Lirika u doba renesanse

Već u 13. veku počinje italijanska renesansa i počinje se koristiti italijanski jezik u
književnsoti. Najznačajnije promene u poeziji su se počele dešavati i pre nastupanja renesanse, u
doba humanizma. Cilj pesničkog renesansnog pokreta bio je oponašanje antičkih pesnika,
uspostava njihovih estetičkih ideala, lepote, savršenstva umetnosti. Nije se smatralo pogrešnim
imitirati najveće pesnike, nego je uspešna imitacija modela i njegova preobrazba u nešto drugo
smatrana delom velikih umetnika. Tako su svi renesansni pisci svoju inspiraciju crpili ili iz
klasičnih dela ili iz folklora. Od humanizma se renesansa razlikuje po jeziku; dok su se humanisti
izražavali na latinskom jeziku, renesansni književnici to rade na narodnim. Žarište renesanse bila
je Italija i to zato što su na njenoj teritoriji ostali brojni tragovi antičke tradicije. Uz to, talijanski
jezik je najbliži latinskom. Renesansa je zahvatila sva područja s ostatcima antičkog sveta i
jezicima koji vuku svoj koren iz latinskog. Nakon početka štampanja knjiga, veliki broj dela se
počeo javljati i na maternjem jeziku pisaca, a ne samo na klasičnim jezicma. Ipak su dela stare
Grčke i Rima, štampana na latinskom i grčkom, predstavljala najznačajnija dela ovog perioda.
Karakteristično je i uvođenje sekularnih stavova u književnost, iako je hrišćanstvo ipak bila
glavna inspiracija piscima ovog perioda. Došlo je i do značajnog broja prevoda sa klasičnih
jezika na italijanski, koja nisu samo prevođena, nego su pri tome i modifikovana. U ovom
periodu su se često pisale kratke uokvirene priče čiji je uspeh podržan mogućnošću njihovog
javnog čitanja. Tako da se dešavalo da pismeni ljudi iz perioda čitaju dela i priče nepismenima na
raznim, često porodičnim, okupljanjima. Tematika ovih priča je bila raznovrsna, od sofisticirane
do vulgarne. U lirskoj poeziji renesanse javljaju se i novi pesnički oblici: sonet, kancona,
stramboto, sestina, stanca, triolet, madrigal (Dante, Pretrarka, Mikelanđelo). Pridružimo li tome i
kasnije upoznavanje evropskih pesnika s poezijom Bliskog i Dalekog istoka i preuzimanje nekih
formi iz arapske (gazela, rubija), jevrejske (psalmi), indijske i kineske lirike, pomenuli smo
najpoznatije lirske vrste u dvehiljadegodišnjem razvitku evropske lirike. Prema temama i vrstama
osećanja, lirika se delila (i još uvek se u školskoj praksi deli) na: ljubavnu, rodoljubivu, pobožnu,
satiričnu, elegičnu, opisnu, idiličnu, šaljivu, poučnu, kojoj se dodaju vrste narodne poezije; pesme
o radu, svadbene, uspavanke, obredne, tužbalice, i sve navedene iz istorijske tradicije.
Među najznačajniim autorima u renesansi bio je Francesco Petrarka. Iako je pisao na
latinskom, i to većinom epove, danas se najviše pamti po svojoj zbirci lirskih pesama Kanconijer
pisanoj na italijanskom. Pisao je sonete, i pri prevodima njegovih dela došlo je do ustaljivanja
soneta kao forme i u ostalim jezicima i književnostima sveta. Sa Petrarkom je ušla u modu pesma
o platonskoj ljubavi. Mnogi pesnici su imitirali njegov stil, teme i motive i ta pojava u
književnosti naziva se petrarkizam U Engleskoj, veliki broj pesama i soneta napisao je Šekspir,
mada ga svi znaju po čuvenim dramama koje je napisao.