POLICY

BRIEF SERIES

FROGEE-ის პოლიტიკის ნარკვევი 3

დასკვნები საქართველოდან
მარტი, 2021

რატომ არიან ქალები პოლიტიკაში ნაკლებად

წარმოდგენილები?

პამელა კამპა, SITE

ქალების პოლიტიკური გაძლიერება: რა არის საქართველოს

მთავარი დაბრკოლება გენდერული თანასწორობის მიღწევის
პროცესში?

დავით კეშელავა, ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი

სალომე დეისაძე, ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი
ლევან თევდორაძე, ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი
აბსტრაქტი
რატომ არიან ქალები პოლიტიკაში ნაკლებად
წარმოდგენილები?
გვ. 3-8

მსოფლიოში, როგორც წესი, ქალები ნაკლებად არიან წარმოდგენილი პოლიტიკაში. ეს ტენდენცია კიდევ
უფრო თვალსაჩინო ხდება მაღალი თანამდებობების შემთხვევაში. ამ პოლიტიკის ნარკვევში ავტორი
მიმოიხილავს აკადემიურ ლიტერატურას ეკონომიკურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა მიმართულებით,
რომლებიც ქალების ნაკლები წარმომადგენლობის შესაძლო მიზეზებს იკვლევს. ზოგად კონტექსტში თუ
განვიხილავთ, ლიტერატურაში ეს მიზეზები „მიწოდებისა“ და „მოთხოვნის“ მხარის ფაქტორებად იყოფა.
„მიწოდების“ მხარის ფაქტორებს შორისაა ქალების პოტენციურად ნაკლები სურვილი, გახდნენ
პოლიტიკოსები; „მოთხოვნის“ მხარეს კი ამომრჩეველთა და პარტიების ლიდერთა მიკერძოება შეგვიძლია
დავასახელოთ. პოლიტიკაში ქალების ნაკლები წარმომადგენლობის პრობლემის ძირეული მიზეზების
გააზრება ძალიან მნიშვნელოვანია გენდერული სხვაობის აღმოფხვრისკენ მიმართული პოლიტიკის
ეფექტური ალტერნატივების შემუშავებისთვის. ნარკვევის დასკვნით ნაწილში ავტორი აჯამებს წარდგენილ
თუ უკვე გატარებულ ქალთა გაძლიერების პოლიტიკის რიგ ალტერნატივებს და, მონაცემების
ხელმისაწვდომობის შემთხვევაში, მათ ეფექტიანობასაც აანალიზებს.

ქალების პოლიტიკური გაძლიერება: რა არის საქართველოს

მთავარი დაბრკოლება გენდერული თანასწორობის
მიღწევის პროცესში?

გვ. 9-13

ამ ნარკვევში ავტორები მიმოიხილავენ უახლეს კვლევებს ქართულ პოლიტიკაში ქალების

წარმომადგენლობაზე, მათ შორის 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების შედეგებს. ავტორებმა დაადგინეს,
რომ 2020 წელს გენდერული კვოტირების სისტემის შემოღებამ მცირედით გაზარდა პარლამენტში ქალების
პროცენტული წილი. თუმცა ამ მექანიზმმა სასურველი შედეგი მაინც ვერ მოიტანა. ავტორები ამტკიცებენ, რომ
გენდერულ განაწილებაში მნიშვნელოვანი ცვლილებისთვის საჭიროა, გადაიჭრას როგორც „მიწოდების“, ისე
„მოთხოვნის“ მხარის ფაქტორები, რაც ქართულ პოლიტიკაში ქალების წარმომადგენლობაზე მოქმედებს.
გრძელვადიან პერიოდში აღნიშნული პრობლემის გადაჭრისთვის შემზღუდველი გენდერული კვოტა უნდა
შენარჩუნდეს და გაიზარდოს. გარდა ამისა, რეკომენდირებულია შრომის ბაზარზე ქალების მონაწილეობის
ხელშეწყობა, რათა დაიძლიოს საზოგადოებაში არსებული კულტურული სტერეოტიპები, და ქალებისთვის
განკუთვნილი ლიდერთა ტრენინგ-პროგრამების დაფინანსება.

2
 მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის
რატომ არიან ქალები მონაცემებით, პროგრესის ყველაზე დაბალი
პოლიტიკაში ნაკლებად მაჩვენებელია გენდერული თანასწორობის
ინდექსის კომპონენტებს შორის.
წარმოდგენილები?
პოლიტიკურ ინსტიტუტებში ქალები ნაკლებად
მსოფლიოში, როგორც წესი, ქალები ნაკლებად არიან წარმომადგენილი, რაც იმას ნიშნავს, რომ
არიან წარმოდგენილნი პოლიტიკაში. ეს ისინი ნაკლებად არიან ჩართული ისეთი
ტენდენცია კიდევ უფრო თვალსაჩინო ხდება გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში,
მაღალი თანამდებობების შემთხვევაში. რომლებიც საზოგადოებრივ აზრს აყალიბებს.
მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის გენდერული
ამიტომ ეკონომისტები და პოლიტოლოგები
თანასწორობის ინდექსის ოთხი განზომილების
სულ უფრო მეტად ინტერესდებიან პოლიტიკაში
(კერძოდ, ეკონომიკური შესაძლებლობები და
ქალთა მონაწილეობის კუთხით გენდერული
ეკონომიკურ აქტივობებში მონაწილეობა,
უთანასწორობის გამომწვევი მიზეზებით.
განათლების მიღება, ჯანმრთელობა და
თვითგადარჩენა და ქალთა პოლიტიკური აღნიშნულ პოლიტიკის ნარკვევში შეჯამებულია
გაძლიერება) მიხედვით, ქალთა პოლიტიკური ბოლო პერიოდის აკადემიური ლიტერატურა
გაძლიერების განზომილების მაჩვენებელი, ზემოხსენებული საკითხების ირგვლივ და
რომელიც ზომავს, თუ რამდენად არიან ქალები მიმოხილულია რამდენიმე პოლიტიკის
წარმოდგენილნი პოლიტიკაში, ყველაზე ალტერნატივა, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს
დაბალია და დღესდღეობით გენდერული ქალთა პოლიტიკაში მონაწილეობის კუთხით
სხვაობის მხოლოდ 25% არის აღმოფხვრილი. გენდერული უთანასწორობის აღმოფხვრას.
მნიშვნელოვანია ის, რომ, მიუხედავად ქვეყნებს ცხრილი 1. მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის
შორის დიდი ვარიაციისა, გენდერული გენდერული თანასწორობის ინდექსი. რეგიონებისა
უთანასწორობის საკითხი ქალების პოლიტიკაში და კატეგორიების მიხედვით, 2020 წელი
საერთო ეკონომიკ განათლ ჯანდაცვ პოლიტიკ
მონაწილეობის კუთხით აქტუალურია მთელ
ქულა ურ ების ა და ური
მსოფლიოში, მათ შორის სოციალური და აქტივობე მიღება თვითგა გაძლიერე
ბში დარჩენა ბა
ეკონომიკური განვითარების მაღალ საფეხურზე
მონაწილ
მყოფ ქვეყნებშიც. მაგალითად, შვედეთს, ეობა და
შესაძლებ
რომელსაც სხვადასხვა სახელმწიფო
ლობები
ინსტიტუტში ქალთა მონაწილეობის მაღალი დას. 0.767 0.693 0.993 0.972 0.409
ევროპა
მაჩვენებლები აქვს (ამჟამად პარლამენტის ჩრდ. 0.729 0.756 1.000 0.975 0.184
წევრთა 47.5%, მინისტრების 54.5% და ამერიკა
ლათინუ 0.721 0.642 0.996 0.979 0.269
მუნიციპალური საბჭოების წევრთა 43% ქალია), რი
ამერიკა
არასოდეს ჰყოლია ქალი პრემიერ-მინისტრი და და
კარიბის
მერების მხოლოდ ერთი მესამედია
ზღვის
მდედრობითი სქესის. აღმოსავლეთ ევროპისა აუზი
აღ. 0.715 0.732 0.998 0.979 0.150
და ცენტრალური აზიის ქვეყნებმა ქალთა ევროპა
და
პოლიტიკაში მონაწილებაში გენდერული ცენტრალ
სხვაობის 15%-ის აღმოფხვრა შეძლო, რაც ური აზია

3
აღ. აზია 0.685 0.663 0.976 0.943 0.159 პოტენციური პოლიტიკური კანდიდატები
და
წყნარი იყვნენ, კაცებთან შედარებით ნაკლებად აქვთ
ოკეანის
წამყვანი პოლიტიკური პოზიციების დაკავების
აუზი
სუბსაჰარ 0.680 0.666 0.872 0.972 0.211 ამბიცია (Fox and Lawless, 2004). როგორც ჩანს,
ული
აფრკა
ამბიციებს შორის გენდერული სხვაობის
სამხ. 0.661 0.365 0.943 0.947 0.387 ძირითადი მიზეზი ის არის, რომ ქალებს (ა)
აზია
ახლო 0.611 0.425 0.950 0.969 0.102 კაცებზე ნაკლები მხარდაჭერა აქვთ,
აღმოსავ მონაწილეობა მიიღონ არჩევნებში და (ბ)
ლეთი და
ჩრდ. ნაკლებად სჯერათ, რომ კაცებზე მეტი
აფრიკა კვალიფიკაცია აქვთ ასეთი პოზიციების
მსოფლი 0.685 0.582 0.957 0.958 0.241
ო დაკავებისთვის.
შენიშვნა: გენდერული თანასწორობის გლობალური ასეთ შედეგზე გავლენას შეიძლება ისიც
ინდექსი აფასებს ქვეყნის პროგრესს გენდერული
ახდენდეს, რომ ქალები თავს არიდებენ
თანასწორობის მიღწევის კუთხით განათლებითა და
კონკურენაციას, პოლიტიკური შერჩევის
ჯანდაცვით უზრუნველყოფის, ასევე, ეკონომიკური და
პროცესი კი უაღრესად კონკურენტულია. პრისმა
პოლიტიკური ცხოვრების მიხედვით. ინდექსის საერთო
ქულა ოთხი კომპონენტის შეუწონავ საშუალო და სტოდარდმა (Preece and Stoddard, 2015)
მნიშვნელობას წარმოადგენს. 1 ქულა სრულ თანასწორობას ჩაატარეს ორი ექსპერიმენტი, რომლის დროსაც
შეესაბამება; ამის საწინააღმდეგოდ, რაც უფრო ახლოსაა ადამიანებს გააცნეს პოლიტიკის
ინდექსის მნიშვნელობა 0-თან, მით უფრო მაღალია კონკურენტული ბუნება, რა დროსაც
გენდერული სხვაობა შესაბამის განზომილებაში. აღ. გამოიკვეთა, რომ ქალების პოლიტიკისადმი
ევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონული საშუალო
ინტერესი შემცირდა, კაცებზე კი ამ
მაჩვენებელი გაანგარიშებულია მე-2 ცხრილში
ინფორმაციას საერთოდ არ უმოქმედია.
წარმოდგენილი 26 ქვეყნის საშუალო მაჩვენებელზე
დაყრდნობით. აღნიშნული ცხრილი მსოფლიო ქალების სურვილზე, წარმატებას მიაღწიონ
ეკონომიკური ფორუმის გენდერული სხვაობის 2020 წლის პოლიტიკურ კარიერაში, შეიძლება გავლენა
ანგარიშის ავტორისეულ ინტერპრეტაციას წარმოადგენს მოახდინოს ოჯახურმა და ნათესაურმა
(WEF, 2019 გვ. 22).
ურთიერთობებმაც. ფოლკისა და რიკნის (Folke
რატომ არიან ქალები ნაკლებად წარმოდგენილი and Rickne, 2020) ახლახან გამოქვეყნებულ
პოლიტიკაში? ნაშრომში ნაჩვენებია, რომ შვედეთში
პარტნიორთან განქორწინების ალბათობა
ზოგად კონტექსტში თუ განვიხილავთ, ყველაზე
მნიშვნელოვნად იზრდება იმ ქალი
ხშირად სამ ძირითად მიზეზს ასახელებენ,
პოლიტიკოსების შემთხვევაში, რომლებიც მერის
კერძოდ: (1) ქალებს არ სურთ, გახდნენ
პოზიციაზე დაწინაურდნენ (რაც უმაღლესი
პოლიტიკოსები (2) ამომრჩეველთა მიკერძოება
თანამდებობაა მუნიციპალური პოლიტიკის
და (3) პარტიათა მიკერძოება. მომდევნო თავში
დონეზე), კაცების შემთხვევაში კი ასე არ ხდება.
მიმოვიხილავ იმ კვლევების ნაწილს, რომლებიც
თუ ქალებს კარიერული წინსვლისთვის
თითოეულ ამ ფაქტორს იკვლევს.
დამატებითი საფასურის გადახდა უწევთ,
გენდერული სხვაობა და პოლიტიკური როგორც ფოლკისა და რიკნეს (2020) კვლევის
ამბიციები შედეგებიდან ვხედავთ, მაშინ მათ შეიძლება
ფართომასშტაბიანმა გამოკითხვებმა დაადგინა, ასეთ მიზნებზე უარი თქვან.
რომ ქალებს, რომელთაც პროფესიული და
ეკონომიკური მდგომარეობა ხელს უწყობთ,

4
მართალია, კვლევები ადასტურებს, რომ კანდიდატებისთვის მიცემული ხმების
საშუალოდ ქალებს უფრო ნაკლებად სურთ რაოდენობა უფრო დაბალია იმ
მაღალ პოზიციებზე დაწინაურება, ვიდრე მუნიციპალიტეტებში, სადაც გენდერული
კაცებს, მაგრამ მაინც ბუნდოვანია, როლების მიმართ უფრო ტრადიციული
რაოდენობრივად რამდენად რელევანტურია ეს დამოკიდებულება აქვთ (Barbanchon and
ფაქტორი იმაში, რომ ქალები ნაკლებად არიან Sauvagnat, 2019). ამ შედეგს ავტორები
წარმოდგენილი პოლიტიკაში. მსოფლიოს ამომრჩეველთა დისკრიმინაციის
არაერთმა ქვეყანამ შემოიღო კანდიდატთა სიაში მტკიცებულებად მიიჩნევენ და ასკვნიან, რომ
გენდერული კვოტირების სისტემა, რაც ამომრჩეველთა მიკერძოება რაოდენობრივად
შეიძლება ინფორმაციული იყოს ამ მნიშვნელოვანია პოლიტიკაში ქალთა ნაკლები
თვალსაზრისით. თუ ვუშვებთ, რომ ქალების წარმომადგენლობის ახსნისას. მათგან
ნაკლებობა საარჩევნო სიებში ძირითადად განსხვავებით, ბაგუსი და კამპა (2020) ვერ
იმითაა განპირობებული, რომ კვალიფიციური ადასტურებენ ქალთა მიმართ ამომრჩეველთა
ქალი პოლიტიკოსი ცოტაა, ზოგიერთმა მიკერძოების ფაქტს ესპანეთში საარჩევნო სიებში
საარჩევნო სიამ (უმეტეს შემთხვევაში გენდერული კვოტის შემოღების მიმართ
კონკრეტული პოლიტიკური პარტიების) ამომრჩეველთა რეაქციაზე დაყრდნობით
შეიძლება აღარ იმუშაოს კვოტირების შემოღების (Bagues and Campa, 2020). კერძოდ, ისინი
შემდეგ. სიების საშუალო „ხარისხი“ კი, რაც იკვლევენ, თუ როგორ მოქმედებს კვოტა იმ
წევრების შესაბამისი მახასიათებლებით პარტიული სიების საარჩევნო შედეგებზე,
იზომება, შეიძლება დაეცეს. შესაბამის კვლევით რომლებზეც კვოტამ უფრო დიდი გავლენა
ლიტერატურაში არ არსებობს მტკიცებულებები, მოახდინა. ეს პარტიები იძულებულნი გახდნენ,
რაც კვოტირების ამ შედეგებს დაადასტურებდა ქალი კანდიდატების წილი უფრო მეტად
(იხ. Baltrunaite et al., 2014, Besley et al., 2017, გაეზარდათ, მათ პარტიაში კვოტის
Bagues and Campa, 2020). იტალიასა შემოღებამდე ქალი კანდიდატების რაოდენობის
(Baltrunaite et al., 2014) და შვედეთში (Besley et სიმცირის გამო. ავტორები ვერ ადასტურებენ,
al., 2017) კვოტირების სისტემის შემოღების რომ კვოტის შემოღების შედეგად ამგვარი
შემდეგ არჩეული პოლიტიკოსების სიის პარტიული სიების საარჩევნო შედეგები
„ხარისხი“, პირიქით, გაუმჯობესდა კიდეც. გაუარესდა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, არ
არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომ
ამომრჩეველთა მიკერძოება
ამომრჩეველი ამცირებს თავის მხარდაჭერას
კრუკი იკვლევს, რომ პოლიტიკურ პარტიული სიების მიმართ, როცა ქალი
მეცნიერებათა მიმართულებით არსებული კანდიდატების წილი ამ სიაში ეგზოგენური
კვლევების დასკვნები, რომლებიც პოლიტიკაში მიზეზების გამო იზრდება.
ქალების ნაკლები წარმომადგენლობის ახსნას ამომრჩეველთა დამოკიდებულების შესახებ
ამომრჩეველთა მიკერძოებით ხსნიან, გამოკითხვის შედეგები შეიძლება დაგვეხმაროს
ურთიერთსაწინააღმდეგოა (Krook, 2018). ამ იმის შეფასებაშიც, თუ რამდენად ახდენენ
შეფასებას ადასტურებს უახლესი ეკონომიკური ამომრჩევლები ქალთა დისკრიმინაციას.
კვლევების შედეგებიც. ბარბანშონი და სუვენია მსოფლიო ღირებულებების კვლევის (WVS,
(2019) ადარებენ საფრანგეთის საპარლამენტო 2017–2020) უახლესი მონაცემების
არჩევნებში ერთი და იმავე ქალი კანდიდატის საფუძველზე, დასავლეთ ევროპაში
მიერ მიღებულ ხმებს საარჩევნო ოლქის გამოკითხულთა 20%-ზე ნაკლები ეთანხმება
სხვადასხვა უბანში და ადგენენ, რომ ქალი მოსაზრებას „კაცები უკეთესი პოლიტიკური

5
ლიდერები ხდებიან, ვიდრე ქალები“ თუმცა იმ ქვეყნებში (მაგალითად, პოლონეთში),
(მაგალითად, შვედეთში – 5%, დანიასა და სადაც რესპოდენტთა წილი, რომლებიც
გერმანიაში – 9%, ფინეთსა და საფრანგეთში – აღნიშნულ მოსაზრებას ეთანხმებიან, დაბალია,
12%, იტალიაში – 19%; ეს მაჩვენებელი ამიტომ დასკვნის გაკეთება შედარებით
მხოლოდ საბერძნეთში აღემატება 20%-ს და რთულია, რადგან WVS არ აღრიცხავს იმ
26%-ს შეადგენს). შესაბამისი პროცენტული რესპონდენტების წილს, რომლებიც ფიქრობენ,
მაჩვენებელი მნიშვნელოვნად მაღალია რომ „ქალები უკეთესი პოლიტიკური ლიდერები
აღმოსავლეთ ევროპასა და შუა აზიაში (იხ. ხდებიან, ვიდრე კაცები“.
გრაფიკი 1).
პარტიათა მიკერძოება
გრაფიკი 1. პროცენტული მაჩვენებელი იმ პარტიების ლიდერებმა, რომლებიც, როგორც
რესპონდენტებისა, რომლებიც აცხადებენ, რომ წესი, ირჩევენ პოლიტიკოსებს, შესაძლოა,
„ეთანხმებიან” ან „ძლიერ ეთანხმებიან” უპირატესობა ქალ კანდიდატთან შედარებით
მოსაზრებას, რომ „კაცები უკეთესი კაც კანდიდატს მიანიჭონ. იმ დაშვებით, რომ
პოლიტიკური ლიდერები ხდებიან, ვიდრე მათ იციან ქალების მიმართ ამომრჩეველთა
ქალები“. მიკერძოების შესახებ, კაც კანდიდატებზე
უპირატესობის მინიჭირება თანხვედრაშია
80
70 ხმების მაქსიმიზაციის სტრატეგიასთან. თუმცა
60 ამომრჩეველთა მიკერძოების არარსებობის
50 შემთხვევაშიც კი შესაძლებელია, პარტიის
40
ლიდერებმა ხელი შეუშალონ ქალი
30
20 კანდიდატების წინასვლას. ესტივ-ვოლარტი და
10 ბაგუსი ესპანეთის არჩევნებზე დაკვირვევისას
0 ამომრჩეველსა და პარტიებს შორის აგენტის
Georgia

Poland
Estonia

Slovakia
Belarus
Czech Rep.

Kyrgyzstan
Lithuania

Tajikistan
Armenia
Bulgaria

Kazakhstan

Romania
Hungary
Azerbaijan

Russia

პრობლემის არსებობას ადასტურებენ (Esteve-

Volart and Bagues, 2012).
მიუხედავად იმისა, რომ პარტიები ქალ
შენიშვნა: მონაცემები ეფუძნება მსოფლიო ღირებულებების
კანდიდატებს საარჩევნო ბიულეტენებზე
კვლევის უახლეს, 2017-2020 წლების პუბლიკაციებს. შედარებით ცუდ პოზიციაზე ათავსებენ, არ
შერჩეული ქვეყნები ან საბჭოთა კავშირის ყოფილი წევრები არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომ ქალები
იყვნენ, ან 1990 წლამდე საბჭოთა კავშირის პირდაპირი უფრო ნაკლებ ხმას იზიდავენ, ვიდრე კაცები;
გავლენის ქვეშ იმყოფებოდნენ.
უფრო მეტიც, როცა კონკურენცია უფრო დიდია,
აღსანიშნავია, რომ WVS-ზე პასუხები ქალი კანდიდატების პოზიცია საარჩევნო
ყოველთვის ზუსტად არ ასახავს ქვეყანაში ბიულეტენზე უმჯობესდება. ამ ორ ფაქტს
ამომრჩეველთა მიკერძოების არსებობის ავტორები მიჰყავს დასკვნამდე, რომ ქალთა
ხარისხსა და დონეს. როცა რესპონდენტთა ნაკლები წარმომადგენლობა პოლიტიკაში
პროცენტული წილი, რომლებიც ფიქრობენ, რომ შეიძლება განპირობებული იყოს არა
კაცები უკეთესი პოლიტიკური ლიდერები ამომრჩეველთა, არამედ პარტიების
ხდებიან, ვიდრე ქალები, ახლოსაა ან მეტია 50% მიკერძოებით.
-ზე (მაგალითად, სომხეთში, საქართველოში და
ყველა ამ ფაქტორის გათვალისწინებით,
რუსეთში) ამომრჩეველთა მიკერძოება,
მნიშვნელოვანია, აღინიშნოს, რომ ქალთა
სავარაუდოდ, მნიშვნელოვანი ფაქტორია.

6
სისტემურად ნაკლები წარმომადგენლობა ამგვარი პროგრამების რაოდენობრივ გავლენას
პოლიტიკურ ინსტიტუტებში, სავარაუდოდ, შეაფასებდა, მწირია ან არ არსებობს. ტრენინგ
თვითგანმტკიცებულია, ჯგუფში გენდერული პროგრამების ეფექტების სისტემური
დინამიკის გამო. ექსპერიმენტის დროს, გუნდში, შესწავლისთვის მკვლევარებმა, არასამთავრობო
სადაც კაცები ჭარბობენ, ქალები თავიანთ ორგანიზაციებმა და პოლიტიკურმა პარტიებმა,
კანდიდატურას გუნდის ლიდერად უფრო შესაძლოა, ნაყოფიერად ითანამშრომლონ.
ნაკლებად ასახელებენ, ვიდრე ისეთ გუნდში,
ქალთა დაბალი პოლიტიკური მონაწილეობის
სადაც ქალები უმრავლესობაში არიან; ისინი
გასაზრდელად პარტიული სიების გენდერული
გუნდის წევრებისგან ნაკლებ მხარდაჭერას
ნიშნით კვოტირება ყველაზე ხშირად
ელოდებიან და სწორადაც (Born et al., 2019).
გამოყენებული ინტერვენციაა; ამ ინტერვენციის
იტალიაში ქალი მერების გადაყენება
ეფექტები სიღრმისეულად არის შესწავლილი.
მნიშვნელოვნად უფრო ხშირად ხდება მათი
მათი დიზაინისა და იმ კონტექსტის
მუნიციპალიტეტის საკრებულოს მიერ, ვიდრე
გათვალისწინებით, რომელშიც მათ იყენებენ,
კაცი მერების; რაც მთავარია, ეს სიმართლეს
კვოტები მეტნაკლები წარმატებით ახერხებს
შეესაბამება განსაკუთრებით მაშინ, როცა
ქალთა გაძლიერებას და უფლებებით აღჭურვას
კაცების წილი საკრებულოში მნიშვნელოვნად
(იხ. კამპა და ჰაუზერი, 2020 გენდერულ
დიდია (Gagliarducci and Paserman, 2011). ეს
კვოტებსა და მასთან დაკავშირებულ
კვლევები აჩვენებს, რომ, რადგან პოლიტიკაში
პოლიტიკურ იმპლიკაციებზე არსებული
ისტორიულად კაცები დომინირებდნენ, ჯგუფში
ეკონომიკური ლიტერატურის სიღრმისეული
გენდერულ დინამიკას შეუძლია შექმნას ქალთა
მიმოხილვისთვის (Campa and Hauser 2020)).
ნაკლები წარმომადგენლობის მანკიერი წრე.
კვოტირების ნიუანსების გათვალისწინებით, იმ
რომელმა პოლიტიკურმა ქვეყნებმა თუ რეგიონებმა, რომლებიც
კვოტირების შემოღებას აპირებენ, საკითხის
ცვლილებებმა შეიძლება გაზარდოს
ექსპერტებთან ერთად უნდა დაგეგმონ
ქალთა მონაწილეობა პოლიტიკურ აღნიშნული ინტერვენცია.
ინსტიტუტებში? პოლიტიკური პარტიების სტრუქტურასა და
ქალთა დაბალი პოლიტიკური მონაწილეობის მათში არსებულ ძალთა გადანაწილებას,
განმაპირობებელი ბარიერების სავარაუდოდ, მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს
აღმოსაფხვრელად განსხვავებული მიდგომები ქალების პოლიტიკაში მონაწილეობაზეც.
არსებობს. მაგალითად, ქალთა დაბალი თეორიულად, პოლიტიკურმა პარტიებმა ხელი
პოლიტიკური მონაწილეობის ე.წ. „მიწოდების უნდა შეუწყონ მათ შიგნით კავშირების
მხარის“ ასპექტის საპასუხოდ ბევრი ფორმირებას და წევრებს უნდა შესთავაზონ
არასამთავრობო ორგანიზაცია გეგმავს მენტორული სერვისები პოლიტიკაში
სხვადასხვა ტრენინგ პროგრამას, რათა კარიერული წინსვლისთვის. შვედეთში როგორც
მონაწილე ქალები აღიჭურვონ პოლიტიკური მემარჯვენე, ისე მემარცხენე ფლანგის
კარიერისთვის საჭირო ცოდნით, უნარებითა და წარმომადგენელი ქალები სოციალ-
ადამიანური კავშირებით. ამ პროგრამების დემოკრატიულ პარტიას დაემუქრნენ
ეფექტების შეფასება მოცემული დოკუმენტის ფემინისტური პარტიის შექმნით და ამ ფორმით
მიზნებს მიღმაა, თუმცა ჩემ ხელთ არსებული აიძულეს შიდაპარტიული კვოტების შემოღება
ცოდნით, ისეთი კვლევითი მტკიცებულებები, (Besley et al., 2017). პოლიტიკური პარტიის
რომლებიც ქალთა პოლიტიკურ მონაწილეობაზე შიგნით ქალთა ფრთას მსგავსი ზეწოლის

7
განხორციელება შეუძლია. კანტოლა აღნიშნავს, არსებული კვლევები ცხადყოფს, რომ
რომ ქალთა ორგანიზაციების არსებობა ევროპის გენდერული როლებისადმი დამოკიდებულების
პარტიებში დრომოჭმულ პრაქტიკად მიიჩნევა შეცვლა შესაძლებელია, ამიტომ პოლიტიკის
(Kantola 2018); ამგვარი ორგანიზაციების შემქმნელებმა ისეთ ინტერვენციებზე უნდა
მიმართ ჩამოყალიბებული სკეპტიკური გაამახვილონ ყურადღება, რომლებიც ასეთი
დამოკიდებულების საპირისპიროდ კი დამოკიდებულების ჩამოყალიბებაზე ახდენს
ჩილდისი და კიტილსონი მიიჩნევენ, რომ ქალთა გავლენას.
ორგანიზაციების არსებობა პარტიებში ქალების
ბევრ დასავლურ დემოკრატიაში ქალებს დიდი
ხელმძღვანელ პოზიციებზე დაწინაურებას ხელს
ხანი დასჭირდათ იმისთვის, რომ უმაღლეს
არ უშლის (Childis and Kittilson 2016). იმ
პოლიტიკურ პოზიციებზე წვდომა
ქვეყნებში, რომლებშიც პარტიები საბიუჯეტო
მოეპოვებინათ. ამ ქვეყნების გამოცდილება და
დაფინანსებას იღებენ, პარტიების შიგნით
წახალისების მექანიზმები, რაზეც უკვე
ქალთა ორგანიზაციების დასაფინანსებლად
ვისაუბრეთ, შეიძლება კარგი მაგალითი იყოს იმ
შესაძლოა დამატებითი ფონდებიც გამოიყოს.
ქვეყნებისთვის, რომლებიც ამ ეტაპს ახლა
ფოლკი და რიკნი (Folke and Rickne, 2020) გადიან, სადაც ახლა ყალიბდება პოლიტიკური
იმასაც აღნიშნავენ, რომ მაღალ პოლიტიკურ ორგანიზაციები და ინსტიტუტები.
პოზიციებზე წარმოდგენილ ქალებს უფრო მეტი პოლიტიკური იერარქიის შედარებით დაბალ
ნათესაური და ოჯახური შეზღუდვები აქვთ, დონეზე ქალების ნაკლები წარმომადგენლობის
ვიდრე კაცებს, ამიტომ წყვილებს შორის პრობლემის გადაჭრისკენ მიმართული
ეკონომიკური როლების განაწილების პოლიტიკის არარსებობა ნიშნავს, რომ
გაუმჯობესებისკენ მიმართული პოლიტიკის გაცილებით დიდი დრო დასჭირდება ამ
გატარებამ შეიძლება გადაჭრას წამყვან პრობლემის იერარქიის შედარებით მაღალ
პოლიტიკურ პოზიციებზე ქალების ნაკლები დონეზე გადაჭრას.
წარმომადგენლობის პრობლემა; მათი
დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ
დაკვირვებით, გენდერული როლებისადმი
დადებითი დინამიკის შემთხვევაშიც კი
დამოკიდებულება კრიტიკულად
პოლიტიკურ ინსტიტუტებში გენდერული
მნიშვნელოვანია, რადგან მოქმედებს ქალების
სხვაობის მუდმივი მონიტორინგი
გაძლიერებასა და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში
მნიშვნელოვანია, რადგან პროგრესი იშვიათადაა
მათ მონაწილეობაზე. როგორ უნდა შეიცვალოს
სწორხაზოვანი და, შესაბამისად, მუდმივი
ეს დამოკიდებულებები? სულ უფრო მეტი
ხელშეწყობა სჭირდება.
კვლევა ცდილობს ამ კითხვაზე პასუხის გაცემას.
მაგალითად, კამპასა და სერაფინელის (Campa
and Serafinelli, 2019) კვლევამ აჩვენა, რომ
შრომის ბაზარზე ქალების ჩართულობის
გაძლიერებისკენ მიმართულ პოლიტიკურ-
ეკონომიკურ რეჟიმს შეუძლია შეცვალოს
ზოგიერთი ასეთი დამოკიდებულება. იმედია,
მეტი კვლევა ჩატარდება სხვადასხვა კონტექსტსა
და პოლიტიკის ალტერნატივაზე, რაც
დაეხმარება პოლიტიკის შემქმნელებს, უკეთ
იმუშაონ ამ მიმართულებით. თუმცა უკვე

8
 საქართველოს პარლამენტში წარმოდგენილი
ქალების პოლიტიკური
ქალების პროცენტული წილის ყველაზე დაბალი
გაძლიერება: რა არის მაჩვენებელი აქვს (საქართველო – 14.2%,
სომხეთი – 23.5%, აზერბაიჯანი – 17.4%,
საქართველოს მთავარი
საპარლამენტთაშორისო კავშირი, 2020). თუმცა
დაბრკოლება გენდერული მნიშვნელოვანი პროგრესი შეიმჩნევა 1990 წლის
მაჩვენებელთან შედარებით (როცა ქალების
თანასწორობის მიღწევის
პროცენტული წილი 6.4% იყო; იხ. გრაფიკი 2).
პროცესში? გრაფიკი 2. საქართველოს პარლამენტის წევრი
ქალების პროცენტული წილი 1990-2019
მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის გენდერული
თანასწორობის ინდექსის მიხედვით,
საქართველო ქალების პოლიტიკაში
მონაწილეობის კუთხით 95-ე ადგილს იკავებს
153 სახელმწიფოს შორის (0.154 ქულით
შესაძლო მაქსიმალური 1 ქულიდან).
მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს
მაჩვენებელი მცირედით აჭარბებს აღმოსავლეთ
ევროპისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნების წყარო: საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური

საშუალო მაჩვენებელს, იგი მნიშვნელოვნად რა შეიცვალა ბოლო საპარლამენტო

ჩამორჩება მსოფლიოს საშუალო ქულას (0.241).
არჩევნებში?
გრაფიკი 1. მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის
საქართველოში ბოლო საპარლამენტო არჩევნები
გენდერული თანასწორობის ინდექსის
2020 წლის 31 ოქტომბერს ჩატარდა, არჩევნების
ქვეკომპონენტები
მეორე ტური კი 2020 წლის 21 ნოემბერს
დასრულდა. ამ არჩევნებში ერთ-ერთი ყველაზე
მნიშვნელოვანი ცვლილება პარტიულ სიებში
გენდერული კვოტის შემოღება იყო. კვოტა
მოითხოვდა, რომ პარტიულ სიაში მინიმუმ
ყოველი მეოთხე კანდიდატი ქალი ყოფილიყო.
ეს მოთხოვნა არ ვრცელდებოდა მაჟორიტარობის
კანდიდატებზე ერთმანდატიან ოლქებში (150
ადგილიდან 30). პროპორციულ-პარტიული
სიების 6882 კანდიდატს შორის 44.3% (3049)
წყარო: WEF, 2020. ქალი იყო, მაჟორიტარობის კანდიდატებს შორის
გენდერული თანასწორობის ინდექსის კი მხოლოდ – 21.75% (492 კანდიდატიდან 107).

ქვეკომპონენტებს შორის ყველაზე დაბალია ჯამში, პარლამენტში 30 ქალი აირჩიეს (20%).

ქალების პოლიტიკაში მონაწილეობის მიუხედავად იმისა, რომ ეს რიცხვი აღემატება
მაჩვენებელი (იხ. გრაფიკი 1). პოსტ-საბჭოთა წინა არჩევნების მაჩვენებელს (16% გენდერული
ქვეყნებსა და მეზობელ სახელმწიფოებს შორის კვოტის გარეშე), ის მაინც ჩამოუვარდება

9
მიზნობრივ 25%-ს, რომელიც კვოტით იყო შენიშვნა: ციფრები ასახავს 2020 წლის 31 ოქტომბრისა და
21 ნოემბრის არჩევნების საქართველოს საარჩევნო
გათვალისწინებული. აღსანიშნავია, რომ 29
ადმინისტრაციის მიერ წარმოდგენილ ოფიციალურ
ქალი პარლამენტარი პარტიული სიების შედეგებს. 2021 წლის 9 თებერვლის მდგომარეობით,
საშუალებით აირჩიეს, ხოლო ერთი – არჩევნების შედეგებს ეჭვქვეშ აყენებს რამდენიმე
მაჟორიტარული წესით. არჩევნების შედეგები პოლიტიკური პარტია, ამიტომ ეს რიცხვები შეიძლება არ
(იხ. ცხრილი 1) მიანიშნებს, რომ თითქმის ყველა ასახავდეს პარლამენტის ამჟამინდელ გენდერულ
შემადგენლობას.
პარტიული სიის მოწინავე კანდიდატებში
ქალები ზუსტად იმ რაოდენობით იყვნენ ქალები სხვა სახელისუფლებო
წარმოდგენილები, რამდენსაც გენდერული
კვოტა ავალდებულებდა პარტებს. პარტიული
თანამდებობებზე საქართველოში
სიის კანდიდატების 44.3% ქალი იყო, თუმცა თბილისს გარეთ ადგილობრივი
მათ პარლამენტში პარტიულ სიებით შესული თვითმმართველობის ორგანოებში ქალთა
კანდიდატების მხოლოდ 24.2% შეადგინეს. ეს წარმომადგენლობის მხრივ მდგომარეობა
იმაზე მეტყველებს, რომ ქალები უფრო მეტად უარესია, ვიდრე ეროვნულ დონეზე.
პარტიული სიების ბოლოს იყვნენ მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში
წარმოდგენილები (სადაც პარლამენტში არჩევის მცირედი პოზიტიური დინამიკა შეიმჩნევა, 2017
შანსები უფრო დაბალია). ეს კიდევ ერთხელ წლის ადგილობრივი არჩევნების მონაცემების
მიუთითებს იმაზე, რომ საქართველოში მიხედვით, ადგილობრივ საკრებულოებში
პოლიტიკის სფეროში ჯერ კიდევ კაცები ქალების წილი საშუალოდ მხოლოდ 13.5%-ს
დომინირებენ. შეადგენდა (აღსანიშნავია, რომ თბილისში ეს
ცხრილი 1. ქალების წილი ბოლო მოწვევის რიცხვი (20%) უფრო მაღალია).
პარლამენტში ისტორიულად, საქართველოში ქალები
ქალების მანდატების ქალების სამინისტროებშიც ნაკლებად იყვნენ
რაოდენობა რაოდენობა წილი (%) წარმოდგენილები: 2005-2009 წლებში
ქართული 15 61 24.6%
მთავრობის მინისტრების დაახლოებით 8%
ოცნება
ერთიანი 8 35 22.9% ქალი იყო (იხ. გრაფიკი 3). 2009 წლიდან
ნაციონალური მინისტრ ქალთა რიცხვი გაიზარდა: 2019 წლის
მოძრაობა
მონაცემებით, მინისტრების დაახლოებით
ევროპული 1 5 20%
საქართველო ნახევარი (45%) ქალია. საინტერესოა, რომ ეს
ლელო 1 4 25% ზრდა თან ახლავს საქართველოს მთავრობის
სტრატეგია 2 4 50%
ზოგად რესტრუქტურიზაციას და მინისტრების
აღმაშენებელი
პატრიოტთა 1 4 25% რაოდენობის მნიშვნელოვან შემცირებას (2016
ალიანსი წელს მინისტრთა რაოდენობა 18 იყო, 2019 წელს
გირჩი 1 4 25%
0 2 0%
კი – 11). აღსანიშნავია, რომ მინისტრის
მოქალაქეები
ლეიბორისტულ 0 1 0% მოადგილის თანამდებობებზე გენდერული
ი პარტია სხვაობა შედარებით დიდია. 2005-2017 წლებში
სულ პარტიულ 29 120 24.2%
მინისტრების მოადგილეების დაახლოებით 19%
სიებში
მაჟორიტარული 1 30 3.3% ქალი იყო. 2018-2019 წლებში ეს მაჩვენებელი
მანდატი გაიზარდა, თუმცა მხოლოდ 30%-მდე.
ჯამი 30 150 20%
წყარო: საქართველოს საარჩევნო ადმინისტრაცია (CESKO), გრაფიკი 3. საქართველოს მინისტრების
ავტორთა გამოთვლები. გენდერული განაწილება, 2005-2019

10
 იმოქმედებს მათ შვილებსა და ოჯახზე. საოჯახო
19 საქმეების ტრადიციული განაწილების
17 17
16 16 16 16 16 16 16
15 მიხედვით, საოჯახო პასუხისმგებლობის
14
12 ტვირთი ძირითადად ქალებს ეკისრებათ, რაც
8 აბრკოლებს ქალებს, ჩაერთონ პოლიტიკაში.
6
5 საქართველოში ქალები საშინაო საქმის
4
3 3 3 3 3 3
2 2 2 2 შესრულების არაპროპორციულად მაღალი
1 1
0
წილით გამოირჩევიან კაცებთან შედარებით,
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
ხოლო ქალები, რომლებიც სრულ განაკვეთზე
ქალი კაცი
მუშაობენ, ორმაგად იტვირთებიან საოჯახო და
წყარო: საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, სამსახურეობრივი პასუხისმგებლობებით.
2020. გაეროს მოსახლების ფონდის (UNFPA) უახლესი
სამინისტროებისგან განსხვავებით, ქალები გამოკითხვის (2020) თანახმად, საქართველოში
კარგად იყვნენ წარმოდგენილი საერთო საშინაო აქტივობები, როგორიცაა დასუფთავება,
სასამართლოებში და იუსტიციის უმაღლეს საჭმლის მომზადება ან რეცხვა, ქალის
საბჭოში. ეს უკანასკნელი ძლიერი პოლიტიკური მოვალეობას წარმოადგენს რესპონდენტთა 80%-
ორგანოა, მიუხედავად იმისა, რომ მის წევრებს ისთვის. რესპონდენტთა 49%-მა თქვა, რომ
მოსახლეობა არ ირჩევს. ამჟამად იუსტიციის ოჯახში ბავშვის მოვლის საქმიანობა ქალის
უმაღლესი საბჭოს 15 მოსამართლიდან 7 ქალია. პრეროგატივაა, 43% კი აცხადებს, რომ
ზემოხსენებული საქმეები ოჯახში ნაწილდება
რატომ არიან ქალები ნაკლებად ქალებსა და კაცებს შორის.
წარმოდგენილი ქართულ ქართულ პოლიტიკაში ქალების არასათანადო
წარმომადგენლობა „მოთხოვნის“ მხარის
პოლიტიკაში?
ფაქტორებიც განაპირობებს: საზოგადოების
ქართულ პოლიტიკაში ქალებისა და კაცების
მოლოდინები კანდიდატების მიმართ
მონაწილეობის მაჩვენებლებს შორის სხვაობა
არათავსებადია მის გენდერულ
შესაძლებელია იმით აიხსნას, რომ მათ
მოლოდინებთან. აღნიშნული მიგნება
განსხვავებული ინტერესები და პოლიტიკაში
განსაკუთრებით რელევანტურია
მონაწილეობის სურვილი აქვთ. ქართულ
საქართველოსთვის, სადაც ტრადიციული
პოლიტიკაში ქალების დაბალ მონაწილეობაზე
შეხედულებები, თუ როგორ უნდა იქცეოდნენ
მოქმედი „მიწოდების მხარის“ ფაქტორებიდან
ქალები, მნიშვნელოვნად განსხვავდება
ყველაზე მნიშვნელოვანია: ქალების
საზოგადოების აღქმისგან იმის შესახებ, თუ
დამოკიდებულება საარჩევნო კამპანიისა და
როგორ უნდა იქცეოდნენ ლიდერები.
პოლიტიკური გარემოს მიმართ, ოჯახური
აღნიშნული დამოკიდებულება დროთა
ტრადიციები, გენდერული როლების აღქმა
განმავლობაში იცვლებოდა. გაეროს
საზოგადოებაში. ამ მოსაზრებას ამყარებს
განვითარების პროგრამის (UNDP) კვლევის
საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში მცხოვრებ
(2020) თანახმად, 2020 წელს რესპონდენტთა
ქალებთან ჩატარებული ფოკუს ჯგუფების
60% მხარს უჭერდა ქალების ჩართულობას
შედეგებიც (Serpe, 2012). კვლევის შედეგების
პოლიტიკურ ცხოვრებაში. აღნიშნული
მიხედვით, ქალების უმეტესობა მიიჩნევს, რომ
მაჩვენებელი კი 10 პროცენტული პუნქტით
პოლიტიკა „ბინძური“ საქმეა. ქალებს ისიც
აღემატება 2013 წლის მაჩვენებელს (50%). ამ
აწუხებთ, რომ კამპანია უარყოფითად
ცვლილების განმაპირობებელი ფაქტორი

11
პოლიტიკაში ქალების თანამონაწილეობის დაბალია. ამდენად, კვოტირების სისტემა უფრო
მიმართ საზოგადოების დამოკიდებულების ეფექტური ადგილობრივ დონეზე უნდა იყოს.
შეცვლაა, განსაკუთრებით ქართველ ქალებში.
გარდა ამისა, საერთაშორისო გამოცდილება
2020 წელს ქალების 72% თვლიდა, რომ ქალების
აჩვენებს, რომ სამუშაო ძალაში ქალების
პოლიტიკაში ჩართვა ქვეყნისთვის სასარგებლო
გაზრდილი მონაწილეობა სავარაუდო
იქნებოდა, აღნიშნული მაჩვენებელი 2013 წელს
კორელაციაშია ქალთა გაუმჯობესებულ
56%-ს შეადგენდა. რესპონდენტთა
პოლიტიკურ მონაწილეობასთან (Milazzo and
პროცენტული განაწილება არ შეცვლილა
Goldstein, 2019). ასეთი მაგალითები არსებობს
კაცების შემთხვევაში (45% – 2020 წელს და 43%
ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და
– 2013 წელს). ამავდროულად, 2020 წელს ქალი სკანდინავიურ ქვეყნებში, სადაც პარლამენტში
რესპონდენტების 37% და კაცი რესპონდენტების
ქალთა გაზრდილი მონაწილეობა ნაწილობრივ
62% ეთანხმებოდა დებულებას, რომ კაცები
აიხსნებოდა შრომის ბაზარზე ქალების მაღალი
უკეთესი პოლიტიკური ლიდერები არიან,
მონაწილეობით 1960-იან წლებში (Dahlerup,
ვიდრე ქალები, როდესაც 2013 წელს აღნიშნული 2005; Iversen and Rosenbluth, 2008).
მაჩვენებლები, შესაბამისად, 56% და 69%-ს
ისტორიულად ჩამოყალიბებული გენდერული
შეადგენდა. უფრო მეტიც, 2020 წელს ქალების
სტერეოტიპები, რომლებიც ხელს უწყობს
42% და კაცების 63% მიიჩნევდა, რომ პალიტიკა
აუნაზღაურებელი საშინაო შრომის არათანაბარ
კაცის საქმეა. 2013 წელს აღნიშნულ მოსაზრებას
გადანაწილებას ქართულ ოჯახებში, ქალთა
ქალების 56% და კაცების 77% ეთანხმებოდა. ეს
გაზრდილი პოლიტიკური მონაწილეობის
ცვლილება ცხადყოფს, რომ ბოლო 7 წლის
შემაფერეხებელი ცენტრალური ბარიერია
განმავლობაში, ქართველების აღქმა და
(ურჩუხიშვილი, 2017). ამდენად,
დამოკიდებულება ქალების საზოგადოებრივი
მნიშვნელოვანია ისეთი პოლიტიკური
ჩართულობის მიმართ მნიშვნელოვნად
ცვლილებების გატარება, რომლებიც
გაუმჯობესდა.
აუნაზღაურებელი საშინაო შრომის ტვირთს
დასკვნები და რეკომენდაციები უკავშირდება: მაგალითად, ბავშვთა და
მოხუცთა მოვლის ხარისხიან სერვისებზე
ქართულ კონტექსტში შესაძლოა რამდენიმე
გაუმჯობესებულმა წვდომამ ქალებზე
განსხვავებული მიდგომა იყოს
აუნაზღაურებელი საშინაო შრომის ტვირთი,
რეკომენდირებული ქალთა პოლიტიკური
შესაძლოა, მნიშვნელოვნად შეამციროს.
მონაწილეობის გასაზრდელად. კერძოდ,
ამავდროულად, მამაკაცთა მხრიდან
გენდერული კვოტირების ამჟამინდელი
დეკრეტული შვებულებით სარგებლობის
სისტემის შენარჩუნება და გაფართოება,
წახალისებამ, შესაძლოა, არსებითი როლი
სავარაუდოდ, მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება
ითამაშოს გენდერული სტერეოტიპების
ქალთა პოლიტიკური წარმომადგენლობის
რღვევაში.
გასაუმჯობესებლად. შემზღუდველი 25%-იანი
კვოტა ბოლოდროინდელ საპარლამენტო დაბოლოს, ქალთა პოლიტიკური მონაწილეობის
არჩევნებში, სულ მცირე, ნაწილობრივ გასაზრდელად სახელმწიფო უწყებებმა
წარმატებული აღმოჩნდა და სამომავლოდ, შესაძლოა ხელი შეუწყონ ქალთა გაძლიერებაზე
შესაძლოა, პოლიტიკაში ქალების მეტ ორიენტირებული მეტი ტრენინგ სერვისის
მიმღებლობას შეუწყოს ხელი. ქალების მიწოდებას. მაგალითისთვის, ხშირად
ჩართულობა ქართულ ადგილობრივ პოლიტიკური კამპანიის წარმართვის შესახებ
საკანონმდებლო ორგანოებში კიდევ უფრო ცოდნის ნაკლებობა ხელს უშლის ზოგიერთ

12
ქალს პოლიტიკურ აქტივობაში (OSCE ODIHR,
2014). ამ მიმართულებით, შესაძლოა, შეიქმნას
ქალთა გაძლიერებისკენ მიმართული მეტი
ტრენინგი, რომლებსაც პოლიტიკური კარიერის
მქონე ქალები გაუძღვებიან. ამგვარი ტრენინგ
პროგრამები სხვადასხვა დონეზე შეიძლება
ჩატარდეს და მოიცვას საჯარო სკოლები,
ზრდასრულთა საგანმანათლებლო პროგრამები,
პოლიტიკური პარტიების მიერ ორგანიზებული
კამპანიები.

არსებითია, აღინიშნოს, რომ ზემოხსენებულ

არცერთ ინტერვენციას არ შეუძლია პრობლემის
მყისიერად მოგვარება, თუმცა აქვს პოტენციალი,
გრძელ ვადაში გაზარდოს ქალთა პოლიტიკური
მონაწილეობა.

13

გამოყენებული ლიტერატურა
Bagues M. and Campa P., 2021. "Can Gender Quotas in
Candidate Lists Empower Women? Evidence from a
Regression Discontinuity Design", Journal of Public
Economics, 194.
Baltrunaite A., Bello P., Casarico A., Profeta P., 2014.
"Gender Quotas and the Quality of Politicians", Journal of
Public Economics, 118, pp. 62-74.
Barbanchon T. and Sauvagnat J., 2019. "Electoral
Competition, Voter Bias and Women in Politics". CEPR
Discussion Paper No. DP13238.
Besley T., Folke O., Persson T., Rickne J., 2017. "Gender
Quotas and the Crisis of the Mediocre Man: Theory and
Evidence from Sweden", American Economic Review, 107(8),
pp. 2204-2242.
Born A., Ranehill E., Sandberg A., 2019. "A man’s world? –
The impact of a male dominated environment on female
leadership”. University of Gothenburg Working Paper.
Campa P. and Hauser Ch., 2020. "Quota or not Quota? On
Increasing Women’s Representation in Politics", FREE Policy
Brief Series.
Campa P. and Serafinelli M., 2019. Politico-Economic
Regimes and Attitudes: Female Workers under State-
Socialism. Review of Economic and Statistics, 101(2),
pp. 233-248
Childs S. and Kittilson M., 2016. “Feminizing political parties:
Women’s party member organizations within European
parliamentary parties”. Party Politics., 22(5):598-608.
Dahlerup D., 2005. “No Quota Fever in Europe.” In The
Implementation of Quotas: European Experiences, edited by
Ballington J., Binda F., 18–22. Stockholm, Sweden:
International Institute for Democracy and Electoral
Assistance”.
Esteve-Volart B. and Bagues M., 2015. "Politicians’ Luck of
the Draw: Evidence from the Spanish Christmas Lottery",
Journal of Political Economy, 124(5), pp. 1269-1294.
Folke O. and Rickne J., 2020. "All the Single Ladies: Job
Promotions and the Durability of Marriage", American
Economic Journal: Applied Economics, 12(1), pp. 260-287.
Fox R. and Lawless J., 2004. "Entering the Arena? Gender
and the Decision to Run for Office", American Journal of
Political Science, 48(2), pp. 264-280.
Gagliarducci S. and Paserman M. D., 2012. “Gender
Interactions within Hierarchies: Evidence from the Political
Arena", The Review of Economic Studies, 79(3), pp. 1021-
1052.
Inter-Parliamentary Union, 2020. “Women in National
Parliaments”.
Iversen T., Rosenbluth F., 2008. “Work and Power: The
Connection Between Female Labor Force Participation and
Female Political Representation”, Annual Review of Political
Science 11: 479–95.
Kantola J., 2019. “Women's Organizations of Political Parties:
Formal Possibilities, Informal Challenges and Discursive
Controversies", NORA - Nordic Journal of Feminist and
Gender Research, 27(1),pp. 4-21.
Krook M., 2018. "Electoral Systems and Women's
Representation", In: E.S. Herron, R. Pekkanen, M. Soberg
Shugart (eds.) The Oxford Handbook of Electoral Systems,
New York: Oxford University Press, pp. 172-196.
Milazzo, A. and Goldstein M. "Governance and Women's
Economic and Political Participation: Power Inequalities,
Formal Constraints and Norms", The World Bank Research
Observer. May 17, 2019.
National Democratic Institute (NDI), 2013. “Increasing
Women's Political Participation through Effective Training
Programs”
Niederle M. and Vesterlund L., 2007. "Do women shy away
from competition? Do men compete too much?", The
Quarterly Journal of Economics, 122(3), pp. 1067-1101.
OSCE ODIHR, 2014. "Handbook on Promoting Women's
Participation in Political Parties." OSCE.org.
Preece J. and Stoddard O., 2015. "Why women don’t run:
Experimental evidence on gender differences in political
competition aversion", Journal of Economic Behavior &
Organization, 117, pp. 296-308.
Serpe, L., 2012. Focus Group Findings on Perceptions of
Women in Georgian Politics - An Assessment of Perceptions
of Women as Political Candidates and Elected Officials.
International Foundation for Electoral Systems.
Statistics Sweden (SCB), 2018. “På tal om kvinnor och män”.
ISBN: 978-91-618-1658-3 p.106.
United Nations, 2020. Gender Social Norms Index (GSNI).
Urchukhishvili G., 2017 "Women in the Parties:
Deconstructing Myths." UNDP.
World Economic Forum, 2019. “Global Gender Gap Report
2020”. ISBN-13: 978-2-940631-03-2.
14
 ეკონომიკური ზრდის თეორიას, განვითარების
ავტორებზე:
ეკონომიკასა და გენდერულ ეკონომიკას.
პამელა კამპა
სალომე დეისაძე
სტოკჰოლმის გარდამავალი ეკონომიკების
ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი
კვლევითი ინსტიტუტი (SITE)
s.deisadze@iset.ge
pamela.campa@hhs.se www.iset-pi.ge
www.hhs.se/en/research/institutes/site/ სალომე დეისაძე ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის
პამელა კამპა სტოკჰოლმის გარდამავალი სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების
ეკონომიკების კვლევითი ინსტიტუტის (SITE) კვლევითი ცენტრის უფროსი მკვლევარია.
ასისტენტ-პროფესორია. სანამ SITE-ში დაიწყებდა ამავდროულად სალომე თბილისის სახელმწიფო
მუშაობას, პამელა კალგარის უნივერსიტეტის უნივერსიტეტის დოქტორანტიცაა. სალომეს
ასისტენტ-პროფესორი იყო. პამელა ფლობს კვლევითი ინტერესები მოიცავს სოფლის
სტოკჰოლმის უნივერსიტეტის საერთაშორისო მეურნეობას, სოფლის განვითარებასა და
ეკონომიკურ მეცნიერებათა ინსტიტუტის სოციალური პოლიტიკის ანალიზს.
ეკონომიკის დოქტორის ხარისხს. პამელა არის
მისტრას მდგრადი ბაზრების ცენტრისა (MISUM) ლევან თევდორაძე
და დონდენას გენდერული ინიციატივის წევრიც. ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი
levan.tevdoradze@iset.ge
დავით კეშელავა www.iset-pi.ge
ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი ლევან თევდორაძე ISET-ის კვლევითი
d.keshelava@iset.ge ინსტიტუტის კერძო სექტორის განვითარების
www.iset-pi.ge კვლევითი ცენტრის მკვლევარია. ლევანი ფლობს
ცენტრალური ევროპის უნივერსიტეტის საჯარო
დავით კეშელავა ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის
ადმინისტრირების მაგისტრისა (2020) და
მაკროეკონომიკური პოლიტიკის კვლევითი
თბილისის თავისუფალი უნივერსიტეტის
ცენტრის უფროსი მკვლევარია. იგი
სოციალური მეცნიერებების ბაკალავრის (2017)
მაკროეკონომიკურ კვლევებზე მუშაობს და
ხარისხებს.
პასუხისმგებელია მთლიანი შიდა პროდუქტის
პროგნოზის ყოველთვიური ანგარიშის
მომზადებაზე, ეკონომიკურ თემებზე ბლოგების მადლიერების გამოხატვა
წერასა და კვლევით პროექტებზე მუშაობაზე.
დავითი ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ავტორებს სურთ, მადლობა გადაუხადონ

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იაროსლავა ბაბიჩს, კრისტინა ჰოლინსკას, მიკალ

მიკსა და მონიკა ოსზკოვსკას სასარგებლო
დოქტორანტია და მისი კვლევითი ინტერესები
უკავშირდება მაკროეკონომიკურ თეორიას, კომენტარებისთვის და კაეტან ტრზჩინსკის
რედაქტირებისთვის.

freepolicybriefs.com
აღმოსავლეთ ევროპისა და განვითარებადი ეკონომიკების კვლევის ფორუმი (FREE) არის ეკონომიკის აკადემიური
ექსპერტების ქსელი აღმოსავლეთ ევროპისა და ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში: BEROC (მინსკი), BICEPS (რიგა),
CEFIR/NES (მოსკოვი), CenEA (შეჩინი), ISET (თბილისი), KSE (კიევი) and SITE (სტოკჰოლმი). 2019 წელს, FREE ქსელმა,
შვედეთის საერთაშორისო განვითარების თანამშრომლობის სააგენტოს (Sida) ფინანსური მხარდაჭერთ, საფუძველი
ჩაუყარა გენდერული ეკონომიკის კვლევის ფორუმს (FROGEE). FROGEE-ის ინიციატივით გამოქვეყნებული
პუბლიკაციები ხელს უწყობს ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის რეგიონში გენდერული უთანასწორობის ირგვლივ
დისკუსიების წამოწყებას. FREE ქსელის ფარგლებში გამოქვეყნებული პუბლიკაციები წარმოადგენენ ავტორების
მოსაზრებებს და არ არის აუცილებელი, რომ ასახავდნენ FREE ქსელის, შესაბამისი კვლევითი ინსტიტუტების ან Sida-ს
შეხედულებებს.