Dosya - Antik Dönemde KADIN. Antik Dünyada Cam. Ulus Tepebaş. Yunan - Roma İnanç Etkileşimi. Tuba KILIÇ. Akrep Ve Yelkovan. ODTÜ Arkeoloji Topluluğu

Dosya:
Antik Dönemde
KADIN
Antik Dünyada Cam

Ulus Tepebaş
Yunan / Roma İnanç Etkileşimi

Tuba KILIÇ
Akrep ve Yelkovan
ODTÜ Arkeoloji Topluluğu
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 1-2
ÇÖMLEK 13 Üzerine Notlar

ÇÖMLEK Arkeoloji e- dergimiz yeni sayısıyla yayında. Mersin
Üniversitesi Arkeoloji Topluluğu (MART) tarafından yaptığı
etkinlikleri duyurmak, üyelerine bölümdeki ve arkeoloji
dünyasındaki gelişmeler hakkında bilgi vermek ve üyelerini
ihtiyaç duydukları konularda aydınlatmak amacıyla çıkarılmaya
başlanan dergi 13. sayısına ulaştı.
Çömlek Dergisi KÖKLER - 1

Mersin Üniversitesi Arkeoloji Topluluğu (MART) Toplumsal Bellekte Kadının Yeri Çömlek Dergisi sahip olduğu misyonu ileriye taşımaya devam
Süreli E-Dergisi
Üzerine bir Deneme 3 39 Arkeoloji Haberleri ediyor. Bu dergi öğrenciler tarafından hazırlanıyor ve yayınlanıyor.
Sonbahar - Kış 2015 Yıl: 5 Sayı: 13 (Ücretsiz) Arkeoloji topluluğumuzun basın grubu, aylar öncesinden
Özgür ÇARDAK
dosya konusu belirliyor, yazılar hakkında tartışmalar yapıyor ve
Yayın Yönetmeni hazırlıkları başlatıyor. Bazı sayılarda hocalarımızdan da yazılar
Ümit AYDINOĞLU Zamanın Gölgesinde Yunan Kadını ve alıyoruz ve buradaki amaç içeriği zenginleştirmek. Ancak temel
Arkeoloji Etkinlikleri
Yayın Kurulu
Din 5 41 isteğimiz yazları öğrenci arkadaşlarımızın yazması. Böylece,
Ahmet MÖREL Teyfik Aykut KOÇ Üniversite eğitimlerinde kendilerini daha da geliştirmelerine katkı
Eylül GÜLERTAŞ sağlamayı hedefliyoruz.
Nazlı DİKİCİ Öğrenciler Kazıda
Sappho’dan Erinna’ya: Antik Yunan
Özgür ÇARDAK
Edebiyatında Kadın Arazi ve kazı evi bambaşka bir
T. Aykut KOÇ
Ş. Deniz TEYHANİ Nazlı DİKİCİ
9 43 dünyadır ÇÖMLEk 13 ‘ün dosya konusu Antik Dönemde Kadın olarak
Bulut CESUR belirlendi. Dergi Özgür ÇARDAK’ın yazısıyla açılıyor. Aslında
Hitit Döneminde Kadını ele alan yazının giriş bölümü, Antik
Bu Sayıya Katkı Sağlayanlar Dönemden günümüze kadın algısı üzerine teorik bir tartışmayı
Özgür ÇARDAK Antik Dönemde Kadın Modası Tutkulu meslek içeriyor ve dosya konumuz için bir giriş niteliğine sahip. Yazının
Teyfik Aykut KOÇ
Eylül GÜLERTAŞ
13 44 Zeynep BAYRAKTAR diğer bölümünü gelecek sayıda yayınlayacağız. Dosya içerisinde
Nazlı DİKİCİ
Eylül GÜLERTAŞ T. Aykut KOÇ tarafından kaleme alınan din ve kadın ilişkisi
Sibel AKGÜL üzerine bir yazı olduğu gibi edebiyatta kadının yerini inceleyen
Ulus TEPEBAŞ Nazlı DİKİCİ’nin çalışması ve kadın modasını inceleyen Eylül
Tuğba KILIÇ Pandora: Bütün Tanrıların Armağanı Bir Kazının Ardından: Zeugma GÜLERTAŞ’ın yazıları da bulunuyor. Sibel AKGÜL ise mitolojide
Zeynep BAYRAKTAR 17 45 kadını ele almış ve nedense aklına Pandora gelmiş. Dosya
Bulut CESUR Sibel AKGÜL Duygu ÖZBAY konumuza bir katkı da ODTÜ Arkeoloji Topluğundan geldi. “Akrep
Azat ÜREK ve Yelkovan” başlıklı yazılarıyla günümüzdeki kadın cinayetlerine
Duygu ÖZBAY dikkat çekmişler ve kadının geçmişten günümüze değeri üzerine
ODTÜ Arkeoloji Topluluğu Akrep ve Yelkovan Mezun Olan Bir Arkeoloji Öğrencisi Ne kronolojik bir döküm yapmışlar.
Mustafa Kemal Üniversitesi Arkeoloji Kulübü
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ODTÜ ARKEOLOJİ TOPLULUĞU
21 47 Hisseder ?
Sibel AKGÜL
Arkeoloji Kulübü
Dosya konusu dışında ilginç yazılara da bu sayımızda yer
Kapak Fotoğrafı Yunan / Roma İnanç Etkileşimi Arkeoloji Kulüpleri verdik. Tuğba KILIÇ tarafından yazılan “Yunan’dan Roma’ya
Mustafa Kemal Üniversitesi Arkeoloji Kulübü İnanç Etkileşimi” başlıklı yazı din kavramının antik kültürlerdeki
Ümit AYDINOĞLU
(Çanakçı Nekropolisi Kadın Kabartması/ Tuğba KILIÇ
25 49 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi yeri üzerine önemli bilgiler içeriyor. Ulus TEPEBAŞ ise “Antik
Kanytellis/Mersin) Dönemde Cam” yazısıyla camın nasıl üretildiği üzerine bize
Arkeoloji Kulübü
bilgi veriyor. Dergimizin içerisinde ayrıca kitap tanıtımları, gezi
Antik Dünyada Cam yazıları, öğrenci arkadaşlarımızın kazı deneyimleri gibi bölümler
İletişim Napoli’deki Erasmus Deneyimlerimiz
de yeralıyor. Ayrıca Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Mersin Üniversitesi Ulus TEPEBAŞ
29 51 Arkeoloji Kulübü ve Mustafa Kemal Üniversitesi Arkeoloji ve
Azat ÜREK Kültürel Miras Topluluğu’nun tanıtım yazıları da var. Kendilerine
Arkeoloji Topluluğu (MART)
Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi de verdikleri destek için teşekkür ederiz.
Arkeoloji Bölümü Çiftlikköy Kampüsü 33343
Mersin Bütün okuyucularımızdan talebimiz dergimize yazı yazmaları.
mart@mersin.edu.tr Özel Dumlupınar Üniversitesi Müzesi 35 53 Kitabe Heyecanla bekliyoruz. İyi okumalar ve gelecek sayıda görüşmek
http://mart.mersin.edu.tr üzere.
facebook
tweeter Zeugma Güncesi ÇÖMLEK YAYIN KURULU
Çömlek Dergisinde yayınlanan yazılardan yazarları 37 55 Bulmaca
sorumludur. Özgür ÇARDAK
DOSYA
KÖKLER - 1
Toplumsal Bellekte Kadının Yeri Üzerine bir Deneme
Bu gün geliştiğini ve çok uygar yaşamaktadır. ilişki ve biçimleri de, anatomik aletler ve teknolojik gelişimi, dilin kılmıştır. Her şeyin kaynağı, doğa bölümü izlemiş; zanaatkârlar
olduğunu düşünen insanın ne gerekçelerle belirli iş bölümleri ve konuşmanın gelişmesi ve anadır. Dinsel inanışta toprak ortaya çıkmıştır. Hayvanların
kadar geliştiğini görmek için Anaerkil toplumsal düzenin gerektirse de, topluluğun hayatta sürü içindeki cinsel ilişkilerin de dişidir. İnsan da, tüm diğer canlılar evcilleştirilmesi, bitkisel üretime
yapılması gereken en kestirme yüksek değerleri olan ‘kadınlık’ kalması için gerçekleşen üretim sınırlanması sonucunda ortaya gibi ondan gelmiştir. geçilmesi, artık toplum üyelerinin
yol köklerimize bakmaktan ve onun verimliliği ile ilişkili olan ortaklaşa yapılmaktadır. Erkek Homo Sapiens çıkmıştır. Üst Kadının ve kadınlığın toplumsal tümünün aynı işlerde ve ortak
geçmektedir. Elbette bunu ‘doğa’, ataerkil sisteme geçişte, avlanırken, kadın, önce toplayıcılık Paleolitik Çağın insanı için cinsel bellekte, tanrıça analığa yükseldiği çalışmalarını gerektirmemiş;
yaparken ataerkil bir toplumda önce inanç alanı ile toplumsal ve daha sonra da
en iyi metot yaratılıştan belleğin, sonra da yasalar yoluyla toprakla uğraşması
bugüne kadının geçirdiği süreci doğrudan iktidarın hedefi haline sonucunda tarımda
değerlendirmektir. gelmiştir. Bu köleci sistemde, uzmanlaşmıştır.
sadece ‘doğa ve kadın’ değil, Helmut Uhlig de,
gittikçe sınıflı hale gelen bir Avrupa’nın Anası Anadolu
toplum yapısının gereği olarak, isimli kitabında,
erkek de erkeğin kölesi haline Homo Erectus’tan
gelmiştir. sonra gelişen
neandertal kadını
Geldiğimiz noktada, kadının tanımlamaktadır:
konumunda tarih öncesi Hayatın akışını,
çağlardan bu yana niteliksel sürekliliğini ayarlıyor
anlamda birbirine taban tabana ve sorunlara çözüm
zıt iki büyük değişimin yaşandığını buluyordu. O çocuk
saptadığımız söylenebilir. doğuruyor besliyor
Değişimin miladı olan MÖ 3000 ve günlük hayatın
ve öncesinde kadın, ekonomik zorluklarına hazırlıyor.
Tarih boyunca, insanın toplumsal ve toplumsal işleyişte büyük Beslenme sorununun
gelişimi incelendiğinde, belki de en roller üstlenmiş, önemli, değerli, güvence altına
çarpıcı gerçek, toplumların da aynı saygın, sözü geçer ve tanrıçalığa alınması da büyük
insanın kendi biyolojik varlığında yükseltilmiş sevgili bir varlıktır; oranda ona bağlıdır.
olduğu gibi cinsiyetleri olduğu sonrasında ise yere düşmüş bir Çünkü bitkileri,
gerçeğidir. Tarih öncesi çağlardan yıldızdır. Toplumsal üretimden meyveleri ve küçük
itibaren, insanın on binlerce yıl, dışlanmış, değersizleşmiş, hayvanları toplayan
anaerkil toplumsal sistem içinde, saygınlığını yitirmiş; üstelik bir de odur. Konaklama
eşitlikçi bir toplum yapısında ilahlar dünyasından kovulmuştur. yapılan ya da kışın geçirildiği ilişki biçimi, tek eşliliği dayatmasa çağlar vardır. İnsanın biyolojik ulaşılan üretim düzeyi, toplumun
yaşadığı düşünülmektedir. Henüz özel mülkiyet kavramı yerlerde çevreyi gözetlemek ve da, ana-oğul ve kardeş ilişkilerini ve toplumsal yapıları ve iş tüm üyelerinin beslenmesini,
Bununla birlikte insan, yaklaşık gelişmediği, kadın ve erkeğin balık avlamak da onun görevleri reddetmiştir. Erkeğin babalık rolü bölümünün şekillendiği Paleolitik hatta bir artı ürün elde edilmesini
olarak son beş bin yıldır, ataerkil topluluğun yaşamsal ihtiyaçlarını arasındadır. O meyve cinslerini, henüz netleşmemiştir ve kadının Çağ, anaerkil toplum yapısının sağlamıştır… Üretim araçlarının
düzenin köleci toplum yapısında karşılamada ürettikleri ürün, yabani tahılları, mantarları çok doğurganlık ve beslenmede oluştuğu Mezolitik Çağ ve anaerkil bu gelişimi karşısında, üretimden
ortaya çıkan iktidar sahiplerince, üretme biçimleri ve ilişkilerinde iyi tanımaktadır. Bütün bunların üstlendiği rolden aldığı gücü düzenin yapılandığı Erken Neolitik önce çekilmesi gerekenler
insanın insanı köleleştirdiği de hiyerarşik bir yapılanmanın sonucu olarak itibarının yükseldiği, devam etmektedir. Bu dönemin Çağın ardından, günümüze dek kadınlar ve yaşlılar olmuş;
toplumsal ilişki biçimleri içinde olmadığı dönemin ürünü olan hatta belki de bazı özel güçlere dinsel inançlarında kadının gelişen toplumsal düzen, anaerkil toplumun görece güçsüz kesimi
anaerkil toplum düzeni, kadın sahip olduğu yolunda bir inancın Tanrıçalık statüsüne yerleştiği de toplum yapısının ataerkil toplum giderek üretimden uzaklaşmıştır.
ve erkeğin ortaklaşa yaşam geliştiği ve bu gücün sonunda bilimsel bir gerçektir. Bu döneme yapısına doğru evrilmesinin Bu uzaklaşmanın doğal sonucu,
biçimi ile oluşturduğu ilkel büyü yeteneği olarak kabul edildiği ait arkeolojik kazıların büyük koşullarını yaratmıştır. kadının toplum içindeki yerini,
komünal toplum yapısı içinde, şüphesizdir. Kadının toplumsal bir bölümünden çıkan bereket İlkel komünal toplumu bunalıma saygınlığını yavaş yavaş yitirmesi
doğal olarak biçimlenmiştir. Bu alanda ve hafızada değerli bir yere tanrıçası heykelleri, bunu kanıtlar sürükleyen, üretim güçlerinin olmuştur.
düzen içinde, kadın, doğurganlığı taşındığı bu dönemden sonra, niteliktedir. Kadının toplumun gelişimi olmuştur. Hayvancılık ve
ile neslin devamını sağlayan insanın, pişmiş et üretimi ve yaşaması, üremesi ve sağlıklı çiftçilik olarak gelişen birinci iş
üretkenliğin simgesi ve doğayla tüketimindeki artış ile, beslenme olması için üstlendiği roller, mitsel bölümünü, madenlerin bulunması,
özdeş değerli bir varlıktır. Üretim alışkanlıklarını geliştirmesi, ürettiği alanda da, ana soyunu geçerli işlenmesi sonucu ikinci iş
Özgür ÇARDAK
mersin üniversitesi arkeoloji bölümü
3. sınıf öğrencisi
ZAMANIN GÖLGESİNDE
Yunan Kadını ve Din
Bugün, arkeolojik veriler sayesinde Eski biri; yalnızca kadın katılımcılara açık atletizm ve binicilik yarışmaları ve müzik Bir kuşun uçuşu, bir kurbağanın arasında herhangi
Yunanlı bir kadının günlük hayatının olan “Thesmophoria” bayramıdır. Bu dinletilerinden oluşurdu. Yarışmalarda kalıntıları, bir rüyadaki görüntüler, hatta bir memur ya da
nedenli kısıtlı ya da sınırlamalarla aslında bir bereket ayinidir ve bereket birincilik kazananlara, içinde Atina bir hapşırmanın zamanlaması bile başka görevli de yoksa
şekillenmiş olduğu iyi bilinir. Eski Yunan tanrıçası Demeter onuruna kutlanır. şehrinin kutsal zeytin ağaçlarından elde doğru yorumlandığı takdirde tanrıların kâhinliği yapılacak kişi
ve Roma geleneğinde kadının asıl Sonbahar sonunda düzenlenen bayram edilen zeytinyağı bulunan küçük şişeler iradesini bildirirdi. Yunanlıların en kurayla belirlenirdi.
konumunu cinselliği tayin ediyordu. üç gün sürer. İlk gün; kadınlar, ilkbahar hediye edilirdi. Kutlamaların en önemli önemli buldukları ilahi mesajlar, Kehanet
Aphrodite cinselliğin tanrısal bir boyuta sonunda açılmış olan çukurlara atılan bölümü şehir merkezinde, Kerameikos Tapınaklarında iletilenlerdi. En ünlüsü Söylentilere göre kadın
ulaştığının da açık bir göstergesidir. domuz leşleri üzerine tahıl tohumları bölgesinden, Agora ve Akropolis Delphi’deki Apollon Tapınağı’ydı ancak kâhin Apollon‘un
Genç bir kadının sokağa çıkmasına dahi atarlar. Sonra özel kulübelere girerler ve bölgesinde bulunan Athena Tapınağına eski literatürde daha pek çok tapınaktan üçayaklı taburesi
izin verilmezken yaşlı bir kadının sokağa toprağın üzerinde yatıp uyurlar. İkinci doğru uzanan yolda oluşturulan bir da söz edilmektedir. üzerinde
çıkması doğal karşılanır ve bir kadın gün; tanrıça Demeter’in kızı Persephone yürüyüş alayının yaptığı yürüyüş idi. otururken,
evlenmeden yaşlanmışsa akrabalarına (ölülerin tanrısı Hades tarafından Alayın önünde rahipler ve rahibeler Delphi’deki Apollon Kehanet oturduğu yerin
bağlı yaşardı. Yine gençliğini ve yeraltına kaçırılan) anısına oruç tutarlar. tarafından itilerek yürütülen tekerlekli Tapınağında “Pythia” adı verilen bir altından gelen
çekiciliğini kaybetmiş kadınların Üçüncü gün; tahılla kaplı domuz leşleri bir gemi ve bunun üzerinde “Athena kâhin kadının vahiy aldığına inanılırdı. sarhoş edici
cenazelerde matemci olarak görev çukurlardan alınır ve kutsal gübre Heykelini“ süsleyecek, nakışla işlenmiş Kahin kişi başlangıçta genç kızdır. Fakat buharları
aldıkları dinsel görevlerde çalışıp az olarak toprağa gömülür. Kadınlar, bir elbise bulunurdu. Bu elbise Athena daha sonralar ı saldırıya uğraması koklayarak,
miktarda gelir elde ettikleri bilinmektedir. ayin süresince ve öncesindeki üç gün Tapınağının kadın görevlileri tarafından ve kendisine zor kullanılmasından defne
Örneğin, Yunanistan’da cenaze başında boyunca cinsel ilişkiden kaçınırlar. Atina örülür ve tapınağa gelindiğinde, önce dolayı yaşlı kişiler arasından seçilmeye yaprakları
veya gömülme törenlerinde ağlamayı kentindeki kutlamalarda; kadınların hayvanlar kurban edilir ve daha sonra başlandı. MÖ 5.yy a kadar bu kâhinler çiğneyerek ve
meslek edinmiş kadınlar vardı. Sözde kullandığı kulübeler ve domuz leşlerinin heykel soyulmadan getirilen yeni elbise, utanç verici bir suç işlememiş soylu, kashotisten
derin acı duyuyormuş gibi yapıp, atıldığı çukurlar, halk meclisinin üzerine geçirilirdi. önemli kişilerden seçilirdi. Pultarkhos içerek ilahi
kendilerini paralayarak bu ağlayıcılar bir (ekklesia) arkasında yani erkeklere zamanından sonra ise normal halktan bir vecd
ağızdan yas ilahileri söylerlerdi. ait yerde bulunuyordu. Kadınlar; bu Kadın Bilici Kahinler kişilerin kızlarından da seçimler yapıldı. durumuna
kutlama vasıtasıyla hem erkeklere ait bir Uğursuz sayılan bazı günlerde de geçerdi. sorulurdu.
Thesmophoria Bayramı mekâna yaklaşıyor hem de tepkilerden Eski Yunanlılar, Tanrıların ölümlülerle bilicilik yapılmazdı. Fakat diğer normal
uzak sokağa çıkmış oluyorlardı. konuştuklarına ve gelecek konusunda bilicilik günlerinde de kurban edilen
Kadının toplumun tepkisini çekmeden rehberlik edebileceklerine inanırlardı. hayvanın iç organlarına bakılarak
dışarı çıkabildiği zamanlar, belirli Panathenaia Festivali Tanrılarla iletişim kurmak günlük o günün, bilicilik için uygun olup
kutlamaların ve tiyatro festivallerinin hayatın bir parçasıydı. Kâhinler kent kent olmadığına karar verilirdi. Bilicilik için
yapıldığı zamanlardı. Bu kutlamalardan “Panathenaia” festivalindeki kutlamalar, dolaşıp kehanet satarlar, fal bakarlardı. gelenler çok kalabalık olursa bunlar
Sparta kadını çocuğun doğduktan sonra yaşamasına Tanrıçalar bağımlı kılınarak, kocasının hakimiyetine
karar verenler de devlet büyükleriydi. mahkum edilmiş, ya bütün hayatı; işgücü,
Sparta kenti, Kıta Ufak tefek ve sağlıksız çocukların Tanrıçalar da Yunan hayatının önemli cinsellik, üreme gibi birtakım dar kalıplar
Yunanistan’daki diğer hayatta kalmasına izin verilmezdi. Erkek birer parçası idi. Örneğin, Hera, analığın arasında sıkıştırılarak sınırlandırılmış,
kentlerden farklı olarak çocuklar savaşçı olmak üzere eğitilirken, yüceliğini ve evliliği simgeler. Çoğunlukla temel nitelikleri bastırılarak toplumdan
kız çocukları da ileride gürbüz çocuklar kinci, kıskanç ve hırçın bir tanrıça olmasıyla soyutlanmış, kimliksizleştirilmiş, varoluş
doğurabilsinler diye beden eğitimi tanınır. Athena evleri ve kentleri korur. Aklın mücadelesi dâhilinde hak etmediği bir
savaşçı bir toplumu yaparlardı. Diğer kentlerdeki yaşıtlarından ve zekânın gücünü simgeler. Genellikle kimliği kabul etmek zorunda bırakılmıştır
barındırmasıyla ön farklı olarak evlerin içine kapanmazlar, silahlı olarak canlandırılır. Av tanrıçası olan veya bütün bunlara tezat bir şekilde
plana çıkar. Erkekler açık havada hatta çıplak olarak spor yapar, Artemis el değmemişliği simgeler. Ok ve tanrıçalaştırılmıştır.
için savaş, hayatlarının bedenlerini güçlendirmeye çalışırlardı. yay taşır, bir dişi geyik ve köpeklerle dolaşır.
en önemli bölümünü Aphrodite aşk tanrıçasıdır. Anadolu’da KAYNAKÇA
oluşturuyordu. Sparta’daki bu uygulamayı, skandal büyük saygı görmüştür ve adına kentler Çelgin G., Eski Yunan Dininde ve
Dolayısıyla diğer kentlerde olarak niteleyenler vardı, ancak kadınlara ve tapınaklar yapılmıştır. Demeter bereket Mitolojisinde Artemis, İstanbul, 1986.
yaşayan hemcinslerinden tanınan bu özgürlük burada bitmiyordu. ve ekili topraklar tanrıçası, Hestia ocak Estin C.-Laporte H., Yunan ve Roma Mitolojisi,
farklı olarak sürekli evlerinden Yine aynı amaçla yani sağlıklı erkekler tanrıçası, evli kadın ve yeni doğmuş İstanbul, 2002.
uzaktaydılar. Bu durumda doğurmak için, kadınların kocalarından çocukların koruyucusudur. Onuruna her Freeman, C., The Greek Achievement, New
da kadınlar yalnız ev işleriyle başka erkeklerle ilişkiye girmesine de izin sitenin prytaneionun da sürekli olarak York, 1999.
meşgul olmakla kalmıyor ama verilmekteydi. Bir seferinde kocalarının kutsal ateş yakılırdı. Thyke iyi ve kötü Gür Ö.S., Antik Dünyada Günlük Yaşam, 2005.
çocuklarla ilgili meselelerle uzun süren askerlik dönemi sırasında, talih tanrıçasıdır. Nemesis Tanrısal Herodotos, Herodot Tarihi , İstanbul, 1991.
de yetkin olarak söz sahibi kentte yaşayan kölelerden çocuk sahibi öcü simgeler. Zeus’tan kurtulmak için Mansel A.M., Ege Ve Yunan Tarihi, Ankara,
oluyorlardı. olmuşlar, daha sonra bu çocuklar İtalya’da kaza dönüşmüştür, fakat Zeus da bir 2011.
bir koloniye yerleştirilmişlerdi. Kadınlar; kaza dönüşerek Helene ve Dioskurları Plutarkhos, Yaşamlar 1. Ünlü Yunanlı Ve
Bu kentin savaşçı ruhu; yasalar önünde de bazı haklara sahiptiler. doğurmasına sebep olmuştur. Hygieia Romalıların Yaşamları, İstanbul, 2005.
aile ve aileyi ilgilendiren Babalarının mirasçısı olabiliyorlardı. sağlık tanrıçasıdır. Tekin O., Eski Yunan Tarihi, İstanbul, 1995.
her düzenlemede etkisini Sparta ’da toprakların çoğunluğu devlete Thomson G., Eski Yunan Toplumu Üstüne
hissettirmiştir. Erkek aitti. Az miktarda halka ait olanların bir Sonuç olarak özetlersek; dinden uzak İncelemeler. Tarih Öncesi Ege, İstanbul, 2007.
çocukları yalnızca yedi yaşına kısmının sahibi ise kadınlardı. Aristoteles’in kalmış ya da dinî değerleri tahribata
geldiklerinde devlet tarafından söylediği kadarıyla özel mülkiyetin çoğu uğramış eski toplumlarda kaba bir
alınır ve savaşçı olmak kadınlara aitti. tasnifle kadın, ya ölmüş kocasıyla birlikte
üzere yetiştirilirlerdi. Zaten bir gömülmek zorunda kalacak kadar erkeğe
Teyfik Aykut KOÇ

ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 9 - 10
Sappho'dan Erinna'ya:
Antik Yunan Edebiyatında Kadın
Başa beladır varlık, erdem olmayınca yanında...

Sappho
Antik Yunan’ın ‘eril’ dünyasındaki ilgi duymuşlar, Pithagoras okulunda geri kalmam, babamdan ve yaşlı Ege Denizi’nin üçüncü
kadınların devletten uzak ve bulunmuş olan kadın filozoflar da adamlardan bazı bilgece şeyler büyük adası olan
neredeyse kölelerle aynı seviyede Atina’daki ünlü filozofların yaptığı duydum ve çok şey öğrendim.” Lesbos’un Mytilene
olduklarını söyleyen günümüz konuşmalara katılmışlardır. Eğitim kentinde yaklaşık MÖ
araştırmaları bir yere kadar haklı görmüş ve ortaya sanat eserleri Dorlar kadınlara daha yüksek bir 630-612 yılları arasında
olsa da kadınlar edebiyat, bilim çıkarmış şair, filozof, ressam özgürlük ve toplum içerisinde doğan Yunan lirik
ve sanatta bir ‘arkhe’ yaratmayı kadınlar sadece diğer kadınlar saygınlık vermiş ve kadınlar şairi Sappho; Batı
başarmıştır. içinde değil edebiyat ve sanatta kamusal eğitimde önemli bir edebiyatlarının
ünlenmiş erkeklerin de içinde pay sahibi olmuşlardır. Dor başlangıcı ve
Evle ilgili sanatların yanı sıra ön plana çıkmıştır. Aristarete, kavminin yayılmış olduğu adalar temel kaynağı
kadınların asıl ilgi alanına giren Olympias, Irene, Anaksandra, Kallo ve kolonilerde kadının ön planda durumundaki
şarkı söylemek, dans etmek ve gibi ressamlar ve 100’ün üzerinde olduğu görülmektedir. Politik antik Yunan
diğer müzikal alanlarda çalışmalar kadın düşünürün varlığı bugün hayatta etkin olan kadınların edebiyatında en
yapmak onların elindeydi. Lesbos bilinmektedir. ayrıca olympiyatlarda koşu başta gelen isimler
adasındaki Mytlene kentinde, müsabakalarına, at arabası yarışına arasında yerini
Olimpia ve Sparta’da özellikle Solon’a göre diğer tür, yani kadın katıldıkları bilinmektedir. Aiollerin almıştır. Birçok
genç kızlar için özel okullar vardı. toplumun daha zayıf bir üyesi olsa ise toplumsal yapısının esnekliği öğrencisiyle birlikte
Tanrıça Athena adına düzenlenen da Aristoteles, kadını devletle ilişkisi lirik şiir ve müzikte kadının yerinin kadınların edebiyat
Panathenaia gibi bayramlarda olan bir varlık olarak görür. Platon sağlamlaşmasını sağlamış; öyle ve sanatta erkek
öncü olanlar kadınlardı. Ayrıca ise Devlet adlı kitabında, birçok ki ‘Yunanlıların en akıllı kadınları’ nüfusundan
Thesmophoria ve Dionysos konuda kadınların erkeklerden –Sappho ve Erinna gibi- Aiollerden geri kalmadığını
mysteryleri kadınların sosyal aslında daha başarılı olduğunu ve çıkmıştır. göstermiş, tüm
hayata katılmaları için en önemli her iki cinsin de her konuda pay Antik Dönem
kaynaktı. Böylece de kadının sahibi olabileceğini söyler. MÖ Zamanın ve şiirin sonsuz boyunca ve
sosyalleşebilmesi ve ev dışı bir 1. yy’da yaşayan Plutharkhos da derinliğine demir atmış Mousa: sonrasında bol
sosyal alanın oluşabilmesi için bir kadının erkekler gibi eğitim alması Sappho övgü alan şiirleri
imkan oluşmaktaydı. gerektiğinden söz eder. Sokrates ölümsüzleşerek
öncesi sofistlerden Gorgias, kadının “Benim adım Sappho günümüze
Kadınların antik dünyada tıp ve bedeniyle değil ünüyle, yaptığı ben şarkılarımla kadınları taşınmıştır.
botanikle ilgilendikleri bilinir. Daha işlerle tanınması gerektiğini söyler. yendim
sonraki dönemlerde diğer doğa Euripides bir oyununda filozof tıpkı Homeros’un
bilimlerine yönelerek özellikle Melanippe’ye şunları söylettirir: siz erkekleri yendiği gibi.”
teorik fizik ve astronomi ile de “Ben bir kadınım, benim içimde
uğraşmışlardır. Felsefe okullarına de bir akıl var, ev işlerinde de
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 11 - 12
Parlayan o gözelere bak, tıpkı göz kırpan parlak bir su kaynağı gibi sürekli fantezi ve düşüncelerle dolu görünüşü, her yabancıdan bağımsız....
Sappho
Heredotos’a göre zengin bir tüccar olan vezinlerinde yazılmış betiklerden Sappho’nun hayatta aşktan daha önemli Yunanlılar Erinna’yı o kadar çok
babası Skamandronimos’u 6 yaşındayken farklı olarak, Dor öğeleri ile katışık Aiol bir şey olmadığına inandığı bilindiğinden sevmişlerdi ki resimlerini ve büstlerini Çok yetenekli bir şair olan Pindaros’la
kaybeden Sappho, Mytilene’den tüccar lehçesinde; monodikte denilen tek bir sevgilisi Faon’a duyduğu engellenemez yaptılar. birlikte Mrytis’ten dersler alan, Tanaga
Kerkolas veya Andros isimli biriyle evlenir. ozanın lyr ile söylediği şiir biçiminde dokuz aşkından dolayı kendini kayalıklardan doğumlu Korinna ayrıca; Pindaros’a
Kendi şiirlerinden bir kızı olduğunu ve kitaplık eser vermiştir. Klasik Sappho denize atarak hayatına son verdiği Sappho çevresine giren ama Lesboslu öğütlerde bulunmuş, şiirlerini daha
annesiyle aynı adı taşıdığı bilinmektedir: kalıbı üç 11’lik bir 5’lik dizeden oluşur. Lyr düşünülmektedir. olmayan, olasılıkla Pamphilia ya da salınımlı yazmasını ve fabllar kullanmasını
çalma aracı olan fildişi plektrum’un mucidi Perga’da doğmuş ve daha sonra önermiştir. Şiirlerini beş kitapta toplamış
‘Güzel bir kızım var, sevdiceğim Kleisim olan Sappho’nun pektis ya da magadis Lesbos’daki iki şehir, Mytilene ve Mytilene’ye gelmiş kadın şairlerden biri olan Korinna hymnos yazımında büyük
Altın çiçeklere benzeyenim benim
isimli enstrümanı da daha iyi bir duruma Ereus Sappho’nun portresini gümüş olan Damophyla da Sappho yolundan başarıya ulaşmıştır. Ölümünden sonra
Değişmem onu tüm Lidya’ya, güzel
Lesbos’a bile’ getirdiği bilinmektedir. sikkelerine basmış; ayrıca heykeltıraş giderek hymnoslar yani ilahiler, erotik büyük bir onurla anılan Korinna’nın
Silanion tarafından yapılan bir heykeli de şiirler yazmıştır. gymnasiona bir resmi yapılmış ve mezarı
Kısa bir süre sonra eşini kaybeden Platon, Sappho’yu ölümsüz şiirlerinden Prytaneion’a dikilmiştir. ise kentin en güzel yerine yerleştirilmiştir.
Sappho tekrar evlenmek için bir girişimde dolayı ‘onuncu Mousa’ olarak kabul Philostratus, Damophyla’nın Sappho’nun
bulunmayarak Mousapolos okulunda etmiştir. Strabon ise “Bütün yazılı tarihte, Sappho’dan sonra Antik Dönemdeki bir kurmuş olduğu okuldaki gelenekleri Atina doğumlu Iambos şairi Moshyne’nin,
Damophyla, Erinna gibi birçok genç kadın şair olarak onun yanına varacak bir başka diğer kadın şair ise yine Sappho’nun olduğu gibi kabul edip onlarla birlikte elegeia türü şiirler yazan kızı Hedyle
şair yetiştirir. Günümüze kalan hiçbir kadın tanımıyorum.” der. Platon ve okulundan çıkan Telos doğumlu yaşadığını belirtmektedir. Ayrıca ve torunu Hedylos ile birlikte üç kuşak
şiirinde kocasından bahsetmemesi dikkat daha sonraki yazarların Sappho’nun Erinna’dır. Annesinin çok özenli bir eğitim söylentiye göre Sappho Sicilya’ya boyunca edebiyatla ilgilendikleri
çekici bir ayrıntıdır. Lesboslu ünlü şair güzelliğinden çok söz ettiği bilinmekte ve aldırttığı Erinna, öldüğünde henüz 19 kaçtıktan sonra şairler okulunu bilinmektedir. Hedyle’nin deniz tanrısı
Alkaios ile karşılıklı şiirlerini yarıştıran hatta Sappho’nun yüzünün bazı Aphrodite yaşında olmasına rağmen günümüze Damophyla yönetmeye başlamıştır. Glaukos’un Skylla’ya olan aşkını anlattığı
Sappho, çağdaşı olduğu Pindaros ve heykellerinde model olarak kullanıldığı da kalan 300 satırlık geleneksel vezindeki şiirinden günümüze beş satır kalmıştır.
Alkaios gibi antik Yunan edebiyatında düşünülmektedir. şiiriyle Homeros’la bir tutulmuştur. Nasıl Myrtis: Erkeklerin ve kadın ların
ki Sappho şarkı söylemede Erinna’dan eğitmeni Kaynakça:
önemli yer edinen şairlerin yanında lyra ile Poestion J.C., Griechische Dichterinnen, Leipzig,
söylenen şiirlerin en iyi temsilcisi olarak Çok renkli bir ifade gücü bulunan Sappho, üstünse, Erinna da destan şiiri yazmada
1882.
görülür. MÖ 1. yy’da yaşayan en büyük doğa ve aşk üzerine yazdığı erotik içerikli Sappho’dan üstündür. Günümüze kalan MÖ 500’lerde yaşamış, yüksek şairlik Poestion J.C., Griechische Philosophinnen Zur
Romalı şairlerden Horatius’un yazdığı bir şiirlerini özel yaşantısının bir sahnesi haline üç fragman halindeki şiiri dışındakiler yeteneğine sahip olan bir diğer kadın Geschischte Des Weiblichen Geschcechtes,
şiirde, Sappho’nun yeraltı dünyasında da getirerek hiçbir şeyden utanmaksızın kaybolduğundan, şiirlerinin içeriği şair olan Mrytis, Antedon’da doğmuş Bremen, 1882.
duygularını açıkça ortaya koymuştur. hakkında fazla bir bilgiye sahip olunmasa ve hem erkek hem de kadın şairlerin Çetişli İ., Batı Edebiyatında Akımlar, Eskişehir, 1952.
gölgesiyle hayaletleri sevindirdiği, onları Gönülsüz Ş., “2600 Yıl Öncesinden Bir Ses Sappho”,
şarkılarıyla doyurduğu belirtilmektedir. ‘Lesbos zevki’ni anlattığı şiirlerindeki edebi da diğer yazarlardan biliyoruz ki: öğretmenliğini yapmıştır. Öğrencileri Paylaşım Dergisi, 2013, 32-33.
güce Atina dahi şaşakalmıştır. Korinna ve Pindaros beş kez yarışmış ve Çoban Z., Batı Uygarlığının Kültürel Temeli Olarak
Sappho, kendi çağına kadar süregelen
“Kısaydı Erinna’nın şarkısı ama beşinde de yarışı Korinna kazanmıştır. Yunanlılık: Atina Polis Değerleri ve Festivaller, (SAÜ
Mousalar, onun şarkısını sonsuzluğa
Ion lehçesindeki Hexametron ve Attika Açık yürekli, samimi, cesur biçimde ortaya Mrytis’in ölümünden sonra heykellerinin Yayımlanmış Doktora Tezi), Sakarya, 2006.
oturttular. Gecenin gölgesinde parlar
lehçesine daha uygun olan Iambos koyduğu aykırı ve eleştirel duruşu ile yapıldığı bilinmektedir.
bu ölümsüz şarkılar.”
H. Nazlı DİKİCİ
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 13 - 14
ANTİK DÖNEMDE KADIN MODASI

Kadın, doğanın yarattığı zarif varlık. Çok mu feminen bir yaklaşım olacak emin değilim ancak doğada bir estetik varsa kadın
sayesinde, kadın elindedir. Kadın çağlar boyu giyimi, saçı, makyajı, takılarıyla kendini ön planda tutmaya çekiciliğini
güzelliğini belki biraz da cilvesini göstermek adına dış görünümüne önem vermiş kendini süslemiştir. Bunu ilk insanın varlığından günümüze
her dönemde anlarız.
Kıyafetler ve Ayakkabılar Tunica recta, evli ve anne olan kadınlar için önemli yer taşır. Saç süslemesinde takılar,
Stola, dul kadınlar için Ricinium kullanıldığı Ayakkabı serüveniyse Mısırlılar’ın fularlar, fileler kullanılırdı. Takı ve Mücevher
E ski çağlarda insanlar hava koşullarına

göre bedenlerini korumak amaçlı hayvan
postlarını kullanmışlardır. Antik Dönemde
bilinir. sandaletleri ile başlamıştır. Eski Yunan
kültürünün ayakkabı macerası ise gelişti ve
kapalı ayakkabılar ve botlara dek ulaştı. Eski
MÖ 5. yüzyılın ortalarından sonra kadın Kadınlar saç da olduğu gibi tüm
saçını toplamaya başlar. Atinalı kadınlar vücutlarında da takı ve aksesuarları
şekillenen estetik açı ve kullanım alanı Eski Yunanlılar’da kadınlar ev dışındaki Yunanlılar’da bildiğimiz sandaletlerin yanı
genişlemesiyle pamuk, keten gibi kumaşlarla mekanlarda ve açık alanlarda kapalıydılar. sıra bot tipi ayakkabılarda giyilmiştir. Yunan saçlarını ikiye ayrılmış şekilde ya da kullanırlardı. Takı tarihin ilk devirlerine
daha kullanışlı kıyafetler edinmiş ve Genel olarak pamuktan yapılmış dökümlü ayakkabıları üç çeşittir; gevşek bir şekilde bağlanarak bukle bukle dek uzanan bir gelenektir. Sanat olarak
kullanmışlardır. Özellikle Eski Yunanlılar’da giysileri seçmekteydiler. Bir başka giysi -kayışlarla bağlanmış basit tabandan ibaret kullanırlardı. Saçlarda metal işlemeli tarif ederiz ancak altındaki esas dini
pamuk ve keten kullanımı yaygındır. Estetik çeşidi ise ketenden yapılmış gömleklerdi. olan sandal, bantlar da önemli şekilde kullanılmıştır. inançlardır. İlk takılar Paleolitik Çağda
duygular gelişse de Eski Yunanlılar’da basit Eskiden beri tunik adıyla kullanılan elbiseleri -ayrıca bir tabanı olmayan aba ayakkabılar, süsleme olmak dışında av bereketini
Antik Dönemlerde de moda günümüzdeki
biçimli kıyafetler vardır. Bunlar tek ya da ‘chiton’ adıyla kullandılar. Chitonlar dörtgen -kothornos adı verilen devrik konçlu bir çeşit
gibi değişim içindedir. MÖ 4. Yüzyılda arttırmak ve koruma amaçlı tılsımlar
iki parça kumaştan oluşmaktaydı. Kumaş bir kumaş parçasının vücuda sarılması potin.
bedene sarılırdı ve broşlar, fibulalar ve basit ve bir ya da iki fibula ile omuzlardan uzun saç özgürlük işareti olarak olarak tasarlanmışlardır. Toplumlar
dikişler yoluyla omuzlardan birleştirilirdi. tutturulmasıyla oluşturulurdu. Saç ve Saç Aksesuarları görülüyordu. Saç da aksesuar kullanımı geliştikçe takılar sınıf farklılıklarını,
Giysiler bol kesimliydi ve ayak bileklerine genelde kadınlara özgü bir uygulamadır. ekonomik seviyeyi yansıtmanın en kolay
kadar uzanmaktaydılar. Drapeler ya da Kadınlar saçlarını bant ve filelerle ayrıca yolu olmuştur. Özellikle kadınlarda statü
Hellenistik Dönemden önce kadınlar
pilelerle farklılık yaratılır genelde üst üste Eski Yunanlılarda kadın önce Doric chiton göstergesi olarak kullanılmışlardır.
saçlarını uzun ve dalgalı kullanırlardı. Saçın metal süslemelerle toplu şekillerde
giyilirdi. daha sonra da Ionic chitonu kullanmak
zorunda bırakılmıştır. Chitonlarla birlikte şal kısa olması ve ya hiç olmaması yoksulluğu kullanırlardı. Süslemeler çoğunlukla
Yunan kültüründe kadın toplumdaki ve pelerinleri de kullanmışlardır. Bir başka temsil etmekteydi. Daha sonralarda saçı altın ve değerli taşlarda kullanılarak
statüsüne göre giydirilirdi; özgür doğan giysi ise ‘Himation’ vücudu tamamen saran toplamak sık sık görülmektedir ve bukleler yapılmaktaydılar.
kızlar için Tapa praetexta, gelinler için geniş dikdörtgen kumaşlardır.
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 15 - 16
Kolay işlenen taşlar, hayvan dişleri, sebeplerdendir ki dini sembol olarak Kozmetik kullanmışlardır. Takılara kolay eşdeğerdir.
boynuzları, kemikleri ve hatta da kullanılmıştır. Tanrılara adak Tabi ki bu kadar kadından Kozmetik kullanımı Antik Dönemde işlenen taşlar, hayvan dişleri,
tırnaklardan sürtme ve aşındırma olarak da yapıldıkları düşülmüştür. bahsetmişken kozmetikten konu Yunan halklarınca yaygınlık boynuzları, kemikleri ve hatta Eski Yunanlılarda kadınlar
yoluyla şekillendirmeler yapılmıştır Eski Yunanlılar’da takılar ölüleriyle açmasak olmazdı. Kozmetik, göstermiştir. Ve bu alanın tırnaklardan sürtme ve aşındırma beyaz tene çok değer vermişler
takılara. Üzerlerine küçük delikler birlikte gömülürlerdi bunun sebebi kadını akla getiren kadınla gelişimine katkı sağlamışlardır. yoluyla şekillendirmeler yapılmıştır benimsemişlerdir. Üstübeç , tebeşir
açılıp kolyeler, bileklikler haline ölünün diğer hayatına başlarken bağdaşmış bir sözcük. Eski Kozmetik batıda olduğu kadar ve üzerlerine küçük delikler ve alçıyla beyaz tene kavuşan
getirilirlerdi. eşyalarını kullanması değil ölüyü Yunanlılar’da ‘kosmetikos’ fiilinden kadının olduğu doğuda Mısır ve açılıp kolyeler, bileklikler haline Eski Yunan kadınları için asalet
onurlandırarak uğurlamaktır. gelmektedir. Kökü ise ‘kozmos/ Asya’da da çok eski çağlardan beri getirilmişlerdir. simgesi olmuştur beyaz ten öyle ki
Her bölge kendi zevki, kültürü ve dünya-alem’ kelimesinden varlığını sürdürmektedir. Antik Mısır’ bu maddelerin zehrini ve zararını
inancına göre eserler çıkarırdı. Eski Hellen uygarlıklarında takıyı türemiştir. Kozmetik insanlık da makyajsız olmak çıplaklıkla Kozmetik kullanımı Antik önemsemeksizin kullanmışlardır.
Yunanlılar’da takı özel günlerde sadece ve sadece kadınlar kadar eski bir tarihe sahipken eşdeğerdir. Eski Yunanlılar’da Dönemde Yunan halklarınca
seyrek olarak kullanılırdı. Genellikle kullanırken erkekler de yalnızca bazı kaynaklara göre Adem ve kadınlar beyaz tene çok değer yaygınlık göstermiştir ve bu alanın
hediye amaçlı ve kadınlar tarafından yüzük takmışlardır ve kıyafetleri Havva Dönemine ait kemikten vermişler benimsemişlerdir. gelişimine katkı sağlamışlardır.
güzelliklerini, sosyal konumlarını için fibulaları kullanmışlardır. Takı tarak bulunduğu söylenmektedir. Üstübeç , tebeşir ve alçıyla beyaz Kozmetik batıda olduğu kadar
göstermek için kullanılırdı. Takıların süslemelerinde Dionyssos tasvirleri, Yani eğer bu söylentiye göre tene kavuşan Eski Yunan kadınları kadının olduğu doğuda Mısır ve
nazar ve kötülüklerden koruduğuna Herakles düğünü, hayvan başları, kadının yaradılışından beri kendine için asalet simgesi olmuştur beyaz Asya’da da çok eski çağlardan beri
hatta kullanıcısına doğaüstü palmetler ve tohumlar kullanılmıştır. modaya ve bakıma ilgi duyduğunu ten öyle ki bu maddelerin zehrini varlığını sürdürmektedir. Antik Mısır
güçler bahşettiğine inanılırdı. Bu söyleyebiliriz. ve zararını önemsemeksizin da makyajsız olmak çıplaklıkla
Kaynakça
Abrahams E.B., Greek Dress, London, 1908.
Broke I., Costume in Calssic Drama, USA, 1962.
Eylül GÜLERTAŞ
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 17 - 18
BÜTÜN TANRILARIN ARMAĞANI
Hesiodos’un hem Theogonia Herkesin tutmaktan mutlu üretilmiş başına bir taç taktı. ancak açması yasaklandı.
hem de İşler ve Günler’de olduğu dert Pandora.... Bu tacın üzerine manzara ve O, dünyaya gönderildiği
anlattığı Pandora efsanesi, hayvan figürleri oyulmuştu. zaman yer yüzünün ilk ve
Ortadoğu kökenli olsa Prometheus Olympos’tan Athena kıza sanat ve en güzel kadınıydı. Zeus
gerek. Çünkü ilk kadının ateşi çaldıktan sonra, kadın erdemini öğretti, Pandora’yı Epimetheus’a
yaratılışı Adem ve Havva Tanrıların babası yüce tanrı aşk tanrıçası Aphrodite ise armağan olarak gönderdi,
efsanesinin Yunan Zeus insanlığı cezalandırmak çekici olması, ateşli istekler ama yer yüzünde iyi ne
Mythosu’na aktarılmış bir için kili su ile yoğurarak ateşi uyandırmasını sağlamakla varsa allak bullak etmek
kopyasına benzer. Kadını de kullanarak kadını yarattı. görevlendirildi. Hermes ise için yaratılmıştı. Doğasını
pandora
her kötülüğün, her dert Ortaya çıkan ise sıkılgan ona dilin gerçekleştirmede geç
ve belanın başlangıcında genç bir kadın imgesiydi; hilelerini kalmadı. Zeus’un yasakladığı
görmek, Yunan görüşüne kutuyu açtı. Açtı
pek uymaz. Nitekim ve insanlığın tüm
Hesiodos’tan sonra kötülüğü ortaya
bu efsaneyi işleyen çıktı: Yaşlılık,
pek olmamıştır. kıskançlık,
Yunan yazınında hırs, hastalık,
Homeros şiiri delilik, ahlaksızlık…
ve onun dile güzeldi, zarifti, güzelliği ve öğretti. Tanrıları Bu uğursuzluktan korkan
getirdiği iyimser zarafeti tanrıçalarınkine tanrısı Zeus kıza can vermesi Pandora hemen kutuyu
dünya görüşü ağır basmış, benziyordu. Tüm tanrılar için dört rüzgara emir kapattı, ne var ki iş işten
karamsarlık ortadan Hephaistos’un yontusuna verdi, Adını Pandora koydu. geçmişti. Kutuya sadece
kalkmış, kadın düşmanlığı armağanlar verdi. Athena Pandora bütün tanrıların aldatıcı umudu sokabildi,
yok edilmiştir. ona görkemli bir kemer taktı armağanı demekti. umut insanların topluca
çok güzel giysiler giydirdi, birbirlerini yok etmekten
başına tüller doladı ve Pandora yeryüzüne korudu ve acılarını hafifletti.
demirci tanrısının örsünden gönderilmeden önce
ona sihirli bir kutu verildi,
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 19 - 20
pandora
İŞLER VE GÜNLER Hesiodos
Tanrılar yer altına gizlemişler İopetos’ un oğlu sivri akıllı kişi Athena, sen de ona eleştirilerini Altın gerdanlar taktılar boynuna Alırsan ölümlüleri derde sokarsın Toprak bela doludur, deniz bela
besinleri Seviniyorsun ateşi çaldın beni öğret dedi Horolar bahar çiçekleriyle donat- demişti. doludur
Yoksa insan bir gün çalışıp rızkını aldattın diye Renk renk kumaşlar dokumasını tılar saçlarını Armağanı aldı ve anında anladı Geceler dert doludur, gündüzler
sağlar Ama bil ki dert açtın başına da öğret Hermeios doldurdu göğsüne hata ettiğini dert dolu
Sonra bir yıl sırt üstü yatardı. Öyle bir bela saracağımki insan- Nur topu Aphrodite sen de yalan dolanı Eskiden insan oğlu bu dünyada Ölümlülerin çevresinde
Asar bırakırdı yabanı ocak başına lara büyülerinle kuşat onu Uzaktan gürleyen Zeus’un oluyor- Dertlerden, kaygılardan uzak
Deri düşüncesi Zeus ses vermedi
Çözerdi çiftini, çubuğunu, Sevmeye okşamaya doyamaya- İstekler arzularla kuşat gönlünü du istediği yaşarlardı
öküzünü caklar Yüz gözlü devi öldüren Hermes Ses koydu içine o tanrılar kılavuzu Bilmezlerdi ölüm getiren hast- onlara
Zeus kızınca Prometheus’a Böyle dedi ve kah kah güldü in- sen de Ve adını Pandora koydu alıkları Sessizce gelişlerini duymasın diye
Sakladı varını yoğunu insanlardan sanların ve tanrıların babası Bir köpek yüreği, bir tilki huyu koy Pandora tanrıların armağanı Pandora açınca kutunun kapağını insanlar
O gün bu gündür dertlere boğuldu Namlı şanlı Hephaistos’u çağırdı yüreğine demekti. Dağıttı insanlara acıları, dertleri Görüyorsun ya Zeus’un dilediğine
insanoğlu hemen Böyle dedi Zeus onlar da yaptılar Çünkü tüm Olymposlular insan- karşı konulmaz.
Zeus gizledi besini insanlardan Bir parça toprak al, su ile kar ıştır dediğini. ların başına bela etmişti onu,Tan- Bir tek umut kaldı dışarı çıkmadık
Ama İopetos’ un güçlü oğlu Pro- dedi. Koca Hephaistos, topal tanrı rıların babası kurunca bu düzeni Kapağı açılan dert kutusundan
metheus İçine insan sesi koy, insan gücü hemen Epimetheus’a gönderdi Pandora’yı Umut tam çıkarken Pandora kap- KAYNAKÇA:
Agızza R., Antik Yunan ‘da Mitoloji Masal-
Çaldı Zeus ateşini insanlar için koy, Bir kız biçimine soktu toprağı Kılavuzu tanrı Hermeias’la atmıştı kapağı
lar ve Söylenceler, İstanbul, 2001.
Sakladı onu narthe kamışının Bir varlık yap ki yüzü ölümsüz Gök yüzlü Athena süslü kumaş Epimetheus unuttu Pro- Böyle demişti bulutlar devşiren Erhat A. , Mitoloji Sözlüğü, İstanbul, 1984.
içine tanrıçalara benzesin sardı beline metheus’un dediğini Zeus
Kızdı bulut devşiren Zeus dedi ki Bedeni güzelim genç kızlara O canın Kharitler ve güzelim Zeus’tan armağan alma demişti O gün bu gündür insanların başı
ona benzesin Peitho ona Prometheus dertte
Sibel AKGÜL
yüksek lisans öğrencisi
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 21 - 22
A K R E P v e Y E L K O VA N
Bir içki evinin kapısına

oturduğumda,
Ben ki Tanrıça İştar'ım
Fahişeyim, anayım,
eşim, tanrıçayım.
Hayat denilenim,
Siz bana ölüm deseniz
bile.
Yasa denilenim,
Siz bana kural dışı
deseniz de.
Aradığınız benim,
Ve bulduğunuz.
Dört bir yana saçtınız
beni
Ve şimdi parçalarımı
topluyorsunuz....
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 23 - 24
Gözlerimizi kapatalım. soyutlanmasından önceki Haldi’nin eşi Arubani veya Güneş Yunan kültüründe erkeklere Son olarak Doğu Roma
Anadolu’nun binlerce yıl İnsanın gelişim ve evrim süreçler açısından ve kadının Tanrısı Şivini’nin eşi Tuşpu toplum içerisinde eşlik eden İmparatorluğu Döneminde
önceki halini gözlerimizin sürecinde kadının doğaüstü toplumun temel bir parçası gibi. Kamusal alanda söz hakkı kadın demektir. Dans, edebiyat, kadının işlevine değinebiliriz.
önüne getirelim hadi. Tigris ve bir varlık olarak görülmesini olarak görülmesini yansıtması bulunmayan ve Neolitik Çağda güzel konuşma ve felsefe gibi Önceden pagan olan Roma
Euphrates dağlardan süzülüp empatik bir şekilde algılamamız bakımından büyük önem feminen özellikleriyle betimlenen alanlarda eğitim almış hetereler İmparatorluğu Hıristiyanlığı
geliyor, Hasan Dağı belki de mümkün. Yeni bir canlıya taşımaktadır. kadın, artık sadece dinsel eğitim seviyelerine göre ücret kabul etmesiyle birlikte “kutsal
püskürteceği lavlarını içinde hayat veren, besin kıtlığı olduğu yönleriyle tanımlanır ve cinsel alırlardı. Kadının erkeğin yanında kadın” imajını Meryem Ana’ya
biriktirirken Çatalhöyük’ün zamanlarda bile onu kendi MÖ 3000’lerden sonra ise tarım kimliklerinden uzaklaştırılır. “süs” olarak görüldüğü bu evriltmiş, zina ve kürtaj devlet
ana tanrıçası bir yandan bedeninden sağladığı besin sonucu gerçekleşen siyasi dönemde yetişmiş Lesbos’lu tarafından yasaklanmıştır.
oğlunu emziriyor. Sonra bir maddesiyle doyuran ve kimi örgütlenmeler, silah yapımının Yunan kültürünün görüldüğü Ege Sappho’ya duyulan hayranlık
bakmışsın bir kadının avcunda dönemler kan kaybetmesine güçlenmesi ve insanların kıyılarında ise durum farksızdır. belki de hak ettiğinden azdır. Şimdi, tarihin işleyiş sürecinde
bir mercimek tanesi filizlenmiş. rağmen ölmeyen bir varlığın kendilerini surların içindeki Kadınların dışarıda toplantı kadının nereden nereye geldiğini
Mercimek büyümüş, çoğalmış, dönem koşullarında tanrılaştırılıp kentlere hapsetmesinden sonra veya savaşla ilgili bir işlme veya Roma Döneminde ise kadının anlamak için gözlerimizi
tarlalara yayılmış. O yayıldıkça kutsallaştırılması normaldir. “fiziksel güce” ve “askerlik” zanaatte bulunamayacağına toplumdaki yerini ünlü hukukçu yeniden kapatalım. Güneş
biz çoğalmışız. Akrep ve Bunun en güzel örneği kavramına önem verilmesiyle ya da yorucu tarla işleri veya Ulpian’dan öğreniyoruz: artık battı. Tigris ve Euphrates
yelkovan işlemiş. Bir de bakmışız Çatalhöyük ana tanrıçası olabilir. birlikte ana tanrıçanın tacı çobanlık yapamayacaklarına “Kadınlar devlet ve resmi eskisi gibi çağıldamıyor. Ana
MS 2015 Türkiye’sine gelmişiz. Çatalhöyük’ün bu bereket kokan başından alınıp yere çalınmaya dair bilgileri yazılı eserlerden memuriyet görevlerinde tanrıça yaşlanıp öldü. Ama
tanrıçası aynı zamanda bizim başlanmıştır. Uygarlığın anlaşılmaktadır. Bunun en bulunamaz, hakim olamaz, en ruhu Anavarza’da Roma’dan
Çoğumuz için sıradan bir topluluğumuzun da simgesidir. gelişmesine eşit derecede katkısı çarpıcı örneklerinden birisi yüksek devlet memuriyetlerinde kalma bir kremasyon teknesi
sabahtı, öldürülen genç Ona yüklenen bütün “kadınlık” olan kadın artık çoğunlukla Ksenophon’un kadın-erkek bulunamaz.” Bu dönemde içinde çamaşır yıkayan kadının
bir kadının manşetlerdeki vasıflarını bir kenara bırakalım, ‘anne’dir. Yine de –şükür ki- o ilişkilerini ve ev yönetimini ele kadınların sahip olabileceği gözlerinden bize bakıyor.
fotoğrafına uyandık. Okudukça iki yanına aldığı leoparlarıyla dönemde Arinna veya Hepat gibi aldığı Oikonomikos eserinden en önemli dinsel memuriyet Uyanalım ve Lysistrata’nın
şaşırdık, okudukça sinirlendik, bile aslında Anadolu kadınının sahip olduğu gücü hala koruyan alınmıştır. Ona göre iyi yetişmiş Vesta rahibeliği idi ve genellikle kadınlarının cesaretiyle yeni
okudukça birer kadın olarak nasıl gücünü yansıtır. Bafa Gölü tanrıçalarımız varlıklarını bir genç kız “ az görecek, az soylu kadınlara yönelikti. Bütün tohumlardan yeni filizler üretelim
değersizleştirildiğimizi öfkeyle yakınlarındaki Latmos’a sürdürmektedir. Demir Çağı’na işitecek ve az soracak”tır. Bu bunlar olurken elbette kendi diye.
hissettik. Bu coğrafyada kadın baktığımızda ise kadın ve geldiğimizde ise tanrıçaların dönemde yine Yunan kültürüne işini yapan, örneğin kocasından
olmak nasıl bir şeydi ve ney, ne erkek figürlerini bir arada ve çoğunlukla tekil olarak güçlü ait olan “hetere”ler’ görmekteyiz. bağımsız ticaret işiyle uğraşan
zaman, nasıl değişmişti? Bütün sadece fiziksel farklılıklarının birer simge olarak değil, daha “Arkadaş” anlamına gelen varsıl kadınlar da bulunmaktaydı
bunları sorgulamak, kim bilir, bizi betimlenerek çizildiğini güçlü erkek tanrıların eşleri hetere, kadınların ev işlerinden fakat kadının işlevini anlamak
belki biraz olsun ferahlatır mı görürüz. Bu kaya resimleri, olarak betimlendiğini görürüz. sorumlu olduğu ve dışarıda için maalesef yetersiz ve istisna
dersiniz? kadın ve erkeğin birbirinden Urartuların en büyük tanrısı kamusal alanda görülmediği sayılabilecek konumdadırlar.
ODTÜ Arkeoloji Topluluğu
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 25 - 26
Yunan’dan Roma’ya
İNANÇ ETKİLEŞİMİ
Din kavramı, bir çok dünya dil Antik Dönemde de (Yunan, diğer üyeleri gibi tanrılarda çeşitli karşı duydukları güvenin gizemlerin içeriğini, tanrının bu bayramlarda yapılan dualar,
ve tasavvuruna damgasını Roma, Mezopotamya ya da Mısır olaylara karışmakta, savaş artmasını da sağlamıştır. yaşadıklarına göre belirlenen adanan kurbanlar ve tapım
vuran Latince religiodan gelir uygarlıklarında) aynı şekilde doğa gibi bazı olağanüstü olaylarda yaşam, acı çekme, ölüm, yeniden biçimleriyle, tanrıları yatıştırarak
(religare: bağlanmak, bir üstü güçlere sahip insan benzeri belirleyici rol oynamaktadır. Roma Devlet Dini doğuş ve sevinç oluşturur. aile ve devletlerinin güvenliğini
kimseye sorumluluk yüklemek) tanrılara inanırlardı. Din, diğer Tanrıların insanlardan tek farkı Amaç insana, kültün tanrısının sürdürürlerdi.
ve insan ile var olduğuna topluluk aktivitelerinde olduğu ölümsüz olmaları ve kutsal Çok tanrılı olan Roma devlet yaşadıklarını duyumsatma ve
inanılan doğa güçleri arasındaki gibi, aynı şekilde düşünme, aynı besinleri olan “ambrosia” ve dini, Roma devletinin varlığını onu zorlu bir geçiş döneminden
ilişki, inanç, ayin, kült ve şeyleri hissetme ve hep beraber “nektar” ile beslenmeleridir. ve birlikli bütünlüğünü koruyan sonra tanrısıyla bir olabilmenin Roma yazarı Cicero bize bu
davranışların tümünü kapsar. aynı şeyleri yapma gibi (şarkı Herodotos (2, 53), Homeros ile ve tüm vatandaşların sadakatla büyük çoşkusuna erişmektir. konuda: “Ailemiz ve atalarımızla
Aslında insanın açıklayamadığı söylemek, dans etmek yada Hesiodos’ un Yunanlılar için bağlandıkları çeşitli inanç ve Tanrılara karşı korkuyla karışık ilgili dinsel törenleri korumak,
ve hakim olamadığı üstün ziyafet şölenleri) uygulamaları bir “teogonia” yani bir “tanrılar faaliyetler bütünüdür. “Gizemler” saygı vardır. Bu duygu içsel bir eski zamanlar tanrılara çok yakın
doğa güçleri karşısında korku, kullanırlar. sistemi” yarattıklarını, tanrılara ya da “Gizem Dinleri” olarak inanç ve sadakattir, bunun dışa olduğuna göre, adeta tanrılardan
zayıflık, korunma, şefkat ve ad ve lakaplar verdiklerini, adlandırılan inançların her birinin vurumu dinsel uygulamalar ve devralınan dini korumakla eştir”
sığınma duygularıyla birlikte ulu Antik Yunan Dini bunların görev ve nüfuz kendine özgü tanrısı, bu tanrının törenler sonucunda gerçekleşir. der.
kudretlere teslim olmasıdır. alanlarını sınırlamış olduklarını başından geçen ve gizemlere Romalılar rahip heyetinin
Antik Yunan dini çok tanrılı yazar. Tanrıların insan düzenini konu olacak bir söyleni ve tapım başkanlığında çeşitli tanrılarla
Günümüz toplumunda yaşayan (polytheist) bir dindir. Yunanlılar sağladıkları ve adaleti korudukları biçimleri vardır. Felsefesi bu ilişkilerini düzenlemek ya
insanlar, doğa üstü varlıklara (bir Tanrılarını insan biçiminde inancı, tanrılarla insanlar yaşamda ve öte dünyada insana da gerektiğinde bu ilişkileri
ya da daha fazla tanrı) dinsel düşünmüşler ve o şekilde arasındaki ayrılığın büyümesine bir yaşam biçimi ve ruh huzurunu yenilemek amacıyla yılın belli
bir inançla bağlanırlar. İnsanlar betimlemişlerdir. Toplumun yol açtığı gibi insanların tanrılara sağlama vaadiyle biçimlenen günlerinde bayramlar düzenler ve
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 27 - 28
İnanç Etkileşimleri Sanatçıların, zanaatkarların haline gelmiştir. İtalya’daki eski unutulmamalıdır. Mısır’daki
tanrıçası ve Roma bilgeliğinin ruhu Yunan kolonilerinden Cumae’ın firavunların tanrılaştırılması
Roma devlet Minerva, Pallas Athena’nın; aşkın kehanet merkezinde saklanan örneğinden hareketle ve
dininin özgün yapısı tanrıçası Venus, Aphrodite’nin Yunanca yazılmış bir takım kağıt Doğu’daki Yunanlı kralların benzer
İÖ 3. yüzyıldan yaşam öyküleriyle anıldı. Neptunus, tomarlarından ibaret olan ve Yunan uygulamalarından etkilenerek
başlayarak Yunan dini Poseidon Vulcanus, Hephaistos; tanrılarıyla onların Yunan tarzı (ritus geliştirilmiştir. Romalılar, Akdeniz’in
etkisi altına girmiştir. buğdayın ve bereketin tanrıçası Graecus) uygulamalarını içeren doğusunda yaşayan halklarla
Yunan’ın zengin söylence Ceres, Demeter; kırların tanrısı bu kitaplar, Roma’ya getirilerek ilişkiye geçtikten sonra, bunların
dünyasının, Olympos Liber ise, Dionysos ya da Bacchos Capitolium’daki Juppiter tapınağına yüzyıllardır krallarına tanrı olarak
tanrı sisteminin, Doğu (Bacchus) oldu. Avcıların tanrıçası konmuştur. Roma devletinin taptıklarını görmüş ve bu durumdan
dinlerinin etkisiyle biçimlenen Diana, Artemis’e, kardeşi Phoebus tehlikeyle karşılaştığı durumlarda bu etkilenerek kendi yöneticilerine
Yunan gizem dinlerinin ve Yunan ise ışık tanrısı Apollon’a eş tutuldu. kitaplara başvurması, Yunan tanrı ve de birer tanrı olarak hitap etmeyi
felsefe okullarının özellikle ahlak tapınım biçimlerinin de ayrıntılarıyla uygun bulmuşlardır. Ancak, yaşayan
anlayışlarının etkisi altında yepyeni Roma devlet dininde Yunan Roma dinine aktarılmasına neden bir insanı tanrılaştırmanın sosyal
içerikler kazanan devlet dini, önceki dininin bir diğer etkisi ise, tapınak olmuştur. ve siyasal tehlikelerinin bilincinde
aşamalardaki görüntüsünden daha anlayışında kendini göstermiştir. olduklarından, başlangıçta, batı
derin yapıya sahip olur. Yunan Roma dinindeki numen gibi Yunan dininin Roma’nın dinsel eyaletlerinde Roma’nın tanrısal
dininin Roma dinsel yaşantısının soyut tanrı anlayışının tapınağa içeriğine bir başka önemli etkisi ruhuna tapınmayı aşılamaya
içeriğini belirlemede en önemli gereksinim duymamasının sonucu, ise, tanrılarının efsanelerinin ve çalışmışlardır. Ama Roma kentinde
etkisi, bu dini çok tanrıcılığa önceleri evin ocağını, kilerini ya da soylarının tarihçesinin anlatıldığı Caesar’la birlikte, bu dönemden
dönüştürmesidir. Bu aşamada, eşiğini, mağara, pınar gibi doğal söylence dünyasının tanıtımı başlayarak, ölümünden sonra
numen, insan biçimci içeriğe sahip alanları birer tapınma yeri olarak aşamasında yaşanmıştır. İtalya’da tanrısallaştırılmasıyla, başa geçen
olan Yunan tarzı düşünü içinde gören Romalı, Yunan dininin kurulan Yunan kolonileri ve Yunan imparatorların tanrısallaştırılması
insana özgü niteliklerle donanmış etkisiyle gerçek anlamda tapınak anakarasıyla girişilen ticari ve (apotheosis) yaygın bir uygulama
ve ölümsüzlük özelliğiyle insandan kavramıyla (templum) tanıştı. siyasal ilişkiler sonucu Yunanlılar’ın halini almıştır.
daha önemli bir varlık anlamı tanrı öyküleriyle tanışan Roma,
kazanmıştır. Tapınakların yanında, Yunan dininin bu tanışıklığı kendi kültürüne Son olarak, Roma’nın, yabancı
bir diğer etkisi de Roma dininin uyarlamada zorluk çekmemiştir. bir geleneğin ürünü olarak
Homeros ve Hesiodos’un heykellerle tanışmasında ortaya Hayal gücü bakımından çok zengin benimsediği, imparatoru ve ailesini
destanlarındaki Yunan tanrıları çıkmıştır. Roma kentinde ilk tapınak bir dünyaya sahip olan Yunanlılar’ın tanrısallaştırma ve onlar adına
ve her birinin kendine özgü Capitolium tepesinde, Juppiter, Homeros ve Hesiodos’un tapınak inşa etmek düşüncesi,
söylenceleri Roma tanrılarına Minerva ve Juno’ya adanarak destanlarıyla gelişen, lirik şiirler ve Roma devlet dinine yeni bir özellik
Latince adlarla geçti ve kuruldu. Önceleri, belli sembollerle tragedyalarla güçlenen ve felsefi katmıştır. Cumhuriyet kurumlarının
özellikle Vergilius’un Aeneis’i ve betimlenen numenler, artık tanrı kavramlarla derinleşen söylence güvenliği için tanrılara tapan halk
Ovidius’un Metamorhosesinde heykelleriyle özdeşleşti. dünyası içerik açısından zengin artık bu kurumları kendi bünyesinde
Romalı yaşantısının özellikleriyle olmayan, farklı bir kültür dokusunun toplayan imparatora yönelmiş, kendi
örülen söylencelere dönüştü. Bu Bundan başka, Yunan dini ürünü olan Roma’nın geleneksel huzurunu imparatorun huzurunda
doğrultuda, eskiden fırtınayla ve Romalıları gizemli kahin Sibylla’nın dinini temelden etkilemiştir. Cinsiyeti ve sağlıklı oluşunda aradığı için,
çiftçilikle ilgili olan Tanrı, Mars kitaplarıyla da tanıştırmıştır. Bu olmayan yerli Roma tanrıları bu devlet dininin tanrılara imparator
Yunanlılar’ın Ares’iyle özdeşleşip tanışma, İÖ 367 yada daha önceki etkilenme sonucunda belli bir adına tapınmayı benimsemiştir.
savaş tanrısı oldu ve Romalılar için bir yıla tarihlenir. Tanrı Apollon cinsiyet kazandılar ve onlarında
en önemli tanrı özelliğini korudu. tarafından esinlendiği düşünülen Yunanlılar’ınkine benzer soy tarihleri
Tanrıların babası Juppiter, Zeus’la; Sibylla’nın bu kitapları, sonradan ve aşk öyküleri oldu.
kadınların ve evliliğin koruyucusu Romalıların özellikle başlarının
Juno, Hera’yla; tanrıların habercisi derde girdiği büyük olaylarda Roma dininin özellikleri arasına
Mercurius, Hermes’le özdeşleşti. kurtarıcı olarak danıştıkları kitaplar katılan İmparatorluk kültü de
Kaynakça
Estin C.-Laporte H.,Yunan ve Roma Mitolojisi, 2002, Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Dürüşken Ç., Antik Çağda Yaşamın ve Ölümün Bilinmezine Yolculuk, Roma’nın Gizem Dinleri, İstanbul,
2011
Mansel A. M., Ege ve Yunan Tarihi, Ankara, 2004. Tuba KILIÇ
Tekin O., Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İstanbul, 2011. mersin üniversitesi arkeoloji bölümü
Ünal A., Eski Anadolu Ve Hitit Dinleri”, Aktüel Arkeoloji, Ocak-Şubat 2013/31, 96-113. 4. sınıf öğrencisi
Watkins T., Dinin Tarih Öncesini Öğrenebilirmiyiz?, Aktüel Arkeoloji, Ocak-Şubat 2013/31, 61-81.
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 29 - 30
ANTİK DÖNEMDE CAM

Talih, cam gibi parlak ve gösterişlidir. Ama çabuk kırılır.”
Publilius Syrus
Antik düşünür Suriyeli Syrus’un şekillendirilmesinin kolay olması Özellikle Ege Adaları, Akdeniz ve özellikle volkanik faaliyetlerin
Türkiye’ de çeşitli merkezlerde görüldüğü Kappadokia, Kuzey Anadolu
dediği gibi kırılgan, parlak ve sayılabilir. Dergimizin bu sayısında
tarih öncesi dönemlerden itibaren (Galatia ve çevresi) Batı Anadolu’da,
gösterişli cam… Günümüzde camın kullanılmaya başlandığı erken
bu malzeme bulunmaktadır ve Ege Denizi’nde volkanik bir ada olduğu
cam, hayatımızın her anında, dönemlerden itibaren kronolojik kullanılmaktadır. bilinen Melos Adası’nda obsidyen
çevremizde sürekli rastladığımız sıralamayla, bulunuşu, kullanımı, ticaretinin yapıldığı bilinmektedir.
ve kullandığımız,vazgeçilmez üretimi hakkında genel bilgiler Örnek vermek gerekirse, Kayseri Sonuç olarak bu malzemenin bu doğal
malzemedir. Evlerde mutfaktan, sunmaya çalışacağız. Pınarbaşı’nda yapılan kazılarıda madenin bıçak, ok ucu, silah süsleme
bilimsel deneylerin yapıldığı Epipaleolitik Çağda ( İ.Ö. 10000-8000 aracı ve mücevher olarak kullanıldığını
labaratuvarlara, ağır sanayiden en Cam, erken dönemlerde doğada dahi obsidyen üretiminin ve ticaretinin söylenebilir. İsterseniz, doğal
küçük atölyelere kadar hemen hemen bulunan bir malzemedir. Volkanik yapıldığı kanıtlanmıştır. Neolitik olarak elde edilen camın (obsidyen)
bütün mekanlarda kullanılmaktadır. patlamalar esnasında aşırı sıcaklık dönemde (yaklaşık olarak İ.Ö. 8000- ardından suni olarak üretilen camdan
Camın bu kadar çok kullanım görmesi ve gaz basıncı altındaki kumlardan 5500) , kenarları sivriltilen obsidyenler, bahsedelim. Cam en basit kimyasal
insanı şaşırtır niteliktedir. Neden cam oluşan, genellikle siyah renge sahip hem gündelik kullanımda hem de açıklamasıyla, sodanın, kireçin ve
bu kadar çok tercih edilmektedir? “obsidyen”, cama ve cam kullanımına tarımsal üretimde uçlarına ahşap kumun (silis) birleşmesi ve belirli bir
saplar takılarak; doğrayıcı, kesici ve sıcaklık altında kalmasıyla (yaklaşık
Camın kullanım ve tercih edilme verilecek ilk örnektir. Obsidyenin yanı
ayırıcı alet olarak kullanılmıştır. Yine olarak 8000-15.000) oluşmaktadır. Suni
sebepleri arasında, dayanıklı, sıra kaya kristalide doğal olarak elde
Anadolu’da çeşitli höyüklerde (Aşıklı yoldan elde edilen cam malzemenin,
sağlıklı, hafif, hammaddesinin edilen cama örnek olarak verilebilir. Höyük) Neolitik Çağda bu malzeme tam olarak ne zaman bulunduğu
kolay bulunabilmesi, üretiminin ve gömü hediyesi olarak kullanılmaktadır. konusu tartışmalıdır.
Kalkolitik Çağda ( İ.Ö. 5000-3000)

ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 31 - 32
Ancak antik yazarlardan biri olan Mısır, Kıbrıs ve Mezopotamya’da Camın nerelerde imal edildiğinden Hatay yakınlarındaki Tell-Açana ise tüm üretim malzemelerinde uygulandığı bu dönemde, Yeni
Plinius’un belirttiğine göre Fenikeli cam üretildiği bilinmektedir. bahsettikten sonra isterseniz höyüğünde bulunmuştur. İ.Ö. 2. olduğu gibi cam buluntular yok Assur imparatorluğu topraklarında
denizciler bir tesadüf eseri camı ilk Suni cam üretiminde seramik camın nasıl yapıldığına dair Binyılın ortalarına tarihlendirilen denilecek kadar nadirdir. Karanlık Nimrud (Antik adıyla Kalhu,
üreticileridir. Yazar bu denizcilerin, yapımında olduğu gibi yüksek tekniklerden de bahsedelim. bu örneklerde özellikle insan Dönemin ardından gelen Demir Musul’un güneyinde bir yerleşim)
Suriye’nin Prolemais bölgesindeki ısılar için atölyelerde cam ocakları Cam yapımında, en eski ve bu yapımı camın kaplar üzerinde Çağında ise özellikle oldukça
Belus Nehri yakınlarında sahilde kullanılmaktadır. merkezli cam üretimi oldukça
dönemde kullanıldığı bilinen sır malzemesi olarak kullanıldığı geniş sınırlara sahip olmuş, Yeni yaygındır. Geç Tunç Çağının
bir kamp kurduklarından ve ateş
teknik, iç kalıplama tekniğidir. önerilmektedir. Bu dönemde yine Assur İmparatorluğu’nun (İ.Ö. polikrom (çok renkli üretilmiş )
yakarak kaplarını, aynı zamanda Cam ocakları genellikle kilden
yükleri olan soda blokları üzerine Metal bir çubuğun ucundaki malzenin ticari değeride oldukça 912-612);sınırları içinde çeşitli aksine, özellikle bu merkezden
yapılmakta dumanın çıkması şekil verilmemiş kil kalıbın yüksektir. Günümüzden yaklaşık merkezlerde cam üretimi oldukça
koyduklarından bahseder. Ertesi için üstü açık ve malzemenin çıkan üretimler ya monokrom (tek
gün uyandıklarında, ateşin üzerine cam dökülüp yavaş olarak 3400 yıl önce battığı fazladır. Tahmin edileceği üzere,
içine koyulduğu bir ön girişi olan rengin farklı tonlarıyla yapılmış)
sıcaklığından dolayı kum ve yavaş soğutularak elde ediliyor, önerilen, Uluburun açıklarındaki o dönemde üretimde ve ticarette
fırınlardır. Kilden ve tuğladan yada sade tek renk üretilmişlerdir.
sodanın camı oluşturduğunu soğuma işleminden sonra kalıp gemide yaklaşık olarak 175 adet başı çeken Fenikeliler’dir. Geniş
görmüşlerdir. Her ne kadar antik imal edilen bu fırınlara genellikle çıkarılıyordu. Bu tekniğin öncelikle cam ingot (belirli formda nakliye Arkaik Dönemde genellikle
coğrafyalara yayılımın yanı sıra,
kaynaklarda bahsedilse de suni kazılarda ulaşılması oldukça Mısır ve Mezopotamya’da üretildiği amaçlı kullanılan malzemelerin Antik Dönemin büyük tüccarları
güçtür. Kazılarda yer yer cam Tunç Çağının aksine ticaret
camın ne zaman üretildiği tam önerilmektedir. Malzeme ilk olarak hammaddesine verilen genel Fenikeliler’in üretimi, olan cam
cürufları (metal cam gibi imparatorluklardan çok yerel
olarak bilinmemektedir. genelde yukarıda da bahsedildiği isim) bulunmuştur. Tabi ki bu malzemeye Yakın Doğu’da pek çok
malzemelerin atık yada hammadde üreticilere ve tüccarlara geçmiş
üzere kalıp halinde, çekirdek yada buluntular hammade,üretim merkezde rastlanılmaktadır. Kilden
Geç Tunç Çağı (İ.Ö. 1500-1200) halindeki formsuz kaba kalıntıları , bu gelişmede camın üretiminin
yuvarlak şekilde süs ve mücevher ve ticaret konusunda bizlere kalıplar alınarak üretilen cam,
özellikle suni camın üretiminde ) ve yuvarlak temele sahip alanlar ve ticaretinin gelişmesini
amaçlı kullanılmaktadır. Bugüne fikirler sunmaktadır. Bu dönemin genellikle antik dönemin en çok
artış görüldüğü dönemdir. Ticari genellikle cam fırınları olarak sağlamıştır. Yine kalıba dökme ve
rotalarla birbirine bağlı olduğu kadar bilien en erken cam kap ardından gelen ve bir çok kültürün kullanılan malzemesi olan seramik
değerlendirilmektedir. kalıp olarak soğutma işlemlerinin
bilinen, Anadolu, Suriye-Levant, parçası ise yine Anadolu’da son bulduğu Karanlık Dönemde malzemelerin formlarına benzerdir.
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 33 - 34
Özellikle kilden kalıplara olması sebebiyle bu yöntem üretim maliyetinin azalmasını Hellenistik Dönemin Yunan alüminyum kullanılmakta, düşük yapımında görsellikte son aşama
dökülen camın, sonradan devam etmiştir. İkinci teknik ise sağlamaktaydı. Çünkü cam coğrafyasının ürünlerinden ve ısılarda ergimeyi sağlamak ise Geç Roma Döneminde
kulpları makasla kesilerek üfleme tekniğidir. İ.Ö. 3. yüzyılın için ayrıca kalıp üretmek kültüründen etkilenen Romalılar, için ayrıca natron ( hidratlı Hıristiyanlık ikonografisinde
formun üstüne yapıştırılır ve ortalarında yine Suriye-Filistin zorunda kalınmıyordu. Bu cam ürünleri pek çok ürün sodyum karbonat) ,sağlamlık çokça örneğine rastlanan camda
hemen soğuma odalarına coğrafyasında, devrim niteliğinde teknikle hem bilinen formlar yelpazesinde üretilmişlerdir. için kireç ve magnezyum altın kullanımıdır. Literatürde
alınırdı. Bu dönemde ve daha bir endüstriyel gelişme yapılır. (özellikle oinochoe, aryballos, Roma Dönemine gelindiğinde kullanılan mineraller ve bu cam türü “gold sandwich”
sonrasında üretilen tek renkli Üfleme tekniğinde, ortası alabastron, amphora, hydria gibi) ise camcılık oldukça fazla maddelerdir. Bu dönemde yine altın sandeviç olarak adlandırılır.
camlar, laciverttaşı, kaya boş, “pipo” adı verilen üfleme yapılıyor hemde yarı küre, yada kullanım alanında tercih edilen Hellenistik Dönemde olduğu Adında da anlaşılacağı üzere iki
kristali ve turkuaz gibi madeni çubukları kullanılmaktadır. konik cam kaplar üretiliyordu. bir malzemedir. Metal kapların gibi tercih edilen teknik üfleme cam levhanın arasına altın bir
malzemelere benzetilmekte ve Cam erimiş sıvı halden katı Hellenistik dönemde yine camın yerine oldukça iyi bir alternatiftir. tekniğidir. Roma Döneminde varak’ın yerleştirilerek kullanıldığı
sihir büyü ve dini ritüel amaçlı hale kısa sürede geçeceği için mozaik süslemelere benzeyen Bu dönemde çok renkli kullanım özellikle imparatorluğun bu örnekler kullanıldıkları
da kullanılmaktadır. Bu açıdan piponun ucundaki cam, yine mozaik cam adı verilen bir söz konusu olsa da genellikle Doğu Eyaletlerinde camcılık eserlerde görsel bir şölen ve
bakıldığında cam değerli taşların piponun yardımıyla avuç içinde teknikle renklendirilmesi de metal kaplara da benzetme oldukça rağbet gören bir zerafet sunmaktadırlar. Roma
bir alternatifidir. Hellenistik hızlı döndürülerek şekillendirili. sağlanmaktaydı. Bu durum çabasıyla tek renkli cam kaplar zanaattır. Cam üflemeyle birlikte döneminden sonra Doğu ve Batı
Dönemde geçmişten gelen Üfleme oldukça yavaş bir şekilde camın oldukça fazla sayıda kullanılmaktadır. Kap yapımı, atölyelerinde yaygınlaşması imparatorluklarında oldukça
iç kalıba dökme tekniği ve gerçekleştirildikten sonra form renk içeriğine sahip olmasını mozaik yapımı, oyun aletleri, artık Roma Döneminde camcılık yaygın bir şekilde cam üretimine
ayrıca yeni geliştirilen üfleme alan cama sonradan sap, kulp sağlıyordu. Bu cam mozaikler pencerede kullanımı ayrıca süs sektöründeki ürün fazlası ile devam edilmiştir.
tekniği uygulanmaktadır. ve ayak gibi ekler yapıştırılıyordu. fırınlama esnasında cam malzemesi hatta heykel yapımı birlikte değer kaybetmesine Antik Dönemden günümüze
İç kalıba dökme tekniği bu Önceden alınan bir parça cam kaplara aplike edilmekte ve kullanım alanları arasındadır. sebep olmaktadır. Bu durum kadar çeşitli teknikler ve
dönemde yaygın bir kullanım makasla kesilerek gövdeye oldukça renkli bir görünüm Bu dönemde yine gelişen antik yazarlardan Strabon yöntemlerle hayatımıza giren
görmektedir. Çünkü Hellenistik yapıştırılıyordu ve sonradan sağlanmaktadır. Yine cam teknolojiyle birlikte camın tarafından da desteklenmektedir. cam tarihsel gelişimiyle birlikte
Dönemde özellikle Hellenistik aniden donup kırılmaması mozaiklerin özellikle erken yapımında farklı minerallerin Antik yazar “Bir cam kase bir görsel zevkleri doyurmakta
krallıklar arasında uzun süren için soğutucu fırınlarına dönemlerde olduğu gibi bu kullanımı da hem sağlamlık bakır paraya satılabilmektedir” bugün bile halen insanların
savaşlar yaşanmaktadır. alınıyordu. Günümüzde halen dönemde süsleme eşyası olarak hem de görsel açıdan cama güç diyerek camın artık toplumun vazgeçilmez bir malzemesi olma
Ekonomik olarak; seramik kullanılan bu teknik, kalıplara kullanıldığı bilinmektedir. kazandırmaktadır. Cam yapım her kesiminde kullanım gören yerini korumaktadır.
ve cam üreticiliğinde kalıba olan bağlılığı kaldırmış yeni aşamasında cam hamurunda oldukça yaygın bir malzeme
alma yönteminin daha uygun formların üretilmesini ve ayrıca Özellikle İ.S. 1. yüzyılda silisin pek çok türü ve olduğunu vurgulamaktadır. Cam
Kaynakça Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Ancient Near East, Potts D. T. (ed.) içinde, 317-336.
Donald,S.D., Explorations in Glass: An Autobiography, Wiley. Henderson, J., “The Raw Materials”, Oxford Journal of Archeology Stern,E.M., “Roman Glassblowing in a Cultural Context”,
Düring, B. S., The Prehistory of Asia Minor, Cambridge. 4, 267-291. American Journal of Archaeology 103/3, 441-484.
Erten, E., “ İ.Ö. 2. Binde Anadolu’da Cam”, OLBA I, 29-44. Henderson, J. , Ancient Glass: An Interdisciplinary Explorations,
Güngördü, F. V., “Obsidian Trade and Society in the Central Cambridge. Uzm. Ulus TEPEBAŞ
Neolithic Anatolian”, Bilkent Üniversitesi Arkeoloji Anabilim Dalı Reade, W. , “ Glass”, A companion to the Archaeology of the mersin üniversitesi arkeoloji bölümü
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 35 - 36
Tanıtım
ÖZEL DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜZESİ

Tükiye’nin bir kazıya ait ilk resmi pişmiş toprak arkeolojik materyaller eserler bulunmaktadır. Toplam 1381 yanında kimi dersler müze ortamında Müze içindeki çalışmalar halen devam
müzesi olan Dumlupınar Üniversitesi ile malzemesine ve işlevlerine göre adet etütlük ve envanterlik eserin Seyitömer Höyük, zengin buluntu gerçekleştirilmektedir. Böylece etmektedir. Son olarak önümüzdeki
Müzesi 25.02.2011 tarihine olmak üzere iki şekilde düzenlenmiş sergilendiği müzede kazı buluntuları çeşitliliği ve benzersiz eserleriyle öğrenciler de üniversitelerinde mesleki aylarda müzemizde vitrin sergileme
üniversitemizin rektörlük binası içindeki ve böylece ziyaretçiye mümkün dışında Seyitömer Höyükte bulunmuş Anadolu’nun en zengin höyüklerinden anlamda faydalanabilecekleri böyle ve düzeninin daha etkili ve zengin bir
sergi salonunda TKİ Genel Müdürü Dr. olduğunca açıklamalı olarak eserlerin olan bir mekânın yangın sonrası birisidir. Dumlupınar Üniversitesi bir müze bulunduğu için çok şanslı hale dönüştürülmesi planlanmaktadır.
Selahaddin Anaç ve Arkeoloji bölüm tanıtılması amaçlanmıştır. Müze Salı durumunu gösteren canlandırma Arkeoloji Bölüm Başkanı ve Seyitömer duruma gelmektedirler. Üniversitemizin Bu durumda planlanan bir diğer
başkanı Prof. Dr. Nejat Bilgen’in ve Perşembe günleri saat 10:00-12:00 yapılarak ziyaretçilerin höyük, kazı ve Höyük kazı başkanı Prof. Dr. A. ilgili diğer fakülte ve bölümlerindeki çalışma ise bilgilendirme levhalarımızın
katkılarıyla açılmıştır. Müzemizdeki 14:00-16:00 saatlerinde açıktır. dönemler hakkında daha iyi ve görsele Nejat Bilgen’in kuruluş aşaması ve hocalarımız bazı derslerini müzemizi geliştirilerek eserlerin daha anlaşılır
kuruluş çalışmaları 2010 yılının dayalı bilgi edinmesi sağlanmıştır. sonrasındaki özverili çalışmaları ziyarete ayırmaları ziyaretçi sayımızı ve duruma getirilmesi ve ziyaretçilerimiz
ortalarında başlamıştır. Modern ve Müzede Dumlupınar Üniversitesi Yine bu amaç doğrultusunda ETÇ ile kurulan bu müze ile arkeoloji üniversite içindeki faydalı etkinliğimizi daha açık bilgilendirilmesidir.
sergi anlayışına uygun vitrinler, salon Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. A. ve OTÇ dönemlerine ait konut ve ile ilgilenen herkes, Kütahya ili arttırmaktadır. Türkiye’deki birçok
düzeni ve sergileme sırasına uygun Nejat Bilgen başkanlığında yürütülen dinsel yapı maketleri müzemizde halkı ve Dumlupınar Üniversitesi arkeoloji bölümünden bölüm
olarak yerleştirilmiştir. Bakanlık izni ile Seyitömer Höyük kazılarında görülebilmektedir. Görsel malzemenin öğrencilerine müze depolarında kilitli başkanları, hocalar ve öğrenci Ayrıca müzemize www.dumlupinar.
Kütahya Müze Müdürlüğü’nden alınmış bulunan eserler sergilenmektedir. yanında müze içinde bulunan büyük kalacak çok önemli bir kültür mirası grupları müzemizi ziyaret etmek için edu.tr/muze adresinden online olarak
olan eserler müzemize getirilmiş Kazı çalışmalarda ele geçen ekran televizyondan müzik ve kazı ulaştırılmaktadır. gelmişlerdir. Ayrıca müzemize www. ulaşmak mümkündür.
ve burada sergilemenin yanı sıra eserler arasında ETÇ, OTÇ, I. Bin görüntülerimiz eşliğinde ziyaretinizi dumlupinar.edu.tr/muze adresinden
belgeleme ve kayıt işlemleri yapılmıştır. ve Hellenistik Döneme tarihlenen yapabilir ve tarihin içinde güzel bir Arkeoloji bölümü öğrencilerinin müzeyi online olarak ulaşmak mümkündür.
Vitrinlerimiz dönemsel olarak ayrılan pişmiş toprak, taş, kemik ve bronz yolculuğa çıkabilirsiniz. ziyaret etmeleri için teşvik edilmelerinin
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 37 - 38
ZEUGMA
G e z i G ü n c e s i
Mersin Üniversitesi Arkeoloji damgasını vuran konu, ise Kommagene Kralı buraya gizlendiğini söyleniyor. arkeoloji öğrencilerinin bir ücret bölümde bir su sesi
Topluluğunun bu yılki üçüncü sütunların hangi üslupta olduğu 1.Antiokhos’un hükümdarlığını Mars heykeli sağ elinde mızrak, karşılığında girmesi hiçbir duyduğunu söyledi. Fotoğraf
gezisi, mozaikler şehri tartışmasıydı. Bu gezilere pekiştirmek için ve yönetim sol elinde ise kıvrık dallı çiçek zaman içimize sinmeyen bir makinası alıp gittiğimde
Zeugma’ya idi. Toplanma bölümle gitmenin ayrıcalığı planını oluşturmak amacı ile tutuyor ve gözlerinde ise uygulama, tam bu duruma çatının akıttığını gördüm,
yerine doğru yola çıktığımda ise tartışmada sonuca yaptırdığı, Herakles ve Helios bir kızgınlık ifadesi var, ama alışmış iken başka bir olayı fotoğraflamak için
şehir yeni uyanıyordu. Yolda varamayınca en yakındaki betimli anlaşma stelleri ile beni en çok etkileyen duvara uygulama ile karşılaştık. Mersin çabalarken akıtan yerin
geçireceğimiz zamanın biraz hocaya sorup öğrendiğini karşılaştık. Müzede yürümeye yansıyan gölgesiydi sanırım. Üniversitesinden geldiğimizi ve karanlık olmasından dolayı
uzun olması canımı sıksa da sınamak olsa gerek. Bilimsel başladığımızda ise başka Bir çok eserin yanında en çok arkeoloji öğrencisi olduğumuzu flaş açtım. Tabi yasak
yeni uyanmış gözlerdeki canlılık olarak arkeolojinin bir tanımı bir güzellik bizi karşıladı: su merak uyandıran mozaik ise; söylediğimiz halde müzeye olduğu için hemen müze
bu duyguyu aldı götürdü. var ben ise söyle ifade üzerine hologramla yansıtılarak Zeus’un boğa kılığına girerek, ilk girişte müze yetkilileri görevlisi geldi ve uyardı
Haksız da değilmişim, yolculuk ediyorum. Arkeoloji toprak üstü sunulan 5 adet havuz mozaiği. deniz kenarındaki bahçelerin tarafından “toplu şekilde “buradan su akıyor onu
boyunca sohbet o kadar veya altı bütün nesnelerin bize Gerçekten muhteşem bir birinde arkadaşları ile çiçek gezip tarihi eserler hakkında çekmeye çalışıyorum”
iyiydi ki yanıma aldığım kitabı anlattıklarını okuma sanatıdır. görsellik sunuyor ziyaretçilere. toplayan çok güzel bir kız bilgi veremesiniz” uyarısı dedim, aldığım cevap ise
okumaya hiç fırsatım olmadı. Bir taş konuşur, sana seslenir, Müze üç katlı, bodrum olan Europa’yı kaçırmasının aldık.. Bu bürokratik engeli “ondan bir şey olmaz sen
Zeugma’ya vardığımızda öğle sen anlarsın ne demek katında hamam mozaikleri anlatıldığı Europhe’nin kaçırılışı de küçük gruplar halinde her flaşı kapat” oldu. Evet son
çoktan olmuştu, antik kentin istediğini, bir sırrı paylaşmak sergileniyor ama içeri giriş mozaiği. Bir sonraki dikkat grubun başında ya bir hoca zamanlarda güzel müzeler
girişinde bizi selamlayan baraj gibidir. Bir antik kenti dolaşırken yok, sadece giriş katından çeken mozaik ise Aşil Mozaiği. ya bir yüksek lisans öğrencisi yapıyoruz, Kültür varlıklarını
gölü yolculuğun yorgunluğunu birkaç dakika gözlerini resim çekebiliyorsunuz ya da Savaşçı tanrı Aşil’in Truva olmak üzere aşmış olsak korumaya çalışıyoruz. Bir
herkese unutturdu. Kısa bir kapattığında binlerce yıl geriye 1.kattan bakabilirsiniz. Giriş Savaşına götürülüşü tasvir da yine de benim için hayal tarafta gerçekten bu meseleyi
yemek molasının ardından çatı gider o zaman da yaşamış katında Posedion ve Euphrates edilmiş. Figürlerin çapraz kırıklığıydı. Bir başka konu ise kendine dert edinmiş güzel
örtüsü ile kaplanmış Dionysos bütün figürler yerli yerinde Villaları Mozaikleri var, 1.katta işlenişi, çevresinin dalga motifi bir mozaik üzerinde yazılı olan insanlar varken bir yanda da
ve Danae Villalarının bulunduğu yaşamaya devam eder. ise dünyaca ünlü Çingene ile çevrili olması, üzerinin de Yunanca ismin açıklamasında tuhaf bir kültür politikası ve rant
alanda toplandık. Yüksek Kızı mozaiği sergilenmekte. yaklaşık 15 cm derinliğinde yanlış yazılmasıydı. İtiraf ile boğuşuyoruz bu nedenle
lisans öğrencisi arkadaşlarımız Antik kentte bulunan birçok Müzede bir diğer muhteşem su ile dolu olması döneminde etmem gerekirse bölüme yeni bir kez daha anladım ki bize
burada kent hakkında bilgi eser kent müzesinde eser ise bronzdan yapılmış figürlerin hareketli görünmesini başlamış biri olarak böyle bir çok büyük işler düşüyor bu
verdi. sergilendiği için vakit Savaş Tanrısı Mars heykeli. sağlamış. hatayı fark etmekten çok büyük duygularla biten müze gezisi
Genel bilgileri aldıktan sonra kaybetmeden antik kentten 2000 yılında Posedion Villası haz aldım. sonrası kısa bir şehir turundan
kenti gezmeye başladık. Bu ayrılıp kent müzesine doğru içinde, kiler olarak kullanılan Çok büyük emek verilerek sonra Mersin’e doğru dönüşe
gezilerin bizdeki en önemli yola koyulduk. Zeugma bölümde yiyecek küplerinin hazırlanan kent müzesinde Son olarak ise müze görevlisi geçtik.
özelliği okulda teoride Müzesinin girişinde altında gizlenmiş olarak tabi ki her şey mükemmel ile yaşadığım bir olayı
öğrendiğimiz konuları arazide Antik Kent’te bulunan iki bulunan bu muhteşem heykel değildi. Bunlara değinmesem paylaşmak istiyorum. Gezi
pratiğe dökmek olanağı tapınaktan biri olan Athena 1.52 cm boyunda. MS 256 yazının pek ahlaki olacağını günü hava yağmurluydu. Sınıf
bulmamız. Bu nedenle olsa Tapınağı’nın kült heykeli yılında ani gelişen Sasani düşünmüyorum. Öncelikle arkadaşım Serkan, hamam Özgür ÇARDAK
gerek antik kent gezisine var. İçeriye ilk girdiğinizde saldırısından korumak için müzelere ve antik kentlere kompleksinin sergilendiği mersin üniversitesi arkeoloji bölümü
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 39 - 40
DUYURULAR
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 41 - 42
MART'dan Haberler
Üniversitelerde Köy Okullarında Arkeoloji Dersleri Projesinin Köy Okullarında Arkeoloji Dersleri
Tanıtım Toplantıları
Proje kapsamında önceden tespit edilen köy okullarına
Arkeoloji Topluluğu (MART) sürdürmekte olduğu öy Okullarında Arkeoloji giderek toplantılar düzenlemektedir. Bu toplantılar
Dersleri projesini tanıtmak ve Türkiye’nin başka kapsamında, Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyeleri tarafından
Üniversiteleri tarafından da uygulanabilmesini İlköğretim Okulu öğrencilerine Arkeolojiyi ve Mersin’in
sağlamak için son dört yıldır 16 farklı üniversitede kültürel zenginliğini tanıtan renkli ve eğlenceli sunumlar
tanıtım toplantıları düzenlemiştir. Bu toplantılar yapılmakta, MART üyesi öğrenciler tarafından da,
kapsamında, Topluluk üyesi öğrenciler bölgenin tarihsel ve kültürel değerlerini anlatan bir afiş
uygulamasında yeraldıkları proje ile ilgili bir konferans sergisi eşliğinde öğrencilere arkeoloji hakkında bilgiler
vermekte ve gittikleri Üniversitede projenin tanıtımı verilerek tarihi eserleri koruma bilinci kazandırılmaya
için stand açmaktadırlar. Bu kapsamda 20-24 Nisan çalışılmaktadır. Bugüne kadar çok sayıda okul
2015 tarihlerinde aşağıdaki üniversiteler de ziyaret ziyaret edilmiş ve arkeolojik alanlara yakın ikamet
edilmiştir. Kendilerine gösterdikleri misafirperverlik için eden yaklaşık olarak 3000 öğrenciye doğrudan
teşekkür ederiz. ulaşılmıştır. 2015 yılında Silifke’de Uzuncaburç ve Canbazlı
İÖO, Erdemli’de Esenpınar ve Karakeşli İÖO’ları ziyaret edilmiştir. Köy
Dumlupınar Üniversitesi/KÜTAHYA okullarında öğrencilere çeşitli kırtasiye malzemeleri de dağıtarak, yapılan
Pamukkale Üniversitesi/Denizli etkinliğin akılda kalıcı olmasına çalışmaktadır. Bu yılki çalışmalarda Turizm
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi/Muğla Fakültesi öğrencilerinin katkılarıyla palyaço gösterileri de düzenlenmiştir.
Dokuz Eylül Üniversitesi/İZMİR
Vadi Yürüyüşü
Mersin Üniversitesi Arkeoloji Topluluğu

(MART) 8 Kasım 2015 günü 16 Kilometrelik
Kızılgeçit - Yeniyurt parkurunda Lamos
(Limonlu) vadisi yürüyüşünü gerçekleştirdi.
Gezi sırasında vadi içerisindeki Roma ve
Geç Antik Döneme tarihlenen çok sayıda
kaya mezarı, konutlar ve köprülerin varlığı
geziye katılanları heyecanladırmaya yetti.
Güzel bir sonbahar hafta sonunda yer yer
zorlu ve tehlikeli yollardan bizler ile birlikte
yürüyen herkesin aynı keşfetme isteğini
yaşadığını görmek bizleri mutlu etti. Geziden
bizlere güzel anılar ve keşfetmenin verdiği
dayanılmaz heyecan kaldı... Bir sonraki
gezimizde görüşmek ümidi ile...
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 43 - 44
ÖĞrenciler
KAzıda
Arazi ve kazı evi bambaşka bir dünyadır.
Küçükken herkese sorarlar büyünce başkanına da çok teşekkür ediyorum. arazide çalışan işçilerle çok güzel Her zaman toprak altında ne tutuşturdu. Yanımda toprak gibi duruyordu. İlk bebeğimdi.
ne olmak istersin diye. Çoğu kişi Arazi ve kazı evi bambaşka bir vakit geçiriyorduk, zaman zaman var ne yok merak etmişimdir. tabakasını işaret ederek bu Bu ilkti tabii ama son olmadı. 2
doktor, asker, mühendis demiştir. dünyadır. Orada aile sıcaklığı hisseder espriler kahkahalar patlatıyorduk, Arkeoloji bölümü eşit ağırlıklı iskelet açılacak hadi hemen sene süren kampüs kazımızda
Fakat ben anlamını pek bilmediğim insan, araziye sabah saat 06:00 gibi zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorduk puan
halde Arkeolog olacağım derdim inilir ve sandviçler yenildikten sonra işimize odaklanıyorduk. Hatta türüne
geçince, Tutkulu meslek....
okuduğum bölümü bırakıp 1-2 başla demesin mi? Bi süre ben boyuna iskelet açtım. Emin
ay içerisinde deli gibi sınava toprağa, toprak bana baktı. olun ki en güzel şey mezar
tekrar hazırlandım. Azim işte, İskelet açılacak
kazandım! Ne şanslıyım ki dedi ama
Arkeolojiye başladığım ilk sene, ortada görülen
kampüsümüzün içerisinde bi iskelet
bulunan SİT alanının kurtarma yok. Sadece
kazısı başladı. Tayfur Sökmen kafatasının 3-4
Kampüs Kazısına öğrenciler cm.lik kısmı
hevesle gidiyorlar ve toprakla açık ve üzerini
dalga geçerlerdi. Eski eserlere, tarihi herkes görev başına geçer. İlk gün haşır neşir oluyorlardı. Ben korumak için
yerlere olan ilgim çok büyüktü ve kazana atılan toprakları ayıkladım birkaç tane kafatası bulundu elime ise bir başka bölümü bırakıp de poşetle
bunu gerçekleştirme fırsatı buldum. ama gün geçtikçe buluntu fişi, günlük aldım ve inceledim. Çok tuhaf gelmeme rağmen gitmiyordum, kapatılmış,
Şehrimde ve Anadolu Üniversitesi kazı raporu doldurma seviyesine hissettim o an. Acaba kimdi? Burada bendeki lükse bakın. O görünmüyor.
gibi dünyaca ünlü bir nasıl yaşadı? Ne işle meşguldü? dönemde kazıda çalışan Benim
üniversitede okuma imkanı Nasıl öldü? Aklıma onlarca arkadaşım Recep abinin şaşkınlığımı
buldum. İlk başta insanlar soru geliyordu. Öğle sıcağına ısrarları üzerine kazı alanına gören bi
dalga geçer mezun olunca kimse denk gelmek istemez gitmeye karar verdim, ama arkeolog sağolsun yardım etti. açmak. Açmaya çalışırken
işsiz kalacaksın, mezarcı ama başımdaki hasır şapka Oturduk iskeletin kemiği bulamamanın endişesi
mı olacaksın falan diye biraz olsa rahatlatıyordu. Gün yanına, başladık (yanlış yerimi açıyorum
ama beyni boş olanın dili sonunda kazı evine madenden harıl harıl çalışmaya. acaba düşüncesi) , ortaya
çalışırmış aldırış etmeyin çıkmış bir işçi gibi kıyafetlerim, Önce çok sıkıldım çıkan iskeletin cinsiyetini
işinize konsantre olun, kulaklarım ve burnum bile toz hava çok sıcak, elde bilmeye çalışma, başından
kararlı olun, istekli olun içinde dönüyordum. Ama inanın gözle görülen bir veri geçenleri tahmin etme,
amacınıza elbet ulaşırsınız. arkeoloji her şeye değer, bu yolda yok, sadece toprak iskeleti ince işçilikle tamamen
2014 yazında Denizli’de çekilen çile kutsaldır. Bu arada ve farkında olmadan açığa çıkartma ve bitmeyen
Tripolis antik kentinde ilk arkadaşlar arkeolojide merak deştiğim solucanlar eğlencesi. İşte bu haz yakan
kazı deneyimimi yaşadım. ve düşünme çok önemlidir. Bu … Bir süre sonra güneşin altında çalışmaya
Benim için çok büyük meslek yaşamın ta kendisidir. hanımefendinin değerdi. Tabi ki kampüs kazısı
bir tecrübe oldu. Orada Aslında geçmişi gün yüzüne koluna ulaştık ve küçük bir başlangıç oldu benim
çapa da yaptık,otları da çıkarmak vazgeçilmez bir hazdır. yavaş yavaş tüm için, daha sonra başka kazılara
yolduk, her şeyi az da Eğer toza, güneşe alerjiniz yoksa iskeleti ortaya gitmeye başladım ve oralarda
olsa temelden öğrendik. Bana bu geldim ve tabi ki başımızdaki arkeoloji yapın çünkü arkeoloji aşktır. çıkardık. Yanlış da sıkıntı da olsa pişman
imkanı sağlayan hocalarıma ve kazı şeflerimiz öğrettiler. Diğer yandan hatırlamıyorsam olmadım. İyi ki bu bölümdeyim.
1.85 cm civarında En güzeli öğrenciyken farklı
sözde ziyaret amaçlı gidiyorum. boyu, uzun parmakları ve çene kazılara gitmek bu hazzı da
Kazı alanında Recep abi elime kemiğinin üstüne düşen kiremit mezun olana kadar yaşamaya
dişçi aletlerini, boy boy fırçaları, parçası vardı. Sanki biri ağzına niyetliyim.
mala ve bir de plastik kova yerleştirmiş de öyle gömmüş
Bulut CESUR Zeynep BAYRAKTAR

Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Mustafa Kemal Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğrencisi
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 45 - 46
Bir Kazının Ardından....

heyecanım tüm meslek hayatım boyunca sürecek…
olan işçilerimiz ile o büyüleyen Fırat olabildiğinizi düşündüğünüzde, üstüne

manzarası eşliğinde kazı yapmanın verdiği bir de herkesin saygı ve sevgi çerçevesi
haz muhakkak ki tartışılmaz güzellikteydi. içinde anlaştığı bir ekipte söz konusu ise
Her gün yeni bir bulguya ulaşılacak olmanın ve yaptığınız işleri görmezden gelmeyip
vermiş olduğu heyecanla güne erkenden sizi her fırsatta motive eden kibar bir kazı
başlanıyor ve 50 dereceyi gören sıcaklarda başkanınız varsa, hele bir de Arkeoloji
bile aynı enerji ve gayretle çalışmalara sizin için meslekten de öte bir aşk ise
devam ediliyordu. Enerjimizin kaynağı yorgunluktan da eser kalmıyordu haliyle.
ise gayet açıktı ; çuvallar dolusu seramik
parçaları, camlar, sikkeler, metal objeler, Kazı da günler hiç geçmiyormuş gibi gelse
figürinler ve elbette tabanda bizi bekleyen de aslında su gibi akıp geçiyordu zaman.
Zeugma’nın asıl hazineleri olan o eşsiz Ben de bunu ancak ayrılık günü geldiğinde
mozaikler… Yaklaşık bir hafta arazide görev fark edebildim. Eylül ayında okulların
aldıktan sonra kazımızın fotoğrafçısı olan açılması nedeniyle kazıdan ayrılmak
2014 yılı kazı Gaziantep’e indiğimde arkadaşımızın yardıma ihtiyacı olduğu için zorunda kaldım. 2015 kazı sezonu için yine
erkenden
sezonunda kazı ekibine katılarak Zeugma beni Asistanımız İlter Bey karşılamıştı ve ofise geçtim ve yaklaşık 3 gün sonrada Zeugma’da olacağımdan ötürü ise çok
uyuyorduk çünkü tüm ekip sabah 5’te
antik kentini görme imkanı buldum. İlk aynı gün kazıya katılan arkadaşlarımızı da Zeugma’nın o eşsiz deposundaydım. mutluyum. Biliyorum ki yine aynı heyecanla
uyanıyorduk. Hazırlanıp hemen kahvaltı
kazım olan Adramytteion kazılarından sonra alıp kazı evine gittik. Valizlerimizi bırakır Tüm eserleri baştan taradığımız için ve aynı gururla gideceğim Zeugma’ya ve
yapılıyor ve herkes görev yerlerine
Zeugma Antik Kenti kazılarına başvurdum bırakmaz hemen araziye doğru yola Zeugma’nın 10 yıllık buluntularının büyük biliyorum ki heyecanım tüm meslek hayatım
dağılıyordu. Arazide geçirdiğim bir hafta
ve zorlu uğraşlarım sonucunda ekibe kabul koyulduk. Müthiş bir heyecanla beraber bir çoğunluğunu görme imkanı buldum. Bu boyunca sürecek…
bile çok büyük bir deneyim kazanmama
edildim. Yeni bir kazı, yeni arkadaşlar, yeni nihayet açmaya ulaşmıştık. Günü orada benim için inanılmaz bir deneyim olmuştu
yardımcı oldu.
bir ortam ve ilk kez Güney Doğu bölgesine tamamladıktan sonra paydos verildi ve elbette.
gidecek olmanın heyecanıyla nihayet kazı evine gidildi. Arazide çalışan herkes Oldukça profesyonel bir ekiple çalışmanın
Gaziantep’teydim. toplanıp arazi defterlerini temize çekiyor, bir Bütün gün yorulmanıza rağmen gün
verdiği haklı gururla birlikte birbirinden
yandan da bize işleyişi öğretiyorlardı. Gece sonunda, yaptığınız işlerle ne kadar faydalı
deneyimli ve mükemmel kişiliklere sahip
Duygu ÖZBAY
mezunu
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 47 - 48
Mezun Olan Bir Arkeoloji Öğrencisi

Ne Hisseder....
Nihayet dört yıl önce başlamış olduğum arkeoloji sundu biz öğrencilerine. Bu konuda kendimi şanslı geliştirmeyi mezun
eğitimimi tamamlıyorum. Mersin üniversitesinde hissediyorum. olduktan sonraya
arkeoloji eğitimi almaktan son derece memnun Çalışma bırakmasınlar.
kaldım. Gerek öğretim elemanı kadrosu gerek Arkeoloji mesleğini seçerken de bana keyif vermesi, olanaklarının Lisans diplomasını
eğitim düzeyi, kampüs olanakları ve Mersin ‘in şehir kendimi rahat hissetmem ve bu işi yaparken mutluluk bu denli kısıtlı olması alana kadar
imkanları bir öğrencinin isteyebileceğinden fazlasını duyacağıma inanmamdı. Tüm bu düşüncelerimin ve bu konuda da yeterli kendilerine ne
beni yanıltmadığını yaşamış olduğum ilk kazı çabanın gösterilmeyip arkeolojiye katarlarsa kardır
tecrübesi ile doğrulamış oldum. Düşünsenize tarih gereken önemin verilmemesi birçok kişinin diyorum. Eğer bu alanda
sizin bulduğunuz belgelerle şekilleniyor bu konuda istememesine karşın arkeoloji eğitiminden ilerlemek istiyorlarsa
söz söyleme yetisine sahip oluyorsunuz. Bilinen uzaklaşmasına sebep oluyor. Ben uzaklaşanlar en başta dil konusunu halletmeleri
veya bilinmeyen birçok konuyu sizin çalışmalarınız değil işine umutla sarılanlardan olmayı tercih ettim. gerekiyor . Ben ve benim gibi olan bir çok arkadaşım
aydınlatıp gün yüzüne çıkarıyor. Bizim ülkemizin de arkeolojik materyal bakımından mezun olurunca hallederiz psikolojisinde olduğumuz
bu kadar zenginken arkeoloji biliminin de gereken için şu an çok zorlanıyoruz.
İşte bu sebepten yaptığım seçtiğim meslekten öneme kavuşacağına inanıyorum. Ben bu bölümden
keyif alıyorum.Tüm bu iyi yanlarına rağmen benim mezun olarak bir sonraki aşamaya geçiyorum. Hala Tüm bu olumsuz yanlara rağmen sevdiğim bölümden
mesleğimin de diğer birçok meslekte olduğu gibi arkeoloji eğitimi alan ve almak isteyen arkadaşlarıma mezun olmanın keyfini yaşıyorum
üzücü yanları var ‘istihdam’. Okuduğumuz bölüm bize tavsiyede bulunmam gerekirse kendilerini bu alanda
mezun olur olmaz iş garantisi vermiyor maalesef.
Sibel AKGÜL
yüksek lisans öğrencisi
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 49 - 50
ÖğRENCİ
TOPLULUKLARI
MSGSÜ Arkeoloji Kulübünden Mersin'e Selam Olsun...
2014 Şubat Başardık mı? Fazlasıyla. Kurulduğumuz herkesin yorulmadan bir etkinliği güler gibi yerin altından bir blok çıkarıp motive oldu. Bahar dönemi için yapmayı
ayından gün, MSGSÜ Arkeoloji Kulübü’nde yüzle atlatmasına vesile olan sanırız ki bu müzeye göndermek değildir. Arkeoloji amaçladıklarımız ise kentsel tahribat
beri çalışma başkanlık, yönetim kurulu gibi sıfatların ilkeler oldu. disiplinde ilerleyecek olan bizleri geçmişi forumu, Emek Sineması, Narmanlı Han ve
yürüttüğümüz sadece tüzük için kullanılacağını okumadan, bağını kurmadan, hiçbir İstanbul’da risk altındaki mekanlarla ilgili
kulübümüzde söylemiştik. Bundan sonrası için kulüp Neler yaptık/yapıyoruz? sosyal bilime değmeden bu mesleği çalışmalardır. Bunların yanı sıra çocuklara
kısa zamanda bazında bu hiyerarşik sıfatlara yer yapmayı istemiyoruz ve çabalıyoruz. tarihi eser bilinci kazandırmak amaçlı
da olsa fazla iş verilmeyeceğini, üyelik makbuzu, üye Önceliğimiz disiplini yanlış tanıtan seçtiğimiz pilot okullarda ve esirgeme
çıkardığımıza olmak gibi bir zorunluluğun olmadığını kuramlardan kurtulup eğrisiyle Diğer disiplinlerden bahsetmişken; 2014 kurumlarında arkeolojiyi tanıtan sunum,
inanıyoruz. ve isteyen herkesin kulüp etkinliklerine doğrusuyla Türkiye’de Arkeoloji ve Mayıs ayında Mardin /Artuklu Üniversitesi mitoloji sunum ve pratik etkinlikler
Aslında siz ve toplantılarına katılabileceğini de sosyal bilimlerin geçmişini bugününü Antropoloji Kongresine katıldık, bizi En önemlisi de birlikte hareket edebilmek,
deyin kulüp, biz diyelim topluluk diğerleri belirtmiştik. Dolayısıyla bu kulüp, liderlik tartışmak ve okumalar yapmak oldu. ağırlayan arkadaşlara teşekkür edip eyleyebilmek, iletişim kurabilmektir.
desin bir araya gelmiş bölüm insanları… egosu-alt üst ilişkisini reddeder, alınacak Bunlara örnek olarak Türk Tarih Tezi Hasankeyf /Urfa gezimizi de yapıp Bizden bu yazıyı isteyen Çömlek
Bir araya gelmiş bölüm insanları toplantılarda, yapılacak etkinliklerde okuma ve eleştirilerini verebiliriz. İstanbul’a döndük. 2015 Güz Döneminde Dergisi’ne teşekkür eder Mimar Sinan’a
demişken kulubün kurulmasındaki ilk herkes aynı sıfata sahiptir. Kulübün Üzerine pekiştirmek niyetli hocalarımızla ise İstanbul Arkeoloji ve Sanat Tarihi bekleriz..
amacımız aynı bölümde olup birbirini önceliği arkeoloji bölümündeki dönemler yaptığımız seminerler dizimiz oldu. öğrenci sempozyumu düzenledik. Yeni
dahi tanımayan insanları bir araya arası kopukluğu gidermek ve disiplinler Her zaman söyleriz ki arkeoloji asla gelen arkadaşlarımızla tanışmakla, çay
getirmek, disiplinimiz ve ilişkili diğer arası şekilde diğer bölümlerle ortak akademide yarışan ve bizlere ezber içmekle, film izlemekle geçti evet biraz
disiplinlerle iletişim içinde olabilmekti. çalışmalar yapmaktır. Bizi bir arada tutan dayatan bir grup akademisyenin yansıttığı aylak geçti ama yeni döneme hazırlık ve
MSGSÜ Arkeoloji Kulübü
Mustafa Kemal Üniversitesi Arkeoloji ve Kültürel Miras Topluluğu...
Topluluğumuz, 2013-2014 eğitim öğretim etkinlikler düzenlemektedir. Özellikle arkeoloji varlıklarını insanlara tanıtmaya çabalamaktayız. toplantılar düzenlenmekte ve herkesin düşünceleri
yılında danışmanımız Arş. Gör.Canan Karataş bilimini tanıtmak amacıyla her sene sempozyum, Topluluğumuzun diğer bir amacı ise arkeolog olmak dikkate alınıp, organize bir şekilde kararlarımızı
Yüksel önderliğinde kurulmuştur.Amacımız, konferanslar etkinlikleri gerçekleştirilmekte ve istemiş ancak bu isteklerini gerçekleştirememiş gerçekleştirmekteyiz. Biz Mustafa Kemal
insanlara arkeoloji ve kültür varlıklarını koruma bunun yanında her hafta belgesel gösterimleri bireylerin hayallerine köprü olarak onlara Üniversitesi Arkeoloji ve Kültürel Miras Topluluğu
bilincini aşılamaktadır. Bu amaç doğrultusunda yapılmaktadır. Aynı zamanda topluluk bünyesinde arkeolojiyi hobi düzeyinde de olsa tattırmaktır. olarak kocaman bir aileyiz.
Topluluğumuz hem teorik hem de pratik olarak arkeolojik yerleşimlere geziler düzenleyerek başta Ayrıca topluluk organlarında bulunan üyelerimizin
yaşadığımız şehir olmak üzere ülkemizin kültürel haricinde tüm arkeoloji öğrencilerine açık
MKÜ Arkeoloji Kulübü

ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 51 - 52
NAPOLİ
BİR ERASMUS DENEYİMİ
Erasmus programıyla gittiğim İtalya sonra okul yıl ortalanız heaplanacak. bu belge duruma göre birkaç defa diğer konu konaklama yerinizi nereye geldik biz demek oldu. gereken birşey yoktu. Bir yandan
dönüşü deneyimlerimi aktarmak Toplamda alınacak puanla değişebilecektir. Değişim nedenlerini ayarlamak olmalı. Ben ve arkadaşım Küçücük ve karanlık bir yerdeydi. şanslı olduğumuz en büyük konu
istiyorum. Kabul edersiniz ki, bunu sıralamaya girecekseniz, ne kadar ve durumları sonraki bölümde bu konuda şanslıydık, çünkü İkinci şaşkınlığımız ise, İngilizce yurtta kalmamızdı. Hem ödeme
bir yazıda toparlamak epey zor, bu yüksek puan alırsanız o kadar anlatacağım. gittiğimiz İtalya’da üniversite özeldi övündüğümüz İngilizce bilgimize yapmamız gerekmiyordu, hemde
nedenle çeşitli başlıklar şeklinde istediğiniz ülke ve üniversiteyi seçme Belgeleri hazırladıktan sonra ve kendisine ait bir konaklama tesisi rağmen indiğimiz istasyonda sosyal ortam içerisinde sosyal
kısa ve önemli bilgileri aktarmaya hakkınız olur. Erasmus ofisine teslim edip vardı, gitmeden önce burada kalmak konuştuğumuz insanların hiçbiri insanlarla bereber kalabiliyorduk.
çalışacam. Erasmus yapmak Bütün sonuçlardan sonra, karşı taraftan cevap gelmesini için başvurduk ve büyük bir şansla, ile anlaşamamamız oldu. İki Sonuç olarak, hangi ülke ya da
isteyecek birinin bütün sorularını Üniversitedeki Erasmus ofisi ile bekleyeceksini. Gelecek cevap ve kabul edildik. saatlik aradan sonra yurda vardık hangi şehire gideceğiniz sizin
yanıtlamaya özen göstereceğim. toplantı yapacaksınız. Erasmus ofisi gönderecekleri belgeyi ileride vize En zor şeyler geride kaldı, şimdi ve odamıza nihayet yerleştik. İki bileceğiniz bir konu ama öncesinde
size gitmeden önce tamamlamanız başvurusunda kullanacaksınız. Bu heyecan başlıyor: Gitme zamanı. gün sonra kurs başlıyordu. Kursa mutlaka internetten okuyup
İlk olarak, Erasmus kararı verdikten gereken belgeleri verecek. Bundan belgenin gelmesi bir iki ay sürebilir, Biletler hazır, vizeler alındı, bizim gittiğimizde hocamız tamamen bilgi sahibi olmalısınız. Sizin
sonra takip etmeniz gereken belli sonra bütün iş size düşecek, bunun için ne kadar çabuk belgeleri gibi dersler öncesinde başlayacak İtalyanca konuştu, çok az bir orayı nasıl göreceğiniz, nerede,
adımlar olacak ve zorlu bir ilk adım yapmanız gerekecek bir sürü verirseniz o kadar çabuk cevap alma bir İtalyanca kursunuz olur mu İngilizcesi vardı. Sanırım şoklar üst kiminle yaşayacağınız ve nasıl
süreci sizi bekliyor olacak. Erasmus iş olacak. Bölümdeki hocalarla şansınız olacak. bilmem ama bizim bir ay erken üste geldi gibi düşünüyorsunuzdur değerlendireceğinizle ilgilidir.
başvuru süresini kaçırmamanız sürekli iletişim halinde olmalısınız Kabul mektubu geldikten sonra gitmemiz gerekti kurs için. Napoli’ye ve doğruydu da. İlk gün gidip Emin olmanız gereken başka bir
gerekir, bunu üniversite sayfasından ve tarihlere uymalısınız. Öncelikle vize başvurusunda bulunmanız vardığımızda saat 6 gibiydi. Erasmus ofisine uğrayıp geliş diğer konu ise kesinlikle çok farklı
takip edebilirsiniz. Seçilme üç pasaport almanız gerekecek, bunu gerekli. Bunun öncesinde Havaalanındaki danışmanın tarifi ve tarihimizi verip, kimliğimizi aldık. bir deneyim sahibi olacaksınız.
etaptan oluşuyor: 1. etapta İngilizce birkaç formu doldurduktan sonra biletlerinizi ayarlamanız ve elimize verdiği harita ile dışarı çıktık. Kaldığımız yer karma bir yurttu Fırsatınız, zamanınız varsa, güle
yazılı sınavı var ve bu sınavAın emiyette başvurup bir hafta içinde yurtdışı sağlık sigortası yapmanız Sanırım en heyecan verici an buydu. diğer İtalyan öğrencileri ile beraber güle.
sadece %75 değerlendirmeye alabilirsiniz. Sonra karşı üniversitede gerekecek. Gerekli diğer belgeleri Bir otobüs ve metro aktarması kaldık, onlarla ilk baş konuşmak zor
alınıyor. 2. etapta İngilizce sözlü seçmek isteyeceğiniz dersleri konsoloslukları n vize sitesinden ile tarif edilen istasyona vardık. olsa da zamanla yarı İngilizce yarı
sınavı var. Bu sınava girmek için belirleyip en önemli belgeniz olan öğrenebilirsiniz. İtalya vizesi bir Bundan sonrasını kalacağımız İtalyanca anlaşmaya başladık. İlk
yazılı sınavdan belli barajı aşmak ‘learning agremment’ ı yanıza haftada elimize geçmişti ama bu yurdu sorarak bulacaktık. Ve inanın bir ay diyebilirim akşam yurda çok
gerekiyor. 3. ve son eyap ise yazılı yazmanız gerekecek. Bu dersleri diğer konsolosluklar için daha uzun indiğimiz istasyon Napoli’nin en kötü geç saatlerde gelebiliyorduk, ne de
ve sözlü sınav ortalamanızdan hocalarla seçmeniz gerekecek ve sürebilir. Tabi unutmamanız gereken istasyonuydu, ilk izlenim gerçekten olsa yeni gitmiştik ve acele etmemiz
Azat ÜREK
mezunu
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 53 - 54
Kitabe
Eski Anadoluda Kadın Hititlerde Öteki Kurban ve Büyü-Cenaze/ Diğer Ritüeller AGORA
A.Muhibbe Darga Fatma Sevinç Erbaşı Yapımı : 2009 - İspanya

Acar Matbaacılık Arkeoloji Sanat Yayınları Tür : Dram , Macera , Tarih
Türkçe, 117 s. Türkçe.493 s. Süre: 127 Dakika
“Sadece kadın konusunda konuşmak gerekliliğini duymak

bile bir kadın problemi olduğunu göstermeye yeter.” Yazar Fatma Sevinç Erbaşı Hititler ‘in hem gündelik yaşam- Tarihin içinden bir kadın. Matematik, felsefi ve astronomi
cümlesinden yola çıkarak kaleme alınan Eski Anadolu’da larını hem de dini yaşamlarını tanıtmakla beraber, Hititler’de alanlarında derinlemesine araştırma yapan bir kadın.. Yeni
Kadın, bir yan figür olarak tarih sahnesine yansıyan kadının her türlü musibetin kaynağı olarak görülen öteki dünya ve Platonculuk öğretisine bağlı olan Hypatia cinayeti hala akıl-
toplumdaki yerini tümüyle ele alıyor. Eser, yazarı Prof. Dr. A. onun efendilerini memnun etmek için sunulan kurbanların larda.Üzerine çullanan onlarca erkeğin darbeleriyle son nef-
Muhibbe Darga tarafından kaleme alınan Önsöz’den sonra; ve ritüeller esnasında hünerlerini sergileyen büyücünün de esini veren, cesedi sokaklarda sürüklenip yok edilen bir bilim
Başlarken, Asur Ticaret Kolonisi Çağı, Hitit Egemenliği ve konumunu ele almaktadır. Çoğu kez büyücünün mahareti insanı.’Agora’ filmi İskenderiyeli Hypatia’nın hayat hikayesini
Bitirirken olmak üzere dört ana bölümle devam ediyor. devreye girer ve yerin altından çıkıp felaketlere neden olan anlatan bir film.
Yazarın tablet yayınlarından örnekler vererek hareketlilik kötülük geri gönderilir. Bu çalışmada kurban olgusu enine
kazandırdığı kitap, dizin ve levhalar bölümüyle sona eriyor. boyuna tartışılırken, büyü ritüellerinde karşılaşılan ve “öteki
Anadolu’da MÖ 2. binyılın zengin yazılı belgeleri sayesinde kurban “ olarak nitelendirilebilecek uygulamalar metinler Ş. Deniz TEYHANİ
çeşitli sosyal sınıflara mensup kadının işgal ettiği sosyal, aracılığıyla gözler önüne serilmektedir. Arkeoloji 4. Sınıf
politik ve dini durumunu gözler önüne seren eser; Eski
Çağda kadının gerçek rolünü ortaya çıkarıyor.
Yazar Nefertiti, Kleopatra, Theodora gibi hakkında birçok Özgür ÇARDAK
popüler eser yazılan kadınların yanı sıra okuyucuların MÖ Arkeoloji 2. Sınıf
15. yüzyılda hüküm sürmüş olan Mısır Kraliçesi Haçepsut’u,
ünlü Kadesh Antlaşması’na eşi Hitit Kralı Hattuşili III ile
mührünü basan Puduhepa’yı da tanımasına olanak sağlıyor.
H. Nazlı Dikici
Arkeoloji 3. Sınıf
ÇÖ ML E K Yıl: 5 Sayı: 13 55 - 56
Geç en Sa y ının Ce vab ı
Geçtiğimiz Sayıdaki bulmacamızın cevabı Apollo ve Kuzgun Olacaktı. Pistoksenos Ressamı

tarafından beyaz zemin üzerine siyah figür tekniği ile yapılmış olan kase yaklaşık olarak İÖ 480-
460 yıllarında aittir ve eser bugün Delphi Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Hediye olarak yeni bir kitap kazanmak için bu sayımızdaki sorumuzun cevabını
mart@mersin.edu.tr adresine gönderebilirsiniz....

Dosya - Antik Dönemde KADIN. Antik Dünyada Cam. Ulus Tepebaş. Yunan - Roma İnanç Etkileşimi. Tuba KILIÇ. Akrep Ve Yelkovan. ODTÜ Arkeoloji Topluluğu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dosya - Antik Dönemde KADIN. Antik Dünyada Cam. Ulus Tepebaş. Yunan - Roma İnanç Etkileşimi. Tuba KILIÇ. Akrep Ve Yelkovan. ODTÜ Arkeoloji Topluluğu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dosya:

Antik Dünyada Cam

Yunan / Roma İnanç Etkileşimi

ÇÖMLEK 13 Üzerine Notlar

Çömlek Dergisi KÖKLER - 1

Teyfik Aykut KOÇ

Başa beladır varlık, erdem olmayınca yanında...

ANTİK DÖNEMDE KADIN MODASI

E ski çağlarda insanlar hava koşullarına

BÜTÜN TANRILARIN ARMAĞANI

Bir içki evinin kapısına

ANTİK DÖNEMDE CAM

Kalkolitik Çağda ( İ.Ö. 5000-3000)

ÖZEL DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜZESİ

Mersin Üniversitesi Arkeoloji Topluluğu

Bulut CESUR Zeynep BAYRAKTAR

Bir Kazının Ardından....

olan işçilerimiz ile o büyüleyen Fırat olabildiğinizi düşündüğünüzde, üstüne

Mezun Olan Bir Arkeoloji Öğrencisi

MSGSÜ Arkeoloji Kulübünden Mersin'e Selam Olsun...

MSGSÜ Arkeoloji Kulübü

Mustafa Kemal Üniversitesi Arkeoloji ve Kültürel Miras Topluluğu...

MKÜ Arkeoloji Kulübü

A.Muhibbe Darga Fatma Sevinç Erbaşı Yapımı : 2009 - İspanya

“Sadece kadın konusunda konuşmak gerekliliğini duymak

Geç en Sa y ının Ce vab ı

Geçtiğimiz Sayıdaki bulmacamızın cevabı Apollo ve Kuzgun Olacaktı. Pistoksenos Ressamı

You might also like