi mone-
:
£x fohan. zAndr. in addit. ad Specttlat. tas publicas. And. de Ifer. qua:rit hic de his qui ,
tit. de crim.falfi. faciunt Alchemiam & dicit quod C\ impenditur

: ,
De Alchemiftis dubitari folet, an incidant in poe- tantum pro tanto & tale pro tali , dne. aliqiia fal-
,
nam fahl quidam eis adaptant verba Pauli i. Tim.

:
fificatione formjc vel materii, non punicur Alciie-
4. in prtn. qtiit.nec mirum ibi & JUX-

Vtde 26. cj. 5. , ,
mifia : quia eft ars perfpicaci ingenio inventa , &
ta PaulifcntentiamSic. fimiliter multisdeceptio- tanquam a philofopho. Super hoc ctiam confujuic
nibus dant caufam: nec cft fciencia piecatis 57. ^»/?. D. Oldrad. »« confil.fuis & loquitur Jo. And.inad- ,
artem ubi ad aurum dit. ad Spedil. in ruhric. de criminefalf

fi quii. dicitur etiam illam
,
tenditur non fierifine auri decodione ,quodeft

,
£x Z>. Fabiano de Monis TraH. de empt. S. Sever. in
lege prohibitum C. de aur.pub. perfec. L i. lib. 11.

:
(^ vend.num. 8. cjudtfl. j.
In contrarium qui ex magifterio artis, fine arte Sed hic quxritur incidenter,an Alchemifta, vel
magica , vel alia lcgibus prohibitis C. de thefaur. l. faciens Alchemiam, puniatur de falfo? Dicasquod
de vili metallo facit pretiofum,com-
nnica.lib. 10. non;quiaeft ars perfpicaci ingenio inventa ubi ,
mendanduseft, quia in hoc auget rempub.C. îtf expenditur tantum pro tanto & tale pro tali fine ,
metal.l. i. lib. ii. & ifti mecallarii privilegiati funt, aliqua falfificatione form^ vel materia: , fecund.
contra pra:a!Icg. /. itn.de thef &jf. de accj. rer. dom. Andr. de Ifern. &
Oldrad. in eonfi/iif fuis, ut referc
,/.3. ut ingredipo(Tintalienum fundum eo invito
Bald. in d. c. cjusfint regal. Idem etiam tenet Jo. An-
& eod. tit^.de metal.l. 5. nec mutant unam fpeciem dr. in addit. Spec. in tit. de crimin.falf in rub. hoc
in aliam diverfam , fed unam metalli fpcciem fa. infuper firmavit Abb.SicuI. in c. 2. de fortileg. ubi
ciunt meliorem ut de fl anno vel xxc argentum vel
,
allegat. Oldrad. in confil. 6g. quod licet non pof-
aurum: necmirum cum videamusex vermibus profec una fpecies in aliam commutari , a Deo z6. nifi
duci fericum , ex herba vitrum ut habetur in Itb. , ^.^. c.epi/copi, tamen hic unanon tranfmuratur in
de prop. rerum ubi de Alchemifta: quia omnia me- aliam cum omnia metalla procedunt ex eodem fon-
talia proceduut ex fulphure & argento vivo Sed tu & origine, fcilicet ex fulphure & argento vivo,
ex virtute elementorum major eft influentia in uno fed ubi eftmelior influenrja aftrorum , ibi produ-
loco quam in alio , ex quo evenit quod uno loco ,
citur metalliim pretiofius , unde pcr influentiam
vel minera, fit (tannum alio argentum alio au- , , aftrorum,& cum herbis & lapidibus pretiofisqui-
rum. Cum iaitur ars imitetur naruram f. de adopt. bus infunt multx virtutes poteft una fpecies me- ,
/. adopt. non%identur Alchem peccare, Ci per virtu- talli in aliam tranfmutari magis pretiofam ,
fecun-
temherbarum, lapidum,veUliorumelementorum dum eum. Sed adverte quia S. Thomas /tff»i»^4
fetundA
:
Lib.I. Sea.II. Subfed. VII. 2ij

fecmdxq.yj. dicit. hocverum quandofcirecurars latentem dicit Tho. tn 2.1. q. -jj. art.i. circa rcm
vera , & fieret verum aiirum , quia nihil prohibcc qus vendicur triplex defcdtus confiderari poteft.
iiti non elTe cutum ,(i
arte naturaii: alias dicic hoc unus fecundum fpccicmrci, ut fi vendatur aurjchaU
daretur aurum alchemicum pro vero, cum mulca: Cum pro argcnto , aur vinum aqua mixtum ficuc
proprietates inlint in vero qux non func in alche- purum:ahus detedus eft fecundum quantitatem
inico, ut Iftirtcandi & multas infirmitates depel- ponderis vel mcnfur^c , ut Ci quis fcienter ucatur
lendi. pondcre dcfedivo, vel menfura injufta: ccrciusde-
,
£x Albfrico de Rofate in Diîon. in verbo feduseftexpartequalitatis, puta C\ animai infir-
Alchemiu. mum vendacur quafi fanum. In his tribus cafibus fi
Alchemiaan fit licira? vid. infr. tAUhemia,. & venditor icicnter offendcric, fraudem commitcic
vide infr. emptio. j). 5, 'Verf.ex hoc patet. An Aiche- & & tenetur ad reftitutionem.
venditioeft illicira,
.mia fic reprobita , &
ars an Alchemilta peccet ; vi- Si vero ignoranter, uon peccac, tamen cum ad ejus
deturquod fic: quia fi quis crcdit polfe fieri ali- notitiam pervenit , tenctur compenlare damnum
quam creacuram , aut in melius transfcrri in aliam emptori. Etex eopatetquod iliicitum eft vendere
fpeciem nifiab iplb Creatore, infidelis eft & paga- aurum vel argcntum alchemicum pro vero , quia
no deterior25. <]. ^ cap epifcopi circ.z fn. Irein Al- non eft purum , ficut eft verum aurum nec habec ,
chemiftje multa difcunt,&ad veritacem fcientix nun- omnino eafdem proprietates ficuc eft laetificandi
:
quam perveniunt e c. 7. quia nec mirum circa me- nec vaiet etiam concra certas infirmitaces ficuc ve-
dium ex quo dant caufam mulcis deccptionibus ,
, rum aurum. Si vero per Aichemiam fieret verum
nec eft fciencia quas ducic ad impiecatem, uc con- aurum non eOet
, illicitum vendere pro vero , quia
fuevicdicide Altrologia<?r. 57. dili. c.fi ûis &. no. nihil prohibet artem uti aiiquibus naturalibus cau-
per/«Kof. e.vt. de fortiieg. c. 2. Alchemia enim non fis ad producendos veros & naturaies eftci5tus,ficuc
poreft fieri fine auri decoftione , qus videtur a ju- lib. de Trtnit. De his cjuce arte Dsmo-
dicic Aug.««
re prohibita C. de auripub. perfecut. l. \. lih. 10. In num fiunt.
contrarium quodqui e ftanno velplumbo , vel alio Ex Alherto Brmo in traBatu augmenti & diminut,
vili metallo producitaurum vel argent. dum tamen ruonet. tn i. prafnppoftione ?iHm. 13. Cr 14.
hoc non faciac per arcem magicam, vel aliam legi- J uxta prxdida h jbemus advcrrere , quod in mo-
bus odiofam uc dicit /. i. Uis. 10. de thefuiir. non
: neca uc fic proba, cria principaiirer conlidcrancur,
ell reprehendendus tales enim funt metallarii ,
: icii. maceria, forma & a;ftimauofcu valor, juxca /.1.
qui labore proprio fibi & Reip. commoda compa- conjunEla ifin.cnm ibi notatis C, de ver. num.lib. 1 1. Et
rant. G. de metal. 1. 1. Hb. n. & jura propter publi- noc. per Baidum in cap. (juamo de jurejurand. De-
,
cam utilitatem qux ex eorum officio videtur reful- bec enim primo maceria elfeproba d.l.i.^ l.\.
%-\.jf.
tare, eis favcnt. Nam podunt invico domino ingre- de contr. empt. cr d. c. quanto. Unde non licerec de
di fundum ad acquirendum metallum l.z. l. qmf- & Aichemia cudere monetam.quod eft intclligendum
dam & ibino. quod alias non liceret ût ff.de accj. de Sophiftica non de ea qux rcperitur efle verum
,
re dom. i. 1. & d. 1. 1. de thefmr. lib. 10. nec ipfi di- aurum vel arg. quod effe poteft juxtanotat. per
cunt unam fpeciem immutari in aliam, ut eis im- Joan.And. in addit. Specul. in Rnbr. de crimine falfi,
putatur: quia hoc non eft poifibile, fcd dicunt quod qui refert tacico audore verba Oldra. cujus folet
cx una fpecie metalli, poceft aiia fpecies cransfer- elfe fur. ;« confl. 74. incipience an Alchemifia Et ,
ri , ut aurum vel argentum. Nec hoc eft inconve- latius Joan. Aud.inc. z.dejortil. Et Bald. & And.
niens , nam videmus aliquando ex re viva produci de Ifen. in c i. in tit. qmfmt. regal. in ufib. fend- Et
mortuam, ut in vermlbus producencibus fericum per S. IhQimmfecund. 2. quafl-.gz.unde concludunt
& ex herb.-» producitur vicrum muito magis in me- Alchemiam elfe veram fcientiam & permilfam De
tallis in quibus major eft conveniencia. Nam ipfi quo aiiquid per Aibertumdc Rofate in Di8ion. in.>
dicunt & notanc in iibro de propriecate rerum de verbo de Alchemta. Et dicit Joan. Andr. ubi fnpra ,
Alchemia, omnia metalla proccdunc ex eodem quod fuo tempore fuit magifier Arnaidus de Villa-
principio (c. ex fulphure & argenco vivo fed ex nova, fummus Medicus ^'"Thcologus & magnus
,
,
vircuce elementorura qusdam habent majorem in- Aichjmifta, quiper illam ?.rtem facicbat virgulas
fluentiam in uno loco quam in alio , & in una mi- aureas , quas confentiebac omni probationi fub-
ncra fit ftannum , in alia argentum , & in alia au- micci. Ec fccicin illa fciencia librum unum.qui mille
rum : & fic de aliis. Cum ergo ars imicetur natu- homin es depauperavic , auc quia non verum auc ,
ram, utj^. de adopt- 1. adoptio. non vidcntur Alchi- quia non intciiigitur. Et cum haberem quendam fo-
iniftje peccare, fi per virrutem herbarum lapidum cium in iegibus.multum infudancem in ilia arte vo-
,
vel elementorum faciunt de ftanno argentum:nam, lui videre unum mirabile experimentum ad effe-
/
cum fint quafi ex eodem principio & fimilia in ha- (ftum , ur plura fcirem. Nam habuimus nobifcum
bentibus fymbolum facilior eft cranfitus. fnfl.qnib. unum antiquum Alchemiftam pauperrimum tamen.
mod. toll. ebl. §. 7. multa: enim funt virtutes infitx Et me prefentc ille meus collega reduci fccit unam
herbis & lapidibus \6. ^. ult. c.fin. Infunt enim ut unciam argenci pretiofidfimi ad infiar auri in pon-
dicit Auguftinus rebus corporeis per omnia ele- dere, fufionc , cum malleatione falvo colore quia .
menta, qua»dam occulcas femiaari2rationes,quinon erat croceus fcd mucatus , ad inftar plumbei ,
buscum dacafueric opporcunicas cemporalis&cau- coioris. Et iile collega meus habcbat modum dan-
falis , prorumpunt in fpecies debitas fuis modis di coiorem ei croceum. Et iila materia patiebatur
& finibus ^
vigefmafexta gi, g. nec mirum circa fi~ & fuftinebat aiiqua expetimenta fcd non extre-
, ,
nem , ego ipfi at-

er decima fexta q. vnlt. circafin. fi mum experimencum & admixtatantundem auii
,
tribuunt Deo non videntur peccare. Et non eft pretiofi videbatur aurum viginti charaSerum & ,
magna pcena fi oppignorafti xs pro auro etiam plus & minus fecundum quod iila materia erat
:
fcienter , utj^ depig. aEl. /.i. qt de crim. (}ell. l. 2. melius difpofica. Ec quidam magnus Prjelatus, ae
Idem Alber. in Di£iio. in verb. emptio. mulci anciqui Alchemix miraci fuerunt de illo ex-
An vendicio reddatur illicita & invalida propter pcrimenro. Et unus antiquus Alchcmifia putans ,
defe&um rei vendic» vel propter ejus bonitatem fe divicem , putabac reducere illatti materiam ad
veram
:
214 Bibliotliecae Chemicae Curiofae

& non potuit putavitque procedunt ex eodem principio fcil ex fulphure & .-
veram fpecicm auri: :
argenco vivo , fed cx virtute elementorum qux ha-

ipfam artem illuloriam , maxime ex quo tot viri
inquadragintaaucqainquagintaannisnonviderant bent majorem inlluentiam in uno loco , qiiam ia
aiio, in unamincra fit ftannum in alia argentum.
tam experimentum quod niliilominus
notabile ,
,
erat fophifticum. itaut aliudexperimentum

vide- Cum ergo ars imitetur naturam; ff. de adcpi. I. ado-
Principe mate- ptio. non igitur eft peccatum fipervirtutcm qua:
re noluerim.Nec liceret inconfulto
,
cuden- eft in elementis aut herbis Alchcmiftx dc ftanno

arream immifcere in auro vel argento
,
riam
& notatur tn volunt facere argentum Quia cum fic in eodem
do : per l. ûicurique nttmmos,ff. defalf
principio , & inhabentibus fynibolum facilior lic
l. i. C. <j>*e fal. monet.
tranficus. Infl. cjuib. tnod. toU. ohl. §. i. Cuni nni!t«
£.v Guidone Fapa infmgttUr. ?88. §. de lois.
De hfsqui faciunt Alcliyiniam utrum debeant pu- virtutes fint infitx herbis & lapidibus 16. ij. 5. nec
mirum.circa rnedittm. Scd his non obftancibus , cre-
niri ? Dic quod non. Dum camen faciunt
fineali-
materii vel formx quia eft ars pro do quod fitiljicita, ex multisrefpedibus,cum pri-
qua fdlfitate :
ingenio adinvenca , tanquam a Philofopho.

Ica di- mo, quianullusinvenitur, qui habeat veram hujuf-
cunt Andr. ifern. & Bald. tn c. i. cû^funt regal. & modi artem licet dicatur de mulcis : Sed faifun»
,
ex experientia , tum quia videmus, quod commu-

refert Baldus Oldradum fic confuluifle in fuis con-
niteripfam faciences mulra confumunt , & a com-
filiis.
de argent.pret.quod municer accidentibus eft ftandum. Unde de ipfis
foh. de Platea in l.i.ca.ad 7^.0.
dicitur 2. ad "Timoth. 5. femper addifcentes , & nun-
thefaur. infert. Itb. lo.
Qusero incidencer diSum eft fupra de perfecu-
,
quam ad veritatis fcientiam pervenientes expe- :
toribus &excodoribusaurinaturalis,quiddeper-
rientias multas faciunt, & nunquam adperfedum
fecucoribus auri artiticialis, an Alchemiftx tale au-
attingitur , tempus vitamque confumunt : nec id
rum licite perfequancur & folvi poffit,an vero com- quod operanturhabet veritatem cumauro velar-
mittant falfum, Jo. Andr. in add.fpcc. in tit. defalf.
gento , fed folum apparentiam. Ideo fimpliciter
commendat Akhemiftas, qui ex magifterio artis, funt condemnandi Alchemifti. Et hoc cvidenter
fine re magica vei alia lege prohibita. /. mic. C. de
probarur quia nemo in publico eami vult facere
,
metallo faciunt pretiofum, nec mu- ut appareac quod male agant, quia odcrunt luccm.
Thefaur. de vili
tanc unam fpeciem in aliam diverfam , fedunam

Ec fi aliquando aliquid veri faciunt, aut tit cum
metalli fpeciem faciunt meliorem uc de flanno vel
damno computatis expenfis vcl ex aliqua decep- ,
tione imponeudo aurum verum , vel aliqua falla-

aere aigentum velaurum: procedunt enim omnia
mctalla ex fulphure & argento vivo , fed ex virtute ciadiabolica, quae ut eos attendere facia^ hujuC
Elementorum in uno loco fit ftannum in alio au* ,
modi , facit eis vcrum aurum ex appofitione auri
veri occulte aliquando. Cum ergo ht tale excrci-
rum, in alio argencum , & fic de fingulis. Cum igi-
imitetur naturani. /• adoptio ff. de adopt. tium contra utilicatem publicam , ut patct ex con-
tur ars
peccant Alchemiftje , fi per virtutem herbarum, fumptione rerum , & quia ( ut communicer ) fa-
non
ciunt ex his monetam falfam. Ideo fimpliciter funt
lapidum , vcl ahorum Elementorum , unum vile
metallum in pretiofius teducunt , cum ambo fue- condemnandi eam facientcs.
rinc ejufdem (peciei & principii. Infunt enim rebus

Conclufio f.v Hieronymo de Zanetinis,ûa disfutationi
corporeis pcr omnia elementa quidam femina- er argumentts Angeli reffondetur in c. i.
rii racionesoccultse , quibus cum data fiierit op-
Ex. de accufat.
portunitas temporis atque caufalis prorurnpunt
An Alchemia fit peccatum , ars reprobata.? &
in fpecies debitas fuis modis & finibus ; dicit lex.
Alber in DtU. juris civ.in Ver. Alchemia arguit Jo. &
And. in addit. ffec. in de crim.falfi. Jo. de Ana.
36.y.j. nec mirum. Et de ifto Alchemifta vide Andr,
tit.
in cap. 2. defortileg. 8i per de Anchar. in c i. eod.tir.

de Ifern.&Bald. in tit. qu£ fintregal.col. lo. Quia
Baldus in c. i. tjuafunt regai.Sc Tho. Secundafecm
tamcn talis operatio multis fubjacec deceptioni-
nec mirum, nec eft fcientia pietatis 37.
d£ q. 77. ar. 2. & finaliter videntur tcnere , quod
bus , ut d. c.
, confulo ab
difi.ftcjiiisGrammaticam ejus exercitio non videncur peccare, fi attribuunt Deo: quia non
abftinendum.quamvis magifter Arnaldus deVilla- mutant unam fpeciem in aliam ( ut eis imponitur)
nova fummus Medicus & Theologus , & magnus quiahoceft impoffibile .Sed dicunt quod tx una
fpecie metalli fcilicet ftanno ) poteft alia fpecies
Alchemifta faceret in curia Romana virgas aureas (
metallifcilicetaurum vel argencum produci, Nec
quas confentiebat omni probationi fubmicti. Hxc
quidem opcratio fi in piam caufam convercendam hoc eft inconveniens. Et videmus quandoque quod
peragatur Dei omnipotentis permiffione perfici-
,
cx remortuaproducitur viva in vermibus, exqui-
tur, S*. ncc mirum %S. nec ideo quifquam, & 37. difi.
bus producitur fericum, Nam omnia metalla pro-
legamus. ceduntex eodemprincipiofcil, exfulphure & ar-
SequitHT contraria diffutatio Angeli infumma in gento vivo fed ex virtute elementorum quidam
:
verbo eyi lchemia. habentmajorem influentiam in uno loco quam in

Alchemiam Refpondeo alio, & in una minera fit in ftannum in alia argen-
Utrum liceat facere .? ,
Oldrad. quod fic dummo-

in confiliis fuis tenet ,
tum in alia aurum , & ideo eft licita dummodo
, :
do nonfaciantperartem magicam velper aliam ,

non fiat per artem magicam vel aliam legibus odio-
legibus odiofam , ut dicit /. unica. C. de Thefaur. fam /. I. C. de thefaur. lib. lo. Sunt enim laudandi.
quia tales metallarii funt , qui labore proprio & Adde tamen fummam Angelicam,«« ver. Ahhemia.
fibi & Reipublica: commodo comparant.C. <if wf-
qu£ tenec , quod ars ifta fit illicica ex multis refpe-
lall. 1. 1. &jura propcer publicam utilitatety) , qus dibus tum primo quia nullus invenitur qui ha-
.•
cx eorum officio videtur refultare, favent eis Nam beat hujufmodi veram artem, licec dicatur de muU
pofilmt invico domino ingredi fundum ad mecal- tis ,fed falfumex experientia rum quia videmus, :
lum inquirendum /. 5. l. <juofdam & &

not.C.de^ ibi quod communicer ipfam faciences mulca confu-
metall. quod alias non licet d. l un &ff. de accj. rer. munt, & acommunitcr accidentibus eftftandum.
dornin. /.3. Ratio eft quia ( ut dicitur
,
in hb. de pro- Unde de ipfis dicitur illud ad Tim. cap. 3. c^ d. c.
frietate rerum in v. dt Aichem. ) omnia metaila nee mirHm z6. q. 5. femper addifcentes & nunquam
ad fcien-
,
Lib. I. Se6l.II. Subfed.VI. 215:
ad fclentiarn vcricatis pervenientes. Experitntias plum ponatur de fale. Nam^ûtait Plioitis Hb. ji.)
multas faciunt & ntinquam ad perfcdum atcingunt, fal aut fic aut gignitur. In Polonia efl fal mincrale»
cempus vitamque conlumunt. Nec id qtiod operan- in Gallia eft faiiiicium , & hiijus eadem eftproprie-
tur iiabet vericatcm cum auro vel argento , fed fo- tas natura , & eiiicacitas , qux illius. Qîartum ell:
lum apparentiam. Ec ideo fimpliciter funt condem- eledrum quod Plin

, lib. j{. c. 4. & tnuttt alit fcri-
nandi Alchemifta-.Et hoc evidenter probatur quia : bunt elle non tantum naturale. fed etiam fadicium,
nemo eam in publico vult facere, ut appareat quod De quo faftitio & artificiali textus loûuncur in t.
male agant : quia oderunt liicem & fi aliquando ve- 4. ff.

de legat. l.i.-j. §. voluntasjf. de acq. rerum dom.
rum faciant , aut fic cum damno computatis expen- §.duorum Inflit. de rer. divif.Q^\nx.fim cftargentum
fis vei aliqua dcceprionc , imponendo aurum ve-
,
vivum , quod prididus Plintuslib. y.c. i. dicit elTc
rum vel aliqua diabolica fallacia quse ut eos at-
, : aliud nacivum ahud fadicium: & hoc ad alterius
tendere faciat hujufmodi facic eis verum aurum , , difterenciam nominat hydrargyrum. Guilielmus
ex appofitione veri auri occulte ahquando. Cum Philandcr in commentariis Fitruvti quatuor ejus ,
ego fit tale exercitium contra utilicatem publicam, genera numerat duo nativa & duo fidicia atque
:
.•
ut pacet ex confumptione rerum & quia ut com- , ibidemoftendit & chalybem & fandaracham & seru-
municer faciunt ex his monctam faifam , U' o fiin- ginem & calchanrum & cinnabrium, alia nacuralia
pliciter funt condemnandi eair; facicntes Egove- gigni, alia hominum arte confici.Qiia: cum ita linz,
ro teneocommunem opinionem Artem iftam elTe : non abfurde concludere polfumas :Sicutars in tam
Jicitam , quia rationes Summx Angelica? non con- multis aliis naturam imitari poteft, non efte mcon-
cludunt artem ipfam efTe illicitam , co quia nullus veniens dicere , illam in auri & argenti operatio-
habcat arcem veram quia hoc non eft ex defe^Su
: ne naturam imitari polle. Certe Cardanus litro de
artis , nec etiam alis rationes concludunt ut de : fubtilit. 1(5. fcribit, & multi dicunt fibi hoc ede co-
fe patet. Et Alber.An autem
idem tenent Thom. & gnitumquodex cuprum chalchan-
ferro poteftfieri
lucrum ex Alchemia fit licicum , & venditio redda- to adhibito, &
Cardanus eodem libro teftaturphar-
tur injufta , dicit Tho. ubifup. quod (i per Alche- macarium qu^^ndam Trevifanum , coram llIuftrifTT-
tniam fit verum aurum, non eft illicitum ipfum pro nio Principe Venetorum & fapientibus Senatoribu»
vero vendere quia nil prohibec uti arte & aliqui-
: argentum vivum in aurum convertiffe. Verum eft:
bus naturalibus ad producendos naturales effeSus: quod Julius Scaliger negat fe id credere , fed niti-
autnonhabetveramfpeciem auri,& eftinjufta ven- turargumeoto infirmo, vidclicet qnod fi Veneti
ditio poftquam cft aurutn fophifticarum.
,
hoc vidilFent quia tanta funt avaritia ( ut
,
ipfe icri-
Thom. Arfoncini I. V. Doôris de lure Alchemi<t bit ) ut etiam cum Turca hofte Chriftiani nominis
refhonftim^. fcedus facianc , nunquam illum pharmacarium dimi-
Ad propofitamqusitionem breviter refpondeo: fiflcnt , fed tormcntis eum coegidcnt artem fuam
fi cominunis Dodlorum opinio facit jus (ut inter revelare, & forte gabalo fnfpcndillent. Sed
eum in
omnes peritos conftat jfequiturut Alchemia fit li- verifimile eft pharmacarium illum fide publica •
cita. Verum eft aucem antecedens: quia Oldr. Bald. fortaflc ctiam obfide, aut alia fecuritate fibi cavif-
Jo. Andr. Pan. And. Ifern. Alber. de Rofat. Alb. fe & providifie.Nec certe de omnibus omnia fafpi-
Brun. Guid. Pap. & alii complures , tam civilifts cariiioneftum eft. Illudconftat innumeros & fu-
, ,
quam canonifts illam comprobarunt. Unusfolus perioribus feculis fuilfc,& nunc elTe graves viros
contradicit Angelus , infua fumma angelica. Sed qui eam artcm fadicarunt, fibi quaeftuofam fuilFc &
prscerquam quodunius Dodoris contra commu- prsdicarunt. In quibus fuerunt Albertus Magnus»
nem nulla eft aucftoritas, ut omnes fciunt, certefuic ComesTrevifanus, Augurellus , Avicenna , Gtber,
uruismagnuscanoniftaHieron. de Z^vetin. qui in Luilius, BonusFerrarienfis, Morienus ac Tolod.
1. 1. de accufat. omnibus & fingulis fuis argumentis & fummus medicus.
prasfertim Arnal.dc Villanova,
exadliftlme refpondit. Hoc eft fundamentum ada- Videmus etiam temporibus Joh. Fernelium
noftris
Hiantinum ex aucSontate magnorum & clarorum in arte medicaPrincipemexiftimaturti yin fuo libra
Docftorum & Jurifconfultorum: ut omittam audo- de ahdit. rer. caufezn6.^vc\ artem ad unguem tenuif-
ritatem Thomae de Aquino qui duobus aut tribus ,
f'e & in ea exercitatum fui(fe,quamvis circa finem
:
locis Alcliemiam apertilTime comprobavit.Plinius joculariter ex tribus Augurelli verfibns incautum

fuoijHe lib. i^. c. 4. fcribit Caii Imp. temporibus leSorem eludat. Uniusautem illiusFernelii autho-
fuifle Alchemiftas. Neque ad rem pertinetquod di- ritas aliorum multorum Medicorum contradicen-
cit , illorum arcificium non fuifle qujeftuofum. Pri- tium autharitati ( ut quidam dicunt ) prsponderat.
mum quia in quzeftione, an Alchemia fic ars licita? Sed principaliter & ante omnia in quajftione; An
non quxritur an fit lucrofa aut fmftuofa , fed tan- ars aliqua fit licica? confiderandum eft , An divino
tum an jure divino vel humano prohibeatur. Dein- aut humano aliquo jure fit prohibita. Nam licira'
dequiafieripoteftut illi artifices,de quibus loqui- aut illicitaita difcernuntur l.i.jf. de concubin.l cum
tur , non fatis periti fuerint cum alii peritiores ef- fenatus f. de rebus dtib. l. i.&per tot. tit.
f.
de col/e^
fc pocuerint, ut vulgo dicimus, inter artifices la- c^ corporibns. Quantum addivinnm , certe nullum
tam e(fe differentiam inter artif.f. defolut. Mirz
l. textum reperio , ubi Alchemia & auri confeftio
funt prxterea qua: Suidas de Alchemia artificio- & prohibeatur cum tamen ianumera vitia & crimi-
:
fa auri confeftione narrat: quod j£gyptii potue- na legiftatordivinus Mofcs in Levitico & Deute- ,
;
ront alere bellum diuturnum contra tyrannum ronomioperfcqnatur.Nequeputo illum magispro-
:
Diocletianum, freti arte fua , ideft , artificio. hibuiire deftillationem alembicationes & auri & ,
Sed videamus alia qujedam argumenta. Scribic argentive confe&ionem ,quam jocalium & annulo-
enim Arift. /;^. Metaphyf.i. 4. quod ars naturam & rum & C£ECerorum ejnfmodi ornamentorum con-
in quibufdam imitatur , & quod multa naturalia flacuram quibus Saiomon & alii Reges ornaban-
:
confici & perfici arte pofTunt & : colchotar & cal- tur. Qiîantus etiam laminarum & bra<aearum auri
chantumexemplicaufa nominat dicens quod illa ufusapud populuai Dei fueritpraefertim in templo
duo attramenta ,non cantum nafcuntur in minera- Hierufaleni , nemini ignotum eft. Qi.iantum autem
libusjfed ctiam confici arte pofTunt.Tertium exem- ad jus civile , certe nulla litera in Digejits, Codice
JnR.
2\6 Bibliotliecx Chemicx Curiofae
Jnji. vel NoVell. oftendi polTet, qui ad prohibicio- & pcr fylvas ac nemora cum Diana vagabantur. Ita-
ncm Alchcaiias pertineat quin pocius Fuforum ars

,
que tn f.fiquidem facanas ( inquir tcxtus ) transfor-
comprobatur& laudatur & primiis dceoratur /. i. mat fe in divcrfarum fpecies perfonarun;.Q_nare de-
ridiculum eft texcum , qui de diabolica transfor-
C. de excufai. artific. Sic Vafcularii fulorcs frcquen-
niacione perfonarum loquitur contorqueie ad
ter nomiiuncur quafi artem ( fine controverlia )
,
,
lcgicimam exercences. tn l. apud Labeonern%. ult.lf. transformationes mecallorum ,

qua: induftria & fo-
deprxfcript.ver.l.Vnlt. f de oblig. & adion.l. penult. lerria quorundam artificuni fieri ponlint , line ullo
de aur. 6~ argin. lega. Et de Metallanis quod

ie- diabolico vel magicoartificio: ut Thom.de Aqui-
ff.
dubitari non poteU ex no in pra:didis locis ollendit. Qinn eriam textus
gitimam artem exerceant
eft fub eadem ^«c^. in C. nec rnirnm
Cod. de MetalUrits lib. .vi.Quantum ad Jus ca-
ubi fic fcrip. ,
tit.
nonicum , opponi folent duo texcus : fed facile eft tum efl: hifunc rebus corporeis per omnia elcmcn-
utrique refpandere, Pnmus efl in f jpondent. Ex- .
ta , quxdam occultae feminaria: rationcs , quibus
travag. de crtminefilf. Ubi Papa Johannes xxii. Al- cum data fuerit opportunitas remporalis auc cau-
chemirtasrcpiobat.nontamen eosmorce damnat, falis ,
prorumpunt in fpecies debitas. Addam ctiam
fed cantuiTi infamia perpertua. Sed texcus ille non illud quod lcgibus noftris comprobatur medica-
cftinfinice& generalicer fcriptusde omnibus Al- mentum fadum ex venenis , aut rebus venenatis ,
chemiftis Verum fpecialiter & proprie de iis tan- qax natura venerofa lunc arte & folertia
quafi ea ,
tUiO , qui ( ut cexcus verb.i proferam ) aurum vel emendari ,& commutari adfalubricacem polTinc, uc
argencum fophiftica tranfmutatione confingunt. de Mithricido innuit textus in l. ejnodf^pe , §. vsnt'
Qiiaread cosqai non reprobum,& adulterinum.fed na. ff. de eontr. empt.
probum & verum aurum conficiunt, textus illenon Reftac illud argumentum , quod muki alchemi-
ftx faciunt falfam monetam : multi etiam fuerunt
pertinet.Sicut Joh. Andr. in addit. ad Specnl.tetta.-
fortilegi, impii, athei.necromancici. Dicitur etiam
tur, Arnaldumde Villa nova fuo tempore facere
folitum virgas auri quas omni probationi fubmictc- quod Raimundus LuUus &
Paracelfus fucrunt ma-
bar. Itaciue omnes Doftores tam civilillsquam ca-

gicis artibus inquinati. Horum difputatorum lau-
jionillsE non curarunc illam extravagantem Paps.

,
danda eft piecas & probitas:fed tamen rogandi func
uc fuperius diximus. ^^ûinetiam Jo. Augarel. Ma- ut cogitent , arcificu n vicia nequaqunm arti impu-
gnus Poeca,opafculum fuum de Alchemia libere tanda etTe. Quoniam aliud eft ars ,aliud artifex:
dedicavic & prserencavit Papa: Lconi x. cui gracif- Aliud eft ufus artis aliud abufus l. ^Hitun^Hi^
fimiim illud munus fuiiTe conflat. Hxc igicur ad il- e^/. feq.ff. ad leg. Corn. de falj. ubi ars monetaria
lum texcum refponfio fufficiat: ut illud omitcam, probatur fed tamen damnantur qui nummos
:
quod multi hodie non recipiunt auaoricatem 11- aureos aut argenteos tinxerint aut fiaxerint. Sic
lius leginacoris, qui fuit Papa: & dicunt quod in /. i.ff. de extraord. (ognit. artis medicar pro-
approbatur.eciam fefTores laudantur , inter quos tamen dicuntur elle
fi in uno capite auftoritasillius
m altero capite proximo.ubi de Francifcanis & impoftores.qui incantationibus& imprecationi-

aliis Monachis quaedam pro fuolibicu conftituic, bus & exorcifmisutuatur. Sic Mathematica fimpli-
& approbanda elFet /. qui non cogitur ff. de JHdic Al- cicer damnatur /. 2. C. de tnalefic. cum tamcn non
tertextus quiopponicur , eft in c. epifcopi i6. ^. j. omnes Mathematici damnandi fint , fed impoflo-
quifumcusdiciturexconcilio Auquirenfi& fic fcri- res foli. Sic venenarii capite puniuntur in /. capita-
ptum eft: Qiiisquis credit poffe fieri aliam creatu- lium. §. venenariiff. dt poen. cum tamcn ne venena
ram ant in melius aut in deterius tranfformari in

,
quidem ipfa damnentur uc modo didum eft ex l.
aliam fpeciem , vel aliam fimilitudinem nifi ab ipfo ûodf^peff. de cont. ernpt. quod fi artes propcer arti-
Creatore, qui omnia fecit.infidelis eft. Primum ficum abufumdamnandseifent, quasnamhodie pro-
ridiculofaeft allegatio ex confiho Auquirenfi quod baretur.An Jurisprudentia.' in quafunt tot rabuls?
nunquam fuit auc efTe potuic Corrigendum eft an Medicina, in qua tot funt venefici.^ânTheologia,
Aq]iileiensi. Sedmagis deridicula efl aliegatio in qua tot funt fophift* ? Judicium igitur & dele-
iliius textusubi damnantur,quicredunc transfor- dus adhibeatur feparcntur palex a granis in area;
:
mationem fieri in aliam fpeciem,Certe nibilo ma- mali pifces a bonis infagina: adulterini nummi a
gis hoc pertinet ad noftram quiftionem quam quod probis in Repub. Sophifticantes aurum vel argen-
Imperator fcribic , poffibile eiTe res omnes in pecu- tum aperitis artificibus, acerrims contra falfarios
niamconverti l.i. C. de conflit.pectm. Namtextus & monetae corruptores animadverfiones inquifi- ,
ille non loquitur de fpeciebus metallorum aut fi- tiones, informaiones conftituancur. Sed ( ut aic
milium rerum fed de fpeciebus perfonarum hoc
,
: Jurifconful. ) alieni admiflfi poena ab iis quos nulla
cft de mulieribus fortilegis, qua; dicebam quod no- culpa contingic > removeacur. /. »//. D. de btrt.
&a cransforpaabancuc ia varias fpecies animalium. damnat.
F I N I S.
LIBRI
217
LIBRI I. SECTIO III.

;
Termini Artem Jpeântes explicanttir,
SUBSECTIO PRIMA.
J.EX1CON CHYMICuM , a/^»/Wf GuLIELMO lOHNSONiO
Chymico,
PR^FATIO AD LECTOREM.
O N pojfnm non admirari ûod Adverfarii Paracelfi , cum nihil calumniarum ju/le
,
haheant , (]uod illi obtrudant

illnm obfcnre fcribere , (y' verhis excogiiatis ftta de ftudio ar-
,
cana contegere folummodo accufant^ , uti Adverfarii de Johanne Baptilta VanlielmonC >
illurn continue agitando er irritando , fua , mhlto fndore Cf fumptu , acûifita arcana de^
promere^ , in lucem proferre^ , ^ invidis inhianithus ettam fine gratituAtne volens nolens
palam patefacere flimulant. Sed ea jacn/a quic in hunc eminentem torferimt Virum, infetpjoi
merito retorqtteantur, Nec pojfum non tncu/are Wierum iJMedicum JntttentetnVaraceKiun , dgrosfuos pene
Hfcjue ad miracula cnrajfe^ , ûos ipfe nec potuit ,necvoluit , turpiter ah Oporino Iheophrafti Paracelfi
amanuenfi emendicajfe Epiftolam^ , ^ttam poftea in lucem produxii , ut confu/to (^ de induflria verhaifliM ,
EpifloU invidiose torûendo , ^ finijlre tnterpretando incomparabilis il/ius Ftri honorem conffurcaret , quan-
'quam plura funt in ea Spiftola ad /audem Theophrafti , tjuam iju£ viiuperiiim pertinent , ©- i^Ha ibi
, qtt£
vituperat , longe aliter inte//igendafunt <jnam vel Oporinus , ve/ a/ii interpretatifunt
, qtu Oporinus ipje, ;
ambulans in prato ad Rhenum cum Michaele Toxite Medico, citm Bafilea Argentoratum una naviga-
rentycum pcenttentia agnovit , uti ipfe Toxites teflatur icjuem etiam prodigiofig, memori^ Fullerus noflerjui
«b/itus eodem tramite invefligavtt ,
, ^
fine indagtne traduxit , ejui ft cum Scriptorihus de Paracello "U^/ ,
€um eius iibris confu/uijfet âcceffiumutuos inter Erafmum Roterodamum ,/«« (yjwo» /<i//or ) imparem , cr
tnu/tos a/ios ejufdem temporii non Vu/gares Medtcos , Paracelfum /evi intuitu circumffexiftei. Sed Epi- ^ ,
taphium Paracelfi in muro prope S. Sebaftianum

, in Nofocomio sfenemtti , ab nyintiftite Salisburgenfe
,
creUunu. Habet h^c Verha Conditur hic l^hilippus ûreo/tu Paracelfus Infignis Medicina DoUor, tjui ,
dira i//a vu/nera , Lepram-' , Podagram-, , Hydropifin , a/idjiue infanabi/ia corporti cont^gia , mi)rifica artc^ ,
Jkflulit , (^ bonafua in pauperes eroganda , col/ocandAcjue honoravit. Anno Domini 1541- die Septembris 24.
Vitam curn morte mutavit. Sed h£c de Paracelfo fesi' tempore fufft iant. Si ohfciirior eflV2iKZ.Cc\[a%, e}iti &
Scriptamagis intricatafunt êjHdm exi/iva/eant afteijui ingenio,ut faieri coganiur , tl/orum infcitiit. tribuen-'
dum ef/ , a/toqui ea non dicerent obfcura , cr non intel/igibi/ia. Et reprehenfo de rebui non intelleUn, coecitas c^
'fteiiditas dicipoffu. Nec efl DoBrinaViXiCcK\ repud.ianda , ûia Gricorum inftde/ium Scholis non arri- ^
det. enim magi-s ajfentiendum esi Grxcorum figmentis , quam cerio Dei fêrbo , cuifoli Chrifltant inntti
Non
dtbent Sed potius /ucemnatura Verbo Dei Jtijfu/tam , ûamGx^comm tenebras fequamur. lilius glonam
.•
,
fiiiantur , fed reBa non quaritant via^
Quicquid prsclarum eft vendit Deus omne labflfe.
Si Paracelfum vincere contendent e']m Adverfarii , non hominum prsfertim infide/ium authoritatibns iifa-
I
iiant ,fed Scripturarum 'Dei, ûibus vera Thi/ofophia innttitur. TSfec Paracelfo affentimur , uti viro doUiffi-
rno : cAmictts Plato , amictu Socrates , fed magis amica Veritas. Nec temeri /e^rendus «/7 Paracelius,
namutinemini aditus patefecit adito temp/i nifi Sacerdotibus ,ftc ParacM abditis , ntfi dotlis cr probis vtris
nemini datur admiffio. Qui hsc paucula abflrufaco//eci!i ,ferie (Jr fedHio /egat,<^ animadvertatj, aditum ad
ApoUinis Temp/um ei pmbeant. ]:{cxmcX.'lCOmm inVoiucra funt ^quihus inVoiuta ttnp/ieataefl rei veritat &
JignatA , uva c^ aurum infcoria. tJêa propria non eft'e fateor rnodh per me in ffcicu/um-,
ut fa/ernum in , ,
xeduUa, ^
digefia, ut ad perftciendum inceptum meum (via a/itju^ntu/um a me patefafla ) a/H rnagis habi/es
,
(^ idonei fiimuientur. Oportet difcentem docenti credere habetis DoUores tpfos inflruentes me folummodo ad ; ,
timenprabentemviamt FaxitDem ,qmdproveftrocommodofufcepi ,tnihi non vertatur in vifium,fedingra-

tianu y in cujM /ô
Veftrum ftudioftis acquiefco
C. J.
Tom. L LEXICON
I
;
2l8 Bibliothecx Chemicae Curiofae
LEXl C ON CHY MIC VM.

func contraAraneorum iftus Et Aquilx eas impo- :
nunt nidis.uc defcndanc puliosconcra venenaca: &

LC £ S , ab a'A)c>) > fortitudine , ma- fedant fitim, & confortanc vifum.
gna Beftia animal :
grcgarium, eft In Achate apparent varix impreffiones : Ncmo-
bifulciim, adCervi figuram accedens ra , Flumina , Jumenta , veftigia Lupi vel Leonis >
quo tamen majus cft , nacura timi- ita exprefse anaturainfcuipca, ac fi Gemmarius
dum morbo
, comitiali obnoxium. data opcra fecilTet. Tlin.
Referunc non quodlibet hujus fpeciei <sAdamM, nafcitur & extra aurum,& in auro no-
animal malo Epilcptico corripi & foeminx ungu- ,
bililTimo.
lam hac facultate nequaquam poUere , fed Maris Extra aurum duplex Indicus cognatus colo-
I.
folum nec pulii, fed adulti, idque eo tempore quo

;
re Criftallo tranflueido& lacerum fexangulo te- , ,
in Venerem Feftum aHumptio-

fcrri incipit ( inter nore turbinatus in mucronem aut duabus con- ,
nis Maria: & narivitatis ejufdem. ) Plusetiam un- trariis partibus jundis magnitudine nuclei avel-
guibus pofterioribus , quam anterioribus tribuunc, lanx.

&horum , quidam pedi fquod vulgacius ) dextro, X. tiArabicHSy Extraaurum nafcens, eftpra^ce-
alii finiftro. Sunt qui velint has ungulas , ab ani- denti minor.
maliadhuc vivente, diaotempore praefcindendas In auro nobiliffimo.
1. Miliigrani magni magnicudine,quem vocanc
efte. y^wî^f.Bacc.Iib.de AIcc.
Urtgula &
Nervisutuntur Medici in dofiafcru- Cenchron.
pul. in ad fcrupul. i. cum vehiculo fpecifico. 1. iJHacedonicus in Philippico auro par feminis
Unguia fpecifica virtute celebratur adverfus Epi- cucumi.
lepfiam, tum prxcavendo tum curando , idque ufu ,
3. Cyprius , in Cypro inventus vergeiiS ad colo-
tam intenio, quam externo. rem xreum.efficaxinMedelis.
Interne propinanturfcobs,& prasparata fubjun- 4. Sideritis ferrei fplendoris , pondere reli-
ftafpecifica. quos antecellens , fed his natura diffimilis : hic

Externe includiturparticula annulo,& geftatur frangicur idibus , ab alio Adamante pcrforari po-
digito^' vuigaritcr) maritali , qui minimo proxi- teft.
mus eft , ita uc palmam refpiciat: vel geftato ,ci- Hi dao poftremi funt degeneres , & nominis
dem digito in annulo de induftria tornato. Inditur tantiim habent authoritatem.
itidem pugno , & applicatur pulfui , immittitur Opcimi Adamantes incudibus deprehenduntur
eciam in aurem,(finiftram) & fufpenditur dccoUo nam refpuunt idum , ut ferrum utrinque diftultet,
ut cutim artingat. incudefque ipfi difliliant quippe duritia eft incnar-;
Refertur odore dignofci , quem gratum fuffitu rabilis , concemtor & viftor ignis , nunquam igne
exhibet. calefcens.
iA(ê, Ebulus feu Sambucus humilis. Planta fre-

,
Rumpitur hic
lapis, fanguine calido recenti
quens & bene nota. hircino prxcipuc cum hircus prius vinum bi-
,
Hujus planta: granorum 'tragt.am^ fecundum ,

bit , vel comedit petrofelinum , & montanum fife-
prxfcriptionem ejus confeftam , Quercetanus ad leos.
fiftendosomnis generis fluxus.prx multis aliis me- *Adamantes ,fK^^fantv.x afculptoribus adgem-
dicamentis, non immerito valde decancat. mas & reliquas materias exculpendas , & fbrman-
tyfbefamum, Lutum rotx. das, & tum folo ferro debent includi.
mAbefum, Calx viva. Reliquas res metallicasnon patiuntur,& aplum-
ex//itV«»» ,Coopertorium. bo ipfi folvuntur.
tAblutio, eft exaltatio crebris infufionibus , res J/idamas , ligac Magnetcm , & viribus privac,
immundasabluens,& adpuritacem reducens. Eltq; nam juxta terrum pofitus,non patiacur abitrahi;
Imbibicio & Cohobatio. aut admotus Magnes, ferrum apprehenderic ; fer-
C-i
(!^^/<»»o,eilabl>raaioper partem fuperiorem. rum rapiat & auferat.

Perficitur variis modis in ficcis qui lenius adhs- iAdamas Venena irrita , facit , abigit lympha-
rent, deterfio fieri poteft per Leporinum pedem, tiones, lemures, incubos ,fuccubos : reddit anj-
& fimilia ; Quidam penna, cultello fpathis &c. , , matos ,fortes, proptcrea anachitis dicitur. Va-
auferimus : quxdam detergemus aftridopanno, vel lec contrarixas &. jurgia,& curac fluxasgingivas.
fcopis fetaceis.ferreisjligneis. Serapius.
tyfbric, Ktbrit, Chybnr, eft Sulphur. ttAdamantes , in Bohemia adeo excellentes vi-
v^^<r/77,Idcmquod Tiebu. Nempe ultimacibo- funtur , ut elegantia , & fplcndore Oriencalibus
rum materia. prxrtenc , Aftrologi zAdamantem.^ Luns dica-
^chachi, eft aqua aluminis. runc.
tyicaUi, eft Sal. tAdarnech ,eft auripigmentum.
xAcartum, eft Minium. tAdarces t^^ts, eft in maricimis locis nafcens,
Acaii,^^ acetum, vel acetofum.^ prarcipue in Cappadocia , feu Galatia : tanquam

Aihamech , eft fuperfluicas argenti. concreca falfiiago , humidis & paluftribus locis
Acaciaferrea, eft Cochlearferreum. cmergens ,ficcuate arundinibus , ac herbis ag-
Acazdir, Alcani, Alomba, eft Stannum. glutinata. Indiacum nativum velut in arundini-
AccatAm, eft Aurichalcum. bus Indix fponte nafcicur ; vel ut fal Indum ia
Achates primum reperta in Sicilia , juxta flu-
,
Canna.
taenejuldem nominis, deindc in aliis locis. Pro- iAdarcet , Eft fimilis in colore flori lapidis
,,
Lib.I. Se6t. III. Subfea.I. 219

tAfU & in forma halcyonio melli & aIiqu;iiido
, , ex pyrite, id eft , Marchafita item ex aliis fpecic-
,
cavo proxima ut poffic videri lacuRre quafi hal-

, bus, ut ex Japide firfili Ifttbiz & ex nnnnullis tcr-'
:
<yonium, & quia icapendet arundinibus.pericala- rz generibus lutcis & purpureis: ChryIocolla8£
mitum, &calmochium quondam dicebatur hodie : ciruleo, uc aurum.
iiifi fallor.balla marinum vocanr. y£s , non fempcr cuprum denocat fed quando- .
Dfofcor. & Pli}7. Adarcem , nafci aic circa arundi- que aurum vel argentum a natura fine alcerius mc-^
e fpuma aqux dulcis ac marini , ubi fe
nes tenues talli auc lapidis permixcione, puruni &pcr (e p-d- ,
&
habere vim caulticam.
inifcenr, neratum mecallum, ex quo monetacudebaturolun"
• cy4dHrrii, Eft flos Aqui Maris. uc modo ex aliis arce huniana ftparatis. Primo tta »
: tu^dec, Eft lac acetofum. Vocatur etiam Adhebe. tum in Galtlea, fed in parva quancitate. -Noftris
i; tAder, eft lac recens fine butyro. Vocatur etiam temporibus vifum eft fimile , fed raro, ncc nifipro
Aiho, vel Adoc. miraculo reperiri contingit.
: %Adehem, & Alhohonec Eft Lamina. , <iy£thna , dicitur ignis fubterraneus , invifibilis ,
^dariê, eft Armoniacum. & fulphureus i qui lapides fub moncibus aduric
i Adabifh vel Adeh^j, eft teftudo. in carbones gagati pcrfimiles , refina & bitumine
- Adihat, eft Mercurius. quodammodo pleni funt , ut carbonum ex lign»
Ados, cft aqua, ubi ferrum extinguitur. vice nonnulIsE naciones utantur , & przfertim
-îior^/, eft pondus quatuor librarum. fabri ferrarii. Nonnullis locis videndum fe pra;-
- Adram, eft fal gemma:. bet uno tempore magis quam alio uc in S'ciliano ,
- Adraragi, elt Crocus hortulanus. Regno eo monte qui

, nomen hoc ipfum habet
Adfamar , eft Lotium. item Regno Neapolitano PuteoUs non longe a
in
Afr, ert Aura, halirus, fpirirus, ventus. êapoli. Glim veteres caufam ejufmodi flagra-
•
Acetmi amineim eft album. , tionis admirati nec valentes eam poft multam
,
Acetum de fscibus aceti diftillatum , eft acer- indaginem reddere tandem eo defperationisde- ,
rimae ignex natur^ nt omnia metalla , , lapides, ac venerunt, ut incer celeberrimos Philofophos Phy. ,
iimili3,quafi aqaa forcis confumat. Dicitur^ce- ficos, atque Medicos Empedoclcs unus inmedias ,
»«»a radicatum nonnullis , qui eft liquor ille acer- itthnx flammas devorandum (efe conjecevit ve- ,
xim\xs aceti abftrafto phlegnate in fundo re-

,(\\xi recundia pocius qnam ignorancia viftum. Item
ftat. Par. lib. 7. de natura rerum pag. 455. Fit a Caiiu Pltnius cjufdcm ignis- fumo fefe non alicer
CriftalHs fxcum aceci diftillando per retortam fuftbcandum exhibuir. O vcfana hominum inge-
xum coh")biis vel acetum vini bonam pone in re-
: nia , qui dum ignorare nihil vokinc , experiun-
tortam,diftiIlaIentoignephlegma,& refunde hoc tur multos labores fuftinuifle , ut nihil fcirenc,
capiti mcrrtuo fxpius, & digere in fimo tandem di- , prxter ea quae damnofam mortem inferunt exi- ,
:ftilla & primo quod erit feorfim cape quod pofte- , ftimantes , fatius elVe non vivere quam non fcire, ,
riusigne fortidimoprolicicumprodic, eft Acetum qusE tamen non ignorabunt eflc tranficoria.' Mu-
•radicatum. lierculjE quidem abfoluta coquina , prunas arden-
•. Acordina, eft Tuthia Inda. tes in ollam norunt concludcre ne per nimiam ,
Acortinus, eft Lupinus. rimulam aeri pateat aditus ad hunc modum pror- ,
.<^<:«rfi>,cft vitrum. fus emoritur& fuftbcatur ignis ,qui nifiper aerem,

.<^«-«/?o, nitrum.
cft & in ipfo vivic. Si tamen priufquam extinftus lic
Alaurat, eft fal nitrum. omnis, ut vel fcintilla fuperht , fadJo fpiraculo re-
Philofophorum eft aqua mercurialis
Acetnm , , vivifcit, ac in priftinum ftatum rcdit. Non fecus dc
quam virgineum appellanc , quo metalla
alias lac archneo judicandum, qui fuam in mundi centro du-
folvi perhibent, hydor fophorum. cic originem terraque ut olla continetur. Verum
,
t^cetttnt. radicale eft acetum diftillatum ex

, non carct fpiraculis circum terrs globura
fuis
fua radice , vel matrice dicicur etiatn aqua fol- , hiantibus, perqua: modo per hoc , jam demum,
vens. per aliud vicam &

nutrimentum haurit ex aere.
Adamita, eft Tartari quxdam fpecies.
1 Si vero fuis careat fpiraminibus haud aliter quam ,
Adechêd. interior & invifibilis homo nofter, qui de ollari mulierum igne fiat neceflum eft. Videtc
fingulorum exemplariaprxfigurat in animonoftro, qusefoquam aniles caufae Philofophos infidelcs mo-
qux manibus fuis poftea fingit ac imitaturrexterior verunt,atque torfenint in morcem ufque, Latio-
ifte homo noftervifibilis.uterque juxta fuam natu- rem ignis hujus nacuralis racionem,ubi de myfterio
ram operacur, invifibilis invifibilia fenfibilisea , magno increaco Paracelfuivi interpretatus fuo li-
qu£E fub fenfum cadunt, fub eadem forma. bro, qui de luce naturz infcribitur, inveniecis Ha-
^s, feu Cuprum , a Chymiftis Veneri tribuitur, denus de^chna mineralium igne, ac patregenerali
eft corpus metallicumlucidum, rubedine fufca par- difium fit, quantumlociratiopatitur.
ticipans ignibile & fufibile. z^thnici dicuntur fpiricus ignci , vel fpiricua-
,
medium
Eft quafi inter aurum & argentum , in- les homines igne fagrantes , qai variis modis,
terSoIem & Lunam , ut Chymiftaj loquuntur. Fic & formis apparent j ut ignea flammx, ticiones,
ex argento vivo impuro, num fixo , terreftri , adu- globi, fpherica:,]ue pruns, idque in fulphureismon^
rente, rubro, non claro & ex tali fulphure ,deficic , tibus.
eifijrftio, puritas & pondus. Sulphur malum&de- ^lcali dicicur fal omne quod excrahicur e ci-
biJe tanquam pater malse complexionis coiens
, neribus ,vel calce cujufque materiaB per lixivium
cum generofa macre id eft cum argenco vivo bo- cIixatum,proprium omnibus rebus , liquidx fo- &
nsE fubftantisE generac xs filium cam lividum
, , lidx. ..
fufcsE riibedinis. Habemus xs duplex. i. Purum, i/£f , dum ita. i. Eft infua vena in fodinis fcil.
quod inxrariis mecallinis& argencariis repericur: ubi plurimum eft pyrices id eft marchafica naci^. , ,
quod fine excoSione tale eft. Venulae implicats vasillas caufac fpecies Vicrioli, Colchitis, Mifii
interdum cernuntur interdum etiam tocse braftes , Sorii.Diphrigis.
ûs lapidem ampleduncur. z. Quod excoquiturf 2. Excoquicur & tum fit. i. Cadmia fidicia cum
< Tora. I. T 2, ejus
, ,
220 Bibliothecae Chemicas Curiofx

Pompholix. ?. Spodium uritur. yiffidra, & Almat, eft Cerufa.
eiusfpeciebus. i.
& Iquaroa $ris. -.^/'ot, eft plumbum noftrum.
&fit2suftum. 4. Excinguitur fit
Jam inexcotti Alahabar, alchorwr, alajireh, alomba ,agar algit,

j. Excuditur & ht fquama asris. 6. ,
galerit , eft Calx.

fuperficje.ficsrugorafilis.
ex ipfo xre yjhnfui , eft arfenicum fulphur. Akjhot , alchibit
\y£s ullum nollro cetnpore , ftt
Laudatur potiffimum alchtmtt, S\i\phar.

cremato , fulphure & fale.
Alafur,eii[aL\ akali.
Memphicicum & Cyriacum a Diofc Aftnngit
,
ulcera pur- Aiatans , eftlithargyrium plumbi.

ficcac , reprimit , extenuat , attrahit ,
cum aceto, Ahenum, eft vas metallicum ex cupro aut fer-

gat : & quoties jungicur ulceribus ro duorum pedum altitudinis , cjufdemque ferc
funt- impedimento in ulceri-
coufumic ea qua:
latitudinis cufum Hujus faftigio coopercuUim
:
de na- fequentcm in modum formatum , iliiufve limi-

^s
uftum , eft Crocus Vencris. Var. l. 5.
tes rite claudens imponendum eft. Fit lamina

turarerum, pag.420.
& proprie, eft corpus imper- cuprea ad aheni capacitaiem rotunda , in cujus
^!
Hcrmetis. vere
centro(quoniam vim cucurbitae infervire debet ^
feaum nondum prxparatum ficut eft imcio
Elt , ;
caput corvi xs noftrum, ad amplitudinem imponendi vafis foramen exca- ,

Mercurius pulvis folis ,
, ,
contcntum , plum- vatur , ut vas per illud prominere poffit. A late-

terra citrinaca , concinens &
Ve- re vero alterutro prope aheni finem , aliud par-
bum noftrum, Aurumex mecalhs cxcradum .
Num- vum foramen, per quod calida fuffiinditur , & defe-

nus, Vicriolum, Aunpigmencum, Arfcnicum,
quia germinac aqua per- dus expiraca: aqus fupplecur perforacur. Ufus hu-
mus, Anima, Leo
,
viridis, ,
jus aheni cum operculiin balneis frequentiffimus

roanens.vinum, fanguis,&c.
e^r^ vel Cupri fpecies a6. numerantur a /y«/. eft.
,
Akn», Cos, eft lapis,quo cultri acuuntur aliaquc
pag. ic. & n.fiplurafcire cupis.&diftinguic xrugi-
adp:;gio. inftrumenta. Hujus varia: func fpecies , coloris ni-
nemirisin^c.fpeciesapag 15.
Mecalhs Cypriis,ia- gri, candidi, flavi, nigerrimi Species cotis eftquam
'i. Rafile î. Nacivum in
'^pidibus nonnihil sris habennbus,
vocant iapidem Heracleum,& iydium.qui notus
pau- aurifabri8,& dicitur coticula.
quibus srugo efflorefcic hacc :
yca fed optima, & reperitur in fo- Alubaftrites, eft lapis cx fpeciebus marmoris no-
tus Vcnetiis.
Jdinis serariis.
I. Rafile quia raditur Ejus funt trcs fpccies.
U. Fadi- ( 2. Vcrmiculare i fcoli Prima candicat de quo olim fiebant Imagincs

,
/ciumfitin Vrme, qusinvermi- Sandorum, & monumenta Scpuitorum.

fuperficie /cularem crefcit. Sccunda nigras habetmaculas.
jeris,&eft Jj. Aurifabrorum quae Tertia in ruffo interdum candicat , propterea
•triplex. /eft faditia Chryfo- Onix dicitur , qui unguis humani colorem repra-
Vcolla. fentat, & hanc fpcciem proprie inteliigic Diofcoru
I. Nativum quod eft vera
Chryfo- des ciim inquit , Al^baftrites , qui & Onix dicitur
,
colla, id cft glutinum auri. crematus, durities cum pice aut rcfina difcutit.
1. Faftitium,Aurifabrorum,viride Alafalet, eft Armoniacum.
. rafilcChryfocollafafticia. Alaxtar, eft 2S uftum.
a Germanis dicitur , vel propter colo-
ty£tites ,
Albanum, eft fal urinse.
rem, vel propcer vircutcm illam , quod aquilx fine Albor, eft urina.
illa parturire nequeant allcviat enim partum
: , & Alborca, eft Mercurius.
continet gravidis partus cum vulvie luntlubricz; Albaroi, eft Arfenicum.
eft gemma vaiiarum fpecierum,
Alberick., eft album iris.
C£titif , fex funt fpecies. Albetud, GalbanurD. eft
mas,Africanus,in rutilo niger,Yalde du-

\.zy£tittt
Albi, id eft fubhmati.
rus,qui terram candidam friabikm in fe continet. Albir, elt pix de corticibustaxi , fupponitur efle
Foemina, Hildeshennius, lutei coloris ,mol- fiibftantia, dc qua fit incauftum.
z.
lis, cui ochra nativa adhaeret, & ineft terra dura lu- Albos, eft Crucibulus.
tea. Albotar alfidm, eft Cerufa.
j. Alius in quo lapis liber & folutus jacet,& con- Albotim, vel albotai, Albotra Helcalibat, eft Tc-
ûalTatus fonat. rebinthina.
coloris ad- Alcady cft attramentum album.
4. Subrutilus, durus, cui lapis ferrei
,
hxret. Alz.egi , Attramentum.

5. Mottefchanus , capiti humano ,
fimilis rotun- Alcaol, eil lacacetofum ,vel Mcrcurius.
dus, & duritfimus, cui flores Criftallini quadr^nguli Alcanna, vel Alcona, funt arborcs fubtiies longs,
fpecie adamantum.qui formati funt adhasrent. habentes Hodos,ficutCanna quibushaftarum loco ,
6. Lapis concavus , ferrci coloris , in ferri vena utuntur Arabes.Sumitur pro ligno Guajaco.
reptrtus.in quo nihil nifi aer continetur :qui plura AUebris vivum, eft Sulphur.
fcire defiderat, legat Rftlandum, pag. 11.22. Alehitram,e(k olcum Juniperi.pix liquida,arfcni-
AfronitrHm, eft fpuma nitri , qus «ft falfa , vel eft

:
cum prarparatum ad ablucndum.
fal Cappadocium. A/chitram,e[i Faex diftiilationis.Item ol.Junipcri
& afros, eft fpuma. Alcohfmui, eft comminutio vel corrofio.
Ajfeos,
Affroton, fpumeus. Acetum.
^/c-o/, eft
Ajfrudina , eft Venus. Aichoho/, eft Ancimonium, fivc ftibium.

uijfenicum, ert anima. Alcone, eft Aurichalcum.
. Ajformoi, eft vitrum. Allor, eft ss uftum quafi grana A/k^/id,Sc A/coi.
Affux & affarti , eft atramentum. Altimar.
eft Miaiuoi. W/f»r*,eft quidam lapis.habens foUa fimilia argfto.
^ffrengi ,
Alcubd,
,
Lib. I. Sea. III. Subfed. I.

ty4lcubd,Almha'ir,t{^ butyrum crudum. biura five antiraonium:Item aUimad, efi ftibium.
^/.Ti/j, eft Vitnoluin. i^landahal^ cft colacinthis.
^lecharit , eft Mercurius. ey4lembroth,c^ fal Mercurii , vel fal PhilofopIiQ-
^leM, cdtripes. rum & artis, clavis artis.
Ûnoria , eft gemma criftallo fimilis , vel aqiiK tyilemhrot defecatum , eft fal tartari & niagifte-
limpidx. Prx fefert cryftallinamfpeciem, magni- rium magiftrorum.
tudine hhx in ventrfculis gallinaceorum , ceu ut eyflmiz,adir, eft viride a;ris.
Alberms vult galli caftrati i poft quartum annum ^lteyplumbi, eft maceria dulcis ex plumbo. Al-
reperitur. Dicitur reddere divites & bellicofos fe kypiHrnbi.
portantes. Et propter hocferunt Milonem Croto- Alufar, cft Manna.
•nienfcm in certaminibus fuifTe invictum. Conciliac Amalgama, eft impaftatio auri, argenti, vel alte-
gratiam puellis, & reftinguit fitim. rius cu jufque metalli cum argento vivo. Amalga-
Alefantes, eft flos Solis. matio, vidc pag. iir.
Alembic , eft Mercurius. Amianthm , eft lapis alumini fcirtili vel plumofo
Liquor Alcahe/i Paracelfi, omne corpus vifibile natura conditioneque fimilis, igne non uritur, qua-
refolvit in fui primam materiam , fervata feminum proprer & falamander appellatur.
poteftate i Dc hoc aiunt Chimici , vulgus cremac Amidum vel amilum , eft albiffima farina concre*
per iguem, nos per aquam, Vdnhelmont. tainpanesadfolem.
Liquor Alcahefi , eft magnx virtutis ad prifer- , AmtgdaU , apud Chirurgos , caro dicitur fuper-.
vandum heparab hydrope,& omnibus cjus fpecie- flua, qua: nafcitur ad lingui radicem.
bus , quz ex hepate veniunt. Vide priparationem Amnti alcalifatHS , cft aqua tranfiens per calces
in lib. 1 de natura rerum cap.--,. cap. 482. Mercurius tem, ex qua defumptum eft alcali.
prsEcipitatus pro hepate. Andena, c&calyhsex reg;onibus orientalibus ad-
Alcohol , vini , quando omnis fuperfluitas vini a veda qua: liquefcit igne , haud fecus atque aliud
,
yino feparatur, ita uc accenfum ardeat donec to- , quodque metallum,fundique fe permittit in formas.
tum confumatur.nihilque foecum aut phlcgmatis in Anathrort,ve\ anachthron,(peciesel\ falis, quod fu-
fundo remaneat. per petras in modu ufnese z\bx & lapidex nafcitur,
A/cool Paracelfi,/^/foo/ rerum aut corporum quo- nonnulli fal nitrum appellant. Falfoputarunt anti-
rumcunque nihil aliud eft quam purior & mundior qui fel efle vitri cum fit potius fcl lapidum.
,
fubftantiaab impura feparata; ut Alcool Antimonii Anatrum , eft vitrum in colores varios liquefa-
Paracelfo nihil aliud quam hoc Autor vulc ut Anti- , dum quod, vulgari vocabulo fmaltum appellant
monium non modo atteratur piftillo, & morcario, vel terra faraccnica.
fed etiam in volatilem fuam (iibftantiam, a fuona- Anthos , extra vegetabilem rorifmarini fignifica-
turali colore non immutatam. Idque folo ignis & tionem &.ad metalla ufurpatum fignificat
, , elixic
taloris beneficio regimineque fieri neceire eft uc ex auro, vel ejus quintam eflentiam.
poftquam vulgariter contritum fuerit. Philofophi- Anatomia elTata, parens eft morborum.
•ce tandem alteratur fiiblimationibus ,qua: piftilla Anticar, eft Boras:.
func Philofo. &
mortaria.Docet alio loco hanc fiib- Anatris, vel antaris, eft Mercurius.
'limationem fieri debere fine omni capite mortuo. AniaAay,\em\xcaxemp\xs fignificat scernum, &
Conftat itaque nihil fascum aflfliilTe ante fublimatio- novum infucuro mundum,& paradifum.
nem; Flores citrinos auc rubeos elicere non pof- Aniadum, eft Cojlefte corpus quod , in nobis
func ,qui a vulgari tritione antimonium fublimant Chriftianis plantatur a Spiritu Sanfto per Sacro-
in fiiliginem albam. fanda Sacramenta vei : eft homo fpiritualis in no-
. Sed ejufmodi fublimatio fieri debec igne admo- bis regeneratus,
dum cemperato.ucantimonii pulvis minime liquef- Aniadm, eftrerum efficacia.
cat, afcendac nihilominus, uc farinx flos parietibus Aniada, funt frudus & vires Paradifi &Coeli,
«dhirere cerniiurmolendinorum. funt etiam Sacramenta Chriftianorum , in Phyficis
Alembicus, eft capitellum, quod vafis inferioribus vero fignificant aftraies vires, atque Cceleftes , uC
ad vaporesrecipiendosimponitur. funt,qu3e per influentiam ,imaginationem ajftima-
1. AlembicHs roftratus , eft qui humores refolutos tionem , & Phantafiam nos ad vitam longam pro-
per canalemaucroftrum, ad vas recipiens demittic. vehunt ; ex dono Dei tamen , & ad seternam folici-
2. Alius Caecus ,h.oc eft fine roftro fublimationi- tant.
bus inferviens. Hic in fublimationibus nonnun- Anodina,{\yax. indormitiva medicamenta.
quamin verticeperforatus eft, aliquantulum , hu- Anodui , eft id quod ex nutrimento feparatur A
luores afcendentes emittens. rcnibus.
7' AtcakeH , vel aitahefl Mercurius dicicur pra?pa.
, Anontagiut , lapis Philofophicus.
ratus nonnuUi volunt efie tartarum , mens tamen
, Anima Saturni, eft Akey, atque dulcedo plumbi
aucoris facile deprehendicur prseparationis ejus de- fuavKTima, quse per acetum extrahitur.
fcriptione. Annus Philofophicus ,e^ menfis communis.
' Alehimia, cft impuri fcparatio a puriore fubftan- Anatofier, Alioeab, AUm\adar, Amiz.ader , eft fal
eia. Armoniacum.
udicol, aliquando fcriptum akceL , vel alcohel, eft Alfol, Alcob, Az.onee,Alaeap,Aracab^ Aquila,
pulvis in minutifTimum poUinem fadusûbi niiiil Aies, eft compofitum.
fal
additur ad nudaffi vocem , alioqiii reftringitur per Alexir , eft Medicina Chymice prxparata. £li*
adjundum. xir, Elci Medicina.
Alcol, vini cft, aqua ardens redificata. anin} Alez,aram, eft lotura plumbi.
AlcHbrith , vel alaxjtr , aut akur , eft idem quod Agallium , eft Aquilegium fpinofum , refta bovis»
fulphur. five aratri remora dida.
j. Alkibrie, alcabrick^ algibich , eft fulphur vivum. Agreften, fignificatpotum expomis vel berberis,
t. .î/ffl/o/jfvelut nonnuUi voluntp.<i/«ye/ , eiliti- (iceram« feu vinum e pomis, fa&icium.
-«-.: Tom. I. X 3 Altxanthi^
,
222 Bibliothecas Chemicae Curiofx

^lexanthi, Altingit, cft flos aeris. îtingAt, , cft flos aeris.
e^lfatla eft diftiUatio.

,
<>Altimio, eftI a:x plumbi.
Alfadidain eft fcoria ferri. ,

vitrum fublimatorium,
(y4i'*dei, eft
Alfatida , ell Cuprum uftum , vcl Limatura Ve- tyiludtt, Antaric, A\pn, Azomfes , cft MerCUrius.
neris. ^lufir, cft rubedo.

Aifnfa, eftTutia. cAinech, i^luaeh, eft Jovis corpus purum.
Algah , z{\ Nicrum. e/îumboti, eft plumbum ultum.
Algnmet , Carbones, zAiias, Alafur, eit Vas.
Algeriiit Algerte, eft Calx. Alumen jameni.
m/iifech, eft
Aligulits, eft Confeftio. ^/iiumen Omnibus eft notum. Variy funt ejus
,
jilcafiely eft Ancimonium. fpecies.Eftgcmmae optimum Et cft Mcrcurius,quia

Alkalta, eft Vas. folvit. Eft Jamenum, Roccum, Scilliim, Rotundum,
Atkjle, eft oleum Gallinae. Zacharinum.deBelgamOiGenuenfium nitrum, \oi-

Alkalt, eft vitriolum fofTile feu fufile calcitura PIumofum,Liquidum, Capillare Com-
file, Fulile, ,
in Aludal. mune,PIacodcs,Uftum,Liparinum, &c. Ex Agri-

A/udeiSc Alutel, eft vitrum fublimatorium. cola & Kentmanno dc rebus Metallicis , & foftibili-
Alkali eftaliis lapillusfalis, modo ex calcibus
, bus plura legas. Alberius quatuor aluminum gene-
reverberatis per humorem extraftus , dilTipato- ra ponic. i. Simplex vulgare- i.Nigrum. 5. Album.
que humore coagulatus, Sed AlkjU tunc nomina- Perfcriptum , in libro de Mineralibus. Ruiandus
tur prscipue , cum reli<So impuro , fegregatoque numcrat pag. jj. ad^d. diverfa aluminumgenera»
corpore , elTentia fornnaE hujus lapilli elaboratur. ulcraJ2. vidc plura
Rulando pag. 72. ad 74.
(Cum vero integrje res calcinatas & diffufs ad foli- Alumen , Saccari quomodo fiac , habes lib. 7. , de
dam confiftenciam reducuntur ut cum fal commu- , Natura rerum,p|. 451. Para.
nisfolvicur humore iterum coagulatur Item
, & : Aiuminis diverfi prseparatio varia, iib. ^.depra:-
ciim margaritx calcinantur tota:,foivuntur &coa- paracionibus, pag. 6<^6. Cyj' ad ulccra pucrida , pa-
gulancur vicidim magifteria per fe funt , at Alk^li ralyfin, alvi profiuvium, crc
cx fimilitudine vocacur. Aies crudum , funt guttuiz cadentes facpe in no-

AlkjHtum , eft xs uftum , vcl fpecies aromatica fie Menfe 'jmio.
fecundiim quofdam Arfenicum. ./^/«««^«r, eft Luna.
A/k'Ht, Almarkjftta , eft Mercurius. Aiunfel, eft Stilla.
Alk^ranmn , eft Duenec viride, Duenege eft vi- Ainfen, eft Suiphuraca.
triolum. Aiz.emafor, eft Cynabrium.
Aikjira , eft cucurbica. Alz.ilat,^^ pondus trium granorum.
Alkirt, & Aikâl, eft Cinis clavellatus. Amalgamatio,eit calcinacio Mctallorum familia-
Alkir, eft fumus vel Carboues. rium per hydrargyrum. Licet non (emper ad finem
Alkitram , pix liquida. calcis contendamus.co modo, fatifque eft ita me-
Aik^êi eft plumbum exquifitura de
,
Minera La- tallum folutum effe , ut duci po.(rit , inftar pultis,
pis Ltz.Hli, Antimonium. feu maiagmatis aurifabrorum : tamen corrofio fit
Aicoi , eft Tartarus. Theophrafius fic ait : Alcol per eam , in pulverem minutiflimum , quem item
eft purior fubftantia rei fegregata ab impuricate calcem nominant.
foa. Sic Alcol vini, eft aquaardensrcftificata. Vel Amalgamatio eft Calcinatio Metalli per ar- ,
Aiknfor, ert Camphora. gcntumvivum, & fitquando Metallum in tenues

Alkimia, eft pulvis de bafilifco. partes, bracieas, vel laminas dudum, cum fcx, no-
Aichimilla , eft Saniculus. vem, duodecim, argenti vivi partibus commifcetur,
Allabrot, eft quoddam gcnus falis confeaum. & coadunatur, ut hat malTa undique fui fimilis at- ,
Aima, eft aqua. queita metallum difcontinuacur & calcinacur. Ar-

Almagra , eft Bolum , Cuprum , Laton , & lapis genco enim vivo per evaporarionem fuper igne len»
ipfe, vel terra rubea, locum, vel lotio. to abluto , metallum inftar tenuis calcis relinqui-
Almakifl, Almacauda, eft Lithargyrum Aimarcab, tur. .V bs
AlmarchdZ.. Amandivus Lapis , eft gemma varii coloris. Ex-
Almarcaz.ida,Argyritis,c{i Lithargyrium argenti. tinguit &reprimit omnia venena , quare non eft
Almarcat, eft Scoriaauri. iîmetai. gemma contemnenda. Confule Aibertum.
Almartack., eft Li:hargynus cinis. Ambra, eft Sperma Ceti.
Aimechafide, eft Cuprum. Amene , eft fal commune. ,»
Aimene, eft Sol lucidum. Sal gemmx, Amentum, eft alumen fciflum.
Almiz.adar, Almifadar, Amiz.adir, Afanon,Almi- Amethyflus ,efi gemma Indica , coloris violacei
fadii,e{\ Sal armooiacus prscparatus. Piin. qua: inde venit optima. Rulandus. pag. 37. nu-
Alnec, AUenec, Alk^lap, Aleth, Afabum, Almiba, merat fex fpecics vilioresoriencalibus.
cft Stannum. Amianthus lapis nafcitur in Cypro. Diofeor, fimi-
,
Aioe, eft Epaticum. Aloe, Alepatick^ lis alumini fcillb , veriim Amianthos procuidubio,
pannus, quo vas opcricur. cft alumcnnoftrumplumofum, & hinc zterna can-
Alofil, eft
Aios^ Aie, Aii.v, AlecAlk^lat, Aikîaf, eft Sal. dela fieri poCfit : non eft magns virtutis , fed exic-
Aiofanihi, eftflosfalis.iJ^"'' '•--
>- > cac, •^î m
Alfelat,Altim*r.,4ycuj>heT-,tik a?sufttim, AlTjfar. Aibefios , eflrcbloris fcrrei , reperitur in monti--
yîiambus, eft lapis rubeus. Scilicec fanguis vena- bus Arcadii , ciim femcl accendicur , vix aut nun-
rum hominum. quam cxcinguitur , cum fit un(ûofus & humi-
Aitaris, Antarit, Alot.et, eft argentum vivum. dus. ;îs, .-.
Aithanaca , Alernet , Aibimtc , cft Auripigmen- Amogahriel, eft Cinabrium. . ;

.'i
tum. An-pater, Sulpbur, \^

^/«H»r4«w, eft Vitriolum.. -- ^ Aufr-fUiHS, Mercariai. .......
.1 .rr; Anfiiirtt-
, ,
Lib. I. Se(a.III. Subfea.!. 22}

'Anfiarto-Spiritus , Sal nulla tingat nifi fado ad minus, odavo , vel decimo
j4>iaton,idel.l y4natron,cii Sal nitri."^ cohobio fuper farces , quod aliter non fixentur.
Anatron , eft fex vitri.
|
Ambra Qiiidam vocant hoc fperma cc ci alii
, ,
^natron , ed Biurac. (Synonima. frufium arboris , vel gumnii fub mare crcfcentis ,
ainatron , eft fagiinen vitri. f alii jccur pifcis , alii ftercus cujufdam pifcis alii ,
Anatron > eft fpuma vitri.

) nafci in fpecie fungorum fub mare dicunc. ConUi-
eyfncora, cft Calx. le Serap. & Almanfo.
^ndnrat: , eft Auripigmentum rubeum. Aûa holfobon, eft aqua falis panis.
jinfuk^ , eft Coagulum. Aûa Lilii , eft auripigmentum.
Anhelitus,e{\. fumusj alibi, fimus equinus. Aqtta Mercurii.
Antonii fancli igiiis, eft inflammatio naturalis. Aqua Marina.
jJnnora,e^ calx ovorum, vel calx viva. Aqua nitri , eft fal alkali vel aqua fortis.
^mfcuj, proprie eft Rofmarinus fed ad metalla : Aqua permanens eft Sol & Luna foluca , in aqua,
tranflatum quintam eflentiam, five Elixir auri ii-

,
/imulque jundtis. Dicicuretiam aquacoeleflina,Sc
gnificat interdum medicinam extradam ex Boril- Mercurius Philofophorum.
lis , a corpore fuo , Par. quibufdam acetum
yi<ûa philofophica,nomiiMLtur
^thonor , eft furnus. fublimatum vinum circulatum , aliis , aqua-
: aliis
Anticar anucar ancinar eft Borax.
, , , perennis , non madefaciens manus.
Antimonium Alhofol , elt lapis de vena plumbi.
, Aqtta PaUftina , eft flos a:ris, vel viride iris,
Marchafita Sarurni, Magnefia Saturni, Stibium, Acûa ^lwoialis , eft aqua dulcis.
Rubeum inveniturlndeuburgi. Atjua rubicunda, aqua tJMegi aqua fegi , eft aqua
Antimontum Spagyriceprarparatum, eft Supre-
, vitrioli,
mum venenorum omnium antidocum Venena : Aqua Salmatina eft de fale faSa. ,
enim naturalium continent antidotum fui veneni. Aqua Saturnia, eft aqua gencraca ex tribus pri-
Bai. Val. 14. mis in meatibus texxx refoluta in lapillis diapha-
Suramum y4«rj;«owuarcanum,quod lapidem ignis nis , quales funt aqux radicatse acctofx &c. Aqutt
Antimonii vocat, tanta; eft virtutis & energix , ut vitri.
lapidemfsre Philofophorum imiceturin curatione Aqua vit£ eft Mercurius .-interdum fumitur pro
morborum omnium c>c in tranfmutatione mctallo- vino diftillato , &l pro aqua compofita ex variis
lum. Bm. Fal. If. fpeciebus cx vino diftillato.
Bas Val. Concludit tanta elfe fecreta, & arcana Aniimoniu/fL. , Cordiale maximum aquarum
naturalia latcntia.in Antimonio, ut nemo morta- omnium.
lium capax efle pofTit ea ipfa omnia inveftigare , Antitnonii , Mortificatio , eft ejus fublimatio ,
quo enim magis inveftigamus , eo abftrufiora & lib. 5. de natura xexuvnpag. 429.
prctiofiora , inveniuntur.^<»^. 16 Antimonii oleum in magna Chirurgia/?<»c. 6i.
Aphebriock^, eft Sulphur. AcjUa Ccefaris , aut regis compofitio , In lib. de
Aphrodifia , eft 2tas Venerea. perficaria,pag. 741.
• Aphronitrum , ficut fal , & fpuma falis fe habent Aqua Theriacalii, in Uh. de Perficaria , pag. 742.
adinvicem , ita fe habent nicrum , & fpuma nitri Aqnam falti petra, Si ammoniaci modus facien-
adinvicem. Eftque in his falis ad nitrum & e con- , dl//'^. 5. de naturarerum, /j^^.îy,
tra nitri ad falem, Item fpumas falis ad fpumam iAiûafiiUatitia, eft extradum fpecificum confi-
nitri magna cognatio. Spuma nitri aphronitum , , ftentix ,& divifionis aquea: concrecione halituum,
flos petrs , vel parietis , ( ficuti fpuma falis ) res e rebus elicitorum, per diftillationem produdum.
«rt levirtima, glebofa, & friabilis, fpumofa mordens, Eft duplex,
coloris pene purpurei, & hic optima. Nos fpumam I. Stillatitia , Aqux fimpliciter ftillatitis funt >
nitri, & aphronitrum dicimus,& fpumofum aphro- quz mitiores funt virtute & confiftencia dikitiores,
nirrum, quod nafcitur muris & petris. Variat fpu- diftillando fimplicius produdlx. Nam elemenium
ma nitri fccundum petras & muros ubi nafcitur , : phlegmaticum crudins eft & minus tenue , ab ex-
hujus virtus eft fimilis fali adufto.Sunt ferme unum terna aqua parum pene differens. Aqua enlm ftil-
Aphronitum id eft fpuma nitri , flos petrx & flos
, , lacicia fimplicicer minus ignis habet & plus aquo-
,
A(i<i petra; Seddifterunt fubftantia paulum, nam (x

: fitatis,quam folvcns: fed plus)gnis& minus cru-
relblvitur igne, eft flos petra: Afiâ fi non refolvi- : ditatis quam phlegma.
tur , eft {puma nitri noftri. Jense in Thuringis pul- 2.y4^»<«/tffc«w,diliataftillatitiafimp!iciteracre-
cherrima aphronitrireperiturfpecies, qui refpon- dine ignea penetrante , feu acumine, & diftillatio-
det pUirimum flori Afit, petrac a '^Dioftor. defcripti. ne laboriofiore ,ut quam minimum habcat aquei
Atjnala, eft Arfcnicum vel Sulphur. elementi fimplicis,fed igneum potius fluorem, qua-
Atjuila elt aurum guttando.
, fi eflenc ignes aquei aquae ardenres &c. a Gebe- , ,
Aiûa Cerebri , aqua Tartari. ro nominantur aqus acutae , ab aliis clavis philofo-
At]ua Elfabon eft aqua folis corrununis., phorum, cujus vim in aliquibus aflequitura tota
Aquafa!tida,t9i2i(\n3.MeTCUx'\i. fubftantia hydrargyrus , vulgus diftinguere folet in-
Aûaforiii,eiiq\.\x exacribns& corrofivis» cer- ter ftillitatitias fimpliciter ita didas ,& illas cor-
ta proportione commiftis, violentis ignibus diftil- rofivas.
tatur , igneam vim in corrodendo validam habens, Aqttariui, eft Ferreum.
Validiffima vocatur ftygia^qux (alem ammoniacum Areton , eft Laton. Vide Laton-
cum reliquis rcgit , & in ea aurum folvatur. Diver- Aqwlegia, Theophraftus, vocat Genift^m integrjs
fis fient ex confilio, uc fic
virtutibus aufta miftura , floribus Aûilegiam.
,
certis rebus accomoda. Gradatoria dicitur qu£E ad , Aquilena , eft: confolida regalis,
gradandum tindurasadhibetur. Ec fiunt inftar for- Arbores, eft cutis dcfoedatio maculofa,ncque ul-
rium ex eadem roateria, fed additis tingentibus, laeft in principio exulceratio fed in procelTu tem- ;
UC cionabar. alum. In quibus nocandum eft, quod poris: idem quod MorphcA,
Tonr», I. T 4 Arcos f
, ,
224 Bibliothecx Chemicx Curiofe

c/frcot,€R A$ uRum, aycopbes az.nphora. in natura differentia , ut pro fcholarum confuetu-
Aremaros ,cft Cynabriiim. dine loquar. lliafiescf}. generis generalitflmi fub-
Area , eft Capitis advcrfi fodinarnm. ftantia confiftensiii prima rerum omnium univer-
Arenamen, arenarmei, eft bolus ArmenuS. fali materia hanc in , tria gencra primum difponit,
Antera , eft medicina trafta de hyacinthis; fi- videlicet in fulphur , mercunum , fal , primus &
militudine fumpcaa flavocitrinovecolorc floribus naturas difpenfator Archeusjindeque res producic
innafcence. Liliorum , & (imilibus. omnes in proxima fua genera. Tandem accedic
Aphorifmus, ut pro confueto fumitur,fcilicet re- Ares alcer natura: difpenlator cx gcneribus for- ,
gulagenerali in mcdicina. mas &-fpecies producit in individua. Quaruni qux-

Aqu:i coeleliii , eft vinum redlificatunn , ut cceli que fingularem radicem, caulim, florem & folia
quodam nodo naturam & fimilitudinem induat habet.
multis peradis revolutionibus. Ardentia , funt qux in cibum & potum non af-
Aijua caeleflina eft aqua mercurialis. Mercurius
,
fumpta, funt uftionibus obnoxia natura propria,
Philofophorum. ut ifta carabc , terebinthina , gagates & fimi-
Aijua corrodens , eft acetum,& omnis liquor cor- Jia.
rofivus. ,4ridiira , eft corporis ve! membrorum omnitno-

Af4a fittm vint ex calce fsecum
, eft ea qux fit da confumptio , vel iyderatio , ut vocant. Sphace-
vini fuper marmordiirolutainmodumoIeiTartari. his , telia, necrofis.
Aijua lubricata , eft ea quae fit cum mucilagino- ArlescxuA\xm, guttae funt menie lunio cadentes,
fis, ut func faccara, Julcp, & fimilia. roris inftar in Majo ftiilantis.
Aejna permanens eft ea qux fic ex duobus perfe- Arotnata , cunda funt qu3e fuavem , & gratum ad-
fiifTimiscorporibus metallicis per philofophicam modum oJorem de fepra^bent acfragranciam, qus
folutionem. ^lias aromatica generaliter appellantur.
Al^taSaturnia, eft ea quac naturam in fe re- Arcanum Materiale , eft extrui5tum fpeci.ficum
tinet primorum trium , ut funt aquz thermarum i materix corporis vicinius. Cum maceria corporis
natura didorum naturalicer medicatae , per quje fit exdupIicielementohumido,& ficco f atrtnim
tranfeunt. ^ ^.g"'S formalia func potius, & efficientem habenc

y4^«<io/t/« , eft acecum ut fupra diftillatum , & racionem ) Icaquehocarcanum duplex eft ,ftilla-
tkiSi, & coagulum fpecificum : Arcanum fpccihcum,
aqua fortis.
Aq^"(iir , eft vifio noftris oculis aliquando re- eft extradum natura: interioris cujufque fpeciei
prsfenraiis aliquid quod vere non eft, at foliim ap- fubftanciam referens proprius , uc in illa agnofci
parentia quadam non re ipfa exiftit.
,
queat.
y4^«j/rf, quxaviumReginaeft, ufurpatur nomi- Archeus Paracelft , eft aura vitalis , feminum
ne pro fale armoniaco propter levitatem in fubli- & \kx diredrix & li hoft^^v Hippocraits , fân
Paracelfus in multis
'"'"•—
helmont.
mationibus. Verum accipi
ult pro mercurio prscipitato. Aquila Mercurii Archeos, Species invifibilis oberrans,& fe a cor-
fpiritus. poribusfeparans, medici vis, & virtus naturx.
Aifuita philofophorunt. , cft mercurius metailo- Arena, Hujus fpecies ponit Ruland. %i.pag.^î
rum , ideft metallum in primam fui materiam requi fi placet videat.
dadum. Arfar, arfag eft arfenicum. ,
Arbor maru corallum , quod fiuticis inftar in

, eft Argentum , A Chymiftis Luna cui etiam tribui-
mari crefcat vegetetque. Gorgonion,Dendtres,Litho- tur: eft metallum proximum poft aurum, albuni
dendron , Corallion. albedine pura, mundum ,durum, fonans. Tindura
Arcanum in genere ut ocuItitTimum quid figni ,
ejus albedinis eft ex argento vivo puro , ferc fixo ,
ficat. Paracelfo pariter occulcam in rebus naturali- claro, albo, & tali de fulphure mundo , fixo , albo ,
bus virtutem corpoream, & ceu vita: perpetua: ac claro quod cecidit fuper fubftantiam argenri vivi
immortalis e ccelo in eam derivat* participem , deficit ei pauca fixatio, color & pondus.Eft quafi
aux mulciplicari poceft arte Spagyrica fupra prio- fiiia aurum coeunce argen-
nacurse praeponencis ,
remconditionem.Virtuscujulquereimilleficsplus to vivo & fulphure albo , non urente.

, ,. ,
©peratur , quam res ipfa. Rcpcritur argentum in fodinis. i. Quod ftatim

Arcaites , eft Paracelfo, terrz fundamentum,^- eft fuum quod fine opificio fornacum fic quod
, ,
ve columna , quod a conforcibus fuftencari non

fuis purum in venis repcritur , quod rale eft fine exco-
^fideacur , fcd ab alio magnali & arcano Dei vide- (Stione quod cale orcu generacum eft quod eft fui
: ,
Jicetjiiocipfura Archalcem vocat. Archates, Ru- coloris, cui femperaliquid faxi fermeadhsrct, ad-
landM. 'luc abrepci in valle, ut videmus eftbdi ex fodinis.
t/irchett», eftfummus, cxaltatus,& invifibilis Hoc argentum purum tcnuiflimis bradeis ample-
fpiritus, qui
feparatur a corporibus , exaltatur & Situr lapidem: interdum prx fe fcrt fpecietyi capil-
afcendit , occulta natura: virtus generalis omni Jorum , intcr virgulatum interdum globi tert fpe-
bus artifex , & medicus. Itcm Archiatros fupre-
,
ciem , quafi filis convoluti candidis , aut rubris,in<-
musna:ura:medicus,qui reicuique fuum Archeum tcrdum prx le fert fpeciem arboris , inftrumcnti,
peculiarem, & membro cuiJibet occulte par Arem montium.herbarum & aliarum rerum. Rulandw af- ^
diftribuit. Item Arclieusprimus in natura , vis cft firmat fe vidilFe intcgrum pifcem Chriftum cruci- :
occulciffima resomnesproducens ex lliafte, divi- fixum, cum D. Af <»>•«<«, ferpentemetiam, & fcor-
na virtutc nimirum (uftlilta duntaxat. pionem,e?f. expuro argento in vifceribus terrap
Ares, cft naturae difpenfator in tribus primis formatum »4^. 56. ;-j
principiis occultus unde fingula conllant , qui re*

,
2. Rude a Germanis variarum fpecierum , co-
,
bus omnibus formam, fpeciem & fubftantiam cui- , loris rubci , plumbei , purpurei , nigri , cineracei,
quc fuampeciiliariter difponit, uc propriam , & non ruifi &c.
alienam induac nacuram fpecificam. Notanda eft Quod excoquitur
cxmctallis, ut pyride plum-
jgicur intcr ha;c cria pulcherrime ordiuata,diviQitu$ bagine a Germanis. Qui plura dc argento
fcirc
Lit». I. Sea. III. Subfea. I. 2 2J
fcire defiderat, legac Ruland a;»4^. j<5.ad 66. etiam dineds arboris excimi.
liyirgentum vivurny Cliymiltx Mcrcurium vocanr, Afubedegi , eft lapi* fcindens alios lapides.
efl: aqua vifcofa in terrje vifccribus, fubrilis fubllan- Atac
, eit cach vel nicrum. ,
calorem tcmperacilTimum uni-

tix, albx cerrs, per y^/f^r^,eft vasfublimatorium.
ta totaliunione, pcrque minima, quoufque humi- Atiingat , eft tlos xris. Atimar , Borax.
dum tuerit temperatum & a ficco, & liccuni ab
, Aitingir , eft Capfula terrea.
humido aqualicer. Aturehy eft vicrum.
Eftquc tyfrgentumvivum, alceraparslapidis phi- Aurancum , & aurantum , eft Cefta ovorum.
lofophorum fecundum Chymiftas. Et principium Auraric, az.och,az.og ,az.et, Befec, eft Mercurius..
alcerum, materque omnium mecallorum, & (ecun- Avis Hermetis <iy^s Hermetis, avis volans quia
, ,
dum quod coic cum pacrc , 8c maiculo fuo fulphu- in alcumevolac , &
camen iterum in ccram prop-
re , caufac perfeSionem, & impcrfeftionem m me- ter nutrimcnta defcendic , unde nucrix omnium eft
tallis, & mecalla quoque ( uc fcBtus ) plus a matre, terra.
ficloquendo quam patre habencihinc plurimum
, Auripigmentum Arfenicum luteum. A Ger-
, eft
trahunc originem, & inhocplurimum refolvuncur, manis Operment vocatur pidores uci folenc. Eft ,
Argencum vivum eft duplex, i. Nativum , 2. Arci- cruftofum aureo colore micans Eft affine quod- j
ficiale. dam fulphuri,ex fimili maceria & odore. Eftquc

1. Nacivum , fui coloris, fine excoSione quod ,
fterquilinium cerreftre ( uC ica dicam ) in cavernis
tale repericur incra mecalla in lacubus in quos e fi- terrs , quod per longam decodionem tranfit in
bris effluxit, eft mater, & elemcntum Metallorum. fubrtantiam auripigmenti. Vide plura, 'R,itland.pag,
Eft & lapis iniis venis, cujus vomica liquoriszcer- 87. ad 90. fiplacet.
niargencum vivum appellatur. Azarnet.
2. Arcificialc quod fit vel coquicur,ex minio ipfo Auricbalcum , eft Cuprum.
lapide nacivo, five ex vena minii: & repcricur in fo- Aurum Philofophorum eft plumbum.
dinis. Diofcor. hb. 'y.cap. 6. docec hujus confervacio- Aurum vivutn , eft argentum vivum.
nem, ufum, venenum , & antidota. Grsci,tam naci- Auver , elt aqua pura , vel lenis.
vum quam fidicium vocant hydrargyron. Az.aa, eft Marga, Terrarubea.
Noca argentumvivum dum eft liquidum inof- , Az.ci , eft atramencum. sAz.ec , eft atramentum
flcinis noftris , dicitur crudum argentum vivum : viride.
dum vero eft mortificatum, in officinis vocant con- Az.eg , azegi, az.eci. eft vitriolum. Az.uric, eft vi-
cremacum , feu fublimatum anonnullis.Chymifta; , triolum rubeum.
ponunt argentum vivum frigidum & humidum quar- Aêm.ed bucyrum coSum. ATjmafor , eft Mi-
to gradu, liquidum in tercio, album fecundo gra- nium vel Cinabrium.
du, renebrofum primo. Az.uc, eft coral!usrubeus./if«.«to,Vas Chymicum.
iArgentum vivum id eft Spiricus vei Mercu- , , Az'mar,8c <Ji<j»j<»r , eft Vermilio , Minium.
vel
rius, fervus fugicivus , fumus albus , RuUndus enu- Az.imar, eft xs uftum.
nicrac/'4g. 68. ad 70. varias fpecies argenci vivi, uf^ Azu"gia Wkri.
quead zj. Az.och, eft Lacon, eft cuprum aureo colore tin-
tArgilU dicuncur quia , fimiles func his argillis (Stum lapide calaminari crc
quibus figuli ucuncur. Aroph , eft mandiagora. Aroph. Paracelfi curac
Harum argillarum varia funt generaqujedifcer- calculum.
nuncur reperta in fodinis , quorum Rulandus pag.-j. Arfanecl^dicitur , arfenicus fublimacus.
referc. i5. genera cx his omnibus pigmenca fieri
.•
Arfenicum,ell fuigur mecallorum , eft eciam fal
poffenc, fi non tam humids forenc- olli ex his opti. ipforum &
Saturni , quod alias artanec , vel arta'
mae forenti fi argilli rede elaboracs d figulis in ol- nech , repericurnonnullis locis.
las more fofito informarencur. Artettfcus dicicur , qui membri defedum patitac
u4rgiflata, eft Inceraca. alicujus.
Argyros , eft Argencum inde Lichargyros , lapis : Arihoicum, eftoleum rubeum ex radicibus her-
argenceus ; Lichos n. eft lapis. , barum una cum pane fimul in fimo digeftis arte ,
tAfabon , eft Sapo. tradum.

Afagert, eft fanguis draconis. Afegen , & Az.ogen. Ajphaltum , eft bicumen ex limo terrz & aqusc
Afagi , vel Az.egi , eft vicriolum vei acramencum tra<Sum ad fimilicudinem picis Eft flos seris etiam.
rubeum. Afcendentta , figna dicuntur, vel aftra firmamen*
Afamar
, eft viride sris. Afmgar , vel Afugar. ti coeli, &pr2cipue fyderei fpiritus.
Afeb, afep, cft alumen, res eft mecallica, (eu ve- Afaphatum , vel impetigo
, eftaut interferpigo ,
na terrx quse habec mediam fubftanciam incer cal- cutanea fcabiesin poris generata , vermiculorum
chancum & fal, & reperitur in fodinis: Eftque Sal- inftar,edunt, fi comprimatur cutis, fila oblonga
fugo quafi terrz Plin, lib. j5- cap. 15. fit ex aqua li- nigro capite profiliencia.
moque, hoc eft tcrrx exundancis nacura corriva- , : A/Jli/a dicicur, nux myriftica.
tum hyeme ^ftivis folibus maturacur. AJ]ali£ , vermes dicuntur in ligno nafcentes , vel
Eftquevenaquaficerri)E,qusEpernimiumcalorem, inter aderes , alias tcredones. Afelli , Millepedes.
'
in album colorem cranfducicur , & omne Calcan- Aflhma pulmonis eft morbus, vel peripneumo-
thum alumen continct. Az.ub, aTel. nia unde gravia fufpiria.
Afcd , eft Leo. Af}rum , hoc loco dicitur , virtus potentia re- &
Afienigi , eft jCmatites. Azedegim. rum ex priparationibus , acquifica , ut fulphuris
Afenec , eftSol. aftrum eft ejus accenfio,qua verticur in oleum pras-
Afmaga , eft permixcio vel commixtio quorun- ftanciiftmum. Item aftrum falis eft ejus in aquam
âm mecallorum ad invicem« vel oleum refolucio qua paricer majores vires in-
Afoper , eft Fuligo. duic quam ancea habuerac. Mercurii paricer
Affertti qui contiaua: lateribvs imponuntur» aftrum , eft ejus fublimacio , qua miram acquiric
vim
226 Bibliothecx Chemicx Curiofx
majorem atquefub- maflas Hifpani vocant , Palucas , reperitur in flu-
vim& potcntiam naturali fiia
minibus , ut in Tago , Alhi Sala Schvvartz.a' 1. , ,
tiliorem.
Spagyn- eft furtus in arte In moncibus Arabtcis , in fodinis & puteis, partirri
Aihanor , vel athanar,
nonnuuquam etiam ejus lcintilljE quafi adhxrent ad Saxi quoddam ge-
ca pociflTimum reverberatoriiis ,
arcificis adapcatus. nus CandidifTimum vocatum a(Jer»)<j?rtJ Qiiartz.j.

alccriusufus, juxcaarbicrium
In capitulis pifcium quos Forellas vocsmus.
Vide plura apud RuUnd. pap 76. ad /H-
Airamentum varia figuiHcat juxta adjedionem,
,
2. Co(!xum quod conHatur fen coquicur. r. Ex
,
ut futorium elt cuperolTa, iucerius rubeum

calcan- pyrice coloris cineracei , galenese & , ( vvhtch
adpennam apcum fuhgnieum is a vein of Lead and Stlver together. ) :. Ex terra
thum , ("criptoriiim ,
viride coeruleum, •quadampurpurea vapore & halitutcrras ica tem-

ad rypographiam icem album, :
,
perata & affcâ , ut fit foecunda auri ex qua irt

atquc diftillatum ex viridi , quod Romanum
vo- ,
Atramemi, varias fpe- camino cxcoquitur aurum. ?. Ex Chrylocolla 4. Ex

canc, autexalioquopiam.
cjeruleo. Plurimum facic adauri bonitatem rcgia,
cies nwmcTit RnlAnd paq^. 78.3^80.
Arabictim, Hifpdnicutn, Hnngartcum, Gerrnanicum^,
AttradivA, dicuntur mcdicamenta.alias magnc-
cercisdiftancgradibus, plura fcias Rnland. pag.iî..
tica , qiii vim ad fe trahendi habent , ex fimihbus '
etiam attraiSivis compolica- ad 94.
Aagnrifla dicicur fuperfticiofus artifex , qui
fuam artem in
,
fpecuUs cryltaUis , & in aquis exer-

,
B
cet prajcipue in volucrium cantn volatuque ,
ut BAcuiusferreus, eft inftrumentum cufum ad fu-
,
€x eis prxfagiat aliorum ctiam ritus ob eandem

:
ftinenda impolica vafa.
caufam obfervat. Buyda , eft vas quod diftillatur.
Anrum poiabile_, eft liquor auri fine corrod- Bagedia , eit libra 12 uncizxum. Berdadia, etiam
,
elt Libra. '•

vo , quod paucirfimi noiunt eorum etiam qui pa-
•
rant in dies in hominum perniciem potius quam Beiac , eft Cerufa. Balliam, cft faba.
a4 falucem. BalafiM, Purpureofeu rofeo colore flammefcit,

Aurtm aurum praccipitatum , & in fum-
vits. , eft
& rutilat , a nonnullis placidus dicitur , aliqui
mamrubjdinemcinabiis tricsefimiUcudinemrever- putant Carbuncuium, colore ac vircute dimi-

elfe
bcratum prxftantirfimum quod ex proprio fuo mer- nutum quod admodum virtus fceminea a virtu-
, ,
curio fic , ac pnrcipicatur. te maris differat. Plnriescompertum cft quod ex-

Au/lromantia aUa eft fuperftitio quidam exco-
,
terior pars unius lapidis attcftatur balafio , inte-
giâta, ex ventorum obfervationibus ut quum aftra ,
rior carbunculo , & ex hoc dicunt balafium efle
,
ventorum in fummam, ultra confuetudinem , vehe- domum Carbunculi. Varias cogitationes auferr, &
mcntiam erumpunt, inde facuripracfagium homines luxuriam reprimit, conciliat amicorum difcordias,
otiofi magis quam curiofi pronunciant. &inhumano corporc fanitatcm inducit. Et pota-
nAxnngia de mumia , quse interdum munia de
,
tus cum aqua fanat oculorum intirmitaces, & hepa-
medulUsetiamfcriptareperitur,cftmedunaoffium. tis doloribus fubvenit.
Azoth , eft argentum vivum ex quovis corpore Balitiftera , eft Terra rubea.
metalUco tradum,& proprie mercurius corporeus. Barachpani^, eft nitrum falis.

Paracclfo prxfertim eft, univerfalis indiftcrens & Barcata , eft Meatus Ignis.
medicina rerum fpecicm omnem exuta ,& incenfif- Barna vas vitreatum.
, eft
fimam induta vim, acque cencralem quandam vir- Bafura, ell (emen.Bau/, ell Urina.
tutem generaliffimam, reliquas omnes medicinas Batimrarami, cft fquama veneris Batitura aris ',
in fe concludit non aliter quam prima reliquas

,
eft fquamaMetallorum.
omnes fubftantias, exclufis accidentibus Hanc in Baurac, eft fal gemms
faphirium Uthargyrum
cnfis pomo conclufam quocunque locorum jeric albificatum,eft etiam fxx vicri , fpuma vi-
fal vicri,
fecum perhibetur.
geftalFe tri , fel vicii.- tcftudo argenti vivi,
Airamentumfntorium, eft vitriolum , id eft Cal- Baurac , etiam eft attinchar , quodlibec genus
canthum, Rnl pag. 8o- ad 86. falfuginis.
Aurum,Alchymiftis dicitur Sol , foli tribui- & Bez.ir,ve\ Befar , Lapis viridis pretiofus.
tur. Et corpus metallicum, citrinum , fulgidum , Bianchetunfim pythium , cft cerufa. Biladeru, ell
ponderofum,^quaIicerin ventre tcrrx digeftum, Chalybs,

aqua minerali diutidlme lavatum: ex argento vivo, Eiturnen , eft fulphurea terra , fuccus pinguis
, puro fixo , claro , rubeo & ex fulphure mundo ,
, :
bituminum varia funt gcncra.
Hxo, rubeo non adurente. Aurum eft fiibtiliffima 1. Liquidum oleo fimile petroleum.
fubltantia argcnti vivi. Videmus cnim argcntum 2. Liquidum odoratum Saxonicum.
vivum tacilcaurumfufcipcre, quod proximum fua 5. Odorarum camphorx nativx.
naturaeft, utmaterfiliumfufcipit. Deinde aurum, 4. Nigrum crallum quod a picis colore nomen
ex pauca fubftantia mundi fulphuris & purx ru- , habet.a lacu Sodomae, quo Mauri cadaveraimplent.
bcdinis conftac.plus tamcn habcc argenci vivi quam Nigrum cralVum e Palcftina.
fulphiiris, plus habec a macre quam patre. Sulphur j. FofHbile carbonibus fimile.
puriffimum cum matrc argento vivo pater coiens, ,
.ô^f^.cft ovum.
optimum gtncrat filiumaurum. Brevitcrargencum Bof, eft Calx viva.
vivum coagulatum, fulpiuire, puro igne, non tamen Bo/n6 , eft Coagulum fpecificum, quodeflentiale
adurente fit aurum Hiceft filius deledus ,qucm chymicum quxdam liberata ab im-
, ut fit eflentia
s«*</3^" proponit faccre ad qucm fcmpcr contendit nacu-

,
puris,& aIienitatibus,percoaguIationis(quam ne-
ra. Eft mctallum omnium temperaciiT-mum cali- ceirario antccedic folutio ) nodum fegregata , con-
dum & ficcum fccundo gradu , rixum rubeum & ftitutaque quomodo folent boli eluti in fpecie fieri,
Cercio gradu dicunt. ut fit eisconfiftcntia, & forma homogenea, qualis
^«rM^/jcllduplex i.Nativumpurum 2. Co(ftum. novcmque etiam
eft bolaris, tabulis, id quod ad ef-
I. Nativuni purum, quod a nacura tale eft,cujus fcntiam parum incere ft.
auland.
..M-
,
Lib. I. Sea. iir. Suhka. i. "7

Ruland ponit fex fpecies quarum Armenitu ve- ,
^ . .
Djcitur ctiam olenm ex omni corpore
diftillacum
rus magnohabeturin pretio diâdTnrckos Impe- & ad fummum gradum puricatis addudum. Belefon,
peratores , qui utuncur eo contra Febres > Peftem, eft BaKamus.
& Anginam, /'<«^. 105. Balfamus de mumiij, eft, balfamus de carne tra-
Bonati, eft vicreati. &.US.
Borades, eft Limatura. Balfamiy elementorum txiermts , cft liquor mercu-
Borax, eft chryfocolla. Batrachum, Sc vocitar at- riiexccrni, aliasmumia elementorumexternorum,

tiiichar naturale. & proprie rerum firmamencalis cflTer.tia , quam
Borax cft aftronitium attinchar> vel nitrum.Vo-
, etiam nonnulli quinram vocant.
catur capiftrum auri, Blachynal, eft materia liquefadtione
plurium una
Bottvmr/t, cft plumbum uftum. metallorum confufa in fulphur injeda.
Botiu barbatui, eft vas fuper vas, in quo fundicur "Barnabas , vel potius barnaaf , eft fal petrx
uri-
aurum. narium , quodetiam acetum acerrimum dicitur.
Vas fuforium. Bafilifcus minor, eft ftellio.
Defcenforium. Berillui,
eft fpeculum ex cryftallo fuperftitiofc
'Botus barbatHs
Crucibulum. confecratum ab auguriftis, Ruland. pag. io\. 102.
.Cuneo fadum ad fundendum. ponit o3o Beri//i(pecies.
Braêa Cuneus ferreus latus.Lamini Sols.
, eft Berillifiica , eft ars in ejufmodi fpecillis vifiones
Brachium eft Cuprum. , obfervandi.
Braricia, eft Vitrum. Befachar, fungus dicitur.
£raje Carboncs. Befonna vero mufcarum fungus.
Blmnati icrreum , eft vas vitreatum. "Buecaiumj Bifematum,e{[ omnium Ievi(Tlmum,pallidi(Iimum,
cft vicreacum. & viliflimum plumbum.
Bucceliare , eft Cibare , Fruftillare. & Bitumen perverfum , eft liquor incertus.
Bulbus eft Cepa Marina. Ec Bulbus credicur
, Bo/us , dicicur lucum quod minerale nullum in
efle fqiiiliam. le habet.
Bulga,m quam bacillo agitatsaqus infunduntur. Boihor , auc cojfi, Cmt apoftemata parvula qu«-
Bulga , per fe hauriens aquas. dam purtulofa faciei candida.
Btirnea , eft pix. Botin eft terebinthina certo fuo tempore col-
,
Burac, eft omne genus falis. Alii vero diftin- Iefta,quum plusvirium a coeleftibu? haufifle pu-
guunt uc Banrac, borago borax, uritar augar. , tatur. Eftetiambalfamusex eadem traftatus
ar-
Butiga , iive gucta ruonio vel rubeo , cft inflatio tificiofe , alias butimo.
totius faciei. "Botium eft apoftema proveniens
, in gula , ve-
"Bufonitis , eft gemma feu lapis qui e Bufonis ca- luci ftruma.
pite erui traditur,( errant qui Chelonitum vocanr, /?oAr«j, dicicur vifcus in arbore nafcens , ut vif*
quem proprio titulo defcripfi.) Hunc lapidem viri cus quercinus , cî.
Principes femper geftare fecum merico deberent. Brafiade/la, vel brafatella, eftophiogloflum, auc
Nam ii venena vel intus in homine lateant , aut ipfi lanceola, quam etiam linguam ferpenrinam vocant.
extrinfecus admota fint , etiam pr^fens ille colo- Brunus , elt ignis facer in membris alias Eryfi-
,
rem mutat, &

gutrulas quafi fudando emictit. Er- pelas vulgo ignem S. Antonit vocanc.nonnuili vin-
nefini "Burgravim. didam ejus.
Buffa/i , ex Cornu annulus conflatus, digito , & ^m<?,ccEJeftis eft virtutis influentiaqui perani-
annulari geftacus, fpafmi convulfionibus mederi maliabrutarationalibusmanifeftatur uc in cheli- ,
dicitur. donia per hyrundinem ,' in fale per ciconiam cly-.

Burgravius. fteris ufus& id genus alia mulra.
,
Balneum Marid, vel maris, ut multi vocari vo- Butyrum Saturni eft , quod fupra altey , atque
lunr, eft furnus diftillatorius aquam continens, in dulcedo plumbi.
qua calence vafa chimicaponunturad pucrefaftio- BIm Cordis , eft fpiritus vitalis , & confequenter
nem materix quam capiunt , ad feparationem,
fuas fui calorisfomes.fpiritus verofic animatus, & Cor-
& id genus humidarum afcenfionum perficiendis mater , in Scholis pene negledus. Vanheimtnt,
das operationes. pag. i8j.
Balneum roris , vel roritum , eft furnus in quo BIm regiminis , agit circa cffluvium corporalc
fiiper vaporem aqux duntaxat , vafa diftillacoria prouc Luna mare tnmefacit. Fanheimont. pag. 335.
fufpenduncur , ut aqui corpus non concinganc, alio
nomine vaporofum, auc vaporarium vocavimus.
Balfamum , eft fubftantia corporum a putredine
confervans. Balfamus alias a nonnullis fcribitur.
Cj4bala, Cabalia, Ars Cabaltftica , eli Scientia
occultilTima , qux divinitus una cum lege
Eft incernus , & externus. Internus in humano cor- Moifi' tradica fuiffe fcrcur , qua: nobis Dei dodn-
pore , temperacitrima qusdam eft fubftantia non nam de Meffia patefecir , cum Angelis amiciciam
amara , non dulcis, non acerba , neque Sal minera- culcoribus fuis concrahit , rerumque naturalium
le, fcd fal liquoris quod a putrefadione validif-
, omnium cognitionemtradit,acdivino luminc men-
fime prsfervat humana corpora : dicitur etiam na- tem pulfis cenebris illuftrac. Vox eft Hebr£a,Laii-
turs corporis glucen temperatitTimum. Brevius fic ne dicicur Recepcio, quod una cum lege quam
,
definitur. Eft falis interioris liquor fuum a corru- poftea fcripcam populotradidic fecreciorem,& ve-
pcione corpus tuti(Time prsfervans naturaliter. Ex- ram legis Enarracionem Moyfes in moncedivinlcus
ternus vero cerebinthina vocatur a Paracelfo . nul- acceperit , quam fcribere nefas erat. Sed ordina-
lam ignis violentiam pafla fed digefta. Item eft riis revelationum fucceflionibus ab altero, , alter
omne quod celeriter fanat , a germanico fermone quafi hjEreditario reciperet jure ne a prophana ,
ad Chirurgiam adaptatum nomen duabus didlio- multitudine divina myfteria cognira vilefcerenc
nibus bald Tiarnen , id eft celeriter conjundum. auc violarencur. Perfx fueruot hujiis dihgcnciiTimi
culcores
,
228 Bibliothecse Chemicse Curiofx

qua- magos Calcocos el^ i£s. Calciihos eft xs viride. Calo-
cukores & fuos faplcntes appellarunc ,
, ,
Oriente camonon /£s ufium.

les fueruncillitres, qui2<rfW(r^fw«'«,ex
,
Calcitari eft bal Akali. Alkael Cali

Chriftum adoratum venerc & non reges ut vulgus
, , eft ciniis
davellatus.
badenus exlltimavit.De hac ReuchlinusGermanus,
.
Catcidicum, eft Medicamen de Arfenico.

& Picus , Italus Mirandulx dominus , î Petrus
Cati/iet, Cojinec, clt Antimoniuni.Co/;/;f/.Cwyni«.
Galatinus copionffime fcripfcrunt. Et Galatinus af-
Calnfazdi oleumlndi.
firmat veteres Rabbinos per hanc Cabaix fcies-
Chriftumque Dei Filium agno- Catu/a , fyptas , elt Cryl!aiUis.
tiam , Trinitatem ,
Calor naturalts eft quando radii folares ve! pcr

vilTe. Non igicur auka multorum opinione ars cft, ,
fe materiam fibi applicacam excoquunt, vcl in fpe-

-fcd potius fcientia certa coelellis per quam Theo-&
fcribit Dei beneficio dodri- culo concavocolledirei applicancur. IJujus ignis
fhrajins ut de fe ipfo ,
nam fuam confecutus eft, nec a fpiritibus , malis u!us eft apud artifices diiTolvere & calcir.are.
falfo , hac cahuTinia ab in-
Cator cinerum, quando partes fixiores per cin<>
quicquam habuit quarc :
Concedicur hanc fcientiam apud res eliciuntur. Hic mcdius cft inter balnci , &: are-
vidis oravacur.
nx calorcm , proinde illius opc, non modo fubri..
multos in abufum devenilfc veluti alias fcicntias.
liores & ad naturam aquicatis fimpJicis appro-
Scribitenim trjeofhraftus Hebrsos degeneralle ut
ximanteSjfubftantixpropelluntur , fed etiam colo-
in dodtrina Dei , ita etiam in hac fcientia
m veram fcieatiam falfamque ar- res,& fixiores parteseliciuntur.
Ciuare poftea ,
etiam Utte- Calor fimi , eft quando vafe in fimo pofito , ma-
tem divifa Cabala fuir. Accertit
incer artcs incertas numeratur,
teriam contincnte, digcfliofit. Hiccalorufus eft
rah's qu£ merico
fonte non procedat. Vera in infundendis , digercndis , & putrcfaciendis re-
prxfertim Hebrao fi ;.v
bus. Adhibetur interdum fimus cquinus in quo
enim Cabala in S.literis fuum habet fundamentum. ,
vas fepelitur
aliquando vas ligiieum fa>no vel ftra-
Mulra dehacfcientia77jôf^r^y??MinUbris dePhi- ,
quin lapfu mine impletum , cui vapore fervente aqua applica-

lofophia fagaci fcripfit nec dubito ; ,
tur fimi in locuiri adhibetur,

temporis nationes cxterx fincerius dc fheophrafto ,
Cator digerens , eft quo matcria diffolvenda dige»

juJicabuntquam Gcrmaniquidam modo. Cum cla-
"tur, & aut athanore , aut fimo perficitur
rius luce ipfa cx ejus monumentis conftat eum
fuilTc fummum philofophorum &medicum inconv , .
Calcrfortis.cll qmndo igne audioie & iiitenfio-
parabilem & qui nullum Chriftianx fidei articu-
:
" res^feparantun
lum negaverit;& fi quxdamS. Scripturajlocaali- Cator

'""' arend, Medius eft inter cinerem, & fcobis
ter quam vulgo folent, recentioribus quibufdam
ferri, & eft quando vas materiam continens in ca-
tino arenario, arena circundatam fubftantiam
doaifTimishominibus ipfi adftipulantibusinterpre- fi-
tatus eft : fed de Chrifto Salvatore mulcaprscla-

xiorem,& quam cincres propcllere nequibant, pro-
trudit. Ubi advertendum arenam fubtilem, noa
ra docuit , ut ex ipfius libris patebit.
fJHtchael Toxites , M. adeo violcntum calorem prsberc, quam grofiam.
Cahutator, cft fal nitrum. Calor jcobis, aut fcoria: ferri fupcriore intenfior,
Cabebi, eft fquama ferri. Cabeth. & aperto vicinior eft quando ex fcobe , vcl fcoria
C<»^f/, eft ftercus. ferri respropelluntur.
Cacabus eft vas continens chores tres.

,
Calor carbonum, eft quando calor prunarum fla-
Cacochyla , eft malus fuccus in corpore. Cacho- grantium materiam, vel vas proximumtangit.Hu-
ehymia. jus ufus eft in infufionibus , cxmentationibus pro- ,
Caciaferrea , eft Cochlear ferreum. bationibus, calcinationibus , & dilToIutionibus.

Cadaria , eft Tutia. C alor flammarum , eft quando adhibito cor^ve-
Cadmia , eft duplex. Nativa, & Faaitia. Vide ti- niente alimento flammas materiam attingnnt. Hic
tulum^ris. Plura leges de Cadmi<t fpeciebus apud calor vocatur ignis vivus, quo reverberantur , &
Rnland. ip^^g. uo. ad ui. calcinanturomnium metallorum corpora,iiec uon
Cadmt^ Acinafa , eft Tutia. lcem Cadmia, eft li- fpiiitus tandem propclluntur.
quor candidus, Calor vefic£ tevis ,cft quo cx materia vefics ap-
Cal , Arfenicum citrinum. Item acetum. pofita , applicatoalembicofubftantiahumida pro-
Calamina eft lapis Calaminaris. licitur.
,
Catcadis , eft vitriolum album. Aliasfal Alkali. Calcinatio corporum , eft combuftio , fit igne
quar
Calchanthos, vel Calchanthum , fignificat. majori , vcl elt rerum coagulatarum in calccm fo-
1. Florem aeris. lutio. Eitque Calcinatio vel Corrofionis vel Jgni-
2. Calcitidem , quaj fpecies vitrioli. tionis.
3. Vitriolum. Catcinatio corrofione ficca eft , quando corpori-
4. i£s u(tum, vel petrinum. bus calcinandis non humor, fcd ejus in locum cor-
j.Vitriolum viride. Calchamhum, 8i Colcothar rodentes materii ficcx adjunguntur , quibus cal-
granulis atramenti & generantur,& nutriuntur. Sa- cinantur.Eftque ca^mentum & commixtio. ,
le foIuto,& ipfa folvuntur,quod eit in Venere.Con Catcinaiio corrofione vaporofa, eft quando corpo-
gelant frigore Vcnus de quibufdam mineralibus

;
rametaliicain tcnues laminas redada per aerem
in mineris participat. Si rubedo adfit, aquofitas corrodcntcmque fumum calcinantur,
abundat, fi viriditas, acr exuperat. /»/1^.113. 124 & Aliquando corpora laminata fuper aquis forti-
Rutandt plura de Catcantho videas. bus, aliquando fuper aceto velrecrementis uva- ,
Catchintum Cal:adis elt fpecies atramenti.

, ,
rum prelVarumfufpcnduntur aliquando prxfertim ;
Caeaton , eft Trochifcus de Arfenico. nobiliora metalla, plumbi fufi , vcl argenti vivi
Callciihtos eft serugo seris. Itcm Marchafita.
,
afflatu fragilia rcdduntur & comminuuncur ali- , :
Catcata , Atramentum citrinum. quando alii modi adhibentur.

G. T.
Calcatar,Calcatar , Calcadinwn eft Atramentum Caiybem in crocum fubtilem per vaporofanl

,
rubeum , Vitriolum, corrofionem redigere gelliens,ita procedo. Pri-

Qaldar, eft ftaanu(% mum paro aquam fortem ex falis petrat & vitrioli
ad albe-
Lib. I. Se6t. III. Subfe£l. L 229
ad albedinem calcinari parribus arqualibus.eamquc ftro funntnr. Et Chaos.
incucurbicam vitream fiindo. Poft in cucurbicae fu- Calcatithum , eft virriolum.
periori parte laminas chalybis fufpendo Intoque ,

Caliinatum majm , dicituromne quod arte fpa-
valis artihcium obdiico, ne Ipiritus aqui fortis ullo gyrica dulcc fadum eft , quod expropria fua natu-
modo exhalare queanc ac viginti quacuor horas , ra non erat ,ut mcrcurii duicedo , plumbi vel cjus
in arena calida vaporare permicto.-Deinde aperto anima, falis & fimiliu.m , qur ceicrriinx confoltda-
vafe laminas eximo, quibus crocus , vel pulvis fnb- tionisexiftunt.
tiliffimum adhiret, quem lagopodedetergo. Porro CahinaiumminM, eft omne quod a natura duice
laminas iteru*n iii dido vafe fufpcndo , & modo eft,& citifTinie curar, tit faccarum, manna, tcrenia-
fuperiore procedo , idque tantifper donec nulius bin, noftoch, &
fimilia quarque.
crocus ulrerius a fpiriiibus extrahitur aut in lami- , Callena, fpecics eft falis petrx.
nis reperirur. Sicplumbum fuper aceto fufpenfum CaUcrnth, indicium defiderii ad primum per-
eft
calciiiatur in cerulVam , fic cuprum fuper recremen- petiium ut , quum quidpiam
in primam maceriani
tis uvartiin , acque ita reliqua metalla vaporibus redire cupit, ex qua prodierat.
corroduntur. Calliette, funtfungi flavi in plantis juniperinis.
Calcinatio humiiia immerfiva eft , quando corpus Calx mercurii, cft prxcipitatus mcrcurius.
liquori alicui immcrgitur , qui corrodat indeque Calxveneris, eft viride aeris.
calcinct : pcriiciturquc amalgamatione, aut prsci- Calx Satnrni, eft minium,
pitatione. Calx fovt^s, e(t fpiritus Jovis.
Calci/iaiio reverberii, efl: in Calcem foIutio,Ca!x Calx martti, eft crocus calybis vel ferri.
autem generali fignificatu ert puivis quilibet in Ca/x/alis,e{\ aurum calcinatum.
partes impalpabiles comminutus.quem &• alcool Ca/x Luia, ctt. argentum, calx argenti, vel azuri-
nuncuparc confucvcre. Itaque fub le comprehendit nus flos ejus.
calcem proprie di(2;um , AIcool, quod cft a leviga- Calx permanensiVd fixa,eft incremabilis mareria.
tione cinereum,& corrofionisacoma. Calx peregrinorum, elt tartarum.
Cakinon per revciberiutn eft duplex..
,
Calx lignorum,^^ cinis eorum, qui in vitrum aut
Calcinatio fpecialiter dida, & cincfaftio. aliam materiam non convcrtitur.
CaIci'iaiio fpe ialis , eft qua principaiiter dida Chaomantia , eft ars qua prifagium fumitur ex
calx inCi.imbuflione reverberante efficicur. lcaque aere.
i Gra:cis aptius appcllari poterat Tirxviaini quod Claretta, eft albumen ovoruin.
TiTfxvov efficiac, cujus fpecies quxdam ar/3K@-,quam Cambuca , eftapoftema vel ulcus ,
in inguine.
in extinctam fcu vivam , e calcario lapide confe- Panus inguinis.
•Sam nominanc. In hac vei res folicaria calcina- Carbanes caeli , funt ftelli.
tur vel cumaddicamcntis combuftioncm penitus
, Carbunculut , eft apoftema> vel peftilens ulcus ab
adjuvantibus, ut funt fulphur nitrum, crc quac tunc Atro fanguine.
adjicimus cum valida admodum eft indomitaquc
, vinum herbis medicatum.
Cardoniiitn, eft
reicompages- Alioqui voladlia citius difliparcn- Carena, vicefima pars gutts.
cft
tur.quam aflammavincerentur fixa. Sed fpiracu- CaJJatum, eft fanguis in venis invalidus , mor- &
lum debecur nitrofis uc vas fic tutum, Vide Calci- tuus, fangiiinis boni tranfitum & motum obftruens.
natum majus & minus. 'Para. in archidoxis.
. Ca/or, eft Liber aut Impeditus. prapuratm, eft refidentia vifcofa, manens
Cafeits
Liber qui proxime materiam , aut vas materiam
,., in fiindo laflis ex cafeo, dcfluentis.
continens tangit. Hoc calore proliciuntur , quse Cathimia, eft- argenti fpuma.
contumacius liquorem emittunt, feu fiat ob ficcita- Cauda vulpis rubicundi , eft minium ex plumbo.
tem aut paucitatem fen quod ob vifcofitatem
, & Cantela, in arte fpagyrica eft habitu comparata ,
homogeneitatem terreis partibus pertinacius ad- qujrdam induftria,qua facilius obeunt fuasopera-
h2reat:& calcinationis fufioni, & aliis operationi- tiones, acperficiuntartis hujus profeflbres.
bus infcrviat. Cauieriurn, Kautir, eft: Inftrumentum ChirurgO-
Calor impeditiu cft quando ignis a matcria vel
, rum, quo aperiunt cutem & carnes exuftionibus,eft
vafe,ne illud proxime tangat ab aiio vafe impedi- etiam medicamentum in cjus locum furrogatum,
tur. quod fuo corrofivo citra dolorem apcrit.
^.Calor liber, eft Carbonum vel flammarum. mufculus alias dicitur vits, pulfus per fin-
Ce-//a,
Impedtttii e^ 2.r&nx ye\^coh\s. gulas corporispartes oberrans.
Caballi,\e\ Cabalesfunt lemures, & aftraliaho-
, Coadunuiio eft elaboratio, quauniuntur difgre-
,
minum corpora , qui ante praedeftinatum vitx cur- gata.Appellaturnonnunquam excellentiorisfpeciei

riculumrepentinamorte quapiam extindiiunt. Ifti nomine Coagulatio unde extitit illud dogmaPhi-
,
poft modum oberrare putantur fuper terram, lemu- lofophorum, quod Chiniicum artificium, in lolutio-
ruminftar, donec terminusprxdeftinatse vitafcom- ne & coagulatione confiftat, quo tamen relpicitur
pletus fit , ut quod vivere corporaiiter debebant, ad lapidis myfterium , potius. Ita coadunacio efl:
fpiricualiter adimpleant,fi crcdere fas eft, verscque folutionis redudio inhis,inquibusfteriporcft.Ejus
Religioni Chriftiamr diilbnum effe non compeiia- fpecies funt diix. Compofitio & coagulatio.
tur ex Scripturis facris, undeperenduslapis lydius, Coagulatio eft rerum cjufdem natura: e confi-
,
quo reprobatur omne quod ejciauro non couflatum fiftentia tcnui fluidaque ad folidam coadio. Itaquc
eft evangelico. ,; , qujc refoiutione aquea aerea ,igneafunc attenua-,
Cacedoninm tartarunu , eft materia pcccans in ta perhanc in corpus homogeneum reducuntur.

,
corpore humano, ob feparationem facultatc fcgre- Et coagulatio ccHTvicacur inulcas opcras veluti.
fic ,
gativa fadam, non fuccedcnce mox expulfiva. divaporacionem exalcacionem fublimationem,

, ,
Cafa, dicitur pro camphora. ,

,, . ;, diftillaaonem, &c., Et duobus modis.Segregatio-
Cahos pr^ter omnium rerum congeriem. Theo-
, ne , &, Gomprehenfione. Eftque vel 1 rigida , vcl
phraftoeft 3er;j & pro Iliaftefupradido., vel Jlia- Calida.
g„„ Tom.L Y 1. CoagHlaiio
,,
230 Bibliothec^ Chemicx Curiofx

quando res in calido re- Ccerulenm » Graecis xv»vof , >cu«»av , Latinis CXtw
1, CoagHtaiiofrigida , eft
leum propter colorem vcnenatus color a, Laluli ,
foluca:, in frigido coagulantur,

,
Gcrmaiiis vocatur Lafur. hic quaii imiraiuur Ara-

2. CoamUtio ealid.a,t{\ quando calore convenien-
bes > qui Lafuli vocant. Rulandtufag. iCi ponit. 17.
te , res dillolucs coagulantur.
eft cum quibufdam gencra, 162.
CoagttUttoperfegregutionem ,
coucretio Color.icio, per hauftum liquoris ingredientis, eft

fcgreyatis reliquum coiicrefcit. Itaque _ . .
poterat. Peragicur frequtns admodum coloracionis modus pcr liqui-

;ur^^., appellari principaliter
feu exhalat paulatim humor, dam tmauram quam ,
res cnlorandae pocare fcu
ilorc, quo divaporat
calorcquo divaporat,
fiuoris.
combibere coguntur. Id ntpronatura earum di
qui erat caufa
cum totum ll- verfa. Qiia? porofa funt, macerantur in tiiictura li-
Coagiilatto per comprehenfionem, eft
rcmiftamque ad uniformem quida , vel cnam coquuncur una aut inisrsntur ,
mul comprehenfum ,
pcrfundunturque fipius reficcationibus iiuerpofi-
fubftantiam coagulat.
tis donec color placeat. Ita vulgotingunt vellera,
Coaûlum^ eft Mercurius.,
ter- linamenta, ferica, pannos, ©-c.

Comtl-Am .<}erificum.cii eflcntia matenalis
per coagu- Coloraiio externa eft cum fuperficicbus dunta-
rea , concreca in confifteutiam iiccam
xat color exalcacur. Id fit variis modis , quibus
lationem.
hh. 7. de naturare- aliter arque alitcr difponicur fubjcd:! facies cxter-
Coagiilatio eft quadruplex ,
na ad lumendiverfimode terminandum, unde ori-

tuvn. pa^. .^<i. Paracel.pr: 10:
tur coior diverfus , ifque in eadcm ipecic illulf rior,
Coagulum , CoaguUns , Sulphur Philofophorum
prima materia unde auruin noftrum. Fefmentnnu
& veluti interpollis , vel obliterata priore ad di-
coagulans verfam nobilior.
fermemi , fpiritum coagulaiis. Sulphur
Coloratio , pcr calorem foliim modus eft colo-
Mercurium.
randi , cum e potentia in a&um feu ex occulto iti ,
CobjftoU, eftCinis.
manifeftum color protrahitur , adhibito calore
Cobatiorum fttmtis , cft Robolc.
duntaxat alteratorio. Nequc foliim principsli cx-
CoaVw. eftpondusi:.unciarum. .
traftionisfine hocfic,ied& infcrvit tintturis ar-

CceUm,¥ormx rerum efl"entiales. Quinta eftentia.
Phi- canis.
CceUm Spagyrictim^ , eft fuprema pars vafis
Co/omio, per abfolutionem eft cum fufccdines
quod tranfcen- fpiritualcs alisquefordcs colorcm obfcuranccs
cLIw 'philofophorum , vocatur in
elemencorum vulgarium , uc la- mucancefque aquis acribus eluuncur , icaque colot
dic lonê nacuram ,
omnis illuftracur exalcacurve.

pis PhiTofophorum, medicina catholica , ,
Cow^«/?/o,eft ignitio .corporacomburendo, in

quinca elfencia
Ccennm eft fimus. . ,.
"'"m redigens; Incineratio vel vitrificacio.
Ctementum , eft corrofio ficca , qua corpus

ali- Comifdi. eft Arabicum. Gummi
quod mctallicum , cum falibus corrodentibus ,
& Compofitio eft diverforum , coadunatio. Eftqufi
,
aliisrebusexficcantibus,ftrarificatum confringi- miftio & conglucmacio.

hoc mo- Conder , eft Thus , Ohbanum.
tur & calcinacur. Fit aucem Cilcinacio
,
do --Corpus ccemencandum in tenues laminas re- Calx in chymica fignificacione, eft pulvis quili-
fpecies au- bec ablationem fuperflui humidicacis,in parces ce-
di^îcur & in fruftula forcipe fcinditur
:
tem corrodences pulverifancur , & aceco, urina,vd nuimmas & quafi inpalpabilcs comminuius.
madefiunt ut fianc initar pulciculx ( non- Calx viva , non extmtla abeftos fic vatiis mo-
aqua fort!
, ,
parciculs dis. In quibufdam locis fic lapidibus vel calculis

nulli iftis ficcis ucuncur ; Deinde hujus
ccemcnracorix toralibus.coloris c^fii vel cinerei , candidive cu-
vel pulveris aliqua porrio pyxidi
inditur illique lamina fupcrponitur
,
& lamins ,
niculis nempe aftis in agris ad littora vel fimpli-
quod ftracificacio, cicer coIle6tis calculis adlittora aut etiam eru-
alia pulverisportio afpergitur
,
,
Hanc alia lamina tis propriis fodinis , ut fic ad Sulam & aliis locis
& ftratum fuper ftratum dicitur.
donec pyxis impleca, Fit ad mare ex teftis oftres vel marmorum buc-
fubfequitur idque tantilper ,
aut nihil latînarum reliquum eft & candem plu- ,

cinorum, & de corticibus ovorum. Eft autem Calx
tenaci viva duplex , coloris candidi , & ccerulei. Vis om-
vere fuperpofito clauditur lutoque aliquo ,
jundurs pyxidis munitJEcbturantur, & igni, vel, nium eft adurens , ignca mordens cruftas indu- , ,
(^ quod fatius elt ) fuo furno imponitur,

fecun- & cens, urit in fumma, difcutit & extrahit. Odit na-
horis turaliter aquam qua accenditur, amat oleum quo
diim gradus ôementatur, 4. 6. 8. \i. vel 24.
facillime commifcetur.
imo etiam aliquot diebus ( pro re naca ) inibi con-,
fervatur. F. 9- cum priparare velim crocum Mar- Calx Extinfta.

tis fcu chalybispercoementationem ,
accipiocal- Calx rnanica ali>a,c(i Calx alba pcregrinorum, vel
cis vivi recentis quantum opuseft, cumque urina ex olTibus pifcium majorum albis vel conchis ma- ,
madefacio, ut fiat inft ar pulpar. rinis quasjn pileis^ gcftant confefta.

Virili aliquantifper
--.-"' n Alumen
ai
Poftea hac pulpa pyxidis coementariae funduni ad Calx ajfata, eft cx pomis. Calx major.
digici lati cratTtitudinem tego , eique

laminas Camet Cames; eft argencum.
,
) impleo, Canales cuniculi. Canales recludere. CanaUs OC-

Chalybis fuperaddo, & vas , ( uc fuperius
ac luto obfirmo. Omnibus riteparatis, pyxidem cluderc.
camentatorio pono ignemque cer- Cancinpericon, eft calidus equi fimus.
in furno noftro
rii gradus adûfque 24. horis connnuum. Tan- Canna Syphunculos.
,
dem exempco maceriam in illo concencam ,

vafe ,
Cantacon , eft crocus hortulanus. Capiftrumauri,
in mortario probe contundo & pcr fetaceum pello. eft Borax.
ut fiac pulvis fubrililTimus ubi calccm a chalybe ,

Capfa .cujus fandum eft filisferreiscontextum.
omnem calida abkio refiduumque arefacio & ac- , Ca'ize, carmit, canna, cufavum, Snnt varia vafo*
cipio crocum Martis priftantiiTimum. Eo modo rumgenera.

cciam fit crocus Veneris qui operaiionibus mHlcis Capfx , In quas venx diftnbuendx injiciuntur.
infervire poteft.
.tuxiJi^ CMfitellwo, t(i sapa (sponis.CapHt mortuum.cR
terra
, ,,
Lib.I. Sea:.III. Subfea.!. 2jl

terra mortua, vcl fex. VidcThsophrttftum pa^.iS, Cerebrum aricris.
de iiatiirarerum. Cerebrnmbovkyt^ tartarumccmbuftum, Cero^
Carbitijcitlus, fiimitur pro gemma, habetqiie iio- t>cr , eft aqua.
msn ab ignis fimilitu(iine,cum ipfe ignem nonfcii- CerMj»^ci\ plumbi srugo. Omnibus eft nota,
tiatpropcereapyrulladicirur RnUnii. <pon\z 6. ge- & in piiarniacopoliis nomen (uum retinet. Nam
nera eoxnm pag. iî. Mafculi funt flammi lucidio- explumbo vdalbo, vel nigro fit pulvis. Alii au-
ris ac in fole flagrantis. Foeminx languidius re-
,
tem definiunt quod cerufa fit a:riigo aut cinis ,
fulgent. plurnbi. Si ex plumboaibo fit, Hiipanica dicicur &c

6'/«r7/3i»,eft obulus. cft candidiffima. Diojcmdes , quando fieri debet
Carfia , eit aqua falis. docet lib. j.cap. j?. Et addu quomodo toneatur
Catitlus ferreus ex acie temperatus. doncc fimilis fiat fandaraci , & quomodo cerufa la-
Cathui arenaritu, efl: vas terreum in modumpi- ,
vetur. Leviifima omnium cerufa ad candorcm
foe-
lei rotundum cum margine trium vel quatuor di- minaruin adhibecur. Ovid. de medicamine faciei.
gitorum ex cerra tenaci fadum.
,
Para. habet ejus compofitionem.
Canna , Limatura auri- Catrobil, eft Terra. Ch.ir/jbar, eft Magnefia Chucef, eft tefta figuiis.
Gatilltis cinereus , efl: vas fuforium ex cinerum , Ceramia, Inveniuntur in Girrwj^jw,,? ad flumina,
de levi ligno elixatorum & ab omnibus carboni- , ut Albim Ceraunia gemma: Cryflallo fimiles infe-
bus aliifque fpurcitiis defrcatorum partibus dua-
,
(So colore csruleo diverfa; formx , nonnunquam
bus, nec non cinerum de oiTibus mejulla carenti- ficuci clavsE , nonnunquam tanquam pyramides, uc
bus ( ne tamendeporcis,qua; fummu n difpend.ium repifentarent caput Zuccharinum. Integrx nun-
inferunt , de(umpca flnc ) optime critorum parte quam inveniuntur, foriitan propter vim fluminis
una cum ce evifia bona ad niaflam madefadis & , , qua excutiuntur nubibus , & refulcationem in ter-
probe inviccm commixcis in fuo mortariolo pa- , ram.Dicuntur provocaredulccs fomnos.valere cbn-
rarum. Lineribus iiquidem madefadis ,hoc mor- tra fulmina, & ad priiia & caufas vincendas valerc,
tariolum impletur & pi -illum ( vulgo monachus ,
Solinus , cap. 25. dc ceraHniis.
diftum ) pullibus ligneo malleo fadis in illud cudi- Chalchitis, una eft lapis chalchitis , iJ eft lapis
tur ac tandem infperlis cribro fetacco cineribus
, serarius, id eft Marchafita feu ipfa pyrites unde , ,
de xqualibus viculi, aut cornu cervi unus atque , xs coquitur quem Macer & Mef le lapidem ilel-
: ,
alter pugillus fuperaddicus atque ut artfiat exi- , ,

lacum dicunr. AUerafignificatiochalchitis, eftalu-
micur. J-it &
inmajo.i formacatillus cinereus.qui men capillare , & serarium, quod in pyi ice concref-
h\ ungulo ferreo formatur. cit. Hinc alumen concretum.
aliquories dicitur
Cathxhites,ye.\ni\ magnes ferrum, fugdaiignum, Sic Diofcor.C[\3.\c\\[z'\n, ideftalumen aduri dicic
gagatcs & fuccinum paleas attrahunt & retinenc: more Chalchitidis. Videas pluia de Chalchitide
lic cathochites carnes & manus retinet , innato apud Pjtl. pag. 141. 142.
gummi feuglutinolentirtlmo. Chalcute efl «s uftum Chalcos, eft ss,
,
Cardir , elt Stannum. Chamhclech , eft Hlixir.

Cedria , Gummi Cedri. Chaomantia , eft Ars qua prsfagium fumitur ex
Cementatio, gradacio per cementum. ell aere.
Cementum eft mineralis acuta maceria& pene-
, Chelidonia eft
trans cum qua metalla ftrata, ad cementandum
, Lhelidoinus lapis , vcl Gemma Cheltdonia , repc-
reverberantur. Et eft vel fimplex vel miila, & cfl: ritur in ventriculis hirundinum , captis pullis hi-
\n forma puiveris vel paftx. rundinum crelcente Luna Dioflor. iib. i- cap. 47. ,
Cementare, Stratiji.iren, eft alcernis res quafdam Sc. his qui primo partu exclufi funt dillectis illo-
, ,
fonere. rum ventriculis reperiuntur duo lapilli magnicu-

Centrum Ovi , eft vitellum Ovi. dine,utipfe vidi feminis lini & ejufdem forms;
,
Cepa porci eft Squilla. , unus niger, alter ruftus apparct. Vcl ut vult Diof-
Cerdacc eft Mercurius. , cortdes , unus colore varius , alter purus Ruland.di-
Ceracio, ( Hanc Gebn definit j e(Te moUificatio- cit (e vidilfe nigros & ruf^bs lapillos. Riiffi feu pur.
nem rei non fubiibilis ad liquefa-
durr , vel iucci , purei, dicuntur valere contra infaniam , & epile-
«3ionem. Dicitur Ceratio quod medicinam piiilo- , pfiam ; &
graciam conciliare. Nigri fedant iram ,
fophicam inftar cerx igni admocx facile liquefcen- valent contra febres, malos humores , conducunc
tem reddat. Quando Philofophi argentum vivum & oculis.
in aurum autargentum convertere volunt,necelTe Cen gdam , vel tenigotam, eft inftrumcntum Chy«
eft ut habeant medicinam fluentem , qu.^ fubico rurgicum, quo cranium capitis epilepfia laboran-
( ut Gebri verbis utar ) ante fugam ejus , in profun- tibusaperitur, Cemplam.
do illi adhirear, ipfiqueper minima conjungatur, Cintficattijn, idem quod calcinatum.
& illudinrpiflct, atque fua fixatione in igni confer- CervicuU , fpirituseft o(Tis de corde cervi,
vet quoufque adveniat illi majoris ignis tolerantia, Chymus eft f^x. Chymia fxculenria. Chymttsl
ejus humidicatem confumentis, convertat illud & Maffa.
perhoc artificium in momento in folificum , & lu- Chiromantia penes Paracelfum , non folum circa
nificum , fecundum illud ad quod medicina fuerit lineamenta manuum confideratur, verum etiam in
przparata. Fit autem Ceratio quando corpus fic- reliquis indiciii in toto corpore , obfervatis venis
cum & durum fuo humore , reiterata frequenci
, , atque dudibus,
imbibitione profundicur. Signum perfefta: ceratio- Cineritium , eft cementum auri vel argenti
nis Arnoldus nobis defcribit , in 2. magni rofarii , quod a nonnullis regale vocatur.
cap. z7. Cherva ell catafHicia.
laminam ignitam medicina pro-
Si videlicet fuper Cheiri Paracelficum abfolute pofitum abfque
,
jedla velocirtime , ficut cera,(ine fumo fe refolverit. ulla adjedione, C\ de mineralibus fiat fermo, ar-
Sed illam Philofophis committo. gentum vivuui denotat, fi vero dc vegetabilibus ,
Cerarc , eft incorporare , vel raifcere. flores vegetibiles. Cuin per adjedcionem reperituc
Tom. I. V a aJ hunc
,
Bibliothecx Chemicx Curiofx

modum,flos cheiri, ex argento, fignih- nunquam Chelonicis perfccta & fola illa , nonnun-
ad luinc
quam vix inchoaca nonnunquam pcrfeda, fic timcn
cac album elixir , vel ejus quincam eUennam , non
uc pro parte alteri lap:di adhxreret; intci dum dux
fecus acque flos anthos, auri rubeum elixir
vel trcs perfeds vel imperfcfta:
excernorum clemencorum occulca ac-
Cherio, efl unacranc: inter-
cidentalis vircus , 8c non qualificata patura cahdi-
dum magnicudine magns fabx incerduni adeo :
parvs uc formac vifum fugercnc intcrdum fulvs

, ;
tatis velfrigiditacis.
candida nicences in morem onychis inttrdum ni-
Chcriontunt , elt id , in quo narora non poteft al- :
terari, uc Cryftallus a natura induratus hqueheri grae lineis egregiis cochlejE marina! in modum ex-
prcffis.
non poteft, ut illequi ftbricacur arce.
Reperitur etiam Chelonitis candicans , veluti
Cheruhin , elt virrus & influentu ccEleftis, domi-
natio acque potelUs fuper omnes dominationes & onyx guttulis quibufdam. Al ias Chelonicidem vo-
poceftates a Deo procedens in terram,& fuper om-

lunc rcperiri in corde teffudinis. Sed /'/;«»«.f Che-
loniam illam vocat , & dicit effe oculum Indict
nes homines. De hac divina gloria legitur amplif-
teititudinis.
fime apud Paracelfum, in expoficionibus Pfalmo-
rum David. Chemia eft ars feparandi ex quolibet mixco ef-
,
ClijJh\Q^ virtus rerum occulta vadens & rc- fentias , continuandique magineria artificHm. Do-
diens unde primum exivit,uc vircus radicum in cau- cet id aufcrre quod gradum diminuir, detinec , Sc
lem tranfit ac reliqua qu^ furgunt ex eis tandem
,
impedit, docet fallum alegitimo feparare,& ad
in easêvertitur pofl: aucumnum.ibidem per hyeme
pertedionem res adduccre. Theophrjûx lih. -. iâ-
tocam delicefcit ufque ad primum ver, & sflatem. r<*g- Ducit facilius cofta t< pra^parata quam cruda
Citrinulus crynallus pallidus.

, eft & imperfeiSa. Quidam derivanc a x«o-fi«« tundere,
Citrinulorum , pharmacun". efl cx colcothare , id Cur vero , quia corpora omnia liquat , ut confât
efl vicriolum calcinatum , in fuum alcali redu- & ex didis.
dum : comparatione fada ad cryftallum , ob tran-
ChrtjH- pabulum , efl urina virginis.
fparentiam cjufmodi falis pallidam , diaphano Chroma, efi color. Chryfocalcos,cii Auri chalcum.
cryilallo perfimilis. Chryfos, feu Chryfion , eft aurum,
C«n««/<<,eflflammula, herba Paracelfo mulcum Cibatio , efl corporatio.
familiaris, uc paffim in fuis fcripcisreperiatur. CininumOletm, eft Rh.iphanticum.

Cicrittatio , efl refufcicacio. Cinnabarii ,\Qt\im Cinnabarim veteres dixere ,
Chybnr ve\cibur ,c&.Su\^\mx.pag^'i%paraAt

,
fanguinem draconis , & adhuc nomcn retinet Rw
natura rerum. landus affenticur eis , qui cinnabarim fuccum feu ,
C^»^r 7/»i«f>-4/ff, a nonnullis incerpretatur aurum, lachrymam alicujus hcrbae vel arboris potius c!le
veriimego exprxcedencibus judico effe quodcun- volunt quod ipfe guflus & fapor indicac. Ferunt
quefulphur geaeris metallici, arborem efle in Libya , & finitimis regiombuspro-
Ctft, vel alias iy/^.efl capacitas
duarum menfura- ceram, ex qua ille Draconis fanguis manat perin- :
rum vini vel , fefquimenfura? juxta locorum diverfi- de atque in Rhetis e larice & apud Germaaos a pi- ,
tatem, circiter libras quatuor, cea, & abiete tempore veris manat refina quam ,
Cce/i planetarum, apud Paracelfum proprii funt medicamentarii/f^/« proterebinchircfina vendunf,

orbes ipforum fpherique. nonfi&icisB ,quibus tri-
,
cum vera tercbinthina Maflicx Chice colore dici-
buuntur mocus ab infidelibus , quos etiam xque tur effe fimilis. Platearius quoque fentit fanguinem
cognoverint in cceIo , atque potuerunt , in terris draconis efle arboris aut herbse fuccum in Jndia
,
Empedocles , & Plinius , Phyficorum Hiftoriogra- aut Perfia.

phus , Athnicas flagrationes inveftigare. Si quod Cinnabaris Metallicus , eft Minium Faftitium, ,
in terris eft ignoraruut , qut d immenfo diflat in- vel Nativum,

tervallo,qui bene dijudicare potuerunt aliter,qLiam Theophrafttts verum illud Minium Cinnabarim
perfallaces conjedturas.^fiquidemob fuam infide- ob coloris fimilitudinem nominat, ut a.\'n(jr£cii

iitatem , veri nullius fieri participes ex fuis fpecu- ( non quod fit vere cinnabaris id quod Dijcorides ,
lationibus ac imaginationibus asquum eflet. Cum & etiam volunt ) Poflremo cum
Pltn. libris citatis
erae vifiones meditationum fidelibus duntaxac minium nativum,ut Sandaracha rubet, nota illo-
refervatsE fint a. Deo, faUx contra procedunt ab ini- rum difl-crentiam. Ex Minio farpe elaborato fiwe ru-
mico veri , fpeculationefque fequuntur infidelium, di conficitur argentum vivum , quod c Sandaracha
<juibus in forccm ea pars contingic, minime fieri poteft Imo dum lavatur vcna minii, :
Cohoph , Paracclfo familiarifTiraa didio , repeti- ut poftea teratur , pars ipfius in argentum vivum
tiones fignificat diftillationum , ad fasces reddito mutatur idque rurfiis ficcatum 8f contritum edit
,
liquorc ab eis trado faepius , qui vel macerix pro- ad fuum colorem: Eft ficuti dicim.us minium,nati-
prius eftnaturalis vel in vehiculum adjeditius.,
vum, & faditium ita agente vcl ufu, dicitur rijjri-
;
Cohoi , eft omne quod cutis in toto humano cor- ca (inopica, rubrica fabrilis.
pore condudit , allufione ad cahos fafta.quo jam Fa<aitium,quodconficiturexargentovivo& ful-

in ordinem divinitus redado , & non prius infor- phure a Chymiftis d Germanis dicitur faSitium :
mi.cunfta comprehenduntur quae creata funt ad mi- Cinn^bari vulgare. Eft alium minium adultcrinum
noris ordinati cahos vel cohos utilitatem. etiam, quam illud quod Cinnabarim vocant quod ,
Chclonitos, prope villam quae nunc cralfe dicitur hodie foliim minii nomen retinet & conficitur ex ,
C<?/o«, ubi eft fcacurigo cujufdam foncis irruencis plumbo: Eft & certiumgenus adulterinum, in ar-
in Albim , locus amaenilTimus& fbecundifTimus che- gencaciis & plumbariis metallis.exufto lapide quo-
lonitis gemma variarum fpecicrum.
eft inventa , dam in venis reperto.
Primum qus forma omnino reprcfcntabat cochleas (inefatlio , eft qua fiunt Cineres, Licet nnnnun-
marinas, eft & chelonitis aliaforma.nempe oblon- quam & fuligo metallica , & Alcali nomincntur
gamreferensaquaticamconchamtornatilem ,quie cinercs,proprie tamen crematilibus , feu inflam-
hinc inde rcpericur ad flumiaa, uc ad Albim. Viden- matilibus compctit. Horum combuftorum reliquias
tur hse chelonitides habcre vim oftricitis. Non- funt proprie cincres.
Cinit
, ,
Lib.I. Sed.Iir. Subfea;.!. ajj

Cinishederit, eft citiis clavellatus. Cinis Clavella- manis prjefervandis , quam metallfcis ad flin^
tiis, ellAIcali. mam perfe(îoncm pcrducendisâccommodata.-l
Cinis ex cinsre , eft aqtia extrada. Cinis cineris , Clepfidria eft fubduftio liquoris per valis folu
,
eft congelacum co:)gulans, di fubtuspeiforati oculum. Earesolim

fisbat io
Cints farmentitiHs elt cinis ille non tantum uti-
, horariis machinis, unde nomen habet
iquanquatn
lis.VIedicis jFermentum fermenti, Chirurgis.fed & non aqua tantijm fubducatur , fed & oleum &: fu-
,
Cliymiftis, continetvim (alis ac leniorem. Corrodic fiones mineralium. Oculum autem

excrefcentias carnis > &c.
metaliurgi
fua fornace foramen per quod hinc fubducitur
m
, un-
Ctneris vcna , eft Fraxini. de hoc appofitum vocabulum eftquanquam in
ejus
Circulatio , per circularem folu-
eft liquoris puri locum tubuli epiftomia , crcn«, canales ^c,
,
xwz-
tionem& coagtilatiouem iu Pellicano agente ca- niantur, Clarum , eft quod fit c Criftallo.
./
lore exaltatio. Liquidarum n. rerum, qui attenua- C/m/'rf,£?-fjDx, eft Cathimia auripigmenti.
aerem , indeque vicidim in liquo-
ri live refolvi in Clyjfns , eft fpecies compofita ex" ejufdem rei ,
rem redire poftunt in tantum : & fcquitur potiiTi- fpeciebus variis feorfimelaboratis,
mum extradiones, quibus fiuut elVentia: r^^.C Mul- CiyJjM , totam rei elFentiam compleai poteft-*
lumopera:& itudii in vera fpiritus vini extradio- quandoquidem abjeâis impuriâtibus fxcibus &
ne impenditur , ut i!le fine omni phlegmate haberi quicquid in ea eft efientiale ad unum redigituc
poCfit. Quotielcunque n. elevatus fuerit, fcmperali- compofitum, vel extractio fubtilitatis omnium
quid phlegmatis fecum ducit. Proinde circulatio- plant^ parrium in unum elle commune coiens: Ec
nis inodum hujus exemplo demonftrabimus. duobus modis uniri poteft , fivc, ut omnes e di-
Sumitur vinum generolidlmum quod ad manum verfis partibus extraeta: effentis,
conjungantur,
haberipoteft, illudque in capaci circuiatoriofjn- & incorporentur : Sive uc oleum , in una fic cn^
ditur; figillatoque orificio in balneo maris ad 14. curbita in altera in tertia liquor
, fal , , atque
dies ponitur , ut continue aqua ferveat ; Poftea ita unico alembico fubjedo diftillentur per conv
eximitur , & in phialam funditur, calidumque hye- munem canalem & fic uniantur. Scd noii itafaci-
mis temporein frigida nivali aqua appofito & ag- le hoc fuccedit. Non enim pariter
fcandunt aqii»
glutinato alembico cum receptaculo, ccftate autem & fales. Icaque in diverfis oleis & aquis id fieri
in cclla, vafi conchas glaciales continenti imponi- poflit.
lur, & fpirituspurusabomni phlegmate liberalem- Corpora cceleflia Spagyrornm, Sunt virtutes aftra^
bicum tranfcendec , &
inreceptaculum dilubitur. les in fuamatcria.
Quando nihil amplius afcendit,receptaculum amo- Chryfei , Sunt Stelli qu$ emittunc lucidos fla-
vecuc , phialaque eximicur cum vino quod nullum vos radios.
verum fpiritum fed tamen vinum adultum ( ut vo- Chryfites , eft gemma pretiofa , apud Plinitm ,
CitTheophra/Itti) continec Spiritus hic vini adhuc in M. 37. cap. 10.
circulatorio pofitus tam diu rotatur , donec am-
, Chryfttes , eft fquama auri , vcl aurum qui prove»
plius de vitro in vitrum fundi nequit, fed per dinit ex plumbo probato & liquefado.
ftillationem feu humidam elevationem promovcn- Chryfne, elt terra aurea, in qua parvis terras par-
dus eft. Qiiando autem materia in quam agere , tibus immifts funt parvx auri partes.
debet receptaculo impoaicur , facile illam ample- ChryfocoUa , terra viridis. Gricis & Latinis eft
ftitur, & fugam relinquit. Chryfocolla, quafi gluten auri. Duplcx cft, Nati-
CirctilatoriHmx^ vas vitreum ubi infufus liquor, va , & Fadtitia , Dioftor. lib. \. cap.
J4. de nativa
,
afcendendo & defcendendo , quafi in circulo ro- agens primas tribuit Artneniace fecundas Mace- ,
tatur, Varia funthujus generisvafa, fedduo prje- donic£ , tertias Cypria. Habet Dania & êrmania
cipue funtmajoris momenti & ufusduntaxac. Pe- multis locis excellentes. Eftbditur in Hungaria
licanus nimirum, & diota. Burgmdia , (joldberg& in Silefia & hinc aurum con- ,
Circulns , eft inftrumentum rotundum vitris ab- flatur. Hunc nativum quidam boracem vocant, non
fcindendis ex ferro fadum , perfringuntur hoc mo- autem eft lapis borax de bufonibus. PolTe dici Chry-
do. Circulus candefaSus vitro apponitur, illudque focolla viride fcilTiIe ficuti arrugo xris viride
: ra-
tamdiu ftringit , donec fervefcat incalefcat & filedicitur. Plin. lib.î. c^p.^.definit ChryfocoUam
cumque adhuc fervet frigida gutca immiffa,auc fri- nativum humorem efte in puteis per venam auri
gidi halicas affluxu diflilic , atque dirumpitur. defluentem, craifefcente limo rigoribus hybernis
C omminHtio cik cixm in minutiflimaspartes per
, ufquein duritiem pumicis , laudatiorem in a^rariis
collifum cum aliquo rem redigimus. Et inrervit ei metallis proximam in argentariis
, , tertiam aura-
nonnunquam rei exficcatio, toftio cribratio. , Nam riam , quartam plumbariam. Dio/c. Faftitiam enu»-
cum non omnia polTinc fimul attenuari fubtiliflime, merat inter arrugines fimpliciter sris, qua utun»
per anguftum cibrum excutienda funt fubtilia , & tur aurarii , & olim utebantur medici. Fit hic na»
opus cum crafTioribus repetendnm. tiva ex urina infantium , & bzc tincar & borax di-
Colliûatio colliqHefMio , eft plurimum fufilium in citur. Sic cognata funt hxc metalla, arrugo seris na-»
igne ad unum compofitum per igneam eliquatio- tiva.qui dicitur viride seris rafile.Chyfocolla nativg
nem conjundlio. habet vim difcuticndi & exedendi.Confiacur ex na-
Celofhonta , eft pix Grsca gummi pini vel rcfi- tiva Chryfocolla & ceruleo optimum aurum N0C3 ;
nx, quod in lapide illoubi terra viridis, id eft, y.voi^m,

Clareia, eft Albumen ovorum, ovi albor, leu- infinr.Tertium quiddam candidum fcintillarum
con, qui leucoma. modo quod vocant micam, & felium argen*
lucet,
C%i«i«<«, Aotots %va)fundo. Sub folutione etiam tum Mctallici. Habet colorem argenti, fed argen-
coagulatio achymicis antiquis fubintelligiturmn- tum non eft. Serap. dicit nativam Chryfocollam ,
de pervulgatum illud. Solve & coagula. ArsChy- quxin ripis maris invcnitur efteexfpecicbus falis
jnia, eft ars phyfica feparandi purum ab impuro ad
cal. & ficcam quarto gradu.
conficiendum medicamenta , cam corporibus hu- Dicitur azor , Rebis , aqua Sulphuris vinuni
,
Tom. I.
y j anineua).
,,
234 Bibliothecas Chemicae Curiofx

aaineum FIos, &e. Ruland pag. 148. enumerat fex
.
metallorum inimicifnmis materialibus , quo pro.
fpecies Chryfocollx. batur aurum ad lydiiim bpidcm affricatu , & cui
Chryfocolla eft venenata plus jufta dofi accepta nullum metallum prxter aurum lolum ref;!tere po-
teit , unde cognofcitur e vcftigio li quod aliud au-
fecund. Diofcor. fcd medici utuntur cauce ad par-
tum facilicandum. ro permixtum lic , hoc omne niox evanefcit muta-
Cloretes , gemma. Secundum Plhiium . eft £;em- to colore ea parte qua coloricium illicuni hierit >
CSECera non madefadta colorcm affricaci auri fer-
ma preciofa viridis coloris ,
inftargraminis.
Coaff>itese,emmdL. A Coafpi ftuvio nomen accepit vante. Putum vero ac purum nihilo prorfus immu-
fecunduin Plm. yj cap. 10. Gemma preciofa. tatur eo liquorc.
Coficha vcl Alvcohis vitreus , eit vas plerumque ComeTk, eflgutta femis.
vicreum in modum alvis formatum, cum gre & ma- Complexie narura patris. Alidseft quaiiras
, eit
rtubrio.
Calidi , hoc habet nacuraiii agnatan) iibi
vei frigidi:
Chyyfoliihum gemma una cum hyacintho mittit

'i">
humidam illud vero (iccam. Duac funt igicur com-
i£rhiopia &c. aureo colore tranflucentem unde : plexiones & non quatuor. Nam calidum propria
,
,
& nomcnhabet. Pltnim dicit efle pallidi coloris natura fimplici non permixta fcmper elt IJccum
die , & nodu & ignei. Albertus chryfolichui-rt aurei & fi quandoque humidicatem admircit a frigido
coloris gcmmam horis matutinis dicic pulcherri- mutuatur, ut hoc ab illoficcitatem, quam aliquan-
mam apparere , in aliis horisnonadeo formofam, do recipic accidentalitcr.
& fibi diiTimilem, corrumpiquc cam & fugari ab Confirmamentttm , eil aflri corpus in homine , vel
igne , quia ab illo inflammetur. Facit autem idcm eft fyderium in homine , vcl aftrale corpus.
eju5 fpscies effe Marchafitam auream, quam vocat ConfortatiVa , aut confortantia, fuut medicamenta
& alium lapidem coloris cirulei rubei. & qu.t corda hominum acqnc nacuram corroborant,
Vis chryfolithi eft bonos excicare fpiritus ,me- uc expulfiva viitus ejus valcac accidencia noxia
lanch Wii adverfari , lemuribus no6turnis, curare quivis excludere coho. PotifTima tocius medicin.'E
fcabicm & ulccra , & micigare calorem fcbris. mcthodus qua totus fpagyricus labor pociffi-
in
Clorofis , Morbus , qui apud nos vocatur virgi-

mum Nam tibimecipfi nacura medicuseife
infudat,
neus. Thegreenfickjiojli:. debet, homo, cui mcdici nomen tribuitur, minifter

CherM , Item ftru.i-a , eft tumor in quo grandula nacurx rantum & favus vcri medici. Si quid ultra
,
oriuncur. Vocatur ctiam fcrofula.

prxfumat temerarium elTe naturie p^rfccucorcm
,
Ctoriiium , eft gradacio coloris per paftam acu-

imo perdicorem hominum, eft quod fciatur,nec id
tam, qunm colerinum etiam noininant. Icaque cin- celatum oporruit
gendi quidam modus cft mccallisprincipalicer de- Congelativ.i , funt medicamenta fluxus omnes ii-
ftinatus. Nec valet nifi in fuperficic , non enim alcc ftcntia, comprimencia & exficcancia.
penctrare poteft proptcr corpulenciam , niii dilua- Congliiten , vel conglntinatum , efl: quod ex putre-
tur liquore copiofo paftu,atque ita commutetur ia faftione in materiam glutinofam vertitur.
Cor, inter mineralia, dicitur aurum. Ignis etiam.
formam lixivii.
Colcoth.tr , apud Paracelfum proprie intelligitur vel maximus ardor,

vitriolum & fcrpens, aut lacerta viridis qus pro- ,
Corbatum , ell cuprunri.
priam caudamdevoravit, hoc eft , quod aqua pro- Cornucervi , in chymicis , eft alembici roftrum.
Ab Eft etiam in mcdicinalibus apud Paracelfum herba
pria fixatum eft ad hunc modum, videlicet. ipfo
tota fua per diftillationem abftrahitur aqua , qux vulneraria ob fimilitudinem foliorum ad ejufmo-
,
rurfum capiii fuo mortuo trito redditur, & rcaftlm- di cornua alludcntemnnturalicer, ex arte (ignara.
ditur abftrahitur , ut prius atque refundicur toties

Corptu , cft fubjedum in quo virtutes rcrum de-
,
cohobando, ufque dum eo deveniret ut nullam ,

litelcunt.
de le pribeat amplius aquam , quantumvis urgea- Co'pora fuper caeleslia , func ea quas per mentem
tur igne feverius. Communius etiam intelligicur in imaginatione ioliim & non pcr oculos carneos ,
capuc mortuum cohobatio-

, fimplici modo citra cognofcunrur. Spagyrorum lubjeda funt mirabi-
nem rubiticacumex vicriolo, quod etiam atramen- lium operum.
tum rubcum appellatur a nonnullis. Ec ironice vo- Confufio , quae eft fyntheiis , eft Commiftio actu
catur a Paracclfo Henricm rubeM , in derifionem liquidorum , qu^ per fe ftuerc poliimt. Itaque 8f
aliquorum ementitorum chirurgorum & circulato- coniiftcntia, tum partibus tum , toti aquea eft feu
rum.qui lioc folo medicamento conabantur omnia fluida.Qua; cnim elicjuata funt , pofteaque confun-
cum ulcera , tum vulnera , curare & huicunico re- ,
dantur, ut pix,& cera, velrelina c^«. principaliter
medio, tanquam anchorx facrs innitebantur per funt colliquacionis , licct miniftret illis confufio
dences potius igros quam fervances. Ncc dcfunt obicer , cum & fine confufione poffent congredi
adhuc qui hac cempeflate vicriolum , fulphur & alu- Chybnr , eft fuiphur ( hybur hoc modo paracur , ;
mcn concremata, vulgo paffim per omnes fere nun- quo nihil ad pulmonem mclius valet. Mifceatur
dinas exponunt magno pretio venalia, qui vili Chybitr , calcibus mineralibus , & inde ter fublime-
pecunia corrpararunt lapidem fanSum prasdican- ,

tur:hoc Chybur daxgroto, quod avercic omnes de-
tes c longinquis & ultra marinis regionibus alla- fedus pulmonis euraque inccgrum &: abfque om- ,
tum imo ex proxima pharmacopolia quo cunda

, ,
nibus morbis confervat. Eftcpe balfamus pulmo-
curantur ulcera & apoftemaca , prscfertim loculo- nis & pedoris ncque fimilc arcaiium in vii ibus re-
,
rum negotiatoris ulcus in apoftema rurrum intu- rum quxrendum eft : nam in nullo exierior pulmo
mefcit rufticorum nummullis. Sic mundus in xvum eft poiicus magis , majufque arcanum ad pulmo*
dccipi concupifcit, ut nullo unquam admonitus ncm lacet niii in, folo Chybur ^'/'ara. de natura ho-
exemplo vel periculo reiipifcat.Habcat igitur quod minum pag. 488.

,
Ciucerit. Con]ugium , Copulatio.

Co/(c<«, eft tarcarus refolutus, morbus inteftino- Congluttnatio, eft per glutinem compofitio, ma-
rum fixus in inteftino colo. Colici diachefis. nence natura conglutinatorum. Eft redudio , feu
ColcritUm , eft liquor compoficus cx corrofivis reftitutio in integtum. Glutinum autcm pro narura
cujufque
,
Lib.I. Se(a.III. Subfea.I. 23^

cujulquevariumell & dicicur hic oinne , quod vif- & metalla formatum. Fic etiam crucibuli fpecies,
ciditatc tenaci conjuiigic alceri, aut eciam coerccr. quz rulgo tefta appellatur fundamencis metallis ,
Conterfehe. , Liquoc quem exfudant parietes for- adxquatum. ..
nacis. Cry/iallMs /;»p«, eft concrecus gelu vehementio-

Contus, Agage or long pole , Contus ,ferreM Conttu ri cx nive glicicque ncc repericur alibi quam ubi ,
fofioruin, Contiu teriins. maxima: hyberna: nives vigenr. Et glacicm cfle cct>-
Cornelim , vel Corneolns, potius gemma fcu lapis. tum eft , quia impatiens eft caloris. Et veluti Ele^-
Aliuseft infignitus rubedine, alius rcmilTior co- dra , ita cryftalli arte parancur
abnergunuur. &
loris carnisi alius inligaicus candidis pinnulis, Infeihntur Cryftalli vitiis quamplurimis .lcabro,
alius candidislineis , alius omnino oblcurus in ru- rubigine , maculofa nube , occulca voiv.ica pradu-
rubedine, alius multum nicec , ficut minium
Corwfo/*. visell; llringere fanguinem liltere men- ,
— ro & tragilicentro & fale capillamentisrimarum.
Cryftallus habet ufum medicum in cremandis
,
,
fes emorrhoidas: Fertur mitigare iras , abileFgit

,
corporibus. Pofita fub lingua dicitur reitiuguere fi-
in dentifricio dcnces. — Et ligilla annuUorum c^re- tim, trita &
cum mclle mixca mulieribus auget lac.
bro fiunt ex Corneltis. Veceres Aftrologi cryftallum Soli dicarunc. Cry-
Corocrnm, ell: termentum, ftallus per congelationem chymicam lapillus eft:
Cor^llni, Corallittm, BaJJ.id,Befeth, BaJJath, efl ni- fadus.
hil aliud quam frater marinus,qui alto cxtractus in- Congelatie, ejufmodi fit, humore aqueo feccden-
duratur atque emergit, &

procinus concrefcic ob- te, & congelabili fucco confillenti , in tbrmam la-
fufo aere. Sic lapis lyncurinus, ex urina lyncis con- pilli quod fine calore evidenti in cella ficri pocelf.
gelacur aere ingemmam corailium. Tcfte Plinio, & Si tamen pars aquofitatis divaporando diffipatur,
Sol. Uniones molles in aquis, exemti protinus aere opus procedit cicius. Itaque lixiviaglaciei iok nc
durefcunc Contrarium fieri in ahiis & hlice dicit
, decoqui ad craffitiem fapalem , aurt ledimento fa-
'Pontan. in meteoris c. 44. de amaris fontibus. &o , quod aqueum innatat depleri. Reliquum con-
VidcM lapidefcere Sarni. gelat eo facilius.
C^ruUofiib fonte ab'.itm,filicif<ûe rnarnplos Cryfialliis , ed lapis albus tranfparens glaciei , ,
Et palea lemo ciim vnnine cuL/.os,

intcrtos perfimilis coloris : conftat ex igne & frigidicate.
Nam licut planta coralliorum aere congelata fit Para.pag. 545. Itb. vexationum
lapis.- ica alnus & filix herba in ala foncis Sarni Cttcurbiia , eft vas plerumque turbinatum , iii cu-
funt lapides plura videasapud RnUnd..i.pag. 117.
: curbitje vel pyri formam utero turgefcens. Cucur-
ad, 73. Corallium nigri coloris rarum ett, &c magno bita alia fundo globolb prsdita eft, alia plano-
in pretio , concra morbum prxfenciiTimum eft re- Cucurbita cs,:a , eft vas in quo dilldlutiones fa-
medium. Proculdubio ex vifcofitate terrx fadunr» lium fiunt , aliarumque rcrum.
eft induratum calore proprio & aqua. Ars quoque Cuhil , eft terra rubea.
imitando naturam corallia facit qu^ optime men- Culiotnm , eft cafcinatum.
tiuntur nativa. Confule Chymiftas quofdam.qui Crepinutn introverfum , eft Tartarum correSum'.
illa componere probe fciunr, Para. in Chirur. magna , pag. 4,s9.folio.
Cortex aris, eft bracitum, flos xris. Crepinus , eff morbus Gallicus Farac. in chyrur.
Coticttla , experiri aurum. magna. folio. ^6i.pag. z.
Craticnla eft inftrumentum ex bacilis ferreis
, Cupri vicriolum quando fiat. lib- 5. de natura re-
quadratis digitalis craffitudinis , juxta fe in acu- rum , pag. 415.
tum ita poficis , ut femiciigitale fpatium inter illos Cttpri balfamus quomodofiat ihidempag. 418.
interfit , fadum focis conficiendis , carbonibus fu- Cupri fubfimatio in Chirurgia magna,^^^. 62. ,
ilentandis inferviens. Cooptatione , Mults res in diftillatione hxantur,

Creta ntgra, eft fuiphur nigrum. & prsefertim fi res fixands aquam in fe contineanr,
1. Creta argentarta , in quam niicse argentex inut vitriolum-i quod fi fixetur ,CoIchotar vocatur;
ternitent. Alumcn, fi propria aqua fixetur, vocatur alumeti
2. Rara mollis. facchari quod & in liquorem refolvicur ,qui fi
,
5. Dura. putrefiat per menfem , aquam parit dulcedine fac-

4. Lutea mollis Waldenburgica , quje faciUime cari qu£ quidcm magnse vircucis eft & prxftans
, ,
lineas ducit, arcanum in m.edicina, ad refiinguendum igneni mi-

5. Tophacea. crocofmicum hominibus Metallicis.
In cinereo violacca dura.
6. Cuporofttrn, eft zs uftum.
7. Cerulea , quse effoditur in Thuringia prope Cttprum , ^.s. Idem Venus. Canccr.
oppidum Mogellam, quatabri inpingendis parie- Cttrtuma, Curfu?na, eftChelidonia minor.
tibusutuntur. Cynnia, Cyrhia,Carora, eft Vas fimile urinali.
8. Viridisdura. Cyramia, Crocornma, eft farx olei & de Croco. ,
9. Subviridis. Corrofto,di Calcinatio res coagulatas per cor-

Nigra mollis.
10. rodences fpiritus in cafcem reducens. Eftque vapo-
Nigra mollisargenteis maculis nitens.
11. rofa vel immerfiva.
12. Nigra dura. Corrofio ftratificatiohe fit Calcinatione , cum
,
13. Fabrilis candida, ex qua Catalani ad Matro- id quod corrodendum eft viciffim in valc aliquo
nam parietes & muros excruunt, unde Argaris po- fternitur cumpulveribuscorrofivis. Eft autem id,
tus extruftus. vel in lamellas dacendum frangendunique , vel , in
Crocns , Aurichalcum. parciculas convenientes comminuendum, veluti li-
Crocus , Flos. macuram ^c. ,
Crucihulum , cft vas fuforium ex terra igni con- per paftam fit cum lamins mcrallo-
Corrofio ,
tumacifTima faSum, acutiore bafi , feretri in am- & rum vel lapidum inducuntur pulticula coloritii,
pliorem capacitatem forma triangulari vel rotunda & veluci emplaftrancur i!la lamina reponiiur ali- ,
definentem , ad fundenda Sc eliquanda mineralia cubi, donec fic cocxofa Oportet pukiculam eh'6
Tom. I. y 4 e.\
,, ,
23<5 Bibliothecac Chemicx Curiofx

ex feparabilibus , calcancho aceto.
ut falibus , , Derfes, eft occultus terrz vapor , ex quo nafci-
Corpus invtfthile eft anima , fiquidem cenet me- tur omne lignum & crefcit.
dium inter corpus vifibile qua de cauia corpus ea ,

Dtapenfia, eft alchimilla.
parte vocatur & invifibilc dicitur, quia pattici-
,
Ditiphunum eft id quod tranfparendo lucet.
pat cum Ipiritu invifibili. Notandum interea has Diaphoreiicum, eft medicamentum fudoris expul-
d<;finitioncs phyficas, &c non theologieas efie , ne fivuai.
quis anfam cakimniandi fibi faciat. Diiifatyrton , eft confedio venerem excitans.
Corpus phyficum , eft fiibjedum natura?. Dtateiiadelton, e(\ Merciirius prxcipitatus.
Con/eliiiattva , funt externa chirurgorum medi- Dienez., func fpiritus duriorumlapidum habita-
camenta, vuhiera& ulceracarnibusrecentibusex- tores.
plentia & cicatricem obducenna. 1)abat , eft vifcus.
Confolida, tjui alias dicicur i Paracelfo Aurea Duch Saxi

, fpecies.
Sophia , ell herba qujedam fiores habens citrino Daily/eiiu Hermodafiylus. , eft
colore tiudos & rocundos ut Bammula, frondes Daeby Deheb Deab, eft aurum. ,
vero iiyfopo nonabfimiles,in Carinthia vulgarisad- Da/iic eft pondus fex granorum.
,
iDodum , in aliis regionibus non ufque adco fre- Da7nfir , Denfir , eft Arena.
quens , neque nora. Daram , eft Gemma.
Conflellatio, dicitur fupernorum anrorum , vel Dabeffts,^^ teftudo,
corporum infernavirium atque virtutum impref-
in Dcgegt , ert Gallina.
fio, & operatio ,qua conveniunt inconcordanciam Dehene ,<i{}i fanguis. Df«, Dthin.
quandam naturalem.De hac habetur cxcellencifnma Dehenes, Duenes.eii attramcntum.
pri citeris ars & fcientia phyfica , qux proprie Dehenez. , Duenec,Duhenec, eft vitriolum Roma-
Phyfionomia fignata rerum nacuralinm , in fympa- num.
thiafuperiorum ad inferiora dicicur non cxtans, , DeliiûiHm, ed defcenfio frigida ,quando cor-
Ted cum plerifquc aliis Paracelficis fcriptis excel- pora coagulaca cell^ , aeri, puteo , auc alio frigido
lencioribus fupprelfa. Qiia; fi prodiret in lucem tk humido loco fuper marmore , tabula viirca vel
tum demum cognofceretur ab invidis nacurae perin manica Hippoc. ( uc vocant ) expofita externae
fecutoribns , & ipfius , qualis l^hilofopluis & Pliyfi- humiditatis hilce coporibus (efe adjungentis adju-
cus excicerit Germanus Apollo l'aracelfus quanto- vamine , in liquorcm refolvuntur , & in fubje-
que intervallo Grscos & infideles Philofophosom- ftum vas dcfluunc & diftillant. Refolvuntur autem
nes a tergo reliqueiit. in frigido potiffimum pulveris calcinati falia , &
Conjiriiliva, [unt Chirurgicalia medicamenta fli- ejufmodi aiia corporafalium nacuram redolentia,
ptica, fua virtute labia vulnerum comprimentia. fedomniaqua: frigido refolvuntur, in calido rurfus
Dc fecundo traftatu de fpecificis.
his lege fupra coagulantur.
Contorfo tormentum eft inteflinorum Seu Mi- , Deliqmum eft liquatio concreti qux fic
in aere ,
,
ferere mei. infinuante humiditate externa & ficcitatem re-

fe ,
ContraHio, & contr aBura fmtmhtoxum cft impo- folvente ut fluat, Ita refolutum quod eft liquor ,
tentia , viriumque fuarum naturalium deftitutio. vocatur , & confiftentiam habet aqueam. Qiiam-
Corrofiva , funt Chirurgorum medicamewta fu- quamn. & lapides calcarii diffipentur ab humidi-
perfluas & invalidascarnes exedentia. Cath^retica, tate aerea, vel aquea;hoc tamen nec liquacio,& li-
nemomena,feptica. quor quod, indeexiftit, appcllacur: Deliquium cft
Confervativa , Phyficorum prsrfertim funt me- duplex , fcilicet, Vaporofum & Embapticum.
dicamenta vicam & corpus corruptionibus prsfer-
, DtlicjuiHm vaporofum eft cum res in fubtilem ,
vantia. Talia potilTimum ex eis rebus petenda, qux pulverem redadaaeri vapidocxponitur,& humeH
longiorem vicam at temperationem a natura na- cendo in liquorem folvitur. lUe vero acr vapidus
&.3L funt , qualia funt inter vegetabilia quscunque modo calidioreft , modo frigidior.qualis eft fub-
femper virenthyemc paritcrac£eftate,longiorique terraneorumirriguorum. Et res folvenda nifi per
tempore perfeverant inter animalia qux diucius
: fe fit apta , ad falis potiffimatr), vel fimilium natu-
ac fanius vivunt: inter mineralia, qua: mumialis ram elaborando adducitur quod fic maxime cal- ,
eftencias liquorifve plus habent & inter metalla •• cinando, aut ad eam ficcitatem redigendo, qu^ hu-
qux funt irugini minus obnoxia. Talia non funt miditatcm externam avide combibat , & proniptc
confcrvarofarum,violarum,& castera, qux confer- diffluat. compagem fol-
Necefle enim eft tenacem
vatione ipfamet indigcnt ac mutuantur a faccaro.
, vi, & quandam falis induci.
friabilitatem
pudet prifcorum inventa recenfere, De/tûium Embapticum eft cum res in humo- ,
Cooflrum incermedia pars diaphragmatis.

, rem demerfa eoufque detinetur, donec delicuerir.
Cotoronium , eft liquor. Hocfit dupliciter nam res aut vafculo contenca ,
CorufcHs eft Auricula muris.

, immergitur ut ipfa humoris fubftantia non acce-
,
Cortex marit, cft acecum Philofophorum. dat, vel faltcm tenuifTimus fudor permeet , veluti
Cruor falis , eft fal feparatum a primo fale , vitio cum in vafc certo vel veficabubula imponitur, & ,
fccundi digeftionis. cum delicuit extrahitur,quaj res ll humor eft caii-

,
Cycima, eft lichargyrium. dus ( quod fiat plerumque

fimulacrum balnei eft: )
Cydnr eft Jupiter. aut in ipfum humorem feu nude , finitur 'Iiftlindi ,
feu lintea petia intervcnicnte qua fimul fegregen- ,
D tur fordes,& hicquoque vel frigidusliquorelf.quo

pado gummi, fucci infpillati uc faccarum, ^c. fol- ,
DAura, folium eft ellcbori , alias aureum, vi polfunt

&
, vel indigct calefaftione, ut in manna
Demotinu' lapfus repentina mors. , (imilibus pinguedinem fuccumve tenacem li.-!-
Defcenfonum, eft furnus chymicus , in quo deor- bentibus. Humor ille qui cft medium folutionis.ta-
fum fiuic liquor a cralla maceria feparatus. Illa lis e(fe debet, ut fi eum fegregatum cupimus , faci-
eft calida aut frigida. Vide feq. li podic denuo feparari« nec peregrinam qualitatem
invehac
4
,, ,
Lib. I. Se£t. III. Suhka. I.

invehac foluto nili ftudio qusrimus fimul altcra-
, Diaphrygis prima fpccies faditia.eft fix sris per-
tionem ejafmodi. fedi fublidens & fit fimul cum ilore a:ris obfufio- ,
Derieqifat , eft Borax. ne frigidx aqua: fublatoaere,fornacum in ima par-

Dtnodatio , eft folutio. te cohaerens invenitur , habcns aftridionem & gu-
Der<]uee , eft vernix. ftum acris. Alterum faditium genus eft fimplici-
DeHillatto per inclinationem,eft qu^ fir vafe con- tcr , quando pyrites ut calx C(incrematur in cami-
tinence materiam in latus inclinato , roftro deor- no donec rubefcat
, ut rubrica. Hsc fpccies aduice-
fum vergente. Illud vas cuni plerumque fic recor- raturochraexufta , verumfapore polilinc difcerni:
ta,etiam diftillatio pcr rccorram opus nomi- 'Diaphrygu fpecies ufta ex pyrite ipfo, auc ejus ma-
natui. Nonnunquam diftillatio per defcenfum tcria , faporcm habec a:ris iruginifque aftringen-
dicitur,
quod parva fic elevatio , mdeque ma- tem &c exficcanrem linguam. Ochra autem adufta,
xime deorfum reflexio vel quod fpiritus maxime , nequicquam calem habet faporem nec vim.
deonum revocencur & fine alembico in curvatura
, Aftringit , purgat , extcrgit, ficcat excrefcentia
coagulanre defcendat. confumit , &ad cicatrices ulcera perducic.
Defcenjiocalida, ( vulgo diftillatio perdefcenfum) in athanore fit, quando turri athano-
Digeflio ,
cft liqiioiis e corporibus dillbluci inverfo vale di- ris carbonibus ufque ad fummum impleta , ignem
ftillatio. Diiforvuncur inpiimishac defcenfione om- in foco accendimus & ferrea fpatula, vel regiftro» ,
nis generis ligna , & oHa & alia , quorum liquor pro noftro arbicrio , oftiolum calorem ad achanos
propcer gravitatem afcendere nequit fit hoc mo- , tranfmittens dilatamus. Quidam naturae operatio-
do. Accipio cucurbicam terream , eique diflblven- nem armulantes ( ut ajunt ) continuum eundem- ,
dorum fragmenta impono , eaquene inverfa cucur- que a principio adionis ufque ad finem, calorem
,
bita decidant, nonnullis majoris fragmentis vel , requiri contendunt Aliiin gradusdifpefcunt , uc -.
bacillis tranfverse juxca fe pofitis tego His pe- principio nimirum ad albedinemufque primus gra-
radis aliam cucurbitam , in qua parum aquae (ic dus inde ad flavedinem fecundns ad finem autem
huic inverfx applico- ita ut fuperior exa<Se cum inqui eit uberrimae rubedinis tercius adhibetur. Huic
terioris orificio convcniac , fed inter utramque la- fententix RuUnd. adftipulatur.
miram aliquam fatis fortem, fcrream inltar lancis Dijceftitt fic , Cum penitius unita caloris folvcn-
concavam &
perforatam collocatam elFe decet
, tis potiffimum efficacia feparantur, & difcedunc.
quJE decidentia fragmenta , ne in fuppoficum vas Hoc perficicurexfpiratione & refolutione commi-
dilabantur decineat. Tandem optimo luto claufu- ftorum.
ras obfirmatas arefacio , vafque in fua fornace po- Difcejfus per cxfpirationem e(l cumpars in fpiri-
no & vas recipiens in arena vel cineribus colloco,
, tum attenuata difccdit. Et tunc principaliter no-
ut ab ignis violencia totum humorem depreflum eo minatur exfpiratio , cum in aerem liberum eleva-
facilius recipiat. tur , & dimittitur: Quando n. excipitur , diftillatio,
Df/cfw/ofrigida, eft quando liquor didblutus in vel fublimatio nuncuparur , quae operationes won-
frigido delcendit.Eftquedeliquiumvel fideratio. nunquam etiam pro exfpiratione famulantur. Effc
DislilUtio eft prolcdtatio , qua elTencia extrahi- autem refpiratio in humidis vapidifque.
tur forma liquoris , & coagulata defercur per ftilli- Dinillatio feu elevatio humida reda eft
, qua ,
cidium,cranflaca a vafe macerise in excipulum deor- partes humid^ fubtiliores in sethera & elevati Sc ,
fum locacum.Quod ica diftillandum eft, refoUibile frigidis alembici cameris adhafrefcentes in humo-
in confirtentiam humidam eflb neceffe eft , aut cum rem condenfantur , & per ejufdem canalem gutta-
humore eiTe , five is connatus fit , fivc foris ad- tim m appofitum vas diftillant & dilabuntur,fit au-
jcftus .• funt autem talia, maxime vaporofa, & qui tem hoc pado. Maceria diftillanda inditur cucur-
fpiritus oleofos habent. Unde fi diftillanda per bicse non nimis fatis amplse ( alticudo enim vafis
, ,
naturam non funt talia > per arrem eo fun,c dedu- arcificem decinec qucm aniplicudo juvat ) & impo-
cenda. Ec eft inventa diftiUacio eflentise excra- nicur alembicus magnus qui fpiricus alcendcnces
henda? gracia principaliter, quanquam & famulctur facilius capiat , & in humorem rclolvar. Poftea pro
abftraftionibus, depurationibus & fimilibus. ratione rei elevandas ad calorem adiequatum po-
per afccnfum cft, cum antequam diftil-
Diftillatio nitur , appofito receptaculo humorem dilabentem
lat extradum.fublimacur fpecie aerea.Debetque ea accipiente , omnibufque junduris probe claufis
cffe continua abinitioadfinem, cum opereinter- ignis accenfus fecundiim gradus adhibetur, eo uf-
rupto vix afcendat id quod reliquum eft. que quo omnis humiditas in alembicum defcen-
DiftHlatiopcr defcenfum eft cum abfque eleva- , derit. Exemplum a vegetabilibus producemus,
cioneproledatus humor deorfum diftillat. Rofisrecentibus impleo cucurbitam ad tertiam par-
Diaihefes, eft naturajdifpofitio, velaffedus. tem, illamque in balneo maris pono, aqua adhuc
Dihaie£i,dicalegi ,dita/em , eft Stannum. frigida.- pofteaalembicum rofarum rub. foliis,qui-
Dionyfiiu tapis, feu gemma , a Baccho nomen ha- bus aculei lutei difcerpti funt , compleo cucurbi-
bet. Fertur refiftere ebrietati , quiarefolvit & ex- tsque impono,& appofico receptaculo, junduris
pellit vapores unde fit ebrietas. Eft geinma nigra lutatis ignem. accendo. Tunc humor afcendens
feu fufca , dura mixta feu fparfa rubentibus macu- alembicum occupat, & ex rofis tinduram extrahir,
lis, guttulis , feu notis quae trita cx aqua faporem condenfatufque in aqua receptaculum diftillat ro-
& odorem vini facit. feus.Animadvertendum autem eft, quod C\ aculei
Diaphriges, tria funt genera : ut videasapud Tû- non decerpentur aquam tinduram pure rubeam
land pag. iS^. & i8j. Sic vocatur , quod a fole & a , extrahere non poffe. Tamdiu continuato calore
farmentis uratur , torreatur , arefcat. Nativum & pergo donec nulla aqua tranfcendat amplius
,
genus ex materia fimili calchanti conftat , humor & rofjE in alembico albefcant. Hoc adduxi propter
n. eft inftar limi per venas delabcns.Erudat ex ipfa artificium , tinduram ex rofis fua ipfius aqua ex-
terra. Ulud colligitur e farmentis & fole aduritur, ttahendi. Qiiando aliquid per vcficam elicimus ,
inde bis codum dicicur. Hoc nacivo nonniUli chy- tum ciim per alembicum cucurbicx annexum ali-
turgi utuntur. quid elevamus.
Difttllatis p
,
238 Bibliothecae Chemlcx Curiofx

'Di/filldtio, & elevatio humida obliqua eft,quan- Digeftio , eft operatio chymica vel fpagyticus ,
do vafe obliquc jacente humor elevatur Fit autem ;

gradus alludens ad ftomachi Kumani dige!;ionem,
hoc, vel per latus , vel perretortam. in q^» & pcr quem materiadccoquitur in kpara-
DiflraUto eft qua partes dillrahuntur qualibet tioncm puri ab impuro. Nonnunquam ufurpacur
,
manentc in fua homogenia. Icaque quafi divuHio pro furno vel vitro iiiquo magifterium hoc adim-
quidamhicfit diverforum antecoharrentium aut ,
pletur
unicorum circa refpeitum extradionis unius in
,
argentum vivum ex auro.
Z)»/f«;yo/jV, eft
altero exiltentis vel comprehenfi inccrtum quoddam prxfagium d

Diviriatio, eft
Diflratlio autcm eft duplex, divaporatio aut cal- cogitacionibus expropria luce defumptis, ut cum
cinatio. dicitur hoc niihi mens aut cor prifaeivit , vci ani-
'Divaporatio humidis feu halabilibus

, eftin ficcis mus meusangelus indicavit, & fimilia vulgo pro«
exhalatio.Nam Chymici habcnt tam humidum ipi- lata.
ricusn quam liccum. Inftituifur in aliquo vafe pro Divertalium , aut divertallum , eft generatio qus
rei condicionc olla, fartagine, cucurbica drc. Et fit fitex elementis
gradibus caloris diverfis DitbeUc , ti\ apoftematum concavitas ingene-
Doal, vel EUmptis , eft Sol. re , cum fokitione continui.
DoUc , eft vitriolum rubeum , vel atramentum 'Ditpe/colep, eft comporuioex corallo & carabc,
rubeum. Dnelech, cft tartari fpccies in humano corpore,

Domicilium , in quo Sal coquitur. lapis fpongiofus valde periculofus.
Dracatinr/i, eft SatuFuus. £)«£«*(;/?, eft antimonium. i^z.et ,'Dnenez., Li-.
Draco , eft Mercurius. matura feni.

Draconites , feu drachates gemma eft , qui fit e Durdales , funt fpiritus corporei inhabitatores
cerebro draconum fed nifi viventi ablciudatur, -,
arborum,
nunqiiam gemmafcit invidia animalis mori fc fen- DragurieulMs , eft braffatella ophiogloirum.
tientis. Igitur dormientibus draconibus caput am- DuUedo faiurni , eft alcey , vel cerufa.
pucatur & ica aufcrcur. Anima: cnim adus ad mul-

,
ta confcrt qui murtis corriiptio hiimoribus alte-

,
E
rat, coloris candidi eft. f ugat omnino vencna, & EDelphni,d\6tnr: omnis qui ex elementorum
vencnofos moifus curac. Noftri quoque hydri & natura prognofticat.
chiiydri in capitibus gemma nonnunquam tcrunr, Edir , eft calybs vel fcrrum.
quas draconices a fimiiitudine vocare pofns.Habct EleBrum penes Theophraftttm^t^ mixtura com-
,
& Syphar ( the skii vvhich an adder cafleth ) Chely po/ici metaili cx omnibus juxta Planetarum obfer-
drorttm noftrorttm , fuas in medicina virtutes; fanat vatas conjunftiones , in unicum metallicum cor-
enim fufficumire fcdem & vulvamprolapfam. pus conflatis & coliiquatis. Ex fimili conftabat
Pavonis , ftercusprodcft comitialibus Virgiliicampanula tempore RegisArtus,qu2 adul-
Dragantum , eft vitriolum. terio contaminatos tam viros quam mulieres , de
,
'Daumir , eft fpecies ferpentum ingredientium ponte in aquampiffcipitavi: foio fonitus clangore,
compoficionemtheriaci. liberato Rege a. fufpicione , quam finiftre de fua
Darchem eft Cinamomum feleSum purum.
,
conceperat uxore. Fertur etiam ( quod expcrimen-
Df«m/f<i,Medicamenta urinam provocantia. to nonnullis fpagyris conftac j ex fimili rite con-
DtaceUatejfon Paracelfi , elt argentum vivum vul- flato cdmpofitoque mctalio, cyphus guftatorius fa-
gi , coagulacum in Aitehcft, & tindtum cum aqua brefadus, vencnum aut toxicum nuilum admictere,
ovorum ficque arcanum corallinum dc effentia &
,
quod fi force injiciacur , ebullire quicquid liquoris
condiiione aureitatis, quia eft etiam horizontale. eo concinecur, edito ftrepicumaxime percepcibili,
yanhehnont. 2C fi nitrum in prunas conjicerctur.
DuuMviratus , ex ftomacho & fplene unicum fa- Aliud narrat ParaceifustraCtau de fimiliseledri
cit connubium, &thorum unum.inquofpleni vices compoficione , fe vidilTe quendam Hisfanumj
mariti tribuit , primorum mocuum & ftomacho habentem ejufmodi campanulam , pondeie vix fe-
primi fenfus , eft ergo ftomachus Lienis , Licn & fquilibrae, perquam infcriptis nonnullis charade-
ftomachi complementum , fub unico thoro am- ribus & verbis tot fpedra prodigiaque quot vel-
, ,
borum eft principatus unius Duumviratus. Fan- Jes convocabat , edcbat , & abigcbat pro fuo ar-
,
helmont. bitrio. Voluit isperfuadere Paraceifo vim & ener-

r Satnrnui & fitpiter. giam campanula; tocamin verbis & charadcribus
Duo fratres Mars.
< Ventu & magis cjuam in fonitu, vcl metailo confiftere. Ve-
( Aurum & Argentum. riim Paraccifus rem non ita fe habere uc afferebat,
Duo fratres Edar & Micati. Edtr , eft ferrum ctfi pro variacionc fcripcurae varia etiam ederentur
Cve Chalys. prodigia maximam potentiam in metailo fitara

,
Dyota,t\X vas circulatorium'a duabus auribus vel efte deprehendit. HcEC dida foliim ut fciatur quid
unautrumque brachium lateribus appiicatum ha- Eledrum apud Paracelfum denotet , non feniper
bente didum. Hujus inferior pars cft in inodum carabem paleas attrahentem, neque cyprium x%
cucurbitz cui impofitus eft alcmbicus in fuirmo
,
calaminari lapide tindum, alio nomine laton.
canalcm ,qui liquori infundendomferviet, habens, EfiU.eli cindurafolis calore fada velinfacie, ,
in loco auceiii conveniencc duobus rolhis incurva- vel in alia qiuvis parte corporis in cute.
tis & in cucurbitam a capiceilo humorcm conden-
, EUmentum , apud Paracelfum cft corruptibilis
fatum dcvchcntibus prxditum. ac tranfitura mundi eflentia , & omnium , qui pa-
Dyop,tra , eft aftcrcuius perforatus , fcu tabula tiuntur mutationem anxietatem atque neceiTi-
, ,
lignea manubriata circa medium , in latum fiifa tatem in diem ufque poftremi judicii, confumptio-
uc pcr eamfaciei pra;teuta, ablque oculorum in- nifque hujus inferioris mundi. Eft etiam ellcntia
juria , ignis atque operis modum contempiari fpirituum in elementis degentium ac delicefcen-
poffimus. tium , & aftrum eorum,
Elemcnta
,,
Lib. I. Seft. III. Subfeft. L 239

Elementa , matrices rerum funt > in & cx qiiibus pag. 80. ad perficiendum EleArom.
generantur, fubaltcrna tamenelemcntis Paracclfi, Ehel , eft Salvix vei Juniperi femen.
f
quod iilorum (ingula quatuor illa contineant , ac Echts, eft viperamafculus. £cfc»^»4 , eft vipera
, fint generaliora. Non prsetereundum hoc loco foemina.
1 quod in Phylicis notatu maxime dignum, & minus Linguae viperini erepta furca palpitanti adhuc
hatlenus anima ^.verfum, Quo quid inoccultana- viperar contravenenata valec Itcm totum ejus : &
tura fimplicius co generalius a fpagyris & adep-
,
caput abfcitlum &i arefadum , ut ceitatur Nicander
tis Philofophis e(Ie comperitur & quanto fpecia- :
in theriaca.
lius , tanto compolitius ac materialius , ut ira Edes , eft aurum, Elempim, EdetT^, Aurum, Ele-
loquar ex arte. Exemplo quanto magis ab indi-,
mentum. Idem Eyeh.
viduorum eflentia fpecies removetur , canto pro- Edic, Edtch, Ebianie, eft Mars.
ximus accedit eorum materia ad clementa fimpli- Effides , eft Cinis piumbi , vel Cerufa.
cia , nec non forma ad influxum vel infiuens uni- ,
Eîlops, eft avcna.
verfale fimplicidimum , actameu , generalillimum. Elaboratio, eft operatio manuaria, qua res in
Non fic in manifefta nacura in qua partes fpecia- ,
fubftantiaeaque pocifllmura materiali mutata ela-
,
liores imo deteriorcs magifque degeneres exi- boratur. Id elaborare appellamus dum remotis
ftunc , quo remotius a fuo toto recedunt. Hinc fic ignobilioribus materia: partibus, qu^ (eu obiter
quia rerum natnralium in fe continent omniapo- adhirent , feuquovis modo adminiculam prabenc
tentialiter. VerilTima elt igitur fp.igyrorum fenten- efienci^, priftantilTimam elicimus. lcaque maxi-
tia de occuita natara ad manifeltam, & e contra me viget hk impuri a puro fegregatio , eft & Solu-
diverfitate. tio auc Coadunacio.
Ele^ri annulos ait Faracelfus , digitis geftari Slanula , eft alumen.
folitos vidimus quos quicunque induilient , nun- Elaqtnr, vicriolum viride.
quam fpafmo, vel odontalgia corriperetur, nec
vel Elemptis , eft Sol.
in Epilepfiam incideret. Adeo ut fimul atque Epi- Elevatio eft fubtiliatio quando partes fpiritua-
,
leptici digiro, queni annularem vocant, annulus les a corporeis , fubtiles a grofns, non fixx, a tixis,
, in paroxylmo veliementiCfimo,
talis applicarus elr inftarfumi vel ignis elevantur, & a Uimmicate ca-
fubito depulfus & quafi digitis abllcrfus eva-
ille picelli condenfantur. Eft duplex.
nueric , & ager alapfu confeftini refurrexerit. In- Eievatio ftcca , ( vulgt) fublimatio ) eft qua par-
tuici etiam fumus & experti , fi quis annulorum tes ficci fubciliores elevancur , cum adha:rentia iut
iftorum in digito annullari gefretur , abditus & vafis. Sequencimodohxc peragitur.
quidam morbus foras erepturus ell, annulum ifium Accipio materiam aliquam lubiimandam eam-^ ,
cxfudare videas jugiter , & ab infigni quadam fym- que vel folam vel .aliis adniixtammatericbus, vaii
phacia decolorari pene alcerarique cernas ad ocu- alicui vitrco aur terreo inferius lato vel rotun-
,
]um. Obfervatu porro dfgnum efl: EIe£trum hoc do includo, ita uc duabus partibus vacuistertia
nolrrum, adverfusinfeftos fpiritus , Genios no- & impleta fit. Vafi huic five cucurbicse alembicum
xios efle amuletum prffftantilTimum. CcElica enim ccecum in vertice parvo foramine perforatum im-
Eledro inefl- operatio quidam , omuiumque Pla- pono , luto obduco & ne fpiritus auc partes fubli-
netarum agit in illo influeniia, cum harmonia qua- mat£ exhalarc pofTint obfirmo. Deinde in cati- ,
dam fuperiorum , & inferiorum omnium. SedEle- num arenarium tribus digicis a fundo & pai ictibus
ftrum quod in venis metallicis exauro & argento intercedcnte arena , vel in ignem liberum pono
natura concretum ert uti UMath^fiiti fcripfit, non
, caloremque per gradusaugeo. Primo gradu om-
tam numerofa pollet virtute ac illud quod Ar- , nis humiditas abeat , necefle eft quod impofita vi-
tificium induftria ex feptem metallis in igne fabre- tro lamina aliqua ferrca Isvigata facilc exploro.
faftum eft, uti Geber, 'H^jmmdus Lulliu), Theophra- Cum enim humiditas aliqua adhuc refidua eft ii!&
ilns ParacelfM & aliihujufce rei artifices teftantur. laminsE adhxret , fed quando omnis humiditas dif-
Et tam magno in pretio habuerunt veteresiftiuf- cedTt fpiritus ficci afcendunc & hinc alembici fo-
.
ftiodi Metallum , quod varia fibi ex ifto fiSitia ramcn fuperftrato aliquo vitro adxquato luto bo-
conflabant in ufum domefticum, & vafa ex Eleftro no ne fpiritus exfpirent, claudo. Tandem ignem
,
inter fupeileftilem aftervabanc rariorem prse aureis tantifper foveo, donec omnis materia fublimanda
& Smaragdinis. elevataeil, Nonnulliloco cucurbitae fcutella.vel
ex£^m»ô , duplex. Futura & Accidentalis. concha aliqua terrea materiam continente.cum vi-
De futuris morbis funt omnes febres pra^ter treo cono parictibus vafis inferior s rite accom-
quotidianam. modato ucuntur. F. G. Accipio fulphuris cicrini
Deaccidentibus funt fpecies hydropifis , ifteri- opcime purgaci , iib. i falis communis , & vitriolt
tia, colica , Pnra. de gradibus. Hungarict parum calcinati lib. 5. pulverifata fingu-
EleHriTToeophraf i compolmo. Proportfo pon- la , &
inviccm mixtapono in cucurbitam , impofi-
derum & metallorum conflandorum. toque alcmbico cico , in vertice perforato , ac-
Recipe Cupri &i Chalybis , ana quinque partes. ccndo ignem primi gradns , donec humiditas eva».
Soiis 8c Liiite , anadecem partes. nuit tum claufo orificio gradatim procedo quo- ,
Stanni , & 'Plambi , ana duas partes. ufque omne fulphur fubtilius afcendit hoc fulphut ,
iJHercurii , unam partem. ( a Chymicis flores fulphuris diftum. ) ex alembi-

Metallorum unumquodque purgandum , polien- co exemptum fccunda vel tertia vice, femper ad-
dumque ex praefcriptis legibus , quarum Confuki dendo quartam partem falis & vicrioli per fubli-
funt ChimioperisE Theophrafteit periti. Nam unice mationem rcdinccgratam redifico , & accipio flo''
, cavendum eft , ut monet Chymiftarum Apollo dc res fulpliuris pulcherrimos pluribus afFcdlibus re-
fpeculi conftellatione.ne quid corpora tardentno- fiftenres.
xia, qaod Platonicorum erat monitum , etfiinre Elevatio httmida , ( diftillatio communitcr difia)
difpari. eft partium humidarum in hali us excenuatarum i
Vide plura in BurgrAvii tAchille redivivo r ficcis&groffisCubtiiiatio. Eftrcda vel obliqua;
EieVatio
,
240 Bibliothecse Chemicx Curiofe

Elevatio per Utut , eft quando humor ex vafe in in aerem elevati difcedunt ; Et fit potKTimum in
lacus inclinaco prolicicur. ficcis tritis, politirque fuper tabulis terreis , vel ca-
Elevatio per recortam ,

quando humor cx retorta tinis plani fundi, vcl etiam chb;inorum pavimcntis.
propellitu-. Ucerque modus in rebus graviores Ignifuccenfo, vel circum fupravc adhibico torren-
& cenaciores fpiritus referentibus u(um liium hatur donec hahtus fint abrumpti ut in vcnis metal-
bent. liciscvtnic.
Slidriunu , eft gummi Maftix. Elidrion , Mer- Exprtffio eft extradio pcr praElum , quo res
,
Ciirius. coacla fubftantiam foima liquida cffimdit. F.jus

Sloanx , eft auripigmentum. Elome , eft auripig- ufus excelUc in fuccis & oleis cjuibuldam excriiiKn-
mentum. dis.
Elopiitmm Dragantum, Vitriolum.

,
Extra&io , efl: digcfiio e corporca concretionc,
£t.u marts, cil plumbum uftum. partes fubriliorcs & puriorcs ab affufo ahquo nxMi-
£/pi^, eft fcoria argenti. ftruo apprehcnfas, relifiis faecibus dillolvens. Vel
£iiz,£iz.i/nar,ei\ Hos xris. eft fegrcgatio clTcntix qua e corpore fuo extra-
£ma, Grarc, aj/â, , eft Sanguis. hicur ; lcd non fit fine folucione continui , & di-
£matit es,eiihfis fanguincus. vulfionc , & extradiones func nobiliores diftra-
Eml/iila eft canna ve! tiftula.
,
ftionibus.
E«j;7>»'/««w,eftexcra(5tum minerarum, qus non- cft aquafortis. Alids lepra, Elephan-
E/epljM,
dum attigerunt ultimam perfeftionem, funtLjuc fe tiafis,hcraclcus morbus.
minahs potentia; fcecundiores. Nominari folcC E/ixir proprie,cft fermcntum, cujus ntinima
maccria prima qui ,
eft cujufque gcneris & vim ad quanticas fui generis ingentem niolem , in paftam
id proximam habec , ex cjua primam motus natu- fibi fimiiem pcnetrando conglutinat. Pafta Para-
ralisad lubftantiam exiftit. Petitur Ens e minera- celfo hoc loco ipiricus eft vits hominum, internufq;
libus pariCfMium. Hic enimmctallorum & gcmma- \kx balfanius. Elixtr autem exccrnus arte balfa-
rum aSta quidem. Ulic vacua; ac potentiae tocua- mus ab externis conqnifitus ac pra:paratus in fpa- ,
dx inveniuntur. In vcgctabihbus quaeritur cx plan- gyricum fermentum.

tis , cu;n adhuc funt in hcrba vel immaturis fruSi- Emunnorium-i , eft locus expulfionis corrupto-
bus. Animalium clafTis non multa pra:bct , nifi e rum , per qucm cxitum habct , vaUda peHentc
fanguine conficcre vcUs & ovis. Ica & ranarum, natura fuffulta viribus externorum.
limiliumi.[uc fpcrmata ad hunc vocantur ufum Enia/i , eft aUimen fcifTum & quandoque ex ,
£;;<?r , eft aer, vel £ther. ^/'.«/«w eft Aloe Epati-

fale gcmmi conflatum arte fpagyrica.
cum. Enta/e eft vas.
Epipoiafis cum fublimatum ad fuperficiem

, cft Enw , eft occultus vapor aqus ex quo nafcuntuc
duncaxat afccndit eique infidct. Primum e cen-
, lapidcs.
tro ad fuperhciem eflentia: extrahuntur , fed non- ErodiniunL, , eft indicium alicujus rei, vel futurx
nunquam eadem operatio infervit repurgacioni. hiftorix,qusE tantifper adhuc latet liomincs, donec
Duplex eft, humida & ficca. adveniat, tum dcmuni vocatur ex incerto notum &
Epipotafis humida eft cum e rc in humore exce-
, certius pra;fagium.
dente coUocata , fublimatum enatat emergitque , Efcara, ve! Efiphara, dicitur caro nigra & emor-
ufque ad fummum , ubi fubfifiens apparet. Itaque tua, qu*E per cauterium , vel medicauientum corro-
fublimatio per enacacionem feu cmerfionem ap- fivum, a bona vivaque carne per chirurgos fepara
pellari poreft. Adjuvatur lixc lcvitatis naturalis tur, acdccidit.
inclinatione & diffidio diverfarum fubftantiarum : £/^<r.« , funt pufluli parvi fcabiei bullarumin-
ii procurator per calorem , non modo aftualem ftar , nifi quod carnem habeant exuberantem , ut
fed & potentialem. funt pufiula: ab urcica faft^.
Epipolafit ficca, eft cum immcdiace ex re ipfafub- EJjatum ejjinttaie^ , eft vis , potentia , & virtus,
limacum efflorefcic , ciC\uc colixret proximein fic- qua: vcgctabilibus&; mineralibus ineft.
co. Etperagiturmodisvariisoperacaloris eievan- EJjlintm vinum , eft diflillatum 8c redificatui-n
jtis, & claufuris apcrtis viam egrelTu laxantis. heibis ac fimiUbus cxpletum ad carum eflata eU
,
.. £/;o//f«^<«, eft fquama ferri. fentiaiia extrahendum , ut vinum de chelidonia ,

Efebon, Alfehon, eft fal commune. perficaria,pulmonaria, melifla , & csteris , pro
Efhitia , cft extradum fimplex e rcbus tota fua afthanate.
natura pcrfedis produdum. Nominacur eflcntia, Ej]'entia cjuinta juxta Paracelfi dcfinitionem , eft
,
quodinelcmentariisloculamentisnata,&: compie- mareria quardam ab omnibus quar naturaprodu-

Jienfa , totius fubftautix miflurx pars fit perfeda, xit, ac vitam habent corpnraliter trada feparata- ,
jiatura &efl'entiaU racione virtuteque inftruda.Po- queabomnibus impuritatibus & morcalitate vel
teft fieri ex omni miftorum generc, mincrali, vege- corruptione,atque ab omnibus elcmencis fubcilifli-
tabili, animali magno cum
provcntu. Eflenciaeft me repurgaca. Dehac lcge latius in Archidoxis, ia
duplex, fuccus& myfterium. c]ua omnis rerum Mcdicina.
Ejfentia quinca dicicur quia eft aliquid prjeter , EJJodtnnrn^ , cft ccrtum rci futura: pra:fagium
elementa, nec excrafi horum ortum >divinum au- ex indicio , contrarium Erodinio fupra defi-
ôrc & ertedis. nito.
jEtk/i»«,lapis eft Cryfolithus. Eflihomenm, eft corruptifTimum apoftema , to-
£.v.Jm;jo eft Sublimacio. Eft etiam operatio,
,
tum membrum depafcens inftar lupi.vel herpet»
qua res affedionibus mucata , ad altiorem fubrtan- mordacis, ignis facii pccies.
l\x 8c virtutis dignicatem pcrducicur , vel cll fubti- Eve/irunL , firmamenti perpetuum in fie^
eft
liatioresfenlimdiir^:ilvcndo, in puriorem & majo- mentorum quadruplici mundo. Eft etiam ProphcWi
rem virtntis fiue gradum tranfponens, & fic circula- ticus fpiritus , qui pcr fignum vel pra:cedens ali- ,
tione, aucablutione. qnod indicium prsfagic , ac aUquid fucuri certo

Exhalatto , cft ctim fpiritus ficci per calorem prardicic. .î ^^-.ju^, 3.
£xcrmentM
.
Lib. r. Sea. lll Subred.I. 241

Exeremzr.ia ,
generalirer Rint omnia fuperrfua Omnj^ majora
metalla quando coquunrur ha-
per naturam ejeda. Muiierum excrementa fnnt bent reciementum , fic dicimus.
menrtrua. i
( yEris,
Exitttra , generaliter eft omne apoftema quod ^'g'^."^ '»
Recrementum )
faniem ejicit. ) 1 erri,
Exorcifla, fuperftftiofns eft artifex, qui manes & vi>lumbi.
fpiritus adjarationibus evocar, ac apparere facit. De fpeciebus ferri,& metallisferreis, & de rubi-
ExtraB:on, e\\ qilod a corporea concretione , ginc ferriconfule DtoJior.Ub.i^.^-apiO. & de cjus vi-
reliSa craffitie elcmcnt.iri cxtraliitur. Ht elt quali ribus. Habct rubigo ferri egrcgiam vim medicain,
Medulla & pars nobilinTima fubftantix totius in rearingendo, ligando, ficcando, Calidum & (iccum
elementisproduda , & qnafi fcminata, in quorum eft fecundo gradu. Hac fan.ifle
Telephum prodituc
cti.im finu confeivata ad nobilitatis [ox per- e!>, & Achiles Rccrementum ferri,vocant fcoriam & fter-
fedionem innutrita. Et habet radieem quadante- cus ferri , & lapidem fideritin , licet hoc nomine
nus ab elementis ,unde exiilit familiaritas conge- etiam appellatur magnes, qui trahit krxwm. RitUnd.
nerationis & fuflentationis Sed principaliter a :
multaferrigeneraenumerati /7^^.207. adiii.
vi Dei creantis , & per cceli occultos infltixus in Ferrngo , eft fcoria ferri, caca ferri.
natura etiam confervantis dependet. Hinc extra- Fermentatio , eftrei in (ubftantia, pcr admiltio-
&a., prxfertim nobiliora xtherea; & coelelHs natu- nem fermenci , quje virtute per fpiritum diitribu-
rs dicuntur armula bcneque priparata ad falutein, ta totam penetrat maflam & in fui maccriani ,
hu.nanam adliibita Deo limul benedicente mul- , immucac exalcatio. Ideo enim inventa eft ut ex
tum in rc inedica valent. Et li his aliquaHdes eft, fymbolico ignobiliorc cfficacia medicinx fermen-
in fcgregatione ccsleftis lucis aterra obfcura, non tanrisnobili'.lima fiat fubftancia , ad quam nacu-
omne ab',ce(rifle ^th.-rcum ex iMatone purant , aut r> pervenire finit Pociirmum aucem , iu mecal-
faltem poflea in ortu mifiorum aliqnid inde repeti- lis, quorum narura ad mutua proclivis cft locum
tum, quod coinprobac ratio agentium e cceIo cor- habic& imitatione malfx ferment.'it;E in- nomen
porum in hxcinferiora. venit.Vel Fermentaiio , eft R'rmenti cu;n re fer-
E\fz.ic , e!l Sal. mentanda incorporatio. parum fer- Sicuc cnim
£/t.v«V,ertmedicinafermetatade7.metaIlis.P<jr<i. menti paft.r , fuam nacuram &
multam farinam in
pîftam potcft convcrtere ita ctiain fcrmentum ;
Chymicum ferm.encandum, cui adjunaumeft fibi ,
FAh.i , eft tertia pars fcrupuli. affiniilat. Er qnale fermentum tale & fermenta-
Fah.i agrefiis, e!t: Inpinus. tum. IncelliguntPhilofophi per fermentum verum
FabioU, eft flos fabarum. corpus, & veram materiam qua; proprio fuo Mer- ,
Faimn , imarineni pcrpetuum , & infenfibile cnrio conjunfta, illam in fuam naturam convercic.
quiddamaftrorum caeli, Solis & Lun.e. Deinde etiam lapidem ipfum voluncelle fcrmen-
Flagt, funt fpiritus qui norunc occulca & fecreta tum corporis perfefti. Ciim enim lapis adco fic
hominum. fubrilis.ut fuper corpus iinperfedum projcdum, m
Feldraconis , dicitur argentum vivum ex flanno. modumoleifupernaret, nec cum illopermifceatur,
Fel vitri , eft fpuma vitri. Eftetiam fal vicri, opus eft corpore aliquo primam illius afnnitatem ,
Fttx vitrt. redolcnte quod illum recipiat , atque in alia cor-

,
Fermentiim , eft materia firma tanquam fixa, qua; pora introdncat. Nam quam primum corpus illud
fua» naturz materiam ad fuam firmatani condi- lapide infetSam, & Fermentatum eft, ftatim in tin-
tionem pr<Eparac quam etiam ante prsparatio-
, fiuram abit.
nem non magis quam illa habebac , uc fermen- Feymentum album, eft argentum.
tum panis eftfarinafirmata vel confolidatain pa- Felda, Fermentum etiam, eft Elixir.
ftam , qus farinam fimilcm raram & di^^continuain, Feruzegi eft ftannum mctallum.
,
in aliam paftam fermentatam adducit. Fex, Intelligimus fecem vini, ut TDiofcor. Ubro ^.
Flaa£ , funt etiam fpiritus in fpeculo apparenti- c. 7?.docer. lêindc addit fecem aceti, & quomo-
busarebus. do ficcata crematur,ut haIcionium,& aliis modis.
FaUanos, alio nomine, eft Arfenicum > vulgariter Fider, Fidex, eft Ccrufa. '
Aurioiomentum. Felletin , Lamini ferri.

Fifdir, Safdir, eft Jupiter. FiUw laius ofturn, eft vitriolum iaut auripigmen-
Faiilcx, eft Chalybs. tum.
Fecla, eft fix vini, vel aceti. FiUus r'<f';mr, eft aurichalcum.
Facescandidi , id eft rubese & croces funt aquc. Filtratio , eft fubdudio per filtrum : eft colum
Fedum, cft Crocus. chymicum,& colatura fcupercolatio appellaripo-
Felilech, Faules, eft ferrum. teft, fit potitTimum inhumidis, e quibus aquofiras
Fcemina, cft Sulphur. tenuis tranhc rcfilfentibus fpiffis& oleofis. Praxis
;
Ferrum Jndiim, Chalybem prxcedit proxime. fichabcc. Carca emporerica convolvitur, aut com-
Ferrtirn.eli Metallum lucidnm mulcum,parum ru- plicatur vel loco cjus pannus vilofus confuitur
, m
beum,aibedine non pura participans, durum. Si ful- facci formam, aut vafi applicatur, veluti infnndibu-
phur fixum terreum argento vivo fixo terreo com-
,
lo, c^c. Liquor infufus finicur paulacim in excipu-
mixtum fueric,& hscc ambo nonpurse ,fed lividac lum diftillari : unde hxc operacio , diftillatio per
albedinis fuerinc ,fi fuperat fulphnr ,fit ferrum, In filcrumdicicur.
fumma. Si argentum vivum fuerit porofum ter- , FiVe-v, eft Oleum
reum & immundum & fulphur immundum fceti- , Firfir, cft color rubeus.
dum & terreum, & fixa? fubftancicE ( uti fi morbidus Firmamentum,e{\ Lazurium.
cum matre menftrua coic) generatur ferrum. Fifaritm, eft confectio Salis Armoniaci.
Ferrum, a Chymiftis Marti rribuitur.FerrHweft Ftfinla, Sinus ar<5tus , oblongus ,& callofus fy-
duplex.I>Jativum & Conflatum,feuExcodum. rinx.
Tom. I.
. X Fixatio,
242 BibliotKecx Chemicx Curiofae
Fixatio, reiignem fngientis ut cum amplius non ,
mam fupcrmduco , quoufque omni amimonio eva-
fed in eo fixa permancat per ignem alTue-
porato, aurumpurum putumque rcfideat,quod iU-
fu^îat ,
tmi coagulatur.
faîo five ea fiat per calcinationem , iive pcr de-
,
codionem lentam& diuturnam , fiveper crebram f «/wew, ell argentum purificatum.

Fmuietjuinus, cii digeltio fada pcrfimum equi-
fublimationem iiê. per crebro reitcratam lolu-
,
num,cineres, vel aquaii'.

tionem , & coagnlationem , five tandem pcr rei
Filinn Arje7iicale, eil lapis fliilofophorum.
fixa: additionem perficiatur.
Fyjda, eft Mercurius fumus albus. Fifiulaêli morbus.
Ficiis cHtis eft verruca innafcens cuti ad crura
Flammul.i, Juniperi eft fpongia citrina adhsrens ,
Juniperi fruricae.
equorum,medicamcntum aptum ad matricem.
Flox, e(l flamma.
f «Wo , dicitui argeutum vivum &i nonnunquam
Flos itris, eft viride aeris. aurum.
Flos , eft bolus pcr fublimationem extrafius. Ex
Fida,Qii argentum, & aliquando aurum. Ftdda,
centro Sc imis partibus elevandus producendus & eft Luna.
formaficcacoagulct. Flos fpi- Filius unius diei cft lapis Philofophicus. Ec
eft, ut in fummitate ,
rituofa rei fubftancia eft. Turbithvero magis ter- etiam ovum.

rea. Omnis flos per fe eft volatilis & fpiricuofus, Filum arfenicale, eft arfenicum fublimatum.
quanquam ingenio magiftralipolTiE figi & ad natu- Flegmon, apoftema commune.
Flos cheiri eft auri elfentia.
ram Turbichi aliquando adduci. ,
Fluores ,funt lapides ex fodinis fimilcs gemmis nonnulii volunt efie flores ex
Flosfeilarum croe ,
fed minus duri. MetaUici vocant fluorcs,fiqui-

ipfis, croco , ob addirionem croe , putantes errorem il-
dem i"iiis calore ut glacics fole , liquefcunt & lorum qui fcripta Paracelfi manu non exadte lege-
Buant.^ Fluores .funtquafi contrarii metallis iftis rantcproct. Ego vero per tranfpoficionem dfe-
mediis feu rcmocis qua in fpiritus & aerem folvun- prehendi elle florem mofcatae nucis , ut fonath an-
tur. Theophraftm fi ipfas novifiet, ov.a-v-fôn'; vocalfct, thos denotat.
qiiod fluxu in terra fiercnt. Ruland. ponit varia Fxnix , \e\Phaemx ,eH filius unius dici, ut fu.
fluorum gcnera, a pag. 2;7. ad pAg. 122. pra. Alii florem cheiidonix extradum.
FocM, in quo plumbum purgatur. Anglice Smelti Fmdnla, eft fungi fpecies.
houfe_j, Folia daurce, quafi folia aurea.

Folia datura , quafi folia aurea. Fons Phtlofophorum, diciturbalneum maris.
FoM, fonus, vel vox.
eft FormA rermn , influxus dicuncur coeleftium, quos
Fulmtnano,cii gradatio metallica cum excodio- fuperioribus habent inferiora qu£Evis occulta ,
ne ad purum in cineritio , cujus perfeaio , veluti potcntia,vis,atquevirtusunius cujufquerei

eftlilgonte fplendore, indicatur. Noinen operi eft fomicf, apoftemataverrucalia, porralia.
quod corrufcacio , velut in fulmine apparente ful- Fitîie , eft aurium in regionibus apoitema vo-
gure fiac Nam poftquam abfumpti , fegregatsque cuur parotis.
funt alienicates , ( veluti fluores adjefti plumbum proprie dicitur arfenicum, fcd
Fii/igo metallorum,
inineralia conjunda j nubecuIaqu<Edam fulphurea ufurpaturpro mercurio.

obequitatperfuperficiem ,unde poftea purpureus f«OT«/<j/^«j, eft Mercurius.
elucet fplendor, quem fulgur vel fulmen , aut etiam FUmen hoc loco funt flores cupellati argenti in
, ,
florem nunciipare folent , qui ciim difparet reliftus ipfius cum plumbo repurgacione unde fulminare , ,
regulacus rcfrigeratur. metalla, idem eft ac repurgare,qusE perfeda dicun-

Fumigatio , eft per fumum aerem & corrodentem tur.
calcinatio. Diverfo Metallanobiliora affla- modo G

tu plumbi ftagilia redduntur,
fufi , vel hydrargiri , GAmathei funt lapides quibus cceleftes vires,&
&pofi:ca comminuuncur terendo cum fale. fuperni conftellationes imprimuntur, miran-

Furogi , eft galliis dis charadreribus imaginibus & figuris infigniti
,
Furntu , locus in quo ignis ad materiam chymi- vel celati quales aliquando natura fabrefados vi-
,
ce traftandum dextre & convenienter accommo- dere fxpidime concingit e montibus erutos , quan-
datus. Eftquc Apertus vel Tedus. Videas plura de doque fecundum ripas aquarum.
furnis. Ruland. ipag. 226. ad 253. & in Glaubero. Glacies dura , eft Cryitallus-
Fufio , eft liquatio per calorem. G/adiaiis ,€fia.YS,qaa juxta firmamenti curfum
Ex ferro cuprum , & ex ferro plumbum elici po- aftrorum , gladii cuduntur & enfcs, quibus& in-
teft. Par. de natura reruM, pag. 460. cudes refiftere non polfuntjunde vocatur alias in-
Fu/io,per Antimonium, qua verum aurum non cufma.
modo ametallis imperfe<5i;is,fed etiam abipfoar- Gelion , dicitur pro folio.
gento feparamus , & fit hoc modo. Accipio aurum Geomantia , eft ars & fcientia terrarum notifiT-
aliis metallis mi.xtum , antimo-
ipfique tres partcs ma Sed hoc loco dicitur , quum aftra terras fefe
uii pulverifaci commifceo , & in crucibulo igni palam faciunt hominibus , ut inde prophetiam auc
concumaci in furniim ventofum pono. Poftea ju- prxfagium fumant quod fortitur effedum. Dici-
vante ( fi placet ) folle probe liquefadum in pyra- tur etiam , Aftronomia terra: ,qua: dupliciterope-
midem calefadam, fevoque illitam transfundo, ubi ratur aut per aftronomicas calculationes , vel per
,
iabris mallco concufTis regulus aurum contincns in punota.

apice refidcbit, quem malleo detrunco. Antimo- Geluta, eft herba carlina.
nium porro refiduum , rurfiis in tigillo igni ad ter- Gemma tartarea .dicitur lapis vel calculus gen&-
tiam ctiam vicem impono & pridifto modo pro- , ratus, ex diaphano perfpicuotartaro.&
cedo ut omne aurum ex antimonio protrudatur.
,
Genula, eft planta degeneians ex tranfplantatio-
Tandem regulos hofce fingulos in catillo terrco nepaftinacx.
prope follem pono , carbonibufque fuperpofitis in Gihar,e{\. mcdicina metallica.
modum fornicis ignem accendo, tamUiuque flam-« Cibum, eft Cafeus.
CiganteSi
Lib.i. Sea.in. Suijfeâ.r.
<§igAntt) > funt elati vel proceii fupra vel prxter Gangrerta incipsens partis afteds tnortifica*
i
naturam homines, aut citra leges naturs. tio.
GUU, scXGrillus ,apud Paracelfumcft vitriolum Gatrinami eft Cinis ciavellatus.
fua fponte refolutum in aquam. Noiitiulli putant a Gebalum, eft reparandum. Coguiare
idern.
natura talemexhiberi liquorem. Sunt qui hoc no- Gechnrfam, 1)tfdaha, eft rana.
mine falis armoniaci aquam appellant. Gcmma ex ar^neo d6meiiico,ingtntis magnittl-
Gluien, eft Paracelfo, finonia, vel iit nonnulli vo- dmis. In horum capitulis ferunt gemmam
repcriri
lunt finovia, liquor vifcofus albus & clarus , in om- pr^fentifTimam concra omnia venena incanta- &
nibus juaduris inftar albuminis in ovo perfpicua , menta: Nec mirum eft gemmam talem habere vim*
majeria , in qua il generetur tartarus ob fal refolucum telararaneorum funt magni momenti adquam
tu.n quod habet in fo quaiidoque coagulatum , ori- plurima.
turinde podagra, cnjus etiam locum, & verum do* Getnma Berillus Berillus.
I. 2. Chryfoberillus*
Biicilium effc affcrir. 5. Chryfophrafius.
(jlutinis tenacitas , eft relina mineralis , ut tere- Gemma Prafius, lapis colori porri fimilis.
binchi refinaarboris fus. Cemma Opalus.
Clittii dicitur vis tenacispicis & efficacia. Gemma. Ceraunix. i. Ceraunius longus. %, lioturt-
Gnomidicuntur humuiiciones vel fpiritus po-
, dus»
tius corporei fub terra viventes , alias pygmei , cu- Gtmma tris , eft lapis fexangulus , candidus,
bit.-ili vixakitudine. qm quanvo radios folaresexcipit arcum calefti ,
Gncis inven^
G>4cca magia, eft ars fuperftitiofa a fimilem jaeit in parietem Sunt Irides etiam
aduL :
ta, velfaltem culta, vifioncs vanas tradlans, qua ef- terini,

ficiebant ut apparercnt ea, qua: vere non erant , in- Gemmx Rubttarum , Phiynus bufo feu rubeta,
deque magnam apud ignarum vulgus fapientia: ca- foedum animal degens in antris. Hujus fpecies irt
ptarentcxiftimationem ,cum nihilaliudelFet quam Callta , & Hiifania eft , qu£ cornuta maculis cro-
oculorum aciei per obfufcationem vel obtufionem, ceis & nigris lucentibus Romine Borax in capiti-
tranfmuratio, eximaginacionibushominum fumens bus ferunt gcmmas ejiifdem nominis coloris in-
*
exordium , quorum aflenfus cum infideli conatu terdum in candido fufci Interdum in medio cce- ;
per omnis mendacii machinatorem conjungebatur ruleum habet oculum, fi viva» boraei cstrahitur ad-
in fimiiicudinem. Qîid non molitur in vanis ho- huc vel palpitanti Interdum niger eft notulis lu-
:
minibus hac via nequam artifex ? centibus nigris, ut noftri funt buFones. Forma erafe
(jr4V«/, lapis eft porphyrites, cujus ufus ut mar- rotundus magnitudine mediocris fabse, Interduth
ftioris in arte fpagyrica , ad fpontaneas rerum foiu- virides, interdum verficolores etiam Boraces re-
tioiies potiffimum eft idoneus. periuntur. Vulgo tales lapides Cropodinos vo-
Guarini , funt homines ex influentia eoeli vTven- cant. Interdum in his forma bufonum apparet fpar.^
tes. fis pedibus. Geftantur hiannuli
aprincipibusmam
Giema, eft argentum vivum, Mercurius. ubi venena funt , prxfens lapis colorem mutat , &
(jnmiada, eft valeriana, phu. quafi fudans guttas emittit Mire expetuntur a :
Gutta refacea,e{k rubedo, prsefertim in faciejfimi- noftris bufonibus boraces lapides , ita ut faltu
eos
lis illi qax tinftura eft in origine leprjc. rapere nitantur. Sed an ex ccrebrd , an ex vifcofi-
Gagates lapis , Fit in mari &
flumine Gagat, tate fpumas nafcunturBoraces , quiftio eft. Sed
fli
proculdubio e petroleo , id efl: naptha fubtili, , bufones fufpenduntur aere,ut arefiant.prxfentif-

vel liquidobitumine naturali. Sicuti altera gaga- fimorcmedio fiftunt fiuxum fansuinis
tisfpecics, lapisTiiracius,fite nigranapthaaut bi- Geemetria finitur , i decempeditura > agri men-i
tumine ciim ftillat vel fluit in mare vel flumina,pro- fura.
pemaria,bitumen velnaptha liquida » petieolum Gerfa, eft Cerufa.
illud. Gefor, eft Galbadum.
Gagas calefaHus , & fuccinum > motu attrahit fila (7«,eftterra.
& ftipulas ut magnes ferrum ,
, gemma Sagda li- & Cich Ctpftm, eft Gipfum.
gnum Et uterquc igne accenfus flagrat Sed fuc-
J : îlvus helvns , eft medium inter album U ruffutp
cinum non ardet , aquis licet oleo quodammodo rt:iehnus. Citrinus.
ardeat propter refina;, undefit, debilitatem. (jaga^ Cir, Cith, eft Calx viva.
tts vero quia ex bitumine fiunt , eo magis in aquis Cirgits , A\hi lapides fluminis.
ardenc & aqux accenduncur, propter vim bitumi-

, Cimer , eft Tartarum.
nis , ficut oko reftringuntur. Succinum vero feu Ci/ifmi ,cii Gummi.
eledrum nonbitumen eft ,fed tantum lacrymaar- G/aJfa , eft genus Vefnicis*
borum populi vel etiampini. , ^Pfomargo, eft C t^ca Cartdidi»
Dicitur lapis gagates a loco & amne nomirte (jerhuUe, eft faxi fpecies.
Cagas in Cilicia , ad cujus oftia feu fauces ad mare Ginefl, eft faxi fpecies.
prope urbem Plagiopolum hic lapis reperitur Uc GAww^r o^fr,habet colofem afgertti, fedt argen-
Piofcorides, lib. 5. cap. 92. tum non eft,feliumautem argentum dicitur a fimili^
GalaHet lapis dicitur quialadeum fuccum refu- , tudine,quod eorum oculi nodu lucenc tali modo.
dat, coIoriscinereiguftudulcis,pr3Ecipucinaqua, G/owrr, eft rotundum.
Diofc. dicit quod Galaflites , ex uno colore laclis
, Cluten, eft
fei Tauri.
eft, & eundem vocat Leucogogeam, & fynephitem, Gluten, Sinonia, vel fynovia par s corporis nO-
eft
lucco ladis & fapore notabilem in educationem bililTima , fubtilis , pura , alba , perfpicua , fal refo-
nutricibus laftis fcecunditatem infantium, alligatus lutum dulce , & humor naturalis : Vide Gluten , alio
collo falivam facere dicitur. Fernnt illum ore li- loco.
quefcere& memoriam adimere. Mittithunc lapi- Gobeira ,
"^
dem amnis Achelom & Niltn. , .

AdefpUa, > Pulvis*
Gala , eft Lac. Unde Calaxia. ^gabor , j
^
Tom. l. ^ 1 Cofei'.
Bibliothecae Chemicx Curiofe
animal Cornutum. clFe aphronitri , aut gypfi veri , aut lapidis calatri-
Gofel, cft
Gradatio , eft metanorum in gradu affeftionum na-
exaltatio, qua pondus , color , & conftantiapotil- Secundo Gypfum, faQitium fitex lapide illofcif-
fimum ad gradum excellentem pcrducuntur. Ne- fili fpeculiari, qui aGermanis dicitur Sferglaji, gl^-
ciesMaria: quia reprcEfentat formam glaciei. Ec
que enim in fubrtanriam pcr ic transfigurandam ,
vimhabet fedduntaTciit qualitaccs vcl quantitates

;
hoc cft optimum Gypfwn,ut teltatur Plinltb cap.zj\,
Ruland.pag.z^'). cnumerat Cptdes gypfornm.
in gradu extollit , vel ex occulto in manifeftum
i6.
producit, nihil murata fpccie priore vchit (i nntu- :
H.
ra dcdit aurum album, gradatio id rubificat fi vo- ,
latile.figitjfi impurum purificat, c~e. dicitur fal. Hal, alias Hol, eft etiam Ace-
Granatii', Spccics eft proculdnbio carbunculi.eft Hy^/,tum.
gemmarubca perhicida hnuiisbalaulHis , coloris
,
Halcyon, vel alcion, eft glacialis avicula.
rofaccj, obfcurior carbunculo. Alrera ejus fpecies

Harinel, eft femcn rutx fyveftris.
intra ruborcm viols fparhim colorem habet. Ejus //4)-o,fpccieseft filitis. Similis Polypodio.
patria cft zy£thiopia , & tArenii maris. Granatus Hadid, ferrum.

eft
lsctificatcor& pellit triftiriam. Hujus fccminam , H£rnatiies, vocatur a German. Blutflein propter ,
nonpianiten , lcd pxantidcn vocat. Plin. & Sol. colorem fanguineum, quo tingitj&etiamfpcdatur
Teliatur fieri prignantem & Tara. mcderique prscipue, qui foftllis eft in fodinis, & proptcr effe-
toncipicnribus & parturicntibus. • Ctum etiam quem habet in fiftendo fanguine in om-
Granum viride- cft frudus arboris terebinthini. ni fluxu fanguineo. Ritland. ex TUn.&iDioJcor. enu-
Granum nil, elt femen Indicum. meratfcxfpecies,;7<«g 250. 251.

(jânuluiio , eft in graiiula comminutio ei infer- ,
Hager ,cit Lapis.
vit fiilio. Eft cnim propria metallorum & perfici- ,
Haltfnar, c(i Cuprum.
tur variis modis. Fufa metalla in aquam cftundun- Haltyonium , eft nihil aliud quam maris fpuma
tur,cujus vi dcverberatadilTilianr. Jundiveroin concrera, & intus rcs fcilhlis, ftimulans in faucibus
catino vel truUa cochleari fcrrco dcbent. Non- & fpuma maris in otiicinis di-
oculis, unde hodic
nunquam aqus: imponunturfcopjE e viminibus exi- cirur Sed non fpuma falis illa, fcu maris, licet fi-c
,
]ibus,uteomclius diffiliant. Loco fcoporum ta- cognatio quidam. Spuma enim falisilla eft lanu-
, vel colatorium
Ijclla anguftirfime pertufum , vel go, fcu ramentum fpumofi maris coagulatum in pc-
cratesadufum vcnit. tris, Hulcioninin vero fpuma maris concreta ,fcif-
Grnjfa, eft Attinckar vel Borax.

filis & fpongiofa RulandA Diofcoride enumerat^<?g.
Graiola nota herba, magno olim pretio ad nos 25^ gcncra halcyonii,
5-
allara, circa Noriu.bcrgiam reperta fuit in agro Ar- ;

'Hel,c[imd.
gentoratcnfi proxime urbem copiose provenir. Henricm rnheM cft colcothar vitrioli, vitriolum
,
Criu, Ciconia. in rubedinem calcinatum.

Guaril eft ftellio.
,
Helelpria, efiipccies veratri nigri, rubeos flores
Cuma gtmi, Ol. Sul. Coagulum. edentis.

Gumit 1'aradifh Auripigmentum. Heiiotropium, eft melilTaParacelfi.
CnmaCnpri, eft ftillicidium Vcncris. Hamorrhoidcs, eft languinis in ano profluvium.
CiiJnmi afinar, cft gummi amygdali.

~
Hydrornantia,ei\ ars fumpta ex aftris 3quaj,quum
CuTftmi arhorts nucuin, eft tremulsc arboris. in ea fefc palam faciunthominibus,abinundationi-
Ciwmt Ccdri, Cedria, vel cidrina , Kedria, Alki- bus,inufitatis,fluauationibus,aliifque apparcntiis.
tran, Xerbin. Hydropiper, eft perficaria, rubeis tindamaculis.

Guiteo,c^ gummaqua: eftmarinum. HinniculA gcnicula ,vel ut fupragumicula, eft
,
Ciitta riionta, feu Butiga, vel gutta rubea , eft in- valeriana. Verum puto variationem ex crrore lcri-
flammatiototiusfaciei. bentium.
quomodo fiat Vard. //ow«';c///» fuperftitiofse funt imagiHiculs loco
Gemmarstm n\c\xt\^cnx.\r, ,
"v-l nominc alicujus fabrefaclz, ut aftralem homi-

de natura rerum Dao. ^^'i.
lib. s.
Gemmarum tranfmutatto fic oleo fulphuris lib. 7. nem invilibilem contineant , cujus caufa fidi fue-
de natura rcrum pa^. 4^1. r"»f >" iuperftitioium ulum.
9;';>/?<?«,Forfitan fit ex Lipide fpeculari quem vo- Horiz.on , mercurius auri,
cantSparodcsfpergulas, proptcr vitri fimilitudi- Himor vitit , fomentum eft & pabulum calid*
nem. Eft autcni Cypfu<n , cognata rcs calci lcd , natiiralis, alias humor radicalis qus omnia viven-,
non eft ita calidum. Difteruat quod calx reftincta tia,ne arefcanr, fufteutat.
humore aliquo acquirit calorcm ^gypftm vero nnn Hurnoris receptaculum, Aizuchr.
accenditur rcftinaum. Vis illi cft aftringere , ob- H)aritb, cft Luna.
ftruere , potu ftrangulat. Ufus cjus eft tantum cx- Hyacinthtu , eft gemma differens ab Amethyfto,
trinfecus , proptcr cjus nimiain exficcationcm , & dilutus eft hyacintho , gratus primo afpe(Su,eva-
ftrangulationem. noicic antequam fatiat, marcefcens celerius nomi-
Q)pff*'n eft duplex.
nisluifiore. Pltn. Itb.^^l.cap.t). Mittit ey£ihiopia,
1.' FoiTlc & nativum, & e terra cffoditur , fumina ty^raiia, 8c India Hyacinihos & Chryfolithos. Ara-
tamen tellure eft res fimilis fere nitro , latis non- bes tres ejus fjciunt fpecies, Coloris rubri, Citrini
nunquam venis : notum TbeophtafiM Si Pltn. reperi- & Antimonii

tur ad Albim
Hyacinthn) provocat fomnum valct contra te- ,
2. Altcrum Gypfnm
Etfitfeu co-
cft faftitium. xica , cxhilarat homincm confortat Cor. Vcreres
,
quitur ( utar cnim vcrbo 'l->lin.) cxlapide albo Aftrologi dicarunc Hyacinihum Jovi Rutand. enu-
fimili alabaftriti, cujus lapidis , quafi vcnx repe- mcrax. pag. is6. fex fpecies.
Jeni,
riuntur in faxis & ad
fylvam Hercynam Sal- ,
Hydrophobia.
veldix ad fodinas. Lapidcm Ruland. pucat elR; Hypoglojfum , Hippoglojfum ÊpiglofTum. Uvula-
quafimedullam induratam faxi; aut fpecies vidctur ria, Bonifacia, Lingua pagana,tis lingua.
â^fs,
Lib. L Se£t III. Subfed. I. 241*
incenfa.aut qualis eft catini arenarii fornaci
infiften-
I tis, vel hujus locati in catino arenario flamma mo-
eft lapis hjEmatites. dcfta.
JAfpif ,
fajfa, herba trinicatis , per(icaria,;?<»^ 457. Mag. Secundus gradus eft inrenfior adco ut jam evi- ,
Chyrurg. denter teriat ta6tum neque tamen vim afferac or-

.
lilerttia rubea eft Eryfipelas. gano. Appcllant caiorem cinerum ,quod

,
medio-
Idiotit, func conteir.pcores verarum artium.etfi cris ignis lub catino cinerario incenfus
, talem prs-
falfarum fint peritidimi profclTores. beat. Cineres enim ob raritatem non

admodum
Ignis Leonls-, eft eltmentum iplum ignis. aerem concipiunt.
Ignis perficiu , eft ulcus ardoris incendio tor- Tertius gradus cft cum kfione tangentis , &
quens. confcrtur arena; fcrventi,vei fcobi ferrei,utdicatuc
IgnisprHtnM adepttu , eft cfTentia quinta vitrioli ignis arenx.- vel limatura: ferri, ^c.
(vel vini.) cum tartarorediftcata. Quartus eft fummus gradus & plerumque de- ,
//echprirnum, eft principium primum.//e»\«, Ilea- ftruilivus. Nominant ignem reverberii & viva ,
dth. flamma lignorum vel congeftarum prunarum fol-

,
I lechfupernatura/e,ell conjuniSiofupernorum& hbus alacriter inflatarum ,procuratur. Hi gradus

firmamencaliumaltrorum, cumterrenarum rerum cum referuntur ad effedum in certis rebus , valdc
aftris inferioribus, atque vino. mutantur, Ita enim fit, uc qui ultimus eftet in plan-
I/ech rnagnitfK-, , eH afcendens vel aftrum medici- ta, primus fit in ftibio, vel alia re firma.
nx, qnod una cum ea fumitur , in qua etiam occul- Sed licet balnei calore intelligatur gradus pri-
tum eft , non fecus atque in firmamenco fuperiora mus, tamen in operatione per balneumomnes qua-
fydera, iccm inhomine inferiora. tuor poffinr habere locum.
/iech crnium eftcompolitio ex materia prima 1. Ut fit primus, cum modice aqua
,
incalefcit.
trium primorum principiorum. Mercurii, Salis &: , Secundus cum jam acriter fentirur.
2.
Sulphuris,e quibusomnia funt compofita. Tertius cumurit.
3.
I /etdm elt aer eiemcntaris in hominibus vero
, : 4« Quartus cum fcrvore niaximo etiam corrum-
fpiritus eft qui tranfic per omnia membra. pit , qus omnia in oleo evidencius con fpiciuntur.
liiafier, aut llia/ies,ve\ I/iaditm^,e[i prima rerum /gnti Aichimiflici gradus. Para. de natura rerutn
omnium materia conftans ex fulphure mercurio,
, , /tb.j.pag.^p.
& fale,quadrupiex jiixca quatuor elementa. Ignitio , eftCalcinatio , corpora ignis violenti»
Primus, eft cahos terra:. in cakemrsducens. Eftque combuftio U reverbc-
Secundus, cahos aqur. ratio.
Tertius, cahos aeris. Imhibere tcrendo infpifiare.
, eft
Quartusvero cahosignis. Imbtbitio, eft
ablutio.quando liquor corpori ad-
Item quatuor funt hominum lliaflri concernen- junSuselevatur, & exitum non inveniens in cor-
tes longsvam vitam. pusrecidit, idque crebris humeitatiouibus tanti-
facens,^^ ftindamentum montis. fper abluic donec cum illo pure cosgulacus
, am- ,
fajpidts fpecies \^land. enumerat ( a pag. 257. piius afcendere nequic, fcd totus fixus manet. Hsc
ad259.) 21. plane philofophica eft operatio nec ad vulgares ,
Idum, pulmentum.
eft fefe dimittit.
Jdragtra, eft aqua alkali, Immerftva corrofio eft, quando corpora aliis re-
Cerufa vel Cinis plumbi.
Jffides, eft bus immerfain calcem rediguntur. Eftquehumida
Ignis pro Lapide Philolbphico Rti/and. 5. Ignis vel ficca.
fpecies enumerat, pag. 260- /«fMf/'(7 ,eft miftiohumoris cum re ficca,pec
Jgnis ca/or, eft naturalis , vel artificialis. combibitionem icntam ad confiftcnciam cerac re-
Jgnis algtr, eft ignis fortidimus. molliti. Inde vocatur 6yx,t)pw(rij alias eciam imbi- :
Ignts elernentaris, eft Sulphur, Sed non vulgi. bitio,qu3efic perirrigationcm re ficca potante hu-
Ignis fapientum, eft fimus equinus calidus. midam.Nec alia nutritio eft medicorum , qua far-
•
Ignis c/are ardens , eft fulphur. cocolla, lythargyrus , & alia pauiatim fucco quo-
Ignis extinttus, eftfalphur excindum. &
dam potantur, ad ufum evadunt commoda.
Elementum ignis Kenf w ,eft oleum e fulphure Incineratio , eft ignitio , corpora vehcmentiori
Cupri. Vanheim. igne in cinercs convertens.
Ignis Gehtnniz, eft fpecificum corrofivum. Para.j. lncinerantnr,miem vegetabilia & animalia, mi- ,
t/irchtdox, defcript. pag. 227. ncralia autem ( Chimico more loquendo ) proprie
- quatuor func gradus artificibus attenden-
Ignis non in cineres, fed incalcem rcdigi dicuiitur.
di *
, eos prifci Philofophi obfervarunt. j£fti-
(icut Incorporatio , eft commiitio , qui ftatim humida
mantur nonfenfibus tantum fed& eftedu in rebus , cum ficcis in unum corpus per formam malTse con-
ipfis, & judicio fenfibus conjunQo, pociftimum ve- temperantur. Itaque hic non fit lentanutricio ,fcd
ro vifui, & tadui. tantum humoris itatim additur , quantum ad
cor-
Primus graduseft lentiffimus, inftar teporis le- poris mifti confiftentiam requiritur ut fiat veluti
viufculi, vel ignaviufculi vocaturque calor balnei , pafta , unde & impaftatio nominari poteft, in non-
mitis autfimi , vel digeftionis circulatorius, &c,
, nuliis fubaSio. Incorporatx autem res in calore
Qui ad tadtum ita defcribitur , ut cum digitus digeftorio rclinquantur, utmutua adione , &par«
hominis teneri femper ferre poffit , & ciim habeat fione crafin communcm nancifcantur.
fuas intentiones , &
remilfjones nunquam tamcn , Incuba, eft fponfa folis.
evidentem aut acrem fenfum gignere debet. Hujus Indicum Sal, eft Sal gemmar.
generis eft ignis vaporofus Philofophorum, qui de- Indicum, (puma eft duarum fpecierum fc. Eft in- :
fcribitur incubatu gallinsE excludentis pullos, aut dicum nativum partim, quod fua fponte nafcitur in
hominisrede difpofiti natura. Is plerumque talis arundinibus quibul"dam Indii. Pii5toribus dicitur
cftqualem fuppeditat fornax vaporarii moderate lapisladicus improprie non enim eftlapis huic
, ,
Tom. I. X 3 finiilc
,
24.6 Bibliothec3£ Chemicae Curiofae

& adhiretarun- raptus in alcerum mundum,
ut r3ptusE«of/j& £//*.
fimile eft ferme adarces, qui ita
fed adarces fic. Indicum nafcitur lua rpon- genere , dicicur occulta iiati!-
lliafter ZdiViicn in
ditiibus :
Parcim faditium eft in odicinis XX vircus ex quares omnes habcnt incremcntum ,

te in arundinibus ;
tindorum. Eftquefpuma purpurea , innatus corti-

aluntur, multiplicantur & vegerant. De quo latius
ccerulei pra;- libro de mcteoricis generationibus legicur apud
nis. Optimum eft faaitium illud ,
Paracelfum.
bet (pcciemi fiabet enim coeruleum in nigro co-
I magines y^nnt metallicsc figurs: vel cffigics ,in
lorem.
purgat & reprimic ulcera. quibus vires & vircuces ccEleliesoperancur.
Levirer adftringit , ,
qua nunc Imaninatio , eft aftrum in liomine , coelel\e & fu-

Alii fuccum herbje limplicicer efle dicunt ,
quam vocanc Indicum, id eft, g!a- per coelefte corpus.

tinûncur panni ,
ftum , quod domefticum notum Thurin-

aliud eft _
hf^prelfiones ,
luiit fruft us invifibiles , & ftellarum
maxime utuntur tinaores- Unde hoc fadi- in rcbus inferioribus
gis, quo
Alterum glaftum fyl- Impurtnn alcali eft cjus fpuma quac aufertur in
tiumlndicum proprie fic : eft ,
quibus vide Dtofc. Hb. 2. de glafto. repurgacione poft excradionem. JmpwrHm tartari,
veftre. De
Infundtbulum, eft vas metailicum oblongum cum eft ipfius alcali.
manubrio interius excavatum, liquata metalia re- Inanimaii, fimt pygmei.
cipienS; & in virgas vel baculos conformans.

Inclinaiio , eft vis naturi , qui manifeftatur in
/nhnmatio & Inhumare. ,

homine quorfum magis proclivis eft ejus vica.adio-
In igne fcptem IManeta:.

num & operationum demon(irationibus.
In aqua feptem metalla.
Irtcarnativachirurgorum funt mcdicairenra
,
vulneribus cutem obducencia , vel carnes conclu»

In terra feptem herba;.
Inaerefeptem tereniabin. dentia.
In animalibus fepcem func membra principalia. Inclnfiva , vide fupra gladialis quid fit.
Para.p.tom.pag.%7i Inctibiis , eft nodurnus Ipiritus illudens , fallenf-
Nihilenim eft in totarerumnaturaquod ex iftis que muiieres in fonino , ac fi cum eo rem com-
tribus Mercurio, Sale, & Sulphiire non confiftar; &
mifcerent.
h^c tria func Tkeophrafli principia, qux analyfi fpa- InflHentia ^»V«f«»*, attradio virtutem & narurae
gyricadeprehenduntur Nihil prster tria invcnie- :

fidcrum, acplanccarum fuperiorum in animum no-
mus, qui hngula in finguHs elcmcncis func. Hic ftrum, per mentales imaginationcs, quas femel hau-
triaetiam fohames Femelius animadvercit in fua & receptas retinemus , ut nobifcum mancanr.
ftas
medicina de himido innato. Hxc veteres olim Eacjue duplexeft, una per creaturam adnos de-
etiam tradiderunt. Ita non primus Theophraftus iii- rivatur, ut intluentia coeii perfirmamentum: alte-
venir, fed tenebris obruta in luccm revocavir

ra vero fine medio quovis d.itur a datore luminum.
Ir.flrumentutn mecallicum fignificans mundi par- Et hxc proprie fupernaturalis eft , ut prior natu-
ralis, vel artificialis, atque moralis
tes : a Compa/f.
Iris , eft gemma cryftallo fimilis , fecundiim hifineniia vero naturalis ,eiica. qviamindmdunt
nonnullos radix cryftalli , frequencer exagonus firmamenti & nacurali pra^fcriptio
aftra fiiperiora ,
in hxc inferiora , quibus gubernant & regunt per

reperitur in tyirabia , & in infula quadam rubri
maris Eft lapis ficcilTimus, idque maxime fuafub- inclinationes in hominum brucis aliifque & per ,
tilitace indicat voluntque eunxnarci exaqueofuc-

:
yires & efficacias in infenfatis. Inde colligendum,
co , qui labitur de materia lapidis qui generatur ,

inclinationem elTe brutinam quandam vim, & ma-
in luiO rubeo.Dicitur vero Irts, qaia in medio cjus gnecicam attradionem cui per moralem influen- ,
reprefencat Iridem mercoron diftinftisvenulis vel ; tiam reludlari ac reliftere facile ( fuffiilti divino
quia fub tedo repercuffus lapis is fole fpecies & co- tamen afflaru , alioqui difticillime )
poftumus.
lores arcus coeleftisin proximos parietcs ejacula- Innaitiralia , vel /upernaturalin eorpora func ea
tur ,tefte P/in. Et addit aliquas clFe fcabris latcri- qua: concipiuntur animo duncaxat. Inde faftum uc
bus, & angulis iniqualibus, qux ciim in fole aperto quandocjue loquatur quis, mihi videre videor ho-
projiciantur , radios faciunt in fe recandentes diffi^Jinern prx oculis, qui tamen plus dueentis mil-
curreve , aliquas etiamante fe projedo nitore ad liaribus abeft vel aliquando vica funftus eft ante
,
jacentia illuftrare. Addit & aliani Irim fimilem ce- viginci annos.
rx pra^duram, qus in Pcrfidc nafcacur, huic fi- &

K.
milem afpedu, fcd non ejufmodi eftedus gemmam.
ôs, eft venenum. KAchimia kakmia , dicitur immatura me-
, vel
ôta Jora eft viride rama. ,
talli minera vel femi perfedum metallum & ,
,
Ipacedes , eft barba hircina nondum a natura abfolutum quod adhuc in pri- ,
Ivaartetica, vel ^JHHjcata, Medicina propter mo fuo ente , ut infans in utcro fui matris dcli-
membra contraSa. rcfcit. Ejufmodi Kalkimiarum fpecies tringinta re-
Iva potabilis. periuntur haftenus cognitae quas hoc loco recen- ,
fttdea wetallicus yBerg Richter. fere longum foret , ac priter utilitatem.

Jtimnifum. ffimniz.um, eft Fermentum. Karhna , eft anecum filveftre.
fuptter , eft Stannum. Kihriih ,eft fulphur.

^HJja , eft lapis gypfius. Kymit eleva!um,e[\ album cinabrium,fublimatum.
lltafler primus vel infttui, , eft terminus vitx, imo Kifl vel Cifl, cft fefquimenfura vel pondus libra-
vita ipfa . vel vicx balfamus in homme. rum quatuor alicujus liquoris.
Iltaflerfectindus, vel prxparatus, eft terminus bal- Kobolt, vel cobaltum, Cwc cobletttm eft metallica ,
fami, A vita quam habemus ex elementis ele- & maceria plumbo nigrior & ferro, fplendore carens
mentatis rcbus. metallico, liquationem tamen & malleationem ad-.
Iliajler tertiui,c^ terminus balfami prasparatus, mirtit,fixum noneft,fed meliorametallafecum pcr
auc vi:a quam h.ibemus ex quinca eflentia. fumum abducic , Lapis Cadmia.
lUafltr magmis quaritu , eft mcntis vel aoimi i:*/ , eft Sal de torrente.
Xald,
Lib. I. Se£t. III. Subfed:. I. 247
Kald , eft acecum. ita ur gypfum flc cjus caput: ramen ejus ufus prx-
Kult , Cinis clavellatiis. clarus eft in medelis fic dubius, cum gypfi ufus &
Kalnos , eft fumus. venenatus, utpote qui ftrangulat.
Kamar , yel Camar eft Argcntum." , LapU ex cancro. Inveniuncur in ipfjs cancris ,
Kamir , eit Fermentum. prifertim in focmellis cum fyphar exucrunt & de- ,
Kanfer , elt Stannum. Kaadir , etiam efl Stan- pofuerunt, iapides candidi & rotundi vocaci vul- ,
num. go oculi cancrorum quia quafi formam habeanc

,
Kaprili, & Kibrith ,eft Sulphur. oculi Sed incpte vocantur oculi quia non fun-
; >
Kar , eft gemm.i luccns ficiit ignis. gantur oculorum munere nec extra cmineant, ncc ;
Kafam eft ferrum. , toto durent anno: nec func hi lapides excradta ef-
Katimiat Kadmtavel lapis C<j/<«7««««w, Tutia. fentia a tota bruti tcfta ut per plurimas cancro- ,
Kay/,e{k lac acetorum. rum diirectiones compcri poflunt. Vanhelmont.

Kayfir , cftfpuma maris proprie pumex. fag. ly).
Ko7na Komartos eft Calx viva.
, , Vis illorum cft frangere calculum veficse, prop-
STowu , eit Cinis. tereaetiam colliguncur. Scd illis nihil prsfcncius
Kvfl, ell fagus, lignum faginum, cft frangere lapidcm his ,qui dc alto deturbantur.
Kttria, vel Kymia, vel Kyuius elt Mafta, , ffanhelmont pag.ii<). affirmat raiilTimum diureticum
Kibritis , Kyhrick^, cft arfcnicus, ex lapide cancrorum colligi etiam vulnerarium ,
Kymmn, Kymiiiim , elt coadunatio.

ye\ & febrifugum , modo refoivatur in formam priftini
A'>Mff«»<»,eit ampulla. ladis. Ec nihil eft vulncratis vel poft partum ma-
Kymolea , eft lutuin Chrymolea. tribus aptius , quam remcdium horum lapillorum.
Kyram, ett nix. Prscipuaeft ['ulveris Gafconi.
A'iz'4,elt Opoponax. Lapts Magnetis, RitUnd.pag 175. 276. enumeraC
19. fpecies MagnetiSjfpiffus, fctrei coloris eft.
L:ipides Trochitx & Entrochi Ritland. pag. 177,
,
LAbor Sofhi£ , Mundus.

dicitur Paradyfus, alter enumcrat novcm fpecies.
Lac vri-ginis.eii aqiia Mercurialis. Etiam Lac Lapides colorati, numexzx. pag. 277. 8. fpecies,fed
vii-ginis, eft Mercurius Philofopiiorum , luccus So- mhil eorum virtutis.
larix & LunarisE. Lapis Aftiu, optimus eft Diofc. Ub j. cap.%%. qui ,
Lac papaverii , eft Opium. colore punicis, levis fungofus, fiiabilis, fcisfilcs ve-
Z.<j«rf<» ,eftcarnis& corporis caviras. Et Caro nas lucei coloris ad imum adas habens. Dicitur la-
mufculis inclufa (inc ofTibus. pis tantiim propter colorcm & fubftantiam lapi-
Lacerca rubra, Colcothar, Vitriokim. dis, nam nonelt lapis ,quialevis eft &:
duritia fua
Ltvigatio feu <^lcolif?/ius ell Calcinatio qui
, , fungofus , vocatur Lapu Afuts, quod in Affo mon- ,
rem pulverando in Alcool adducit. Et ell hic redu- te Troadis nafcitur. Vis ejus aftiiftoria elt & mo- ,
dlio quorundam pergIutinationem,quorundamper dice corrodendi fupeifluam carnem. Hiuc Sarco-

fufionem , aut fulminationem. phagus dicitur: Dicit Plin. Iib.i6.cap ij. Scd qua-
Lacune , cft Terra Sigillata. dam incuria Afi»}/i lapidem guftu falfum lcnirc po-
Larnac eft gummi Arabicum.
, dagras;& in iftis lapidicinis lanari omnium tru-
Lamina eit Auripigmentum.
, rumvitia, cum inmetallis omnibus cruravitian-
Lans eft argentum mortuum. Larix
, , eft amyg •
tur, affirmac in eo corpora defundiiorumcondi-
dala amara. ta abfumi 40. diebus dcntibus cxceptis.Circa eum,
Laos , eft Stannum. & fub eo , flos nafcitur & falfa lanugo fpecie ni- ,
Lapis in Chymia , eft omnis res fixa , quae non tri ,

,^fa petrx
CJU2 dicitur flos : admota lingua:
evaporat. mordet aliquantum, quando flos (iccarur, & lava-
Lapis Adiz, eft Sal Armoniacum. tur, varios ufus hjbet in medelis. Aliqui volunt
Lapu non Lapis, Lapis de vircute & effieacia , florem ^fapetnt nafci ex rore maris fuperveniea-
non lapis fubftantia. Avicenna vero & Kodar afle- tc imbre.
ruDt , quodlapisnon lapisfic Elixir. Lapis Phrygiii!,o}^t\m\iS
pallidus modice gra- , ,
Lapis animalis , eft fanguis humanus; Item curen- vis non compage corporis intercedcntibus
folida
ta qux fcutum portat in dorfo. albis fegmcncis ut Cadmia.Phrygium lapidcm gen-
Lapidum moriifeaiio, ell eomm Calcinatio. tis nomcn habcrc dicit, Plin. 8c elTe gltbam pumi-
Lapis zArabicv.s iimilis eft Ebori maculofo cu-
, , cofam, utilcm tantum tingendis veftibus.
fus ufus indentifriciis exficcandis himorrhoidi- & Lapis Thr.icini , nafcitur in fluminc Scythis, , cui
bus eft. Lapis 'iArabtcus, non eft alius, quam fpecu- Ponco nornca eft, vim habet gagatis
accenditur ,
laris, feu lapis Luns, feuglacies Mari^, unde olim aqua& olco refiinguicur, ficuti accidit in bitumine.
feneftrsE parabantur , lignis levigatis pofitis loco Lapis hic nihil aliud eft, quam gagatis fpecies
plumbi unde fit gypfurh optimum Rifland. nume-
, altera uigra. Fic ex nigra naphtha aut bitumine \i-
xzx.pag. 274. Z7J. quinque fpecies. Sed lapis fpecu- quido nigro.-ficut flavas gagates cx petroleo, id eft
iaris ipfam pinguedinem non habet auripigmenti: naphtha liquid.1 candida , cum itiUat vcl fluic in
& auripigmentinullafimilitudo cum lapidc fpecu- marc induratur in lapidem, vcro colore , tum pro-
lariprxter in crutis. Lapis fpecularis , cft inlignis pio tum aqux. Qiiod lapis Thraciiu fit ex bitumi-
,
lapis & humor , quafi concretus terrx, qui non re- ne , teftantur odor & fubflantia bituminofa, color-
folvitur, & dum eft humor terrae cryiialli modo que niger, & quod fit lapis fqualidus cruftofus , le-
glaciatus ,& in lapidcm induratus vocant eum , visut a Djc/fof.delcribitur. Si aduritur.rcddit odo-
glaciem Mariac. Qtndam dicunc quod fit res cce- rem fulphureum.acccnuitur aqua.reftinguitur oleo-
leftis ad Luna: claritatem pofitus in fpeciem lapi- , per omnia convcnit nigro gagati noftro.
dis coagulatus, & conftridus, prsecipue ille qui cft Lapi^ Bez.aar , fignificat omne medicamentum
candidi(Iimus,& Aprofclinon dicicur. Et quanquam convcnicns alicui veneno fit gcneratur. Cervus ,
Lapis fpecularis cognationem habet cum gypfo, verno tempore inveftigac cavernas ferpentum ,
Tom. I. X 4 naiium-
, »,
24^ Bibliothecs Chemicx Curiofx

narinmûe fpiritu extrahic renitentes, eafque co-
,
Majoreft fimilisglandi, &lineisquafi torno du-
mcdit uc ica purget aniuium tdjdium. Mox petit
,
Sisquemadmodum egregie dcfcribitur a Diofcor.
aquas & Bamina quibus fe immergitufquead caput, Vocatur etiam ThecoUthos , cjuia olca; nucleo fi-
tamdiu quoufque fentic fuperatam vim veneni. In- milis , & quod iingentium calculos frangat , pellac-
terea lachryinas emittit oculis vi veneni qux coa- ,

que.
gjlatsefunc bczaar,contraomnia venena, prodefl; Minor eft in forma cylindro fimilis , fraSus rc-
cardiacis.^f. contradefedus animxfanat omnes fpiendet. Ambo urina: difficuitari , calculofifque
ifius venenatos- Eandem vim habet bczaar ,os de
mire profunt. Lapidss Indaici i. nucleo olivzfi- ,
corde Cervi uti fciLint venatorcs pro torma ut

, ,
miiis, Itriati: Hi lapidcs in hunc ufquedicni in Pa-
funcferme cruces in capitelupi aquatici ,

pricer- kftina vocari d'cuntur olivx lapide^, i.Olivic fimi-
quam quod de corde Cervi feu hin-
offa func. Olfa lis , ftriis carens.
nulx partum cuftodiunr,& prargnantibus mirecon- Lapis Rebis,Lapu Ae montanis ,e{{. Tcftudo.Rcbis.
ducunc. Eandem vim habct iapis repertus in ven- Lapii Calcts y eft fcoria xris , vel batitura iris ,
triculo, & inceftinis Cervse. Niedulla ejus conducit Lupis anreus , vocatur ipfa urina , alias dicicur
omnibus intiammationibus praccipue vulvjc. Geni- ,
quod fic lapis aureus.
tale ejus nervofum arefadtum potu fedat dolorem Lapis facileignilicjuefcens FIus. ,
coli. Ramentaejus pudendi incitant venerem fan- ,

Lapis occultm, id eft benedi6;us, id eft Ovum.
guis ejus filHcalvum, calculofis prodeft. Cornu& Lapisfijfilis arofus , Icem xs cinerum.
cjus acquifitum intrafefta, ut vocanc Marii prx- Lapis calaminaris , eft Tucia.
cipue excrema ramorum mire comicialibus pro- Laptdum variagenera enumerat Rul.p.j3j^,ad 292.
funt , & adverfantur haufto vencno. Pulmone ejus ( & etiam/<«^. ;oi.) ab aquatilibus, ex ligno corpo.
nihil utilius Phthilicis. rati ab animancibus, avibus,& ofhbus, & teftisfi-
Lapn Bez.aar , eft ctiam alius duplex. Orienta- miles.
lis & Occidentalis. De Lapide Philo/ophico t Ruland. TraAat. ipag.
Eft animal Ferfts ac /«^«^,OrientaIispartiin
1. i9i.s.Apag. 2,00.
Cervo fimile,partiTi caprx. Inhocanimali, lapis Later Itilro, eft argentum vivum.
reperrus eft ( pociffimum in provencriculo hinc , & Latnm , eft aurichalcum.
in ventriculo , & aliis cavicacibus inremis ) tigura Lempinas eft terra figillata. Lempinas Ca/cis, eft
,
variantc , ovali , rocunda , fi^Tili , intus cava, & babitura xris.

( meditullio paleam pilos vel fimile concinence
, ) Lempin.u ,Lempina,e[k auripigmentum
fuperficie levi ,& fpkndence , fubftancia e laminis, Leo viridis eft Hermetis Mcrcurius auri, Duc-
, ,
inftir csparum fefe invicem incumbencibus com- nech, Antimonium.

,
padla. Leoviridis,c{\: opinione quorundam aurum.

Lapis Beiaar Occidentalis , eft lapis locis iifdem Leo viridis , eft vicriolum.
animatis , uc priori,circarem heterogeneam in , LeoRubeHi , Sanguis Leonis.
cavitatemedia concencam cunicolim concretus. Leo citrinus foliatust eft auripigmentum.
Oriencalibus uc plurimum major, fuperficic fcabra, Leo , eft auru.m.
calore cinereo , albo nigro, obfcureve virente , qui Lepiferrei , eft fquama ferri.
opcimus. Lepos Calcis , eft pulvis a:ris.
Orientales habentur prxftantiores.- Dofi dantur, Leffas , eft aqueum terrx, quod virtute feminum
d gra. tribus ,ad decem. Occidentalesagr. fex induratur, in ligna ,herbas,c^£'. ficaquavi femi-
ad viginci. Uciles lunt in aftedibus cordis , venenis petrificatur, fânhelmom.paq. 45.
nis, febribus, nielancholia, lumbricis, Epilepfia. & Leffas Paracelji, eft fuccus tcrrac , recens in ra-
Lapides Bez.Mr cancrorum , & ex perlis minus
,
dicem tanquam culinam vegetabilistradus,r<j??/jf/-
duris, non func de (axali nacura, fedpotius fiunC mont, videas plus fubciculo LcQju.
ex fucco laSeo femicafeato, & femi petrificato Leta eft color rubeus ,
,
habentque tophi nacuram neucram incer cartila- , Leucafia , eft calx viva.
ginem Prout pucamina lapidum in me-

& lapidem ; Leux , eft Amygdala.
fpilis, perficis. &c. Neutrum genus & medium fer- Libra , eft libra penfilis.
vant in ligna & lapidem tophicum. Et licet lapis Ligna in Saxa, i. Rami folia, cortices,'Iigna, car-
Bczaar, cancrorum drc. quoad folidam fui pulveris bones, offa, conchx^qua: in faxa corporata funr,fuc
materiam non digerancuraltomachohumano;il- co lapidcfcente, infonte nonprocul aFi'<««c()/«)'/o,
lis tamen ineft fuccus laCtcus , & mucilagineus ma- & etiam in Anglia , prope villam vocatam Gnafbo-
gnae virtucis, exigux tamen quantitatis qualem ,
rough , in Eboracenfi provincia, Ruland, cnumerat
contingite limatura cornu cervini, elixando ex- in^<j^.504.novem eorum fpecies.
trahi , lânhelmont ^pag. 115. Limpidum eft purum & purgatum. ,
Lapis Quiris. In nido upupx reperitur lapis no- LiHum, eft Mcrcurius, unde femen florcs de pe!-
minc Qutris qui ,
dicitur elfe fecretorum proditor, licano Lilii in tindura Philofophorum: eft quinta
& excitator imaginum in fomnis variarum. eftentiafulphuris. Sulphur fixum.
Zrt/M/a/flo/»», vel pretiofus.vel etiam fal de urina. Liûatto , eft cum quod in unum coaluerit , fol-
Percapifcis eft durx carnis: Eft-
Lapis ex Perca , vitur liquando ut pofTit fluere.
que duplexmajor & minor. In hujus capice binx Liquatum eft , quod confiftentiam diffluencem
reperiuncur gemmx candidiffima: , ofiex , magnas inftar undoforum accepit.

feminis proportione tamen pifcis. Hac gemma
lini, LitjuefciUio, cft corporis mineralis , vi ignis ma-
nihil prxfencius in frangendo calculo veficx prop- , joris diflToIucio. Duplex eft
tcrea eciam merico cauce ab his qui ufum ejus

, i. Liquefadio fimplex , quando corpus nullum
fciunc, colligitur Eandem vimhaberedicicur,cxen- alium in finem quam uc fundatur, liquelcit.

teratum caput funduli , ( a (judgeon ) reprxfentans 2. LiquefaiSio probatoria eft, quanJo corpus li-
vultum virginis ornatum. quatum probatur, imperfefium a perfedto, fepara-

L^pis ûdaicHs , Duplex eft , major & minor. tur , idque per cineritium, aut per ancimonium.
Liquatio
.,
Lib. L Se6l. 1 1 1. Subfed. I. 249

Lttjuatio , cft fii(io , aut deliquium, bus attrahitur , ac iii carnem & fanguincm trans-
Ltihainhrax, Lapidcus carbo. Eftbdiuntur prope niutacur.
" ~
Cygiieam: fpecies eft Gagatis.Nihil aliud eft,quam -^'?«<"" ^«'•«^««V, eft balfamus rerum in
, quo la-
induratum , & excodum fub terra bitumen calore ,
tet ac confiftit omnis vis curationis
perfartandi &
exuruntur, & igne accenduntur quemadmodum , virtus. Ejufmodi mercurius eft vehementilTimus ia
carbones & Ruland. pucat eos lapides bicumino-
, tereniabin , & in noftohc.
fos , caufam efle quare in mulcis locis montcs fla- Liijuor mumia, dicitur adeps humanus.
grant. Liquor cum adjedione rei cujus eft , oleum eft
Lttim, eft filum aliquoties compIicatum,& om- ejus , uc liquor terebinthinae eft ejus oleum.
nino tradudum. Liijuor mumidi de gHmmt , oleum gummi.
eft
Lorus, eftMercurias. Litjuidum de refoluto , eft quod exfua natura li-
Lot , & Loiium , eft urina , & urina infantium. quidum eft.
Lubay,, Luben , eft 1 htis a Libano, Liquor herbarum, fit ex herbis contufis , cum to-
Lumbrici etiam reperiuntur in homine, in omni ta fubftancia vicro conclufis, & in balneo maris
bns proprie membris , quorum varise fpecies func : diebus aiiquot codis, fuccopoftmodum colato per
Longi breves, , lati ,graciles,funt eciam teretes, pannum , calore cinerum fpifljtudinem mellis ac-
laci & longi, fafcisdibti , & tenije. quirit.
Luna eft Argencum, , Liijuorfalis, eft balfamus naturs, quo fuftentacuc
Lutum ftgillatum eft , terra figillata. corpus ne putrefcat.
Lutum ArmenicKm cft Boius. , Locufta funt ramorum in arboribus extremitates
Laudamm, & non ladanum eft medicina Para- , adhuc recentes atque tenera: , quibus divum Jo.
celli ex auro corallis, unionibus , ^c. compofita.
, ufum efte pro cibo fcribit Paracelfus & non vene- ,
Eft etiam materia perlata. natis illis animantibus volucribus, ut hadenus in-
Lapis , pro fixo quovis accipitur. terpretati funt Theologi. Certe mirum videretur,
Lapis PinlofophorHm, eft virtus intenfifl[jma.& ve- fiquis.tam aufterus , ut vivo animalculo cum melle
lut in centrumarte coarftata ,quaj diftenfa tinftu- vefceretur in deferto,ubitantaarborum copialon-
r-am exhjbec abfque numero, de quo fatis. Vocatur ge faniores cum fylveftri melle priberet efcas.
Elixir , & medicina univerfalis. Lorindit, eft aquarum commotio , cum concen-
Lapftts demotirius, eft correpcio repcntina morte tus rcfonancia , mucacionis indicium, ut alccracio-
fafta , periculofior apopledico. nis in firmamentocometa.
Laterium , eft lixivium rel capitellum. , Laudanum fheophrafti, non ladanum , nec opium
Z,(?ô,cuprum eftaureo colore tindtum calami- eft, Effedus enim longe aliuddocuit non enim ,
nari lapide quod ab idiotis phyficis eledrum di-

, fummo hoc arcano homincs occidit.fed quafi mor-
cirur: componicur ex unicomctallo, cumeleSrura tuos in vitam revocavir:quodOporinusnofter mi-
fitex pluribus. Calaminaris metallum non, at mihi confeflus eft ipfum hacmedicinamiraculaprz-
neralismateria perfedionem non a(recuta,& caco- fticifle.- feeciam T/jô/jfe/-^!/?» nomine mulcis exhi-
minerale corpus exiftic, mecallum deftruens po- buifle quorum quidam vics omnino alii vero
: ,
tius quam emendans etfi adaugeat, nam ex duSi- qui ferius ufi funt rationi aliquot diebus reftituti
, ,
Ji friabile reddit. Verum eledrum i nacura fola fuerunt prsfertim in pefte. Dixit etiam mihi fe ,
compoficum repericur ex auro & argenco nuUo ipfum aliquando fumpfiffe prarcipicatum , cumque
pretio perfolvendura ob admirandas in eo virtutes. eum uxor ad iracundiam commoviflet , unde nimis
Z4«d!tW eft angelica- , incaluerit; properaffe fe ad fontem, bibilFeque li-
Laxa chimolea eft fal adnafcens iapidibus, vide beralius aquam frigidam , inde venenum Mercurii,
,
fupra de anathrone, & infra de ufnea lapidea. ita fuilfe excitatum , ut toto corpore intumuerit
Laxativa , func medicamina furfum atquedeor- medicique eummorti prsfente uxore adjudicave
fum expurgancia. rint. Quod cum ex aftantibus vifu jam amiffo au-
Leff^ , dicicur prideftinatio herbarum. diflTet , mox parum de laudano ,quod fecum adhuc
Leffas , eft occulcus & bulliens cerrs vapor , per a Theophrafto ipfi datum habebat in os impofuifle ; ,
quem hcrbi & plants crefcunc. inde in dulciffimum fomnum per fem.ihoram , auc
Lephanizj , dvc lephantes , eft prima tartari fpe- paulo amplius incidiffe , ubi vigilaverit, tumorem
cies , vel bolusmedium tenens lapides& lu-
inter morbumque omnem , quse peculiarishujus medi-
tum. camenci nacura admirance uxore & ciceris
eft , ,
Lemures , funt fpiritus elementi aeris,qiianquam prsfentibus evanuifle. HaeC ab ipfius Oporini ortf
,
Ethnici umbras & manes defunftorum interpretaci accepi. Liberius mulca nAndreoi locifcus in fua ora-
finc. & Oporinum penituilFe Epi-
tione recitavit, quin
Liihargyrium Paraceljo , eft fpuma Mercurii, vul- ftolxquam ad D. FFierum de Theophrajlo fcripfic ,
go autem argenti , fed plumbi potius argentum dixitque eodem tempore mihi in prato ad Rhe- ,
repugnantis , ejufdem farinx habetur aureum , eo- num cum eo deambulans, ab ipfo fuilFe emendica-
dem artificio utrumque paratur inter purgandum tam epiftolam neque eum fcripturum fuiflTe fi fci-
, ,
Û£ difia funt mecalla. viffet , prodicuram. Licet ptieftat eum

ica in vulgus
Z«/W_g«»«,eft inveftigator minerarum,qui pari" fcripfiffe plura enim in ea funt qux ad Laudem
,
ter eas invenit. Liihargyri, Ruland. ponit fcptem T/ssofîM/?» pertinenc ,quam ad vituperium, &qusB
Ipecies pag. 305. •
ibi vituperat longe aliter intelligenda funt , quam
Limbus Pamcelfo eft magnus & univerfus mun- , vel Oporinus vel alii interpretaci funt.SedLauda-
dus , femen & prima hominis materia. Eft etiam num Paracelfi eft medicinalaudatifT.quinonexre-
coelum & terra fuperior & inferior fphaera cum ele- bus vilibus,non venenofis,non opiatis , fed omnium
mentis quatuor , qusecunque his comprehen- & quas orbis habet prxftantifT. qus vitam confer-
duntur. vant, conficitur & in omnibiis morbis efflcax eft, :
Licjtior aijuilegius , eft vinum diftillatum. prxterquam in Lepra, ica a Theophraflo appellata
Liqtior efienttalfSt eft qui 4 membris inceriori- .quodomni laude dignilTima elfec. Du« faltem res
funt.
250 Bibliothecas Chemicae Curiofae
funtex quibiis conftac
, , majora his inveniri in mir^ admodjm albedinis, quod magnefia dicitur
mundo non poirunt Et & mentita eHc fcio
falfa ,
philofo, horum
qui advcrrus hoc Laudanum quidam ediderunt. Magnetinus cartarus eft lapis in homiOG , durifli-
Vivit telHs locuplcs feiiex vcncrandus Cjfnrgms Ve- mus magnes, fcd fpongiofus.
, ut
terus concionat-ir Ebcrbachi, in ditionc Comitum AlandelU ,{cmen cft eilcbori nigri
ab Erpach qui tum tcmporis cum Thsofhraflo Bafe-
:
Aîavgoraria, eiX ars in pondcribus applicata ,
leit vixit quando nobitcin Canonicum & alios mui-

,
quigrave quodquc parvo iabore negotioque fub«
tos curavit : & ismedicamcnca Theofhrafii nomine levatur.
admii.illravit. Muvdihularum lirjuori eft olcum ex mandibulis.

La»dcvjH?/ipttn{m , dicitur non prxparatnm cum Ai amia non folum dicitur ros de ccclo prola-
,
aliis.ftdquando dillolutum dillillatur in liquoren! pfus, qui fpccies eft balfami & fiudus aeris, vc-
Hxc rdcn MiihaelToxiies , M. D.Si Johannes Fif- rum etium pro dulcedinc fumicur ex qualibet re
ch.irtus M. D. de Theuphrnô. traSa.
Laudamon prsparatum. fj^farcafta, cft meteria metallica immatura, toC
LtiiHm tJâara Magra efl Carneolus ,
vel Car» fpccierum , quot folidorum metallorum, cft aurea,
niolus. argcntca, ftannea. ferrca, plumbea, & cuprea, quje
L'(tmnfle!U , eft Gypfum. poftrcma pyrites, & lapjs luminis appellacur, rube<)
morbus : cft ideritia. Lefeolus enim Ide-
Lefecli
liilphure fcatens, & fciiitillas ex chalibc mulcas ex-
ritiam, & non alium curat morbum & probatur : Cutiens pra: cccteris pyritum fpcciebus.
ex eo,qnod in Lefcolo diaphaneitas faiis eft maxima, Martaih , vel martach , eft lithargyrium.
quae magis quam fufus topazius tingit & fixat,re- tj'11 athtrnaitca , plurimis conftat. Arithmetica ,
pericur. Eft etiam Iftcricia falin fiavocolorc dia' Geomerria, Gcomantia , Aftronomia, Phyfiono-
phanum,qi!od iuofimilipclli dcbct.T/xo//.»-rt/?.frf;'.7. mia Chiromancia Pcrfpediva &c. Proinde quiC-
, , ,
detribiis principiis. quis fe pro Mathematico venditat , has omnes fir-

Lorcha dicitur tota laccrtarum diilcedo,ufque initer callere dcbet,
ad centrumfubftantia'. Maier metallorum eft argentum vivum. ,
Ludns , eft lapis vefic^ cxci(rus , qui tandem re- Maicrtd [aphyrea dicitur liquidum cui nulla , ill-
medium eft Calculi. eft m;ccria peccans.

Lumbrtci nitri funt vermes in fimo , vel in terra «JÎatrtces omnium rerum in gencre funt ele-
reperci a lubricirate fic didi. menta.
Luna comfAcla , eft Argcntum fi.-?um , vel Aurum Marmoreus tartarus , eft lapis in liomine durus ,
albism, ut marmor qui fupra magnetinus etiam dictus eft'.

,
Luflum , eft pinguedo laftis , Cremor , vel flos Afaturativa funt , medicamenta chirurgoruna
ladis. aportcmataquxvis ad maturitatemadducentia.
Margarita fcu unio nihil aliud cft , quam geni-
,
J^ , tura ,feu pars conchxmargantiterjc. Nani conchae

iIl£E ccrtotcmpore anni, cjuandoeasgenitalis anni
efl vermiculusvolans. /W<3fW, eftfi- hora itimulat fefc pandunt quadam ofcitatione,
My^f/;;?,
xum. fitiunt rorem veluti maricum, ejus dcfiderio hiant,
Magta metaphyfica ; eft ars Chriftianis licita , & ac rorido conccptu fefe impleri cupiunt. iVlox cum
non, ut multi Hngunt ignari bonarum artium.vcne- Junares liquantur afpcrgincs haurnint rorem hu- , ,
fica neque fuperuiciofa, fcd fupernacuralis, per- morem concunitum macricc quafi hiante & fiunt ,
quam occulta quivis arcana rclevantur , ut me- gravidaj.Dcinde pariunt margaritas pro qualicate
chanica induftrium opus eftmanuale. roris conccpti. bipurum rorem conceperint,cando-
M.igta ti generi^ , latine fapientia,duplex eft. re mirabili unio apparet ; fin turbidum rorcm con-
Una eli; nacuraiis &maccrque verx medici-
licita, ccperinc , fordefcunc faetus. Pallent margarica: ccc-
n£ & eftocculca
,
ccntrum uf-
naturas fapiencia, in lo minancem tempcftaccs, fi fucrint conccptac ,(i
que latcns & abdica.cum qua (i humanam racio- tempcftive hianccs conchse facianrur , margaritx
nem conferas , nihilprjEter mcram ftulciciam ia grandefcunc ; fi tempore coicus fulgurat compri- ,
hac reperies. Verc donumeft Dei, cumquo rcrum muncur conchi , aut projejunii modo pariuntuc
fupcrnacuralium nobis, & nacuralium cognicionem unioncs. Si coauerit , pavida: repcnte comprimun-
exhibet. Alia autem eft magia illicita tota ftiper- , tur conchx , & deinde aborcus pariunt , quos phy-
fticiofa, diabolica, & ab HccIcfiaChriftiana vcra- femata vocant. Ferunt fi crcbra poft illarum con-
que religione damnara mcrito, & prohibita quam , ccpcum audiantur tonitrua , illas exfpuere in fiu-
Necromantiam appellant execrabilis & nuUibi lo- mina unionts , ac fic crcbro repcriri in fluminibus,
corum tolcranda. Hanc deteftacur Paracclfus iibel- ut volunc in Mofella inccr arenas. Fic clarior mar-
lo quem fcripfic dcoccuicafapientia garita, fi concha: excipiunt matutini aeris femcn,
Magijicrium Paracetfotft arcanum cx naturali- , id cll , rorem , quam vefperini. Adeo magna aftini-
bus rcbus excraftum , abfque ulla feparatione cle- tas eft cceli & conciii in coitu cum rore qui eft ,
mcntali qua cxtera priparari confueverunt , fola

,
fcmcn mirabilem coitum. Mar-
quafi aiiris.Propter
tamen additione rcrum aiiaruma quibusquodcx- garit.t Vcneri dicantur. Dicitur unio , quia iiuUibi
tradum eft, fcparatur.Dc hoc ftipra latius invenies duo fimul repcriuntur. Dos cft in candore , magni-
tradatu fccundo item in Archidoxis Paracelfi. , tudine, ponderc, orbe, Ixvore; In aquis oninis unio
Matek., dicitur fal. mollis eft ut corallum. exemptus atire protinus du-
'
Magnalia , funt opcra Dei. refcit & fic lapis. Profunt contra fyncopcn & car-
,
Magncfia communicer , eft marcafica. Sed ex ar- diac3m,fpiricus coniorcant, valent concra fluxii fan-
tc dicicur ftannum liquacum, in quod injcdus mcr- guinis,licntcria,diarrho:am,confcrunt vifiii rctintnt
curius una permifcecur iu fragilem fubltanciam & nicnfes.abllcrguncdcnces, clarificancfunguintm.
ma.Tam albam. Eft etiam argenti cum mercurio (jyi arcafita plimbea, cik Annmonwm.
mixcura, 8i fufiic metallum vakie, ut cera liquabiJe,^ Magnefia Saturnt, Antimonium.
Magiiejia
. :,
Lib. L Se6t. III. SubfecS:. I.

tJâ^nefiated materia lapidis Philofophorum. dus prirai , vel circiter , in fimo , balneo amurca ,
Magnefia , elt Mercurius , miltio fubltantiarum. concifis culmis , vaporario ficco , fa-no humido
Magiejia e.ft faemina. , gigartis fole , (^c. dcinde eft Fermentatio , & Pro-
Mars , cft ferrum. jedio.
MafcnlHs, eltargcntum vivum. Macula, cft oculi fuffufio, catara6ba.
Mafrnlinum & fcrmininum femen. Subflantia
, yW^^»)?, eft lacpolt butyrum.
Mercurii & SuJphur is. M*gilier , Sal conficiens.
fjkajfalis , mafjerinm^ , mofjel, mater, eft Mercu- Magifier ferrum excoqucns.
,
*ius. Magifltrium, eft fpecies Chymica ex toto, citra

Aîateriametallica, Item nniftura seris.plumbi , & extradioncm impuritatibus duntaxat extcrnis
argenti. ablatis, elaborata ,& exaltata. Scrvantur, hic om-
Aiateria prima , varie accipitur apud Tûl. fag. nes concretionis naturalis & homogenes partes. ,
Sed ita exaltaatur ut dignitatcm eirentiarum pro-

,
1. Materia prima. pc attingant, undepene eadem relinquitur quan-

2. Lapis Philofophicus. titas feu moles quam natura per fe dedit,quan- ,
3. Aquavita:. t]uam non fempcr caveri poflrc quin cum alicni- ,
4. Vcnenum Cambar. tatibus ,& forisadhserencibus nonnihil fcctdat, &

5. Spiritus. nonnunquam ftudio proptcr finem ufumque cer-.
6. Medicina. tum quidem negligitur ex quibus hic maxime va- ,
7. Ccelum. kre intelligitur , quam Phyfici alterationem nun-

8. Nubes. cupanr.
9. Nebula. zJid agiferium , Confiftcntix, eft cum fervata ef-
10. Ros. fentia , confiftcntia ad prsftabiliorem eft immuta-
ii.Umbra. ta, Et fic pluribus modis>non cam ut ipfi rei aliquid
li. Luna. nobilitatis accedat,quam ut ad ufum variarum eva-
15. Stclla (ignata & Lucifer. dat habilior,
14. Aqua permanens, aqua vits mctallica,aqua Magifcrinm fixcrum , eft cum corpora volatilia
foliata , Itellata. & ad conltantiam. Fixum oppo-
fpiricuofa figuntur
15. Aqua ardens. nitur inconftantl & volatilii& xftimatur utrumque
i<3. Ssl nirri,& petrae. propric ad ignem cujus vim quod fuftinct fixum :
17, Lixivium. eft , quod non , voiatile , fiquidem ex eo fugit , &

Mater , Eva.
iS. Sponfa, conjux, velut fpiritus , aut favilla evolat. lllud eft quod i
Virgo, MateriaHermaphroditica,Catholi-
19. m.olli induratur.
CaSolis, & Liins Catholica. Magiflerium odoris, cft cum res odore cxaltatur»
20. Lac virginis , lac ficus. Idque potiffimum arcifices moliuntur in opcribus ,
21. Lacbulliens. quibus inter elaborandum aliquid ingriti odoris

22. Mel. accidit. Ut in empyreumatis oleorum , aquarum,
3^. Sanguis fpiritualis. & fimilium , & in his etiam qus alias per naturam
24. Balncum. odorem pravum, moleftum, vel eciamnullum ha-
25. Syrupus granatorum. bent, cum tamen ad gratiam rei ufu ejufmodi nota
26. Acetiim. fint exaltanda.
27. Plumbum. Magifierinm principiorum , efl CUm principatum
18. Stannum. compofitum denuo.
in principia refolvrtur
29. SuJphur naturs , Calx , alumen. Magifleriim iûalitatis eft, Cum res formis qua-
30. Spntum LunsE, Sputum incombuftibile. libus elaborata exaltatur & fic dupliciter, fecun- ,
31 M.S uftum, ss nigrum , flos sris, xs hermetis. diim qualitares oceultas , aut m4ij.ifeftas.
32. Serpens Draco. Magiflerii*m^ , qualitatis occulta: cft , cum in his
33. Marmor, Cryftallum , Glacics. qux crafim totius lubftantix attinent , tantumque
34. Gemma Scotia:. effeftisper experientiam patent , exaltacio perfe-
35. Urina puerorum, urina vituli albi. fta , Ea qualitas fi perniciofa eit in ufum in
Qfrc. ,
3<?. Magnefia alba , Magnes. totum aboletur, vel cum aliqua jaftura fubftantii
37. Ethefia alba , humidum album. & tunc refpicitur perfeftio illa , qujc uon in re, (ed
38. Fimus. in ufu rei eft. In falutaribus utrumque obfervacur.
39. Fumus albus. Si aboieri in totum nequit, reprimitur, ita ut citra
4c, Ens metallicum. Efle. Quinta eflentia metal- noxam polTit ufurpari.
lorum. Magtferinm ^Halitatis manifefis. ell , cum rcs itl
41. Virtus mineralis Mercurii. fenfilibus formis elaboratur. Haec rriplex elt ,
quo-
42. Anima elementorum coelumque. tuplicia fenfilia, circa qux exaltanda Chymicus '\n
43. Materia omnium formarum. rebus occupacur. Quasdam tamen propriuai fpe-
44. Tartarum Philofophorum. ftant natura: corpus, & quf dam funt formaliora.
45. Fxces diflbluts. Adagifieriitmfaporis eft , cum in fapore fit exal-
45. Iris. tatio , icaque &
pharmacopîa , & coquina , ccUa-
47. Aurum indicum Cor Solis umbra folis. , , que hinc inftrui poteft Potiffimum autem Chymi-
48. Chaos. cus hoc ucicur in acrimonia corrigenda ,& empy..
. 49. Venus. reumatis guftum attinentibus tollendis.
50.Microcofmus. Magifierium fenfilinm propriitm eft , cum res qua-
Maturatio , eft exaltatio, a rudi crudore ad ma- litatibus fenfibilibuspropiiis exalcantur. Idfit vel
turum & perfcdtum. in fenfu primo , qui eft neceffitatis animalium , vel
^jyfaturatio , eft Quadruplex Digeftio & Circu- in his quar funt melioris gracia. Senfus primus ta-
latio ; quarura utraqueperagitur , calore miti gra- i^s eft,itaque cadilium qualitatuni pFimarun.>«
quas
,
252 Bibliothccas Chemicas Curiofe

quse funt calor, frigus ,humiditas, ficcitas, magi- M*gnefta , eft teftudo vel Sulphur.
lleriuin iiide cxiut, yj^.t|«f/;<i, cft fcemina.
fliagiftertumfonie'}, quo fonus corrigi:ura Chy- Mi>tiheorHrn , eft fal gcmmx.
mico. Id fit poti(Timum in mineralibus , in qnibus Manbruck^^ cft afgentum.
aliqiiapixftantiae nora cx fono capicur.iu in me- Manhel^ , eft Scoria. •
tallis , auc qua; in ignibus periculum miunntur

pro- Marchcd, eft lithargyriumy
pter fpiritus vciicmentes cum fonitu erumpentes Marka/ita, eft Caicirheos. '
obviaque difplodcntes. Marnh oleum metallum idem. ,
M^gtftenumf idverHm ,hoc eft continu^ confi- Marmor : Marmorum gcncra ponit 7(iiland. va-
ftenrix in pulverem perdiidi fitque potiffimum ,

ria n^pag 310. ad 5^1.
calcinationum modis uiide efficitur , ut calcis vo-

-.
Morcellus , cll malles magnus,
cabulo non raro appcUantur , vulgo alcliolia ; Re- Martegon , eft Silphium.
hoc principaliter ut trafta tenacitacc
fpicicur tria- Marfa eayi.fi auriciila muris.
ri res poflit.
Marjelium , Mojel , eft Jupiter.
Ma,gtilcrium Volatilium eft , cum c fixo fit vola- MedcA gemma , afFertur e regioneMedorum. Eft
tile. Eiaffinecft moilitum, quod tradabile duCti- nigra habens venas aurei coloris, rcddens (uccum
,
leque aut ctiam (luidum , ( nam paulo latius acci- croceum & faporem vini, immenfieffefius conrra
,
pitur moUeqiiam apud Phyiicos crigido,

) efricitur
ebrictatem & ad amprcm conciliandum , ut te-
,
duro& intradibili.Artificiaquibushoc peificitur, runt Magi.

func extradioncs , macerationcs , incerationes, Medtmn Cceli, Luna , Margefia.
fublimationcs, folutiones, & (imilia. Fere enim Medulla faxorum Torgenfium
<r<j«^/W<j , fluida ,
hic quiritur rell auratio , humoris abfumpti, vel de- RitUnd. enumerat fpecics. ^16.
14.
ficicntis.aut fublatio afpericaiis convidar, c^c in Melanteria, Metallicum calchanti ideftatra- ,
volatili vero, ut fpirituum naturam induant atte- menti futorii, id eft vitrioli eft fpecies fufci in cce- ,
nuacione elTenti^ c^c.

rulco coloris. Tingitur autem fecundum diverlas
M.<oij?erinm ponderis cft , cum pondere res exal- terras in quibus gignitur.
tatur.^Îd autem potiiTimum in auro & argento

re- Alias Melanterion, eft clavorum veterum fcrreo-
quiritur cftque una cx notis
,
pcrfeftionis cum m- ,
rum rafura , aut atramentum futorium cuale , fer-
ter metaila aurum lit graviffimuni ideo ctiam cx- ,

mequodjam a noftris futoribus. Prarftat fcl"-
fit
terno valori in monetis adjeitum pondus eft. Qnod filis ea fcil.

, qui fulphuris tr^hit colorem & quaj
fi deficic compenfatur arte. Maiia
aurea , vcl ar- ievis pura ,a:quabilis & quse contatia aqux ( leu
, ,
genteajuftc lcvior coquicur in urina, cum prcTci- digiti tantum ut volunt Arabes) conl"c(tim nigref-
pitato corallino , vel -^ftricatur hydrargyrus auro cat.
argentove confentaneus , & concolor taftus vel oJMeiifea, Meliftom, fumicur pro Mannaex nobi-
coquuncur in lixivio concinnato, ex lulphure & cal- lioribusherbis nafta magiiterio.
ceviva,vel ccementancur cuin fulphure aut prsci- tJ^d elijodinm , cft plumbum uftum.
pitaco fixo vcl hoc. i^fr;/?? pulvernaci falis femun- Meliifi, eft Mercurius , albach mefTalis.
ciam, tantundem latens criti, colcotarisquadran- MeUnter , eft Opium.
tem. mifce.Aurilaminasillinc albumine afpcrge, Menfrice eft Maftix. ,
calcem Luna;, (iccatum priore pulvere Fac ftratum ;

Merdajettgi eft de adufto plumbo pulvis. ,
fuper ftratum & cementa , vel in pyxidc vel inCer ,

Mergcn bajfech eft Corallus. ,
tegulas. Aurum inde folet albefcerc , indue ergo Me(hra cft Tutia Alcxandrina.
,
coloritium & prchenfum forcipc in igne tenc, do-

,
Mefel Mofel, eft Stannum.
,
nec excandefcat ,
poft extingue in urina. Mefl Mifal Mafal, eft lac acetofum.
, ,
Maaiiferium cum ici cujufq; color ad

cv/orts eft Meiallum, Vena-
optimum fummumque gradum in gcnere qua-fito Metailum eft conflatum argentum. •
producitur. Ncque vero tam color prxfens e gradu Metas Mecal, Mehal , elt pondus.
,
adfuperiorem exaltatnr, fed & qui inpo-

inferiore AHcha eft Vcnus. ,
tentia feuinabdito, inactumvel inmanifcftum

eft, Michach eft Cuprum. ,
evocatur nonnunquam etiam percgrinus inducitur

:
Mifros , cft Afphalcum.
ad exemplum ejus.quod praftabilius in fuo ge- Mineralevai,ck ex materia minerali faflum
nere: Si color fimul fixus & conitans eft, magifte- vel mctallicum , vel terreum.
rium eft nobilius. Mtfadir , Mixadir eft fal Armoniacum. ,
Magia Metaphyfica.cfk ars Chriftianis licita. non Mufafadi Mufadit , Lixaudrum. ,
venefica neque luperftitiofa, fcd fupernaturalis,pcr Mijferajfi eft gypfum. ,
«juam occulta quivis arcana revelantur, ut mecha- Mifito eft compoGcio.

,
nicaindulfriaopuseft manuale. /- Inceratio.
Mngnes, diciturlapisHcrcuIeus; & Syderitis, Undiquaquchujusqua- \ Et incorporatio.

quia ferrum attrahic NamGrxcis o-.Sj^c? ferrum
;
tuor funt fpecies ^ Colliquacio.
fignilicat. Semper verfus (cptentrionem fe vertic. V. Ec Confufio.
Eft lapiscolore vcrgetc ad ccEruleum(oprimus fem- tjtfi/lttra , ex acre & argenco iqualis.
per e(t cccruleus non admodiim gravis
) dcnfus , , ^fotiboinm calchiint^ , eft xs plumbi.
attrahens exnaturali quadam dynami fcrrum. Et iJ^folipdides , eft lapis plumbi , vel plutn-
ferrum,quo nihil duriticpugnacius, ccdit magneti, beus.
& pacitur fcrrum taaum a magnete
a magnete : & tJVf urmentum eft glis montanus.
alccrum forrum trahit Sed i\ fucco allii , vcl ccpx
:
(LJVfechanopeotica , cft invencio artis aquaricse ,
magnes illinatur.minime tr.ihit ferrum. Reperitur ut fontium in aera pulforum, ftringarum, aquarum
magnes in fcrri vcnis , magnes combu(tus five calo- cxalcacionum perfiltulas& ventilia, folles , ac (i-
reteiTJE, five igaiarcifiwialifitha;matites,& vendi- milia.

turproco./^/w.ponitj.genetaMagnetis.Sc^w/.;»}!;. tyHeditatio , dicitur quoties cum aliqno alio
colloquiuai
,
Lib. I. Sc€t. III. Suble(5l. L ayj

colloquium habetur internnm , qui tamen non vi- tJHenftsfhilofiphkus, efttempus putrefadionis,
detur, uti cum Deo ipfum invocando , vel cum fe feu periodus quod lunar motum imitatur, qui \n
a\U
ipfo, vel proprio angelobono. quibuseft 30. inahquibuseftô. dierum. Philofo,
Melaones , vel Meloes func fcarabei volicantes,
, phicus dicitur, quod in artificio Lapidis Philofo-
colore fpiendentes aureo, quiattriti fuavem edunc phici ufurpetur; fed & pauciores diesmcnfem
con-
odorem in pratis menfe Maio potiffiroum repe-
, ficiunt iittim qui definiri folet fecundum
,
naturam
riuntur. rei , &
abfolutionem operis,
Meltboeujn, eft cuprnm. Meltbocum. Mercurius, umim e tribus principiiscorpus , in
Meltjfa, non pro opiaflro, fed pro manna fumi- quo proprietas rerum continetur , item argentum
tur ex nobilioribus herbis trafta magilkrio. vivum.
MelttfiriA, ?i mehorx fihx regi^ quoiidam pro- Mercuritts metallorum , quinta elfentia , & aqua
ptcr pcccata defperabundi fuerunt a Sarana ra- , permanens,fpiritus,femen foemininum palTivum.
ptx, & in fpefira tranfmutata: , fpiritus mahgnos, Mercttrius, argenti pigmentum.
lemureshorribiles, &!n immania monllra. Vivere Mereurius , elt principium materiaie vaporo- ,
putantur abfque anima ration3h,& in brutali fo- fum, natura: aqucx fubjedum nimirumgeneratio-
,
Jum corpnrephsntaflico nutriri elementis, atque

, nis,cui per vim formatur, imprimitur forma, & abr
una cum extremo die judicii tranfitura-.nifi
iftis in iolutio adeft.
cum ahquo homine forte fbrtuna macrimonium Mercurius, argentum vivum. CC. S. Z.
contrahantjtum demum.ut ipfe, naturali mortcin- Mercurius, Chambar magnefia.
terire polfe ut matrimonio naturahter vivere vir-
, Mercurius,dividit Rul. in 2o'.fpecies diverfas, '\
tuce hujus unionis. Ejufdem ftatus generis plura pag. 351. i.(ipag. 53}.
fpedra haberi creditur in defertis in fyhis, ruinis, , Menflruum, Sanguis menftruofus , menftruum ve-
monumentis, arcibus vacuis, &: in extremis httori- getativum univerfale, vinum animatum.aqua regis,
bus maris. Vulgo maledidi vocantur homines, (ed philofophorum menftruum extrahens folutn-uni
:
proprio nomine fpcdra vocantur atque di.ibolo- , & vcgetativum univerfale, Sol, Luna.
rum fandi , cum quibus verfantur cacodaemones, Mtfy,tSS. resmetallica.exfpeciebus calchanthi,
fuas ihufiones & portenta perficiunt. ex humore coagulato , uc chalcicis niify & fori ,
Meri/is philofcphicus , eft tempus digeftionis , vi- chalcitidi generi cognaca func quafi ex una radice ,
dehcet quadraginca dierum. produfta: cenuis eft mify^cralTius eft Sori.fcd hodie
Merciirius, a natura coagulatus, eft fohdum me- myfi non cognofcicur.
tallum. Arte vero coagulatur , aut cum metahis , Omnis Morborum caufa, dprimo capice, & fuo
aut minerahbus > velline ipfis pcr fe,aut per alia primordio indaganda eft, ut analogica iis adhibea»
extra mineralem naturam exiifencia. Vide fupra tur curacio. Quod de omnibus morborum fivc
traftatu fecundo de coagulationibus ejus. Claffibus, \\ê. Eiicibus,ucT^,"£);)/j)^y?(jplacct,haben-
Mercuritn crifialUntu , dicitur qui per farpius redum IUe horum ftimmaqninque genera ftatuics
eft.
petitas exalcaciones in cryftahi perfpicuitatem ad- EnsNatura, EnsAiiralei Ens Vencni Ens Magi- ,
duftus eft. cum, EnsDivinum. Qijorum Entium fingula pecu-

Mercuritti cerallintu , eft quiper ovorum oleum, liarem fibi curam expetunt , fed de morbii Side*
& alias aquas in rubedinem corallinam adducitur. reis , (ivc Aftralibus verum eit potiffimum quibus :
MercKritt-i crudus, eft is qui nondum fcparacus non alia funt medjcamentaproiicua, nifi qus a Fir-
eft a fua macrice,vel minera.in qua generatus eft. mamentali lunt Curatione ,interveniente cceleftis
Mercuriui laxtu, eft turbith minerale. influxus cooperatione , cum iis combinata dunca-
Mercnrius metallorum pracipiuttis, eft mercurius xat, qu£e analogiam habent Minori , & Majori
ex mecahis tra<5tus & pr^cipitatus , qui mercurius mundo adiquatam , cui vcra ineft vis Firmamen-
metallorum alias mercurius corporalis dicitur.
, ti , quod vocant Magnecica, & imprerficwAlfro-
Semen foemininum paffivnm. uomica,refrjEnandis & compeicendis morbis Aftra-
Mercnrius mineralitm, eft oleitas vel unSuofitas libus idonea.
de mineris auri & argenti trafta. Morboriim , avita velut femina radicefqne , qua
Mercwrius regeneratns, eft primum ens mercurii. paftoex Microcofmiothcina , feu Oeconomia in ,
MercHrialisfeva, eft aluminum aqua,inqua mer- Microcofmi familiam, csreraque animantia, bene-
curius generatur. Eft etiam fal purgativum aurei ficio Mumix , Microcofmi Magnetjcs tranfplan- ,
coloris, quod infalinis cavernisreperitur , folfori- tentur, & deriventur , in fuo libro infcripco lîo*
bus optime cognicum, utuntur hoc per os ad pneu- lychnium recenfentur. Emeflus Burgravius.
nioniam. Eft a magnetc, qucm vocant Antipathico occulJ
Metallum currens, eft mercurius vivus. taquidam operatio,qusftringit adverfarium.quai»
Microcofmiis,eii parvus & medius mundus.inter fafcino quodam latenci, ut ille a quo exit, invifibili
firmamentalem & elementarem fitus naturaliter, modo , formidini fit cuivisliofti. Atque hujus vi-
quia de utroque participat quicquid in.illisreali-: res in nacura obfervancur.
ter & acTtu continetur in homine pariter habetur
, Eft in Naturar quadam occulta proprietate , etli
fpirituahter atque potentia. Quo fit ut una fic non Dei influxu virtus, qualis in OiSaviano
fine
iftius & eadem qu5E de iUis fieri poteft , ac debet fuit, ncdum Augufto,qui in quovis certamine Iudi«
anatomia philofophica vera, non mortua cadaveris, cro cum Anconio inito erat luperior. Burgravius.
fed viva.elfentialispariter ellata. & Molochites, gemma eft non craniluccns fpilTius ,
Minium, eftmercurius faturni pra^cipitatus , fed virens quam fmaragdus, a colore malvse nomine ac-
pociusCrocus. cepto: contra omnium infantiumpericula fingulari
Mijjadan , ei\. argentum vivum. dynami valet, mitcic eam Arabia.
Mttigativa, funt medicamenta chirurgica , pr^- Adolybdma , i. Vel plumbago mecaliica. 1. Nata
fertimanodyna.quas doloremfopiunt ac micigant, e phimbo & a:re. 3. E mixtura plumbi & argenti..
Adola mairicii, eltabortivumquid in matricege- E mixtnra plumbi & auri. 5. Plumbeis iaminis co-
neracum.
Tom. I.
Y Morochihnft
254 Bibliothecx Chemicac Curiofx
^forochtufy eft lapis.In iCgypto ""nafcitUr nnoUis, hellcbori nigri. Para. Per membra principalia vul-
" " '" nuscurari debet, ut capitis pcr ceri-beila jhcpatis
eo ducantur candidifTimus facile li-
ita uc liiiesE , ,
pcr hepatica, & fic in aliis , Para.

quefccns, ucilis veftibus dealbandis.
(^'Z «»/?>•<», funtpraeternaruram orracîiidam ani-
(Jffortanolum , eft modiolus catillorum cine-
reorum formandorum , in lati circuli modum vel mantia. qus coelum cxcludic ovo fusE puycfadio-
Hic nis illicics ac ncfandi commixcionis. Niiiii dein-
peri-uli catini ex orichalco plcrumque faftus.
monachus) ceps de fc generant, quod cx conjundionc duorum
ijyf ortariolum comitetur pila ( vulgo
quod eft piltillum cum tubere rotundo, ex bafi iata contrariorum & Ipecie diftercntium (eminumcnaf-
fovea for- cancur, uc cx hominc & bruco nonnunquam eciam
media prominente cujus inculu ,
catilii :
ex veneficis parcncibus. Indc lumplerunc oiim

macur. Sed ad catillos majores hoc eft , majo- ,
giganccs originem & aiii concra nacurs Icges

rem maceri^ copiam capientcs formandos uti- ,
mur circulo fcrreo,& conveniente pila foveam pro- monftrofi homines horrendi vifu & cxccrabiics. ,
ducimus. Non honeftius hominum malicia faftum, quibru-

Mercurius coagulatus. ta divcriarum fpecierumuna vicogunt ,uteqimm
iMetallwn omnz^ , efl
fParacel.Si^, & afinam , in generationem bajulatorum iapien-
tix hujus mundi quae etiam monitra funt aci
Juxca Matricwn ordines . funt quatuor gradus :
rerum. generationcm inepca ac fierilia , ab iftis abhor-

QtisE proveniunt ex terra funt primi gradus.
rence narura prorfum ut ab aliis. Narraturhifto-
I.
ria qua: non ufque adeo mulcis elapfis cemporibus
i. Qux ex aere fecundi gradus.
accidit Salisburgi , de monftro in conccrminis
3. Qiiae ex aqua tercii gradus.
Porro qua illis Carinchi^ regionibus a venatoribus in fylva
4. QusE ex iigue quarci gradus funt.
vircucc fingulo quoque gradu feorfum aliud alio reperco qui cum canibus iilud mordere noicn-
,
non graduum. tibus comprehendident , ab iftis folummodo cir-

vincicur, puniSorum eft
Mdijja, omnium qu3E terra producit, optima a4 cumfepcum ad Epifcopum fuum adduxcrunt , hu-
cor herbaeft ,Tara. mana planaque facie confpicuum , manibus pe-
dibus ac digicis fimilibus reliquis vcro mem-
Mos, eftmycra. ,
Muna , habet cfteaum falis & aquae marinas. bris omnibus pilofum ut brutum. Qiiatuor gra-
Eftque duplex. diebatur (arisdemiflls pedibus uci porcus. Appo-

1. Nativa, unde fit , fcu coquicur fal noftruni fitociboacpocuguftarenihil unquam voluic ,ver-
commune,uc ficHaIIisinSaxonia,& aliis locis. beribus punftionibus ,u{lionibus , ac variis aliis
,
2. Fadicia, cum mi(cemus crelefti aqux falis pa^ tormencis tencacum eft, fi quid vocis arciculataj.
rum, Hinc fal levc dicimus cum liquefit fal inje- velbrutalis ab eoexcorqueripoflet, acfruftra.Me-
ftum & concra fal durum , ciim non fit fal inje- ticulofum valde , lucem acque hominum fogicns
,
dum & ica probatur etiam obicer fal , an fit bo-

:
prxfenciam , abdere fe quovis loco nicebacur ter ,
num. Hinc fpecies funt garum liquamen illud c ,

tia tandem Iuce,quam raro comprehenfaprjEterire
pifcibus & carnibus fale maceratis, vocacur Techel. folent.inceriit.
Hujusaliaeft fpecies Oxalme ideftacidamuria, ,

Morbilli puftula? funt vencrea? , nonnunquatn
qu2E ex acero,& aqua marina.
fic
cciamde venereo morbo dicuntur.
Muria, Menftruum foEtens, aqua fortis. Morellnm, eft folatrum.
Mtfiula, fciurus, campfciurus.

Morphea , eft fpe^jies lepra? , albora: non abfi".
inilis.
Mti(fum, immaturum.
Mydifis, eft corrupcio partium.
Morus, eft apoftema referens afpedu rrorum.
,
Mydriafis , eft morbus in oculis ex fuperfluo hu- MuU, funt puftulx ex fiigore vel calore ortx.
more. Mimia,dickai: non folum humana caro>balfamo

Myhh£ , Defluvia palpebrarum, feu ncca medi- condica fed ctiam alia quasque non per fe mor-
, ,
tua,fed occifa, & medicatacuracivs faculcatis-

camenta, prodefluxione oculorum.^
Myopiafis, eft morbus in oculis, cum nihil a lon-
Mumia inednlU , vel medullis, funt o(Tium ipfae
ginquo, fed prope videre poftiimus. medulls.
Myricetwn , Campus vel locus ubi genifta naf- ,
Mumid elementorum , eft balfamus elementoruni
citur. externorum.
excrefcentiaquidam. Myr- Murnia tranfmarina ,?ar2iCeKo eft manna.
Myrmecia, eft cucis
MumtA verfa, pro converfa , liquor cft mumi^.
»>««<« fuuc verrucx in pudendis.
Myron, eft unguencum. Myrocepus , qui facic, Mticilago , eft iiquor vifcofus ac tenax.
auc vendit unguenca. Mundificatio , func medicamenca Chirurgorum,

Myfis , eft obftrudio pororum. invalidam & putridam carnem a bona & viva fepa-
Myfteriuni, eft ellcncia inceriorisnaturs ,totius rancia atque repurgantia.
fubftancii in fubcili recondicaque maceria: parce Muftus eft calx alba in urina, veluti pinguedo.
,
vehens. Unde a fucco cancum difcedit , quantum Mifiador , eft Mercurius.

fuccus a corpore , & quia in intimis receftibus ma Mifterium magmirrL. eft: omnium rerum mate-
,
tcrir corporea; latet fubtilemque admodum habeC ria prima principium & mater conjundarum cor
,
naturam , myfterium vcl arcanum (olet appellari. ruptibilium crcaturarumDei. Vidc libroad ^//;f.
Excipicur autem vel cx ipfis rebus ftacim , primKTa nienfes
tamen prxparatione dcbita , vel etiam cx magifte- N

rio incerdum,& fucco.
Eftiue duplex, QuintacfTentia, & Arcanum fpe- NAEla ,eft apoftema pcdoris.
cificum. Nafda,ve\ natta ,eft gibbus.

Maanum Oportet , eft tribulus , & fpina terrx m ,
Narcoiica ,funt medicamenca foporifera,doIores
vita media hominis : de quo Vanhelmont fcripfit fin- auferentia.vel ut minus torqueant elticiencia.
gularemtradatum Nebulgea ,cft fal cx humidicatenebularum deci-
cft fciliccc de foliis dens fuper lapides, calore folis iaduracum.
jliyfteriuraleUtbtri nirri ,
N<croc$mie*
: ,
Lib.i. Sea.iii. Subrc(a.L 2;y

Ntcroeomica, funt prodigiofa prxfagia. rei cujiif- iV«>r««,Sago, Talck.
piam futiira:pr2Enuntia,per figna ex aere fuper ter- Nitrum, Tincar.
ram decidentia, uc cmcx olim ac alia mulca, Nitrum, cft fal albus. fcilicet baurac.'
NecroUum eft quod mortem pellere ac vitam
, i
NitroH, eft fex vitri.
confervarc poteft. Noai, eft Chalcos. yEs.
Necroliea, limilia funt medicamcnta. Nochat, nenchat, nenchor, Venus, JEs.
Necromantica , eft ars illicita , quse cum mortuis Nocaftt, eft cribrum, vel vas perforatum.
operabatur olimj ut quum aftra manifeftsbantur Nigelia , Anglice Gith.
apud mortuos. Is dicitur verc necromanticus qui , Noera, elt Coopertorium vafis diftillatorii.'
mortuos apparere & comparere facit vocesatque , Nora, eft Calx.
refponfa poteft ab iliis excorquere qui circuire , .Nora,Qt.'\!Lm eft Nicrum.
cogic ac edere mirabilia. Quicquid mortuorum Nora, etiam eli: quodlibet fal
capitibus, olHbus, acubus, linteis.pharetris, fepul- ôfdidach, eft Arcus.
chris ac fimilibus arripitur vel adimpletur , fub ne- Nuhar, eft Venus vel j£s.
fariam hanc artem cadic ; quae fuperftitjofa, & i Niifiadat, elt Armoniacum.
Chriftiano quovis deteftanda. iV«^<j, eft Cuprum.
Na/da Sinapta, cft petroleumvel afphaltum. Nutrimentum eft res tranfmutata
, in ventriculo
âpta, eft gumma. per putrefadionem.
Napta alba, cft petreoleum album. Nuba , quoque Manns fpecies eft , colorig
Naphtha.âWnX aliud cft,quampetroIeum,oleum Rofinfarb : in Hibernia copiosc invenitur. Para.
!iq'iidum quod ad nos licet corruptum ferunt pag. 895.
Agyrrx Naphtha candidujn, eft petroleum noftrum.
. Nyfadir, nefiadar, eft fal armoniacus.
2^/j^<i qui eft forfiran illa Amiavi picea & gluti-
,
TSlitri, fpiricus Tartarifatus
nofa, bitumini perfimilis, qux flagrans nulla alia re Nitri, fpiritus Sulphuratus. Vide (jUubertm pro
extingui poffic , quam pulvere injcdo. Hanc ni- his tribus,
giam naphtham , ftercus dsmonum quidam fuilPe Nitri, vel Aqua fortis, fpiritusSuIphureus.
veteribus voluerunt : nos jam agnofcimus laferpi- Nenufareni, dicuntur fpiritus aerem inhabitan*
tium, affam fcetidam- tes.
1. Naturalis, quseftproprie petroleum. Neuta, eft pelHcula, vel oculorum, aut infantum
2. Faftitia, colainenbituminis. auriculis adnafcens , &
quandoque totam faciem
Sic carbones ifti cruftofi lapides , qui apud Ger- contegens in parcu.
manos eftbdiuntur funt gagatis fpecies , qui funt bi- Nigromantia, eft ars nefanda execrabilis , qua &
tumen fub terra induratum vel excofium calore diaboli malignique fpiritusaftuce fe cogifingenccs
& hi carbones ex bitumine caufa funt , quare mon- ab hominibus, ultro interim obediunt in eorum
tes, ut .(£cna & Vefuvius flagrent , & magis nodu perniciemtantum& non aliter , uc repente quide
quam die : quia de die calor folis deprimit illud in- longinquis adferant , aut ad remotiffima loca de*
«ndium velobfufcat, e contra in node , quse eft ferant nodu potiffimum eft deftinata , quia lucem
:
Iiumida &
frigida , materia iterum excitacuc hu- fugiuntmaligni dsmones, umbrarumque funt mini-
more. ftri ac tencbrarum.
ATdr, eft pyr, Ignis. Nitrum, eft falfugo quxdam ex uriaarum congrc-
Narbafathar, eft flatus miners, aurichalcum. gationibus in fal praeparaca.
Nataron,natron, eft nitrum. Nitriales, funt res omnes adurentes & in calcem
NeUar, fitex corredo & claro vino corredum : redigentes, utfal petrae vel nitrum, Sulphur, drc,
vinum rubeum, eft coagulatum clarum eft vinum : Noboch, inftrumentum eft necromanticum.
album. Nodi , funt articulorum tumores indurati.
Nitrum, Baurach, Sal petrofum , nitrum quafi fal Noftoch, eft jaculum alicujus ftellx , vel potius
petrse cal. & ficcum in fecundo gradu. Eft nitrum ejus repurgationc dejedum quid in terram. Inve.
res cognata fali & quae eft fpecies falis. Hinc fal
, nitur potiifimum Junio Julio & Auguftofuper la-
,
Jucidum , fal Alexandrinum fal Andcrenae , fal ni- , tos campos , vel in pratis , inftar fungi magni vel
trum unum & idem fiiiit, Fit vero nitrum ex coa- fpongise, foraminofum quid, & leve, tendcns inful»
gulato humore. Noftra in medelis funt prseftantio- vum & ravum colorem , & ut coagulatum jus ta.- ,
ra, quia mulco magisaperiunt & evocant humores; dum contremifcit. Sunt qui per noftocb ceram
fed cum judicio illis utendum. Fit apud nos nitrum intelligun: metaphorice.
diverfismodis, in ftabulis, in ovilibus in antiquis , Ntâ , eft fecunda fpecies tereniabin aut man^
ccenobiis , in areis multo ante fsculis tritis , in ru- nse, rofeo colore, qualis in Hybernia cadere perhii*
pibusjcellariismuris. betur.
Jiuland.pagina 346. enumeracfex generanitro- Nymphit,Cmt fpirituales homines ac mulieres»
rum. vel corporci fpiritus aquas inhabitantes.qualis fuic
1. Armenum, Melufina.
2. Arabath. Nymphidica , metaphorice fpiritus aquarum foU
3. Aphricanum. ventium in arce dici pofluut.
4. Romanum.
5. itgyptiacum. O'
€. Babilonicum. Arabes foli prlmum & fextum OBriXum , eft purum aurum in fpadlceum colo-
'
cclebravere. rem arte calcinatum, aut pulveracum.
Eft etiam nitrum artificiale faditium : ficut ipfe Odorifera, funt medicamcnta, quse pcr fuum odo-
flos parietis, feu petra;, vel flos falis. Coquitur hoc rem bonum auc foetidum morbos expellunt.
«X fale, vel aqua falis. Oleum ardens, eft olcum tartari ad fummum gra*
Nitrum eft lapis falfus, id eft fulphur album.
,
dum corredum.
Nftrum AlexandrinHm, eft CJnis clavellacus. OleitMrerum, inomnibus fulphurearumeft-
Tom. I. Y a QliHm
2$6 Bibliothecx Chemicae Curiofe .-/
munis eft ut resfolvatur in aliquo liquore , adhibi-

Oletm vUrieli MrHteatum , cft quod auro dulco-
tis maccrationibus vel coftionibus , vcl dcliquio,
,
tatum eft artificiosc.

OleHm colcoiltarinum , eft olciiiii ex vitriolo ru- feu folo , feu cum
Solutio fi quid fcECiim
aliis erc.
habet , colatur quoad poftea affunditur vini
(atis :
bcum.
fpiricus , digcritur una , & abilrahitur icerum ,
OlyrnpicM îritM eft aftrum in nomine , quod
,
idque repetitur , quoufque olcofa confiftencia pla-

efficit ut umbram de fe pribeat.
Operimeihiotim, eft minerarum fpiritus. ceat.
Opiculadva funt medicamenta qui fluxus fti-

Oleum diflillatum , eft quod per diftillationcm
,
cxtrahitur, idquc vcl afcenfu, vel dt-fccHfu , five in-
pant &obftruunt.
Oppodeltoch,?irice\Ci prjecipuum eftunguentum. fitum fit, combibirum. Combibicum onine eli-
five
citur fola diftilladonc Infitum vero etiam leccrni-
:
Stichplafler.
Ordo/eum,e(i apoftema parvumordco limile. tur aliis modis.
Orexii, cft ardor a tartaro excitatus.
Oleum flillatitium defcenforium , eft quod dillilla-
OrganopeoticA, eft ars bellicorum intlrumentorunrj
tionc perdefcenfum etiicicur.
inventrix.
Oleum per elixationem extrafium & excoSum eft,
Oriifum, cfl aurum. quod coqucndo cxtrahitur. Id fir, vel per elixatio-
Orizeitmfoliatum , eft aurum in tcnuitTimas bra- nem in humorcauc perficcam flammam.
fteas malleo cufum
Oletm ex afjatione fit per ficcam flammam cura
, ,
Onz.eum prAcipitdtum, cft aurum in crocum fuum res per abfque ullo menftruo , ignco calori ad-
fe
i^.u..— û..~ «,.»„j.„, .^m.^„,
„..„j colligetur
redadum, adminiculo croci mercurii. hibita: olcum accendant quod quovis .
:
Orobo, eft vitrum metallinum. modo.

OjfaparaMi, cft univerfale mcdicamentum in c. c- 1- •. I
rAfl"ationc,&
Etfitdup]iater.|^^^j^^^^^;^^_
..
podagra.
Obelchera, obelkara, eft Cucurbita.
Onix , cft gemma reprxfentans candorem un-
guis: Indicanonnunquamignea,nigra, coinea,cin-
Ocob, o-ab, ocop Sal Armoniacum.
,
Ochra ,Theopbra/iM fimpliciterocfcraOT, enTe tcr- gcntibus candidis venis , oculi modo intervenien-
& quorundam oculis DicunC
ram luteam defcribit , iitu divcrfa cnumerat ge- tibus , obliquis venis.
nera, ciim inquit : In argenti auii metallis naf- & Onychem lachryma arboris lapidefccre , & fieri.
, e
cuntur optima pigmcnta, fcil.coeruleum, quod pro- Quia igne concrcmatus mittit odorem , & variis ,
pric limus eft. Optimum ex co,quod vocatur Atri- apparet imprelfionibus & formis.
cum proximum marmorofum, prcflum Cyri- j. C Nigras,
;
cum : Si acute confidcramus OchrAtn ,

(âtuor ha- AlbertHs Onichis fptcics facit ^ Rubicundas,&
bemus fpccics ( Albas.
I.
i. Laj
"Lapi^dofa
'
cx fodinis, & ad ripas, & littora flu- Qux omnes ciim fricentur , folvuntur in fubftan-
tiam reprsfentantem unguis humani fimilitudinem.
minum. . .
m lapidibus, 0«».»r triftitiam & timores cxcitat melancholiam

a. Eft pulvis, & terra arida, hxrens :
cceruleum, & Chryfocolla. movet, excitat lices,& fomnia turbulenta, (^c. Ru»
tlt
Eftterraficcafimplexadripas. land.pag. 554. ponit Onichis 0(So genera.
}.
marmorofa ex fo- Opalt, mater proprie eft India. Eft gemma pre-
4. Eft vcl limofa&tcnax ad
medica, aftringcre, erodere, dif- tiofa, utpote in qua carbunculi tcnuior appareac
•dinis. Eft illi vis
cx oehra adufta fit rubrica fabrilis: ignis & amethyfti fulgens purpura fmaragdi vi-
,
fipare. Porro ,
rens mare. Magnitudo ejus eft nucis avellanar.

Fadlitia fit ex plumbo. Hac plurimum utuntur pi-
fiorespro nativa. Sunt Opali certa vitia ,fi color ejus excat in Chry-
ftallum, vel grandinem.autin heliotropii hcrba? flo-
Oecidens, e^zcctam.
rem, fi fal, aut fcabritia, aut aliaoculisoccurfantia
Occtdens ftella, eft fal armoniacus.
Occidens , Mcrcurius , Saturnus , Hermaphrodi- infint.
illi
«hus, aquaviva, vifcofa, e^c-

Ophites, eft fpecics marmoris, & Ophites dicituri
OleAfolma, funt quar per dchquiumpartium fub-

tantum propter colorem , quia colorc rcprifentat
tiliumoleofarum fecellerunt. Eofiunt modo ,quo ferpentes.
magifteria liquorum, nifi quod magifterio totac res lllafpecies lineis cinereis & nigrantibus ,omni-
folvancurin liquorcmqucmvis.hicvero duntaxat no eft tanquam chelydri in colore ad oftium Tan-
partes eflentiales intcrnae in pinguem fuccum re- , grje. Hujus fpecies eft Echitos qui vipereas habec ,
cft autem praepara- maculas.

lidiis partibus cralTis. Necefle
«iouem procedercut dcflucre po(tint,& ex fe olco- Eft alia etiam fpecies Ofhitis,mi^\s accedens ad
fitatcmreddere: unde plerumque modo magifterio- formam ferpentis, quia fquammas haber.ut ferpens.
maccrationc co£tione, (^c. Et PHn. Hb.ê.c.j. docet Oploi'
eft cruftaceus lapis.
rum, ut calcinatione , ,
apparantur.aut etiam triafuccorum .extradorum, tem nomenaccepifleamaculislerpcntum.

& fimilium.nifiquod extradum fit naturalc , cjufq; c^ .:... „.„„.. 5
j..„f„:. ejus MoUe candidum,&
Et duofacit gcnera.|
ttnuitatis, ut facilc fincprolixa opcradiffluat.
j^jg^^^ ^^^^^
Oleumfrumenti, dupHciter paratur. Opilare, eft opcrire.
Oleum PaUftinum^, eft Acetum. Ops Metallum , eft argentum vivum.

Oleumfixum eftquod e rcbus folatis & ad pu-
,
, Olare, cft Vas. Orbis, Tympanum.
Urina. SalUrins. Vitriolura.
rum filtratis, per abftradionem crebram fpiritus , 0>-»tf«/, eft
Oriz.a, eft rifum.
vini potitlimu n , ad olcofam confiftentiam
cft re-
daftum. Id cnim hic figerc appcUamus e diluta, , Oz.eman, eft album ovorum.
& tenuiconfiftcntia,aquofitacc abftrafta, vcl di- Orrns, cft Gallina.
gefta. oleofufli & ftabilcm produccre. Ideo folvi Orogamo, cft Aurum.
in liquorc rcs neccfl"e eft , ut cradis partibus
filtra- Oforor,ci\ opium.
Angclica.
tione fearceatis.tcnucs in humorcm deponantur, Oftruttum trantflantatum. cft
undc pcr taTem fixioncm reducuntur. Praxis com- Othan, Meccurius Philofophorum.
Ovumy
Lib. I. Seft. III. Subfea. I.
Ovnm, cft lapis benediftus. Pix Itijuida, eft Terebinthina. Pixari, eft pix.
'
OvHin Philofophoritrn , feu Hermetis , cft quod ovi Plumbum, a Chymicis cribuitur Saturno & ejuS ,
fbrma: Philofophicis operacionibus infervit. nomine appellatur. Eft corpus metallicum livi- ,
dum, terreum ponderofum parva participans
^ |Eft Acetum. al-
,
^r' p / '
Oleum PalejhmnL>.i /j;
bedine , multum habet de fubftantia terrea
,
& ia ,
Oz.y , ell Acutu.Ti. ftannum per lavationem vertitur. Quo patet

ftan-
O^ , eft Arfenicum* num efle perfedius plumbo. Plumbum plus habet
de fubftantia fulphuris fixi ad compofitionem fuam,
quam Jupiter, id eft ftannum. In fumma, argentum
PAndalilinm, paneritlum pafa , vel , eft apoftema vivum,malum groflûmmali faporis fcetidum de- , ,
in cxcremitatibus digicorum. bilis virtutis tanquam menftruofa

, mater initur i. j
PaUntina, &
Perfina, RegiOiE fuerunt,qualcs Me- fulphure marito leprofo , auc livido : Saturninus &
lufina, & Mclora. illcfrigidus nafcitur filius,cui nomen eft plumbum.
Panntu, eft macula i nativitate orta. Deficit illi puritas , fixatio , color ignitio.
, Not^
Pars cumparte , elt mafla ex auri & argenti parti- quodplumbum purum cujufcunque coloris non re-
busaiqualibus cimenrata & graduata. peritur in fodinis. Eftque plumbum
, quod excO.^
Iârthenton , eft camomilla nobilior aut Roma" quitur, triplex.
na, qua: etiam pyrolana fylvana dicitur s /- Nigrum quod verum eft
Paradri, funt mali Genii.
Sciliccc, \, .P'"";^"'"
Panes, «eris fatifcentes. ) deinde CinereUm $
Panesy ex pyrite & Cadmia conflati. V & Candidumi
PîwM, Argenteus. De plumbo nigro jam agitur , a Graecis jUoau/SSo»
Panum, seieorum fpecies, tres funr. dicitur. Fic & excoquitur ex galena -.
aut ftt ex py-
Paiu7n ex a:re foffili. rite. Plumbura elotum habetur in quibufdam offi-
Pater, eft Sulphur. cinis , contta ulcera inflammata , & cancrum fcd :
Pater antejilium, Id eft interfedio patris. Eft Sa-> plumUim cremarum habet efficaciores vires eloro:
tyrion. & faccharum Saturni ambobus. Figuli illo utun-
Pater & mater Regis. Vide plura RttUndo pag. tur enim cremato plur imum ad pingenda vafa. Vi-
deas plura fi placet de plumbi generibus apud Rh-
'Paiias, eft fquamma. land. a/7<jg. 364.
ad37o.
Pedagra,c{i Tartarus. Plumbum, dives.
Pegernus, id eft Peregrinus , eft Mercurius. PUmbum, depauperatum.
Pelecanus , eft vas circulatorium , a figura Pe* Plumbago , Galena molybdcna , feu lapis plum-
licani peftus fuum roftro fodientis , pullos fuos barius , unde fiat plumbum unum & idem funCi ,
refarcientis « amplo vcntre fenfim in auguftius Lapisplumbarius, veni plumbaria: , terra plum-
collum vergente quod retortum & curvatum os
;
baria , & materia unde fit plumbum rede dicitifl-.
rurfusin ventrem immictit. Hoc vas in fundo ca- Habet eafdem vires cum plumbo loto,& plumbi
nalem , per quem liquor infunditur, habet qui in- ,
recremento,& eodem modo lavatur & difterc :
fufo liquoreHermetico figillo occludicur, & ealori aMolybdena. D/q/c. colore tantum non materia.
admovetur. Color enim facile mutari poteft in plumbagine «
Pelicide, Pelude, eft mel COiflum. diyerfis vaporibus e vifceribus terrje excitatis. Si
Penetratio, eft fubmerfio. aliquod habebis difcrimen dic lapidem plumba- ,
Pes lucufte, Pes brufte, eft alumen Jumeni. rium mc)Iybdenam cum folum continet plumbum:
,
Petrajanguinaria, eft haematites. e contra ctim plumbum & argentum continet , dic
Phinlec, eft ferrum. cfle galenam.
Phiala, eft vas vitreum ex ventre in moduna fphc-

rz rocundo gracilem canalem in proceritatem
emittens ; E jus ufus frequcns eft in coagulationibus Dequibus ac eorum variis fpeciebus videasplu-
& folutionibus. ti Rul.ipag.^li.&Apag. 37<5.
Phibit, cft rapax. Pompheiix, Diofcor. conjungit pompholigon,fpo«
Phlotron , eft fpecies fluxus ex cooftro genera- dion , &
antifpodioui
lus. I. Pompholix, eft cinis metallicus qui fit in fum-
Phrafmm viride , eft flos Jeris. micate aut parietibus fornacum , feu domnncula-
,
tabes, alioqui Atropliiafereidem,nutri-

Phtyfts, rum ubi funt fornaces extindis favillis. Cinis di&
menti ceflatioâut timore, aut nimia aviditate exi- ferc fecundiim diverfitatcm metallorum , & locum
ftcns. in quo fiat ; Efficacior enim eft quse cinerea eft. &
Phtyfis confumptio naturalium humorum
, eft fiat ex pyrite, quam ex plumbario lapide. Inde me-
corpbris proveniens ex ulcerepulmonis. omnibus Mifnenfium continens in fe argen-
lior eft
rSubjefto, tumplumbun;)& a:s- Si in lateribus & fummis ca-
Phtyfts , differt ab HeRica < Genere, meris eft pompholix, pars quse in fummitate depcn-
C Accidente. det eft pompholix, & diftert a fpodio candore &
I. Subjedo , HfiBica eft morbus Cordis. Phtyfts levitate e contra pars nigrior , & ponderofior , irt
Puimonis. ima loca fe recipiens eft fpodium- Diftert pompho-
X. Genere: HeBica ^^YQhns, Phtyfis non. lixa fpodio , fpccie fola noH genere. iArabes du-
5. Accidente, Heîeacd morbus generalis/te- plicem faciunt Tutiam.
fpedu Cordis. Phtyfts fpecialis Pulmonis. 1. Nativam in mineris albam, viridem & citri*
,
Pelos, eft Argilla, terra vimida. nam, repertam inlittoribns maris Indi^.
Pihm^ , vel ptli caput , quo franguntur panes 2. Faditiam, in fornacibus de qua hic*
zrei. .^r^^fj duplex habencSpodion.
Pffare,e(i Colare. PiftareteH contundere» I. De radice cann» tranfmarinx combufise.
Tom. I. Y 3 ».Qiio<i
,
258 Blbliothecx Chemicae Curiofe

Ouodficexeboreverocombuao.Eft&exu- aliquid prokaamus , attenuator,^ vocantnf , feU
,
cx ort-.bus Elephanti, canum &
aliorum rarefaft.lcs &
antequam confirtac proleftatum .
AafpX fieri ex
.
;
yehgncum,ve aercum, vel aqueum fufficuur.uc

a.SumXead
auimaimm uiût au levitutem, cum debet ita mediante liorum elemcntorum torma fiat pro*
cboreulto, ...„... o leftatio & abfiftat a terreis fu*
fixis vi levitatis fuae
.^;»,//'oii«w,fitcxcauticulis ftipticis. Secun-
,
vel fluxus.
dum Diofcor. ,
arena.
eodetri modo, Pfamos, eft
Spodion fieri potcft ex plumbo .
fimiliselt PfncHs, Pfinl-Js, ell Cerufa.

quofirexa:reCyrrio. in Miiniaplumbo
coquitur. Pfythos, eflfrigus.
in officinis, ubi nluininimpUirimum
incame- Pnmex, Samechi.vei Senech Arabic^ ,irel lapis
Pomph>lix, elt fuligo. qui coHig.tur
1.
Vulcani.
ris ubi coquitur iv.ctallum.
-iMzaifir;-,. rNiger,
2. Pompholtx ,
collicitur de argcnto. _
Sunt dua: ejus fpecies, < &

Lutea qux adliscrct parietibus , qiiaîdo ar-
?. .
CAlbus.
gentum aplumbofegrcgatur. Niger dicitur & tophus , & hic priftantirtimus
»v
m ^^«/<' o. i..r..i.- ^ ;. aptirtlmi
__.;it:„,: «.j
ad corpora i_
T Ou7collieitur argentum a cupro
.
& 1
l'il"l'S ^ônus, le-

^
)•^ -
quando
'
fe-
viganda.
plumbum can- Albus ell levis , fpongiofus , fciffilis: non arenow
^'^^'onr
6. Qiia- in caminis
colli£zitur,ubi
co.iib F
^^^^ ^ ^-^^Û^ ^^^. ^ ^ candidus.
Dicitur pumex lapis.
didunicoquitur.
propterraritatem :
n. Candidapunliima.
E!apideispanibustorrefaais,ciimsscoqui-
.
propter
^ ^
duritiem lapidis , iion
nam rantatenoneu lapis , & degcnerat plane a
,. i-oi i
8 ' r-
lapidc,quia inuatat aquis:rcperiturautem Pumex»
officintt nihilum album
ubi Alumen & Sulphur nafcitur. Creditur eiVc ter-
*"?XS!//v
y. ./K i i/f//^r>w. - '
qiiod
i.
ram omnino ^-vMlV-am

roi-»-» /-*f-nnin«^\
exuitam inn Infulis,
It-iiiilic
qui deinde aquis
/-TiiTi /-I/.iiiri/» ',/-11110
1
''"^' "
appellanr. „ ^ adfcrtur ufque ad Barchen civitatcm Lybis. Idco
.
,
Powphol-xXutia, & fpodius,unum & idem funt.

vocatur lapis de Barche.
/'o/oM;/c, eitgummi.
ferri.
Pnrgator, Argenti.
Po-fnigon , ea batitura
clt flos aeriS.
PuirefaiJio cii mifti refolutio per putredinem
,
Prafis, Pra/imum Viride,

naturalem in calidohumido. Humorem enim nc-
Pr.cipttatio quando corpora per aquas corro.
,
cclfe eft vincere terminans ficcum agente calore
dentes, corrofa , & in aqu.i fokita, vel aqu.T corro cum humido
encheremate ,iii
vel alio encnerciiiai.t ah
,in an- externo quo »faclo calor cognatus
^.-^-...^ , ^^~..^ --» --
-ihftractione ,,vel
dentis abftradione
rlpnrk
argentum in aqua fuo fubftantiali fcgrcgatus a commilhs . &
homo
calcem rcpercutiuntur
q.um i.jn->-i
»j.iaiii
, fic
t orr.mrinn-
,; o.,r ammonia-
comnnmiaut penpi.Tm
gcneiam Tiiam coH 1 teus feorfim. Itaque
rerv.it. confiltens
fuamfervat, Itaaue fi
forti diflblutum cupro,fale
regia (o- res putrefacienda huniore abundat comminuta in
fic aurum in aqua
,
co iniedo prcEcipitatur:
vivo repercuti- illo ipfo finitur, & ponitur ad digcrtionem fimi vel
lutum, adhibito pauculo argento
balnei calidam foris lc. adhibito calore humido-
parum per folium lulphuris admixtum ,
tur
dnue chufo
idque
,
claufo valc
cui fi
ignem poiuuin
vafc ad iqnem
fuerit ut <ti-
poficum iucih-,iil ar- ,
Sin ipfa
-... pcr .w
.f/.- ^.^.
(c ^„
,
parum humoris habet

_„_ , aut
„. — nihil. ,..
, te-
scntumvivum & fulphur evaporare & difcedere ritur, & pmportionali humor.confpergitur. inque
fimile judicium fijo vafe ad putrcfcendum loc^tur.
nortlnr calx fubtilim.i arelinquetur:
P>*.ref.a,o , elt d.gcftio (ubftantiam re, ex va-
etiam alirerto. £ Scd quo magis corpora dilTol-
porum retcnt.onecal.di cxtcrm acccir.o.Je, adrem
vuntur,tantoetiammagisfubtiliufqiCalcinantur.
' * ;
t>
prxltanciorcm 2encrandumdilfolvens,cft putrefa-
Prcfrnncum, *--crula. V> •
r
• • «loni proprium vetcrem naturam rerum confume-
c\ 'mica
miftornm re,novam introducere & nonnunquam producerc
/'r/wcEfun? quibus res in quolibet
,
frudum altcrius gcneration.s. Spiritus eti;.m cor-

Cenere eft fada, qux quia infunt, &
jam certam fibi
naturamfubftratam hlbent. ii^^.uavigeant

, & cum rofivi per eam dulcefcunt. & mitefcunt. omnes co-
principia al.a funt ab An- lores in aliosimmutantur item purum ab impuro,
rni cdLiciDolUint Hxc
Scd nnpuro fublidente dcorfum (eparattir. Fit vcro
ftotclicis &nonprimaomniumintelliguntur.
quanquam ill.s fint analo- matcria m vafe collocata , vas in fimum ponitur,
in auovis'ocncre prima ,
elen.entau- fimique calor ad tempus prsfixum confervatur.Sa-

ea Princioiotam autem vircs tum in
fu.nlantur. Itaquc quo- tius autem eft vas in balneum roris collocari.
bus Dirtibus tum ccclcfti ^
Ptmef^clto alia , eft an b.gens inter corrol.vam
dammodo h.rc ad clemcnta acceduut, quodammo-
calcinationcm .& putrefaflionem ,& vocatur pu-
A r
A elientias.
do ad s
\fercurius, tretaaio ficca &
philofophi.ca : A quibufiibet no-
Sal 'ê" habet ncc fine ratione , ut (ublimatio fepara-

Trinciaia autcm funt tria, ^ .
(^Sulphur. tio clcmcntorum. codio, folutio c^c. Fit autem .
^" aqua fhilofophorum ficca feu aceto acerrimo,

7rima tcmpcratura. ,
'proietlio clt pcr mcdicinam ,

fuper re mutanda ncc clt aliiis rei, nifiSolis , & Luna?.
ex mutatione .enates, dicuntur fpiritus ignis elementi& cceli,
proiea.im ciim repentino ingrciru ,
cum fcrnicntatione, quodrem familiarcs diai,quafipenes nosnati.

cxaltatio Convcnit
autem quod non fiat Pentacula , funt figna, dg.lla vel delineamcn-
in fubfta.uia mutet : difVert
cum diêftione lcnta, qua paulatim miftiliaalte- ta mirandis &

incognitisaliquando literis & cha-
raaeribus implicata , quz collo appenfa credun-
rcntur "& ciafin accipiant ,fed
violcntapcnctra-
quafi in momento ingre(Tus transfigu- tur amalignis fpiritibus, & fafcino quovis prxfer-
tione faaa ,
fermcntum, vaie.
rer. Vocatur illa medicina, etiam non
Perdeti£, funt rapa; parv^ & flavx.
fed tinaura.
Perdoiiinw, viuum ex herbis.
ProUUam , eft extraaio per attenuat.oncm par-
cit
na- Periodu>,c[\ celfa, vcl mufculus vitx »pulfus per

tium fubtilium.ita ut rarefaaar inclinatione fui
turx , a cratftoribus in diverfum ferantur ,
.bK|ue univerfum corpus difcurrens.
confiftanc Itaque etiam ejufmodires, e
quibus PeHcedamm, eft angelicafylveftris.
Pilix.enii,
, ,
Lib. I. Se6t. III. Subfe6t. L 2jro

T'///:^*^»» , funt pili circi eaiidam lcporum naf- molybdena nati va ipluis colore , tanttim nnn ma
,
centes. teria. Diofcor.

Et color poteft facile
muris, herba pilofa^ plumbagiue diverfis vaporibus
r m
Filofella, eft auricula
e terr^ vifccr7bus
^«^«f^rô/rf , dicuntur qusvis pinguia, excitatis. Si aliquod
iiabebisdifcrimen dic lapi
Pltmbtim Phiiofophorii, eft ex autimonio tradum* dem plumbarium moIybdenam,cum
foUim continet
Potabiliu, quae per os hauriri polfunt plumbum: e contra cum plumbum
& argentum con-
Poiiiigrai elt tartarus finonia: vel glutinis albi. Cinec , dic efle galenam:
Phantafmata, funt fpiritus fylveftrcs nondiaboli- &
Sedduplexcft -T
ci in defcrtis habicaiit, & circa littoramaris,
,
l
^î^^^
Fa<aitia;
/
cum hominibus imaginativisfxpirfime loquuntur, De quibus, & de divcrfis eorum
fpeciebus videaS
terrefaciunt aliquando 5 fuam originem ducunt cx plura Ruland. ipag. 372. ad paginam
576. fi placet.
imaginationibus hominum quales vivide velcum T^/umburn dives.
morcuis habent* Pltimhum depauperatum.
De Squd Paracelfim expofitione
his lege latius Peponax , eft Gummi.
prima, quam facitin Evangelium D. Matt. cap. 14. Pompholix vera In oiEcinis vocctur nil al- :
,
Phtonttides , naturales dicuntur inimici , qui fefe bum,nihili. Ex Cadmia infperfade induftria,
vel
mutuo per(cquuntur ad mortem ; ut citonia ranas, ex ipfa Cadmia proflata follibus fit Cinis
metalli-
felis mures, araneabufones. &c. cus levilTimus fit etiam in fummitate
, fornacnm ^
Phxrfix dicitur ignis quinta eflentia , item lapis aut parietibus,vel etiam domuncularum
,
ab extral
ille Philofophorum celebratidimus. Si in horis fornacum eft , tum
Cadmia eft capnitisl
Phyfiog>iomia , dicitur ars iila quahom-inum pro- fi in lateribus &: fummis cameris, eft pomphyjix
,
!
pr-iecas atque natUra cognofcitur, a facie ufque pars qux infummitatedependetpompho]yx,econ-
ad pedus ut ex habitu de cujufque ingenio
, & tra pars qua; adhsret parietibus eft
fpodion. Illa
prompticudine judicium fiat. adolefcentes diiigenter obfervare debent.
Arabes
Pttlpez.ia , vc\ pulpelxia , eft ftupor, attonitus , duplicem faciunt Tutiam.
plexia , vel fyderatio. I. Nativam in minerisj albam
, viridem, 8c citri»
Prafaginmj, eft pra;ccdens aliquod notabile fi- nam in littoribus maris Indix,
gnurn rei fiituri hiftoriam, ex quo prophetia quan- 2. 1 afticiam in fornacibus de qua hic. :
doque fumirur, Spodion fir,

Prafervativa , funt medicamenta vitam a fuis ini- 1. E canns radice adufta.
micis & corrupcionibus dcfrndentia.

, Exebore vero combufto.
1.
PreJfortHtn , eft torcular initrumentum quo fpe- , Ex ofTibus Elephanti, Canum j & aliorum aniV
3.
cies conrufai exprimuntur malium exufta eft hic fpodos ufque ad lcvitatem e^
/Mw^y^/, dicuncur corpora fallacia nobis ab offibus cum fieri deberet ex ebore ufto , Anrifpo-
;
aftrisoculos pofica, de qnibus Paracelfui eodem dium fit ex cauticulis ftipticis fecund. D/oy?.
^
loco fuper Matthxum fcriius dilfcrit: dicuntur alias" '
^^'''^f & Marchafita idem fimt fecundum Grjc-
>
Prumalia, cos & Arabes. Dicitur Pyntes, quja ex eo plurimHrn

Pruinum , eft prima tartari fpecies. igis excluditur , & illo utuntur milites ad inflam-
Pruina feu prttna, dft ignis pcrficus.
, mandas bombardas: & dicitur/jri/cj , quod igneus
Pulfatiles yZxitrix vense dicuntur, forte proeu- ipfifsEpe fit colon
matica. Reperiuntiir in Germ^nia: fodinis varic Pyritii
Pufta , eft faniei digeftio , apure 6\&.3. fpecie3.
Putredo , eft generationis materia prima , fed I. Pyrites argentei coloris, qus argentum conti-
fticlius. nent &
zs, modo folum argentum, modo folum xs^
Putrefanio , pro corruptione fumitur in altera- modo argentum & 3:5 fimul , modo argencum &
*'onem. plumbum nigrum , modopIurametaIla,modo om-
Pygmei dicuntur homunciones vel fubterranei
, nino fterilis repcritur. Pyrites autem ilie videtuc
fpiritus, quos etiam faculasaut fcintillas vocanr. plus argenti vivi habere reliquis fpeciebus.
Non natos efle perhibent , ncque habere parentes, 2. Pyntes, fere aurei coloris , eft proprie vyrittsl
fed non aliter ex corruptione terra; , quam ex equi- & pyrites iris fpecies ceris, cognati priori.
no fimo putrefado fcarabei , generari. Pyrites prorfus aureis coloris, plus videtur ha-
3.
Pyromantia , dicitur ars ex igne prxfaga, quum bcre fulphuris : cui nonnunquam admifcetur quar-
ignis aftra fe palam faciunc hominibus ut inde ve- , ta fequens fpecies.
ti notitia prorumpat ejiis, quod quiritur ablato , 4 'Pyrites, colore fimilisgalense, fed prorfus ma-^
quovis dubio , vel fufpicione. Exemplo fit quod de tcria differr. Coquitur ex eo autem & argentum *
buxofertur, & foliis ejus in ignem projedis.fin- & reperitur magna copia
Reichenfteinii fubtilis
gulis eorum de quibus habecur fufpicio, nominibus admodum , plus auri , minus continet argenti , vel
infcriptis, crepitare fontis foliculum & exilire per- aurum folum : Sed Raurifi plus continet argenti
hibetur. Nonaliter de futuris , conjedura multo- minus auri.
rum fimul, fieri polfe pucanr. Aliudeft. 5. , cineracei coloris , fubtilis admoduna
Pyrites
Pyrothechnia folum operatur in prarparatio-
, \\xc repcritur Reichcnfteinii, admifcetur prsceden- &
uem rerum naturalium ignis adminiculo,fed medio, ti fpeciei ut ex illa poflit etiam excoqui aurum-
,
ac potiflimo inftrumento potius. Scd hsec fpecies paulo diverfo modo reperitur , At-
Pyrala fylvana , vidc parthenion. denbergi in Silefta , unde conflatur aurum & argen-,
PLumbago , Gaiena, Molybdena j unum & idem tum,
funr, feulapis plumbarius, unde fiatplumbum. La- C. Pyrites coloris ferrei, per fe fert fpeciem mafi
pis piumbarius vena plumbaria terra plumbaria
, , fs ferres, reperitur infodinis ferrariis quibufdam».
& materia, unde fit plumbum refte dicitur. Habec non in omnibus.
etiameafdem vires cum plumboIoto,& recremen- Pyrites habet infigncm vim difcUtieridi , abfter-
to plunibi , & eodem modo lavatur : & differt a gendi4..& excalefacicndi. Quctmodo urendus Sc
Tom. I. f' V 4 lavaad»^
. . :
160 Bibliothecx Chemicse Curlofge

firmamento vero minorem , & Idco mediutn gld-
lavaridus pro medicina docet Diofcor ///-.s.f-S^.plu-
de variis/y- bum dici, mediamque regionem itheream elenicn*
ra videas iti Rttl p'<g- 39]- ^d pag. 596.
tarum. Ex quibus duobus parentibus genefatuc
ritti geneiibiis.
j^yrites ctiam eft parens fiiccornm 6. \iag. iiJ.Py- omnis fccrus naturac elementaris, fub complexione
metalloruih variorum fertilis lo.pag. ?97- ^'>' vel calida cum ficco per fe , vcl ficco refoluto , auE
vites
'
ritim e quibus ignis elicitur 7. gener. pa^- 397. Ar- fub frigida cum humido
per fe , vel cum humidc»
coions. 8.p<«n. 59S coagulato Hinc fituc farpilTime frigida multa judi*
geiitei
catinus coniformJs ) eft vas me- centur ex oculo vel manifelVo quae cahda func in
Pytams , ( aliis
,
occulo. Exemplo fic nobis cryltallus apparentia

tallicum, in modum pyramidis excavatum, ut pars
frigidus & ficcus, in occulto centroquc fus naturas
€jus fuperiorlata: iiui.-iior autem in acutum ver-
gens pro liquatis mineralibus in regulum forman-
tamen humidus eft , quia nihil aliud quam humi-
dis accommodari polTlt. dum coagnlatum. Item petroleum , quod natura
fua ficcum eft refolutum non perinde ut apparet ,
Q oculo humidum. Proindenonparvi refert phyfico

QVandros tapis eft feu gemma , quse repcrl- probe cognofcere naturam & complexionem re-
j
tur incerebro & capire vulturis coloris caii-

rum cum ex fuisparentibus , tum ab externis aC'
;
didi: qux replet mamillas lade , contra noci- & cidentibus in compofitionc acquifitis. Haee etiam
valere dicitur. in artificialibus folutionibus Ht congclationibus
vos cafus
Quanli eO plumbum immutari folenr. In fumma tam vaftus eft graduum
,
j^^Mr. eft petra fcilis.

,
in qualitatibus labyrinthus , ut non fine maxima
iJttartaiio, eii- feparatio auri & argenti invicem
fallacia , quantumvis exercitatus , hacviatranfire
valeat ad fcopum verum recuperandat fanitatis in
commiftorum , qox ideo difta quarcatio, quod mi-
& addendum ar- medicina. Qiiodetiam a fuis tradationibus depre-
dmx <:x auro argento tantum fit
geiiti,u Inijus tres partes fmt ad illas unam, fianc- hendicur uc quod hoc loco fit afhrmatum alio nc-
,
que omiiinoquatuor. getur

_ apertiffime.
. .
Tum demum ad facram diftin-
r
.
r , ,
Quinta efjhma , eft myftcrium ad stherea: na- dionis anchoram eis canquam ad afylum contu-
tur.T paricatem vircfqae prjeftantiffimasexaltatum-
giendum , quibus fuum delirium demonftrabitur.
Solet appeilari cotUin, & cocleltis fubltantia.in qua Q.uapropcer fcElicilTimum phyfici ac mcdici judi-
purilfM.a, & finceriiTima craiTis hiret, & radix fub- candum eft ingenium quod a confufione pliyfica,
,
vel ra- noveric in fpagyricam rcrum unionem infalla-

ftancialis. tanquamelfet defluviumicheris,
,
bilem femitam defleftcrc. Ha6tenus de qualitati-

dius firmamenti, voce Creacoris per ima difpcrfus,
bus di<aum uc videat Leaor aliam eiTe de his Pa-
animrque mundance iTnoykm}*». ,
racelfi mencem & infidelium vel Graecorum opl-

Qiunta efientia veêtabihnm eft quae ex vegeta- , ,
bilibus eorumquepartibusextrahitur. Fit haec po-

nionem.
tiirmium ex fucco extrafto.Primas obtinet hic quin- Quartatio , dicitur fummum examen auri , hac
via videlicet uc argenti partes nov^m ad iinam
ta elVcntia vini, quam Mercurium vcgetabilcmno-
,
minat LuUius: Alii aqua primi eiuis, coelum & auri commifceantur liquatione per ignem. Dein-
clavem Philoôphorum vocant ceps aqua ftygia vel forti refolvantur ambo fimul.
Qiiinta effemia animahm/i eft qua: extrahitur ex >
Argentum totum in aquam confluit auro folo fub- ,
parnbus animalium, ratione miftionis naturalis, & fidcntc pulveris infiar , fpadicei nigricantifque go-
vegetabilis Itaque praxis parum diflfert a vegeta-
:
loris.
bilium apparatu. .^*«^<« f/7^»/«rf, dicitur fpiritualis materiaquar-
Qînta effentta mineralinm , eft quae ex minerali- dam , corpoialiter ex omnibus herbis , plantis ,
&
bus conhcirur. aliis quibufcunque rebus vitam habcntibus tradla,
Excellunthisquintx eflentias mctallorum&gem- &ad lummum gradum fubtilitatis adduda,fepa-
tnarutn, rationem ab omnibus elementis & impuritatibus

Arfenicum. item vires & virtutes omnifque medicina incor-
Qj bricum , efl ,
Sulphur. ruptibilis, in quibufcunque rebus dclitefcens. Di-

Q^ hvit , & Qutbrtth, el>
citur aliasrerum fo;ma fpecifica, quac fi a fpecie re-
Quixnos !d eit vena terrae. Cuperofum.
,
Qutrinifanî plaga , motbus dcfcr. a Para. tom. moveatur , ad fuum genus accedit altiufque pro- ,
i. Pap. i-y.
greditur
-
donec in centro quicfcat, Quod his tribus -
dicitur complexio calida vel frigida. charaftcribus elegantilTime denotatur a Paracelfo.

Pit.ilitat ,
1. 4- 0. Hoc cft per ad jcdionem confufionis & im-

Hadenus quatuor qualitates ore omnium pr^dicat^
pariratis impuritatifque elemcntorumquatuor, per-
funt quatuor elementis adignatSE, cum nihil mi-
, &
venitur ad duplaram quintam eflentiam in decadc
nus quam elemenu fint , nec ifta qualitates , at fo-
lum quod ex eiementis generatur, omne, hoc cft, fub unione creata quiefcentem
,
aut frigidum , aut calidum : Si frigidum ,

habct in Qutntumc\\c cujuslibet elementi per fe folum,
eft animal ex eo folo produdum.
fc quandam ingcnitam & individuam humidita-
tem, undc ubicunque humidum, ibietiamfrigidum
de calido & ficco judicau- R.
cfle oportec , non alitcr
nec ficri RAgadis, funt nola: vel apoftcmata pudcndo-
dum. Nam ficcitas ineft caliditati foli
, ,
poreft ut frigidum fic ficcum , auc calidum humi- rum.

dum. Ifti complexiones func ex <iAres fic difpo- Rana , eft apoftema fub lingua,
nence natura ut uterque parens elementum ignis
,
Rahira, Radira, cft ftannum
mafciilus calidus fperma ficcum aerem habcat. .
Rabtel, Rolie/, eft faiiguis draconis.
Tcrra vero menftruofum femen

frigida mater ,
Rachi, velRaco eft Mcrcuritis.
aquam, poffideat , ut ifta fimul etiam conjunda Racri, Ranac , eft Sal armoniacus,
videmus aquam fux terra: , & globulum unum ef- Rarnigt , id elt Ramigiri , Colophonia.
ficere minimum non fecus atque aerem igni fuo ,

Ramag, eft Cinis.
femper comiauum, fphsram unam, illa majorem. 'R.ajar vel Raftis , eft Stannum.
Raflot^
,, , ,
Lib. I. Se£b. III. SubfcA. I. 261

Raflol , Rafoti , eft «S, Quod fi eolor talium paftillorum , qui affcruncur b
Ranul , eii Sil Bjz.antio minus quam debec rubricae refpondct ,
Rafaheti,RHfatagi eft xs uftlim. . caufa forfitan cft , quod cum cerra diiuicur , ut in
Renlgar , eft auripigmeiKum rubeum. partillos cogacur, nonnihil mucatur. Deinde jana
RechtiftSk Marmor. profundius foditur & ita minus calore aduritur. ,
Keceftaculmn , eft vas amplum & globofum diflil -

Turci magni xftimant ad peftcm curandam taies
lantcs humores recipiens. Sed recepcaculum pro paftillos. Arabes glebam Armeniacam qua: noa ,
rei diftillands ratione variac. (1 rcs vaporofe, Nam multumtcrrz figillatse diflimilis eft.nifi quodAr-
flatulenta: , &
fpiricuales diflblvuntur amplum elTe , meniacsE terrx figillum nufquam impreflbm lega-
debet.- alioquin a fpirituum vi magna magno bom-
, tur. Utrum haec tcrra fit tandem fignaca redada in
bo , ac crepitu , nec fine adftamis periculo,rumpi- paftillos cum literis Turcicis an fic rubrica fyno- ,
tur , atque in fruftra di(Tilir. Si vero rcs calids te- pica dilaca, an cerra Lemnia, an Armenia, non
nuefque tuerint, collo longo formatum effe debct. magni refert , cum eafdem vires omnium calium
Si autem res medii fuerint, medium receptaculum habeac: Byz.antii inquirenda eflec an e Lemno,
requiritur. an ex Armenia, an e Synope in Thraciam deporta-
Recrementa ferri , finder. retur.
Rel rebhs, eft acetofum,
, Nati- jSyrtepica ^ Terra Lemnia»
RefiinUio eft gradatio , qua res candefadae in
, vafofi Nativa
liquore exalcance reftinguuncur acque ica ad no- , filis. in fodinis
bilicatcm perveniunt in eo genere optimorum , hic calore ter.
cflprimus & principalis finis inventi reltindionis. tA autfolis MetttmoT'
Retorta , eft vas globofum , cujus collum paula- adujla ^ phofs egre-
tim a vencrc procedic , ac fenfim in oblongum ca- uiegeneran- a , ars a na-
nalcm refluxum tranfit. |(0. tura fnger^
Rejo/uiioper medicinarru, eft cum commifta vio- didicit , ex
lenter feparantur.adjedo refolvente, quancili- & f Germa- ochra ruhri-
Eam autem rem e nica ex
bec mirturae parcem fcgregante.
ochra
Naiiva ad cav* colore ^
Gebro medicinamnominamus, quanquam etfi li- , îumina ca fnon ut exiî'
quida fic dici queac aqua folvens. Fic autem pe-
, lore /o/is mat (^ fcribi$
rinde ac in ladis per coagulum acecum vel fimilia aut terra ex rubrtca
feceflu. Icaque & empyriafis opus ipfum poterac exu/ia & k ochram,
appellari. In nonnuliis vicinum eft coagulationi degeneran- \
qu2 una crebro fic. te <jU£Cum 1
Raparum radices, func flammula: radiccs , Nam nimium-, 1
perfc cancum flos & flammula. adnritur >

J
Reverberatio corpora igne vivo re-
, eft ignitio ,
fit tl/a in' 1
verberance , & repercucience in calccm fubtiliorem durata. ^
reducens; Eftque claufa vcl aperca. Fanitiafabrilis, ût fit ex ochra jufia artein Rt-
Reverberatio claufa, eft quando corpora rever- vis fiililibus.
beranda in furno rcverberii claufo calcinancur.Hac ( Incorporatum.
reverberatione ignisgradus ad amuflim adminiftra- RelelleumcR. triplcx,< Innacum
ri polTunc , uc calor incendi & remicti poflic , quod ( & Momentaneum.
in vulgaribus non accedir. Incorporata , funt omniaMercurialia.videli-
1.
R^verberatio aperta , eft quando materia in ver- cet Mercurius per fc , Mercurius fulphuris , Mcr-
beracorio fijmo omnibus foraminibus apercis cal- curius falium.
cinatur. Hsc reverberatio valde vehemens eft , & 2. Innata , funt tribus, Confolidativa , Mundifi-
Mtimur ca in corporibus duris , pertinacibus rj:- & cativa , Confortaciva,
folvendis. $. Momentanea , Relolleum , Mors cft , eft enim
REX. improvifu relolleum , cum tindura velociftima
Rinar, eft limatura. Riatt, idem Fara. iqi. pag.
Robes , eft acetum. Ranarum fperma praeparatur reducendo fperma
,
Ron , cft libra. in diftillacione folis , deinde diftillacione per alem-

.ô/*, eftTarcarum, bicum, Para. 879.
Rota , Rotingemus , eft Colophonia. Reverherata , fecundi func gradus. Calcinata ter*
.ô^, eft fuccus infpillatus. tii. Sublimata quarti gradus Para. 890.
Rubeurn , Aurum falfum. Cuprum tindum. Rea/gar , ex proprio fignificato , fumus cft minc-
Rutabulum, veiyhctu, eft baculus ferreus longus ralium,t'ed methaphorice fumptum eft in humano
in altera parte cochlear, in altera radulam habens, corpore viciofa natura ex qua nafcuntur potidi- ,
docimafticisoperationibus inferviens. mum ulcera, eftque quadrupiex juxca numerum

Rubrtca/ynepica,qua.m volunt dici lepinum Grs- elemencorum: uc realgar aquac fpuina natansfuper
cismagram, velmogan. Latinis fynopidam. Diof. aquas: reaigar cerrx arfenicum: realgaraeris cere-
cligit eam qux gravis , dcnfa jecinoris colore, non
, niabin : & realgar ignis conjundio facurnina.
calculofa, fibi concolor & copiofe cum diluitur , , Rabeboja radix flammulz majoris,
,
fe diffiindcns.Interdum a ByTjnmio afferuncurpaftil- ^<r^« , excremencum alvi. Rebis, lapts rebis , sli
licoloris fere fulvi, licteris Turcicis fignaci , quos Capillus.
materialifts cerram figillacam appellanc. Olim ter- Rebtis-vero , eft ulcima rerum matcria.
ra lemnia imagine Caprx fignabatur , quia illi ad- Rebifola, eft arcanum urina: ad idericiam .• quat
mifcebatur fanguis hircinus. fi coquacur ac dcfpumetur , optime pofl criduura
,
LemnM , Infula in qua fodiebatur illa terra , fub- quiefcens lapillos rebi folos edit.
jicicuir Turco, quare facile Bit.amiHm poriari polfit Rebona , idera quod mumia.
Redtif,
,,
262 Bibliothecae^ Chemicae Curiofx

^fi«f , eff piilvis , & mi-
, qiio calcinata metalla
lignum , & ira fortiter adhxrct ligno , ut avelli non
regulum poffu nifi abfcindatur, Reperitiir ad naves tabulis
neralia liquantur, icerum in metallinura
fortiter atfixa,undecolligipoteftmare efle parriam
redeuncia.
Relolletm , eft virtus ex complexione ,ut in hy- ejus.Gemma eft magnitudine falis. Sofi apud Chai-
periconc primavirtus eft , in calido & curativo. dxos ait Sagdam vulgo reperiri. plinius dicit in
Accidentalis vero cherionia & occulta , in eo quod Samothracia fpeciem ejus gemms cfle nigram li-
Vermibus adverfetur atque corruptioni. gno fimilem fine pondcre.

Regale, cimentum eft quo repurgatur aurum.
Sagimen vitri, eft fal vitri, vel fal alkali.
,
Refiyia, diciturpix fl.iva , & pulchra.

Salebrot , T cn r
} E^ ^^1 acutum.
1
Reftna ainri , eft crocus cx auro tradus.

SaUambrot,
id eft abietis. Saiefar , cft crocus hortulanus.
Refina pi>ii , ,
Saija , eft Argilla.

Re/ttra terr£ ,c(i ihl^hnr.
fublimatum
Re/ina terr^potabilis, eft fulphur
U- m
.
Salfedo mticrum , eft lal petr^.

quorem, balfamum vel oleum redaftum. ,
Sai, HaiGrxce , iJPHeiech Arabice ; eft falfugo,
dicuntur medicanienta fluxiones vel muria falis, ex fale refoluto frigore vel humi- ,
Repercttjffua ,
dicate cclls. Vel eft principium terreum cum vir-

retrorfum agentia. ,
Reverberatoriuin, furnus eft.in quo per flammam tuce terminante & coagulante, & fic etiam confer-
vante, Itaque & naturx proximum eft & facile cum
^ materialia calcinantur.
RillHs ,inftrumentum aurifabrorum ,
eil
quod m
.
ea confpirat.
efFundunt liquata metaUa in formas oblongas. Sd rmtaliorum , eft lapis philofophorum.
idem quod erefypelas. Salaiabrot , eft nitrum atrum.
Rofca , eft
id eft, de taico nigro. Salaihus, cft Borax.
Rubedo de tiigro ,
Sal atocaph, eft Sal armoniacus.-
s Salaikali , eft fal vitri , Cali , Amaritudinis fal
funt fpiritus quatuor elementorunn.

Oleum Philofophorum.Spiritus.
SAgani ,
Sal amarum, Alcali &

Salamandri funt fpiricus ignem inhabitan-
,
nitri.
tes, vel ignei homines. Sal armoniacus,eil fal faparicius, vel dcfolTumjvel
5^W«V)r,idemquod Salamandri , homines quos fal de Arabia.
influentia fulfentat , & ex elemento ignis nutriun- Sai atrum ,feu Thaber idem. ,
tur. Uc fuit illageniilis mulier nomine Zifer.qua:

Sal armoniacum, Compoficum eft ex urina & fu-
ftatim atque infirmabatur, ignem conjiciens fefe in ligine.
reHciebacur & convalefcebat, in eo fedens gaudenf- Sai de Hiingaria , eft fal nitri.
que, tanquam in aliquo balneo. Sal ex herbarum, Sal panum , cinere fadus , eft
Sal alnininofHin id eft ex alumine plumofo tra-

,
fal akali.
^m. Sal gemma, ->.
Sal anathron , cft fal ex ufnea lapidea traftum. Sai adrom, t

_
Sal cryfluUinnm , eft fal quod cx urina hommis Sai mctaliicus, C.Idem.
decoquicur. Sal Hungartcus , \
.
Sal eolcotharinum , eft quod ex colcochare vitrioli Sal lucidim , ^

fafium eft in alcali- Sai marinus , idem.
Sal congelatum nafcitur in thermis. Fontibus & Sa/ Grtcum eft alumen de alap. ,
aquis mcdicatis. Sal Indicum , a loco dicitur, Sal indicuseft Mer-

Sal enixnm , id eft refolutum. curius, folvendo & coagulando.
Salfaîtium , eft id quod coquitur vel arte ftc,
SaUena, fpccies eft falis pettse. _ .... &
Salmercurti, dicicur fpiritusvini,qui inebnat. eft duplex.
Salpetn, eftquodinteftitudinibus ccilarum naf- I. Marinum Diofc. prsedicat id quod fit candi-
citur in conos oblongos , ex calce refoluta , vel ex dum, ^quale ,denfum & epatre Cypriacum, ê.
fpuma falis. aqua arctans. Fit lioc lal marinum ftagnis complecis , marinis
Sal nitrum ex terra decoquitur , in aquam urma aquis exficcacis fole ardenciffimo , quafi coftione
diuti(Time conjeda eft , ut in caulis ovium ,
ftabulis quadaai & imbre feu aquis dulcibus admiftis. Nul-
equorum, boum &
aliorum animalium. lum cnim fal fit fine aqua dulci , ut vult Plin. iib. 1.
Salpraatcum , int ex mixtura falis petras cum fale cap. 106. Admifcent (alfis aquis dulces aquas paran-
armoniaco partibus ^qualibus in oila figulina non ,
tcs fal ut abluant vehementiam acrimonia: , ut ad-
,
vitreata , filo in cclla vinaria fufpenfa , reiolutione huc fieri nonnullis locis Hifjiania Si Gallii fertur,
penetrat fal extrinfecus , adhaerens ollx , quod lin- & fic fic & exficcatur in lacu Tarentino , & in5»fj-
gulis dcnis vel duodenis diebus abradendum eft , /ia, in lacu Cocanico.
2- Quod coquitur arte , ex muria nativa fon-
inftar pruinx.
Salfcifum.ku entali,& aiumenfci(Tum,idem funt. tium , ficuti jam coquitur fal Hallis in Saxonta , in
Sal refolutiim exterrtum , eft quando quis aliquid aliis locis , tum Thuringise , tum Saxonia?. Unum
comcdensfal efle exiftimat omniaque faliaCbivi- vero alterum fuperat bonicate , ratione murix. \Jt
dcntur. videmus in Marchia: quodam loco. In regionibus
Sa/iz. ,fultz. vel Selenipum,eft falfugo vel mu-
,
prope L^fhonam, ad mare magoa^funt paludes, muU
cx fale refoluto frigore , vel humiditate tis in locis ftagnantcs aqua marina: in illis fit tale
ria falis ,
cellar vinaria:. fal marinum lacuftread Iittora,relabentibusfludi-

penuarii vel
Sahon.velSabena , eft Sapo, lixivium unde fapo bus operante fole qui coquit iftam aquam marinam
fierifoler. in fal , quod incolx mox certo artificio , fadis qua-
Sadir , eft fcoria: (i ciftulis colligunt, ne iterum auferatur redeunti-
,
Saf.ttum, cft fpecies falis. bus fludibus ,&: m

littore magnis cumulis coacer-
Sa^da veifaodo, co\ons

, pratfii : ut Gagates at- vant , ubi magis magifque fole ficco excoquitur
trahic paleas Sc^fila , magnes ferrum ; ita fagda & fiunt fruftra ejus immenf» magaicadinis,tanquam
forent
, , ,, , , , , , ,
Lib. I. Sect. III. Subfed. L ^^3

forent aliimen» aut glacies ipfa flurrinum , fed co- purea, & repericur in
eifdem metalhs, in quibug
loris func fubpallidi aut nigri , auc viridis. Hoc fai
, auripigmencum nucivum ell fpecics auripigmenci. ,
deindc navibiisaufercurad varias nacioncs mari- illi per omnia fimilis odore & fubftantia , & viri-^
,
nas,& certo arciiicio tcritur.uc fianc tanquam arena bus ; prxter colorem quod rufflim cft & confeatic
grandis , cum quo faliuntur pifces. Ilkid fal lacu- colore cinnabri, P/in. dicic arfenicum ex eadi-m ef-
itre iterum cottum , fic optimum Sal & candidif-
,
fe materia qua fandaraca: per arfenicurn intelligt tis
fimum. auripigmtntum.Licet Cliymift^ difcernere Uudent,

Addic Diofc. modum urendi falem, tum foffilem, arfenicum hoc auripigmcntum , & fandaracam i
tum faditium: quod fal uftum fakaculum & cotu- , unum & idcm funt. Et fiunt ex fulphure & argento
lam dicunt. Mencionem eciam fecic fpumx (alis , vivo debili anatura. Infumma , Sandaraca ett tec-
qus illi nihil aliud eft quam fpuitiofi maris lanu- , ra metallica rubea feu purpurea , feu ignea redo-
, ,
go, {\ve ramencumin petrisexilibus ,quod locis lens fulphuris virus.

maricimis reperitur in littore, quod alluit mare, I. Sandararha nativa ,
coagulatum quiddam eft faporern habens faliS; 8c , Faditia Vicruvli, vel
odorem marinum virofum ( alias; fpumam falis & Satidarachx , quatuor Sandix Grarcorum
alcyonium vocant. ) Aliud genus ex aquis maris , funt fpecies. Imperfede codta.
fponte nafcitur , fpuma in excremis lictoribus , &c Nariva cum auripig-
(copulis rclicta. Hic omnis rore denfacur, & acrior niento mixta.
eft qui in fcopulis rirpericur.2yjV<»«(s(?-i incerprcs de- Porro quia refina illa Juniperi.Sandarax, & ver-
finic hocelfe fpumam falis quod cum homines fal nix dicitur apud Arabes unus error alterum tra- ;
confciunt aquisdulces adiiiifceant , quibus

, falfis xit quidam indodi vernicem quo utuntur pido-
;
vehemcnciam acrimoni^ abluanc.Noca eciam quod rcs &artifices,quod fitexoleo & gummi, habuere
falis fiint infinica: fpecies fi loca , patriam , colo- , pro vera fandaracha metallica. Scd in noilris of*
rem,mineram.qu3litatem,&alia confiderare velis. ficinis non habetur Sandaracha mecallica hodier^
I. Sal Cappadoetim no die.
Sal panis , ( OIus agrefte
Sat rnajfe Unum & idem funt. Sandix , < Terra rubea, Paulus Philofophicus,
Sal nfiiali^ Auripigmentum rubeum.
(
Stil cornmiin^ Sal, eft unum ex tribus primis quod corpora , re»
1 SalSodornifycil fal quod generatur in mari mor- rum conjungit,
too, ubi aqna cft amara.Dicitur Sal Sodoma, a mon- Samen, eft hordeum vel ordeum.
tibusmari adjacentibus, hoc fal videtureHe Ipe- Sttne Solaciim, Idcm.
,
cies fpuma; maris ,vel falis concreti. Sanguinea, Sal nicri

;. Aliacft fpecies falis ,qu2 dicitur Sal alkali, Sanguifuca , eft filtrum.
vel rt/i^/,quodfad:itiumeft ,& de herba Kali,
fit Sanguis duorum fratrum , eft fanguis draconis i
vel ufnsn , quod volunt fieri combuftione hetbae vena terra:.
anthillidis in fovea. Sanguis howinis r«j5?,Sulphur,Mercnrius Solis.
Eft lucidinum nomine nitrum , icfal AU-
& fal , Sanguii humani arcanum. lib. J. de nacura rerum
xaridrinmn &!. fal ^nderoru brurach, aphronitrum,
, pag.iî.
ijam nitrum fpecies eft falis. Sanguis humani pr£paratio,lih.de perficaria,^.^^^.
Solisfios ^lofanthos , a mare videtur habere, eft Sanguinis tnagiJiertHm , in Aichidoxis^^^.ijj.
quasdam efBorefcentia maris , & emittit hoc mare Saturni crocus ; proprie Minium eft.
medicamentum • alio fub nomine habetur in offici' Sapphyrnilapis, eft lapisaureis punftis collucens,
nis , nempe dicitur fperma vel femen Ceti , vel , ciijus aliac fpecies funt carrulese, alix mixca purpu-
balena: , feu ambar fubalbidum. Saxones vocant ra. Optimae apud Medos. Qui coloris cyanei funE
WalrahD, ( cito auxilium Jalias, ( cito auxilians) marcs Sapphyri aeftimancur efle Orienralem & Ju-
Baldraht. Forfan ab eftedu in nonnuUis morbis. daicam elfe opcimam pra?dicanc , & hujus fpecies
Veteres non fecerant mentionem fpermatis Ceti aliaeft coloris perfpicui coeli ferenati, in qua vin- ,
fed floris falis & idem eft. catquafi flavus color: alia fpecies habet nubes ob-
Reperiturin ipfo m.ari & fuprapetra in Nilo, , fcuras, adrubedinemdeclinantes; alia nubeculas
coloris crocei aut lateritii , kd ut deponat rubo-
, habete contra albas.
rem , & fiat candidum , purgatur. SapphyrM , dicitur reddere hominem caftum ,
Tenuiflima favilla , &c pium,ftabilcm. Ucimur Sapphyro in corde confor-
tando & in corpore interiore refrigerando: fecun*
Flos falis duplex eit.
dum carmen
Corporis ardorem refrigerat interiorem->
Salnapt^, Petroleum. Sapphyrui , (^ CypriA languida Votafaeitt
Salntminis eftfal gemmje. , Sarajf , efl gypfa.
Sal panis , eft commu- f Sal ufuale Sarca , ^
ne non prsparatum ,lSaImalls. Sayrfa , > eft Ferrum,
Sal vitri Sagimen eft vitri.
, Sarra, j
Sal Sapientum eft armoniacus , fal penfum.
, Sarfar, etiam eft ferrum.
Sal rubeum India, eft nitrum rubeum. Sarda gernma , (\ux fardinus lapis dicitur & , &
Sal tartari eft album calcinatum tartarum.
, Bunc Darneolus vocatur , tefte PUn. lib. jy. cap, 7.
Sal tripoiinus olim fiebant vafa potoria; nomen cum Sardonyche
Sal Syrus , commutavjt Nomen habet a Sardibus ubi pri-
: ,
Sal thabor , > Idena* mum reperta laudatKTima tamen in Saxicordein

,
Sal mctallinum £abylonia. Âlbcrtus fardam acuere ing?nium prs-

Sal grandinofum , dicat , reddere homines litos , quia purgat faii-
SaiidarAea nativa , Metallicum eft , & cerra pur- guinem , & bonos fpiritus procreac Rul, e PHf.
lib.n.
, , »

numerat î«^. 42}. Sardit 2;, fpecies.
reflcduntur. Sunt quidem phantafia, imaginatio,
til>. 37. cap. 6.
5*jr^c»r-v,ruborpellucidiishabet fpecicm un- ,
fpecuiatio & agnata tidcs- Sunt ttiam & prxcipue
guis humani impolitus manibus in fuperioribus
, ,
quacuor lili principes articuli tncies noftrsc fidei
parcibus apparet onys , in altera parte farda. ChrilHanx, utiBaptifmus,vcra fidcs in ChriOo Je-
Santrnus clt plumbum. fu Sumptio Sacramenti Ccena; Domini , & Cha-
,
,
Sarnicttin S<«tfw,eil Draconis. ritas in proximum, qua; fidci friidus maturos cxhi-
,
a Lacinis Lacertus vel Lacerta , multarum

Siiura, bet.Per quar omnia nedum vicam loncam, ftd eciam
efl: fpecierum Incer quas pulchcrrima viridis can-
:
xcernam confequimur. De his latius lege Puracel
dicance vencre prope dumeca, & fepes , quarum in fum m Euchar$ftia & expoficiombus libro de , cce
vencre dilfe6to arundine reperiti.r gemmaSaurices, naDomini, & audies quje fatis facianc animo pie-
qujE dicicur concra venena valerc, nunc novo expe- tatis & veritatis avido.
rimenco ofla viridis iaccrti comicialibus profunt^. Scirona ell ros autummi.
,
Sed olfa colligi debent hoc modo. Imponas lacerta Scima idem quod fquama.
3
viridem adhuc vivam , captam in aliquod vas clau- Sf^ff/ panniculus eft oculorum ex venarum
, in-
fum , plenuni optimo fale , & fal paucis diebus con- flacione.
fiimet carnem ejus & incellina omnia & fic fa- , : Setlacroa, fnpra, feftarum flos .admacem incer-
cile colligcre olfa poteris,& ad illum morbum pro- pretaci fumus cranfpoficionc ,
quod alii viderentur
funt magis olTa illa quam ipfa ungula Alcis. ,
longius rem a rore marino, & croco petere.
S«A-4, Exfodiuis eruuntur quidam fpecies Sa- Seda iva , medicamenta funt ut mitigativa , do-
xerum. lorum , quittem igris adferencia , fimul curativa

•Saxa arenaria, 5. Sc fanativa.
Saxa calcaria, 6, Sephirus , eft apoftema durum & exficcatum.
Saxa fifTilia 13. , Semen Feneris di(:ix.ur fquama
, seris.
^Saxagravid;! , 3. Seraphin,e[i ineftabilis virtus immenfa po« &

/Saxa tinSa ab exhalario- tentia cceli , & praefertimangelicus chorus 8c fcho-
^M/./i.îj.numerat, 5. la cceleftis.
nibus 5- ,
)Et Saxa vilia , qux na- Serpheta , eft medicina lapidem liquefaciens.
tura de diverfa mate- Serpentina pedemontana , eft infignis herba vul-
ria compofuit pag. neraria.
^16- 427- Sibar , eft argentum viviim,
Saxlfragltm qufvis lapis qui tartarum in homine Sibedata , ell hiiundinaria. Item lapis quo colo-
frangic & diifolvic. res tcruntur.
Sheflen , eft calx viva. Silo , eft terra.
Schehendeni^ri, eft canabis, vel femen ejus; , dicuntur figurs cceleftes
SimilitHdines , qux rc-
Schtflos ,feu Schi^nm , eltfpecies himaticis , fed bus anfimilanturnos concernentibus.
pallidior & crocei coloris & friabilis, fua natura
,
Simiis , elt gilla , vide fupra.
fidilis , concrcmento , & alcerno cohxrentium ve- , Sinonia , eft gluten album articulorum. Et Si-
narum difcurfu peftinum modo armoniaco, fali finovia.
milis Ha;matitesrugs.ncibus venis friabilis eft , & Sirones , funt puftulas fcabicrum in manibus prx-
fanguineus, vis ejus elt forcicer aftringere. Quomo- fercim,
do Schtftm lapis cum auro lichenas crematur, Vide , eft efchara.
SirTâ
Plin. lih.^^. cap 4. Solin homine ,eft invifibilis ignis influens a fole
Scohs, eft cinis clavellatus , id elt akali. coelefti, fovens nativum ignem in homine. So/,eft
Scobes , cujufque metalli.

eft fcoria Aurum.
Scorax , eft gumma Olivs. Somnia , funt operationes quae fiunt inter dor-
Sc or it h ,e{iSu\phm-, miendum ab aftris & fideribus in homine.
Scorptus conflricius, eft ferrum pra;paratum Sophia herba, conlblidarum eft fpecies nobililti-
Sal tabenz.et , eft omnium albiffimum tartarum. ma ijuo fit uc nonnunquam aurea nominetur, non-
,
Saltabari , eft fal alembrot. dum quibufvis cognica. IUyricis vero & Liburnis ,
Samech eft tartatum. Sal tar tari, remedium om-

,
familiarifTima. Si folium ejus ore mafticetur
, labia
nium vulnerum. concrahit , &

fupra caulem exiftcns adhuc lacc-
C\
Sandaracha eft auripigmentum rubeum, natura

,
retur,perfe ipfum confolidatur , nobililTima dui-
magis excodium. cedine pollet ac balfamo.
Saphirea materia, eft liquor in quo non eft aliqua Sophiflx , funt magiftri noftri , qui fe pnfumunc
impuritas vel corruptio fed elt liquidum ab im- ,
omnium fapientifTimos , omnia fcire ac Intclligere,
puro quovis fegregatum. etiam ignorare cum nihil fit iftorum Do-
niliil ,
Sanguis ca/cetus, id eft, inftar calcis,acer & albus. ftorum Grxcorum fapientia , prseter meram ftul-
Sapo SapienttA , eft fal commune priparatum in titiam eloquencia vel facilitate linguas potius,
, ,
aquam. aftu faftuque palliacam , captiofifque munitam

Saxifraga,ye\Saxifragia Aicunx.ux omm^qus: ca\- fyllogifinis quorum omnium fi ncges principia,
,
culum .lapidem, aut arenam expellunt. mox ruit eorum Gigantum fabrica Nembrothi-
Saxifragus, eft criftallus pallidus, fupra cicrinolus ca.
vocacus eft. Scuta tahe/t , cft teftudo.
Scacuriula, eft fpiritus ofTis de corte cervi. Seb, eft aurum , vel alumen , Sed , idem.
Sc.ijoU funt fpirituales mentis
,
animi vires & Seb immaturis coloris , eft fcabiofus.
,
proprictatcs , virtuccs , acque potentia: , qua: juxta Scatea, dicitur fecunda tartarci urina? fpecies,i
numerum ekmentorum fcetore nominc fumptoreftque indicativa omnium
funt quadruplices. Sunt
,
rotx quatuor ignei currus , quoraptus cft Elias in cx tartaro putrefadionura ,cjufque fignum.
ccElum qu.c fumunt originem ex aniino & mcn-
,
Scanien,eii fuetor urins- Vide/iki. traft. il./o/.
te hominis, aquo recedunt, &in quemiterum pag.z.
$ecHr t
Lib. I. Sed. III. Subfed. I. 26$
Secur , Aurum. Serex , eft lac acetofum.
Sedajf, eftcoiicha marina. Serieon,e(i Minium.
5c^/?(?, eftCynabrium. Sericiacumyzii \r{tmc\-\m.
S(den , ^ Serapintu , eft gummi arabicum.
Sednia , > Eft fanguis Draconis. Serpeiis ffirttus caflitatis
, eft Mercurius.
Segax , J Servusfugttivns Mercurius. Hermes propter
, eft
Sedma , & Sedune , eft Hasmatices, Sendaneguntj, humiditatem fugitivam fic nominat.
Sendaneîi. Hsmatites. Sidia , eft Lima.
Segith , y Sifantis , eft tecra argentina, fimphus.
Sagith , > Eft vitriolum.
Sernech j
Searezatio , eft folutio integri in membra difloca- Stgi/lum, Hermetis. Orificium virri,
ta. Hic enim non conHuuntreloluta, ut coUiquabi- Sir-^â , eft Efchara.
Jia > (ed quÎibcc pars fecretim renetur. quo utimur in igneexcitando Silex
St/ex lapis, :
Segregatio, eft Diftradio& Extrattio. dicitur ,ex eo faliac ignis. Hoc nomen con-
qiiali
Sel,
'i eftSambucus.
ett -3«iii
, venit pyriti. Et cum PUnio, pyritis genus eft & non
datHS,
Selatus, N fpecies imo lapis omnis unde excitatur ignis, Si-
,
Satir
tttr / lex eidem erit pyrites ab effeau. Rul.pag.
,
Eft argentum vivum. 43. ad
Sai
ttc , r f^g- 4?J- refert varias Silicum fpecies.
Solat
7lat , J Si/iijua , pondus quatuor granorum.
Selenius , lapis, pro lapide fpeculari habetur. Sed Simmitium , eft Cerufa.
Lapis Arabicus proprie ell lapis fpecularis potiffi- Sinapifts , eft bolus armenus.
•mum illa fpecies qux eburreprxfentat./Vw. Sniopts, elf Minium, a Synope urbc.
SiSelenites , elt lapis fpecularis, proprie ilia ell
ejus fpecies cpx candidiltima, unde fiunt foentftrje,
lignis levigatis, loco plumbi. Siricon deplitmbo ,eft cinis plumbi.
Diofc. Selenitem Aphrojelinum dici ait^quia noScw Siringa , eft C.ilx,
inveniatur imaginem iunx reddere , &: id facic lapis Smaragdui , eft a veteribus Aftrologis dedicatus
fpecularis candidus , nam aperte ineoconfpicitur Mercurio.
luna fplendens , veliiti in fpeculo, fed an cum luna Smaragdui, intergeinmas habet certias,quia nul-
augeatur, vei decrelcat , nefcio. Humor hic hpis lius coloriseft jucundior afpedus: nam irrigua gra-
concretus e(Ie videtur. Plin. lib- 37. cap. 10. mina&herbas amicas frondefque omnes virore ,
Selfai , ert filix. fuperat. Deinde folus gemmarum contuitu impkc

Semafor Feman lucidum. , eft cculos, nec fciat: prirTO recrcat obfcuratos aliaruni
Separatoriiim vas tranfmittens quodammodo , eft rerum afpeftus colligitque vifum. 'Plin.^ 5o/.i2.Po-
uniforme oblongum, orificioad capacitatem auri- nit Smaragdint fpecies.
cularis digiti aperto , cui materia infunditur , & Smaragdus, adverfatur veneno, & venenatis. Fe<-
fundo , in modum
acus acuato materiam rurfus runtfi venenati oculus alicujus animalis . redo af-
emittendi gratia, prjcditum , cum annexis anfis pexerit illum , obcazcari: Pr^fervat ab Epilepfia, fa-
duobus liquoribus invicem feparandis accommo- nac lepram, confortat vifum & memoriam retinec ,
datum. coitum, &

digitogcftatusfcrtur rumpi incoitu.
Separatio Elementorum. Smyris lapis, eft duri(Timus afperrimus. Annu- &
cum partes naturarum
Separaiioper abfeefum, eft !ariifculptores,&aIiiartificeseoIapideexpurgant,
diverfarum commiHione abfcedunt a fe mutuo, & nunc fcindunt certo artificio cum illo ipfo alios
& ad regiones diftindas feruntur abfiltentes mutuo. lapides , Diofc. utilem dicit ad erodenduin & uren-
Ertque duplex , difcelfus, dilutio. dum , & convenire smgivis ulceratis Sc dentjfri-
Separatio per ahJiraHionenu , eftcum aliquo in- cio.
ftrumentopartes diverfsc ; a fe mutuo difclufse al- Solatur , eft argentum vivum.
tera, ab altera abftrahuntur. Sole/afar, eft alkali.
r Ablutione , & Soluttim, eft iiquefaftum.
Et hoc fit dupliciter , < Subdu6lione,five fint res So/utio , eft prior Chymica: praSici pars,qua re.^
Q liquids , five ficcx. rum coagulararimi compages folvitur , & attenua-

Separatio per dilutionem , ad latus perficicur per tur. Hic mulris diftinda eftfpeciebus- Sed nomen
lintrem humili margine oblongum & altera parte , apudartifices in ufu difciplina: de una familiarius
in acutum tendentem , qui manibus verfari & hinc ,
& frequentius ufurpatur, quam de alrera&non-
indeagitaripolTit.alteraque parte latiore impelli. nunquam certaquasdam generis vocabulo folo de-
Separatio per dilutionem, eft cum terra copiofe di- fignatur,
luta ita feparatur, ut gravibus fubfidentibus, leVia r Liquatio, & fegregatio :
emineant , medium occupent mcdia. Et quoniam 5o/««o, eftduplex, < vel

ejufmodi lotio in lutofis terreifque vel ad hanc , ,
C Calcinatio ,& Diflblutio.
confiftentiam reda&is ,
per pulverationem , calci- So/fecjuiuin , eft fulphur.
nationem , & alia, locumhabentpotifTimum ve- , Sorui vel fory, ex eodem genere eft quo Melan-
,
teribus TrnrwiAva-loi rc(Sle eft ditta. Miniftrat autcm teria , ejufdem fere coloris veteres crediderunt fo-
ei abftradio, depletio, & nonnunquam filtratio, rum,& melanterium. idem efre,& profedo utrumque
& fimiles fundiones. Soluta enim & turbata & ad cranfit in calchanthum leucon, quo pingunt fullo-
fua fpatia delata , mox funt deplenda & transfim- , nes. Sed forus ineft virusgrave, ita ut naufcani
dendo per filtrum fetaceum , alioquia confundun- movear quodmelanrerianon facit. Optimum ett
,
tur denuo. <iy£oyptiacum^,c^\xod frianti nigrius apparet, in muU

Septamen , eft ferapinum. ta dchilcens foramina.fubpingue, aditringens,olfa-
Septemrto , eft aqua fortis. ftu , & devoratione magnum virus olens.
Tom. I,
Z Spagyrin,
266 Bibliothecx ChemicaE Curiofe
Spagyria,feHars {pa^yrica,c{\: quod purum ab \m-
omncs Spongiai nafci in petris, ac
affi» conchis pif- ,
prxtereain illis cfleintelleCtumjquia

ciculis, lid o:
puro lcgrtgare docecûc rejcdis foecibus virtus re-
cumfenciuntavulfionemcontiadtiuulcodifficilius
manens operctur.
abitrahar.tur & hoc idem faciunt flndu pulfante
Spara, cciam iiivenitur in fodinisplumbariis )ux-
:
,
r>^nîia,h:pis audire enim illas fonum, & contrahiacl ilkim: Pro-

ta Barhoel in Com'\^^tu1)^rbien/i\n
bat etiam veici,& ali Cpongias conchis,& avulfionc
. albus nmilis gypfo,valcns coutra calculum»
Latum inrtrumeiuum eft in mo- emittere fauguineum fuccum, & exradice na(ci,6~f.
Spatula,/'eu obex,
StHC, vel
dum fpatulsE fadum qnod furnis couipoficis ad ,
1 c/1
coagulatio
, .
,
,
vel congelatio.
, .
Stoac \
augendam minuendumque caforcm inlervit.
St^nnmn, proculdubio Arabibus metalUim
Spect/icumforwale ell quod fpecies per formales , eft
pêtiofus noftro candido plunibo, ficuti apud iios
proprictatesfaltem referc. Et licet materiales vir-
tutesconcurrant, formalcs tanunexce!lunt,&il B'fcmLithumquiddampIumbopretiofiui:aliudcnim
-,j
r-aluidj candidum •
potiffimum elaborando rcfpiciuntur. Elt & tin-

Itannum ellc, plumbum videtur. Ec
lae
Chymilla: flannum femper intclligunt Zinn no-
dlura , & oleum.
Speculum citrimtm, eft Arfenicum citrinum,
Itrum, & illudtribuunt Jovi , appellantes Oannum
Spect.lumaihitm, eft Arfenicum dtfcenfum. Jovem. Cum Pim. lib. 34. cap.\6. dicit plumbi nigri
elt limatnra ferri. duplicem elfe originem. Primo quod proveniat in
Spectilum Iiidtcttm , ,
fiiavcna auc quod nafcatur cum argento aperce

Specuiar,Lapis Lunx, Afftofelinum. , ;
& docec plumbinigriliqaorem in fornacibusquipri-

, r Solis,
i,puaa,
Qiiinta enintia.
I ^^^^^
mum Buit ftannum appellari cum prius docucrit ,
Spirittts,t{\. e re fimplici.& acri pro-

aqua foWcns
album plumbum conHari ex lapiliis nigris candore
variatis. Infuper llannum adultcrari docet
dudta cum ignei halitus natura. Potirtima ejus pars pli^m- ,
eft halitus Tgneus miftus tamen parte vaporofa

•
bo albo , feu candido, item albi plumbi nigriftiue
libris.
Itaque & confiftentiam fpecificam obtinet aquam.
In talifubftantiavimreigerit,
("Dives,
ambigit inter aqnam
Sptritus, oleum ad & & li- Stannim ^ Mediocre ,
Eft
quorem accedit; Itjque etiam oIeumvocatur,pr3e- C Pauper.

Stybitm, vel Stimmt,eCt Antimonium. Sulphur ni-
fertim in mineralibus.Et fpiricus quidam funt oleo-
fiorcs,quidam aquofiores. Aliasfpiritus nominan- grum.AGermanisdicitur Spiefgla/f.^z Antimoniuin
volunc elfe fubftanciam plumbi emortui. Interdum
turetiam cxhalationesearum, ficutifumi metalli-
icem flos falis vini &c. Clan- argento permixtum eft ita ut non inligne fe- ,
ci , Itibii , ftanni , , ,
gor Buccinse. daretur. Hoc fi fipius liqucfic , tranfit in plun?-
Spiritus Chymici funt 7. principales. bum. Visejusprincipalitereftreftringere, & refri-

gerare.
Spiritusfitens , eft fulphur.
Sp.dionps , eft zrugo sris.
!- EftalumenfcifTum,
f:S„. l^
ottptera ,
Spodiu^. , J
1 EftTutia. Stomomutos eft fquama iris ,
bu cuaits, J ,
Sp dium eft cinis auri.

,
Stomoma , feu acies eli chalybis vena pura ex ,
Narifcis, feu Vodlandia prope Fichteiburgium , Ru-

Sp dos, 5. func genera.
gravior iand. pag.^^g. numerac varias fpecies. 15.
1. Spodos eft fuligo cinereis coloris ,
S-ei/a Occidens eft fal armoniacus.

quam i'omphylix. ,
2. Lutea qua: generatur in focis, in quibus

,
me- Sieiia ternz , eft TalcK.
tolla eparantur.
Sterôrum ez.eff, eft lythargyrium.
Subterranea cineritia. Stratum , ")
3.
4. Subterranea nigra.
fuper > Nocum eft Chyniicis.
.
5, Subterranea viridis. Stratum , 3
Sûillinum azf{a , eft fimus equinus.
Sponfui, eft Mercurius.
Spuma Stupio ,eft ftannum.
efl Cinis.
Spitma argenti. Glette. SubdiiUto , cft abftraiftio per inferna.
Spuma maris Halcionium. ,
rn. 1 Filtratio
bit duplex. <f ^,
, , &
^ r 1
Sptma mtri, Affi-onitrum,Baurach Arabice. lClepfidria.

Sputa maris , e{t fulphur. ( UnaperDiftantiam.
Spuiurn hoUtetttm ,
Magnefia,aurum fpiftum. Sublimatio eft duplex , < Alrera
Spongia ,feufur,gus martnus, attrahens & allervans per Superficiem. (
aquam', eft Zoophyton neque animal neque fru- , ,

Subiimatio per diftantiam, efl cum intcr fubliman-
tcx, fcd tertiam quandam habet naturam. &

dum , caput mortuum acreum inrervallum intcr-
t/ivtcenna etiam fic definit cedit: Et non halabilia duntaxat fublimantur , fed
Sponfia ,e/i corpus marinumîa.xum,rarum:ûod & vaporabilia nonnunquam admodum magni
,
cui adhxret ab iiia non/eparatur, hahetcjiit antmas mundi , in quo halitus elcvaci in medio confi-
[. r Marem , & flunc.
Diofc. ponit. 2. genera,fc.
| p^,înam. Subtiliatio,Qi\. dillblutio partes fubtiliores agrof-
Mas exillic denfis, & exiguis fiftulis, albis cujus fis feparans.
fpcciei duriores dixcre olim Tragos. S«W/*.»«,eftdup!ex{'''W:»'-''.

Foemina magis exiftic foraminibus rocundis. _
Qiiidam addunc tertiam fpccicm habentcm in- ,

S«^/«/»<»»o jt*ix.Bo%f>i!kiK)),quando corporabrevi fpa-
tra fe lapides duros, & plurimas cavcrnas. Inve- tiocemporis dillblvuncur.
niuntur in fpongiis in mari in fcemina nuclci , licct ^n f Elevacio , vel
Eftque
raro , in modum pomi perfici , aut amygdala: enu- ^Defcenfio.
cleatz , magni momenti medclis contra puero- in Subtiiiatio fA.xx.ô^jioviK^ , eft qua; tempore longio-
rum vermesiti veutriculis. fHn, lib.ix- c.w. docet riresdiirolvic.
Eftquc
Lib.i. Sea.iii. Subrea.i. 2(?7
Ex2!tatio,& tix . ex primo ente , id eft , cx majoribus minera-
Eftque <
Y)>igcftio. libus.
Sncciii pioxime e corpore confiften

, eft elVentia Sparal/ium tClyder iKerhiiiS.
tia chilitbrmi extrada, Vicinior magifteriis fuccus Sperma aft£forfi<,cl\. ejus foeculentia,
eft & noii nihil corpulcnti:c fecum vchit, quin fi Spernio/nm, ve/ Ijiernio/j , eik cruor, liquor cft:
cum myftcrio conferarur, corpus dici porcrat.cum fperma ranarum, vilcofa & mucilaginofa materia
non lic ita claborata, fed adhuc rudior efrentia , & in aquis concreta.
non raro myfteriorun materia. Htbet fecum elt Spirirttr animalis, eft vis animar per quam corpus
aliqtiid humidi plus minus pro rerum narura. Id ,

appropinquat acquifita iimilitudine , ad cceU pro-
cumlit vaporabiie, aut exhalabile, facile ficri po- portionem adxquatam & incorrupcam.
teft ut fuccus liquidior paulatim per digeftionem S^!tinanti.i eft apoftema colli. ,
infpiffetur unde fuccus concretus

, ut concrefcat , Stannar, eftmater metallorum , fumus occultus
vel refpilfatus nominatur. Verum Rob , Sirupi de- cxqiio metalla generantur.
coiSa, (apa?, tindus, quorumfermentatione fit ex- StelUo adnjhis, cft cinabrium.
traiSum potentiale. /- Antimonium.
Succin.i feit Succinum, Smcinagravidx , Rut. enu- r „, i' n. 1 alias
Stybium •^
cft -< ^ , ,
merat 7. fpccics,^/^. 451- y Sulphur nigrum.
Snc inA liqisidx finpellucida ,
, fpecies , pa^. 45. Vvide Antimonium.
Succi>u cr.'J]j: , fpecies n-p''^- 45 1- Stiftica , funt medicamenta conftipantia & ex«
Snccindi wm.c, cumaUisfuccis,fpecies 10,^4.55. /iccantia.
^ Epilcpfia, Struma, eftbotium , Scrophula.
Oleum Succinti, c?ncm.\ lâralyfi , Sttcciibus ef}fpiritusno<Surnus muliebrisilludens
remedium eft in j Morbis frigidis capiris. hominibus inter dormiendum ac fi rcm haberent ,
C Ht multis aliis morbis. cum venere, Mafcukis imponens mulieribus incu-

Sulphnr , Chyhttr Pars lapidis Philolophorum , , bus dicitur. Ephialtes, SupprclTio noiitunia.
principium, & pater mctallorum,calidum & ficcum Siiccns a'biis, eft argencum vivum.
quarto gradu.Nihil aliud eft quam pingnedoter- S«^c, elt panis porcinus.
rz per temperatam dccottionem infpiTata quouf. , Sibar, ftella cruta, idem argenrur) vivum-
quo indurata fuerir , & ficca fafta. Sulphnr gene- Stilphur vitriolaturn eft fulphur avirriolo deco-
ratur cx puriftima ficcitate terrs vel terreftri , h\ , (Sione traftum per aquam communem , cui inna-
qua modis o^nnibus ignis prxdominatur Rt eft : tat.
quafi vapor calidus &: ficcus, caufa & pater metal- Somna , eft operatio fyderum inhomine > qO£ no»
lorum ctu fit in fomno.
Vcl Sulphur ,Q{k tcrra calore excofta , & in fub- Sylo , dicicur totus mundus.
ftantiam fulphuris murata aquofis, terreftribus, & , Sy<iia, eft Luna.
jgneis tranfeuntibus. Rul.ipag. 455. ad 45^;. Sul- Sylphes, dicuntur pigmei
phuris fpecies refert. , funt aerei homines,
Sylveflres, autfylvani & fpi-
Salphur , eil principium formativum ,
partim ae ritus aerei homines nemora deferraque
, fylveftres
reum partim igncuni xzherex naturjc particeps,
, , loca fylvarum inhabitantes nobis ftatura multo ,
perquod virtuseft, & vita rebus ineft. QLiare 6c proceriorcs acrobuftiores.qui loqui nefciunt.Quan-
balfamus nacura:appcllatur. Ita lalterminator cft, doque talis a. Germanis mercatonbus C3prus,quem
Sulphur informator , vim plalUca'-:! habens. Mercu- nnn ufque adeo ftriSe retinuerunt fecum cibum ,
rius vapor unftuofus cft qui ab illis patitur for- , : &r potum apponcntes:cderetamen autbibercno-
roam efientiaiemChymici Phyficis confiderandam luit neque loqni. Timore maximo perculfus &
relinquunt. Alii illa principia delcribunt. Qiiamvis anx'et:ate continua poft tertium diem occubuit.
viva mobilis & fpirituofa fpecies quje iii hali-
, , Diutius inter homines vi vere non pofle perhiberur,
tum attenuari poteft , eft Mercurius: ficca , con- ut monftrum contra naturam ortuminrer animan-
fervans , & acuens cft Sal Urens calida & puriffi- tianaturalia, praefertim ratione pridita.
ma eft Sulphur. Notabis hic pcculiarem fignifica- Syphita pravsi, motâws eft vulgo choreaS. Viti
tionem vocis Mercurii, quam non potes conver- didta.
rere cum hydrargyro ut alias. Ita vitahic non eft Syphita UriEla, morbus eft phantafticus ambulo-
Galenica, aut Ariftotelica, fed Chymica , quasre- nurn, noftu inter dormiendum.
fpicit crafin unde funt facultates & vires, Ec aliud Syrenes funt monftra marina ex
,
Nymphis nata.
cft Sulphur hoc, aliud Sulphur vulgi. Sympathta,n\\\\\ aliud eft.quamNature convenien-
SHlphur unum ex tribus illis primis omnium rc-
. tia quxdam
i confervatione virtutis unius ad al-'
,
rum , eft oleofum illud quod ardet. teram Antipathia vero communis afteftio duabus,
;
Stilphur rMbeim, eft arfenicus. aut pluribus rebus mutua , incer fe mvicem repu-
o f /i r Acetofus , & gnanria difcordans. Taliseftin naturahac Macro-
L Crocus. cofmica Aeris hujus & illius, cum hoc vel illo five
Snperficies , eft album ovorum. concors conrinuatio , five difcors diflentio de pe- ,
„. n r Viride Romanum » vel ftilenti&falubri dico.Quod de Aquaitem haben-

^""'"''^fti.Virideseris. dum ert. Et dc Terra non minus. Sunt enim Terra-
Suprema tJêdicina cum purum ab impuro , , id rum qusedam Aiexipharmacz a\\x venenatorum :
eft, vircus a fubftantia feparatur. fortifTima;. Cretain ajunt & Hiberniam non alerc
•
Sortilegium, cii pracfagium fpirituum. Venenata ;Cyrenenfi agro, nihil eft feracius anima-
•
Spanrus ,velSpagjricMs, dicitur quicunque no- lium venenoforiim.in Atfrica lum fre<juentes , tum
vit optime difcernerc verum a falfo a bono feque- , immanes fimt beftiaf reptiles.
ftrare malum & impurum a puro fegregare fe-
, , In Nacura Microcofmica , aUa eft parcicipatio
parare, & abjicere binarium,unitate fervara. aftedus unius erga altcrum.qualis eft participium
Sp4ra , eft vis mineralis ex llech prima fubftan- cum paribus .-aUaeft refiftcncia inter fe gentium &
Tom. I. Z % uacionum.
i6% Bibliothecx Chemicx Curiofae
vel repu- fylveftre tendens ad rrodicam nigredincm non ex
nationun. Et hzc cft Naturz cognatio , ,
inter apibus.fed ex aere decidens in carrpos, arbores,&

gaantiamutua vel earundem !"pecierum
,
fe ,
boroinis herbas dulce quemadmodum aliud mel. Reperitur
vel diverfarum Earundem fpecicrum eft
; ,
cum homine leone amicitia; vel diver-

, leonis cum in bona quantitaremenfibus ifiivis, "Junio , ^nUo &
Veteres threr vocavcrunt.
farum fpecierum efl-Talis elt Delphini cum Homi-
o/ûak/ia.
ne concordia.odium vero interhorrinem &

vipe- Telen , dicitur ignis, tanquam telum.
ram.Eit ctiamS^/fl/^-j/W^, &/4nripj.'fcManimalium: Tfmperaium, c.iomne quod prnpriam n.ituran
domatfrcenatque aliam admittcndo, ut.cft vinutn
...
QuoruDdam ett pugna qusrdam acrior, quse apaftu
aduftum vel aqua ardens.
arccn: alia.tametifea non vefcuntur eodem .
talis
lupi.vel aliud animal akerius efca eft ; Tabaifir , Arahtce elt fpodium. ,
cft canis S:
qualis vulpis gallini , felis & muris, milvi

& & T^^x/^/^ rr«^ eft inftrumenrum lcrobibus ha?mi-
,
^ •-• fphzricis, feuacetabulis compuncta, adexcjpicn-

puUi.
Laccrtam amicum homini ferunt animal ,
Cro- dum probationum effiifiones.
Elephantus erga ho- Tabergcia, eft albiticans.

codilus infcftiflimum homini ,
idem vero murem adeo Taic, eft vinum codum.

minem amice affectus eft :
odi: ut a pabulo
,
abhorreat etiam in quo murem ,
Tariih, Rufcta» ,eft Mercurius.
conrpexeri: Ganis cum homine mirabiiirer confo- Tar» , elt Lentifcus.

& liomiaibus intcr fe perpetua con- Targar eftoleumde Juniperis»
,
ciatjr Lupis :
Tain eft bolus armenus.

,
tentio.
rerum inanimatarum inter fe pugna vel
Eft etiam
Talcum creditur efte vox Arabica , fi^nificans
,
ftcliulas micantes. Chymici fo.Tores metaliorum

amicitia ut in teftiiudinis fidibus deprehendas ad
:
ita cognominant lapidem coagmentatum cx folio-

oculum.
lis , feu fquamis , qui igne perpetuo fubfiftit immu-
Eft etiam venenorum antipathiamutua: ut in-
aconirum. & tabilis. Harum fquamae aquis frpe numcro di'.Tol-
ter Scorpium
& An- vunrur & finduntur i quod argentum > catcarium ,
Eft etiam vegetabilium mutua Sympathia
tifhasit Ineftabilis eft familiaritas inter oleam & vel talcum dicitur.
myrtum , adeo ut Myrti brachia & virgulata per Tefra , eft cinis.
oleam jucunde repunt , & ambarum radices mutuo Tegula fornicata, cft vas terreum ventilabris &
oftio pervium, oblongum ad regendum catiHos ne
amplexu amice fociantur nec aiia planta prster ,
operar poHuantur favillis,utque calor eo tempe-

Myrtum juxta olcam magis affurgit. Magna eftaf-
paragi focietas cum arundine^fed vitis iaurum non ratius materiam elaborare poffit formatum. Qui-
amat. Eft & Syrnpathta, & Anttpaiht^ vegetabilium, dam hanc regulam cum fundo conneaunt alii fun- ;
cumhac velillaterra. dum ab illo fegregatum £aciunt, quod pofitum efl

in cujuflibet arbitrio.
Populus, Salix, Perficaria amat aquas. Trifo-
lium, Saryrion, herba Paralyfis , prata. Origanum , Tenta, Alias peniculus, pcnicillus.
Chamipytis montes: Habent etiam vegetabiliafua Terra Melia, Olim ex dMelo Infula ferebatur ,"
certa tempora producendi.

colore fimilisEretris cinerea: afpera tatftu crcpi- ,
Eft etiam mineralium concordia & difcordia, ac

tans derofa pumicis modo , vim habet aluminofam.
Eft lapis quo folent vulgo abftergere barbi-
metallorum. Argcntum vivum auro amicum , cite- 'Diofc.
ra metallanon tranfmittit & fuftinet , auro cedit,

tonfores pelvcs. Pallidus eft in cinereo & flavo , &
cc iubndat:Innatant ipfi omnia metalla excepto
abftergit fpecula: & omne quodmundum ita c(Tc
auro , id folum ad fe trahit,& compleaitur.Stupen-

debet. Omnis terra eligenda eft,reccns, moUis noti
lapidofa friabilis ,qua: facile refolvitur.
dam Sulphuris & Nitri quis ignorat antipathiam. ,
Porro corporibus quibufdam naturalibus, virtu- Terra fignla , cft argilla vel creta.
Terra ampellitit quafi vinaria feu pharmaciris
tes quidam infunt Magneticz peculiares, ad defe- ,
morbofquecurandos. Scorpiopropriam ir;fti- nafcitur in Seleucia Syriar, laudabilis inprimis, ni-

ftus
gra,bitumini hmillima, airulofa.carbones refcrens
6lam plagam fanat; Buffo exficcatus, extrahit vene-
vel Carbunciili peftilentialis. Ra.na aequabili fplcndore .folvitur oleo Vim habet difti-
num Anthracis ,
:
curat. Eft virtus pandi,& rcfi-igcrandi.

i6tum animatorum venenatorum
magnetica eciam & fpecifica Cancris ad canis ra- Tem , in fodinis rcperiuntur , qux quoad colo-
res argilla: funt fimiles.fed fola ficcitatc unde fiunc
bidi morfum; Talpa: ad Paronychiam; Cranio hu-
,
mano ad Epilcpfiam; Serpentibus oleo praefocatis diftingnuntur, Qusdam

candtda, qurdam nigra, eft
ad ulcera maligna; Sanguini hirundinum ad Epile- qu2 eft nigritis .quzdam Iutea,qu2 eftochra, qua:-
pfiam;Teftis ovorum ex quibus puUi cxclufi funt , dam pumicea, quidam purpurca feu rubea quz eft ,
ad Cakulum; Sanguini turturum ad Apoplexiam fandaracha .quidam eft vuidis, qux eft chryfocol-
eft cinerea quzdam eft coerulca , Grs-
quafdam
& Patalyfin. ia, ,
cis hyanon Latinis ciruleum. ,
Terra Ltmma, fic difia quia ex Lemno affercba- ,
î^lk^ > & t*lcnm , cft materia pellucida fplen- tur. tAvtcenna terram figillatam lutum figillatum ,
dens& claraunionum fimilitudinc^tenuiftimis dicit.quiaa Sacerdotibus Dtant fignabatur ima-

gine D«<»«« in cujus tiitela erat vel Capri,
fbliis compa(5ta,&fci.TiIis, cujus quatuor fpecies , ,
"^ ' *"'"' "-J~'--i j.
exiftunt,alba,flava,rubea&nigra. qui
~ Caprino fanguine mifcebatur ;Undefphragida
Tajjtu , eft lumbricus.
argos ( id eft) figillum Caprx nominatur. Pro illa
Tartaritm, eft vini calculus, aut lapis vaforum la- quidam hodie cre:a figulina fignata utunrur uc ,
PlHtearini monct.Deus homines ex terra ruffa crea-

teribus adhirens.
. e contra homo in terram folvjtur , & terrailli
Tartariu , a fimilitudine dicitur a Paracelfo cal- vit
culus in homine, renuTi lapis & arena, reliquorum ,

contra vencna & morbos graTirfimos pro anti-
,
quoque membrorum, u: glutinis albi , cujus tarta- doto eft , & volunt illam ipfam terram , Lemntam
rum pod^grx caufam poni:. maxime confrmemeiTe in tcmperamcnto humanat
Ttremahtnt eft pinguedo mannx. Eft etiam mcl natur* quod etiam conftat.
Eft
Lib. I. Se6l. IIL SubfecS:. L 25p
Efl: Ttrrafiîllat4tCxfatex Majeftati, candida, & r,;;fl«r<,,eftdupIex,{JP^"i'^
^
& riibca fcorpione inugnita, qua: ab ipfo Impcra- lProdu6ta.
tore co.ifccta, viribus haud ccdic terrae Lemnut c^ Aperra , eft qua: in funerficie , fponte naturse fe
Turcicji. confpicicndamoffert: qualis eft frequens in mine-
Terra Ereiriades , Diofc, ponic duas fpecies ter- ralibus.
XX. Albam , &
Cinericiam , quse cum moUis fic , & Ttnclura producla eft , Quse a centro ad fuperfi-
trai)icur pcr JEramenta, rcfcrclineam violaceam : cicm producitur &
extrahicur. In plerifque enim
,
& ill.iCu;n optimacrt. Vim aftringendi , refrige- aliis in occulco recefTu calor virtufq; eft quod
alias
randi, molliendi , cava cxplcndi , & fanguinolenca dicunc in pocencia cfTe, unde per cxalcacionum mo-
congiutinandi habcre docet. Flin. lib, 35. cap.iC. la- dos producenda ancequam excrahatur. Nobilif-
eft
Xizx & parats. fims hic funt tin6turx metallorum , quxdam eciam
Terra Chia, Candida & cruftofa, efl fimiHs terrae invegecabilium cenfu reperiuntur.
Samis tum forma tum vircute. Prarcipuc illa com-
. Tttanos
, eft calx ex gyplb.
mendac colorcm corporis decergit in balneis pro , Topa^ton , dicicur ab infula maris rubri nebulofai
nicro maxime cutim nnilicrum ; hscc terra repericur & ex hac Infula Plin, hb.^-j.cap.E. refert hanc gem-
iaSaxoiiia multislocis. mam primiim allacam fuifle Berenica reginse ^gyp-
Terra Samia, (ccundum Diofc eftduplex. tt.^lbertHs & Lvax, icem & alii unam ejus fpe-
,
1. Candida levis , tangcnci lingux glutinis mo- ciem fimilem dicunt auro alteram croceo colord t
do adhxrcfcens, moilis, fuccofa friabilis, cujuf- ,

fuperare aurum. Dicunc vim illis inelTe concra libi-
modi eft quam alii collyrion appellanc. dincs, & reddcre cos homines caftos & animacos» ,
;. Alcera crullacea, corismodoprasdenfa, utun- Trapha , eft Capfa.

tur & Iavan:ur , uc Erecriades , viribus illis luiit vi- Tricor , elt auruni.
cinx. Siftunc fanguinis rcjediones,fluxioncs vulvi, Triga^, eft Tartarum, trigia, id eft fix.
profunt teftiuin & mammarum inflammacionibus Ter.acitas glucinis , eit rcfina mineralis, ut re*
& vencnis, &
idibus ferpentum; fina pini eft abietis, cerebinchina laricis.
Terru Selinnfiaxzndccii habet naturam quam Chia Terra atiri , eit lithargyrium aurcum.
& Samia prcEcipue illa candida , qux rclplendet.
,
Terra argenti, lithargyrium argcnteum.
Vel uc 1'lin. dicic ladei coloris, friabilis ceier- & argcntum,quod alias cerra efl: coe-
Terrafidelis.zii
rime dilui more. lcftis,& ccelum terreilre,pro luna(i fumaturargen-
Terra Cimolia , Hujus Cerrae Diofc. ponic duo ge- tum, qua ctiam ratione dici pofte argencum ccele-
nera. Alia candida, alia ad puram inclinans. Opci- fte, luna.
nia vero qua: innacam pinguedinem haber , taclu & Terra hisfiaiica, eft vitriolum,
fiigida fencicur.Vis eft diluta,€xcutiendi, cohibeu- Tinkaar borax. Capiftrum aurii
, cft
di . infrigidandi, quod colore fuo penetrat & tin-
TinHiira dicitur
Terra rnbea , eft bolus armenus, Aliquando Au- gii alia corpora ut crocus in aquam inje<5tus.
,
ripigmentum. Thamatica , dicitur ars per quam invcntz funt

Terrafitiida, cft Sulphur. machinarum operationes aere vcl aqua motsE.
Terrafoliata , eft Mercutius. Thapneus, eft medicina munda& repurgata.
TerrAgenera t^^l. enumcrat ,R(il.zpag. 468. ad Thifma eftminerarii duausaut vcnxiubterranese.
f. 470. Tfco?'«/f«/<jdiciturgutta,uttorufculapinipro refi-
Terdine, eft valeriana. Terdiola, nae gutta,ex pino vel abietc,toto pro parte fumpto.
Teflndo , eft fpiima maris. Et Linraxj anacium al- Ttirba magna, eft aftrorum firmamenticceli innu-
bum & rubeum. mera multicudo.Eft etiam prxfagium quod rit ex
Theb.iyco , eil Cuprumi omnibusquce continet inferior elemeniorum qua-
Themtamhns , eil; aurum. druplexmundus.
, Minerarum VenaE & progrelTio.
Thifina Titrbit mineraie , dicitur mercutius abfque ullo
Tophi & pumices quorumenumerac Rul.pag.^11. corrofivo in dulcedinem prsecipitatus.
ad47j. 25. fpccies Vide Pumex. mineraadhucexifteSi
7V<«ciy«jr,cltmetaIlii in fua
Thyites, lapis eit fubviridis coloris , veluti Jafpis Trarames, umbrarum funt & fpe&rorum inviiibi-
repertus in C^tbiopia de quo parum vel nihil apud les, auditsc tamcn, adiones.
fcriptores conilat. Trrfertes, dicuncur fpiritus ignem inhabitantes.
7"«'», itfatum , el^ Sulphur. Trigonim , eft fpirituum aftrorum tranfmutatio
Ttletten , eft lamlna ferri. quadruplex, juxtanumerum elementorumquatuor.
Tapfaria,t\i!iQ^\s3. hordei. Ptifana. Unum quodque regit ac durat ducencos annos. Uc
arcanum fpecificum cum effentia &
Tintlura, eft quum crigonum igneum incipic fupcrni Planeca;
qualicatibus formalibus etiam colorem rei habcns, luam conjunftionem fcmper habenc inigneo figno>
uc in fui fimilem naturam tingere porfit. Hxc fi op- doneccrigonum hoc durabit fic dereliquis. ,
time elaborataelf, in valde tenui perfpicua fub- Tronus, c^ Tronojfa, dicitur coeleftis ros ex aere
ftantia apparet, tanquam effec aer perfpicuus & natus omnium duIcilTima fpecics mannse, dcnfa, te-
purus, ac coloratus certo modo , colore perfpi- nax, & albiflima prse ca:teris , cx mercurio regionis
cuicacem non prohibente. Itaque fine fcdimento media; generata, & feparata prorfum ab omni ful-
longo tempore durari poteft. Neque tarn elabo- phiire & fa!e,vere & seftaie decidit,maneque repe-
randi graciapetitur, quam efficacicer ad fui natu- arborum adhaercns ut alia manna.
ritnr foliis
ram immutandi, quantum difpoficio rei patitur. minerarum,qui quod-
Tritphat, eft occulta vircus
Itaque in medicina plurium ad valetudinis reftau- que mccallum cogic ac promovet in fuum eiFe prz~
rationcm , &
fanitatem firmandam adhibetur, ita deftinarua:.
ut ob validam virtutem etiam renovandi poteita- Tranfudaiio , eft fi in diftillatione defcenforia ef^
tem habere dicatur cum omnia membra fangui- , ; fentia proledta tran!udat, gutcatimque in recepta-
nem, fpiritum & calorem reddat,ufu fui vegetum culum defertur, ca!ore lupra admoto. Focusenim
& valentem. fupra eft circa ergaftulum, unde igni circulari
Tom. I, Z 3 agi
, , ,,, ,
270 Bibliotheex Chemcx Cunofê

ae;i dicitur. Furno fit defcenforio , balneo defcen- & arcana chymica ad gratiorem giiftum vel fect , ,
forio arena defcenforia,

,
fimili arce. & liorem exhibitionem igris prsbentur.
TV«/7<ry ferrens vas efi:, aliud vas maceriam calefa- Vena Ver.eris , tfl: verbena.
recipiens ex ferro fabrefacSum, Venas corio nudare cft venam aperire.
ciendam concinens, ,
infundibulum ,) eli vas tranf- Venarn, qua partc abundat mctallo > luco cblini»
Tritortnrn ( vulgo ,
mittcns in fupcrficie latum & paulatim acuatum ,

fc, vel terris , faxis, affere palo tegere» ,
Vener, cft Mercurius.

cum manubrio annexo formatum.
Turnbi/, ell tcrra.
Venentm , Gitft Mercurii lapis. ,
Tumb^ha , Tmp.-'.b:.r, eft fulphur vivum, ^'""''

"lEftCuprum.
Turpethim clt coagulum. rpccificum fixum
,
, qno
circa cciSm ablhatiib impuritatibus , & indomita Venter cjtii , eft firnus equinus.
volatilit.3te kyregatis imo vaforum conri{lit,& , in Venttt) albui , eft Mercurius.
paracur maxime ex mincralibus, quorum eirentia,& Vemtts^ttbetu , e(t auripigmentum rubeum,
visfpcciiica potiffinmm cft in parre conftante, aiit VentHS Citrinm , eft Sulphur.
faitem ut ulibus arcificiofis accommodata fit in ,
Vemi , funt fpiritus.
hanc formam redigicur. Vox Turpethi ex Arabum Elixir,
fermone, quo ffucorticem herbz ferulacex ,feu ra- Vermicylum, eft - feu
dicem fignant fqusnquam poftea medicinx ercge- Tindura.

nere tirhymaHorum hmili fit accommodata ; in Cinababrium,
chymiam irrepfit, propcer conformem forcaffiscffe- Vermilion eft, vel
ftum.qui deprchenfus eft in Mercurio certis modis (_ Minium.

Vernece, eft Vernix guttofa.
in arcanumvedado. Itaqncnequis vcgetabileTur-
bith inceliigeret, adjecciunt Minerale.
Vlrach fanguis Draconis.
, eft
Vefca vas metallicum cx cupro in forma ve-

, eft
V fica; vel ovi duorum auc trium pedum altitudinis,
VEgetabHiA , funt viridantia radicem in terra & convenientislaticudinis tbrmatum , circa vefti-
dcfixan) h..bentia,truncum ramos in aere, & gium apertum ut intva finum fuum convenientem
,
alcnibicum reciperc poffic qui adeo cum orificio

ut funt herbae , & plants arbores. ,
rrrtn eft quarca pars libra:.

vcficx quadraredcbct ut tam aptc invicemcon- ,
,
cludi poftint , ne miuimum inde exfpirare t]ueac.

VtltYnm l'hi!oioph,j-UTr>,c^ alcnibicus , abrolnte
tamen pofitum, cft manica lanca in modiim hypo- Inipofitum c.ipiteilum efuo vertice canaleni,duo-
cratica;, vclut lii)gala per quam liquores , clariti- rumauc trium pedum ahitudinis emittere debet,
qui in fuirinitate aliud capitcllum ab aheno aliquo
cantur.
Vtntim eorreliHm, elt alcool vini. femper frigidam conrinenrc, qua fpiritus in alcm-
Vinwn effMttm , cft quod h-.:rbarum vires attraxit, bicum elevari refrigefieri & condenfari portint,
, ,
Tel aliorum quibus affufum tuit-

circundatum fuftincnt. Ex hoccapitello epifto- ,
Viriditasfalts , eft liquor 3Ut olcum ejus viride.

mium feu canalis procedir , qui vaporcs conden-
,
ramofus arboribus innafcens fatos guctatim in vas fuppofitum deducir.

Vifcalcus eft vffcus ,
Ut vifcus quercinus,malorum &c. ,

Hujus Vefc<£ ufus in vegecabilibus non eft negli-
r Pixdecoda excimis, gcndus.

"^
Fi/a<.fproprie,eft vel Viride itris
^ Virtde Gritctim > arugo
^Locnftisarborum. , Eft a:ris.
Vifcas fecunda generationis , eft cruor qui dcfccn- Vel Hijpanicttm j

dit afalibus. Vitritm , viiri ). genera funt,
Vtfio, diciturfupernaturalis
fpirirunm apparitio i.^y.vinis Ewop&is .priftantirnma funt qua Ve-
hominumoculis quodammodo confpicua. neraappellantur, & comparantur Cryftallo.
Vitriolum Itqiirfadum , atit vitriolatum, cil vitrio- 2. Vitra jifatxa , fucrunt pretiofiffima Sarepra-
lum ex mincra tradum, & iiquidum, quod coagu- na , appellata Sidonia coniparatafucrunc Eledro.
,
lari nequic amplius, vel a mincra xris tradum cal- 3. Recrenienta viiri , in candido viridia.
canthum. 4. Rccremertta '\)itri rubcntia.
Vitrtolum vovttm , eft vltriolum albiim. 5. Vitrurn quo tinguntur Mctalla.
Viiriolim Romamm eft quod niaxime viret , ut Vtirtjicatio , cft combullio , calccs, & cineres ia
atramentnm viride. tranfparcns vicrum convertcns.
VoUns :
^'"'^'! iGerm.GlafgaU.
SpHma vttrt, J ° .
& Eft argentum vivum.

VnqHaJt, Vt/rtim ntgrnm , Smalca.
Valrai VmbilicHs Veneris. Lapis eft fcn gemma , colcris

Eft folium.
IHcac ,
intcrdum rubei aut candidi , aut pui purei. Dicitur
Vavor, tumus. uinhiluus Veneris , quia ab altcrocjus latere, cum
Vm cruitim , eft vas novum. ficplana ab alccro, quoclevacur, du.ibuslincis,( ve-

ras mintti , quo res fotTilcs extrahuntur. T^hel hici in domunculis cochlearum ) ventrem rocun-
dicitur. dum pomum, Sc imbiHcim formofa: puella; re-
quafi
matallicum, ex metallo faftum, infcrvit fub- fert. Veruni Germani magis refpicicntcs ad formam
Vm
tiliationi vt 1 fufioni. ejus quam rcfcrt a laterc clevato prope modum
,
... „
mfcrviens, elt^
Ahenum r , vci fabx magni dcinde ad patriam ubi reperitur, vo-
,
Subciliationi vefica. canr eam quafi f:ibam maris: quia repcricur in coch-
materiam ipfam capientia quo-
Vafjfufori:i,(mi lcis ad marcin lictoribus. Dicitur conciliare gra-
rum adminiftra opc mincralia funduncur, uc cacii- tiam puellis & plurimum facere adformam , & ,
luscinereus, & crucibuium. amorem & ad morbos puellarum.

,
Vehiculitm, eft liquor , vel fpiritus , in quo olea Vngofa,{vi\\x. hominunipecudujnuqe excrementa.
Vrigtilai
) ,
Lib. L Sea. III. Subfed. L 271

Vngula^ Morbiis oculi, clavus.
XJngtteniHm Croceum, ex Elixir* X.
Vrirnt puerorttm , cft mercurius. X£nethtum, eft prajfervativum cxterMnm contra
•
Vsfidat t^Scoxidi auri. pcftem collo appenfum, ut argentum
vivurw
Vrfnb,
) avellans conciufum, & fimilia.
Vfrubi > Eft Saturnus. Xeni nephidei, funt fpiritus, quibus jucundum
eft,
Vznrtip, ) atque pro deliciis habenr, delicefcentis natur»
pro-
Vva (juetcin»Veteribus ignota fiilt', res magni
, prietates occultas hominibus aperire,quibuseciam
Hnomenci. autem
Eft concreticium quiddam in for- cft conceftum.
ina uva* , ad radiccs quercuum fub terra temporc
veris, ex humore radicum forfitan ftiperfluo fapo- , Xtftum, picituracetum.
Hs gmninn ftiptici colorc foras purpureo intus
j Xenechtum^, alii prima virginis menftrua intelli»
eandido, & quafi ladifero , Inseftate uvaiila peric, gunt.
& quali fit lignca. Tempore ergo veris colligi de- Xenechdon Paracelfo ,eft tabella arfenici , feu ar-
bec ad radices quercuum, & umbra ficcari, & dein- lenicum contra peftem , quamvis ifta
compofitio
depulverifari. Illo pulvere nihil eft prjefentius in nonfoliim habent arfenicum, fed etiam rubetas,di-
dyfcnteria, & in omni fanguinis fluxu, I{uland. af- damnum&alia. Vanhelmont vocat amuletum lioc*
firmac fe aliquos fanaffe jegros dyfentericos cum Zenexton.
illa unica uva quercina. Xijion, eft arugo rafa.
/^Diftillatio,
\ Solucio,
VvA Hermetiiy-<Suh\\mait\o,
I Calcinario, Y Arin^,
Taria,
laria
'ia,
^
> Eft flos seris.
v..Fixatio.
FfWKJ.eft Morbus Gailicus. Par. lib. dc Chirurg. rîrrfy^tVojjeftargentum vivum.
magna folio 463. ^<*j. 2. S.Vuimorbus defcribitur ^
Vara . tomo "i-.pag. jdo. ^ralTs'^^^ Vitrum.
Vttrioli, albi priparacio ad oculofum vitia./'«jr<»»
Tomo , )
Tos, ^ Eft viride xris.
de prsEp.iracionibus ^pag. (5j5.
Tn,
Volaiile, dicicur ingenere levi(Tima quÊvis & fa- 3
cile furfum lata maceria, ut cinis.pulvis ,& fimilia. rBitumen,
Tgropifos, eft vel
Vomitivum, dicitur omne medicamentum , quod ^
furfum pc-Ilens per vomicionfes purgat. (,Vi\ liquida.
Tridii ,^
Vu/cafii, vel ruUanici ,dicuncur operarii vel ar-
vel s. Eft auripigmentum.
tifices femper ignem verfantes cudendo , liquefa-
Tride^, )
ciendoque.
Tris , Ferrum.
Vlcuseftiomenum, eftcancrofum apoftemadepaf-
cens
T.xir , eft bona medicina. .^
TJir cft pulvis.
Vlijfipona , eft herba ferpentaria , prxftantiffima ,
ad colicam. Trcus , ^ Eft cuniculus mafculus, cujus fangui-
Vmbragines dicuntur pygmei.

,
ne vitra mollefcere putantur,& etiam
Vmbrati/es, aut Vmbrattlia, corpora tranfmutata '
fiIices,modorebus diaphorecieis,im-
funt inhominum confpcdum ab aftris,& fuis afcen- pafteturquod ab imperitis, falfo hyr^
dencibusocculcis oblaca quje non fecus atque le- .
ci fanguini afcribicur.
,
inurcs apparent oculis, idque per magicam virtu-

tem &cfficaciam.
Vndx, vel Vndenjt, dicuntur homincs aerei , ter-
renique fpiricus.
z JaibAr
C Venus
, eft Mercurius,
Vndofa , dicuntur quorumvis animalium excre- Zaidir eft ) aut ,
mcnta. Viride
C seris.
Vnitas Triihemii , eft ternarii in unionem redu- Zephena
_ , circuli funt extremitatum labiorunj
ftio per abjeftionem binarii, eftque fupernaturalis m auribus.
& fpagyrica Fundamentum abitrufarum rerum
:
Zerna, dicitur impetigoulcerata.
indaginis. Hac pofteriore Philofophix parte , fic Zincl^, eft metallica marcafita, & mixtura
qua^
tranficus ad priorem , per medium Pliilofophise dam naruralise.xquacuormetallisimmaturis , cu*
itioralis. prea potidimum apparet.
Vnm, eft fal refolutum , generatum in hepate, Z««/<?r, eft viridesris.
per fuum emundiorium , uc fuperfluum excremen- Zonnetti, funt gnomorum eorpora phantaftiea*
tum falis i natura pulfum. Zuitter ,
Vrtna ztni , eft acetum ufurpatur pro hominis ,
vel i Eft marcafita.
urina vinum affiduo bibencis. Zytter, j
tîi/«r, dxitur cinabaris. Etiam '<yr</«r Vzt- & Zfifran , eft crocus hortulanui
far. rEftOchra,
Zafran, -^ vel
C Ocrea.
Zaocel, eft Taxu§.
acetum Philofophorum.
"^VV^L,}^^ Zaibac, -s
r^'''/?»<jt ,") Eft'eprofum non tra6i:abile,vcl mal- Zaibuch, / „„ .
Eft argetitum vivum,
VVifmadt,} Itabile, rudeftannBm. Zaibar, >
Zeida:, y
Tom. 1,
Z 4 ZaHhirefii
272 Bibliothecx Chemicx Curiofe
Zauhiroi, efl ccocus oricntalis. rusquod tam in aere externo qiiam intuVin Af- ,
Zartu , eft aurum. clicocftconceptum, per modum antidoti contra

Zuifit , ell Stannum. venenum receptum. Vanhelmont,pag. 152. 15J.
/ianeiuk^ efi; aqua foliata. Operae prccium judicavi Zeneihto Paracelf} an-
/iurnich, neftcre judicium Y)ott.oris Francifci Herrino , Me-
y
.Zarnec, C Eft auiipigmentum. dici dodilTimi circa geftationem amuletorum in
,
Z^riieck, j ejus propriis verbis. Mea fcntentia eft , has Arfe-

Zatauea, nici placenras , circa regionem cordis gcfta:as,ni-
Ztccar, Eftflos agiiicafti. hilominus efficiunc , quam prxfervationem gefta-
Znccaria, torum , imo pociiis perniciofx & nocivse funt ge-
Zebeb, rentibus, & hanc fententiam confirmat opinioni-

& . Eft ftercus- bus & judiciis aliorummedicorum,
Cernrdnj CohmbHS , M. D. aftirmat fe faepius ob-
Chara, j
butyrum. Zuh, fervafle hujufmodi placentarum geftatores iuper
Zehd , cft
Eft butyrum
,
&c cakfaftionem corporum incidiffe in fubiraneas

crudum.
Zubd ,
Lypothimias , Syncopcn , & alia formidolofa acci-
Zec , eft dragacanthum. dentia, qua: non defierunt , donec facculi ve! pla-
Zefer , eft pix. centa- fuiflcnc rcmoti

eriam obfervafie alios, li- 5 &
Zegi, > cet non in inftanti, brtvi tanientempufculo poft in
Zet, S.Eft vitriolum, mahgnas, & peftilemiaksfebres incidifle, aquibua

Zc:J, ) mortem obicrunt.
Zeberech,! Frar.cifcus AlphanHs , Medicus Salernitanus , afl
-Eft flos iris. arfenici in (acculo geftatorem,pila!
firmat fe vidilfe
eyf hhjs, J
Zeitabra,cl\Rux\\c. palirarii ccrtacione fe minus calefacientem,morte
Zemech, ell lapislazuli. fubitanca peiiifle.
Zengifur,
^faitheus Heffus ,refcrc etiam cognovifle mul-
1 Cinobrium.
^j^
Zemajarum tos cjui licct argcntum vivum avellana: conclufum,
, j
colio appcnfum porraverunt , nihilominus pefte
Zingar, ) a .
'
,
obierunt , iicet agyrtx amuletorum iftorum gefta-
Ztrnar ^ Eft viride seris , vel fios snS.
,
tores fofpites & incolumes reddere fefe juramento

Zynfer, j
aftrinxcrunr.
Zericinn ,eft arfenicum.^
Zerifari ,cft aqiu Cafei.
Lcgimus etiam Theophrafiim, magnum ( non fine
caufi jPericlem haud fanx mentis judicaile, quo-
Ziniat eft fernientum.
,
ô>-o^4, eft vitriolum.

niam amnleragcftalfet.
Philofophicum Et ipfc Francifcus Herritigins , affirmat fe vidifiTe
Zirnar ,
Zene.xton. pra;fervativum contra

pefiem. Infer- multos Londini m thoracibus foeda cava habuilfs
vit duntaxat , ut necet , &
annihilet fpecificum vi- foramina^cxgcftatione illarumplacentarum.
VocahtiU aliqua Chymica in hoc Lexico anie omijj.i , ad fncm hii\iii Libri adjunxi.
W^^\ Lchahefl Martini Rulandi MichacUs , tcm fic : AlihaheH poft fuam coagulationem refol-
-''
Toxitis , di Theophrafli Taracelfi , &. vatur , &
poltea coaguletur in formam tranfmuta-
tam ,ut proceflus ipfius elt per congelationem &
rcfolutionem quod li fui fimile uniat , tum eft me-
^^#^ d •'
rum fmgulis dcfcriptionibus mihi vi- ;
omnes medicinas &

dicina hepatis fuper alias :
A M arnho RnUindo, fic defcribitur. etiamli hcpar jani cffer frafium

nunquam fraftum
, ipfc clt loco fc^-
Quare
^yf/chaesl Mcrcurius dicitur pr.xparatus: non-
,
patis , ac fi fuiflct. vd^bi^
Medicis funimopere opus ut hanc medicina^
voUmc elTe tartarum ( perfuafi uti judico cx
eft ,
nulli ,
fic fcnbitm /7^^.11 8.

Vanhelmont, qui experiencia difcatis, & ut fciacis prjEparacionem
\abis I!avtifl£
Mcdcntcs diablvcnsaliquod Akhahefl, propter multos morbos , qui cx hepate
deFebribus. Difcite
immutabilc diflblvens lua defcendunt , ut illos avcrtatis. Paracelf Ec inde
nuod fic homogcneum ,
objeaa in matcriam primam liquidam & natli ,

mitcit icdorcm ,propra:parationc AlchaheiiMer-
eritis intimas rcrum cllentias. Quod C\ ad iftud curii ad tabulam lib. quart. de gradibuf;, ad cap, fe-
difcite falcm tar- pcimum ubi fub riculo Hepatis vocat huiic hquo-
ignis arcanum non pcrtingatis , ,
tari rcddcre volacilem ,ut

hujus medioveltras dif- rcm myfterium Mercurii , haftcnus faracel/us.
foluciones perficiatis. ) Mens tamen authons fa- A Bapujla fanhelniont lic dcfcribicur , AlchaheH fub
priparationis ejus dclcri- nominc AlcaheH.
ciic deprchenditur a
Liquor Alcahef} Paracelji omne corpus vifibile
dcfcribitur ÂlchaheH. refolvicinfui primam m.ateriam, feivaca feminum

A Miihaele To.xiie fic
medicinam hepa- poteftatc De hoc aiunt C/jt»""' ,vulgus crcmaC
Eft Mcrcurius pr;tparatus in
;
nos ad Paracclfi librum de viribus pcr ignem , nos per ac]uam , fânhelmont. Et in lib.i.
tis:' h rcfcrt
principalium , ubi k Theophraflo 1'ara- de natura rcrum cap. j. pag. 482. vpcatur Mercnrius
mcn brorum
pro hepate^.
«/r-^ficdcfcribitur. _ .
tft liquor Ahhahen magnx virtutis m hcpate, Idcm tAlcahesl Paracelfi (unfta naturs cor-
ab hydropc, omnibus ejus & pora penetrat & fubtiliando tanfmutat , Vanhel'
ad cuRodiendum illud
fpecicbus quae ex hcpate veniunc proccduur au- ,

rnont.
,
E¥
, , :,
Lib. I. Se(5t. III. Subfea. I. 273

Ex quibus apparet quod , in hoc, hi omnes au videlicet &
renovarionem priftini juventutis,
thores nominati confenciunt & concludunt, quod, Guajacum Itgmm^ , vcre Jignum hcbcnum eft.
A ca ej
, ) £(^ jVIercurius priparatus pro medi- n^î'
Gradusrerum quatuor rfunt ,.
•
T^" „. ^cina
cina conrramorhn; hen.ri.^
concramorbos hepatis. , , juxca ordiaes ma-
., , \ ^ tricum.
yilcahejf, )
Et expreffis verbis a Theophrafto Pa.racelfo,bLZ. Nam quae ex terra, primi funt gradus.
Baptijla lânhelmont vocatur liquor , fed hxc pro Qua: cx aere, fecundi funt gradus.
pr^fenci fuihcianc ; Ec fccundum liunc primum gu- Qua; ex aqua, certii.
ftum, me iilentem > aut ulterius loquencem Ledor Ec ex ignc quarti gradus funt.
audiat. Porro qua virtute fingulo gradu feorfim aliud
ty£nigma , eft involucrum allcgoricum verbum, alio vincicur, pundorumeft,& nongraduum.
fcu oraciooblcurarcm cocam qiiam lignificat am- In primo gradu neque nocent, neque juvant res
bagibus tcgens. Anciqui lolebaiit arcana fua , fub quÎibet.
«nigmacibus, hierogliphycis, & involucris tegeres Elixir, eft Medicina fermcntata de feptem me»
ut nulli nili filii artis ea intcliigerent. Et Mcdici tallis.
etiam hisaliquanJo ucuncur,e.^. Recipc adipem Humortj , non eft quifpiam hominum dicendus
infantis deformis , & lachrymam vitis Dtonifi,te<e Melancholicus, Phlegmacicus Colericus , Sangui- ,
pulverifacx. Mifce. Per infantem dcformem urfum neus abfolute nam fanguineus eft omnis homo ,
:
iutelligunt, & per lachrymam vicis Dionifiaca gum- ciim fanguis fit corporis. Quapropter dici debet»
mihederx. Alterumfolum modo adjiciam.Recipe aut Mercurius aut Sulphureus, aut Salfus a praj-
,
fpha;rtE Microcofmi puIverifatiE, & poeonix planc- dominatione. ProindeNotabis,utquodG<j/^»»y?4

tarix mafc. pulverifatx. Mifce per fphsram Mi- ,
Choleranu , tu fulphur tubeum dicito quod illi ,
crocofmi intelligunt cranium humanum pripara- Phlegma tu fulphur album cum falibus refolutis,
,
tum ,(nam nec cranii humani , nec cornu ccrvini & quod Melanchoiicum dicunt, tu Mercurialem
uftio milî arridet ) & per pcconiam mafc. planeta- humorem dicico porro quod ipfi Sangtmem pur-
;
riam incclligunc poeoniam colledam Sole, & Luna gare dicunt falfum eft , fed per pharmaca purgaac
in Leone exiftence poft plenilunium naturam falis de Alumine,& magalia genera, Parac^
Chybur, ellSulphur Taracelfus refertmelius ni- , Laxativu/rt, , ")
hil valere ad pulmonem quam Chybur hoc modo Quodlihet

, ^ in fe duo habet mala.
priparatum./^rf^. 488. in/«&. denatura reruni. Mif- LaxatiVum^, ^
cearur Chybur calcibus mineralibus , & inde ter Alcerum quod debilitat.
,
fublimetur hoc Chyhur de igroto quod avertic

, ,
Alterum quod plerumque plus fecum evacuat
omnes defedus pulmonis , eumque integrum ,& quampareft.
abfque omnibus morbis confervat. Eltque balfa- Ea igitur utenda funt cum magna cautione , vel
mus pulmonis,& pedtoris, nequefimilc arcanum prajcavenda.
in viribus rerum qujcrendum ell :nam in nullo ma- In primo gradu non eft opus confortatione con-
jus arcanum latet ad pulmonem , quam in folo tra dcbilitationem laxativi.
Chybur. In fecundo gradu conforta cum cinamomo ,
Opiata, gyryophitis , zedoaria, calamo aromacico, & fimi-<
Anodina, libus.
Caliditatem , tollutlt hacc
Stiptica, In tercio gradu per nucem mofcatam , folium
qux fequuntur
Laxativa, Indi, grana Juniperi.
Acetofa, In quarto gradu , per terram figillatam , coral-
Pontica, lum album & rubrum carabe, fericum crudum os , ,
i Amara de corde Cervi & fimilibus.

'Cicatrifantia, Ut aucem miciges laxacivum utere anodinis& ,
Frigiditatem tollunt
jCorrofiva, narcoticis
Abllerfiva, Epilaihera, id eft,particularis.
Laxaciva. Epilathera , ad hunc modum debet confiderari
In quolibet Confortativo non eft curandum , , quod in omnium minutiffima quaqiie gutta , ana-
calida ne res fit, an frigida , fed vis arcani confide- tomia microcofmi confiftar Quilibec enimSpa- :
randa eft. gyricus gradus, vircutis fua: tindura eft : & cuilibeC
Cerehrum-> , eft radix omnium ligamentorum , Medico intelligendum vcnit in unaquaque gutta,
cor membrorum hepar , fanguinis, proinde princi- quocquot etiam funt , tot etiam elTe integras ana-
palia conferva, & minora ab
his prohcifcencia con- tomias, ut in Microcofmo, & in elementacis.
iervafii. Membraenim
piincipalianon per fe,fed (Jâgale^, eft Megalium genus , quicquid fit ex
peraccidens quiddam patiuntur, aufer ergo acci- mineralibus , quod ex oleitate confiftere poteft.
dens ,&fanabisaegrotum. proinde parsquilibet corporis, non purgando, fe4v
Si vitam confervare velis , non folum cor in elfe mundando curacur.
fuoconferves, fedetiam cerebrum ,hepar & pul- Omne Metallum, eft Mercurius coaguIatus>
monem , reliquumque quidvis in efle fuo. Nam Netlar, eft ConfciSio albuminis ovorum.
quamvis cor fit centrum ipfius corporis atque ra- LarufcM, id eft auricula Muris.
dix, quodlibet attamen membrum principale de- HaUreon,]Vi\tdL Hermetem, vera Aquila ciX.Part
ftrudum affert mortem. Nullo utaris fuperfluo in receptts: nam quoplura
(jelutta, "y conveniunt in receptis fimplicia, vel compofita, eo
feu > Eft herba Carlina. indodior Medicus prjefcribens cenfetur nam nul- :
Geluta , J lumrecepcumulcra fex fimplicia in fe habercuni-

Geiutta & dicuntar i Paracelfo in libro
Melijfa , verfalicer debet, Paracelf. de gradibus.
ejus de vita longa renovare & transfcrre mor
, Taonia redc colleda & prjeparata» eft arcanum
bum , fine omni virtute gradum in reparationem Epilepfias. Fara.
QHalittK
,
274 Chemicx Curiofx Bibliotheca^

QHdlitM apud Spagyros,eftomiie idquod mcm-
ccrcbio
C O N C L U S O OPERIS. I
brun) qiiodvis principale dcfciidic , uc iii
inter piam maircm.tSi ipfum ccrcbrum.
Litnurtay
vcl
•; Suiic conkTvancia cercbium
Comnis hcrba conforcans ccrebrum
, unde H OC Vclex
fjfciiulo <jn:cûid de
aliii
bnSifroinet cxiîii temporn

uuthonbnSy e]ih
Jp,:iio
ParaccKi
trar;,itei/i
, ^ exili ingenio
fcriptii»
jetlaiti-
jfiKtuo collegi norifemfer piiS Jii ud c-uojlibei ylit-

j hoc nominc vocaripotert, Para.
, tit ~
Cerebclla,
pro rinttura antimonii rcpo- thorts Itbros recnrrere,Jed nhnjHi ioceruui aa inf.tit<nL>
LUium Paraeelft ,
hubcuSi (juociinût tveru lecu.n hanc pnrz.rri lon-

nacur vera compohcio Lilii Paracclli ex libro de CT' ,
geriem dcferre cjueas. Lege cr evolvi tn otiojis horis, in

vica Ionga,qu3e tandem ad rinduram inde cxcra-
Hc eft etio neqotiitin (j obicUaihcntuin ttit invenies nec tibi
hendam mulcum opera; confcrre pocell
,
: ,
diaphorecicum & hydroticum infigne & magna- ,

conijnerendi anfa in fofierniii dui/itur de oijcuritate
& exhibetur ad quollibet morbos a rerum verborutri i:aw û.cv.^rin locis dtsverjtt, er
rum virium : , c?" ,
vel lex in vino vel in infertafiieriint in u/ium ex muliis tta redegt ut /ni-
oranisduobus ad quinque ,
, , ,
aqiia cordiali hxc tindura antinionii gula figuhs comp.aata ^tmum alterum exponau Scd
: Quod fi
deinceps pcr multa cohobia menftruo ahquo ido- ^«^ admonttum Ltdorem velttn ne voces peregrinas, ,
neOjinnobiHffiinam eHentiam exaltetur, contra- pajjim occurremes aliter cjuam dcjintta & deJcriptA ,
duram in primis ex podagra in articuHs cxternis /««'> iriterpretentur. Namftad Gr<tcam phrajim {aui
,
caufatam fcHciter curat fi obfervatis obrcrvan- con/onare ûodami/iodo videamur) e.vpon.u ,te!ocw!o
,
,
dis, ad dixtam legitimam pertinencibus & corpus

ab yiittorisfententia aberrabit. Et ^ttia Crttcorum-> er ,
infidelium errores ah his miverjim dtjperfos refrehen-

munditicantibus , quotidie , aut alternis dicbus , ,
gutta u;u de tindura exaltata cum vehiculo ap- dit, eoruT/i SeUaiores Paracelfum Sophi/itcis /uis ar-
propriato.in auroiaexhibeatur ,& fudor vel in le- gimentationtbus mjidelem reddere conantur , ^ quajl
6io , vel in Laconico procuretur dech- , ( quod in impium, Jdcrtlegum, minus prudentem, ardelionem hte- ,
natione contradurae fieri debec) & fic contradura rettcum accu/ant j Sed hi invidi c^ buccati , e.v libro
'/''o, Gerardi Dornei,g«fwi de Ince naturx i/ifcytpft,
uulla arihriiica refiiiit. Hujus tinduri Antimonii
COmpofitionem y5<'e«i««^ fo^ 4^5 docet. hifce calumntis fucile rejponjum ferant. Sed nimtT
Sptriius vitit eil fpiritus qui verfatur in omni-
,
acnter , exciiavtt prifcorum Gracoritm difcipulos ,
bus partibus corporis, quomodocuuque verfcntur; tllorum coryph.tos pheitdo medicos , o erroneos vocan-
Et omnia membra five fint nobiHa, five noiv uni- , do,hucinefunt duriora Ula quthus perforati, oj" tra/is.
cum habent fpiritum vicx , cujus ell eadem in om- fixi Sedt.irn pertinaciter in verbu magijirorum j:i-
i"
nibus virtus , operatio, unde omnia membra vi-

& rarint , ut nihil ûod non ex eorwn ore prolatum esl
vunt. Et in nobis vita: fpiritus vivit in forma fumi, y<«/"V, nec eorum palatis arridtt , ijuod ex eortim fontt-
ratione fecundx generationis , qUoE fit poft primam bu^ depromptum : adeo fludiost, er de mdu/iria vericati
naturam Paracelf. reluUari malint , ejuam pntceptorum errorem manife-'

Septem , in igne funt feptem planetse , in aqua fe- Jium confiteri, QJr uti ecjut conduclttH e communt via ,
;
ptcm metalla , in terra feptem herbx in aere fe- , licet tutior , ^magis expedita vohis mon/irabttur , de^
ptem funt tereniabin & in aniraaUbus feptem func , fieHere recu/atis. Vereminifane ea retraBare , iju^ per
principiaHa membra. Para. totam vitam profejfi fuifits , veteri adagio , opintone^
Terra fanhn,M artinus RuUndus Pater vocat cro- nimis adharentes.
cum metallorum terram fandam. Begutnus pagina
p^^„^ ^^^^^^ „^„ patria.luculentior igne aHeno.
292.
Terraviirioli dtilcis , eft falis Colcotharis per cal- Fatentur Paracelfum excelleniifimwn fut/fe rnedi-
cinationem redudio ad dulcedinem , eluendo e jus camentorum purgatorem , uii ût probe novit , metalii~
1'alfcdinem, Beguinus,pag. 574. cm,(^ Vegetabiles virtntes reliHis faecibus , feparan- (
TinUura, aut Sulphur Narcoticum vitrioli , eft dopuraab impuris ) elicere; non fuos , cur/t Grxts ,
Infigne anodynum reliquis omnibus merito ante- edocens difcipulos , ut res ma corpon- cum corruptis
ferendum quod Paracelfus fummopere commen-
;
hus , non altter cjudm alimenta , in /ua medicina devo-
dat, & magni seftimat. Defcribicur apudflfg«»«M»z-' rare uti nullum
; effet difcrimen inter Medtcum (^
pag. j{î. co<juum^. Et hacrattone multis parafangis antrcellit
Fttrtoli Liquor , eft arcanum optimum in morbo Paracelfus Galenum, tjuod ille tenero cibo & potufolt-
caduco. dum corpus ttgri nutriat ; ille vero contra durorum me-
Licjuor Vitrioli , optimHm eft in felle , & eft tallorumvirtutibusextranis.fpirttus vitiirarosinfiau-
oleum de Colcothar. retorrefociliet. Infumma,Gr(tct fibi ipfis totum rnu-
Vitriolum Romamtm, Beguinus Cyprium &
fcribit nits, ©- o/ficiurn adfcripfermt , naturtt nihil. Paracel-
Romanum merito fufpcda efie dcbent quod fint , k\s vero hoc omne tributt naturd, ,& Medicum^ , hujut
fere adultera, fophifticata, varia , diverforum colo- Minifirum facit , qtio fundamento innitens , adverfa-
rum, formarum , & vitCUCum j & quod Roms nul- rionm innocuos , Itcet vtolentos impeitts , nonfoiitm non
Jum fodicur. reforrntdat ,fed viiipendit.
.ll..'.it4l.
F I N I S.
LEXICON
Lib. I. Sc6t. III. Subfect. I. 27J
LEXICON CHYMICUM.
,
Continens Vocabula Chymica in priore Ltbro orrn/pt , e Bafilio
ValentinOjTheopbrafto ParaceliojOiVvalclo CroIlio,^////^«f Authorthm
Chymicis coUeda h opera ^
mduftrta GuLlELMi loHNSONl rhjmtct»
L 1 B E K SECVNDVS.
Le6tori Candido Salutem.
^^^^ C I AT LeBor ingenum me h^c collegijje , non pro ignavis cjr' invidis ^fed
^^§^^!^\ Studiofis , non pro Mijo-chmicis fed vere Spagiricis -,

, qui mazjs i^nt quam
%''^':''
:--:fM excrementis conjiilunt , {licet corum ufus non fit prorfus dc[îcabtlls ) mos fi
mssi^^^^ ^
paulattm d propria , 6?* communt via avcrtis , fiatim averfos O* capttofos in-
wnies. Conjiieor me tn hac adjcBione multum debere Viro doHifimo , c?" m Rc Medica pe-
ritijfimo , cuJHs adminiculo , auBius O^ accuratms Librumperfeci. ExpcFto Thconinos po-
tius , qud.m ^mulos ,fed mn refert , quid de me fentiant garruli c^ jaclabundi j muhum
jaHantibus ,^parum fcienitbmy h(?c arcana non parantur: Hitc foium t^tri^s doBis O*
dignis dico yconfecroque, quorum acutis judiciis fubmitto. Nonvocantur ajini ad lyram ,
quam folummodo Aôllo cy* fln artis traflare folent. Etmihtmagno erit foUmim, fi hdc
mea Spicilegia lîrum aliquem acuttorem exflimuUbunt ad hoc Opus accurattus perjiciendum
C^* eliminandum.
GiiLiEL. JoHxMsoNUs Chymicus.
Encomium Profapi^ , c^" Vita , tîri DoBiJfimi , (& Kci Medica peritiffimi ,
Theophrasti Paracelsi.
CU M varia admirandi illius Viri TheophrafiiT>araccl/i fcripta fedulo, & intcnre perleginem ,& in
illomultaarcanaSpagyrica.fummaobfervatione digna non currim prxtereunda, obfervairem, Hc
variascontraillum calumniasimmerito afperfas audivilTem, nonpotui fine indignatione aliqua,
,
quin virumtam celebrein , jam inde ab incunabulisitadeiincarcm ut nonfolum illum a malevolis cjus ,
adverfariis vindicarem, fed coto mundo illius dodrinam nunquam nimis laudandam , & admirandani ,
publicarem.
Natus fuit Paracelfus in Einzidlen , regionis Helvetiorum , i Patre Gulielmo ab Hohenheim fundamenta
habuit adepti-Philofophi^. Diciturgenerofus, in omnique fcientiarum genere, expertiffimus ; fcd nara-
lium illius fplendorem propter locorum intervailum , & regionum difcrimen non ique agnofcicur ac (i ,
noftras effet, fed nos potius ad virum quam ad progeuiem & proavos fpectamus. In Libro Labyrinchi
latino ejuseffigics expreffa eft , Anno aetatis 4j. rtaturam oftendic proceram, faciem gravem, cum fronte
ampla, fyncipite calvo,mediocricapillo, circa quam erat infcripcio ei familiaris , quam frequenter fo-
lebac ufurpare.
ay^lterius non fit , ^td fntts ejfe potefl.
Sedne nimis diu, exteriori infiftere videamur interinrem fptculemus virom. ;
Primo audiamus Leonem Sitavium in Epiliola fua ad Lndovicnrn Sangrlifium Lanf.ici Doniinum, Equi-
,
tem Torijtiatmn Scnatorem facri Conlilii AngujH cubiculi pr^fedum. Duci C. Virorum Aulicorum de
, ,
TheopLrafto fic fcribentem.

Theophraflum itaque nollrum laudare par eft, atque admirari >qui eam partem Medicinx tradarit ma-
xime, qua; afuperioribus Medicis, vel ncgledta perperam, vel minime intelleda vidtbarur ncmpe de ;
entelechiis& quiatisrerumeflentiis.cquibusmiraremcdia , abzyp.oypto i<. Ardbia profe6a, Grarcis,

Latinifque nova atque inufitata eliciuntur, quorum mihf nonnulla ufu & experientia comperta funt.Au-
diamus etiam eundcm Leonem SHavium ,in Epifiola alia, ad Renatum Perotiim , virum nobilcm Cencma-
»enfem,ds Theophraflo. Dc hoc autem fcripcore, utdicam qiiod fentio .noftro farculo gr.iviorcm Medi-
cum, fubtiliorem Philofophum vidineminem. Namdiiigentes homines rerumque reconditarum fiudiofi
(quibus folishoc opuscuditur ex unodifcent omnia ,& quodlumenin unum locum inferetur ,ad alia
)
quoque eadem caligine circumfepta tranfmittetur.

.
2/6 Bibllothecx Chemicae Curiofx

Qiiodad Libroriim /'4)-<««//iCopiam attinet, audioa.GVm<«»r.f prope trccentos receiiferi. O foecun-
quod ad operam ejus Mcdicani & Cliyrursîcam, pr^ter quotidianarum xgritudinem cura-
ditas uiênii,
tioncs Nuremlêrg£ fpecimen pracltantifTimae artis, edere voluille Oblatos e publico leprofos diiode- ;
cim, in prilhnam valetudinem reltituillc rcm quidemmultoru nfide majorem, iis tumen non incredibi-
:
!cm faau, qui confiderant rara, & inaudita iliius rcmcdia, ex flore Cheiri, & Anthos, Arcano Corallino,
de elVentia ami, myfterio Antimonii.Si quamplurimis hujus generis Medicis vulgaribus ,ne nomine ,
quidem adhuc notis.

Leo Suavius etiam, fic dc Autoris vita, & operibus fcribit, Theophr. Paracelfus ab Hohenhem , in com-
pluribiis libiorum infcriptionibus Eremitanvncupatur, nec non ab Erafmo Roterodavio in Epiitola ad
eum confcripta, quam quidem telteni fingularis illius doSrina», hic inferendam judicavi, A qoibufdam,
ut Aii^mo a Rodenjletn, dicitur Philofophix, & utriufque Medicina: Do6toi em fuillc ut Chyrurgiam hoc ,
nomine comprehendanr, qux magno publico malo hodie ("eparantur , & diflinguuntur. Legit BafiU^ Li-
brum fuum de Tartaro, quod exponit foeccsomncshumorum interiorum.a quibus variimorbiemanant:
Ibi Froheninin typographum infignem morbo periculofiffimo liberavit , de quo gratias agit Erafn.us ille,
virtute & erudicione inclycus, opemquc in adverfa valetudine implorat ,cum teftificationc luculenta,
rarx illiusnovarque in mcdcndiarte peritis. Nova enim pofuit artis fundamenta , vcteraque diruit &
cvertit, Hippocratis & Guletn(jr£corum , Jvicenna, âfts , Aiefuef^HeArabum^^mmiwm^mqucpnrtsm
remediorum ex ofHcina mecallica deprompfit.
Rei Medica; peritiflimo Dodori Theophrafio Eremita: Erasmus Roterodamus.
^"y O A/' ahfurdum M(dico,per cjuem Deus nobis fitppeditat falutem corforis ânimii perpeiuam optart^
efl
me tampenitus nortsfemel dunta.xat vijtm. iyEniffrnata tua non e.x arte Mcdi-
^ falttierru. Demiror unde
ea, auMi nunûam didi^Jed ex mifero fenfu Veri/fima ejfe agnofco. In regione hepatis jam olimfenfidolores,nee
dtvinarepotui quis elfct m.tli fons. Renum pinguedines ante complures annos tn lotio conijiexi. Tertium tûid fit,
tionfatis intelli^Q, tamen videtur ejfe probabile mihi, id moleflurn ejfe quod dtxifti. Hifce ditbus aliijuot nec me~
dicarivacat,neC£?rotare,necmori : tot fludiorum lahribus obrucr. Si ûod tamen efj quod circa foluiignem^
corporis mihi poljlt lenire m i/um, rogo ut cornrnnnices. Qitodfidifirahsris, paucijfimis verbis ea, tjtutplus ûtiruj
£uconice notafti fufiiis expiices , aii.ufprafcribM remedia , ûa dum Vacabtt /j/ttearn fumere^ Nonpofjum prd-
tnittm artitu.t,ftudtoût par,certe gratumanimum poliiceor. Frobenium ab inferis revo,af}i,hoc e/i dtmidiura
mei, fi >/ie quocjue refttttieris infinguiis ittrumcjue reftitues. Vtinamftt eafortuna, qutn te Bafiles remoretur. Hs.c
extemportfcrifta vereory utpojfis ieger^. Bene vale.
Erasmus RoTERODAMUs. Suaptf tTianu.
£/r«j H4pr</M/ inPrxfationeChirurgii majorisattribuit Jibros in Philofophiaij^. ia /'«>-^cf//o
PQuorum
,
Medicina 70. in Theulogia, Ju{titia,"Politicis, & Magia complures.

plerofque jam Adamo a, "Bodenftein debemus, alios a Joannt Scuiteto Montano propediem fpe-
ramus. In libro de Tartaro, Aureolus Praenomine dicitur, & Petrus Hafjardus nomen etiam Phiiippt illi
addit. Verum ett Paracelfus invcnto principiorum novorum, conatus eft vetera funditus evertere ; unde
magnas fibi a Medicis fui regionis setatifque contentiones cxcitavit ,quos paffim in omnibus libris fuis
vehementiftylo perftringic. Sedpra:cipuc:eftimonio eft libellus^. defenfiouum , d quo refponfum ad-
Yerfus r/^r>rMW petere licebit.
In Tra6tatu Philofophix illius ad .^^f^^w/e^yfy^^quiquidemplenuseftmyfteriorum magnorum , primo-
rum, ultimorum) Mclofinix, (verbo tenusj pyromantis necromantije, chyromancise , &c. Titulus cft ,
Phtlofoph.Thiop.Bouib.zh HohenheimSmn Arpinx Germani , ad Athenienjes. Nec filentio prjeterire judi-

cium F.iientit Antra-Panii Silerani de Theophrafio. Quam magni Philofophi & Medici Theophrafii libros de
Medicina atque Philofophia latine fcriptos nec non Arabum Chaldaorum , arque Gracorum , fcripta lc^
, ,
gendo percurrilFem, deprehendi Theophrafti fcripta, Avicennn, Idtppocratis atque Galeni fcriptis longe fijf-
miora.ccrtiora & folidiora;ipfiuspr2cterearecepta,firmioribus acque certioribus rationibus; & expe-
rienriis niti, q'iam Rafis, Mefuê, aliorumque vcterum medicorum.
Qjjinimo Theophrafit fcripta initur argcnti igne probati , probatitrrma funt , & exploratidfima & tota :
ejus pradica atque theorica, rnulta fingularia intellediu digna complediturNovus quidem eft Medicus,
& verus medicinse inventor qui uon ex veterum fcriptis fed ex fingulari .quodam Philofophico funda-
,
,
mento deprompta atquc defumpta literis mandavit. Et nifi ipfiuslibros reipfa, & fapientia citeris multo
utiliores, & frucSuofiores invenilTent Athenienfes eum minime dcftruftorem omnium errorum, verumq;
:
ad ipfummedicinsefiindamentumDucemappellafient. Qiiam ob caufam Hebra;i ipfum alcerum ^«j^t»

Moyfen vocant, & Rabino fuo Moyfe multo acutiusSi fubtilius (cripfifie contitentur.
A Pefjulanis denique Germanus Hippocrates^wom^c^K QyEfcutapius appellatur,
Aiexjnder Perfius teftatur, quod noftra memoria nullus pra:ftantior extite-
etiam in quadam epiltola
ric, & talis nullus unquam natus fit:Grici cum Monarcham appellaverunt propter acucilTima ipfius atque
fubtilidimafcripta, in quibus vix minimum aliquodejus Tcrbum repericur, quod fit nota auc reprehenfio-
ne dignum Quia autcm vetcrum viam fectatus non efl, nonnuUi prout intelligunc ea iftimant.
:
Petrus Bonz.e'Volus ipfiu'-: doSrinam Evangclia naturalia,veritatifque promptuaria habcri vulr.

Ncc verode medicinafoliim j;. libros, verumetiam ;;6. volumina de Philofophia confcripfit cujuf- ,
modi Salreas Dacus, nulla unquam auditafuilTe, eaque Arifiotelis fcriptis iquiparanda e(Te affirmat
Carbutiut Tlnophyaftum prae Ariliotele haud fccus seftimat atque literas aureas prse caecis aut lumen
, , ,
pr» '"arbonibus,in cujusPhilofophiaomnis Anftoieiica & /'/^ôwiMdoftrina repudiata eft, quorum Phi-
iofophorum duas (cftas. C>pff^«««.f F/*n«/ claudicantes ,^<iw^«j opinabiles appellat. Libri ejus in varias
linguas, communis ucilitatis gratia quam in omni fua vita fpeftavic , non immerito cransferuntur. Jam,
jam ecccliomiacm vcftrum dcfpicabilem, virumfufpicite,&in terram cum pudore,
invidi, Mifbchimici,
& poenitencia dtfpicice,
^ Sc doftrinam & arcana ejus cum ftupore aguofcice.
LEXICON
Lib. I. Se6l:. III. Suble6t. L 277
LEXICON CHYMICUM>
T> ROP , eft Pliimbum. ELkalei , eft Stagnum.
Amutura , eft Petra macura. Elei , eft Medicina.
Aludel , eft vas fifiile. £z.efh , eft Sol.
Alcharit , cil argeiKum vivum. Es ,eft Corpus.
Alchaz.anen , elt lucum rota: fabro- Bpar ,eft Aer.
rum. Elidrium , eft Maftix,
Acanor , eft Olla perforata inlateribusj & fundo. Bpoflingi, eft fquama ferri,'
y^/;/.T,eft Uftus.
Averiih , eft Sulphur. F/«iff«7» , eft Crocus.
Alchitnra , efi: pix liquida. Firfr , eft Calor.
Almifartth , eft Terra. Facinum , eft i£s.
Arfioia , eft Ceruira. Pk^«j , eft puer Virgo.'

Aybor\jt , Galbanum.
eft
Arubits, eft Bucyrum crudum. GAiiar , eft Laurus.
A\pm , eft Butyrum codum, Gluien , eft fel taurinum,
Afinum , elt Pondus. Gaz,ar , eft Galbanum.
ArgentHin popttli , eft Sal amarum. Gerfa , eft CeruHa.
Altafor , eft Camphora. Gtfentera,Terr:x inteftuif ,feu Lumhnch.Kyrantd^fi
Algatia , eft Cibecta. LuUius.
yllmifa , eft Mufcus.
Angelus
Anattvn
,
,
eft
eft tefta
CoiifeSio.
Ovorum.
H F.ltabaioni
Habroi
Huuo, velT
,
n
,
T
eft Terebi nthina,
eft Staphifagria,
& Hetalibat.
îieteji/.eftTeftudo.
Agrabi , eft Frigida. Hermes odorifera , eft AJKermci. LHlliuh
Azoch,
AbluitSordes a, Latone, IPoacidos , eft barba Hircina.
> Semper funt fimul.
1,0 ton, & Incuda , eft fponfa,
AXjich,
KAb f^ , eft lac acetofum.
lacacetc
Opoponax.
BHaHn,e^ terra rubea* Kift
ifl ,
. eft
Bolefon , eft BaUamus.

Baciir ,c[\ Pondus. LApis Hepheftionis , i. e, Vulcani .
qui & Pyrites
Bdellerurn , eft Sanguifugse. Kyranides, dicitur. Kyranides»
Bitrinati, eft Vitreatum. Laum , eft Amigdala amara,
Bolefs , eft Corallus. Luhen, Thus. eft
Bolus fttdaicus ,eft Althea. Lot ,eft Urina,

X^wii<«<j,eft Gumma Arabi,
CAluffil , eft Oleum Indicum. Larnere^, eltSulphur.
Cofnet , eft Antimoftium.
Corbai , eft humor Croci. MAfal, eft Lac Acetofum Melc.
Calidtu ,eft Trochifcus de arfenico." A4adie,Q^ Lac poftquam extrahitur Butyrum»
Catillia, eft pondus novem unciarumi JUafardegi , eft Plumbum.
Ca?nbil , eft Terra. Machinar, eft ex quo vitreantur vafa,
Comidi , eft gummi Arabica. Malanbio ,eft Opium.
Cajfibor , eft Coriandrum. Aiaia doram , eft Sa gemmae.
l
Carfia, eft aqua falis panis. Macra eft Terra rubea.

,
Cardii , eft Mars. MoT^, eft Myrrha.

Carvinnm eft lac quoddani. , Magra , elt Corneolus.
CaUite* eft Dragancum. , /WîrMc/j , eit Oleum.
0/^0 Cyprus.
, eft ^(fr<«/, eft Dragma.
Cicorea eft mira folis.
, Milcondat eft Sanguis Draconisi
,
Ctcrebrum , eft Aqua. Meta/la , folum componuntur ex Sulphure & argen»

Cor , eft Ignis. to vivo.
Corona Ca/tVa , quod eft CKtradio avino albo vel Momordica , eft morfus Diaboli. LhIUhs,
rubro. Lullins,
DAnati
Dabeftis
, eft
,
pondus
eft Teftudo.
fex granorum hordei. N £y75/ eftftagnum aneum,"
armoniacus rubificatws,per aquani

^'''•''«•^lEftGumma. OTap,vitrioli
eft fal
Damatau j ,
rubei.
Davertdon , eft Oleum Nardinum, Ofatur , eft Organum.
Dabarycd Vis. Ofcieum , eft Apium.
Denequor , eft Borax. OubeUora , eft Cucurbita.
Torn. 1.
,
27? Bibliothecae Chemicx Curiofe

Mel coSum. Tlfacoumj eft Argentum Vivura.
PEludo , cft
Tirfiat, eft
,
armoniacus.
Putrh , eft Satyrion.
Prefmuchnn , eft Ccrufa, & PrefmHchif. Tujiafi , cft fulphur vivum , & Tifarum.
Ponieru caufa , eft Denfitas. Iricalilttbar , eft Spuma Maris.
YErcia,cii Pifcis.
REiili, eft fal acetofum. Tcar , eft Medicina.
Raari eft fal Armoniacum. ,
Tj^r , eft pulyis Lapis , Aqux Mercurii.
Ramigi eft Colophonia.
,
ZArfrahor , eft Argcntum vivum.

Recham , eft Marmor.
Ri.iêl , eft Sal. Zaucre_„ eft Auripigmentum.
Lapis. Zerci eft vitriolum.
,
Rayh , eft
ZerohtleTK^, eft Zodiacus.
eft Pukhrum. Zeco , eft Dragacanthum.
SAle-, ,
ZafararrL., eft limatura ferri jinvafe asreoaflata.

Saîn Vitriolum. ,eft
Sfj.M>-,eft Auruin. Zarca , eft Stagnum.
Sf<ie»»>eftVas. Ziineru. , eft Vitriolum.
^KJJ^^^?!
LEXICON CHYMICVM-
tis DionyfiaCcE pulverifat^. Mifce. Per infantem
«su^lT^Tiii^ DEPS , in aniirahbus coagulatur, deformem, urfam intelligunt, & per iacrymam vitis
^K?^4%»-îpl) propter copiam falis quam habct,ra- DionyfiacsE, gummi hedersc. Alterum folummodo,
fyS)
'MSin.. A ri.'i
^-gj^g ^.^^^^5 condenfatur , fi diftille- adjiciam. Recipc fphser^ microcofmica: pulverifa-
tur adcps.ditlillatione afcenditpars tas , & Pxonii planctarije mafcul. pulverifatse
iulphuris, & Mcrcurii , & remanet Mifce per fphxram microcofmicam inceiligunt
:
fundo falis pars, unde adeps, poft

in cranium liumanum inhumatum, priparacumj^^nam
diftillarionem non coagulatur,cum privetur diiUl- nec cranii humani , nec cornu cervini ufi io mihi ar-
Jationc fale quo turget ad coagulationem fuam ,& ridct ) per pceoniam mafcui. planetariam iutelli-
tunc eft oleum adipis , & nunquam amplius adcps gunt poeoniam colleftam Sole & Luna in Leone
dicitur. Et idem dicere poffumus de refinisjgum- exiftence, poft plenilunium.
mis & terebinthinis omnibus qu£ ex vegetantibus eyii^ni, eft fcmpervivum. Ruland. de luis H\itf
effunduntur , congelantur , & coagulantur frigido, gariz curacione ,pag. 100.
ope falis quo turgcnt. At fi diftillentur , non am- «yfmethyfltm, Muici vocant gemmam Vcneris.
plius coagulantur frigido , quod fale priventur per LtcjHor Alchahefi,UniveT[3\e illud menftruum eft,
diftillationem , & tunc amictunt fuum proprium quodomniatociusuniverfi corpora tangibilia per-
nomen, & olei nomen fufcipiunt.F^^. fcde reducit in aquam diaplianam, abfque uila mu-
^bluiio Chymica ,Hanc ablutionem occuita- tatione (i.e. quod formam effcntialem iive nativam
runt Anciqui fub , ^nigmate Saiamandrje quam feminis dotem ) viriiimve diminutione. Hujus ftu-
igne vivere & fe purificare narrarunt, & eciam fub pendi Magnalis prsparationem iParacelfo , vel ,
lino albertino quod igne albcfcere, & maculas fuas 'Bafilio Valentino Monacho,o\im invenC3m,& ab Hel-
dcponere contendunt ,& fic verilTimum eft m.ate- montio veiuti Arcanum , nemini nifi dato prius fa-
riam noftram igne, & aqua indigere, ut fe a macu- cramenri pignore revelandam fubdoie defoffam,
lis, & fordibus r.aturalibus fuis, quibus fcatet,vin- me aiiquando , ubi dabicur occafio ,coran) mundo
dicare poffit. libere promulgacurum fpondeo. Hucufque Dom.
^yiblucio ergo Chymicanoftra non differt a cal- Dr. Charlton, in libro de deHuxionibus^^^. 71.
cinacione &folutione noftra, & putrefaftione, & Y^/chahef}, Martini Rulandi, Michaeiis Toxitis,
inhumatione, dum calcinamus diftillamus , folvi- ,
& 'theophrafti Paracelfi, & Alkjhefl, Baptifti Van-
mus, putrefacimus, & inhumamusnoftram mate- heimont , fingulis eorum dcfcriptionibus , mihi vi-
riam cunc ipfam abluimus a fordibus fuis & iu
; , dctur elfe idem.
quantum hx operationes abftergunt materiam A Mart. Rulando, fic defcribitur.
nortram a foecibus &: fordibus fuis in tantum hse , Mercurius dicitur priparatus Non-
Alchaheft , :
operaciones dicuntur Ahlutio Chymica, de qua An- nulli volunt effeTarcarum, ( foifiran ex aiiorum
tiqui feparatim tradlarunt. opiniouibus quorum fcriptis foh. Baptifta Fanhet^

,
<iy4lberM, id cft Staphifagria. mont in libro de Febribus />«i^. 118. quodammodo

tyileanna, eft Ichthiocolia. vidctur affentiri. J Difcite Mcdentcs diffolvens ali-
Âlgeroth, pulvis Mercurius viti. ert quod quod fit homogencum immutabiIe,diffolvcns
tAcidum Tartari ,cti. Cryftallus Tartari. fua objcfta in materiam primam iiquidam naiSi &
F/os aris, eritis incimas rerum cirencias.Quod fi ad iftud ignis
^
tiArugo ttris, > Ferrum rubeum. arcanum nonpercingacis, difcice faltem , tarrarum
Stercus acris, j reddere volaciiem uc hujus medio veftrasdiffolu-
^nigma involucrum allegoricum verbum,
, eft , tionesperficiatis. Mcns camen Aucorisdcprehen-
feu oratio obfcura, rem cocam quam fignificac am- diture priparationis defcriptione.
bagibus tegens. Antic]ui folcbant arcana fua fub Mtchiiei Toxites fic defcribit Aichahefi,
ffnigmacibus , & hieroglyphicis , & involucris te- Mercurius pr.Tparatus in medicinam hepa-
Eft
gerc, ut nuili nifi Hlii artis ea intelligcrent.Ht Me- tis , & refert nos ad Paraceifi librum de viribus
dici etiam aliquando his ufi fuerunt. E. g. Rccipe membrorum Principalium ubi a Theophrajio Para-
adipem infantis deformis , & lacrymam vi- ceifo fic defcribitur.
Eft
, , ,
Lib. I. Sea. III. Subfea.

I. 279
Efl liquor Alchahest msgiKP virtucis in hepatr, quo auruinpotabile, aurum \kx,Sc efrentiseappro,
ad ciiflodiendum illud ab hydrope,& omnibus ejus priantur. Milius.
fpecicbus , qu$ ex iiepate veniunt , proceditur au- Aurimfutrntnans feu Corauno Chryfon , eft auci
,
tem fic. pulvisaquarcgis difroluti,& prxcipitati, qui facile

yiUhuhen ôW(n3,m coagulatioiiem rclbivatur,& concipit ignem : dicitur a Germanis anrum fulmi-
poftea coaguletur in tormani tranrmutatam.ut pro- nans,quod inltar fulminis dimiiendo acutiiTimum
cenusipliuseftpercoiigeiationem & refolutionem; fragorem edit a Croltto , p. m. vocatur aurum volav
quod li fui iimile uniat cum eft medicina i^cparis
, tile.
lupcr omnes alias medicinas ; etiamfi iiepar.jam & ArcanumCarduihenedtEli , habeas apud D. flarf-,
fradum elVet, ipfe loco hcpatis ac fi nunquam tra- , rnttnmtm in fua Spagyria,ufus ejus cft a guttis i5.ad
i .
cium tuillet, quare vobis Medicis fummopere opus ArcanMm,[o\iscmx\ Mercurio Antimonii,habeas
eft, urhanc medicinamcxperientia difcatis, &uc apud D.Milium, Lth.x.fol 78. inBafilica Chym.
/ciatis priparatione ^lchahe/i propter multos mor- Anri pr^cipitatus diaphoreticHs ex Regulo Anti-, ,
bos,qui ex hcpate dcfccdunt,ut iilos avertatis, /'ar, monii, & Mercurii habeas in Milii Bafittca Chyrn
Et inde mittic Lectorem pro prsparatione At- , Lib. J-fol. 12.
cb.iheji Mercurii ad tabulam libri qnarti de gradi- Anrum cum oleo vitrioli & fpiritu Saturni ha» , ,
bus.ad caput feptim;im,ubi fub tirulo hepacis vocac beas defcriptum in Bafllica Chim. /il>.i.fol.6<).-jo.
huncliquorem myltcriuni Mercurii , Paracelfas. ArcanumTheophrafliy conCra philtra defcribituc
Et ii) .ibro fecundo de narura rerum C^/?. ^- pag, a Crollio.
482. vocacur Alchahefl , Mercurius priparacus pro Oleum Cinamomi, & oleum Succini, magni fune
hepace. ufusin illo morbo.
A Bapiifl. VAnhelmont, fic defcribitur: AlchaheHf Arcamtm 8i Tintlnra , reipfa non difrerunc , fiqui^
fub nomine Ahh.ihes}. dem arcanum 'Paracslfi propric vocatur id reine-
<. Liquor ^-;/(i.;/3f>7 7-'»ir.i«//;,omne corpus vifibile dium.quodaliis multis prxceliit. Nomcn icaque
refolvit in fui primam materiam , fervata feminum arcani qua;libet; medicina magnetica & virtuofa
potcftate- De hoc aiiinc Chymici , Vulgus cremat cujiifcunque fpeciei meretur.
per igaem, nosperaquam. yunhelmont. Arca'iHm Coratttrmm Parac!lfi,e(i. Mercuriusfub-
Alio \oco, A/tahefi Paracel/i cunda narura: corpo- limatusrubeus.non corrofivus; licec Libavms negac
ra penetrat,& fubtiliando tranfmutar. Fafihelmont. Paracelfum hujus ^rt^'?» fuilVe authorem apparec :
Ex quibus omnibus apparer, quod in hoc hi om- tamenperHuferum,qui fcripta Paracetfi edidir,P^-
nes tonveniunt & concludi.inc , A/chahefi lûlundi, racelfiim ejus fuide inventorem,& Rhenano in libello
Texitis , & Paracetfi , fcu Altahefl foanni£ Bapiifl^ folis de Puceo eniergctis aliquota parte emuigatur,
y.-nhetmont. Ell Mercuriuspr<Eparatus,pro medici- Corpus album,
na contra morbos hepatis Bt exprelTis veibisa
;
Diana,
Theophraflo Paracelfot & a 'Bapttfla Vanhetmont , vo- Fermentum album,
catur liquor. Sed hxc fufficianc pro prarlenti de Lumen minus,
Alt.thes1, feu Alchahefi. Luna,
Acedi.cfnrnus, C:ve /icnriafurnus, ubi uno igne, Mater ficut Aurum Pater»
& parvo labore , diveifi furni fqvenrur. Vocatur a Argentim, vocarur Uxorodorifera, 7ff.v«f/j,
Germanis Piger Henricns. Scoria Argenti,
.F^xPlumbi, Argenti recrementum,
Mercurius nofler Spurcities metalli,
jNarcafita, FcEcesargenti,
Antimonium vocatur Plumbum de Minera, Lythargyrus,
IPlumbum muierale Servus nequam,
Plumbum Morcuum, ''êrvus Citriuus,
Terra nigra. Scrvus fugitivus,
Aûa ovortm gallinaceornm , vocatur aqua de te- Servus ambulans,
ftudine. Oieum animalis. Spiricus ambulans,
ftyfqiia Phi/ofophica , five Regia vocatur , aqu3 Spiricus fatuus ,
pugilum , quia nicrum & fal Armoniacum , li-
Spiritus Volans,
cet fint hoftes infeftiltlmi primo contadiu ftatim
, Sperma Luns,
congrediuntur.
Spermaacerrimum,
Regta dicitur,quiaaurum folvit, quod eft Rex in-
Argentum Marcis,
ter metalla.Et ab his Sal armoniacus vocatur Atjui-
Aqua noftra,
la quia Ganimedem , feu aurum fecum clevat qui
, ,
Aqua Philofophorum,
deinceps faciie feparatur per aquam,5f«»i«z<ip.i24.
Aqua congregacionis, .
yf5«<j^//»orw,fitexfanguinehumano,adconcilian- Aqua mortis,

dum amorem inter uxores & maritos,S<'^«»«./7.447. Vomica liquoris iternj»
A^nafiidorifera Microcofmi, fic paratur. Fel draeonis,
Recipe fanguinis humani , fine phlegmate tb.j. Atgtnttm vivum Animamineralis,
falis tartari depurati tantundcm ,vini circulati ad
vocatur Aquila volans,
eminentiam duorum digitorum , fiat digeftio per Dominus elementorumi
menfem deinde diftilletur; IUa tria diltillata , li-
,
Coagulum,
quor flavus,cum pauco oleo, & fale funt ab invicem
Draco,
feparanda: runcrecipe liquorem , folummodo ad-
Filiusfugitivus,
dendo foliorum hellebori nigri,& meliflk, ana, q.f, Lapis noller,
redifica vicitTim diftillando , odoremque gratum Lac virgincum,
diftillat, compara cuin ambri grifea; ,gr i. Mofci, Minifterium,
gr.ii. fiac liquor pretiofiffimus ,& vehiculum cutn
— j Mors,
Toin. Ip
Aa 2 Oeuius
:
28o Bibliothecas Chemicas Curiofe

Apolio,
Oculus auri,
Corpus rubeum,
Oculus argcnti,
Filiusfolis.
Occultumfcientise,
Filius unicus diei,
Pater mirabilis,
Scorpio caudatus,
. Homo fenex,
Scrpens venenofus,
<Lumen majus,
Lapis aureus,
Tocum fecrecum,
Lapis animx,
^Sputum acerrimum.
' JLco, ut plerique,
'ylurem fyrtiptis , fic paratur. .
qumtx cl- / Ophir,

%. Syrupi dc Cortice Cicrii mah tbfi- f Patcr ignis,
Cinamomi, jfi. Tinaurx auri l-V). U\ke,
fentia: ,
modum pa- \ Rubeusfilius,

& fiac fyrupus aureus , fccundum hunc
\SoJ. To.vitett
ratur, velalias. ^..
.
Cinamomi
.
5IJ.
Aurum limatum,
::^. Miva: CotoneorutD, §iv. olei
Anrum malleacum,
Tinfturae auri vitac tantundcm,Mifce ,fiatSyrupus
Aurnm laboratum,
aureus. „ n- Aurum bra6eatum,
sAurunt viu , Dr. Egltni , defcnbitur in BaJilKA Attrum coUum,yocz.t]ix,<
Aurumhgnatum,
Chymtca, Itb. i. cap. 8.
Auri i,âzea.
lAurum ccciatum,
^
Borrax,
Lamina folis,
-vAurifoIia. Toxltes.
iAuri famcs,
Aûxfanitatis, Componiturexfanguine humano
lCapiftrum auri,
fano, florib. Chelidonise , melle virgineo cum aro-
^/»ic<«r ,vocatur< Ignotum Lunx,
jLumcnamabile,
maticis variis : Hoc arcanum vocatur a Paracelfo
balfamum fuper omnia balfama & in Medicina ;
'Oleumaurificum,
vehcmenter commendat.
Sa! tincar,
yJlbtm Grdicum Hores Melampi , ftcrcus canis,
Sal fapientum. ,
fafiri a!bi.
Atirim viu, Hujus variadefcribuntur genera.
/4er Chymtctts qux com-
Diflcrt ab elementari
viti fuper Alembicum, defcriprumefl:
, ,
1. Aurum
pofitionem mixtorumcommunium ingrcdiuntur
in BafriicaChymica,lib.i.cap.2.
defcri- Aerem enim Chymicum dicimusaquam igne coa-
2. Aurum vita: , feu pulvis vitrioli folis,
gulatam & in flores tenuiffimaE terrx fublimatam,
,
bitur in BaftHca Chymica, lib. \. cap.2.

quam Hcrmetis Avem & Aquilam dicunt, & aerem
AnreMVit£JpiritHs /?h/W«, Nihilaliud e[t,quam
cum fpiritu vini vocancquia omniafecum elenicnta m fe cocrccnt
eflentia crochifcorum Alhandali a,
volatiliatamen & aerea quarque in terram igneam

vino Malvaticodiftillata, cujus extradionis dofis
fixam & permanentem continuationc coctionis
absfi. ad 3J.
convertenda funt , ut hinc arcanur» vits abfolva-
^'Orichalcum,
V Corpus majus,
tur, & myfterium facrum elementorum omnium
perfedum & abfolutum habeamus Et fic Air c hy- :
^j4HrichalciiyrL.,< Cuprum,
tnicHs citera elementa in fe coercens in ignem
/ Venus,
.Coronarium
.V..01 xs.
convcrtirrius Chymicorum , fixum & pcrr.iancn-
Calx Veneris,
tem,& reliqua clementa infecontinentem,qui to-
tum abfolvit, & claudit vitae arcanum, quo vita cu-
Aurichalcum ujitun Eft'
1
Calx Cupri,
Cuprum uftum.
jufcunque rei perfcc5tiffime fovecur, nucntur & con-
fi?rvatur cum vitales &: feminales virtntes qux in
, ,
elcmentis coercentur, perfeftillime digeftse & con-

Calcinatum xs,
cofti, & matura;fint in ipfo vitoearcano.
<i/£s uflum eft, I
Venus adufta,
A/exander clamat quando habuerim aquam ex
'
Venus calcinata, ,
- Cyprium xs.
aere , aerem ex igne , & ignem ex terra totam , &
perfcftam poff-dcbis artcm.
A.vtingia vitri, Cremor feu flos Criftalli.
Realgar Arf(loteles inquit,habendaeft aqua ex aere,& ibi
Arfenicm, vocatur lapis Falconis.
docet cx qiio fonce noflra aqua (lcexhaurienda Ha-
C Auripigmentum bita hxc aqua converteda eft in igne,ex quo deinde
\ rubeum,
eliciendus eft aer,ex igiie fiquide Chymico fixo.cfi
Arfcnicum rtdeum,vocit\ir,< Terra rubea,
/ Tindurarubea, aqua noftra fit aer.qui deinde aer convertendus eft
V Ventusrubeus. in ignem , ex quo continuata opera fit tcrra, ex qua
arcanus di- & deinde ignem habemus: Et fic vere omnia converti-
Athanor, eft furnus philofophicus,
Philofophorum lapidi mus clementa in quorum converfione confiflit
,
citur,eft fnrnus compofitus

calorem ubi ignis ad vas non opus convcrte elementa & quod quarris invcnies.
; ,
arcaiio elaborando ,
In converfione enim elemencorum aercm Chy-

pertingit, couvcnicntem tribuens.
exadam vide- micum invcnies qui nihil aliud efle comperics
In Rhena>}o,pag.i-j. formam
hujus ,
quam aquam igne coagulatam,& in flores tenuiiTi-

rqpoffis.
'^ ^ .
,
'Bitumen Judatcum,
,
.
mos & fubciIi(Timos terri converiam.

Liauricntum Judaicum, Ranarnm txcjua ,N
^Napta, Rodoftom^,
Êftaquarofarum.
'Stercus dxmonis, Rodoltagma, V •"
Scercus tenax, Hydrorhodina, y

AJphaltum vocatur, ,
iStercus maris mortui,

C Vini latex,
Tena lenta, yf^rtrtvtf*, eft < Vinum fublimatum,
Taurus,
^Vinumigni eliquatum.
Acetum,
, ,
Lib.I. Se6t.III. Subfe(a.I. 2?l

, 5j. Fabarum marinar. prsparat. Cara-
Alcalhal, culi contufi
Halcal, phorx, ana ^li.
t/fcetttmj -^ Hcl, Caryophiilorum )
Amar, Aloes hepatici >ana 3. ij. ,
Acrum Vinum. Tutiipripar. j

Kotrachium, Mifce & divide in tres requales partes.
Apittm rifm Herba fcelcrata, Primamque partem in 8. M. diftilla,deinde par-
Unguis leprofus. tem alteram immitte cucurbitz , & diftillatam il-
f Ambrofia aquatica, lam a parce prima aquam aftunde ruribmque ab- ,
^pinm a/jUAtic»m, < Bacra, ftrahe uc prima vice cum cerciam quoque partenfi
:
CCaperfylvaticus. infer & aquas antcadiftillatas.omnes itcrum fuper-

Acetum Rhfxotieum , Defcnbicur apud Minfee , infunde & tertia vice illas diltilla.
fag. 327, Ec fic vcre priparabicur aqua illa de Cancris , &
JnimaVitrioli componitur ad hunc modum. de Chelidonia famofilTima.
Recipe aliquot magaacapaciatidilia.quomajo- Cui placet ex foecibus calcinatis faltem poteft
ra & capaciora.eo meliora i imple illa aqua pluvia- exCrahere , & majoris efficacis ergo admifcere.
li ,& in unumquodque fidile duos, tres vel plures .^^«1« acetofa fiomachalis , componicur in hunc
manipulos communis vitrioli immitte; vitriolum modum.
autem mecire adauge , vel imminue pro fiftilium "if. Sacchari puri(!imi , tb, j.
quantitate:vitrioIum inaqua colIiqucfcat,& aliquo- Confer, Rofar. Rubrar. opcim. Aqus Rofar. ru-]
ties circumfufum , in fole vel aere immotum confi- brar. ana. 5. iv.
ftat,itatamen,nepluvia,velres immunda infidilia Spiricus Vitrioli bene refiificat. |6,
incidat-.Tiinc videbis animam vitrioli inftar Iridis, Fiat mixtura,poftea fac coIacura,& cunc fervetur
vel cauda; pavonis in aqux fuperficie natare, vario inufum: exhibecurcum vinogranacorum, fyriip. li-
colore, quem colorem quam fubtilidime cochleari, monum velacecofitac.Citri,auc vino Mdlvatico.
ab aqu3,aIiquoties in die exime aquam circumfun- , Dofis eftfaporis in acidum mutacio.
de,& mox in illa quiefcentc,vici(rim apparebit ani- Aer, crium elemencorum feorfim non capitur,{cd
ma,quam recipe,&tantum illius pedetentim colli- vel MercuriOjvel Sulphure,vel Aquapermixcus ma-
ge quantum putabis fufficere: Et nota quando colo- net, vel evanefcit prorfus.
res non magis apparent in aqua , quod exempta fic B-
anima.qua: immilib reccnti vitriolo elt reiburanda. BAlfamum,c\uoA antiquitusmagno inpretio fuic
Abftrafta anima fub initio,efi: limo terrs fimillima, , pud yEgyptios, colligitur ex arboribus incifis
&
quam figillo immitte , in fortifTimo igne fineex- tcrebinthins propemodum inftar:Sunt enim ha: ar-
candefcere , tunc illa fanguinis colore tinfta , eric bores,ex quibus colligitur, magnse magnitudinis,8c
fixa & perdurabic in flamma , nec illi minimum de- ad radicem ufque ramofi ,duplici feptx cortice,
crefcecgranum, licec plures dies ignis fenciac com- primo duro, & craffo, fecundo tenui & dclicato & ,
burium..VI. quod educitur ex harum arborum incifuris alba & ,
AifuA Cafiitati^, invenies defcriptamapud Adria- limpidiffima eft lachryma,fuavi{fimi odoris>& mira-
num Mynfichtjpag. 285. bilisvirrutisincicatrifandisvulneribusrecentibus,
A^Ha dominarum,iayenics defcripcam apud Myn- & in aliis multis morbis curandis , tam internis
ficht, paa. 289. quajn excernis.
Aiû^ narcotica , Recipe fucci florum papaveris Ec func quamplurimse arbores , diverfje fpeciei in
erracicor. depuraci aqua folani dilfoluc. |. ij. Cor- hoc novo orbe qux balfamum fundunc,variaq;balfa-
ticis radicis Mandragorae , crocioriencalis.vel no- maefficiuntplurimaru virtucum: Et hic omnia bal-
{ivitana, gfi.Styracis Calamici, 3ij. Ligni Aloes 3j. famanihil aliud funt quim pinguedo aquz & aeris,
Mifce & in 5. A/.diftillencur ad cercium cohobium. feu elementorum fulphur decodum & digeftum in
Aejua Cinamomi BugloJJata , componicur ad hunc vifceribus & in poris harum arborum qujE, dum
, ,
modum. tempore vernante, & seftivo copiofo fruuncur ali- ,
C^. Aqu^ Buglofik tfev). , menco copiofum eftundunc balfamum , nam illud
,
f lorum Violarum, Rofarum, ana, ibij. ex alimenco dependet, ex pinguioriejusparre.

Cinamomi opcimi acuci, tb. j- Be)it, 8c Garbilii conjugium quid producunt , in-
Corcicum radicum Bugloflae, |iij. stnicspag. 70^. apud Fab,
Florum Boraginis, Melife, ana, gj. Baleriit , Sunt maximi & prsrgrandes pifccs , qui
Species, Diarrhod.abbacis, §6. in Medicerraneo Mari brumali tempore reperiun-
Mifce, &
poft debicam digeftionem in ^.M. ditur:vivunt prxda & rapina aliorum pifcium , quos
ftiilencur, & pro u(u referventur. pcrfequuntur , ut ex eorum catne fumanC alimen-
Aquafebrtfuga, 2f,.
fpecier. febrifugar. de Myn- tum,fed habent aliud fpirituale, & fubtile, quod ex-
ficht, 5 iv- fpiratione,& tranfpiratione fufcipiunt magnetica
Herbae Centaureae minoris, fuatrahcndi facultate , tum pulmonum vi quibus
^
Cardui benedifti >4»<i,§iij. decoratur, tum calore fuo naturali, & primogenio,
Qainque folii, abfinthii, j qui fpirituale illud alimentum , ad fe trahit ad co-
Macerentur in fero caprino,&inarena diftil- rum fuftcntationem.
lentnr ad tertium cohobium. Eft autem illud alimcntum humidum pingue
Aijua Opthalmica ex CroUio in fua "Safilica Chy-
, aqui & aeris quod invifibiliter aquis & aeri im-
,
,
rnica decantata, fed non ibidem revelata prxparacur mixtum cft, ad omnia fuftentanda, fiquidem omnia
, iohuncmodum. egent ilio invifibili alimento. Fab.
Of,. Cancrorumfluviat.vivorummenfe funi0,Sol& ('Bezoarticum Solare,
^^& Lunain Cancro exiftentibus.numer. circa 31, & j
Lunare,
pro pondere horum adde tantum herb. Chelidon. Joviale,
I
eum coto contunde hxc una,& iifdem femin.fcenii- l
Marciale,
Tom. I. Aa 3 yencreum.
,
28 S Bibliothecx Chemicx Curiofx

• Venereum, ftjoconferves fed etiam Cerebrum , Hepar,
, & Pul-
Mercuriale »
moneih, rcliquumque quidvis in efle fuo.
J
BeXtirtica, variafunt. .
1 Ex Auro, Nam quamvis Cor (it centrum ipfius corporis,
Argento, atque radix , quodlibet tamen membrum principa-
}
le deftrud;um affert mortem.

IScanno
Ferro, Cercbrum, eft radix omnium ligamentorum,
Cupro & ,
Cormcmbrorum, Hcparfanguinis.
\ Mercurio cxjnfefta. Proinde principalia conferva, & minora ab iiis
defcriptiones in BafUicaChymi- proficilcentia, confervafti.
Omnes horum ,
Membra cnim , non per fe , fed per

principalia
<a Crollti,êr fjartmamurn recenfentur.
accidens patiuntur ;aufer ergo accidens,
quoddam
^fc^««w,eftTu(T"il3go.
Belleregi, funt Mirabolani.
& fanabis xgrotum. Paracelf in prim. tomo.
Cerauno Cryfon, eft aurum fulminans.
.gewr<i«, eftVerbena.
Arenat. C/)f/o«»(i,ertlapis fimilisoculo viperi Indic^.
Armenum, *, C/jJpti ,Medicos coitaneos mentio tacâ

Inter
jBolus Armenicus, eft dc fpiritu cx Antimonio, Sulphure,& Sale nitri,
'Bolus Romanus, ana prspar. quem vocant Clyjfum , & magni s(H-
,
SoIhs, vocatur. mant, non fine merito quia recie dilpcnfatus mul-
Lutum Armenum, ,
JTerra Armenica, tum jcgris fertcommodi, Glauberm.pag. 9<).

Terra aftra, Cuciilatum majns, Aqua vitx.
Terra rapta. Circulatorium vas, eft vas vitreum ubi liquor in-
Btuyyum Antimonii , Mercuriale Liquor eft ex , fufus.afcendendo & defcendendo ,quafi in circulo
Mcrcurio & Antimonio fimul dillillatis per retor- vocatur, ufus ejus eft in fubtiliationibus , circu- &
tam.inquo Mercurjus vitx continetur, doiiec pri- lationibus eft potius.
cipitatione —
Aqua diftillata adjeda feparatur. Varia hujus generis vafa a variis ingeniis func
cxcogitata Ex quorum numero duo duntaxat ma-
Eiiumen , Limus tenax. :
gis momcnti & ufus nobis placent Pelicanus ni-

, ,
^''''"'^''''^""^'^lGlutenvifcatum.
yifcui avtum->, J mirum & Dyota , De quibus videas fub (uis titulis.
prope Spiram.Darm- 'I. Opiata,
BeriribruJj, eft lapis.quem
ftadii ad Rhenum incoli ab erfeftu Berinbruch ,,
2. Anodyna,
Caliditatem tollunt harc
Medici vero Olleocollam nominarunt ,cujusftu- j. Scyptica,
qu2E fequuiitur,
pendam virtutem qui iionaudierit,legat Qtterceta- 4. Laxativa.
num, &
Anfelmum de Bood, Archiatr. Imperatorium, 5. Acetofa.
&i Crolliam.
1. Pontica,
2. Amara,
c- .
CObaltum, eft Cadmia nativa. Frigiditatem tollunt. 3. Cicatrifantia,
Cabalatur,c{\. Salnitrum. 4. Abfterfiva,

Calaz.ia , eft lapis pretiofus habens in fe macu- 5 Laxativa.
las grandini fimiles. Paracelf. tom. prim.
Calatix, Homines lafcivi & impudentes.A Caleo Calcinatio , corporis nofiri inineralis , feu fortis
nuncupantur. ejus dc(iccatio, non fit (olo igne , ut calcinatio vul-
Cranii humani extraUmn , optimum apud Chy- garisjfed etiam cum aqua noftra, cpx ignis dicitur,
micos paratur, inhumati cumeopotiffimumigne calcinaturcorpusnoftrum.
Ca/x C/)7«fVrf,eftpulvistenuifnmus,abIutione & in pulverem albi^Timum redigirur quodtunc ,
fuperfiusehumiditatis { prscfertim ex mineralibus ) temporis cenfetur calcinatum,& non antea, de hoc

fadus. corpore ica fcribit Morienus Romanus. Si corpus
Qiiando vero pulvis vel calx redditur plane im- immundum perfedtc non mundaveris & defcecavc-
palpabilis, ad fenfum inrtar tenerrimi farins , tum ipfum bene dealbaveris & in illud animam
riSjSi: ,
*tf/a/;o/ appellant Chymici. non miferis,& ejus fcecorem non abftuleris, donec
Hoc vocabulum , ad fubtiliffimum vini fpiritum poft fiiam niundificationem tinfiura in illudinci-
reiteratis diftillationibus fipiffime reftiticatum,&: dat, nihil penitus hujus M.igiiterii direxifti.
omni humiditate privatum commode exprimen- Calor coekfiu fubtilior & tenuior
, ciim fic multo
dum transfcrunt , eum Alcohol vini vocant. calorc centrali terras habet aquam fubtiliorcm
, fic
Carbo himana, eft ftercus humanum. quamoderatur, quam habeaccalor centralis tem,
Cardel, eft Sinapi. qui cum fit cra(rior& multo pinguior ccelefti illo
Carab, eft Siliqua. calorc , habet craffiorem etiam aquam & pinguio-
Cyfteoiythos , eft lapis fpongii. rem qua refrigeratur & moderatur.

Cinnabaris Anttmonii , fubftantia eft rubea inftar Calor enim craflus& ponderofus craftum & pon-
Cinnabaris mineralis in collum retorta: fublimata derofum expoftulat refrigerium
intcrdiftillandum Mercurium vitaf. Calor autem tenuis & fubtilistennem & fubtilem
Catillus Cinerem , eft vas fuforium cx cinerum, expoftulat aquam.quarcfrigeretur incorde Micro-
de levi ligno elixarorum & ab omnibus carboni- ,
cofmi, ubi ambo reperiuntur Calores. Coeleftis ex
bu? , aliifque fpurcitiis defoecatorum partibus ,
aftiorum influxu & radio,& terrenns exalimentis ;
duabus, Vide Rhenanum,pag li.
erc-
ambo eciam reperiuntur refrigerati. Aer intrat
Carinui arenarivu , eft vas terreum , in modum per bronchia pulmonum ut refrigeret tcmperet &
pilei rotundi, cum margine trium aut quatuor digi- calorem innatum fcminalem & coeleftem ; aqua ve-
torum ex terra tenaci fidum In Co>fnrtaiivo quo- ro inpericardioftagnatur, utcalor fixus in eodem
libet, non elf curandum calidane res fit an frigida, corde terreno refpondens ab eadem aqua moderc- .•
ied visarcaniconfiderandaeft. tur, ne cor tabefcat, & Gccefcat continuo,& perpe-
Siconfervare vitatn velis > non folum Cor in efle tuo illo iixo& fluenti calore.
Carbo
,
Lib. I. Scd. III. Subfed. I. zti

Carbo lapideur, prodiicitiir ex eadcm materia, ex
l
Dehim ^^ ^^"8"'^ hominis,
qua Bicumeij &N3ptiia.- namnou aliiid ert quam , l
Bicumencongelatum, & induratum acopioiofale Draco midgatus , eft Mercurius fublimatus , dul-
quo curgec carbo lapideus , & quo diffcrc ab ipfo cis faAus purgans.
bituminc. ufua S Arena , feu
D ^'^*
Cersbruin&cor cervi, Converte terram in ignem, \ Tcrra Virginea. Vanhelmont^
& habcbis magifterium ; terra autcm non poteft N. B. de Dyfenteria.
converti in igaem, niii prius terra convcrtatur in Si digeftio efl bona, & non eft feparatio.tum
aquam & aqua in acrem.qui Cerebrum cervi noflri
, adeft dylenceria.
dicicur,qui deinde facili noa ncgocio convercitur Sie(ifeparatio,& efl: nulla digeflio, tunc cfl;
in ignem, & iic cerebium , & caput cor cervi noltri Lienteria.
i
canibus pra;becur devorandum. Dum fubftantia in- Si neque feparatio , neque digeflio , tunc efl
tcrior, & purior materia: nollrs, tradicur igni no- Diarrhsea.
ftro digerenda, & coqucnda ut candem perficiacur Si adeff putrefafiio materiae ftomachi , tunc eft
& convertacurin igneam lubllantiam, quae ell ulci- fluxus ventris cum variis coloribus.
ma perfedio vcnationis nolirx; corpus.anima & Draco ChytnicUi^ eft materia lapidis Philofopho-
fpiricus difterunc accidencalicer racione cenuitatis rum.
fubcilicatis & craflicici quibus pnllenc , non racione Dicitur Dr^fomultis decaufisquod venenofa,&
eflencix, cujus miniiêrio, unum & idem func. malignitatis plena fithic materia.quodmultis tin-
Caloris fpecies Rhenano enumerantur cum eorum gatur coloribus, viridi, nigro, lucido & leucophaeo,
defcripcionibus. &c multisaliis coloribus varietur Dracomm modo,
1. Calor Nacuralis. & quod-in vafe fuo .• dum ignis ipfam materiam
2. Arcificialis. agitar, & aWrat. horrida appareat , & foetet quafl
3. Simplex. Draco mort^^k fa-tidus, & quod igneas & cali-

4. Calor digercns. diflimas cmictat exhalationes, venenatas prorfus&
5. Digcrtio in Atlianoro. malignas , vdî Dracones & Serpentes , dum putre»
6. Calor Fimi. fiunt in aTiquo loco.
7. Calor feparans. 'Diana & cApollo didi uno partu progeniti a,
8. Lenis calor. Latona , nihil aliud funt quam terra ipfa & ipiritus
9. Calor vefici. Mcrcurii,& anima Sulphuris, una cum fpiricuali fa-
10. Cinerum Calor. > ]e,quod animam Sulphuris, & fpiricum Mercurii fi-
11. ForcisCalor. mul convertic, & dum fpiritus Mercurii prsvalcc
^ cum id Diana diciiHr, & Snlphur al"
II. Caiorimpeditus. fpiricuali fale ,
ij. Calor Aren^, bum & natura & Luna Chymica.

,
14. Calor Scobis autfcoris ferri. Dum vero anima Sulphuris prxvalet in eodem
15. CalorHyers. fubjedo, & colorat illud inrubeum colorcm.tunc
16. Calor Carbonum. dicictir tyfpollo nofier AiirHm nojlrum , Rex nofler , ,
17. Calor Flammarum. RubiCHndus Atariius Sulphur natura ruheum de , & :
18. Calor mixtus. quo clamanc Philofophi. Rubicundus maritus can-

Qui baineumappellatur quod duplex eft Bal- , didam duxit uxoiem,quodln!phurilIud debet con-
neum Maris, &
Balneum Roris. jungi cum alboSuIphure , & fimul incarcerari cutn
CompofttoruM, & rerum in receptacula jam diSa aqua fua , ut in eo carcere putrefiant moriantur,& ,
pofitarum tria (unt genera. Alia funt Mineralia, tandem refurgant in vicam incorrupcibilem ,ut re-
alia Animalia, alia Vegecabilia; & his Analoga. liquis imperfeftis coiporibus , perfediouem inte*
Et quodlibet horum trium in cres quafi fpecies fub- gram , & abfolutam queant communicare.
dividitur:Mineralium enim tria funt Metalla Succi,
& Lapides: Animalium tria ,Terreftria , Aquatilia,
yolacilia, Vegttabilia vero. ELmantc! , funtLumbrici rerreftres.
Tria compofitorum genera Aqux competunr; uc Elixtr , eft Liquor fpiricuofus iiifufione imprs*
Aquatilia animaiia, & duo mineralia, Metalla & gnatus.
Succi Eleagnon , eft agnus caftus.
Triaterrx competunt ut Plantx feu vegetabi- , Ens i/iorborum quincuplex ftatuitur a Paracelfiftis,
lia,Lapides, Terreftria, Animalia. 1. Deale quod immediate a Deo proflu.xit.
Inter quas etiam unum fic perfeftius, & djificilis 2. Aftrale, quod ab aftris in cceIo vel iis.in ho- ,
refolutionis. mine fubjedis aftris exoritur.

Ut in Coeleftibus ftellx: }. Naturale quod ex natura; vitio pullulat,
,
In Terreftribus lapides pretiofl: 4. Pagoycum five mentale quod morbos eJC

, ,
In Aquatilibus Metalla. imaginationc intus, vel ad extra fufcitat.

Aliud imperfedius facillimaE refolutionis 8c bre- 5. Ens veneni , quod continet omnia venena,
vioris vitx : Elerfha eft Molybdena plumbago.
, ,
In Cceleflibus Meteora. Epilathera eft particularis.

,'
In Terreflribus, Plantx. Epilaihera , ad hunc modum debet confiderari

In Aquatilibus , Succi. • auti^-i quod in omnium minutiffima gutta quaque anato-
Media ratione fe habent , Animalia ,"Cc6leftia mia microcofmi conftat.
Terteitria , & Aquatilia. Quilibet enim Spagyricus gradus virtutis fuae
tindura eft.
D. Et cuilibet medico intelligcndum venit ,in uns^-
quaque gutta quotquot eciam funt Eor etiam efte ,
D
,
/4Byidem ,
<i efl: Lapis Lincis^ incegras anatomias , ut in Microcolmis , & in Eic'.
Dhdam , efl Maudragora. mentatis.
Tora. I. Aa 4 Eve^rntn;,
, ,
284 Bibriothecx ChemicsE Curiofx

Eve^lrum , cft corpus hominis fydereum , quod FiiiM unicHs dtei , eft ovum recens.
nobis auc mortem futuram , aut aliud malum in- Cujus pars (uperior,eft aperta.
dicat. Furnus afertM,t^ < Et eft probatoiius, vel
Paracellida: , quicquid imaginationem noftram C Ventofus.
commovendo curationes miras promovet , Singu- T- n eit n f vel Simplex
Furnus tecttu, < , ^ ^
Compolitus.
,-.
laricerEnspagoyum vocare foleut. l vel
£jfe primus aftus vits.

,
Furnns Si>nplex,c{i qui abfolucc fineadminiculo
.
êcundus vcgetare. alterius conitat. Et eft vel Calcinatorius , vel Dif-
Tertius gradus fentirc. ,
folutorius.
Quartus Sc ukimus. eft ratione uti & inteUigere. Furnus Ctilcinatorius , eft qui rebus Calcinandis
Quod fi Peripathctici non attribuant vita; nome infcrvit. Eft ell vel Casmentatorius, vel Reverbera-
nifi & quarto vitse gradui , ridcndi
fecando, tertio, torius.
func ipii quod obliti fint vica: primi gradus; nam fi
,
FurnM Camentatorius eft, in quo ignis ad res cx-^
eQc fimplicicer fumac originem afubftantia vitali mencandas dextre commodacur.
calidi innati , & a vita ipfa, qux eft rerum omnium FnrnM Reverberatorius eft , in quoimpofica ma-
fundamentum & bafis , & centrum , e quo omnia teria a. flamma reverberance calcinacur.
edudta funt efie erit primus viti gradus , & elTe vi- Furnus ttfcenfortus , eft quando afcendendo dif-
vereerit. folvimus.
Elementum, Omne quod fenfibus noftris objici- Furnm Veftca, eft qui rei in vefica diflblvends in-
tur non cft tcrreum elementum , fed excrementum ferviat.
terr^jfeu potius eftmors & deftruftio rerum quam Furnus ^<j/«e»,eftubi in ahenocalidam continen-
earundem principium. Ex excremento enim illo inti diftblvimus.
fcriora hscc omnia morti & deftrudionifunt obno- Furus defcenforius, eft cujus adminiculo, propel-
xia. Fab. lendo humorem deorfum rem di.Tolvimus. Rhena- ,
Et quod interra: vifceribusreperitur cxtra falis nus.
hujus naturam & cflentiam eft quid excremcntium, Fumus rubeus.ed materia illa tenuis & fubtilis»
quafi menftruum tcrrx, quodnatura fufcipit ad ge- calida & ficca fumi modo & inftar exhala-
, quar,
ncrationem rerum cerrenarum uc cico pereunces , tionis afcendit ex materia noftra, & falem noftrum
liunt ha: res omncs,repericur in cerrs globo: duplex rubcum feu folem noftrum rubicundum conftituit.
tcrra , pura &
impura. Fimus albus, eft maceria illa cenuis & fubtilis.qua?
Pura eft fal illud, quod eft anima & forma terrs, ex maceria nollra fumi inftar afcendic & vapons ,
& eft cerreum verum Elemcntum, ex quo cum reli- & aquam noftram Mercurialem confticuitjqua: cum
quis clemencis fiunc res omnes. ficciori,& crudiorimaceria: noitrx parte conjuniSa
Impura vero cerra, eft excremencicium quidex lunam noftram nobis commonftrat.
omnibus abylTi principiis feparacum ,& cerrx globo Flos cae/i, cft fpecies Mannz.fed a Manna diftertj
permixcum , uc hinc una cum cerra? purae, feu falis quod non dulcefcat, fed infipidi.fic faporis, & quod
puri parcibus res omnes corruptibiles componan- Mannagranulacim eondenfecur , & fuper arbores
tur. colligatur; hic vero flos acervatim cumulatur fupcr
Elementa funt , ex quibus non folum resfunt, herbam, velutimagna quancitas mufci narium fri- ;
fed inqus etiam alia omnia, ut in receptacula.re- gidilTima eft qualitatis & penetrantis fubftancis.
pofica (unt, Coelifiorerni fuperius vidimus : eyêrisflorem, rorenr»
Ec hxc funt duplicia: Materialia , qusc fe in com- nuncupamus «yfû^ ôrem,
: florem aflerimus :
falis
pofico paftive potius habent, & non tam efle, quam Terrafivrem, Ambarum dicimus, Sic omnia florenc
de bene elTe funt; & horum tria funt. clementa.
Terra Aqua, Aer , inferiora fc. Elementa Et
, : Et hi omnes flores mirandas habent virtutes , &
unum formale feu efl"entiale , Ccelum feu j£thet fu- natura: dona, ciim fint partes teuuifliniJE & a:cherex
perius Elemencum. corporum , c quibus Calore innato , foras propel-
Tot enim rerum funt receptacula: & in refolu- lente prodeunt Fab.
lione Chymica, tria inferiora elemcnta fe exhi- Spagyrici,qu3eparictibuslocisconcavis,& mon-
bent in aere exhalantes aqueo humore diftillante, ; tium cavernis adnafcicur.nitri florem , & Sarurnum
terreo fstculenro refidente Ignem vero quartum : venerabilcm canatie fenem vocantFdt.
Elementum in Microcofmo alium non cognofci Pater, Mater, & filius proprie apudChymicos,
mus, quam Coelum feu ^therem, ab aiihein , ar Ignea, &aerea, aquofa &terrertris fubftantia.
dendo, fulgendo, vel lucendo fic didtum qua: in tali mixto vigent & florent,patris & matris
Et hictria.uta Chymicis propter analogiam nomen a Philofophis fortita» funt. Ciim autem ex
ûandamfic dicuntur: eademratione ab Hermete his (ubflanciis, per putrefa(Sionem,mortem& cor-
Trifmegifto illo Philofophorum antiquiffimo , corruptionem harum fubltantiarum,exurgat nova qui-
pus Anima& Spiritus di6ta fuerunt. Sal fc. per cor- dam fubftantia puriflima , a prioribus fubftantiis
pus defignatum; Sulphur per animum , Mercurius diftinda , de novocxorta, dicitur
ha:c fubftantia
autem Spiricus eft & fpirituofa fubftancia Nam ut : filius exortus ex prxcedentibus fubftantiis, qu»
duo extrema & remotiffima Corpus & fpiritus per cum alterentur & corrumpantur , in exortu , &
unummediumAnimamfc.inunamrem (ubfiftentem partuhujus nova: fubftantiae; ideo dicuntur emori
conjunguntur , ica Sal & Mercurius per medium in partu hujus filii Pater & mater a Philofophis,
Sulphur. quem fanguine & came ipforum enutriri coguntur
F. parcntcs,ne intereat.fed ad perfeftionem deveniat»
fic enurricus& educatus hicfilius nifienim tota ;
Fty£cula, eft fedimentum fucci cujufque radicis, pncedcns fubftantiainnovam & recenremconver»
poft refidentiam , cffufis tenuoribus partibus tatur perfcdio ha:c Chymica exoriri non poteft *
,
fxiccatum. Faier,
/i7<«/ «nw/ «iw», eft Lapis Philofophicus. Galena»
/
, ,
Lib. i. Se£}:. III. Subfed.L 285

humores feorfim commoveri ninguincm ab hora :
nodtis 9. ad horam diei. ?. Bilcm flavam ab hora

diei
j. ad horam diei 9. Dilem atram
^ MoIybiL
Primum cx plumbagine
S^
Sicprobarur.
<Sis j. ad iioram nodis 9. nnm tanto
ignis naturx, qui in nobis eft,
ab hora diei
9. ad horam nodis 5. Pituitam deni.jue ab hora no-
confcnlu
,
nollra fbdjli apud I"ri- , cum igne Centrali

burg. iii GaUria, & multis aliis locis
<J^-IiJma , &. Terrs ; & ignis ille Centralis cum folari coiifentic,
coquitnr plumbum nigrum , & argentum etiam id c^ ^1^0« nerint,
quod in molybdena , & Galena fieri ncquit. Pltn, Ita Oeconomia naturalis comparataeft,ut bo-
iib.
J4. cap. 18. nxplantiadverfarianafcaturproxima.&ficin aliis
r
trso n/ / n n
en f Gaicna, & mtiltjsaccidat, dum tamen utraquecodem tempo-
° PlHmbago
^
nojlra,
>
<
l
.,
Moiybdena,
, , ,
re crefcat, floreat, femina cftundat& tandem mar-

Secundo allufio vocabuli,teii:atur idemeirc. de ipirituum natura, falfi fpiritus uon op-
cefcatrfic
Nam (\\\o6.Plin.lib ^^.cap. 60. aut Hiffani Ga- primunt ut opprimendo, vel folvcndo turb.ire ,
lenam, vocant, Gertnarii dicimus nitorcm; <jja ift Mercuriales pofnnc , fed omnia moderaca func ,
aut fplendorem. Non Galtna vocatur a Galtcia , &ranguiniscirculatio fic pacate defluens 3 venis
nam nigrum plumbum non fit cx Galecia, Plt». lib. in arcerias xquis intervallis per cor, non aliter ac
34. cap. 16. qiiod tamcn fit cx GaUna. fluvius,
Tertia Ptmnbago nofira, cll: coloris potifTimum Tacitis ijtia lcniter nndis
plumbi, atque ob id Grx-cis molybdena , & merito Ci&rHleus placidis per vadaferpit aquis,
Latinisplumbago dicitur, vel lapistinde fuicplum-
bum. Halereon, juxta Hermctcm vera aquila e{\.Paracei,
Galbaneum,t^ liquor ex Galbanoj de terebinth. Iâra , elt Juniperus.
dilutus. Harrnat , eft fru'.ius|uniperi.
(êlfeminmn, eft Jafcminum. Hartvverck_, eil fpeciespanum xreorum,
Gf /«//<J , feU ")
rn r-
, r ,
Hjtfacium^ cft fal armoniacum.
^,
GelHta J
^ Elt herbaCarhna.
He/e , eft Vifcus.
(jeliitta, &
MeliJJa, dicuntura Paracelfo, in libro HeinefedjeH Corallus.
ejus de vita longa renovare,& transferre morbum, Helunhai.ell annulus Salomonis in arte Nigromaa»
line omni virtute graduum , in reparationem vide- tix.
licet & renovationem priftinar juventutis. Hefuic, cft quarca pars libr^,
Gitajacuw lignn^n, vere ligiuim hebenum eft. Theo' Hidtii , elt flos sris
phrafi. Paraceif. Hifwat, eft fpuma argcnci.
(janimecles , cft Sulphur album. Et verus Ganime. Hi.^fanicumviride, eii; Viride iris,
dejipa^.io^. Fabri Panchyrnici, quiain Ccelum rapi- Holjebon , ")
tur, & excolliturfeu fublimatur. Helfobon , > Eft fal com m une prseparatuna.
In primo gradu rerum, neque nocenc neque , ju- Helfaton, j
vant res quxliber. Taracelf. »wr, ve \
£^ jupicer, Stannum.
(jradui rernm quatuor funt , juxtaordines matri-
cum.
Nam qux ex terra proveniunc,primi funt gradus.
Quar cx aere fecuudi funt gradus.
, Henricus piger , eft fpecies fornacis.
Qui ex aqua, tertii funt gradus. /^f//()iro^««M,Gemmanafcitur in iy£tloiopia, Afri,
Qu^ ex igne, quarti funt gradus ca, & Cy/^ro.porracei coloris, Srnaragdo fimilis, faii-
Porro qua virture fingulo gradu feorfum aliud ab guineis tamen diflincta guttis.
alio vincitur non graduum Paracelf.
pundorum eft, Heliotropiurn,\exe dicunt quia dejeila iii vas aqux,
G amahe ,\'\m obzmct aftralem commovendis fpi- gemma (olis fulgorem accedenceni percufiu fangui-
ritibus & principiis Microcofmi. neo murac, fed maxime zyiEihiopica.
Garumna, eft fluvius in Pyreneis montibus ortum Eadem gemnu juxca aquam, fpeculi modo acci-
habens. pic folem, deprehenditque defedus,fubeuntem Lu-
Eft aureo& argenceo fpiritu plena, unde aurum. nam oflendens.
& argentum magna in copia circaripas & arcnas Himores Non eft quifpiam hominum dicendus
,
fuas expifcatur non quod ex mineris auri , & ar-

, Melancholicus, Phlegmaticus, Cholericus.Sangui-
genti, feu fodinis terreftribus aquarum fluxu eroda- neus abfolute.- Nam fanguineus eli: homo omnis,
tur, fed quod ipiritus ille vitalis natura , qui e cencum fanguis fit pars corporis-
tro terrx vaporum ope,furfum effertur, perco- Qiiapropcer dici debet,auc Mercurieus, aut Sul-
quatur in ipfius aquis , & inter arenas , tum calore phurcus, auc Salinus aprsedominatione.
folis, tum calore fuiipfius nativi, unde inomnibus Perindcnotabis.utquod GuleniUx. ChoIeram,Tu
aquis arenofis, reperitur illud aurum & argentum , Sulphur rubeum dicico: Qiiod illi Phlegma, tu Sul-
in tenuia folia deductum. phur album , cum falibus refolutis : & quod Melan-
Qiiod fpiritus ille aureus in aquis ipfis foliarum choliam dicunc, tii Mercurialcm humorem dicito.
inftar coalefcat , dum coquitur. Porro quod ipfi fanguinem purgare dicunt.falfum
Porus hujusfluminiseftfaluberrimus , modo li- cft: fed per ea Phurmaca purgant naturam falis de
mum,& faburram terri lutofae depofueric, quam aiumine & Magalia gcnera.
,
in alluvionibus fuis fsepidime excitatis extrahere Hydrophohia eft aqiisE timor ex mordicatione
, ,
folet, Faber. animancis rabidi prognatus. Paracelfni.

Olcumligni Herachi Riilandi pitris a Zacharia
H- Brandelio, addudis rationibus, cenfetur elle okum
Orani , & noftra velimus obfervatione con-
{\ extradum cx ligno Guiacino, ut apparet lapag. 117.
s firmetur, cum 14. horis quacuor quos vocanc CTiib'. ejus libri dcChymiaedit.
(2êrcstAnus,
, , ,,
285 Bibliothecac Chemlcx' Curiofx

Quercetanns, Vag.-j1%. affirmat oleum ligni He- Vnde omnis herba confortans Cerebrum.hoc no-
racUi Mantni Rulandi , quo in fuis Centuriis Epi- minc vocari \pox.e[\,Piiraietf.
lepticos fanirati reftituillie , & dentium dolores fe- Liquor Mummta eft pinguedo humana. ,
dalle, olciini fuiire extra6tum diftillatione ex ligno Liijuor acjmUgius, cft vinum diitillatum.
Buxi non Gu]aci , uc ancea opinabatiir.

,
Quod cx primo ente, /•
foames B egninus in Tyrocimo fuo Cliymico,fic Li<]uidumrerolutum,e9i \r: r ,• -

' .
fcribit.
' '
) tx lua natura liqui-
Paratur oleum Heraclinum, ex Corylo , dum flo- V diim eft.

ret non alicer, ac oltuin ex ligno (jiqaco , & cre-
:
Lilium Paracelfi, pro tinclura Ancimonii repo-
dicur cllc uciliiTimum ad pr.Ecavcndam Epilepfiam, natur.
dencium dolores lbpiendos,& vermes a corporibus Lilii Paracelf. vera compofitin, cx librocjusde
profligandos, /'.j^. 175. vica longa peii poteft, qurjtandcm ad tin6uram,
Ec liuic opinioni , major pars Medicorum aflen- inde cxcrahendam multum opcrjE conferre poteft.
tire vidctur. Eftdiaphoreticum iU hydropicun) inligne ma-
Sed Mcdici uci poffunc eo quod , maijis illis ar- gnarum virium. Qiiod fi hz:c tinctura.Anumonii de
ridcc, oleo fecundum placicum. inccps per multa cohobia, menftruo al;quo idoneo
in nobilifnmam elFentiam cxakccur contraduram ,
L imprimis cx podagra in arciculis extcrnis caufa-

Mandragora. tam curac fclicicer. Si obfcrvacis obiervandis ad
JJbora , eft
fgnis rotA , elt Circulacio, per Circulatorium, discam lcgitimam pcrcinentibus & corpus mun- ,
quod cft vitreum vas ubi infulus liquor, afccnden- ,

dificantibus, quotidie auc alternis dicbus gucfa ,
do defcendendo, quafi in circulo rocatur,

,
una, e cindura cxalcaca,cum vchiculo appropriaco
Varia liinc hujus gcncris vafa ,fed duo pr^cipue in aurora exhibeatur , & fudor vel in iedo , vel iii
func majoribusufus, l'cliicanus niinirum & Dyoca. laconico procurerur fquodindeclinatione contra-
Ex fove conficitur Sal, vcl liquor Mcdicabilis. tlurae fieri debet j& fic nulla contradura archri-
, . ^. r Ex Fove AngUcoliuiato,
, .
tica refiltit.
-^
Ittptier Diaphoreticus, \ 'i
Hujus tinSur^ Antimonii compofitionem Sc'
conficicur. guin. docct./o/. 42<.
^ ^^ Mercurio fublimaco.
Begmnus. Pag.]^'^. e~ 354- Ancimonium eft.
Litpm,
Iriteftinaterr£,\\.\at Vcrmes terreftrcs. Paracelf. Laudanum^ quafi Laudatum medicamentum
,
Chirurgis magnze in folio.

pag. ?8. lu.E quoJ vimopiatam fivefomnifcram habct. i. Qiiod
yignii «/«wifwirfm, apenpateticis in concavoLu- compofitum eft aliquando Laudanum vocatur. 2.
,
nx exiltere fiiigitur nos aucem cum Moyfe , quar- ,

Simplex Laiidanum Minerale denominatur , cujus
to dic , Creacionis in folcm conclufum elTe allcri- plures fpecies, primas tenet Sulphur vicrioli narco-
inus. Rhenanus. Cafman. ticum.
Ignis , gradus.
func oSo Ludui , eft Tartarum humanum, & in fundis ma-
1. Ignis vcncris equi,qui eft calidus in primogra- tularum.poft longam urinÊrefidenciam picrumque
du , & in fecundo.
humidus confpicicur.
2. Ignis folis, Calidus ell in primo gradu, fed fic- Laxativum, Quodlibet Laxativum, duo in feha-
cus eft in fecundo. bec mala. Alcerum quod dcbilicac, alccrum quod
3. Uc ignis furni poft panis
excraciionem, eft ca- plerumque plus fecum evacuat , quam par cft Ea :
lidus & ficcus in fecundo gradu. igitur ucenda funr cum magna cauricne , vel omni-
4. Ignis furni fixionis. Hic fundic &

figic , non no prsEcavenda.
comburic quia flamma non eft, ditfert a prxceden-
,
In primo gradu non eft opus confortatione con-
ti, nifi quia in hoc eft calor concinuus, in illonon.
tra debilitatcm laxativi.
Dicicur rtammalis,& eft calidus

5.
ficcus in ter- & fecundogradu conforta cum Cinamomo, ca-
In ,
tio gradu : Et hic in ignis furno calcinationis. riophillis,zcdoaria,caIamo aromarico, & fimilibus.
6. Eftcalidus ficcus in quartogradu, & hic & In certio gradu , per nucem mofcatam,foiium Indi
eft ignis furni fufionis. grana Juniperi.
Iii quarto gradu, per terram figillatam, corallum
yÎgnis foliiumeftin eodemgradu, quicorpora
dinipac, difpergic, & fundic. album ik rubeum , carabe fericum crudum , os de ,
8. Igniselt qin fundic <Ji calcinac,& eftflammalis, corde Cervi & fimilibus.,
quia in ea fola flamma operacur,8i non difTipac, fi- Vt mitiges laxacivum utere anodynis , & narco-
cuc eft ignis vitrearius U hic ignis ficuc carbones ,
ticis, Paracelfm.
U flamma, fed inifto fola flanunalignorum. AquaSapoiiaria,

Aqua prima
lCapitellum,
fipe apud Chymicos vocatur ignis. Lixivium, vocatur ^ Cauftica fpuma
Llquor ,
iGutta prima,
Sic oleum e Sulphure Cupri, vocatur ignis Vc-
neris &cnsVeneris. Saponaria gutta,
,
/<7»M Ge/jeiw<e, eft fpecificum corrofivum.

Spuma Batava.
E^rita fcribit Bapttfia (ânhelmont Ajunt Chimi- :

Lac Lttndt , eft Agaricum hxû\<i:I{ffcenberg.p.-ô.
ci vulgus cremac per igncm nos vero per aquam, ,

Z,rf/o«rt,Terraeft noftra quam fumimus ad Alchy-
vide largius fub ticulo Ignts, m priore noftro Lext- miam peragcndam,& \\xc terra chymica,prx rebus
co Chymico.
omnibus aliis creatis vircuce & encrgia excellic , ,
Latomiis , A hcvvcror quarrier offtones. aurum enim, &:argcncum, reliqua mecalla, & la-
Latomta , Aquarry ofltones. pides preciofos omnes in fe coercec, imo perfeiSio- f
Larufm , eft auricula Muris. nemomnium animalium & vegetanrium in feipfa

recludic: Sed cum impuia fit ls: fjcculcnta, uc ar-
confcrvantia Cerebrum. noftra: profit cjus impuricates & ficulcnta
^.7X^4'"'}^""^ ti ,
excrenienta
, , , ,
Lik I. Sea. III. Subfea. I. 287

excremeiita feparanda veniiiat,5: hoceft apudChy- Qtiando aliquid redic in id quod antea fuit ( ut ira
micos , facicm Latona; dcalbarc. Qiiocirca humi- relolutione Metaliorum, qui omnium dittcillima
dicatem iplius terra: radicalcm,t'cu fanguincm iplius eft ) fxpius accidct fignum illud elle ulrimam re-
,
Litonar, ex venis ipiis exhaurire oporcct uc ex ef- folutionem nondum fad:am,nec animam a corporc
fencia iS: puritatc illius , faciem ipfius Latona; deal- feparatam.
barc valeanuis, alioquiii nihil uciUcatis habemuscx Quando aiitem non redigi potcft aliquid in id
Lotioue Latona: noftr^ nili ex puricare ipiius fan- , quod antea fuit, jam ultima refolutio,& mortifica-
guinis aquam faciamus.qua fola & non alia uci de- tio fada.
bemus ad dealbandam faciem iplius Lacon^. Et forma feparata ab Elementis & principiis , &
ultimum fcopum alfecutus ell Chymifta.
M. Animamtamen puram & omnino feparatam noii
My^y?jm,efl;impropria cujufmodi calx prsE» habebit , fed in tindura aliqua quam vocant , con- ,
rcr Minium ^n: Cerulfa Billicb.p^g. 41. filkt.

MetallHm omne , eft Mcrcurius coagulacus. N.
M^gtile, vel Magaltuin, gcnus efl: .- Qiiicquid fit
exmineralibus.quodex olcicace conliltcrc poccll, NESiar , eft Confedio albuminis ovorum.

proindc pars quaelibec corporis non purgando.fed Nepentes, eft Laudanum quoddam, videas
mundando curacur. compofitionem in Beguino pag. 13;.
Merairii ,4/<««n<e, Componitur ex Mercurio m Nttri calcinationem &fpiritumvideas in Begui-
aqua forti foluto , 6(. poftea in aqua Marina prseci- no,p. iji.
pitaco , Begumus. o-
Merrurim Emeticus furfum prxfertim nonnun- , ,
quam deorfum movet hic doceatur modus unus ,

OLetim Metropitm , Oleion Thafiim , Oletm ex
vcl aiter ii placet, nucibus Grxcts , Oleum aynygd.^larum.
ignitioncperduas horas per inferiora tan-
Fit , Olenm aliquandoaccipicur pro igne , uti a Van-
tum purgat longiori fpacio diaphorecicus evadic. helmonc.
Beguinm. Elementum ignis Veneris, feu ens Veneris, fumi-
Meliofi, func lumbrici rerraj. tur pro Oleo Sulphuris ex cupro.
Mjit^, ell Salamandra. 0^/««, filius unicusdiei ,fumitur proVitello ovi
,- n r Ammoniacum, vcl To.xites.
AlatortHM, eit i „ ,,
iGalbanum. Ovorumolea 1 Compofitiones habeas in
,
Medi ina ,]^Mo ucaris in medicina fuperfluo, Ovoruma(ju£ , ) Beguino <pag. 163. 164.
in componendis recepcis. 0^f«w, feparato Sulphurcy^Wog//?^ , fcetido, 8C
Nam quopluraconveniuut in receptis fimplicia immaturo, eft anodynum.
vel compofita , eo indodior Medicus praefcribens OpiumThebaicum cenfetur efle optimum &: prx-
,
cenfetur^NuIIum enim recepcum ulcra fex fimplicia. fl:anci(T!mum, quod ex Cairo advehicur, albicatque,
in fe habere univerfalicer debet Paracelfus de gradi- uc ctiam vult Galenus,
bus. Nec minoris virtucis eft illud quod ex Cambaia
tJHi/iura, ex tribusfpiritibus , efl. artificialis & hodie aftercur.
Philofophica commixtio fpirirus Tarcari correfti , hxSyriavsxo&L nAlexandrina, & aliis regioni-
aqus Thericalis Camphorata: , & fpiricus vitrioli bus allatum, nigrum &minusbonuni eft Beguinnt
reitificati. fag, 238.
A^yagros,si\. herba Camelina valcns contia mor-
bos ons. PRoteus ,t^ Mercurius,quife in omnes formas
nJMumiafecmdumParacelfuntj, efl: carohominis vertit &
denuo propriam rccuperat.
,
violenta morte perempti, & aliquandiu in aere fer- Aliquandohujusnomine, velcharadere g infi-
vati, cujus extradionem,fed mylticam 6.0QttPara- gnitur.
celfm, hh, j. cap, 10. Ploma, eft herba verbafcum.
Alias vocatur ab illo Mumia patibuli, nonliqua- P£onia, redle colleda & praeparata , eft arcanutn
men illud in fepulchris ^gyptiorum invencum , in EpilcpfijE , Paracelf,
quibus cadaverahumana, aromacis condicamultos Pavonisfiercni.nte prxparatum , valct Comitia-
per annos fervata fuerunt. libus.
Mundi etementarespartes, alix funt Continentes Aqua omnium metallorum.
Terra &
Aqua, icilicet, quje Aere involvuntur: aiise Capricornus.
Contentas &ha: funt duplices; fimplicesdefluences Corpus minus
d continentibus, Mercurius ab Aere, Sal ab Aqua, P/«»j^«;«,vocarur <^ Corpus immundum.
Sulphur aTerra. Malipodiurn
Alix compofitsE inhajrentes continentibus, a qui- Dominusterrs,
bus feparatJE moriuntur. Dominus Metallorum.
Harum nonnullx aeri , & funt vel imperfeSe I. Plumbum cinereum eiiqiiSLCi fui generis metal- ,
mixtas, ut Meteora, vel perfefte , ut Homo ,Qua- lum.

drupedes , volatilia , & reptilia quxdam. Nobilius quiddam eft plumbo, deterius argento,
iSonnulla: Aqax vel imperfc&e mixts , utZoo- & eft quafi mcdium inter fpecies plumbi >^ argcnti,
phyta aquaiilia vel perfefte , ut Pifces.
: Metallum unde conflatur , eft: fimilc galen^ un- ,
Nonnulla: lerrx perfede mixta: ut Plantx qus , de coquitur plumbum nigrum fed a galena dif- ,
a. terra avulfx marcefcunt,& moriuntur ut etiam , fcrt in illo quod inficit manus tra6tantis nigrore»
,
Metalla Lapidcs. nifi plane fit folidum.

Mors Mors & Mortificatio nonnifi Anima: a
, , Porro folidum cum eft, friabile non eft, ut gale-
corpore exiflit feparacio, & Corporis in elcmenta na ipfa , fed fecatur,
& principia refolutio inam axioma C|iymicum eft. Eft nigrius aliquanto genere argenti rudis
fecund<?
,, , ,! .
288 Bib!iothec3E Chemicae Curiofe

qux plumbei coloris.licet in fe corruptibilis , ad eam tamen fubtilitatemtenuita-
{ccundi rpecici, cfl
rnecallum ilkid cinerei plumbi, non raro aliquid artem , &
rnnplicitatem fpiritualem , rcdacta, ut ni-
genci concinet , & quo loco cffoditur argencum, hil hetcrogenei a quo corrumpi podlt in fe conti-
plcrumque fubelVe iignificat. nere videatur.

Hoc metallum nefcivere Arabes Chymiflar, alias 2. Deindc caelum in h^c fublunaria poten-
ficut
plura teciirenc corpora metallica. ter agit, rebus omnibus vitam iargicndo & confer-
1. PlHtnbum candidum , improprie ftannum dici- vando.
tur , & non funt idem. Itahxc quintacfientia corporis humani valetu-
Plumbum candidum noflrum , nigro plumbo efl dinem confervet, juvcncam extcndat, fcnectamre-
purius & perfedtius quiddam. moveat , & omne morbi genus abigat.
"
ConflaHir apud nos, ut plumbum nigrum,tum ex Corallorum,
pyritc, tum exgalena. Metaliorum,
Plintus & Ci/ay, candidum plumbum in Bricannia iMineralium,
provenire teflantur. Marcafitarum,
Quinta ejfentia,
5. iHumbmn mgrnm , molybdon , excoquitur vel ex Pcrlarum.
galena, vel ex pyrite fir. jSanguinis humanl.
Putrefaclio.cii refolutio commiftorum, cum par- Tartarifat.
tesinterfc commirti rrfcracisclauflris internis , Vini.
operante calore pcr humorem & refolvente difce- Compofitionem horum habeas apud Beguinuvi >
dunt. P<ig. 472.ad459.
Et hxc efl via ad prxftantiflimas ilHus alchymix R.

operationes, facitque non tam Elsmcnta quam Ri!yfxach,e.ii Ammoniacum. ,
elicntias CcEleftes ab elementari compofitione fe- Rumed eft Rhabarbarum. ,
paratas. Hadix Aletalloium, eft Ancimonium J

In his attendere oportet ne fiac refolutio uni- , Aquila vita; & ,
verfalis, (cd duntaxat co ufquc quo capfulis rcclu- ,

Auro purifHmo ,
fis.exire elTentia polTit, in qua crafis fubllantialis Beneficiofpiritus
Rofa vitx, Fit ex
radicata efi:. Hinc patet in mirtis rcccdentibus ma- iSalisextraCia , &
gis abclementari iimplicitate, aliquid intcrius ef- Inifillatione in fale Margari-
fe pr^ter elementa, quod pucant incoaibuttibilc & tarum.
a naturali putrefactione novam fubllantiam produ- Têgitlus Martis fielUii , compofitio defcribitur
cir, dum conliiHt. apud Begmnum,fag. 297.
Refolutio itliufmodi duplex eft. Putrefadio & RnbinHs arfenict diaphoreticHs , defcribitur apud
rcfolutio per medicinam. Beguinum, pag. ^90.
,1. In quo Chalcitis ignitur. i?r/o/««o, quinque
fe ofFerunt inRefolutionc.
2. In quo Sory, 1. ifichereum illud Corpus , fpirituofa fubftantia»

5. In quo Melanteri. Mercurius.
^.Cinereus, e quo atramentum 2. Sulphureum quoddam corpus, feu oleaginea
I
I continenter efflorefcit. fubflantia fulphur didum.- quse duo tanti fubtilita-

parens
Pyyites,e(i
5. Argentei Colotis in vena ar- tisfunt, ut fi non bene referventur , fipius eva-
fex fuccorum.
genti vivi. nefcunt in auram.
'd. Cromenaviusin Moravia,tx 3. Sal quantumvis craffius virtutem tamen non
qua fuccus in dies exftillat obfcuram habet.

quiSulphuritiibeo pellucido 4. Phlegma eilaqucum Elementum.
fimilis elt. j.Terreum eft elementum caput mortuum difiu:
Pyronomia, ars ex igne praefaga cum ignis aftra ,
qux duo mortua funt & nullarum virium
fe palam faciunt boniinibus , ut inde veri
nocitia s-
prorumpac ejus quod quiricur , ablato quovis du- CÂtyrionis radicem, Paracelfus appellat Buteo-
bio, vel fufpicione. j^nem, in libro tertio de vita longa, Cap. u.
Exemplo fit , quod de buxo fertur , a foliis ejus Sanguu Saiyrtonis efl liquor fjUguineo colore ex
in ignemprojeftis finguliseorum,de quibushabe- radicibusSatyrioniscum panepiltis,& longa di-
tur fufpicio nominibus infcriptiSjtoliumfcntis cre- geftione , quafi in oleumfanguineum, Uquefcenti'
pitare, & exilire fertur. bus.
Non ahter de conjefturis futurorum multOLum r FIos parietis,
fimul fieripollc putat. „ ,
n \ Fa:x nitri,
,,
Sal Petrt,\0C2iX.m<... '
„
j Nitrum Grxcum,
'
QValiuti , apud Spagyros , eft omne id quod Csal ftolidum

mcmbrum quodvis principale defendit, utin fapientum. r Sapa
Cerebro , inter piam matrem & Cerebrum. „ , „ \ Dominuslapidum,& fixorum.
,. ,,
QuiAta ejjentia Dicitur i quibufdam Medicina

,
'^''^'''^^^"^^"'"'Isalherbarum.
vSal panum cinerefadus.
Ab aliis vocatur Elixir ,ob infignes virtutes quis Criltallus mineralis.
morbis SalCriftallinum
in prxfervatione corporis liumaui a variis
excrcet.
Sa! Cappadocium;
Ab aliis coelum, duplicem ob rationem. iSal Lucidum,
I. Quod ficut coElum non
cx quatuor elementis SalgtmmA>yoc2iX.vix< Sal Metalli,
fcd materiaquadamxtherea, & quinto quafi elc- )SaITaberzet,idefl,

mento faftum nec corruptioni ulli obnoxiurneff. Album.
Ita & quinta elTentia vcra , ab omnibus ficibus Sal Adram.
elementorum fecreta , & quamvis non iucorrupti- Sai Hungaricus.
Anima
, .
Lib.I. Sea.III. Subfca.I. ^89

'Anima fenfibilis, c, I..I n. rNativum ,©-
'
Aqua duorum fratrii ex fororc> (.haaitium.
jAquila, Nativum eft foffiic ex fodinis , vocatur apyroti,
Sal ttmofiiacus, Lapis Aquiliaus, quafi Cme ignc , vel quod igncm non cxperiatur.
vocacur Cancer, Eftque Sulphur fin.plex nacuralis a vulgo vivurn
|LapisAngcliconjungentis, quod caufat, & eft Elementum Mctallorum.
Sal Lapidum, "S^land. enumerat cres fpccies ; Nacura calefa-
Sal Alocopli. cic, concoquir, & concucic.
Sardon,eDi herba fimilis apio , qux mordicata , Su/phur , concrefcic in cerram glcbofam & foli-
inaxi;num caufat rifum, unde mors fequitur. dam, &proprie Sulphur vivum dicitur , eo folo &
Sacranus ro/or, eft Color purpureus. uruncur Medjci.
Sarcion, eft lapis coloris rufi. Carnation rolour.' Tranflucet, refplendet & viret , & eft pingue , &
* Sarcoma, eft fuperfluum carnis incrementum,quo id excellic.
ukra modum corpora faginantur. Spiritus , Omnis fpiricus fixacur cum calce fui
Sarcophagus , eft lapis quidam vocatus Carnivo- gencris.
rus , quoniam ciim cadavera in illo inhumantur Sal peregrinorum, compoficio fic ad hunc medum.
confumit corpora infra fpatium quadraginta dic- '^- Salis nicri , falis fufi , (lilis gcmmx , ana. 5. j,
rum jdentibus foluiDmodo exceptis, Calangs , Maceris, Cubebarum , ana fcrup j. fiat
Non eft ablimilis Terrse figulinx,vocatur Achel- pulvis.
dama inScriptura, Sdwî" inejusrelationibus, & Iftius falis §. iv. Alcool vini exficcaci fc. 5 Ex-
Bapttjla ratihelmont. trahatur fal AlKali, hujus accipe §.ij, Liquoris
Septem , In igne funt feptem Planetae. granorum Juniperi, cift. j. reduc in compofitum.
Inaquafeptem Mecalla. \r\xc eft ejus prxparatio in additione , quam
h\ terra leptem Herbse. fjerrnes in maximo pretio iiabuit , ad vjtx longs
In aere funt feptemXereniabin. confervationem. Penotus.
Et in animalibus funt feptcm principalia Mem- 5o/cumIgne naturs, Luna cum Sale, Venus cum
hxz,Para'elf. Sulphure,& Mcrcurius cum Mcrcuriali fpiritu an-
Separatio Elementorum , vide RuUnd pag. 450. ticipisnaturiharmonice confonat. Meyfon.
omnibus
Spiritus viit, eft fpiritus qui verfatur in Spiritus Mercuriales, Bfurini dicuntur, quod efu-
partibus corporis,quomodocunque verfentur. rire facianc , quod eft de omnium Dogmacicoru.Ti
Et omnia membra, five fint mobilia '^xsz non, , confenfu.
unicum habent fpiritum vitx cujus eft eadem in , Sal prsedominatur in pituita Mercurius in Aerc s
omnibus.virtus, vis,& operatio, unde omuia mem- matrice fua Liene continetur Sulphuris fedes effc ;
bra vivunt. in Hepate fub dominio Vcneris, nam Hepar eft ve-
Ec in nobis vicz fpiritus vivit fnforma fumi , rara terra ejus, & matrix in qua purificatur i fuis ex-
tione fccunds generationis , qux fit poft primarn crementis ,qux Mars accipit in felle ut Saturnus ,
nacuram , 7->aracelf. in fentinaLienis.

Spuma duorum draconum, eft Bucyrum Antimonii, Sulphur, confervat ignem naturse.
vide fupra. Sapores.Hippocrates advercens infignes difteren-
f Dominussris, tias faporumadmixcas efle rebus,nec excrafi elc
^'""'^«"^"'îpiumbusargencarius. mencorum eas elfcipfe dulci-acido-acerbo-amaras
Stibium in medicina , eft vircutis recognita» , & eas vocac,
nunquam laudatx fatis rede & Spagyricc trafta-
, Hisorcusmorborum adfcripilc, & abfolvi cura-
tum uc apud Bafil. ValevtinHm & alios optimos
, , tiones eciam dixic , qua fane in re ad vericatenj
auchorcs ampHus inveftiges quicquid blateranc
, , propius acceflit.
ignari Myfochymici- Theophra/futverb Paracelfus, arcis chymics in-
Stillus , eft Antimonium. fignicer peritus ,Tiujus ope invcnic fapores hos in-
Fumus acerrimus, fignes,& quicquid qualicatum facultatiim,& aclio- ,
Ignisccrra?, num rebus ineft , ratione principiorum Salis, Sul-

jlnfidiacorpervigil. phuris, & Mercurii ineflc.
'Lapis Cherubinicus, Et ab his, Morborum ortus & Medicamento-] ,
Sulphur ,\0CiHir<
PyrSolis, rum, & curationisindicacioncs funDpfic,
iScorpio,
Spiricus Vegetans,
Terra foecida. TErra fanEla , Martinus Rulandus paCer vocaC
'Aquarubea, Crocum mecallorum tertam fan<3:am Begmn, ,
Aquacrocca,L pag.i<)t.
^/itpia Sulphuris lAqua foecida, Terra vitrioti dulcis defcribitur apud Beguinufrui
vocatur |Aqna morcua, P^g- m- . ;..: r;
.
Sanguis animalis, Ufus illius eft in emplaftris & ha^morrhagiis na»

Compoficuro album. rium , habec enim vim emplafticam & Styplicam,
Sulphur 5o/>V,defcribitur ab H artmanno,p.lig.lio. f^g- 375.
Sulphur fortile, Eft falisCoIcotharis per calcinationem ad duU
Lapis pyroneus, cedinem redudtio eluendo , ejus falfedinem, Begui^
Sulphur vivunLt,
Lapis iulphuris, nus, pag. ?74'
Yocatur
Sulphur Judaicum, Tintlura, aut SuIphurNarcoticum vitrioli , cft
Sulphiir fine igne. anodynum
infigne , omnibus merito antcr
reliquis
Sulphur vitriolicumj , eft Sulphur a vicriolo deferendum , quod Paracelfus fummopere commen-
codione cra6tum per aquam communem cui ia- dat, Sc magni xftimac.
aatac. Defcribicur apud BegHinum,pag. 431,
Tom. Ii. Bb Terv4
: , :
290 Bibliothecae Chemicac Curiofae

Terra Saracenica, --- AmoUus de Villa nova
Tcrra fignata, ^''.>"""'^«^ LhIHus,
TertA Lemrtia, Interrecentiorcs\
Rubrica Lemniaj ^.(-'O^nesTrerctfanus ,&i
vocatur ctiam noftroa:vo.
Minii glcba, Theofhrn/tus /'^r^f f/^^M/^Palmam
I
Minium Lemnicum- C obtinucre. .5. r./j^^. 71.
Te>ra Eretria, cft fpecies quidam ceruflW. Theriaca Mulierum , componirur ad hunc mo-
Terra fol.ataTartari, fit hoc modo. dum.
acetum Tartaro bene calcinato q. v.
Affiinde ,
^- Theriacac Andromach. 5"J-
vcluti extradurus e(Tes cjus tinfturam Evapora ;
Bezoartici Jovial. ^f>
indc phlegma , & rurfus affunde aliud acetum id- ;
Cornu Alcis,& Cervi Spagyrice calcinat. ana'
que tam diu continua cvaporando & aftlindendo, ,
3- j. fv.
donec fentias acctum in evaporatione. '

Excradl. radicum Angelici , Enula: Can-ipana:
Tunc tuus Tartarus erit animatus & niger af- ,
ana. 3. J.
funde eiaquam vita;, tuac folvc, filtra& coagula. ElTenciae Caitorci , 5.6-
Hoc toties reiterato, ufque dum terrareddita Magift. Matr. perlarum & Corallor. rubror. ana»
fitfoliaca,ac candidifTima. fcrup. j.
Theriaca , invenies theriacarum varia gcnera Olei fuccini 3. fi. Mifce , & cum Rob. Baccar.
Chymica , & Galenica in Pharmacopaa Spagyrica Sambuc. fiat f. a.Eleftiianum.
Milli, /'<j^. 549. c^?5o. Tera matrix, Sulphuris eft.

TmBurA vocabulo Chymici non intelligunt ( ut Tiirreii , eft lapis , quem Bood , & cxperientia
vulgusopinatur, )coloresfimplices a miito fepa- mille teftimoniis in cafu a fradura.ofla defilientia
ratos, vcl exaltatos. confervare doccnt.
ScdcolorescdlntijE rerum & qualitatibus for- Terra puya,n\\\\\ aliud eft quam Sal Coagulatum.
malibus a concreto corpore cxcraftis inhasrentes. Sed Sal illud habet reliqua j Sulphur , op-
Ttnt\ura, nihil aliud cil quam arcanum (pccificum duo principia, iMcrcurium.
cum effentia , & qiialitatibus formalibus etiam co- Racione quorum producendi habct virtutcm , &
Jorem rei h.ibens, ut in fui fimilem nacuram tinge- nutriendi efficaciam , unde Anima terrx vcre dici-
re pofTit , adRipulante Libavio , Libro fecundo , de tur cujus ope & virtute fuas exercet facultatcs.
,
Alchymia, tradat. 2. Hinc fipriveturfuo falc, privatur etiam virtutibus

Tintûrarum varis funt difFerentiac. omnibus, prxcipue pullulandi, germinandi,& enu-
Ali.r pafTivxdicuntur , qu2 cxtrahuntur, ut tin- triendi.
fiurarofarum,&c. Ut apparet in Vitro quod vera terra eft igne
,
Ah\e a6tiva; qui fcilicet paflivas extrahunt , &

,
lota, fed emortua, & privata fuo fale.
ipfas tinfturas communicant, ut magifteiium fa- Unde fterilis , & infcecunda, nuUafqne virtutes
picntumCrofW, &c. & proprictates habet.

Item tindura alia eft naturalis Hinc colligere licet virtutcs omnes ,qus innu-
Alia artificialis: merabilcs, hujufce terreni globi dependere ,
Qusdam animalis: A fale, quod includitur intra terras corpus & vir_
Qiiccdam Metallica: tutes ipfius falis , quod eft terreum verum Elemen-
Alia fimplex: tum, depcnderetanquamab agcnte prascipuo.

Alia compofita: A fpiritibus vitse , qui in eo funt innati & a fpi- ,
Qiii iiiterdum olea dicuntur interdum fpirirus, , ritibus cccleftibus nutriuntur, & fuo innato calorc,
interdum quintaf eflentia? prout magis ab his par- ,
falis corpus in terra indicant & in ccntro ipfius ,
ticipant, vclcum aliis. virginem illam unicam Rheam didam, cceli &ter-
TeguLi fortiicata , eft vas tcrreum ventilabiis , & Tx filiam producunt,qux eft rerum omnium produ-
oftio pervium,oblongum , ad tegendum catillos , ftrix, & confervatrix. fo^. 42.
ne operspolluanturfivillisjutque calor eotempe- Trta principia , Mofes in fecundo Capite non fal-
ratius elaborare poffit formatum. tem mineralia intelligit.
Qiudam hanc tegulam cum fundo conneftunt, r Sahab,
alii fiindum fcgregatum abillo faciunt, fecunduin Per JBdo/aySi.
divcrfum cujullibetarbitrium. Q bchohatru,
Teragoltnien , eit manu confeiSa. f Mercurium,
Tereniabtn^Qii Manna. Sedprincipia rerum etiam notat, -^ Snlphur , &
Terdina, eft Valcriana. (Sal.
Theriaca Germanorum compofitio fada CX , eft Aurum enim feu Sahab , abfolutiffimus perfe- &
granis maturis& recentibus Juniperi, in morcario difTimus Adercurius eft.
marmoreo contufis cum aqua pluviali diftillata, ,
Bdola , Margaritac(t feu Unio, optimus & prae-
Ut videas largius apud 'Beguin. pag. 251. ftajirifftmus fuccus, feu oleagineus, Sulphur deno-
Hoc medicamentum putant quidam a Paracelfo tans.
«oniomine tributum e(le, veruminejus fcriptis,id Schoham, Lapis concrctus crafTioris inter princi-
non invenitur. pia Salis concreti fignaculum exiftit.
Sed eleftuarium Junipcrinum proponit ConfiL V ^ .
Tomo yfag. longe meliiis hac theriaca.

105. V£llus aureum, fit cx rore coHefto Menfe Maii
Tuict , fpiritus compoficio rccenfetur a Beguinoy extritico anteortum folis,caeIofereno,lQCO
aperto. expanfo linteo, in difcum expreflb, in & &
Tinilftrarum, yiriz genera apud BegHtnum r«ccn- vas fidtileeffufo.
fentur. Paratur citra vim ignis artc nova. Beguinus.
TinHura Antimonii, eft ejuscflentia fixata. renter ^.^«/jfeu ignis ventris equi, folutioniscor-
XT T> I
( HermeSfSi porum vel fpirituum , inftrumenta multa fiinr, quo-
i\r.B.lntervctcres.|^^,^^^,^^,
rumunum dicicur yentcr eûi, & fit in duobus vaiis,
in
, .
Lib.i. Sea.iii Subre(a.if. 2g\

in quorum uno aqua,in alio fitnus equi, ubi eft
eft Ha?c omnia defcribuntur apud Se<ruinH»L.
,&
phiaU cum medicina,natque in furnello,& defuper alios Authores.
comburicur levis iguis, ut aqua tantuni evaporcc & Vnicornn Solare Qiiemadmodum Unicornu
,
iw
non bulliat: ibique efi: Canalis perquem additur regnoanimaJi ab omnibus hominibus pr^fertim
^ ,
aquaquando minui;ur. Magnatibus, magno habetur in pretio,

Proprietas hujus ignis eft quod non dcftruit , Ita Vnicornu SoUrz^,'m regnominerali
, magni
oleum, fed augmentar propter fuam humiditatem, eft arftimandum propcer maximam
fixitatem, &
Namalii deftruunt propter ficcitatcm. folidam perfedionem , modum compopendi
p'ro-
Et ucipuer ex calido & humido augmentatur, ôiuit HadrianmaMynJlcht, paa.^.
fic equi i^nis augmencatolcum fua humiditatc. Vnicornu Mir.erale, etiam jnvenies apud eum,'
Ignis cqui non fuadit neque comburit fcd do«
, , pag. I.
mat", & hnmidum augmentat. VentMi ChymicM, Venti funt thefauri naturae,
Vitreum vm quod tantum
, f Phiala , & nec eft aliquid in tota natura ventis ipfis pretio, !,
ex vitro conflatur, eft 1. Circulatorium. fius & nobilius , vita fi.juidem & anima rerum
Vide amplius de illis, in fuis locis. omnium , ventis deportatur ad res omnes.
Lapis omnmm colorum ,
'
Eft enim Ventus fpiraculum vitje
temporah's,
Leo viridis, quod alio vehiculo deferri non poteft rebus omnU
Minor mundus, bus nifi vencis.
nirum , vocatur
Ovnm Philofophorum Sager, Et vencus nihi! aliud eft , quam tenuiffima &
Vas circulare, fubtilirtima hujufce materia; pars , quam ignis
Vas fccretum. nacurx , feu lumen ccelefte , quod
huic mareri»
Vnkornu folare eft medicamentumex auro, ad
, incft furfum elevat, & fic vapor &
ventus, qui fum,
perfcdionem egrcgiam elaboratum. mopere cuftodiendus efl , alioquin tota Alchymi^
fômica lifiorts argentum vivum.
aterm, ell efletinutilis.
Vnriolum Romanum, Beguinm fcribit Cyprium & Cuftoditur autem ventus illc& vapor , C^ in vafis
Romanum merito fufpefta efle debent quod fint , vitreis ,perquam optime obturatis , dum crit 4,
fere adultera, fophifticata.varia, & diverlorum co- materia fua, & corpore contincatur nam fri«idi- ,
lorum, tbrmarum, & virtutum, & quod RomÊ nul- tate vafis, & aeris in vafe conclufi , ventus ille"^, 8c
lum vicriolum foditur. vapor fit tandcm aqua , & Pluvia Chymica
, qii^
Arcanum optimum in mor- terram fuam irrigando foecundar,
Vmioli liqmr , c^ . bo caduco , Non fecus ac in magno mundo , vapores &C
C Et eft oleumde Colcotbar. venti , qui calore naturali terra l"ur(um in aere peU
Jovis, lunturfrigiditate aeris , &

ipfius humiditate, cons.
Lunx , vertunturin pluviam& aquam,qui fuper terram
Martis decidit & fuo irroratu ipfam foecundat quia te^
,
Vitriolorum , funt ,
diverfa genera.
Solis, nuiftima & fubtiliflima inferioris elementi pars
Veneris, qua: reliquorum elementorum yjres & energias in
Veneris & '[Hermophroditi- fc coercet.
Martis. j c«»z-.
SUBSECTIO SECUNDA^
Petri Ioh. Fabri Medtct Regti gallici (êleherrimt Manufcrfptum
ad Seremjf. HolfattA Ducem D. FrideriCuM oltm tranfmiJjHm Res ,
zAlchymtcoriim ohfcurm extraordinarta ferjficuilate explanms. E Mufô

Gabrielis Clauderi,
Salutem, & quê Chiiftianus.
r«/£ offero curiofitAti, Honorande LeBor , promijjkm in TraBatH meo de TinBur^ Vrtiv
erfali
Manujcriptmri Medicipefi fuafataadhiic viventis ,V. ]. fABRi.
Si Rerum Phyfico- Chyrmcarum esgnarus , facillimi fuboifacies, Opufcultm hoc alteriut laude,
aut, velutivinumvendibile ,hedera neuttejnam indigere
,fi<jmdcm tam adcuraui perfficHitaie^
defiderata proponit,ut,falVu tamen doBiorum judicio, pattca habeat paria, fupenora pauciora.
Offero <jHidem Ttbi , ciim Magnalia 'Deifmt divulganda, Rejcjue Phyftca k dignts eruditit &
magismagifûeperfcrutanda. Candide tamenTe priiis monttum veltw, ta ai.tequam dubtam hancce ingrediari$
paiafram, caute pritis Tecum habitcs, an humerifufficiam , oneri huic vehememt terendo an legiiim-m vocaiio-,
,
nem ad Optu hocce tam feritm apudTe reperias, ac vere piS propoftio Det honorem
propagaturm,/idignus ccflitus judtceris, «/ 6u§v)>ta.,
proximi commodum & /n
eu^>,;cii, illud proclamare , Tibiconcederetur,
Cum notumft genuinis Anis Filtis, Deum omnifciumpaucispauciffimis Regale hoc donurn concredere /olere^,
Hoc enimfcopo, nift innitatur labor & conatus Tuus ,idemfane ertt, ac cum furiente g/adium rp/e Tua manup
tntruderes;at^He impoflerttm experieris oleo &opera perdita, ejuod lapidem laveris, qubd bona tua pro
laptde^
itUptdaveris,ac quodcontra Philofophi,lupanar ingredientis, moniium,pcsnitere tanti-tanti emeris.Vale
(y-fave,
Tuoadofficiautiliaparatifrimo Gabrieli Ci-AUDtRoD.
^/^ltenbHroi , Calendis fulii \6^g.
Tora- ^t Bb a FRIDERICO
F R I D ERI C O D. G. Regni Norvvegia: H^rcdi , ac Duci Gleivvici , Holfatia?,

& OlthmarlorLim Stormaria:, aj^^c.
PETRUS JOHANNES FABER,

LuDOVici XIV. Galliarum Rcgis Confiliarius Rcgius & Medicus ordinarius
S. P. dicit C^ braca.tHr.
A N TAfuit , ^ jam ejl tam eximia benevoleîtia ^ amicitia Tui erg/i me , Serenijsime
Princets , ut nec fotuerim, nec dehuerim eamjileniio praterire, quin ipjam fuhltco (crii>tff
patefacerem : Scripto cjuider» non vili (j inu ili Tibi Tutfcjue ^fed (umme neccjjarto (y
pretiofo , tanquam pretium inafiimabile continens : ut benevolentia (y amicttia Sere-
nijsimi Principis erga me , fi fieri potefi , in dtes magu ac magu accrefceret ^ augeretur.
Si quid enim eft in rerumferie ,
(jaod benevoleniiam Q- amicittam augere poftt , eji donum incejiima-
bile , ^ Jhefaurus inexhaujlus , fons divitiartim perennis ^ perpetuus. Nullas ad me Jcripît Serenif.
fimus Princeps epiftolas,ut de tali Fonte ac Thcfauro perenni certiorem (^ do£liorem facerem Principem.
Non eroo eqebat Serenisfimus Princeps majort decirina, ejuamprisfnti, cumgenio quo donatus efi cjuo .
cccultafi audfnt.referabit acpatefuiet. Legat ac relegat Sereniîmus PfincepsTraBatumhuncLeciurA

enim ufus relinuos. quotquctfunt, anliquorum Chjmicorum libros claros (^ patentes faciet, <^ eorum oh-
fcuritatem delebit. Ltimen enimlummum accendtt tn tenebris, acfugat ipfas: ohfuripmafiquidem chi-
rnicorum Scripta ^ axiomata clartpme interpretatur , ^ expitcat in gratiam Serenif?imi Princtpis. Ac-
cipe emo Serenifiime Princeps munus hoc cum henevolenti.i. S" amicttia qtta Te mecum devinxtfii
^ ohflrinxidi : etenim ad optatum ^ defiderium deveniet , modo pattentia & otio fummo utatur.
Vattentia fiqttidem (^ etio fummo cget Opus noflrum : fejlinatio procul eliminanda tanquam diabo-
lica. Semenenim metallictim cttm lo>igo labore perenni ., & continuo percoquendum efi , utadma-
turitatem deveniat , ^ deponat f^ces fuas inutiles ac ftiperjluas. Non enim nifi puripmo femine me-
taliico egemus , reliquum tanquam inttiile (^ juperfluum rejicimus , & de puripma metafticafubjian-
tii mercuriali nofira opus omnes tefiantur chimiA autores ei ipfa naturafidem
noflrumperagimus , ut ,
facit. Nam depurifitmaillafubfiantia, non vulgari aurum argentum operatur. Sicars imitanda , ^
naturam hanc folam fubfiantiam purifiimam accipit de ipfafola opus fttum pcrficit complet , ^ ^ ,
ut videatur clarijstme ter totum in toto hoc fequenti Traiiatu. Vale SereniJîme Princeps me amo. , ^
indies magis ac magis ^ &
ero Tutts , vere Tuus ero fervus. Dacum in iEdibus noftris die 15.
Maii 1655.
junSa perfefte iterum coquatur & fummam per- ,
C A P U T I. fedionem acquirat ut penetret & poros metal- , ,
lorum imperfeftorum adeat f nonne impcrfedio-

An Lafis Philofophorumfit in rerum nem illam penitus fugabit & longiflime propellet?
Natura.
Datur autem illa fubllantia ex qua fit & J), & ©
fic inrantum pcrfici potcft arte Chimica, ut fub-
quid fit Lapis Phi- ftantia metallorum imperfedam perficiat & ablof-
ANtequam demonftremus, vat. Ergo cxcus eft, & vere carcus, nec animam ha-
perquirendum eft , an fit in re-
lofophorum ,
bet rationabilem , qui lapidem Philolbphorum in

rum ferie & perfiftat in rerum Natura ; multi qui-
rerum ferie negat perfiftere. Si argumento huic
dem funt nafutuli & genium fummum ac acutiim
,
fe purantes habere qui cxiftimant non exiftere ,

,
& rationi fidem adhibere nequit
legat Hermetem ,
Trismegiftum , Gebrnm Arabem Raimundum Lul-

nec efle in rerum ferie aliquid quod metalla im-
,
,
perfeda omnia in verum aurum tranfmutet & re-

lium Hifpanum, & nuiltos alios fcre infinitos au-
tores > omnes aliis argumentis & rationibus
qui
liquaomnia defcdum patientiaomninoperficiat;
probant, Lapidem Philofophorum effe & ipfum fe
at fi mentem.haberent ratione prxditam, talia ab-
,
furda non excogitarent. Aurum fiquidem & argen- ipfos fecide &
prx manibus h;;bni(Te Autoritati :
tum funt in lerum natura , prse manibus & omnium tantorum Phiiofophorum eft adhibendafides auc ;
& omnium oculis objiciuncur, Cum ergo afinorum numero adfcribendi, qni tanta abfurda ex
feruntur ,
aurum & argentum fit in rerum. natuia , necefle cft mente fua deponerc nequeuntjfortalfe, vellcnt pe-
ex quo fit aurum & argentum non nicusdoceriut haberent hanc artem qua Auruni ,
aliquid elle , ;
cnim creantur de novo a fummo rerum crcatore , & argentum facerent ad libitum Spedent iioc ;
qujefo: Coelum potiiis aurum pliiet & maigaritas»

fed fiunt a natura ex materia certa & reali illa au- :
rem materia, ex qua fit ©

& J) perfiftens in natu- antequam id fiat . Dii fudoribus& laboribus om-
ra, haberi potelt, & in tantum perfici , ut cum auro nia vcndunt & potidimum hanc artem , in qua ac-
conjunaa, reliqua imperfeda nietalla perficere quirenda fummopere laborandum & defudanduiTi
qiicac fua perfcdione. Nam fi fola fimplici co- eft.Ergo fxillimandum eft,& firmiter credendum.
itione naturali in venis montium conclufa aurum Lapidem Philofophorum eiTe ac perhftere rerum m
crficiat quid taciet fi Codione artificiali multo-
:
natura. ciim matcria & fubftantia ,
ex qua ht
p&
ties iteracainvafe puro vitreo, cum auro con-
:D,exiftat,qux ommnoperhci poteftuc perfedione
. ,
Lib.I. Sc6tIII. Subfed.II. 29j

fua arteacquKitaperficiatomiiiadefedum pacien'
tia, ficconcIuderepolTumus Lapidetn 1'hilolopho-
CA P UT III.
tum elle & perlitkre in rerum naturd.
Quale habet Corpus Lapis PhilofophoritmÔ*
C A P UT II. qua vcsie inditatur.
n«
Lapis Philofophornm quidfu in rerum
Natura.
HOc Caput totam Artem-'coi3)pIeditur,&de-
tegit .Sapicntibus qui Leonem chimicnm co-
gnofcunt,not6 eninicorpore Leonisnoftri,fcu La-
CapituloprscedencicolligerepoGrumusquid
EX llc lapisfhilofophor.Ciim alleruimus ipfum elfe
pidis Philofophorum , reliquum quod fuperclt ,
nihjl aliud eff quam opus n ulierum: & ludus pue-
,
,
materiam Ceu femen ex qiia fic O > 2) . & reh'qua rorum Coquerc tantiim debemus tunc temporis,
.•
metalla, fed hoc nimis obfcurum elt iis.qui Artem & patientiam& otium habere,utpernciamus opus
-Chimicam fummis tantuin labris dcguOarunt. Vi- tam defideratum.Si lapisfitquintaclfentia cxli &
dendum jam , hoc fe-
eft, quid lit hsecmateria & clementorum omnium Corpus aliud habere ne-,
men metallicum non enim videtur illud femen in

.
qaic ,nec alia indui vefte quam falis Corpore ,
inetallis & proinde mulci neganc ipfum qui non

, , ik. vefte dum enim coquitur hic fpiritus in Cen-
:
vident oculatum
: enim hibenc cerebrum ; credunc tro Terra: , Coftione illa non potcft indui alii
tantum quod vident. At Hermes Trifmegirtus af- vefte, quam falis in fale enim ifto videmus
;
ferit, mecallahaberc femen, ex quo crefcant, dum omnia elementa videmus ignem propter ca-
:
a.Terit, in fuaTabula Smaragdina, fuperiora elfe lorem & infignem flagrantiam videmus aeren» ;
£jufdem natursE ac inferiora. Animalia fiquidem propterraritatem & candorem videmus aquam ;
& vegetabilia qui funt in fuperficie Terra? & ve-

, , propcer diaphaneicacem & humiditatem vidcmus ;
re fupsriora func liabent femen ex quocrefcanc: ,

Terram propter corporeitatcm & malTam compa-
ergo & inferiora , qux funt mineralia & metalla , (Sam; videmus Cflum propter infignes Solis,Lun«
quae in intcrioribus terra: crefcunt , habent etiam & ftellarum omnium Virtutes & proprietatcs, ita,
femen, ut & fuperiora animalia puta & vegetabi- ut caufi omnes , qux ipfum fccerunt Salem , in
Jia: non ergo negandum eftmetallaac mineralia ipfo coerceantur & conlpiciantur. Qiud crgo de-
habere femen, ex quo fianc& crefcanc. Sedquale fiderabimus amplius in tanto & unico fubjedo,
lit ifi:ud femen , & quaracione fiat inrerumnatu- quod dicitur Lapis Philofophorum , & tamen non
ra jam perquirendum.- femen enim animale & ve-
, eft lapis, nec naturam lapidis hahet dicitur tan.en :
getabile fit cx elemencis & coelo, fequenci via cce- :

Lapis, quia funditur & liquefcit in Aqua ; quod non
lum fuis radiis & inflnxibus , quod illis ineft purif- faciunt lapides. Nec enim liqucfcunt in aqua & dif-
fimum projicic in elemenca & poti(Timum in cen- folvuntur imo magis ac magis indurantur & cref-'
trum Terrx, hinc digeritur & percoquicur nacurali cunr. Aqiia enimomnium Lap idnm jnjrgrj^gîi^^L-
tencrali ipfius terr2,tum a fe ipfo, donec purif- fpiritu venereo Lapidis noltri in Aqua perfiftente
firpum illud CaEli& elemencorum omniumfiacCor- qui materiam Lapideam indurat
& coquit in me- ,
pus, & hoc corpus fiac fpirkus icaut hic fubftan- diis ipfis aquis. Lapis crgo noitcr, feu fe men Me^
;
tia cranfeac primo in corpus ex fpidcu & hoc cor- ja Uicum noftrum & qumta
e flentia CogJi & jilemen-
,
pus icerum in fpiricum qui unione & conjunciio- 'toTum, alio^n poteft indu i corôre&vefte^
,
ne frequcnti cum fuo corpore tandem fit fpiritua- quam lalis. Calor enimingcnTin taii ma"teria
rc-
lis fubftancia , habens corporale quod fixum quod peritur corpufque falis efHcit & natura ipfa po- , ,
dicicur a Philofophis fulphur n2rurs,quod candem ftulante. Quia cum natura ipfaex ipfo CorporeSc ,
in venis moncium conclufum ccntro fuo fixo figicur Spiritu omnia formare & procreare dcbeat, non ,
in metallum quod fi purum fit tranfit in aurum

:
poteft ex alio corporc, quam falis id efficere, quia,
,
pufum fi impurum abit in imperfedum metal- fal ad omnia generanda & procreanda prochvis
; ,
8c
lum, & fecundum variam ac diftindtam fuam im- aptus efh Alia fiquidem corpora id efficere
ne-
puritatem varia & diflinfta impura metalla funt. queunt abfque redui!iione in materiam illam qu£? ,
Et hoc efl: femen vere mctallicum, ex influxuCoe- prima omnium eft. llla autem prima materia non
leiU , & puridlmis elementorum fubflantiis Con- poteft rcduci in aliam fubftantiam , aut dareturin
flatum,quod dum fublimatur ,& circulatur pcr po- infinitum ptogrellus fcd poftquam omniareduda
:
ros Terra? , varia inquinatione perfunditur Ciim ;

funt in illamprimam matcriam, tunc fiunc varia
impuritatem reperiat in poris Terrs impuris & in- generationes & infinitx ex illamateria fecundum
quinatis , ex qua impuritate , ut dixi , varia naf- difpoficionem illam materise ab agentibus variis,
cuntur metalla imperfefta ; utpote plumbum.flan- qux illam matcriam varie difponunt, & ex illa pto»
num argentum vivum ferrum & cuprum, Si vero
, ,
ducunt omnia mixta producibiba. Concludenjuoi
purum iftud femen in rupibus puris concludatur , ergo eft lapidcm p hilofophorum nbiTallo^ coTpo-
coquitur a fuo ipfo naturali Caiore , naturali Ca- & Te ac vette indui"pQlie , quam talis qui in ^mnibus ;
lore ipfius Terrte ,'mQScJ). hoc ergo femen me-

Locis, ubi nihil generari poteft, repericur & fedem
tallicum eft centrum in matricibus metallorum , habct ubienim generatur aliquid, in eo impendi-
ceu locis ubi generantur Metalla, id eft vere lapis
,
tur illa materia.
philofophor. quia ex ipfo puro & pnrirfimo fado
codione artificiali fic lapis ex quo perficiunrur
omnia defedum paciencia undc mctalla imperfe-
, C A P UT IV.
,
da perficiuntur in aurum vel argentum;Cum talem Quibus Nominibus infigniatur lapfS

defedum patiantur in arte Chimica non mutatur :
Philofophorum.
hic lapis & fubftantia idem omnino eft qualis eft in
natura; fed nefciunt eo uci homines abucuntur eo,
ubi nihil omnino prodeftjfed potius malum guara
:
,
NOn omnia nomina, quibus
poffunt recenferi
infignitur Lapis PhiIofophorii,aut
maximunn
bonum operacur exinde exurgerec volnmen. Nominibus fiquidem
Tom, I.
Bb reriini
5
, ,
294- Bibliotheci Chemicas Curiofx

rerum omnium , quae in rerum natura exiftunt, infi- in vas recipiens coaguletur in butyrum , quod ca-
lido
gnitur & nominatur:fed prxcipua & qua: arti noftrse diffluit 6c frigido coagulatur. Dicitur Sangiiis,
profunt,declarabo,& rationes.quibusmotifunt quod rubefcat ut languis ^ rubcJii,eni tfficiac,

infignicent contineatquc (piritum vit^ uti Sangiiis. Dicitur
Philofop'hi Chimici ut his noniinibus ,
,
lapidcm hunc.patefaciam & explicabo- Dicuur er- Balneum quod lavct & punficet rcgcm noltrum
rerumprima, quia vere ma- 6c metalla omnia fudare faciat, Dipitur Acetuin
go imprimis Mareria :
teriahxc rcrumomniumprima cll, & res omnes fortiffimum, quodrodat metaHa tafoivat. Di- (.\'
ex ci oriuntur, &'in illam reducuntur per putrefa- citur plumbum quod , & ponde-
fit matcria gravis
dlioncm Naturalcm. Dicitur ctiam Microcofmus, quod nigrefcat, ut plumbumDicitur Venus
rofa,csc
naturs, quod ardeat & conticiacomuia, ^ matr-
quia in ipfa contincntur omnia cL-menta &
Cce- ,
lum & proprietates omnes Ccxli & elementorum ret 6«; DieicurSputum luno?, .i)u6d a luna
ccjquat.
omnium in ipfa coercentur ; ccelum enim, fol & lu- aquas projiciarur, veluti fputum.Dicitur
Ciclefti in
Serpens ^: Draco, cum devorec 5i abfunut mcul-

na & Itellx omnes in co comprehenduntur, unde
dicunt Philofophi in noftro fubjedo unico & vere
:
la cunda , &: venena in fe contineat. Dicitur Ma-
{untSol& Luiia&ftell2Eomnesconjunaa:,&perin- gnefia,qu6d atcrahac.Ck alliciat metalla & piarct-
puc folem & lunam propter eorum perfe6tionem.
de in ipfo fubjedo funt tot & cantx virtutes.ut fa-
tis admirari nequeamus.Dicitur etiam lapis
Aquikc, Dicicur imus , qyod ftcrcorec aquam fuam, <5c f«-
f
quia in ipfo continetur alius lapis in venrre fuo

cundam & fertilet.Dicicur Ens Metaliicum,
faciat
occultus. Lapis fiqiiidem philolophorum veriis & & vere ell,ciim Corpora Metallica cx eo fiant',
abfolutus ex ipfo conficitur & perinde-in_Veritre
iôriginem habeant. DiciiurMaceriaomnium fisr
m^.„r^ dat
marum Hor ..,;„, ;..r.. „„.*;.;,
perficit . confcrvar.
f...,.,r ivi
ejus occulcatur. Dicitur & Acjua vitx enim ipfas Di-
Vefufcitat .-
.
; , .i^:
enim Regem noftrum mortuum, h- e. Aurum,quod citur Iris propter colores varios, qui in ipfa appa-
vere mortuum dum ex fodina fua

fufione vulgari ,
rent.canquam iniride. Dicitur Caiios, quodom.
excoquitur- Spiritus cnim ille aureus fufione eva- nia elemenca & virtutes caleftKS,, in ipfa confufa
nefcit & proinde concidit vita ipfius. Vita ademp- finc & indillinda. Dicitur aliis iuHnitis nominibus
ta & evaporata mortuum dicitur aurum ;
Cum ve- & nuncupatur qux explicatu non furit necelfaria;
,
ro redic,& ipfo confociatur dicitur vitam recu- ,

quia hcEc Superiora futbciunt , ut reliqua cunftaex-
perarc-, &a morcuis refiifcitari.Dicitur Aqua vits, plicaci polTinc ad Autores Chimicos intelligendos.
ciim omnes hominesabomnibusmorbis vindicer. Intelligunt enim omnes.hanc folam unicamma- &
teriani Univerfalem & Catholicam quibuscunque
&vitamillis prorogec. DiciturVenenum.quiame ,
talla ene<}*6-, & res omnes, ad pucrefaftionem uominibus,ceu veftibus eam veftianC(^ induant
conducic , uc inde regenerentur , & ad meliorcm
ftatum perducantur. Dicitur & Spiricus, Cum fit
& clarificcc metalla,
CA P UT V.
volatilis , & in Ca;lum evolec
omnia ,
talis fpiritus.
iifque vicam
^''^;;'^^^^^^^^^^
Dicitur Med.cinaiumma
^'^^-^^
K unica An Upis Phdofophomm
'
mm Tmk [uX
r cr r n-' \
}
cum curec omnes , cum hominum , cum mecallo- f^ Sinritufupctat in je ipju ad ultimamêr-
rum i"firmitates DkiturC^lum,cumhxcmate-
f,f},onem okmendam.
ria fit incorruptibihs ut casUim, & quafi cxlum,
J
operetur invifibiliter & fpiritualiter inres omncs
naturales.DiciturNubes:dac enim aquam ca^lellcm, CLamanc omnes Philofophi Chimici , qui per-
Lapidem Philofophorum, fubjedtum
fecerunc
pluviam& rorem, quibus irroratur aqua fuapro-
Dici unicum efle in rcrum natura, quod in fe ipfo habec
pria uc frufium ferac i. e. Mercurium fuum.
,
,
quicquid illi necellariumeft adpcrfedionem fuam

tur Ros. Decidit enim ex aere aquamque cum
fuis
ultimam & abfolutam obtinendam. Nihil enim in-
germinibus rcfocillat & iroprargnat, uc inde lac vir-
trac in compofixionem ipfius alienum & extra-
ginis prodeac & fcaturiat. Dicitur Umbra;
obfcu-
doininferioraoperetur lumen a fole , & fortiatur & dum fices hx feparatx funt codio tantiim illi ,
&Lucifer, cum in neceflaria eft,perennis & continua, ut ulcimam

fuo, Dicitur & Stella fignata
perfedionem acquirat. Ncc Sol aut Luna vulgaris
opere prscluceat mane & vefperi ,
quod vifu admc)-
aqua illi addenda funt ad perfcdionem quia lapis ipfe
dum mirum cft.Dicitur Aqua permanens , vi- ,
habet in fe folem & lunam, quae func illi conjunda

tx metallica,aqua foliaca incorrupcibilis ; perfiftic
in centrofuo.Unde aiunr Philofophi. Lapis nofter
enim in igne, aere & cerra & a nullo clemenco cor-
perfici nequit, nifiSol&Lunafimul conjungantur
rumpicur. Dicitur etiam Aquaardens& ignea. Li-
inunofubjedo, quod in hoc 1616 reperitur. Na-
quefacic enim omnia mecalla , pliis quam omnes
carbones & flamms, quod & ignis priftare ne- curaliter cnim in eo conjundfa func J) & 5 , © ,
& petrx; habec enim im6 in ipfo func infeparabilia : Unde illi fubjefto
Quic. Dicitur etiamSal nitri
omnia perfedionem Unde af-
neceflaria ad
ejusproprictatesi^s qualitatcs<\ extrahitur eodem
infunc
quia lavac ferunc & clamanc Chimici. Eft in Mercurio quic-
& fimili modo. Dicitur etiam Lixivium,
quidquxrunc fapicnces. Quij^ in fubjedo noftro ,
&abftergit lordes metallicis , l\: proprias fuas,
Sponfa.mater, qui verus eft Mercurius, func omnia necelJaria adt.
icaut purilftma deveniat. Dicirur&
conjux,Eva & eft vereTalis.Ex ea enim nafciitur re- perfedionem;eft etiam in eo Sal Sulphur & Mcr- &
etiamVirgo pura cV im- curius corpus
, , anima & fpiritus unde trinus Si. ,
gi noftro Filii regii.Dicitur
pariat fi- unus eft quia illa trina conftituunc unum fubje-
maculaca. Manet enim pura ^: cafta etfi ,
,
lios: eofquc .V maritum proprium ftrangulat CSc dum homogcncum. Qiiod enim in eo eft frigidum
refufcitat in vicam mcorrup- &c ficcum,dicitur Sal ve! corpus;quod vcro in eo eft
cnccat, eofque iterum
calidum &<. igneum , dicitur Sulphur (eu anima.
tibilem & immorcale.Dicitur Lac virginis,cum ejus
Jiquor ad modum ladis egcediacur e terra fua. & quod vero m eo eft ftigidun. & ^^"'"1'^^^^^^;^*;'.;^';^
,
Lib. I. Se6t. III. Suhfcd. 11. 19$

Mercurius. Sed coftione continua & perenni illa impingerc ahcm Creatur^. Artifcx enim
quilibec
cria converciintur in unum hacracione, frigidum iuis opcrjbus miaginem fui
reliuquit. Sic lumnûs
-&c huinidum couvercitur incalidum&: humidum,c<<: Artifcx mundum tunc creando voluic
creaturis
.tandem in calidum i!cficcumi& /ic convcrtuntur imaginem lui relinqucrc ut unufomkjue Philo- ,
clemenca qux in matcria noilra repemuncur , con- fophoium naturam rimando & perfciutando,
Ijfijfa & dirtindta, & finnc unum elemcncum igncum Deum iplum videret & cognoiceret. Lapis noftcr
& ficcum. Ec fic fal, quia in materia ell nollra, con- ubiquc reperitur in omnibus naturse mixcis
, &
verticur in mcrcwium , c^ mercurius converricur in ubique 1 nnus eft & Unus ; Trinus , ciim in eo
fic
fulphur fixum &
pcrmanens quod omnia perficic, , Sal, Mercurius&Sulphur,& hoEc tria unum con^
&c verum balfamum ; Unde vicam rcitau-
elt vit^ flicuant lubjedlum homogeneum & fimilare. Ec
rat ac renovat, in omnibus naturz irixtis non fo- perinde unus eft Lapis , & fic , in eo reperitur Tri-.
Jiim in metallis fcd etiam in animalibus & vege-
; nitas & Unitas , ac in Deo. Ut enim lâter
in di-
tabilibus cunAis Sic iapis noller liabet infe ora-
.•
vinis producit ab xccrnoFilium
, & a Patre & Fi-
ad perfeftionem abfolucam obci-
jiia illi neceflaria lio procedit Spiritus fic & in noftro Lapide fimi-
:
ncudam. Nec aliud qnirendum eft, Cs: il!i adden- Jitudine quadam & fymbolo Sulphuri quod
le ha-
<dum,fivc (jc mecallum perfccSum tive impcrfe- , bet ut Pater , procedicSal, qui fe liabet ut
I-ilius ,
ûmi uti cUrius videbicur capitulo fequenti. & ab his duobus procedit Mercurius verus
, tan-
quam Spiricus Sanftus , qui omnia agic , fovec &
C A P UT VI. fervat. Unde Sendivogius.noviLuminis Aucor,fic
aic :
Unus dedic duos, & duo unumdedeiunc Spi-
ricum Sandum, & fic creacus eft mundus, & ficeric
An aurum 'vel argentum , vel quodvis ejus finis; Omniaenimin unum cranfibunt ,ut ex
aliud metJlum requiratur ad perfeBionem unocreaca funt, & fic crit finis rerum omnium.
Quiaomnia nacura; mixca in principia rcfolven-
labtdis nojiri conjequendam. tur ,& ha^c principia qusr func cria, tranfibunt ia
,
uHum principium & fic erit finis hujus n.undi.

:
Erirtimum eft ac certiffimum.metalla qu^ ma- iic ergo concludimus , Lapidcm Philofophorum
teriae noibsc incima lunt , ac illi matcrialiter eireTnnum&Unum,& fymbolum habere Divi-
junda ac implantata funt fufficcre ad perfeciio- uicatis, quod cft Trmum Si Unum.
nem fuam ; ut capitulo prxcedenti declaratuni elt.

Nihilominus tamen fola metalla etfi perfedxa ad-
modum finc ciim fint volatilia
,
,
tarde codione &

CAPUT VIII.
iioftra figancur, Philofophi confulunt, aurum vuiga-
re vel argentum illi addendumefie.uc cicius figan-
QuaUs f.t Philofophorum Mercurius , qui
tur hic metalla lapidis nollri volatilia, &. ica citius in feomnia neceffarta habeat ad Lapidem
perficiantur. Perfedionem enim ultimam obtinere
Philofophorum confcquendum ?
non polVunr, quin perfecle figancur &c rigorem ignis
pari pofTint. Nec aurum nec argentum vulgare ex- ,
tranea funt lapidi nofiro. Ciim fint ejufdem naturje HIcquiMercurius non communis,
cft vulgaris &:
cum his ipfis, qwx. lapidi noftro infunt intima,quje
vulgariter
venditur apud Mercacores , &
curric ut aqu.:, nec madcfacic manus ciim propcer
quidem cum fint periede cofta, & natura fixa, fi- ,
ficcicacem luam non adhireac tangenci qux ficci-

xacione perfeda figunt , coquunt, & maturant ea , ;
tas cohibet humiditatcm,& impedit, ne humeftec.

quinon funt omnino co(5ta, neque fixa, &c omnino
Nofter Mcrcurius & omnium Philofophorum cft
matura : &: ideo uc citius maturef-
illa addimus ,
alius, & diitinftus ac diverfus ab ipfo. Non made-

cant &; figantur, &
terminentur in bonum;
fic citius ,
facic manus ciim fit fal, & ex ialina fcatebra du-

nam Mercurius fixus t^c perfedc a natura coftus ,
cat originem ex fubtili aqua , fubtilique Terra

& maturus , additus mercurio non fixo crudo , &
conflatus. Difterunc tamcn hic Mcrcurius & vulgi
immaturo ciciiis pcrficitur &c terminatur in bo-
,
num perfeftum; &: fic alia principia, qux in auro & qualitate.cumnoftercalidus fic & humidus, Ai-
ter vulgaris frigidus fic & humidus , & fic non Im-
argento perfede coda ikmatura, fua perfeftione
mectec. Ec Mercurius vulgaris quanto magis co-
ultimata reliqua principia ejufdem natur^ , qiii in-
quitur , tanto magis manct fiuidus & aquo.rus.
codafunt lapidinoltro & immatura ,
perficiuntur
& terminantur, ulcima perfedione eorum addi-
Nofter vero quanto magis coquitur ,tanco magis
infpiifatur. Vulgaris quanco magis coquirur, tanto
tione itaergo concludimus &c alTerimus , noftro
:
Lapidi nihil addendum ut fuam ultimam &c abfo- ,

magis cerrificacur , & in terram non fiifibilem &
lutam perfedlionem acquirat, nifi ut citius termi- impuram convertitur Noftcr vero quanio magis
;
coquicur ,tant6 magis infpilTacur , in lalcm tamen

necur , &
perveniar ad ipfam perfeftionem , aurum
vulgare addendum elFe , vel argentum: quia fuaper- fulibilem ,& igne permancntem conveititur. Hinc
facile colligitur, Mercurium Philofophorum non
fedione &c maturitate citius perficiunt aurum &
argentum , quae funt lapidi noftro inintimis fuis
elTc ullo inodo vulgarem nec uUo modo cduci ,
polTe ex eo , fcd tantiim eflc humidum rjJicale

Thalamis, £c reccfiibus.
metallicum , quod in Lapide Philofophorum rcpe-
CAPUT VII.
ritur. Unde Sendivogius allerit, Mercurium Ihilo-
fophorum nihil aliud efle quam iiumidum aeris ,
caliditate mixtum quod idcm eft

; ac hu.nidum ,
QHare Lapis noHer fit Trinus O* Vnus. radicale metallicum ,calidicate mixtuin; oportct
enim necelTario illud humidum elTe calidum , pro-
SUmmus rerum omnium Crcator voluit Ima- pter Sulphur innatum,quodin fe habet beneficio ,
_ ginem fuiipfiusmundo huic creato relinquere cujus coagulatur & metallum perf.iftum ;
figirur in
ti, fus Trinitatis & Unitatis fymbolum aliquo.d fi purum & a fcecibus terreis vindicatum fit. Hinc
Tom. I. Bb 4 colligcte
,
296 Bibliothecae Chemicac Curiofx

colligere pofTiimus Mercurium Philofophorum ,
phur Philofophorum perficiuntur inclixir, nullam
nullo pido elFe Mercurium vulgarem, & ipfura
mentioncm qua ad taie
tccerunt. Ratib autem ,
filencium funt moci, fortalFc elUquia noluerunt ipfi

habere omnia necelVaria ad Lapidem Philofopho-
rum conficiendum > cum in fe habeat fulphur, & clavem Artis patefacere. Sal enim noiirum eft vcfa
clavis Arcis,& abfque illo nec fulphur necMcrcurius
ignem naturae fummopere depuracx , qua: futi-iciunc
in lucem patefieri poHunt. Sal enim ipia occnltac
ad pcrficiendum opus Philofophorum , cx tcliimo- ^—obfcurat
i-r„ o, _„
nioomnium Autorum. Sic concludemus Mercu- , ik. & captiva tenet,tanquam in carcere,
,
rium Philofophorum eire humidum radicale metal- ne egrcdiantur. Unde Sendivogius Tradatu fuo de
licumfcu humidum aeris caliditate mixtum , ha- fulphure aflerit , fal Hc fulphur in font6, vel circa
beiis in fe incentro fuo omnia illi neccliaria ad fontem clariiTimum & liinpidifnmum altercari inrer
perficiendum opus nofirum ut teftantur omnes :
fe ipfa, & prxliari interfe ade6,ut fulphur a fale
Au-orcs,quorumauchoritati fides eltadhibenda in fonte vulneretur, e cujus vulneribus non cxivic
cum ipfi videriilt & palparint ea omnia qui ipfi Sanguis , ut debLiet, fed lac pururii quod in reci- ,
alferunt. Quocirca nullo pado ipb faTa putanda

picnte coagulatur in butyrum totius operis no- ,
itri fundamentum, ut in eo Traftatu de hulphure,

& exiftimanda lunt.
Sendivogiusclariffime demonftrar, afierendo, LaC
CAPUT IX. butyrum in magnum accrevifTefluvium, io
iilud, Ceu
quo Diana ipfa fubmerfa eft , & Sol volendo Dia-
Quale fit Sulphur Philofophorum , quoA nam iplam falvare a naufragio, traxit Diana Solem
Opus nojlrum cum Mercurio perficiat.
& ambo fubmerfi funt in tali fluvio, ibique manfe-
runt donec a mortuis furrcxcrunt. Quod omnc
,
MErcurius Philofophorum explicari non po- Lupidem inde confedum indicat lynceos oculos
tcft, quin & fulphur eorum explicetur.
Sunt habentibus. Salergo Philofophorum, quod inhoc
cnim unum & id^m in eodem fubjed:o, nec poiiiwt capitulo perquiritur eft Clavis artis abfoluta, iS: cft
fcparari quod enim calidum cft & igncum

j _
in fal illud quod Cilum omne, Solem &. Lunam >
,
M^crcurio , eft, iulphur quod vero humidum eft

;
ac ftellas omnes & elemcnta concinet & fecum
Mercurius. Mercurius fiquidem femper calidita- concludit &; una cum Mcrcurio & Sulphure coer-
,
tcm illam naturalcm & innatam fecum habet , & cetur in uno & eodem Corporc quod cnini 111 ;
caliditas illa uunqiiam in Mercurio etiam fepara- Mcrcurio & Sulphure.feu in humido & calido radi-
unde dicitur ab omnibus Phi-
tur ab huaiido ifto ,
ca^ metallico corpus ctiicit, fal eft illa cnim duo :
lofophis, Mercurium habere in fe Sulphur innatum corporiricantur i Sale ipso.Unde fine Sale nil in ar-
bonum quo humidum
,
fuum coagulatur in aurum. te noftra efficere poffumusjnec Mercurium noftrum
Eftcrgo fulphur Philofophoium calidum illud ra- & fulphur videre & palpare valemus. Etqui fincfa-
dicale quod ineft Mercurio rebulque omnibus , , le illo operatur in arte noftra is cum arcu finc ,
cujus ope (ti beneficio res omnes ad maturitacem chorda fagittat. Qui ergo (cit falis illius etfedio-
conducuntur & ad perfcdionem ultimam & abfo- nem , ut inde Mercurius & fulphur noftrum cgre-
lutam. Unde Mercurius Philofophorum folo & diantur & appareant ,fcit fundamentum artis. Stu-
unico fuo Sulphure maturitatcnri acquirit& perfe- dendum crgo eft, & libros antiquorum omnes per-
îonem unde in aurum perfedum abfolvitur.
,
lcgendos habemus ut fal iftud primo cognofca- ,
Unde aurum liquidum clVet & pcnetrabilc ve-

C\ , mus & ejus eftedioncm:fine enim eftedione ipfius
,
rum eflet elixir ad vitam & ad abfolutam perfe- falis non polfumus habere nec mctcurium , ncc ful.
dionem rerum omnium & metallorum. Scd non phur ad opus noftrum pcrficiendum at cum efre- ,
poteft naturaliter codione in liquidam &

pene- dione ipfa volatilia facimus quae in illo fixa funr. ,
trantem fubftantiam transformari , quia natura Abfque autem illa volatilitate Sulphur & Mercu-
vafis in naturalibus , ubi Mercurius in aurum ex- rium in fale conclufa & captiva tanquam in carce-
coqiiitur , non poteft iterum atque iterum Mercu- re , habere non polTumus & nifi ipfa volatilia ha- ;
rium purum & liquidum illi addere quia liquidi- : beamus ipfa depurare non valemus, nec perinde
,
tas& penetraciodependct ex folo Mercurio, qui eiixir noftrum perfici poHet. Ciim ex puridimis
ciim fit liquidius , & fummopere pcnetrans , liqui- metallicis principiis folum perficiatur , qux folum-
dam facit fubftantiam, quia fupcrabundat. Undc modo & efVedione & fublimationc haberi polTunt,
Ars Chimica Lapide Philofophorum conficicn-
in ut frequenci capitulo clarifTimum fiet.
do addit ter aut quater aut pluries coagulato La- ,
pidi Mercurium fuum,ut copia mercurii liquidita CAPUT XI.

tem & penetracionem ethciac in lapide : adco ut
lapis noiter aliquando liquefcat in oleum fixum li- De Solutione falis noHri , ut per fuhlima-
quabile, & nunquam coagulabile in (ubftantiam fir-
tionem ?[3r deflilUtioncm Mercurium icr Sul-
mam & duram. Supereft ergo, Sulphur Philofo-
phorum e(Te calidum innatum Mercurii ab eo nun- phur noflrum habere vulcamus.
quam feparabile , quo folo Mercurius maturita-
temac perfedionem acquiric ,& in aurura tranf- SAl noftrum difficile folvitur, Sc fiquid eft in to-
inutatur. ta arte difficilc

1
& laboriodim , hoc eft folutio
CAPUT X. falis noftri.

labore putrcfcic
Cum magna enim
&
line putrefadione confici noQ
difficultace, & longo
poteft. Putrcfaccrc ergo priiis ipfum debemus,

Ouale fit Sal Philofophorum cujus op^ ancequam ipfum folvamus, antcquam ergo pu ref-
Mercurius c^ Sulphur perficiantur m Lapt- cere ipfum faciamus ipfum fummopere purificare ,
debemus purificatur autem ipfum folvendo ia

,
dem Philofopborum. aquis ilillatitiis pluvix vel rorisfcpticsredificatis,

Himici antiqui omnes de Sale Philofopho- & ipfum congelare dcbemus, 61 deficcare ipfum fo-
rum, cujus ope & auxilio Mercurius & Sul- iutum deftillando , & demum cfficere, & deficcare.
donec
; .
Lib. I. Se(ft. III. Subie6l. I. 297

donec ad fumnriam .S^ ultfmam aHrificationcm de- tallfs perfeSris fuiit radii
tingcntes , 8c fulphur aU,
veniat. Tune tcmporis dum purilTimum ell: , ik ab bumea rubeum perfecte matui um , & pertec:ê co-
omnibus heterogc-ni-is rebiis vindicacum ipfum ,
«Stum , quocitius terminancur in pertcdum finem,
folvere debemus m maxima quantitate fpirinis fui fulphur album & rubcum.qucc (u:ic iii Mcrcurio no-
ipfius , qui etiam fepties debet deftillari , ut vindi- ftro. Unde non pcrpcram faciunt qui (ic opcran- ,
cetur pariter abomnibus hetcrogeneis fuis;ipfum- tur.necuilum crrorem committunt , (ed omnino fe-
que fokitum fuo ipfomet fpiritu putrefacerc dtbe- cundum legcs artis faciuiit, & fe gerunc.
nius in balneo aqua: tepentis per quadraginca dics,
aut per duos aut tres mcnfes , doncc putrefcat &
nigrefcat in ipfo balnco. Tunc deiiilianda eil nia-
CAPUT XIII.
rerja per retortam in cineribus , & luper id , quod An in Mercurid nojlro pera^cndo ,fint vaVi<t
in fundo remanet cohobandus eit Spiiitus donec
, j
//«.J/?- rj ,.
*"
,
egrediatur ut Lac & coiguletur in recipicnte in

,
C> diftinHie operationes.
frigido coagulabiie & calido foiubilc , & liquabi-
le velut buryrum quod ,
,
fepties eft delHIIandum in VArix & diftinfti enarrantur a Chimicis an«

novis & reccntibus retorcis. F,c habcs fic vcrum
tiquis operationcs in conticiendo & pera^
gendo noltro mercuriojimo cx tribusnaturs regnis
& pcrfedtum Mercurium Philofophorum qui per ,
eliciunt Purum Natun, ut hic pura llmul juntta
fe cofciione perenni & perperua Ilgi poteft in fal
Mercurium noftrum conficiant & operationcs .
fixum & permanens quou eft ve; um Elixir. Quod quibusha^c peragunt, func fubiimationes, deftiiia-
:
quidem (iadmctaila transrbrmanda c6 uti velis,

riones , calcinationes.cohobationes, putrefaftio-
projicicndum ell: fuper aurum in tigiilo liquatum,
ncs digediones & ali;e piurcs , qux omnes fub una
,
£<. i\c fal iftud aurum ingredirur, & in fal frangibi-
operationc, ncmpc iiib cottione foia comprchen-
le & fri,\bile pcrmutatur^folubile tamen liquabile ,?.
duntur. Niliil enim ell aiiud pcragendum, quani
levifTimo caIore;quodquidem dum eftauro imprce-
coquendum Codione enim fola impura fepara-
;
gnatum.projedum fuper imperfedta , ipla tranf-
mus unde puriticamus, fublimamus , deftillanuis,
mutat in aurum: quod quidcm qualitcr & quo ccm-
&
;
peragimus , donec ignis & aqua,qua8 alia fimilia

pore faciendum , fequenti Capiculo clarum
Mercurio pralianrur, & belluminter fe gerunt,
fiet & in
inanifelium.
fe conjungant & amica fiant unde iliud Fac , ; :
CAPUT XII. paceminrer inimicos& totum MagiltcriumpofTi-

dcbis. Nec iftud faciendum eft igne fortiffimo; fed
QliO Tempore Cofmnis 'Mercurii noflri me- ^^^''.'^^mo ac molli minor enim'ignis omnia terit, :
' ^ QLua in Principio ignis & aqua in Mercurio con-

talU perfefia tlii fmt addenda jund:a,non adhucperfede &:abrolute unitafunt,
ideo forti igne feparantur, &' fi fcparentur, nun-
SUnt Chimicorum quamplurimi qui in prin- quam uniuntur. Ideo connexafunt linquenda, ne(j
,
cipio Codionis noftri Mercurii aurum & ar* a fe invicem ieparentur

fed conjunfta coqui ac ;
gentum addere folcnt uc cicius terminencur Mer- digcri incer fe, ut tandem uniantur, & invicem
,
curius, in Sulphur fixum aibum & rubrum. Quod tranfcant in vas recipicns in foima pinguedinis
ego non improbo fed mentis meje omni- ,
candidiffima;, live butyri albilTimi unde Ilamellus .•
bus laxacis habenis in eorum fententiam & opi- alTerit, vasfuum , in quo erat Lapis Philofophorum,
nionem abeo, Metaila enim perfefta aurum vel femiplenum efle pinguedinis venti Mercurialis , &
,
argentum Mcrcurio noftro addita & conjiinda, fpumae maris rubei hoc butyrum indicans & auro
,
,
citius ipfum Mercurium percoquunt & terminant foluto imprxgnarum. Non ergo varia: funt & di-
,
in fixum Sulphur, album vel rubrum quod eft per- verfs operationes in peragcndo Mercurio noftro;
fedionis finis Ultimus & fcopus Chimicorum ab- fed iinica tantum eft operatio qui dicitur coftio
,
folutus. Quod fi metalla perfeda non addantur „oftra , in qua perficitur Mercurius & pinguedo fua
"""
'" conjungantur Mercurio
êl noftro,nec
" ~
"'
in princi feparatur & fublimatione perRcitur & deftillatio*; ,
pio nec in medio nec in fine, Mercurius noflcr ne abfolvitur quod omneeft folacodio.
, ,
:
codione perenni & continua non defiftit fe ter-

minare in Sulphur album primo & ultimo rubeum,
quodeft Sanitacis noftrx & prorogandse vitxhuma-
P C A UT XIV.
na: fummum Medicamentum. Fugat enim per fe
Jn in Buiyro O* ptnguedine noftra ftnt
omnes defedus & curavomnes infirmitates cum
, ,
animalium , tum vegetabilium quamvis auro & ar- Mercurms , Sal 0- Sulphnr infeparabditer
gentonon imprignetur.Habec enim in fe ipfo Mer- conjunfia.
curius noftcr vitam coeleftem & lumen, uc purilTi-
mum omnium elementorum femen, cujus bcnefi- Butyrum &pinguedo nofira feparantur, QUia
cioin nacuralibus admiranda & miraculofa omni- pcr deHillationem a terra fuperflua 8c inutili,
no peragit & perpetrat. Et fic eft vkx humana: ve- aliquis dubicarc polfet , an in illa deftiiiacione
rum & unicum & abfolutum Solatium , quo ma- Mcrcurius, Sal & Sulpl>urtranfcant& pinguedinem
jus in hac terrarum valle pofTTderi non poreft, iiiam &
biityrum conftituant ? CertifTimum eft.nec
Et certe in hoc perquirendo magis defudarc debe- ulio egec dubio cum Mercurius , Sai & Suiphur
renthomincsmentis & rationis capaces, quam fa- fint fimul conjundia in Terra noftra fi feparentur,
ciunt,im6 hoc inutile & vanum exiilimant ftudium: & per deftiilarionem deveniant in vas recipiens ,
imo captos mente& ftulcosexiftimanc, quihuic butyrum feu pingucdincm conftituant , quin fimul
Itudio & operi navanc operam. Sed non eft mirum omnia fint conjunda in butyro & pinguedine
fabor enim vircutis mania iempcr judicatur. Con- conflituenda, nec unquam feparari poffinc. Ica-
cludemus ergo in codione Mercurii noftri in prin- que recipicndobutyrum noftrum , rccipimus Sal,
cipio Codionis ipfius addenda & conjungenda ef- Sulphnr , & Mercuriuin. Ideo tria h.-ec in uno con-
fe perfeda mctalla , folem tantum , quia his in tne- junda func , & coagulantur , in unum & , fijia func
fola
;
29^ Bibliothecas Chemicae Curiofae

Semina enim inrerramprojettadifficilHmeputret
folaCoaionc pcrenni &C continua, & cinus coa-
Un- cerent ; nifi fipius ab humido ex calo defccnden-
gulantur , fi cum gummi nollro connedantur.
nortrum Lac, tc humedtartntur >x iirorarentur undc Ikpe eft
de dicicur gummi noltrumcoagulat
;
:
neceiVarium, ut pluat, ut femina in teiramprojcSa

. & Lac noftrum diirolvit gummi nollrum & lic (i- ,
irrorentur oc fic facile pucrelcanc alioqui germi-

mul conjunaa citius tcrminabuntur in Sulpluir fi-
, ,
ve Mercurium, fiveSaltixum .fufibile admodum nare nequeunc ,

quia per putredinem redcunt m
& materiam fuam primam ; & fic fpoliatur femen in-
itauc penetrct , & intrec imperfeaa
metalla ,
concludendum cft in ternum granis ^ feminibiis conclufum i (ua Coni-

tranf-nucec in aurum. Uiide
bucyro noftro 6c pinguedine Mercurium.Sal cv: Sul- pagine materiali, ik fic fpiiituale & volaciie ; &
unum icaut nunquam fic germinat &admulcip!icacionem fui ipiius di-
,
phiir fimul eiTe conjunaa in ,
fponitnr ik fic fic in Mercurio noftro,^ Terra

feparari poffint, quin fimul omnia
reperiantur. :
noftra , qui nifi putrefcat, fcmen fuum interiium ,
CAPUT XV. quodin intimis fuis Thalamis concluditur, fpiri-

tuale ficri non poteft & fic ab exccemcncis (uis
,
mortua naturalibus fpoliari nequic , & fic ad pcrfettioncm

Aurum &* Argentum vulgt aûa^re
firam ultimam devenire non potcit. Pucrefacien-
dicantur O* q^ta via a mortms rejujatart dusergo eftnoller Mercurius inbalnco ,perdics
dicantur. quadragmta: nam eo tempore facile dilfolvitur
terra noftra, & cum fuo humido proprio conncdi-
VEriffimum eft, aurum & argentum yulgi effe tur infeparabiliter ita, uc deinde , dum per de-
mortua , quod in fufione ck: liquacionc pcr ftillationem pclluntur, conjunda fimul rcperiantur
ignem violentum fpolientur fpiritibus viralibus, in unumbutyrum, frigido coagulalabile , & cali.
quibuscrefcunt i>: vere vivunt ,dum in fodinisfuis doliquabile, quod eft totius artis fundamentnm,
func &perfiilunt. Spiritusenim illi volacilcs funt, fine quo corruic tota Alchemia : in ea fiquidem
& faciie fu"iunt dum in igne ^: p:r ignem
liquan- nil ficri potcft utile & necellarium ad metalla tranf-
turmecalla, manctque tantum Corpus vitali illo mutanda, nec ad vitam confervandam & proro-
Spiritu fpoliatum:unde vcre eft mortuum;^ proin- gandam, finc butyro & pingucdinc mercuriali no-
de dicuntur aurum &: argentum vulgi mortua ef- ftra,Cum in ipfa lumcn cceli ^c virtutes omnes
fe,&proinde inucilia operi noftro perficiendo , planctarum, &proprietatcseIementorum omnium
nifi pritis vita denuo donentur & feminali
Spiritu vere contincantur. Unde tantum cft virtutis &
itcrumimprsrgncntur, 5i fic refufcicandafuncpiius, energia;,in folo &
unico hoc fubjedo quantura ,
ancequam operi noftro adhibeantur^hocautensfa- in toto & univcrfali hoc

mundoconcinccur. Pucre-
cili via peragicur, fi ipfa mccalla in bucyro feu fieritancum dcbet hoc fubjcttum , ut germen inde
pinguedine noftrafcptics reftifix:ata diffolvantur prodeac & exeat, quod & miranda & mirabilia
tunc cnim copiofo fpiritu &: vitali femine itcrum producerepolTit. Hocautcmfieridcbet in balnco
donantur, & copiofius quam infua fodina.Unde potius quam in cincribus; cum in humido calido
vcre rcfufcitantur a mortuis , & vere vitalia fiunt, putrefcant pocius Sc citius omnia ,
quam in calido
& tunc cemporis utilia Sc perneceflaria operi no- & ficco , quod putredinem arcet , aut falcem re-
ftro pcrficiendo. Unde clamant Philofophi Chimici tardat.
Mctalla vulgi noneflc rccipicnda.cum mortua fint,
&c accipienda tantum cfie nollra , qux vitalia funt, CAPUT XVII.
& vere vivant : quod duplici via explicari poceft:
nam metalla qus incimafunt in bucyro acquepin- De Fermento Philojophorum , quid O*
guedine noftra vere vitalia funt (:<c illa cflTe cominu-
quale Jit.
niccr accipitnda, intelligunt autorcs. ex folo Nam
butyro noftro leu pingucdine potcft perfici opus T"' Ermcntum Philofophorum &: Sulphur album ,
noftrum fola percnni coSionc, donec butyrum no- J^ & rubeum , fixum & permanens quod lapi- ,
ftrum fiat Sulphur album 6i rubeum fixum & per- , dem noftrum volacilem in fuam naturam con-
mancns,quod eft opus perfcQum noftrum & nu- vertic & fermencat , ideo dicitur fermentum ,
meris omnibus & abfolutum & ficmerallabuty- .•
quia uc fermentum communc &vulgare totam
ro noftrointima, quia vere funt vitalia, explicari mallam panis convertit in fuam nacuram ma- ,
polTunt, cflTeaccipicndaad opus noftrumperficien- teriam & (ubftantiam volatilem Lapidis noftri in
dum. Scciindo polfunt cxplicari , accipicnda efle naturam fixam & permanentem. Quod quidem
vulgaria Metallamodo fint per folucionem bucyri fermencum duplici.modo incelligi poccft vcl :
noftri & pingucdinisa morcuis , uc dicitur , refuf- enim efl: incernnm vel incimum Lapidis noftri ,
citata. Et fic clarum eft, cur vulgaria dicantur mor- volatilc primo quod quidem Codionc continua pe-
tua , & inucilia fint opcri noftro perficiendo , & rcnni figitur, &: dum fixum eft tunctcmporis di- ,
quarationc a mortuis finc refufcitandautoperino- cicur fermencum quia reliquum Lapidis , etfi vo-
:
ftro perficiendoutiliaeire poffint. latile eft , bencficio ipfius fcrmcnti fixi figitur , Sc
convcrtitur in fubftantiam fixam & permancntcm.
CAPUT XVI. Et fic verum eftfermentum. Aliud autem fcrmen.
tum LapiJis noftri eft ex auro communi vcl ar- ,
An in Cinerihusvcl in halneo Mercurii no- gento qux quidem dum dillblvuntur a Lapide
,
noftro fermenta dicuntur Lapidis noftri quod,

Hri putrefaciio feri po(ît. ut inde Butyrum er , ,
ipfum figant & fermentcnt in fuam fubftantiam >

pinguedo nojlra extrahatur. qux cum fixa fit tranfmutat Lapidem uoftrum vo-
,
latilem in fubftantiam fixam coiSionc percnni &

INcalido & ficcohumidadifRcillimeputrcfcunt, concinua. Ec fic aurum argencum dicuntur fcr.&
in humido autcm facilius putredinem contra- menta Lapidis noftri, etfiaurum&argentum, qu«
hunt.ut videndumeftquotidie experientia ipsa. intima funt, & interna Lapidi noftroaonexclu-
dautue
,, .
Lib. I. Se(5l. III. Subfea:. II. 299

dantur a nomioe veri fermenri, quia veri fer- Qualc ancem & quid Cxt mare illud & pifces ifti .
mcnti naturam imirantur 6c fec]uuntur cum auri , jam perquirendum eft artis noftrae indagatoribus
;
£i argenti vulgi fequaatnr naturam .Jc indolcm. alioqui.quid fit pcragcndum in arre noftra, ut opu-;
Non ergo dubitandum quid fit 5c quale fit fcr- perficiatur.pcnitus ignorabunr. Mare ergo nolliuni
mencum lapidis noftri , cum (ic id omne ,quod fi- eft corpus matcri.E noftri
quod , cum fit amaro ,
gere pocefl Mercurium nollrum bal & SuLpliur in , falfum dum didolvitur verum eft marcquod qui-
, ,
fubflantiam fixam & permanentem, fluentem & dem eft amaro falfum pifccs autcm duo in ipfo
-
;
fufibilcm tanquambutyrum, Quodquidcm & an- natantes funt & (piritus &c anima ipfius corporis
rum & argentum
vulgi Mercurio dilfoluta elTe noftri, quiquidem c.ipicndi funt & captandi & ,
poffunc internum & intimum aurum

, vel ar- i<<: cum fuo corpore conjungcndi, adto ut unum
gencum , qux in Mercurio noilro rcperiuntur, fianc corpus volatile & fixum, & dfecibus pcr
li-
qux coftione fola perenni & continua pollunt figi beracionem & deffillationes fcptics rcpetitam om-
infubllantiasi fixam & permanentem:cum hic lint nino purificatum & vindicatum;^ fic corpus uiium
ejufdem natura: & indolis, ac aurum .^ argentum fiat volatilc quod
centro fuo habet occultum
, in
vulgi ,& proinde eandem operationem iiabeant fixi & permancntis naturam &
indolem qux tan- ,
in Mercurio noftro perficiendo ^^c abfolvendo, dcm manitefta fit Codione perenni & continua .-
ut clariffimum eft per omncs aurores , qui Lapi- & tunc rcmporis eft ablolutum dc perfedum opus
dcm noftrum noverunt, cjufque confectionem per- Chimicum , ad naturam noftram refbcillandam !ic
fccerunt , rationc & arte Chimica condufti. confervandam in multosannos , & a morbis om-
nibus vindicandam fi granum unum iftius Hxx
!. CAPUT XVIII. Matcria:iiivinovel
;
ju(~culo fumatur fingulis heb-

domadibus nec plus nec magis eft ca medicina
Quis fit 3 & Draco caudam
qualis nofler ,
, ,
utendum.cum fit ignis violentilVimus ^: ardcns,qui

fuam devorans. nofhum ignem vitalcm confumeret c^: deftrucrer,
fi plus, quam oportet fumcrerur. Major cnim
DRaco nofter materia noftra cruda,
cruitur qua: draco dicirur
cft & ut ignem minorcm confumit; crgo modice & parce
utcndum cft. Itaque quam multi Anciquorum re-
c Terra , prop- ,
tcr venenum, quod in i'e liabet five continet &c , pcrti funr, qui vitam fuam Cumma hac medicina ab-
quod horridis veftiacnr Coloribus, frigidx lV hu- breviarunt , propter immodicum ejus mcdicuia:
mida? fit natun Draco ferpens qui Sylvas
, uc ,
ufum. Concludimus crgo.Mare noftrum matcriam
incoiit ; U quod purifTimum ignem in vifce- noftam fcu falcm elTe, & duos pifccs in ipso natan-
ribus fuis coerceat adeo uc vomat ignem & flam-
, tes mari,elTe Spiritum & ejus animam.qui excrahen-
mam horrendam. Alatus ell: proprer hpiritum &c di func &purificandi ut denuo cummari feucor-
animam illi infcparabiliter conjungendam : alio- pore conjungantur 6c unum fiant immenfum mare
qui non prodeft in arte noftra,im6 inutilc eft pror- volatile &c infixum, at per dcftillacionem & libera-
fusj ^: vanum ideo oportet ; cft neceflarium ut & , tioncm ab omnibusfuis cxcrementisvindicencur,
caudam fuam devoret eft enim cauda fua Spiritus : & (\c pura fa(5l:a coquantur tamdiu donec fixa ,
funs,qui,fi infeparabiliter fuocorpori conjunga- fiant , & permanenciainprilio ignis etfi forciifi- ,
tur , volabile rcddit Corpus fuum e<c proinde arti mo. Quod icerum priori Spiricu diftblvatur
C\ , &
noftri pernccefTarium, Dicitur autem Spiritus hic volatile fiat, & iterum coquatur & figatur, immen-
cauda Draconis , quod ut Draco trahit caudam . fam ik fcre infinicam virtutem habet &: acquiric
poft fe fuam, fic Hc corpus hoc volacilicatem humi- ad omnia naturae mixta confervanda, refocillan»
dam poft fe trahat uc poros terrx univcrfx pe-
, da, &C defedus eorum pcrfugandos omnes.
netrct & adeat ,& fic deferatur alimentum cujuf-
CAPUT
,
cunquc rei ad fingula elementorum mixta.Nam Spi- XX.

ritus hic eft univerfale alimentum rerum omnium,
unde oportet , ut ubique deferatur per humidita- Qualis i^ quiefit Hydra Chimicayjeptem
tem fuam volatilem qui dicitur cauda fua, quod
habens Capita.
ubiquedefcratur ,ubiDracodefertur & tranfpor-
tatur.Dicitur autem caudamfuam devorare.quod
EXcogitarunt antiqui Chimici cum ratione
humiditatemfuampropriam devorct, & in fui fub- multa ferpe^tem hydram in Sylvis & aquofis
ftantiam convertat ut corpus fuum volatile fiat
,
Locis degencem feptemhabentem Capita cui li
, ,
& fic facilius tranfportctur pcr poros terrar ad ,

Caput unum amputetur , multa alia rcnafcantur.
generationes rerum omnium faciendas quod alio- ,
Ha:c hydra niliil eft, quam matcria noftra , quas
qui faccrc non poffet fi fixum elTct & permanens,,
cum fepcem producat Mccalla idco alfericur ha- ,
& femper in centro Terrx permaneret fixum & bere fepcem Capica cui, fi unum ampucctur, mul-
,
conftans. Oportetergo ,ut caudam fuam devoret, ta alia renafcancur: quodevenire folec in matcria
& fic volatilis fiat Draco noftcr : & perinde perne- noftra nam Ci metallum unumpcreac & purrefcac
;
ceffarius arti noftrse perficiendae , & ad opera Chi- in ipfi materia, multa inde renafcuntur mixta i
mica omnia abfolvenda. ut putrcfadione illa in aquofis Sc tenebrolis locis
crcfccre folet, ibiquc permancre: fic ex materia
CAPUT XIX noftra verc crefcit in aquofis & tenebi ofis locis ;
undc eruitur cum fcprem Capitibus ; qua: quidem
Quale c^quidfn Mare nojlrum , in quo funt omniailli funt amputanda, ncredeancac repul- &
duopifces mira pinguedine fr^dtti. Inlent , flammafunt comburcnda. Tamdiu
igne cc
cnim maceria noftra in igne coquenda eft donec ,
NObilis LambfprincK infuis dc Lapide Philo- in unam vere fimilarem i?c homogeneam tranfeac
fophorum emblcmatibus narrat, in mari Chi- & pcrmanenccrn,unum tantum
fubffanriam fixam
Biico adelfe duos pifces mira pinguedine prsditos. Caput babcatem,aurumfcilicet, guodcft fixum
& vere
,
300 Bibliothecae ChemicaE Cmo[x

& ver^ permanens ;
quodnunquam in aliam mu- difTolucionem veram rebusomnibus , prscipuc &
iterum novo Spiritu dilfol- metallis introducere polTunc refurgunt enim poft
tacur fubfbiiuam
:
,nili
morcem hanc in vitam priori pr^ftanciorem & no-
vatur & fic redeant varia Capica igne deftruenda,
&iceiuinCaputunumaureumredigenda. Sicmul- biliorem.
tiplicatur lapis, 6i virtus illiusin dies magis ac-

crcfcic , cum capita illius varia amputamus illi, Sc
CAPUT XXII.
illi caput unicum aureum conlHcuimus : quoc
DeSalamandra, Chmicorum qu.ê O*
enim colores in co6ione materix noftra: appa-
,
renc tot etiam funt capita hydrz , qox omiiia

,
quaiis fit.
tandem ampucanda funt , & ignc feu coaione de-

ftruenda uc tandcm tranfeanc in unum folum ca-
,
FAIfum & ridiculum eft , Salamandfam vivere
pucaureum,& in unicam fimilarcm & homoge- igne , & in igne confervari. Vidi cnim cgo ira
neam fubftanriam auri vulgaris naturam refcren-
Bricannia adUmt in fimis veteribus Sa-
, ubi mulci
tem quod & igne perliftac eo gaudens 8c quod

;
,
lamandrsE quasego igne dcllruxi 6i in cineres re-
,
tinsat mecalla reliqua imperfefia in aurum

verum degi.Nullopado fiquidemignc vivunt & confer-
auro vulgari mulco excellentius & prseftantius. Sic vantur , fcd moriuntur ac deftruuntur cocaliter,
utfa:pi(fime in Bric*anniaexpertus fum. AtfiSala-
concludendum ei^, hydram Chimicam fepcem ca-
pica habentem nihil aliud eflc quam maceriam & augeatur & crefcat , hoc
,
mandra vivat in igne ,
fubftantiam Lapidis noftri, quse mecalla fcp- , cum my fterium eft, excogicacum Hgmencum ad occul-
•<>:
tem producere foleat , capita fcptem habere di- tandum aliquodarcanumquod ninaturaeftoccul-
cicur qux quidem;
& horum figna & colores de- tum. Chimici omnes airerunc, Salamandram fuani
unum in ignc vivere , augeri & crefcerc illud ipfum ar-
ftrui nequeunc & deleri , nec in capuc abire :
poiliinc i"ne folo ficquam hydrx capica demi : & canum eorum eft , quod fub Salamandra occultarc
,
folcnt.^ Eft enim eorum Salamandra eorum Mercu-
nequeutit nifi igne H flamma. Ec fic perfediffima
,
expli- rius , ieu Lapis eorum qui felicifnme in igne vivit,

eft ha;c figura & fimilicudo , nec perfcftius
crefcit, & augecur ^v melioracur indies ,donec ad
cari poceft , quam pndida noftra explicatione.
ultimam fuiperfedionem veniat.Quxquidemtunc
Qux fi non'omnibus placeat, explicenc hi.quibus
via & alio fenfu ut fibi ipfis cempnris non timecignem,& curatmorbosomnes,
IifC difpl.cet,alia ,
hydra in rerum natu- tum hominum , tum metallotum , & quofcunque

placere poffint: non enim eft
aquis, nec in Terris feJ defeftus naturs quos mixtaelementaria, & natu-
ra nec unquam vifa eftin
,
; ,
& figmentum occul- ralia qu^que paciuncur. Sic Salamandra Chimico-

cft*myllcrinm Chimicorum ,
tum quo ,
fecrcta fua & arcana occultant incipicn- mm eft mirum eorum arcanum , & vere alTcrere
tibus , & Philofophis veris folum manifeftanc his

poffunt, eam igne vivere , crefcere & augeri , ciimi
figmentis , & occukis sEnigmatibus & iogogryphis. in igne folo perficiatur. Nam Mercurius Chimico-
rum non poteft perfici & augeri nifi folo igne ,
CAPUT XXI. ignis folus eft debitus &

temperatus , qui Mercu-
rium Philofophorum perficic & maturat fola tem-
Coniux O* Mulier maritOS fuos peraca codione. Eft ergo hsc Salamandra vera in
QuMs
^' ftt illa
gne vivens,
•' ' r iene vi crefcens,& fe multiplicans , cujus
omnes enecans O' tnterpctem languis eft vera& univerfalis Medicina jcujus ope
& auxilio curantur defedus omnes naturales, iino
hominum vidit unquam,
HOc portentum
purum fed eft
nullus
figmentum Chymicorum uc ,
vica in omnibus extenditur in longiflimos annos Sc
prorogatur: uc fadum eft in mulcis hominibus, 6c
mercurium fuum occulcenthominibus vulgi, & fa- pociirimum in Arcefio Philofopho qui ope 6c au- ,
pientibus faciant manifeftum. Quicquidenim Mer- xilio hujus mcdicini & folo fanguine Salamandrx
curio conjungicur , inorci dacur , & neci. Sic Mer- yfuj.^ yjj.jf ^^^q^ mille; &c in Johanne Levi, qui vi-
curius eft Conjux & Mulier Chimicorum, qua; om- ît tcmpore Caroli Magni annos quingentos & ul-
nia interficic enecac dum enim vegecabilia feu
& : ti-a; & iu Cuftode nemorum Regis Galli^ Ludovici
animalia five mineralia & metalla , Mercurio Chi- duodecimi , qui invcnto liquore in terra fepulto
micorum conjunfta funt ftatim redsunt mate- ,
m corporc eo liquore pcrunfto vixit annos trecentos
riam primam, & fic a Mercurio vere recipiuntur & gjj qiî^j morbo libcr & in alio qui adhuc in vivis
: ,
iriterficiuntur.NoncnimpolTuntredireinrnacenam eft nomine Eduardo Anglo qui per mundum , &

primam , nifi deftruantur & proinde morti tradan- terram univerfalcm divagacur &. fe habere aflTerit ,
tur.Sic MercuriusChimicorum fibiomnia alTociat quingentosann.&dequinquaginta,inquam,in quin-

& conjungic & fic eft vera Conjux qux maritos
, quaginta annos fe fe rcnovat &: deponit veterem ,
fuos omnes intcrficit, ciim omnia, qux illi conjun- pellem, pilos, dentes, & ungues, & adolefcentiam
guntur tanquam veri maritiilli fint & cum mo- , rniram recuperat,cumnov6vigore , & juventutis
riancur & rcdeant in primam fuam Materiam, ea- robore maximo. Ec hoc fit didum propcer Nafucu-
tenus enecancur & interficiuncur. Concludendum ios,qui exiftimat ridiculum quid purum cfte, de re-
crgoeft nobis, Conjugem & mulicrem Chirnico- cuperanda Juvccutc arcanum.Non enim vanum eft
rum omnes maritosfuosenecanccm &interficien- iiiudScripcurx;renovabicurut Aquila.Juventustua.
tem elfe Mercurium eorum qui cum fic diflblvens
verum & omnia rcducens in maceriam primam,
,
CAPUT XXIII.
quod dilfolvii; & illi
eatenus interficic id omiie , ,
^ .
, r r- c i
•
n -
conneditur Non poteft enim diiVolvere, quin in Quid fit ,ntgram Feram in Sylvis efjtj i
maceriamprimamrcducunrur.eacenusinterficiun- qu^ dumni^redinem debonit , mira albedine
tur cum vcre d.^ftruantur, & primafua forma fpo
,
cnecari eft.Mors enim & indmtur.

licntur;qiiod & vcre mori
cft dcftrudio formiAintrodudio novjc.Beati rer- TV /1" Ulti funt qui hoc de Fuligine communi \i\'
que quacerquc beati func , qui hane moitem per j_Vj, terprctantur , Fuligo enim in lignis latet.
,
, ,,: ,,
Lib. I. Sedt. III. Subfeail. 30t

qua: ex fylvis exportantur ad igncm r.urrien- Nihilominus tamen fub corum cortice & puta«
dam.uade fuligo iti caminisexonturi Undcdi- mine nucleus natur.E mirus continetur , cujus
citur :
oleum mira: eft naturjc , & fi ex tribus natura; re-
£R avfs in fylvii > nigro perfufa colore_,, gnis extradum hoc oleum in unum conjungatuf
CuiftquicejHain adimoi , tune erit alba nimis. nihil in terris potenrius & efficacius ad fanan*
At falliincur omnino , errant toto ccclo ; quia & da & perficienda illa omnia , qm in tribus re-
fylva Chymicorum e{t corpus corum cx quo , gnis defedum patiuntur. Beati ter , quaterque
Mercurius& Sulphur eorum eruitur; & nigra fcra beati qui^ me capient , & hoc , qualiter fadu
cft hic eadcm materia dum corrumpitur & > , pofTibile iit , intelligent , & vere fcient in aiflum
putredinem fubit in corpore fuo acquirit enim ; reduccre. Non enim fadu funt facilia ; fed cx-
nigredinem in putref^ftione deinde continiiata ; pertum expoftulant artificem , & infignem Phi-
coclione albedinem acquirit fummam. Et hccc lofophum , non vulgarem & ex fcholis fafium , -,
elt vcra fera nigra , cpx in fylva noftradegit& fed ex ipsa naturi , & anatomia ipfius , per va-
commoratHr cui , fi cxcrementa qui illi funt , rias & multiplices operationes adeptum Phyfi-
fuperflua adimas mira albedine induitur. Nam
, ,
cum enatum; qui Artifex admodum rarus eft, ncc
codione fola Mercurius nofter & Sulphur fimul paflim reperitur.
junda dum coquuntur maturantur; 6c dumfiunt ,
matura , colores perfedos acquirunt , inter

quos eft albedo & rubedo,dum ergo materia no-
CAPUT XXV.
ftra coquitur
perficitur maturitatem acqui- , & De Lapide conjiciendo.
ric ; maturatur coloribus perfedis & ab-
& dum ,
folutis induitur albedinc puta & rubedine ; qui , /^ Um per varia Capitula jam defcripta La
colores perfcdi & abfoluti in nacura reperiun- pidem defcripfimus & quje finc ilii ne> ,
tur.cum femper perdurcnc , & perfillant in ma- celfaria , per varias Chimicorum allegorias jam
teria nofira , fic ab igne noftro perfede coda. depinximus adco clarc , ut exiftimo uc nemo ,
Nihil ergo eft aliud fera hic nigra in fylva no- fic , qui Lapidem Philofophorum exiftere in re-
ftra quam materia noftra , qui dum coquitur ni-
,
,
rum natura jam non exiftimec ; Supereft jam ,
grefcic Primo deindc albefcic ,Tandem rubcfcit
, ut omnibus farisfaciamus & prxcipue Principi ,
ibique eo colore rubicundo induta quiefcit. noftro F R I D E R 1 C O Holfacije Duci in cu- .
jus folius gratiam Tradatum Typis mandari

juflimus & permifimus. Lapis crgo nofter con-
C A P U T XXIV. ficiendus eft , ut ex opinione omnium Chimi-
. _ corum conltat ex puro naturi Purum enim
, ;
Quid
.
fit affud Chimicos alatas Leo ^&^jm^ naturx eft illudfolum , cujus gratianatura ipfa
aUs aher , O' ex duobus LeonibHS unum

agit in omnibus , & omnia confervac. Eft enim
purum & fummum agens;
incorruptibile quid ,
fieri deher^. proinde Lapis Philofophorum ex co confici de-

bet , ciim Lapis in rerum natura omnia con-
FRequens apud Chimicos omnes hxc al- eft fervare debeac & defedus naturales quofcun-
,
eorum Leone qui ficvoca-

legoria de ipso , que longe propellere & arcere pofTit. Alioqui
tur, quod devoret tanquam Leo , omnia, quse Lapis non effec nec ex puro illo natur^ fieri
,
illi objiciuntur, & in fuam fubftantiam commu- deberct , & nec purum illud fummopere agens •
tet. Et hic Leo duplex eft alatus unus & fce- , fecum poirideret. Quare aucem purum iftud na-
miua ,inalatusalter& mas ex hisduobusLeo- ; turse Lapidem Philofophorum conficcre habeac
nibus mare & fcemina fieri debec tantum Leo
, ratio enim in prompcu. Quod debeac confici
unus. Hoc enim fummum eft portentum & , ex materia naturae , Sc fubflantia incorruptibili,
nemo vidit unquam tale porcentum. 'Myflerium omnia fecum tranfmutandi proptei ejusfummani
eft hoc & funlmum naturse arcanum in intimis adionem. NuUa autem fubftancia talis eft , in
cjus Thalamis occultum. Materia fiquidem haec rerum natura quam Purum iftud naturse ergo
, :
Chimica eft quae duplex eft , fixa una volati-

, ; ex folo ifto puro conficiendus eft Lapis Philo^-
lis altcra fixa eft Leo fine alis ,:& eftmas Vo- ; fofophorum. Quale autem iftud purum nacurse
latilis vero cft Leo Chimicus alatus & fcemina fic , & qua racione & via habendum jam no- , ,
qujE fimul conjungenda funt & codionc peren- bis eft perquirendum , ut eo noto , ipfum per-
ni , & continua , in unam fixam materiam con- veftigare , & invenire valeamus in ipsa natu-
nedenda. Ec fic ex duobus Leonibus fic unus ra. Extra enim naturam non eft quaerendum \
Leo ; ex duplici illa materia, fixa & volatili fit aut fruftranei eflent noftri labores qui tanto ope-
unica materia. At totum fecretum artis eft, ri impenderentur,
cum materia volatili fixam materiam facerevo-
latilem.
ignis beneficio
Nihil alioqui profunt
inter fe invicem
hs materiae
convertantur
, nifi CAPUT XXVI,
& icerum fixa hxc mace-
volatilis fixam faciac ,
De Puro Natur^ , fiid O' îÂle fiti
& iterum fixa. Sic Leo Leo-
ria volatilis fiat
nem devorat & aquila aquilam & avis avem , , C^ qmtuplex I
noftram degliitit & inter fe convertuntur. Sic ,
variis animalium nominibus arcanum Chimicum X Puro NatursE omnia fiunt , & ut dixi ,
occultatur per varias & potTibiles inter fe

, & Efifxpius alibi in Operibus mcis Typis man-
adiones demonflratur , fapientibus tantum , 8c dacis , ex puro naturse cognitio rerum omnium,
occultatur ignorantibus & vulgi hominibus qui & cotius naturjE dependet. Unde pernecelTa-
ha$ allegorias inaudicas ridiculas exiftimanc. & tium eft Chimico , fcirc & cognofcere , quid
Totn. L Cg fic.
,,,
302 Bibliothecas Chemicae Curiofe

&
quotuplex purum iftud , Pu- per quadraginta dics. Deinde extrahendus cft
fit , &
quale fit ,
Naturac in centro cujufcunque fpiritus pcr deftillationem, doneccorpus ficcum
rum ergo iftud
fit , & iterum rcponendus eft fpirirus fupcr cor.
rei conlimt
conliftit <S: fadum
taaum eft cx quinta
eiti
;
auinta eircntia
cceli , & elementorum omnium ; ut dixi Capitulis
pus & multoties hoc eft ireranduni donecfpi-
; ,
ritus per varias iteratas cohobationcs fuper cor-

primis hiijus Traaattis CcElum influit per radios
pus fuum maneat cum corpore , & tandeni cor-
fuos in elcmenta inferiora & Purum fui in ele- ,
pus volatilcfiat bencficio fui fpiritus ; & corpus

menta inferiora immittit & pricipue in Cen- ,
ibique decoquitur & corporifi- fic volatile faftum novd fpiritu eft imbibcndum ,
trum Terra: , ,
catur in lalem, qui fit volatilis , & per poros donec tandem variis , &
fspe iteratis cohobatio-
nibus tranfeat per retortam in vas recipicns in
terrz fublimatur , & nutrit omnia naturalia ve-
getabilia & mineralia cunfta , unde paffim re-
aquam ladeam frigido coagulabilem in butyrum
peritur. Itaque anima-
tripLex eft iftudpurum ,
quod facili & molli igne liiûefcic tanquam bu-
& minerale 8c unum tamen ex tyrum. HsEC aqua laftea f;;ptics eft redificanda
le , vegetabiicj^ ;
/^ribus iftisj£gnii, 0£que_di^rtjjni(iûalita^ per cineres , qux confervanda in vafis vitreis

optime daufis qus quidem ,n per fe coquatur
f aliqua in fubftantia enim unum'S^jdetn_elt.
;
;
in vafe clauso , tandem figirur in falem fixum ,

In animalibus quidem eft fubtili(r:mum , & pro-
inde volatile oamino ideo combuftibile & , &: & permanentem album primo , ultimo rubcum,
deftrudibile & ideo
in vegetabilibus itidem ,
continuata codionc. Hoc autem uc citiiis fiat
;
etiam deftruftibile , corruptibile ; In metal- & & terminetur, aurumeft addendum ,addecimam
partem vel feptimam (Ji fic citius terminantur
lis vero , prxfertim pcrfedis eft omnino fixum , ,
& incorruptibile in impetfeftis vero metallis

:
in bonum , &
ejus fixio peragirur & fic habes ;
partim eft voiatile partim veto fixum , idcoque ,

Mercurium Philofophorum verum & legitimum
partim corruptibile & partim fixum & incorru- ex folo Regnometallico & minerali exrradum ,
ptibile. Et hoc coufideratu eft digni(Timum , uc
omnia penetrantem & dilTolventcmfua fubtili ad-
inde colligamus , ex quibus natura: regnis hoc- modum fubftantia funt &: alii qui hunc Mcrcu-
; ,
rium ex tribus Regnis elicere tentant fequenci

ce naturi Purum nobis necenTarium fit eligen- ,
dum. Nam Lapis Philofophorum incorruptibilis via.
eft omniao , & proinde exjnetallicoregnoom-

nuio eft d^fumendus. In illo enim folo Regno
CAPUT XXVIII.
Piirum noftrum incorruptibile rcperitur & in hoc ,
folo Regno Puium aliud reliquorum duorum Qu,x via ex trihus Reanls eliciatur Mercii
Regnorum etiam conjundum eft , unde dicitur
rius Philojophorum.
animale , veget.ibile & minerale. Concludimus
ergo ; Purum Naturasin omnibusNatura: Regnis,
& potirtimum in Minerali Regno , & Metallico
rcperiri nihil aliud efle , quam quintam effen-
,
EX Regno tile
animali eliciatur primo Sal vola-
ex fanguine humano , vel alio , vel uri-
tiam cce!i & elcmentorum omnium , quod in na humana communi via per deftillationem. Ex
,
centro tcrrs excoquitur , & hinc per poros ter- vegetabili habetur Sal Tartari communiter ex ,
ra: amandatur , & fic producibilia omnino confer-

calcinatione & folutione in Aquam Limpidam ,
vac,alit &producic.
donec per varias folutiones & deficcationes ha- ,
beas candidiflimum Salem Tartari qui dillblven-
CAPUT XXVII. dus eft in aceto ftillatitio , doncc nihil aceti am-
plius bibere po^Tit. Tunc Sal ille fpiritu aceci im-
prignatus , vel fpiritu vini fublimatur , ficque ,
Purum 'Minercde is' "Metallicum quomodo volatilis. Hic fal volatilis fadus purus & Putus ,
pr^parandum fit O* habendum ? connedendus eft cum Sale volatili animali , &
cum Spiricu acido minerali communicer excra-
quo Spiritus Coeleftis & do & fic tria illa pura fimul conjunda in Mcr-
;
SAl iftud Naturae ,in

curium convertunciir per circulacionem , & in
elemencorum omnium congelatur , &. in Sal
convertitur , accipiendum eft , & purificandum
Aquam feu Liquorem AlKaeftconvertuntur quod ;
hic Liquor totus fpiritualis fit & piwus & niti- ,

inultis iteratis diifolutionibus in aqua ftillatitia
dus crium Regnorum Mercurius quo folo in Al-
roris vel pluvix. Poftquam habes purum & can-
pcrmifcendum eft cum chimia peragenda utunrur. Et fic arcana perfi-
didum corpus , iftud Salis
ciuntur, &:metalla cunda in primam reducuntur
tcrra aliqua pura, ut cum bolo , aut Lapide La-
materiam ,ut quid in cencro fiio po(rideant,per-
zuli optime calcinato ad criplicem quantitatem
,
fede videanc & perfpiciant. De liquore illo Al-

Terrae ad unam fimplicem partem corporis no-
kaheft mulca dida lunc ab Aucoribus Chimicis
ftri & in retorta vitrei optime lutatareponen-
,
Neotcricis d Paracclso autem pauciifima. Dicic

dum , & inde in igne fortifTimo deftillandum,
,
enim Liquorem AlUaheft efle Mercurium prxpa-

ut exeant fpiritus omnes in recipiens in forma
& ratum , dum Centrum fuum fit fuperficies & Su-
aqux fortirtima; acredinis & acciofitatis , hinc ,
perficies Mercurii fit centrum; ficoccultum quod

fepties re&ificanda aqua haec , & ab impuro eft
eft in Mercurio fit m.inifeftum , & quod manifc-
aque6 elementari vindicanda cft in balneo & ,
ftum eft in eodem Mercurio fit occukum fic

fic habes purum & candidum Metallorum fpiri-
, ;
tranfmucantur elementaMercurii occulca inmani-

tum , qui in phialis vitreis optime claufis eft
donec corpus iterum novum &
fefta , quod foliun e.xpecic Akhimia.
confervandus ,
purum habeas cui conjungendus eft fpiritus m

;
duodecima quantitate , hoc eft, duodecim partes

fpiritus (un: accipicndx, & una tantum corporis
puri , & ambo fimul conjunda pucrefacienda func
CAPUT
Lib.L Sea:.riL Subfca.IL 5oj
naturx metallicx fiimmum eft fecretum valde
CAPUT XXIX. txdiojiim labore & fudore. Multum enim in ed
perficiendo ell: dcfudandum aut laborandum,
,
De Liquore AlkitbeB, quid fn , c^ Qualis Compolitus vero Liquor Alkaheft eft adhuc fa-
ftu laborio(ior , &c paratu muko magis dirhci-
i
fit lior,- ex acido enim mineralium tic puro lalfo ,
animalium & vegetabilium componitur quod .•
TOt
micis
enarrantur de Liquore
recencibus
&: canta
pcrnecenarium ut
ifto
lit
a Chi-
Prin-
fiquis Alchimiftarum
eorum
non multum laboraveiit iii
habendis , purifque fa-

falibus volatilibus
cipi noltro SercnilTimo (cire, quid (it Liquor ifte, ciendis nunquam perveniet ad hoc noftrum ar-
,
& qualis (it , «^ unde habendus , iU eliciendus , ut, canuriT ; quamvis enim hic facillime ut viderur, ,
quicquid prodelt Alchimia: faciendi , non ipfum defcribatur nihilominus tamen multa occulcan-
,
laceat Principem. Ell ergo Liquor i(te mercuria- tur, qua: fi non omnino cognofcantur, ut fieri
lis purus Spiritus metallicus corporc fuo pro- debeant, fruftra tentabitur opus. Hinc falfum
prio naturali conjunftus , & ita connexus ,
c<<:
putabant nonnulli quod tamen non, imo eft ve- ,
uc duo unum tiant infcparabile , & indeHrudibi- ndimum ; fed Artificem dodum expertumque
le omnia deftruens , is; reducens in primam ma-
,
oinnibus Alchymii operibus faciendis expoftu-
teriam ; Quxftio eft fumma in Alchimia , nec fo- lat. Studeant ergo in Salibus fixis & Alkalibus fa-
lutu facilis, cun*. dui alix fabitantisex vegeta- ciendis & purificandis ; deinde ha:c fixa falia vo-
bili & animali rcgno elicitx , & Mcrcuriali fub- latilia reddant , & Deo dante , perficient opus,
ftantia: minerali conjundse penetrationem (uam non tamen cum facilitate ; fed fumnio cum labo-
& in agendo fummam promptitudinem illi ad- re & iiiduftria pertinaci & continua. Non hic
dant ; ita . ut pcrfedtionem fuam abfoivere vi- cito fiunt , & ad perfcdum finem conducuntuc
deantur. Sed qui fciunt , & vere cognofcunt pu- brevi tempore , fcd longo & tsdiofo fudore ?
rum noftrum Mercuriale ex regno elicitum & multa tuli , fecique
antequam , fudavi , & alfi ,
cxtradum minerali tribus nominibus infigniri, hocarcaaum perfeccrim. Reliquadeinde ,qui lu-
& verc dici .^nimalp , vegetabile & minerale ejr ,
perfunc facillima , codtione fola perenni & con- &
hoc labyrintho facile fe explicabunt , & vidcbunt tinua abfolvenda funt perficienda unde opus & :
in regno minerali ,reIiquaduoregna, animale pu- mulierum & ludus puerorum dicuntur quod co- ,
ta & vcgetabile elVe connexa adeo (imul, ut fedione fola , & ocio , & patiencia ad finem per^
parari nsqueant,videbunt clare admodiim pu- ducantur.
rum noftrum Mercuriale metallicum habere fe-
cum duo metallica conjunda ita ut non
necedarium iterum conjungere ad perfedio-
illa
, , (it
CAPUT XXXI.
nem fuam. Si quis non hac ratione contencus Cur Liquor Alkahefl reducat omnia in
fit habeat alia mercurialia cx regno animali
,
& vegetabili conjunda, & pura faciat , & con- primam materiam fime ulU dimmuta
jungat , & per experientiam certus fiet , an ne-
Jui aHione ?
ccllaria (int tria illa pura mercurialia limul con-
junda ut liquorem Alkaheft conftituanc & per-
ficiant. Unde jam concludere polfumus, liquo-
CUm Liquor Akaheft feu Mercurius Philo-
fophorum (it purus putus Naturi ignis incor-
rem Alkaheft nihil elle aliud quam verum Phi-
,
rupnbilis & inalterabilis , facillimc hiiic colligere
lofophorum Mercurium ex regno minerali elici- pollumus omnia reduci polfc in primara fui ma-
,
tum , puro fuo corpore conjundurn adeo , , teriam. Penetrat enim fummopere & diflblvit par-
ut feparari ab invicem nequeant unquam fed ;
tes miftorum dmnium , donec in ignem primuin
limul permaneant in liquorum ladeum & bu-
reducancur ab illo igne nacurali. Uc enim aer iii
tyrofum omnia penetrantem & diflolventem, aerem habet ingrelfum & aqua in aquam fic ;
etiam pociori jure ignis in ignem habet ingref-

CAPUT XXX. fum Ck ipfum penetrat. Non ergo admirandum
,
eft Liqiior AlKaheft , cum fit purus ignis pene-

,
tret omnia & difVolvat fine diminutione fuas adio-

Jn ex LiqHore Alk^hejl fimplici vel nis cum non repatiaturab agencibus
,
, qua: ipfe
compofiitS Lapts Philojophornm Liquor diirolvic & reducit in priman) materiam.
Unde non diminuitur ejus adio , quia tunc fem-
confici pofiit ^
per ignis igni redditur. Unde , cum ignis non
pereat nec diminuatur ,ejus adio etiam diminui
NUllo pado dubitandum
eft , quin ex Liquo- non potelf: quod mirantur , nec comprehendere
:
re AlKaheft pofTjt
debeat confici Lapis & ignari queunt, putantes omnia agentia debilitari
Philofophorum , cum nihil (it aliud Liquor hic agendo & tandem perire omnino eorum agen-
,
Alkaheft , quam Mercurius Philofophorum qui , tium adionem quod tamen in Liquore Akaeft:
cft pricipua pars Lapidis noftri. Ett. autem Li- non fit fed magis ac magis, dum agit crefcit ejus
; ,
quor hic Akaheft dupiex fimplex unus.Com- .•

adio , & fortior & potentior evadit. Et ratio in
po(itus alter , & tamen unum & idem confti- proniptu eft quod LiquoF ille fit igne natura;
,
tuunt , &
vera elTentia conveniunt. Simplex
in plenus & totus verus ignis natur^ Liquore ifto
,
componitur ex acido metallorum puro , Sa- & tedus & circunvolutus. Unde ejus adio nun-
lc metallico etiam puro , & volatili reddito cum quam imminuitur , cum ejus ignis crefcat igne
fuo Spiritu. Et qui in priparatione hujus Salis diffblvendorum. Unde concludere polliimus ,
& ejus Spiritus non multum laboraverit, noii Liquorem Akaeft igneum vere cde non igne ,
facile perveniet ad hoc arcanura , quod totius elemencari ; fed ccelefti penitus & centrali
TQm. J. Cc 2. incorruptibilj
,, ,,,
304 Bibliothecx Chemicx Cuiiofx

incorruptlbili & iiiaUerabili , omnia penetante granum unum projcdum fiiper quantitatem infi-
nitam Mercurii Aqux Oceani iphus aqualem
& dilFolvente in primam lui materiam quaeeft ,
mod6 calefieri
in aurum illico cranfmutarct
ignis naturalis , & ccntralis in omnibus rebus
,
,
polTet.
repertus, & in liquore ifto Alkaclt copiose con-
centratns , cujus ope & auxilio ejus aftio nun-
quam diminuitur, lcd femper in eo Itatu pec- CAPUT XXXIII.
manet.
An ItquoT Alkaefi habcat in fe Sal , Sulbhuf
, CAPUT XXXII. C^ Mercurium Phdojophorum.
perfcHa
An
r ri
Liquor AlkjcH
m matertam prtmam reduxerit
,
pojlquam metalla
J ,.„„;. n»
•>pt
1
J.
-^
ram b
"^
eft liquorem Alkaeft facere pofle ve
MpolTibite
&
leqitimammctallorumdiirolutionem
-
omnium rcruin redudtionem in primam materiam
•'&8 ;
-™ — ,
ex metallis diljolutts fcparandus , vcl cum quin habeat vera & legicima metallica Princi-
in fe
pia fcu Sal Sulphus ,& Mercurium ,perfede in fc
coquantur fimul ad
,
rcltncjuendus ut
ipfis didbluta & alcolifata; alioquin enim non poflet fa-
perfeHionem ultmam. cere hanc perfeftam dillblutionem. Sola enim
natura: principia perfecte dilibluta & inter fe
& materiam & conjunda facere poflûnt hanc
fimul
INprimam redudis.per Metallis pcrfeiais refolutis
liquorem Alkaeft, quic-
, in iinita ,
perfeftam diiTolutionem U rerum omnium redn-

quid illis eft neceflanum , ineft illis adperficien- diionem in primam Materiani. Sola cnim prima
dum Lapidem Pliilofophorum. Quod fi Liquo- Materia hanc diHblutionem feu in Maceriani ,
rem Alkaeft (epararc , quis cupiat , id facere po- primam rcdudionem facerc potell cum fimile ,
teft , & citius tcrminabitur hacc metallorum perin fimile agat & ideo fola materia prima re-
:
feSorum Lapidem perfectum feu in

dilFolutio in , duSionem in primam facere folet. Liquor au-
Sulphur fixum Philofophorum. Tum enim Me- tem Alkaeft eft inateria rerum omninm prima
tallaimperfe(fla incrudantur & fumunt ex Liquo- in Liquorem redadta & ideo etiam hdbet Sal ,
re AlKa'eft ignem natur^ pnrum quidem fcd , , Sulphur , & Mercurium rerum omnium in Li-
crudum & incodlnm Unde codione
,
eft matu- , quorem rcdaSa ; & proinde ctiam omnia iii
randus & ad perfedioncm conducendus donec , Sal, Sulphur & Mercurium rcducit nullis fe-
, ,
perfede figatur. Liquor autem Aikaeft eft totus rc relifiis faecibus. Quia ornne mixtum nihil
ignis , fed Liquore Mercuriali diflblutns ; Unde eftaliud , quam Sal,SuIphur, & Mercurius na-
crudus immaturus
eft & quantum cft
ignis & , turx inter fe unita in compofitione mixtorum :
Licjuoris iftius tantum eft Mercurii crudi Un- , ; ideo nullx fere funt foeces in reduftione tali per
de diuturniori coSione cget ut maturetur; pro- , Liquorem Alkaeft Cum omnia in coinpofitione ,
pterea non imprudenter faciunt illi qui Liquo- , Mixtorum fint, Sal,SuIphur& Mercurius, prin-
rem fuum feparant , poftquam petfefta Metalla cipia naturjE <\ux fola cum in principio com-
;
ab ifto liquore dilToluta funt quia tunc tempo- , pofitionis rcperiantur & fola etiam tantummo- ,
ris citius coquuntur metalla perfeda dilToIuta, do in redudione compofitionis reperiri nccelfe
& figuntur quam fi relinquantur conjunda cum eft , aut darentur principia quatuor vel plura : ,
Liquore Alkaeft , quia plus eft Mercurii crudi , ideo non reperiuntur excrementa in vera redu
'"' "
cum Liquor Alkaeft rclinquitur conjunaus cum "^'
dione. In aliis vero diflblutionibus &
° redudio- '
" '
ipfis. Concludendum ergo eft Liquorem AlKaeft nibus,qua: fpiritibus Salium fiunt.plura & copio-
efle feparandum ex metallis a Liquore ifto diflb- fa excrementa , qua quidem non
reperiuntur
lutis ut citiiis figantur Si vero non feparetur ; funtexcrementa vera , fed funt partes principio-
liquor ifte , nihil mali eft ; fed longiorem expo- rum, qux diffolvi nequeunt & ciim diHblvi ne- ;
ftulat codionem , ut ultimam fixionem & per- queunt , excrementa cenfentur ab ils , «ûi natu-
fedionem acquirant metalla perfcda fic diflb- ram non norunt fed fi illa excrementa reci- ;
luta. Sed etiam facilius liquantur in igne ; quod piantur & in Liquorem Alkaeft projiciantur
,
quidem eft fumma perfedio Lapidis , dum eft li- tunc temporis verc diflblvuntur & nihil fupcreft ,
quatu facillimus. Sic enim in intimis Metallo- fa;cis& excrementi. Quod fi ego ipfe nniltis in
rum imperfeftorum recefnbus penetrat , & fe in- locis afleruerim efle excrementa in natura , & in
finuatfacilius ciim habeat copiam Mercurii, qui ,
compofitione mixtorum , non ego tunc temporis
liquiditatem & facillimam fufionem prxftat in adhuc videram adionem Liquoris Alkaefl. Maneat
omnibns , & nobilitatcm & prsftantiam ita ergo firmum & certum , Liquorem Alkaeft habere
ut Lapis , qui multoties folutus fuerit per Li- fecum Sal Sulphur & Mercurium Philofophoruin,
,
quorem Akaeft, Mercurium Philofophorum, feu quorum ope, & auxilib omnia reducit in mate-
fit prsftantior & nobilior illo , qui non fue- , riamrerum primam ,& vere diflblvit ,abfqueullis
rit tantopere folutus & de novo coagulatus , foecibus relidis. Tamuni^ !
cum non habeat tantum Mercurii ut ipfe La- ,
pis quidem multoties folutus

,
& iterum coa- ,
Huc referri mercbantur Litera folerttfp-
gulatus fuerit. Solutiones enim & coagulatio-
non folum augent Lapidem , mi Dn. Fabri, quas poft fuum ab eo difcef-
nes fscpius iterati . .
& raultiplicant quantitate : fed ts: virtute&: pro- fum ex Gallia Narbonenfi acccpttNortbcr'
prietate ,
hac re
ut teftantur Autores , qui de
g£ , Helianthiis
fcripferunt
ipierunt ita ut (\ folutio prima cadat fu-
; ,
per centum in projedione , fecunda cadat fuper

Clarlffime, accepi pergratam tuam Epi-
mille ita , ut Augurellus , Poeta Chimicus , af-
;
ferat in tantum multiplicari polTe Lapidem ut ftolamdie ^3. MenfisOdobrishujufce Anni

: :,
Lib.i. Sea.ui. Subrea.ii. 3oy

1642. Cu]us refponfum hic habe. Summa lastitia qua: quidem pu' refatîo & mundificatio in bre-
a.ticior , quod Librorum meoriim & Palladii vi tempore fieri non poteft pollquam autem pu- ,
prjEcipue ledione lis deleftatus ; majori tamen crefafta funt & inundificata , facili negotio ii!-
fciendi cupiditace jdeledamenco te irretiri & vicem connediintur , & nunquam amplius f<pa-
credam Le<5tione Hydrographi mei , quia clarantur , (ed fiunt unum quid , tingere , penc-
rius & dilucidius Naturê dctexi in MeduUam ,Ubi elt ar- crare & permanere , & facile fluere
ipfo , quam in Palladio , fubiimiora quidam 6c caiuim. Itaque fi patientiam habeat Amicus ilia -
altiora in Palladio naturs energiam & huvxiA.iv tuiis in purrefaftione & mundificatione
materia
perquifivi & pateifcci At iii Hydrographo faciiius noftr^ , & ejus macrimonio , certiiTime poffide-
;
'
& diiucidius fub nomine Ipiritus , Aqux Cal- ^ bit arcanum. Nihil enim eft aliud Opus Philo-
chantejE puta totum Natura; myfterium filiis fophorum quam perfeda dealbatio & perfea»
,
Artis Hermeticae detexi. Sal cnim omne , five rubificatio , qui in putrefa<aionc & mundifica-
fit animale , five vcgetabile & minerale , fpiritus tione confiftic. Lcge verorum Codicem Philo-
eft aqua» congelatus, actione & energiafulphurei fophorum omnium qui hac de re fcripferunc, ,
luminis , apud Philofophos vuigo ca^lidum dicitur nihil aliud invenies prjeter illud
quod in hac ,
Spiritus ergo hic naturs XJi-»^»? <k energia caiido pagina tibi ex^ravi , cuni fcire naturam nihil
innato fuo Salis corpus fufcipit , ex quo deinde aliud eft opus quam feparare ejus materia ,
fiiii Arcis eundem Ipiritum arte fua eliciunt , elementa,& eadeni purificare & ab excremeii- ,
& cenuiffimo ac fubtiliffi- tis mundare , & mundata conjungere

ipfumuue atteiiuanc ,
, & unuin
mo corpore circumvelliunc , ut eo ip:o corpora facere hinc ex hac priparatione exurgit terr«
,
metallica perfeda atteuuare podint , &c in eun- foliata feu Sulphur naturje albiffimum , & rubei
,
dem fpiritum convertere queaut ut virtus illain- ; Leonis fanguis , ex quibus fic vcrum & legici-
gens & prsepollcns ,qus metallis ineft , & fcpulta mum Philofophorum matrimonium , & his con-
eft , , energia incredibili
haberi poiTit illultrata. jundis nihil aliud fupereft , quim fola & fim-
Si ex Sale minerah & vindi & cceruleo hunc na- plex co(5tio , donec illa duo fiant unum fixutn
turjE aureum fpiritum educere valeas , eumqup & permanens , & igni perquam facile fiuens,
attenuare fublimatione queas, & tenuiHimo ejuf- penetrans Hc tingens. Ex Sale ergo tuo cum fpi-
dem Salis corpore ipfum circumveftire poflis^ha- ritu tuo extrahe Sulphur naturse & rubeiim ejus ,
bebis florem nacurse univerfa: fpiritualem & prx- fanguinem , per repetitas cohobationes <& con-
potencem , cujus virtute florem aureum po(Ii- junifiiones , donec Sulphur illud & fanguinem
debis , & vitK humans thefaurum , parentis tui habeat ; Haec divide , conjunge & coque time ,
unicum folatium. Si effet prac manibus , libenter &IaudaDeum & ama. Fratri & Amico charilTi-
otferrem , fed , nefcio quaocculti fati lege , milii mo ha!c di(5i:a finc ,Vale , & me ama. ^
adhuc denegata funt natur^ myfteria. Sal vi- hjcc
trioli purum putum fpiritu fuo acido imprxgna- T)aium in z^dihia die 9.
tum nulla alia acutiori prxparatione fublimatum Menfis fanuarii,
ert arcanum morbi parentis tui ; Dofis eft dC'>. ia i/tnno i<543.
aqua communi laudati fontis fummo mane fum.
ptum & duabus horis tranfadis aflumi debet juf-
,
culum optimum. Communica fi placctDomi- ,

Tmu ad ormiafidelis Servut ^ Amicm
no Capuccio ea qux funt ex Arte, in hac Epiltola
, P. J. F A B R E. '
exarata & delineata & Epiftolam ,quam illi de-

, ,
dico
devindum
, fartam
,
teâm illi tranfmitte quifo , & me
fummo amoris vinculo detinebis. CH ce.
A R I s s
Tuam ultimam
1
tpiftolam Norimber-
M E atqiie DoaiiTime Ami-
Vale , S: me exiftima , gx exaratam Menfe Martii accepi , in ea de

Cajielnovidarri 24. Menjis dirficultate OperisChimici ex Vitriolo commu-
ni doles , neque fine magna caufa. Ex crudi-
05lohis i6^2.
tate enim ipfius & frigiditate hoc dependet
Perpetuum tuum& obfequentijfintHm^ & fcias e)us crudicatem & frigiditatem calore
Strvum & fidelem Amicum^ narurali & balfamo vits ipfius fpiritus vini re-
ftificati corrigere , & ambo fimul junfia calore
P. J. FABRE. tepido putrefacere : extrahe , fic vcrum mine-
ralem Mercurium , & Sulphur metallicum, quod
MIratus fum tuam Epiftolam quam Die , fcptics deftillatum & fic purificatum vera eft ,
prima Menfis Januarii accepi in foelicita- clavis folutionis nofttJE & qua fola vifcerantuc ,
tem hujus Anni , & potidimum miratus fum la- corpora metallorum , tam perfe<aorum , quatn
borem amici tui fuper acctum Phyficum Vitrio- imperfecaorum ,ut fic ex referatis occultum natu-
Jipurum & putum & cum eodem fale fixo ra: fiat manifeitum, & manifcftumoccuitum:
;
&hoc
puro & puto conjunSum nullus ibi error com- ,
occultum metallicum purum putum facSum cujus
miffus eft , longanimirate & pa-
nifi fortalie in
& fola codione ut ad fixationem perfedam con-
,
tientia quilonga non fuit , hac enim am-

fatis ducatur,
bo multoties & diu & percoquenda funt , uc ,
Hoc eft etiam verum Acetum Philofopho-
vulc illud tritum Axioma Philofophornm, Co- rum cujus beneficio non foliim plumbi , verutn
y«o , Coque^ , Coûe^ , iterum Coûe^ , tiec re_. ^ etiam reliquorum Metallorum habetur natura
txdeat prolixttaiis , cjma in coquendi frolixitate^ occulta , qu£ Sulphur naturs & Mercurius funt
confiftit ATcanunu. Unde Morienus ? Nihil aliud quseque fejun<9:a & conjunfta poft eorum depura-
eft Opus no>kum quam aqujc noftrse fuper ter- , tionem noftrum perficiunt elixir fola cocftione.
ram noftram remiffio donec ipfa Terra putref- ,
Laudo ego,quod in Anatomia metallorum labores,
cat , una cum aqua » & mundificentur ambo > hac enim multa videbis,& fi fcis acetum vitiioli &
Tom. I.
C c j ejus
,
30^ Bibliothecse Chemicae Curiofse

ejus Sal cum
Spiritu vini reftificato coiijungere, in Tomo tertio Theatri Chimici , ubi clarilTimis
& fimul putrefaccre, ex hac putrefadione orictur vcrbis invenies prasparationem tanci fecreci &
tibi Mercurius & Sulphur verum quod foknum ,
Thefauri.Exomnibus Mccallis poteli educi vicrio-
erit acctum verum Philofophorum quo poteris in- ,
lum feu Sal fulibile & purum quod eft verus Lapis ,
teriora metallorumperlcrutari valc bene. Ad om- , Philofophorum , in quo folo elt Sol Luna & Mcr- ,
nia fidclis Amicus P. I. Fabre. curius Philofophorum fimul conjun6ca & viva de ,
Maii Anni
quibus loquuiuur Philofophi omnes & ncque de ,
DaiHm Cajirinoviduni die 24. 1 643. vulgaribiis , qua: mortua funt. 1 indura rubea dici-
turaurum, Tindura alba dicicur Luna,& Humi-
Accepi Tuam gratirRmam Epi- dum radicale, quod conjungic hascinduras dici-
Vlrftolam
Clariffime
die
,
i. Sept. Anni 1(544. ^x 9"^ perce-

,
tur Mercurius. Habeshacc omuia veriflima tk per-
pi te bene non capere pr^parationem vitrioli fe- cipies difta omnia Philofophorum; vale & me ama,
cundum legem naturi & Philofophorum qui hoc , & parcicipem hujusce Litera? fjc Domiuum Cap-
Secretum habuerunt quocirca tibi eft lcgendus
,
puccium, nihil enim amplius & fcribere polVem &
Ifaacus Hoilandus de mineralibus , quem invenies clarius.
F I N I S.
>^>3ei<S©oi!<S(iyWjWtoaN'io<Kk&ii;MA
SUBSECTIO TERTIA.
OedipuS Chimicus Ohfcurlorum Termmorum ^ T^rmcipiorum
Chtmicorum ^^yfieria Aperiens^ refohens. Authore lOANNE loA-
CHIMO Bechero Sptrenjl ^sâthemattcoy ^ Medicma 'Do^torel
LECTORI CHIMICO S. '
"U M
percontandigratia , nnm fcripta mea Chemica LeHoribus placiiurajlnt , atifue in cHmfi-
ntm TraUatmn de (Jiietallornm generatione^ reduBione perfeBione fub tJMesallurgiit , &
nomine edererru ,~:injHper tn latalogo librorum Francofurtenfi plures Trai.latus Chimicos pro~
mittere^n prxter expeclationem , tnuliorum expeBaiioni , adeo tlio fcripto fatisfeci ut reliquos ,
promijjos TraHatHS flurimi a me de/iderarent , ac Bihiiopola urgerent , ut inflantibus nundintSf

auadam ex Chimicis fcripiis prdlo cemmitterem dubius deliberavi , wrum fcriptorum meorum ,
alteri pr^ferrem , Trailatuio de laudtbus vitrioH, an Oediptm ChiwicumJ illum <juidem ob muliifartam^
praxifL. hunc verb ob principiorum expHcationem utilem qt necejfarium vertim cum plurimi fcriptorts Chi-
, , ;
mici male apud Tyrones audiant <ûodfua confnse <ir obfcure traSlarint ne eandem ego incurram cenfuram-i
, ,
^yfteihodice (jr jttxta ordinem mihi procedendum duxi Quare )aUo primipio de rerum iprdjertiminetallorum
;
generationt^, in Metallurgia ad objcuriorum rerum &

Terminorum explicationem me conVsrtam , quo pofito
fundatnento , TraUatum de Laudtbus vitrioli fuperjlruam , adificium hoc Philofophicum, coronide, Trattatu d!o
Corporum Magnetifmo exorn-ibo.
Interim Oedipo huic meo , hederam non adeo necejjariamfore sfero , commendabit feipfum , cbfcuros Ter-
minos , res c^phrafes Chimicas ; ûantum hailenus trita Lexica explicando Chimica , aliofûe ûtorest
fut in hoc pnlvere fudarunt ,& huic negotio eperam dedertmt pofl terga relincjuat , judicabis 'ipf^, fi fa-
rtam tibiinvtdta mentem relintjuat- Deum igitttr tibipropitiumrogo , ut tr(,Uatumhunc, corporis ijuidem mole
txiguuw, pedibus autem, nempefundamentis ,fatfirmum drgrandem, rinoverbo Oedipum ,fafia mente^ in-> ,
torpore fono , perlegas evolvas , intelligas ,

, Stylum hu]m Opufculi quod attinet , oratertum non ejfe^ ,plus enint^
ad materiam tjuam verbareffiexi tum tjtncquid hic leges , raptijjimeperfcriptumfcias, terminorum ergovoca-
,
hulis magna, expartebarbarvs atidebui fic pracipiente Hrte,fi quis proinde Latinitatis causa
, mt velltcet , is
hic me Fhilofophum , alibi experietur Philologum. Valz^.
quam in inexplicabilia tefqua aberrarint; principa-

TITVLVS PRIMVS. Jes tamen opiniones circa hanc materiam, paucis
exponam. Aliquicam illud Nihilum elTeputabant,
J)e Primk Materi^ Chimicorum. ex quo Dcus mundum condidit alii materiam ca:- ,
]orum,aIii Spiricum Mundi aliiprimam materiam ,
Proocmium. Ariftocelicorumâlii fubftanciam feminalem fpecifi-

cam pro ea agnoverunt
, , fingulas has & diverfas
opiniones in fequentibus quinque paragraphis ,
PRiMA Chimicis pro clavi Artis
Materia a
unde antequam ipfam Re-
,
eaqua potero brevitatc & vericate examinabo.

femper eft habita , ,
giam ingrediamur tali clavi opus

,
eft , alioquin in
§. I. De Nihilo & vacuo.
Naturae Secretorum Scriniorum apertura, in callum
laboiabimus neque ut genuini fed ut fures, mul-
,
,
Deum mundum ex nihilo creafle , Sacra: teftan-
tis Sophifmatibus & dolis intrabimus , Abhoireo

tur Literx, quid aucem id nihilum fuerichinc & in-
recenferc quancis nugis, variifque phanrafmacibus dc controverritur probabilis & communis fenten-
;
& tia , ex vocabuli etymologia defumpta eftjNihilum

plurimi hanc primam materiam qusfivecint
enim
..,4 ^«.«.•yvv
T,.-^', Jtvt«i.^-vi^ Rvtat*v*i*.^<\*4*<v», JjUtk i^

,,
; ,,
(
>CRv;c-/^.;y.'
Lib.i. Sea.iii. Subfea.Jir. 307

enim eft id,quod non efl; , i. c. nibil . Teu non ens : ifti in praxi Chimica & vacuas manus & vacuura
veru-.nfunt qui probant hoc nihiilum feu non cns experientur Marfupium.
refpeclu fui aliquid,refpedu aucem noiiri 6c rerum Terminus apud Pliilophos Chimicos in nihiium
creatarum , niliil e(fe cum non fic de luc fubltan- , reducere corpus deftruere Hc aiterare , modo
, e(t
tia , licut vulgus (patitim aereum nominat vacuum naturxnon convenienci, fic in nihilum reducere,
cum tamen fit aere plenum.- Hanc fententiam pro- non raio apudillos fumitur pro corpus coiribu-« ,
bant exPaulo ,qui atiirmac Deum produxifle tncia rere.

inexiftentia , talc hoc efTe, quod nihilum vocatur, §. 2. De MateriA Caelorum.
€X quo Deus Mundum condidilfe perhibetur fe- ,
runt , id ergo Nihiium vocauc primam materiam , Gerhardtis Dorn cum fuis afteclis , ftatuic mate-
cum in ordine Creacionis nullam anre fe habeat riam coelorum, e(fe quintain E(renciam hujus mate-
ex hac omnia corpora pvoduda, & in hanc quoque rijE fublunaris, incorrupcibilem , hujus inferioris
ea reduci po^fe, tam ex Sacris Litcris, quam ex va- mundi confervacricem omnium corporum verum ,
riis Philofophts ptobant prsdrcim ex Paracelfo , , vegecativum,paucis tlementorum animam quar ,
qui fcribiccorpusin nihilum hoc vero in aliquid corpora fublunaria a corruptione prarfervat eaque ,
reducatur,Auftoris verba funt,|.j>t£i mupÛ Ul(i)i$ in maximam fus fpeciei perfeftionem exaltat
wcrDcii ^ lUitt' ^ni": auri mim wc^cnnn^ ichte hanc ideo ccelorum materiam omnibus corporibus
fublunaribus pro confervatioue a Deo inditam el^-
iOiVtic. Vcrtim Paracclfum non de hac omnimoda
fe atque per artem inde feparari ac concentrari, iio-
reduftione , quarfoii Dco competit verba facere ,
quilibet animadvertet qui ancecedentia confe- & minibus, plantis & metallis, in maximam utilica-
queiitiaevolvet ubi dc putrefaftione & folutione
,
tem cominunicari pofle; Denique hanc materiatn
aviculam Hermecis efle quse a cerra crelum afceii-
trafliat, ad quas operaciones hsec e jus di&a referen-
dac , coeioque in cerram delcendat, eam foecundet
da funt. Finishujus Philofophia: ett:, qiiodcorpora
prouc hanc fencentiam latitis percra6ac , in prsfa-
in hoc nihilum velint reducere , ex hoc autem ni-
tione fupra Lapidem fuum Metaphyficum;
hiio perfediora educere , fed ejulmodi operacio-
nes nu2x Primo enim implicat elle aliquid,
futit,
Exhifcetria nobis confideranda occurrunt i. ,
& efie nihii, Reductio corporum in nihikini, (o-

2.
An materia ccelorum di(fcrac amatcria no(tra fub-
lunari. 2. An requiratur ad vegetationem & confer-
li Dco ert poffibilis quemadtiiodum edudio. 5. ,
Pofito quod talis reduftio eiTet poffibilis nuliam ,

vacionem acalceracionem corporum fublunarium.
,
videovcl cau(am vel medium perfcdioris edu- ,

5. An fit parabilis ac arte tradabilis.
dionis cum nulla fit ratio cur non tam cito ex

, ,
Prirnum pundum quod atcinet, meminl de eo
«a afinumquam aurum educant, 4. Licet id nihi- inter Ariftocelicos quoque Concrovcrham e(fe,pr2-
lum c(fec Pauli non ens, non tamen video quomo- fertim an in Coelo fit materia.^^y h cft, an fic eadem
do artifex id craclare ac manibus aut igne , aut cum hac noftrati; etfi vero quantiim ad priorem
in vitris elaborare poiTic , cum non Encis nulia fint quxftionem , in omnem Partem lat dubitationum
accidentia, accidencia autem adtrattationem ra- occurrat,probabiliortamen nobis videtur eaopi-
lcm requirancur, fienim non habeat colorera non nio qu£e ccelo materiam tribuit rede enim Scali-
, ,
cadet fub vifum &c. ,

ger (crjbit.exerc.^sp. S. 11. facere corpus fine ma-
Sunt quoque qui ftatuunt , ante Creationem teria , e(fe facere infomnium fine fomno , len uc
Mundi nihil fliifTe prjeterquam Deum nullum lo- ,

idem habet in i. de plantis panem fine farina Ubi- ,
cum, nulium ubi,eum omnia implevifle , neque cunque enim Quancitas,figura, & motus localis eft,
faiiTe vacuum fi enim pra:ter Deum, vel vacuuin
,
ibi materiam fubefle ncccire eft, nam quancitas ma-
terise nacuram proxime infcquitur, & fine ea nulli
vei aliquod aliud illo non creatore fuiifet co^- ,
ternum ei exticidec quod abfurdum e(Tet quare rei incfle poteft-, omnefquc formae & accidentia per
, ;
ftatuunt Deum creaife vacuuni quod putant efte fe non tunt quanta fcd dicuncur efle quanta ob
,
illud nihilum improprie fumptum , ex hoc vacuo quantitatcm materiae , cui infunt , quapropter cum
mundum condinim, illudj[ne vacuum in eo adhuc coelum eirequantum , certs figurx, fiuitxque ma-
difleminatum elPe vel ex hoc unico probant,quod ,
gnitudinis moveri localiter ,videamus , mate-
, <:<,:
locusvacuia quibufdam Mathemacicis neotericis riam ipfi inefle omnino fatcndum eft; qualis vero
demonftratus fit , vertim haec ultimarario maxime fit materia an \\xc noftias an vero aliqua parti-
, ,
fallit , cum locum va-

falfilTimum fic daii in nacura cularis adeo obfcurum eft , ut quicquid etiam fta-
,
cui & P. Valeriani MagniCapuzzini

, fuorumque ,
ruas, facilc, quoccdefendas invenias. Plurimorum
vacuiflarum Demonftratio nullum habeat locum , ex antiqiiis Philofophis opinio fuit, Coelum ex uno
poft fubtiliffima enim Examina & demonftrationes vel pluribus nortrorum eletnentorum conftare ,
aliorum ipfe ego prscdido P. Valeriano ad ocu-

,
qu£ opinio modo non probatur, etfi aliam ipfi ma-
lum fujEdemcnftrationis fallaciam demonftravi, id teriam quam nt ftratemhancprimam affignandam
enim fpacium in phialai' vicrum Chimicis fic di- efle non cenfeamus novum enim atiquod Ens in ,
fium ampullam cum collooblongo habens ) quod

,
cenfum nacurx inducere , nulla cogit neceflitas ,
ille omni elcmento vacuum efle clamat, fane etiam cumomnia qui coelo ob materiam competunt, ,
aere vacuum elle debet. quod fi eft,nulla rarefa- ei noftra hxc rede tribuere poffit. Unde Scaiiger
ftionis &: condenfationis mucabilicas in eo ani- exerc 61. hanc rem ficconcludit.- materia unaab
madvcrti debet, cum fubjeftum rarefattionis Sc alia diverfa non eft nifi per adveniencem formam ,
condenfationis aer fit , fed calor, vitro admotarum qua fic hoc aliquid. Materia enim quatenus mate-
manuum , rarefadlionem in. vitro caufat , quod ex ria nullum in fe adum includic nihilque decermji- ,
defcenfu mercuriiin phiaia rurfufque afcenfu, amo- natum obcinec ,fed omnem determinationem a
tis manjbus apparet, ergo vel cico liquet nuUum ,
forma accipit coelo infuper ineft quanticas , alise-
;
ibi dari vacuum denique num imaginarium hoc ;

que nonnullx qualicaces quz ipfi cum iuferioribus ,
vacuumpra?di(9:um Paulinon ensfit, Theologis di- hifce func coaimunes & a maccria prima proficif-
fcutiendunl relinquo : certe in Phyficisqui vacuum cunrur; Objiciunc aliqui coelumetVe incorrupribile,
fuum cerebrum , hoc imaginario vacuo replent, nae noftracem primam materiam corruptibilem ic
Tom. 1.
Cc 4 alterabilem
,,
, ,,
30? Bibliothecae Chemicse Curiofx

alterabilem effc. Refpendemilsetri ccelo materiam
tur.cum fubolefcat impoffibiiitatem, veriim inquic,
haiicnoftracem tribuamus , tamen timendum non
indicam cam elVc a Dco omnibus corporibus , pro
confervacionc & vcgctacione, quarcex corporibus
elTe ne ruac 6c corrumpatur , cum telte Zabarella.
,
libr.dcortu & intericu.c. 11. matcriaprima, cum

fublunaribus & quidem unoquoque facillime arce
noii elt adi- Spagyrita (eparari poffit fcd ficuc hxc hilolophia 1
fic ens mera poteftate niliilque agat
;
,
aprincipio non parum fplcndoris Audicoribusob-

quata caufa generationis Hc corruptionis rerum , ,
jicir.ita profcfto heic omni racionis iuiriine carec;

fed faltim caufa fine quanon,agensautem eft caufa
generationis adsquata omnifque actio agenti adquam abfurdum enim fic duas macerias Hc forr. as
uni incfte corpori, icem fcparare maccriam a forma
fcribenda efl materix autem cantiim partio Caufa
,
ergo cur non fiat gcneracio corrupcio in coelo & & accidcnribus illam tamen manu, vitro & ignc
,
vclle tradare quilibcc videc, ipfc Dorn fateruir

eft quia coelo nihil datur contrarium , aquo poltlt
,
,
praecitato loco omnes operationcs fpagyricas

corrumpi, .s: quia ei nuUa ad alias formas recipien- ,
tantiim miftorum (ublunarium accidentium alce-

das potencia particularis eft , qux fola opponitur
,
a<aui&cum privationcreead.meft.lncaloenim rationes clTe.paucis vero iineispoft , docct iepara-

non pnvatio formarum corruptibilium , quia
eft
tionem matcris;, quam fibi praefupponit ablLjuc om-
ni forma & accidentibus , fane qui fic fabulantur
ccElum non habec potenciam proximam recipicn-
di formas fublunares fcd coeli forma ita fibi fuam ,
pcrpccuum in fuo vitro & cercbro traftabunc nou
materiani devincit & difponit ut ad alias formas ,
ens.
recipiendas potentiam particularem non habear,

,
§. De Materia prima yiriflotelicorum.
J.
fed tancum illam univerlalem quaE eftapticudoad
omnesformas indiftinfte recipiendas; Exhifce li- Non pauci Chimicifunt qui ajunt Chimicorum ,
quet ccElum quidem habere materiam, illam aucem materiam, unam eandemq; efic cum Ariftotclicis
ncque a noftra diverfam neque ejufdem quincam ef- quarc omnibus corporibus fublunaribus inelie ac-
fenciam fcd eam ipfam forma taroen perfeaiore
,
quc exindc elici polfcaucumant vcrum quarr.diu :
talis maceria fui corporis accidencia & formam

qus quidcm non cft" anima, formis vero elcmento-
rum nobilior, effc prxdicam &: informatum, a qua continet , tamdiu pro prima, univeifali & informi
falrim iit hoc aiiquid. ftatuincquit, talem vcro maccriam a corporibus
2. Secundum punitum quod attinet An nempe arrc non clici auc traifiari polfc quilibet animadvcr-
coclum peculiari & occulta vi , quam infiiuentiam tet,qui fcict materiam abfque forma& accidenti-
vocant, infeciora hsec efficiac .?PIeriquequidemex bus craftabilcm non efle, ciim veriiis Ens rationis
iis.quibus cum Aftrologis lis eft,folum lumen quod quam maceria fit.
varie pro mocuum cceleitiimi varictate , yariis lo
,
§. 4. "De SpiritH univerf.
cjs communicatur ad omnes cftedus qui a ccelo ,
proficifci dicuntur, edendos fufticere dicunc- Con- Sunt qui ftatuunt , fingularem terra: inefie Spiri-
tra tamen ftatuendum eft coelum non folum per ,
tum, qui omnia corpora vegctat & confcrvat îiuic
motum & lumen hincquc dependentem calorem,
,
habitaculum aliqairori, alii pluviac, alii luro,terrac,
fed criam per pcculiares quafdam vires , quas in- filicibus, nonpauci nitro alFcribunt , unde variis
fiuentias vocant,infcriorah:Ecefficerc, multa cnim laboribus educcre conantur, vcriim talcsvidcntur

a coelo proficifcuntur, qusE lumini cjufdem adfctibi Naturam fubintelligere eamque corporaliter ob
non poflunt , lumcn cnim a corpore opaco, vel den- oculos fiftere veile , rerum enim vcgetatio naturs
fo impcdiri poteft , cum tamen in profundiffimis faculcaseftnonmatcrialc aliquod corpus vel fpiri-
terrs cavernis , fub aquis quo nec calor , nec lu- tus , qui in manus arcificum veniac ,
pari enim im
men a cceio produ6ta pcnetrat , multa tamen cslo poffibilitate occultas qualicaces nacura; fuis quis
concurrente gcncrentur , & certe cum magneti odulis videbic , fuis quirec trafiarc manibus ; Non
aliifque rebus fublunaribus , infignes , fine lumine inficiasco reperiri materias fubcilcs, quibus vegc-
in res dillltas agcndi vires infunt, csedem cceIo,cor- tatio promovetur atque corpora con(ervantur;ve-
riim accidentalitcr, non cflentialitcr, tum divcr-
pori cam magnifico dcnegandae non funt.Quoufque
camen fe cxtcndat hic coeli influxus & in quas res fimode, fimo enim vegetabilia, bonis fuccis anima-
agac , num vegetacionis & rcrum confervacionis lia fulphuribus mctalla promovcntur fuaque iti
, ,
caufa primariafit, inquirendum Hoc : fane negan- vegetatione adjuvantur unicum crgo fpiritum pro ,
dum non eft ccelum res materiales & mere natu-

,
omni rcrum vegecatione velle qu«erere,cft idem ac
rales omncs agere , an tamen influxus illc cceleftis ftatuercunam materiam protribusregnis,quod ab-
principalis caufaomnis vegetationis & confcrva- fiirdiffimum eft.
tionis rerum fublunarium fit, fi calorem folis exci- §. 5. De vera Chimicorum prirna Materia.
piamus , mcrito dubitamus pofle quidem altcrare ;
& agerc in corpora fubliinaria non negamus, ficut Cijm Chimica fcientia pradica fit.fubjeftum,
& concedimus quod accidentalitcr vegctationem etiam habec maceriale & pradticum quare id pro ,
promoveat ,quod vero principaliter rccûiratur, prima maceria (latuit.cjuodprimum ei fub fcnfum
merito liifitamus cum multa corpora (iiblunaria
,
& manus cadic , tale autem Ariftotelicorum prima
qux nuUam ab aftris patiantur vicifficudincm;
fint, materia c(re nequit , cum illa tantum racionc com-
accedit levis quorundam corporum per infcriora prchendi .oculis vcro manibufquc apprehendi non
clemcnta dcftrudio , quae eis non ufu venirct [\ to- polTTCalia mcrico nobis quxrenda cric , nernpe Ari-
ta vis confervaciva & veeccaciva ex aftris , quorum ftocclicorum fccunda, qusc Chimicorum prima eft
pocencia major eft noftra, promanaret atque dc- puca prima: maccriae Ariftorelica? accidencia hic
penderet. enim tradationi Chimicse infcrvinnt Scicndum ;
3. An matcria crtlorum fit parabilis ac artc tra- autem cft qua ratione Chimici accidentia pro pri-
,
fiabilis corporibufc\ue inferioribus ad fui confer- ma rcrum materia fumant , eo fcilicet ordinc quo
vationem communicabilis ? Statuic hoc prxfatus primiim oboculos cadunt , nempe iu femine ; fe-
Gerhardus Dorn verum ut nugas fuas tegat,aiiir-
,
mcn enim prima eft rerum materia, in ordine quo
Diac necelVe uon efle ut matcria hic ex ccelo peta- eam traâare licet, fic femen bovis , rapi, plumbi
elt
,, ,,
Lib. I. Se6t. III. Subfea. III. 309

eft pritnamateria bovis, rapi.plumbi quse nobis fub arte alteretur, extra primx
materia: gradum collo-
oculos 6c manuscadit, quare quouefcuiiqueapud catur, fi propagabis,fict
corpus, fua.n.jue inditani
Chimicos primse corporum materia: meucio fit, cxprimec formam.fi Itudcbis ingradus rcmocos
fcmper cjus corporis femen fubincelligi debet va- ; reducere , femen amplius non eric veriim fuam ,
ria autcm conlideranda obveniunt circaChimico- generandi & vcgccandi anuccec pocenciam quod
,
rum primam materiam i. An corpus ipfum llt. 2.

, vidcre licec in leminibus vegecabilibus
, illa eniin
An lemen corpus fit. 3. An una eademque fic in om- debicisrequificis, cerrseimpofica producentur iii
nibus corporibus 4. An alia materiain ordine fe^ corpus, arte vero tradata reducentur in materiam
men prxcedens fic. 5. Cui u(ui inferviac tk quare a liquidam , oleofam , vifcofam, quam aliqui primor-
Chimicis cancopere cxpecacur. dialemaquam.veramnempe primam matcriam vo-
1. An prima materia Chimicorum ipfum corpus canc ,
veriim falso cum experiencia monftret
,
fic, fcu an ipfum corpus bovis, rapi, plumbi pro ,

tali liquori omnem ;gcneiacionem & vegecacio-
eorum prima maccria fic habendum Refpondeo .' ncm ,
h cerra: imponacur , efie adempcam quare ,
dilHnguendum effe incer adum & poccnciam, incer concludo , ciim lemen elfc veram primam Chimico-
contincns >S: concencum, bos enim & rapum femen rum maceriam cum gcnerandi & vegecandi ince-
fuum actualicei & pocencialiter in fe concinenc, gram pocentiam habec qux fola igne in a(5tum re-
,
qi,iare dici potefl:bovem feu rapum pocencialicer duci poflit.
primam maccriam Chimicam elTc a<?tualicer vero , Quarto an orima Chimicorum materia una
4.
per metonymiam concincncis pro concento quod ,
eademque fit in bmnibus corporibus Refpoude- v'
de illis corporibus intelligi dtbet, qux femeii fo- mus. vocabulum, prima materia Chimica,gene-
Si
him. in vafis feparatis gerunc, «on aucem de mecal- ralitcr ftimamus , tum omnibus corporibus
inelle ;
lis,illa enim non nifi pocencialicer pro prima Chi- nullum enim corpp- cft , quod non fubftantiam fe-
mica maccria flatui polTunr: aftualicer vero , cum minalem habeat de oricur, fin vero fpecifice ca-
, 1
reducSione mecallum in fuam primam maceriam piamus, fciendum ^num

cum, vel fine forma ,
rccrocelTic femcn enim in mecallis non in parcicu-
; puta Chimica ("dc^^lein (equcntibus ) fumamus ,
lari loco , ficuc in animalibus & vegecabilibus confi cumforma, d"
imus quodlibec corpus fuam ma-
ditur , tocam fubrtanciam eli: dilTeminacum
led in , teriamfpecialifo.madcvinaam habcre,& fic cot
feu cocum mecallum eft femcn corporale pcr ma- macerias , quot corpora feu formae funt clTe.fin ve-
tricem fuam dilperfum adutamcn metallumpro , ro folam incelligas materiamabfque caufx torman-
prima eorum maceria, non nifi pocencialicer , feu fi tis vinculo dicimus tantiim efle triplicem, Ani-
,
reducacur in eam, cft habcndum. malem nempe, Vegecabilcm, & Nfincralem, Anima-
2. An fcmcn alicujus corporis prima materia lem vocari menftriJdlm , vegecabilem Aquam plu-
Chimica fit , pricedencibus probacum & affirmaci- vialem , Mineralem, Aquam Mercurialem adhsc :
ve conclufum eft difiinguendumtamenincer maf-

, nocandum femin^ mafculina tanquam caufas
eft
eulinum & foemininum femen , illud enim apud formantes, aut juxta Chimicos formas in fimiles ,
Chimicos forma;,hoc maccrisE vices obtinec, qua- tres clafles , fc. juxta tria regna dividi veriim in ,
re ubi de prima maceria Chimicamenciofic,p!e- unaquaque infinicis qtfafi modis , coc puta , quot iii
rumquc femen foemininumfubincelIigicur,quan.vis illo rcgno corpora funt, diffcrre
, cum e contra iii
non raro cciam pro duplicaco-fcmine accipiatur ifto una tantum fic materia apta ad recipiendas ,
tum vcro aliis quoque nominibus infigniri folet omnes,omniumgraduumiftius regni formas.quod
vocacur enim chaosartis , eo quod duplicatum hoc aperte in regno vegetajiili confpicimus , ubi una
femenomniavcgecationi fuae necellaria in fc con- eademque aquapluvialis, omnibus feminibusve-
tineat nihiique ars priterquam ,ignem adhibeat getabilibus ada^quata eft, ica uc eflbrmationem ab
prout Erapedocles ait, nacuramigneadjuvarepof- iftis fubeac, hoc defanguine
Menftruali ad anima-
fumus praecerea enim nullum aliud habemus auxi-
, lia, & aqua Mercuriali ad mecalla quoque intelli-
lium. Vocacur cciam HyleRadixDuplicac3,Vicrio- gcndum elt. IôflTcnt ex hac proporcionetria in du-
Jum nacura:, qua: nomina infequentibus debito loco bium revocari. i. An cercum fit,menftruum, aquam
citantur & explicantur. vegetabilem & Mercuriaiem tres iftas meterias
3. An materia , femen in ordine pr^cedens ,
alia trium regnorum exiftere ^ Refpondemus certifTi-
Chimicorum prima materia fit aut eflTe po^Tit.'' Re- , mum elie, nam qux materia a forma fpecificam
fpondemus, omnem maceriam, ex quafemen quod- formationem fubit , illa certa & adrquatamateria
dam fieri poteft, fi late fumatur , potentialiter pro eft.mcnftruum autem, aqua vegetabilis & Mercu-
prima Chimicorum materia declarari poflc, fic in rialis, a lui rcgni formis fpecificam (ubeunt for-
S. Scriptura fanguis non raro lumicur pro femine mationem ergo concludendum eft , tales efle prz-
,
ipfo, fic & dici poceft, hominem ex herbis, reliquif- didarum formarum certas primas & adxquatas , ,
que animalibus ,quibusvefcicur, nafci , cum inde materias. Deinde mirabitur quis triplicitatem ha-
in ventriculo, chylus ,"exeo fanguis, ex hoc femen, rummateriarum. Refpondemus,experiencia & ipsa.
tandem ex illo homo gcneretur,nec.rar6 hsc Phi- creacarum rerum ferie conftare triplicitatem re-
lofophica Phrafis in Chimicorum libris repcritur, gnorum corporumque iftis contencorum qusdam
ubi maceriam remotiffimam nonnunquam fumunc enim animalia qua^dam vegetabilia, ijlia mineralia"^
pro propinqua potentiam pro adu, caufam effi-
, funt. Ad animaiia quicquid vivit ad vegctabilia ;
cienrem pro cffedu, quod fcribendi genus nifi quis quicquid femine in terram feminaco crefcit j ad
bene accendat mire Lcdorem. confundit. Pro con-
, mincralia refcruntur lapides , gemmaf , mineralia
clufione autem abftrahimus in definitione adua- mccalla.falia & fimilia fofTiIia, omnia icaque cor-
Jis primsE materi3e,ab omnibus materiis, ex quibus pora ad has tres clalTcs aChimicis reducuntur, cur
potentialiter ac tandem aSualiter aliquod femen autem juxta eas tres quoque ftaruancur maceris
,
fieri ac nafci poteft folus enim ifte gradus , in quo

, non forcuico fadum eft ; nam cum Creacori libue-
femina collocata funt, aptus elt ad generationem , ric, feminibus &corporibus animalibus dare aliam
quod fi vel unico gradu femen tale five natur»> fivc mixturam & compagine,quaE tantum unione, aliani
vero
, ,
31 o BibliotViecae Chemicx Curiofe

vero vcgetabilibus quarcoaguUtioncaliamdeni- curium , formam vero Sulphur : harc duo autera
principia propinqua nominat .arque afleric poffibi-
que mctallis qax fixatione conftat necelTe etiam ,
crat , ut juxca hanc triplicem dirferentiam , tres le elle , uc his combinatis mctallicolx' cti;;m artc
quoque darentur matcrii,quarum prima cum femi- metalla producere porTint plures demonitracioncs
nibus unionem, alceracoagulationem, tertiafixa- exponet lequens titulus.
2- Qii^ lic maceria Lapis Philofophorum.
tionem fubiret neque cnim aqua pluvialis metal-
;
licisformis, aut aqua metallica animalibus con- Refpondeo juxta Chimicos finis Lapidis Plii-
,
venit. digiium eil.qua affinitate ma-

Ulcimo fcitu lofophorum efl metalla in aurum exaltare mcdian
te fua forma & materia r-qua: metalhca: & minera-
teria: hae fibi cohircant , num una in alceram tranl^-
les efle debent , cjuare cofvcludo formam Lapidis
niutari queat Dico ratione principii remotitTimi,
?
ex quo Deus eas ieparavit, & condidic, illas ex una Philofophoium eandcm, cum auro, led exaltacam,
radice tenui , cognationcm maximam
nempe aqua maceriam vero communem efle cumomnibus me-
tallis, omniaque metalla exinde conftarc, licct ma-
fumere ; veriim fada fcparacione illas totalicer in-
ter fe divetfas.fibique cerco refpeftu contrariasef- teria hic in iilis non adeo perfecta & codta fit l\- ,
fe. Legimus quidem in hiftoriis formam vegeta-

cut in Lapide Philofophorum a cujus forma pluf-
bilem hordei in utcro , in quem cafu devcnerat gra- quam perfefta, plus etiam perficicur quam a formis
ni inflar cumfanguine menflruali tanquam mate- vilioribus vulgarium mecaMorum videmus cnitn ;
ria coivifie, eamque in m.ulta grana,mafla: tamen Mcrcurium a formaauri adeo figi ut cum ca ignem
fanguinccE, etformafle, unde tumore ventris aflBid:a omnibu,t, in probis fiifiineat, contrarium in reiiquis
mulier morcua atque aperta, & hinc is cafus de- metallis accidit ,propter formas imperftftiorcs
,
tcSus qua ratione formse quardam vegetabi-

fuit ;
nam di&erentia& prxfiantia rerum non a materia,
les cu n currente Mercurio cui multum materis ,
fcd a forma petenda eft eademque materia prima,
mctallici inefl:, qucmque ideo, in varias prarfertim qux (ubjacet formre antimonii,Mercurii plumbi , ,
arboris figuras eft^brmant ludant , multis notum ,

Itanni, cupri, ferri , ell quoque fubjedum argenti
cfl: uiide liquet Sympachiam quandam ac aftini-
,
& auri.
tacem, halce intcr tres materias efle , quamvis .Qua ratione forma & materia Lapidis Philo-
3
ipsa fua iubftantia in totum differant , nullaquc fophorum reliquis metallis communicari & an ,
arte ad invicem comsrutari queant,im6 ejufmo- dux formi & materis uno in corporc efle pof-
di commutationes abhorreant. Qiiis enim unquam fint s'
aquam pluvialem aqus menftrualis vices fupplelTe Dico formam Lapidis Philofophorum non aliam
aut fanguincm cum fulphuribus & formis metalli- pritcrquam formam auri efle, fed exaltatam, ma-
cis fecommifcuiflcignemque fuftinuifle vidit? gifque perfcdam; dum autem metaliis communi-
Quinto, Qiiare Cognitio primjematerice Chimi- cacur( qua: in fluxu illam faciliime propter homo-
cis adeo neceflaria atque utilis fit , & hinc anxie geneitatem metallicam recipiunt: ) non facit peri-
quiratur ? Ex pr^didisfacile liquec cum enim ft- ,
re eorum formam nec tamen fequitur efl"e duas
,
nisChimici fitgenerare, regenerare.perficere, de- formas inuno corpore perfeSa enim forma per-
,
flruere talefque adus promovcre , hiautemabf- ficit minus perfeftam , qux perfeda ejufdem eft
,
que corporum materix alteratione abfolvi auc ,

ijatura: ciim perfefta , tunc non duijfed una eft fof-
debite pertradari nequeant neceftario fcicndum ,

ma, perficiens autcm forma , ob communicatio-
eft quid hajc materia fit, qualiter a reliquis difte-
,
nem fua: perfedionis , nonnihil imminuitur in fua
rat & quomodo a Chimicis definiatur. Hoc ergo
,
qualitate , quare tot gradibus retrocedit quoc ,
cognito furidamento ad reliqua nos accingemus , minus perfedam perficit

_
unde forma informans,
de forma hic agendum eflet, verum cum in fequen- & informata ad temperamentum auri ncmpe ,
ti tituloiilaexplicetur,pauculaquaEdampro con. jcquilibrium deveniunt idem fentiendum cft de

,
clufione hujus Tituli in elucidationem didorum materia , quae cum omnibus metallis homogenea
de prima materia Exemplorum inftar apponam. eft.
4. An maceria a forma feparari porTit}

CoralUrU ad Titulum frimum de ^rima. i^. Diilinguendum efle inter formam accidenta-
ptaieria.
lem & enencialem , accidentalis enim infervit ad
ipfius macerias formam
quavelfal, vel aqua, vel
,
I. Qnefit Matcria Metallorum. metailum folutum aut coagulatum eft , hanc for-
mam dico efle alterabilcm , verum infeparabilem,
i^. Remota eft aqua gravidima ex Mercuriaii materiam enim formam accidentalem,accidentia
vapore orta propinqua eft Aqua Mercurialis non
,
nempe habere nccefle eft.alioquin eadem eflet cum
madefacicns manus , quod & teftatur Dtvus Tho- Ariftotelica , neque artificum manibus traâari
W*;, in Commentariofuj)ra Tertimn librim Arijlotelis poflet.
demeteorii,feûentibH4;ConftderandumautemeHcir- Eirentialem quod attinet , qua; ei infervit ad
caprincipia t/iaterialiamttallorum , ejutfunt tn dupli- vegetationem & fpecificam informationem , illam
ci differentiu , ûtdam enimfunt materia remota ficut certis gradibus feparari a materia pofle fciendum
f/? vapor inciufus in locis lapidofis terrt,
alia auterrL, ert, fic tamen acque in minimis
ut potentialiter ,
funtrnatertj propintjua , cr hsc funt Sulplaur Mer- & atomis , ininima etiam proportione intus compre-
curiM,itaûe inpr^ditlis locis /apidofis terra per vtr- hendatur & latcat unde etiam denominatio fumi-
,
lutem mtner.ilemgeneratur Sulphur (J^fercuriui , & tur nam R materia peripherice prxdominatur
,
deinde ex ipfisqênerantur dinêrfa metalla feamdim ,

materia {\ forma vocatur forma a potiori enim
; , ,
diverfarn eorum commixtionetn.Vnde etiam ipfi Al- folet fnmi dcnominatio. Concludo ergomateriam
chymf}a,per veram artem ay^ lchymii per pradiâ nunquam a fua forma fic feparari pofle , ut materia
principia,velpotiiis per principiaia a/tijuando veram in totum abftracla a forma vocari poffit & e con-
ênerationem metallorum faciunt. Hadenus verba tra hac igitur eft ratio, quare vel materia , vel
;
Din Thomae , quibus matctiam metallorum Mer- forma a Philofophis, Hermaphroditi nomine fuerit
infignita,
Lib.I. Se(5t.III. Subfe(a.IiI. 311
infignita , hic quoque eft ratio qiiare ad opcris maceriam auri fulphur & argentum vivum nominac,
Kjui conftrudionctn.ex prididis duobus principiis, unde concliido auruni in ordine fuxproduftionis
,
non raro unum tantiim requirant , cum alteruin aliam materiam viliorem, & imperfectiorem ;inte
ei individue inefTe pr.Efupponant ficut etiam vi- , fehabuilTe, uAde poftea fatium eft in
hanc polle ;
demus ex interdum vegctabi-

fola aqua pluviali aurum corporale reduci fequens didat racio natn
,
lia provenire, licet nuUum aliud femen fueric fi caufa: fucrunt naturales
qua: prxdidam mate-
adhibitum, eadem enim intcr formam & materiam riam remotam & rudem in corpus tam fixum Sc
eft harmoaia quam qui inter elementa , qux eo-
, nobile fixarunt , fane hifce caufis naturalibus natu-
dem indillblubili viiiculo conllant, neque totali- rales etiam repericntur contrariae quse
corpus jam
ter fe ab invicem feparari paciantur. claboratum rurlus refolvant, ineamque materiam
j. An & in quantum poffibile atque arti necef- remotam reducant Quse autem fueritcaufanatu-
;
farium fit , ut prima materia auri a forma auri ralis fixationis auri , neminem Chimix
tyronetn
feparetur ? iatet, puriiTimum auri fulphur efle, quodoptimis
Sciendum cll: hanc feparationem in omnigene- Philofophorum antiquilTimorum didis Raymundi, ,
rarionc elle neceilarium, adcaulandam concrarie- Bernhardi Bafilii, Richardi Riplei

. , , aliorumque
^ tatem prima enim contraria , cujuiVis generatio-
, infuper , mulra etiam praxi , tam in prima quam
nis caufa: funt ,materia enimdevinfta lux formx, tertia mea: metallurgia: Francofurti edita: partc
acquiefcit cum id habeat quod appetit dum
, , ,
abundantiffitne probatum demonftratum"eft & ,
vero forma a materia fcpavatur, eaqiie liberared- hoc ergo pofito fundamento quis negabic ma-
,
, ditur (^ ab
puta ab effentiali in qtiantuni poffibile , teriam auri efle fixabilem , fulphur autem fixans,
accidcntali enim feparare nec poffibilc nec con- , unde liquet fulphur tanquam formam efle agens
,
ducibile eil: ipfius tamen forma; elTentialis cor-
, Mercurium vero tanquam materiam , patiens ,
ruptione & feparatione accidentalishxc quoque , agens autem & patiens prima contraria efle ne-
. altcratur, fed non feparatur , alioquin materia nio Philofophus ,nem6 Phyficus inhcias ibic; cum
fieret invifibilis,cup.i accidentibus careret ) novam itaque forma fuerit agcns ejus autem pars contra-
appetit formam , quam dum accipit , permittit fe ria patiens , forma autem figac , nccefle eft uc
. denuo ab ea figi novumque gcnerationis adum , ejus contrarium, nempe materia contrariam ha-
'
incipit , quo in adu ars non parum naturam &i ca- beat operationcm relolvat nempe & volatilifec,
,
lore , &
con:rariorum accidentium aniotione pro- fi ergo naturaliter forma auri figit coagulat
^; in- ,
:
movere atque adjuvare poteft , quod in floribus ar- durat , naturaliter materia ejuldem^ potentiam
te produdis videmus , dum icaque metallicols contrariam , nempe volatilifandi refolvendi &
,
Philofophi ,regenerationem auri iultituunt , necef- emolliendi habere debec quare conciudo mate-,
farium eft , ut forma auriducatur ad centrum, mariam metallorum , clavem fortnas metaliicas cor-
,
t<£ria ad peripheriam i. e. ut forma feparetur a ,

rumpendi eafque concentrandi ac feparandi, hanc
materia in quantum polTibile hac enim feparata. , vero operationem putrefadioius fpeciem efle, for-
materia auri actum gcnerationis incipiet , appe- ma enim glutinis inftar ei\ , quse infita fua qualita-
tendo novam formam atque patiendo fe ab ea , ce humidam materiam invifcidat incralTat agglu-. , ,
figi ac formari , cum e contra ea fc. forma pra^fente cinac, in certam denique atiringit formam.mare-
quiefcat , aurum a Philofophis mor-
vulgare enim riam tamen juxta a Deo fibi -afTignatam propor-
tuum, a metallum quiefcens vulgo
mctallicolis tionem, certa quantitate prsdida fibi ratione de-
tia ruêit» OJJctad/ ideo quod quiefcac ac pro vincit , fin autem materia hanc proportionem
nunc fterile fit , ficut femen aut corpus vegetabi- quantitate nimii excedat , tiim ex patiente fic
le , antequam terra: committitiu- , mortuum appa- agens, Uiperat enim cauTam formantem & agglu-
ret , vocatur. Hanc autem formx corruptioncm & tinantem , dum eam
didipat , diflblvit , atque col-
feparationem, reduSionem in primam materiam. liqucfcere &
putrefcere facic quod ad oculum
fic ,
i. c. redudionem corporis in fubftautiam femina- in regno vegetabili nobis ponitur ,ubi , quamdiu
lem vocant, quare Ariftoteles Chimicusait.- Exul- femina vegetabilia cercam aqux tanquam Cux ma-
tent AlchymiltjE quomodocunque velint nifi re- , tcrix proportionem non habenc , feinper vege-.
ducant corpora in primam materiam in vanum , cant 6c crefcunt , quamprimitm vero , ubi illara
laborabunt. Operx ergo pretium erit ut difquira- proportionem humiditatis quam femina agglu- ,
mus num & qua ratione aurum tanquam corpus tinare atque in certam formam aftringere poilunr,
fixiffimum forma fua privari & corrumpi queat ? habent paulo plus juftopluit, aut terra alio mo-
,
Negativam falfiilime tuetur Angelus Sala in fua do humedatur una etiam nod« pucrefcere inci-
,
Chtyfologia , verum-quando atfeftibus frarnum da- piunc, cum eorum forma balfamica tantammace-
mus . etiam Icari inftar ea ipfo fapientiae cslo iu rii copiam confervare nequeat, verum cum ea ipfa
ignorantias pelagus protrudimur , quod huic bono colliquacionem ac putredinem fubcat qu£ novae ,
Italo Salae accidit , nobis , ne idem data afHrma- generationi primum ponunt gradum Primam er- :
ti(One eveniat , rationes addamus concedendum

; go materiam cujullibet regni feminum caufam pu-
ergo eft , aurum in principio non ftatim fuilTe au- crefadionis , hanc vero medium folucionis & fe-
rum corporale &a<5iualeprout jam eft ,feu lique- paratioiiis accorruptionis formse elfe nemo dubi- ,
fadione purgatum, feu natura fic repertum, quod cabic, prxfercim fi , qux in fequentibus titulis
vulgo fcin / oDcr ^Bafch (*H>??> vocant verum in , principaliter verb fub fexto Paragrapho de fo^
ordine materiam aliam unde faftum eft ante fe ha- lutione pertradancur attente & accurate per-
,
buifle , quar materia licec potentia , a<Su camen legerit , iroc tamen prxdido Angelo Sali
aurum nondum fuit, licet longo tempore acceden- concedimus , aurum in humidum vegetabilein
tibus debitis requilitis de illa materia pocentia Liquorcm per fc ncque elfentialitcr refolvi pof-
reducatur in adum , fic Efdra in facris literis fe , cum tale humidum manus madefaciens ex-
aicparvum efrepulverem unde aurum fic , & Di- tra ejus compofitum aurique conftrudionem
vu« Thomas loco fuperiiis cicaco , exprelTilTime fic.
6. An
312 Bibliothecae Chemicx Curiofae
6. An prima materia mccallorum fic arte pa- co , quid fit Sulphur & Sal , materia & fornu fpc-
cialiter explicabitur,
rabilis? . . ^
^ Ariftotelice fumptanegando, chimice vero §. 1. De Rerum Suhjiamik.

aftirmaiido non enim in mineris omnem mate-
,
miueralem a metallicis formis aftu elle fixa- Per Res incelligimus hoc loco omnia fublunaria
riam
tam & coagulacam ratio di6litat alias enim de
, ,
corpora prout i*lia ex cjuatuor cleincntis milla
fado nulla fieret in mineris augmentatio & gene- conftant , ablirahimus autem materiam & forn am
ratio, tota vcgetatio miueralis efletabfolu-

cum Ariftotelicam earum vero accidi;ntia, in quibus
,
ta , quod abfurdum eft . fi ergo dctur in mineris

hanc confideramus fubftantiam, hoc loco pro cor-
eciam exinde peci polfit.tum patet omniametalla pore , de cu]us fubftantiahic agimus fumimus; ,
conllare cx iiac materia , qux in aliquibus plus in ,

paucis materiam Ariftotelicorum fecundam feii ,
aliis minuseft formidevinda: inillisergo corpo- corpus Phyficum quod per fe ex fuis piincipiis
fubfiftic. Nocandum tamen nos abftrahere a com-
ribus ubi minus eft fixata, minori etiamlabore peti
poteft ; objicies, h abfque putrefaftione forma a mixtione corporum cum per fubftanciam quodvis
,
rnaceria feparari , atque aliter matcria haberi ne- corpus in fpecie & fingulatirer confideremus, hinc
quit , putrefadio autcm abfque materia caufari mixcura ex cupro & argenco non raro vocatur
non poteft , impofTibile eft & materiam acquirere fubftantia dupiicata cum tamcn ratione fubfiften-
& putrefadionem caufare verum implicat, idem cis una eademque facimus auttm
fic fubftar. -
,
GUirereperidem. i^. Diftinguendumeifeinter ma- ad divcrfam corporum mixturam & naturam co-
teriam anx omnimodeeit a forma fixata prout in gnofcendam ac difcernendam , quare fi de fubftan-
tia loquimur intelligimus unum corpus fublunare.
auro argento &c. & inter materiam quje tantiim
,
aliqualiter &
primis gradibus a forma eft infor- per fe fubfillens , purum, non alcerius corporis
maca ac quafi prima graphide delineata primo
,
,
fubftantia mixtum Qiiires quid ergo Chimici
:
fnodo dico abfque putrefaftione iirpo(TibiIe eflb cum eflencia auc quinca eflencia fibi velinc; Refpon-
ut materia a forma refoivatur , acque in priftinum demus , fubftantiam efle dupliccm, efientialem &
habicum reducatur , altero vero modo , putrefa- accidcntalem prout in tercio paragrapho latius
fiione opus non cft, cum perito artifici & abfolu- explicacur per fubftanciam ergo eflencialcm.eiren-
,
to fp.igyrico diScile non fit frequenti ablutione , tiam incelligunt, quinta vero apud illos eirentia eft,
fublimatione , &c. id redderc volacile quod pa- quinque gradibuscirculata& temperata,ut infex-
riim habec fixi.
to titulofubparagraphodeplus-quam-perfedtiones
7. Qiiare materia vocetur informis ?

plurimis tra<aatur.
DiSum
eft fuperiiis duas materise formas
j^.
§. z. Num dmur PrincipiafubântU ?
competere , unam elTentialem altcram accidenta-
lem , elfentialem efle hanc , qua; materiam ad fpe- Subftantia eftEnsperfe cxiftensomne,auteni
cificam quandam corporis formam determinat, ac- exiftens fublunare conftat ex materia & forma,
cidentalem vero quae ipfimaterix competic , con- quare fiarmam &
materiam fubftantix principia ef-
fiftens in materix accidentiis. le nemo non
negabit cum aiitem tota Philolophia,
Formamque eflentialem pofle a materja fepara- Chimica ad praxin fe referat , fajpius didum eft
ri, ita ut plurimis gradibus retrocedat ,
non ta- Philofophos Chimicos ab omnibus iftis abftrahe-
mentotaliter abfcedat tunc informem nominant, ,
re qua; non fub oculum & manum cadunt nnde , ,
cum prsEter formam accidcntalem fibi propriam , dum dc materia & forma fubftantijc loquimur, non
nullam cercam alicui corpori fimilem figuram
,
Ariftotelice eam pertraftamus veriim Ariftoteli- ,
habeat , verius ergo adualiter quam potentiali- corummateriamfecundam,fubjedumnen pe prout

eft corpus Phyficum , cum fuis accidentiisin rea-
ter, tiim etiam relative.refpeaunempe reliquo-
rum corporum certaforma fpecificatorum infor. lem corpoream macerialem fubdividimus , ficuti
mis; uniformis quod propriam fuam formam ac- itaque Arillotelici omnia corpora ex materia &
cidentalem , de qua fupcrius omififormis , quod ;
forma conftare aiunt , ita Chimici eorum mate-
fuccetTive omnes formas recipiendi potentiam riam fecundam quoquc in formam & mareriam di-
habeat , vocacur ; hic de primo titulo & prima vidunt , omnia cnim corporis accidcntia in duas
materid fufficianCejus fynonymaexplicabit fequens partes redigi in fequentibus paragraphis explicabi
titulus, tur, ac demonftrabitur.
TITVLVS SECVNDVS. §.3. Quot ^ ejHotuflicia fitit frincipiafuhflantiai
Principia fubftantias duplicia efle fciendum eft,

nemê Sulphttr alia enim eflentialiter , alia accidentaliter , pro
Ve Principits Suhjlanti£ ,
fubftancia confticuenda eflrentiaiia ea funt , fine,
O* Sale. quibus corpus confiftere , aut verum mixtum fcu

corpus pcifedum dici nequit , accidencalia au-
'
Prooemium. tem funt , quae corporis mixturam vel pro nutri-

mento vel pro augmento ingrediuncur , ica tamcn
,
POftquam Chimicorum primam materiam & ut velabefle veladcfle fine corporis rcalideftru-
formam m ipfo operis limine intuiti fumus, ftione poffint.
decet ut propius accedamus, eamquc intrinfece nempc & aqua , ex-
Efltntialiaduo func ,oleum
coijfideremus cui negotio facilitando prifens ti- perientia enim clarumeft, omne corpus fubluna-
tulus, qui deprincipiisfubftantiaeagit , viam pa- re ex hifce duobus fubftancialicer conftare nam ,
rabit acquc quinque paragraphis omnes amo-

,
fi corpora igne tradts , quacunqne opcratione ,
vcbit fcrupulos primoquid fic fubftantia, altero, aquam & oleum invcnies ad oleum referri de- ,
num dentur principia fubftantix, tertio quot & bent, axungii pinguedines , olea , fpiritus ar-
,
quotuplicia dentur quarto qux quid fint, quin-

,
& dentcs , fulphura hquida vel fpifla, omne denique
x)-p »v quod
-XX-:. I,.
ic«^»a* ; (3tt<uAw- itu- Jtx.t'»''
^^.^. ^Tv.t.tpioir*
. ,,, ,,,
,
Lib. I. Sea. III. Suhka. III. pj

qiiod igne flammam concipic ex fuA natura , quod fa] fiium volatilc informa coagulata dent , pro
potencialicer caufticum , quod deniquecalidum iu- rcgno minerali fequens enc fyflema.
trinfece elt ; Ex praedidis , omniiaus corporibus m " j-Ptincipia eflentialia fubftantla:.
unam vcl alceram iavenies fpeciem. Sal
Ad Aquam perrinenc , omnes liquores infipidi in aliquibus fixa
tantnm
Galeniftarum plilegma , falia volatiiia , fixa , fepa- etiam volatilia.
in aliis
rata camen a fuo Sulphure aut pinguedine omnes , Acctum minerale in

denique liumiditates ccnucs non oleoljc , five li- minerarum deftil- / Princlpiaaccidcntalia fub*
-l
quida: five congelata:, five madidse five manus non ,
latione accipitur. r ftanciae
madefaciences quod denique incrinfece frigidum
,
Terra inineralis,gla- J
eft nec fui natura flammam concipic , ex his rur-
,
reavu!goDcr,3-(U|J-
fus unam vel alceram fpcciem in quolibet corpo- flcm / quam omnia ir.etaUa babent unde ,
re reperics , hic duo auccm fola ptincipia ellen- dum vitrificantuream vitri inftar relinquunt
,
tialia fubftancix efle , probacur.quod in omnibus prout iii titulo quinto uberius demonftrabitur.Hacc
corporibus reperiantur,quoduno vel alteroexin- ergo funt qu^ ex omnibus corporibuselici & quse
de fepataco , corpus fuam ad duplicia principia , eflentialra nempe & acci-
amittat fubftantiam
quod corporum generationem & confervationem
dentalia eo jure quo fupra di£lum cft, reduci, eflen^
juxca fuam alterationem unice auc promoveant tialia autem in duoi oleum nempe & aquam ho-
,
aut impedianc negant quidem aliqui dari in om- rumque fpecies fuperius recenfitas dividi
; pof- ,
nibus corporibus Suiphur & Sal verum f^ Sulphur funt Quatuor ergo funt columnx quibus tanquani
,'
;
& Sal tommune intelligant facile eis veniam damus, fundamentis , fubftantia corporum , duabus au-
fin vero corporibus oleofitatem & aquoficacem , tem nempe principiis eflentialibus tanquam pe-
juxta fuorumregnorum qualitatem,detrahant,con deftallo & bafi innititur fi quis objiciet fe dubi- ; ,
tra naturam & experientiam faciunt nullum enim tare , utrum recenfitas fpecies vel corum fimiies
, ,
reperietur corpus in quo ex pra^fcripta clafle ex corporibusomnibtis elici poftint.is unum vel
,
duorum principiorum unam vcl alreram cnjuf- alterum corpus quod his principiis duobus eflTen-
,
libec principii non invenient fpeciem. Praxis enim tialibus reliquifque duobus accidentalibus fnb- ,
Chimica docer.animalia & vegetabilia dare Oleum ftancisE carere putat ob oculos noftros ponat
& Aquam deftillatione Spiritum qui ad oleum, & refolutionem fpagyricam ei dare non gravabi-
,
Sal quod ad .iquam referendum eft Ex metallis mur licet in ticuio fexto & feptimo ledtori ubi-
; ,
cum fixioris fint difpofitionis alia aqua, aliiid que obviam ibit Porro i» quis objiciet pUires
, ;
oleum,SuIphur nempe, defideran Jum eft.non enim fpecies ex corporibus quam hic recenfetur elici ,
fatis mirari poflum qui metallis Sulphura inefle pofle refpondemus diftinguendum efle inter fim-
, ,
negant, & Salia, ciim fi vitrioli naturam incellige- plicitatem& mixtionem principiorum; fi fimpli-
,
rent in quod omnia metalla rcduci poflunt mul- citatem fpedes fane nihil invenies quod non vel
, , ,
to aliter judicarent, prsefertim C\ virriolum ex ad oleofitatem vel ad aquoficatem refcrre pof- ,
Sulphure &Saleconftare oculis viderencmanibus fis fin vero principiorum mixturam attendas fa- , ,
tangcrent , verum de his laciiis in praxi fub titulo temur plurimas fpecies ex principiis componi pof-
quinco fexco & feptimo.
, fe , ut cineres capita mortua, butyra, croci,flo- ,
Feci mentionem Principiorum fubftantise acci- res.vitriola, Mcrcurii&c qua: omnia non fimpli-
dentalium,ea quoque numero duo funt,terra nem- cia fed mixca funt atque artifici demonftrabunt ,
^'; y>ac
pe & aqua.hanc^^faneinomnibus.feufalcem in plu- fe ulterius refolvi ac dividi pofie doncc in prsrdi- ,
rimis corporibus invenies , cujus in triplici regno daulcima fubftanta? principia redadta fint ultra ,
cxemplum habeas. que uiceratiorem fcparationem , atque ex ca alias

In regno animali imponepro liibitu aliquod ani- fpecies aut principia inveniet nemo.
mal inretortamadornato vafe recipienti,deftilla
per gradus, ut decet in compofitione aquas fortis, §. 4. ît & ^mdftnt Principta Subnantite,
& in vafe recipiente aquam quod ,
galenici phleg-
ma vocant ad principium (ubftantix acci-
, refertur Ex prardiftis fatisquidcm liquet quse & qui<J >
dentale i
Sal volatile quod ad
rum eodemloco, fint Principia fubllantia: , verum hoc reftat ut ex-
principiumfubftantis.denique fpiritum &oIcum plicemus quo nominc principia hxc infigniri [o-
cidem principio fubftantii aflcribendum acci- ieant. Didum eft priocipia iubftantisc duplicia,ef-
pies; eflrafta retorta ex refiduo lalem elicies, fentialia nsmpe & accidentalia efl"e,de eflentialibus
qui eflêntialiprincipio fubttantis refiduam, autem in fequenti paragrapho , de accidentalibus autem
terram mortuam accidentali fubftanti^ princi- hoc loco mentio fict.
pio competit hic ut accuratius aflbquaris fe-

, Accidentalia ut dixi fubftantix principia duo
quentem appofui tabulam ex qua harum rerum Aqua. funt , Terra nempe , &
per tria regna elucidationem non parvam ca- , fijndamento , matricc Terra pio fsecc , bafi
pies. Aqua autem pro nutrimento , & phleginate fumi-
Spiritiis -V tur. Hxc duo omnibus compofitis fe immifcent,
Oleum f funt principia efleniiaiia fub- atque rurfus arce inde feparancur hine omnia cor- ,
Sal volatilc v ftantis. pora terreftreitates & fuperfluitates habent, a qui-

Sal fixum J bus fi feparentur, fola rcmanent principia eflen-
tialia fubftantiae quac Chimici ellentias appcl-
Phlegma / funt principia acciden-
lant; Sciendum autcm eft in aSu ad generationem
Terra in capitemortuo Ctalia fubftantis.
principia accidentalia rcquiri neceflario , uc
Syftema hoc pro regno animali infervit cujus nempc femini matricem & nutrimentum prar-
nullum corpus invenies, undehasc non praeparare beant , atque medium unionis fint , quo Prin-
poflis. Sequirur pro regno vegetabili quod idem cipia cirentialia uberius copulcntur & incorpo-
,
cum priori eft ; nifi quod non omnia vegetabilia rentur ^ccidcntalibus a quibus incrementum ac
Tom. I. P4 corporeitatem ,
.
jsj .,....-.„ ,...*^^ -.>>.. si*î*i^«^ frriyic-l)?-
-"'\- -i S" a/i ZJ ,
Ssdn^-iv Si*t<t tu*i<Mc /t >'Htt'i>.« accil-

S^ aj( , f.) :
,; ,
3'4 Bibliothecae Chemicx Curiofx

IntcUcxit expridiiSis proculdubio, Le6ior quid
corporeitatem accipiunt majorem , ca fere ratio-
jam per Sulphtir, qiid per Sal inrelhgamus, uudc,
ne qua prima materia AriAotelicorum involvitur
,
fi horum terminotum in fequentibus mcutiofiec
(ecundx.
non confundetur, prxcognitis epithetis lynony- &
mis. Ut autcm ubcriorem racionem prÊdiCtorum
§. 5. Quid fit Stilphur & Sal in fêcie^,
Ledorhabeat fequeutem anncdam Difcurfum:
,
Haflenus aftum eft dc Principiis fubftantix in Maxima Philorophorum pars Itatuit omniaeX ,
Aqua elfe produda.eam autem principio huiie con-

genere , modo in fpecie ea conlidcrabimus de ;
fufam, cum chaos > atque ut iic loquar Alcohol

duobus autem Principiis eflentialibus lubftantiae
heic ageinus cum de accidentalibus in prxceden-
quoddam fucrit fcu ut verius loquar ,ilkaeit nia-
, ,
teria nempe Saponata qualicer ex olei & falis'

ti para^rapho aiSum fit. ,
commixtione oritur. H«ec aqua Chaos omnium

)Z^>^«- Primiim autem eflentiale fubftantis principmm
quo comprehenduntur omncs oleoli- rerum vocatafuit, cum potenrialiter omnes for-
eft Sulphur
.
,
tcrtio mas in fe continuerit poltmodum in duas a Deo

tates &pinguedines, omnef4ue fpecies in
,
divifa fuit partes, nempe in Aquamgrolfam & re-

paragrapho huius tituli oleo adjundx , quare au-
nuem, grolfa fuit oleofa vifcida, &'Sulphurata,
tcm iisE fpecies a Sulphure apud Chimicos deno-
minationem fiimant facilc concipi potcft pro- ,
tcnuis autemfalfa & Mercurialis exticit ; grolTam
in tres partes generales dividit
pter pinguedvnem & oleolitatcm , ex qua Sul- fubtiliorem ani-
,
malibus, mediocrem vcgetabilibus , crafllam au-

phur conltat id faftum efle unde a Sulphure tan- ,
tem cSi fixam metallis fubfiituit qux divifio,de

quam potiori denominationem fumplerunt. Ve- ,
qui Sulphura corporibus inefle ne-

aquateuui quoqueintcUigenda eft, ea enimetiam
lim ergo ut illi
tnplex exirtic; triplicem aquam grollam in quoli-
gant, Chimicorumfcripta priiis perlegant , atque
bet regnofpecialiter in tot dividic gradus quot ejus
quid per Sulphur intelligant addifcant , antequam
rcgnum continet corpora horum graduum arte
quid ftatuant , cujus contrarium experienda moti- ,
ftrat. Sulphur quoque Chimici variis aliis

nomi- & natura alteratio & commutacio datur veruni ,
Regem Ma- aqux grofl^jE & tenuis unius regni in aliud nulla
nibus denominant non raro enim ,
, ,
dacur tranfmutatio , cum feparationem i^ divifio-

rem,Leonem, Bufonem,Ignem naturx, Axungiam
Sohs, Solem corporum lutum fapientix, figillum ,
nem hanc Deus confundi non vclit ne arcifici in
ejus potentiam mulcum nimis liceat .habent ergo
Hermctis fimum & terram Philofophorum oleum
,
,
Sulphura regnianimalis unam aquam tenuem quam

incomburtibile , iMcrcurium rubeum plurimifque ,
aliis vocanc nominibus , quibus fixitas aut agglu- menftruum vocant , yegecabilia quoque Sulphura
tinatio aliqua denotari potcft , Sulphuri
enim for- unam habent matcriam , aquam pluviam. Metalli-
ca Sulphura unam quoque habent materiam aquam
mam calidum innatum fperma animam odo-
, , , ,
rem, calorem, faporcm fixicatem vel yolatilita- ,

nempe Mcrcurialem , & fic omnia corpora ex du-
plicata Mercuriali aqua conftant , Mercurialem
tem totamque compagiei caufam afl"cribunt ne-
,
,
que abfque ratione prout in fequentibus titulis vocamus , a parte formx quod fit vifcida, aggluci-
,
experientia dcmonftrabitur , hoc hic notandum nans , aparte vero macerix quod Mercurii infiar ,
ignis impatiens , rudis omniumque formarum ca-

erit quotiefcunquc in fequentibus Sulphuris men-
;
pa.\ fi: , ne vero hajc dida nugas cfle putes , fcias

tio fiet totiefcunique eciam eas fubintelligendas
efle fpecies, quas in praECcdcntibus fub Sulphure
nobilidimam Artcm Spagyricam ipfa praxi tibi in
recenfuimus.
omnibus corporibus & regnis juxca eorum con-
iiicutionem hanc duplicatam aquam cxhibiruram,
Aitetum cflentiale fubftantisc principiurn Sal
omnes idx fpecies in ut in fequentibus praffertnn ticulo fcxto & fepti-
eft , quo comprehenduntur
,
tertio paragrapho hujus tituli fub aqua rccenfiti

mo pluribus docebitui , concludimus incerea Sul-
phur &i Sal prima effc fubftantise cflentialia Princi-
Sciendum autcm eft per vocabulum Sal , nos non
intelligere Salem corporum,
Salem communem aut pia.
falfum acidum aut acerbum, linguamque urentem,

ille enim fapor ex admifto Sulphure venit a quo
CorolUrh de Sulphure ^ Sdz^.
abftrahendum eft tanquam a forma cum hic Sal
I. Qusritur an oleum poffit reperiri abfque ulla
ut materiam confideremus communia enim fa- ;
lia quoque ex matcria & forma conftant quare ,

aqua? dico quod non , cum oleum pro materia
,
prout funt talia nonpro principiis ,fed miftis func certam quantitatem aqua» requirat , qui fi igne
habenda. Matcriam autem Philobphi Salern vo- privacur, corrumpicuretiam oleum ut forma ne- ,
carunt, quod a forma feparata non raro in fua ,

que enim forma poteft efle abfque materia, idcm
accidentali forma glaciei aut falis inftar congela- fentiendum eft de aqua quam nunquam abfque ,
ta appareat , vel quod Sal in aquam cito fit re- oleo invenies, ficut matet iam nunquam abfque for-
folubile , aut quod aqua coagulata cenfeatur. ma aprxdominante autem fumicur denominatio,
,
Materix huic tribuunt aptitudinem ad rccipien- & hxc eft racio , cur Philofophi non raro mace-
dam formam Sulphuris , unde materiam humidum riam pro forma, formam pro materia fumant , cum
radicale, menftruum corpus potentiale , rem om- ,
quodlibet alterum contineat.
2. An omne oleum & Sulphur aut pinguedo ad
nium formarum capaccm eam vocant infuper , ,
ei varia tcibuunt hieroglyphica nomina, Reginam formam pertineat } Refpondeo qu-^dam ad for- ,
enim, fceminam, Aquilam.ferpentem, Aquamcce- mam eflentialiter, quidam

accidcntaliter necef-
leftem fpurum Lunae Clavem.Mercurium Philo-
, ,
faria e{Te . ad elTentiam formae puriffima Sulphuris
fophorum, Aquam vit3E& mottis, ceram cui fi- pars requiritur , & tninus puri,
rcliqux crafllores
giilum Hermetis imprimitur , Aquam glacialem , accidentaliter ejus incremeuto nutrimcnto in- &
piuviam Philofophicam .foncinam, balneum cor- ferviunt , fic ex fanguine femen fit , ex Sulphure
porum , acecum acerrimum , faponem vocant ,
communi Sulphur metallorum ex pinguedine fiuii, ,
qua: nomina cum pluribus aliis in titulo feptimo, roboratur femen terrsE.
§. I. fub terminorum refolutione explicabuntur l, Quoraodo Sulphur agat in falcm & e contra.''
Refpondeo
-jai.. tV.- ifi^
Xi.' J'-,WVV.v .
, ,,
, ,
,
Lib.I. Sed.III. Subfe6l.in. 3'f

Refpondeo Sulphur agit in Salem agglutinando, nomine infigniuntur, non quod natura aut fubftan^
adftnngendo & formando, Sal vero agit in Sulpur, tia Mercunus fed quod ob volatilitatem, quali^ ,
dillblvendo , reducendo & putrefaciendo, Sai au-

,
tatis Mercurialis fint , Mercurius enim qualicatis
tem cum Sulphurein primo gradu conftituit aquam volatilis eft pianetai
vifcofam vitrioIatam,qu3: prima materia Naturi
, Eadem duo principia ( Sulphur & Sal ) fubftan-
& artisell, oieum enim mediante falcpoteft uni' ftia: temperata funt, Sulphurata leu media in-
, fi
ri aquff. ter volatilitatem & fixitatcm vocantur, Sulphuris

autem nomen habent , non quod hicabeisnatura
TITVLVS TERTIVS, fulphurata requiratur , fed quod in medio confti-
tuca qualitatem Sulphuris imitentur , Sulphuris au-
Ve Principiis Qualitatis nempe Mercurio ^
tem qualitas,inter volatilitacem & fixitatem lo-
cum mcdium obcinet.
Sulphure is*. Sal^.
Eadem duo principia (Sulphur & Sal) fubftan-
,^,3^,uÂ- tis, fi fixa fint Salinofa, feu falis nomine mfigniun-
prooemium. tur,non quod heic faiis fpecie defiderencur, fe^
quod qualitacem falis habeant , fali enim plerum'
MAgna ehimicis
&
Controverfia cum Ari-
a quibus incerto-
ftotelicis Galeniftis,
efl; que fixicas aftcribitur.
Ex his iiquec non implicare cria principia qua»
rum principiorumSi per confequentiam falfa: Artis licacis, & duo fubftanciac( qua? eciam quanticatis
arguuntur, eo quod plerifLiûe videantur fibi circa principia vocari polTunt cum certa quanticate ,
tkhnitionem &numerum
Principiorum contradi- ex corporibus feparari polTint principia vero qua-
)
cere. Aliqui enim Sulphur & Sal ,aliiMcrcurium, licatis.non fubftantia fed quaiitate qua fubftaiitia
,
Sulphur Sc Sal , alii Spiricum , Animam & Corpus , prardita cft , eorporibus inefle unde principia qua- ,
alii Phlcgma, Oieum Sal & Caput mortuum , pro

, tuor func , fiprincipia prima; qualitatis ; tria , fi fe-
principiisftatuere videntur , ica cnim ait Bafilius cundi ; duo C\ fubftanciac principia ; unum fi hxc
funt tria , duo unum qax nifi attendas in vanum
, unica confidcre.s, (iinc;nullum alteri implicans,
laborabis , vulgo. modo certa racione Philofoplwrum fgripta incel-
Jigamus.
(^cx)nt) Jiircp «n& brci?/' tir.b boch mt cm
99 cr|lcf>nu C6 v.icht/ {o trttt"|m Um$ f. 1. Quomodo probatur jualitatis Principia
, tjfe »
Veriim qua ratione Sulphur, Sal, Phlegma.Spiri- feu Prineipia ejfentialia fubnanm nempe Sulphur , q»
Sal
tus, Oleum &Caput mortuum
, finc concilianda, , trtpltci qualitate^ , tJMercHriali Sulphurea &
prxccdens docec ticulus, heicreftat, ut doceamus falsa , in corforibus reperirit
qua ratione tria Principia qualitatis a fubftantiae
principiis difterant, tum quomodo probentur , at- Dixi ante hac corporibiis edentialirer unum Sul-
que inter fe convenianr. phur, unum Sal ine/Fe, quodlibet aucem horum tri«
plicispr^didx qualitatis efle fequentibus pro-
'
§. I. De Differentia Principiorum Qjtalitatis babo verum dcmonltracione pradica opus eft
,
cum principifs fubftami£. qua regnum animale primum. aggredietnur in de- ;
ftillacione alicujus
corporisanimalis ,fada elixa-
Diximus antehac quid fit fuftantia &qua'ejus ,
cione , acque omnium principiorum fepararione >
nempe & fal ex quibus ma-
principia fint, fulphur , caput morcuum fuo falc liberacum & phlegma an-
terialiter omnia corporaconftant,non aucem im- te omnia reponendum , tanquamprincipiumacci-
plicat principia ha»c certas habere qualitates dencale, poftmodum quod reliquum eric , ipiritus >
casque efle vel fecundas , primx funt
primas vel olei , (alis volatilis & fixi nomine infigniri foict,
dum Sulphur cum gradibus mifcetur,
fale certis Spiritum Sulphur efte fuperius demonftratum cft
quotquotenim gradibusforma materiam informac, hunc ergo cum fale volatili in claflem Mercuria-
tot ea perficicur , ficcior atque calidior rcdditur, Jem ponico fpiritus enim Sulphur, Sal volatile, Sal
,
quot vcro pun&is materia prsdominatur , tot Mercurialecft, ob fubtilitatem & volatilitatcm,
ctiam corpus humidius & frigidius exiftit.unde gra- proutantehac in definitjone principii Mercurialis
^
dus quatuor , atque ex his varia exoriuntur tempe- diftumeft,
ramenta, qux fuas habenc manfiones , prima eciam Oleum Spirituiinnatans non abfque aqua pro
fexus diffcrencia exinde orcum caufam fumit & fui confervacione eft , quam expericris fi ic^ retti-
quo enim forma validior, hoc eciam perfedior eft, fices, hoc ergo oleum cum aqua in principium
materiamque perfedius eftbrmac , juxca cujus in- qualiratis medium pone ultimo falem fixum eli-
,
fbrmationem auc mas auc fcemina nafcicur. xatum ex capite mortuo habcbis , qui fal guftu
Haec quoque eft racio cur Galenici corpora ex indicabit magnum

Sulphuris calorem , Sulphu, &
quacuoc cemperamentis & humonbus conftare af- rcam fubftanciam in fe continere, quare Snlphuc
firment , enimvero H multum terrae vel aqux, tan- , fixum feparabis a Sale fixo , atque ica cercium
quam principiorum accidencalium mixtum ingre- qualicacis principium , fal nempe & Sulphur fixuin
diatur , corpus aut fiet melancholicum frigidum , ,
habebis , tocius negotii compendium juxta tria
ficcum aut pituitofum humidum fin vero multiim , regna in fequenti fpectabis Schemate, ubitriare-
Sulphuris vel falis tanquam principiorum effentia- peries SuJphura unius tamen fubftantii , licec cru
lium fubftantiam ingrediatur , corpus biliofum , plices finc qualitaces,unde apcrte difterentia in»
calidum, aut fanguineum , fucculencum evadet, cer qualicatis &
fubftantia? principia colligi poteft,
prouc fi fingula paritacem obfervenc , corpus pro- quod & de Salc intelligi debet,
ducecur cemperacum.
Secundas principiorum qualicaces tres funt
Mercurius nempe , SuIphur&Sal. Duo principia
fijbftantis enim.in gradn fubtiliori polHa Mercurii Dd i> Spiricus
Tom. I.
' ,,,, »
y6 Bibliothecae Chemicje Curiofe

i.Spuitiis Sangiiinis. omnia negant qu^ in buccam veniunt prout
, , na.
^ futus autor non Enciumjitem vere Scepcicus
Spiritiis Acctoftllx. Sulph.Mcrcui.'^ ille
Florcs Siilpluirei. Scriptor ac compilacor antiquarum diu refuta- ii:

> Mcic
i.Sal ranguiiiis volatilc. *\ riKTi objedlionum in Chimjcos quos Sccpticus
D SalabliiithiivolatiJe. > Sal Mercur. J Scepticob vocat, excrrpla funt ; taeeo alios, qui
utcunque literati nimis maturc nianum cum falce
]; Sal volatilc mincral. j
aiienac mefTi immittunt > cum in prnpria quam de-
i.Olciimlanguinis. "^
B I. Olcum vini- >Snilphur'Mediu metant , furticienter habcrent. Redeamus ad Sal

3.Sulphur mctallicum. ) Sul- volatile, quod nemo peritus fpagyricus animaiibus
Sal phur. inelfe, negabit eft vero atjua iubtilis congelata,
r i.Aqua mixca cu olco fanguin. "> ,
•^ z. Cryftalli falis acetoleUx. undeeciam lcviffime fluit ad ignera.ac humidita-

Sal nitrofum mctaliorum.
te refolvitur. Dices cur in regno vcgccabili tam
(^ 5.
1. Sulphur in fale fixo animalium raro fal volatile congelatum repcriacur, fcd in tbr-
2. Sulphur in fak fixo vcgcta- ma aquasf nonnullis improprie , phlegmatis, cum
bilium. grave refiduum phlegma ab aqua volatili it-u fale
Sulphur fixum mctallorum volatili refoluto differat ) comparcat. Dico Sal ,
3.
("1. Sal fixum animalium. volatile materiam alTociabiiem & adarguaram cffe
^
i.Sal fixum vcseiabilium. Sal xum. Sulphuri volarili , a quo non nifi multj?dclHlIatio-
< : fi
Sal fixum minerahum. ne , ncc tamen penitus feparari poteft quare cb ,

(^ 3. ^
vicinitatem non paucas fubic alterationes a Sul-
,
Ex hoc Syftematc fequens promanat Tabula. phure , ab eo cnim (\ iu deftillatione comburatur

empyreuma accidit cum itaque Sulphura Mercu- ,
Volatile - Sulphur & Sal - Mercuriale rialia inregno vcgetabili mulco fint calidiora ( func
Mcdium - Sulphur & Sal - Suiphureum. enim omnia ardentia , unde ex omni vegetabili
Salfum, Spiricus ardens pra?parari potcft ,) Salia autem vo-
Fixum - Sulphur 8c Sal -
latilia fccum conjunda habeant, mirum non ell,

quin intrinfeco fulphurum calore ea liiûefiant ac
PrincipiafubftantixDuo — Qualitatis tria. refolvantur, quod ^S: praxis in regnoanimali con-
Licet enim recenfeantur tria falia & fulphura, firmat in quo, fi fal quoddam volatile,cougela-
,
in fubftantia tamen non nifi Duo funr. tum aliquoties defiilletur , ita refolvitur & atte-
Ex prjedido fchemate Leftor Chimicus, pr^fer- nuatur , ut nunquam poftea in forma coagulata ha-
tim Praaicus facile colliget quo Philofophi hac , ,
beri polTit racio eft quod per ignem externum, in-
,
vifione colliment,ne vero quis imperitus putet ternus& naturalisignisSulphuris latentis in cen-
fpecies in fchemate recenfitas obfcuras aut dubias, tro falis volatilis ( nullum enim abfque alccro re-
,
necpro eenerali demonftratione fufficientes efle, peritur quin non charaaerem alterius recineat;
fingulas paucis examinabo, imprimis Sal & Sul- adjuvetur excitetur &augcatur, unde fal volatile
phur Mercuriale litera A. & D. in tribus regnis calefic refolvitur , neque unquam congelatur,
,
numeris. i. 2. ?. infignitum confiderabimus per :

ob calorem intrinfecum nifi potentius frigus cx- ,•
Spirirum fanguinis intclligo optime reftificatum trinfecus accedat, ut hyeme cum omnia congelaf-
fpiritum , ita ut totus quancus Igneus ac Sulphu- cunt tum enim in fpiricu vini rei hujus experien-
, ,
reus fit, hunc aucemdariin omnibus corporibus tiam videmus.enimvero is fpiritus, licetnonadeo
animalibus , facta deftillatione & reftificatione redificatus fit admixtam tamen aquam a frigo-
nemo peritus Chimicus inficias ibit accedit in ;
re & congelatioue prasfervat cum aqua alia (ine ,
regno vegetabili Spiritus vini qui putura purum ,

eo ftatim congelafcerec & hxc eft diffcrentia , ,
cur in regno animali fal volatile coagulatum, in

Sulphureft, prout concepta flamma id ad oculum
vegetabile vero refolutum detur.quod, quamvis
ponit, huc in circulo vcgetabili referri poffunt
aiiqui phlcgma effe objicient , non moror . cum
omnes fpiritus vegetabilesadfummumreaificati,
qui ardences vocancur ob fuam fulphureiracem ea fic differentia incer fal volatile a fuo Sulphure
ut vero Leaor fciat unde talium fpirituum vehe- Mercuriali feparatum, puta in quantuna pofTbile &
naturae conducibilc , quas inter aquam communem
mentia & fraântia , celare cum nolo Spiritus ,
hos, nilnifioteum medium rarefaflum effe , in & delfillatameftjhic ratioquoquein rcgno mine-
quod quoque reduci polTunt , ficuc in fequenci rali locum habet , ubi Sal volacile liquidum eft ,
paragrapho de principiorum qualitatisconvenien- cum calido Sulphuri conjungitur, fin mmus , ac-
tia demonftrabitur Sulphur metallorum quod ;
cidit contrarium. Spiritum falis , nitri , vicrioli
attinet , id omnibus metallis ineffe vel ex hoc li- &c. Suiphur volatile effe , nemo negabic , cui lin-
quet, quod Sulphureum vaporem omnia in igne gua in ore eft qua: ignem hujusfulphurisexperiri
,
fpirent .ficuc &

in mineris , prxfertim fi fublima- queat taceo quod perita manu levi ncgocio inde
,
elixacione craftencucopcime vcro Sulphur

& feparari in quancum pofTibile, queac, reliquum quod
tione
fpiritui conjunctum eft phlcgma vulgares vocanr,
volatile acquiracnr ex mineris , nondum igne tra- ,
ftacis , hinc exinde flores fublimaci , levicer in cin- verum falfo, cum feparaco fulphure coaguleCur,at- ,
nabrium abeunc unde vero cinnabrium conftec ,

,
que verum fic fal valacile qiix coagulacio accidic ,
vel primo Chemis abecedario nocum eft , quare ob calidi Sulphurei Spiricusabfcnciam ,uc price
eorum ignorantiam & temeritatem rideo qui metal- pentibus demonftracum efi, non femel taliter bre-
cum optimis philofopho- vi compendio ex fpiricu vitrioli fal volatile , ex
lis Sulphura ncgant inelVc,
& expcrientiae contrarietur fpiritu filis communis infipidum feci fal volacile,
rum diftis , racioni ,
optandumefrecutquilibetfuamcolerctSpartam.ne- cum corrofio & vis fpirituum , Sulphuri Mercuriali
que ca qux ignorat negaret aut concemnerec; no-

,
infit,quo feparato ex quolibet»corrofivo leviffimi
vi qui ante annum unum vel alcerum ne Gry qui- faporis fal fieri poteft , prout in fequenci ticiilo
deminChimicisrebus noverunt, modo temerarie lacius docebitur. Metallis autem quoque fal
volatilc
,,
Lib. I. Sea. III. Subfca iif. 317

volatile ineire probari porefl quad iii tale rcfol- Reftat ut de Salemedio agannis S.cpius di- ;
vantur , nempc in flores refolubiles, volatiles, non «Suni eit per faleni nos ncque communeni acris
,
corrofivos, qua ratinue aurem talc fal volatilc ab faporis neqne matcriam femper coagulacam intel^
eis eliciatur cx prsdidis iiquet , nempe fulphu-

ligere quod & fioc ioco prsfumeii^dum cf^ pra:-
,
ris Meicurialis tanquam formaE figencis fepaia-

.
fcrtim in regno animali , in quo falem mcdiutn
tione. Accedit Ba!ilii Vaientini aucoritas , alio- coagulatum nunquam videbis ob olci admixti ca-
rumque mineralogiftarum tLjm metallicolarum , lorcm , fubtilitatem <:x penetrantiam uc latiiis u\ ,
expcrientia , qnae m
mincris probat , falem vola- faie volatili explicatur , aqux tamen forma ipfi
tilem admetalloruni comporicionem neceliariurn oleo tenaciffimc aJlia;ret prout in rediHcaciane ,
le poilet aucem is modusaccipiendi paucis iiic

,
ejus praxis demonlirabic in rtgno vtgetabili ve ;
doceri , nifi in alium locum liiEi; praxis refervaca , ro in quibufdam puta pauciori & miniis caiido
,
atque majoris eiret momenti , ob aluim finem , oieo prsditis , cryitallotum inftar foia exprcffionq
quam ut tcmere publici juris heret lia:c dc prin- ; herb^ , colatioue & ad julfam confilientiam eva-
cipio Mercurii , quo aliqiii impericc deferendo , poratione iiunc falem invenies , ut in acctofell^
ex omnibus corporibus currentem Mercurium eii- tkc. videre contingit, falem liunc merito tarca-
cere fataguiic ac promittunt ied nugantnr, cum , reum & nitrofum vocauus, cum vfgetabilia juxt^
ipfum rulpiuu- minerale ac Mercurius currens mi- ,
ejus quantitatem in acetum abeant , neque ulluni
neralis noii pro fimplici 'li puro principiofubfian- fit acetumquod fioc fale non abundet unde , uC ,
tiar fiaberi qnear , magna enim diffecentia intcF dixi , nonraro lioc Sal aceti forma ex corporibus
Mercutiumvulgi & maceriam metallorum eft, cum m ipsa etiam deftillatione pr£eparatur;hunc autem
lifc fit vcro cx Sulphure
principium fimplex , id & falcm inedium in metallis dari iiemo equideirj ,
Sale,re!iquoiumcorporum inftar,mixtim coniiet, capiet , nifi qui Sulphuris aut Mercurii ulnm in-
prout cjiis anatomia docet. Sequitur Sulphur cum rclligat quibus tnnquam ini''rum.entis, non mo^
,
Saie litera B. E. notatum , cujus excmpla pofita do falia & Sulphura media in metaliis elicj poUunt,
funt , animali, vegeca-
in tribus claffibus. 1.1.5. fed & vitriola inde fieri ex quibus leviiTimo ne-»- ,
biii & minerali

,
,per oleum Huiguinis incelligo , gotio vera pofiunt priparari laliaacid.';, nitrofa,
oleum aqux innatans ad quod omncs pinguedi- , corpori humano in inflammacionibus multum pro-?
nes aqua: innacantes referri poiiunt , nulUim autem ficua , prout acetum antimonii reliquarumque
corpus animale invcnies quod ejufmodi oleum minerarum, quod fubacidum & folubile fal ctiam
non det, qiiamvisfoeccac ,ob adultibilicatem , in in forma cryitallorum nobis ob ociilos praeflantift
yegetabilibus non icem, cuni fortiotis fint compo- fiinum exemplum ponit.
ficionis , unde olea non tam cico aduruncur aut , Converto me ad ultimum quaiicatis princi-
rancent, mirandum profedo quod nullum vegcta- pium Sulphurnempe & Sal fixum in fchematelit»
,
bile reperiatur, quod non in dePtillatione oleum C. & F. fignatum in triplici regno i. 2. j. Salem fi-
tale medium det , medium aucem vocacur cuin xum dari nemo Chimicus negabit , qui caput mor?
neque neque fixum fit fixum non cft
volatiie , ; tuum alicujus corporis eiixabit pcr falem fixum ;
aiioquin aqux non (upernatarct , volarile quoque autem non intelligimus talem fixitacem qus fuis
exilfit,aIioquin fpirituum inllar alembicum tranl- corporibus fit inconveniens, ut enim anteliac di-?
cenderet , difterc ergo ab oleo volatili & fixo. dum elFe certos refpcdus rcgnorum in crafTitie
,
Qiialicer ex lapidibus olcum taie pripareti:r, do- ^: grolTstate, ita certi etiam gradus in pr^diftis
ccbit fepcimus titiiius , fcias enim omnia corpo- regiiisfunt, neqneenim animale Sal fixum in fu*
ra qujB in calcem redigi polTunt
, oleum pingue , fixitate, vcgecabile, idquc metaiiicum a-quat.qua-
& ardcns darc (\ calx ilâ debite feparetur cum
, re heic id fixum nominamus quodin fuo rcgno &
vulgari eciam calci Sulphur infic quod lardi inrtar circulo prsE reiiquis fixum eff. Effe autem hoc Sal
ab aliquibus non fine bono
in tigillo couflagrat , quod corporum cineribus reperitur reliquis
in ,
fijccelTu in mammarum
cancro adhibitum. An me- fixius hoc unicum probat quod non nifi ma-
, vel ,
talia vero fulphur medium habeant inquificionc gna \i & quidem sgre alen bicnm tranlcendat,
,
dignum eft , ex pricedencibus pacet ea Sulphur cum reliqua falia, puta volatiie & mcdiumievifT
volatiic habere quod nullum fit , unde id, vel in
,
fimo ncgotio id pr^flcnt fixum enim in Chimi? ;
floribus, vciin priparatione cinnabrii , vel fubli- cis id vocamus quod ignem non aufugit , quo- ,
niatione cum
armoniaco aut lixiviis non
fale , que diucius eum fuiiinet, hoc fixius elTe ccnlctur,
elici queat Metallum.ergo tali Sulphure privatum prout in fcptimo tituio fub terminis latius expli-
ulterius tra&etur, prstfertim extradione fympa- cabitur. In metallis autem talem fixum lalem da-
thica ,
puta per aliquod mcnnruum pingue , ut eft ri , virra, & calces eorum ac vitriola lucuIentilTi-
fpiritus terebinthincE &c. & videbis illud diverfo me remonfirant. Sulpiiur fixum quod attinct ne-
colore juxta diverfitatem merallorum tingi , qux mo qui naturam Sulphurum ex guflu ac faporq
fane tinitura a Suiphure venic , cum infpilTata ni- igneo in faiibus cognofcct iis praefertim fixis ineflie
hil faifedinis nobis relinquat fed ficcum Sulphur negabit Igneus enim ille acor falium non ex na-
;
exiftatjUt enim olea media in regno animali fub- tura faiis /cd admixto Sulpliure promanat, un-.
.
tilia ac vaide penctrantia hinc liquida funt ita in , , de Sulphura talia quoq; fixa nominanda func curn ,
vcgetabilibus paululum fpifTiora in metallis vero falibus fixis tenacilfime adhsereant , eandemque ii^
tanquam corporibus terrelTribus plane ficca funt igne fixitatem fullineant, imo in igne c^ augean-.
nec aquas, ob gravitatem compagem luam in- >f>c tur , in metallis verb fulphura fixa elTc , vel fbla
natant fed ad fundum fubfidunt
, prout in Sui- , metallorum vitra aut philiftes , ad ocuUim po-
piiure antimonii, vitrioli, reliquifque mineralibus , nunt prarfertim fi id fixum Sulphur cum Sale in-
,
ctiam vulgatis metallis , vidcre eff ,

qax triplex dc extrahatur; in rcliquisvero corporibus, cujuf-
diverfiras in reiiquis qualitatis principiis juxta tria libet corporis caix ignea fua quaiitate fatis indi-
regna quoque locum habet , ubi fpecies animales cacquale in fe Sulpiiur contineat, nec ed quod qui-
tibciliores vegetabilibus, hse vetp metallis pene- dam nugentur qiialitates has igne vel aqua cor-
,
tranciores funt. poribus ituprimi , de Sulphuribus enim & falibu§

Tom, I. pd 3 Jiic
, ,,
3'S Bibliothecx Chemicx Curiofe

hic mentio folum fit, qujc fi prnEpararione tantum tnutabilis fit, qiii omnia fubtihôri rerum colori
fierent, iis mediis debcrent procreari , quibus pvx-
optimc quadrant , accedit & hoc quod , nullus co-
paratio ucitur,qux ignis & aqua funt , igne enim lor reperiacur , cujus kibjediim non pinguc , oleo-
corpora dcftillancur aut calcinantur , aqua vero fum , ae aduftibile fic. Notandum per fulphur in
elixantur, excrahuntur & refolvuncur , impofTbile omnibus attributis femper formam per fal autein ,
aurem etTe ut ex igne aqua generetur , ejus con-

,
materiam intelligi, unde hoc loco fubciiioris co-
trarietas docet olcum vero ex igne corporibus
,
loris, materiafal volatile, forma vero fulphur vo-
communicari impoffibilius eft ,oleumenim com- latile efL Subtiliorem colorcm in animalibus,cciam
buricur, ignis eciam oleo , non oleum igne fove- in metallis f quae fingula ut fiiperius demonnra-
, ,
tur ,quod fi in corporum calcinacione ,ubi in igne tum concincnc Mercurialia j dari
eit, (ulphura
tradlantur, quis putet corpora per ignem illam

,
experienciamonrtrac prajfercim in auro vicriolo ,
okoficaccm & fiilphureitatem accepifle

, is nobis & antimonio , auri enim Mercuriale fulphur , cum
rationem dicat , cur prsfuppofita communicata fubciliori colore ejufdem ,
qui flavus eil , levi ne-
hxc oleofitasaut fulphureicas, in ipfo igne ante- gotio extrahi , quod tan-cn fulphur cum colore, ex
quam communicctur , non confumatur cum ignis ;
antimonio aut vitriolo ruifus acquirere poteit
aliaetiam oleo perdat corrumpat & confumat ,
notandum etiam cft , corporis deftrutSioncm ob
imo fcire geftimusi quarationc ignis oleofitatcm abitradum fnlphur Mcrcuriale non fequi licet >
abfque corruptioncgeftare pofTit.non quidem in- proprietacibus & atcributis fulphuris Mercurialis
ficias imus fulphur atque oleum natura corpori- careat.
bus infitum, ab igne cxtrinfcco, communi elemen- Subtiliorem odorem Mercuriali principio tri-
rarifoveii, & cxcicari.non per juxca poficionem , bui dicftum eft antehac , neque abfcjue ratione,
fedaIteracionem,co(5tionem, majoremque attem- cum corpus privatum fulphure Mercuriali , omni
perationem. prorfus odorc fit deftitutum, id compcrtum ha-
Aquam quod attinet non pauci funt qui fta- , ,
bemus in flonbus , inquibus Ci fulphur Mercuriale
tuunt dum corpora per aquam tradantur exinde , dcftruacur, cum fubtiliori colorc eciam odor ce(-
aliquampingucdincmacfalfedinemacquirere,cum fac ; nam cum fulphur Mcrcuriale fulphur rare- ,
conltet qaamlibet aquam nonnihil olei & falis in faaum, fit, penetran:ioris citeris naturae elt , qua-
fe gcltare , vcrum totum aqua; plaultrum vix pau- odoremque qui fulphuri aut oleo
re facile fpirat ,
cas uncias olci, nec multo plus falis dabit cum , tribuitur fccum rapit,(ane omnes odores pro fub-
,
h'xivii cinerumplauftrum aliquos falisdabit ceu- ,

jedo pinguedinem habent qua calido cemporc ,
tenarios ,quare hxc objeaio fatis calva efl:, tum tranfpirante intenfiuseciam olent ; tercio cur fa-
,
etiam non obftat quod coagulationem falium ali-

,
porem fubciliorem huic principio tribuanr,ex ipfius
qui nafutuli tingendo mirentur , cum ambienti naturapatet,nam cum omnisfapor fccundum gra-
frigori potius quam aqua: afcribenda fit ; frigus dus igneitatis fua? fpecificetur , facile colligi po-
enim rarefadum acrem condenfat , quare cor- teft fubtiliorem faporem fulphuri Mercuriali tan-
pus , ne dccur locus vacui neceflario ardiiis ,
quam igni penccranci inefle , quod in vino prse ca:-
fe comprimir ac inde congelatur, quod de veris t^ rJs compertum habemus , cujus pencrrantia in
falibus intelligendum eft de ilUs nempe, qu^ ,
linguam in falefulphurc Mercuriali confiltit , iftis
fuo funt privata fulphure comniunia falia ex na- ,

cnim icparatis quod reliquum eft non vini fed
, , ,
tura fui fulphuris coagulata funt , tantum de hoc vappi faporem prx fe fert.Hoc locoicicndum c(:,
paragrapho. *5""^ corrofio fit & cui principio tribuatur ;dico
_ _ . . . corrofionemefle rulphur& fal nimium rarefadum,
s. Pra,aa ma
. ,,
§. Quahtamm Prtncpâ, quas ^^^^^-^^ Mercuriale , quod penecrantia fua atque
^
habeant profneutes &^Ho?»odomerfc^ ,

jg„^^ fulphureitate liuauam ac corpora adurit& ,
convemant & alterenmr ?

corrodit , hanc auccm corrofionis caufam fulphur
Explicata trium praididorum Principiorum na- Mercuriale eile ipfa aqua for:is monftrat , cuj us
,
tura Proprietates confiderabimus , quas Chimici

,
fulphur Mercuriale, 1] praEcipicerur, continuo amit-
tit omnem igneitatem & corrofionem
eis a(Tignant Liquet cx prseccdentibus, Chimicos
;
pnciplta- ,
omnia corpora ex fulphure & fale conftare tan- ,

fur autem per fulphuris Mcrcurialis fixacionem,
quam ex fub(iantia,a(rerere: hic autem fubftantix fixatio vero peragitur per ejufdem condcnfatio- ,
principia, triplici qualitate diltinda efie pra:ce- nem, condenfaciofit intrinfeca refrigcratione, hsc
densparagraphusdocuit, modo reftat ut explice- falibus unde lixivium prxparatur
, atque aqux ,
musqux propriecas, &quis eftedus cuilibec parci forci infunditur , abfoIvitur,hoc enim lixivio (ul-
aCfignecur ,& qua id ratione fiat tum quomodo pliut Mcrcuriale , in pundo figitur , atque aqua
pricdida tria principia inter fe conveniant, alce- fortis amiccit omnem
corrofioncm unde liquido ,
rentur , ac arte traCtentur ? conftat corrofionem per fulphur rarcfadum fieri >
Mercurii principio nempefulphuri &fali Mer-
,
& hic cft ratio, cur cx quoliber fpiritu aut ful-
Curiali , fubciliorem colorem , odorem & faporcm phure Mercuriali , frequenti de(tillacione nimium
afcribunt j Mercuriumfpiritum , atque rerum vi- rarefado, magnumpo(Tit ficri corrofivum.pro quo
tam vocant. Subtiliorcm colorcm Mcrcuriali prin- eriam fpiritus vini canquam fulpluir Mcrcurialc vini
cipio tribui non immcrito puco cum apcrte in ,
rarcfadum eft habcndum , ex his liquet (aporem
vcgctabilibus co tranfpirante , optimum colorem conftare ex igneitate, hanc vero in Sulphure & Sa-
cvanefcere prxfertim in floribus confpiciamus. Sa- le volatili exiltere.
ne color in fulphure Mercuriali confiltic , cum Tandcm quod Chimici huic principio fpiritua-
eo ceflante , aut calore alteraco ac edudo , pri- licatcm &
vegctationem aut vitalicatcm tribuant
didus color ftatim cefl"et,non nifi crudiorem poft non incpte faciunt hoc enim principio abfenre , ,
fe relinquens,cum enim fulphur Mcrcuriale ignis nullam vegetacionem dextre abfolvi, nullam quo-
impaciens maxime eciam levifTimocalore alcerabi- que formam perfeile nacurs imprimi expericu- ,
le fit , necelTe cft ut color ejus quam maxime eriam tia docet , eadem quoque teftatur vis formantis ,
aicerabilis acque juxca alterationem fui fulphuris non parvam partem huic principio inelTe , cum fal
volatiie.
, ,
Lib. I. Se6t. III. Subfea:. III. 319

volatile , non raro in deftillationecorporis unde me convercam ,huic Philofophi ulcimum coloris, ,
producitiir , fubtilem macerialem reprxfencec odoris, & laporis gradum cribuunc,iijfuper corpus
ideam ac forinam prouc inferius fub fale fixo la-, vocanc.
tiiis docebimus. l'ro conclufione fcicndum eft Rationc coloris ecli falia fixa plerumque diver-
,
Chimicos omnes fpirituum macerialium qualita- fum, album neitipe colorem habere folcanc , auc fi
tes, putaodorem , colotcm, faporem, infupre- & Sulphur edudum fit rubeum acqne ita a colore
, ,
mofuxfubtilitatis gradu huic adfcribcre fulphuri corporis differanc, camen colori Mercuriali&Sul-
&(ali volatili, cumrevera omnis fpiricus deltilla- phurco bafin coloris prxbenc non fecus ac color ,
tus inde conitec unde ejus & penecrantia & fra-

, albus,auc cinericius ,pidoribu3 pro fundamenco
grantia. inlcrviunc , quibus tanquam principalibus varios
Ad principium fulplniris me converto , nempe colores fuperpingunt, tandem exornant coloribus
ad fecunduin qualicatis principium, cui reliquum fuperficialibus, quse omniain triplici crium priuci-
colorem faporem obcufiorem ira & odorem cri-
, , piorum Sulphurum colore xque eveniunc color , ,
buunc principium hoc animam & balfamum ac

, cnim Sulphurisfixipro bafi , color Sulphuris me-
glucen corporum vocanr. dii, pro pidura corporis , color denique Sul-
ipfa
Qnod color oleo fen fulphuri medio optimc phuris Mercuriaiis pro fuperficiali exornacione
,
adfcribacur, non dubicandum ell ciim eo leparaco , infervicquaf fanemagna & admirandaplaftice ac
gcnuinus & nacnralis corporiscolor limul reccdac, pifiura nacursE eft.
probanchoc iiujuscoloris cum fulphure extradio- Odoremquodattinet,fciendum eft eum in iii- ,
nes ubi extrado fulphuri color inhsrec corpus

, , fimo gradu heic fubfiftere , ciim enim odor ful- ,
vero undefulphurextradumell, talis colorepri- phur rarefadum in lioc aucem fixo qualicatum
,
vatur,itemomnescoIores, medii a fulphure icpa- principio fuiphur fubftantiale condenlatum lit

,
rari nequeunt, veriim ei tenaciiTimc adhxrenc imo , tacile liquec non mulcum id okre polfe Sapore ;
ipfiusolei inliar comburuntur. tamen compenfat quicquid odote ncgligit ,Sul-

,
Saporem obtuliorem fulphuri medio tribuunc, phur enim cum hoc loco cseteris duobus tixiiis fit,,
cum aliqualiter condcnfatnm nec tam fpiritualc , non quidem penecrantiiisjfed reliquis fulphuiibus
rarefaftum ac penetrans fit ,prout fuiphur Mcrcu- intcnfius & obtufius ignet ,linguanu]ue aftiiugit,
riaie elt. Unde tantametiam penetrantiamhabcre prout in omnibus falibus fixis id expcriri guftu
nequit bafin camen ac difrerenciam fapori przftac,
, licet.
enim vero juxta commixtionem hujus fulphuris Corpusdcnique hoc principium vocant , idque
cum fuo fale varii oriuncur fapores acidi ama-
, , , ideo quod anima:, nempe prsrdidi Sulphuris medii
ri, falfi ,d'jlces, mixti, faporem enim ex fulpluire habitaculum & vincuium fit. Tum quod corpori
venire.utantehac ita in Metallurgis mex tertia
, ulcimam imprimat fdrmam,& confiltcntiam, unde
parte fufficientilTime demonftratum eft, cum juxta juxta diverficacem huj principii , diverfi corpo-
lulphuris hujusaiterationern & colorcs, odores & rum habicus, longi,parvi, crarti, cenues,duri,moI-
fapores mutentur, ficnt quotidiana id experientia les, I.-evi, afperi, mulcifarii denique oriuncur qua- ,
compertum habemus , nbi tra6catione Sulphuris re in pundo formz principium hoc non parum ,
diverfosartc rioribuscolores .ejufdem vero alce- cum fale volatili convcnit, cujus eft primum mate-
racione, diverfos fapores caufamus , eofque alcera- ris imprimere charaderem , hujus vero principii
mus ac immucamus. eft eum indurare ,pcrficere& elaborare, ne vero
De odore non eft quod mulca faciam verba, quis pucec noshicabfque autoritace aliorum huic ,
ciim clarum fic omne oleum olere , olec aucem principio ulcimam formam cribuere , addam quz
quod parsoleirarefada & volacilis fic unde levi , Cl. Vir D.D.Schroderus C i''' PharmacopoeiacSpa-
compendio omne rtillacicium oleum rarefieri , ac gyrici Prafatione fupra ejufdem quincam Partem,
volatilifari poteft.uc fpiritus inltar fragrantitTime nempe Zoologiam ) fibi de hac re Excellentirfi-
niieat , vicifTim quodlibct Suiphur Mercuriale , di- mum Virum Joannem Danielem Horftium ia
, ,
geftione condenlari potelt , ut oleum ftat me-

fic Academia Marpurgenfi Medicina: Profenorem Pu-
dium, atque aqux innacet , odor ergo aquae rofa- blicum in Epiltola quadam fcripfilTe alTeric. Te-
, ,
rum non nifi ejus parci olei rarefacti tribuendum norcm aurem Hpiftolje Horftianx quem prardido ,
eft, quo condenfaco & feparato omnem amittit , loco cicac, huc apponam.
odorem; hxc quoquc ratio eft cur rofjE in deftil- , Qiiod accinec fufcitabilem vim formatricem ,
latione tam pariim dent olei medii, nempe ftilla-
, ccrtc la?pe jue D.Georgius MoIterusMcd. Wezlar.
aqusinnatantis. Veriim de his in fequcnti-
titii, retulit, non femel fe urticam vidifte in aqua con-
bus,de liorum principiorum alteratione. gelata.
Cur principium hoc qualitacis nempe Sulphur Mihi eft fa! Abfinthii cujus ope vera loquor., ,
medium, animam &balfamum voccnc Chimi- vicae totum Abfinthium tibi ponam ob oculos quibus, ,
ci, fufficiencem habenc racionem, ficuc enim anima, & hocfubjicit Autor , quod certa quadam opera-
corpusincompage fua per debitum calidum & hu- tione ,fal abfinthii voiatile elevatum. alembici la-
inidum prac & confervat , ica Sulphur hoc me- teribus adhserendo plancam fuam dilucide reprse-
dium canquam balfamus & mumia glutine fuo , , fentet ,ha:c D. Schroderus loco cicato confirmar,
totam corporum compagem & fubftantiam con- hapc Sennertus, ex Qiiercetano& Poiono , ut & ex
fervac. Hoc enim fulphure refoluto & diflipaco , Libavio , atteftatur icidcm Vigenarius Gallus ira
toca corporis materia concidic , & cor-
& forma , Tradaru Galiico de Igne & Saie pag. ziii. pridi-
rumpicur : Veritatem hujus experientiamonitrac. dus D. Schroder loco fupra citato fcribit, fibi cum
hoc enim oleo medio acorporibusfeparato.toca Parifiis degeret , relatum effe a gravi Viro Mcdici-
corporis corruic fubfiantia & forma hoc enim , nx Dodore, nomiue Certain, videlicct fibi , in ma-
cft fulphur agglucinans& informans maceriam, cu- ceratione cineriscanciorum , tam pcrfedorum,
jus bafis Sal & Sulphur nxum.cujus erudimencum, quam imperfedorum in liquore eo nacantium ,
Sal & Sulphur Mercuriale eft. fimili ratione in aqua ftillatitia fpermatis rana-
Ad ulcimum qualicacum principiam ad Sakn; riui), fibiillarumimagines , quondam fuilTe vepxx.
Tom. I. Dd 4 fencatas.
320 Bibliothec3E Chemicx Curiofx
fentatas ,
praecitatus D. Hoiftius alfcnt ,
quod & tamorphofi caufanda quicquam tibi diPficilecrit,
,
Robctrcus Flud de Hudibus in fuis Scriptis , lUu- feddehis incitulo fexto & fepcinio latius agcnjus,
Itrifruinis Phiiofophus D, Dygbi Anglus in
Durcr- hoc loco pro concluiione fcienJurii eft, cum quod-
tacione fua de Rcrum Vcgctatione conrirmat} Ego libet pricdidiorum triun) (iilphurum alterabile fic
ciim Breds: degerem, atque in notitiam Expcrtiffi- in aliud, fuo tamen in rcgno,dabitandumnon efle,
tni D. Schcri-eri venirem relatum mihieft ab eo,

,
ea in corporibus rcperiri eandw-m ratiQnem cuni ,
quem in vitro calori falibuscile, egoquidem heic mordicus non defen-

quod falcm fixum habeat , (i
exponic, monticulos varios aliafquc figuras re- ,

dam, dari aCtualiter hxc cria principia in omnibus
praefentet ; ciim aliquando CC. deilillarem, vafe m corporibus ,hoc tamen firmicer conciudo quod ,
recipienti ad lacera
,
Sal volatile fe cumulavit , principium (uiphuris fubftancia: repcriiitur in omni-
cornuum lue cervi naturahtTimam reprxfentavit bus corporibus.quodque his tribus gradibus alce-
ideam , qiiod aucem vis
formans H-c volatili fixo & rabile fir , plura in Corollariis. Qiia ratione fa-
inlit Saliacfulphuri, &inmetallurgiaE mea: tertia pores, odores.colorcs ,relit]uaqiie coiporum ac-
parte , & in aqiia forti clarifTime demonltratur,cum cidentia, volaciiicas pura&: hxicas, gravicas icem
irr prxparacione fic dicix arboris Philofophotum, & forma denique

levitas, corporum per hic qua-
Mercurium in arboream deducat formam, quaEvis litatum triaprincipia Mcrcurium nempc Sulphuc
,
formatrix magna ex parte Sulphuri nitri & vicrioli & Sal alterari ac immucai i dtftrui & pcrfici pof- ,
adfcribenda eft. Hjec & experientia prxdido- , partimexplicat metallurgii meje pars tcrcia,
fint,
rumque authorum authoritate confirmata Hcnri- ,

non paucis autcm ticulus quarcus ,fcxtus & fepti-
cus Meibomius Mcdicus in Pra^facione ad Corpus mus exponunt.
gloriofum Spizelii non tam gloriose in dubium
,
§. Ctii ujui Cognitio Triutn Principiorum Qualitatts
5.
revocat ,ac tandemnegat .veriim cum nullus du-
inferviat, ?
bitcm quinatHrmantiumauthoritas, hujus ncgan-
,
tis ratione major fit,non vidco cur is mulcis racio- Refpondeo Duplici Thyfico & Mcdico. Phy- ,
nibus ad vericacem compelli debeat qui ab ea , ,

fico trium horum principiorum nocitia infervit, uc
aiicnus atque aiymbolus ftudiosc clk defiderat, corporum compagem inCellig.u , eamque dcbice
dida interim de hoc Paragrapho fufficiant. refolvere ac coagulare imo fi lubct immutare ,
fciat is enim finis nobilifrim;^ iftius jciencji Spa-

,
gyrica; eft, unde etiam nomcn aGrxco 2ar«fw fe-

§. 4. Qja, Ratione Qualitatk recenfita principia tria ,
paro fortita eft. Objicies f.iciie elTe ncgotium

interfe conveniant , &
juomodo alierentur ? ,
corpora folverc, deftruere &: alterare cum ca ipfa ,
Primo fciendum an Sulphura poffint uniri

eft proprio motu id faciant , dico contrarium , imo
cum Sale, id ell . olea cum aqua. Refpondeo aiiir- difficillimum eile ; corporis incremcnto &
cum
mando. cum videamus faponcm id prxftare, unic perfi;dione, id refolvere purgare , ac denuo dex-
,
enim olea aquofis prouc omnia ,

alcolifata hxc fa- tre conjungerc , atque hunc totum laborem cuni
ciunt prxfercim fi olea in liquore alicujus (alis utilitate abfolvere func multi cinifloncs , multi
,
,
fixi, aliquamdiu digcrantur , feu fi oleum ftiilaci- agyrt.ie, fophiftx,carbonarii , multi denique natu-
tium cum oleo perdeliquium digeftioni commir- ralium corporum perditores, camifices non anato-
tatur naturam enim ambo acquirunt media ri fa-
: ,
mici, aut veri fpagyrici, qui corpora juxta lua prin-
ponatam fcilicet qux fe omnibus miice: aquis, cipia disjungere eaquc rurlus juxta nacurac icgcs
,
unde varia curiofa arce produci pofiunt. His ergo conjungcre fciunt multi inquam tales rcperiun-
,
excra controverfiam pofitis , confiderabimus an tur verum quam ab hac fcicncia, ejufdemque prin-
,
jpla Sulphura inter fe commutari po(Tint Abftra- ? cipiorum cognitione alicni fint corum cxhibcnc ,
hcndumheic eft ,a regnorumdiverfis Sulphuribus, opera cx quibus eos cognofcetis , ex iftis nempc
,
nequeenim exfnlphuribus animalibus vegetabilia. frudibus, quos corpora iilorum Mach.rrione tra-
aut ex his mineralia, prout Glauber fabulatur, fieri ftata, reporcant atque ob oculos ponunt multos
, ,
auc arte priparari poftunt , inteliigimus ergo hic reperies dodos Phyficos juxta Aiiftotelicos, qui
commutationem Sulphurum inter fc in (uoregno, ,
infinitas rerum fciunt auc finguut caufas, qua ta-
unde hic quiro an bulphur Mcrcuriale poffit fieri men ratione corpus dcbite rcfolvere , putrefcerc,
l5uiphur mcdium, idque mediumcandem potlic exi- fermencare, coagulare purgare fixare volatili-
,
, ,
ilere fixum Dico quod poffit Si naturaliter &

? ,
fare , cxalcare , perficere , dcnique juxta nacurae
artificialiter hoc contingere, diftcrcntia enim vo- leges tradare debeanc , prorfus ignoranr ntque ,
lati!icatis,fixitatis& mediecacis in rarefadionc, ad

obmutefcunt , ciim in AriilotelisPhyficacalia
coiidenfatione, coftione , & tempcratura confiltic, tale iiec quicquam rcperiacur ,folum cnim Arifto-
quae arsomnia& igne & humiditatc prxftare,at telem fapuiiFe ejufinodi Philofophrafti putant ua- ;
que alterare poteft unde mirum non eft quod ex de qux ibi non repcriuntur contemnunt pudcc
, , , ,
fixiffimisquoque Saiibus & Sulphuribus Ipiritus, enim iilos fcire id quod corum Magifter nelcivir, ,
magna tamen ignis vehementiaêliciantur.viciffim ego fane ceniercm utAriftotcIis Phyficx adjunge-
quod omnes fpiricusfubtilcs rurfus figi poffint. Di- retur doftrina de rerum feparatione & conjundio-
gerefpiricum vini , vclabftrahe cum fupcraliquo ne,ne<jue flocci penderetur ilia Phyficcs Pars.qus
ftle & vidcbis Sulphur ejus Mcrcuriaic tandem ia omnium rerum artificialium , ac curiofarum ope-
nacuram mediain ncmpe oleofam abire quod &; rationumPliyficarum bafis acfundamentum eft.
,
dc reliquis Ipiricibus inttliigendum eft, verum ma- Mcdicinsc quidcm omnium maxime fpagyrices
gnacft prudcntia & fcicncia, pofie dcbito inodo fundamcnta inferviunt qui cnin in corporc no- ,
cum modcftia & abfque rcrum deftrudtionc, carum ftro reperiunrur inorbi ex fanguinis reliquorumq} ,
principia aitcrarc cui ufui corporum natura pcr

,
humorum corruprione maxime oriuntur , vcrum ,
fcrucandaeft, quis nempc corporum magnes,quod unde quis corruptionem dcbite intelliget, nifi ejus
eorum vinculum, qUcC perfedionis & deftrudlio- fubjedi (ubftantiam cognofcat ? Omncs humores,
niscaufafit, his enim bene confideratis , in reruni ipfmicarnem, ofnumque fubftantiam ex prididis
fcparatione mira confpicies , neque in earum me- fubftantisE & qu^licatum principiis , Sulphure
nempe
Lib. I. Sealll. Subfe(a.III. 321
i
nempe & Vnlcanus Anaromusdocct,
fale conftare eft , ut ad ultimam
eum evacuetis gortam i
uflque
ex horum priucipiorum alteracionc varia; ac peri- qux ejufdem corruptionis cum toto l'uo e{\ , ne<;
culofse in corpore humano mutationes ac corru- obftat per abllradionem aut diminutionLUi cor-
'
ptiones oriuntur , quas corrigere profedo nemo rupti humoris reliquum corrigi corpus quidcm ,
dextre potell, nifi qui prima corporum materialia argrum in quantitace corrupti humoris habebic
noverit principia>eorumqiie fciac permutare acci- miniis , quod tamcn reliquum humoris in corporc
dentia. Solis enim nomiuibus arger non curatur, eft, corruptione non privatum aut incrinfece cor-
nec fola nomina morborum, sgro caufe morborum redum eft. Multum conduceret, ut rarefadionem
cxillunt. Loquuntur multi de inHammationibus , & condenfationem humorum benc intelligeremus,
multi deputredine fanguinis ,de intemperie cere- CTuitis certe corruptionibus obviam ire poflenius,
bri &c. iied unde tales caufa: oriaiitur quamvis ,
illa enim talium corruptionum non poitrema caufa
varia obtrudant ac accufent , non tamen acu tan- eft, cumhumores inde ebulliant, aut nimium con-
gunt taceo, qiiod ea quse ignorant tandcm ima-

; ftringancur. Vcrum redeamus ad noftra principia»
ginaria;cuidam occulcsequalitati tribuant verum ; in quse morbos dividemus.
utFrincipioruai Chimicorum ante h.tc reccnfito- Mercuriales morbi func duplices, juxca duplex
rum ufum in Re Medica explicem , & morbos & fubftanLix Mercurialis piincipium fnlphurei nem- ,
inedicamenta juxta principia Chimica refolvam, pe dc falfi, Morbi Mercuriaks fulphurei func omnes
fciendum eft Chimicos curare per fimilia & coii- iiiBammaciones fubtiles acutse, corporis cerebri ,
traria. pr^fertim & fanguinis non ablque malignitate,

Pcr fimilia, dum morbus Mercurialis curari de- corrumpicur autem in his morbis Sulphur Mercu- ,
bct per principium Mercuriale , neque enim fixa riale fanguinis, reliquorumque humorum fanguini
conducunt volatilibus,aut volatilia fixis prout ex commixtorum qux corrupcio ex nimia rarefactio-
,
rerum folutione patet ,unde tota medeudi mecho- ne indc ejufdem inflammatione cxoricur, c;iufas
dus juxta Chimicos defumpta efl. tamen habet varias procatharfticas ; hoc Sulphuc
Per contraria cur^mus, duiti principio fubflantia: Mercuriale excra fuum temperamentum conliitu-
opponiturcontrarium, ut fimorbusfit Mercuria- tnm, agic in fuum Sal homogeneum nempe vola- ,
lis fulphureus , curaci debec per mcdicamentum tanquam forma in maceriain, doncc eam
tile, ac ,
Mercuriale faUiim ha:c enim ratio & experientia

, tandem reliqua corrumpac principia, tocum en^ni
diftitant , faciendum eiVe temperamentum medi- penetrat corpus furit in mailam fanguinis cere-
, ,
camenti cum morbi causa nam cum Methodus

, : brum, fpiritufque aniniales intcrturbans, tandemq;
Medendi duplex fit , apheretica &. proifethica, i.e. calorem naturalem fulfocans , h.EC ergo tr.o, bi cau^
aufcrens &
addens auferens autem cvacuationc
, jucundius curari nequit , quam per con-
fa ciciiis 8:
caufam morbi tollat , addens vero caufx morbi trarium,nempe per Sal volatile, eo enim tanquam
contrarium addendo, morbum temperet atque ex , materia frigida, tainen etiam penetrante ,Sulphur
• causa morbi nutrimentum faciat humores enim : hoc rarefadum condenfatur, altringitur, & intem-
juxtaGalenicostum peccant , ciim extra rempera- peramentum reducitur. Quare ufus falium volati-
mentum atque alterati facile col-
funt conlticuri , : lium hoc loco ad miraculum ufque conducit , imo
ligi poteitqusemechodusnaturx convenientior fit, apud ipfos Galeniftas in ufu eft , fimili in cafu;
nam fiidquod evacuare ftudemus illa parte tem- quamvis enimfudorempellat,nontamen ideo cor-
peraremus qua excedit & peccat, mnrbi fanc cau-
, pori impedimento eft, veriim id libcrat ac tempe-
fam in alimentum verteremus , corpufque alere- rat , caufam fudoris huius vide in meis Scriptis lo-
mus, quod evacuationibus debilitamus. Plethoram co alio , curamus ergo hunc morbum per fimile
quam quis hicobjicere polfet & jejuninm , & mo- , principium qualitatis nempe Mercuriale ,fed per
dcratum attenuat exercitium ; noviego prxftan- diverfum fubftancice , nempe Sulphur temperamus
tidimos Medicos qui periculofos quofque morbos
, per Salem , Oleum per Aquam ,fimilitudo enim
folaattemperatione curant, neque corpusevaciia- principiorum ratione operationis, diverfitas vero
tionibus emaciant prout communibus Galeniftis
, ob temperamentumrequiritur, nam fi quis jcgro
nihil tritiuseft neque enim fe Medicos elfe pu-
; tali Sulphure Mercuriali excedente afredo fimilc
tant , nifi purgantia prxfcribant , quifb , quid cu- vellet propinare principium fubltantix Sulphureum
ratis ? Quid evacuaris quod corpori humano non , nempe,puta (piritum vini , aut fimilein,n;c ille
conveniens elle putatis, fanguinem , bilem atram oleum igni aftlinderet quare naturam tempcra-
,
flavam,pituitam? Nam cur hi humores peccant, mentum quxrere vel hoc folum exemplum , tum &
utellminationemmereantur Dices vel qualitate ? ipfa ratio diftitat , cujus principii medicamentum
vel quantitate , veriim fi quantitate mirum mihi , fit quaerendum. Eadem ratio eft cum exceflii
,
videtur,naturam tamcupidam efle, ut plura ap- falis volacilis , feu Mercurialis : Peccat autem
petat , quam quibus indigeat , aut qus poffit fe- quantitate & qualitate , hac quidehn , dum incraf-
cernere, ciim hercle male nobifcum aftum fit , qui farur aut nimium fubtilifatur ac inquinacur, illa
tot purgationibus id evacuare cogimur , quod na- vero.dum Sulphiir Mercuriale deficit fic enim ,
tura nofira pro nutrimento appetitj taceo fi eva- , Sal volatile augetur utroque modo multum dam-
:
cuatione opus fit ,multas dari alias leviores eva- ni agro aftlrt, cum enim principium hoc Mercii-
cuandi vias, quam ut necede fit naturam irricare, riale fedes quafifpirituum vitalium ac animalium
Tum ii qualitate humores peccant ,qu2efo quali ? fit , facilc tales inde afficiuntur , unde vertigincs,
Corruptione, alterationc inflammatione, aut alio , cerebri frigida- intemperies, epilepfix.ac lipochy-
cxceflu ? Sed quid efl; corruptio inflammatio ? , mia^ cordifque defedlionesoriuncur, has aucem aC
nonne cxcefTus temperamenti ? Ita quidem, quare feftionesSulphurc Mercwriali in qualitatibus ter-
humorem taliter peccantem temperate potius tiis convenienti feliciffime curari & experientia
quam evacuare deberetis, cum non fija fubftancia , & ratio difiitat
, fragrantes cnim fpiritus cere-
fed qualitate peccet, temperatusenim non peccat brum & cor corroborare , fpiritufque virales con-
fed corpus nutrire coadjuvat. Sin autem corru- forcare, prifcrtim ccrebrum , nerr.o pericus Medi-
ptum evacuatione curare inteiiditis , necefle fane cus ticggbici ratio autem accedit.ciim cnim peccet
Sal
, , .
322 Bibliothecae Chemicx Curiofge

Sal Mercuriale per contrarium , Sulphur nempe,
,
vomitum tanquam corpori humano heteroge-
temperarid.bet,magnaquoqueSulphurum Mercu- neum , ac hun.anis conftiruiivis inconvcniens ex-
cernit idem fenticndum eft de Sak tixo vitrioli,
rialium eft penetrantia , quod in dentibus humanis ,
confpicimus, qui i Sulphure Mercuviali non le- ex quibus omnibus liquct na;uram animalem a
vem fubeunt viciditudinem cum ab eo inquinentur Sulphure & Sale fixo abhorrere ciim , & illa per ex-
ac tingantur , ex ipfis etiam Medicamentis Mercu- cremenca tam urini quam alvi excernac , unde ab
rialibus liquet ,
totum pene-
quae fubtilitatc fua ipfisGalenillis ,excrementa graviora,
qiio fnnilia
trant corpus funt autem Medicamenca

,
Mercu- hocque Sulphure & Sale Hxo magis repkca funt,
riaha a parte falis volatilis omnes fubtiks aquofi- homo cxcernens fanior judicacur, ciim cnim , ut in
tares a parte Sulpiiuris omnes rediiicati fpiritus,
,
prarcedencibus demonflracum cit, in omni corpore
tria pridida qualitatis fint principia, in ipfo ctiam
inixca autem funt communia Salia volatilia,ea enim
ob faporem, admixcum quoque Sulphur habenc. homine reperiantur necclie eft ut cibo & potu
,
cottfervencur cibi itaque cum potu , non nid in

Jam morbos accedamusqui ex Sulphurc ac Sale ,
medio prolicifcuncur func autem vel ex Sulphuris ,

corporc humano & quidem primum in vcntriculo,
refolutione aut ex cjus coagulatione nimia
,
ut ,
mediante clixatione hsec pnncipia fuppeditant ,
enim morbi Mercuriales partes nobiliores & fub- feparari autem cx cibis dcbcnc.qua; corporihuma-
tiliores, itahi juxca fuum principium mediam ple

rumque afficiunt partem , tum quoque ex prxce-
no conducunr, reliqua excernenda conducunt au.
tem principium Mercuriale & medium,quare caufa
:
«
dcntibus notum eft totam corporis fL.bftanciam ,
elixans fic difpofita eire dcbet , ut Sal & Sulphur
ac compagem ex Sulphure medio tanquam glutine fixum incadum relinquac , quod faciet, i\ fiirilis
conftare.unde eorefolucopericulofioriuncur mor- cum folvendoerit natura:, unde potus ,qui in ven-
bi, corrupciones ulcera.denique foluciones conti-
,
triculo bile , tanquam fapone inficitur , lixivium
,
nui i
colliquationes, deflLixiones,ex
pucredines ,
Mercuriale ik Sulphureum priftac , quo ex cibis
nimia vero ejus incralTacione obftruftiones oriun elixacur quicquid ad confervationtm & nutritio-
,
tur omne enim fulphureum mucofum ac vifcidum

,
nem principiorum in corpore liumano requiritur,
cft ,prouc excretiones& fputain corpore humano elixatum ergo feu Chylus Mercurialis& Sulphu-
id fatisdocent , hi ergomorbi qui ex fulphuris re- reuseft.prout dehacre alibia meclare adducun-
folucioneproficircuntur, curanturcJLifdemaggluti- tur demonftrationes & cxpericntii. His prapofi-
narione quo loco oleofa balfama reliquaque Sul- tis, fciendum eft , magnam partem boni alimenti,
,
phuramediaagglutinantia.nempe oka ftillatitia hoc in lixivio fitamelk.id enim fi vircute fua defi-
primum locum obtinent ,qui vero morbi tx Sul- ciat,parum nimis elixat ,omncmque okofitatem
phurum nimia incraffatione oriuntur per Salem ,
feu fulphureicatem relinquit infolutam , aqua cnim
mcdiumrefolvuntur,quodincorporibusabundan- faponeinfefta, okofas tollit maculas,quod fine
tiffirae repericur , Sal enim tak cartarcum ac ni- fapone non prêftat, & hzc eft racio cur fak & oleo
trofnm eft ,hinc incidic , atque abftergit unde , autbucyroad omnes cibos indigeamus, nempe uc
cjufmodi falibus mcdiis omnis generis fputa vifci- lixivium in vencticulo corroboretur, accidit ergo,
'
da, mucores ac obftrudionesreferuntur, reperiri utdixi, non rar6,ut lixiviumhoc ftomachak(ide6

autem Sulphur tak medium in homine ejuimodi fic voco,afimili lixivii communis operatione uc ,
obftruftionibus obnoxium , vel fola fangumis ana- enim lixivium falfa , acida dulcia olcofa , aquofa , ,
tomia monftrat.fanguis enim exiccacus.iimi inftar omniaque refolvit ita lixivium hoc ftomachak ,
,
indureicit , atque igni infperfus lardo quam fimil- omnes quibufcunque vefcimur cibos , cafeum
, ,
limc urit acque conflagrat quod iane non faceret, ,

nempe, carncs, bucyrum falfa , acida dukia , c^c.
,
nififubftancijE efletokofse. Bilem fi exicces repe- omnia denique quxetiam fcrmentationem impe- •
rics plusfakabundare ,quamoko,idtamcn quod diunt, refolvit jaut impediatur, aut ninium pro-
ci inert ,nontam glutinans exiftit ,prout idquod movcatur. Impeditur ver6,omnibus aquofis,unde
in fanguine eft; de quo antehac diximus unde li- ,
aqui nimium ufus bonam elixationem & per con-
quet quis bilis ufus fit,nempe refolvercabftergcre, fequentiam, bonam digeftionem impedit, lcquitur
iitinferiusiatiusdicetur. ^"de totius corporis cacochymia, vcntris dolor, .
Morbos falfos quod attinet , qui ex principio tormina, cruditates.fudorcs, fcabics .varijequepu-
Salis&SuIphurisfixioriuntur.moleftioresfuntre- tredines, foluciones,colliquationes. VicilTimpro-
liquis nam ciim fubjcftum habeanc , quo vel folo
,
movetur nimium bilis, atque per cam lixivium fio-
cxiftente in corpore homo fe igre habeat facil- ,
,
machale perque id cfixatio.rebus omnibus nimium
lime colligi poteft,quant"um caufent dolorem

Bibliotheca Chemica Curiosa de Jean Jacques Manget

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bibliotheca Chemica Curiosa de Jean Jacques Manget

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ta '^tiHB&V/V^

TRACTATUS OMNES VIRORUM

\^d auorum omnium Jllujlranofiem additA funt quam^lurimA Figura Anein.

LECTOREM. OsTq^LiAM Encyclopxdiatti Medicam favcrite Deo abfolvimus,

theca Medico- PraBica y ic Bibliotheca Pharmdceutico Medici, compi:t--

tiam Bibliethecam Alchemicam fubjungiraus. Grande fan^ quibufdartl

ftrat Borrichius aliique inter Dodos non pauci indc ad Medicorutn ;

multz, cxquc fane artificiofqPrxparationes inter alias bpera-

celebres , Borrichium mox memt)ratum Morhofium & aiios tum Ve-

moveniac undecunque curfitant ut malisfuisartificiis magnificifque promilfis incautos allicianC

taminibus fibi promittentcs. Ardua&teninm^^fLif^^

prognatifuntmorbiquandoqucnonpauci, Practerea refpedu difficultatis inLapidc adipifcendoj

rcfumcislaboribus refatigatlfquc fubindefumis ac vafis fcopum exoptatum,ac tnagnisprccib-US^ ,

o^ndoJcilicet_S4jahiiiando_cxtjt^^ Illud ctcnim in aliis raulto minoris

matcrisE pondcfc, in tcrram li lalia volatiliaacerrima in aquam infipidam fi arborumftondes &C

rami, inlapidcumac fcrruginoiumquidi imolietiam, ut ad mcialla cranfcam , ferrum in cuprura

dam Argcntinenfis noraine Guftenhover Aurifaber,is ad ImpcratcremFLudulphumfccundum,My-

lefel-Senatot em nunciat. Quos in pcrpetuam rei memoriara Guftcnhovcc tigiilis,fbllibus, c4Rboni-

quefa£t6 intigillis plumbo, unicuique illorum perexlguam pulveris projcdirii portinnculamcharta:

tus. Hanc hiftoriamGlai£uj.squindecira Virorum Scriba &: CoIlctfcliiScnatorisinConjugiofucceGi

ruraiianijnutatum raonftravii Cxtcriamhunc Guftenliovcrum cx Monachi cujufJamdono quem

in tcrapeftate pluviosa, nymbosa,hofpiti6 exceperaiTincl;urx aurex poftcirorera quidcm nonvero

Promptum rurfusadducere binc inde petitas hiftorias at ne nimium excrefcat hxc

J>r2cfatio, ab duas a fide dignilVimis Viris oculatlflimil^j

quemnofTec aurifabrura cujus follibusaliifqucinftrumcntisuti liccrec, quiq; varia pro opificioquo-

mific, priorcniqucciimlgnifollibus incitato aJmoviflet, mctailumquc contcntum fic prompte fu-

maflularaloomniumquarfuppcditarat prctlum muha cum gr.uiaium adione ab Jtalo acccpiflct

dammateriisraetallicisadmodum vulgaribus , Sc in ipso Nobilifl". Boylei laboiatorio tum fort^

tusprxdiaisfamulis pulvifculumexhibuicquemineundcra carillum coniicerenr momentoque ,

abiic jubens uc catillus in furno continetetur ad ignis abfolutam cxtin£lionem , ic prxterca

cujus portion era noniineadmirationeyidi apudJlMjiflimuraVirum hiftoriam mihi benevoleut in

hujus enarrationis initio dixi comraunicantem. • •

jmgutiulaLiLtfuiixcriamQgn^ttjti^atjf^^ cva^clcacJiiauras^S*: hoccrit primum nolhum iriCi-illruum.

lumracrcurii vivigianulum ampliLis appareat,quodnon argrc tercndo& mifcendo alTcqucris. Poft-

Hnum poIfidcbis.Hoccftfal noftrum,fal fapiencum.quod mira oper.uui.Hoc cerc in mortario lignco,

phorum mcrcurium, mcdiante philofophica operatione noftraparavimas. In nomine ergo Domini

duofcrmcntandi & projiciendi modidc{!derantur,quibusTupprcfTiS nonfacHe qui hos non cailenc

fatis coloratumcnet fundcicerum &' addealiudhilphurfcrmencacum

ac proprerea ill.ierunt ieorlim afTcrvanda in vicreis vafis mundis ac orobc obcuracis. ,

Rccipe uniufcujufque falium prxmemoracocum ^vj. terancur in alkoolfupcr porphyritclapidei

nii, ex tartari 6c antimonii partibusa:qualibuscam quartanicri parcc modo ordinario paraci,§iij\

nera fubtililHmum , ligneum mortarium immifTo , rncrcurius cunens adj^*ciatur , continue-

riarum adfundum ufque vafis agiracione &

tando commifcc.^ntur &: poRquam benc unita fuerint, extendefi'perobturamentum,linteura

iterando , donec vas fatis obturatum fit.

ranturin pulverera lubtiiinimum, ac dilTolvantur in aqux communis ftvj. Rubeiiat cuprum in

addei]ccationem,nefcilicet matraciumabrumpatur (inhac aurera deftillatione duodlcs ince-

grlfunt infumendi;quando,inquam,ca omnia qua- afccndere dcbcnc afccndcrint, recipe fpiri-

femintegrum,fcilicec adabfolutamputrefadionem,reponc. Tuncque ui mox dcurina diclura

SpiritHs w»i Recipe vinl gencrofi q. f deftillctur ex cincrlbus modo ordinarid,

mlttaSjhuiufquematratil orificioaptetur Unteumquod poft(^uam circumligatum fuerlt in prardi-

niagn6 ar^Is opprobrio non parum ut qulbufdam placet ,

quamdumeto ardenti Mofi non tantiim cum corJc hu-

loiigam abfcnDamHyerofbiymarareporcarecur, magnavi exuitcnt atque non aliicr excspiunc :

Tradatus Collc»!^ionem hanc confticuentes eorumque difpofitionem 'quod fpcdtat i monen-

aMagno Chemicorum Celcbriorura Confpeclupropofitatu compierecontenti,

Mangeti BihL Qfjemh^tl

De Ortu ^ Pfogrejfn Chemu Diflcrratio Auto- ,

demia Hafnicnii Profcflbre publico. Tom. L Phibfophorum contra Antichlmidiciim Mun-

Confpe&us Scriptorum Chemkorum Celebrio- SUBSECTIO III.

Tom.I. Tra£tatus de Tinclura, yniverfah ubiin fpctic

contraR. P. Athar.aliura Kirchcrum pto exi-

Cap. V. Quo Alchymicos ProceiTus ante addudos

Viilanovano &c.demouftrantur. 70 Ciinbrici Archiacx um^^Epjft Janielis Gcorg.