5-1

GHI NHẬN DOANH THU THEO QUY ĐỊNH

VIỆT NAM
Chapter 4

GHI NHẬN DOANH THU VÀ VAS 14, 15

PHÂN TÍCH KHẢ NĂNG
SINH LỜI TT 200/2014

© 2013 The McGraw-Hill Companies, Inc. 5-2

Ghi nhận doanh thu Ghi nhận doanh thu theo VAS 14, VAS 15

Doanh thu là tổng giá trị lợi Cơ sở dồn VAS 14 VAS 15

ích kinh tế doanh nghiệp thu tích
được trong kỳ phát sinh từ
các hoạt động sản xuất kinh
doanh thông thường, góp
phần làm tăng Vốn chủ sở Dịch vụ Hợp đồng xây dựng
hữu, không bao gồm các Thận Hàng hóa
Phù hợp
góp vốn của các thành viên. trọng

5-3 5-4

Ghi nhận doanh thu bán hàng: Ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ:

Doanh thu bán hàng ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời 5 Doanh thu cung cấp dịch vụ ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời 4
điều kiện sau: điều kiện sau:
a) Doanh thu được xác định tương đối
a) Đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi
chắc chắn
ích kinh tế
b) Có khả năng thu được lơi ích kinh tế từ
b) Không còn nắm giữ quyền quản lý và
giao dịch cung cấp dịch vụ đó
quyền kiểm soát
c) Xác định được phần công việc đã hoàn
c) Doanh thu xác định tương đối chắc
thành tại ngày lập BCTC
chắn
d) Xác định được chi phí phát sinh cho
d) DN đã thu hoặc sẽ thu lơi ích kinh tế từ
giao dịch và chi phí để hoàn thành giao
giao dịch bán hàng
dịch cung cấp dịch vụ đó.
e) Xác định được các chi phí liên quan
đến giao dịch bán hàng

5-5 5-6
 5-2

Ghi nhận doanh thu theo VAS 14, VAS 15 Ghi nhận doanh thu theo VAS 14, VAS 15

DOANH THU xác định dựa trên Doanh thu được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản
đã thu hoặc sẽ thu được. Doanh thu phát sinh từ giao dịch
= giá trị hợp lý của khoản nhận được hoặc khoản phải thu được xác định bởi thỏa thuận giữa doanh nghiệp với bên mua
hoặc bên sử dụng tài sản. Nó được xác định bằng giá trị hợp lý
của các khoản đã thu được hoặc sẽ thu được sau khi trừ (-)
các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và giá trị
Tiền Chiết khấu khoản Giá trị hợp lý hàng hàng bán bị trả lại.
nhận được trong hóa/ dịch vụ trao
tương lai đổi ❖ Đối với các khoản tiền hoặc tương đương tiền không được nhận
ngay thì doanh thu được xác định bằng cách quy đổi giá trị danh
nghĩa của các khoản sẽ thu được trong tương lai về giá trị
thực tế tại thời điểm ghi nhận doanh thu theo tỷ lệ lãi suất hiện
hành. Giá trị thực tế tại thời điểm ghi nhận doanh thu có thể nhỏ
hơn giá trị danh nghĩa sẽ thu được trong tương lai.

5-7 5-8

Ghi nhận doanh thu theo VAS 14, VAS 15 Ghi nhận doanh thu hợp đồng xây dựng:

❖ Khi hàng hóa hoặc dịch vụ được trao đổi

để lấy hàng hóa hoặc dịch vụ tương tự
về bản chất và giá trị thì việc trao đổi đó Doanh thu
HĐXD
không được coi là một giao dịch tạo ra
doanh thu.

Khi hàng hóa hoặc dịch vụ được trao đổi để lấy hàng hóa hoặc Khoản thanh toán
dịch vụ khác không tương tự thì việc trao đổi đó được coi là một Các khoản tăng, khác mà nhà thầu
giao dịch tạo ra doanh thu. Trường hợp này doanh thu được xác giảm khi thực hiện thu được từ khách
Doanh thu ban đầu hợp đồng, tiền hàng hay một bên
định bằng giá trị hợp lý của hàng hóa hoặc dịch vụ nhận về, sau thưởng và các
được ghi trong khác để bù đắp
khi điều chỉnh các khoản tiền hoặc tương đương tiền trả thêm hoặc khoản khác (nếu cho các chi phí
hợp đồng; có khả năng làm
thu thêm. Khi không xác định được giá trị hợp lý của hàng hóa không bao gồm
hoặc dịch vụ nhận về thì doanh thu được xác định bằng giá trị hợp thay đổi doanh thu trong giá hợp
) đồng.
lý của hàng hóa hoặc dịch vụ đem trao đổi.

5-9 5-10

Ghi nhận doanh thu hợp đồng xây dựng: Ghi nhận doanh thu theo TT 200/2014
Ghi nhận tương ứng
với phần công việc đã
Doanh thu HĐXD hoàn thành TT 200

Thanh toán theo tiến độ kế Thanh toán theo khối

hoạch lượng công việc thực hiện

Hàng khuyến mãi Hàng hóa tặng Chương trình Bất động sản
kèm theo điều kiện kèm thiết bị khách hàng
Doanh thu do Doanh thu do mua hàng thay thế truyền thóng
nhà thầu tự xác khách hàng xác
định tại ngày lập định trong kỳ
BCTC

5-11 5-12
 5-3

Ghi nhận doanh thu theo TT 200/2014 Ví dụ:

Doanh nghiệp có chương trình khuyến mãi khách hàng mua 3
Hàng khuyến mãi
chai nước mắm được tặng thêm 1 chai nước mắm. Giá bán 1
kèm theo điều kiện Bản chất giao dịch là giảm giá hàng chai nước mắm chưa thuế là 50.000đ.
mua hàng bán, sản phẩm tặng miễn phí cho
khách hàng về hình thức được gọi là
khuyến mại nhưng về bản chất là
bán
Giá trị sản phẩm tặng cho khách Doanh thu ghi
hàng được phản ánh vào giá vốn và nhận như thế nào?
doanh thu tương ứng với giá trị hợp
lý của sản phẩm đó phải được ghi
nhận.

5-13 5-14

Ghi nhận doanh thu theo TT 200/2014 Ví dụ:

Doanh nghiệp bán ô tô với giá 1 tỷ đồng chưa bao gồm thuế
GTGT 10%, đồng thời tặng kèm cho khách hàng 1 chiếc lốp
Hàng hóa tặng xe. Giá của lốp xe trên thị trường là 30 triệu đồng.
kèm thiết bị thay
thế Phân bổ doanh thu cho sản phẩm,
hàng hóa được bán và sản phẩm
hàng hóa, thiết bị giao cho khách
hàng để thay thế phòng ngừa hỏng Doanh thu ghi
hóc nhận như thế nào?

5-15 5-16

Ghi nhận doanh thu theo TT 200/2014 Ghi nhận doanh thu theo TT 200/2014

Doanh thu được ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời 5
Chương trình Bất động sản điều kiện sau:
khách hàng a) Bất động sản đã hoàn thành toàn bộ và bàn giao
truyền thống cho người mua, doanh nghiệp đã chuyển giao
Doanh thu phải được phân bổ theo rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu bất
giá trị hợp lý của từng nghĩa vụ và động sản cho người mua;
được ghi nhận khi nghĩa vụ đã được b) Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý
thực hiện bất động sản như người sở hữu bất động sản
hoặc quyền kiểm soát bất động sản;
c) Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
d) Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi
ích kinh tế từ giao dịch bán bất động sản;
e) Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch
bán bất động sản.

5-17 5-18
 5-4

Phân tích tỷ số Tỷ số khả năng sinh lời

Tỷ số hoạt động Tỷ số khả năng sinh lời
Vòng quay tài sản Doanh thu thuần/ Tài sản bình quân Tỷ số lợi nhuận biên Lợi nhuận thuần/ Doanh thu thuần
Vòng quay các khoản phải thu Doanh thu thuần/ Phải thu bình quân Lợi nhuận trên Tài sản Lợi nhuận thuần/ Tài sản bình quân
Kỳ thu tiền bình quân 365/ Vòng quay các khoản phải thu Lợi nhuận trên Vốn chủ sở hữu Lợi nhuận thuần/ VCSH bình quân
Vòng quay hàng tồn kho Giá vốn hàng bán/ HTK bình quân
Ngày lưu kho bình quân 365/ Vòng quay hàng tồn kho
Lợi nhuận trên VCSH cho thấy:
Khả năng sinh lời
Hiệu quả hoạt động
Đòn bẩy tài chính

5-19 5-20

Ghi nhận doanh thu theo IFRS 15

(tự đọc) Ghi nhận doanh thu theo IFRS 15

Nguyên tắc chính:

Doanh thu được ghi nhận để miêu tả về việc chuyển giao hàng
hóa hoặc dịch vụ cho khách hàng với số tiền đơn vị dự kiến sẽ
thu được để đổi lấy hàng hóa hoặc dịch vụ đó.

Theo IFRS 15, chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ dựa trên
chuyển giao quyền kiểm soát, hơn là rủi ro và lợi ích kinh
tế theo IAS 18.

Kiểm soát tài sản là khả năng trực tiếp sử dụng và có được toàn bộ lợi
ích còn lại từ tài sản.
5-21 5-22

Ghi nhận doanh thu theo IFRS 15 Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng
Một hợp đồng với khách hàng khi đáp ứng các điều kiện sau:
(a) Các bên đã đồng ý hợp đồng và cam kết thực hiện hợp
đồng

(b) Quyền của mỗi bên liên quan đến hàng hóa hoặc dịch vụ
được chuyển giao có thể xác định được
Xác định Xác định các Xác định giá Phân bổ giá Ghi nhận
hợp đồng nghĩa vụ giao dịch giao dịch doanh thu khi (c) Các điều khoản thanh toán có thễ xác định được
với khách thực hiện cho các đơn vị hoàn
hàng riêng biệt nghĩa vụ thành một
trong hợp thực hiện nghĩa vụ riêng (d) Hợp đồng có bản chất thương mại.
đồng riêng biệt biệt
(d) Đơn vị có khả năng thu được các lợi ích để trao đổi hàng
hóa hoặc dịch vụ như cam kết
IFRS 15 – MÔ HÌNH 5 BƯỚC GHI NHẬN DOANH THU
(e) Hợp đồng có thể là văn bản, thỏa thuận miệng hoặc
ngầm hiểu
5-23 5-24
 5-5

Bước 2: Xác định các nghĩa vụ thực hiện Bước 3: Xác định giá giao dịch
Nghĩa vụ thực hiện Giá giao dịch

Là các cam kết trong hợp đồng với khách hàng để chuyển Số tiền mà đơn vị dự kiến sẽ được hưởng để đổi lấy việc
giao cho khách hàng chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ cho khách hàng.

Hàng hóa/ dịch vụ Nhóm hàng hóa/ dịch vụ

khác biệt
Khi xác định giá giao dịch cần lưu ý
khác biệt

Xem xét sự Giá trị thời Khả năng

thay đổi gian của tiền thu thồi

5-25 5-26

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Giá giao dịch
Số tiền mà đơn vị dự kiến sẽ được hưởng để đổi lấy việc
chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ cho khách hàng.
Khi xác định giá giao dịch cần lưu ý
Ví dụ xem xét sự thay đổi gồm: chiết khấu,
Xem xét giảm giá, trả hàng, nhượng bộ giá, tín dụng
sự thay đổi và các khoản phạt.
Ví dụ:
Taplop cung cấp máy tính xách tay cho các công ty lớn. Ngày
01/07/20x5, Taplop thực hiện hợp đồng với TrillCo, qua đó TrillCo
mua máy tính xách tay với giá $500/ cái. Hợp đồng cũng chi ra rằng
nếu TrillCo mua nhiều hơn 500 máy tính xách tay trong 1 năm, giá
mỗi chiếc giảm xuống còn $450. Năm tài chính Taplop kết thúc vào
ngày 30/06.
(a) Vào 30/09/20x5, TrillCo mua 70 máy tính xách tay từ Taplop. Do
đó Taplop ước tính rằng TrillCo’s sẽ không mua vượt qua 500 máy
vào ngày 30/06/20x6 và TrillCo không thực hiện khoản giảm giá.
(b) Vào 31/12/20x5, TrillCo mua thêm 250 máy tính xách tay từ
Taplop. Sau đó, Taplop ước tính TrillCo sẽ mua vượt quá số lượng
để được hưởng chiết khấu vào ngày 30/06/20x6.
Yêu cầu: Xác định doanh thu mà Taplop ghi nhận tại
(a) 30/09/20x5
(b) 31/12/20x5

5-27 5-28

Bước 4: Phân bổ giá giao dịch

Giải quyết:
(a) 30/09/20x5
Taplop ước tính rằng TrillCo’s sẽ không mua vượt qua 500 máy Khi một hợp đồng có nhiều
vào ngày 30/06/20x6 nghĩa vụ thực hiện riêng biệt
→ Doanh thu = 70 x $500 = $35.000 công ty phải phân bổ giá
(a) 31/12/20x5 giao dịch cho từng nghĩa vụ
Taplop ước tính TrillCo sẽ mua vượt quá số lượng để được thực hiện riêng biệt
hưởng chiết khấu vào ngày 30/06/20x6 theo tỷ lệ tương ứng với giá
Doanh thu (31/12) = 250 x $450 = $112,500 bán độc lập của hàng hóa
Trừ (-) hoặc dịch vụ trong các nghĩa
Doanh thu (30/09) = 70 x $50 = $3,500 vụ phải thực hiện
→ Doanh thu = $109,000

5-29 5-30
 5-6

Ví dụ: Giải quyết:

Một công ty điện thoại di động cung cấp cho khách hàng một $ %
chiếc điện thoại miễn phí khi họ ký hợp đồng 2 năm sử dụng Điện thoại 100 17
dịch vụ mạng. Chiếc điện thoại có giá bán độc lập là $100 và
Hợp đồng 2 năm 480 83
hợp đồng có giá $20/ tháng.
Yêu cầu: Xác định doanh thu của điện thoại và hợp đồng. Tổng 580 100

Điện thoại $ 82
Tổng thanh $480
toán
Hợp đồng $ 199

5-31 5-32

Bước 5: Ghi nhận doanh thu khi nghĩa vụ Bước 5: Ghi nhận doanh thu khi nghĩa vụ
thực hiện hoàn thành thực hiện hoàn thành

Doanh thu được ghi nhận khi nào? Nghĩa vụ thực hiện hoàn thành theo thời gian

Một nghĩa vụ thực hiện hoàn thành theo thời gian nếu nếu
Khi đáp ứng một trong những trường hợp dưới đây?
nghĩa vụ thực hiện nhiều hơn một kỳ kế toán
✓ Khách hàng đồng thời nhận/ sử dụng trong khi đơn vị thực hiện nghĩa vụ
✓ Việc thực hiện nghĩa vụ của đơn vị tạo/ gia tăng giá trị của tài sản mà Phương pháp đo lường số tiền tương ứng với
khách hàng kiểm soát khi tài sản đó được tạo/ gia tăng giá trị. mức độ hoàn thành cho đến thời điểm hiện tại
✓ Việc thực hiện nghĩa vụ cảu đơn vị không tạo ra TS có mục đích sự dụng gồm:
khác & đơn vị có quyền hợp pháp được thanh toán cho công việc đã hoàn + PP đầu ra: ghi nhận doanh thu trên cơ sở giá trị
thành đến thời điểm hiện tại. thu được từ khách hàng cho hàng hóa hoặc dịch
vụ chuyển giao.
+ PP đầu vào: ghi nhận doanh thu trên cơ sở đầu
vào (chi phí phát sinh…)
Doanh thu ghi nhận theo thời Doanh thu ghi nhận tại một
gian thời điểm
5-33 5-34

Bước 5: Ghi nhận doanh thu khi nghĩa vụ

thực hiện hoàn thành Kết thúc chương 4
Nghĩa vụ thực hiện hoàn thành tại một thời điểm

Đó là thời điểm mà khách hàng có thể kiểm soát được tài sản
và đơn vị hoàn thành nghĩa vụ thực hiện.

Các dấu hiệu chuyển giao sự kiểm soát

(a) Đơn vị có quyền hiện tại được thanh toán cho tài
sản
(b) Khách hàng có quyền sở hữu hợp pháp đối với tài
sản.
(c) Đơn vị đã chuyển giao trạng thái nắm giữ vật chất
của tài sản
(d) Khách hàng có rủi ro và lợi ích đáng kể gắn liền với
quyền sở hữu tài sản
(e) Khách hàng đã chấp nhận tài sản.
5-35 5-36