$62 2017 ANH XA Y NIEM CUA MIEN NGUON “BQ PHAN CO THE NGUOI” TRONG TIENG VIET NGUYEN THI HDD Abstract: In cognitive linguistics, conceptual mapping is the reflection of the source domain factors and the correspondingtarget domain factors. This is a fixed system of the corresponding factors in the structure of the conceptual metaphor and conceptual metonymy. Established mapping diagrams between the source - target domains could help research the conceptual metaphor and conceptual metonymy. Find out the conceptual mapping of source domain “body organs” to the target domains of space, time, human beings, natural and social phenomena has important implications in establishing models of conceptual metaphor and conceptual metonymy of the domain “body organs” as well as the cognitions of Vietnamese people reflected through this conceptual domain. Key words: Conceptual metaphor, conceptual metonymy, conceptual mapping, body organs. 1, Mé dau Viéc ding cdc bé phan co thé con ngudi lam mién nguén cho cac an dy va hodn dy khang dinh tinh nghiém than (embodyment) trong qua trinh con ngudi nhan thirc thé gidi. Cac bd phan co thé con ngudi 1a mién nguén li tuéng vi ching rit cu thé va con ngudi tin ring ho hiéu biét co thé cia minh, tinh chat va chur nang cia ching. Trong tiéng Viét, mién y niém “b6 phan co thé ngudi” 14 mot trong nhimg mién nguén tich cyc va hitu dung nhat dé cdu trac héa cdc mién ¥ niém dich thuéc cac linh vyc khac. Cé thé ndi, mién y niém “b6 phan co thé ngudi” nh xa toi hau hét cdc mién y niém trong tam tri con ngudi. Tuy nhién, cd thé phan chia mét cach co ban cdc y niém dich thanh bén nhém: théi gian, khéng gian, con ngudi, nghién ctu cac hién tugng ty nhién va x4 hi. Bai viét nay khdo sdt mét sé 4nh xa cia mién y niém ngudn “b6 phan co thé ngudi” toi mot s6 y niém mién dich: khéng gian, thdi gian, con ngudi, ty nhién va xa hoi gop phan khang dinh dac trung tri nhan cua ngudi Viét qua y niém nay. “Truong Dai hoc Su pham Ha Néi 2.Anh xa y niém... 73 2. Noi dung Anh xa (mapping) la sy phong chiéu gitta nhimg yéu té cia mién ngudn va yéu t6 tuong img ciia mién dich. Dé 1 mot hé thong cé dinh gitta céc diém tong img dé trong cdu tric an dy, hon dy y niém. Sy anh xa con cé thé tao nén nhimg diém mdi, cau tric, luge dé méi ma trudc dé chua timg cé trong mién dich do phan chiéu tir mé hinh tri nhgn cia mién ngudn. Xéc lap duge so dé anh xa gitta mot c&p nguén - dich chinh 1 chia khéa tim hiéu vé an dy va hodn du y niém. Anh a gitta hai mién y nigm duge kich hoat khi con ngudi c6é nhu cau y niém héa vé mién dich, cdu trac 4n dy mét khi da hinh thanh thi khéng thay ddi. Dé la nguyén tic bat bién (Invariance Principle) cia An dy ¥ nigm ma Lakoff da xae dinh trong [6], co ché cia anh xa 14 duge kich hoat can cit vao kinh nghiém va tri thite, “Cac dnh xq khng phai vo dodn ma can cit yao co thé va kinh nghiém héng ngay va tri thite” (Mappings are not arbitrary, but grounded in the body and in everyday experience and knowledge) [6, 72]. 2.1. Anh xa tir mién ngudn “b6 phan co thé ngudi” téi mién y niém “khéng gian” Khéng gian 14 mét trong hai hinh thirc tén tai co ban cita vat chét (cing véi thoi gian), trong do cac vat thé duge dinh vi, c6 kich thuéc, cé khodng cach... trong mét khung canh va trong tuong quan voi cac vat thé khac. Con nguéi nhan thirc vé khong gian (co 18) déng thoi véi nhn thite vé vi tri ca minh trong thyc tai, boi vay tri nhan kh6ng gian 14 m6t trong nhimg trai nghiém s6m nhat va mang tinh cin ban. Xuat phat tir thyrc té khéch quan vé sy tn tai cia ban thé trén mat dat, sy di chuyén, phuong hudng, cdc diém méc... cing véi nhimg nén tang van héa duge bao lun tir cdc thé hé truéc, con ngudi thy dac hé théng cdc y niém tién dé nhu trén - dudi, trong - ngoai, trréc - sau, trai - phai... Tri nhan khéng gian ciia con ngudi chi yéu gin véi vat thé (ma vat thé quan trong nhat 14 con ngudi) va mang tinh van héa. Cac khdi niém nén tang tuong 46i théng nhat trong cdc ng6n ngit va thudng tao thanh cdc cap d6i lap. Trong tiéng Viét, cdc c&p khai niém lién quan dén khéng gian tiu biéu nhdt bao gdm: STT Dai lugng Cap khai nigm I Vi tri Trén Dudi 2 Trong Ngoai 3 Trse Sau 4 Trai Phai 5 Chiéu Dai Rong 6 Phuong Thang (dmg) (Nam) Ngang 7 Hudng Lén Xuéng 8 Vio Ra 9 Tién Lui 10 Sang (trdi) Sang (phai)74 Ngé6n ngir s6 2 nim 2017 | Kich thuée To Nhé. 12 Léon Bé 13 Day Méng 14 _| Khoang cach Xa Gan 15 Rong Hep 16 Sau Néng 17 Cao Thap Bang 1: Cac cap khai niém khéng gian trong tiéng Viét Tat ca cdc khai niém trén déu cé lién hé 6 cdc mire dé va cch thite khdc nhau véi con ngudi (6 vj tri quan sat): trudc - sau, trdi - phai la phy thuéc hoan toan vao chi thé; hoac cing 1a | khoang cach gitta hai diém trén mat phing nhung néu vj tri cua ngudi ndi 14 méc thi khoang cach mang tinh chu quan xa - gan, con truéng hop ngudi néi 6 vi tri quan sét tong thé thi khoang cach mang tinh khdch quan réng - hep (béi vi ngudi ndi quan sat tong thé nén voi nhimg khong cach tuong di 16n, qua tim bao quét nhu quing duéng thi khéng thé rong - hep ma chi xa - gan). Cac khai niém khéng chi tuong img voi nhau theo cap ma con cé sy d6i ing gidta clip khdi niém 6 dai lugng nay voi cap khai niém 6 dai lugng khdc, nhu srén - duoi ~ lén - xudng ~ cao - thép. Cac cp khai nigm nay cé thé thay thé cho nhau tay timg trudng hop. Déi voi mién y niém “bs phan co thé ngudi”, nhimg bé phan co thé 6 vi tri dé tri nhan nhu: dau, chan, mat, lung,... c6 xu hudng tré thinh mién nguén cia cc anh xa dén mién dich “khéng gian” (chu yéu 1a “vi tri”). Sy tri nhan vé khong gian cia ngudi Viét mang dam dau 4n cia nguyén li “di nhan vi trung”. V6i tur cach 1a y niém mién nguén, cdc b6 phan co thé ngudi thuémg duge kich hoat dé tri nhan vj tri, hudng cua khéng gian hinh thinh nhimg “ban d6 khéng gian”: trén dau, dui chan, trudéc m@t, sau eng, mdt truéc, mgt Sau, mgt trai, m@t phai ho&c khéng gian dja li: dau thon, dau xdm, lung trdi, xa trong long, trong bung, day long... Trong nhiing y niém nay, cdc b6 phan co thé ngudi duge coi nhu 1a nhiing méc dinh vj trong khéng gian. Méi quan hé gitta bo phan co thé va khong duge tri nhn la quan hé logic: dau & tén - chan & dudi; mat 6 trudc - hg 6 sau, rudt bén trong - da bén ngoai Diém khdc biét cita ¥ niém khOng gian so v6i cdc mién y niém khac 1a su- t6 chite cc khai niém theo cap déi lap. C4u tric nay tao nén mét hé théng théng nhat trong tri nhan vé thé gidi khach quan. Ching han, theo vj tri cia b6 phan co thé, hinh thanh cae anh xa: TRONG LA RUOT - NGOAI LA DA; TREN LA DAU - DUGI LA CHAN; TRUGC LA MAT - SAU LA LUNG...Anh xa y niém... 5 Mien nguon Mién dich _[B6 phan co thé] [khéng gian] Dau DSSa> Trén Chan D>P>>> Dudi Mat, mat * >a>>> Trude Gay >>> Sau Lung >>>>> Gitta Long, ruét D>>>> Bén trong Da D>>>> Bén ngoai Bang 2: Anh xa tir mién nguén “bd phan co thé ngudi” téi mién dich “khéng gian” Anh xa tir mién ngudn "bO phan co thé ngudi" toi mién dich “khéng gian” khéng phai 1a m6t anh xa da dang, chu yéu ching 1a két qua hiéu tng tir cdc kich thich anh xq thuge tinh vj tri cua cdc bé phan. Tuy nhién, day van 1a mot co sé gitp ching ta thay duge su van déng phong pht cua cdc y niém nguén “bd phan co thé ngudi” khi c4u tric héa cho cdc mién y niém khac. Nhin chung, anh xa tir mién ngudn “b6 phan co thé ngudi” t6i mién dich “khong gian” khéng thu sur phong ph, mét phan do tinh khai quat cia hai mién y niém nay. Mat khac, ban thin mién “khong gian” da cé sy gan gili, quen thudc voi con ngudi, trai nghiém vé mién nay cing c6 sém va thudng gin bé chat ché véi mién “b6 phan co thé ngudi” nén chung héa lin vao nhau, thong nhat véi nhau trong tu duy con ngudi. Tuy vay, nhimg dan chimg da néu cé thé giup ching ta x4c dinh duge tr cach cua mién ngudn “bd phén co thé ngudi” trong hoat d6ng tri nhan ciia con ngwdi. 2.2. Anh xa tit mién ngudn “6 phan co thé ngudi” t6i mién y niém “thdi gian” Cing véi khéng gian, thoi gian 1a hinh thite tdn tai co ban nhat cua vat chat. Thoi gian 14 mét khdi niém triu tugng, nd khéng cho phép con ngudi tri gide bang bat cir giac quan nao. Dé xéc dinh thoi gian, con ngudi str dung mt qua trinh van dong ciia déi trong ndo dé dudi dang tuin hoan dé c6 thé dé hinh dung. Thoi gian duge lugng héa bang sé lung cc vong lap (nam, thang, ngay, gid,...), cac dang vong lap c6 quan hé voi nhau va thudng cé diém méc danh déu (binh minh, tét, dém - ngay, sing - chiéu - tdi, xuan - ha - thu - déng). Con ngudi tén tai trong thoi gian, gin v6i thoi gian, ludn cé y thie “chiém link” thoi gian. Ngoai cdc mién nguén nhu thyc vat, thién nhién, "b6 phan co thé ngudi" cing 1a mét trong nhimg mién nguén dc dung dé tri nn thdi gian. Trong khoa hgc, hoat d6ng sinh hoc cia méi b6 phan co thé ngudi gin voi m6t khoang thoi gian nhat dinh. Ching han: 2 gio dém la thoi diém gan hoat dong manh, thai d6c t6 tich cye; huyét 4p tang, tim dap nhanh hon vao khoang 5 gid sng; 24 gid la thoi gian nao nghi ngoi, tién hanh tong két va thai ra nhimg gi16 Ng6n ngir s6 2 nim 2017 khéng can thiét; tir 6 gid dén 7 gid sang la thoi gian da day hoat déng manh nhat do nhu cau nap nang lugng... Tir nhip sinh hoc ctia co thé, , trong cude éng, ngudi Viét thudng cé mét sé y niém quen thudéc nhu: chop mat ~ thoi gian ngan vao budi tra, déi bung ~ thoi gian cua bita sang, tra, chiéu téi; gio hoa tay ~ khoang théi gian tir 15 - 16 gid, la gid tay khéo léo nhat - gid lam viéc hiéu qua nhat cua thg thu cong... Dé tri nhan dic diém cua mia trong nim, y niém mién ngudén "b6 phan co thé ngudi" cing duge kich hoat /anh thdu xwong ~ mia déng, néng todt mé hoi h6t ~ mua hé, da khé nit né ~ mua dong; ném an da ~ miva xuan... Trong hé thong anh xa tir mién "b6 phan co thé ngudi" dén mién "thoi gian", thanh t6 durgc kich hoat cha yéu nhat va cé tinh hé théng 1a b6 phan ddu ching han: dau tiét hoc, dau budi, dau tudn, dau thang, déu ném, dau mia,... Trong nhimg y niém nay, dau dugc tri nhan 1a khoang thdi gian true nhat. Ngoai ra, trong cac két hgp khac, mién "b6 phn co thé ngudi" con anh xa lén mét khoang thoi gian tim tuéng théng qua cdc y niém: lot long (moi sinh), dau xanh (thanh nién), tc bac da méi (thoi gian vé gia), nham mit xudi tay (hic chét). 2.3. Anh xa tir mién “b6 phan co thé ngudi” téi mién dich “con ngudi” Con ngudi la dng vat bac cao, tién héa nhat vé thé chat, cd ng6n ngit, tr duy sang tao va biét sir dung céng cy lao déng xa hdi. Con ngudi vira la cho thé vita la déi tung phan anh chinh cia ng6n ngét theo quan diém truyén théng. Hé théng y niém co ban nhat cua con ngudi bao gdm: dc diém ngoai hinh, cae b6 phan co thé, sinh trong vé mat thé chat, nhimg van dng vé mat tinh than, tinh cach va pham chat, thé gidi ndi tam, cdc quan hé va hoat déng xa hdi, trong tac gitta con ngudi voi mdi trudng xung quanh. Hau hét cdc y niém nay déu mang tinh tri tugng, mo hé. Vi vay, trong qué trinh nh4n thir vé minh, ngoai nhimg y niém thude vé thé giéi ty nhién, con ngudi con y niém tir chinh "b6 phan co thé ngudi" minh nhu mét cong cu dic dung. Do vay, mién y niém “b6 phan co thé ngudi” ludn luén duge uu tién dé tro thanh mién nguén cho cae ¥ niém tru tugng nhu: tinh cach, taém li, tinh cam... ca chinh con ngudi. Trong xu hudéng nhén thre vé con ngudi, mién y niém “b6 phan co thé ngudi” duge huy dong hau hét cc thanh vién dé gitp cau tric héa y cdc y niém triu tugng hon. Ching han: Theo quan niém cua ngudi Viét, viéc tri nhan hinh dang bén ngoai con ngudi, cac ¥ niém mién nguén "b6 phin co thé con ngudi” cing duge kich hoat hinh thanh nén cac an du y nigém BO PHAN CO THE CON NGUOI LA HINH DANG CON NGUOI. Sy tri nhan nay mang tinh khai quét, kinh nghiém, c4 nhan va dugc luu truyén chi yéu qua cdc thanh ngif, tuc ngir: Mgt ngoc da nga; Mét hoa da phn; Da trang téc dai, Cé cao ba ngan.Anh xa y niém... a Dé tri nh4n tinh cach, phdm chat cia cdc loai ngudi, cdc y niém mién nguén “b6 phan co thé ngudi” cing dugc kich hoat hinh thanh nén cdc hodn dy y niém nhu: BUNG, LONG DAI DIEN CHO TINH CACH, PHAM CHAT CON NGUOI (Bung chua miéng ngot; Bung gian miéng thang; Migng bé tat, bung dao giim; Migng nam m6 byng bé dao gém; Giau méc céu day bung), TIM, GAN, LONG, DA DAI DIEN CHO Y CHi CON NGUOI (fo gan, to gan ln mat, bao phdi, ving long, da, bam bung, non gan, xiéu long, mém long, nga long, son long, xao long, nao long, nan long). Trong moi ng6n ngit, cdc y niém tinh cam thudng duge tri nhan théng qua higu img sinh li cua cdc b6 phan co thé. Co nhing hiéu img dé dang quan sat va cam nh§n duge nhu tim dap nhanh, migng khd, mat tai hodc do, tir chi run, bung thay nén nao... Tuy nhién, cé nhimg hiéu tmg kho cam nhan hon nhw gan cdp thém duéng vao mau dé ting cudng nang lugng, nhip thé nhanh dé tang luong 6 xy, qua trinh tiéu hoa cham lai dé nhudng mau ti ndi tang sang cac co, con nguoi gian ra dé nhan thém anh sang va tang thi luc. Tat ca nhimg hiéu img sinh li Ay déu duge con ngudi tri gidc, cam nhdn théng qua dac diém cita chinh bd phan co thé minh hinh thinh nhiéu hodn dy tri nhan nhu: MAT DAI DIEN CHO TUC GIAN (D6 matt tia tai/ mat do tia tai, mat do nhue vang, mat nding may nhe, mat nang nhu chi, mat sung may sia, ncing mat sa ma, phong ma tron mat), RUOT, GAN DAI DIEN CHO GIAN DU (bam gan s6i mau, bay gan bdy tiét, budt gan); RUOT, GAN, TIM DAI DIEN CHO NOI BUON (budn man mac con tim, buén nau ruot, dau long x6t rut, dau nhue cat ruét/ dau nh xé rudt, gan héo ru6t sdu, héo gan héo rugt/héo rugt héo gan, héo hon rugt tam, mau chay ruét mém, nu rugt nau gan/ nau gan ndu ruét, ruét rau nhue dua, that ruot that gan)... Ngoai ra, ngudi Viét cing sir dung mét s6 b6 phan khdc dé tri nhan cam gidc sq hai nhu: toc (dung toc gay), m6 héi (toat mé héi hét), chan, tay (bin rin ca chan tay)... 2.4. Anh xa tir mién nguén “b6 phan co thé ngudi” téi cdc mién dich “ty nhién, x4 hdi Hién thye khdch quan bao quanh con ngudi la tong thé cdc yéu té ty nhién va x hdi. Ty nhién néi chung Id toan b6 nhimg gi sin cé khéng phai do con ngudi tao ra, bao gém ca sy vat va hién tuong. Xa hdi hiéu mét cach khai quat 1a hinh thitc t6 chitc loai ngudi bao gém cdc ca nhan, cng déng, céc quan hé, cdc dang tuong tac... Nhu vay, néu hiéu ty nhién va x4 hi theo nghia rong la bao gém ca con ngudi, tuy nhién do dac tinh dic thi cia thanh 16 nay (vita 1a chi thé vira 1a di tung) nén con ngudi duge xem xét mot cach dc lap.78 Ng6n ngir sé 2 nim 2017 Hién thuc ty nhién va x4 hdi bao gom tat ca nhitng yéu té thyc thé va phi thyc thé, truc quan va triru tong tén tai trong thoi gian hoac khéng gian, hoac ca khong - thai gian... Tinh phttc tap, khé phan ct cia ty nhién - x3 h6i chinh 1a mét trong nhiing dong luc thiic day cdc cong cy tri gidc. Két qua 1A mdi dan toc 6 mét “con dao” tu duy riéng dé chia cat thé gigi theo mét cach khac voi myc dich 1a lam sao cho nh§n thie vé hién thuc dugc su sic nhdt, cu thé nhdt theo mét cach thirc phd hgp va kha dung nhat. Mét trong sé cdc céng cu dé 14 an du va hoan du y niém. Mién y niém “b6 phan co thé ngudi” duoc coi 14 min co ban dé nhan thitc, chia cat thé gidi ty nhién - x4 héi. Trong cdc tinh hudng tri nhan cu thé, mién y niém “b6 phan co thé ngudi” da thé hién vai tro cba minh gitp ich mét cach tich cyc cho hoat d6ng tri gidc cla con ngudi. Sy xdc lap hé théng anh xa nay dua trén sy trong déng vé hudng ciia cdc chiéu xa tir mién “b6 phan co thé ngudi” tdi cdc y niém thuge mién "ty nhién - x hi", Chang han, cdc sw vat ty nhién, x4 hdi déu cé thé duge nhin nhan théng qua cac dic diém vé hinh dang, vi tri, chire nang cua y niém “b6 phan co thé ngwoi”. Do tinh bao trim, phong pha cia mién dich “ty nhién - xa hdi” cdc mién, cac y niém thuéc vé mién nay cé sé lugng lon, da dang nén huge dé trén khong thé hién cu thé dugc timg ving y niém nho. Trén thyc té, anh xa tir “bd phan co thé ngudi” téi mién “ty nhién - x4 hi” co thé duge chia téch thanh nhiéu nhém nhé hon. 2.4.1. Anh xa tir mién nguén “bé phan co thé nguéi” toi mién dich “dé vat” Tie dién tiéng Viét dinh nghia: “dd vat 1a tat cd cdc dé dac, vat dung néi chung" [52, 422]. Nhu vay, dé vat 1 sin pham do chinh con ngudi tao ra dé phyc séng hing ngay, dé vat Id phuong tién lao dong, la co s6 dé con ngudi tén tai. Do vay, ngay tir ban dau, con ngudi da cé y thir “lam vu cugc séng. Trong doi rand” va tri nhan vé nd. Qua khao sat, hau hét cdc y niém mién dich duge hinh thanh dua trén su anh xa thuGc tinh dic diém hinh dang, vi tri cua cac y niém mién nguén, ching han, ngudi Viét di dya vao dac diém vé hinh dang nhon, xép song song véi nhau nhu rang dé tri nhan su vat khac: rng bita, rdng cua, rang Jugc;, mii anh xa lén nhitg vat cé hinh dang nhon, nhé ra: miti dao, miti gido, miii sting; lwéi anh xa lén nhitng b6 phan cé hinh dang det, mong cia dé vat: Iuwdi dao, hedi kéo, lwéi liém. Hinh dang cia tai cling dugc ding dé tri nhan: tai man, tai chén. Ngoai dic diém hinh dang, thuéc tinh vj tri cing dugc kich hoatAnh xa y nigm.. ot) dé tri nhan 48 vat. Vj tri tiép gidp voi mat d4t cua chdn duge Anh xa ti: chan ban, chan ghé, chén ti, chan givong; vj tri truéc hét, trén cing cia dau duge 4nh xa dén: dau nha, dau ban, dau ghé, dau giwéng, hoac ca thudc tinh hinh dang va vi tri két hop véi nhau dugc kich hoat dé tri nhan b6 phan cia dé vat: Tu6t bit, c6 chai, cé lo, nach tuéng... 2.4.2. Anh xa tir mién nguén “b6 phan co thé ngudi” t6i mién dich “thyc vat” Thuc vat la mét thé gidi gan gai voi con ngudi. Xuat phat tir van hoa néng nghiép nén ngay ti khdi thay, ngudi Viét da cy thite tri nhan thé gidi thyc vat phong pho tén tai quanh minh. Pham tra thy vat gdm cdc thanh t6 hét sire phong pha: bd phan, chtrc nang, dc diém, qua trinh sinh truéng va phat trién... Qua khao sat, ching tdi nh§n thay, khi tri nhan y niém “thyc vat”, cdc thanh t6 thuéc mién nguén “b6 phan co thé ngudi” duge kich hoat cha yéu 1a nhimg bd phan 16 dién, dé dang duge con ngudi tri nhan nhu: mdt, tay, than, ddu, suon... Cac thanh té thugc mién nguén nay chi yéu Anh xa sang cdc b6 phan cia thyc vat tao nén cdc biéu thitc quen thuéc, ching han, dic trung vé “dét” duge anh xa lén nhimg doan, khuc ngin va déu nhu nhau: dét mia, dét tre; “mat” co quan thi giac c6 hinh dang di, tron dugc ding dé anh xa ché 16i 16m gidng hinh con mat & mdt s6 than cay, qua: mat tre, mat mia, mat dita, mat na, mat mdm ctia cu khoai tay; chitc nang cdm nam cia “tay” duge anh xa toi: fay bau, tay bi; vi tri cita “rudt” duge anh xa toi: rugt tre, rugt mia... 2.4.3. Anh xa tir mién nguén “b6 phan co thé ngudi” toi mién dich “sy vat” Sy vat bao gém séng, sudi, nui, may, bién, troi... Méi quan hé gitta con ngudi v6i sur vat 1a méi quan hé song tn. Chinh vi vay, cdc thyc thé nay luén duge con ngudi nhan thite, cai tao, Qua khao sat, ching t6i nhan thdy, trong y nigm nay chi cdc thuéc tinh nhu hinh dang, vi tri, chitc nang cia cc don vi thudc y niém mién nguén “b6 phn co thé ngudi” nhu: chan, mét, sudn, bung... nhimg bo phan dé tri nhan duge kich hoat toi mién dich. Chang han, vi tri trudc hét, trén cing cia “dau” duge anh xa téi déu séng, dau sudi, phan phing phia trén ctia “mat” duge anh xa dén mgt medc, mat bién, mat ao; vi tri tiép gidp voi mat dat cla “chan” duge nh xa dén chan troi, chan mii, chan mdy; ngoai ra con c6 suén mii, swin doi, bung bién, eo bién... 3. Két luan Qua khao sat trén, ching téi nhan thay céc nhom y niém mién “b6 phan co thé ngudi” 44 dug phéng chiéu Ién rt nhiéu cdc mién dich thude nhing linh vue khac nhau. Cac anh xa an dy va hodn dy nay cd mitc d6 phong phi80 Ngén ngir sé 2 nim 2017 khdc nhau, tuy nhién, sé lugng nay khéng phan Anh gid trj cua anh xa hay an dy va hoan dy ma dé la biéu hién ban chat ctia cdc anh xa. Cac anh xa di tir mién “bo phan co thé ngudi” toi cdc mién dich khéng tach biét hoan toan cing khong i tiép nhau. Cac anh xa ban thé hoa, anh xa dinh hung gitp mé rong tri nhan vé mién “bd phan co thé ngudi”. Noi cach khac, ching duge mién y niém nay tiép nhan, dung nap, chuyén héa thanh tri thie co s6 dé tiép tuc cdu tric héa cho cae mién dich khac. TAI LIEU THAM KHAO Tiéng Viet 1. Ly Toan Thing (2005), Ngon ngit hoc tri nhdn, tit by thuyét dai cuong dén thyec tién tiéng Viet, Nxb KHXH, Ha N6i. 2. Trin Van Co (2007), Ngén ngit hoc tri nhén, Nxb KHXH, Ha NGi. 3. Tran Van Co (2009), An du tri nhan, Nxb Lao dong - X4 héi, Ha Noi. Tiéng Anh 4. Z. Kévecses (1986), Metaphors of Anger, Pride, and Love: A Lexical Aproach tothe Structure of Concepts, John Benjamins, Amsterdam. 5. Z. Kévecses (1990a), Emotion Concepts, New York: Springer-Verlag. 6. G. Lakoff and M. Johnson (1980), Metaphor we live by, University of Chicago Press, Chicago. 7. G. Lakoff (1987), Women, fire and dangerous things, What categories revealabout the mind, University of Chicago Presss, Chicago. 8. G. Lakoff Claudia & Brugman (1988) Cognitive topology and lexical net-works, In S. Small, G. Cottrell and M. Tannenhaus (eds), Lexical Ambiguity Resolution, San Mateo, Morgan Kaufman, CA, pp. 477-507. 9. G. Lakoff & M. Turner (1989), More than Cool Reason, A Field Guide to Poetic Metaphor, University Press, Chicago. 10. G. Lakoff, (1993), The contemporary theory of metaphor, In Metaphor andthoughts, A. Ortony (eds.), Cambridge University Press, Cambridge.