Τελευταίοι και Πρώτοι Άνθρωποι/Last and First Men(2020)του Johann Johannsson

Δημοσιεύτηκε από το Γιώργος Ξανθάκης | Φεβ 6, 2022 | main-page, ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ | 0

Τελευταίοι και Πρώτοι Άνθρωποι/Last and First Men(2020)του Johann Johannsson

ΣΥΝΟΨΗ

Μετά την εξάντληση όλων των φυσικών πόρων της Γης, οι άνθρωποι συνεχίζουν να εξελίσσονται σε ισχυρότερα
διαδοχικά είδη (18 συνολικά), μεταναστεύοντας στην Αφροδίτη και στον Ποσειδώνα . Δύο δισεκατομμύρια γήινα
χρόνια μετά, στο μέλλον, η ανθρώπινη φυλή οδεύει προς εξαφάνιση λόγω της επικείμενης αποσύνθεσης του ήλιου.
Από τον μακρινό, εποικισμένο Ποσειδώνα, οι αθάνατοι και τηλεπαθητικοί εξελιγμένοι άνθρωποι στέλνουν ένα ύστατο
κινηματογραφημένο μήνυμα στους σημερινούς κατοίκους της Γης προσπαθώντας να τους βοηθήσουν και να
βοηθηθούν …

ΑΝΑΛΥΣΗ

Ο Ισλανδός συνθέτης και σκηνοθέτης Johann Johannsson (1969-2018) συνέθεσε εντυπωσιακά ηχητικά τοπία για
ταινίες όπως «Sicario», «Mandy» ,« Arrival» και «The Theory of Everything».Το 2015 σκηνοθέτησε το μικρού
μήκους «End of Summer» ενώ εργάστηκε επί μια δεκαετία για τη μοναδική μεγάλου μήκους ταινία του «Τελευταίοι
και Πρώτοι Άνθρωποι», ένα πολυμεσικό έργο που παρουσιάστηκε ζωντανά στο Διεθνές Φεστιβάλ του Μάντσεστερ το
2017 με τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του BBC.
Η ταινία βασίζεται στο μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας ‘’ Last and First Men: A Story of the Near and Far
Future’’ του Olaf Stapledon, που δημοσιεύτηκε το 1930. Η επική εμβέλεια του μυθιστορήματος, που χαράσσει μια
μελλοντική διαδρομή της ανθρωπότητας περιγράφοντας πολλές φάσεις της ανθρώπινης εξέλιξης αποδείχτηκε
ανέφικτο να δραματοποιηθεί και να κινηματογραφηθεί ως καθαρόαιμο science fiction.

Ο Johannsson αγνόησε την επική διάσταση του έργου και υιοθέτησε μια μινιμαλιστική-μοντερνιστική προσέγγιση,
επιδιώκοντας να αναδείξει το πνεύμα του βιβλίου. Από την πρώτη εικόνα ενός μαύρου μονόλιθου που διαπερνά τον
συννεφιασμένο ουρανό, το φιλμ αποκαλύπτει τις επιρροές του: από το «2001» του Stanley Kubrick ,τα αλλόκοτα
θέματα του Bella Tarr μέχρι τη μελλοντολογική μυθολογία του “La Jetee” του Chris Marker.

Οι «Τελευταίοι και Πρώτοι Άνθρωποι» είναι ένα κινηματογραφικό δοκίμιο 70 λεπτών, ένας υπαρξιακός διαλογισμός
για το μέλλον της ανθρωπότητας.Δεν υπάρχουν ηθοποιοί , ούτε δράση επιστημονικής φαντασίας. Μοναδική
πρωταγωνίστρια είναι η εσκεμμένα μονότονη, γαλήνια και ψαλτική φωνή της Tilda Swinton που ξεκινά με τη φράση
«Ακούστε υπομονετικά…». Το τελικό αποτέλεσμα θυμίζει περισσότερο οπτικο-ακουστικό βιβλίο, αφηγημένο από την
Swinton με την ίδια βαρύτητα που έδωσε η Cate Blanchett στο «Voyage of Time» του Terrence Malick.
Οι αλλόκοτοι ήχοι και οι απόκοσμες εικόνες από τον μετα-ανθρώπινο κόσμο διαδέχονται η μία την άλλη, και σπάνια
διακόπτονται από ένα πράσινο σήμα επικοινωνίας ή από μια στιγμιαία αναπαράσταση ενός κόκκινου Ήλιου. Ο
συνδυασμός των αργά μεταβαλλόμενων εικόνων πέτρινων μνημείων, με την αλλοτριωτική μουσική από συγκρατημένα
έγχορδα, στοιχειωμένα χάλκινα και ζοφερά φωνητικά υπνωτίζει τον θεατή. Τα μνημειακά γλυπτά ανταποκρίνονται
στη μπρουταλιστική αισθητική που εφαρμόστηκε αρχικά στην αρχιτεκτονική και χρησιμοποιήθηκε ευρέως —μεταξύ
άλλων— στη Σοβιετική Ένωση. Αυτά τα γλυπτά – γνωστά και ως «Spomeniks»- – ανεγέρθηκαν στην πρώην ενιαία
Γιουγκοσλαβία του στρατηγού Τίτο προς τιμή των πεσόντων Γιουγκοσλάβων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου
Πολέμου. Κάποτε αποτελούσαν σύμβολα ενότητας της χώρας. Σήμερα, παραμελημένα και διασκορπισμένα στα
πολλαπλά κράτη που προέκυψαν από τον εμφύλιο πόλεμο , αποτελούν θλιβερά εμβλήματα ενός αποτυχημένου
ουτοπικού όραματος. Αιχμαλωτισμένα πάνω στο κοκκώδες ασπρόμαυρο φιλμ 16mm του Sturla Brandth Grøvlen ,
αναδύουν μια αίσθηση δέους σαν φαντάσματα μιας αφανισμένης ανθρωπότητας.

Το κείμενο του Stapledon, που γράφτηκε πριν από σχεδόν έναν αιώνα, αποκτά μια νέα επείγουσα σημασία όταν μιλά
για την πάντα επισφαλή φύση της ανθρωπότητας, που απειλείται από τις περιβαλλοντικές πιέσεις, από κακοήθη
μικρόβια ή τις πολλαπλές συνέπειες της δικής της ανοησίας .«Είμαστε τα συντρίμμια του πρώην εαυτού μας» λέει η
κρυστάλλινη φωνή της Swinton προδίδοντας μόνο ένα συναίσθημα: νοσταλγία για ό,τι θα χαθεί. Όσο κι αν η
ανθρωπότητα έχει εξελιχθεί και έχει φτάσει σε θαυμαστά τεχνολογικά ύψη, η μακρά ιστορία της είναι «μόνο μια λάμψη
σε σύγκριση με τα αστέρια ,που τη δημιούργησαν και θα τη σκοτώσουν».
Το φιλμ «Τελευταίοι και Πρώτοι Άνθρωποι» είναι ένα υβρίδιο επιστημονικής φαντασίας και mockumentary. Ωστόσο
πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι δεν είναι μια ταινία για όλους τους θεατές. Όσοι κρίνουν την ποιότητα μιας ταινίας από
την ποσότητα της δράσης που απεικονίζεται στην οθόνη θα πλήξουν αφόρητα. Όσοι αφεθούν στον
υπνωτιστικό ,μαγευτικό ρυθμό της αφήγησης ,της μουσικής και των εικόνων θα την απολαύσουν.