‫بررسی وضعیت ورود و خروج نقدینگی در بازار سهام‬

‫یکی از مهمترین مؤلفههای بازار سرمایه‪ ،‬نقدینگی موجود در آن و ورود و خروج آن است‪ ،‬چراکه ورود نقدینگی‬
‫به بازار سهام آن را با رونق همراه میسازد و خروج آن همواره با دورههای رکودی متعاقب آن همراه بوده است‪.‬‬
‫برای نقدینگی میتوان معیارهای مختلفی را در نظر گرفت که اندیکاتورهای تکنیکالی و یا میزان مشارکت‬
‫سرمایهگذاران حقیقی در بازار از جمله آنها هستند‪.‬‬

‫ابتدا به یکی از مهمترین معیارهای تکنیکالی نماینده نقدینگی‪ ،‬یعنی اوسیالتور ‪ MFI‬یا شاخص جریان نقدینگی‬
‫میپردازیم که نام دیگر آن ‪ RSI‬موزون شده با حجم است‪ ،‬بنابراین مزیت این شاخص نسبت به ‪ RSI‬در اضافه‬
‫شدن حجم به آن است‪ ،‬چراکه بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که حجم معامالت از مهمترین مؤلفههای‬
‫تعیین کننده روند است‪ .‬به لحاظ تئوریک افزایش مقدار این اوسیالتور به معنای قدرت خرید ناشی از ورود‬
‫نقدینگی و کاهش آن نیز نشانی احتمالی از قدرت فروش ناشی از خروج نقدینگی خواهد بود‪ .‬برای این منظور‬
‫شاخص کل بورس در دو تایم فریم هفتگی و روزانه مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ناحیه ‪ 20‬واحدی‪ ،‬مرز بیشفروش و ناحیه ‪ 80‬واحدی نیز مرز بیشخرید در اوسیالتور ‪ MFI‬هستند و با توجه‬
‫به نمودار شاخص کل مشخص است که همزمان با رسیدن ‪ MFI‬به مرز بیشفروش‪ ،‬شاخص کل نیز به یکی از‬
‫محدودههای حمایتی خود واکنش مثبت نشان داد و برگشت‪ .‬بررسی گذشته ‪ MFI‬نیز نشان میدهد که عموماً‬
‫زمانی که این شاخص به ناحیه بیشفروش رسیده‪ ،‬روند نزولی شاخص کل پایان یافته و اصالح آن پایان یافته‬
‫است؛ البته تجربیات ناحیه بیشخرید چندان دقیق و قابل اتکا نیستند‪ ،‬اما تجربیات گذشته ناحیه بیشفروش از‬
‫قابلیت اتکای کافی برخوردار هستند‪ .‬حال همزمان با اینکه شاخص کل به مقاومت استاتیک ‪ 95525‬واحدی‬
‫خود نزدیک شده‪ MFI ،‬نیز به خط روند صعودی از پیش شکسته خود رسیده که در حکم مقاومت آن است و‬
‫عدم عبور از آن میتواند نشاندهنده قدرت کم خریداران باشد‪ ،‬البته ‪ MFI‬تنها یک معیار از ورود و خروج‬
‫نقدینگی است و باید به معیارهای دیگری همچون وضعیت مؤلفههای بنیادی بازار از جمله وضعیت بازارهای‬
‫جهانی‪ ،‬نرخ ارز و حتی مسائل سیاسی نیز توجه داشت‪ .‬بنابراین با توجه به این نمودار میتوان گفت که روند‬
‫خروج نقدینگی از بازار تا حدی پایان یافته است‪ ،‬اما هنوز برای اطمینان از ورود مجدد نقدینگی زود است و باید‬
‫دید که معیارهای مورد نظر و همچنین تابلوی بازار چه چیزی را نشان خواهند داد‪.‬‬

‫نکتهای که در این میان اهمیت دارد این است که شاخص کل شاخصی وزنی است و به گروههای صادراتی بازار‬
‫به دلیل بزرگتر بودن ارزش بازار نمادهای آن وزن بیشتری میدهد و از اینرو بهتر است که در کنار آن شاخص‬
‫کل هموزن نیز مورد بررسی قرار گیرد‪ ،‬چراکه وزن یکسانی برای تمام نمادهای موجود در بازار بورس قائل‬
‫میشود‪ .‬نمودار زیر روند تغییرات و بررسی تکنیکالی شاخص کل هموزن در تایمفریم هفتگی را نشان میدهد‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫همانطورکه در نمودار این شاخص پیداست‪ ،‬اندیکاتور ‪ RSI‬در پیشبینی پایان افت شاخص کل هموزن نسبت به‬
‫‪ MFI‬پیشدستی کرده و درست در زمانیکه ‪ RSI‬به مرز بیشفروش رسیده‪ ،‬شاهد پایان روند اصالحی و واکنش‬
‫مثبت شاخص کل هموزن به محدوده پراهمیت حمایتی آن بودهایم‪ .‬حال ‪ MFI‬نیز به ناحیه حمایتی استاتیک‬
‫خود که از تعمیم سه کف پیشین آن به دست میآید رسیده و در صورت حفظ این حمایت استاتیک در نمودار‬
‫‪ ،MFI‬میتوان عنوان کرد که روند خروج نقدینگی از بازار پایان یافته است‪ ،‬هرچند برای صحبت از ورود‬
‫نقدینگی باید شاهد پولبک ‪ MFI‬و صعود آن باشیم‪ .‬باز هم تأکید میکنیم که روندها پراهمیتتر و معنادارتر از‬
‫اندیکاتورها هستند و باید در کنار بررسی تکنیکال‪ ،‬مسئل بنیادی و وضعیت تابلوی نمادها و گروههای مهم بازار‬
‫سهام را نیز در نظر گرفت‪.‬‬

‫با توجه به اینکه ‪ MFI‬در ‪ 2‬شاخص بازار مورد بررسی نشانگر احتمال توقف خروج نقدینگی از بازار بود‪ ،‬میتوان‬
‫برای راستیآزمایی آن عملکرد حقیقیهای بازار را به عنوان معیار دیگری از نقدینگی در نظر گرفت و ورود و‬
‫خروج ریالی آنها از بازار را به ورود و خروج نقدینگی به بازار سهام تعمیم داد‪ .‬از اینرو عملکرد سرمایهگذاران‬
‫حقیقی بازار سهام از اوایل فروردینماه ‪ 1397‬مورد بررسی قرار گرفته و عملکرد تجمعی آنها از حیث ورود و‬
‫خروج نقدینگی‪ ،‬بواسطه خرید و فروش تجمعی آنها در نمودار زیر نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ورود‪/‬خروج نقدینگی تجمیعی حقیقیها (میلیارد ریال)‬
‫‪1397/01/18‬‬
‫‪1397/01/19‬‬
‫‪1397/01/21‬‬
‫‪1397/01/22‬‬
‫‪1397/01/26‬‬
‫‪1397/01/27‬‬
‫‪1397/01/28‬‬
‫‪1397/01/29‬‬
‫‪1397/02/01‬‬
‫‪1397/02/02‬‬
‫‪1397/02/03‬‬
‫‪1397/02/04‬‬
‫‪1397/02/05‬‬
‫‪1397/02/08‬‬
‫‪1397/02/09‬‬
‫‪1397/02/10‬‬
‫‪1397/02/11‬‬
‫‪1397/02/15‬‬
‫‪1397/02/16‬‬
‫‪1397/02/17‬‬
‫‪1397/02/18‬‬
‫‪1397/02/19‬‬
‫‪1397/02/22‬‬
‫‪1397/02/23‬‬
‫‪1397/02/24‬‬
‫‪1397/02/25‬‬
‫‪1397/02/26‬‬
‫‪1397/02/29‬‬
‫‪1397/02/30‬‬
‫‪1397/02/31‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-500‬‬
‫‪-1000‬‬
‫‪-1500‬‬
‫‪-2000‬‬
‫‪-2500‬‬
‫‪-3000‬‬
‫‪-3500‬‬
‫‪-4000‬‬
‫‪-4500‬‬
‫‪-5000‬‬

‫از نمودار فوق به خوبی پیداست که بازار پیش از ‪ 21‬اردیبهشتماه با روند خروج شدید نقدینگی حقیقیها از‬
‫بازار همراه بوده است‪ ،‬چراکه ترس از خروج ترامپ از برجام موجب پیشواکنش اهالی بازار و خروج نقدینگی‬
‫ریسکگریزتر از آن شد و نقطه اوج آن نیز در تاریخ ‪ 22‬اردیبهشت‪ ،‬یعنی فردای خروج ترامپ از برجام بود که‬
‫حقوقیهای بازار حمایت سنگینی را به عمل آوردند‪ .‬نکته جالب اینجاست که از آن تاریخ به بعد روند خروج‬
‫نقدینگی سرمایهگذاران حقیقی از بازار پایان یافته و با اینکه هنوز ورود نقدینگی حقیقیها به بازار را شاهد‬
‫نیستیم‪ ،‬اما حداقل خروج آن نیز پایان یافته و این امری امیدوارکننده است‪ .‬چنانچه نتیجه قابل اتکا و مشهود‬
‫این نمودار را در کنار نتیجه حاصل از بررسی اوسیالتور ‪ MFI‬شاخص کل و شاخص کل هموزن قرار دهیم‪،‬‬
‫میتوانیم با احتمال معقولی بیان کنیم که خروج نقدینگی از بازار سهام پایان یافته‪ ،‬اما هنوز نشانهای از ورود‬
‫مجدد آن مشاهده نشده است‪ .‬باید در نظر داشت که ورود مجدد نقدینگی میتواند با مواردی همچون بهتر شدن‬
‫وضعیت بازارهای جهانی‪ ،‬گزارشات مطلوب سال مالی ‪ 96‬شرکتها‪ ،‬خبرهای خوش از مجامع و احتمال تغییر‬
‫رویکرد دولت نسبت به الزام تمام شرکتهای صادراتی برای تسعیر ارز خود با ‪ 4200‬تومان تسهیل و ممکن‬
‫شود‪ .‬بنابراین با توجه به اینکه هیجانات ناشی از هراس بازار پایان یافته است‪ ،‬پیشنهاد میشود که سرمایهگذاران‬
‫عزیر رویکردی تحلیلی اتخاذ کنند و با بررسی مؤلفههای مختلف‪ ،‬پرتفویی بهینه برای خود ایجاد نمایند‪.‬‬
‫رضا غفوری‬
‫یکم خردادماه ‪1397‬‬

‫‪4‬‬