‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﮔﺴﺴﺘﻪ‬

‫دﮐﺘﺮ ﻣﺮﺿﯿﻪ ورﭘﺸﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‬
‫راﺑﻄﻪ ﻫﺎ‬
 ‫راﺑﻄﻪ‬
‫• ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ A‬و ‪ B‬دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ دودوﯾﯽ از ‪A‬‬
‫ﺑﻪ ‪ B‬زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از 𝐵 × 𝐴 اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﻧﻤﺎد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪𝑎𝑅𝑏 ⇔ (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅 :‬‬
‫‪𝑛2‬‬
‫• ﺗﻌﺪاد راﺑﻄﻪ ﻫﺎ روي ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ n‬ﻋﻀﻮي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪2‬‬
 ‫راﺑﻄﻪ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ }‪ A={0,1,2‬و }‪ ،B={a,b‬آﻧﻮﻗﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ زﯾﺮ ﯾﮏ‬
‫راﺑﻄﻪ از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫})‪R = {(0,a) , (0,b) , (1,a) , (2,b‬‬

 ‫راﺑﻄﻪ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ }‪ A={1,2,3,4‬و راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ‪ A‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪R={(a,b)|a devides b} ،‬‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ‬
‫• راﺑﻄﻪ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ )‪ :(reflexive‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ‪ A‬ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫𝑅 ∈ )𝑎 ‪∀𝑎 ∈ 𝐴 ,  (𝑎,‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﮐﺪاﻣﯿﮏ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ اﺳﺖ؟‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ‬
‫• راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎرن )‪ :(symmetric‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ‪ A‬ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫𝑅 ∈ )𝑎 ‪∀𝑎, 𝑏:   (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅 → (𝑏,‬‬

‫• راﺑﻄﻪ ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن )‪ :(antisymmetric‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ‪ A‬ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن‬
‫اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫)𝑏 = 𝑎( → ]𝑅 ∈ )𝑎 ‪∀𝑎, 𝑏:   [(𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅 ∧ (𝑏,‬‬

 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﮐﺪاﻣﯿﮏ ﻣﺘﻘﺎرن و ﮐﺪاﻣﯿﮏ ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ؟‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ‬
‫• راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻌﺪي )‪ :(transitive‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ‪ A‬ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫𝑅 ∈ )𝑐 ‪∀𝑎, 𝑏, 𝑐 : (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅 ∧ (𝑏, 𝑐) ∈ 𝑅 → (𝑎,‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﮐﺪاﻣﯿﮏ ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ؟‬
 ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ رواﺑﻂ‬
‫• ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ R‬راﺑﻄﻪ اي از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬و ‪ S‬راﺑﻄﻪ اي از ‪ B‬ﺑﻪ ‪ C‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ راﺑﻄﻪ ‪ R‬و ‪ S‬ﮐﻪ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ SoR‬ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﯿﻢ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻫﻤﻪ زوج ﻣﺮﺗﺐ ﻫﺎي )‪ (a,c‬اﺳﺖ ﮐﻪ‬

‫‪𝑆𝑜𝑅 = {(𝑎, 𝑐) | 𝑎 ∈ 𝐴, 𝑐 ∈ 𝐶,‬‬

‫}𝑆 ∈ )𝑐 ‪∃𝑏 ∈ 𝐵:  (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅 ∧ (𝑏,‬‬
 ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ رواﺑﻂ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺗﺮﮐﯿﺐ دو راﺑﻄﻪ ‪ R‬و ‪ S‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬
 ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ رواﺑﻂ‬
‫• ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ R‬راﺑﻄﻪ اي روي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ A‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫‪ Rn‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎز ﮔﺸﺘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯿﺸﻮد‪:‬‬
 ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ رواﺑﻂ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺮاي راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺗﻮان ﻫﺎي آن را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬
 ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ رواﺑﻂ‬
‫• ﻗﻀﯿﻪ‪ :‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ A‬ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ و ﻓﻘﻂ اﮔﺮ‬
 ‫ﻧﻤﺎﯾﺶ راﺑﻄﻪ ﻫﺎ )ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ(‬
‫• راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ را ﻣﯿﺘﻮان ﺑﺎ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪0‬و‪ 1‬ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫• اﮔﺮ ‪ R‬راﺑﻄﻪ اي از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺘﻮان راﺑﻄﻪ ‪ R‬را ﺑﺎ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪M‬‬

‫ﻧﺸﺎن داد‪:‬‬
 ‫ﻧﻤﺎﯾﺶ راﺑﻄﻪ ﻫﺎ )ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ(‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ }‪ A={1,2,3‬و }‪ B={1,2‬و راﺑﻄﻪ ‪ R‬از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮدن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .𝑎𝑅𝑏 ⇔ 𝑎 > 𝑏 ،‬راﺑﻄﻪ ‪R‬‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫• ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫• ﻣﺘﻘﺎرن ‪ :‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫• ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن‪ :‬ﺑﺮاي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﯿﺮ از ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ‪ mij = 1‬آﻧﮕﺎه ‪،mji = 0‬‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬ﺑﺎ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاص آﻧﺮا ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫• اﺟﺘﻤﺎع و اﺷﺘﺮاك رواﺑﻂ را ﻣﯿﺘﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﻮﻟﯿﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬

‫• ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺑﻮﻟﯿﻦ روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ رواﺑﻂ‪ ،‬ﻣﯿﺘﻮان ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ رواﺑﻂ را ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬اﺟﺘﻤﺎع و اﺷﺘﺮاك رواﺑﻂ زﯾﺮ را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬
 ‫ﺧﻮاص راﺑﻄﻪ ﻫﺎ از روي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬دو راﺑﻄﻪ ‪ R‬و ‪ S‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫‪ SoR‬را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬
 ‫ﻧﻤﺎﯾﺶ راﺑﻄﻪ ﻫﺎ )ﮔﺮاف ﺟﻬﺘﺪار(‬
‫• ﻧﻤﺎﯾﺶ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاف ﺟﻬﺘﺪار‪ :‬ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﯾﮏ راس در ﻧﻈﺮ ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ زوج ﻣﺮﺗﺐ )‪ (a,b‬در ‪ R‬ﯾﮏ‬
‫ﯾﺎل ﺟﻬﺘﺪار از راس ‪ a‬ﺑﻪ راس ‪ b‬وﺻﻞ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
 ‫راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي‬
‫• راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي‪ :‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ‪ A‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻘﺎرن و ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت 𝑏 ‪ 𝑎𝑅𝑏 ⇔ 𝑎 = 𝑏 ∨ 𝑎 = −‬روي اﻋﺪاد‬

‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻫﻤﻨﻬﺸﺘﯽ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﻠﺎس ﻫﺎي ﻫﻢ ارزي‬
‫• ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ R‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي روي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ A‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮي ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ a‬راﺑﻄﻪ دارﻧﺪ را ﮐﻠﺎس ﻫﻢ ارزي ‪ a‬ﮔﻮﯾﯿﻢ‪.‬‬

‫}𝑅 ∈ )𝑠 ‪[𝑎]𝑅 = {𝑠 | (𝑎,‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﮐﻠﺎس ﻫﻢ ارزي ‪ 1‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻨﻬﺸﺘﯽ در ﺳﻨﺞ ‪4‬‬
‫• ﻗﻀﯿﻪ‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ R‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي روي ‪ A‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎرت ﻫﺎي زﯾﺮ‬
‫ﻫﻢ ارز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ :‬راﺑﻄﻪ ﻫﻢ ارزي ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را اﻓﺮاز ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬

 ‫راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ‬
‫• راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ‪ :‬راﺑﻄﻪ ‪ R‬روي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ S‬ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ‬
‫اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ‪ ،‬ﭘﺎدﻣﺘﻘﺎرن و ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت )‪(S,R‬‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ و ﺑﻪ آن ‪ poset‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ را ﺑﺎ‬
‫ﻧﻤﺎد ≼ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬راﺑﻄﻪ ≤ در اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬راﺑﻄﻪ ﺷﻤﺮدن در اﻋﺪاد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫• ﻋﻨﺎﺻﺮ ‪ a‬و ‪ b‬در ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫𝑏 ≼ 𝑎 ﯾﺎ 𝑎 ≼ 𝑏‬

‫• اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و در آن ﻫﺮ دو ﻋﻨﺼﺮ از ‪ S‬ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ S‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻠﯽ ﯾﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﻄﯽ‬
‫ﯾﺎ زﻧﺠﯿﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ≼ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻠﯽ ﯾﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﻄﯽ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻤﻮدار ﻫﺎس‬
‫• ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯽ راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺰﯾﯽ را ﻣﯿﺘﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺎده ﺗﺮي ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻤﻮدار ﻫﺎس ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
 ‫• ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ y‬ﮐﻪ ﻋﻀﻮي از ‪S‬‬
‫اﺳﺖ‪ x ،‬را ﻣﯿﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ 𝑦 ≺ 𝑥 و ﻫﯿﭻ ﻋﻨﺼﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ z‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ 𝑦 ≺ 𝑧 ≺ 𝑥 ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫• ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ زوﺟﻬﺎي )‪ (x,y‬را ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮ ‪ y‬ﻋﻨﺼﺮ ‪ x‬را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯿﺪﻫﺪ‪،‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﭘﻮﺷﺸﯽ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫• در ﻧﻤﻮدار ﻫﺎس‪ ،‬ﯾﺎل ﻫﺎ راﺑﻄﻪ ﭘﻮﺷﺸﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻤﻮدار ﻫﺎس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﺷﻤﺮدن در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ زﯾﺮ را ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آورﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
 ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻤﻮدار ﻫﺎس ﺑﺮاي ‪ poset‬زﯾﺮ‪:‬‬

‫)𝑐 ‪(𝑃(𝑆), ⊆ ),  𝑆 = {𝑎, 𝑏,‬‬

‫• ﻣﺎﮐﺴﯿﻤﺎل‪ :‬اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ‪ a ،‬در ‪ S‬ﻣﺎﮐﺴﯿﻤﺎل اﺳﺖ‬
‫اﮔﺮ ﻫﯿﭻ 𝑆 ∈ 𝑏 وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ 𝑏 ≺ 𝑎 ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫• ﻣﯿﻨﯿﻤﺎل‪ :‬اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ‪ a ،‬در ‪ S‬ﻣﯿﻨﯿﻤﺎل اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫ﻫﯿﭻ 𝑆 ∈ 𝑏 وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ 𝑏 ≻ 𝑎 ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ poset‬زﯾﺮ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﮐﺴﯿﻤﺎل و ﻣﯿﻨﯿﻤﺎل را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
 ‫• ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ )‪ :(greatest‬اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ‪a ،‬‬
‫در ‪ S‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ 𝑆 ∈ 𝑏∀ ‪𝑏 ≼ 𝑎  ‬‬

‫• ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ )‪ :(least‬اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ‪ a ،‬در ‪S‬‬

‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ 𝑆 ∈ 𝑏∀ ‪𝑎 ≼ 𝑏  ‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ و ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ را در ﻫﺮ ﻧﻤﻮدار ﻫﺎس ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
 ‫• ﮐﺮان ﺑﺎﻟﺎ‪ :‬اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ و 𝑆 ⊆ 𝐴‪ x ،‬در ‪ S‬ﯾﮏ ﮐﺮان ﺑﺎﻟﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ A‬اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ 𝐴 ∈ 𝑎∀ ‪𝑎 ≼ 𝑥  ‬‬
‫• ﮐﺮان ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ :‬اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ و 𝑆 ⊆ 𝐴‪ x ،‬در ‪ S‬ﯾﮏ ﮐﺮان‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ A‬اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ 𝐴 ∈ 𝑎∀ ‪𝑥 ≼ 𝑎  ‬‬
‫• ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﮐﺮان ﺑﺎﻟﺎ )‪ :(LUB‬ﮐﺮان ﺑﺎﻟﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻫﻤﻪ ﮐﺮاﻧﻬﺎي ﺑﺎﻟﺎ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﮐﺮان ﭘﺎﯾﯿﻦ )‪ :(GLB‬ﮐﺮان ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﮐﻪ از ﻫﻤﻪ ﮐﺮاﻧﻬﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﮐﺮان ﺑﺎﻟﺎ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي زﯾﺮ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﻫﺎس‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ GLB‬و ‪ LUB‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ }‪ {b,d,g‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

 ‫ﻣﺸﺒﮑﻪ )‪(Latice‬‬
‫• ﻣﺸﺒﮑﻪ‪ :‬اﮔﺮ ) ≼ ‪ (𝑆,‬ﯾﮏ ‪ poset‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻣﺸﺒﮑﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ اﮔﺮ ﻫﺮ‬
‫زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 2‬ﻋﻨﺼﺮ داراي ﯾﮏ ‪ LUB‬و ﯾﮏ ‪ GLB‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﮐﺪاﻣﯿﮏ ﻣﺸﺒﮑﻪ اﺳﺖ؟‬