SREDNJI VIJEK

•Preromanika - 5 do 10 vijek

•Romanika - 10 do 12 vijek

•Gotika - 12 do 16 vijek

•Renesansa - 16 vijek

•Barok - kraj 16 vijeka do početka 18 vijeka

PREROMANIKA

-nastanak kršćanstva i pad Rimskog carstva

-novo razdoblje u graditeljstvu i arhitekturi

- u Evropi se grade BAZILIKE, dugačke građevine

BAZILIKE - jednostavna konstrukcija, pravolinijski dijelovi (skošeni krov, pod i galerija)

ROMANIKA

Obilježen je sa feudalnim sistemom, samostani, razvoj trgovine, pojava hodočašća, veliki

uticaj na arhitekturu i graditeljstvo.

Tlocrti crkava su raznoliki objekti centralnog tipa, primjena svodova umjesto drvenog stropa.

Izražajna vertikalnost gradnja tornjeva, uvođenje tipiziranih mjera L i H.

Crkveno graditeljstvo čine masivni zidovi, horizontalna raščlanjenost, svodovi, lukovi i

kockasti kapiteli. Crkve oslikane freskama u jarkim bojama.

GOTIKA

Raste gradnja gradova , veća potražnja za izgradnjom katedrala u gradovima, samostan gubi
dominantan značaj.

Što se tiče arhitekture - tijesna povezanost konstruktivnih elemenata,tijesna povezanost

dekorativnih elemenata.

Gotički oblici imaju šiljat luk, razvijeni upornjaci (kontrafori).

Zidovi gube svoje konstruktivno značenje i postaju samo ispuna.

Gotičke katedrale čine svodovi velike H.

Notre Dame u Parizu , svod H=40m

Promjena velikog broja projektanata, na fasadi se uočavaju te promjene tj. spajanje
neodgovarajućih elemenata.

Mostovi u doba gotike: npr Karlov most u Pragu

-izgrađen sredinom 14 vijeka

-dva tornja na krajevima mosta

RENESANSA

Stil vezan za Italiju a poslije se širi i dalje u Evropi.

Karakteriše ga otkrivanje ljepota i oživljavanje oblika iz klasičnog svijeta, interes za prirodne

nauke a čovjek se postavlja u centar promatranja.

Graditelj ne gradi za veću slavu zemlje ili grada nego gradi da on stekne čast u svijetu za
sebe, da njegovo ime živi i nakon smrti.

Graditeljstvo više orijentisano na palače i vile nego na crkve.

Mostovi u doba renesanse:

Do kraja 12 vijeka postojao pontonski most.

-prve verzije gradnje drvena konstrukcija

-16 vijek gradi se kameni most

-premošćuje kanal Grande, središte Venecije

Pont Neuf = novi most preko rijeke Sene u Parizu (L=238m i B=20m)

BAROK

U Evropu dolaze blaga novootkrivenih zemalja, pojavljuju se prvi veći ekonomski problemi i
lomovi te nastaje nacionalni rivalitet, nestabilnost.

Karakteriše ga takođe i pojava revolucija, diktature, centralizovane moći.

Graditeljstvo : bitan urbanizam

planiranje u velikom mjerilu

osima palača grade se i ulice, trgovi, mostovi, ceste

Arhitektura: veoma dinamična

pročelja bogata stubovima, likovima, nišama

novi oblici - elipsa, konveksnost, konkavnost

barokni grad formiran na vojnoj tehnici radijalno (zrakasto)

SREDNJI VIJEK – TURSKO CARSTVO

Karakteristike u graditeljstvu:

-korijeni iz rimskog, egipatskog i perzijskog graditeljstva

-velike kupole su znak moći

-minaret na vjerskim objektima

-velika dvorišta spojena obično sa prostorom za molitvu

-ponavljanje geometrijskih oblika dekorativne arabeske

-upotreba arapske kaligrafije citati iz Kur’ana

-primjena simentičnih oblika

-primjena jarkih boja

-posebna pažnja na unutrašnjost prostorija

-prefinjen sklad sitnih detalja

-oblik povijenih biljaka (često)

-nastala u Islamskoj umjetnosti

-18 i 19 vijek proširila se u Evropi

Džamije

-vjerski objekti

-na ulazu se nalazi abdesthana

-ulaz iz dvorišta u džamiju (veliki molitveni prostor), iznad kupola

-zadnja niša u zidu MIHRAB okrenut ka Mekki

Džamija sultan Ahmeta ili Plava džamija

-izgrađena od 1609 do 1616 godine

-nekoliko stotina m od Aja Sofije

-6 minareta, 30 kupola, 26 mermerna stuba

-veliko broj prozora - ukupno 260

-3 velika ulaza

-simbol Istanbula

Palače turskog doba:

-u 16 vijeku smještena vojna uprava i državna administracija

-izgradio je Mehmed II, sultani je napustili 1855 zbog nove Dolmabahce palače

-danas je pretvorena u muzej (čuva se Mojsijev štap, nakit optočen dijamantima )

-bez snimanja

MOSTOVI:

Najpoznatiji je Hajrudinov most u Mostaru (Stari most)

-kameni most, tanak i elegantan profil, nije vezan ni za jedan stil u arhitekturi.

Most Mehmed-Paše Sokolovića u Višegradu

-graditelj i arhitekt hodža Mimar Sinan , glavni graditelj Osmanskog carstva

-na sredini bila drvena kula , stražarnica ispod koje postojao prolaz

SREDNJI VIJEK – KINA

Karakteristike u graditeljstvu:

-preovladava gradnja u horizontalnom smjeru

-gradnje na masivnim platformama i sa velikim krovovima

-naglasak na simetriji

-primjena crvene ili sive opeke, najviše drvo

-krovovi zakrivljeni
SREDNJI VIJEK – AMERIKA

Graditeljstvo Asteca:

-narod Srednje Amerike centralni Meksiko (14, 15, 16 vijek)

-bogata kultura i motologija

-na jezeru Texcoco 1325 utemeljili grad Tenochtitlan

-posebna pažnja na školovanju djece

-nije bilo posebne trgovine nego “sajmovi”

-platežno sredstvo ; vrećice kakaa sa određenim brojem zrna

-posebno poštovanje imali zanati

-grad Teotihuacan veći od carskog Rima obojen sjajno crveno

-ostaci grada; piramida Sunca i piramida Mjeseca

Piramida Sunca : 20m viša od piramide Mjeseca, podzemni hodnici završavaju tunelom,
tunel L=90m i H=2,4m

Piramida Mjeseca : okružena sa 15 manjih piramida, na kraju avenije (ulice)

Graditeljstvo Inka:

-graditeljsko čudo : grad Machu Picchu, visoko u Andama, najrazvijeni sistem ViK

Veoma razvijene kamene konstrukcije, grad upisan u UNESCO popis svjetske baštine.

Inke grade ceste i viseće mostove od konopa

-viseći mostovi prelazi za ljude , masivni kablovi od bilja služe i kao ograda

- pješačka staza pletene grane

Graditeljstvo Maja:

-područje današnjeg južnog Meksika i sjeverne Središnje Amerike

-gradili stepenaste piramide od rezbarenog kamena

-na vrhu piramida hram nekog božanstva

- narod Maja misteriozno nestao u 9 vijeku

INDUSTRIJSKA REVOLUCIJA

Početak pronalazak parnog stroja u Engleskoj (1760 godine). Ručni rad se počinje
zamjenjivati mašinskom proizvodnjom. Dolazi do razvoja parnih brodova, željeznica poslije i
SUS motor.

Pronalazak generatora za električnu energiju , veliki uticaj na razvoj graditeljstva (Wattov

parni stroj).

Primarna f-ja crpljenje vode iz rudnika.

Transformacija grada:

-razvija se moderan grad , razvoj fabričke masovne proizvodnje

-migracija radnika u gradove, prenapućenost gradova, zagađenost

-razvija se radnička klasa , žive u lošim građevinama (podrumi)

Metalurgija:

-velika primjena željeza prvo za vojnu industriju

-masovna proizvodnja željeza, razvoj i izgradnja željezničke mreže

Eiffelov toranj:

-izgrađen 1887 do 1889 godine kao ulaz na Svjetsku izložbu

-H=300m G=10 100t ukupno 1665 stepenica

- služio kao najviša antena radio odašiljača

-dugo i najviša građevina na svijetu

-danas simbol tehničkih mogućnosti metalnih konstrukcija

-danas i primjer otmjenosti i sklada

Mostogradnja:

-kraj 18 vijeka, velika primjena željeza u mostogradnji

Most Brooklyn - 6 saobraćajnih traka

-spaja dvije četvrti New York-a

(Manhattan i Brooklyn)
-historijsko obilježje grada

Razvoj proizvodnje betona i otkriće armiranog betona: Lambor i Monier (ima u Amrinoj
skripti)

Prvi neboder u New Yorku od AB, 1903.godine, 16 spratova.

Njemačka: Weiss i Bauschinger obavili eksperimente radi utvrđivanja čvrstoće i

vatrootpornosti AB konstrukcija.

NOVO DOBA (20 I 21 VIJEK)

Projektanti – umjetnici, dinamične linije građevina, upotreba hiperbola i parabola,

u potpunosti nikada nije potpuno zaživio a razlog je masovna proizvodnja.

AB građevine slobodnog tlocrta i čvrste konstrukcije.

Art Nouvea, tvorac Antonio Gaudi: u arhitekturu unio najviše osobnosti,

dorađivao i najmanji detalj na objektima.

“Bauhaus” škola:

-u novom dobu masovna proizvodnja, nema ljepote objekata

-novi smjerovi u graditeljstvu

-pokret počeo u Njemačkoj 1919 godine do 1933 godine

-svjesno se odbacuje historija

-građevina se posmatra kao sinteza umjetnosti

- umijeće zanata i tehnologije

-projektant Walter Gropius

(osnivač “Bauhaus” škole u gradu Dessau)

-skeletna konstrukcija

“Chicago” graditeljska škola:

-nove tehnologije čeličnih ramova sa ispunom od opeke

-razvoj estetike prostora, utiče na evropski modernizam u arhitekturi

-čelični okviri , mogućnost velikih staklenih površina

-pogodne konstrukcije za nebodere

Art deco:

-primjena Al, nehrđajućeg čelika i lameliranog drveta

-razni oblici geometrije

-popularan stil u gradnji kino dvorana

-popularan stil u gradnji prekookeanskih brodova

Moderno graditeljstvo:

-jednostavnost oblika

-odbacivanje historijskih stilova

-princip materijal i funkcionalnost određuju rezultat

Kuća Kaufmann:

-biser arhitekture 20 vijeka

-na slapovima rijeke

-lokacija Pensilvanija (SAD)

Postmoderno graditeljstvo:

-početak oko 1950 godine

-povratak ornametike

-revolt prema formalističkom stilu modernizma

-novi načina gledanja poznatih historijskih stilova gradnje

-za moderniste postmodernizam je kič

-za postmoderniste modernizam je hladan i bezdušan

-postmodernizam bez posebnog smisla

-mašta arhitekta i želje investitora