Giáo trình lý thuyết phục chế

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.
HCM
KHOA IN & TRUYỀN THÔNG
Giáo trình
LÝ THUYẾT PHỤC CHẾ

TRONG NGÀNH IN
Biên soạn: TS. NGÔ ANH TUẤN
Năm 2011
Chöông 1
Lòch söû phaùt trieån
cuûa kyõ thuaät tram hoùa hình aûnh
(Phaàn ñoïc theâm)
Con ngöôøi coù khaû naêng nhaän bieát theá giôùi xung quanh baèng nhieàu
giaùc quan, moät trong nhöõng giaùc quan ñoù laø khaû naêng nhìn vaø nhaän
bieát ñöôïc toâng maøu, ñoä saùng toái. Trong raát nhieàu tröôøng hôïp thì söï
nhaän bieát ñöôïc ñoä saùng toái laø ñuû cho maét nhaän bieát caùc thoâng tin cuûa
theá giôùi xung quanh, chính vì vaäy trong söï phaùt trieån cuûa caùc kyõ thuaät
in khaùc nhau, bao giôø ngöôøi ta cuõng coù cuøng moät coá gaéng phaân chia
cöôøng ñoä saùng giöõa nôi saùng maøu vaø nôi toái maøu thaønh töøng baäc. Lòch
söû phaùt trieån cuûa caùc coâng vieäc naøy ñöôïc chia laøm boán giai ñoaïn.
2 chöông 1
Cheá taïo baûn in baêèng thuû coâng

ñeå taùi taïo laïi taàng thöù cuûa hình aûnh
Töø theá kyû 15 thì kyõ thuaät khaéc goã hay khaéc treân ñoàng ñaõ ñöôïc
phaùt trieån thaønh kyõ thuaät cheá baûn, maëc duø chöa hoaøn thieän nhöng noù
laø phöông phaùp ñaàu tieân phuïc vuï cho vieäc taùi taïo taàng thöù. Ñaàu tieân
thì ñoä roäng cuûa caùc ñöôøng gaïch vaø söï caét nhau giöõa caùc ñöôøng gaïch
cho moät khaû naêng ñeå taùi taïo taàng thöù. Phöông phaùp naøy do LUDUIG
VON SIEGEN tìm ra vaøo naêm 1642, trong phöông phaùp naøy oâng
duøng moät baûn ñoàng coù beà maët nhaùm ñoàng ñeàu, neáu chaø leân beà maët
baûn ñoàng moät lôùp möïc ñeàu thì khi in leân giaáy ta seõ coù moät dieän tích
maøu ñeàu ñaën, neáu muoán phaàn dieän tích naøo ñoù treân baûn ñoàng saùng
hôn (möïc dính vaøo ít hôn) oâng duøng moät caùi ñuõa baèng theùp maøi leân
baûn ñoàng laøm cho noù bôùt nhaùm thì choã ñoù seõ nhaän möïc ít hôn. Baûn
in kieåu naøy coù ñaëc tröng cuûa phöông phaùp in oáng ñoàng vôùi söï thay
ñoåi caû chieàu saâu laãn dieän tích, phöông phaùp naøy phaùt trieån nhaát vaøo
khoaûng giöõa theá kyû 17-18.
Hình 1.1: Baûn khaéc ñoàng “Kî syõ, caùi cheát vaø quûy döõ” cuûa ALBRECHT cho
ta thaáy khaû naêng bieán ñoåi aûnh thaät thaønh aûnh aûo, hình beân phaûi laø hình
phoùng to maët ngöôøi minh hoïa cho kyõ thuaät naøy.
Lòch söû phaùt trieån cuûa kyõ thuaät tram hoùa hình aûnh 3
Cuõng taïo neân moâät hieäu quaû nhö vaäy laø phöông phaùp cuûa JEAN
BAPTISTA LEPRINCE phaùt minh naêm 1760, trong phöông phaùp naøy
ngöôøi ta phuû leân beà maët ñoàng moâät lôùp nhöïa ñöôïc nung chaûy moâät
caùch ñeàu ñaën, lôùp nhöïa naøy ñöôïc taïo bôûi caùc haït nhöïa nhoû khi ta aên
moøn baûn ñoàng thì hoùa chaát seõ aên moøn phaàn ñoàng loä ra giöõa caùc haït
nhöïa. Sau khi aên moøn xong laàn thöù nhaát neáu muoán aên moøn phaàn naøo
nöõa thì ta chæ caàn phuû moät lôùp baûo veä leân phaàn naøo khoâng caàn aên
moøn nöõa vaø tieáp tuïc aên moøn cöù nhieàu laàn nhö vaäy ta seõ taïo ñöôïc baûn
ñoàng coù taàng thöù. Phöông phaùp naøy gioáng nhö phöông phaùp in oáng
ñoàng vôùi ñoä saâu thay ñoåi nhö ngaøy nay trong ñoù nhieäm vuï cuûa caùc
haït nhöïa coù taùc duïng nhö bôø cuûa haït tram oáng ñoàng, vaø maøu in hay
möïc in seõ naèm ôû caùc choã truõng.
Naêm 1798, ALOIS SENEFELDER ñaõ tìm ñöôïc quaù trình in taïo
ñöôïc taàng thöù maø trong ñoù phaàn töû graphic rieâng reõ ngöôøi ta khoâng
nhaän bieát ñöôïc, vieäc nghieân cöùu cuûa oâng tieáp theo trong theá kyû 19
cung caáp cho chuùng ta nhöõng khaû naêng ñaàu tieân veà phöông phaùp in
offset sau naøy.
ÖÙng duïng kyõ thuaät sao cheùp

Naêm 1820, JOSEPH NICEÙPHORE NIEÙPCE ñaõ söû duïng nhöõng vaät
lieäu nhaïy saùng ñeå taïo neân lôùp baûo veä treân beà maët ñoàng, oâng phaùt
hieän ra raèng dung dòch Asphalt ñöôïc phuû moät lôùp moûng treân beà maët
ñoàng döôùi taùc duïng cuûa nguoàn saùng seõ bò oxi hoùa vaø khoâng tan. Baèng
phöông phaùp naøy ta coù theå taïo ñöôïc baûn in coù teân goïi “Cardinal
d’Amboise”.
Trong nhöõng naêm 1853 ñeán 1858 WILLIAM HENRY FOX TAL-
BOT ñaõ phaùt trieån kyõ thuaät khaéc ñoàng. Baèng phöông phaùp naøy ta chæ
coù theå cheá baûn phuïc vuï cho in soá löôïng nhoû vì caùc baûn in baèng ñoàng
khoâng chòu ñöôïc aùp löïc lôùn khi in vaø choùng bò moøn. Vôùi söï phaùt trieån
cuûa kyõ thuaät nhieáp aûnh (PHOTOGRAPHIC) vaø khaû naêng sao truyeàn
qua nhieàu vaät lieäu mang khaùc nhau GUSTAV LE GRAYE vaø FRED-
4 chöông 1
ERIC SCOTT ARCHER vaøo naêm 1851 ñaõ nghieân cöùu khaû naêng
truyeàn hình aûnh sang baûn in, baûn ñaù hay caùc daïng in khaùc baèng vieäc
öùng duïng lôùp croâm gelatine, cuøng luùc ñoù thì phöông phaùp aên moøn cho
baûn in noåi cuõng ñöôïc phaùt trieån.
Hai phöông phaùp aên moøn: Phöông phaùp aên moøn Pariser cuûa
FIRMIN GILLOT vaø”aên moøn Wiener” cuûa CARL ANGERER vaãn
coøn coù yù nghóa tôùi nay.
Hình 1.2: Baûn in ñaàu tieân ñöôïc

cheá baûn baèng phöông phaùp sao
chuïp do NICEÙPHORE NIEÙPCE
thöïc hieän, baøi maãu laø moät baûn
khaéc ñoàng. Ñaàu tieân noù ñöôïc phuû
moät lôùp parafin trong suoát tröôùc
khi noù ñöôïc sao chuïp sang lôùp
Asphalt treân baûn ñoàng roài noù
ñöôïc aên moøn.
Lòch söû phaùt trieån cuûa tram Autotypisch

Lòch söû phaùt trieån cuûa tram Autotypisch baûn thaân noù cuõng ñaõ vieát
neân lòch söû cuûa tram, trong ñoù nhaán maïnh ñeán quaù trình bieán ñoåi töø
toâng maøu thaät sang toâng maøu aûo, lòch söû phaùt trieån cuûa noù tieán cuøng
vôùi lòch söû phaùt trieån cuûa caùc kyõ thuaät taïo lôùp nhuõ töông phuïc vuï caùc
phaûn öùng quang hoùa vaø caùc maùy chuïp quang cô.
Nhöõng maãu tram Autotypisch ñaàu tieân ñöôïc laøm töø caùc löôùi luïa
hay löôùi mòn khi chieáu saùng seõ taïo treân vaät lieäu nhaïy saùng moät baûn
tram. Töø naêm 1852 WILLIAM HENRY FOX TALBOT ñaõ trình baøy
phaùt minh veà vieäc taïo baûn tram trong ñoù oâng söû duïng moät baûn luïa
ñöôïc nhuoäm ñen, ngay trong giai ñoaïn ñaàu tieân naøy oâng ñaõ coù yù
töôûng ñeå giöõa baûn nöûa toâng negative vaø vaät lieäu nhaïy saùng moät taám
löôùi ñeå phaân tích hình aûnh nöûa toâng thaønh nhöõng ñöôøng gaïch
hay ñieåm.
Moät loaïi löôùi khaùc laø loaïi löôùi coù caùc ñieåm xuaát hieän khoâng ñeàu
ñaën (töông öùng vôùi coinraster ngaøy nay).
Vaøo naêm 1877, taïi Wiene, MAX JAFFEÙ ñaõ thöïc hieän thí nghieäm
tram hoùa hình aûnh baèng caùch ñaët giöõa vaät lieäu nhaïy saùng vaø baøi maãu
moät caùi khaên vaûi ñöôïc keùo caêng, quaù trình chuïp nhö vaäy seõ taïo cho
ta moät baûn tram, caùch boá trí nhö vaäy töông töï vôùi tram Distanz ngaøy
nay, keát quaû oâng taïo ñöôïc moät loaïi tram coøn töông ñoái thoâ.
Naêm 1880, CARL ANGERER ñaõ söû duïng moät loaïi tram ñöôøng do
oâng saùng cheá ra, trong quaù trình chuïp taám tram naøy seõ ñöôïc xoay ñi
moät goùc 90 ñoä sau khi ñaõ chuïp ñöôïc nöûa thôøi gian .
Naêm 1882, GEORG MEISENBACH cuõng ñaêng kyù moät phaùt minh
töông töï nhö vaäy nhöng ñoäc laäp vôùi nhöõng ngöôøi khaùc neân oâng laø
ngöôøi ñöôïc coi laø phaùt minh ra tram Autotypisch. Trong phaùt minh
naøy oâng mieâu taû moät taám löôùi goàm caùc ñöôøng ñöôïc chuïp treân moät
taám kính, taám kính naøy döôïc söû duïng khi chuïp phoùng lôùn baøi maãu vaø
noù seõ ñöôïc xoay moät goùc 90 ñoä sau khi chieáu saùng ñöôïc nöûa thôøi
gian.
Xuaát phaùt töø phaùt minh cuûa MEISENBACH ñaõ ñöôïc söû duïng, töø
naêm 1884 CARL ANGERER ñaõ phaùt minh ra loaïi tram coù ñöôøng keû
giao nhau.
Naêm 1885, JACOB HUSNIK vôùi phöông phaùp tinh vi hôn ñaõ taïo
ñöôïc tram ñöôøng vôùi maät ñoä 40-50 ñöôøng/cm, baèng caùch naøy chaát
löôïng haït tram ñöôïc naâng cao.
Naêm 1878, FREDERIC IVES ñaõ phaùt minh moät phöông phaùp cheá
baûn cho in baùo vaø hình aûnh ñaàu tieân ñöôïc in theo phöông phaùp naøy
vaøo naêm 1880. Vieäc phaùt trieån tieáp loaïi tram naøy thaønh tram coù
6 chöông 1
Hình 1.3: Ñeå phuïc vuï cho vieäc taïo

tram thì JACOB HUSNIK ñaõ söû
duïng tram ñöôøng vôùi ñoä mòn
khoaûng 50 ñöôøng/cm. Saûn phaåm
cuûa oâng chæ ra caáu taïo ñöôøng hay
ñieåm ôû nôi saùng vaø trung gian
nhöng nôi toái laïi khoâng coù.
ñöôøng giao nhau (kreuzlinienraster) laø thaønh quaû cuûa hai anh em
LOUIS vaø MAX LEVY. Hai oâng ñaõ hoaøn thaønh coâng trình cuûa mình
vaøo nhöõng naêm 1890 vaø phaùt minh naøy ñöôïc öùng duïng taïi Chaâu AÂu
vôùi teân goïi laø tram Distanz.
Naêm 1935, WILHELM SCHUPP ñaõ ñöa ra phöông phaùp
Autotypish trong ñoù quaù trình taùi taïo maøu thuaàn tuùy ñaït ñöôïc döïa
treân phöông phaùp quang cô. Vôùi caùc nghieân cöùu cuûa WERNER
REBNER, EDGAR B. COALE vaø KLAUS SEIDEL thì caáu truùc cuûa
moät ñieåm tram ñöôïc khaûo saùt chi tieát vaø roõ raøng.
Moät nhöôïc ñieåm lôùn nhaát cuûa tram kính laø moät phaàn nhoû naêng
löôïng cuûa aùnh saùng (25%) ñöôïc phuïc vuï cho vieäc taïo ñieåm trong khi
phaàn lôùn (75%) bò haáp thuï taïi vuøng caûn saùng. Chính vì vaäy ñaõ coù
nhöõng thöû nghieäm thay ñöôøng caûn saùng phuû Opac baèng caùc ñöôøng
phuû maøu hay maøu xaùm. Maëc duø, coù raát nhieàu baèng ñaêng kyù phaùt
minh trong lónh vöïc naøy nhöng chæ ñöôïc öùng duïng thöïc teá vaøo naêm
1964 vôùi nghieân cöùu cuûa ERNST SCHUMACHER.
Beân caïnh tram Distanz ta cuõng coù moät tyû leä nhoû tram Contakt töø
raát sôùm. Vôùi loaïi tram naøy ta coù söï tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi vaät lieäu
nhaïy saùng.
Nhöõng öu ñieåm cuûa noù chæ ñöôïc öùng duïng khi ta coù nhöõng baûn
phim khoâ vôùi ñoà thò taàng thöù doác ñöùng.
EUGEN ALBERT ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu ñaàu tieân trong lónh vöïc
naøy. Naêm 1890, oâng ñaõ chæ ra nhöõng khaû naêng thay ñoåi maät ñoä cuûa
tram ñöôøng vaø tram cuûa oâng ñöôïc goïi laø “ Scalenraster”.
Naêm 1920â oâng ñaõ laøm vieäc vôùi nhieàu loaïi tram töông töï.
YÙ töôûng moät loaïi tram vôùi caùc ñieåm coù tính chaát nhö Vignet laø yù
töôûng cuûa E. DEVILLE. Töø naêm 1896, nhöng ñeán naêm 1940 ta coù
phim cuûa EASTMAN KODAK, luùc ñaàu coù maøu cam sau ñoù ñoåi thaønh
maøu Magenta. Ngaøy nay, tram Contakt voâ cuøng phong phuù do nhieàu
nhaø saûn xuaát cung caáp.
Taïo tram Autotypisch baèng kyõ thuaät ñieän töû

Vieäc moâ taû quaù trình phaùt trieån cuûa kyõ thuaät taïo tram seõ khieám
khuyeát neáu ta khoâng neâu nhöõng coá gaéng ñi theo höôùng tram hoùa hình
aûnh baèng caùc phöông tieän ñieän töû, ñaây laø caùc thieát bò coù ñoä chính xaùc
raát cao vaø queùt hình aûnh theo töøng doøng vaø taïo neân hình aûnh coù tram
khoâng caàn ñeán taám tram .
Quaù trình thay ñoåi coâng ngheä töø in noåi sang in phaúng vaø caùc
phöông phaùp in hieän ñaïi ñaõ chöùng toû öu ñieåm veà toác ñoä vaø chaát löôïng
cuûa caùc thieát bò naøy maø ñaïi dieän tieâu bieåu laø maùy taùch maøu ñieän töû
scanner.
8 chöông 1
Naêm 1937, maùy taùch maøu ñieän töû baét ñaàu xuaát hieän treân thò
tröôøng nhöng chöa chöùng toû ñöôïc öu ñieåm cuûa noù, saûn phaåm taïo ra
treân maùy taùch maøu luùc ñoù laø phim aâm baûn demitone chöa söûa maøu.
Maõi cho ñeán naêm 1969, haõng Crosfield vôùi maùy Magnascann 450
ñaõ söû duïng kyõ thuaät digital ñeå ghi hình aûnh neân troáng phim thoâng
qua moät taám tram contakt ñöôïc phuû vaø eùp saùt neân beà maët cuûa tôø
phim. Baèng phöông phaùp naøy haït tram ñöôïc taïo tröïc tieáp treân phim.
Ñeán naêm 1971, haõng FDI ñaõ giôùi thieäu moät saùng kieán trong lónh
vöïc taïo tram laø taïo haït tram ñieän töû tröïc tieáp leân phim khoâng qua
taám tram Contakt. Cuõng trong naêm naøy heä thoáng taïo tram ñieän töû
cuûa maùy Hell söû duïng chuøm laser phaân cöïc chia caùc tia laser nhoû, caùc
tia laser naøy theo söï ñieàu khieån cuûa heä thoáng maùy tính seõ taïo neân
nhöõng haït tram lôùn nhoû treân phim vaø haït tram taïo theo phöông phaùp
naøy goïi laø tram ñieän töû.
Ngaøy nay kyõ thuaät tram ñieän töû phaùt trieån tinh vi hôn vôùi vieäc söû
duïng kyõ thuaät maùy vi tính vôùi nhöõng phaàn meàm phöùc taïp ñaõ taïo ra
raát nhieàu loaïi tram ñieän töû khaùc nhau nhö tram voâ tæ, tram HQS vaø
môùi nhaát hieän nay laø tram Crystal vôùi caùc loaïi tram môùi naøy ñoä phaân
giaûi cuûa hình aûnh seõ coù chaát löôïng nhö aûnh chuïp vaø maät ñoä doøng/cm
gaáp 1000 laàn so vôùi caùc loaïi tram coå ñieån.
Chöông 2
Caùc khaùi nieäm cô baûn
Ngaønh in trong thôøi ñaïi hieän nay laø moät trong nhöõng phöông tieän
thoâng tin ñaïi chuùng quan troïng, beân caïnh vieäc in chöõ thì vieäc in aûnh
maøu hay ñen traéng laø moät trong nhöõng coâng vieäc quan troïng. Vôùi ñaø
tieán boä cuûa khoa hoïc thì vieäc taùi taïo laïi toâng maøu trong quaù trình cheá
baûn vaø in ñöôïc caûi tieán lieân tuïc. Ngoaøi nhöõng phöông phaùp ngoaïi leä
thì kyõ thuaät taïo tram laø quan troïng nhaát, vôùi kyõ thuaät naøy söï caûm
nhaän cuûa con ngöôøi veà caùc möùc ñoä saùng toái ñöôïc theå hieän baèng caùc
phöông tieän cuûa ngaønh in moät caùch ñaày ñuû.
Kyõ thuaät tram hoùa hình aûnh töø khi ra ñôøi vaøo naêm 1852 cho ñeán
nay ñaõ ñöôïc gaàn 150 naêm, hôn moät theá kyû cho vieäc taùi taïo toâng maøu
thaät cuûa hình aûnh thaønh toâng maøu aûo cuûa baûn in quaû laø moät söï phaùt
trieån beàn bæ vaø ñaày saùng taïo, cho ñeán nay, trong thôøi ñaïi “ Tin hoïc”
cuûa chuùng ta, kyõ thuaâït tram hoùa hình aûnh khoâng nhöõng khoâng maát ñi
maø vaãn coøn tieáp tuïc phaùt trieån vaø ngaøy caøng khaúng ñònh ñöôïc vai troø
cuûa noù trong vieäc taùi taïo laïi taàng thöù cuûa hình aûnh.
Ngaøy nay vôùi söï trôï giuùp cuûa caùc phöông tieän ñieän töû vaø tin hoïc
caùc loaïi tram ñieän töû ñang daàn daàn thay theá caùc loaïi tram coå ñieån nhö
tram contakt, tram distanz… do hieäu quaû chaát löôïng vaø tính kinh teá
cuûa chuùng.
10 chöông 2
Hình taàng thöù vaø hình coù tram

Söï khaùc nhau giöõa hai loaïi hình aûnh naøy ñöôïc nhaän bieát roõ raøng
khi ta quan saùt ñöôøng bieåu dieãn maät ñoä cuûa chuùng, ñöôøng bieåu dieãn
naøy coøn goïi laø ñoà thò maät ñoä. Ñoà thò maät ñoä bieåu dieãn cho ta tính chaát
veà maät ñoä cuûa hình aûnh maø qua ñoù thoâng tin ñöôïc truyeàn. Moät hình
demitone coù ñöôøng bieåu dieãn maät ñoä lieân tuïc (Hình 2.1.a) trong khaùi
nieäm tieáng Ñöùc goïi laø halbtone. Ñöôøng bieåu dieãn maät ñoä cuûa hình coù
tram chæ dao ñoäng giöõa hai giaù trò cöïc tieåu vaø cöïc ñaïi, khoaûng caùch
giöõa caùc ñieåm cöïc ñaïi naøy bieåu dieãn toâng maøu cuûa moät ñieåm tram
(Hình 2.1.b) trong khaùi nieäm tieáng Ñöùc goïi laø Rastertone.
Hình 2.1: Bieåu dieãn söï khaùc nhau giöõa halbtone vaø rastertone.
Caùc khaùi nieäm cô baûn 11
Hình 2.1.a: Phía treân laø ñoà thò bieåu dieãn söï bieán thieân maät ñoä
lieân tuïc trong khoaûng AB treân maùi voøm nhaø thôø.
Hình 2.1.b: Phía döôùi laø ñoà thò bieåu dieãn söï bieán thieân maät ñoä
vôùi toâng aûo qua kyõ thuaät tram hoùa hình aûnh.
YÙ nghóa cuûa vieäc tram hoùa hình aûnh

Nhieäm vuï cuûa tram hoùa hình aûnh : “ Moät baøi maãu vôùi ñöôøng bieåu
dieãn maät ñoä lieân tuïc seõ ñöôïc bieán ñoåi thaønh ñöôøng bieåu dieãn maät ñoä
chæ coù hai caáp ñoä saùng vaø toái phuïc vuï cho vieäc in aán.”
Khaùi nieäm naøy chæ ñöôïc giaûi quyeát vôùi caùc phöông tieän nhaân taïo.
Vôùi caùc phöông phaùp in noåi, in phaúng vaø in löôùi ta chæ coù khaû naêng
truyeàn moät toâng maøu (toaøn boä dieän tích treân baûn in ñöôïc phuû moät lôùp
möïc ñeàu nhau). Chính vì vaäy, neân ñaàu tieân baøi maãu phaûi ñöôïc phaân
tích thaønh nhöõng ñieåm raát nhoû coù dieän tích khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo
maât ñoä töông öùng cuûa chuùng treân baøi maãu. Nhöõng ñieåm naøy coù tính
chaát in hay khoâng in vaø khoâng nhaän thaáy baèng maét thöôøng khi quan
saùt, vôùi phöông thöùc nhö vaäy hình aûnh demitone ñaõ ñöôïc phaân tích
thaønh hình aûnh tram (Hình 2.2)
Hình 2.2: Söï taùi taïo toâng maøu cuûa aûnh chuïp ñöôïc thöïc hieän baèng tram
Autotypisch. Hình beân phaûi phoùng to giuùp ta nhaän thaáy caùc ñieåm in hay
khoâng in treân hình aûnh. Hình beân traùi ñöôïc quan saùt trong ñieàu kieän bình
thöôøng cho ta thaáy nhö aûnh chuïp.
12 chöông 2
Phöông phaùp in oáng ñoàng cuõng coù tính chaát naøy nhöng ngoaøi ra
noù coøn coù nhieàu khaû naêng khaùc nöõa ñeå taùi taïo taàng thöù cuûa hình aûnh.
Ñeå taïo neân moät hình aûnh coù toâng ñoä aûo (hình aûnh tram) ta coù
nhieàu phöông phaùp ñeå thöïc hieän. Vôùi tram autotypisch thì giöõa baøi
maãu vaø vaät lieäu nhaïy saùng ta coù taám tram coù nhieäm vuï phaân tích aùnh
saùng lieân tuïc ñeán töø baøi maãu thaønh caùc module vaø bieán ñoåi thaønh caùc
ñieåm in hay khoâng in.
Ngaøy nay coù raát nhieàu loaïi maùy ñeå phuïc vuï coâng vieäc naøy trong
ñoù caùc boä phaän ñieän töû seõ ñaûm nhaän coâng vieäc tram hoùa hình aûnh.
Ñeå phuïc vuï cho vieäc bieán ñoåi töø toâng maøu thaät cuûa baøi maãu
thaønh toâng maøu aûo coøn coù moät phöông phaùp nöõa ít ñöôïc öùng duïng laø
phöông phaùp in khoâng tram. Trong in offset thì laõnh vöïc naøy bò haïn
cheá, trong tröôøng hôïp ñaëc bieät ta chæ caàn chuù troïng ñeán ñoä phaân giaûi
cao chöù chöa chuù troïng ñeán ñoä contrast cuûa hình aûnh.
Moät lónh vöïc öùng duïng khaùc cuûa vieäc tram hoùa hình aûnh laø vieäc
taïo ñoä contrast cho caùc möùc maät ñoä cuûa baøi maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng
caùc dieän tích khaùc nhau cuûa ñieåm tram. Theo phöông phaùp naøy treân
hình veõ ta thaáy caû moät dieän tích lôùn laø ñoàng nhaát vaø söï nhaûy toâng roõ
raøng giöõa caùc dieän tích khaùc nhau.
Hình 2.3: Qua kyõ thuaät tram hoùa hình aûnh ta cuõng coù theå taùi taïo nhöõng hình
aûnh veõ. Hình beân phaûi cho thaáy caùc ñieåm tram trong cuøng moät dieän tích
luoân baèng nhau, hình beân traùi cho ta caûm giaùc caùc phaàn dieän tích khaùc
nhau ñöôïc phuû maøu moät caùch ñeàu ñaën.
YÙ nghóa cuûa khaùi nieäm tram

“Phöông phaùp tram hoùa hình aûnh laø phöông phaùp bieán ñoåi toâng
maøu thaät cuûa hình aûnh sang toâng maøu aûo ñeå in”. Moät ñònh nghóa toång
quaùt nhö vaäy bao goàm caùc phöông phaùp töø thuû coâng nhö baûn khaéc goã,
khaéc ñoàng tôùi phöông phaùp duøng tram autotypisch roài tôùi phöông
phaùp taïo tram ñieän töû vôùi caùc tia laser ñöôïc soá hoùa (digitallisiert).
Vieäc moâ taû caùc phöông phaùp khaùc nhau ñeå taïo neân hình aûnh coù toâng
ñoä aûo thì thöôøng gaëp phaûi nhöõng khoù khaên khi heä thoáng hoùa. Tính roõ
raøng cuûa caùc khaùi nieäm trong lónh vöïc cheá baûn laø khoâng coù daãn ñeán
vieäc cuøng moät khaùi nieäm nhöng trong nhieàu taøi lieäu khaùc nhau thì coù
yù nghóa khaùc nhau. Chính vì vaäy, ta phaûi giôùi haïn ñònh nghóa cho tram
thuaàn tuùy trong lónh vöïc cheá baûn. Tram trong cheá baûn ñöôïc ñònh
nghóa laø moät phöông tieän giuùp chuùng ta phaân tích naêng löôïng aùnh
saùng chieáu tôùi thaønh caùc ñieåm in hay khoâng in khi taùc duïng chung vôùi
vaät lieäu nhaïy saùng. Trong khaùi nieäm veà tram ta chöa noùi ñeán caùc tính
chaát veà vaät lieäu taùc duïng cuõng nhö caáu taïo cuûa moät ñieåm tram. Ñeå
ñònh nghóa cho chính xaùc hôn veà tram ta coøn coù nhöõng khaùi nieäm chi
tieát hôn veà caùc loaïi tram duøng ñeå tram hoùa hình aûnh nhö tram
contakt, tram distanz hay caùc khaùi nieäm coù boå sung theâm nhö tram
autotypisch, tram ñieän töû.
Heä thoáng hoùa caùc loaïi tram

Teân goïi cho caùc loaïi tram khaùc nhau ñöôïc saép xeáp trong moät toå
chöùc thö muïc. Phaàn ñaàu thö muïc laø khaùi nieäm tram duøng cho cheá
baûn, trong ñoù laø taát caû caùc loaïi tram ñöôïc söû duïng trong ngaønh coâng
nghieäp in. “Thö muïc con” ñaàu tieân laø caùc khaùi nieäm nhö tram con-
takt, tram distanz, tram OÁng ñoàng ñöôïc boá trí. Töø caùc teân goïi naøy ta
thaáy ñöôïc muïc ñích söû duïng cuûa caùc loaïi tram naøy, neáu ñi saâu vaøo
caùc thö muïc con cuûa thö muïc naøy ta seõ coù caùc thoâng tin veà nhieàu
ñieåm nhö phöông phaùp taïo tram, hình daïng tram, maøu saéc tram cuõng
14 chöông 2
nhö taát caû caùc ñaëc tröng cuûa loaïi tram ñoù, thí duï nhö tram cho maùy
taùch maøu ñieän töû, tram aâm, tram döông…
Tuy nhieân coøn tuøy thuoäc vaøo ñaëc tính cuûa tram vaø tính chaát söû
duïng maø ta coù töøng söï saép xeáp ñaëc bieät theo yeâu caàu.
Thí duï veà caùch saép xeáp caùc loaïi tram theo yeâu caàu söû duïng:
Saép xeáp theo khoaûng caùch giöõa taám tram vaø phim: tram
distanz, tram contakt.
Saép xeáp theo coâng ngheä chuïp: tram aâm, tram döông.
Theo maøu saéc treân taám tram: tram xaùm, tram döông hoàng.
Theo caùch taïo tram: tram quang cô, tram ñieän töû.
Theo hình daùng cuûa haït tram: tram vuoâng, tram troøn, tram
ellipse.
Theo phöông phaùp in: tram offset, tram oáng ñoàng.
Tram autotypisch – tram distanz–tram contakt –

tram Ñieän töû
Tram autotypisch laø loaïi tram phuïc vuï cho vieäc bieán toâng maøu
thaät thaønh toâng maøu aûo. Vaäy taát caû caùc loaïi tram phuïc vuï cho vieäc
bieán toâng maøu thaät thaønh toâng maøu aûo ñeàu ñöôïc goïi laø tram auto-
typisch. Trong moät khuoân khoå heïp hôn chuùng ta coù theå coi tram auto-
typisch laø taát caû caùc loaïi tram taïo ra haït tram coù dieän tích thay ñoåi
(coøn goïi laø tram töï giaõn), ví duï nhö tram contakt, tram distanz. Vaäy
tram autotypisch laø ñònh nghóa toång quaùt cho tram distanz vaø tram
contakt. Söï phaân bieät giöõa hai loaïi tram naøy laø do vò trí cuûa taám tram
giöõa baøi maãu vaø vaät lieäu nhaïy saùng. Trong khi tram distanz coù moät
khoaûng caùch giöõa tram vaø vaät lieäu nhaïy saùng thì tram contakt coù söï
tieáp xuùc tröïc tieáp. Trong thöïc teá khaùi nieäm tram distanz coøn ñöôïc goïi
laø tram kính do lòch söû phaùt trieån cuûa noù.
Tram Ñieän töû laø tram taïo neân khoâng qua löôùi tram nhö tram con-
takt, tram distanz maø tröïc tieáp ghi leân phim do vieäc xöû lyù taùi hieän
theo töøng doøng vaø ghi leân phim döôùi daïng caùc tia laser ñeå taïo neân
haït tram. Khaùc vôùi caùc loaïi tram coå ñieån, tram ñieän töû veà caáu taïo cuûa
noù coù nhieàu ñieåm khaùc bieät vaø öu vieät hôn maø chuùng toâi seõ phaân tích
ôû phaàn sau.
Tram kyõ thuaät

Tram kyõ thuaät laø taát caû caùc loaïi tram phuïc vuï cho vieäc taïo neân caáu
truùc cuûa hình aûnh treân toaøn boä dieän tích, thuoäc veà tram kyõ thuaät coù
tram Copie, tram Blebe, tram Satelite… Taát caû caùc loaïi tram naøy
ñöôïc ñònh nghóa trong DIN16601. Teân cuûa noù khoâng cho chuùng ta
bieát chuùng thuoäc veà loaïi tram naøo trong ñònh nghóa tram maø chæ laø teân
goïi do ngöôøi taïo ra noù cho noù. Vôùi tram kyõ thuaät ta coù theå taïo neân
moät toâng maøu ñeàu ñaën treân toaøn boä dieän tích hay vôùi caùc caáu truùc
maãu. Neáu ta phaûi taùi taïo taàng thöù baèng loaïi tram naøy thì tram kyõ
thuaät seõ ñöôïc caáu taïo bôûi nhöõng phaàn töû hình hoïc nhoû sao cho maét
thöôøng khoâng theå phaân bieät ñöôïc, maët khaùc vôùi caáu truùc to hôn tôùi
moâät giôùi haïn naøo ñoù ta vaãn coù theå taùi taïo caùc toâng maøu. Caùc tính toaùn
trong lónh vöïc naøy raát thuù vò vì ta coù hai khaû naêng. Khaû naêng thöù nhaát
laø: taùi taïo toâng maøu vaø khaû naêng thöù hai laø caáu truùc cuûa ñieåm tram,
cuoái cuøng neáu khoaûng caùch giöõa caùc phaàn töû cuûa tram kyõ thuaät quaù
lôùn khoâng theå taùi taïo ñöôïc toâng maøu thì ta vaãn coøn caáu truùc neàn cuûa
noù phuïc vuï cho vieäc trang trí. Caùc loaïi tram kyõ thuaät xeùt theo hình
daïng vaø caùch boá trí thì voâ cuøng phong phuù.
Hình 2.4:Trong lónh vöïc ñoä phaân giaûi cuûa maét thì caùc khaû naêng keát hôïp cuûa
tram kyõ thuaät laø khoâng giôùi haïn. Ta coù theå heä thoáng hoùa tram kyõ thuaät theo
hình daïng cuûa ñieåm tram vaø caùch boá trí caùc ñieåm tram.
Chöông 3
Caùc loaïi tram ñöôïc söû duïng
tröôùc khi xuaát hieän tram ñieän töû
Tram distanz
Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh vaät lyù, hoùa hoïc, cô khí, toaùn
hoïc … ngaønh in cuûa chuùng ta cuõng töøng böôùc phaùt trieån treân cô sôû
öùng duïng nhöõng thaønh töïu vaø khaùm phaù cuûa caùc ngaønh treân, tram
distanz laø moät ví duï ñieån hình.
Hình 3.1: Hieän töôïng nhieãu xaï aùnh saùng.
Hieän töôïng nhieãu xaï aùnh saùng

Cho aùnh saùng töø nguoàn 0 truyeàn qua moät loã troøn nhoû coù ñöôøng
kính AB treân maøn Q, sau maøn Q ta ñaët moâät maøn quan saùt H vaø nhaän
ñöôïc veät saùng DE. Theo ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng, neáu ta
thu nhoû ñöôøng kính AB cuûa loã troøn thì veät saùng DE cuõng nhoû laïi. Tuy
nhieân, thöïc nghieäm chöùng toû raèng khi thu nhoû loã troøn tôùi moät möùc ñoä
naøo ñoù thì treân maøn H xuaát hieän nhieàu vaân troøn: saùng nhaát ôû taâm vaø
18 chöông 3
nhaït daàn ra xung quanh. Tuøy theo cöôøng ñoä cuûa aùnh saùng chieáu qua
khe heïp maø quaàng saùng thu ñöôïc treân maøn quan saùt lôùn hay nhoû.
Cheá taïo tram distanz

Vôùi thöïc nghieäm treân ñaây ngöôøi ta ñaõ nghó ñeán vieäc phaân tích baøi
maãu baèng caùch chieáu vaøo noù moät nguoàn saùng, aùnh saùng phaûn xaï hay
thaáu minh töø baøi maãu ñeán vaät lieäu nhaïy saùng seõ bò chaën laïi bôûi moät
loaït khe hôû treân moät taám maøn chaén vaø tuøy thuoäc vaøo cöôøng ñoä nguoàn
saùng ñi qua khe hôû töông öùng vôùi noù thì treân phim seõ nhaän ñöôïc
nhöõng noát tram lôùn hay nhoû. Vôùi nhöõng suy nghó treân ngöôøi ta cheá
taïo ra tram kính.
Tram kính ñöôïc cheá taïo baèng caùch: laáy hai taám kính tuyeät ñoái
phaúng vôùi ñoä daøy khaùc nhau, taám thöù nhaát coù ñoä daøy 1.8 - 2 mm, taám
thöù hai coù ñoä daøy 3.5 - 4 mm ñöôïc phuû moät lôùp baûo veä beàn axít. Sau
ñoù, caùc taám kính naøy ñöôïc khaéc vôùi moät ñaàu khaéc baèng kim cöông
cuûa moät maùy khaéc raïch treân lôùp baûo veä nhöõng ñöôøng khaéc ñeàu nhau,
nhöõng ñöôøng naøy khoâng ñöôïc chaïm vaøo maët kính, roài cho aên moøn
nhöõng ñöôøng naøy baèng axít, sau khi aên moøn ngöôøi ta taåy boû lôùp baûo
veä vaø phuû maøu ñen nhöõng ñöôøng aên moøn. Nhöõng nôi khoâng ñöôïc aên
moøn vaãn coøn ñaëc tính trong suoát, sau ñoù hai baûn tram ñöôøng vôùi maät
ñoä khaùc nhau seõ ñöôïc daùn chaët vôùi nhau, maët tram uùp vaøo nhau vaø
taïo ñöôïc hieäu öùng tram ñöôøng giao nhau. Do keát quaû ñoù, ta taïo ñöôïc
nhöõng oâ trong suoát treân maøn ñen, moãi oâ trong suoát öùng vôùi moät khe
heïp maø ta ñeà caäp tôùi trong hieän töôïng nhieãu xaï aùnh saùng.
Hình 3.2: Tram kính

Caùc loaïi tram ñöôïc söû duïng tröôùc khi xuaát hieän tram ñieän töû 19
Ñaëc ñieåm cuûa tram distanz

Chieàu roäng cuûa ñöôøng keû treân tram kính baèng khoaûng caùch giöõa
hai ñöôøng lieân tieáp. Phuï thuoäc vaøo soá ñöôøng keû treân 1 cm. Kính tram
coù caùc soá lieäu 18, 20, 30, 34, 40, 48, 54, 60, 70. Kính tram 34 treân
1cm2 coù 1156 oâ vuoâng (34x34), khi chuïp aûnh kính tram ñöôïc ñaët
tröôùc vaät lieäu nhaïy saùng, aùnh saùng ñeán töø baøi maãu tröôùc khi taùc ñoäng
vaøo phim phaûi ñi qua maøng löôùi tram. Moät phaàn aùnh saùng seõ bò haáp
thuï bôûi neàn ñen (ñöôøng keû ñen), phaàn coøn laïi ñi qua nhöõng oâ trong
suoát vaø taïo thaønh töøng chuøm rieâng reõ taùc ñoäng leân beà maët vaät lieäu
nhaïy saùng. Do keát quaû ñoù hình aûnh ñöôïc taïo thaønh treân vaät lieäu nhaïy
saùng do raát nhieàu caùc noát lôùn nhoû khaùc nhau taïo thaønh, nhöõng noát ñoù
goïi laø noát tram. Moät caùch toång quaùt ngöôøi ta coù theå noùi raèng vôùi tram
kính caùc ñöôøng caûn saùng phaûi coù ñoä roäng gaàn baèng caùc ñöôøng trong
suoát. Treân cô sôû caùc thí nghieäm môùi nhaát, ngöôøi ta khaúng ñònh tyû leä
treân coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán ñoä roäng maät ñoä maø tram coù theå taùi
taïo ñöôïc, vôùi moät tyû leä che phuû trong suoát 1:1 thì noù chæ taùi taïo moät
khoaûng roäng maät ñoä D = 1,4. Neáu nhöõng ñöôøng caûn saùng lôùn hôn moät
chuùt thì ta coù theå taùi taïo ñöôïc maät ñoä lôùn hôn vaø loaïi tram coù tính
Hình 3.3 Tram Altongradar (Klimsch, Frankfurt)
A
B Hình 3.4: Tram Altongradar vôùi:
C A: Ñieåm giao nhau
D B : Caùc ñöôøng vôùi maät ñoä cao
C: Caùc ñöôøng vôùi maät ñoä thaáp
D: Caùc ñieåm trong suoát.
20 chöông 3
meàm hôn. Caùc loaïi tram môùi coù moät tyû leä 1,1/0,9 (che phuû/trong suoát)
thì khoaûng roäng maät ñoä coù theå taùi taïo ñöôïc laø 1,6. Trong thöïc teá,
ngöôøi ta söû duïng raát haïn höõu caùc loaïi tram distanz vôùi caùc ñöôøng
ñöôïc phuû ñen. Vôùi caùc ñöôøng ñöôïc phuû maøu magenta khoâng caûn
saùng ta coù theå taùi taïo ñöôïc detail raát toát. Loaïi tram nhö vaäy cuûa
Klimisch ñöôïc goïi laø Altongradar, vôùi tính khoâng caûn saùng cuûa caùc
ñöôøng, noù taïo ra caùc ñieåm giao nhau coù maät ñoä cao.
Nhö chuùng ta ñaõ bieát baøi maãu nöûa toâng coù ñoä ñen traéng khaùc
nhau, vì vaäy khaû naêng phaûn xaï aùnh saùng cuûa töøng choã treân baøi maãu
seõ khaùc nhau. Nhöõng choã traéng nhaát seõ phaûn xaï aùnh saùng nhieàu nhaát
vaø nhöõng choã ñen nhaát seõ phaûn xaï aùnh saùng ít nhaát . Töông öùng vôùi
choã trung gian thì aùnh saùng seõ phaûn xaï vôùi caùc möùc ñoä töông öùng khi
qua taám tram kính seõ ñöôïc phaân chia thaønh caùc noát tram coù ñoä lôùn
nhoû khaùc nhau, tæ leä töông öùng vôùi möùc ñoä phaûn xaï aùnh saùng töø
baøi maãu.
Khi quan saùt noát tram treân aâm baûn hay treân kính môø qua phoùng
ñaïi chuùng ta thaáy caáu taïo cuûa chuùng nhö sau:
Vuøng trung taâm coù ñoä ñen lôùn nhaát vaø ñoä ñen cuûa noù giaûm daàn
khi caøng xa trung taâm do khi ñaët kính tram tröôùc phim vôùi moät
khoaûng caùch nhaát ñònh thì vuøng trung taâm cuûa noát tram seõ nhaän ñöôïc
aùnh saùng nhieàu nhaát vaø caøng ra xa thì ñoä saùng caøng giaûm daàn.
Hình 3.5: Hình daùng haït tram taïo ñöôïc treân aâm baûn baèng tram kính.
Hình 3.6 : Hình daùng noát tram qua hình daùng diaphram .
Khaåu ñoä diaphram coù aûnh höôûng ñeán dieän tích noát tram. Khaåu ñoä
cuûa diaphram caøng lôùn thì dieän tích noát tram cuõng lôùn theo vaø ngöôïc
laïi. Ngoaøi ra, khaåu ñoä diaphram lôùn vaø aùnh saùng giaûm daàn töø trung
taâm haït tram ra ngoaøi neân ta nhaän ñöôïc noát tram coù haït ñen to, nhöng
ñoàng thôøi cuõng nhaän ñöôïc vuøng môø lôùn. Nhöng neáu ta chuïp vôùi khaåu
ñoä diaphram nhoû thì tæ leä vuøng ñen seõ lôùn hôn vuøng môø. Töø ñaây ta
cuõng thaáy raèng neáu chuïp vôùi khaåu ñoä diaphram lôùn seõ taïo vuøng môø
lôùn vaø noát tram khoâng ñöôïc ñanh. Hình daùng cuûa diaphram seõ quyeát
ñònh hình daùng cuûa noát tram. Chuïp qua diaphram vuoâng seõ nhaän
ñöôïc noát tram vuoâng, chuïp qua diaphram troøn seõ ñöôïc noát tram troøn.
22 chöông 3
Khoaûng caùch giöõa kính tram vaø beà maët phim cuõng aûnh höôûng ñeán
dieän tích noát tram. Kính tram ñaët xa beà maët phim thì dieän tích noát
tram caøng lôùn vaø ngöôïc laïi. Nhöng neáu ñaët kính tram quaù xa beà maët
phim thì khoâng nhaän ñöôïc caùc noát tram, coøn neáu aùp saùt kính tram
vaøo beà maët phim thì seõ taïo ñöôïc caùc noát tram rieâng reõ coù dieän tích
baèng nhau. Khi khoaûng caùch giöõa kính tram vaø beà maët phim khoâng
ñoåi nhöng ruùt ngaén buoàng toái thì dieän tích noát tram lôùn leân vaø ngöôïc
laïi keùo daøi buoàng toái thì dieän tích noát tram nhoû laïi .
Nhö vaäy dieän tích noát tram phuï thuoäc vaøo khaåu ñoä diaphram vaø
khoaûng caùch giöõa kính tram vôùi beà maët phim vaø ñoä co giaõn cuûa
buoàng toái. Lôïi duïng nhöõng yeáu toá coù theå thay ñoåi ñoù ngöôøi ta coù theå
chuïp nhöõng aâm baûn coù chaát löôïng cao vaø thoûa maõn yeâu caàu kyõ thuaät
cuûa töøng coâng vieäc. Chöùng minh baèng hình veõ (Hình 3.5) ta thaáy taïi
ñieåm a taäp trung 100% aùnh saùng ñi qua diaphram, taïi ñieåm b moät nöûa
aùnh saùng ñi qua diaphram bò ñöôøng keû cuûa moät tram che maâát do ñoù
Hình 3.7: Hieän töôïng nhieãu xaï aùnh saùng khoâng chæ coù taùc duïng taïo thaønh
ñoä ñen khaùc nhau trong noát tram maø noù coøn coù taùc duïng laøm taêng dieän tích
noát tram so vôùi kích thöôùc chính thöùc cuûa noù. I vaø II khi thu nhoû khaåu ñoä
diaphram hay ruùt ngaén khoaûng caùch giöõa hai kính tram vôùi beà maët phim
seõ cho moät noát tram nhoû; III: khi ruùt ngaén buoàng toái laïi seõ cho noát tram lôùn
hôn.
ôû ñaây chæ nhaän ñöôïc 50% aùnh saùng ñi qua diaphram. ÔÛ ñieåm c khoâng
coù aùnh saùng vì hình chieáu cuûa diaphram bò che khuaát hoaøn toaøn bôûi
ñöôøng keû cuûa noát tram vaø ñaây laø ranh giôùi giöõa caùc noát tram.
Dieän tích noát tram taêng leân so vôùi kích thöôùc chính cuûa noù bôûi
hieän töôïng nhieãu xaï phuï thuoäc vaøo ñöôøng keû treân 1cm cuûa kính tram
coù theå bieåu dieãn baèng coâng thöùc:
2a
sin α = _____
a+b
Vôùi α : ñoä nghieâng tia saùng khi ñi qua noát tram trong suoát.
a : Chieàu roäng cuûa noát tram trong suoát
b : Chieàu roäng cuûa ñöôøng keû ñen
Nhöng thöïc teá ngöôøi ta thöôøng duøng loaïi tram coù ñöôøng keû ñen vaø
ñöôøng trong suoát baèng nhau, do ñoù coâng thöùc treân coù theå vieát:
a
sin α = ____
a
Roõ raøng khi kính tram caøng coù nhieàu ñöôøng keû treân 1cm (a nhoû
ñi) thì dieän tích noát tram taêng leân. Neáu duøng kính tram coù 20 ñöôøng
keû treân 1cm thì dieän tính noát tram taêng 3.52%. Nhöng neáu duøng kính
tram coù 80 ñöôøng keû/1cm thì dieän tính noát tram taêng leân 51.2%.
Theo hình ta coù phöông trình:
a
____ D
= _____
r S
Nhöõng ñaïi löôïng trong phöông trình laø nhöõng ñaïi löôïng bieán ñoåi,
trong khi chuïp thì a vaø S laø nhöõng ñaïi löôïng bieát tröôùc. Ngöôøi thôï
chuïp caên cöù vaøo ñoä ñaäm nhaït caàn thieát cuûa aâm baûn tram maø thay ñoåi
D hoaëc r. Hai ñaïi löôïng naøy goïi laø nhöõng yeáu toá thay ñoåi trong quaù
24 chöông 3
trình chuïp tram. Khi thay ñoåi moät yeáu toá ñeå giöõ cho phöông trình
ñöôïc caân baèng caàn phaûi theâm heä soá K vaøo veá beân phaûi:
a D a.S
____ = K _____ khi ñoù K = _____
r S D.r
Trong tröôøng hôïp heä soá K=1, nhöõng noát tram seõ chôùm chaïm vaøo
nhau vaø ñoä ñen phaân boá trong noát tram coù hình doác ñöùng, ñoä ñen
giaûm daàn töø trung taâm ra ngoaøi.
Hình 3.8: Tröôøng hôïp heä soá K=1
Khi K > 1, nhöõng noát tram ñöùng rieâng reõ vaø ñoä ñen phaân boá trong
noát tram coù hình choùp cuït doác ñöùng. Trong tröôøng hôïp naøy tyû leä haït
ñen töông ñoái lôùn so vôùi toaøn boä dieän tích noát tram.
Hình 3.9: Tröôøng hôïp K > 1

ÔÛ tröôøng hôïp K < 1, thì moät phaàn dieän tích noát tram choàng leân
nhau, ñoä ñen cuûa noát tram phaân boá theo hình choùp coù ñænh nhoïn vaø
ñoä doác keùm hôn. Nhö vaäy ñoä ñen giaûm daàn töø taâm ra ngoaøi raát nhanh.
Hình 3.10: Tröôøng hôïp K < 1

Khi thay ñoåi heä soá K, ta seõ ñöôïc dieän tích noát tram khaùc nhau vaø
söï cheânh leäch ñoä ñen töø trung taâm ra ngoaøi cuõng nhö haït ñen lôùn hay
nhoû.
Heä soá K caøng lôùn coù nghóa laø D hoaëc r caøng nhoû thì ñoä töông phaûn
cuûa aâm baûn caøng thaáp, noát tram ôû choã ñen caøng ñanh.
Heä soá K caøng nhoû, coù nghóa laø D hoaëc r caøng lôùn thì ñoä töông
phaûn cuûa aâm baûn caøng cao, noát tram ôû choã ñen cuõng nhö ôû choã traéng
caøng to.
Tram contakt
Do quaù trình phuïc cheá vôùi tram distanz gaëp nhieàu khoù khaên:
Tram kính laø nhöõng taám kính lôùn, khi di chuyeån naëng neà, khoù
khaên, deã ñoå vôõ.
Taïo tram kính raát khoù vaø phöùc taïp.
26 chöông 3
Maët thuoác cuûa tram kính vaø maët thuoác cuûa phim ñaët caùch nhau
neân aûnh höôûng raát nhieàu ñeán chaát löôïng cuûa phim, vì vaäy ngöôøi ta
phaûi nghieân cöùu tìm ra loaïi tram coù theå tieáp xuùc vôùi beà maët cuûa vaät
lieäu nhaïy saùng vaø coù chaát löôïng cao hôn, ñoù laø tram contakt .
Lyù thuyeát taïo ñieåm baèng tram contakt

Tram contakt cuõng nhö tram distanz coù nhieäm vuï bieán ñoåi chuøm
saùng ñoàng nhaát thaønh cöôøng ñoä saùng bieán thieân vaø coù chu kyø phuø hôïp
vôùi toâng maøu cuûa baøi maãu. Keát quaû cuûa quaù trình naøy laø ta seõ coù
nhöõng ñieåm tram coù ñoä lôùn khaùc nhau. Hai loaïi tram contakt vaø dis-
tanz phaân bieät vôùi nhau baèng caùc cô sôû lyù thuyeát cuûa vieäc taïo tram
maø trong ñoù chuû yeáu laø söï khaùc nhau giöõa caáu taïo caùc ñieåm tram.
Ñieåm tram contakt coù ñoä ñaäm khaùc nhau, ôû trung taâm coù ñoä ñen
lôùn nhaát, caøng xa gaàn ngoaøi rìa thì ñoä ñen caøng giaûm daàn.
Tuøy theo cöôøng ñoä aùnh saùng chieáu tôùi nhöõng ñieåm tram coù ñoä lôùn
khaùc nhau ñöôïc taïo thaønh treân maøng nhaïy saùng.
WENER REBENER ñaõ mieâu taû ñaëc ñieåm cuûa haït tram contakt
qua söï phaân boå maät ñoä (Hình 3.11.a), nhöng KLAUS SEIDEL cho
raèng vieäc mieâu taû nhö vaäy chöa chính xaùc vaø môùi chæ ra moät chieàu,
theo oâng söï phaân boå moät haït tram contakt ñöôïc bieåu dieãn baèng nhöõng
ñöôøng troøn coù maät ñoä. Moâ hình naøy giuùp ta coù theå nhaän bieát ñöôïc khaû
naêng haáp thuï aùnh saùng cuûa töøng ñieåm tram. Phaân boá maät ñoä cuûa tram
contakt seõ quyeát ñònh söï phaân boå maät ñoä treân phim ñeå taïo neân ñöôïc
baûn phim tram toát hôn.
Ta thaáy raèng aùnh saùng chieáu tôùi phim khoâng bao giôø coù ñöôïc moät
cöôøng ñoä lôùn hôn laø cöôøng ñoä aùnh saùng chieáu tôùi baøi maãu. Ñieàu naøy
phaûi nhaéc tôùi ôû ñaây ñeâå phaân bieät tram contakt vôùi tram distanz (trong
tram distanz ta seõ coù nhöõng ñieåm coù cöôøng ñoä lôùn hôn) laø aùnh saùng
chieáu tôùi baøi maãu vaø vaät lieäu nhaïy saùng coù ñoä lôùn khaùc nhau. Khoaûng
roäng maät ñoä cô sôû maø tram contakt coù theå taùi taïo bò giôùi haïn bôûi
khoaûng maät ñoä treân tram contakt. Khoaûng roäng maät ñoä max vaø min
Hình 3.11.a:
Phaân boå haït tram
theo REBENER
Hình 3.11.b: Phaân boå

Tram Contakt döông Tram Contakt döông
haït tram theo SEIDEL
cuûa tram contakt baèng khoaûng maät ñoä maø ta coù theå taùi taïo ñöôïc, ñieàu
naøy ñöôïc ñaëc tröng cho caùc tram contakt xaùm, vôùi caùc tram contakt
maøu Magenta thì ñoä roäng maâät ñoä höõu ích phuï thuoäc vaøo nguoàn saùng
söû duïng. Caáu taïo maät ñoä cuûa tram seõ quyeát ñònh hình daïng ñoà thò
taàng thöù khi taïo tram vaø ñaëc tröng cuaû tram. Caùc loaïi tram contakt raát
phong phuù, moãi loaïi seõ coù moät ñaëc tröng rieâng, chính vì theá cho töøng
saûn phaåm seõ coù moät loaïi contakt cho phuø hôïp.
28 chöông 3
Söï tieáp xuùc tröïc tieáp ñoùng moät vai troø to lôùn trong quaù trình chieáu
saùng, chính vì vaäy ta coù theå söû duïng moät caùch deã daøng maùy chuïp
quang cô vì trong baát cöù tình huoáng naøo ta cuõng coù söï tieáp xuùc tröïc
tieáp giöõa vaät lieäu nhaïy saùng vaø tram contakt. Nhöng trong quaù trình
contakt töø aâm baûn sang döông baûn thì ñieàu naøy khoâng giöõ ñöôïc
(khoâng baûo ñaûm) vì ta phaûi coù ba lôùp roäng vôùi vaät lieäu ñeá choàng leân
nhau, trong tröôøng hôïp naøy aùnh saùng phaûi ñi qua caû caùc vaät lieäu ñeá
nöõa. Trong thöïc teá ta xöû lyù nhö sau: maët thuoác cuûa phim vaø maët thuoác
cuûa tram contakt nhö tröôøng hôïp chuïp quang cô ñöôïc choàng leân nhau
vaø baøi maãu choàng leân treân cuøng vì vaäy haäu quaû laø aùnh saùng khi ñi
qua aâm baûn seõ bò taùn saéc ôû vaät lieäu ñeá cuûa aâm baûn vaø daãn ñeán hieän
töôïng laø khoaûng roäng maät ñoä coù theå taùi taïo ñöôïc seõ bò thu heïp. Quyeát
ñònh löïa choïn giaûi phaùp naøo seõ phuï thuoäc vaøo vieäc ta nhaán maïnh
detail hay ñoä roäng maät ñoä.
1
2
3 Hình 3.12 : Söï boá trí khaùc nhau khi
contakt (eùp phim)
1. AÂm baûn
2
2.Tram Contact
1
3.Phim
3
Söï tieáp xuùc tröïc tieáp giöõa tram vaø phim (tröôøng hôïp a) seõ cho ta
ñoä contrast lôùn nhöng detail ít.
Söï tieáp xuùc tröïc tieáp giöõa aâm baûn vaø phim (tröôøng hôïp b) seõ cho
ta ñoä contrast nhoû nhöng nhieàu detail.
Caùc phöông phaùp cheá taïo tram contakt

Ñeå cheá taïo ra moät taám tram contakt coù theå taùi taïo maøu chính xaùc
ta gaëp raát nhieàu khoù khaên phaûi vöôït qua ngay caû trong tröôøng hôïp ñaõ
chaáp nhaän moät soá ñoøi hoûi gaàn ñuùng khi cheá baûn (phaàn 3.5) ta cuõng
phaûi ñaët ra moät vaán ñeà nöõa laø moät ñieåm tram phaûi coù phaân boå maät
ñoä nhö theá naøo, ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy ta coù theå söû duïng caùc nghieân
cöùu toaùn, lyù cuûa SEIDEL. Nhöõng cô sôû lyù thuyeát naøy phaûi ñöôïc söû
duïng trong thöïc teá vaø noù laø vaán ñeà chuû yeáu khi cheá taïo tram contakt.
Ñieàu ñoù coù nghóa laø muoán taïo ñöôïc saûn phaåm vôùi nhöõng tính chaát
ñònh tröôùc thì ta phaûi xaùc ñònh ñöôïc söï phaân boá maät ñoä cuûa moät ñieåm
tram vôùi moät sai soá chaáp nhaän ñöôïc, nhöng vaãn coù moät caâu hoûi laø laøm
theá naøo ñeå coù moät taám tram toái öu? Vôùi nhöõng lyù do ta coù theå hieåu
ñöôïc laø nhaø saûn xuaát khoâng bao giôø coâng boá phöông phaùp cheá taïo
tram contakt cuûa hoï, chính vì vaäy ôû ñaây chuùng ta khoâng trình baøy
ñöôïc chi tieát ngöôøi ta laøm nhö theá naøo. Phöông phaùp coå ñieån nhaát ñeå
cheá taïo neân moät taám tram contakt laø taïo töø tram Kính. Vôùi moât nguoàn
saùng coá ñònh qua caùc khe hôû treân kính tram ta seõ coù söï phaân boå naêng
löôïng taïo neân caùc ñieåm treân phim. Vôùi ñoà thò Gradation trung bình
hoaëc coù ñoä doác khoâng lôùn thì tram distanz seõ chöùng toû öu ñieåm cuûa
noù vì tram Kính ñöôïc taïo baèng maùy vaø noù taïo neân ñöôïc nhöõng haït
tram raát ñeàu ñaën. OÂng REBNERñaõ chæ ra tram contakt taïo töø tram
Kính coù tính chaát nhö tram kính vì noù khoâng coù ñaëc tröng negativ hay
positiv moät caùch roõ raøng. OÂng döïa treân cô sôû laø taát caû caùc tính chaát
truyeàn taàng thöù cuûa tram kính cuõng nhö cuûa tram contakt ñöôïc taïo
bôûi tram kính trong caùc ñieàu kieän thuû coâng laø nhö nhau. Baèng caùch
thay ñoåi caùc loaïi tram distanz hay thay ñoåi khaåu ñoä thì khi cheá taïo ra
Tram contakt ta cuõng khoâng gaây aûnh höôûng tôùi ñöôïc tính chaát truyeàn
taàng thöù cuûa tram contakt. Qua thí nghieäm cuûa CLAU SEIDEL thì
nhöõng ñieàu khaúng ñònh cuûa REBNER ñöôïc loaïi tröø. Moät söï phaân boå
maät ñoä baát kyø cuûa moät ñieåm tram contakt coù theå ñöôïc ñònh tröôùc neáu
ta coù kieán thöùc veà caùc thoâng soá chieáu saùng vaø caùc thoâng soá cuûa tram
kính. SEIDEL laïi chöùng minh raèng khoâng nhöõng söï phaân boå naêng
löôïng cuûa aùnh saùng ñaèng sau taám tram kính maø caû ñoà thò taàng thöù cuûa
vaät lieäu phim cuõng aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán caáu taïo moät ñieåm tram
contakt .
Moät phöông phaùp môùi ñeå cheá taïo ra tram contakt laø phöông phaùp
cuûa PAUL WEISHAUPT. OÂng ñaõ thieát keá moät ñaàu ghi xoay, “trong
30 chöông 3
ñoù töøng ñieåm tram seõ ñöôïc chieáu leân phim, phaàn chieáu saùng ñöôïc
thieát keá sao cho ta coù theå taïo ñöôïc caùc ñieåm coù ñaëc tröng khaùc nhau.
Vì caáu taïo cuûa moät ñieåm ñöôïc “löu tröõ “ neân caùc tram ñöôïc taïo ra
trong caùc thôøi ñieåm khaùc nhau nhöng coù tính chaát töông töï nhau seõ
coù cuøng moät ñaëc tröng. Do ñoøi hoûi cuûa khaùch haøng ngaøy caøng cao
hôn neân coù raát nhieàu thieát bò ñeå kieåm tra chaát löôïng ñieåm tram.
Öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa tram contakt

Tram contakt töø khi xuaát hieän treân thò tröôøng ñaõ ñaåy luøi tram dis-
tanz trong raát nhieàu lónh vöïc öùng duïng, ñeå giaûi thích ñieàu naøy chuùng
ta phaûi tìm hieåu nhöõng öu ñieåm cuûa tram contakt.
1. Tram contakt do vaät lieäu ñeá cuûa noù reû tieàn hôn nhieàu so vôùi
tram distanz, maët khaùc ñöùng veà maët troïng löôïng vaø tính deã vôõ thì
vieäc söû duïng tram contakt deã daøng hôn raát nhieàu. Thöïc teá, ta thaáy caùc
ñieåm cuûa tram contakt ñöôïc cheá taïo coù söï phaân boå maät ñoä haàu nhö
baát kyø, ñieàu ñoù daãn ñeán söï phong phuù veà caùc loaïi tram contakt treân
thò tröôøng cho moãi loaïi baøi maãu hay thaäm chí cho kyõ thuaät taïo tram
ñaëc bieät ta cuõng coù loaïi tram contakt phuø hôïp. Neáu ta ñaõ choïn ñöôïc
loaïi tram contakt phuø hôïp thì nhöõng bieän phaùp nhaèm caûi tieán khaû
naêng truyeàn taàng thöù khi taïo tram laø khoâng caàn thieát. Chính vì vaäy
khaû naêng tieâu chaån hoùa loaïi tram contakt naøy raát lôùn.
Toùm laïi söï phong phuù veà ñaëc tröng cuûa tram contakt laø öu ñieåm
chuû yeáu cuûa noù so vôùi tram distanz.
2. Khi taïo tram ta coù söï tieáp xuùc tröïc tieáp giöõa vaät lieäu phim vaø
tram contakt seõ taùi taïo maät ñoä khoâng phuï thuoäc vaøo caùc thoâng soá cuûa
quaù trình chieáu saùng, ví duï nhö khoaûng caùch giöõa tram kính vaø vaät
lieäu nhaïy saùng ñeå taïo neân söï phaân boå maät ñoä ñieåm tram, chính vì vaäy
coâng vieäc taïo tram vôùi tram contakt ñöôïc ñôn giaûn hoùa raát nhieàu.
Quaù trình xaùc ñònh khoaûng caùch tram nhö khi duøng tram distanz laø
khoâng coù.
Thoâng thöôøng bao giôø beân caïnh öu ñieåm cuõng coù khuyeát ñieåm maø
chuùng ta phaûi nhìn nhaän. Ñeå taïo neân moät söï tieáp xuùc hoaøn haûo khi
taïo tram, ta phaûi caàn ñeán nhöõng maùy huùt chaân khoâng raát maïnh, trong
maùy chuïp quang cô hay maùy taùch maøu coå ñieån thì cuøng moâät coâng
suaát huùt chaân khoâng ta phaûi huùt caû phim laãn taám tram contakt. Ñieàu
naøy taïo neân nhöõng vaán ñeà kyõ thuaät khoù khaên, neáu khoå phim caøng lôùn
ta caøng coù nhieàu bong boùng khí xuaát hieän daãn ñeán vieäc haïn cheá chaát
löôïng phim ñöôïc taïo ra.
Hieän töôïng taïo quaàng Newton khieán caùc nhaø saûn xuaát phaûi taïo
cho ñöôïc loaïi phim coù haït tram raát mòn, maët khaùc tröôùc khi chuïp ta
phaûi raûi leân treân beà maët phim moâät lôùp boät choáng quaàng Newton.
Tram contakt phaûi chòu ñoä maøi moøn cô hoïc lôùn, chính vì theá ñoä
beàn cuûa tram contakt bò haïn cheá.
Hieän töôïng tích ñieän cho ma saùt trong caùc ñieàu kieän khoâng khí
khoâ vaø noùng cuõng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng baûn tram .
Chöông 4
Cô sôû lyù thuyeát veâà tram vaø
caùc aûnh höôûng cuûa noù trong
quaù trình cheá baûn
Khi nghieân cöùu veà caùc loaïi tram ngöôøi ta khoâng theå boû qua caùc
yeáu toá cô baûn taïo thaønh cuõng nhö caùc phöông phaùp tính toaùn veà tram.
Trong quaù trình truyeàn taàng thöù baèng tram, caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa
caùc loaïi tram seõ ñoùng vai troø quyeát ñònh. Ngaøy nay, theo söï tieán boä
vöôït baäc cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, ñaëc bieät laø coâng ngheä thoâng tin, tram
ñieän töû ngaøy caøng toû veû öu ñieåm noåi baät cuûa noù vaø cuõng coù nhieàu
phöông phaùp taïo tram ñieän töû khaùc bieät nhieàu so vôùi caùc phöông
phaùp truyeàn thoáng; tuy nhieân khi nghieân cöùu vaø tính toaùn veà tram
ñieän töû, ngöôøi ta vaãn phaûi duøng ñeán caùc phöông phaùp tính veà tram
theo caùc loaïi tram truyeàn thoáng.
34 chöông 4
Goùc leäch tram

Goùc leäch tram chæ coù ñònh nghóa cho caùc loaïi tram coù phaân töû boá
trí ñeàu ñaën, goùc leäch cuûa tram ñöôïc ñònh nghóa baèng ñoä leäch cuûa caáu
truùc so vôùi goùc vuoâng.
Thí duï: Ñoái vôùi tram haït (tram vuoâng, troøn, ellipse…) coù goùc leäch
0 cuõng laø goùc leäch 900. Coøn caùc loaïi tram ñöôøng (Linien Raster) thì
0
chæ coù moät goùc leäch.

Ñôn vò ñeå ño ñoä leäch laø “ñoä”, ñoù laø goùc leäch tuyeät ñoái cuûa tram.
Khi in choàng caùc tram seõ coù goùc leäch töông ñoái vôùi nhau, thí duï nhö
hình veõ (theo hình veõ thì β laø goùc leäch töông ñoái).
Vì tram seõ leäch theo hai höôùng phaûi vaø traùi neân ta phaûi quy chuaån
höôùng leäch tram theo chieàu kim ñoàng hoà cho deã tính.
R1
R2
β
600
450
Hình 4.1: Goùc leäch tram
Hieän töôïng moireù vaø taùc ñoäng cuûa noù

Khi chuùng ta in choàng maøu coù theå coù nhöõng ñöôøng soïc hay töøng
nhoùm ñieåm xuaát hieän. Hieän töôïng naøy goïi laø moireù.
Nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng moireù laø do taùc ñoäng veâà vò trí töông
ñoái cuûa caùc haït tram vôùi nhau daãn ñeán söï toång hôïp maøu khaùc nhau.
Cô sôû lyù thuyeát veà tram 35
a b
Hình 4.2: Vò trí cuûa caùc haït tram khi choàng leân nhau.
a. Caùc haït tram choàng khít leân nhau
b. Caùc haït tram naèm caïnh nhau
Khi in choàng maøu coù theå xaûy ra hieän töôïng caùc haït tram cuûa caùc
maøu khaùc nhau choàng khít leân nhau hay naèm caïnh nhau. Hieän töôïng
ñoù seõ laøm cho chuùng ta caûm nhaän sai leäch maøu. (Xem hình veõ)
Hình 4.3: Vò trí töông ñoái cuûa caùc

a b haït tram.
Neáu quan saùt hình veõ ta thaáy caùc haït tram in choàng khít leân nhau
seõ taïo neân söï toång hôïp maøu khaùc vôùi haït tram naèm caïnh nhau. Haáp
thuï aùnh saùng cuûa haït tram choàng khít leân nhau laø cöïc tieåu vaø nôi caùc
haït tram khoâng choàng leân nhau laø cöïc ñaïi, neáu khi in xuaát hieän chu
kyø thay ñoåi giöõa hai cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu naøy thì seõ xuaát hieän moireù.
Khi in vôùi caùc goùc leäch coå ñieån thì hai cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu treân seõ
xuaát hieän cuøng vôùi vieäc taïo neân caùc Rosette coù taâm ñieåm vaø khoâng
coù taâm ñieåm.
36 chöông 4
Caùc Rosette coù taâm ñieåm laø Rosette taïo bôûi caùc haït tram choàng
khít leân nhau vaø voøng ngoaøi cuûa taâm naøy laø caùc haït tram bao quanh
nhöng khoâng choàng khít leân nhau.
Caùc Rosette khoâng coù taâm ñieåm chæ goàm caùc haït tram keá caän
nhau (coù theå choàng moïât phaàn leân nhau) taïo thaønh moät voøng troøn.
a b
Hình 4.4: Hình daïng cuûa caùc Rosette
a. Caùc Rosette coù taâm ñieåm
b. Caùc Rosette khoâng coù taâm ñieåm
Khi nghieân cöùu hieän töôïng moireù chuùng ta nhaän thaáy raèng hieän
töôïng moireù xuaát hieän maïnh nhaát khi goùc leäch tuyeät ñoái baèng 00 vaø
nhoû nhaát khi goùc leäch baèng 450.
Do vaäy khi in ñen traéng ngöôøi ta thöôøng choïn goùc 450 vaø khi in
maøu, thoâng thöôøng maøu chuû ñaïo seõ ñöôïc in vôùi goùc 450, caùc maøu
khaùc seõ ñöôïc xoay vôùi caùc goùc leäch.
Hình 4.5: Theo hình veõ ta thaáy

hieän töôïng Moireù xuaát hieän roõ
nhaát ôû 00 vaø ít nhaát ôû 450.
Hình 4.6: Caùc daïng Moireù

38 chöông 4
Ñònh nghóa vaø coâng thöùc tính chu kyø, höôùng Moireù
Tröôùc ñaây ñeå tính hieän töôïng moireù ngöôøi ta thöôøng laøm theo
kinh nghieäm vôùi caùc goùc leäch khaùc nhau. Goldberg ñaõ xaây döïng coâng
thöùc toaùn hoïc cho hieän töôïng naøy. Coâng thöùc naøy veà sau ñöôïc hoaøn
thieän bôûi WALLJUS, TOLLENAAR, ONO, YULE ...
Moireù xuaát hieän khi chuùng ta in caùc haït tram coù caáu truùc ñeàu
ñaën choàng leân nhau nhöng baûn thaân noù cuõng ñaõ coù ñeàu ñaën caùc daûi
moireù hay vuøng moireù. Caùc daûi vaø vuøng moireù naøy coù caáu truùc raát
gioáng caáu truùc cuûa tram.
Khoaûng caùch ngaén nhaát giöõa caùc ñieåm moireù ñöôïc goïi laø chu kyø
moireù, kyù hieäu: e.
Goùc leäch maø moireù taïo vôùi phöông thaúng ñöùng goïi laø höôùng
moireù, kyù hieäu: R.
Coâng thöùc toång quaùt cho hieän töôïng moireù ñöôïc xaây döïng vôùi
caùc tram ñöôøng (Linien Raster) coù maät ñoä (Rasteweier) khaùc nhau vaø
ñoä roäng ñöôøng (Ñoä phaân giaûi tính theo ñôn vò: soá ñöôøng treân moät ñôn
vò dieän tích) khaùc nhau.
Hình 4.7
Khi in choàng hai tram coù ñaëc tính nhö treân seõ taïo neân moät moireù
ñöôïc bieåu dieãn baèng ñöôøng saùng vaø toái song song nhö hình veõ.
Ta coù coâng thöùc:
K1.K2
e = ____________________
K12 + K22 - 2K1.K2.cosα
K1.sinα
R = α + arctg ____________
K2 - K1.cosα
Vôùi α : goùc giöõa hai tram
R : goùc giöõa höôùng moireù vaø goùc 900
K1 : ñoä roäng ñöôøng cuûa loaïi tram 1.
K2 : ñoä roäng ñöôøng cuûa loaïi tram 2.
e : khoaûng caùch ngaén nhaát giöõa hai ñöôøng moireù (chu kyø
moireù).
Coâng thöùc naøy chæ duøng cho loaïi tram ñöôøng, khi chuyeån sang
tram ñieåm seõ xuaát hieän hai moireù:
1- Moireù thöù nhaát chòu aûnh höôûng cuûa goùc leäch α.
2- Moireù thöù hai chòu aûnh höôûng cuûa goùc leäch 900 - α.
Sôû dó coù hai höôùng tram naøy laø do ñaëc ñieåm cuûa tram ñieåm nhö
ñaõ giaûi thích ôû treân.
Khi in tram ñieåm coù theå xuaát hieän nhöõng moireù caáp baäc cao
hôn, veà lyù thuyeát coù voâ soá nhöõng moireù vôùi nhöõng caáp baäc khaùc
nhau. Coù moät nguyeân taéc cô baûn: moireù cuûa tram ñöôøng ôû vò trí 00
hay 900 ñöôïc nhaän bieát roõ raøng nhaát. Nhaän bieát moireù khoù khaên hôn
khi goùc leäch ôû giöõa hai khoaûng ñoù vaø ít nhaát ôû goùc 450. Khi in nhieàu
maøu ngöôøi ta in vôùi goùc leäch ñeå traùnh hieän töôïng caùc haït tram choàng
khít leân nhau hay naèm caïnh nhau daãn ñeán söï sai leäch veà maøu.
40 chöông 4
Moireù khi in ba maøu

Hieän töôïng moireù seõ xuaát hieän raát nhieàu khi ta in ba maøu. Ñeå tính
toaùn caùc hieän töôïng moireù ta coù theå söû duïng caùc coâng thöùc ôû treân vôùi
caùc tram coù maät ñoä P1, P2, P3 vaø caùc goùc leäch cuûa noù vôùi nhau α1,2 ,
α2,3, α1,3. Nhöõng tram naøy seõ taïo neân hieän töôïng moireù töøng ñoâi moät
neân seõ coù ba moireù, khi duøng tram ñieåm ta seõ coù ba moireù tieáp theo
vôùi goùc leäch (900-α). Vì moireù coù caáu truùc gioáng nhö tram cho neân coù
theå chính noù taïo vôùi tram moät moireù caáp cao hôn (moireù môùi).
Thí duï: Khi in hai tram choàng leân nhau taïo neân moät moireù vaø
moireù ñoù hôïp vôùi tram thöù ba taïo neân moät moireù môùi. Baèng caùch nhö
vaäy coù theå taïo neân ñöôïc 18 loaïi moireù khaùc nhau (do toå hôïp cuûa ba
tram) vaø chính 18 moireù naøy cuõng coù theå taïo vôùi nhau taïo neân nhöõng
moireù môùi vaø ta coù 153 moireù môùi.
Noùi toùm laïi, ngöôøi ta coù theå sinh ra voâ soá caùc moireù khaùc nhau
nhöng coù moät ñieàu quan troïng moireù caáp caøng cao thì ñoä contrast
caøng giaûm. Neáu caàn thieát, chuùng ta coù theå tính ñöôïc chu kyø vaø höôùng
cuûa taát caû caùc moireù coù theå xuaát hieän. Nhöng ñeå tính toaùn ñöôïc ñoøi
hoûi phaûi coù nhieàu coâng söùc tính toaùn. HARMUT SCHMIDT vaø
TOHANNES SCHOPPMEYER ñaõ tính baèng maùy tính ñieän töû cho
chuùng ta ñieàu ñoù.
Tram vôùi caùc goùc leäch coå ñieån vaø hieän töôïng moireù
Taát caû caùc tram coå ñieån ñeàu coù chung moät maät ñoä tram vaø goùc
leäch cuûa tram vôùi nhau coù caùc giaù trò 150, 300, 450 hay 600. Heä thoáng
naøy ñöôïc thieát laäp döïa treân kinh nghieäm trong thöïc teá. Coøn coù theå coù
raát nhieàu heä thoáng khaùc, moãi heä thoáng phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän in
cuï theå. Khi in moät maøu goùc leäch 450 ñöôïc löïa choïn vì ôû goùc leäch naøy
hieän töôïng moireù laø nhoû nhaát (nhö ñaõ noùi ôû phaàn tröôùc).
Goùc leäch toái öu khi in hai maøu giöõa caùc tram vôùi nhau laø 450
(töùc goùc leäch giöõa hai tram naøy laø 450), nhöng trong toaøn boä khoaûng
300-600 thì chu kyø moireù e cuõng nhoû. Chính vì vaäy, trong khoaûng naøy
moät söï thay ñoåi nhoû cuûa goùc leäch cuõng khoâng aûnh höôûng lôùn ñeán chu
kyø moireù hay noùi caùch khaùc söï ñoøi hoûi chính xaùc cuûa goùc leäch tram
laø khoâng lôùn tröø goùc leäch 370 vaø 530 vì coù hieän töôïng moireù baäc hai
(töùc laø goùc leäch 370 vaø 530 seõ taïo moireù vôùi höôùng moireù cuûa maøu
coøn laïi).
Khi in ba maøu vôùi tram ñieåm caùc goùc leäch ñöôïc löïa choïn laø caùch
nhau 300 baèng caùch nhö vaäy caùc goùc leäch cho ba tram naèm caùch nhau
900 khi in tram ñöôøng.
ÔÛ ñaây coù maâu thuaãn vì goùc 450 raát ít gaëp moireù nhöng chuùng ta
phaûi in vôùi caùc goùc leäch khaùc nhau neân hieän töôïng moireù chaéc chaén
seõ xuaát hieän vaán ñeà laø phaûi choïn goùc leäch phuø hôïp ñeå giaûm toái thieåu
hieän töôïng moireù.
Tröôøng hôïp ñaëc bieät: hai taám tram maät ñoä khaùc nhau khoâng coù
goùc leäch (α = 0) khi in choàng leân nhau seõ taïo neân moireù vôùi caùc ñaëc
tröng sau:
K1.K2
e = _______ vaø R = 00
K1 - K2
Trong tröôøng hôïp naøy seõ xuaát hieän moät moireù vôùi chu kyø e höôùng
song song vôùi höôùng cuûa tram.
Neáu hai tram coù maät ñeàu nhau thì K1 = K2 (taát nhieân trong thöïc teá
khoâng bao giôø ta coù K1 = K2 neân K1 - K2 = ε = ∆K)
Ví duï : K1 ≈ K2 = 0,2 mm; K1 - K2 = 0,002 mm
K .K K2 0.04
e = ________
1 2
= _____ = _____ = 20 mm
K 1 - K2 ∆K 0.002
42 chöông 4
Ta thaáy chæ vôùi moät sai soá K raát nhoû cuõng taïo neân moät moireù vôùi
chu kyø lôùn hôn ñoä roäng haït tram 100 laàn (20/0,2). Hieäu öùng naøy duøng
ñeå xaùc ñònh maät ñoä tram baèng caùch boá trí moät caây thöôùc goàm nhieàu
ñöôøng keû leäch nhau moät goùc nhö hình veõ 4.8, theo chieàu ñi leân cuûa
caây thöôùc ta thaáy khoaûng caùch giöõa hai caïnh keá tieáp nhau cuûa caây
thöôùc taêng daàn, ñieàu naøy öùng vôùi K taêng daàn treân töøng khoaûng cuûa
caây thöôùc ngöôøi ta ño khoaûng caùch giöõa hai ñöôøng töông öùng vôùi ñoä
roäng haït tram (maät ñoä tram) taïi ñoù vaø ghi soá keá beân. Ta döïa vaøo
thöôùc ñeå kieåm tra maät ñoä cuûa tram (soá ñöôøng treân moät ñôn vò dieâän
tích), nguyeân taéc kieåm tra nhö sau: neáu ñoä roäng cuûa haït tram treân
film kieåm tra gaàn baèng ñoä roâäng khoaûng naøo cuûa thöôùc thì seõ xuaát
hieän moireù vì ôû ñoù moireù lôùn nhaát nhö ta noùi ôû treân - dó nhieân ngöôøi
ta boá trí caùc vaïch ñi leân cuûa thöôùc theo caùc höôùng nhaát ñònh vaø vôùi
thöôùc naøy ta chæ ño ñöôïc nhöõng maøu coù höôùng (goùc ñoä) truøng vôùi
höôùng cuûa thöôùc ño (R = 0).
Hình 4.8: Thöôùc ño maät ñoä tram

Coâng thöùc ruùt goïn cho in maøu vôùi caùc goùc leäch coå ñieån
Trong in maøu vôùi caùc goùc leäch coå ñieån thì caùc tram duøng cho caùc
maøu khaùc nhau coù cuøng maät ñoä, khi cho hai tram choàng leân nhau ta
coù coâng thöùc ruùt goïn cuûa chu kyø moireù:
Κ α
e = ________ R = 900 + ___
α 2
2sin __
2
Töø coâng thöùc naøy ta coù theå döïng ñoà thò sau :
1 : Tram ñöôøng
1 vaø 2 : Tram ñieåm

K: Haèng soá chæ chu kyø moireù
Hình 4.9: Ñaây laø ñoà thò bieåu dieãn möùc ñoä moireù giöõa hai tram coù goùc leäch
α.. Ta chæ söû duïng ñöôøng (1) cho tram ñöôøng coøn vôùi tram ñieåm ta phaûi keát
hôïp caû hai ñöôøng cong (1) vaø (2) cho hai höôùng cuûa ñieåm tram. Ta nhaän
thaáy vôùi α = 0 khoaûng caùch giöõa caùc moireù (chu kyø moireù) laø ∞, luùc naøy ta
khoâng nhaän thaáy ñöôïc hieän töôïng moireù nöõa.
44 chöông 4
Neáu α taêng leân thì khoaûng caùch cuûa moireù giaûm xuoáng raát nhanh
vaø ñaït ñöôïc minimum ôû 900.
R1 R2 Ñeå tính chu kyø cuûa höôùng moireù
R3
22,50
thöù hai ta duøng coâng thöùc :
450 K
e’ = ___________
900 - α
2sin _______
112,50
2
R’ ≡
2 Μ
1,3
Neâáu moireù e’ coù goùc leäch α = 900,
thì khoaûng caùch giöõa caùc moireù laø ∞
vaø neáu α = 0 thì noù nhoû nhaát (theo ñoà
Hình 4.10: Moireù M1,3 = 112,50 thò hình 4.9).
do goùc leäch 450 taïo thaønh giöõa
hai höôùng tram R1 vaø R3 truøng Vì caû moireù e vaø e’ ñeàu toàn taïi
vôùi nhaùnh coøn laïi cuûa höôùng cho neân moireù seõ xuaát hieän nhoû nhaát
tram thöù hai R2 = 22,50
taïi goùc α = 450 (töùc taïi giao ñieåm cuûa
hai ñöôøng cong bieåu dieãn cho hai höôùng moireù). Goùc leäch 600 cuõng
ñöôïc khuyeân duøng, caùc giaù trò naøy ñaõ ñöôïc giôùi thieäu ôû DIN 16547,
maø ta seõ giôùi thieäu ôû phaàn sau. Khi in boâán maøu ta coù theå löïa choïn
goùc leäch cho caû boán maøu naèm trong phaïm vi 900, goùc leäch giöõa hai
tram trong tröôøng hôïp naøy laø 22,50.
Baèng caùc coâng thöùc tính toaùn ta seõ tính ñöôïc moireù taïo thaønh do
goùc leäch 22,50 laø e = 2,56K vaø R = 101,250, moireù naøy quaù nhoû vaø
khoâng theå thaáy baèng maét thöôøng. Tuy nhieân, trong thöïc teá khi in tram
ñieåm ta luoân coù hai höôùng tram vaø ñaây chính laø nguyeân nhaân taïo neân
söï truøng laëp. Giaû söû raèng giöõa maøu in thöù nhaát vaø thöù ba leäch nhau
450, luùc naøy ta seõ coù chu kyø moireù e = 1,31K vaø R = 112,50 (moireù
quaù nhoû khoâng theå nhìn thaáy ñöôïc), nhöng goùc R = 112,50 chính laø
goùc vuoâng so vôùi goùc 22,50 (22,50 + 900 = 112,50) vaø noù cuõng chính laø
nhaùnh coøn laïi cuûa tram coù goùc leäch 22,50. Nhö vaäy, ôû ñaây xuaát hieän
söï truøng nhau giöõa nhaùnh tram thöù hai cuûa tram coù goùc leäch 22,50 vôùi
moireù do goùc leäch 450 taïo neân, do ñoù chæ caàn coù moät söï sai soùt naøo
ñoù duø raát nhoû cuõng coù theå taïo ra moät moireù coù chu kyø lôùn nhìn thaâáy
roõ raøng do söï truøng hôïp treân gaây ra. Chính vì vaâäy goùc leäch 22,50
khoâng phuø hôïp, vì theá ngöôøi ta phaûi coù moät heä thoáng goùc leäch phuø
hôïp cho vieâäc in 4 maøu vaø ngöôøi ta lôïi duïng moät ñaëc tính sau: “Neáu
ñoä roäng cuûa daûi moireù taïo thaønh caøng nhoû thì moireù xuaát hieän caøng
môø”.
Hieäu öùng naøy ñöôïc söû duïng thuaän lôïi nhaát khi in maøu vaøng. Maøu
vaøng laø maøu khi in chung vôùi maøu khaùc seõ taïo neân moät moireù yeáu
nhaát, trong thöïc teá ñieàu naøy ñaõ ñöôïc coâng nhaän hieån nhieân, goùc leäch
cuûa ba maøu coøn laïi seõ leäch nhau 300 hay 600 vaø maøu vaøng seõ coù goùc
leäch 150 so vôùi maøu khaùc. Trong DIN 16547 caùc goùc leäch duøng ñuùng
quy taéc naøy.
Hình 4.11: Caùc goùc leäch tieâu chuaån ñöôïc

duøng cho in 2,3,4 maøu trong DIN 16547
46 chöông 4
Maëc duø vaäy, nhöõng goùc leäch naøy khoâng phaûi laø toái öu, neáu coù moät
söï sai nhoû veà goùc leäch thì seõ xuaát hieän hieän töôïng moireù coù theå nhaän
bieát. Ñeå hieåu ñöôïc ñieàu naøy ta phaûi tính toaùn cuï theå:
Neáu öùng vôùi goùc leäch α=600 giöõa caùc tram seõ taïo 1 moireù ñaàu tieân:
Κ α
e1 = ________ = K R1 = 900 + ___ = 1200
α 2
2sin __
2
Cuøng luùc ñoù noù cuõng taïo neân moät moireù thöù hai vôùi:
K (900 - α)
e2 = ___________ = 3,8K; R2 = 900 + _______ = 1050
900 - α 2
2sin _______
2
Vì moireù thöù hai coù höôùng R2 = 1050 naèm giöõa hai höôùng tram taïo
ra noù neân noù khoâng coù chu kyø lôùn. Tuy nhieân, do moireù thöù nhaát coù
M1,2 = 1200 vaø vì baûn thaân moireù cuõng coù caáu truùc gioáng tram neân noù
cuõng coù hai höôùng vaø höôùng coøn laïi cuûa noù laø M1’ = 300 chaéc chaén seõ
truøng vôùi moät höôùng tram R3 naøo ñoù. Neáu söï truøng hôïp naøy hoaøn haûo
thì goùc (R^3
,M’1,2) = 00 => e = ∞, nhöng thöïc teá khi in neáu (R^3
,M’1,2) =/ 00
chaéc chaêén daãn ñeán chu kyø moireù nhìn thaâáy ñöôïc. Maët khaùc khi in
khoâng chính xaùc thì toâng ñoä maøu cuûa baûn in naøy vôùi baûn in khaùc seõ
khoâng gioáng nhau.
Sai soá cho pheùp cuûa caùc goùc leäch khi söû duïng tram coå ñieån
Nhaän xeùt 1: Giöõa maøu thöù nhaát vaø maøu thöù hai söï thay ñoåi goùc
leäch nhoû keùo theo söï thay ñoåi nhoû cuûa moireù nhöng khi in maøu thöù
ba seõ xuaát hieän moireù roõ raøng.
Nhaän xeùt 2: Maøu thöù nhaát vaø maøu thöù hai coù goùc leäch chính xaùc
thì moät loãi nhoû veà goùc leäch cuûa maøu thöù ba seõ xuaát hieän roõ raøng
moireù. Nguyeân nhaân vì höôùng cuûa moireù taïo bôûi maøu thöù nhaát vaø
maøu thöù hai seõ taïo vôùi maøu thöù ba moät moireù coù chu kyø lôùn.
Trong moïi tröôøng hôïp chuùng ta ñeàu höôùng tôùi moireù taïo bôûi maøu
thöù ba vôùi moireù cuûa maøu thöù nhaát vaø maøu thöù hai taïo ra coù goùc leäch
α, nhöng tram vôùi leäch khoâng coù sai soùt trong thöïc teá laø khoâng ñaït
ñöôïc, tuy nhieân chuùng ta phaûi haïn cheá sai soùt trong moät khoaûng naøo
ñoù. Trong haàu heát caùc nhaø maùy in ñeàu khoâng coù thoâng soá naøy. Ñeå
nhaän bieát ñöôïc vaán ñeà naøy, nhieàu tram vôùi maät ñoä khaùc nhau ñöôïc
söû duïng ñeå tính toaùn vôùi chu kyø moireù khi in vôùi goùc leäch 600, neáu coù
söï thay ñoåi veà goùc leäch (loãi do goùc leäch) thì seõ xuaát hieän moireù. Neáu
chu kyø moireù naøy lôùn hôn ñoä roäng cuûa hình aûnh caàn in thì goùc leäch
ñoù chaáp nhaän ñöôïc.
Theo hình 4.12, ta thaáy: neáu muoán giöõ moät chu kyø moireù coá ñònh
ñoái vôùi caùc tram coù maät ñoä cao, ñoøi hoûi ñoä chính xaùc cao hôn laø caùc
tram thoâ coù maät ñoä thaáp.
Hình 4.12: Chu kyø Moireù öùng vôùi söï thay ñoåi veà goùc leäch
48 chöông 4
Ví duï: Muoán giöõ chu kyø moireù laø 300mm thì ñoä sai leäch cuûa tram
70line/cm laø 1.50; cho tram 54line/cm laø 20 vaø cho tram 10line/cm laø
110 nhöng caùc giaù trò naøy khoâng thoáng nhaát: JAC YULE ñoøi hoûi sai soá
cuûa goùc leäch laø ±6’; WERNER REBNER laø ±5’ ; INGO FOLKERS
laø ±2’ vaø DIN 16547 ñoøi hoûi ±3’.
Vôùi ñoä sai soá cho pheùp laø ±3, tram 54 seõ taïo neân moät moireù vôùi
chu kyø 212mm, moireù naøy raát khoù nhaän bieát vaø khoâng aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng khi ta in hình aûnh coù nhieàu ñöôøng neùt, coøn neáu hình aûnh
coù nhieàu maûng maøu thì moireù naøy coù theå nhaän bieát ñöôïc. Chính vì
vaäy TOHANES SCHOPPMEYER ñoøi hoûi goùc leäch coù ñoä chính xaùc
sao cho vôùi söï sai leäch ñoù seõ taïo neân moät moireù coù chu kyø 500mm,
töông öùng vôùi ñieàu naøy tram 54 neáu in vôùi goùc leäch 600 (goùc leäch
giöõa hai tram) thì khaû naêng sai leäch cho pheùp laø ±1’ vaø cho tram 70
laø ±0.8’
Heä thoáng tram vôùi goùc leäch tính baèng tg cuûa soá thöïc
Heä thoáng naøy ra ñôøi khi ngöôøi ta söû duïng caùc thieát bò taùch maøu
ñieän töû. Caùc goùc leäch naøy ñöôïc tính baèng trò soá tg goùc =1/n … 1/5,1/4,
1/3,1/2, 1, 2, 3, 4, 5, … Ngöôøi ta quyeát ñònh maøu vaøng tg = 0, maøu
ñen vôùi goùc 450 => tgα =1. Moät ñieåm ñaëc bieät khaùc nöõa trong heä
thoáng naøy laø tram khoâng cuøng maät ñoä. Hieän nay, vôùi caùc version
ñang toàn taïi tæ soá veà maät ñoä giöõa caùc tram laø coá ñònh, maät ñoä tram
cho moät maøu coù theå ñöôïc löïa choïn töï do, nhöõng maøu khaùc seõ ñöôïc
tính toaùn theo ñoù döïa treân tæ leä ñaõ coù.
Naêm 1974 heä thoáng naøy laàn ñaàu tieân ñöôïc aùp duïng bôûi HELL.
Caùc trò soá veà tram ñöôïc cung caáp ôû baûng döôùi.
Baûng 2: Heä thoáng tram vôùi goùc leäch tính baèng tg soâá thöïc
Maøu Grobschwarz Feinschwarz I Feinschwarz II
Maät ñoä tram Goùc leäch Maät ñoä tram Goùc leäch Maät ñoä tram Goùc leäch
Ñen 56.569 L/cm +450 84.855 L/cm +450 84.855 L/cm +450
Magenta 63.245 L/cm -18.4350 63.245 L/cm -18.4350 63.245 L/cm -18.4350
Cyan 63.245 L/cm +18.4350 63.245 L/cm +18.4350 63.245 L/cm +18.4350
Vaøng 60 L/cm 00 60 L/cm 00 56.6 L/cm +450
Heä thoáng naøy trong thöïc teá khi söû duïng coù nhieàu nhöôïc ñieåm vaø
tieáp tuïc ñöôïc caûi tieán nhö trong baûng treân. Tuy nhieân, heä thoáng naøy
khoâng ñöôïc thöøa nhaän roäng raõi vì khaû naêng xaûy ra moireù giöõa maøu
vaøng vaø maøu ñen raát lôùn. Trong Feinschwarz, ñeå khöû moireù giöõa maøu
vaøng vaø maøu ñen ta coù hai maøu naøy truøng moät goùc. Cuõng gioáng nhö
caùc heä thoáng tram coå ñieån heä thoáng cuûa Hell cuõng döïa treân hieän
töôïng moireù vôùi chu kyø tieán tôùi ∞ ñeå moireù khoâng xuaát hieän trong
taàm nhìn thaáy, noù cuõng ñoøi hoûi söï chính xaùc giöõa caùc goùc leäch raát lôùn.
Nhaän xeùt treân caùc cô sôû lyù thuyeát cuûa moireù ta thaáy heä thoáng tram
cuûa Hell (hay coå ñieån) cuõng töông töï nhö nhau, khi in cuõng taïo neân
caùc Rosette vaø caùc goùc leäch cuõng höôùng tôùi vieäc taïo neân moireù coù
chu kyø ∞. Hieän nay caùc scanner cuûa Hell ñaõ coù theå taïo ra ñöôïc caùc
tram coù goùc leäch nhö tram coå ñieån.
Söï leäch maøu laø haäu quaû cuûa moireù

Trong thöïc teá, khi in coù ñoä sai leäch maøu taïi töøng vuøng cuûa baûn in
naøy vôùi baûn in kia vaø lyù thuyeát moireù ñöôïc öùng duïng ñeå giaûi thích
hieän töôïng naøy. Caùc tram vôùi goùc leäch coå ñieån hay caùc tram ñöôïc xaây
döïng treân cô sôû tg ñeàu ñöôïc öùng duïng sao cho ta coù moät moireù vôùi
chu kyø ∞. Nhöõng moireù vôùi chu kyø ∞ phaûn öùng raát nhaïy vôùi söï thay
ñoåi nhoû cuûa goùc leäch nhö ta ñaõ nghieân cöùu ôû treân. Ngöôøi ta coù theå
taïo neân moät moireù khi coá tình taïo moät söï sai leäch veà goùc ñuû lôùn, ñaëc
bieät taïi nhöõng nôi coù toâng maøu ñeàu ñaën hieän töôïng moireù raát deã thaáy.
Khi chuùng ta söû duïng caùc heä thoáng tram vôùi goùc leäch chính xaùc hieän
töôïng moireù khoù coù theå thaáy baèng maét thöôøng nhöng duø vaäy noù vaãn
toàn taïi, ñieàu ñoù coù nghóa laø toâng maøu cuûa baûn in naøy vaø baûn in kia seõ
dao ñoäng trong khoaûng giöõa cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu cuûa moireù vì toâng
maøu cuûa moät baûn in phuï thuoäc vaøo vò trí töông ñoái cuûa tram vôùi nhau.
Nhöõng vò trí töông ñoái cuûa tram vôùi nhau naøy do ñieàu kieän khi in
khoâng chính xaùc. Chính vì vaäy neân ta coù söï sai leäch maøu ñaëc tröng
cho giaù trò cöïc ñaïi hay cöïc tieåu cuûa moireù laø caùc Rosetter.
50 chöông 4
Hình 4.13: Söï thay ñoåi töø Rosetter coù taâm sang Rosetter khoâng taâm khi ta
in leäch maøu.
Nhöõng Rosetter naøy coù daïng coù taâm vaø khoâng coù taâm, neáu tram
in khoâng chính xaùc moät khoaûng baèng moät haït tram (thí duï trong
tröôøng hôïp tram 60 laø 0.117 mm) ta seõ thaáy caùc Rosetter chuyeån töø
daïng naøy sang daïng khaùc cuï theå laø chuyeån töø coù taâm sang khoâng coù
taâm, ñieàu naøy daãn ñeán söï thay ñoåi veà maøu saéc.
Caùc heä thoáng tram môùi haïn cheá moireù

Töø lyù thuyeát cuûa moireù, ta thaáy raèng khi in nhieàu maøu thì chu kyø
moireù laø moät haøm soá phuï thuoäc vaøo maät ñoä tram K, vì haøm soá naøy ta
ñaõ bieát neân ñeå haïn cheá moireù ta coù theå tính ñöôïc toå hôïp giöõa goùc
leäch vaø maät ñoä tram. ÔÛ phaàn treân, ta ñaõ bieát raèng khi duøng tram vôùi
goùc leäch coå ñieån thì maät ñoä tram baèng nhau vaø goùc leäch coá ñònh.
Caùc heä thoáng tram vôùi goùc leäch döïa treân cô sôû tg coù nhieàu toå hôïp
giöõa maät ñoä tram vaø goùc leäch cuõng nhö noù söû duïng heä thoáng gioáng
heät tram coå ñieån.
Veà lyù thuyeát maø noùi ta coù voâ soá toå hôïp giöõa goùc leäch vaø maät ñoä
tram. HARMOT SCHMIDD laø ngöôøi ñaàu tieân tìm moät toå hôïp toái öu
nhaát theo yù töôûng naøy. Ñaàu tieân oâng ñi töø toå hôïp giöõa ba maøu cyan,
magenta vaø ñen, vì maøu vaøng sau naøy coù theå boá trí ôû giöõa hai maøu.
Khi ta söû duïng tram, ñieåm moireù xuaát hieän theo hai höôùng vaø caùc
höôùng moireù naøy coù theå ñöôïc tính toaùn hay giöõa caùc tram vaø moireù
laïi xuaát hieän moireù nöõa. Caùc moireù naøy ñeàu ñöôïc tính toaùn baèng caùc
coâng thöùc. Töø vieäc khaûo saùt taát caû caùc toå hôïp oâng ñaõ ñeà nghò vôùi sai
soá ±1.50.
Caùc moireù xuaát hieän ôû ñaây ñeàu coù chu kyø nhoû hôn 1mm nhöng ñeà
nghò naøy khoâng ñöôïc aùp duïng trong thöïc teá vì caùc lyù do sau ñaây:
Khi in tram vuoâng thì noù seõ taïo neân moät moireù vuoâng coù chu kyø
1.5 mm vaø chu kyø naøy ñöôïc quan saùt deã daøng.
Trong luùc ñoù TOHANNES SCHOPPMAYER ñaõ coù moät ñeà nghò
söû duïng caùc tram vôùi goùc leäch nhö baûng treân vaø vôùi tram OPTI thì
hieän töôïng treân seõ bò trieät tieâu vaø ñaây laø heä thoáng tram toái öu nhaát.
Caùc qui luaät traùnh moireù

Coá gaéng ñeå goùc leäch giöõa caùc maøu caùch nhau 300.
Trong tröôøng hôïp caùc goùc khoâng theå caùch nhau 300 thì toái thieåu
phaûi caùch nhau 150.
Neân ñeå cyan=150; black=450; magenta=750 vaø yellow=00.
Ñoåi goùc black=750 vaø magenta =450 neáu hình aûnh coù nhieàu toâng
maøu noùng quan troïng (traùnh xung ñoät giöõa cyan vaø magenta).
Khi in 3 maøu maø maøu black khoâng ñoùng vai troø quan troïng tuyeät
ñoái neân caân nhaéc ñeå maøu yellow=450.
Caùc ñaëc tröng cuûa tram

Caùc ñaëc tröng cuûa tram laø moät ñaïi löôïng cho ta bieát söï chuyeån
hoùa toâng maøu cuûa moät baûn nöûa toâng sang moät baûn tram.
Ñeå hieåu ñieàu naøy, toát nhaát ta coù sô ñoà bieåu dieãn söï phuï thuoäc laãn
nhau giöõa maät ñoä cuûa tram demitone vaø maät ñoä quang hoïc cuûa baûn
tram. Söï phuï thuoäc naøy döôïc goïi laø haøm chuyeån ñoåi tram, noù tuông
töï vôùi ñoà thò taàng thöù cuûa baûn nöûa toâng.
52 chöông 4
BAØI MAÃU AÂM BAÛN DEMITONE
AÂM BAÛN TRAM DÖÔNG BAÛN TRAM
BAÛN IN NEGATIV BAÛN IN POSITIV
TÔØ IN
Hinh 4.14
Söï bieán ñoåi töø baûn demitone sang baûn tram coù theå tieán haønh baèng
nhieàu caùch:
Töø baûn maãu demitone taïo baûn maãu demitone negativ sau ñoù eùp
sang baûn tram positiv, trong tröôøng hôïp naøy moät tram vôùi caùc ñaëc
tröng positiv ñöôïc ñoøi hoûi.
Töø baûn maãu demitone chuïp tröïc tieáp ra baûn tram negativ, trong
tröôøng hôïp naøy moät tram vôùi caùc ñaëc tröng negativ ñöôïc ñoøi hoûi.
Theâm vaøo ñoù, ta bieát raèng sau khi taïo haït tram coøn coù nhieàu quaù
trình sao töø negativ sang positiv vaø ngöôïc laïi. Caùc nhaø saûn xuaát ra
tram ñaõ chuù yù ñeán vaán ñeà naøy vaø hoï taïo ra ñöôïc caùc saûn phaåm phuø
hôïp vôùi caùc quaù trính xöû lyù khaùc nhau, nhö trong tröôøng hôïp tram
contakt: coù loaïi tram contakt laøm vieäc theo nguyeân taéc negativ hay
positiv hay ña naêng, ñieåm naøy hoaøn toaøn khaùc vôùi tram distanz vì
caùc tram kính khoâng coù ñaëc tröng naøy.
Ñeå giaûi thích taïi sao moät tram cho negativ hay positiv coù caùc
ñöôøng ñaëc tröng khaùc nhau vaø ñieàu ñoù laø caàn thieát, trong phaàn sau
chuùng ta seõ phaân tích söï phuï thuoäc giöõa caùc ñaïi löôïng trong quaù trình
cheá baûn, trong ñoù ñaëc bieät phaân tích ñeán söï phuï thuoäc laãn nhau giöõa
caùc maät ñoä quang hoïc.
Söï taùi taïo maøu trung thöïc

Trong taát caû caùc quaù trình taùi taïo tram ñeàu ñoøi hoûi söï chính xaùc
cao nhaát giöõa maät ñoä baøi maãu vaø maät ñoä baûn in. Neáu ta ñaït ñöôïc ñieàu
naøy thì ta ñaõ taùi taïo maøu moät caùch trung thöïc. Nhö ñaõ noùi ôû treân bao
giôø ta cuõng muoâán höôùng tôùi söï chính xaùc trong vieäc taùi taïo baøi maãu,
nhöng vieäc taùi taïo maøu trung thöïc raát khoù ñaùnh giaù ngay caû trong
tröôøng hôïp ñoä roäng maät ñoä cuûa baûn maãu vaø baûn in baèng nhau, ta chæ
xaùc ñònh ñöôïc hieäu maät ñoä max vaø min baèng nhau. Trong tröôøng hôïp
taùi taïo maøu trung thöïc thì ñoà thò bieåu dieãn moái töông quan giöõa baøi
maãu vaø baûn in laø moät ñöôøng thaúng nghieâng goùc 450 (Hình 4.10).
Nhöng trong thöïc teá ñieàu naøy khoâng theå ñaït ñöôïc maø ta luoân coù söï
sai bieät giöõa maät ñoä baøi maãu vaø baûn in, söï sai bieät naøy coù theå toàn taïi
ôû maät ñoä max hay min hay trong khoaûng maät ñoä. Tuøy thuoäc vaøo caùc
phöông phaùp in, vaät lieäu in maø caùc giaù trò naøy cuûa baûn in seõ naèm
trong moät khoaûng coá ñònh, trong khi ñoù maät ñoä baøi maãu naøy vôùi baøi
maãu khaùc coù theå raát khaùc nhau. Thí duï,ï trong in offset Dmin naèm
trong khoaûng 0 < Dmin < 0.1 vaø Dmax < 1.5 ; in oáng ñoàng Dmax=1.7,
chính vì vaäy khoaûng roäng maät ñoä bò haïn cheá. ÔÛ ñaây xuaát hieän nhu
caàu laø taát caû caùc giaù trò maät ñoä cuûa baøi maãu phaûi ñöôïc boá trí vaøo moät
khoaûng roäng haïn cheá cuûa baûn in töùc neùn maät ñoä cuûa baøi maãu, raát
hieám tröôøng hôïp keùo giaõn ra.
Vaäy nhö theá naøo laø taùi taïo maøu chính xaùc trong caùc ñieàu kieän treân,
ñaây laø moät vaán luoân ñöôïc tranh caõi.
Taïi sao coù ñieàu naøy? Bôûi vì ngaønh nghieân cöùu veà taâm lyù con
ngöôøi trong vieäc nhìn chöa ñaït ñeán moät ñònh luaät coù tính toång quaùt
veà khaû naêng phaân bieät söï khaùc nhau phuï thuoäc vaøo khaû naêng nhaän
bieát cuûa con ngöôøi vaø ñieàu naøy coù raát nhieàu lyù thuyeát khaùc nhau.
Nghieân cöùu trong lónh vöïc naøy laø A. KONIG vaø E.BRODHUN ñaõ
chæ ra raèng söï khaùc bieät ñöôïc nhaän bieát phuï thuoäc vaøo nguoàn saùng,
vaäy khi ta noùi ñeán taùi taïo chính xaùc, ñieàu ñoù chæ ñuû nghóa trong moät
giôùi haïn nhaát ñònh töông öùng vôùi moät nguoàn saùng xaùc ñònh. Ta phaûi
hieåu laø söï taùi taïo maøu chính xaùc ôû nhöõng ñieàu kieän chieáu saùng naøo,
54 chöông 4
Hình 4.15: Nhöõng yù kieán khaùc nhau veà vieäc neùn maät ñoä cuûa baøi maãu veà maät
ñoä cuûa baûn in taïo neân cho chuùng ta nhöõng haøm chuyeån ñoåi khaùc nhau.
ñaëc bieät trong vieäc quan saùt baûn in ta duøng aùnh saùng ban ngaøy coù ñoä
saùng töø 200 ñeâán 2500 lux, döôùi caùc ñieàu kieän naøy thì maét ngöôøi nhaän
bieát maøu saéc roõ raøng. Maëc duø trong caùc ñieàu kieän ñaõ ñöôïc ñònh nghóa
nhö vaäy vaãn coøn raát nhieàu lyù thuyeát veà söï caûm nhaän sai bieät, nhöõng
lyù thuyeát naøy ñöôïc chia laøm ba nhoùm:
Nhoùm 1: Nhaán maïnh ñeán söï sai bieät nôi toái maøu vaø ñieàu ñoù seõ
ñöôïc giaûm daàn ñeán nôi saùng, lyù thuyeát naøy döïa treân cô sôû cuûa moät
moâ hình raát coå, moâ hình naøy töông hôïp vôùi WEBER-FECHNER-
SCHEN …
Thuoäc veà lyù thuyeát naøy ta coù caùc tieâu chuaån DIN 6164 vaø caùc giaù
trò MUNSELLSCHEN.
Nhoùm 2: Ñoøi hoûi söï phaân bieät khaùc nhau cuûa caû nôi toái laãn nôi
saùng ñeàu cao vaø nôi trung gian thaáp.
Nhoùm 3: Ñoøi hoûi söï phaân bieät cao ôû nôi saùng vaø thaáp nhaát ôû nôi
toái.
Hình 4.16: Ñeå bieåu dieãn söï phuï

thuoäc giöõa ñoä saùng vaø khaû naêng
caûm nhaän maøu cuûa maét thì khaùi
nieäm Remissiongrad (Ñoä phaûn xaï
laïi aùnh saùng) R ñöôïc söû duïng;
moät caùch töông ñoái ta coù theå coi
quan nieäm Remissiongrad R
töông ñöông maät ñoä cuûa baûn tram
100%. Haøm soá ñeå bieåu dieãn söï
khaùc bieät döôùi caùc ñoä saùng goïi laø
thang xaùm.
Trong thöïc teá, khi cheá baûn thì nhöõng lyù thuyeát ñöôïc söû duïng
nhieàu nhaát laø nhöõng lyù thuyeát naøo gaàn vôùi moái töông quan veà maät ñoä
giöõa baøi maãu vaø baûn in nhaát, vì trong haàu heát caùc tröôøng hôïp ñeàu coù
söï bieán ñoåi thaønh moâät hình demitone aûo (taïo bôûi caùc haït tram)
TOHANNES SCHOPPMEYER ñaõ chæ ra vôùi maät ñoä saùng töø 200-
3000 lux thì söï phaân bieät khaùc nhau cuûa maét gaàn töông töï voùi caùc tieâu
chuaån cuûa MONSELL. Qua söï nghieân cöùu naøy, ta nhaän thaáy trong
nhöõng hình tram phaân bieät söï khaùc nhau taïi nôi toái toát hôn taïi nôi
saùng. Theâm vaøo ñoù khaû naêng nhaän bieát khaùc nhau coøn phuï thuoäc vaøo
maøu in, ví duï, coù söï khaùc nhau giöõa C, M, Y.
Hình 4.17: Thang xaùm cho

vieäc tram hoùa phaûi chæ ra söï
phaân bieät ñoä saùng ôû nôi toái
lôùn hôn laø nôi saùng, giöõa
thang xaùm vaø thang maøu coù
söï khaùc nhau nhöng trong
thöïc teá nhieàu tröôøng hôïp
ñieàu ñoù khoâng coù nghóa.
56 chöông 4
Taát caû nhöõng lyù thuyeát veà soá lieäu thoáng keâ taïo cho chuùng ta moät
cô sôû trong vieäc nhaän bieát söï taùi taïo maøu chính xaùc khi tram hoùa.
Trong nhieàu tröôøng hôïp, ngöôøi ta chæ ñoøi hoûi trong toaøn boä khoaûng
roäng cuûa maät ñoä söï töông phaûn laø moät ñaïi löôïng tæ leä thuaän, tröôøng
hôïp lyù töôûng ta caàn ñaït ñeán laø moái töông quan giöõa maät ñoä baøi maãu
vaø baûn in laø moät ñöôøng thaúng, ñoä doác cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh bôûi tæ leä
giöõa khoaûng roäng maät ñoä baøi maãu vaø khoaûng roäng maät ñoä baûn in
(Hình 4.15).
Ñieàu yeâu caàu naøy ñöôïc thöïc hieän treân moät baøi maãu maø ñoä töông
phaûn cuûa noù treân toaøn boä khoaûng roäng maät ñoä ñöôïc xaùc ñònh moät
caùch tröïc quan vaø ñoä töông phaûn naøy ñöôïc mong ñôïi khi in ra.
VON INGO FOLKERS ñaõ ñeà nghò trong thöïc teá laø ñoä töông phaûn
cuûa nôi aùnh saùng vaø nôi trung gian ñöôïc giöõ nguyeân tuyeät ñoái vaø toaøn
boä quaù trình neùn thoâng tin ñöôïc ñaët trong nôi toái (Hình 4.15).
ÔÛ ñaây, döïa treân cô sôû laø nôi phaàn toái khaû naêng phaân bieät ñoä saùng
toái laø lôùn nhaát, chính vì theá trong phaàn naøy vieäc neùn coù theå chaáp nhaän
ñöôïc. Cuoái cuøng moät ñeà nghò cuûa WOLFGANG REBNER vaø
WERNER REBNER, ñeà nghò naøy döïa treân hieäu öùng quang aûnh cuûa
oâng A.PERSON, trong ñoù söï taùi taïo maøu chính xaùc ñöôïc thöïc hieän
baèng caùch giöõ nguyeân ñoä töông phaûn nôi saùng vaø toái vaø quaù trình neùn
ñöôïc thöïc hieän ôû phaàn trung gian (Hình 4.15) ñeà nghò phuø hôïp vôùi
naøy nhöõng kieán thöùc khoa hoïc môùi sau naøy.
Taát caû nhöõng ñeà nghò lyù thuyeát hay thöïc teá cho vieäc toái öu hoaù
vieäc neùn ñoä roäng maät ñoä cuûa baûn in chæ ñuùng khi ñoä töông phaûn cuûa
baøi maãu trong toaøn boä khoaûng roäng cuûa maät ñoä laø baèng nhau. Trong
thöïc teá coøn coù nhöõng ñieàu kieän khaùc, ví duï nhö vieäc giöõ nguyeân hay
taêng ñoä töông phaûn trong khoaûng maät ñoä nhaát ñònh, neáu vaäy thì vieäc
neùn phaûi ñöôïc ñaët ôû phaàn khaùc. Thí duï, hình chuïp moät caûnh tuyeát rôi,
thì vieäc neùn thoâng tin phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän cuï theå ñoùng vai
troø to lôùn trong thöïc teá, noù ñoøi hoûi nhieàu kinh nghieäm vaø söï kheùo leùo.
Treân ñaây, ta ñaõ noùi ñeán söï taùi taïo maøu chính xaùc, nhöng trong thöïc
teá coøn coù söï taùi taïo maøu phuø hôïp vôùi noäi dung, hieän nay chöa coù söï
chuaån hoùa, chính vì vaäy ôû ñaây ta chæ noùi ñeán söï taùi taïo maøu chính
xaùc.
Söïï thay ñoåi maät ñoä khi cheá baûn tram

Ngöôøi ta coù theå quan nieäm quaù trình cheá taïo töø baøi maãu ñeán baûn
in coù tram laø moät quaù trình truyeàn thoâng tin, trong taát caû nhöõng böôùc
cuûa quaù trình naøy ñeàu coù theå xaûy ra khaû naêng thoâng tin bò bieán ñoåi,
noù ñaùnh daáu söï thay ñoåi maät ñoä baèng caùch thay ñoåi daïng hình hoïc
töøng ñieåm cuûa moät hình aûnh. Vieäc taïo tram ñöôïc tieán haønh nhieàu
böôùc nhö hình 4.37. Trong taát caû caùc traïng thaùi khi cheá baûn thì caùc
toâng maøu thay ñoåi hay toái thieåu laø noù coù khaû naêng thay ñoåi. Söï thay
ñoåi veà maät ñoä naøy daãn söï thay ñoåi veà thoâng tin maø phaàn lôùn tröôøng
hôïp laø maát thoâng tin, trong töøng böôùc söï thay ñoåi naøy phuï thuoäc vaøo
raát nhieàu caùc yeáu toá taùc ñoäng neân söï thay ñoåi maät ñoä neân phaûi phaân
tích quùa trình cheá baûn moâät caùch coù heä thoáng vaø raát chi tieát. Ngoaøi ra
yeáu toá aûnh höôûng phaûi ñöôïc phaân tích ñoäc laäp, ñeå giaûi thích caùc ñaëc
tröng cuûa tram thì chuùng ta chæ caàn caùc kieán thöùc veà söï thay ñoåi maät
ñoä trong töøng böôùc laø ñuû.
Trong moãi moät nhaø maùy in ñeàu coù moät quy trình cheá baûn coá ñònh,
hoï ñeàu höôùng tôùi vieäc xaùc ñònh söï thay ñoåi maät ñoä treân töøng böôùc
vaø tieâu chuaån hoùa söï thay ñoåi ñoù, muïc ñích laø ñeå giöõ coá ñònh. Neáu
söï thay ñoåi maät ñoä ôû töøng böôùc ta ñaõ bieát thì trong quaù trình cheá taïo
tram ta coù theå buø tröø söï thay ñoåi ñoù nhaèm muïc ñích taïo baûn in coù
toâng maøu chính xaùc.
Ngaøy nay chuùng ta ñaõ coù theå giöõ cho söï thay ñoåi maät ñoä taïi töøng
böôùc trong quaù trình cheá baûn raát nhoû hay noùi caùch khaùc laø ñoä sai soá
cho pheùp. Coù theå boû qua nhöng ôû trong hai böôùc coù söï thay ñoåi maø
ta khoâng taùc ñoäng ñöôïc, ñoù laø quaù trình sao cheùp töø tram negativ sang
positiv vaø quaù trình in.
58 chöông 4
Thay ñoåi maät ñoä töø baûn tram negativ sang positiv
Khi sao chuïp töø baûn tram negativ sang baûn positiv thì dieän tích
trong suoát cuûa baûn negativ chuyeån thaønh dieän tích ñen cuûa baûn pos-
itiv, ñieàu ñoù coù nghóa laø giöõa ñieåm ñen cuûa positiv vaø negativ toàn taïi
moät söï töông quan tuyeán tính:
ϕ P = 1 - ϕN
ϕP : ñoä phuû beà maët baûn positiv
ϕN : ñoä phuû beà maët baûn negativ
Vì söï phuï thuoäc khoâng tuyeán tính giöõa maät ñoä tram vaø ñoä phuû beà
maët, neân xuaát hieän moät söï phuï thuoäc khoâng tuyeán tính cuûa maät ñoä
baûn tram positiv vaø baûn tram negativ. Maät ñoä D ñöôïc ñònh nghóa laø
nghòch ñaûo logarit cuûa heä soá thaáu quang trong hình tram:
DN = -lg(1- ϕN)
Khi chuùng ta thöïc hieän vieäc sao chuïp moät caùch chính xaùc töø neg-
ativ sang posive thì:
DP = -lg(1- ϕP) = lgϕN
Qua ñoù, ta thaáy söï phuï thuoäc laãn nhau giöõa giöõa aâm baûn vaø döông
baûn xaùc ñònh bôûi coâng thöùc:
-D D
DP = -lg(1-10 N ) hay DP = DN - lg(10 N -1)
Nhöõng kieán thöùc naøy ñaõ ñöôïc TRITON vaø E.T.WILISON tìm ra
vaøo naêm 1939.
Vieäc truyeàn thoâng tin töø baûn tram negativ sang baûn tram positiv
khaùc vôùi vieäc truyeàn thoâng tin töø aâm baûn demitone sang döông baûn
demitone vì vieäc truyeàn ñoù laø tuyeán tính.
Hình 4.18: Ñoà thò bieåu dieãn söï

phuï thuoäc giöõa maät ñoä trong quaù
trình sao chuïp töø baûn tram neg-
ativ sang baûn tram positiv chæ ra
giöõa ñoà thò tính toaùn vaø ñoà thò
thöïc teá coù söï khaùc bieät, nguyeân
nhaân laø söï taùn xaï aùnh saùng khi
taêng thôøi gian chieáu saùng.
Trong thöïc teá vieäc sao chuïp hình aûnh moät caùch chính xaùc theo
nhöõng cô sôû lyù thuyeát khaùc bieät vôùi söï sao cheùp trong thöïc teá
(hình 4.18).
Nguyeân nhaân cuûa söï khaùc bieät naøy naèm trong hieän töôïng sau:
“ Muoán taïo ñöôïc maät ñoä ñen cho moâät phaân töû tram positiv ñoøi hoûi
thôøi gian chieáu saùng chính laâu vì vaäy haït tram seõ bò to ra do hieän
töôïng taùn xaï aùnh saùng. “
Söï thay ñoåi maät ñoä töø baûn tram positiv sang baûn in
Söï thay ñoåi maät ñoä khoâng theå traùnh ñöôïc xaûy ra trong quaù trình
in. Nguyeân nhaân vaø haäu quaû cuûa söï thay ñoåi maät ñoä khi in laø möïc.
Treân raát nhieàu nghieân cöùu khoa hoïc, ngay caû khi caùc ñaïi löôïng aûnh
höôûng ñeán maät ñoä ñaõ ñöôïc nghieân cöùu ñaày ñuû ñaõ bieát chuùng ta raát
khoù khaên khi tieâu chuaån hoùa quaù trình in. Ñöôøng ñaëc tuyeán in bieåu
dieãn quaù trình bieán ñoåi cuûa maät ñoä töø baûn tram positiv sang baûn in,
quaù trình naøy ñöôïc tieán haønh baèng caùc duïng cuï ño vaø toán raát nhieàu
thôøi gian. Coù ba nguyeân nhaân chuû yeáu cho söï thay ñoåi maät ñoä:
60 chöông 4
1- Ñoä daøy lôùp möïc khi in vaø lieân quan vôùi noù laø maät ñoä caùc phaàn
töû in khoâng theå vöôït qua ñöôïc moät giaù trò max.
2- Khi in ta coù hieän töôïng haït tram lôùn leân.
3- Maät ñoä cuûa tôø in khoâng ñoàng nhaát vôùi caùc lyù thuyeát veà quang
hoïc vaø caùc maùy ño maät ñoä (caùc giaù trò maät ñoä ño ñöôïc khoâng ñoàng
nhaát vôùi giaù trò tính toaùn lyù thuyeát).
ÔÛ ñieåm 1 vaø 2, caùc aûnh höôûng cuûa noù lieân quan ñeán nhau, haït
tram lôùn leân khi ñoä daøy lôùp möïc taêng leân, do ñoù ñoä daøy max cuûa lôùp
möïc taêng leân, chính vì theá ñoä daøy max cuûa lôùp möïc ñöôïc giôùi haïn ôû
moät giaù trò: in offset Dmax = 1.5, in oáng ñoàng Dmax = 1.7.
Ñeå xaùc ñònh giaù trò toái öu giöõa ñoä daøy lôùp möïc vaø haït tram bò lôùn
leân ta duøng ñaïi löôïng K (ñoä töông phaûn phaàn toái):
DV - DR
K = _______
DV
Vôùi : DV maät ñoä ño ñöôïc ôû 100%
DR maät ñoä ño ñöôïc ôû 80%
Ñaïi löôïng naøy ñöôïc bieåu dieãn treân ñoà thò hình 4.19. Döïa treân coâng
thöùc naøy ngöôøi ta coù theå tìm ñöôïc giaù trò maät ñoä toái öu nhaát ôû 100%
maø ñoä contrast ñaït ñöôïc cuõng laø lôùn nhaát.
Hình 4.19 : Ñoä töông phaûn nôi toái K laø moät ñaïi löôïng bieåu dieãn cho chaát
löôïng cuûa in offset vaø ñaïi löôïng naøy phuï thuoäc vaøo ñoä daøy lôùp möïc khi in
100%. Ñaïi löôïng naøy seõ taêng ñeán giaù trò toái öu vaø sau ñoù seõ bò giaûm xuoáng.
Veà lyù thuyeát thì giaù trò cöïc ñaïi khi in 100% coù theå ñöôïc tính toaùn
khi khoâng ñeå yù ñeán hieän töôïng haït tram bò lôùn leân. Giaû söû raèng ñoä
phuû beà maët cuûa tram positiv ñöôïc giöõ nguyeân khi in thì ñoä töông quan
giöõa maät ñoä cuûa DP vaø ñoä phuû beà maët ϕP ñöôïc theå hieän qua coâng
thöùc:
DP = -lg(1- ϕP)
-D
hay 1 - ϕP = 10 V
Coâng thöùc naøy chæ coù giaù trò khi maät ñoä ôû 100% laø D = 2.5; neáu
ta muoán bieåu dieãn söï töông quan giöõa maät ñoä in DD vaø ñoä phuû beà maët
D thì ta phaûi theâm ñaïi löôïng maät ñoä cuûa giaáy DW vaø ta coù coâng thöùc
sau:
-D -D
DD = -lg[10 V . ϕD + 10 W . (1 - ϕD )]
Ñeå taïo neân söï phuï thuoäc giöõa maät ñoä baûn tram positiv vaø baûn in
khi ñoä phuû beà maët ϕP = ϕD thì coâng thöùc treân phaûi ñöôïc bieán ñoåi
thaønh daïng sau:
D D D
DD = DW + DV – lg[(1- ϕP).(10 V - 10 W) + 10 W]
Töø coâng thöùc treân ta daãn ñeán coâng thöùc döôùi ñaây trong ñoù coù moät
haøm lyù töôûng ñeå vieäc truyeàn taàng thöù seõ ñöôïc tính toaùn neáu maät ñoä
100% cuûa tôø in vaø maät ñoä tôø giaáy ñaõ bieát.
-D D D D
DD = DW + DV - lg[10 P(10 V - 10 W) + 10 W]
Theo coâng thöùc treân, ta chæ coù theå tính ñöôïc haøm truyeàn taàng thöù
moät caùch lyù thuyeát, nhöng caùc giaù trò naøy khoâng chính xaùc vôùi giaù trò
ño ñaïc trong thöïc teá vì caùc nguyeân nhaân ñaõ neâu ôû (2) vaø (3) (thoâng
thöôøng khi in thì ñoä phuû beà maët taêng leân). Khi in offset thì hieän töôïng
taêng ñoä lôùn cuûa caùc phaàn töû in ñöôïc giaûi thích baèng söùc caêng beà maët
cuûa baûn in, caân baèng möïc nöôùc vaø aùp löïc cuûa maùy in => ϕP cuûa moät
62 chöông 4
baûn tram positiv khi in seõ taêng leân. Ñoä phuû beà maët cuûa baûn in goïi laø
ñoä phuû hình hoïc ϕg thì ϕg > ϕP; möùc ñoä lôùn laø bao nhieâu thì töø nhaø
maùy in naøy ñeán nhaø maùy in khaùc laïi khaùc nhau hay thaäm trí töø maùy
in naøy ñeán maùy in khaùc cuõng ñaõ khaùc nhau, ñöôøng ñaëc tuyeán in do
vaäy seõ sai bieät vôùi lyù thuyeát raát nhieàu. FOGRA ñaõ chæ ñieàu naøy khi
nghieân cöùu nhieàu nhaø maùy in khaùc nhau. OÂng WERNER ñaõ chæ ra
moät vaøi tröôøng hôïp treân bieåu dieãn trong ñoà thò 4.20.
Hình 4.20: Caùc daïng

ñöôøng ñaëc tuyeán in.
(1) Ñoà thò lyù töôûng khi giöõ
nguyeân ñoä phuû beà maët.
(2),(3) Ñoà thò trong thöïc
teá.
Ñeå chæ ra söï sai bieät lôùn trong hình 4.20 ta coù ñoà thò (1) ñöôïc tính
toaùn theo lyù thuyeát vaø thöïc teá, ví duï naøy naèm trong vieäc in offset, vôùi
DV lôùn khoâng bình thöôøng baèng 1,7. Maëc duø vaäy trong caùc thí
nghieäm khaùc khi DV = 1,5 noù luoân coù söï khaùc bieät. Nguyeân nhaân cuûa
söï khaùc bieät giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh khoâng chæ naèm trong söï taêng
ñoä lôùn cuûa ñoä phuû hình hoïc maø coøn naèm trong hieän töôïng Lichfang
(hieän töôïng tieâu saéc). Ñoù laø moät hieän töôïng quang hoïc nhö sau: “khi
in treân giaáy thì caùc toâng maøu bao giôø cuõng lôùn hôn thöïc teá theo ñoä
phuû beà maët.”
Ñaây laø moät ví duï veà ñöôøng ñaëc tuyeán in cuûa nhöõng nhaø maùy in
khaùc nhau. Trong ví duï naøy ñaõ chæ ra raèng haøm chuyeån taàng thöù thì
raát khaùc nhau giöõa nhaø maùy naøy vôùi nhaø maùy khaùc hay thaäm chí giöõa
maùy naøy vôùi maùy khaùc.
Töông öùng vôùi ñieàu ñoù, khi ta ño maät ñoä D bao giôø cuõng lôùn hôn
ta tính maät ñoä D ñoù töø ñoä phuû hình hoïc. Ñeå nhaän bieát hieän töôïng
Lichfang ngöôøi ta coù haøng loaït thí nghieäm, vì hieän töôïng naøy seõ ñoùng
moâät vai troø quan troïng khi ño Density vaø khi xaùc ñònh ñoä phuû hình
hoïc beà maët. Nguyeân nhaân coù caùc thí nghieäm naøy laø trong thöïc teá ñoä
phuû beà maët ño baèng caùch tính toaùn maät ñoä baûn in tram vaø caùch ño
tröïc tieáp ñoä phuû beà maët baûn in khoâng gioáng nhau. Coù nhieàu moâ hình
ñeå giaûi thích hieän töôïng naøy, nhöng ôû ñaây ta khoâng coù ñieàu kieän ñeå
giaûi thích.
Nhöng töø caùc kieán thöùc thu ñöôïc töø nhöõng thí nghieäm ñoù ta coù theå
toång hôïp laïi ñöôïc vaø bieát ñöôïc phaàn cuûa Lichfang trong vieäc laøm
taêng toâng maøu. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù ñaàu tieân ta phaûi giaûi thích hai
khaùi nieäm ñoä phuû hình hoïc vaø ñoä phuû quang hoïc.
Ñoä phuû hình hoïc laø moät ñaïi löôïng ϕg ño ñöôïc giöõa nôi ñöôïc in
vaø nôi khoâng ñöôïc in, noù coù theå ño ñöôïc moät caùch chính xaùc.
Ñoä phuû quang hoïc laø moät ñaïi löôïng ñöôïc tính toaùn tröïc tieáp töø
maät ñoä, noù ñöôïc tính toaùn töø giaù trò Density boû qua hieän töôïng
Lichfang. Ta coù caùc coâng thöùc sau:
-DW -DD
10 - 10
ϕ0 = ____________
-D -D
10 W -10 V
MURRAY ñaõ ñöa ra caùc coâng thöùc tính gaàn ñuùng:

-DR
1 - 10
ϕ0 = _________ ; ϕ0 > ϕg
-D
1 -10 V
64 chöông 4
Ñoä lôùn cuûa söï khaùc bieät phuï thuoäc vaøo chaát löôïng giaáy in, maät ñoä
in nôi 100% vaø ñoä phuû beà maët. TULE vaø NELSEN ñaõ ñeà nghò coâng
thöùc tính söï khaùc bieät giöõa ñoä phuû beà maët hình hoïc vaø quang hoïc
nhö sau:
-DD/n
1 - 10
ϕ0 = _________
-D
1 -10 V/n
Trong ñoù n laø haèng soá chæ taùc ñoäng cuûa Lichfang, trong tröôøng hôïp
söï taùn xaï cuûa aùnh saùng laø lôùn nhaát vaø tram raát mòn thì n = 2.
Caùc oâng SHAFER vaø FIERZ ñeà nghò söï phuï thuoäc vaøo giaáy in n
seõ coù trò soá töø 1,5 ñeán 2,5, vôùi ñieàu kieän cuûa coâng thöùc TULE -
NELSEN ñöôïc aùp duïng ta thaáy: baèng vieäc xaùc ñònh Density ta coù theå
xaùc ñònh ñöôïc phaàn cuûa Lichfang neáu haèng soá n cuûa vaät lieäu in ñaõ
bieát. Hình 4.21 ñaõ bieåu dieãn cho ta söï phuï thuoäc ñoù, trong ñoù tröôøng
hôïp thuaän lôïi nhaát n = 1,5 thì phaàn cuûa Lichfang laø nhoû nhaát. Roõ raøng
laø phaàn cuûa Lichfang nhoû nhaát thì noù cuõng laø nhaân toá gaây ra ñeán moät
nöûa söï taêng maøu.
Hình 4.21: AÛnh höôûng cuûa

hieän töôïng tieu saéc (Lichfang)
ñeán taàng thöù hình aûnh.
Ngöôïc laïi vôùi TULE vaø NELSE thì HALLER ñaõ coá gaéng chæ ñöa
veà moät thoâng soá cuõa Lichfang trong ñoù m laø soá muõ cuûa Lichfang.
ϕ0 = ϕgm
HALLER ñaõ chæ ra ñöôïc moät ví duï töø vieäc in baùo baèng phöông
phaùp in offset, trong ñoù söï phuï thuoäc naøy khoâng lieân quan ñeán toâng
maøu cuûa tram. Keát luaän cuûa oâng chöa theå laø moät baèng chöùng cho tính
ñuùng ñaén cuûa lyù thuyeát. Nhöõng thí nghieäm môùi cuûa LOTHAS
PAOLKNER vaø DIETER ñaõ khaûo saùt moái töông quan giöõa
Remissionsgrad (Ñoä phaûn xaï laïi aùnh saùng) vaø ñoä phuû hình hoïc baèng
moät moâ hình bieåu dieãn tính quang hoïc cuûa moät baûn in thì toaøn boä
nguoàn saùng chieáu tôùi ñöôïc coi laø toång thaønh phaàn cuûa nhieàu nguoàn
saùng. Moâ hình naøy daãn ñeán moät coâng thöùc toaùn coù nhöõng tính chaát
raát ñaëc bieät, caùc coâng thöùc cuûa MURRAY TULE vaø NELSEN ñeàu
chöùa trong ñoù:
-DW -DD
10 - 10
ϕg = _____________ - f(ϕg,DW,DV)
-D -D
10 W -10 V
Töø coâng thöùc naøy, ta thaáy söï khaùc bieät giöõa ñoä phuû beà maët, quang,
hình hoïc ñöôïc bieåu dieãn baèng moät coâng thöùc gaàn ñuùng:
ϕ0 – ϕg = f(ϕg,DW,DV)
PAOKNER vaø WILID ñaõ cho chuùng ta lôøi giaûi cuûa haøm soá naøy, töø
lôøi giaûi ñoù ta coù theå nghieân cöùu raát saâu veà tính chaát quang hoïc thöïc
teá cuûa tram khi in, nhöng muoán laøm ñöôïc ñieàu ñoù ñoøi hoûi phaûi ñaàu
tö raát lôùn veà maùy moùc, thieát bò ño. Ñeå xaùc ñònh caùc giaù trò cuûa haøm
soá ngöôøi ta khoâng theå ño baèng caùc maùy ño densitomet bình thöôøng
maø phaûi xaùc ñònh baèng thí nghieäm.
Maëc duø coù raát nhieàu caùc nghieân cöùu veà Lichfang nhöng ta phaûi
nhaán maïnh raèng cho ñeán nay chöa coù phöông phaùp naøo xaùc ñònh
nhanh choùng ñoä lôùn cuûa Lichfang. Moät ñieàu khoâng roõ raøng laø coù quaù
nhieàu söï aûnh höôûng ñeán moái lieân quan giöõa ñoä phuû quang hoïc vaø
66 chöông 4
hình hoïc nhöng moái lieân heä ñoù khoâng theå bieåu dieãn chung trong moät
coâng thöùc. Seõ coù yù nghóa hôn khi ta coù moät kyõ thuaät ño khoâng caàn
nhieàu thôøi gian maø coù theå xaùc ñònh ñöôïc phaàn cuûa Lichfang döôùi moät
ñieàu kieän nhaát ñònh.
Hình 4.20 vaø 4.21 chæ cho ta thaáy söï thay ñoåi veà maät ñoä khi in
nhöng söï thay ñoåi ñoù laø moät haøm logarit neân aûnh höôûng cuûa noù tôùi
töøng khoaûng maät ñoä raát khoù nhaän bieát. Ñeå nhaän bieát ñöôïc roõ raøng
hôn ngöôøi ta phaûi choïn moät daïng bieåu dieãn khaùc, moät trong caùc daïng
ñoù laø söï bieán ñoåi maät ñoä sang ñoä phuû beà maët. Ví duï nhö hình 4.22.
Hình 4.22: Ñieåm tram bò

lôùn leân khi in offset => ñoä
phuû beà maët cuaû baûn in
bao giôø cuõng lôùn hôn baûn
tram. Hieäu öùng naøy aûnh
höôûng ôû toâng giöõa maïnh
hôn ôû nôi saùng vaø nôi toái.
Söï sai leäch khoûi ñöôøng cheùo trong heä toïa ñoä naøy laøm ta nhaän thaáy
ñöôïc söï taêng dieän tích khi ta in moät caùch roõ raøng. Roõ raøng hôn nöõa
khi ta xaùc ñònh söï taêng toâng maøu khi in ôû töøng khoaûng maät ñoä.
Hình 4.23: Baèng vieäc

bieåu dieãn söï taêng toâng
maøu phuï thuoäc vaøo trò soá
toâng maøu cuûa tram ta coù
theå nhaän bieát roõ raøng
khoaûng max trong ñoù
moät ñieåm in nôû lôùn ra.
O. SCHICK vaø SCHULZ ñaõ keát luaän vò trí cuûa ñoä taêng max phuï
thuoäc vaøo hình daïng cuûa haït tram, trong phaàn lôùn caùc daïng haït tram
thì ñoä taêng max ôû vaøo phaàn midletone (trung gian), moïät vaøi daïng
tram ñaëc bieät thì seõ coù ñoä taêng lôùn nhaát ôû nôi khaùc, ôû nhöõng loaïi tram
chuoãi thì ñoä taêng lôùn nhaát höôùng veàø phaàn saùng ôû nhöõng loaïi tram veä
tinh (Satelliten) thì ñoä taêng lôùn höôùng veà phaàn toái.
Trung hoøa söï thay ñoåi maät ñoä qua kyõ thuaät taïo tram
Trong nhöõng thí nghieäm cuûa mình, hai oâng TRITTON vaø WILL-
SON ñaõ chæ ra raèng qua vieäc taïo tram ta phaûi coá gaéng taïo ñöôïc söï
phuï thuoäc tuyeán tính giöõa caùc giaù trò maät ñoä cuûa baøi maãu vaø baûn
tram. Trong phaàn tröôùc ñaõ chæ ra raèng haøm truyeàn taàng thöù giöõa tram
negativ vaø tram positiv khoâng phuï thuoäc tuyeán tính, TRITTON vaø
WILLSON ñaõ nhaän bieát ñöôïc söï phuï thuoäc naøy vaø ñoøi hoûi laø ngay
khi taïo tram negativ ta ñaõ phaûi chuù yù ñeán ñieàu naøy, ñoù laø cô sôû ñeå ta
hieåu ñöôïc haøm truyeàn taàng thöù töø baøi maãu sang negativ.
Hình 4.24: Ñoà thò cuûa

TRITTON vaø WILLSON
thì chæ chuù yù ñeán söï thay
ñoåi maät ñoä töø baûn negativ
sang baûn positiv, trong khi
ñoù HARRISON ñoøi hoûi
ngöôïc laïi laø taát caû söï thay
ñoåi maät ñoä khi taïo tram
ñeàu phaûi ñöôïc chuù yù keå caû
söï thay ñoåi maät ñoä töø baøi
maãu sang baûn negativ.
68 chöông 4
Nhöng cô sôû lyù thuyeát naøy raát khoù khaên khi öùng duïng vaøo thöïc teá
vì noù chöa chuù yù ñeán söï thay ñoåi maät ñoä khi in. HARRISON ñaõ nhaän
bieát ñöôïc nhöôïc ñieåm naøy cuûa TRITTON vaø WILLSON, vaøo naêm
1955 oâng ñaõ chæ ra cho in offset moät haøm truyeàn taàng thöù baøi maãu
sang baûn tram negativ (hình 4.24). Trong ñoà thò truyeàn taàng thöù cuûa
oâng, taát caû nhöõng thay ñoåi veà maät ñoä sau naøy ñaõ coù theå ñöôïc buø tröø,
nhöng ñoà thò cuûa HARRISON chæ coù theå höôùng chuùng ta tôùi moät ñoà
thò truyeàn taàng thöù toái öu. Vì trong ñoà thò cuûa oâng chöùa nhöõng ñieàu
kieän cuï theå vaø nhö vaäy ñöôøng ñaëc tuyeán in naøy chæ coù theå coù ñöôïc
trong nhöõng ñieàu kieän cuï theå cuûa oâng. Maëc duø vaäy vôùi nhöõng khaûo
saùt cuûa HARRISON thì con ñöôøng tieán tôùi moät ñoà thò truyeàn taàng thöù
toái öu töø moät baûn tram negativ laø ñaõ bieát.
Nhöõng suy nghó cuûa TRITTON vaø WILLSON hay HARRISON
chæ ñuùng khi taïo tram töø baøi maãu döông baûn sang baûn tram negativ
nhöng thöïc teá ta thaáy coù phöông phaùp khoâng chuïp tröïc tieáp ra aâm baûn
tram maø laïi ra aâm baûn demitone ñaây laø phöông phaùp coù vai troø to lôùn
trong vieäc cheá baûn maøu, sau khi chuïp ra aâm baûn demitone ngöôøi ta
môùi eùp qua tram ñeå taïo döông baûn tram. Khi thöïc hieän quaù trình naøy
ta cuõng phaûi coá gaéng ñeå ñaït ñeán haøm truyeàn taàng thöù coù theå buø tröø
ñöôïc söï thay ñoåi khi in, trong tröôøng hôïp naøy nhöõng soá lieäu cuûa
TRITTON vaø WILLSON khoâng coù yù nghóa. Ngoaøi ra, ta phaûi chuù yù
khi truyeàn maät ñoä töø baøi maãu demitone döông baûn sang baûn phim
demitone aâm baûn thì noù khoâng phuï thuoäc tuyeán tính, ñöôøng ñaëc
tuyeán cuûa noù coù daïng chöõ S maø trong ñoù phaàn lôùn laø ñöôøng thaúng,
quaù trình taïo tram toái öu cho moät phöông phaùp nhaát ñònh naøo ñoù coù
theå ñöôïc xaùc ñònh neáu ta söû duïng ñoà thò cuûa GOLDBERG, trong ñoù
taát caû caùc ñoà thò truyeàn taàng thöù cuûa toaøn boä quaù trình cheá baûn töø baøi
maãu sang tôø in ñöôïc xeùt ñeán vaø nhöõng ñoà thò naøy ñöôïc toång hôïp laïi
thaønh ñoà thò chung.
Trong heä thoáng boâán ñoà thò naøy thì ba ñoà thò laø nhöõng ñoà thò ñöôïc
xaùc ñònh töø thöïc nghieäm hay laø nhöõng ñoà thò mong muoán ñaït tôùi.
Trong ba ñoà thò naøy ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc ñoà thò toái öu cho vieäc taïo
tram. Ñoà thò thöù nhaát laø söï phuï thuoäc mong muoán giöõa baøi maãu vaø
baûn in nhöõng giaù trò ôû ñaây laø ñoä roäng maät ñoä baøi maãu vaø baûn in cuøng
vôùi caùc yeâu caàu veà vieäc taùi taïo maøu chính xaùc. Ñoà thò thöù tö laø ñöôøng
ñaëc tuyeán in, ñoà thò naøy phaûi ñöôïc xaây döïng rieâng reõ cho töøng loaïi
maùy in. Trong ñoà thò thöù (2 ) vaø(3 ) thì thöù töï cuûa noù phuï thuoäc vaøo
vieäc taïo tram negativ (chuïp tröïc tieáp töø baøi maãu sang aâm baûn tram)
hay taïo tram positiv (chuïp aâm baûn demitone roài eùp sang döông baûn
tram).
* Ñoái vôùi quaù trình taïo tram negativ:
Ñoà thò thöù ba laø haøm truyeán taàng thöù giöõa tram negativ sang
tram positv, ñoà thò naøy coù söï sai bieät nhoû, noù phuï thuoäc vaøo ñoà thò cuûa
TRITTON vaø WILLISON.
Ñoà thò thöù hai ñöôïc toång hôïp, töø ba ñoà thò kia chæ ra cho chuùng
ta haøm truyeàn taàng thöù toái öu töø baøi maãu döông baûn tram sang aâm
baûn tram.
* Ñoái vôùi quùa trình taïo tram positiv:
Ñoà thò thöù hai laø ñoà thò bieåu dieãn haøm truyeàn taàng thöù töø baøi
maãu sang aâm baûn demitone.
Ñoà thò thöù ba laø ñoà thò toái öu töø aâm baûn demitone sang döông
baûn tram.
Vì moãi maùy in coù moïät ñöôøng ñaëc tuyeán in rieâng bieät neân heä thoáng
ñoà thò naøy cho töøng maùy seõ coù söï sai bieät nhoû. Ñeå laøm roõ ñieàu naøy
coù hai daïng ñoà thò ñöôïc bieåu dieãn (hình 4.25 vaø 4.26) vôùi nhöõng ñieàu
kieän ñöôïc xaùc ñònh tröôùc nhö sau :
1- Caàn phaûi coù hai baøi maãu vôùi ñoä roäng maät ñoä khaùc nhau ñöôïc
cheá baûn vaø in.
2- Söï thuoäc maät ñoä giöõa baøi maãu vaø baûn in laø tuyeán tính.
3- Ñöôøng ñaëc tuyeán in laáy töø caùc thí nghieäm cuûa FOGRA
(Hình 4.25).
70 chöông 4
4- Trong tröôøng hôïp duøng tram aâm baûn thì ñoà thò truyeàn taàng thöù
laø ñoà thò ñöôïc xaùc ñònh trong thöïc teá (Hình 4.18)
5- Trong tröôøng hôïp duøng tram döông baûn söï phuï thuoäc maät ñoä
giöõa maät ñoä cuûa baøi maãu vaø maät ñoä cuûa baûn demitone negativ laø
tuyeán tính.
Ñeå laøm roõ söï ñoøi hoûi khaùc nhau cuûa caùc ñoà thò truyeàn taàng thöù toái
öu negativ hay positiv thì nhöõng ñoà thò toái öu naøy ñöôïc so saùnh trong
hình 4.30.
Hình 4.25: Trong heä thoáng ñoà thò naøy thì ñoà thò thöù hai laø ñoà thò mong muoán
ñaït tôùi bieåu dieãn söï phuï thuoäc giöõa toâng maøu thöïc söï cuûa baøi maãu vaø toâng
maøu aûo cuûa baûn tram, caùc tram coù khaû naêng laøm ñöôïc ñieàu naøy laø caùc tram
coù ñaëc tröng negativ.
Trong ñoà thò naøy, ñoà thò thöù nhaát bieåu dieãn söï phuï thuoäc giöõa
baøi maãu vaø tôø in vaø söï phuï thuoäc naøy laø tuyeán tính.
Ñoà thò thöù hai laø ñoà thò bieåu dieãn haøm truyeàn taàng thöù töø baøi
maãu sang aâm baûn, ñoà thò naøy ñöôïc thieát laäp treân cô sôû ba ñoà thò kia
ñeå coù ñöôïc haøm truyeàn taàng thöù toái öu töø baøi maãu sang aâm baûn tram.
Ñoà thò thöù ba laø ñoà thò bieåu dieån haøm truyeàn taàng thöù töø aâm baûn
tram sang döông baûn tram, ñoà thò naøy ñöôïc xaùc ñònh bôûi TRITTON
vaø WILLSON.
Ñoà thò thöù tö bieåu dieãn ñöôøng ñaëc tuyeán in, noù ñöôïc xaùc laäp
baèng thöïc nghieäm treân töøng loaïi maùy in.
Hình 4.26: Trong heä thoáng ñoà thò naøy, ñoà thò thöù ba laø ñoà thò ta mong muoán
ñaït tôùi söï chuyeån ñoåi giöõa maät ñoä thöïc (maät ñoä quang hoïc) cuûa baûn demi-
tone negativ sang maät ñoä aûo cuûa baûn tram positiv. Tram coù khaû naêng laøm
ñöôïc ñieàu naøy laø tram coù khaû naêng positiv.
72 chöông 4
Vaäy vôùi ba ñieàu kieän ñaõ ñöôïc xaùc laäp tröôùc ñöôïc bieåu dieãn qua
ba ñoà thò (1), (3), (4) ta coù theå tìm ñöôïc haøm truyeàn taàng thöù toái öu
töø baøi maãu sang aâm baûn tram. (4) Neáu ôû moãi coâng ñoaïn ta thöïc hieän
ñuùng nhöõng ñoà thò naøy thì quaù trình phuïc cheá coù theå khoáng cheá ñöôïc.
Treân ñoà thò ta thaáy ñoà thò thöù nhaát bieåu dieãn söï phuï thuoäc giöõa
baøi maãu vaø tôø in, söï phuï thuoäc naøy laø tuyeán tính.
Ñoà thò thöù hai bieåu dieãn söï phuï thuoäc giöõa maät ñoä baøi maãu vaø
maät ñoä aâm baûn demitone, söï phuï thuoäc naøy laø tuyeán tính, ñieàu naøy
ñaõ ñöôïc chöùng minh treân thöïc teá.
Ñoà thò thöù ba bieåu dieãn söï phuï thuoäc giöõa haøm truyeàn taàng thöù
cuûa aâm baûn demitone vaø döông baûn tram, ñoà thò naøy ñöôïc xaùc laäp
treân cô sôû ba ñoà thò kia.
Ñoà thò thöù tö bieåu dieãn ñöôøng ñaëc tuyeán in, ñöôøng ñaëc tuyeán
naøy khaùc nhau theo moãi maùy, ñöôïc xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm treân
moãi loaïi maùy.
Hình 4.27: Nhöõng ñoà thò toái öu cuûa caùc phöông phaùp khaùc nhau thì khaùc
nhau. Caùc ñaëc tröng aâm baûn thì ñoä voõng lôùn ñeå thoûa maõn caùc ñoøi hoûi cuûa
HARRISON, ñöôøng ñaëc tröng positiv thì töông ñoái thaúng hôn, noù ñoøi hoûi
nhieàu loaïi tram khaùc nhau.
Vaäy vôùi ba dieàu kieän ñaõ ñöôïc xaùc laäp tröôùc treân caùc ñoà thò (1), (2)
vaø (4) ta coù theå tìm ra ñöôïc haøm truyeàn taàng thöù toái öu giöõa aâm baûn
demitone vaø döông baûn tram. Neáu ta thöïc hieän ñuùng caùc ñieàu kieän
naøy trong coâng ñoaïn cheá baûn ra tôø in ta coù theå khoáng cheá ñöôïc quùa
trình töø cheá baûn ñeán ra tôø in theo yù muoán.
Ñoà thò truyeàn taàng thöù toái öu cho tram positiv hay negativ ñeàu
khoâng theå ñònh nghóa moät caùch khaùi quaùt vì caùc yeáu toá aûnh höôûng khi
in phuï thuoäc vaøo töøng nhaø maùy. Chính vì vaäy ñaëc tröng cuûa moät tram
hay noùi caùch khaùc laø tính chaát cuûa noù ñeå theå hieän vieäc truyeàn taàng
thöù töø moät baøi maãu sang moät baûn tram chæ coù theå theå hieän moät caùch
töông ñoái.
Hình 4.28: Caùc ñaëc tröng veàâ tram do nhaø saûn xuaát ñöa ra khoâng phaûi laø
thoâng tin chính xaùc veà ñoà thò taàng thöù thöïc teá khi söû duïng caùc loaïi tram
cuûa hoï. Hoï chæ chæ ra khoaûng maø trong ñoù ñoà thò truyeàn taàng thöù töø baøi maãu
sang baûn tram coù theå toàn taïi.
74 chöông 4
Ta ñaõ coù tram negativ laø loaïi tram coù theå ñaït ñöôïc söï taùi taïo maøu
trung thöïc töø moät baøi maãu nöûa toâng positiv sang tram negativ vaø tram
positiv laø loaïi tram taùc ñoäng ñeán vieäc truyeàn taàng thöù moät caùch toái
öu töø baûn nöûa toâng negativ sang baûn tram positiv. Ngoaøi ra ta coøn coù
loaïi tram ña naêng (Univesal raster), teân goïi naøy coù theå daãn ñeán vieäc
hieåu laàm noù laø toång hôïp cuûa nhieàu ñaëc tröng, ñöôøng ñaëc tröng naøy
khoâng coù tính positiv hay negativ maø noù naèm giöõa hai daïng naøy.
Cô sôû lyù thuyeâát veà saûn xuaát

vaø vaän duïng tram contakt
Nhö ta ñaõ phaân tích ôû treân, tram ñieän töû ñöôïc taïo thaønh treân cô sôû
öùng duïng lyù thuyeát cuûa tram contakt nhaát laø veà maët xaây döïng moâ
hình tram ñieän töû vaø xaùc laäp khaû naêng truyeàn taûi taàng thöù cuûa noù. Do
ñoù muoán tìm hieåu veà tram ñieän töû ta khoâng theå khoâng noùi tôùi cô sôû
lyù thuyeát ñeå saûn xuaát vaø vaän duïng tram contakt.
Khi tieán haønh contakt, trong ñoù phim maãu, tram contakt vaø phim
soáng naèm choàng saùt vaøo nhau, thì ñieåm tram ñöôïc contakt ra phuï
thuoäc vaøo maät ñoä cuûa phim maãu taïi ñieåm ñoù. Ñieàu kieän caàn thieát laø
phaûi coù loaïi phim laøm vieäc cöùng. Maät ñoä cuûa phim maãu Dm vaø maät
ñoä cuûa tram contakt Dct taïo neân maät ñoä phim ñöôïc contakt ra laø Dd
theo töøng vò trí naèm ngay döôùi ñoù:
Dd = Dm + Dct
Cho moät thôøi gian contakt nhaát ñònh thì Dd seõ coù moät giaù trò vaø neáu
quaù giaù trò ñoù thì phim khoâng ñaùp öùng ñöôïc. Maät ñoä ñoù goïi laø maät ñoä
giôùi haïn Dg. ÔÛ khaép moïi ñieåm khi Dd= Dg thì phim sau khi contakt vaø
hieän ra seõ coù moät ñoä ñen. Maät ñoä maãu caøng thaáp thì taïi ñoù maät ñoä
tram contact caøng lôùn, hay noùi moät caùch khaùc :
Ñoái vôùi moïi giaù trò maät ñoä cuûa maãu thì keát quaû contakt ra laø caùc
ñieåm tram cuûa tram contakt caàn phaûi nhö theá naøo ñeå giöõa maãu vaø baûn
in ra coù khaû naêng maát taàng thöù ít nhaát.
Ñeå traû lôøi vaán ñeà naøy moät caùch ñôn giaûn chuùng ta seõ laáy moät
tröôøng hôïp laøm maãu, thöïc ra trong thöïc teá coøn phöùc taïp hôn nhieàu.
Sau ñoù chuùng ta cuõng phaûi chuù yù ñeán moät soá nhaân toá coù thöïc ñeå
nhaän thaáy nguyeân nhaân naøo aûnh höôûng ñeán taàng thöù cuûa tram con-
takt, ví duï ta coù:
1- Phim chuïp vaø khaû naêng laøm vieäc cuûa noù coù tính chaát laø moät
ñöôøng thaúng.
2- Phöông phaùp in, maø qua ñoù tram treân tôø in baèng tram cuûa phim
(nhö vaäy nhöõng ñieåm ñen ôû aâm baûn tram phaûi baèng nhöõng ñieåm
traéng ôû baûn tram khi in).
3- Giaáy in coù maät ñoä quang hoïc 100%.
4- Möïc thaät ñen (coù theå haáp thuï ñöôïc aùnh saùng hoaøn toaøn).
5- Giaáy in coù ñoä khueách taùn aùnh saùng khoâng ñaùng keå.
Neáu ta chuïp töø moät maãu laø thang ñen coù 10 taàng thì ta seõ ñöôïc
moät aâm baûn ngöôïc laïi coù 10 taàng vôùi cheânh leäch maät ñoä laø 0,2 vaø
phim chuïp coù γ = 1 (Hình 4.30).
Hình 4.29 vaø 4.30.

76 chöông 4
AÂm baûn naøy caàn phaûi thoâng qua tram contakt tieán haønh trong maùy
ñeå bieán thaønh ñöông baûn tram coù maät ñoä töông töï nhö maãu.
Neáu ñieåm tram ñaït ñöôïc thaät ñen vaø döông baûn khoâng bò xaùm thì
maät ñoä ñöôïc tính theo coâng thöùc:
F0
DR = log _____ (2)
F0 - F
Trong ñoù: F0 : Dieän tích cuûa moät oâ tram = a2 , neáu moät caïnh laø a
F : Dieän tích chung nhöõng choã hieän ñen

F0 - F : Nhöõng choã aùnh saùng thoâng qua ñöôïc trong moät
oâ tram.
Tính chaát cuûa tram contakt phaûi nhö theá naøo ñeå trong quùa trình
contakt töø aâm baûn söï thay ñoåi ñoä ñen ñieåm tram cuûa baûn döông tram
coù maät ñoä töông öùng nhö maãu. Tröôùc heát ta phaûi xem ñoä lôùn cuûa
ñieåm tram seõ ra sao khi tieán haønh contakt (2 baûn) aâm baûn vaø tram
contakt tieáp xuùc vôùi nhau vaø maät ñoä cuûa döông baûn tram phuï thuoäc
vaøo ñöôøng kính cuûa ñieåm tram nhö theá naøo.
Hình 4.31
Hình 4.31: Coù 9 oâ tram, trong ñoù caùc ñieåm tram to nhoû khaùc nhau.
Moät nöûa ñöôøng cheùo cuûa oâ tram - khoaûng caùch töø ñieåm giöõa ñeán goùc
cuûa oâ laø b. Sau naøy ta seõ thaáy ñieåm naøy ñoái vôùi vieäc contakt tram coù
moät yù nghóa ñaëc bieät. Caïnh cuûa ñieåm tram baát kyø kyù hieäu baèng 2S.
Töø oâ thöù hai ñeán oâ thöù naêm, caùc ñieåm tram coù hình vuoâng coù dieän
tích 4S2. Töø oâ thöù naêm ñeán oâ thöù taùm ñieåm tram khoâng vuoâng nöõa
maø hình thaønh caùc hình baùt giaùc khoâng ñeàu nhau.
Ñoàng thôøi cuõng nhaän thaáy ôû oâ thöù naêm thì S = b/2, S naèm trong
khoaûng 0 vaø b/2, nhö vaäy F, töùc laø dieän tích ñen tính theo coâng thöùc:
F = 4S2 (3)
Neáu S lôùn hôn b/2 (khoâng coù tröôøng hôïp naøo coù theå lôùn hôn b) thì
ñieåm tram tính theo coâng thöùc:
F = 2b2 - 4( b - S)2 (4)
hoaëc tính ra F = 8bS - 2b2 - 4S2 (4a) töø oâ thöù naêm trôû ñi
S = b/2 ___> b
Töø coâng thöùc (2) ruùt ra coâng thöùc tính maät ñoä cuûa tram
Töø oâ thöù hai ñeán oâ thöù naêm
2b2
DR = log _______ (5)
2b2 - 4S2
vôùi S = 0 ___> b/2
hoaëc b2
DR = log ________
b2 - 2S2
vôùi S = 0 ___> b/2
Töø oâ thöù naêm trôû ñi
2b2
DR = log __________________ (6)
2b2 - (8bS - 2b - 4S2)
vôùi S = b/2 ___> b
b2
hoaëc DR = log ________
2(b - S2)
vôùi S = b/2 ___> b
78 chöông 4
Caùc phöông trình (5) vaø (6) laø quaù trình taïo thaønh maät ñoä cuûa
ñieåm tram, phuï thuoäc vaøo ñöôøng kính cuûa ñieåm tram ñen. Trong hình,
boán quùa trình naøy ñöôïc bieåu dieãn baèng ñoà thò.
Neáu ta coù moät tram contakt maø dieãn bieán maät ñoä ñieåm tram cuûa
noù nhö ñoà thò hình 4.32 thì khi vaän duïng tram contakt naøy ta seõ ñaït
ñöôïc moät taàng thöù ñuùng nhö maãu cuûa baûn in, nhöng tröôùc heát phaûi
tieán haønh trong ñieàu kieän ñôn giaûn hoùa ñaõ neâu ôû treân.
Ñeå chöùng minh cho nhöõng ñieàu kieän xaùc ñònh treân, chuùng ta veõ
ñoà thò maät ñoä cuûa aâm baûn (2) vaø ñoà thò maät ñoä cho bieát moái quan heä
côõ lôùn ñieåm tram vaø maät ñoä ñoù coù theå hình dung ñöôïc cuûa dieän tích
ñaõ chuyeån thaønh tram döông (Hình 4.32) cuõng nhö ñoà thò bieåu dieãn
maät ñoä trong ñieåm tram vaø tram contakt cuûa chuùng ta (nhö nhöõng
ñieàu ñaõ noùi ôû treân thì chính noù laø ñöôøng bieåu dieãn hình 4.32). Caùc ñoà
thò naøy veõ phoái hôïp vôùi nhau. ÔÛ ñaây caàn phaûi veõ loän ngöôïc ñoà thò aâm
baûn. Truïc tung beân traùi ghi maät ñoä maät ñoä tram contakt vaø dieän tích
tram, coøn truïc tung beân phaûi ghi maät ñoä cuûa aâm baûn (Hình 4.33). Ñoà
thò bieåu dieãn tram contakt vaø dieän tích tram (phim ñaõ chuyeån thaønh
tram) laø moät ñöôøng truøng nhau, ñaùnh daáu soá 4. Chuùng ta caàn luoân
luoân nhôù raèng ñoà thò naøy mang hai yù nghóa. Moät cho bieát dieãn bieán
maät ñoä tung ñieåm tram contakt phuï thuoäc vaøo ñöôøng kính ñieåm tram,
vaø yù thöù hai phaûn aûnh moái quan heä maät ñoä coù theå hình dung ñöôïc cuûa
Hình 4.32 vaø 4.33

dieän tích ñaõ chuyeån thaønh tram (baûn phim coù tram) vaø ñöôøng kính
ñieåm tram phuï thuoäc trong ñoù.
Maät ñoä giôùi haïn Dg phaûi laø 2,0 coù nghóa laø moät giaù trò maät ñoä cuûa
tram contakt Dct ñeàu lieân quan moãi maät ñoä Daâ ôû aâm baûn theo moãi
ñieàu kieän:
Dg = Daâ - Dct (7)
vôùi DGR = 2,0
Taát caû moïi vuøng maø maät ñoä cuûa tram contakt D nhoû hôn Dg, trong
tröôøng hôïp naøy laø nhoû hôn 2.0 ñeàu trôû thaønh ñen. Vì maät ñoä aâm baûn
chæ laáy trong phaïm vi ñoä lôùn cuûa moät ñieåm tram maø laïi laáy coá ñònh,
neân dieän tích ñen ñöôïc contakt ra chæ xaùc ñònh do maät ñoä ñieåm tram
trong tram contakt. Taát caû nhöõng choã naøo maø tram contakt coù maät ñoä
döôùi giaù trò Dg - Daâ (xem phöông trình (7)) thì choã ñoù khoâng ñaït ñöôïc
maät ñoä giôùi haïn vaø phim naèm döôùi ñoù khi contakt ra seõ bò cöùng .
Moät ví duï laøm saùng toû hôn:
Neáu ta ôû baäc thöù ba cuûa thang xaùm töø ñieåm A ñi xuoáng phía döôùi
(ñöôøng gaïch ñöùt) ñeán khi gaëp ñoà thò aâm baûn (ñoà thò 2) taïi ñieåm B, töø
ñieåm naøy keùo sang ngang ôû cuøng ñoä cao gaëp ñoà thò cuûa tram contakt
(ñieåm C). Maät ñoä cuûa aâm baûn choã baäc ba cuûa thang xaùm (AB) vaø maät
ñoä phuï thuoäc vaøo ñoù cuûa tram contakt (CD) hôïp laïi cho ra maät ñoä
giôùi haïn laø 2.0. Beân traùi cuûa ñieåm C maät ñoä ñieåm tram cuûa tram coâng
taéc nhoû hôn, beân phaûi thì lôùn hôn. Theo ñoù seõ xuaát hieän 1 ñieåm tram
ñen vôùi ñöôøng kính S’ khi ta doùng thaúng töø ñieåm C xuoáng ñieåm D.
Maët khaùc, moät dieän tích coù tram vôùi ñöôøng kính ñieåm tram S’
cuõng mang laïi moät maät ñoä ñoaùn tröôùc CD, bôûi vì chính chuùng ta ñaõ
tìm ra ñöôïc ñoà thò 4.32 trong moái lieân quan cô baûn giöõa côõ lôùn ñieåm
tram vaø maät ñoä.
Neáu ñoà thò aâm baûn 2 laø moät ñöôøng thaúng, thì cuoái cuøng cuõng phaûi
laø moät quan heä ñöôøng thaúng giöõa maät ñoä ñoaùn tröôùc cuûa baûn in ra vaø
80 chöông 4
moät thang xaùm coù khoaûng caùch ñeàu nhau. Theo ñoù thì ñieàu ñoù chæ coù
theå ñaït ñöôïc neáu ñoà thò cuûa tram contakt vaø ñoà thò maät ñoä cuûa dieän
tích coù tram (baûn tram) coù hình daùng nhö nhau.
Trong thöïc teá, ta khoâng theå tính toaùn vôùi nhöõng ñieàu kieän ñôn
giaûn nhö ñaõ neâu ôû treân. Vì theá, tröôùc tieân ta phaûi xem dieãn bieán maät
ñoä ñieåm tram cuûa moät tram contakt nhö theá naøo, neáu ví duï treân
khoâng rôi vaøo tröôøng hôïp (3) vaø (4) vaø giaáy in chæ coù ñoä traéng nhaát
ñònh W vaø möïc khaû naêng phaûn xaï RF (khoâng ñöôïc ñen laém).
Ô Ûñaây, chuùng ta khoâng theå laáy phöông trình (2) ñôn giaûn nhö vaäy,
maø phaûi tính ñeán ñoä phaûn quang nhoû cuûa giaáy, qua ñoù ñöa ñeán phieàn
phöùc, ñaùng leõ vieát F0 - F nay laïi vieát (F0 - F).W. ÔÛ ñaây W luoân luoân
nhoû hôn 1. Ngoaøi ra, coøn phaûi chuù yù ñeán ñoä phaûn quang nhoû cuûa möïc
in. dieän tích ñöôïc phuû möïc in. Dieän tích ñöôïc phuû möïc in ta kyù hieäu
baèng F, thì ñoä phaûn quang cuûa dieän tích phuû möïc naøy laø FRF .
Ñoái vôùi maät ñoä cuûa thang taàng thöù tram in ra ta coù moái quan heä
sau:
F0
DR = log ______________ (8)
(F0 - F).W + F.RF
F laïi laø 2b2. Neáu söû duïng F vaøo phöông trình (3) vaø (4) thì maät ñoä
ñoaùn tröôùc seõ laø:
2b
DR = log __________________
2
(2b2 - 4S2).W + 4S2.RF
vôùi S = 0 ___> b/2

Hoaëc ñôn giaûn
2b
DR = log __________________
2
(2b2 - 4S2).W + 4S2.RF

vôùi S = 0 ___> b/2
2b2
______________________________________
Vaø DR = log
[2b2 -2b2 + 4(b - S)2 ]W + (8bS - 2b2 - 4S2 ) RF
vôùi S = 1/2 b ___> b

Hoaëc ñôn giaûn:
b2
DR = log _____________________________
2 (b - S)2 .W + (4bS - b2 - 2S2 ).RF
vôùi S = 1/2 b ___> b
Thay giaù trò W = 0.8 (ñoä traéng cuûa giaáy 80%) vaø cho RF = 0.05
(khaû naêng phaûn quang cuûa möïc) thì seõ ñöôïc moät ñoà thò phuï thuoäc vaøo
maät ñoä ñoaùn tröôùc cuûa dieän tích tram vaø ñöôøng kính ñieåm tram nhö
ñaõ trình baøy (hình 4.34 ).
Ngöôøi ta nhaän ra raèng dieãn bieán maät ñoä naøy khaùc vôùi ñöôøng veõ
theo hình 4 moät caùch ñaùng keå (ñöôøng veõ gaïch gaïch). Neáu W = 0.7 vaø
R = 0.08 nhö vaãn thöôøng gaëp trong thöïc tieãn thì ñoà thò laïi trôû neân
khaùc. Trong hình 4.35 veõ hai ñoà thò vôùi W = 0.8, F =0.05 (ñoà thò a) vaø
W=0,7; F = 0.7 ; FR = 0.08 (ñoà thò b).
Tröôøng hôïp W = 0.8; R = 0.05 thì ñoä phaûn xaï cuûa baûn in ra
∆D=1.20.
Tröôøng hôïp W = 0.7; R = 0.08 chæ coøn ∆D = 0.94.
Hình 4.34 vaø 4.35

82 chöông 4
Treân cô sôû nhöõng suy nghó töông töï nhö moái quan heä ñuû theå hieän
trong hình 5 cho thaáy raèng ñoà thò maät ñoä ñieåm tram cuûa moãi tram
contakt thích hôïp, coù caàn phaûi coù hình daùng nhö nhau, thì coù moâät choã
khaùc nhau laø khi baét ñaàu thì D = 0 cho S = 0. Ñieàu ñoù chæ phuø hôïp
vôùi söï xeâ dòch moät ñaïi löôïng coäng theâm khoâng ñoåi.
Ñoä phaûn xaï cuûa phim ñeå contakt (tröôøng hôïp chuùng ta noùi laø aâm
baûn) nhö ta cuõng deã nhaän ra raèng caàn phaûi baèng ñoä phaûn xaï cuûa baûn
in ra maø maät ñoä ñoù taïo neân do ñoä traéng cuûa giaáy vaø ñoä phaûn xaï cuûa
möïc nhö ñaõ trình baøy treân ñaây.
Sau ñoù laø maät ñoä giôùi haïn DGR maø thôøi gian contakt phaûi caên cöù
vaøo maät ñoä naøy:
DGR = D + DSch,V + DSch,R
Vôùi : D: Ñoä phaûn xaï cuûa phim ñem contakt hay tram contakt.
DSch,V: Ñoä môû saün cuûa phim ñem contakt hay tram contakt.
DSch,R: Ñoä môû saün coù.
Chính vì theá maø ñieàu quan troïng laø phaûi giöõ ñuùng thôøi gian chieáu
saùng khi contakt; vì moãi söï sai leäch veà thôøi gian seõ mang laïi moät maät
ñoä giôùi haïn khaùc vaø qua ñoù laøm sai taàng thöù vaø leäch taàng thöù. Baây
giôø chuùng ta muoán khaûo saùt laøm theá naøo ñaït ñöôïc maø khoâng caàn ñieàu
kieän thöù hai töùc laø ñieåm tram in ra baèng ñieåm tram treân maãu phim.
Ñoái vôùi in offset vaán ñeà naøy khi söû duïng hôïp kim hai lôùp thì coøn coù
theå gaëp ít nhieàu, trong luùc ñoù ñoái vôùi typo baûn in vaø aûnh keõm thì
khoâng phaûi tröôøng hôïp ñoù nöõa. ÔÛ ñaây, ñieåm tram so vôùi dieän tích ban
ñaàu cuûa noù coù moïät söï thay ñoåi ñoù trong thöïc teá khoâng tính toaùn ñöôïc
vaø ngöôøi ta duøng phöông phaùp ño ñeå so saùnh ñoä lôùn ñieåm tram treân
maãu phim phôi vôùi côõ lôùn cuûa ñieåm tram baûn in ra hoaëc vôùi maät ñoä
ñoaùn tröôùc cuûa baûn in ra. Baèng con ñöôøng kinh nghieäm naøy chuùng ta
tìm ñöôïc moät söï quan heä khaùc nhau cho moãi phöông phaùp phôi vaø in.
Nhöng trong nhöõng ñieàu ñaõ suy nghó treân ñöa ñeán hai ñieåm quan
troïng:
1- Ñoä phaûn xaï coù khaû naêng nhaát cuûa maät ñoä ñoaùn tröôùc cuûa moät
baûn in ra seõ ño ñoä traéng cuûa giaáy vaø ñoä phaûn xaï cuûa möïc xaùc ñònh .
2- Dieãn bieán cuûa maät ñoä ñieåm tram contakt caàn phaûi bieåu dieâãn
baèng daïng ñoà thò nhö quan heä giöõa ñoä lôùn ñieåm tram cuûa maãu phim
phôi vaø maät ñoä cuûa baûn in ra ñaõ trình baøy, ñoù laø ñieàu kieän caàn coù taàng
thöù gioáng nhö maãu.
Vì theá ruùt ra ñieàu caàn thieát laø cho moãi phöông phaùp phôi vaø in
nhaát ñònh caàn söû duïng moät tram contakt rieâng. Neáu luoân laøm vieäc
trong moät ñieàu kieän nhaát ñònh (ví duï cuøng moät maøng thuoác, cuøng moät
thôøi gian chieáu saùng, cuøng ñieàu kieän aên moøn …). Chæ khoâng caàn söûa
cuõng in gioáng nhö maãu.
Vaán ñeà coøn laïi chính laø ñieàu kieän ñaàu tieân laø xem vaät lieäu caûm
quang coù laøm vieäc hoaøn toaøn nhö moät ñöôøng thaúng.
Thoâng thöôøng moãi moät ñoà thò maät ñoä, baét ñaàu ñaëc tröng töø ñoä
cong roài sau môùi thaúng (hình 4.36). Ñöôøng chaám chaám laø ñöôøng lyù
töôûng cuûa moät ñoà thò maät ñoä dieãn bieán hoaøn toaøn thaúng. Ñeå giuùp cho
söï quan saùt naøy, chuùng ta coù coù theå keùo daøi ñoaïn thaúng cuûa ñoà thò
maät ñoä thöïc teá xuoáng theâm phía döôùi cho ñeán khi gaëp giaù trò logE
töông ñöông vôùi giaù trò ñoaïn uoán cong (Hình 4.36).
Hình 4.36 vaø 4.37

84 chöông 4
Baây giôø chuùng ta thöû xem dieãn bieán maät ñoä ñieåm tram cuûa tram
contakt caàn phaûi thay ñoåi baèng caùch naøo ñeå ñieàu chænh laïi ñoaïn uoán
cong cuûa ñoà thò maät ñoä. Tröôùc heát chuùng ta nhaän thaáy raèng khi taàng
thöù gioáng nhau vaø caùch chieáu saùng nhö nhau thì ñoà thò maät ñoä lyù
töôûng coù ñoä phaûn xaï lôùn hôn ñoà thò maät ñoä thöïc teá. Ñoä phaûn xaï cuûa
ñoà thò maät ñoä lí töôûng laø ñieàu baây giôø chuùng ta caàn bieát. Noù caàn phaûi
lôùn baèng ñoä phaûn xaï cuûa baûn in ra, ñoàng thôøi laø cuûa tram contakt.
Trong hình 4.37 tröôùc heát laø ñoà thò maät ñoä lí töôûng cuûa aâm baûn (ñoà
thò a) vaø ñoà thò maät ñoä cuûa ñieåm tram cuûa tram contakt (ñoà thò b). Hai
ñoà thò naøy coù cuøng moät ñoä phaûn xaï.
Ñoà thò ñoä ñen thöïc teá laïi cho thaáy nhö hình 4.38, nôi maø ñoà thò ñoä
ñen lí töôûng chæ coøn trình baøy baèng nhöõng ñöôøng chaám chaám.
Hình 4.38
Töø ñoù ruùt ra raèng ngay tram contakt cuõng caàn coù moät ñaëc tính
khaùc maø chuùng ta neâu ra sau ñaây:
Ta laáy treân ñoaïn cuoái cuûa ñoà thò aâm baûn boán ñieåm A ,B ,C vaø D,
4 ñieåm ñoù töông öùng vôùi 4 ñieåm treân ñöôøng ñen lí töôûng A’ ,B ‘ ,C’
vaø D’. Côõ lôùn ñieåm tram cho döông baûn tram töông öùng vôùi caùc ñieåm
naøy chuùng ta tìm thaáy nhö ñaõ noùi.
Nhöng baây giôø chuùng ta chöa coù moät ñoà thò ñen lí töôûng maø laø ñoà
thò ñen thöïc teá cuûa aâm baûn. Ñaùng leõ caùc ñieåm A’’, B’’, C’’ vaø D’’ phaûi
naèm ngang qua caùc ñieåm A,B,C vaø D. Caùc ñieåm caét töông öùng laø caùc
ñieåm ñaëc tính cuûa tram contakt ñaõ söûa. Ñaëc tính tram contakt ñaõ söûa
naøy laø ñoä phaûn xaï cuûa noù nhoû hôn ñaëc tính ban ñaàu. Noù coù ñoä phaûn
xaï baèng vôùi ñoà thò aâm baûn thöïc teá, nhöng khi in thì ñoä phaûn xaï laïi
cao hôn, do ñoù ñoä phaûn xaï lí töôûng cuûa aâm baûn in xong seõ baèng nhau.
Ñoù chính laø ñieàu chuùng ta caàn ñaït tôùi. Maët khaùc khi coù ñoä phaûn xaï
cuûa aâm baûn thöïc teá baèng ñoä phaûn xaï cuûa tram contakt nhöng nhoû hôn
baûn in ra.
Neáu luoân luoân chuïp aâm baûn trong ñieàu kieän nhaát ñònh vaø coù moät
phöông phaùp in nhaát ñònh (keå caû quaù trình phôi baûn coá ñònh) thì chæ
caàn moät tram contakt vôùi moät ñaëc tính, coù khaû naêng truyeàn ñöôïc taàng
thöù thoûa maõn yeâu caàu.
Vieäc tìm ra caùc ñaëc tính ñoù laø tieàn ñoà tìm ra caùc ñoà thò tính chaát
phim aûnh vaø söï lieân quan giöõa côõ lôùn ñieåm tram cuûa maãu phim phôi
vaø maät ñoä coù theå cuûa baûn in ra.
Moái quan heä töông töï nhö vaäy cuõng phuø hôïp vôùi phöông phaùp phôi
aâm baûn maø phim maãu cuûa noù hoaëc laøm töø döông baûn demitone (laøm
tram giaùn tieáp) hoaëc tröïc tieáp töø maãu (phöông phaùp chuïp tröïc tieáp).
Tröôøng hôïp sau cuøng laø khoâng duøng vaät lieäu phim aûnh vaø löu yù
ñeán ñaëc tính ñoà thò cuûa noù.
Tröôùc tieân caàn xaùc ñònh söï phuï thuoäc cuûa maät ñoä coù theå cuûa baûn
in sao côõ lôùn ñieåm tram cuûa aâm baûn tram baèng caùch ño ñaïc. Toát hôn
laø duøng caû moät thang taàng thöù tram coù töø 12 ñeán 15 baäc, maø côõ lôùn
ñieåm tram trong töøng baäc ñaõ ñöôïc xaùc ñònh chính xaùc.
Thang ñoù duøng laøm baøi maãu phôi vaø in thí nghieäm. Baèng caùch naøy
ta tìm ra ñöôïc moái quan heä nhö hình 4.39.
Hình 4.39
86 chöông 4
Ñeå tìm ra ñaëc tính ñieåm tram cuûa tram contakt caàn thieát cho noù ta
tieán haønh nhö sau:
Veõ ñoà thò cuûa moät thang taàng thöù döông baûn demitone, maø thang
naøy seõ duøng ñeå chuyeån sang tram (hình 4.40) laáy moät ñieåm maät ñoä
D’ töø hình 4.39 vaø töø ñoù tìm ñöôøng kính S’ cuûa ñieåm tram, baèng caùch
töø ñieåm A keùo sang ngang ñeán ñoà thò (ñieåm B) vaø töø ñoù doùng thaúng
xuoáng ñieåm C . Ñoái vôùi maät ñoä D’ naøy thì maät ñoä D” cuûa döông baûn
demitone (hình 4.40, ñoaïn EF). Maät ñoä tram contakt thích hôïp seõ
töông öùng ñoaïn EG.
DK = DGR - D’’ (11)
DK caàn phaûi töông öùng vôùi ñöôøng kính ñieåm tram S’ treân truïc
hoaønh. Ñieåm F’ laø moïät ñieåm cuûa ñaëc tính cuûa tram contakt khi cho
bieát tröôùc maät ñoä coù theå cuûa baûn in ra, cho ñeán khi döïng ñöôïc ñoà thò
tram contakt rieâng bieät vôùi moät söï chính xaùc ñaày ñuû.
Nhöõng moái töông quan trình baøy treân ñaây cho thaáy raèng vieäc söû
duïng tram contakt coù nhieàu thuaän lôïi ñeå truyeàn taàng thöù ñuùng yeâu
caàu. Nhöng chæ ñuùng trong tröôøng hôïp cuøng tram contakt ñuùng quy
ñònh vaø ñieàu kieän laøm phim hoaøn toaøn chính xaùc. Neáu chæ duøng tram
contakt duy nhaát cho aûnh keõm vaø offset thì maõi maõi daãn ñeán söï thoûa
hieäp cho söï phí toån voâ ích trong vieäc truyeàn taàng thöù ñuùng.
Hình 4.40
Quaù trình tram hoùa hình aûnh vôùi tram contakt

Quaù trình tram hoùa hình aûnh baèng tram contakt laø quaù trình
truyeàn tín hieäu cuûa aùnh saùng ñaõ ñöôïc chænh söûa cuûa baøi maãu qua taám
tram contakt ñeå taïo thaønh caùc haït tram treân phim. Vì tín hieäu töø baøi
maãu phaûi ñi qua haït tram contakt ñeå ñöôïc bieán ñoåi thaønh nhöõng haït
tram coù dieän tích khaùc nhau neân phuï thuoäc vaøo caáu taïo haït tram con-
takt maø khaû naêng chuyeån ñoåi töø tín hieäu lieân tuïc cuûa aùnh saùng thaønh
tín hieäu tram coù chính xaùc nhö mong muoán hay khoâng?
Nhö chuùng ta ñaõ bieát tín hieäu aùnh saùng tôùi töø baøi maãu tröôùc khi
ñöôïc tram hoùa bao giôø cuõng ñöôïc chænh söûa veà ñoä roäng maät ñoä phuø
hôïp vôùi khaû naêng in. Nhö vaäy ñeå truyeàn chính xaùc taàng thöù cuûa hình
trong khoaûng maät ñoä ñoù sang baûn phim tram ta phaûi löïa choïn loaïi
tram contakt coù khaû naêng truyeàn ñaït phuø hôïp hoaëc duøng caùc kyõ thuaät
ñaëc bieät ñeå trung hoøa söï thieáu soùt veà maët “chuyeån ñoåi thoâng tin cuûa
tram contakt “. Tröôùc khi ñi vaøo caùc kyõ thuaät ñaëc bieät ñeå trung hoøa
söï thieáu soùt khi phuïc cheá vôùi tram contakt ta phaûi tìm hieåu caáu taïo
cuûa haït tram contakt aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán haøm truyeàn
taàng thöù.
AÛnh höôûng cuûa caáu taïo haït tram contakt tôùi

haøm truyeàn taàng thöù
Qua nghieân cöùu cho thaáy: chính caáu taïo cuûa moät haït tram contakt
laø nguyeân nhaân chuû yeáu aûnh höôûng ñeán haøm truyeàn taàng thöù. Caáu
taïo cuûa haït tram contakt goàm ba phaàn: söï bieán ñoåi maät ñoä trong moät
haït tram contakt, ñoä lôùn cuûa moät haït tram contakt vaø maøu saéc, nhöng
nguyeân nhaân chuû yeáu laø söï bieán ñoåi maät ñoä trong moät haït tram ñieåm
tram cuûa tram contakt hay noùi ñuùng hôn laø söï taêng daàn maät ñoä trong
phaïm vi moät haït tram contakt.
Vaäy vaán ñeà ñaët ra laø: söï taêng daàn trong phaïm vi moät ñieåm tram
cuûa tram contakt phaûi nhö theá naøo ñeå giöõa maãu vaø baûn in ra coù khaû
naêng maát taàng thöù ít nhaát.
88 chöông 4
Giaû söû ta chuïp töø moät baøi maãu laø thang xaùm 10 taàng thì ta seõ ñöôïc
moät aâm baûn ngöôïc laïi coù 10 taàng vôùi cheânh leäch maät ñoä laø 0,2 vaø
phim chuïp coù γ = 1.
AÂm baûn naøy phaûi thoâng qua tram contakt ñeå chuyeån thaønh döông
baûn tram coù maät ñoä töông töï maãu.
Vaäy tính chaát cuûa tram contakt phaûi nhö theá naøo ñeå trong quaù trình
naøy söï thay ñoåi ñoä ñen ñieåm tram treân döông baûn tram coù maät ñoä
töông öùng vôùi maãu, töùc taàng thöù khoâng ñoåi?
Thöïc nghieäm vaø tính toaùn cho thaáy raèng ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy
phaûi coù hai ñieàu kieän chuû yeáu:
1- Ñoà thò bieåu dieãn söï bieán thieân maät ñoä treân döông baûn tram coù
hình daïng gioáng nhau.
2- Hieäu maät ñoä (∆D) treân phim ñem ñi contakt (trong tröôøng hôïp
naøy laø phim aâm baûn demitone) phaûi baèng DR cuûa taám tram contakt
(hieäu maät ñoä ∆D cuûa phaàn ñen vaø traéng nhaát trong moät haït tram con-
takt) vaø cuõng phaûi baèng ∆D cuûa baûn in ra maø maät ñoä ñoù taïo neân do
ñoä traéng cuûa giaáy vaø ñoä ñen cuûa möïc taïo neân.
Neáu thoûa maõn hai ñieàu kieän treân thì quaù trình truyeàn taàng thöù qua
tram contakt laø chính xaùc (taát nhieân phaûi keå ñeán yeáu toá phôi, nguyeân
vaät lieäu vaø maùy in).
Tuy nhieân nhö chuùng ta ñaõ phaân tích ôû phaàn caùc ñaëc tröng cuûa
tram, ñöôøng bieåu dieãn söï bieán thieân maät ñoä trong phaïm vi moät haït
tram contakt seõ cho ta ñaëc tröng negativ vaø ñaëc tröng positiv, muïc
ñích cuûa vieäc söû duïng caùc ñaëc tröng naøy cuûa tram contakt laø ñeå caân
baèng vôùi söï taêng maät ñoä trong caùc quaù trình sao cheùp treân phim vaø
quaù trình in.
Trong quaù trình chuïp tröïc tieáp ra aâm baûn tram ta phaûi duøng tram
coù ñaëc tröng negativ, vì khi ta sao cheùp töø aâm baûn tram sang döông
baûn tram vaø in seõ coù söï taêng maät ñoä vì hieän töôïng nhieãu xaï aùnh saùng
vaø söï bieán daïng taêng dieän tích cuûa haït tram, tram contakt coù ñaëc
tröng negativ giuùp ta giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà naøy.
Trong quaù trình chuïp giaùn tieáp ra aâm baûn demitone roài eùp sang
döông baûn tram ta phaûi duøng tram contakt coù ñaëc tröng positiv vaø khi
duøng loaïi tram naøy ta seõ khaéc phuïc ñöôïc caùc vaán ñeà gia taêng maät ñoä
khi in.
Caùc bieän phaùp khaéc phuïc caùc thieáu soùt

Caùc ñaëc tröng hay ñoä roäng maät ñoä cuûa loaïi tram thoâng duïng trong
nhieàu tröôøng hôïp khoâng phuø hôïp vôùi caùc ñoøi hoûi cuûa thöïc teá, ngöôøi
söû duïng phaûi duøng nhöõng kyõ thuaät ñaëc bieät ñeå trung hoaø söï thieáu soùt
naøy.
Coù hai phöông phaùp ñöôïc söû duïng:
1- Chieáu saùng phuï ñeå aûnh höôûng ñeán haøm truyeàn taàng thöù vaø ñoä
roäng maät ñoä.
2- Chieáu saùng vôùi aùnh saùng coù quang phoå khaùc nhau ñeå aûnh
höôûng ñeán ñoä roäng maät ñoä tram.
Chieáu saùng phuï

Ñeå taïo ñöôïc söï phuø hôïp giöõa haøm truyeàn taàng thöù vaø ñaëc tröng
cuûa tram ta phaûi chieáu saùng nhieàu laàn, quùa trình chieáu saùng dieãn ra
vôùi ba giai ñoaïn: chieáu saùng khoâng baøi maãu, chieáu saùng chính, chieáu
saùng khoâng tram.
Quaù trình chieáu saùng tröôùc (chieáu saùng khoâng baøi maãu):
Sô khôûi kyõ thuaät naøy ñöôïc söû duïng cho tram distanz nhöng ngaøy
nay noù cuõng ñöôïc söû duïng cho tram contakt, trong quaù trình naøy ta
chieáu saùng khoâng baøi maãu vaø chæ söû duïng taám tram contakt, vì vaäy
treân phim seõ ñöôïc chieáu saùng ñeàu ñaën treân toaøn boä dieän tích chuïp,
90 chöông 4
vaø ta seõ nhaän ñöôïc caùc haït tram khoaûng 5%. Daïng chieáu saùng naøy
chuû yeáu duøng trong vieäc taïo tram negativ vaø nhaèm ñaït ñöôïc keát quaû
sau “trong ñieàu kieän aùnh saùng yeáu ñeán töø caùc nôi toái maøu cuûa baøi
maãu ta cuõng coù nhöõng ñieåm (chaám) nhoû xuaát hieän, noù seõ laøm taêng ñoä
roäng maät ñoä cuûa tram.
1. Khoâng coù quaù trình chieáu saùng khoâng baøi maãu

2. Coù quaù trình chieáu saùng khoâng baøi maãu
Hình 4.41: Qua vieäc chieáu saùng khoâng baøi maãu treân baûn phim seõ xuaát hieän
nhöõng chaám nhoû ñöôïc phaân boá ñeàu ñaën, nhöõng ñieåm naøy khoâng lieân quan
ñeán maät ñoä baøi maãu nhöng coù taùc duïng laøm cho phaàn ñen dö cuûa baøi maãu
cuõng ñöôïc theå hieän trong baûn tram.
Quaù trình chieáu saùng chính:
Trong quaù trình chieáu saùng chính aùnh saùng seõ ñi qua baøi maãu vaø
baûn tram tôùi phim, quaù trình chieáu saùng naøy seõ taïo neân maät ñoä tram
phuø hôïp vôùi maät ñoä baûn maãu.
Quaù trình chieáu saùng khoâng tram:
Trong quaù trình chieáu saùng chính thoâng thöôøng vôùi tram contakt ta
khoâng ñaït ñöôïc söï taùi taïo maøu chính xaùc vì vaäy ta phaûi chieáu saùng
khoâng tram ñeå loaïi boû yeáu ñieåm naøy.
Trong quaù trình naøy baøi maãu seõ ñöôïc chieáu leân phim khoâng coù
tram, noù coù aûnh höôûng raát khaùc nhau tôùi caùc khoaûng maät ñoä. Neáu
trong quaù trình naøy vuøng saùng bò aûnh höôûng nhieàu thì ta neân toái öu
hoaù ñoà thò taàng thöù ôû nôi trung bình luùc ñoù aûnh höôûng naøy thieáu ñi roõ
raøng vaø nôi toái haàu nhö khoâng thay ñoåi.
Hai thôøi gian chieáu saùng phuï (chieáu saùng khoâng baøi maãu vaø chieáu
saùng khoâng tram) phaûi xaùc ñònh töông quan vôùi nhau moät caùch roõ
raøng vaø chính xaùc, muoán söû duïng coù hieäu quaû vieäc chieáu saùng phuï
thì thôøi gian chieáu saùng chính phaûi ruùt ngaén laïi ñeå haïn cheá ñoä roäng
cuûa maät ñoä tram, qua vieäc keùo daøi thôøi gian chieáu saùng khoâng baøi
maãu ta ñaït ñöôïc ôû ñaây moät söï caân baèng. Kyõ thuaät chieáu saùng taïo
tram cuûa DUPONT ñaõ döïa treân cô sôû naøy.
Hình 4.42: Qua vieäc chieáu

saùng chính ta coù theå löïa choïn
ñeå taïo maät ñoä aâm baûn tram
phuø hôïp vôùi maät ñoä baøi maãu.
1. Thôøi gian chieáu saùng chính ngaén

2. Thôøi gian chieáu saùng chính trung bình
3. Thôøi gian chieáu saùng chính daøi
Hình 4.43: Qua vieäc chieáu

saùng khoâng tram thì chuû yeáu
nôi saùng cuûa baøi maãu bò aûnh
höôûng qua ñoù ta coù theå taùi taïo
toâng maøu chính xaùc.
1. Thôøi gian chieáu saùng khoâng tram ngaén

2. Thôøi gian chieáu saùng khoâng tram trung bình
3. Thôøi gian chieáu saùng khoâng tram daøi
92 chöông 4
Chieáu saùng vôùi hai kính loïc.

Trong phaàn cô sôû lyù thuyeát ta ñaõ noùi ñeán loaïi tram maø trong ñoù
caùc phaàn töû cuûa noù coù maøu magenta. Söï nhuoäm maøu naøy coù caû trong
tram distanz laãn tram contakt. Vì vôùi maøu magenta ta coù theå taïo aûnh
höôûng ñeán söï phaân tích quang phoå cuûa aùnh saùng neân khoaûng roäng
maät ñoä tram coù theå taùi taïo ñöôïc phuï thuoäc vaøo maøu cuûa nguoàn saùng.
AÙnh saùng green coù taùc duïng laøm taêng maät ñoä höõu ích cuûa taám tram
magenta, aùnh saùng blue coù taùc duïng laøm giaûm maät ñoä höõu ích cuûa
taám tram.
Hình 4.44: Khoaûng roäng maät
Maät ñoä ñaït ñöôïc
ñoä max hay min cuûa tram con-
takt Magenta phuï thuoäc vaøo
nguoàn saùng söû duïng chính vì
vaäy ta coù theå ñieàu khieån ñöôïc
khoaûng roäng maät ñoä baèng
caùch söû duïng caùc nguoàn saùng
khaùc nhau.
1. Vôùi aùnh saùng Green D = 1,6
2. Vôùi aùnh saùng Blue D = 1,0
Vì phim ñöôïc söû duïng ñeå trame laø phim Lith coù tính chaát
Orthochromatic vì vaäy noù khoâng nhaïy vôùi aùnh saùng maøu ñoû (Red).
Ta coù aùnh saùng vaøng (Green + Red) coù taùc duïng nhö Green neân
thöôøng duøng ñeå thay theá aùnh saùng Green trong vieäc chieáu saùng laøm
taêng maät ñoä baøi maãu vaø aùnh saùng Magenta coù tính chaát nhö aùnh saùng
Blue (vì Magenta=Blue+Red) maø Red thì phim Lith khoâng baét ñöôïc.
Vì söï phaân phoái maät ñoä hieäu duïng cuûa moät haït tram coù aûnh höôûng
ñeán ñaëc tröng cuûa tram neân khi söû duïng kính loïc vaøng hay green thì
ñoà thò truyeàn taàng thöù seõ daøi hôn vaø phaúng hôn vaø coù xu höôùng
Hình 4.45: AÛnh höôûng cuûa vieäc

chieáu saùng vôùi caùc loaïi kính loïc
trong vieäc ñieàu khieån toâng maøu.
1. Chieáu saùng khoâng kính loïc

2. Vôùi kính loïc Vaøng hay Green
3. Vôùi kính loïc Magenta hay Blue
chuyeån sang ñaëc tröng positiv, vôùi kính loïc Magenta hay Blue thì
ngöôïc laïi haøm truyeàn taàng thöù ngaén vaø doác hôn tieán gaàn ñeán ñaëc
tröng negativ.
Qua vieäc thay ñoåi tyû leä thôøi gian chieáu saùng giöõa hai loaïi kính loïc
Magenta vaø Vaøng ta cuõng coù khaû naêng thay ñoåi khoaûng roäng maät ñoä
tram.
Döôùi ñaây laø khaû naêng thay ñoåi ñoä roäng maät ñoä tram qua vieäc söû
duïng tram contakt positiv cuûa haõng Agfa Geveart.
Tyû leä Magenta/Vaøng Khoaûng maät ñoä coù theå taùi taïo
(1) 100/0 1.00
(2) 60/40 1.12
(3) 40/60 1.25
(4) 20/80 1.45
(5) 0/100 1.70
Hình 4.46: Qua vieäc thay ñoåi tyû leä giöõa Magenta vaø Vaøng thì ñaëc tröng
tram contakt positiv cuûa haõng Agfa Geveart khoâng ñoåi.
94 chöông 4
Ñeå thuaän tieän khi söû duïng phöông phaùp duøng kính loïc ñeå trung
hoøa söï thay ñoåi ñoä roäng maät ñoä, caùc haõng Agfa, Klimishprogralum,
Holux - Fotion… ñaõ ñöa ra caùc heä thoáng hieän ñaïi ñeå tính toaùn. Khi
söû duïng heä thoáng Neoscreening cuûa Dupoint ta coù thöôùc tính
“Neoscreening Caculation” gioáng nhö moät caây thöôùc, keùo qua ñoù ta
tính ñöôïc phaàn chieáu saùng vôùi aùnh saùng maøu Magenta vaø phaàn chieáu
saùng cuûa aùnh saùng Vaøng. Töông töï nhö vaäy coù heä thoáng Kodak CC
Filter cuûa haõng Kodak hay Burda VSC cuõng tính toaùn vôùi söï trôï giuùp
cuûa maùy tính.
Chieáu saùng vôùi filter ñöôïc söû duïng chuû yeáu vôùi tram döông baûn
khi söû duïng tram aâm baûn seõ coù raát nhieàu vaán ñeà vì aùnh saùng taàng thöù
môùi coù ñaëc tröng negativ, ñaëc tröng naøy coù theå bò maát, ñi neáu ta chieáu
vôùi aùnh saùng coù maøu khaùc, luùc ñoù ñoä voõng cuûa noù bieán maát vôùi mong
muoán ñöôøng ñaëc tröng ñöôïc giöõ coá ñònh ta neân haïn cheá vieäc söû duïng
kính loïc ñeå taïo tram negativ, trong kyõ thuaät naøy ta chuû yeáu duøng
phöông phaùp chieáu saùng khoâng baøi maãu thì moät taám tram Magenta
seõ coù taùc duïng nhö taám tram contakt bình thöôøng khaùc, noù seõ taïo cho
ta nhöõng ñieåm nhoû boá trí ñeàu ñaën trong toaøn boä dieän tích…
Öu ñieåm cuûa phöông phaùp duøng kính loïc so vôùi phöông phaùp
chieáu saùng nhieàu laàn ôû choã khi chieáu saùng, baøi maãu, tram hay tôø
phim seõ khoâng bò thay ñoåi vò trí.
Quaù trình phaân tích treân ñaây chæ ra cho chuùng ta thaáy raèng ñeå ñaït
ñöôïc moät söï taùi taïo taàng thöù cuûa hình aûnh Halbtone baèng tram con-
takt ñoøi hoûi phaûi coù söï tính toaùn vaø xöû lyù phöùc taïp do giôùi haïn veà caáu
taïo cuûa taám tram contakt, söï boá trí quy trình coâng ngheä vaø caùc giôùi
haïn cuûa kyõ thuaät phuïc cheá baèng phöông phaùp quang cô. Nhöng ñieåm
maáu choát ôû ñaây laø söï phuï thuoäc vaøo caáu taïo cuõng nhö ñaëc tröng cuûa
tram contakt laøm giôùi haïn khaû naêng phuïc cheá cuûa chuùng ta, noùi nhö
theá khoâng phaûi ñeå phuû nhaän chaát löôïng phuïc cheá vôùi tram contakt, ta
bieát raèng tröôùc khi coù tram ñieän töû thì phuïc cheá vôùi tram contakt ta
vaãn ñöôïc nhöõng boä phim coù chaát löôïng toát tuy nhieân söï haïn cheá ôû
ñaây laø thôøi gian gia coâng moät boä phim, möùc ñoä phöùc taïp cuûa coâng
vieäc, tyû leä hö hoûng khaù lôùn vaø ñoä chính xaùc ñaït ñöôïc khoâng phaûi luùc
naøo cuõng nhö mong muoán. Do ñoù trong xu höôùng ngaøy caøng phaùt
trieån cuûa kyõ thuaät ñieän töû daàn daàn caùc nhaø in ñaõ chuyeån quaù trình
taùch maøu vaø phuïc cheá baèng tram contakt sang phuïc cheá baèng tram
ñieän töû treân maùy taùch maøu ñieän töû.
Chöông 5
Tieán trình taïo tram
treân maùy taùch maøu ñieän töû
Nguyeân taéc taïo tram treân maùy taùch maøu ñieän töû
Baøi maãu ñöôïc phaân tích theo töøng ñieåm moät vaø khi xöû lyù tuaàn töï
töøng haït tram seõ ñöôïc taïo thaønh bôûi nhieàu chaám nhoû do nhieàu tia
laser taïo ra. Baøi maãu seõ ñöôïc phaân tích töø treân xuoáng döôùi vaø tuaàn
töï ñaàu ñoïc seõ nhích sang moät beân ñeå phaân tích tieáp baøi maãu, caùc haït
tram cuõng ñöôïc taïo thaønh tuaàn töï töø treân xuoáng döôùi vaø nhích sang
moät beân theo chieàu chuyeån ñoäng cuûa ñaàu ghi.
Taïo tram treân maùy taùch maøu Taïo tram baèng tram contakt
ñieän töû
Baøi maãu ñöôïc phaân tích töøng Baøi maãu ñöôïc phaân tích cuøng
ñieåm moät . moät luùc.
Tín hieäu ñöôïc xöû lyù vaø löu tröõ laïi Cuøng moät luùc tín hieäu aùnh saùng ñeán
treân maùy tröôùc khi xuaát ra ñeå taïo töø baøi maãu reõ qua löôùi tram contakt
haït tram. vaø ñi thaúng tôùi beà maët phim soáng.
Tuaàn töï töøng haït tram ñöôïc ghi Taát caû caùc haït tram ñöôïc ghi leân
leân phim. phim cuøng moät luùc.
Baûng 5.1: So saùnh nguyeân taéc taïo tram baèng tram contakt vaø baèng maùy
taùch maøu ñieän töû.
98 chöông 5
Tieán trình taïo haït tram treân maùy taùch maøu ñieän töû
Tieán trình phaân tích hình aûnh
Hình aûnh ñöôïc ñem ñi taùch maøu (baøi maãu) treân maùy taùch maøu
ñöôïc chia thaønh voâ soá caùc ñieåm nhoû goïi laø pixel.
Moãi pixel seõ ñöôïc xöû lyù rieâng reõ vaø mang moät giaù trò veà maät ñoä
vaø töøng maøu cuûa baøi maãu. Soá löôïng pixel caøng lôùn thì hình aûnh caøng
mòn, ñaëc tröng cho khaùi nieäm ñoù laø dpi (dot per inch) töùc soá dot ñöôïc
queùt treân 1 inch. Tröôøng hôïp lyù töôûng nhaát laø soá dpi baèng vôùi ñoä phaân
giaûi cuûa phim, nhöng ñieàu naøy chöa theå thöïc hieän ñöôïc, cho tôùi nay
chæ ñaït ñöôïc 3.000 dpi.
ÔÛ nhöõng ñaàu ñoïc coù moät caáu taïo toát coù theå phaân bieät ñeán möùc ñoä
1‰ söï thay ñoåi traïng thaùi veà maät ñoä cuûa 1 pixel töông öùng vôùi moät
giaù trò digital laø 10 bit (210 = 1024) töùc laø ñaàu ñoïc coù theå phaân bieät
ñöôïc tôùi 1024 traïng thaùi bieåu dieãn maät ñoä cuûa 1 pixel.
Tín hieäu sau khi qua ñaàu ñoïc seõ qua kính loïc maøu R, G, B ñeå phaân
thaønh tín hieäu rieâng reõ cho caùc maøu Cyan, Mangenta, Yellow vaø
trong ñaàu ñoïc cuõng coù theâm 1 keânh nöõa cho maøu ñen (nhö hình veõ).
Boán tín hieäu naøy seõ ñöôïc hoäi tuï treân boán oáng nhaân quang (photo-
multiplier). Boä phaän naøy laøm nhieäm vuï chuyeån boán tín hieäu quang
hoïc treân (tín hieäu analog) thaønh boán tín hieäu ñieän töû töông xöùng (tín
hieäu digital).
Nguyeân taéc laøm vieäc cuûa oáng nhaân quang (photomultiplier)
nhö sau:
Tín hieäu aùnh saùng ñeán töø baøi maãu sau khi qua kính loïc seõ ñi vaøo
oáng nhaân quan, caùc photon cuûa aùnh saùng seõ ñaäp vaøo ñieän cöïc ñaàu
tieân cuûa oáng nhaân quang laøm phaùt ra moät hay nhieàu ñieän töû (tuøy
thuoäc vaøo ñoä maïnh, yeáu cuûa tín hieäu aùnh saùng). Ñieän cöïc naøy ñöôïc
boá trí sao cho coù theå höôùng caùc ñieän töû môùi ñöôïc phaùt ra tôùi ñaäp vaøo
moät ñieän cöïc khaùc ñoái xöùng vôùi noù vaø moãi ñieän töû ñaäp vaøo ñieän cöïc
Tieán trình taïo tram treân maùy taùch maøu ñieän töû 99
thöù hai naøy laïi keùo theo moät hay nhieàu ñieän töû nöõa böùt ra khoûi ñieän
cöïc (tuøy theo caáu taïo cuûa oáng nhaân quang maø moät ñieän töû ñaäp vaøo
coù theå keùo theo noù moät hay nhieàu ñieän töû nöõa)vaø ta thaáy sau khi böùt
ra khoûi ñieän cöïc thöù hai naøy chuøm tia ñieän töû laïi lôùn hôn chuøm tia
vaøo vaø chuøm tia naøy laïi ñöôïc boá trí cho höôùng vaøo moät ñieän cöïc thöù
ba … vaø cöù nhö theá ta thaáy caùc ñieän töû ñöôïc nhaân daàn leân cho tôùi
ñieän cöïc cuoái cuøng thì caùc ñieän töû naøy seõ ñöôïc thu hoài taïi löôùi anod…
Nhö vaäy töø moät tín hieäu aùnh saùng ban ñaàu (tín hieäu analog) sau khi
qua oáng nhaân quang seõ ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän (digital) vaø
ñöôïc khueách ñaïi leân nhieàu laàn.
Boán tín hieäu sau khi qua boán oáng nhaân quang töông öùng seõ ñöôïc
ñem ñi xöû lyù tieáp. Caùc tín hieäu naøy khoâng ñöôïc xöû lyù rieâng reõ maø seõ
ñöôïc xöû lyù töông öùng vôùi nhau ngay caû trong tröôøng hôïp chæ queùt moät
maøu.
Ñieàu chænh Löôùi Anod
ñieän cöïc
Nguoàn saùng
Nhaân ñieän töû

tyû leä 1:14
Hình 5.1: Caáu taïo oáng nhaân quang (photomultiplier)
Tieán trình xöû lyù tín hieäu

Tieáp theo ñoù tín hieäu seõ ñöôïc chuyeån tôùi maùy tính ñieän töû coù chöùa
chöông trình ñoà thò taàng thöù, taïi ñoà thò taàng thöù naøy thoâng tin veà ñoä
ñaäm nhaït cuûa baøi maãu seõ ñöôïc bieán ñoåi laïi ñeå taïo thaønh tín hieäu
tram, khi thay ñoåi ñoà thò taàng thöù naøy ta seõ thay ñoåi ñaëc tính cuûa tram
vaø moïi phöông phaùp tính nhö UCR, GCR, ICR taêng giaûm maøu seõ
ñöôïc ñieàu chænh treân ñoà thò naøy.
100 chöông 5
Treân ñoà thò taàng thöù naøy seõ coù nhöõng thay ñoåi, chænh söûa vaø tính
toaùn ñöôïc xöû lyù baèng maùy tính vaø bôûi con ngöôøi, nhöng ta khoâng ñi
saâu vaøo vaán ñeà naøy maø chæ xem xeùt caùc yeáu toá lieân quan ñeå taïo haït
tram.
Tín hieäu veà maät ñoä töøng maøu cuûa moät pixel seõ thoâng qua ñoà thò
taàng thöù naøy ñeå laáy ra tín hieäu veà tram töông öùng. Tín hieäu naøy ñöôïc
theå hieän baèng moät soá digital laø 8 bit (28 = 256). Nhö vaäy ñeå bieåu dieãn
haït tram töø 0%–100% ta coù ñeán 256 traïng thaùi töø 0–255.
1023
Tín hieäu ñaàu vaøo
Tín hieääu ra
0 255
Hình 5.2: Söï chuyeån ñoåi tín hieäu.

Moät vaán ñeà thaéc maéc ôû ñaây laø: Taïi sao ta phaûi ñoïc baøi maãu vôùi
1024 traïng thaùi maø chæ bieåu dieãn tín hieäu tram baèng 256 traïng thaùi?
Sôû dó coù vaán ñeà treân laø do khi phaân tích baøi maãu ta caàn phaân tích
moät caùch chính xaùc vaø phaûi phaùt hieän ra ñöôïc nhöõng thay ñoåi nhoû
nhaát veà maät ñoä cuûa töøng pixel, ñeå thöïc hieän vaán ñeà naøy ta chæ caàn
phaùt hieän söï thay ñoåi ôû möùc ñoä 1‰ laø ñuû roài (töông öùng vôùi 1024
traïng thaùi veà maät ñoä hay noùi caùch khaùc laø thang xaùm A cuûa ta coù
1024 baäc).
Nhö ta ñaõ bieát traïng thaùi cuûa moät haït tram chæ theå hieän töø 0–100%
vaø maét thöôøng ta khoâng theå phaân bieät ñöôïc ñeán söï thay ñoåi 0,5%, nhö
vaäy ñeå bieåu dieãn traïng thaùi cuûa haït tram töø 0–100% ta chæ caàn 256
traïng thaùi laø ñuû vì vôùi 256 traïng thaùi ta ñaõ ñuû ñeå bieåu dieãn haït tram
ôû möùc ñoä 0,5%; 1,5%; 80,5% …
Caùc tín hieäu veà maät ñoä sau khi qua ñoà thò taàng thöù ñeå laáy ra tín
hieäu veà tram töông öùng seõ ñöôïc löu tröõ treân boä nhôù cuûa maùy tính
tröôùc khi ñem ñi xöû lyù, thoâng thöôøng laø löu tröõ vôùi caùc Stack (philo).
Caùc tín hieäu seõ ñöôïc ñoïc töø treân xuoáng döôùi theo chieàu quay cuûa
xy lanh vaø laàn löôït ñöôïc nhôù vaøo caùc oâ nhôù cuûa Stack.
1 1n
2 2n
3 3n
Hình 5.3: Caáu taïo moät phaàn
n mn cuûa Stack.
Moät ñieåm ñoïc ñöôïc treân baøi maãu seõ ñöôïc nhôù taïi moät oâ nhôù cuûa
Stack coù ñòa chæ roõ raøng.
Moãi oâ nhôù cuûa Stack coù dung löôïng 8 bit, töùc noù seõ nhôù ñöôïc moät
trong 256 traïng thaùi cuûa tín hieäu tram.
Hình 5.4: Caùc oâ nhôù cuûa Stack töông öùng vôùi vò trí cuûa caùc pixel treân
baøi maãu.
102 chöông 5
Thoâng thöôøng caùc maùy taùch maøu loaïi Scanner digital sau khi ñoïc
heát moät voøng seõ nhích sang beân caïnh ñeå ñoïc tieáp voøng tieáp theo, thí
duï maùy DC-380T cuûa LIKSIN vaø TRAÀN PHUÙ; coøn loaïi maùy Scanner
analog seõ ñoïc lieân tieáp theo hình xoaén oác heát voøng naøy ñeán voøng
khaùc, thí duï loaïi maùy SG-618 cuûa HOAØNG ANH vaø ITAXA. Caùc tín
hieäu ñöôïc ñoïc trong loaïi maùy digital seõ ñöôïc löu laïi deã daøng hôn so
vôùi loaïi maùy analog vì trong kyõ thuaät digital ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh
ñöôïc soá löôïng caùc oâ nhôù cuûa Stack trong moät haøng doïc neân coù theå
löu caùc thoâng tin veà baøi maãu trong ñóa cöùng cuûa maùy, trong khi caùc
loaïi maùy analog khoâng xaùc ñònh ñöôïc soá löôïng oâ nhôù cuûa Stack trong
moät haøng doïc maø laøm vieäc theo nguyeân taéc: neáu moät haøng doïc caùc
oâ nhôù cuûa Stack ñaõ ñaày roài maø ñaàu ñoïc vaãn chöa ñoïc heát moät haøng
doïc cuûa baøi maãu thì tín hieäu laïi tieáp tuïc ñöa sang haøng keá beân. Ñaây
laø nhöõng lyù do taïi sao maùy DC-380T coù theå nhaân baûn maø khoâng caàn
ñoïc laïi baøi maãu, vì thoâng tin sau khi ñoïc xong ñaõ ñöôïc löu laïi roài chæ
vieäc xuaát ra bao nhieâu laàn laø ta coù baáy nhieâu baûn hoaëc ôû maùy DC-
380T ta coù theå löu laïi caùc thoâng tin veà moät baøi maãu trong ñóa cöùng
cuûa maùy ñeå sau naøy gaëp laïi ta coù theå goïi ra vaø chaïy tieáp. Coøn caùc
loaïi maùy SG-618 thì khoâng coù ñöôïc caùc chöùc naêng naøy vì vaäy khoâng
theå löu tröõ thoâng tin treân maùy ñöôïc.
* SPM:
SPM – Screen Palette Memory taïm dòch laø baûng tham chieáu veà
tram.
ÔÛ caùc loaïi maùy SG-618, SPM ñöôïc löu tröõ treân ñóa meàm vaø ñöôïc
naïp vaøo trong maùy khi söû duïng.
ÔÛ caùc loaïi maùy DC-380T hay 399 thì SPM coù saün trong ñóa cöùng
cuûa maùy, khi caàn laøm vieäc ta goïi ra theo chöông trình ñaõ ñònh saün.
SPM coù caáu taïo laø moät ma traän vuoâng (30x30) hay (64x64). Moãi
ñieåm cuûa SPM mang moät giaù trò 8 bit (töông öùng vôùi 256 traïng thaùi
cuûa haït tram), söï phaân boå cuûa caùc ñieåm naøy gioáng nhö söï phaân boå
cuûa moät haït tram contakt.
Rasterburg
Ri,k≤10
Ri,k=5
R
k
Hình 5.5: Caáu taïo cuûa SPM gioáng nhö daïng moät nuùi tram (Rasterberg).
SPM ñöôïc xaây döïng treân hình töôïng moät nuùi tram Resterberg hình
kim töï thaùp vôùi ñænh mang giaù trò 0 vaø caøng xuoáng döôùi thì giaù trò
caøng taêng daàn cho ñeán phaàn ngoaøi cuøng cuûa ñaùy laø 255.
Vieäc boá trí SPM nhö vaäy seõ taïo ra cho chuùng ta moät ñaëc tröng cuûa
tram ñieän töû laø caùc haït tram taïo ra duø lôùn hay nhoû ñeàu coù hình chöõ
thaäp bò raêng cöa.
104 chöông 5
Hình 5.6: Caáu truùc haït tram ñieän töû.
Phaân tích saâu hôn moät Rasterberg bieåu dieãn caùc ñöôøng ñaúng maät
phaân boå maät ñoä haït tram Autotypisch, trong SPM noù laø moät ma traän
32x32 (hay 64x64). Noù ñöôïc ñònh vò theo haøng vaø ñöôøng (i, k), moãi
phaàn töû coù toïa ñoä (i,k) coù giaù trò töông öùng vôùi ñöôøng thaúng maät
R(i,k); R(i,k) coù giaù trò töø 0-255. Vôùi moät giaù trò cuûa baøi maãu ta seõ coù
R(U,V). Thí duï vôùi R(U,V)=10 tôùi töø moät ñieåm saùng cuûa baøi maãu
(hình veõ) sau khi so saùnh giaù trò cuûa Rasterberg phuïc vuï cho vieäc
queùt ra ñieåm tram.
Theo caùch boá trí nhö vaäy cuûa SPM ta nhaän thaáy Rasterberg thöïc
ra bao goàm nhieàu ñöôøng ñaúng maät hôïp laïi vôùi nhau vaø ñöôïc bieåu
dieãn theo phöông trình Z = cos 2x.cos2y. Neáu bieåu dieãn theo phöông
trình naøy thì giaù trò cuûa ñöôøng ñaúng maät seõ ñi töø +1 -1.
Ñaây laø caùch bieåu dieãn cuûa haõng Grosfield, muïc ñích chính ôû ñaây
laø ñeå tính toaùn hình daïng cuûa haït tram khi cho giaù trò x hoaëc y thay
ñoåi. Khi x/y thay ñoåi ta nhaän thaáy Z thay ñoåi, töùc heä soá hình daïng cuûa
ñieåm tram thay ñoåi theo => hình daïng cuûa haït tram coù theå laø troøn,
vuoâng, ellipse v.v… khi ta cho x, y thay ñoåi. Vôùi tram ellipse, treân
cô sôû naøy ta coù theå tính toaùn ñeå haït tram giao nhau laàn thöù nhaát vaø
laàn thöù hai ôû taàng thöù bao nhieâu.
1
+1 -1 +1
3/4 0 0
1/2
-1 +1 -1
+3/4
+1/2
0
+1/4
1/4 0 0
+1/4 -1/4 0
+1/2 -1/2
-3/4
+3/4
+1 -1 +1
0 x
0 1/4 1/2 3/4 1
Hình 5.7: Phaân boå maät ñoä cuûa ñieåm tram döôùi daïng caùc ñuôøng ñaúng maät
theo phöông trình Z = cos2x.cos2y.
Tieáp tuïc quaù trình xöû lyù, tín hieäu ôû töøng oâ nhôù trong Stack seõ laàn
löôït ñöôïc ñem ñi so saùnh vôùi phaàn töû töông öùng cuûa noù ôû SPM. Theo
nguyeân taéc sau:
Neáu chæ soá tram beân oâ nhôù cuûa Stack lôùn hôn chæ soá beân phaàn töû
töông öùng vôùi noù trong SPM thì boä phaän so saùnh seõ cho leänh ghi
töông öùng vôùi traïng thaùi 1 (töùc môû tia laser) neáu chæ soá naøy nhoû hôn
thì boä phaän so saùnh seõ cho leänh khoâng ghi – öùng vôùi traïng thaùi 0 (töùc
ñoùng tia laser). Caùc tín hieäu ghi hay khoâng ghi seõ ñöôïc chuyeån ñeán
löu tröõ ôû caùc Register – thanh ghi. Nhö vaäy caùc oâ nhôù treân Register
seõ laàn löôït löu laïi caùc traïng thaùi 1 hay 0.
106 chöông 5
Maïch so saùnh
Stack SPM
0 1 0 1 1 0
Hình 5.8: Quaù trình so saùnh giöõa SPM vaø Stack.
Soá oâ boá trí trong Register töông öùng vôùi soá tia laser cuûa ñaàu ghi
vaø moãi oâ seõ töông öùng vôùi moät tia laser.
Vôùi maùy taùch maøu SG–618 cuûa haõng Dainippon Screen, neáu
muoán söû duïng nhieàu loaïi tram vôùi hình daïng khaùc nhau ta phaûi mua
nhieàu ñóa meàm töông öùng vôùi moät daïng caáu taïo cuûa SPM vôùi nhieàu
goùc ñoä ñònh tröôùc. Hieän nay ôû xí nghieäp cheá baûn HOAØNG ANH vaø
xí nghieäp ITAXA ñang duøng hai loaïi ñóa meàm cho tram vuoâng
(Square dot) vaø ñóa cho tram chuoãi (Chain dot).
Vôùi maùy taùch maøu cuûa haõng Hell ta cuõng coù caùc daïng tram töông
töï nhö SPM ñöôïc naïp thaúng vaøo oå ñóa cöùng cuûa maùy, khi caàn söû duïng
ta chæ goïi ra. Hieän ôû maùy DC-380T ôû TRAÀN PHUÙ vaø LIKSIN chæ söû
duïng moãi moät loaïi tram vuoâng. Ñaây laø ñieàu ñaùng tieác vì neáu chuùng
ta söû duïng caøng nhieàu loaïi tram thích hôïp vôùi nhieàu loaïi baøi maãu
khaùc nhau thì chaát löôïng hình aûnh seõ ñeïp vaø ña daïng hôn trong khi
ñoái vôùi loaïi maùy SG-618 muoán coù ñöôïc moät daïng SPM môùi ta mua
moät ñóa meàm goác cuûa haõng Dainippon Sceen raát maéc, coøn maùy Hell
DC-380T coù caùc chöông trình cho taát caû caùc loaïi SPM ñaõ chöùa saün
trong maùy maø hieän nay chöa ñöôïc khai thaùc trieät ñeå hay noùi ñuùng hôn
laø yeâu caàu cuûa khaùch haøng coøn chöa cao ñeå phaûi söû duïng heát caùc
chöông trình naøy.
Caùc loaïi tram ñöôïc neâu treân ñaây chæ laø moät soá loaïi thoâng thöôøng
ñöôïc söû duïng, ngoaøi ra coøn coù caùc loaïi tram ñaëc bieät taïo ra raát nhieàu
hieäu quaû khaùc nhau neáu ñöôïc söû duïng cho moät baøi maãu.
Hình 5.9: Tuøy theo caáu taïo cuûa SPM maø ta coù ñöôïc hình daïng haït tram,
ñoä leäch cuûa caùc phaàn töû treân SPM seõ quyeát ñònh ñoä leäch cuûa moãi maøu, töùc
goùc leäch tram ôû moãi maøu.
108 chöông 5
Vôùi loaïi tram chuoãi (Chain dot) hieän nay haõng Dainippon Sceen
coù caùc loaïi ñóa (SPM) coù caùc laàn giao nhau ôû caùc taàng thöù khaùc nhau
cuûa haït tram.
* Ví duï chi tieát veà quaù trình xöû lyù tín hieäu treân boä phaän so
saùnh ñeå quyeát ñònh söï ñoùng môû cuûa caùc tia laser.
4 5 6 6 5 5 6 5 haøng 1 10 10
5 4 4 5 5 5 6 6 2 6 6
5 4 5 5 4 4 5 6 3 7 3 3 7
4 4 5 5 5 5 6 6 4 8 4 1 1 4 8
5 5 5 5 5 5 4 5 5 9 5 2 0 0 2 5 9
5 5 4 4 4 4 5 6 6 9 5 2 0 0 2 5 9
5 5 4 4 4 4 6 6 7 8 4 1 1 4 8
5 5 4 4 4 5 5 5 8 7 3 3 7
5 5 4 4 4 5 4 4 9 6 6
5 6 8 9 7 7 5 6 10 10 10
Moät phaàn cuûa Stack Moät phaàn cuûa SPM
Hình 5.10
Giaû söû sau moät voøng quay cuûa maùy moät haït tram ñöôïc taïo, ta laáy
moät phaàn cuûa Stack ñem ñi so saùnh vôùi caùc phaàn töû cuûa noù beân SPM
theo nguyeân taéc: “Neáu chæ soá tram beân Stack lôùn hôn hoaëc baèng vôùi
chæ soá töông öùng cuûa noù ôû SPM thì boä phaän so saùnh seõ cho leänh ghi
öùng vôùi traïng thaùi 1 ôû Register ngöôïc laïi seõ baùo khoâng ghi, töông öùng
vôùi traïng thaùi 0 ôû Register“.
Neáu ñaàu ghi cuûa ta coù saùu tia laser thì ta seõ coù saùu oâ ôû Register.
Theo nguyeân taéc so saùnh nhö treân, ôû haøng Register seõ laàn löôït coù caùc
giaù trò sau:
Tia 1 2 3 4 5 6
Haøng 1: 0 0 0 0 0 0
Haøng 2: 0 0 0 0 0 0
Haøng 3: 0 0 1 1 0 0
Haøng 4: 0 1 1 1 1 0
Haøng 5: 1 1 1 1 1 1
Haøng 6: 1 1 1 1 1 1
Haøng 7: 0 1 1 1 1 0
Haøng 8: 0 0 1 1 0 0
Haøng 9: 0 0 0 0 0 0
Haøng 10: 0 0 0 0 0 0
Neáu saùu tia lares naøy theo leänh ñoùng, môû öùng vôùi traïng thaùi 1 hay
0 cuûa Register seõ taïo ñöôïc moät haït tram sau möôøi nhòp queùt.
1 2 3 4 5 6
Haøng 1 0 0 0 0 0 0
2 0 0 0 0 0 0
3 0 0 1 1 0 0
4 0 1 1 1 1 0
5 1 1 1 1 1 1
6 1 1 1 1 1 1
7 0 1 1 1 1 0
8 0 0 1 1 0 0
9 0 0 0 0 0 0
10 0 0 0 0 0 0
Hình 5.11: Haït tram ñöôïc taïo thaønh öùng vôùi caùc chæ soá tram ñöôïc nhôù
trong Stack.
110 chöông 5
Hình 5.12: Caùc hieäu quaû ñaëc

bieät ñaït ñöôïc do vieäc boá trí vaø
thieát keá SPM.
Hình 5.13: Caùc loaïi tram öùng vôùi caùc daïng hình hoïc khaùc nhau cuûa haït
tram, moãi daïng töông öùng vôùi moät SPM ñöôïc löu tröõ döôùi daïng ñóa meàm
(treân maùy taùch maøu cuûa Dainippon Sceen).
Maät ñoä tram Goùc ñoä Positive Negative Taàng thöù giao nhau
(line/inch) Laàn ñaàu Laàn hai
Tieâu chuaån 0 , 135 , 15 , 75
0 0 0 0
0 0 47% 61%
(töø 85 - 200)
Tieâu chuaån 00, 1350, 150, 750 0 0 45% 63%
Tieâu chuaån 00, 1350, 150, 750 0 0 42% 64%
Tieâu chuaån 270, 1350, 150, 750 0 0 45% 63%
Tieâu chuaån 00, 1350, 150, 750 0 0 45% 63%
226-330 00, 1350, 150, 750 0 0 45% 63%
(225-330)
Baûng 5.2: Khaû naêng giao nhau taïi caùc taàng thöù khaùc nhau cuûa loaïi tram
chuoãi trong caùc ñóa meàm (SPM) khaùc nhau cuûa haõng Dainippon Sceen.
112 chöông 5
Hình 5.14: Caùc loaïi tram öùng vôùi caùc daïng hình hoïc khaùc nhau cuûa haït
tram treân maùy taùch maøu DC-380T, moãi daïng töông öùng vôùi moät SPM ñöôïc
löu tröõ treân ñóa cöùng.
Tieán trình ghi

Khi soá lieäu cuûa töøng haøng cuûa boä nhôù qua boä phaän so saùnh vôùi
SPM roài chuyeån xuoáng Register ñaõ ñöôïc naïp ñaày Register thì noù seõ
xuaát döõ lieäu naøy xuoáng boä phaän ñieàu khieån vieäc ñoùng môû tia laser.
* Boä phaän AOM:
AOM – Acoustic Optical Mudulators hay coøn goïi laø heä thoáng kính
phaân cöïc.
Phöông truyeàn soùng cuûa tia saùng
Hình 5.15: Sô ñoà bieåu dieãn

aùnh saùng töï nhieân
Theo thuyeát löôïng töû veà aùnh saùng, aùnh saùng laø loaïi soùng ngang coù
vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng dao ñoäng ñeàu ñaën theo moïi phöông
vuoâng goùc vôùi tia saùng.
Nhöng trong moät soá tröôøng hôïp, do taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng neân
aùnh saùng chæ dao ñoäng theo moät phöông nhaát ñònh goïi laø aùnh saùng bò
phaân cöïc.
Maët phaúng dao ñoäng
Tia saùng
Maët phaúng phaân cöïc Quang truïc cuûa tia saùng
Hình 5.16: Maët phaúng dao ñoäng vaø maët phaúng phaân cöïc.
Trong thöïc teá coù moät soá chaát coù theå laøm aùnh saùng ñi qua noù chæ
coù moät cöïc thí duï nhö Tnocma (hôïp chaát Ahmini Sili coâbonat) ñöôïc
öùng duïng ñeå laøm kính phaân cöïc trong heä thoáng kính phaân cöïc cuûa boä
phaän ghi maùy taùch maøu.
Moät heä kính phaân cöïc bao goàm hai kính phaân cöïc ñöôïc boá trí sao
cho noù coù quang truïc vuoâng goùc nhau vaø giöõa hai kính phaân cöïc (A,
B) naøy laø moät heä thoáng quay ñaûo chieàu cuûa tia saùng (C).
114 chöông 5
A B
C
1 2 3 4 5 6 7 8
Hình 5.16a: Kính phaân cöïc ôû traïng thaùi ñoùng.

A,B: hai kính phaân cöïc
C : heä thoáng ñaûo chieàu tia saùng.
Tia laser cuõng laø aùnh saùng, sau khi qua kính A thì chæ coøn dao
ñoäng theo moät phöông nhaát ñònh truøng vôùi phöông cuûa quang truïc
kính phaân cöïc A, tia saùng ñi thaúng tôùi kính phaân cöïc B thì bò chaën laïi.
Vì phöông dao ñoäng cuûa aùnh saùng vuoâng goùc vôùi phöông cuûa quang
truïc B (do hai kính phaân cöïc A, B ñöôïc boá trí sao cho coù quang truïc
vuoâng goùc nhau).
Muoán tia saùng (laser) ñi qua ñöôïc kính phaân cöïc B tôùi chieáu leân
phim thì heä thoáng ñaûo chieàu aùnh saùng C seõ xoay tia saùng ñi moät goùc
900 ñeå quang truïc cuûa noù truøng vôùi kính phaân cöïc B, luùc naøy tia laser
seõ tôùi ghi leân beà maët cuûa tôø phim.
A B
C
1 2 3 4 5 6 7 8
Hình 5.16b: Kính phaân cöïc ôû traïng thaùi môû.
Nhieäm vuï cuûa heä thoáng ñieàu khieån laø noù seõ ñieàu khieån ñeå heä
thoáng xoay ñaûo chieàu tia saùng. ÖÙng vôùi traïng thaùi 1 cuûa Register ñöa
xuoáng heä thoáng ñieàu khieån seõ xoay chieàu C ñeå tia laser ñi qua chieáu
leân phim coøn öùng vôùi traïng thaùi 0 cuûa Register thì noù seõ xoay trôû laïi
ñeå caûn chieàu cuûa tia laser khoâng cho ghi leân phim.
Nguoàn laser cuûa maùy taùch maøu seõ ñöôïc chia thaønh nhieàu tia tuøy
theo caáu taïo cuûa moãi loaïi maùy, thí duï maùy cuûa Hell thì coù 6 tia coøn
Dainippon Screen thì coù 10 tia vaø tröôùc moãi tia laser naøy ñöôïc ñaët
moät boä phaän heä kính phaân cöïc. Vieäc ñieàu khieån nhòp xoay cuûa boä
phaän C trong AOM cuõng laø ñieàu khieån nhòp ghi cuûa tia laser leân
phim. Thoâng thöôøng trong maùy taùch maøu ñieän töû caùc tia laser seõ daøn
theo haøng ngang vaø ñöôïc ñaët vuoâng goùc vôùi beà maët cuûa tôø phim, tuøy
theo quy ñònh cuûa maùy maø caùc tia laser naøy moät luùc seõ queùt moät phaàn
hay toaøn boä moät haït tram.
Ví duï: Treân loaïi maùy DC–380T cuûa haõng Hell coù 6 tia laser vaø cöù
hai voøng queùt thì taïïo ñöôïc moät haït tram, nhö vaäy moät haït tram taïo
ñöôïc treân maùy DC-380T seõ do 12 tia laser taïo ra vôùi nhòp queùt töø treân
xuoáng döôùi khaùc nhau tuøy theo giaù trò cuûa tín hieäu tram khi so saùnh
vôùi SPM.
F1 F2 F3 F4 F5 F6 Pha queùt
1
2
3
.
.
.
.
.
(n-1)
n
Hình 5.17 : Haït tram treân maùy DC-380T.
Cuõng treân loaïi maùy Hell naøy, DC-380T cuûa LIKSIN vaø TRAÀN
PHUÙ, coøn coù theâm moät cheá ñoä queùt nöõa laø sau 2.83 voøng quay thì
môùi taïo ñöôïc moät haït tram. Khi söû duïng cheá ñoä naøy toác ñoä queùt chaäm
ñi, tuy nhieân hình aûnh seõ raát mòn do ñöôïc nhieàu tia laser taïo thaønh.
(6 tia x 2.83 voøng ≈ 17 tia ñeå taïo ñöôïc 1 haït tram).
Noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø baát kyø haït tram naøo cuõng phaûi ñôïi
heát 2,83 voøng quay môùi taïo ñöôïc maø ta phaûi hieåu ñöôïc laø ôû cheá ñoä
2,83 voøng quay cuûa maùy thì baøi maãu seõ ñöôïc phaân tích kyõ hôn so vôùi
cheá ñoä hai voøng vaø nhöõng haït tram naøo ôû taàng thöù cao (töø 95% trôû
116 chöông 5
leân) môùi caàn thieát phaûi taïo bôûi 17 tia coøn nhöõng haït tram ôû taàng thöù
nhoû hôn khoâng nhaát thieát khoâng phaûi ñôïi ñuû 2,83 voøng maø döôùi 2,83
voøng cuõng ñaõ coù theå taïo ñöôïc moät haït tram ôû taàng thöù thaáp.
Hieän nay ôû LIKSIN vaø TRAÀN PHUÙ, treân loaïi maùy DC-380T naøy
ñang söû duïng cheá ñoä queùt hai voøng taïo moät haït tram.
ÔÛ loaïi maùy SG-618 cuûa haõng Dainippon Screen ñang ñöôïc söû
duïng ôû xí nghieäp cheá baûn in ñieän töû HOAØNG ANH vaø ITAXA thì
ñang söû duïng cheá ñoä queùt 2,3 voøng taïo moät haït tram vôùi moãi voøng
queùt 10 tia laser. Nhö vaäy moät haït tram lôùn nhaát taïo ñöôïc vôùi 10 x
2,3 = 23 tia laser.
F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12 F13 F14 F15 F16 F17
Phrase 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Hình 5.18: Haït tram taïo ñöôïc sau 2,38 voøng quay ôû loaïi maùy DC-380T cuûa
TRAÀN PHUÙ vaø LIKSIN
Nhöng toùm laïi taát caû nhöõng yeáu toá naøy phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo
quaù trình tính toaùn haït tram töùc so saùnh tín hieäu baøi maãu vôùi tín hieäu
töông öùng cuûa noù treân SPM.
Chöông 6
Cô sôû lyù thuyeát cuûa vieäc taïo tram
treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn
Caùc haït tram nöûa toâng (Halftone Screening)

Cuõng nhö caùc phöông phaùp cheá baûn truyeàn thoáng, caùc saéc ñoä xaùm
(hoaëc maøu) cuûa hình aûnh seõ ñöôïc taïo ra qua söï bieán ñoåi kích thöôùc
cuûa haït tram töø 0 --> 100%, caùc haït tram coù kích thöôùc thay ñoåi nhö
vaäy ñöôïc goïi laø haït tram nöûa toâng (halftone dot).
Ñoä phaân giaûi tram (Screen Frequency)

Ñoä phaân giaûi tram laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ maät ñoä tram treân moät
ñôn vò dieän tích, thoâng thöôøng ngöôøi ta duøng ñôn vò soá löôïng ñöôøng
treân moät ñôn vò dieän tích (cm hay inch). Soá ñöôøng ôû ñaây phaûi ñöôïc
hieåu laø soá ñöôøng caùch ñeàu nhau ñöôïc gaïch treân moät haøng ngang, thí
duï soá ñöôøng vaïch theo moät inch chieàu ngang hay chieàu doïc.
Hình 6.1:
Trong moät inch vuoâng coù 10 vaïch theo
chieàu ngang vaø 10 vaïch theo chieàu doïc
ngöôøi ta goïi laø coù 10 ñöôøng treân moät inch
hay 10 lpi (line per inch).
Sôû dó coù khaùi nieäm naøy laø vì tröôùc ñaây khi chuïp phuïc cheá baèng
tram kính ngöôøi ta duøng caùc taám kính ñöôïc keû caùc oâ ñen vaø traéng ñeàu
nhau roài aùp saùt hai mieáng kính ñöôïc vaïch ñeàu nhau leäch moät goùc 900
ñeå taïo thaønh caùc oâ caroâ traéng vaø ñen. Trong quaù trình chuïp, caùc
khoaûng traéng treân mieáng kính ñoùng vai troø khe heïp laøm nhieãu xaï aùnh
120 chöông 6
saùng chieáu qua noù vaø taïo ra caùc noát tram treân film. Nhö vaäy ta coù bao
nhieâu ñöôøng vaïch ngang hoaëc doïc treân moät taám kính treân moät ñôn vò
dieän tích thì cuõng coù baáy nhieâu khoaûng traéng ñoùng vai troø khe heïp vaø
do ñoù cuõng baèng ñoù noát tram treân moät ñôn vò dieän tích treân film. Soá
löôïng ñieåm tram treân moät ñôn vò dieän tích caøng lôùn thì dieän tích caùc
noát tram 100% seõ caøng nhoû vaø do ñoù hình aûnh ñöôïc phaân tích caøng
kyõ hôn neân nhìn mòn hôn vaø nhieàu chi tieát hôn.
Nhö vaäy khaùi nieäm soá ñöôøng treân moät ñôn vò dieän tích coù lieân
quan ñeán maät ñoä taäp trung cuûa caùc haït tram treân moät ñôn vò dieän tích
vaø nhö theá noù cuõng ñöôïc goïi laø ñoä phaân giaûi tram. Ngaøy nay ngöôøi
ta thöôøng duøng caùc ñoä phaân giaûi tram sau:
Hình 6.2: AÛnh phoùng to cuûa moät inch hình aûnh vaø caùc löôùi tram phaân tích
ôû 20lpi, 50lpi ñöôïc aùp ñaët leân noù vaø cuoái cuøng cho ra hình aûnh vôùi caùc ñoä
phaân giaûi khaùc nhau.
Cô sôû lyù thuyeát cuûa vieäc taïo tram treân caùc maùy ghi phim 121
Caùc maùy ghi aûnh taïo neân haït tram nöûa toâng baèng caùch söû duïng
moät ma traän ñieåm ño baèng ñôn vò soá ñöôøng treân moät inch (lpi). Ma
traän ñieåm naøy coù theå ñöôïc ñaïi dieän baèng moät löôùi ñieåm (GRID) nhö
hình veõ döôùi ñaây. Neáu löôùi ñieåm naøy caøng daøy ñaëc (soá lpi caøng lôùn)
thì haït tram caøng nhieàu vaø coù ñoä phaân giaûi caøng cao. Moãi moät oâ
vuoâng trong löôùi ñieåm laø moät phaàn töû nöûa toâng (halftone cell) coù khaû
naêng chöùa moät haït tram nöûa toâng (halftone dot).
Hình 6.3
Löôùi ñieåm Grid duøng ñeå ñònh vò caùc tia laser seõ ñöôïc ghi leân film
taïo neân caùc haït tram nöûa toâng, löôùi ñieåm naøy coøn ñöôïc goïi löôùi ñieåm
nöûa toâng (halftone grid).
Treân löôùi ñieåm grid naøy coù raát nhieàu caùc phaàn töû nöûa toâng laø taäp
hôïp cuûa moät soá löôïng caùc oâ grid ñeàu nhau.
Hình 6.4
122 chöông 6
Ñoä phaân giaûi ghi vaø haït tram nöûa toâng

Kích thöôùc cuûa moät phaàn töû nöûa toâng ñöôïc quyeát ñònh bôûi söï
töông taùc giöõa ñoä phaân giaûi tram vaø ñoä phaân giaûi ghi. Ñoä phaân giaûi
ghi phaûn aùnh khaû naêng ghi caùc ñieåm laser saùt nhau cuûa thieát bò ghi.
Caùc ñieåm ghi laser naøy ñöôïc taïo bôûi caùc tia laser cuûa ñaàu ghi höôùng
tieâu cöï vaøo moät ñieåm treân film vaø luoân coù ñoä lôùn baèng nhau. Khi hieän
film nhöõng nôi naøo ñöôïc ghi bôûi caùc tia laser naøy seõ coù maøu ñen. Caùc
tia laser caøng ñöôïc ghi saùt vaøo nhau thì ñoä phaân giaûi cuûa ñaàu ghi
caøng cao.
Ñeå ñaït ñöôïc ñoä phaân giaûi ñuû cho vieäc in aán thì caùc löôùi ñieåm ñöôïc
taïo ra cöïc kyø mòn vaø goïi laø ñoä phaân giaûi löôùi ñieåm (resolution grid).
Caùc ñieåm laser ghi leân treân caùc löôùi ñieåm naøy ñöôïc goïi laø ñieåm ghi
(dot) vaø treân thöïc teá ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò ghi ñöôïc tính baèng soá
ñieåm ghi treân moät inch (dpi - dot per inch).
Hình 6.5: Löôùi ñieåm ghi.

Khi moät löôùi ñieåm nöûa toâng (halftone grid) ñöôïc ñaët choàng leân
treân moät löôùi ñieåm ghi (resolution grid) thì ta seõ thaáy caùc phaàn töû nöûa
toâng (halftone cell) ñöôïc taïo neân bôûi nhieàu ñieåm ghi. Vieäc phoái hôïp
caùc ñieåm ghi naøy seõ taïo neân moät haït tram nöûa toâng.
Hình 6.6: Löôùi ñieåm nöûa

toâng vaø löôùi ñieåm ghi.
Löôùi ñieåm nöûa toâng (ñöôøng keû ñaäm) ñöôïc ñaët choàng leân löôùi
ñieåm ghi. Löôùi ñieåm nöûa toâng duøng ñeå taïo neân caùc haït tram nöûa toâng
beân trong noù qua vieäc ghi leân caùc löôùi ñieåm ghi. Caùc oâ vuoâng ñöôïc
taïo neân bôûi söï giao nhau cuûa caùc vaïch ñaäm ñöôïc goïi laø moät phaàn töû
nöûa toâng. Trong khi hình veõ naøy moät phaàn töû nöûa toâng chieám 4 ñieåm
ghi.
Ta coù theå tính toaùn soá ñieåm ghi trong moãi phaàn töû nöûa toâng baèng
caùch söû duïng coâng thöùc:
Vôùi dpi laø ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò ghi

lpi laø ñoä phaân giaûi tram.
Hình veõ phía treân cho ta thaáy ñoä phaân giaûi cuûa löôùi ñieåm ghi laø
16 dpi (vì coù 16 ñieåm treân 1 inch) vaø ñoä phaân giaûi tram laø 8 lpi (vì coù
8 ñöôøng vaïch ñaäm treân 1 inch). Nhö vaäy soá ñieåm ghi trong moät phaàn
töû nöûa toâng laø .
Treân thöïc teá coù haøng ngaøn ñieåm ghi trong moät phaàn töû nöûa toâng.
Thí duï: Neáu ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò ghi laø 2400 dpi vaø ñoä phaân giaûi
tram laø 150 lpi thì trong moät phaàn töû nöûa toâng seõ coù 256 ñieåm ghi:
Hình 6.7
124 chöông 6
Kích thöôùc vaø hình daïng cuûa moät ñieåm ghi

Trong quaù trình ghi film caùc ñieåm ghi trong moät phaàn töû nöûa toâng
coù theå ñöôïc ghi hoaëc khoâng ghi. Vieäc phoái hôïp caùc ñieåm ghi vaø
khoâng ghi nhö vaäy seõ taïo neân moät haït tram nöûa toâng vôùi kích thöôùc
vaø hình daïng cuûa noù.
Treân thöïc teá caùc maùy ghi film seõ ghi vaø baén caùc tia laser vaøo giao
ñieåm cuûa caùc löôùi ñieåm ñeå taïo neân caùc ñieåm ghi nhöng neáu moâ taû
baèng hình veõ nhö vaäy ta seõ raát khoù thaáy caùc ñieåm ghi baét ñaàu vaø keát
thuùc nhö theáù naøo.
Neáu caùc haït tram nöûa toâng caàn phaûi lôùn hôn thì caùc maùy ghi seõ
ghi vaøo caùc phaàn töû nöûa toâng nhieàu ñieåm ghi hôn vaø ngöôïc laïi neáu
caàn phaûi laøm cho haït tram nhoû hôn thì seõ coù ít ñieåm ghi hôn
Ñeå taïo ra caùc hình daïng haït tram khaùc nhau thì maùy ghi phim seõ
ghi caùc ñieåm theo moät taàn suaát nhaát ñònh sao cho hình daùng cuûa
chuùng theå hieän ñuùng yeâu caàu. Moãi moät taàn suaát ghi nhö vaäy ñöôïc
quyeát ñònh bôûi moät phöông trình toaùn hoïc goïi laø haøm ghi. Moãi moät
hình daùng cuûa haït tram caàn phaûi coù moät haøm ghi rieâng cho noù. Caùc
hình daïng thoâng thöôøng cuûa haït tram: vuoâng, troøn, quaû traùm vaø elip.
Caùc teân goïi cuûa haøm ghi coù theå gaây ra söï nhaàm laãn, thí duï nhö coù
hai hay nhieàu haøm ghi haït tram vuoâng nhöng coù moät haøm ghi taïo neân
hình daïng vuoâng cuûa haït tram xuyeân suoát qua caùc möùc ñoä xaùm nhöng
laïi coù nhöõng haøm ghi taïo haït tram vuoâng ôû phaàn saùng chuyeån daàn
sang daïng hình troøn ôû toâng trung gian roài laïi chuyeån veà hình vuoâng
ôû phaàn toái.
Caùc möùc ñoä xaùm

Thöïc nghieäm chöùng minh raèng khi quan saùt caùc naác chuyeån töø
saùng nhaát ñeán toái nhaát maét ngöôøi seõ khoâng thaáy ñöôïc töøng naác neáu
nhö töø nôi saùng nhaát ñeán nôi toái nhaát coù hôn 200 böôùc chuyeån. Chính
vì leõ ñoù maø caùc thieáât bò Postscript thoâng thöôøng ñoøi hoûi phaûi coù ít
nhaát 256 möùc ñoä xaùm (8 bit) ñeå phuïc cheá hình aûnh chính xaùc, caùc nhaø
saûn xuaát caùc thieát bò Postscript hieän nay ñang coi 256 möùc ñoä xaùm laø
tieâu chuaån caên baûn ñeå phuïc cheá hình aûnh.
Neáu caøng coù nhieàu ñieåm ghi trong moät phaàn töû nöûa toâng thì caøng
coù nhieàu möùc ñoä xaùm ñöôïc phuïc cheá. Ñeå tính toaùn möùc ñoä xaùm
ngöôøi ta duøng coâng thöùc gioáng nhö coâng thöùc tính soá löôïng ñieåm ghi
coù trong moät phaàn töû nöûa toâng vaø coi nhö 1 möùc ñoä xaùm.
Trong hình veõ döôùi ñaây moãi phaàn töû nöûa toâng chöùa 4 ñieåm ghi
Hình 6.8
Soá möùc ñoä xaùm töông ñöông:
Vôùi 5 möùc ñoä xaùm nhö theá ñeå theå hieän hình aûnh töø saùng nhaát ñeán
toái nhaát ta coù 5 caáp ñoä nhö sau:
1. 0% ñen (khoâng coù ñieåm ghi naøo ñöôïc ghi)
2. 25% ñen (1 trong 4 ñieåm ghi ñöôïc ghi)
3. 50% ñen (nöûa soá ñieåm ghi ñöôïc ghi)
4. 75% ñen (3 trong 4 ñieåm ghi ñöôïc ghi)
5. 100% ñen (taát caû caùc ñieåm ghi ñeàu ñöôïc ghi)
126 chöông 6
Hình 6.9: Caùc möùc ñoä xaùm ñöôïc theå hieän bôûi moät phaàn töû nöûa toâng coù 4
ñieåm ghi. Vôùi 4 ñieåm ghi nhö theá ta seõ coù 5 hình thaùi cuûa haït tram: 0%,
25%, 50%, 75%, 100%, do vaäy khoâng ñuû möùc ñoä xaùm ñeå theå hieän moät hình
aûnh töø saùng nhaát ñeán toái nhaát.
Quan heä giöõa möùc ñoä xaùm vaø ñoä phaân giaûi tram
Treân thöïc teá trong ngaønh coâng nghieäp in ngöôøi ta phaûi luoân ñoái
phoù vôùi moái quan heä giöõa möùc ñoä xaùm vaø ñoä phaân giaûi tram. Nhö ñaõ
noùi ôû phaàn treân, quan heä giöõa möùc ñoä xaùm vaø ñoä phaân giaûi tram ñöôïc
theå hieän qua coâng thöùc:
Trong ñoù:
Soá möùc ñoä xaùm coù yù nghóa laø soá chi tieát ñöôïc theå hieän cuûa 1
hình aûnh khi chuyeån töø phaàn saùng ñeán phaàn toái.
dpi: laø soá ñieåm ghi treân 1 inch, theå hieän khaû naêng cuûa thieát bò
vaø ñaây laø moät con soá coá ñònh.
lpi: laø ñoä phaân giaûi tram theå hieän ñoä mòn cuûa caùc phaàn töû tram
caáu thaønh hình aûnh
Vì ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò ghi (in) laø coá ñònh neân quan heä giöõa
möùc ñoä xaùm vaø ñoä phaân giaûi tram laø quan heä tyû leä nghòch ,coù nghóa
laø neáu taêng ñoä phaân giaûi tram (lpi) thì soá möùc doä xaùm phaûi giaûm ñi
vaø ngöôïc laïi.
Thí duï ta mua 1 maùy in laser coù ñoä phaân giaûi laø 300 dpi neáu muoán
in vôùi 256 möùc ñoä xaùm theo chuaån Postscript thì ta chæ ñaït ñöôïc ñoä
phaân giaûi tram laø khoaûng 18 lpi.
Trong tröôøng hôïp naøy ta khoâng theå phuïc cheá ñöôïc vì haït quaù to
vaø thoâ.
Ngöôïc laïi neáu ta muoán in vôùi ñoä phaân giaûi tram khoaûng 100 lpi
(duøng cho in baùo) thì möùc ñoä xaùm seõ laø 10.
Trong tröôøng hôïp naøy ta cuõng khoâng phuïc cheá hình aûnh nöûa toâng
ñöôïc vì khoâng theå naøo bieåu dieãn caùc saéc ñoä cuûa hình aûnh töø saùng ñeán
toái vôùi 10 möùc ñoä xaùm.
Treân thöïc teá maùy ghi phim coù ñoä phaân giaûi ghi cao hôn raát nhieàu
so vôùi maùy in laser. Ngöôøi ta luoân coá gaéng giöõ soá möùc ñoä xaùm laø 256
vaø thay ñoåi ñoä phaân giaûi ghi cho töøng ñoä phaân giaûi tram khaùc nhau.
Thí duï:
Ñoä phaân giaûi ghi laø 1600 dpi cho ñoä phaân giaûi tram 100 lpi.
Vaán ñeà xoay goùc tram treân maùy ghi phim

Cuõõng nhö khi söû duïng caùc loaïi tram truyeàn thoáng, khi in choàng
maøu caùc daûi tram khoâng ñuùng goùc ñoä seõ daãn tôùi moireù, coù nhöõng daûi
moireù chaáp nhaän ñöôïc cuõng nhö nhöõng daûi moireù khoâng theå chaáp
nhaän ñöôïc. Chæ duy nhaát coù moät daûi moireù chaáp nhaän ñöôïc laø caùc
Rosette. Caùc Rosette naøy laøm dòu maét vaø khi ñöôïc taïo ra moät caùch
chính xaùc thì thoâng thöôøng noù khoâng laøm aûnh höôûng nhieàu ñeán hình
aûnh.
128 chöông 6
Ñeå taïo ra moät Rosette, boán baûn phim maøu (cyan, magenta, yel-
low vaø ñen) phaûi ñöôïc ñaêït ôû caùc goùc ñoä khaùc nhau neáu khoâng caùc haït
tram khi in seõ bò ñaët choàng leân nhau daãn tôùi hieän töôïng toái hoùa hình
aûnh vaø khoâng taän duïng ñöôïc söï ña daïng cuûa toång hôïp maøu coäng.
Trong cheá baûn truyeàn thoáng caùc goùc ñoä tram cho moãi maøu seõ laø:
Ñen: 450
Magenta: 750
Cyan:150 hay 1050
Vaøng: 00 hay 900
Trong töøng tröôøng hôïp cuï theå goùc ñoä cuûa maøu cyan vaø ñen seõ
ñöôïc ñaûo vò trí cho nhau ñeå hieäu quaû phuïc cheá ñaït ñöôïc cao hôn.
Cho ñeán nay ngöôøi ta vaãn toân troïng qui luaät sau ñeå quaù trình phuïc
cheá ñöôïc toát nhaát:
Söû duïng kyõ thuaät tram hoùa hình aûnh ñeå chia hình aûnh thaønh
nhöõng chaám ñieåm nhoû ñeå taùi taïo laïi toâng maøu.
Ñeå traùnh moireù ta phaûi quay caùc baûn phim maøu vôùi caùc goùc ñoä
khaùc nhau.
Trong quaù khöù ta laøm ñöôïc ñieàu naøy vôùi caùc loaïi tram truyeàn
thoáng vaø vieäc xoay goùc ñöôïc thöïc hieän baèng thuû coâng hay töï ñoäng
ñeàu cho keát quaû toát.
Tuy nhieân caùc maùy ghi phim hieän ñaïi ngaøy nay khoâng phaûi luùc
naøo cuõng ñaït ñöôïc caùc goùc xoay truyeàn thoáng. Nhieàu phöông phaùp
tram hoùa ñaõ ñöôïc phaùt trieån ñeå giuùp caùc maùy ghi film xoay ñöôïc caùc
goùc caøng gaàn vôùi goùc xoay truyeàn thoáng bao nhieâu caøng toát baáy
nhieâu.
Caùc raéc roái baét nguoàn töø söï töông taùc giöõa ñoä phaân giaûi tram (löôùi
tram) vaø ñoä phaân giaûi löôùi ñieåm trong vieäc taïo thaønh caùc phaàn töû nöûa
toâng (ta coù theå xaùc ñònh ñoä phaân giaûi tram vaø goùc ñoä tram khi taïo ra
caùc file taùch maøu baèng caùch söû duïng caùc phaàn meàm öùng duïng nhö
photoshop).
Moãi moät file taùch maøu chöùa caùc döõ lieäu ñeå thoâng baùo cho moät
maùy ghi film bieát khi naøo thì kích hoaït tia laser ghi, khi naøo thì taét tia
laser… ñeå taïo neân caùc ñieåm ghi caáu thaønh hình aûnh).
Ta haõy coi moãi phaàn töû nöûa toâng nhö moät löôùi ñieåm ñöôïc ñaët leân
löôùi ñieåm cuûa maùy ghi phim.
Hình 6.10: caùc phaàn

töû nöûa toâng ñöôïc ñaêït
treân moät löôùi ñieåm
ghi treân maùy ghi
phim.
Baûn phim taùch maøu vaøng thöôøng ñöôïc in ôû goùc ñoä 00 neân vieäc ghi
caùc tia laser theo haøng ngang song song vôùi löôùi ñieåm ghi deã daøng,
ôû goùc ñoä naøy taát caû caùc caïnh cuûa moät phaàn töû nöûa toâng ñeàu caïnh
song songvôùi caùc caïnh cuûa löôùi ñieåm. Ngöôïc laïi caùc baûn taùch maøu
khaùc (cyan, magenta vaø ñen) ñöôïc quay vôùi caùc goùc khoâng truøng khít
leân caùc löôùi ñieåm ghi. Hình veõ döôùi ñaây chæ ra caùc haït tram cuûa maøu
magenta, noù ñöôïc xoay 750 so vôùi löôùi ñieåm grid. Treân hình veõ ta
thaáy raèng khoâng phaûi taát caû caùc haït tram nöûa toâng ñeàu naèm treân giao
ñieåm cuûa caùc oâ trong löôùi ñieåm ghi (nôi maø maùy ghi film seõ baén tia
laser vaøo ñeå taïo ra moät ñieåm ghi).
Hình 6.11: khi xoay caùc phaàn töû nöûa toâng

ñi moät goùc 750 so vôùi löôùi ñieåm ghi ta thaáy
raèng caùc haït tram khoâng phaûi luùc naøo cuõng
truøng vôùi ñieåm ghi treân löôùi ñieåm do vaäy
vieäc phuïc cheá chính xaùc haït tram ôû goùc 750
treân maùy ghi film laø khoâng theå ñöôïc.
130 chöông 6
Goùc maøu ñen 450 laïi khoâng gaây khoù khaên khi ghi phim. Haõy töôûng
töôïng coù moät tôø giaáy veõ ñoà thò ñöôïc keû oâ caroâ vuoâng neáu ta chaám 2
giao ñieåm naèm caùch xa nhau vaø leäch nhau moät goùc 450 roài noái chuùng
laïi vôùi nhau ta thaáy raèng ñöôøng thaúng ôû goùc 450 luoân ñi qua giao
ñieåm cuûa caùc oâ caroâ.
Hình 6.12
Lieân heä vôùi löôùi ñieåm ghi ta thaáy raèng löôùi ñieåm ghi cuõng nhö
moät tôø keû oâ caroâ, moät maùy ghi film chæ coù theå ghi tia laser vaøo giao
ñieåm cuûa caùc ñöôøng treân löôùi ñieåm ghi do ñoù khi quay caùc phaàn töû
nöûa toâng ñi moät goùc 450 taát caû caùc ñieåm ghi caáu thaønh haït tram ñeàu
naèm ngang treân giao ñieåm cuûa löôùi ñieåm neân vieäc ghi goùc 45 ñoä
cuõng khoâng coù khoù khaên gì.
Hình 6.13:
Khi xoay caùc phaàn töû nöûa toâng 1 goùc
450 caùc ñieåm ghi caáu thaønh haït tram
ñeàu naèm ngay treân giao ñieåm cuûa
löôùi ñieåm laø nôi maø caùc maùy ghi
phim coù theå ghi ñöôïc.
Nhö vaäy chæ coù hai goùc 750 vaø 150 laø khoâng theå phuïc cheá ñöôïc.
Haõy thöû söû duïng tôø giaáy caroâ ñeå veõ hai ñöôøng thaúng ôû goùc 150 vaø 750
ta seõ thaáy nhö sau:
Hình 6.14: Phaàn töû nöûa toâng naèm

theo caùc goùc xoay cho maøu magenta
(750 ) vaø cyan (150) khoâng naèm ngay
treân caùc giao ñieåm maø maùy ghi film
coù theå ghi ñöôïc.
Vì caùc phaàn töû nöûa toâng ôû caùc goùc xoay 750 vaø 150 khoâng theå
ñöôïc ghi ñeå taïo neân haït tram chính xaùc neân hình aûnh ñöôïc ghi ra
khoâng chính xaùc. Vôùi caùc goùc leäch khoâng chính xaùc khi in moät maøu
thì khoâng coù vaán ñeà gì nhöng khi in choàng 4 maøu seõ daãn ñeán hieän
töôïng moireù vaø sai leäch maøu.
Caùc giaûi phaùp cho vaán ñeà xoay goùc tram

Ñeå söûa chöõa nhöõng vaán ñeà do goùc leäch tram khoâng chính xaùc gaây
ra, ñoâi khi ñoä phaân giaûi tram, goùc ñoä tram vaø ñoä phaân giaûi ghi film
phaûi thay ñoåi theo coâng thöùc tính chu kyø moireù ñeå chu kyø moireù taïo
ra thaáp nhaát. Ñoä phaân giaûi cuûa löôùi ñieåm ghi laø coá ñònh. Noù ñöôïc taïo
neân moät caùch cô khí maùy moùc vaø khoâng thay ñoåi ñöôïc ñoù laø lyù do taïi
sao ngöôøi ta phaûi thay ñoåi ñoä phaân giaûi tram vaø goùc ñoä tram. Ngoaøi
ra coøn coù caùc phöông phaùp sau ñeå traùnh moireù ñoù laø:
. Kyõ thuaät taïo tram goùc voâ tyû.
. Kyõ thuaät taïo tram goùc höõu tyû.
. Kyõ thuaät taïo tram super cell.
. Kyõ thuaät taïo tram FM (stochastic).
132 chöông 6
Kyõ thuaät taïo tram goùc voâ tyû

(irrational tangent screening)
Kyõ thuaät taïo tram goùc voâ tyû laø moät kyõ thuaät duøng ñeå coá gaéng ñaït
ñöôïc caùc yeâu caàu veà goùc leäch caøng gaàn vôùi goùc truyeàn thoáng caøng
toát baáy nhieâu. Vieäc tính toaùn ñeå tìm ra söï phoái hôïp chính xaùc nhaát
giöõa ñoä phaân giaûi tram vaø goùc ñoä tram coù theå ñi ñeán choã khoâng xaùc
ñònh ñöôïc. Vì leõ ñoù caùc giaûi thuaät taïo tram goùc voâ tyû ñöôïc tính toaùn
raát chaët cheõ. Ta thaáy raèng tg cuûa goùc 00 vaø 450 luoân laø moät soá höõu tyû
(tg00= 0 vaø tg 450 = 1) trong khi tg cuûa goùc 150 vaø 750 laïi laø moät soá
voâ tyû, ñoù cuõng laø teân cuûa kyõ thuaät naøy nhaèm mang laïi cho caùc haït
tram ôû goùc 150 vaø 750 ñaït ñöoïc söï chính xaùc cao nhaát.
Phöông phaùp taïo tram vôùi goùc voâ tyû khoâng ñoøi hoûi caùc phaàn töû
nöûa toâng phaûi rôi vaøo ñuùng caùc ñöôøøng thaúng doïc theo löôùi ñieåm ghi.
ñeå taïo ra moät goùc yeâu caàu moät caùch chính xaùc seõ coù moät söï chænh
söûa nhoû veà vò trí cuûa caùc ñieåm ghi sao cho caùc haït tram höôùng veà moät
goùc nhöng caùc ñieåm ghi khoâng nhaát thieát phaûi naèm treân moät caïnh
thaúng tuyeät ñoái maø noù coù theå naèm leäch ra phía ngoaøi hoaëc thuït vaøo
phía trong mieãn laø noù ñaûm baûo goùc leäch gaàn nhö chính xaùc vaø ñoä che
dieän tích khoâng ñoåi
Hình 6.15: haït tram voâ tyû. Caùc ñieåm ghi caáu thaønh haït tram ñöôïc ghi vaøo
nhöõng nôi naøo maùy ghi phim coù theå ghi ñöôïc (giao ñieåm cuûa löôùi ñieåm) theo
moät höôùng nhaát ñònh nhöng khoâng nhaát thieát phaûi naèm chính xaùc doïc treân
moät caïnh thaúng nhö caùc haït tram ôû goùc 00 vaø 450 maø coù theå chaïy leäch ra
ngoaøi hoaëc leäch vaøo phía trong.
Theo hình veõ treân caùc ñöôøng chaám chaám chæ ra nôi caùc ñieåm ghi
phaûi ñöôïc ghi ñeå taïo neân goùc ñoä tram. Caùc ñieåm maøu xaùm vaø ñen laø
caùc ñieåm ghi ñeå chæ ra caùc ñöôøng bieân cuûa caùc haït tram keá tieáp nhau.
Vì vieäc tính toaùn ñoøi hoûi phaûi quyeát ñònh moät goùc voâ tyû laø ñoäc nhaát,
ñieàu naøy coù nghóa laø moãi haøng caùc ñieåm ghi (toái thieåu cho Cyan vaø
Magenta) phaûi ñöôïc tính toaùn rieâng bieät.
Kyõ thuaät taïo tram voâ tyû cho pheùp choïn löïa nhieàu khaû naêng phoái
hôïp giöõa caùc goùc ñoä, ñoä phaân giaûi tram vaø ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò
ghi nhöng noù ñoøi hoûi maùy tính maïnh boä nhôù lôùn vaø toán nhieàu thôøi
gian xöû lyù.
Trong kyõ thuaät taïo tram vôùi goùc tg voâ tyû ngöôøi ta nhaän thaáy haït
tram bò moät loãi nhoû goïi laø loãi khoâng troøn goùc (round - off) töùc laø do
khi baét buoäc phaûi tuaân thuû theo nguyeân taéc ghi cuûa löôùi ñieåm seõ laøm
cho caùc haït tram coù caùc caïnh rìa khoâng caàn thieát laøm hình aûnh troâng
coù veû "gai gai" khoâng thaät.
Hình 6.16: Haït tram vôùi loãi khoâng bo troøn goùc do phaûi tuaân thuû caùc nguyeân
taéc ghi cuûa löôùi ñieåm khieán cho haït tram coù caùc rìa gai.
Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy ta phaûi xöû lyù töøng haït tram moät, laøm
cho töøng haït tram hôi xoay ñi moät chuùt khieán cho ñöôøng thaúng taïo
neân bôûi caùc haït tram naøy ñôõ gai hôn nhöng vaãn baûo ñaûm goùc ñoä vaø
dieän tích phuû beà maët cuûa haït tram ñoù. Nhöng buø laïi ta phaûi coù moät
maùy tính ñuû maïnh ñeå xöû lyù töøng haït tram moät.
134 chöông 6
Hình 6.17: Töøng haït tram moät ñaõ ñöôïc

xöû lyù ñeå xoay hôi leäch ñi moät chuùt ñeå
khi phuïc cheá ñöôøng thaúng nhìn ñôõ gai
hôn.
Kyõ thuaät taïo tram höõu tyû

Ta thaáy raèng nhöõng goùc höõu tyû laø nhöõng goùc coù caïnh keà vaø caïnh
ñoái laø soá nguyeân. Neáu coi moãi oâ caroâ trong lôùi ñieåm ghi laø moät ñôn
vò ñeå tính tg trong moät phaàn töû nöûa toâng thì ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc
goùc ghi.
Ñoái vôùi baûn taùch maøu 00 thì vaán ñeà khoâng coù gì phöùc taïp vì ta coù
theå laáy bao nhieâu ñôn vò cuûa caïnh keà cuõng ñöôïc coøn caïnh ñoái laø 0
ñôn vò thì ta seõ tính ñöôïc goùc tg00 = 0/n, vôùi n laø soá ñôn vò duøng ñeå
tính goùc trong moät phaàn töû nöûa toâng (n laø soá nguyeân).
Baûn taùch maøu 450 cuõng theá, ta chæ laáy sao cho soá ñôn vò cuûa caïnh
keà baèng vôùi ñôn vò cuûa caïnh ñoái laø ñöôïc.
Vaán ñeà khoù khaên laø laøm sao coù theå taïo chính xaùc goùc leäch 750 vaø 150.
Goùc 150 vaø 750 khoâng theå taïo chính xaùc ñöôïc vôùi moät soá löôïng
nhoû caùc ñôn vò. Thí duï vôùi moät ñôn vò caïnh keà vaø ba ñôn vò caïnh ñoái
ta chæ coù theå döïng ñöôïc goùc 180453'. Ñeå döïng ñöôïc moät goùc chính
xaùc 150 caàn phaûi coù moät tyû leä raát lôùn giöõa caïnh ñoái vaø caïnh keà, tyû leä
naøy vaøo khoaûng 0,26794192, con soá naøy khoâng theå taùi taïo moät caùch
chính xaùc vôùi moät soá ít ñôn vò (Ta khoâng theå duøng nöûa hay 1/3 ñôn vò
vì theo quy öôùc maùy ghi film chæ ghi vaøo ñuùng caùc giao ñieåm cuûa löôùi
ñieåm). Ta coù theå theo doõi tyû leä naøy theo baûng döôùi ñaây:
Baûng 6.1: Goùc ñaït ñöôïc vôùi caùc tyû leä giöõa caïnh ñoái vaø caïnh keà.
Caïnh ñoái Caïnh keà Tyû leä Goùc ñaït ñöôïc
1 ñôn vò 3 ñôn vò 0,333333 180435'
1 ñôn vò 4 ñôn vò 0,250000 140036'
4 ñôn vò 15 ñôn vò 0,266667 140931'
11 ñôn vò 41 ñôn vò 0,268293 150018'
15 ñôn vò 56 ñôn vò 0,267857 140995'
Sôû dó ta phaûi laøm chính xaùc ñeán con soá 150 vì moireù raát nhaïy vôùi
söï sai leäch veà goùc ñoä duø raát nhoû.
Vì löôùi ñieåm chæ coù moät giôùi haïn nhaát ñònh, neáu ta chaáp nhaän
duøng moät tyû leä lôùn caïnh ñoái vaø caïnh keà côõ 0,26794192 ñeå taïo ra ñöôïc
goùc 150 thì ñoøi hoûi phaûi duøng nhieàu ñôn vò ñeå taïo neân moät haït tram
vôùi ñuùng goùc leäch cuûa noù, vì theá haït tram seõ to ra => maät ñoä phaân
giaûi tram seõ thaáp ñi.
136 chöông 6
Cuï theå giaû söû ta coù moät löôùi ñieåm vôùi ñoä phaân giaûi laø 2540 dpi töùc
trong moät inch chieàu ngang treân löôùi ñieåm ta coù 2540 ñôn vò tính goùc,
neáu coá gaéng ñeå ñaït ñöôïc goùc 150018' thì chæ coù ñoä phaân giaûi tram laø
42,45 lpi vaø ñeå ñaït ñöôïc chính xaùc 150 thì ñoä phaân giaûi tram coøn thaáp
hôn nöõa.
Caùc kyõ sö cuûa haõng Hell ñaõ nghó ra moät caùch ñôn giaûn hôn: hoï
chaáp nhaän goùc 180435' vaø 710565' ñeå thay theá cho goùc 150 vaø 750
nhöng tính toaùn laïi ñoä phaân giaûi tram cho töøng maøu ñeå chu kyø moireù
nhoû nhaát khoâng thaáy ñöôïc, ñoàng thôøi ñeå haïn cheá moireù hoï duøng goùc
450 cho maøu ñen vaø 00 cho maøu vaøng. Tuy nhieân vieäc tính toaùn ñeå coù
ñöôïc ñoä phaân giaûi tram chính xaùc cho hai maøu vaøng vaø ñen cuõng
khoâng phaûi ñôn giaûn.
Baûng 6.2: Ñoä phaân giaûi tram ñaït ñöôïc vôùi caùc tyû leä khaùc nhau
cuûa caïnh ñoái vaø caïnh keà khi taïo goùc leäch.
Goùc Caïnh ñoái Caïnh keà Ñoä phaân giaûi tram
(lpi)
0 0 21 120,95
0 0 20 127,00
0 0 19 133,35
0 0 18 141,11
0 0 17 149,41
0 0 16 158,75
45 15 15 119,74
45 14 14 128,29
45 13 13 138,16
45 12 12 149,67
45 11 11 163,28
Maëc duø söï lieân keát naøy khoâng taïo ra ñöôïc Rosette hoaøn haûo
nhöng ôû goùc ñoä naøo ñoù noù cuõng laø coá gaéng cuûa nhaø saûn xuaát nhaèm
taïo cho tram ñieän töû cuõng coù goùc leäch gaàn vôùi goùc leäch cuûa tram
truyeàn thoáng. Tuy nhieân khi in vôùi loaïi tram höõu tyû raát deã xaûy ra hieän
töôïng moireù vaø caùc Rosette gaây caûm giaùc khoù chòu hôn nhieàu so vôùi
caùc Rosette taïo ra bôûi caùc goùc leäch truyeàn thoáng.
Hình 6.18: Haït tram höõu tyû.

Qua vieäc thay ñoåi hai thoâng soá goùc ñoä
tram vaø ñoä phaân giaûi tram ta coù theå
taïo ra haït tram höõu tyû tuy nhieân chaát
löôïng phuïc cheá ñaït ñöôïc khoâng cao.
Trong hình veõ caùc ñöôøng chaám chaám chæ ra nôi caùc ñieåm ghi seõ
phaûi ñöôïc ghi ñeå taïo ra chính xaùc goùc leäch; caùc oâ maøu xaùm vaø ñen
ñeå chæ ra caùc haït tram keá caän nhau. Phöông phaùp naøy taïo ra goùc ñoä
chính xaùc nhöng phaûi coá ñònh tyû leä giöõa goùc ñoä tram vaø ñoä phaân giaûi
tram. Ñeå giaûm thieåu caùc loãi gaây ra do caùc tia laser chæ ghi vaøo ñöôïc
caùc ñieåm giao nhau treân löôùi ñieåm ngöôøi ta laøm lôùn caùc phaàn töû nöûa
toâng phöông phaùp naøy goïi laø kyõ thuaät taïo tram Supercell.
Kyõ thuaät taïo tram Supercell

Moät Supercell bao goàm nhieàu phaàn töû nöûa toâng. Trong hình minh
hoïa döôùi ñaây ñöôøng vaïch ñaäm chæ ra moät Supercell chöùa 64 phaàn töû
nöûa toâng ôû bieân trong. Moãi phaàn töû nöûa toâng chöùa moät soá caùc ñieåm
ghi tuøy thuoäc vaøo ñoä phaân giaûi tram vaø ñoä phaân giaûi cuûa caùc thieát bò
ghi.
Baèng caùch taäp hôïp nhieàu phaàn töû nöûa toâng laïi ñeå taïo neân moät
Supercell, vieäc tính toaùn goùc ñoä seõ ñöôïc xaây döïng treân cô sôû toång soá
ñôn vò treân caïnh ñoái vaø caïnh keà cuûa Supercell => goùc ñoä ñaït ñöôïc
chính xaùc hôn nhöng khi ghi caùc haït tram taïo thaønh vaãn naèm trong
moät phaàn töû nöûa toâng => ñoä phaân giaûi tram khoâng ñoåi.
138 chöông 6
Hình 6.19
Caùc maùy ghi film hoaëc ghi baûn ñeàu thieát laäp treân moät maïng löôùi
voâ hình duøng ñeå ghi leân treân film hoaëc baûn goïi laø löôùi ñieåm ghi ñaõ
ñöôïc ñeà caäp ôû phaàn treân. Treân löôùi ñieåm naøy maùy tính seõ tính toaùn
ñeå xem ñieåm naøo seõ ñöôïc ghi vaø ñieåm naøo khoâng ñöôïc ghi vôùi caùc
thoâng soá veà goùc ñoä, ñòa chæ ghi vaø ñoä che dieän tích vaø ñoä phaân giaûi
tram ñeå taïo neân haït tram beân trong moät phaàn töû nöûa toâng. Tuøy theo
ñoä phaân giaûi tram vaø ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò ghi maø moät phaàn töû
nöûa toâng seõ chieám moät soá löôïng goàm bao nhieâu ñieåm ghi (giao ñieåm
cuûa löôùi ñieåm). Vì soá löôïng ñieåm ghi trong moät phaàn töû nöûa toâng laø
höõu haïn neân ñoâi khi khoâng theå duøng tyû leä caïnh ñoái vaø caïnh keà cuûa
moät phaàn töû nöûa toâng ñeå taïo ra moät caùch chính xaùc do vaäy trong kyõ
thuaät taïo tram Supercell ngöôøi ta gom nhieàu phaàn töû nöûa toâng
(halftone cell) laïi ñeå taïo neân moät phaàn töû nöûa toâng lôùn hôn goïi laø
Supercell vaø vieäc tính toaùn goùc ñoä tram ñöôïc döïa treân cô sôû toång soá
phaàn töû ñôn vò ôû caïnh ñoái vaø caïnh keà trong moät Supercell, nhö vaäy
ta seõ coù soá löôïng ñôn vò lôùn hôn ñeå tính tg cuûa goùc leäch => goùc taïo
ra seõ chính xaùc hôn nhieàu nhöng khi ghi thì caùc ñieåm ghi cöù theo vò
trí phaân boå treân caùc phaàn töû nöûa toâng ñeå ghi neân ñoä phaân giaûi tram
khoâng bò giaûm ñi. Maët khaùc do kyõ thuaät naøy söû duïng cuøng thoâng soá
tính toaùn cho moãi phaàn töû nöûa toâng neân toác ñoä maùy tính seõ nhanh hôn
so vôùi phöông phaùp taïo tram goùc voâ tyû.
Tram Supercell coù nhieàu teân goïi moät trong caùc teân goïi ñoù laø
ESCOR.
Tram ESCOR: (Enhanced Supercell Open Rosette) - Tram
supercell caûi tieán coù caùc Rosette khoâng taâm ñieåm laø loaïi tram ñaõ
ñöôïc tính toaùn tröôùc caùc boä thieát laäp veà goùc ñoä, ñoä phaân giaûi tram,
hình daïng cuûa haït tram vaø ñoä phaân giaûi maùy ghi film ñeå kieåm soaùt
caùc bieán ñoåi chuû yeáu aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa tram nöûa toâng
soá hoùa. Ta coù theå söû duïng tram ESCOR ñeå taïo ra caùc baûn taùch maøu
raát toát khoâng coù moireù.
Tram ESCOR mang laïi söï kieåm soaùt moireù vaø daïng hình hoïc cuûa
ñieåm tram raát toát. Moät soá caûi tieán quan troïng do tram ESCOR mang
laïi ñoù laø: Coù theâm ñoä phaân giaûi tram (cho pheùp ñoä phaân giaûi tram cao
hôn khi duøng vôùi maùy ghi film coù ñoä phaân giaûi thaáp ñeå caûi tieán chaát
löôïng hình aûnh), theâm caùc goùc ñoä tram, cho pheùp choïn nhieàu kieåu
daùng haït tram vaø khaû naêng kieåm soaùt tính elip cuûa hình daùng haït tram
(tính bieán ñoåi giöõa hai ñöôøng kính cuûa haït tram).
Tram ESCOR taïo ra caùc taàng thöù vôùi chaát löôïng cao vaø naêng suaát,
tuy nhieân cho ñoä phaân giaûi tram cao treân caùc maùy ghi coù ñoä phaân giaûi
tram thaáp hôn nhöng noù luoân duy trì soá möùc ñoä xaùm laø 256 cho taát caû
caùc ñoä phaân giaûi tram vaø ñoä phaân giaûi maùy ghi.
Caùc kyõ thuaät taïo tram Postscript ban ñaàu söû duïng moät phaàn töû nöûa
toâng (cell) coù kích thöôùc baèng vôùi moät haït tram nöûa toâng. ÔÛ kyõ thuaät
tram ESCOR ngöôøi ta söû duïng moät Supercell bao goàm nhieàu cell -
thoâng thöôøng ñeán vaøi traêm cell. Kyõ thuaät taïo tram Supercell naøy cho
pheùp caùc goùc ñoä vaø ñoä phaân giaûi tram chính xaùc hôn nhieàu so vôùi kyõ
thuaät taïo tram ban ñaàu. Tram ESCOR cho pheùp coù voâ soá caùc chu kyø
moireù keát quaû laø khoâng coù caùc daûi moireù laäp laïi, khoâng coù söï sai leäch
maøu vaø khoâng coù söï thay ñoåi trong caáu truùc cuûa Rosette.
140 chöông 6
Baûng 6.3: Caùc söï phoái hôïp giöõa ñoä phaân giaûi ghi theo kyõ thuaät
taïo tram ESCOR.
Theo baûng treân ta thaáy raèng tram ESCOR khoâng hoã trôï taát caû caùc
söï phoái hôïp giöõa ñoä phaân giaûi tram vaø ñoä phaân giaûi ghi. Thí duï:
khoâng coù yù nghóa gì khi ta choïn ñoä phaân giaûi ghi 3048dpi cho ñoä phaân
giaûi tram 40lpi.
Boä phaän thieát laäp tram ESCOR cho pheùp ta taïo neân caùc boä tram
vaø löu chuùng vaøo trong 1 thö muïc cuûa RIP. Nhöõng file naøy ñöôïc goïi
laø Screen set, data set hay cache file. Chöông trình thieát laäp tram
ESCOR phaûi ñöôïc caøi ñaët chung treân moät maùy tính vôùi phaàn meàm
RIP. Khi thieát laäp moät boä döõ lieäu tram ta phaûi xaùc ñònh ñoä phaân giaûi
tram, ñoä phaân giaûi ghi, goùc ñoä tram, hình daïng cuûa haït tram vaø tính
elip (tyû leä giöõa hai baùn kính cuûa haït tram) cuûa chuùng.
Hình 6.20: Taïo ra moät file döõ lieäu tram ESCOR.
Khi ESCOR ñaõ ñöôïc taïo ra döôùi daïng cache file, maùy tính cho
chuùng ta thaáy caùc boä thieát laäp tram khaùc coù chung moät ngöôõng ma
traän ñieåm vôùi noù. Hình veõ döôùi ñaây cho thaáy caùc boä thieát laäp tram coù
theå chia seû nhau ngöôõng ma traän ñieåm khi moät ñoä phaân giaûi tram/ ñoä
phaân giaûi ghi 100lpi/1200dpi ñöôïc yeâu caàu.
142 chöông 6
Hình 6.21: Caùc boä thieát laäp tram coù theå chia seû vôùi nhau ngöôõng ma traän
ñieåm.
Hình 6.22: Caùc thoâng soá maëc nhieân veà tram ñöôïc thieát laäp saün treân RIP.
Caùc cache file ñöôïc thieát laäp vaø löu trong thö muïc tram ESCOR
trong phaïm vi cuûa thö muïc RIP. Ta coù theå yeâu caàu baát kyø boä thieát laäp
tram naøo ñöôïc löu tröõ ôû ñoù baèng caùch thieát laäp caùc döõ lieäu tram maëc
nhieân treân RIP hay nhuùng caùc leänh veà tram vaøo beân trong moät file
aûnh.
Kyõ thuaät taïo tram Stochastic

Ñònh nghóa:
STOCHASTIC coù nghóa laø moät söï bieán ñoåi ngaãu nhieân. Kyõ thuaät
taïo tram STOCHASTIC seõ ñaët caùc ñieåm ghi moät caùch ngaãu nhieân
trong moät phaàn töû nöûa toâng thay vì taäp hôïp chuùng laïi ñeå taïo ra moät
haït tram ñöôïc ñaët doïc theo moät truïc nghieâng goùc coá ñònh nhö caùc kyõ
thuaät taïo tram truyeàn thoáng.
Ngöôøi ta thöôøng duøng töø "STOCHASTIC" vaø "FM" - Frequency
Modulated -ñieàu taàn töông ñöông nhau nhöng thöïc ra töø FM khoâng
mang yù nghóa bieán ñoåi ngaãu nhieân nhö töø "Stochastic".
Tram AM vaø tram FM
Hình 6.23: tram ñieàu bieân (AM) vaø tram ñieàu taàn (FM).
144 chöông 6
Khaùi nieäm tram ñieàu bieân ( AM -Amplified Modulated) vaø tram

ñieàu taàn (FM - Frequency Modulated) chæ ra hai kyõ thuaät tram ñieän
töû truyeàn thoáng vaø Sochastic. ÔÛ kyõ thuaät taïo tram ñieän töû truyeàn
thoáng, caùc haït tram ñöôïc taïo ra treân cô sôû taäp hôïp caùc ñieåm ghi laïi
ñeå taïo ra caùc haït tram coù caùc ñoä lôùn nhoû khaùc nhau (ñieàu bieân ñoä).
ÔÛ kyõ thuaät taïo tram FM caùc ñieåm ghi trong phaàn töû nöûa toâng khoâng
taäp hôïp laïi ñeå taïo thaønh haït tram nöõa maø chuùng laïi ñöôïc phaân boá moät
caùch ngaãu nhieân (ñieàu taàn) trong phaïm vi moät phaàn töû nöûa toâng.
Quan ñieåm cuûa kyõ thuaät taïo tram Stochastic laø caùc ñieåm ghi ñöôïc
ñaët moät caùch ngaãu nhieân seõ khoâng taïo ra caùc daûi moireù. Tuy nhieân
vieäc ñònh vò ngaãu nhieân caùc ñieåm ghi cuõng khoâng phaûi luoân ñaït keát
quaû toát, noù coù theå loaïi tröø ñöôïc caùc daûi moireù nhöng noù cuõng laøm cho
hình aûnh nhìn laïi bò noåi haït cuõng nhö moät soá söï giaû taïo khaùc coù theå
nhìn thaáy ñöôïc. Caùc giaûi thuaät taïo tram tieân tieán seõ quyeát ñònh vò trí
toái öu ñeå ghi caùc ñieåm laser moät caùch ngaãu nhieân ñeå traùnh gaây neân
söï giaû taïo khi phuïc cheá hình aûnh.
Hình aûnh ñöôïc taïo töø tram Hình aûnh ñöôïc taïo töø tram
AM phoùng lôùn. FM phoùng lôùn.
Hình 6.24:
Caùc lôïi ích cuûa tram FM

1) Khoâng taïo moireù: Baèng caùch ñaët ñieåm ghi moät caùch ngaãu
nhieân, tram FM ñaõ traùnh ñöôïc caùc vaán ñeà phuï thuoäc vaøo löôùi ñieåm
ghi, seõ khoâng coøn söï phuï thuoäc qua laïi giöõa ñoä phaân giaûi ghi, ñoä phaân
giaûi tram vaø goùc ñoä tram. Vieäc phaân boå caùc tia laser moät caùch ngaãu
nhieân nghóa laø khoâng coù höôùng neân khoâng coù khoaûng caùch nhaát ñònh
giöõa caùc ñieåm ghi => khoâng coù ñoä phaân giaûi tram. Vì khoâng coù goùc
ñoä tram cuõng nhö ñoä phaân giaûi tram neân khoâng coù khaû naêng taïo ra
moireù khi in choàng 4 maøu.
2) In choàng maøu chính xaùc deã daøng hôn:
Vì khoâng coù goùc ñoä tram hay ñoä phaân giaûi tram neân khoâng chæ
khoâng coù moireù maø cuõng khoâng coù caùc caáu truùc Rosette vì leõ ñoù seõ
coù moät khoaûng dung sai nhaát ñònh cho in choàng maøu chính xaùc, nhaát
laø ñoái vôùi caùc aán phaåm nhö in baùo, coâng vieäc ñöôïc tieán haønh treân
caùc maùy in cuoän neân khoâng ñaït ñöôïc ñoä chính xaùc nhö maùy in tôø rôøi.
3) Ñaït ñöôïc chaát löôïng cao vôùi ñoä phaân giaûi thaáp.
Kích thöôùc caùc ñieåm ghi nhoû cho pheùp in tram chaát löôïng cao ôû
ñoä phaân giaûi thaáp maø khoâng phaûi hy sinh baát kyø moät möùc ñoä xaùm
naøo. Khi ghi hình aûnh ôû ñoä phaân giaûi thaáp toác ñoä ghi film seõ nhanh
hôn vaø cho naêng suaát cao hôn. Thaäm chí vôùi ñoä phaân giaûi 900 dpi cuûa
maùy ghi film khi ghi baèng kyõ thuaät taïo tram FM cuõng cho ra chaát
löôïng cao (löu yù raèng ñoä phaân giaûi 900 dpi cuûa maùy ghi film khi phuïc
cheá 256 möùc ñoä xaùm theo phöông phaùp taïo tram ñieän töû truyeàn thoáng
chæ cho ñoä phaân giaûi tram laø 56,25 lpi).
4) Taùi taïo caùc chi tieát maûnh toát hôn.

Vì trong kyõ thuaät taïo tram FM haït tram chính laø töøng chaám nhoû
laser ñöôïc ghi leân film neân khaû naêng taùi taïo laïi caùc chi tieát maûnh nhö
sôïi toùc, hoa vaên treân vaûi theå hieän toát hôn raát nhieàu so vôùi caùc haït tram
truyeàn thoáng coù kích thöôùc lôùn hôn.
146 chöông 6
5) Taïo toâng chuyeån toát hôn:

Bôûi vì kích thöôùc nhoû vaø söï phaân boá ngaãu nhieân cuûa haït tram neân
seõ khoâng coù söï thay ñoåi ñoät ngoät veà hình daïng hay toâng ñoä hình aûnh
do ñoù traùnh ñöôïc tình traïng nhaûy toâng, nhaát laø trong caùc thang
chuyeån maøu, caùc hình aûnh coù söï phoái troän cuûa nhieàu maøu vôùi nhau.
Caùc khoù khaên khi söû duïng tram FM

1) Maùy tính ñoøi hoûi phaûi maïnh hôn ñeå coù theå tính toaùn.
2) Deã bò maát chi tieát ôû phaàn saùng do kích thöôùc haït tram nhoû deã
bò maát ñi trong quaù trình phôi, luùc eùp in.
3) Baûn film ñöôïc taïo töø tram FM phaûi ñöôïc coi laø baûn film cuoái
cuøng ñem ñi söû duïng vaø khoâng theå eùp laïi ñöôïc nhö caùc baûn film tram
truyeàn thoáng vì haït tram quaù nhoû deã bò maát ñi trong quaù trình sao
cheùp.
4) Söï gia taêng taàng thöù lôùn hôn so vôùi caùc loaïi tram truyeàn thoáng
bôûi vì caùc haït tram FM nhoû hôn raát nhieàu. Vaø cuõng gioáng nhö caùc loaïi
tram truyeàn thoáng ñoä phaân giaûi cuõng cao thì hieän töôïng gia taêng taàng
thöù laïi cao hôn.
5) Baûn in phaûi coù ñoä phaân giaûi cao hôn vaø quaù trình phôi ñoøi hoûi
kyõ löôõng hôn vì caùc haït tram FM nhoû hôn 29 µm raát khoù ñöôïc theå
hieän treân baûn keõm coù ñoä phaân giaûi bình thöôøng vaø trong quaù trình
phôi caùc haït tram nhoû xíu naøy raát deã bò maát neáu giöõa baûn film vaø keõm
khoâng thöïc söï ñöôïc ruùt heát khoâng khí.
6) Vieäc in thöû khoù khaên hôn vì söï gia taêng taàng thöù cuûa tram FM
lôùn hôn vaø phuï thuoäc nhieàu hôn vaøo ñieàu kieän in cuï theå cuõng nhö vaät
lieäu in.
Hình 6.25: Söï gia taêng taàng thöù khi in

baèng loaïi tram FM cao hôn so vôùi caùc
loaïi tram truyeàn thoáng vì caùc haït tram
FM nhoû hôn neân caàn phaûi coù raát nhieàu
haït (aûnh döôùi) môùi coù ñöôïc ñoä che dieän
tích nhö haït tram truyeàn thoáng töông
öùng (aûnh treân) do ñoù söï gia taêng taàng
thöù toång coäng cuûa caùc haït tram nhoû lôùn
hôn nhieàu so vôùi söï gia taêng taàng thöù
cuûa moät haït tram lôùn.
Chöông 7
Quaù trình tram hoùa hình aûnh
treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn
Vieäc cheá baûn maøu treân caùc heä thoáng

cheá baûn hieän ñaïi
Qua vieäc söû duïng caùc traïm laøm vieäc cheá baûn maøu ta coù theå queùt
caùc baøi maãu aûnh, veõ caùc hình neùt, nhaäp chöõ vaø phoái troän chuùng ñeå
taïo ra baûn film hoaøn chænh. Baûn film naøy seõ ñöôïc duøng phôi baûn in
ñeå ñem ñi in.
Qua vieäc söû duïng caùc phaàn meàm queùt aûnh treân traïm laøm vieäc ta
coù theå queùt aûnh baèng caùc maùy queùt phim slide, maùy queùt daïng troáng
xoay hay daïng phaúng (flatbed). Caùc maùy queùt aûnh duøng caùc kính loïc
ñeå chuyeån ñoåi tín hieäu hình aûnh coù toâng lieân tuïc thaønh caùc ñieåm aûnh
Red, Green, Blue (hoaëc duøng caùc phaàn meàm ñeå chuyeån ñoåi tröïc tieáp
qua tín hieäu C, M, Y, K).
Döõ lieäu cuûa hình aûnh sau khi queùt seõ ñöôïc löu treân traïm laøm vieäc.
Ta coù theå duøng caùc phaàn meàm xöû lyù aûnh nhö Photoshop, Photopaint,
Xress, Livepicture … ñeå xöû lyù vaø taïo kyõ xaûo cho aûnh. Hình aûnh sau
khi ñöôïc chænh söûa xong xeõ ñöa vaøo caùc phaàn meàm daøn trang nhö
Pagemaker, Quarkxpress… ñeå phoái troän vôùi caùc hình aûnh khaùc, caùc
hình veõ vaø chöõ ñeå taïo ra moät trang hoaøn chænh. Khi caùc phaàn meàm
daøn trang naøy tieán haønh in noù seõ taïo caùc file taùch maøu C, M, Y, Bk.
Caùc file taùch maøu seõ ñöôïc chuyeån qua boä xöû lyù taïo tram RIP (Raster
Image Processing) ñeå chuyeån ñoåi caùc thoâng tin taùch maøu thaønh caùc
döõ lieäu tram (ñöôïc ñaïi dieän bôûi tín hieäu nhò phaân 0, 1). Tieáp sau ñoù
RIP seõ chuyeån caùc tín hieäu ñaõ ñöôïc tram hoùa naøy xuoáng maùy ghi
150 chöông 7
film (Imagesetter) caùc tín hieäu naøy seõ kích hoaït caùc tia laser trong
maùy ghi film ñeå ghi hình aûnh leân film.
Caùc baûn film taùch maøu hoaøn chænh coù theå ñöôïc ñöa ñi in thöû treân
caùc maùy in thöû töø film thí duï nhö Agfa Proof ñeå khaùc haøng duyeät roài
sau ñoù ñem ñi in saûn löôïng. Caùc kyõ thuaät hieän ñaïi ngaøy nay cho pheùp
in thöû töø caùc döõ lieäu sau khi ñaõ ñöôïc RIP xong maø khoâng phaûi ra film,
traùnh tình traïng sau khi ñaõ laøm xong vaø in thöû nhöng khoâng ñöôïc
khaùch haøng chaáp nhaän.
Maùy queùt
Maùy queùt daïng troáng xoay (Drum Scanner)
* Kyä thuêåt thu nhêån tñn hiïåu
Têët caã caác maáy queát daång tröëng xoay àïìu sûã duång öëng nhên quang
(PMT) trong viïåc ghi nhêån tñn hiïåu aánh saáng. Caác öëng nhên quang dûåa
trïn cú súã kyä thuêåt öëng chên khöng cuä vaâ töën keám àïí baão quaãn hún so
vúái kyä thuêåt CCD múái. Trong caác maáy queát daång tröëng xoay àùåc trûng
coá 3 öëng nhên quang (sûã duång cho 3 maâu phöí chñnh àoã cúâ, xanh laá cêy
vaâ xanh tñm). Möåt nguöìn saáng xenon hay halogen têåp trung chiïëu vaâo
möåt àiïím cûåc nhoã trïn baâi mêîu bùçng caách sûã duång súåi quang hoåc vaâ
thêëu kñnh höåi tuå. AÁnh saáng thêëu minh hay phaãn xaå tûâ baâi mêîu seä àûúåc
chiïëu lïn 3 têëm gûúng baán phaãn xaå àûúåc àùåt lïåch 1 goác. Möîi têëm
gûúng seä phaãn xaå möåt phêìn aánh saáng vaâ cho phêìn aánh saáng coân laåi ài
xuyïn qua túái têëm gûúng kïë tiïëp. Phêìn aánh saáng phaãn xaå tûâ caác têëm
gûúng seä ài qua caác kñnh loåc maâu thñch húåp vaâ röìi chuyïín tiïëp àïën caác
öëng nhên quang tûúng ûáng, núi maâ tiïën trònh khuïëch àaåi bùçng hïå thöëng
quang hoåc diïîn ra. Caác electron phaát ra khi nguöìn saáng chiïëu vaâo
Cathode cuãa öëng nhên quang seä di chuyïín qua caác lúáp laâm gia tùng söë
lûúång electron (khi caác electron túái àêåp vaâo möåt lúáp seä laâm phaát xaå
thïm möåt lûúång electron tûúng ûáng vúái noá vaâ tiïëp tuåc keáo túái àêåp vaâo
caác lúáp khaác) vaâ khuïëch àaåi chuáng cho túái khi tñn hiïåu tûâ aánh saáng coá
thïí taåo ra tñn hiïåu àiïån. Cûåc Anode cuãa öëng nhên quang ào lûúâng sûå
Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 151
khaác nhau cuãa tñn hiïåu analog àûúåc chuyïín àïën röìi chuyïín tñn hiïåu qua
böå phêån chuyïín àöíi tñn hiïåu àïí àöíi thaânh dûä liïåu söë.
Tieán trình phaân tích hình aûnh vaø xöû lyù tín hieäu treân maùy queùt daïng
troáng xoay gioáng nhö ôû maùy taùch maøu ñieän töû. Tuy nhieân, thay vì
ñöôïc gôûi ñeán boä phaän tính toaùn ñeå chuyeån thaønh tín hieäu tram roài ghi
tröïc tieáp leân phim thì tín hieäu sau khi thu nhaän ñöôïc treân maùy queùt
daïng troáng xoay thoâng qua moät giao dieän seõ ñöôïc chuyeån thaønh daïng
nhò phaân ñeå löu laïi trong boä nhôù maùy tính ñeå tieáp tuïc xöû lyù.
Hònh 7.1: Sú àöì mö taã quaá trònh thu nhêån tñn hiïåu trïn maáy queát daång tröëng
xoay sûã duång öëng nhên quang.
Trong kyä thuêåt biïën àöíi quang àiïån duâng öëng nhên quang. Nguöìn saáng (a)
àûúåc chiïëu lïn baâi mêîu (b) seä àûúåc phaãn xaå trúã laåi vaâ chuyïín túái têëm gûúng
baán phaãn xaå (c) àïí àûúåc tiïëp tuåc chuyïín túái caác kñnh loåc àoã cúâ, xanh luåc,
xanh tñm vaâ ài vaâo caác öëng nhên quang tûúng ûáng (e). Bïn trong caác öëng
nhên quang, tia saáng (f) àûúåc khuïëch àaõ thöng qua caác têëm bûác xaå thûá cêëp
cho àïën khi noá àûúåc chuyïín thaânh tñn hiïåu àiïån bùçng böå phêån biïën àöíi tñn
hiïåu tûâ analog sang digital. Nhiïìu maáy queát daång tröëng xoay coân coá thïm
möåt öëng nhên quang thûá tû àïí thu nhêån caác thöng tin vïì àöå sùæc neát.
152 chöông 7
Maùy queùt daïng phaúng (Flatbed Scanner)

* Kyä thuêåt thu nhêån tñn hiïåu - CCD
Maáy queát hònh daång queát phùèng (Flatbed), caác maáy queát cêìm tay,
caác maáy queát phim slide vaâ caác maáy quay phim video àïìu sûã duång caác
CCD àïí thu nhêån caác mûác àöå aánh saáng. CCD laâ möåt khöëi thiïët bõ àiïån
tûã bao göìm caác tïë baâo quang àiïån rêët nhoã àûúåc sùæp xïëp liïn tuåc saát
nhau coá thïí ghi laåi möåt tñn hiïåu àiïån tûã úã daång analog tûúng ûáng vúái
cûúâng àöå tia saáng chiïëu vaâo noá. CCD coá caác cêëu hònh khaác nhau tuây
thuöåc vaâo tûâng loaåi maáy queát. ÚÃ daång maáy queát phùèng Flatbed caác
thiïët bõ caãm nhêån tñn hiïåu CCD àûúåc böë trñ trong möåt haâng (àïí queát 3
lêìn) hay 3 haâng trïn möåt maåch tñch húåp (àïí queát 1 lêìn).
Viïåc böë trñ nhû thïë cho pheáp thiïët bõ thu nhêån tñn hiïåu theo toaân böå
chiïìu röång cuãa hònh aãnh (baâi mêîu) úã daång analog vaâ ghi nhêån noá nhû
möåt àûúâng thùèng hoaân toaân. Möîi lêìân CCD thu möåt haâng tñn hiïåu tûâ baâi
mêîu, noá gúãi caác tñn hiïåu (àaåi diïån cho caác mûác àöå saáng oã daång analog)
túái böå phêån biïën àöíi tûâ Analog sang Digital àïí chuyïín tñn hiïåu sang
daång nhõ phên. Sau khi chuyïín tñn hiïåu ghi nhêån xong CCD tiïëp tuåc
ghi nhêån tñn hiïåu tûâ möåt haâng queát kïë tiïëp trïn baâi mêîu. Tiïën trònh naây
chó mêët vaâi phêìân trùm giêy trong caác maáy queát thïë hïå múái.
CHUÁ YÁ: trong caác maáy queát phim Slile, caác maáy quay phim video vaâ
maáy chuåp aãnh daång söë hoáa. Caác tïë baâo quang àiïån CCD dûoåc böë trñ trong
möåt maãng hònh chûä nhêåt àïí thöng tin coá thïí àûúåc ghi nhêån theo daång khöëi
liïn tiïëp chûá khöng phaãi theo caác haâng liïn tiïëp cuâng möåt luác.
Caác CCD khaác nhau theo caãm nhêån cuãa chuáng àöëi vúái caác mûác àöå
saáng vaâ khaác nhau trong viïåc bõ nhiïîu búãi caác thiïët bõ àiïån tûã. Chuáng
coá thïí aãnh hûúãng dïën àöå phên giaãi, khoaãng töng maâu, töng xaám maâ
thiïët bõ queát hònh coá thïí ghi nhêån àûúåc cuäng nhû laâ àöå chñnh xaác cuãa
caác thöng tin vïì maâu vaâ àöå xaám. Caác thiïët bõ queát hònh reã tiïìn coá
khuynh hûúáng sûã duång caác CCD coá chêët lûúång thêëp. ÚÃ caác maáy queát
hònh chuyïn nghiïåp chêët lûúång caâng cao thò caác con CCD caâng mùæc vaâ
cho chêët lûúång queát aãnh vaâo caâng cao.
Thöïc chaát CCD laø moät thieát bò baùn daãn, moät phaàn cuûa CCD laø
moät maûng caùc ñieän cöïc vaø phaàn coøn laïi laø tinh theå Silicon. AÙnh saùng
phaûn xaï hay thaáu quang ñeán töø baøi maãu sau khi qua kính loïc ñeán
CCD vaø ñaäp vaøo maïng löôùi ñieän cöïc thì noù seõ caëp ñoâi vôùi moät ñieän
töû trong maïng tinh theå silicon taïo neân moät khe hôû treân maïng tinh theå
silicon vaø seõ cho ñieän töû ñi qua, caùc ñieän töû naøy vaø ñöôïc daãn theo
moät keânh rieâng ñeå tieáp tuïc xöû lyù. Tuøy theo caáu taïo cuûa CCD maø moät
hay nhieàu ñieän cöïc seõ chòu traùch nhieäm xöû lyù moät pixel treân baøi maãu,
tuøy theo ñoä maïnh yeáu cuûa aùnh saùng ñeán töø baøi maãu maø ñieän töû ñi
Hònh 7.2: Sú àöì mö taã quaá trònh thu nhêån tñn hiïåu trïn maáy queát phùèng
duâng CCD.
Caác CCD àûúåc böë trñ trong maáy taách maâu daång queát phùèng (flatbed).
Möåt nguöìn saáng (a) chiïëu aánh saáng túái baâi mêîu(b), gûúng(c) tiïëp nhêån aánh
saáng vaâ chuyïín túái öëng kñnh(d) àïí têåp trung caác thöng tin hònh aãnh vaâo
trong böå tñch húåp CCD (e) chûáa 1 hoùåc 3 haâng tïë baâo quang àiïån (f). CCD
ghi nhêån aánh saáng giöëng nhû möåt àiïån thïë analog àûúåc naåp vaâo röìi chuyïín
trûåc tiïëp túái böå phêån biïën àöíi tñn hiïåu tûâ analog sang digital (g).
154 chöông 7
qua CCD nhieàu hay ít seõ ñöôïc daãn ñi xöû lyù theo nhieàu keânh khaùc
nhau, toå hôïp cuûa caùc ñieän töû thu nhaän ñöôïc sau khi aùnh saùng töø moät
ñieåm treân baøi maãu tôùi ñaäp vaøo maïng löôùi ñieän cöïc cuûa CCD seõ töông
öùng vôùi moät giaù trò maät ñoä cuûa CCD.
Trôû ngaïi chuû yeáu cuûa CCD trong vieäc ghi nhaän tín hieäu theo töøng
haøng laø bò giôùi haïn bôûi kích thöôùc cuûa ñieän cöïc duøng ñeå ghi nhaän tín
hieäu cuûa hình aûnh. Moãi ñieän cöïc roäng khoaûng 5 micron (töùc khoaûng
1/25 sôïi toùc ngöôøi), nhöõng CCD ñaàu tieân ñöôïc cheá taïo chöùa khoaûng
2048 ñeán 4096 ñieän cöïc vaø hieän nay ñaõ coù nhöõng CCD chöùa khoaûng
7000 ñieän cöïc. Neáu trong 1 CCD coù nhieàu ñieän cöïc hôn thì khaû naêng
ghi nhaän tín hieäu hình aûnh seõ toát hôn vì khi ñoù CCD coù khaû naêng
phaân giaûi hình aûnh ôû möùc ñoä cao hôn ñeå xöû lyù vaø seõ phaùt hieän nhaïy
hôn nhöõng thay ñoåi maät ñoä cuûa tín hieäu hình aûnh. Nhöng neáu coù
nhieàu ñieän cöïc thì laïi khoù khaên cho vieäc cheá taïo vì thoâng thöôøng 1
CCD daøi khoaûng 1-2 inch neân muoán boá trí moät soá löôïng lôùn ñieän cöïc
treân 1 CCD thì yeâu caàu ñieän cöïc phaûi nhoû hôn nöõa. Ñoä phaân giaûi hình
aûnh ghi nhaän coù theå thay ñoåi ñöôïc do vieäc ñieàu chænh “tieâu cöï “ ñeå
CCD ghi nhaän tín hieäu trong moät khoaûng dieän tích lôùn leân hay nhoû ñi
vaø nhö vaäy neáu muoán ñoä phaân giaûi cao hôn thì moät baøi maãu ta coù theå
queùt nhieàu laàn. Ví duï: 1 CCD goàm 2048 ñieän cöïc ñöôïc ñieàu chænh ñeå
thu nhaän tín hieäu trong moät haøng roäng 35 mm thì ghi nhaän ñöôïc söï
thay ñoåi veà tín hieäu hình aûnh vaø ñoä phaân giaûi toát hôn laø thu nhaän theo
chieàu roäng 4-5 inch.
Seõ thuaän lôïi hôn khi chuùng ta duøng CCD vaø CCD coù ñoä tin caäy
(khaû naêng thu nhaän chính xaùc) cao hôn photomultiplier, veà maët kyõ
thuaät maø noùi thì PM nhaïy hôn CCD vì tín hieäu qua PM seõ ñöôïc
khueách ñaïi coøn CCD thì khoâng, nhöng buø laïi tín hieäu qua CCD chæ
bieán ñoåi moät laàn thaønh tín hieäu ñieän töû (digital) ngay chöù khoâng
phoùng ñaïi do ñoù khaû naêng maát maùc thoâng tin ít hôn. Moät khuyeát ñieåm
cuûa CCD laø do khoâng ñöôïc khuyeách ñaïi neân nhöõng vuøng toái cuûa baøi
maãu seõ ñöôïc phuïc cheá “ngheøo naøn” hôn laø duøng PM, lyù do laø ôû vuøng
toái tín hieäu aùnh saùng phaûn xaï hay thaáu quang töø baøi maãu tôùi CCD yeáu
trong khi khaû naêng ghi nhaän cuûa CCD chæ ôû möùc ñoä nhaát ñònh neân ôû
nhöõng vuøng toái quaù chi tieát coù theå bò maát.
Kyä thuêåt öëng nhên quang cho pheáp ghi nhêån möåt khoaãng mêåt àöå
lúán vúái àöå trung thûåc cao. Ngaây nay, thûåc tïë têët caã caác thiïët bõ queát
duâng CCD àûúåc coi nhû laâ coá chêët lûúång thêëp hún so vúái maáy queát
daång tröëng xoay duâng öëng nhên quang xeát vïì khña caånh chêët lûúång
hònh aãnh àaåt àûúåc. Tuy nhiïn, caác tiïën böå trong kyä thuêåt CCD vaâ böå
phêån biïën àöíi quang àiïån àaä loaåi trûâ àûúåc möåt söë yïëu àiïím cuãa CCD
vaâ coá möåt söë chuyïn gia cho rùçng caác maáy queát duâng CCD coá chêët
lûúång cao hiïån taåi coá thïí taåo ra hònh aãnh vúái àöå trung thûåc tûúng tûå
nhû maáy queát daång tröëng xoay.
100%
Charge-coupled device
10
Photomultiplier tube
300 500 700 900 1,100

Khoaûng soùng böùc xaï (nm)
Hình 7.3: Khaû naêng laøm vieäc cuûa CCD vaø PM

156 chöông 7
* Tieán trình xöû lyù tín hieäu treân maùy queùt daïng phaúng:
Tín hieäu aùnh saùng sau khi qua CCD ñaõ ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tín
hieäu ñieän ñaïi dieän bôûi caùc ñieän töû ñi qua maïng tinh theå Silicon, caùc
ñieän töû naøy seõ ñöôïc daãn theo caùc keânh rieâng bieät ñeå ñem ñi xöû lyù.
Keânh daãn ñieän töû sau khi qua CCD laø moät heä thoáng daãn ñieän töû
bao goàm moät vuøng coù naêng löïc ñieän thaáp (Low electric potential,
bieåu dieãn baèng vuøng saùng trong hình veõ) hay coøn goïi laø vuøng “well”
vaø moät vuøng coù naêng löïc ñieän cao hôn (Higher electric potential,
bieåu dieãn baèng vuøng toái trong hình veõ). Trong moät keânh daãn ta thaáy
cöù hai vuøng naêng löïc ñieän cao hôn laïi ñeán moät vuøng coù naêng löïc ñieän
thaáp (vuøng well).
Cöù hai vuøng ñen vaø moät vuøng traéng nhö vaäy ta goïi laø 1 pixel.
Cuoái keânh daãn seõ coù moät thanh ghi xuaát döõ lieäu chaën laïi, thanh ghi
coù nhieäm vuï laáy ñieän töû ñöôïc truyeàn trong keânh daãn vaø ñem ñeán boä
phaän maùy tính xöû lyù vieäc taïo haït tram töông öùng vôùi giaù trò ñieän töû
ñoù hay ñöôïc löu laïi treân boä nhôù cuûa maùy tính.
Thanh ghi xuaát döõ lieäu
Keânh daãn Vuøng coù naêng löïc ñieän cao

Vuøng Well
Pixel
Caùc ñieän töû
Hình 7.4: Moät phaàn caáu taïo cuûa ba keânh daãn cho ba maøu.
Ta thaáy raèng caùc ñieän töû sau khi qua caùc ñieän cöïc vaø tinh theå sil-
icon seõ ñöôïc daãn theo caùc keânh rieâng bieät vaø caùc ñieän töû seõ khoâng
theå chaïy töø keânh naøy qua keânh khaùc vì ñaõ coù keânh chaën (ñöôøng ñen
naøy) taïi hai beân hoâng cuûa keânh. Caùc ñieän töû ñöôïc löu laïi treân vuøng
well cuûa keânh daãn vì caùc vuøng coù naêng löïc ñieän cao khoâng chöùa ñieän
töû.
Quaù trình daãn ñieän töû dieãn ra trong keânh daãn nhö sau:
Sau khi löôïng töû aùnh saùng (photon) phoùng thích moät ñieän töû, ñieän
töû naøy seõ nhanh choùng “nhaûy” vaøo vuøng well gaàn noù nhaát, luùc ñoù
vuøng coù naêng löïc ñieän cao (vuøng ñen) ngay saùt thanh ghi seõ ñöôïc haï
xuoáng thaáp hôn baèng möùc well, vuøng ñen keá tieáp seõ leân chieám choã
vaø cöù nhö vaäy vuøng well daãn ñieän seõ ñöôïc naâng leân moät ñoaïn (töùc
ñieän töû ñöôïc daãn ñi moät ñoaïn). Tieáp theo hai quaù trình (C), (D) caùc
ñieän töû ñöôïc chuyeån leân hai daõy ñaàu cuûa pixel vaø ñöa leân register.
Vieäc boá trí register töông öùng vôùi caùc caáu taïo cuûa caùc vuøng daãn trong
keânh daãn (hai vuøng ñen roài moät vuøng traéng) coù taùc duïng sau hai quaù
trình chuyeån möùc ñieän theá laïi coù moät oâ traéng naèm chaán giöõa keânh
daãn, luùc naøy vuøng well mang ñieän töû cuõng vöøa tôùi ñöôïc saùt thanh ghi
vaø vuøng well seõ ñöa ñieän töû leân vuøng traéng cuaû thanh ghi. Sau khi
caùc ñieän ñaõ naïp leân vuøng traéng cuaû thanh ghi (D) thì vieäc daãn ñieän
töû trong keânh daãn taïm thôøi ngöøng laïi ñeå thanh ghi xuaát döõ lieäu ra
ngoaøi. Thanh ghi seõ chuyeån ñoäng töø phaûi qua traùi vaø mang caùc ñieän
töû ra ngoaøi (E), (F); sau khi keát thuùc quaù trình vaän chuyeån ñieän töû ra
ngoaøi chu kyø daãn caùc ñieän töû leân register ñöôïc laäp laïi vaø luùc naøy caùc
thanh ghi taïm thôøi döøng laïi ....
Caùc ñieän töû sau khi ñöôïc thanh ghi daãn ra ngoaøi seõ ñöôïc ño ñaïc
vaø chuyeån tín hieäu tôùi boä phaän maùy tính ñeå xöû lyù.
158 chöông 7
A B
C D
E F
Hình 7.5: Tieán trình ghi nhaän tín hieäu treân CCD
Caác böå phêån chuyïín àöíi tñn hiïåu analog /digital

vaâ caác böå phêån xûã lyá
Böå phêån chuyïín àöíi tñn hiïåu tûâ analog sang digital àoáng möåt vai troâ
chuã yïëu trong chêët lûúång cuãa tñn hiïåu digital àûúåc chuyïín thaânh hònh
aãnh trïn maân hònh cuãa baån. Nhiïåm vuå cuãa chuáng laâ xûã lyámöåt caách liïn
tuåc caác tñn hiïåu analog khaác nhau àûúåc thu nhêån búãi böå biïën àöíi CCD
hay öëng nhên quang PMT sang caác dûä liïåu söë àaåi diïån cho caác giaá trõ
maâu vaâ àöå xaám. Caã hai söë liïåu vïì maâu vaâ caác mûác àöå sùæc neát maâ möåt
maáy queát thu nhêån àûúåc nöëi vúái àêìu thu nhêån tñn hiïåu cuãa böå phêån
chuyïín àöíi tñn hiïåu analog/digital. Nhû baån àaä biïët giaá cuãa maáy queát
caâng reã thò böå phêån biïën àöíi tñn hiïåu analog/digital cuäng caâng dúã.
Caác loaåi maáy queát àïíã baân kiïíu tröëng xoay vaâ nhiïìu loaåi maáy scan-
ner queát phùèng trung vaâ cao cêëp sûã duång caác böå phêån xûã lyá böí sung
nhû laâ caác böå phêån xûã lyá tñn hiïåu digital (DSP: Digital Signal
Processor) àïí gia tùng töëc àöå queát vaâ hoaân têët caác cöng viïåc xûã lyá aãnh
khaác möåt caách nhanh choáng.
Phaân loaïi caùc loaïi maùy queùt daïng phaúng

Caùc theá heä maùy queùt phaúng duøng CCD hieän nay ñöôïc phaân laøm
4 loaïi khaùc nhau theo caáu taïo phöông thöùc di chuyeån ñaàu ghi vaø baøn
maãu:
Maùy queùt dòch chuyeån ñaàu ghi theo moät phöông khoâng coù oáng
kính zoom.
Maùy queùt dòch chuyeån ñaàu ghi theo moät phöông coù oáng kính
zoom.
Maùy queùt dòch chuyeån ñaàu ghi theo hai phöông khoâng coù oáng
kính zoom.
Maùy queùt dòch chuyeån ñaàu ghi theo hai phöông coù oáng kính
zoom.
Caû 4 loaïi maùy hieän nay ñang ñöôïc giôùi thieäu vaø söû duïng.
160 chöông 7
Göông phaûn xaï

Z ôû 450
OÁng kính zoom
Thanh CCD AÙnh saùng phaûn xaï
Baøi maãu
Ñeøn chieáu
Khay chöùa baøi maãu

Y
X
Hình 7.6:
X,Y: caùc chieàu chuyeån ñoäng cô baûn cuûa ñaàu ghi trong quaù trình queùt.
Z: chieàu dòch chuyeån cuûa oáng kính zoom.
Loaïi maùy queùt di chuyeån theo phöông X

khoâng coù oáng kính zoom:
ÔÛ loaïi maùy queùt naøy ñaàu ghi dòch chuyeån treân phöông X doïc theo
chieàu daøi cuûa vuøng queùt. Vôùi kyõ thuaät naøy toaøn boä vuøng hình aûnh
treân baøi queùt seõ ñöôïc thu nhaän cuøng moät luùc bôûi boä caûm bieán CCD
neân ñoä phaân giaûi ñaït ñöôïc döôùi 600 dpi kyõ thuaät naøy ñang ñöôïc söû
duïng ôû haàu heát caùc maùy queùt khoå A4 nhö Tade vaø Saphir cuûa
Linotype Hell, caùc maùy queùt coù giaù thaáp nhö Umax vaø Agfa, caùc
maùy queùt khoå A3 cuõng duøng kyõ thuaät naøy nhö Opal cuûa Linotype
Hell.
Hình 7.7: Caáu taïo maùy queùt dòch chuyeån theo phöông X khoâng coù kính zoom
Loaïi maùy queùt dòch chuyeån theo phöông X

coù oáng kính Zoom:
Ñaàu queùt cuõng dòch chuyeån cuøng phöông X nhöng coù theâm moät
oáng kính Zoom ñeå ñaàu ghi coù theå taäp trung caùc CCD vaøo moät vuøng
hình aûnh nhaát ñònh treân khay chöùa baøi maãu nhaèm naâng cao ñoä phaân
giaûi queùt. Ngöôøi ta thöôøng goïi chieàu dòch chuyeån cuûa oáng kính Zoom
laø chieàu Z. Trong kyõ thuaät naøy khay chöùa baøi maãu hoaëc ñaàu ñoïc di
chuyeån doïc theo phöông X vaø tuøy thuoäc vaøo ñoä roäng cuûa baøi maãu
ñöôïc queùt maø oáng kính Zoom seõ taäp trung toaøn boä caùc CCD vaøo ñoù,
ñieàu naøy coù nghóa laø moät baøi maãu slide 35mm coù khaû naêng ñöôïc queùt
vôùi ñoä phaân giaûi quang hoïc toái ña, nhöng neáu trong cheá ñoä queùt theo
loâ thì caùc hình aûnh naèm ôû caùc goùc cuûa khay chöùa baøi maãu khoâng theå
ñöôïc queùt vôùi ñoä phaân giaûi cao ñöôïc vaø ñoä phaân giaûi quang hoïc saün
coù cuûa thieát bò queùt chæ ñöôïc oáng kính Zoom taäp trung vaøo caùc vuøng
ôû giöõa khay chöùa baøi maãu, neáu queùt ôû goùc thì oáng kính Zoom phaûi
taäp trung CCD cho toaøn boä chieàu roäng cuûa khay chöùa baøi maãu.
Caùc loaïi maùy queùt söû duïng kyõ thuaät naøy laø Agfa T8000, Topaz cuûa
Linotype Hell, Scanview F8 Flus vaø Smart 342 cuûa Scitex.
162 chöông 7
Hình 7.8: Caáu taïo maùy queùt dòch chuyeån theo phöông X khoâng coù kính zoom
OÁng kính Zoom coù theå taäp trung caùc CCD vaøo vuøng giöõa cuûa khay chöùa baøi
maãu do ñoù caùc hình aûnh naèm ôû caùc goùc hoaëc hình aûnh chieám toaøn boä chieàu
ngang cuûa khay chöùa baøi maãu seõ khoâng ñöôïc queùt döôùi ñoä phaân giaûi cao.
Loaïi maùy queùt dòch chuyeån theo 2 phöông X,Y

khoâng coù oáng kính Zoom.
Ñaây laø loaïi maùy queùt coù theå di chuyeån ñaàu ñoïc hoaëc khay chöùa
baøi maãu theo caû hai phöông X vaø Y. Ñaàu ñoïc vôùi oáng kính coá ñònh
chöùa caùc CCD taäp trung queùt moät vuøng hình aûnh nhaát ñònh. Vì coù theå
di chuyeån ñöôïc theo chieàu Y neân hình aûnh ôû baát kyø vò trí naøo treân
khay chöùa baøi maãu cuõng ñöôïc vôùi ñoä phaân giaûi naøy. Tuy nhieân vì coù
ñoä phaân giaûi queùt khoâng lôùn (xaáp xæ 3000 dpi) vaø chæ queùt ñöôïc moät
khu vöïc nhaát ñònh theo phöông Y neân ñoái vôùi caùc baøi maãu lôùn thì ñaàu
queùt phaûi di chuyeån theo phöông Y nhieàu laàn ñeå queùt heát toaøn boä baøi
maãu. Ñeå queùt ñöôïc toaøn boä baøi maãu maø khoâng ñeå laïi caùc veát noái
giöõa caùc laàn queùt ñoøi hoûi phaûi coù moät phaàn meàm ñeå tính toaùn laïi caùc
ñöôøng ranh giôùi tieáp xuùc ñeå hình aûnh khi queùt ra vaãn giöõ ñöôïc tính
lieân tuïc treân toaøn boä aûnh queùt.
Loaïi maùy queùt naøy chæ thích hôïp cho vieäc queùt caùc baøi maãu nhoû
ôû cheá ñoä queùt theo loâ (Batch Scanning) coøn ñoái vôùi caùc baøi maãu lôùn
thôøi gian queùt seõ laâu hôn vaø cuõng phaûi maát thôøi gian ñeå tính toaùn caù
moái gheùp neân raát baát tieän vaø phöùc taïp.
Caùc loaïi maùy söû duïng kyõ thuaät naøy laø Eskofot Scan 1318 cuûa
Purup Eskofot, Eversmart vaø Eversmart pro cuûa Scitex.
Hình 7.9: Loaïi maùy queùt X,Y khoâng oáng kính Zoom chia baøi maãu thaønh
nhieàu phaàn ñeå queùt (neáu baøi maãu khoâng naèm goïn trong vuøng queùt ñöôïc moät
laàn) roài sau ñoù gheùp caùc moái noái laïi ñeå taïo thaønh hình aûnh ñöôïc queùt hoaøn
chænh, trong hình veõ naøy hình aûnh nhoû phía treân coù theå ñöôïc queùt moät laàn
nhöng hình beân döôùi phaûi queùt 3 laàn môùi thu nhaän heát tín hieäu töø baøi maãu.
164 chöông 7
Loaïi maùy queùt dòch chuyeån theo hai phöông X,Y

vôùi oáng kính Zoom.
Ngöôøi ta coøn goïi ñaây laø maùy queùt 3 chieàu vì coù chieàu thöù 3 (Z) laø
chieàu di chuyeån cuûa oáng kính Zoom ñeå taäp trung CCD vaøo vuøng
queùt. ÔÛ loaïi maùy queùt naøy ñaàu queùt di chuyeån theo hai phöông X vaø
Y ñeå tôùi ñöôïc vò trí ñaët baøi maãu sau ñoù tuøy thuoäc vaøo ñoä roäng cuûa baøi
maãu maø oáng kính Zoom seõ töï ñoäng ñieàu chænh ñeå coù theå queùt ñöôïc
toaøn boä baøi maãu.
Ñaây laø kyõ thuaät queùt môùi nhaát khaéc phuïc ñöôïc taát caû caùc yeáu
ñieåm cuûa caùc maùy queùt tröôùc ñaây, hieän nay haõng Dainippon Screen
ñaõ cho ra ñôøi loaïi maùy queùt Ceùzanne aùp duïng kyõ thuaät naøy. Maëc duø
ñoä phaân giaûi quang hoïc raát cao (khi queùt baøi maãu Slide 35mm laø
5300 dpi) nhöng ñoä phaân giaûi cuûa Ceùzanne cuõng thay ñoåi tuøy thuoäc
vaøo loaïi vaø kích thöôùc baøi maãu.
Hình 7.10: Loaïi maùy queùt XY vôùi oáng kính zoom coù theå queùt baøi maãu ôû baát
kyø vò trí naøo treân khay chöùa baøi maãu vôùi ñoä phaân giaûi cao nhaát. Sô ñoà naøy
chæ ra caùch thöùc maø oáng zoom ñöôïc söû duïng ñeå queùt caùc baøi maãu nhoû cuõng
nhö queùt caùc baøi maãu lôùn khi caàn thieát.
Heä thoáng ghi

Thoâng thöôøng moät heä thoáng maùy ghi film coù caáu hình nhö sau:
Maùy queùt Daøn trang, xöû lyù aûnh
Maùy aûnh kyõ thuaät soá
Server
Traïm quaûn lyù maøu
Photo CD
Nhaäp töø caùc Maùy in maøu

chöông trình khaùc
Maùy ghi phim
Hình 7.11:
Tieán trình ghi

Ñeå coù theå ghi ñöôïc ñaàu tieân RIP seõ bieán ñoåi file aûnh goác chöùa
chöõ, hình veõ, hình nöûa toâng thaønh caùc chaám ñieåm (dot). Maùy ghi film
seõ ghi caùc chaám ñieåm naøy leân film (hoaëc vaät lieäu khaùc) baèng caùc tia
166 chöông 7
laser. Caùc maùy ghi film seõ kích hoaït caùc tia laser ñeå noù ñöôïc ghi leân
giao ñieåm cuûa caùc löôùi ñieåm. Baát kyø moät ñieåm ghi naøo cuõng ñöôïc
ñònh vò baèng ñòa chæ cuûa noù. Khi ghi aûnh, maùy ghi hoaëc laø höôùng tia
laser vaøo moät ñieåm ñeå ghi hoaëc laø khoâng ghi, noùi caùch khaùc moãi noät
ñieåm ghi seõ ñöôïc baät leân hoaëc taét ñi. Vì leõ ñoù döõ lieäu hình aûnh seõ
ñöôïc RIP bieán ñoåi thaønh haøng loaït caùc chæ thò hoaëc laø ON hoaëc laø
OFF, döõ lieäu loaïi naøy ñöôïc goïi laø döõ lieäu nhò phaân bôûi vì noù chæ coù
hai giaù trò 1 vaø 0 (1 coù nghóa laø baät vaø 0 coù nghóa laø taét khoâng ghi).
Ñeå tieán haønh ghi leân film moät file döõ lieäu caàn phaûi coù caùc
böôùc sau:
1. File döõ lieäu phaûi ñöôïc taïo ra treân caùc traïm laøm vieäc ñaàu cuoái.
2. Traïm laøm vieäc seõ göûi file döôùi daïng maõ postscript tôùi RIP.
3. RIP seõ tieán haønh phaân ñieåm hình aûnh (thaønh chuoãi caùc maõ nhò
phaân 0 vaø1 -coøn goïi laø phaân aûnh bitmap) cho töøng trang. Khi moät
trang ñaõ ñöôïc RIP xong, RIP seõ chuyeån döõ lieäu bitmap xuoáng maùy
ghi film.
4. Maùy ghi film seõ duøng döõ lieäu do RIP göûi ñeán kích hoaït caùc tia
laser ghi leân film sau khi ñaõ ñöôïc ghi xong film seõ ñöôïc ñem ñi hieän.
Postscript RIP
Ngoân ngöõ moâ taû trang Postscript ñöôïc phaùt trieån bôûi haõng Adobe
ñeå coù theå giao tieáp chöõ, hình veõ, hình aûnh vôùi caùc thieát bò xuaát ñöôïc
trang bò boä dieãn dòch Postscript. Moät trong nhöõng lyù do chính khieán
ngoân ngöõ Postscript chieám öu theá hôn haún trong ngaønh cheá baûn in laø
söï khoâng phuï thuoäc vaøo thieát bò cuûa noù. Söï khoâng phuï thuoäc thieát bò
coù nghóa laø hình aûnh (trang döõ lieäu ñeå in hoaëc hieån thò treân maøn hình)
ñöôïc ñònh nghóa khoâng caàn baát kyø moät söï lieân heä naøo ñeán ñaëc tính
ñöôïc xaùc ñònh cuûa thieát bò (ñoä phaân giaûi maùy in, kích thöôùc trang…)
vieäc moâ taû moät trang ñôn coù theå ñöôïc söû duïng treân baát kyø moät maùy
in töông thích vôùi Postscript naøo: töø maùy in laser 300 dpi ñeán maùy ghi
film coù ñoä phaân giaûi cao hôn 3000 dpi.
Moät öu ñieåm noåi baät nöõa cuûa ngoân ngöõ Postscript laø noù coi chöõ
(text) nhö laø moät ñoái töôïng hình aûnh. Neân khoâng coù söï khaùc bieät cô
baûn giöõa caùc kyù töï trong moät boä font chöõ hay baát kyø moät loaïi ñoái
töôïng naøo khaùc trong trang döõ lieäu (hình nöûa toâng, hình veõ neùt…)
mang laïi moät söï cöïc kyø linh hoaït khi laøm vieäc vôùi caùc font chöõ.
Haàu heát caùc chöông trình öùng duïng coù theå in ra maùy in Postscript
cuõng cho pheùp in ra file. Vieäc in ra file coù nghóa laø chöông trình öùng
duïng (hay maùy tính chaïy treân chöông trình öùng duïng vôùi söï trôï giuùp
cuûa caùc driver Postscript) chuyeån ñoåi döõ lieäu trang sang caùc leänh
Postscript vaø löu noù laïi thaønh file thay vì chuyeån sang maõ tôùi moät
maùy in.
Vôùi moät file Postscript, ta coù theå chuyeån file (down load) tôùi baát
kyø moät maùy in Postscript naøo ñeå xuaát ra. Vieäc down load file khaùc
vôùi vieäc in ra maùy in ôû choã khi in thì khoâng coù vieäc chuyeån ñoåi döõ
lieäu töø trang ra maõ Postscript, khi in caùc trang chöõ ñôn giaûn ñöôïc göûi
tôùi maùy in. Haàu heát caùc heä ñieàu haønh maùy tính ñeàu coù caùc boä chuyeån
file Postscript khaùc nhau.
Caùc file moâ taû maùy in Postscript

Ngoâ ngöõ Postscript khoâng phuï thuoäc vaøo thieát bò. Tuy nhieân khi in
ta phaûi xaùc ñònh moät maùy in vôùi caùc ñaëc tính xaùc ñònh nhö ñoä phaân
giaûi, kích thöôùc trang, nôi naïp giaáy… maëc duø caùc driver Postscript coù
theå göûi file Postscript tôùi baát kyø moät maùy in naøo nhöng noù laïi khoâng
theå xaùc ñònh thoâng tin khaùc nhau giöõa caùc thieát bò. Tuy vaäy chuùng ta
laïi raát muoán caùc file ñem ñi in cuûa chuùng ta coù caùc thoâng tin veà thieát
bò in. Ta muoán caùc file ñöôïc in ôû trang A4, in ñoä phaân giaûi 600 dpi
treân maùy in hoã trôï caû ñoä phaân giaûi 300 dpi laãn 600 dpi, in ñen traéng
treân maùy in hoã trôï caû in maøu laãn in ñen traéng…, neáu muoán xaùc ñònh
168 chöông 7
caùc thoâng soá nhö vaäy Postscript söû duïng moät file goïi laø file moâ taû
maùy in Postscript - PPD (Postscript printer Description file).
File moâ taû maùy in Postscript PPD chöùa caùc thoâng tin xaùc ñònh maùy
in nhö:
- Ñoä phaân giaûi maëc nhieân vaø caùc ñoä phaân giaûi saün coù.
- Khaû naêng hoã trôï taïo tram nöûa toâng.
- Söï phoái hôïp giöõa goùc ñoä tram vaø ñoä phaân giaûi tram maëc nhieân.
- Caùc thoâng tin veà tuøy choïn tram.
- Caùc chöùc naêng chuyeån ñoåi ñöôøng cong taàng thöù.
- Kích thöôùc trang.
- Vuøng in cho moãi trang.
- Font chöõ maëc nhieân (thoâng thöôøng laø Courier).
- Nôi naïp vaät lieäu in.
- Caùc tuøy choïn khaùc (in caû hai maët, in trang leû, chaün…).
Chuùng ta coù theå coù haøng chuïc file PPD ñöôïc naïp saün vaøo maùy
tính. Vaøo thôøi ñieåm in, chuùng ta seõ choïn daïng xuaát Postscript roài choïn
tieáp PPD. Neáu ta muoán in file Postscript laàn thöù hai vôùi moät maùy in
khaùc ta phaûi choïn laïi PPD khi in.
Thoâng thöôøng chuùng ta seõ nhaän ñöôïc file PPD khi mua baát kyø moät
thieát bò in naøo töông thích Postscript hoaëc ta coù theå down load baát kyø
file PPD naøo töø trang chuû cuûa haõng Adobe.
Boä dieãn dòch postscript

Sau khi chuùng ta ñaõ taïo ra moät file töø chöông trình ñaùnh chöõ, daøn
trang, veõ, xöû lyù aûnh… vaø ta muoán in ra file naøy treân moät maùy in
Postscript, moãi tröông trình öùng duïng taïo vaø löu tröõ file theo ñònh
daïng rieâng cuûa noù chöù khoâng phaûi theo daïng Postscript. Treân haàu heát
caùc chöông trình öùng duïng taát caû nhöõng thöù maø baïn caàn chuyeån sang
daïng Postscript laø tieán haønh in noù. Khi chuùng ta in moät trang chöõ döõ
lieäu, caùc chöông trình öùng duïng seõ söû duïng moät driver Postscript ñeå
chuyeån ñoåi döõ lieäu sang daïng Postscript roài chuyeån döõ lieäu Postscript
tôùi maùy in ñeå xuaát ra. Tuøy thuoäc vaøo maùy tính hay trình öùng duïng maø
ta söû duïng caùc driver maùy in coù theå ñöôïc caøi ñaët nhö moät phaàn cuûa
chöông trình öùng duïng hoaëc hôn nöõa driver maùy in ñöôïc caøi vaøo maùy
tính cho taát caû caùc chöông trình öùng duïng söû duïng.
Khi caùc maùy in nhaän ñöôïc file Postscript, noù caàn phaûi chuyeån ñoåi
file Postscript thaønh döõ lieäu bitmap. Caùc maùy in Postscript (maùy in
laser 300dpi hoaëc maùy ghi film hôn 3000dpi) caàn coù moät boä chuyeån
dòch Postscript ñeå chuyeån ñoåi maõ Postscript sang daïng bitmap ñeå söû
duïng döõ lieäu naøy cho vieäc in hay xuaát film. Boä dieãn dòch Postscript
ñöôïc goïi laø RIP - Raster Image Processor. Rip thoâng thöôøng ñöôïc
lieân keát vôùi moät thieát bò xuaát coù ñoä phaân giaûi cao, RIP coù phaàn meàm
boå sung ñeå laøm vieäc vôùi töøng thieát bò cuï theå.
Boä dieãn dòch laø thaønh phaàn chuû yeáu cuûa RIP. RIP coù nhieäm vuï
chuyeån ñoåi caùc leänh Postscript sang daïng aûnh bitmap ñöôïc yeâu caàu
bôûi boä phaän ghi cuûa maùy ghi film.
Caùc maùy ghi film in moät trang caùc ñieåm ghi raát nhoû. Kyõ thuaät
duøng tia laser khieán cho caùc maùy ghi film ghi hôn 3000 ñieåm treân moãi
icnh ngang (3000 dpi). Ñeå ñònh vò caùc ñieåm ghi naøy, caùc maùy ghi film
seõ coi trang in nhö moät löôùi ñieåm.
Hình 7.12: löôùi ñieåm ghi treân maùy ghi film ñöôïc phoùng to leân.
170 chöông 7
Maùy ghi film kích hoaït caùc tia laser chieáu leân giao ñieåm cuûa caùc
ñöôøng trong löôùi ñieåm. Baát kyø moät ñieåm ghi (Spot) naøo cuõng phaûi
ñöôïc xaùc ñònh hay ñònh vò bôûi ñòa chæ cuûa noù. Ñeå ghi aûnh moät trang,
ñaàu ghi seõ ghi hoaëc khoâng ghi leân löôùi ñieåm: noùi caùch khaùc caùc ñieåm
ghi coù theå ñöôïc baät hoaëc taét. Vì leõ ñoù döõ lieäu moâ taû trang ñöôïc theå
hieän döôùi daïng moät chuoãi caùc chæ thò baät taét. Döõ lieäu loaïi naøy ñöôïc
goïi laø döõ lieäu nhò phaân vì chæ coù hai giaù trò ñöôïc söû duïng laø 1 vaø 0;
1 coù nghóa laø baät tia laser ñeå ghi vaø 0 coù nghóa laø ñoùng tia laser laïi
khoâng ghi.
Baûng döôùi ñaây cho thaáy moät ví duï veà döõ lieäu nhò phaân ñöôïc duøng
ñeå taïo ra moät chöõ A thoâ. Moãi oâ nhoû (cell) treân baûng lieân heä vôùi moät
ñòa chæ ghi. ÔÛ moãi moät ñòa chæ tia laser coù theå ñöôïc baät hay taét.
Hình 7.13: Maëc duø chöõ A taïo ra raát thoâ bôûi löôùi ñieåm 8 cell x 8 cell nhöng
neáu ghi ôû ñoä phaân giaûi 3000 dpi thì chöõ A naøy raát mòn.
Döõ lieäu bitmap laø nhöõng thöù maø maùy ghi film caàn. Tuy nhieân post-
script moâ taû trang khoâng chöõ bôûi moät baûng caùc giaù trò ñieåm ghi maø
coøn laø moät loaït caùc ñoái töôïng hoaëc hình daïng ñöôïc dieãn taû döôùi daïng
coâng thöùc toaùn hoïc. Boä dieãn dòch postscript chuyeån ñoåi caùc coâng thöùc
toaùn hoïc moâ taû trang thaønh daïng caùc aûnh ñieåm nhö hình phía treân
nhöng chính xaùc hôn nhieàu. Ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò xuaát quyeát ñònh
bao nhieâu ñieåm caàn duøng cho moät trang aûnh.
Caùc file EPS

Khi ta taïo ra moät hình veõ, ta khoâng muoán chæ söû duïng chæ moät hình
veõ ñoù maø coøn muoán bao goàm noù trong moät trang coù caû aûnh chuïp vaø
chöõ. Ñeå coù theå söû duïng moät ñoái töôïng hình veõ ñöôïc taïo ra töø moät
chöông trình öùng duïng treân moät chöông trình öùng duïng khaùc ta coù theå
löu noù döôùi daïng EPS (Encapsulated postscript file -file postscript ñaët
ñöôïc vaøo caùc chöông trình öùng duïng). File EPS löu ñoái töôïng döôùi
daïng postscript cuøng vôùi moät vaøi chæ thò ñeå thích nghi chöông trìng
öùng duïng maø ta seõ söû duïng. Vaøo thôøi ñieåm in, caùc chöông trình daøn
trang khoâng caàn phaûi chuyeån ñoåi ñoái töôïng aûnh sang postscript vì noù
ñaõ ñöôïc chuyeån qua daïng postscript khi löu döôùi daïng EPS.
File EPS tieân chuaån ñöôïc hoã trôï bôûi haàu heát caùc chöông trình daøn
trang, veõ,… theâm vaøo ñoù caùc chöông trình xöû lyù aûnh nhö Photoshop
coù theå ñoïc hoaëc löu file döôùi daïng EPS chuaån.
Moät file EPS moâ taû hình veõ ñeå noù coù theå ñöôïc nhuùng (hoaëc ñöôïc
ñaët vaøo caùc chöông trình öùng duïng) vaøo caùc trang postscript khaùc vaø
töï baûn thaân file EPS cuõng chöùa ñöôïc moät söï phoái hôïp giöõa chöõ, hình
veõ, hình chuïp….
Ngoaøi ra file postscript coøn coù khaû naêng chöùa moät aûnh bitmap ñeå
xem tröôùc. Hình aûnh bitmap naøy seõ hieån thò treân maøn hình khi ta ñaët
hình aûnh vaøo trong chöông trình daøn trang.
Boä dieãn dòch postscript coù theå thay ñoåi caáu hình
Nhieàu nhaø saûn xuaát RIP söû duïng boä dieãn dòch thay ñoåi caáu hình
postscript CPSI (Configurable Postscript interpretter) cuûa haõng
Adobe nhö laø moät phaàn cô baûn cuûa RIP vaø CPSI coù nhöõng baûo ñaûm
töông thích hoaøn toaøn vôùi postscript caáp ñoä III.
Khaû naêng thay ñoåi caáu hình cuûa CPSI coù nghóa laø nhöõng haõng saûn
xuaát RIP coù theå mua CPSI veà phaùt trieån theâm ñeå taïo ra caùc thieát bò
xuaát nhö maùy ghi film, maùy in thöû, maùy ghi baûn… cuûa rieâng hoï.
172 chöông 7
Maëc duø loõi cuûa RIP laø CPSI, moãi nhaø saûn xuaát RIP coù giao dieän
vaø driver rieâng cho RIP cuûa hoï. Giao dieän cho ngöôøi duøng laø nôi baïn
coù theå baùo cho RIP bieát baïn muoán xuaát trang döõ lieäu cuûa baïn ra nhö
theá naøo: bao nhieâu dpi; goùc ñoä tram cho moãi maøu laø bao nhieâu; xuaát
ra aâm baûn hay döông baûn… Treân cô sôû ñoù caùc döõ lieäu ñöôïc göûi töø
chöông trình öùng duïng tôùi RIP seõ ñöôïc dieãn dòch postscript ñuùng nhö
yù chuùng ta.
Postscript vaø tram

Roõ raøng laø taát caû caùc heä thoáng ghi film ñeàu hoã trôï ngoân ngöõ
Postscript vaø phieân baûn hieän nay cuûa ngoân ngöõ moâ taû trang naøy laø
Postscript 3. Trong phieân baûn Postscript 3 tram ñöôïc ñònh nghóa bôûi
caùc "töï ñieån nöûa toâng" -Halftone dictionary, raát hieäu quaû vôùi nhieàu
ñònh nghóa tram. Tram ñöôïc ñònh nghóa bôûi boán yeáu toá: Ñoä phaân giaûi
tram, goùc ñoä tram, caùc haøm ñònh vò ñieåm ghi (Spot Function) vaø
ngöôõng ma traän ñieåm (Threshold matrix) bao goàm hình daïng ñieåm
tram vaø taàn suaát gia taêng kích thöôùc ñieåm tram theo soá löôïng ñieåm
ghi. Caùc heä thoáng ghi film truy xuaát caùc loaïi tram ñöôïc löu tröõ trong
töï ñieån nöûa toâng taïi thôøi ñieåm RIP cho moãi taàng thöù.
Moät vaøi maùy ghi film taïo tram theo töï ñieån nöûa toâng khi chuùng
caàn, caùc maùy ghi film khaùc laïi yeâu caàu tram phaûi ñöôïc thieát laäp vaø
ñöôïc löu tröõ tröôùc khi chuùng ñöôïc duøng. Vieäc löu tröõ caùc giaù trò tram
seõ laøm taêng toác ñoä ghi film vì caùc maùy ghi film khoâng caàn phaûi taïo
tram nöõa, tuy nhieân neáu moät taàng thöù yeâu caàu moät ñieåm tram khoâng
ñöôïc thieát laäp thì coâng vieäc xuaát film coù theå bò boû ngang hoaëc xuaát
film ra khoâng theo yù muoán cuûa chuùng ta.
Moät thuaän lôïi lôùn cuûa phöông phaùp duøng töï ñieån nöûa toâng laø
ngöôõng ma traän ñieåm coù theå ñöôïc chia reõ giöõa ñoä phaân giaûi tram vaø
ñoä phaân giaûi maùy ghi. Caùc loaïi tram coù theå khaùc nhau veà ñoä phaân
giaûi tram vaø ñoä phaân giaûi ghi nhöng tyû leä coá ñònh giöõa chuùng khoâng
ñoåi. Thí duï ngöôõng ma traän ñieåm cuûa loaïi tram 100lpi ôû ñoä phaân giaûi
ghi 1200 dpi cuõng ghi gioáng nhö cuûa loaïi tram 200lpi -ñoä phaân giaûi
ghi 2400dpi.
Loaïi tram ESCOR II cuûa Prepress khoâng yeâu caàu moät ngöôõng ma
traän ñieåm ñöôïc taùch bieät cho moãi söï phoái hôïp giöõa ñoä phaân giaûi tram
vaø ñoä phaân giaûi ghi maø noù töï ñoäng taïo ra moät ngöôõng ma traän ñieåm
chung cho moãi moät söï phoái hôïp coù theå chia seû noù. Vôùi caùch naøy
chuùng ta tieát kieäm ñöôïc thôøi gian taïo tram vaø chuyeån thoâng tin xuoáng
maùy ghi film ñoàng thôøi tieát kieäm ñöôïc khoâng gian ñóa vì coù ít döõ lieäu
ñöôïc löu tröõ hôn.
Caùc haøm ghi (Spot Function)

Hình daùng cuûa haït tram nöûa toâng coù theå laøm cho hình aûnh taïo ra
khaùc nhau. Thoâng thöôøng hình daïng ñieåm tram ñöôïc choïn sao cho
hình aûnh khi in ra nhìn töï nhieân hôn, ví duï nhö ñeå traùnh söï nhaûy toâng
ôû da ngöôøi. Hình daïng cuûa haït tram cuõng ñöôïc choïn ñeå taïo ra hieäu
quaû ñaëc bieät. Trong taát caû caùc tröôøng hôïp vieäc söû duïng ñuùng hình
daïng cuûa haït tram raát quan troïng ñeå hình aûnh ñöôïc taùi taïo ñuùng nhö
yù muoán.
Hieäu quaû hình daùng haït tram taïo ra ñöôïc chuù troïng ñaëc bieät ôû caùc
vuøng sau:
Vuøng saùng (highlight)
caùc vuøng saùng nhaát neân ñöôïc chuyeån toâng ñeàu vaø coù giaù trò töø 2%
ñeán 3%. Neáu vuøng saùng ñöôïc theå hieän toát seõ ñem laïi cho hình aûnh
nhieàu söùc soáng hôn. Moät ñieåm tram phaàn saùng neân ñöôïc ghi ñaày ñuû
dieän tích ñeå möïc in coù theå baùm leân haït tram vaø truyeàn leân giaáy.
Phaàn toâng trung gian (middle tone)
ÔÛ ñoä che dieän tích töông ñoái khoaûng 50% caùc haït tram trôû neân ñuû
lôùn ñeå coù theå ñuïng nhau ôû caùc caïnh. ÔÛ vuøng toâng trung gian taàng thöù
neân ñöôïc chuyeån ñeàu ñeå traùnh tình traïng nhaûy toâng ñaëc bieät laø phaàn
174 chöông 7
toâng chuyeån treân khuoân maët ngöôøi raát deã bò nhaûy toâng khi chuyeån töø
phaàn saùng ñeán phaàn toái.
Phaàn toâng toái (shadow)
ÔÛ phaàn naøy haït tram lôùn hôn vaø deã xuaát hieän caùc chaám traéng nhoû
naèm xen keõ giöõa caùc haït tram vaø khoâng nhaän ñöôïc möïc in khi in. Neáu
caùc ñieåm traéng nhoû naøy caøng mòn thì phaàn toái caøng coù theâm chi tieát
vaø hình aûnh trôû neân gioáng thöïc hôn.
Hình daùng cuûa haït tram khoâng chæ quan troïng ñoái vôùi chaát löôïng
cuûa taàng thöù maø coøn aûnh höôûng ñeán söï gia taêng taàng thöù khi in.
Trong quaù trình ghi aûnh Postscript, hình daùng cuûa haït tram ñöôïc
quyeát ñònh bôûi haøm ghi. Teân goïi haøm ghi (spot function) coù theå gaây
neân söï nhaàm laãn, thí duï coù hai loaïi tram vuoâng nhöng moät loaïi luoân
giöõ nguyeân hình daïng vuoâng cuûa noù ôû moïi taàng thöù (0 --> 100%)
nhöng coù moät loaïi coù daïng troøn ôû phaàn saùng, bieán ñoåi thaønh hình
vuoâng ôû phaàn toâng giöõa vaø laïi trôû laïi hình troøn ôû phaàn toái. Nhö vaäy
teân goïi haøm ghi chæ ra caáu truùc hình daùng haït tram ñöôïc ghi treân töøng
loaïi thieát bò öùng vôùi töøng ñieàu kieän phuïc cheá cuï theå.
Caùc loaïi tram ñieän töû thöôøng ñöôïc söû duïng

Tram EUCLIDEAN
Haøm ghi tram Euclidean taïo ra caùc haït tram nöûa toâng coù daïng
hình troøn ôû phaàn saùng, khi lôùn daàn vaø ñaït giaù trò toâng 50% noù bieán
daïng thaønh hình vuoâng vaø caùc caïnh cuûa noù baét ñaàu ñuïng vaøo nhau
taïo ra hình daïng oâ caroâ, khi tram Euclidean lôùn hôn 50% noù bieán daàn
sang daïng troøn vôùi caùc ñieåm traéng nhoû ôû phaàn toái. Khi haït tram
Euclidean ñuïng nhau ôû caû 4 goùc cuøng moät luùc ôû 50% moät söï nhaûy
toâng seõ xuaát hieän.
Tram Euclidean duøng toát cho phaàn lôùn caùc coâng taùc phuïc cheá. Söï
gia taêng kích thöôùc cuûa haït tram ñöôïc kieåm soaùt moät caùch chính xaùc
theo sô ñoà haøm ghi döôùi ñaây.
Hình 7.14: Sô ñoà gia taêng dieän tích haït tram Euclidean.
Caùc soá trong hình veõ treân bieåu dieãn giaù trò taàng thöù (töø taâm ra
ngoaøi). Hình veõ döôùi ñaây cho thaáy ñoä lôùn vaø hình daùng haït tram ôû
goùc 00. Ñöôøng vieàn phía ngoaøi cho bieát caùc ñöôøng bieân cuûa moät phaàn
töû nöûa toâng.
Hình 7.15: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram Euclidean ôû goùc 00.
Tram troøn
Tram troøn coù daïng hình troøn vaø giöõ nguyeân hình daùng cuûa noù khi
thay ñoåi theo taàng thöù, vaøo khoaûng 78% caùc haït tram troøn baét ñaàu
ñuïng nhau ôû caùc caïnh cheùo vaø caùc khoaûng traéng ôû giöõa nhìn gioáng
nhö caùc ñieåm hình chieác goái loõm.
ÔÛ dieän tích treân 78%, caùc haït tram troøn coù caùc öu ñieåm laø coù caùc
goùc nhoû vaø goïn toái ña. Caùc goùc caïnh cuûa haït tram caøng nhoû vaø goïn
seõ giuùp cho caùc haït tram nhoû deã baùm möïc vaø truyeàn sang giaáy. Caùc
goùc caïnh cuûa haït tram caøng nhoû thì hieän töôïng gia taêng taàng thöù xaûy
176 chöông 7
ra caøng ít (vì caùc haït tram coù xu höôùng lôùn leân xuaát phaùt töø caùc goùc
caïnh cuûa noù). Vieäc caùc haït tram chæ ñuïng vaøo nhau ôû 78% trôû leân coù
nghóa laø hieän töôïng nhaûy toâng chæ xaåy ra ôû phaàn toái cuûa hình aûnh.
Hình 7.16: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram troøn ôû 00.
Tram troøn daïng nghòch ñaûo (inverted round)

Loaïi tram naøy coù cuøng hình daïng vaø öu ñieåm nhö tram troøn nhöng
noù laø nhöõng ñieåm traéng treân neàn ñen (nghòch ñaûo cuûa tram troøn).
Tram troøn daïng nghòch ñaûo raát toát cho caùc coâng taùc phuïc cheá baøi maãu
coù nhieàu chi tieát taäp trung ôû phaàn toái. Thay vì caùc ñieåm coù goùc maøu
traéng nôi phaàn toái gioáng nhö tram troøn, tram troøn daïng nghòch ñaûo laø
nhöõng ñieåm troøn nhoû khoâng goùc caïnh ôû phaàn toái do vaäy caùc ñieåm
tram trong phaàn toái nhoû vaø goïn toái ña. Tính chính xaùc cuûa cuûa hình
daïng tram ñöôïc baûo toaøn. Vì loaïi tram naøy laø nghòch ñaûo cuûa tram
troøn neân söï nhaûy toâng dieãn ra ôû taàng thöù 22%, tuy nhieân nhö ñaõ noùi
ôû treân loaïi tram naøy chuû yeáu ñeå phuïc vuï cho coâng taùc phuïc cheá hình
aûnh coù taàng thöù taäp trung chuû yeáu ôû phaàn toái neân söï nhaûy toâng naøy
khoâng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng chung cuûa hình aûnh (ôû loaïi baøi maãu
naøy Lowkey original - phaàn saùng khoâng coù hoaëc coù raát ít caùc chi tieát).
Hình 7.17: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram troøn daïng nghòch ñaûo ôû 00.
Tram vuoâng
Tram vuoâng coù daïng hình vuoâng vaø duy trì hình daïng cuûa noù ôû
moïi taàng thöù.
Tram vuoâng thöôøng ñöôïc duøng cho caùc hieäu quaû ñaëc bieät, noù phuïc
cheá raát toát hình aûnh coù caùc ñöôøng chi tieát thoâ, nhieàu ñöôøng neùt. Loaïi
tram naøy chæ thöïc söï ñuïng vaøo nhau ôû taàng thöù 100%. Tram vuoâng
baûo toaøn hình daïng cuûa noù ôû phaàn trung gian toát hôn tram troøn nhöng
laïi boäc loä caùc yeáu ñieåm cuûa noù ôû phaàn toái vaø phaàn saùng.
Hình 7.18: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram vuoâng ôû 00.
Tram vuoâng nghòch ñaûo

Loaïi tram naøy ñoâi khi coøn ñöôïc goïi laø tram ñöôøng cheùo nhau duøng
ñeå taïo ra caùc hieäu quaû ñaëc bieät. Daïng tram naøy khi xuaát phaùt ôû phaàn
saùng coù daïng caùc ñöôøng maøu ñen ñan cheùo nhau, gia taêng ñoä daøy caùc
ñöôøng khi taàng thöù gia taêng vaø bieán thaønh caùc ñöôøng cheùo nhau maøu
traéng ôû phaàn toái. Caùc ñöôøng tram naøy gia taêng dieän tích moät caùch ñeàu
ñaën neân khoâng taïo ra söï nhaûy toâng.
Hình 7.19: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram vuoâng daïng nghòch ñaûo ôû 00.
178 chöông 7
Tram daïng kim cöông

Tram kim cöông laø tram vuoâng ñöôïc ñaët leäch ñi moät goùc 450. ÔÛ
taàng thöù 50% caùc goùc cuûa caùc ñieåm tram baét ñaàu ñuïng vaøo nhau taïo
ra hình daïng caùc oâ vuoâng caroâ. Tram kim cöông coù hình daïng ñoái
xöùng giöõa phaàn toái vaø phaàn saùng ôû döôùi 50% vaø töø 50% neân khoâng
coù daïng nghòch ñaûo cuûa noù.
Hình 7.20: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa haït tram kim cöông ôû 00.
Tram ñöôøng
Caùc haøm ghi taïo tram ñöôøng seõ ñaët caùc ñöôøng theo caùc goùc ñoä
yeâu caàu. Khi taàng thöù gia taêng caùc ñöôøng naøy seõ daøy hôn. Loaïi tram
naøy luoân ñuïng nhau ôû hai ñaàu vaø thöïc söï ñuïng vaøo nhau ôû 100%.
Loaïi tram naøy thích hôïp cho caùc hieäu quaû ñaët bieät vaø phuïc cheá toát
ôû caùc goùc ñoä khoâng phaûi tieâu chuaån.
Thí duï: Magenta = 450; vaøng = 1350; Cyan = 1050; Ñen = 1650
Hình 7.21: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram ñöôøng ôû 00.
Tram elip
Söï gia taêng taàng thöù ñoät ngoät taïi toâng trung gian cuûa tram
Euclidean coù theå ñöôïc khaéc phuïc khi söû duïng tram elip. Tram elip
ñuïng hai caïnh vaøo nhau ôû taàng thöù döôùi 50% vaø ñuïng caû 4 caïnh vaøo
nhau ôû taàng thöù treân 50%. Chính vì 2 laàn ñuïng vaøo nhau nhö theá seõ
laøm söï ra taêng taàng thöù ñôõ xaûy ra ñoät ngoät. Thoâng thöôøng caùc haït
tram elip seõ ñuïng nhau laàn ñaàu ôû 40% vaø laàn thöù hai ôû 60% nhöng ta
coù theå khoáng cheá söï ñuïng nhau ôû caùc taàng thöù khaùc nhau qua caùc
haøm ghi. Vì traùnh ñöôïc hieän töôïng gia taêng taàng thöù ñoät ngoät ôû 50%
neân tram elip thích hôïp cho vieäc phuïc cheá caùc hình aûnh coù toâng
chuyeån ñeàu ôû phaàn trung gian thí duï nhö da ngöôøi.
Trong caùc haøm ghi treân heä thoáng maùy ghi film hieän ñaïi caùc ñieåm
tram elip truyeàn thoáng ñöôïc choïn baèng caùch xaùc ñònh daïng tram
Euclidean vôùi caùc giaù trò cuûa hình elip. Ta coù theå xaùc ñònh giaù trò tyû
leä hai ñöôøng kính elip töø 1 (troøn) ñeán 0,5 (giaõn toái ña) baèng caùch taêng
töøng giaù trò 0,1. Tuøy theo hình aûnh caàn phuïc cheá ta coù theå xaùc ñònh
giaù trò tyû leä hai ñöôøng kính elip cho thích hôïp.
Tram elip phuïc cheá toát ôû phaàn toâng trung gian nhöng khoâng toát ôû
phaàn toái. Khi baùn kính lôùn cuûa caùc haït tram elip ñuïng vaøo nhau, caùc
haøng haït tram nhìn gioáng nhö nhöõng traùi banh noái lieàn vôùi nhau. Khi
caùc baùn kính nhoû cuûa caùc haït tram ñuïng vaøo nhau (phaàn toái) ta seõ
thaáy caùc ñieåm traéng nhoû xuaát hieän vôùi hình caùc ñieåm nhoû loõm vaøo,
caùc ñieåm naøy coù khuynh höôùng bò laáp khi nhaän möïc vaø truyeàn sang
giaáy laøm maát caùc chi tieát trong phaàn toái.
Tính chaát elip khoâng aûnh höôûng ñeán haøm ghi cho tram ñöôøng khi
söû duïng cho haøm ghi tram vuoâng, daïng elip seõ laøm thay ñoåi hình
daïng cuûa caùc goùc haït tram khi dieän tích gia taêng. Tuy nhieân khi
khoâng aùp duïng tính chaát elip cho haøm ghi tram ñöôøng thì caùc goùc cuûa
caû hai höôùng tram ñöôøng chæ thöïc söï ñuïng vaøo nhau ôû 100%. Haøm
ghi cho tram vuoâng daïng nghòch ñaûo laøm vieäc ngöôïc so vôùi tram
vuoâng caùc goùc caïnh ôû caû hai höôùng chæ ñuïng nhau ôû 0%.
180 chöông 7
Hình 7.22: Caùc aûnh höôûng cuûa hình daùng haït tram elip.Haït tram coù tyû leä
hai ñöôøng kính elip laø 0,8 ôû 00 aùp duïng cho hai loaïi tram troøn vaø Euclidean.
Ñoái vôùi caùc haøm ghi khaùc (Euclidean, troøn, nghòch ñaûo cuûa troøn
vaø kim cöông) baûng döôùi ñaây cho thaáy caùc caïnh cuûa haït tram ñuïng
vaøo nhau ôû caùc taàng thöù khi ñöôïc aùp ñaët tính chaát cuûa tram elip.
Ellipticity Setting Percent Touch Horizontally Percent Touch Vertically

0.5 25 75
0.6 30 70
0.7 35 65
0.8 40 60
0.9 45 55
1.0 50 50
Baûng 7.1: Tính chaát elip ñöôïc aùp ñaët cho caùc loaïi tram Euclidean, troøn,
nghòch ñaûo troøn vaø kim cöông trong ñoù tyû leä hai ñöôøng kính baèng 1 khoâng
laøm thay ñoåi caáu truùc cuûa haøm ghi trong khi tyû leä 0,5 laøm thay ñoåi nhieàu
Caùc daïng maùy ghi film

Maùy ghi film daïng Capstan
Maùy ghi film daïng capstan hoaït ñoäng theo nguyeân lyù queùt töøng
ñöôøng thaúng moät leân beà maët cuûa film. Film ñöôïc naïp nguyeân cuoän
vaøo maùy vaø ñöôïc keùo bôûi caùc caëp loâ keùo vaø loâ ñeäm ñeå ñöa vaøo vuøng
ghi cuûa tia laser. Cöù sau moãi laàn ghi film laïi ñöôïc keùo nhích sang ñeå
tieáp tuïc ghi cho ñeán khi ghi xong.
Ñoä caêng cuûa film ñöôïc taïo ra bôûi caëp loâ keùo vaø caëp loâ ñeäm tröôùc
ngaên chöùa film. Söùc caêng taïo ra bôûi caùc loâ phaûi ñöôïc ñieàu chænh cöïc
kyø chính xaùc ñeå duy trì löïc keùo ñoàng nhaát treân toaøn boä tôø film khi noù
ñöôïc keùo ñi sau moãi vaïch ghi cuûa tia laser. Löïc keùo cuûa loâ keùo phaûi
ñieàu chænh kyõ löôõng hôn caùc loâ ñeäm ñeå film khoâng bò truøng xuoáng
cuõng nhö khoâng bò caêng quaù. Tuy nhieân trong suoát quaù trình ghi söï
bieán ñoåi veà söùc caêng cua film coù theå bò gaây ra do ngaên chöùa film (film
bò naïp chaët vaø khoâng caân khieán cho film ñöôïc keùo leân khoâng ñeàu),
söï bieán ñoåi naøy khoâng theå traùnh khoûi khieán cho chaát löôïng ghi film
ñaït ñöôïc khoâng cao. Thoâng thöôøng caùc nhaø thieát keá maùy ghi film
daïng capstan phaûi chaáp nhaän caùc ñieàu kieän thay ñoåi veà söùc caêng cuûa
film ñeå tính toaùn toác ñoä naïp film vaø söï choàng maøu giöõa caùc baûn film
chính xaùc.
Hình 7.23: Sô ñoà naïp film treân maùy ghi film kieåu capstan.
182 chöông 7
Khi ghi aûnh, tia laser seõ vaïch leân heát chieàu ngang cuûa laù film. Nhö
vaäy toác ñoä ghi vaø toác ñoä naïp phaûi ñöôïc duy trì oån ñònh trong suoát quaù
trình ghi traùnh tình traïng khôûi ñoäng xong roài döøng laïi khieán film bò
ghi choàng leân hoaëc caùc haøng ghi caùch xa nhau. Ñeå giöõ cho ñaàu ghi
hoaït ñoäng oån ñònh, toaøn boä döõ lieäu sau khi RIP xong phaûi ñöôïc löu
treân maùy ghi film baèng caùch söû duïng caùc boä phaän ñeäm trong (page
buffer). Caùc boä ñeäm naøy thöïc chaát laø caùc ñóa cöùng nhöng ñaëc bieät ôû
choã laø döõ lieäu sau khi ghi xong seõ ñöôïc cheùp ñeø leân bôûi caùc döõ lieäu
chöa ghi. Boä ñeäm trong cuõng coù theå löu tröõ vaø saép xeáp thöù töï caû boán
baûn taùch maøu roài xuaát ra töøng maøu moät. Hieän nay treân moät soá maùy
ghi daïng capstan hieän ñaïi ngöôøi ta boá trí hai ñóa ñeäm, moät ñóa laøm
nhieäm vuï nhaän döõ lieäu töø RIP vaø chuyeån sang ñóa coøn laïi laøm nhieäm
vuï ñöa döõ lieäu vaøo maùy ghi film. Do quaù trình ghi yeâu caàu phaûi phoái
hôïp raát nhòp nhaøng vaø chính xaùc neân taát caû caùc yeáu toá thay ñoåi veà
nhieät ñoä, moâi tröôøng vaø ñoä rung cuûa neàn nhaø ñeàu gaây neân nhöõng aûnh
höôûng nhaát ñònh ñeán chaát löôïng film.
Hình 7.24: Maùy xuaát phim daïng casptan

Do ñaàu ghi naèm coá ñònh vaø queùt caùc tia leân heát chieàu roäng cuûa tôø
film neân khoaûng caùch töø ñaàu ghi ñeán caùc ñieåm treân film khoâng ñeàu
nhau, chính ñieàu naøy laøm giôùi haïn ñoä roäng cuûa tôø film ñöôïc ghi vì ta
phaûi duy trì moät khoaûng tieâu cöï nhaát ñònh neáu khoâng caùc haït tram ghi
leân film seõ khoâng saéc neùt nhaát laø hai meùp cuûa tôø film.
Hình 7.25: Khoaûng caùch caùc tia laser töø ñaáu ghi tôùi film khoâng ñeàu nhau.
Vì film ñöôïc naïp nguyeân cuoän vaø caùc tia laser cöù laàn löôït queùt caùc
ñöôøng theo chieàu roäng cuûa tôø film neân ñoä daøi cuûa tôø film ñöôïc ghi
khoâng giôùi haïn tuy nhieân do dung löôïng cuûa boä nhôù treân maùy ghi vaø
RIP bò giôùi haïn neân treân thöïc teá chieàu daøi laù film ñöôïc ghi coøn tuøy
thuoäc vaøo RIP vaø dung löôïng boä nhôù treân maùy xuaát film.
Maùy ghi film daïng troáng xoay

Maùy ghi film daïng troáng noäi:
Trong moät maùy ghi film daïng troáng noäi film seõ ñöôïc naïp vaøo phía
beà maët phía trong cuûa moät troáng daïng hình truï. Trong quaù trình ghi
film troáng vaø film coá ñònh trong khi tia laser ñöôïc chuyeån ñoäng xoay
troøn vaø tònh tieán bôûi moät heä thoáng cô hoïc chính xaùc ñeå ghi leân film.
184 chöông 7
Ñeå chuaån bò ghi moät file döõ lieäu, ñaàu tieân film seõ ñöôïc naïp leân
cuoän troøn phía trong beà maët troáng cho ñeán khi laáp ñaày dieän tích quy
ñònh theo ñöôøng kính cuûa troáng, sau ñoù film seõ ñöôïc caét ñeå taùch rôøi
cuoän film, caùc loã huùt chaân khoâng phía trong beà maët troáng seõ giöõ film
coá ñònh trong suoát quaù trình ghi. Moät heä thoáng göông xoay phaûn xaï
seõ quay troøn ñeå phaûn chieáu caùc tia laser leân film theo töøng vaïch troøn,
cöù sau moãi voøng ghi heä thoáng göông xoay phaûn xaï laïi ñöôïc tònh tieán
ñeå ghi tieáp cho ñeán khi ghi heát laù film (Cuõng töông töï nhö maùy ghi
film daïng capstan döõ lieäu ñieàu khieån tia laser ghi leân film laø caùc döõ
lieäu nhò phaân: 1 laø ghi vaø 0 laø khoâng ghi). Sau khi ghi xong moät laù
film, caùc oáng huùt chaân khoâng ôû beà maët phía trong oáng seõ ñöôïc taét ñeå
nhaû tôø film ra, cuoái cuøng film ñöôïc ñöa vaøo ngaên chöùa film ñeå ñem
ñi hieän.
Hình 7.26: Nguyeân lyù hoaït ñoäng

cuûa maùy ghi film daïng troáng noäi.
Vì film luoân ñöôïc giöõ coá ñònh trong quaù trình ghi neân khoâng xaûy
ra baát kyø moät loãi naøo do chuyeån dòch cuûa film gioáng nhö maùy ghi film
daïng capstan. Heä thoáng huùt chaân khoâng giöõ film coù theå huùt buïi vaøo
vaø buïi baëm coù theå ñöôïc ñöa vaøo trong troáng qua quaù trình naïp film
vaøo troáng.
Do film ñöôïc caét thaønh töøng laù neân kích thöôùc cuûa file aûnh phaûi
leä thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa laù film cuõng nhö khoaûng ghi ñöôïc cuûa
maùy ghi.
Boä phaän naïp phim Hình 7.27: Boä phaän ghi

cuûa maùy xuaát phim kieåu
troáng noäi.
Troáng ghi
Boä phaän naïp phim
Ñaàu ghi
Phim
Hình 7.28: Maët caét doïc cuûa

Troáng ghi
boä phaän ghi treân maùy ghi
film daïng troáng noäi.
186 chöông 7
Maùy ghi film daïng troáng ngoaïi:

Trong moät maùy ghi film daïng troáng ngoaïi, film ñöôïc cuoän leân phía
maët ngoaøi cuûa moät troáng xoay hình truï. Moät heä thoáng ghi ñöôïc thieát
keá ñeå caùc tia cuûa noù höôùng vaøo film ñöôïc cuoän troøn treân troáng. ÔÛ
maùy ghi film loaïi naøy tia laser ñöôïc giöõ coá ñònh trong khi troáng mang
film quay quanh truïc cuûa noù ñeå ñöôïc tia laser ghi heát moät voøng, cöù
sau moãi voøng queùt ñaàu ghi laïi ñöôïc nhích sang beân ñeå tieáp tuïc ghi
leân film cho ñeán khi heát laù film. Cuõng gioáng nhö maùy ghi film daïng
troáng noäi, film sau khi ñöôïc naïp leân troáng seõ ñöôïc caét ñeå taùch ra khoûi
cuoän vaø heä thoáng huùt chaân khoâng treân beà maët troáng cuõng phaûi maïnh
hôn ñeå giöõ laù film khoâng bò vaêng ra khi quay vôùi toác ñoä cao.
Hình 7.29: Nguyeân lyù hoaït

ñoäng cuûa maùy ghi film daïng
troáng ngoaïi.
Heä thoáng cô hoïc cuûa maùy xuaát film daïng troáng ngoaïi phaûi ñöôïc
cheá taïo chính xaùc ñeå giöõ cho troáng luoân caân baèng choáng ñöôïc ñoä
rung khi quay vôùi toác ñoä cao.
Xeùt veà maët toác ñoä thì troáng ngoaïi khoâng theå quay nhanh baèng heä
thoáng göông phaûn xaï ôû maùy ghi daïng troáng noäi do coàng keành hôn vaø
naëng hôn nhöng hieän nay ngöôøi ta boá trí nhieàu tia (khoaûng 80 --> 120
tia) ñeå ñaït ñöôïc toác ñoä ghi cao hôn (maùy ghi daïng troáng noäi chæ coù
moät tia ghi).
Göông hoäi tuï Ñaàu ghi

Boä phaän
ñieàu bieán Tia laser
Phim
Troáng ghi
Hình 7.30: Boä phaän ghi treân maùy xuaát phim daïng troáng ngoaïi
Treân caùc heä thoáng xuaát film hieän ñaïi ngaøy nay ngöôøi ta thöôøng
duøng nhieàu ngaên chöùa film, film coù caùc kích côõ chieàu roäng khaùc
nhau, tuøy theo nhu caàu söû duïng maø ngöôøi kyõ thuaät vieân quyeát ñònh
choïn kích côõ film ôû caùc ngaên cho phuø hôïp.
Hình 7.31: Sô ñoà naïp phim treân maùy xuaát phim daïng troáng xoay
Chöông 8
Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình
Nhûäng yïëu töë naâo quyïët àõnh chêët lûúång trong viïåc queát hònh vaâ söë
hoáa hònh aãnh? Caác khaã nùng kyä thuêåt cuãa thiïët bõ queát chó laâ möåt yïëu
töë, tònh traång baâi mêîu, kyä nùng cuãa ngûúâi kyä thuêåt viïn àiïìu khiïín thiïët
bõ queát vaâ cuöëi cuâng chûá chûa phaãi laâ hïët, àoá laâ hònh aãnh cuöëi cuâng
àûúåc duâng àïí laâm gò? Têët caã caác yïëu töë taác àöång qua laåi vúái thiïët bõ
queát quyïët àõnh chêët lûúång cuãa hònh aãnh coá àaåt yïu cêìu hay khöng?
Khöng phaãi têët caã caác daång xuêët yïu cêìu mûác àöå kyä thuêåt cao nhêët,
mùæc tiïìn nhêët àïìu cho ra chêët lûúång cao. Chuáng ta haäy xem xeát vêën àïì
chêët lûúång cuãa aãnh queát úã khña caånh khaã nùng kyä thuêåt cuãa caác thiïët bõ
söë hoáa hònh aãnh vúái caái nhòn vïì kïët quaã cuöëi cuâng cuãa hònh aãnh àûúåc
xuêët ra, coân caác vêën àïì vïì àùåc tñnh cuãa baâi mêîu, kyä nùng queát hònh
quyïët àõnh àïën chêët lûúång hònh aãnh nhû thïë naâo? Chuáng ta seä baân tiïëp
úã phêìn sau.
190 chöông 8
Caác tiïu chuêín khaác nhau vïì chêët lûúång hònh queát
Chêët lûúång queát hònh laâ möåt yïëu töë vûâa àuã àïí àaáp ûáng têët caã caác
yïu cêìu xuêët cho möåt muåc àñch cuå thïí. Möåt ngûúâi chõu traách nhiïåm úã
möåt taåp chñ quaãng caáo coá riïng möåt tiïu chuêín vïì chêët lûúång, möåt nhaâ
xuêët baãn saách coá möåt yïu cêìu khaác vaâ möåt nhaâ saãn xuêët caác phêìn mïìm
giaãi trñ cho treã em laåi coá riïng möåt tiïu chuêín khaác nûäa. Caã ba ngûúâi
naây coá thïí àaåt àûúåc chêët lûúång cuãa hoå bùçng caách sûã duång caác kyä thuêåt
queát hoaân toaân khaác nhau xeát vïì giaá caã vaâ khaã nùng cuãa thiïët bõ.
Hònh aãnh thu àûúåc laâm vûâa yá ngûúâi sûã duång laâ kïët quaã cuãa möåt sûå
hoâa húåp thaânh cöng giûäa khaã nùng cuãa thiïët bõ söë hoáa vaâ àoâi hoãi chêët
lûúång xuêët ra cuãa ngûúâi cêìn sûã duång.
CHUÁ YÁ: trong caác maáy queát aãnh hay maáy chuåp kyä thuêåt söë chêët lûúång
cuãa hïå thöëng quang hoåc laâ möåt yïëu töë böí sung quyïët àõnh chêët lûúång cuãa
hònh aãnh thu vaâo.
Àöå phên giaãi

Àöå phên giaãi nhêåp (Input resolution); àöå phên giaãi khi queát
(Scanning resolution); àöå phên giaãi quang hoåc (Optical resolution) àöå
phên giaãi nöåi suy (Interpolated resolution); àöå phên giaãi maân hònh
(Screen resolution); àöå phên giaãi aãnh (Image resolution) àöå phên giaãi
xuêët (Output resolution) laâ nhûäng thuêåt ngûä trong tuy àún giaãn nhûng
coá thïí laâ baån àang luáng tuáng khi àang tòm caách lyá giaãi vaâ phên biïåt noá
möåt caách raåch roâi.
ÚÃ àêy chuáng ta xem xeát chuã yïëu hai loaåi àöå phên giaãi coá aãnh hûúãng
àïën chêët lûúång queát hònh àoá laâ àöå phên giaãi nhêåp (cuäng àûúåc biïët nhû
laâ àöå phên giaãi khi queát) vaâ àöå phên giaãi quang hoåc. Chuáng ta cuäng seä
xem xeát möåt caách ngùæn goån caác thuêåt ngûä “àöå phên giaãi” khaác vaâ ài
sêu hún trong caác phêìn sau.
Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 191
Àöå phên giaãi nhêåp (Input resolution)

Têët caã caác thiïët bõ queát aãnh digital, caác maáy quay phim video digi-
tal vaâ caác maáy chuåp photo CD taåi traåm laâm viïåc àïìu coá caác chûác nùng
sau:
1. Chuyïín àöíi thöng tin dûúái daång analog sang dûä liïåu digital àïí
maáy tñnh coá thïí sûã duång.
2. Taåo ra caác hònh aãnh bõ phên àiïím bao göìm caác lûúái àiïím trùæng
àen, hònh coá caác sùæc àöå xaám vaâ caác pixel maâu (pixel = picture ele-
ment : phêìn tûã aãnh).
CHUÁ YÁ: Thuêåt ngûä bitmap khöng dõch ra tiïëng Viïåt úã àêy búãi vò
chuáng töi khöng àuã vaâ khöng tòm àûúåc tûâ naâo tûúng ûáng àïí dõch.
Chuáng töi xin giaãi thñch nöm na nhû sau:
Hònh bitmap liïn quan àïën caác hònh aãnh chó àûúåc taåo búãi hai
traång thaái hoùåc trùæng hoùåc àen, khaái niïåm naây liïn quan àïën
1bit thöng tin trong maáy tñnh. Àïí dïî quaãn lyá vaâ xûã lyá trïn maáy
tñnh têët caã caác hònh aãnh àïìu phaãi àûúåc phên àiïím (söë àiïím
àûúåc phên tuây thuöåc vaâo baån queát vaâ xuêët nhû thïë naâo, àiïìu
naây chuáng töi seä noái kyä úã phêìn sau) vaâ möîi àiïím cuãa hònh aãnh
phaãi àûúåc àõnh võ taåi giao àiïím cuãa caác lûúái àiïím giao nhau do
maáy tñnh taåo ra àïí quaãn lyá vaâ khaái niïåm àõnh võ caác àiïím aãnh
vaâo giao àiïím cuãa caác lûúái àiïím tiïëng Anh goåi laâ to map. Bêy
giúâ baån dïî daâng hiïíu àûúåc hònh bitmap laâ gò röìi.
Cêìn phaãi phên biïåt roä hai khaái niïåm Raster (phên àiïím) vaâ
bitmap. Hònh aãnh phên àiïím (Raster Image) thûúâng àûúåc goåi
laâ hònh bitmap (bitmapped Image), nhûng coá möåt sûå khaác
biïåt quan troång giûäa hai loaåi hònh naây. Thuêåt ngûä aãnh phên
àiïím bao göìm têët caã caác hònh aãnh taåo ra trïn cú súã caác pixel
(àiïím aãnh) bêët kïí caác àùåc tñnh maâu cuãa chuáng. Coân hònh aãnh
bitmap chó bao göìm caác pixel trùæng vaâ àen.
3. Lêëy mêîu hay thu nhêån hònh aãnh göëc theo àöå phên giaãi (thêëp hay
cao, bao nhiïu pixel trïn möîi inch...). Kiïím tra caác giaá trõ àöå xaám
vaâ maâu taåi àiïím thu nhêån.
192 chöông 8
Àöå phên giaãi nhêåp cuãa maáy queát möåt caách àún giaãn ào lûúâng
mêåt àöå àiïím maâ thiïët bõ queát lêëy mêîu thöng tin trong phaåm vi möåt
khoaãng khöng gian cho trûúác (thöng thûúâng laâ bao nhiïu pixel per
inch hoùåc pixel per centimet) trong suöët quaá trònh söë hoáa hònh aãnh.
Mùåc duâ àöå phên giaãi nhêåp laâ möåt yïëu töë quyïët àõnh àïën chêët lûúång cuãa
aãnh queát vaâ ngûúâi ta hay noái laâ àöå phên giaãi nhêåp caâng cao thò tûå nhiïn
seä dêîn túái chêët lûúång aãnh caâng cao. Àiïìu naây àöi khi khöng phaãi àuáng
hoaân toaân hay noái àuáng hún laâ khöng cêìn thiïët phaãi queát aãnh úã àöå phên
giaãi cao thò múái cho ra chêët lûúång töët... ÚÃ phêìn sau baån seä thêëy rùçng
àiïìu quan troång laâ phaãi coá àuã söë thöng tin digital trong möåt aãnh vaâ àïí
quyïët àõnh xem àöå phên giaãi nhêåp bao nhiïu laâ àuáng, chuáng ta cêìn
phöëi húåp àöå phên giaãi nhêåp vúái kñch thûúác hai chiïìu cuãa aãnh khi xuêët.
Àiïím aãnh (pixel), àiïím ghi (dot) hay àiïím mêîu (sample)
Coá möåt sûå böëi röëi àaáng àïí quan têm laâ duâng tûâ naâo cho àuáng khi
ào lûúâng àöå phên giaãi nhêåp cho caác thiïët bõ queát aãnh. Sûå nhêìm lêîn àaä
trúã nïn nhiïìu hún búãi vò möåt tûâ àún giaãn thûúâng diïîn taã nhiïìu nghôa
trong lônh vûåc chïë baãn àïí baân vaâ truyïìn thöng àa phûúng tiïån, caác tûâ
thûúâng nhêìm lêîn laâ ppi, spi vaâ dpi.
PPI (pixel per inch)

Tûâ pixel coá thïí diïîn taã nhiïìu nghôa: mêåt àöå thöng tin maâ thiïët bõ
queát coá thïí thu nhêån trïn möîi inch (àöå phên giaãi nhêåp hay àöå phên giaãi
khi queát), töíng söë thöng tin trong möåt hònh aãnh bõ phên àiïím (àöå phên
giaãi aãnh) vaâ söë phêìn tûã riïng biïåt coá thïí nhòn thêëy àûúåc theo chiïìu
ngang maâ maân hònh maáy vi tñnh coá thïí biïíu diïîn cuâng möåt luác (àöå
phên giaãi maân hònh). Viïåc phên biïåt nhûäng ppi trong caác caách duâng
cuãa noá rêët quan troång.
Caác giao diïån duâng phêìn mïìm cho nhiïìu thiïët bõ digital mö taã tyã lïå
thu nhêån tñn hiïåu theo àún võ ppi. Ngûúåc laåi nhiïìu thiïët bõ maáy quay
phim vaâ video laåi chó coá möåt àöå phên giaãi cöë àõnh khi thu nhêån tñn hiïåu
(àöå phên giaãi nhêåp). Caác maáy queát hònh thöng thûúâng coá sùén möåt loaåt
caác àöå phên giaãi cho pheáp baån choån. Nhûng khi tyã lïå thu nhêån tñn hiïåu
caâng cao (àöå phên giaãi nhêåp hay àöå phên giaãi queát cao) thò kñch thûúác
cuãa caác pixel maâ noá taåo ra seä nhoã ài. Baån coá thïí hiïíu möåt caách dïî daâng
khi baån tûúãng tûúång laâ baån muöën nheát 50 mûúi con caá vaâo trong möåt
caái höåp chó chûáa àûúåc 25 con theo kñch cúä chuêín thò con caá cuãa baån
phaãi coá kñch thûúác bùçng möåt nûãa kñch cúä con caá chuêín.
Thuêåt ngûä pixel cuäng duâng àïí chó ra töíng söë thöng tin möåt hònh aãnh
söë hoáa chûáa theo chiïìu doåc vaâ chiïìu ngang cuãa noá (thñ duå nhû aãnh
800x400 pixel). Àiïìu naây chó ra àöå phên giaãi aãnh hún laâ àöå phên giaãi
nhêåp. Cuöëi cuâng nhiïìu ngûúâi sûã duång thuêåt ngûä pixel àïí mö taã àöå phên
giaãi maân hònh. Söë lûúång caác phêìn tûã riïng biïåt theo chiïìu doåc vaâ chiïìu
ngang coá thïí thêëy àûúåc maâ möåt maân hònh maáy vi tñnh coá thïí biïíu diïîn
(thñ duå maân hònh 1024 x 768 pixel). Kñch thûúác cuãa caác pixel trïn maân
hònh vi tñnh khöng giöëng nhû kñch thûúác caác pixel àûúåc thu nhêån búãi
caác thiïët bõ queát hònh úã chöî noá luön luön cöë àõnh. Vò leä àoá möåt maân
hònh maáy vi tñnh biïíu diïîn têët caã caác pixel cuãa moåi hònh aãnh bùçng möåt
kñch thûúác cöë àõnh. Àiïìu naây giaãi thñch taåo sao möåt hònh aãnh àûúåc queát
úã àöå phên giaãi nhêåp laâ 300 ppi biïíu diïîn trïn maân hònh 72 ppi cuãa maáy
vi tñnh laåi lúán hún khi noá àûúåc in ra.
SPI (sample per inch)

Nhûäng ngûúâi theo chuã nghôa thuêìn tuáy coá thïí àuáng khi hoå cho rùçng
tûâ “mêîu” (sample) chûá khöng phaãi pixel nïn àûúåc duâng àïí diïîn taã
nhûäng gò maâ caác thiïët bõ queát thu nhêån àûúåc vaâ taåo ra. Vò ppi coá thïí coá
nhiïìu nghôa khaác nûäa, nhûng vêën àïì úã àêy chuáng ta àùåt ra chó àïí tham
khaão, coân nïëu caác baån duâng tûâ ppi maâ vêîn hiïíu baån muöën noái cho
trûúâng húåp naâo thò tuây baån khöng coá gò sai caã.
DPI (dot per inch)

Möåt vaâi taåp chñ vaâ trïn möåt vaâi giao diïån phêìm mïìm vêîn coân sûã
duång thuêåt ngûä dpi (dot per inch) àïí diïîn taã àöå phên giaãi khi queát
194 chöông 8
(Scanning resolution) hay àöå phên giaãi nhêåp (Input resolution), thñ duå
nhû trïn giao diïån cuãa maáy queát Microtek-Scanmaker 3. Tuy nhiïn vïì
mùåt kyä thuêåt maâ noái dpi liïn quan túái àöå phên giaãi xuêët (Output reso-
lution), noá chñnh laâ mêåt àöå àiïím theo chiïìu ngang maâ Imagesetter hay
caác maáy in laser Postscript taåo ra trong suöët quaá trònh xuêët. Baån haäy
cêín thêån àûâng nhêìm lêîn giûäa ppi vaâ dpi khi laâm viïåc vúái caác giao diïån
cuãa maáy queát vaâ Imagesetter.
Àöå phên giaãi quang hoåc vaâ àöå phên giaãi nöåi suy
Möåt trong nhûäng àiïím quan troång nhêët cuãa baån khi lûåc choån möåt
maáy queát hay möåt maáy chuåp hònh bùçng kyä thuêåt söë khöng duâng phim
laâ àöå phên giaãi nhêåp töëi àa cuãa möåt thiïët bõ cuå thïí. Caác nhaâ saãn xuêët
xaác àõnh àöå phên giaãi naây theo hai caách. Àöå phên giaãi quang hoåc
(Optical resolution) hay àöå phên giaãi nöåi suy (Interpolated resolution).
Àöå phên giaãi quang hoåc (Optical resolution)

Àöå phên giaãi quang hoåc diïîn taã töíng söë thöng tin thûåc tïë maâ hïå
thöëng quang hoåc cuãa thiïët bõ coá thïí thu nhêån àûúåc. Caác yïëu töë xaác
àõnh àöå phên giaãi quang hoåc thò khaác nhau tuây thuöåc vaâo thiïët bõ söë
hoáa. Trong caác maáy queát daång phùèng Flatbed, maáy queát cêìm tay vaâ caác
loaåi maáy queát phim slide thò àöå phên giaãi quang hoåc töëi àa tuây thuöåc
vaâo hai yïëu töë: Söë lûúång caác phêìn tûã thu nhêån tñn hiïåu riïng reä trong
haâng CCD àûúåc böë trñ trong phaåm vi àêìu queát vaâ chiïìu röång nhêët cuãa
baâi mêîu maâ maáy queát coá thïí chêëp nhêån. Thñ duå möåt maãng CCD 5.100
phêìn tûã caãm nhêån trong möåt maáy queát maâ chêëp nhêån caác baâi mêîu lïn
túái 8,5 inch theo chiïìu röång coá thïí taåo ra àöå phên giaãi quang hoåc töëi
àa theo chiïìu ngang laâ 600 ppi (5100 : 8.5 = 600ppi).
Àöå phên giaãi quanq hoåc = Töíng söë phêìn tûã CCD/Chiïìu röång töëi àa maáy
queát àûúåc.
Khoaãng chiïìu daâi àêìu queát di chuyïín qua baâi mêîu quyïët àõnh
àöå phên giaãi quang hoåc theo chiïìu doåc, noá coá thïí cao hún àöå phên
giaãi quang hoåc theo chiïìu ngang. Caác maáy quay phim, chuåp hònh duâng
kyä thuêåt söë cuäng nhû möåt vaâi maáy queát baâi mêîu thêëu minh coá àùåc tñnh
laâ sûã duång caác maãng CCD hònh chûä nhêåt (chûá khöng di chuyïín theo
daång àûúâng thùèng) àïí queát àuã söë pixel maâ chuáng coá thïí thu nhêån theo
hai chiïìu. Trong caác maáy queát daång tröëng xoay, töëc àöå quay cuãa nguöìn
saáng, khaã nùng di chuyïín cuãa motor vaâ kñch thûúác cuãa khe húã
(Aperture) trïn öëng kñnh quyïët àõnh àöå phên giaãi quang hoåc töëi àa.
CHUÁ YÁ: Caác nhaâ saãn xuêët maáy queát phùèng Flatbed thûúâng quaãng caáo
àöå phên giaãi theo chiïìu doåc cao gêëp 2 lêìn àöå phên giaãi theo chiïìu ngang, thñ
duå 600 x 1200 ppi. Búãi vò caác thiïët bõ cú khñ cuãa maáy scanner naây di chuyïín
àûúåc caác khoaãng nûãa bûúác tûác laâ cuâng möåt luác chuáng coá thïí queát löë möåt nûãa
pixel vúái kïët quaã laâ coá caác pixel àûúåc queát chöìng lïn nhau. Àïí lêëy àûúåc caác
kïët quaã cuöëi cuâng vïì maâu vaâ àöå xaám caác maáy queát phaãi thûåc hiïån caác
phûúng phaáp tñnh àïí laâm cho àïìu nhûäng chöî bõ queát chöìng. Àöå phên giaãi
quang hoåc thûåc sûå cuãa nhûäng loaåi scanner naây thêëp hún àöå phên giaãi maâ hoå
àûa ra (thñ duå 600 x 600 ppi).
Àöå phên giaãi nöåi suy

Àöå phên giaãi nöåi suy töëi àa cuãa thiïët bõ traái laåi àaåi diïån cho
lûúång thöng tin maâ möåt maáy queát coá thïí thu nhêån àûúåc vúái sûå höî
trúå cuãa caác böå vi xûã lyá vaâ caác phêìn mïìm àûúåc viïët trïn cú súã caác
thuêåt toaán. Caác thuêåt toaán nöåi suy khöng thïm àûúåc caác chi tiïët múái,
chuáng chó àún giaãn quên bònh caác dûä liïåu vïì maâu vaâ àöå xaám cuãa caác
pixel kïë cêån nhau vaâ thïm caác pixel múái úã giûäa chuáng. Àöå phên giaãi
nöåi suy thöng thûúâng cao hún gêëp hai hay nhiïìu lêìn àöå phên giaãi
quang hoåc. Haäy cêín thêån vúái caác cêu quaãng caáo. Nïëu nhû baån àùåt vêën
àïì vïì chêët lûúång lïn trïn hïët thò chó nïn tñnh àïën àöå phên giaãi quang
hoåc.
Àöå phên giaãi nöåi suy thïm caác thöng tin “tuây hûáng” vaâo hònh aãnh
cuãa baån, chuáng chó thñch húåp cho caác cöng ty coá ngên saách ñt oãi hoùåc
nhûäng ngûúâi sûã duång khöng chuyïn, nhûng noá seä khöng bao giúâ cho
baån caác hònh aãnh maâu coá kñch thûúác lúán vúái caác chi tiïët phûác taåp vaâ
khoaãng töng àöå röång. Quaá trònh nöåi suy coá khuynh hûúáng laâm dõu hònh
196 chöông 8
aãnh cuãa baån ài vaâ thïm vaâo nhûäng chöî sùæc neát khöng cêìn thiïët. Nïëu
baån thûúâng xuyïn queát hònh àïí phuåc vuå cho viïåc in êën, töët nhêët laâ baån
nïn boã ra möåt söë tiïìn kha khaá àïí mua caác maáy queát coá àöå phên giaãi
quang hoåc cao.
Yïëu töë phoáng to baâi mêîu

Yïëu töë phoáng to liïn quan àïën söë lêìn baâi mêîu bõ phoáng trong suöët
quaá trònh queát àïí àaåt àûúåc kñch thûúác mong muöën khi xuêët ra. Nïëu àêìu
tiïn baån queát möåt baâi mêîu nhoã (thñ duå nhû phim slide) vaâ baån muöën in
úã kñch thûúác lúán hún, baån cêìn têët caã nhûäng dûä liïåu khöng phaãi laâ dûä
liïåu nöåi suy. Àiïìu naây chó coá thïí àaåt àûúåc vúái caác thiïët bõ coá àöå phên
giaãi rêët cao, thñ duå nhû caác maáy queát slide hay caác maáy queát daång tröëng
xoay. Phêìn mïìm ài theo hêìu hïët têët caã caác maáy queát daång tröëng xoay
seä tûå àöång tñnh toaán àöå phên giaãi nhêåp yïu cêìu trïn cú súã kñch thûúác
cuãa baâi mêîu vaâ yïu cêìu thu phoáng cuãa baån. Baån cêìn phaãi thûåc hiïån caác
bûúác tñnh toaán thuã cöng àöëi vúái nhiïìu loaåi maáy queát phùèng vaâ queát
slide àïí coá àûúåc kïët quaã töët nhêët trong khaã nùng cuãa thiïët bõ.
Vuâng hònh aãnh (imaging area)

Kñch thûúác cuãa möåt baâi mêîu lúán nhêët maâ thiïët bõ queát coá thïí söë hoáa
quyïët àõnh àïën vuâng hònh aãnh cuãa thiïët bõ, maâ àöi khi cuäng àûúåc goåi
laâ vuâng queát hiïåu quaã. Caác loaåi scanner cêìm tay coá giaá caã thêëp möåt
phêìn cuäng vò vuâng hònh aãnh cuãa noá coá giúái haån. Caác loaåi maáy queát
phùèng Flatbed coá àùåc àiïím tiïu biïíu laâ vuâng hònh aãnh töëi àa cuãa noá
trong khoaãng 8,5 x 11 inch túái 11 x 17 inch. Caác maáy queát phim slide
vaâ baâi mêîu thêëu minh coá vuâng hònh aãnh cöë àõnh dûåa trïn kñch cúä cuãa
phim slide tiïu chuêín mùåc duâ möåt vaâi kiïíu cho pheáp queát caác baâi mêîu
lúán hún. Vuâng hònh aãnh cuãa caác maáy queát daång tröëng xoay tûâ loaåi chêët
lûúång thêëp kñch cúä khoaãng 8 x 11 inch túái loaåi coá chêët lûúång cao kñch
cúä khoaãng 20 x 25 inch.
Caác loaåi maáy chuåp khöng duâng phim chuã yïëu queát caác vêåt thïí 3
chiïìu. Àöëi vúái caác loaåi maáy naây ta duâng thuêåt ngûä “thõ trûúâng cuãa maáy
chuåp” (camera optic) thò töët hún laâ duâng tûâ “vuâng hònh aãnh”.
Caác yïëu töë vuâng hònh aãnh, àöå phên giaãi quang hoåc vaâ kñch thûúác
baâi mêîu giúái haån söë lûúång pixel töëi àa maâ thiïët bõ queát coá thïí thu nhêån
àûúåc vaâ kñch thûúác töëi àa maâ aãnh söë hoáa coá thïí àûúåc in ra.
Khaã nùng thu nhêån thöng tin trïn möîi pixel àûúåc
queát- àöå phên giaãi tñn hiïåu (bit detph, color depth)
Thuêåt ngûä naây diïîn taã söë lûúång töëi àa caác mûác àöå vïì àöå xaám vaâ
maâu maâ thiïët queát coá thïí caãm nhêån àûúåc trïn möîi pixel khi noá
queát. Maáy queát möåt bit (hay maáy queát kiïíu trùæng àen) thu nhêån caác
töng trïn baâi mêîu hoùåc trùæng hoùåc àen (21= 2 mûác àöå xaám), möåt maáy
queát Grayscale 8 bit vïì mùåt lyá thuyïët coá thïí thu nhêån àûúåc 28 hay 256
mûác àöå xaám khaác nhau.Vaâ möåt maáy queát maâu 24 bit coá thïí thu nhêån
8 bit trïn möîi pixel cho möåt trong ba kïnh maâu RGB vúái töíng söë laâ
256 x 256 x 256 = 16,777,216 (224) giaá trõ maâu.
Khi söë bit maâ maáy queát caãm nhêån gia tùng thò töëi thiïíu vïì mùåt lyá
thuyïët söë chi tiïët queát àûúåc cuäng tùng lïn, 24 bit maâu RGB àaä trúã
thaânh 1 tiïu chuêín cho viïåc queát vaâ xûã lyá aãnh möåt phêìn búãi vò con söë
ma thuêåt 256 liïn quan túái caác mûác àöå saáng töëi àa trïn möîi kïnh maâu
maâ Postscript (möåt tiïu chuêín söë hoáa cho viïåc xuêët baãn in) coá thïí taåo
ra.
Tuy nhiïn khi so saánh caác thiïët bõ queát khöng phaãi têët caã caác bit àïìu
giöëng nhau. Trong caác thiïët bõ queát duâng CCD vïì mùåt lyá thuyïët coá àïën
hún 2 bit maâu laâ bit khöng duâng àûúåc tûác laâ bit khöng taåo ra caác thöng
tin maâu chñnh xaác, do vêåy chó coân 6 bit àêìu tiïn coá thïí tin tûúãng àûúåc
(26 = 64 maâu möîi kïnh hay 64 x 64 = 262144 maâu cho 1 kïnh) nhûng
coân 192 maâu (256 - 64 = 192) bõ mêët ài trong tiïën trònh queát thò sao?
Sûå giúái haån vöën coá cuãa CCD coá thïí quy traách cho caác khiïëm khuyïët
sau:
Caác CCD reä tiïìn thò nhaåy caãm vúái caác tñn hiïåu àiïån tûã nhiïîu maâ
coá thïí laâm sai lïånh caác maâu thuêìn khiïët thu nhêån àûúåc, traái laåi caác
198 chöông 8
CCD sûã duång trong caác loaåi maáy queát phùèng chêët lûúång cao hoùåc
caác maáy queát slide vaâ caác thiïët bõ chuåp aãnh söë hoáa coá thïí taåo ra tyã
lïå caác tñn hiïåu trung thûåc cao hún nhiïìu so vúái caác tñn hiïåu bõ
nhiïîu do àoá coá thïí chuyïín túái böå phêån biïën àöíi analog/digital caác
tñn hiïåu thuêìn khiïët hún.
Coá möåt sûå tûúng phaãn giûäa kñch cúä cuãa CCD vaâ sûå nhaåy caãm
vúái aánh saáng baån haäy nghô vïì CCD nhû caác xö nûúác, xö nûúác caâng
nhoã thò lûúång nûúác chûáa trong xö nûúác caâng ñt. Àïí coá àöå phên giaãi
quang hoåc cao hún caác nhaâ saãn xuêët phaãi gùæn caác con CCD nhoã
hún chung vúái nhau. Caác phêìn tûã àún caââng nhoã thò khoaãng mûác
àöå saáng maâ möîi möåt phêìn tûã coá thïí phên biïåt heåp hún. Khi baâi
mêîu àûúåc söë hoáa chûáa möåt khoaãng àêìy àuã caác töng trùæng vaâ àen.
Khaã nùng thu nhêån têët caã caác chi tiïët cuãa CCD bõ aãnh hûúãng.
CCD cuäng laâ àöëi tûúång cuãa möåt hiïån tûúång goåi laâ “sûå chuyïín
àöíi àöåt ngöåt”. Àïí hiïíu roä hún vïì “sûå chuyïín àöíi àöåt ngöåt”, baån
haäy tûúãng tûúång khi baån ài tûâ ngöi nhaâ töëi ra ngoaâi trong khi trúâi
àang nùæng gùæt, caác tia saáng seä laâm loáa mùæt baån vaâ baån seä khöng
thêëy taåm thúâi trong chöëc laát sûå chuyïín àöíi tinh tïë giûäa caác mûác àöå
saáng cuãa phong caãnh phña bïn ngoaâi nhaâ baån. Trong möåt söë mùåt
“sûå chuyïín àöíi àöåt ngöåt” diïîn ra khi tia saáng laâm baäo hoâa caác
phêìn tûã CCD àûúåc böë trñ daây àùåc kïë nhau laâm “meáo mo á” caác tñn
hiïåu göëc maâ caác tïë baâo CCD àûúåc cho laâ nhòn ra àûoåc, kïët quaã laâ
caác pixel kïë cêån nhau trong hònh aãnh söë hoáa bõ nhûäng taác àöång höî
tûúng sai lïånh vïì maâu.
Caác kïët quaã roä raâng nhêët vïì hiïån tûúång caác bit sai lïånh xaãy ra khi
queát caác hònh aãnh bùçng maáy queát chêët lûúång thêëp duâng CCD, caác hònh
aãnh thûúâng bõ thiïëu sûå chuyïín àöíi giûäa caác mûác àöå xaám kïë cêån nhau.
Caác nhaâ saãn xuêët maáy queát vaâ caác maáy chuåp aãnh söë hoáa cho àïën
nay àaä cöë gùæng laâm nhiïìu caách àïí giaãi quyïët vêën àïì naây, vñ duå nhû saãn
xuêët caác maáy queát coá khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu cao hún trïn möîi kïnh
(10 bit, 12 bit, 14 bit hay thêåm chñ 16 bit) muåc àñch laâ duâ cho caác tñn
hiïåu sai lïåch bõ mêët ài nhûng cuäng coân 256 (8 bit) töng maâu chuêín cho
möîi kïnh trïn hònh aãnh söë hoáa sau cuâng. Àiïìu naây àûa chuáng ta àïën sûå
thaão luêån vïì khoaãng mêåt àöå nùng àöång (Dynamic Range) möåt yïëu töë
liïn hïå gêìn guäi vúái khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möîi pixel (bit
depth) nhû laâ möåt tiïu chuêín so saánh chêët lûúång cuãa maáy taách maâu.
Khoaãng mêåt àöå vaâ khoaãng mêåt àöå nùng àöång

(density range & dynamic range)
Traái laåi vúái khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möîi pixel quyïët àõnh
àïën töíng söë mûác àöå xaám vaâ maâu maâ maáy queát coá thïí thu nhêån, khoaãng
mêåt àöå nùng àöång (maâ àöi khi cuäng àûúåc goåi laâ khoaãng mêåt àöå)
quyïët àõnh àöå “trún” (smooth) khi chuyïín àöíi giûäa caác töng kïë cêån
nhau trong aãnh söë hoáa. Nhûäng thuêåt ngûä naây coá thïí aáp duång cho baâi
mêîu lêîn caác thiïët bõ queát. Khi aáp duång cho baâi mêîu khoaãng mêåt àöå
àûúåc ào coá giaá trõ tûâ 0 túái 4 OD (Optical Density: mêåt àöå quang hoåc)
liïn quan túái khaã nùng thu nhêån khoaãng tñn hiïåu aánh saáng xuyïn qua
baâi mêîu thêëu minh vaâ khoaãng aánh saáng phaãn xaå túái tûâ baâi mêîu phaãn
xaå. Khi aáp duång cho caác thiïët bõ söë hoáa, khoaãng mêåt àöå diïîn taã khaã
nùng cuãa thiïët bõ trong viïåc phuåc chïë sûå thay àöíi tinh tïë giûäa caác töng
cuäng nhû sûå khaác biïåt giûäa caác töng saáng nhêët (Dmin) vaâ caác töng töëi
nhêët (Dmax). Khi khoaãng mêåt àöå hay giaá trõ mêåt àöå cuãa maáy queát hay
baâi mêîu tùng thò khoaãng mûác àöå aánh saáng coá thïí caãm nhêån, phaãn xaå
hay hêëp thuå cuäng tùng, khoaãng mêåt àöå cuãa thiïët bõ caâng lúán, thò caâng
coá nhiïìu chi tiïët coá thïí thu nhêån, àêy laâ möåt vêën àïì tïë nhõ àùåc biïåt laâ
cho caác vuâng töëi, núi maâ rêët khoá khùn àïí thu nhêån chi tiïët möåt caách
chñnh xaác búãi vò coá sûå giúái haån vïì aánh saáng phaãn xaå hay xuyïn qua caác
chi tiïët úã vuâng töëi.
Khoaãng mêåt àöå coá thïí khaác nhau, thêåm chñ vúái caác thiïët bõ queát coá
cuâng söë bit, vò thïë khi mua thiïët bõ queát baån haäy xem xeát caác yïëu töë
trïn thêåt kyä vaâ nïn lêëy caác hònh aãnh mêîu àïí so saánh. Baån cuäng nïn nhúá
rùçng khoaãng mêåt àöå khöng phaãi laâ yïëu töë duy nhêët quyïët àõnh àïën chêët
lûúång cuãa maáy queát. Möåt maáy queát duâng caác CCD dïî bõ nhiïîu vêîn coá
thïí taåo ra caác chi tiïët khöng chñnh xaác trïn hònh aãnh duâ cho khoaãng
mêåt àöå cuãa noá coá cao àïën àêu ài nûäa.
200 chöông 8
Caã thiïët bõ queát lêîn caác baâi mêîu bõ noá söë hoáa àïìu coá caác àùåc tñnh
vïì mêåt àöå nhû àaä noái úã phêìn àêìu. Thöng thûúâng caác maáy queát daång
tröëng xoay coá àùåc àiïím laâ khoaãng mêåt àöå vaâ caác giaá trõ mêåt àöå úã phêìn
töëi (Dmax) cao hún hêìu hïët caác thiïët bõ söë hoáa khaác vaâ caác loaåi baâi
mêîu coá àùåc tñnh cho aánh saáng ài qua (phim slide vaâ caác baâi mêîu trong
suöët) coá khoaãng mêåt àöå cao hún vaâ giaá trõ Dmax cao hún caác baâi mêîu
phaãn xaå (aãnh chuåp, aãnh trïn caác taåp chñ...). Thïm möåt yïëu töë nûäa aãnh
hûúãng túái khoaãng mêåt àöå khi queát laâ baãn chêët phi tuyïën tñnh (nonlin-
ear) cuãa mêåt àöå. Caác baâi mêîu dûúng baãn khi àûúåc queát (aãnh chuåp,
phim slide...) coá khuynh hûúáng cho thêëy caác töng bõ neán nhiïìu hún
trong vuâng töëi, trong khi caác baâi mêîu êm baãn khi queát coá khuynh
hûúáng cho thêëy caác töng bõ neán chuã yïëu úã vuâng saáng, khöng coá möåt
thiïët bõ naâo coá thïí giaãi quyïët 100% khuynh hûúáng naây, nhûng möåt
khoaãng mêåt àöå röång hún chùæc chùæn laâ seä giuáp haån chïë töëi thiïíu caác
khiïëm khuyïët trïn.
Àïí àaåt àûúåc chêët lûúång queát cao nhêët, haäy choån möåt thiïët bõ queát
vúái caã hai yïëu töë khoaãng mêåt àöå vaâ mêåt àöå cao nhêët (Dmax) phuâ húåp
hay cao hún nhûäng yïu cêìu söë hoáa hònh aãnh maâ baån thûúâng duâng. Thñ
duå möåt maáy queát phùèng Flatbed vúái möåt khoaãng mêåt àöå laâ 3.0 vaâ
Dmax laâ 3.2 coá thïí dïî daâng thu nhêån têët caã caác töng trong caác baâi mêîu
laâ aãnh chuåp. Cuäng maáy queát nhû vêåy vúái thiïët bõ gùæn baâi mêîu thñch húåp
cuäng coá thïí dïî daâng thu nhêån caác thöng tin vïì töng àöå cho hêìu hïët caác
phim slide hiïån taåi. Nhûng àïí tûúng àöëi thu àûúåc têët caã caác thöng tin
vaâ àaåt chêët lûúång cao nhêët cho caác dõch vuå quaãng caáo ngûúâi ta phaãi
duâng maáy queát daång tröëng xoay hay caác maáy queát phùèng coá chêët lûúång
rêët cao.
Nïëu baån khöng cêìn söë hoáa hònh aãnh àïí in trïn caác loaåi giêëy töët thò
baån cuäng chùèng cêìn phaãi daânh möåt söë tiïìn lúán àïí mua caác thiïët bõ chêët
lûúång cao laâm gò, vò nïëu baån chó cêìn in trïn giêëy khöng traáng phêën hay
giêëy in baáo thò tûå baãn thên vêåt liïåu in cuäng àaä coá sûå giúái haån vïì mêåt
töng àöå röìi duâ maáy queát coá töët àïën àêu ài nûäa cuäng vö ñch.
CHUÁ YÁ: caác nhaâ saãn xuêët caác thiïët bõ queát chêët lûúång trung
bònh hoùåc thêëp thûúâng khöng àûa ra caác söë liïåu vïì khoaãng
mêåt àöå vaâ giaá trõ Dmax, dmin. Haäy nghiïn cûáu cho kyä caác söë
liïåu naây búãi vò noá goáp phêìn khöng nhoã àïën chêët lûúång hònh
aãnh cuãa baån.
Caãi thiïån khoaãng mêåt àöå

Caác tiïën böå gêìn àêy trong caác maáy queát vaâ maáy chuåp kyä thuêåt söë
àaä àoáng goáp àaáng kïí vaâo viïåc caãi thiïån viïåc giúái haån cuãa khoaãng mêåt
àöå. Sau àêy laâ möåt vaâi caãi thiïån:
Maáy queát coá khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möîi pixel cao hún:
Caác thiïët bõ queát àúâi múái sûã duång CCD coá thïí thu nhêån àûúåc 10,
12, thêåm chñ 16 bit trïn möîi kïnh maâu nhúâ vaâo sûå tûå caãi thiïån chêët
lûúång CCD trong viïåc caãm nhêån. Böå biïën àöíi analog/digital trïn
nhûäng thiïët bõ naây àaä coá nhûäng böå xûã lyá maånh hún àïí loaåi boã
nhûäng tñn hiïåu bõ nhiïîu trïn 8 bit vaâ thu nhêån nhûäng tñn hiïåu tûâ 8
bit trúã xuöëng vúái nhûäng thöng tin cêìn thiïët vaâ hûäu ñch.
CCD vúái tyã lïå tñn hiïåu ñt nhiïîu cao hún: Caác CCD àûúåc sûã duång
trong caác maáy queát phùèng chêët lûúång cao caâng mùæc thò sûå khaáng
laåi caác nguöìn tñn hiïåu àiïån tûã gêy nhiïîu (aánh saáng úã phña trïn, giao
àöång soáng àiïån tûâ úã möi trûúâng xung quanh...) cao hún. Àiïìu naây
laâm giaãm thiïíu tònh traång “biïën àöíi àöåt ngöåt vïì aánh saáng” laâm cho
caác tñn hiïåu analog trung thûåc hún vaâ àûúåc chuyïín àöíi sang caác
chi tiïët töng roä raâng hún”.
Chónh lyá töng nhanh choáng: Caác con vi xûã lyá tñn hiïåu digital vaâ
caác böå chuyïín àöíi tñn hiïåu annalog/digital thñch húåp úã möåt vaâi
thiïët bõ queát coá khaã nùng töëi ûu hoáa töng àöå hònh aãnh trûúác khi caác
mûác àöå tñn hiïåu saáng analog àûúåc chuyïín àöíi qua caác giaá trõ maâu
digital. Sûå phaát triïín naây laâm dõu ài viïåc mêët maát caác thöng tin
khöng thïí traánh xaãy ra úã quaá trònh chónh sûãa töng sau khi queát.
202 chöông 8
Kiïím soaát caác quaá trònh roåi saáng : Caác maáy queát àïí baân daång
tröëng xoay vaâ caác maáy queát phim slide cuäng nhû maáy chuåp kyä
thuêåt söë cho pheáp baån thay àöíi sûå chiïëu saáng vaâ xaác lêåp caác khe
húã (Aperture) cho aánh saáng ài qua. Nïëu maáy queát coá khaã nùng thu
nhêån tñn hiïåu töët thò sûå phöëi húåp giûäa caác khe loåt saáng heåp, àöå
tûúng phaãn cao vaâ thúâi gian chiïëu saáng lêu hún seä cho pheáp lêëy
àûúåc nhiïìu chi tiïët hún trong nhûäng vuâng töng rêët töëi.
Caác phêìn mïìm ài theo maáy queát seä höî trúå thïm vaâ cuäng coá caác kyä
thuêåt chónh sûãa aãnh maâ baån coá thïí sûã duång trong suöët quaá trònh queát
àïí caãi thiïån khoaãng mêåt àöå.
Têët caã chuáng ta àïìu muöën chêët lûúång töët nhêët coá thïí àaåt àûúåc cho
caác aãnh söë hoáa cuãa chuáng ta. Trong phêìn naây chuáng ta àaä xem xeát caác
yïëu töë kyä thuêåt chuã yïëu aãnh hûúãng àïën chêët lûúång nhêåp dûä liïåu, kyä
thuêåt thu nhêån, àöå phên giaãi nhêåp, àöå phên giaãi quang hoåc, yïëu töë thu
phoáng, vuâng hònh aãnh, khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möåt pixel vaâ
khoaãng mêåt àöå.
Quan heä giöõa ñoä phaân giaûi nhaäp

vaø ñoä phaân giaûi xuaát
Ñoä phaân giaûi nhaäp nhö ñaõ noùi ôû phaàn treân laø khaû naêng phaân hình
aûnh thaønh caùc ñieåm trong moät ñôn vò dieän tích noù ñöôïc xaùc ñònh tuøy
theo nhu caàu söû duïng vaø khaû naêng cuûa thieát bò nhaäp khi duøng cho
ngaønh cheá baûn in ta phaûi thieát laäp ñöôïc moái caun heä giöõa ñoä phaân
giaûi nhaäp (ppi) vaø ñoä phaân giaûi xuaát (dpi) thoâng qua ñoä phaân giaûi
tram (lpi).
Thoâng thöôøng ngöôøi ta hay baên khoaên khoâng bieát neân queùt vôùi ñoä
phaân giaûi nhö theá naøo laø vöøa vôùi ñoä phaân giaûi tram maø hoï caán xuaát,
caùc nhaø xuaát film thöôøng noùi raèng ñoä phaân giaûi queùt neân gaáp ñoâi ñoä
phaân giaûi xuaát nhöng khi hoûi hoï taïi sao laïi nhö vaäy thì ít khi nhaän
ñöôïc caâu traû lôøi chính xaùc.
Khoaûng maät ñoä tieâu bieåu cuûa caùc loaïi baøi maãu vaø caùc thieát bò queùt
Thiïë
tbõqueá
t\loaå
ibaâ
im êî
u K hoaã
ng m êå
tàöåtiïu biïí
u
Thiïë
tbõqueá
t
Caá
c loaå
im aá
y queá
tG rayscale 2.5 hoùå
c thêë
p hún
Caá
c loaå
im aá
y queá
tphùè
ng m aâ
u thïëhïåcuähoùå
c 2.0 túá
i2.5
coáchêë
tlûúå
ng thêë
p
Caác loaå
im aá
y queá
tphùè
ng m aâ
u loaå
icho chêë
t 2.8 àïë
n 3.2
lûúå
ng trung bònh
Caá im aá
c loaå y queá
tphùè
ng m aâ
u loaå
icho chêë
t 3.4 àïë
n 3.9
lûúå
ng cao
Caá
c loaå
im aá
y queá
tdaå
ng tröë
ng xoay àïíbaâ
n 3.4 àïë
n 4.0
Caá
c loaå
im aá
y queá
tcêì
m tay 2.2 hoùå
c thêë
p hún
Caác loaå
im aá
y queá
tdaå
ng tröë
ng xoay coáchêë
t n 4.0
3.6 àïë
lûúå
ng cao
Caá
c m aá
y chuå
p kyäthuêå
tsöë Tuâ
y thuöå
c vaâ
o tiïu chuêí
n ISO
Caá
c m aá
y quay phim video Tuâ
y thuöå
c vaâ
o tiïu chuêí
n ISO
Traå
m laâ
m viïåc vúá
icaá
c aã
nh Photo CD loaå
i 2.8
Pro hay M aster
Loaå
ibaâ
im êî
u
Caá
c hònh aã
nh trïn giêë
y in baá
o 0.9
Caá
c hònh aã
nh trïn giêë
y in coátraá
ng phêë
n 1.5 àïë
n 1.9
AÃ
nh roå
itrïn giêë
y aã
nh 2.3
Phim êm baã
n 2.8
Caá
c loaå
iphim Slide thöng duå
ng 2.7 àïë
n 3.0
Caá
c loaå
iphim Slide coáchêë
tlûúå
ng cao 3.0 àïë
n 4.
204 chöông 8
Theo lyù thuyeát moät ñieåm ñöôïc queùt vaøo seõ coù moät giaù trò ñoä xaùm
nhaát ñònh treân töøng maøu vaø öùng vôùi möùc ñoä xaùm ñoù seõ coù moät haït
tram ñöôïc xuaát ra treân film nhö vaäy theo lyù thuyeát thì ñoä pgaân giaûi
nhaäp neân baèng vôùi ñoä phaân giaûi xuaát. Tuy nhieân tren thöïc teá khi in 4
maøu ngöôøi ta phaûi xoay goùc tram cho töøng maøu vaø giaû söû khi xoay
luôùi ñieåm ghi grid ñi moät goùc 450 seõ bò thieáu so vôùi goùc 00. Vì goùc
450 laø goùc xoaytao neân ñöôøng cheùo hình vuoâng lôùn nhaát neân ngöôøi ta
phaøi tính toaùn sao cho soá ñieåm khi queùt vaøo phaûi ñuû ñeå laáp ñaày oâ grid
khi xoay noù ñi 450. Theo ñònh lyù pitago thì soá ñieåm ñeå laáp ñaày ñöôøng
cheùo hình vuoâng gaáp caên hai cuûa 2 laàn so vôùi caïnh hình vuoâng do vaäy
ñoä phaân giaûi nhaäp neân gaáp 2 (= 1,41) laàn so vôùi ñoä phaân giaûi tram.
Hình 8.1: Khi xoay löôùi ñieåm ghi grid ñi moät goùc 450 caùc phaàn töû ñieåm treân
löôùi luùc naøy bao giôø cuõng gaáp caên hai cuûa 2 laàn so vôùi löôùi ñieåm ghi grid
ôû goùc 00.
Goùc 450 laø goùc xoay tao cho soá ñieåm grid chöùa trong ñoù lôùn nhaát,
caùc goùc khaùc cho soá ñieåm grid nhoû hôn. Ta nhaän thaáy coù moät vaán ñeà
ôû ñaây ñoù laø ñoä phaân giaûi nhaäp cho maøu ôû goùc 00 = vôùi ñoä phaân giaûi
xuaát laø ñuû, khi xoay ñi caùc goùc cho ñeán goùc 450 thì ñoä phaân giaûi nhaäp
phaûi gaáp caên hai cuûa 2 laàn ñoä phaân giaûi xuaát môùi ñuû, vaäy neáu ta choïn
ñoä phaân giaûi nhaäp gaáp caên hai cuûa 2 laàn ñeå thoûa ñieàu kieän cho goùc
450 thì caùc goùc coøn laïi seõ bò dö ra moät soá ñieåm vaø ñöông nhieân soá
ñieåm dö naøy seõ bò boû ñi khi xuaát film, chính caùc ñieåm dö bò boû ñi naøy
seõ laøm aûnh höôûng ñeán ñoä töông phaûn vaø chi tieát cuûa hình aûnh
(töông töï nhö tröôøng hôïp queùt thieáu thì seõ coù caùc daûi thuaät noäi suy ra
theâm ñieåm, caùc ñieåm theâm vaøo chæ mang yù nghóa laáp cho ñuû chöù
khoâng mang theâm vaøo chi tieát).
Ta haõy laøm moät thí nghieäm ñeå thaáy aûnh höôûng cuûa vieäc queùt dö
soá ñieåm ñeán chaát löôïng hình aûnh:
1) Queùt theo tyû leä ñoä phaân giaûi
nhaäp = 1,41 laàn ñoä phaân giaûi
xuaát.
2) Queùt theo tyû leä ñoä phaân giaûi
nhaäp = 2 laàn ñoä phaân giaûi xuaát.
3) Khi aùp löôùi ñieåm leân ñeå chuaån bò
ghi RIP seõ laáy trung bình taát caû
caùc giaù trò trong moät phaàn töû nöûa
toâng (halftone cell) ñeå nhaän ñöôïc
moät giaù trò cho haït tram.
4) RIP coäng taát caû caùc giaù trò toâng
trong moãi phaàn töû nöûa toâng vaø
chia cho soá löôïng ñieåm trong moät
phaàn töû nöûa toâng (ôû ñaây laø 9).
5) Keát quaû cuûa quaù trình laøm trung
bình coäng naøy laø laøm giaûm ñoä
töông phaûn vaø chi tieát khi so saùnh
vôùi quaù trình (1) queùt ñuùng soá
ñieåm yeâu caàu.
Hình 8.2:

Giáo trình lý thuyết phục chế

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giáo trình lý thuyết phục chế

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.

LÝ THUYẾT PHỤC CHẾ

Biên soạn: TS. NGÔ ANH TUẤN

Cheá taïo baûn in baêèng thuû coâng

ÖÙng duïng kyõ thuaät sao cheùp

Hình 1.2: Baûn in ñaàu tieân ñöôïc

Lòch söû phaùt trieån cuûa tram Autotypisch

Hình 1.3: Ñeå phuïc vuï cho vieäc taïo

Taïo tram Autotypisch baèng kyõ thuaät ñieän töû

Hình taàng thöù vaø hình coù tram

YÙ nghóa cuûa vieäc tram hoùa hình aûnh

YÙ nghóa cuûa khaùi nieäm tram

Heä thoáng hoùa caùc loaïi tram

Tram autotypisch – tram distanz–tram contakt –

Tram kyõ thuaät

Hình 3.1: Hieän töôïng nhieãu xaï aùnh saùng.

Hieän töôïng nhieãu xaï aùnh saùng

Cheá taïo tram distanz

Hình 3.2: Tram kính

Ñaëc ñieåm cuûa tram distanz

Hình 3.3 Tram Altongradar (Klimsch, Frankfurt)

Hình 3.8: Tröôøng hôïp heä soá K=1

Hình 3.9: Tröôøng hôïp K > 1

Hình 3.10: Tröôøng hôïp K < 1

Lyù thuyeát taïo ñieåm baèng tram contakt

Hình 3.11.b: Phaân boå

Caùc phöông phaùp cheá taïo tram contakt

Öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa tram contakt

Goùc leäch tram

chæ coù moät goùc leäch.

Hình 4.1: Goùc leäch tram

Hieän töôïng moireù vaø taùc ñoäng cuûa noù

Hình 4.3: Vò trí töông ñoái cuûa caùc

Hình 4.5: Theo hình veõ ta thaáy

Hình 4.6: Caùc daïng Moireù

Moireù khi in ba maøu

Ví duï : K1 ≈ K2 = 0,2 mm; K1 - K2 = 0,002 mm

Hình 4.8: Thöôùc ño maät ñoä tram

1 vaø 2 : Tram ñieåm

Hình 4.11: Caùc goùc leäch tieâu chuaån ñöôïc

Söï leäch maøu laø haäu quaû cuûa moireù

Caùc heä thoáng tram môùi haïn cheá moireù

Caùc qui luaät traùnh moireù

Caùc ñaëc tröng cuûa tram

BAØI MAÃU AÂM BAÛN DEMITONE

AÂM BAÛN TRAM DÖÔNG BAÛN TRAM

BAÛN IN NEGATIV BAÛN IN POSITIV

Söï taùi taïo maøu trung thöïc

Hình 4.16: Ñeå bieåu dieãn söï phuï

Hình 4.17: Thang xaùm cho

Söïï thay ñoåi maät ñoä khi cheá baûn tram

ϕP : ñoä phuû beà maët baûn positiv

ϕN : ñoä phuû beà maët baûn negativ

Hình 4.18: Ñoà thò bieåu dieãn söï

Hình 4.20: Caùc daïng

MURRAY ñaõ ñöa ra caùc coâng thöùc tính gaàn ñuùng:

Hình 4.21: AÛnh höôûng cuûa

Hình 4.22: Ñieåm tram bò

Hình 4.23: Baèng vieäc

Hình 4.24: Ñoà thò cuûa

Cô sôû lyù thuyeâát veà saûn xuaát

Hình 4.29 vaø 4.30.

F : Dieän tích chung nhöõng choã hieän ñen

vôùi S = b/2 ___> b